Leven in Frankrijk 6-2024

PAGINA’S PARIJS

FRANKRIJK Le n in

LE TOUQUETPARIS-PLAGE

Strand op stand

LOGEREN BIJ ROSA BONHEUR

Influencer avant la lettre

BEAUJOLAIS

Landelijke rust met Lyon om de hoek Van rauw naar

ANJA VAN B&B VOL LIEFDE: ‘Zin in een nieuwe Franse uitdaging’

SCHRIJVER SIMON KUPER: ‘Parijzenaren zijn liever elegant dan openhartig’

PARIJS: VILLAGE SAINT-MARTIN

MADAME FATIMA

In Nice woonde ik in een appartementencomplex met een conciërge: een gardien. Of beter gardienne. Officieel was hij aangenomen, maar zijn vrouw, madame Fatima, deed het werk. Hij maakte grappen met de postbode en de tuinman. Zij dweilde om zes uur ’s ochtends het trappenhuis, wandelde elke dag met het bejaarde Corsicaanse echtpaar van de begane grond, kookte voor de negentigjarige van de bovenste verdieping en streek de zijden blouses van de notaris van de vierde. Regelmatig joeg ze met haar indrukwekkende gestalte nachtelijke dronkenlappen uit de gemeenschappelijke tuin. Ze woonden met een steeds wisselend aantal zonen en kleinkinderen in een appartement in het souterrain. Dit was de enige plek waar het in de winter warm en in de zomer koel was zónder hulp van verwarming of airco. Ze gaf me het recept van de beste couscous ter wereld en tipte me over betrouwbare loodgieters, betaalbare taxi’s, vrije garageplekken en een kruidenmengsel voor huilbaby’s. Madame Fatima keek streng, maar was teder met de oudere en piepjonge huisgenoten; die straalden als ze haar zagen. Zo zijn er in de Franse steden vele rotsen in de branding zoals zij. Een eerbetoon aan dit beroep is te lezen in deze editie, waarin we een gardienne in Parijs portretteren. Ook in het interview met schrijver Simon Kuper leren we veel over het Parijs achter de toeristische schermen, de stad waar hij al twintig jaar woont.

Medewerkers aan het woord

Fotograaf

Christl Exelmans

“Canal Saint-Martin was een doodgewone wijk in Parijs toen ik er rond 2000 neerstreek. Nu is het een van de meest sfeervolle van de stad. Altijd fijn een noisette te drinken in het emblematische Hôtel du Nord, met z’n kelners in witte overhemden en blauwe voorbindschorten. Wandel mee door de levendige straten met de vele boetieks, cafés, restaurants en galeries.”

(p. 16)

In zijn laatste (boeiende) boek kraakt hij de gedragscodes van de Parijzenaren en die gaan verder dan hun voorkeur voor kleren in gedekte tinten en hun afkeur voor luidruchtige buitenlanders. Maar hij gelooft niet in een ‘onveranderlijk, echt Parijs, een stad die belichaamd wordt door een Gauloises rokende kaasboer die al sinds 1978 dezelfde marktkraam heeft. Zulke mensen bestaan inderdaad. Maar het “echte” Parijs van nu is verrassend internationaal.’

Dat internationale valt ook op in de wijk Canal Saint-Martin, die met de dag populairder wordt bij de Parijzenaren, maar nog niet ontdekt is door de gemiddelde toerist. We maakten een reportage over deze ‘hotspot voor foodies, modebewuste shoppers, designkenners en boek- en muziekliefhebbers’. Ook als je jezelf niet tot deze doelgroep rekent, is het heerlijk hier te wandelen langs de pittoreske kades. Samen met de hippe incrowd, de expats en andere Parijzenaren, zoals de rokende kaasboer en de trouwe conciërge.

Cathelijne van Vliet Hoofdredacteur c.vanvliet@creditsmedia.nl

(Eind)redacteur

Hanneke Spijker

“Het waren de woorden ‘beroemde dierenschilder’, ‘feministe’, ‘19de-eeuwse’, ‘eigenzinnige’ en ‘rijke’, die mijn aandacht trokken toen ik een persbericht las over de voor mij onbekende Rosa Bonheur. En toen mocht ik slapen in haar atelier en wandelde ik over haar landgoed en stelde ik me voor hoe ze in de tuin zat te werken en met haar leeuwenwelpjes speelde.”

(p. 44)

Journalist & stadsgids in Lyon

Helen Albada

“Ik las over de Franse conciërge in de boeken van Simenon over commissaris Maigret. Ze (meestal een vrouw) werd niet echt positief afgeschilderd: als iemand die alles en iedereen in de gaten houdt. Toen ik de kans kreeg om in Parijs conciërge Lucinda te spreken, leerde ik dat er veel meer bij komt kijken: vooral een flinke dosis tact en mensenkennis.” (p. 38)

Reizen

8 Nouveautés

Poëzie van Jacques Prévert, de mooiste Parijse parken of een gids voor betaalbaar Parijs: de beste tips om in Franse sferen te komen.

13 Dormir

Genieten van Parijs en daarna in alle rust logeren op een uur rijden: enkele fijne tips.

16 Parijs: Canal Saint-Martin

Vroeger een achterstandsbuurt, nu het nieuwe hippe quartier van Parijs.

44 Logeren bij Rosa Bonheur

Op bezoek in Château de By, het kasteel van de 19de-eeuwse beroemde schilder van dieren, die in haar tijd een superster was.

58 Beaujolais

Met zijn goudkleurige dorpen meer dan een wijnstreek! En de wijn zelf heeft een steeds beter imago, ontdekt Hans Avontuur.

88 Opaalkust & Le Touquet-Paris-Plage

Een kust met ruige kliffen, stille stranden en prachtige badplaatsen in belle- époquestijl.

Inhoud

Het Franse leven

30 Interview met schrijver Simon Kuper

De Britse schrijver schreef een boek over de gedragscodes in Parijs, waar hij al twintig jaar woont.

38 Discreet en onvervangbaar

Conciërge (‘gardienne’) in Parijs Lucinda da Silva is de ziel van het huis. “Ik hoor en weet alles.”

54 La France & moi

Exclusief interview met Anja Verheij, deelnemer aan B&B Vol Liefde, over háár leven in Frankrijk.

Culinair

71 Bon Appétit

Boeken en lekkernijen voor de Franse aspirant-chef.

72 Wijnroute: Bordeaux

Nicolaas Klei toert door de beroemde wijnstreek en legt ons uit waar je op moet letten.

Cultuur

28 Coups de cœur Paris

Exposities, een pianogenie en andere Parijse cultuurtips van Eugenie Goldschmeding.

37 Boutique

Met Franse elegantie de herfst in.

79 Livres

De liefde voor een trouwe Berner sennenhond en andere (vertaalde) bestsellers uit en over Frankrijk.

85 Cinéma

Portret van acteur Tahar Rahim, die graag bad guys speelt. Plus de nieuwste Franse films en series. 44 38

72

99

Columns

27 Frank Renout

De ijdelheid van bekende Franse miljardairs, én een uitzondering.

53 Mari Maris

Portret van een eigenwijze geitenhoeder.

83 Lidewij van Wilgen

Geen emptynestsyndroom voor deze ondernemende wijnmaker.

Huizen & wonen

99 Maison

Sfeervol Frans design voor in huis.

101 Huizen te koop

Ons aanbod van onroerend goed in Frankrijk.

Nouveautés

Actuele tips voor en over Frankrijk

Struinen door Parijse tuinen

Wist je dat Parijzenaren de Jardin du Luxembourg ook wel ‘Luco’ noemen? Geen verbastering van Luxembourg, maar een afkorting van Lucotitius: de Romeinse naam van de wijk in de oudheid. En wist je dat er soms een gezin vleermuizen resideert in het tuinhuisje boven aan het doolhof van de Jardin des Plantes? Het boek Tuinen van Parijs van Stéphane Marie, jarenlang presentator van tuinprogramma’s voor de Franse televisie, staat vol met dit soort weetjes. Ook lees je over alle planten en bloemen die je er treft, de geschiedenis, de architectuur en kunstobjecten die je er tegenkomt. Bekende tuinen als de Jardin des Tuileries komen aan bod maar ook het tuintje van Musée Eugène-Delacroix in het 6de arrondissement. Daarnaast ontdek je parken in de omgeving van Parijs. Dankzij de foto’s voelt het alsof je al door de Parijse tuinen struint.

BETAALBAAR PARIJS

Fotograaf, blogger en Parijs-kenner en -liefhebber Ferry van der Vliet zag een gat in de markt: een gids voor een betaalbare vakantie in Parijs. Heel slim putte hij niet alleen uit zijn eigen ervaring, maar ook uit die van de stagiaires van het Atelier Néerlandais, een cultureel platform in Parijs. Zo tipt hij bijvoorbeeld apps met betaalbare restaurants en logeeradressen. Ferry’s persoonlijke aanbevelingen voor markten, festivals, gratis bezienswaardigheden en happy hours in de verschillende wijken zijn goud waard en zijn eigen foto’s zijn prachtig.

Stéphane Marie, Tuinen in Parijs, uitgave ANWB, € 24,99

Ferry van der Vliet, Parijs budgetvriendelijk beleven, Edicola Uitgevers, € 24,50

Wij mogen 3 boeken verloten. Zie leveninfrankrijk.nl

DOOR CHANTAL VAN WEES

FOTO

Het tuintje van Musée Eugène-Delacroix.

Paris entre nous

Iets groots kan soms klein beginnen. In 2008 stuurde My Little Paris-oprichtster Fany Pechiodat een e-mail naar vijftig vrienden waarin ze enkele van haar favoriete Parijse verborgen juweeltjes beschreef. ‘Wij willen meer!’ reageerden haar vrienden, die de mails vervolgens weer doorstuurden naar hún kennissenkring. Inmiddels is My Little Paris, met insidertips over wat te doen, te kopen en te beleven in Parijs, uitgegroeid tot een mediaplatform met zo’n vijf miljoen abonnees. Met MLP op je telefoon kun je je moeiteloos voordoen als een echte Parijs-connaisseur, die precies weet waar de leukste winkeltjes, restaurants, galeries en events te vinden zijn – adressen die Parijzenaren doorgaans liever voor zichzelf houden, mylittleparis.com

Beelddromer

Vraag een Fransman, jong of oud, een gedicht voor te dragen van Jacques Prévert (1900-1977) en hij doet het, want zijn poëzie is sinds jaar en dag verplichte kost op Franse scholen.

Maar deze nationaal geliefde dichter deed meer dan dichten alleen. Zo was hij tekstschrijver voor Barbara en Yves Montand en scenarioschrijver en dialoogschrijver, onder meer voor Les Enfants du Paradis van Marcel Carné. Minder bekend is zijn beeldende werk, en daar wilde het Parijse Musée de Montmartre verandering in brengen met de tentoonstelling Jacques Prévert,

SENSUELE ODE AAN HET FRANSE LIED

Twee jonge Franse sopranen, Julie Roset en Camille Allérat, en een Portugese, Ana Vierira Leite, worden in Frankrijk door liefhebbers gezien als de hoop van de opera. Samen met het Holland Baroque-ensemble nemen zij je mee op een reis door de geschiedenis van Franse liederen door de eeuwen heen. Deze getalenteerde dames laten Rameau en Fauré even sensueel klinken als Piaf en Barbara. Het Holland Baroqueensemble staat bekend om zijn felle, swingende uitvoeringen waarmee het alle stoffigheid van barok wegblaast. De combinatie met de zangeressen levert een zwoele en tegelijkertijd pittige muzikale mix op die de oren streelt én prikkelt.

Holland Baroque en het Franse Lied, 18-21 januari 2025, Den Haag, Amsterdam en Utrecht. hollandbaroque.com

rêveur d’images. Een treffende titel, want de meer dan honderdvijftig schilderijen, tekeningen, foto’s, litho’s, manuscripten, filmfragmenten, objecten en archieven tonen je het binnenste van zijn verbazingwekkende, surrealistische geest.

Texturen, collages, gekke personages op echte plaatsen: Jacques Prévert speelt met contrasten en creëert zo zijn eigen magische, haast kinderlijke werkelijkheid.

Jacques Prévert, rêveur d’images, tot 16 februari 2025, Musée de Montmartre (18de arr.), Parijs. museedemontmartre.fr

Nouveautés

Merci beaucoup!

Is het leuk om urenlang rond te dolen in een oude behangfabriek? Wel als daar Merci, de bekendste conceptstore van Parijs in is gevestigd. Je vindt dit moderne alternatief voor een warenhuis in de Haut Marais, tussen Bastille en République. De winkel is zo populair dat Instagram volstaat met foto’s van de iconische rode Fiat 500 die de ingang van de winkel siert. Wat je er kunt kopen? Wat niet? Trendy kleding, vintage sneakers, tassen, serviezen, meubels, accessoires, beautyproducten, papier en schrijfwaren en heel veel boeken. Bijkomen van alle indrukken en aankopen doe je in een van de drie café’s die ook in het pand gevestigd zijn. Eenmaal binnen is het moeilijk wegkomen. Merci doneert een deel van de winst aan een liefdadigheidsinstelling in Madagaskar. Merci, 111 boulevard Beaumarchais (3de arr.), Parijs. merci-merci.com

TREINEN NAAR DE SNEEUW

Word je met een scheef oog aangekeken omdat het voor jou geen winter is geweest als je niet hebt geskied, dan is er een oplossing om het schuldgevoel wat te verzachten: ga met de trein naar de Alpen. Eurostar Snow rijdt deze winter vanuit Amsterdam, Schiphol of Rotterdam in ongeveer 9 uur naar grote skigebieden in de Franse Alpen: Paradiski, Les Trois Vallées en Tignes-Val d’Isère. Zo belast je in ieder geval met je vervoer het milieu minimaal. Maar er zijn meer voordelen van treinen naar de sneeuw: het reist ontspannen, je hoeft geen rekening te houden met het aanschaffen van sneeuwkettingen, je hebt geen last van files en je hebt geen extra kosten van verplichte bergpassen en winterbanden. Bovendien kun je je skispullen gewoon meenemen in de trein en hoef je daar niet extra voor te betalen; dat is bij de ticketprijs inbegrepen. nsinternational.com/nl/treinen/eurostar-snow

150 jaar impressionisme

Wat doe je als de gevestigde orde bepaalt wat er in de officiële Salons van Parijs getoond mag worden? Dan open je gewoon je eigen tentoonstelling! Het is honderdvijftig jaar geleden dat schilders als Monet, Morisot, Renoir, Cézanne, Degas en Sisley het beklemmende juk van de gevestigde orde van zich afwierpen en hun kleurrijke doeken zelf gingen exposeren. Het publiek reageerde geschokt, men sprak van een revolutie. Tegenwoordig wordt hun daad gezien als de geboorte van het impressionisme. Om de geboortedag van deze kunststroming te vieren, brengt het Van Gogh Museum een expositie vol Franse topstukken uit Nederlandse collecties. Vive l’impressionnisme! Topstukken uit Nederlandse collecties, t/m 26 januari 2025, Van Gogh Museum, Amsterdam. vangoghmuseum.nl

FIETSEN LANGS DE MAAS

Van Langres naar Givet over de EuroVelo 19

De Internationale Maasfietsroute EuroVelo 19 volgt de rivier de Maas over bijna 1000 kilometer: vanaf de bron in de Haute-Marne in Frankrijk tot aan de monding in de Noordzee in Nederland, na onderweg België te hebben doorkruist. Het Franse gedeelte van de route is 445 km lang en loopt van Langres naar Givet, aan de Belgische grens. De route wisselt voies vertes af met wegen die gedeeld worden met ander verkeer en biedt gevarieerde en rustige landschappen: glooiende bossen in de Haute-Marne en de Vogezen, uitgestrekte akkers en weilanden in de Meuse en meanderend landschap omringd door groen en ruige rotsen langs het jaagpad in de Franse Ardennen…

De Maasfietsroute EuroVelo 19 biedt een avontuurlijke ontdekkingsreis, rijk aan fascinerende historische plekken te midden van serene, rustgevende natuur. Geniet van prachtige uitzichten over de Maasvallei, zoals in het geboortedorp van Jeanne d’Arc in de Vogezen, of van de rivierlussen bij Monthermé in de Ardennen. Dompel je onder in beschermde natuurgebieden, zoals de kalksteenrotsen en -plateaus van Circourt-surMouzon, en ontdek indrukwekkende historische plaatsen zoals het slagveld van Verdun en het kasteel van Sedan.

Ook worden door de Maas charmante steden en dorpen verbonden die aan het water liggen: CharlevilleMézières en Sedan. Vorstelijke steden met kunst en historie: Langres en Verdun. Maar ook Saint-Mihiel, Bourmont, Mouzon en Neufchâteau, die het label ‘Petite Cité de Caractère®’ hebben.

Fietsen langs de Maas over het Franse gedeelte van de EuroVelo19 is jezelf een aangename pauze gunnen, ver weg van de drukte en dagelijkse stress, om je onder te dompelen in de natuur en tegelijk culturele hoogtepunten te beleven!

Ontdek de mooiste dekbedovertrekken, fijnste badjassen en meer Vandyck bed- en badmode in de Vandyck Experience Stores en Shops, linnenwinkels, beddenspeciaalzaken en geselecteerde warenhuizen. Verkoopadressen in de buurt en het volledige assortiment vind je op www.vandyckshop.com

Dormir

In alle rust, maar met Parijs binnen handbereik (en ook fijn op doorreis)

Klein Versailles

(op 1,5 uur met de auto van Parijs)

Overnacht in de natuur van Hauts de France in het statige Mercure Chantilly Hôtel, met zijn goede restaurant en binnenzwembad. Vlakbij ligt het Château de Chantilly, een soort ‘Versailles’ in het klein. Het heeft een van de grootste collecties oude schilderijen van Frankrijk, van onder meer Raphaël, Poussin en Watteau. Ook de moeite waard bij het kasteel: de Grandes Écuries, het paardenmuseum. Mercure Chantilly, Vineuil-Saint-Firmin, vanaf € 216. mercure-chantilly.com

DOOR AMBER BRUGMAN

Hideaway in het groen

(op 1 uur met de auto van Parijs)

In een bosrijk park ligt het 18de-eeuwse kasteel Les Demeures de Varennes. Het landgoed combineert de charme van het verleden met de luxe van het heden. Dineren doe je in La Table de Varennes, het gezellige restaurant dat lokale ingrediënten gebruikt. Om optimaal te relaxen biedt het hotel een spa, en voor warme dagen is er een buitenzwembad in het groen.

Les Demeures de Varennes, Varennes-Jarcy, vanaf € 119. demeuresdevarennes.com

Dormir

Tussen kunst en koopjes

(op 25 minuten met de RER van Parijs)

De exclusieve B&B Villa Talisman in Saint-Germain-en-Laye biedt vijf kamers, een luxueuze suite met drie terrassen en een verwarmd binnenzwembad. Alsof je in een museum overnacht: het gebouw is volledig gedecoreerd met hedendaagse kunst. Liefhebbers van shoppen zullen genieten in deze historische stad: het heeft het grootste openlucht-winkelcentrum van de omgeving, met honderden modewinkels, interieurzaken en restaurants.

Villa Talisman, Saint-Germain-en-Laye, vanaf € 170. talismanbnb.com

Bergchalet

(op 30 minuten met de auto van Parijs)

Na een dagje Parijs overnachten in een bergchalet…

Het kan! Chalet Le Moulin de Lily biedt kamers in twee stijlen: ‘déco mer’ en ‘déco montagne’. Ook in het met veel hout en hertengeweien ingerichte restaurant waan je je in een chalet op de skipiste. Op de kaart staan gerechten uit de Savoie, zoals tartiflette en kaasfondue, maar ook meer dan veertig smaken ijs.

Le Moulin de Lily, Palaiseau, vanaf € 89. lemoulindelily.com

Kloppend hart

(op ruim 1,5 uur met de auto van Parijs)

In het hart van het middeleeuwse Provins, dat op de Unesco Werelderfgoedlijst staat, ligt het charmante hotel Aux Vieux Remparts, met 41 stijlvol ingerichte kamers. De layout van de stad aan de rand van de Champagne-streek werd ontworpen om markten en beurzen onderdak te bieden, als kloppend hart tussen het noorden van Europa en het mediterrane gebied. Ook net buiten de stad zijn bezienswaardigheden, zoals Château de la Motte-Tilly of het Musée Camille Claudel. Aux Vieux Remparts, Provins, vanaf € 130. auxvieuxremparts.com

JOUW VOLGENDE BAAN WACHT IN EUROPA!

Via EURES vind je vacatures in heel Europa. Ontdek nieuwe mogelijkheden, breid je horizon uit en krijg ondersteuning bij het vinden van de perfecte baan. Of je nu op zoek bent naar een nieuwe uitdaging of een carrièrestap, EURES is er om je te helpen. Kijk vandaag nog op https://eures.europa.eu/ !

eures.europa.eu

VILLAGE SAINT-MARTIN

Van RAUW naar HIP

De Parijse wijk Canal Saint-Martin is hot.

De voorheen rauwe arbeiderswijk heeft een ontspannen bohemien-sfeer gekregen. Buurtbewoner en Leven in Frankrijkfotograaf Christl Exelmans geeft haar persoonlijke tips om te slapen, eten, drinken, shoppen en cultuur te proeven.

TEKST & FOTOGRAFIE CHRISTL EXELMANS

HHet was even slikken toen we zo’n twintig jaar geleden ons appartement vlak bij de Places des Vosges inruilden voor de buurt rond Canal Saint- Martin, in het 10de arrondissement. De sfeer met een mix van oude Parijzenaars, arbeiders en immigranten was veel rauwer dan in de verfijnde Marais. Winkels waren er nauwelijks, slechts het hoogstnoodzakelijke kon je er vinden. Het ongepolijste, authentieke karakter van de buurt was nog niet ontdekt door andere stadsgenoten, laat staan door toeristen.

Rond 2010 kwam de ommekeer. Het begon bijna onopvallend met de komst van een gezellige bar hier en een trendy winkel daar. We zagen ineens lange rijen voor een populaire brunchspot. Op het schoolplein en ook op straat zagen we de buurt gentrificeren. Kunstenaars, bohemiens, ontwerpers en jonge start-ups installeerden zich rond het kanaal, wat zorgde voor een nieuwe buzz en een

grote aantrekkingskracht van de wijk. Pakhuizen en industriële gebouwen werden omgebouwd tot moderne appartementen.

Frisse ader

De ‘gouden driehoek’ zoals die hier heet, gevormd door de Rue de Marseille, Rue Yves Toudic en Rue Beaurepaire, behoort tot de mooiste delen van de wijk. Het aantal winkels in deze straten is zo gegroeid dat ze een hotspot voor modebewuste shoppers, designkenners en boek- en muziekliefhebbers zijn geworden.

Aan de overkant van de Boulevard Magenta, in de Rue Château d’Eau, wemelt het ook van de leuke winkeltjes en steeds komen er weer nieuwe bij.

Aan de zuidkant van het kanaal geniet je van de ontspannen sfeer in de Rue de la Grange aux Belles of installeer je je in een van de vele restaurants in de Rue Marie et Louise.

Het kanaal zelf met zijn gietijzeren bruggen en sluizen is prachtig om te zien. Het loopt als een frisse ader door de wijk. Zodra de zon schijnt, zijn de oevers een geliefde plek voor een aperitief of picknick. De sfeer is levendig, met een vleugje vakantiegevoel.

De wijk bruist tegenwoordig van energie en er is voor iedereen wat te vinden, of je nu lekker wil eten, kunst wil ontdekken, op een terras wil zitten of alleen maar wil slenteren en dromerig naar de boten staren. Dompel je onder in Village Saint Martin en proef de sfeer.

UN PEU D’HISTOIRE

Het iconische Canal Saint-Martin werd aangelegd in opdracht van Napoleon Bonaparte en in 1825 in gebruik genomen om de stad te voorzien van drinkwater en om goederen te transporteren. De pakhuizen aan de oevers zijn daar nog stille getuigen van. Het 4,5 kilometer lange kanaal verbindt het Bassin de la Villette met de Seine. Naarmate de stad moderniseerde nam het gebruik van het kanaal als transportmiddel af. In de jaren zestig smeedde Georges Pompidou zelfs plannen om het te laten overdekken en er een autoweg overheen te bouwen. Gelukkig werden die nooit uitgevoerd. Tegenwoordig wordt het kanaal vooral gebruikt door rondvaartboten. De negen sluizen en twee draaibruggen laten de boten op verschillende niveaus passeren en zijn echte sfeermakers in de wijk. Wie de film Le fabuleux destin d’Amélie Poulain zag, zal zeker de sluis Récollets herkennen.

Slapen | eten | drinken

SLAPEN

Hôtel Providence

Een plaatje, dit stijlvolle en intieme boutiquehotel met 18 elegant ingerichte kamers. Binnen wacht je topklasse met een retro-chique signatuur. Het hotel heeft ook een uitstekend restaurant en een bar, waar je kunt genieten van moderne Franse gerechten of van een uitgebreide selectie cocktails. Voeg daar nog de gezellige open haard, de pianobar en het heerlijke terras aan toe en je wil hier niet zo snel meer weg. Als kers op de taart heeft elke kamer een eigen cocktail-comptoir 90 rue René Boulanger

hotelprovidenceparis

ETEN & DRINKEN

Les Résistants

Duurzaam en lokaal zijn hier de uitgangspunten. Op het menu: uitsluitend seizoens-

gebonden ingrediënten van kleinschalige producenten uit de buurt. Op het bord: vlees van lokale en rustieke rassen van extensieve veeteelt, vis uit kleinschalige visserijen en natuurwijnen. Het menu verandert voortdurend, afhankelijk van wat beschikbaar is, maar met gastronomische aspiraties. Sympathiek adres dat een verrassend lunchmenu biedt voor €24. ’s Avonds kies je à la carte. Uitgebreide brunch in het weekend.

Iets verderop in de straat, op nummer 29, opende Les Résistants een kleine épicerie waar je tal van exquise producten kunt kopen.

16 (& 29) rue du Château d’Eau lesresistants.fr

Restaurant TO Zin om te dineren in een geraffineerde ambiance? Neem dan plaats in een van de

elegante stoelen en geniet van een Frans-Japanse fusion bistronomie, een verrukkelijke kruisbestuiving van beide invloeden. Chef Ryo Miyazaki verdiende zijn sporen bij toprestaurant Saturne. Verheug je op een inventieve, pure keuken. De keurmeesters van Michelin merkten Miyazaki’s signatuur ook op, dat is altijd een goed teken. 34 rue Beaurepaire to-restaurant.com

La Cidrerie

Deze coole ciderbar legt de focus op ambachtelijke en biologische ciders, vaak van kleine, onafhankelijke producenten. Eigenaar Benoit schuimt de wereld af op zoek naar bijzondere en zeldzame flessen. Van drievoudige gisting en op calvadosvaten gerijpte ciders tot rozencider: met meer dan vijftig soorten is het aanbod

Chez Babo La Cidrerie

Hôtel Providence Hôtel Providence

Le Pain et des Idées

gigantisch. Verder zijn er kleine hapjes om te delen. Benoit en zijn equipe organiseren regelmatig ciderproeverijen en workshops. 51 quai de Valmy la-cidrerie.com

Chez Babo

In de gezellige Rue Marie et Louise vind je vele bars en restaurants. Een van de fijnste plekjes is Chez Babo, een authentieke cave à vin met een gemoedelijke sfeer. Bij een glaasje wijn kun je hapjes en kleine (vega-vriendelijke) bistrogerechten bestellen. De kaart volgt de seizoenen en verandert elke twee weken.

8 rue Marie et Louise facebook.com/ChezBABO

Mamiche

De lange rijen verraden het al: bij Mamiche beland je in een hemel van bijzonder

brood en andere lekkernijen. De bakkerij staat bekend om het gebruik van hoogwaardige ingrediënten. De gezellige sfeer krijg je erbij. Alles is handgemaakt, op traditionele wijze.

Behalve zoetigheden is er ook een ruim assortiment hartige lekkernijen. Ga daarvoor naar hun tweede zaak in de vlakbij gelegen Rue Bouchardon.

32 rue du Château d’Eau & 19 rue Bouchardon mamiche.fr

EN VERDER…

Le Verre Volé

Neo-bistro met uitstekende gerechten en bijhorende (natuur)wijnen. Het interieur is een beetje bric-à-brac. Geliefd plekje van foodies.

67 rue de Lancry leverrevole.fr

Hôtel du Nord

Iconisch etablissement aan de oevers van het kanaal. Sympathieke sfeer. 102 quai de Jemmapes hoteldunord.org

Sain

Uitstekende bakker die bekendstaat om zijn ambachtelijke benadering. Levert aan talloze Parijse restaurants, dus de moeite van het proberen waard.

13 rue Alibert

Le Pain et des Idées Gerenommeerde bakkerij met bijzonder lekker brood en gebak in een authentiek pand. Hun Pain des Amis is beroemd in Parijs.

34 rue Yves Toudic

Les Résistants Hôtel du Nord

Les Résistants

Mamiche

Restaurant TO

Kunst | Shoppen | Park & tuin | Varen

KUNST

Galerie Miranda

De Frans-Australische Miranda Salt opende deze fotogalerie in 2018. Ze organiseert tentoonstellingen van internationale kunstenaars die in hun eigen land beroemd zijn, maar in Frankrijk nauwelijks bekend. De nadruk ligt op vrouwelijke fotografen. Niet voor niets vond destijds de opening plaats op 8 maart, Internationale Vrouwendag. Voor de kenners: werk van topartiesten als Jo Ann Callis en Nancy Wilson-Pajic prijkte hier op de muur. 21 rue du Château d’Eau galeriemiranda.com

Les Douches la Galerie

Een paar straten verderop vind je deze galerie, gevestigd in een voormalig openbaar badhuis. Hier is zowel historische als hedendaagse fotografie te zien.

De galerie vertegenwoordigt – exclusief in Frankrijk – de nalatenschap van beroemde fotografen, onder wie Ernst Haas, Arlene Gottfried, Berenice Abbott of Vivian Maier. 5 rue Legouvé lesdoucheslagalerie.com

SHOPPEN

La Trésorerie

Conceptstore met een grote keuze elegante en praktische huishoudelijke artikelen, duurzaam vervaardigd met ecologische materialen. Servies, keukengerei, linnengoed, tafelaccessoires maar ook verantwoorde schoonmaakmiddelen. Kwaliteitsproducten met Scandinavisch geïnspireerd design. Je kunt hier een tijdje zoet zijn en met lege handen vertrekken is uitgesloten. 11 rue du Château d’Eau latresorerie.fr

Artazart

Achter de opvallende rode gevel van deze boekenwinkel-galerie vind je bijzondere boeken over design, mode, kunst en fotografie. Er worden regelmatig tentoonstellingen en boekpresentaties georganiseerd. Artazart geldt als een van de betere kunst- en designboekhandels van Europa. 83 quai de Valmy artazart.com

Blanche Patine

Blanche Patine’s schatkamer is een droom. Cécile heeft een passie voor oude serviezen, vooral voor het elegante ‘Terre de fer’-aardewerk met rode en blauwgroene bloemenmotieven. Met finesse stelt ze een hele uitzet voor je samen. 29 rue des Vinaigriers blanchepatine.com (op afspraak of via de webshop)

Bonjour Jacob Artazart

Parc Villemin

Artazart Thanx God I’m a V.I.P.

Thanx God I’m a V.I.P

Vintagekleding, schoenen en accessoires in uitstekende staat. Populaire winkel voor het op de kop tikken van luxe merken als Prada, Céline, Gucci en vele andere. Je kunt hier ook koffiedrinken.

12 rue de Lancry thanxgod.com

Bonjour Jacob

Conceptstore die kunstwerken, magazines, boeken en een koffiebar combineert.

28 rue Yves Toudic bonjourjacob.com

EN VERDER…

Potemkine

Paradijs voor cinefielen met films, dvd’s, blu-rays en filmgerelateerde literatuur.

30 rue Beaurepaire potemkine.fr

Centre Commercial

Conceptstore met een zorgvuldig samengestelde selectie duurzame mode, accessoires en design. 2 rue de Marseille centrecommercial.cc

PARK & TUIN

Parc Villemin

Behoefte aan rust? In het ruime Parc Villemin vind je altijd wel een plekje. Dankzij buurtcomités en burgerinitiatieven werd het oorspronkelijke kleine park royaal uitgebreid. Een prachtig voorbeeld van hoe betrokkenheid bij de gemeenschap en samenwerking met lokale autoriteiten kan leiden tot een betere leefomgeving.

Tuin van Hôpital Saint-Louis

Een verborgen juweel is de tuin van het

Hôpital Saint-Louis, een van de oudste ziekenhuizen van de stad. De tuin heeft hetzelfde klassieke ontwerp als de mooie Place des Vosges, die door dezelfde architect werd getekend.

1 avenue Claude Villefaux

Week 11.00-15.00 uur, weekends van 1 april31 oktober

VANAF HET WATER

Paris Canal

Tijdens een 2,5 uur durende tocht vaar je van het Parc de la Villette naar Musée d’Orsay. Een mooie gelegenheid om de buurt vanuit een ander perspectief te zien. De boten varen door de sluizen en tunnels en bieden een interessant inzicht in de architectuur van de wijk.

19-21 quai de la Loire pariscanal.com (ook voor reserveringen)

La Trésorerie

Thanx God I’m a V.I.P.

Blanche Patine

Galerie Miranda

Canal Saint-Martin

Zondag 3 november om 19:30

GESCHIEDENIS

Maandag 4 november om 12:30

Ce qui a été et ce qui restera

MAATSCHAPPIJ

Donderdag 7 november om 12:30

Dit is jouw wereld

Ontdek elke dag documentaires die ontroeren, intrigeren en verbazen

3x Hollands Glorie + het boek ‘Ons Dorp’

samen voor maar

•

•

•

•

63 pagina’s wandelen & fietsen

HOLLANDS GLORIE

Hollands Glorie geeft elke 2 maanden charmante adressen voor een inspirerende dagtocht of een gezellig weekend weg. Met reportages over schitterende natuurlandschappen, rustieke dorpjes, historische steden en een uitgebreide kunstagenda ben je altijd op de hoogte van zowel actuele als tijdloze bestemmingen.

ONS DORP

Hollands Glorie zocht het Nederland van weleer in 16 kleine dorpen. En wat blijkt: de hechte gemeenschappen zijn nog even mooi én bovendien springlevend! In ‘Ons Dorp’ zijn ze gebundeld, met prachtige foto’s en sfeervolle verhalen van de bewoners over ‘hun’ dorp en het goede plattelandsleven.

Frank

Frank Renout is correspondent in Frankrijk voor o.a. de NOS en het AD Hij woont sinds 2004 met zijn vrouw in een dorp ten westen van Parijs en heeft twee (volwassen) zonen die ook in Frankrijk wonen.

SPRAAKMAKENDE ZAKENLUI

Frankrijk heeft een rijtje spraakmakende ondernemers. Het bekendst zijn de allerrijksten: François Pinault en Bernard Arnault. Twee mannen in pak en op leeftijd die hun rijkdom vergaarden met wereldberoemde Franse luxemerken zoals Louis Vuitton en Yves Saint Laurent. De eerste heeft een museum in Parijs, de tweede liet een museum bouwen aan de rand van Parijs.

Dan zijn er de zakenmensen die ‘anders’ willen zijn. JacquesAntoine Granjon is er zo een, miljardiar en topman van ‘Veepee’. Hij was de eerste en enige Franse ondernemer die ik interviewde die héél lang haar heeft. Een statement. En tijdens het interview droeg hij ook grote gepunte cowboylaarzen. Zo fout als maar kan in Frankrijk.

Er zijn ook Franse zakenmensen die niet per se zelf willen opvallen maar die wél macht en invloed zoeken. Mediatycoon Vincent Bolloré valt in die categorie: een geslaagd ondernemer maar ook een man die inmiddels een heel conglomeraat aan grote media om zich heen heeft verzameld (Journal du Dimanche, CNews, Europe 2, Paris Match, etc.) die allemaal dezelfde rechts-radicale politieke toon hebben.

Geen vrouwen? hoor ik u vragen. Ze zijn er wel, vrouwelijke topondernemers in Frankrijk, maar ze laten veel minder vaak van zich horen dan de haantjes die ik hierboven beschreef. Marie-Christine Coisne-Roquette staat aan het hoofd van de multinational Sonepar en heeft naar verluidt een vermogen van 7 miljard euro, maar ze zit vaker gewoon op kantoor dan dat ze in de pers wordt genoemd vanwege puntlaarzen of haar politieke agenda.

TIJDENS HET INTERVIEW

DROEG HIJ GROTE GEPUNTE COWBOYLAARZEN. ZO FOUT ALS MAAR KAN IN FRANKRIJK

In diezelfde categorie, maar dan als man, bevindt zich nog een ondernemer die genoemd moet worden: Gérard Brémond. Volslagen onbekend bij het grote publiek. Bij mij staat Brémond op het interviewlijstje. Ik moet wel opschieten, want hij is al 86 jaar oud en geeft nauwelijks interviews. Brémond maakte eind jaren zestig naam met een – destijds –revolutionair project: skioord Avoriaz. Het werd hoog in de bergen gebouwd, was omringd door skipistes en auto’s waren taboe. De gebouwen hadden een opmerkelijke organische architectuur. Deed je de voordeur open, dan stond je meteen op de piste. Het was in de jaren zestig ‘een avantgardistische utopie die werkelijkheid werd’, schreef de Franse pers.

De ondernemer richtte daarna Pierre & Vacances op. En ook daarmee introduceerde hij een compleet nieuw concept: Fransen konden goedkoop eigenaar worden van een vakantiehuis als ze het via Pierre & Vacances ook aan andere vakantiegangers verhuurden. Het bedrijf groeide, werd een multinational, ging naar de beurs en nam twintig jaar geleden ook het Nederlandse Center Parcs over. Brémond is ook een groot jazzliefhebber. Als kind speelde hij gitaar en wilde hij professioneel muzikant worden, maar het ontbrak hem aan talent, zei hij zelf ooit. Daarom koos hij voor het ondernemerschap. Maar hij onderhield zijn jeugdliefde. Brémond werd eigenaar van jazz-radiozender TSF Jazz en redde een van de beroemdste jazzclubs van Parijs van de ondergang: Le Duc des Lombards. Een nauwelijks bekende Franse ondernemer die het liefst jazzmuzikanten een podium biedt: mooi toch?

Coups de cœur Paris

Kunstenaar Eugenie Goldschmeding (@eugenie.goldschmeding) studeerde aan de École des Beaux-Arts de Paris, woonde 20 jaar in Parijs en pendelt nu tussen Parijs en Berlijn.

KANTOROW’S MOMENT MAGIQUE

Niemand die het tweede pianoconcert van Saint-Saëns tegelijk zo relaxed, vurig, nonchalant, levendig en precies speelt als de jonge Franse pianist Alexandre Kantorow. Een concert als een tourbillon, een wervelwind die inspiratie biedt aan alle ongedurigen die hun leven vaart willen geven. Inmiddels heeft de hele wereld kunnen kennismaken met het meesterschap van Kantorow, dankzij zijn opvallende optreden tijdens de openingsceremonie van de Olympische Spelen. Het lukt alleen een verfijnd visionair kunstenaar om Jeux d’eau van Ravel te programmeren terwijl je nog niet weet dat het op het moment suprême met bakken uit de hemel zal komen. En dan een hemd aan te trekken waarop subtiel glinsterende druppels geborduurd zijn – een modieuze keuze die overbodig bleek toen de natuurlijke variant langs zijn lijf stroomde. Zou het programma onder Nederlandse regie zijn uitgevoerd, dan was allang een assistent met een Agu-regenpak en een dozijn parapluutjes aan komen snellen, wat misschien beter voor de vleugel was geweest maar onfortuinlijk voor een mooi plaatje op de buis. Nee, dat is niet de aard van het beestje dat Fransoos heet, en zo speelde de Parijzenaar Kantorow in wetlook fier en onverstoord door. Wetend dat alleen met zo veel lef en onverschrokkenheid iets magisch kan ontstaan, waarbij kunst, werkelijkheid, beeld en geluid in een moment de grâce samenvallen.

Kijk uit naar zijn nieuwste album Alexandre Kantorow. Brahms - Schubert of luister naar de albums waarop hij door zijn vader Jean-Jacques Kantorow wordt gedirigeerd: Saint-Saëns: Works for Piano & Orchestra of Saint-Saëns: Piano Concertos 3,4 & 5. Bis Records

Portret van een nar - Frans Verbeeck

Het narrenschipJeroen Bosch

Ode aan de nar

Vroeger was niet alles beter – bijna niets eigenlijk – maar sommige maatschappelijke fenomenen wel. Bijvoorbeeld dat je in de middeleeuwen als nar een vaste baan had aan het hof en dat je er als dorpsgek gewoon bij hoorde. Het werd als heel gezond voor het algemeen welzijn gezien dat deze personen zonder ingebouwd filter hun waarheid verkondigden aan iedereen die het (niet) wilde horen. Wie weet is het een oplossing voor het huidige wereldtoneel, om aan de zijde van iedere politiek leider een neurologisch origineel persoon aan te stellen, zodat de belachelijke uitspraken van de baas onmiddellijk van snedige repliek worden voorzien. Inspiratie hiervoor is in ieder geval te vinden in een fijne expositie in het Louvre: Figures du Fou (in het Frans betekent fou zowel ‘gek’ als ‘hofnar’, en het is ook de kaart ‘nummer nul’ van het tarotspel). Die fou was niet alleen belangrijk in de middeleeuwen, maar ook aan het eind van de 18de en in de 19de eeuw. Er zijn werken van over de hele wereld verzameld rond deze spottende dan wel ontregelende figuren. Tot de vaste collectie van het Louvre behoort sowieso Het narrenschip van Jeroen Bosch, een relatief klein schilderij: zo verfijnd, bezield en geestig dat het je omverblaast als je het in het echt ziet. Of kijk vanaf 20 oktober de documentaire op ARTE, Le Temps des fous Figures du fou. Du Moyen Âge aux romantiques, tot 3 februari 2025, Musée du Louvre, Rue de Rivoli (1ste arr.). louvre.fr

VERLANGEN NAAR ZADIG

Als je dagelijks meer dan tien kilometer door de stad koerst, met de benenwagen of op de fiets, kunnen tassen niet licht genoeg zijn. Nu maar hopen dat de dochters snel uitgekeken raken op hun beeldschone clutches van Zadig & Voltaire, waarin elke bijdetijdse teenager in Parijs (en in Amsterdam, naar het schijnt) lipstick, iPhone, kaarten en huissleutels propt. Zodat de moeders ze daarna kunnen inpikken, om nog één keer naar de vibes van de jaren negentig terug gekatapulteerd te worden. rivedroite-paris.com

Pareltjes uit de oude doos

Verslavend is de Instagrampagina van het Institut national de l’audiovisuel, die elke dag met archie eelden inspeelt op de actualiteit. Bij de dood van Alain Delon een reeks fragmenten uit talkshows uit de jaren zeventig en tachtig, waarin Alain in de derde persoon vertelt wie Monsieur Delon eigenlijk is. Of een item over La Rentrée, het moment dat de kinderen na de zomervakantie weer bloednerveus richting school sjokken: er werden uitspraken achter elkaar gemonteerd van beroemde Fransen die nooit naar school gingen (schrijver Jean d’Ormesson), er het nut wel van inzien maar er geen klap aan vonden (Vanessa Paradis) of, de aandoenlijkste van allemaal, acteur Philippe Noiret die uitlegt hoe zwaar het leven is als je de rol van cancre hebt aangenomen, de Franse uitdrukking voor de domkop c.q. nietsnut van de klas.

Institut national de l’audiovisuel. Instagram: @ina.fr

Romantisch herfsttafelen

Altijd een goed teken als er niet te veel op de menukaart staat, want dan weet je dat alles vers in eigen keuken wordt bereid. Zo gaat het er ook aan toe bij Le Bon Saint Pourçain, een geheimtip voor lie ebbers van de klassieke Franse keuken, waar perfect maar zonder poespas wordt gekookt. Je vindt dit romantische herfstadresje in het 6de arrondissement, vlak bij de Jardin du Luxembourg en de Place Saint Sulpice, in een piepklein straatje waar je niet zo snel toevallig voorbijkomt. Wel even van tevoren reserveren!

Le Bon Saint Pourçain, 10bis rue Servandoni (6de arr.). bonsaintpourcain.com

SCHRIJVER SIMON KUPER

‘Het leven met kinderen in Parijs maakte me Franser’

De Engelse schrijver en journalist Simon Kuper bracht zijn jeugd door in Nederland en is nu volledig ingeburgerd in Parijs.

Hij schreef een boek over het ware gezicht van Parijs en vertelt ons over de veranderende metropool en hoe je jezelf als plouc verraadt tussen Parijzenaars.

TEKST EUGÉNIE GOLDSCHMEDING FOTOGRAFIE ALEX CRETEY

Simon Kuper (1969) werd geboren in Oeganda, verhuisde naar Nederland en ging naar school in Oegstgeest. Hij was geen francofiel, maar kwam meer dan twee decennia geleden toevallig in Parijs terecht en is er nooit meer weggegaan. Met zijn vrouw, de journaliste en schrijfster Pamela Druckerman, en hun drie tieners woont hij in de Marais.

Van een buitenlander die in een expat-bubbel leefde, veranderde hij langzaam maar zeker in een ingeburgerde Fransman, vooral dankzij het leven met opgroeiende kinderen en de contacten die daarmee gepaard gingen. Met inmiddels een Frans paspoort op zak schreef hij het geestige en meeslepende boek Parijs nu. Wereldstad in verandering. Over het leven met zijn gezin in Parijs en de grootste veranderingen die de stad de laatste bijna kwarteeuw doormaakte.

Hoe kwam je in Parijs terecht?

“Toen ik eind 20ste eeuw als journalist in Londen ging werken, waren de Londense huren al torenhoog. Iets behoorlijks kopen dat meer was dan een uitgebouwde kast leek onmogelijk. Mijn neef tipte me toen over Parijs.

Hij zei dat je zelfs midden in de stad iets kon kopen voor een redelijke prijs. Op zijn aanraden ben ik even op-enneer gegaan met de Eurostar en later vond ik een mooie flat in het 11de arrondissement. Die flat is inmiddels mijn werkplek. Hoewel ik niet van plan was om permanent in Parijs te gaan wonen, ben ik er nooit meer weggegaan. Het is vooral het leven met kinderen dat me ‘Franser’ heeft gemaakt. Voordat ze er waren, kon ik me hier prima redden in een wereld van expats die allemaal Engels spraken. Maar als je kinderen klein zijn en naar de crèche en de école maternelle gaan, dan kom je ook met Franse ouders in contact. Je hangt samen eindeloos rond op speelplaatsen en haalt de kinderen bij elkaar thuis op als ze bij elkaar hebben gespeeld. Nog steeds ben ik er jaloers op hoe goed mijn kinderen Frans spreken; dat niveau kan ik nooit meer halen!”

Hoe heb je je eigen buurt en de stad zien veranderen?

“Met mijn gezin woon ik in het noorden van de Marais in het 3de arrondissement. Deze buurt is de afgelopen twee decennia heel hip geworden. Er zijn veel koffiezaken bijgekomen, die had je vroeger niet. De wijk was toen

Elegantie versus transparantie

Al te generaliserend gesteld: in noordelijke landen als Nederland hechten mensen veel waarde aan transparantie. Je wordt aangemoedigd om openhartig te zijn, om authentiek te zijn, om af en toe je ziel bloot te geven. Maar in Parijs wordt transparantie helemaal niet gewaardeerd. Wat gewaardeerd wordt, is elegantie, en die vereist een zekere ondoorzichtigheid over jezelf. Ga niet van alles opbiechten, doe niet neurotisch, en verlies je zelfbeheersing niet als je dronken bent. Laat alles wat je doet moeiteloos lijken.

Uit: Parijs Nu

zelfs een ZEP (Zone d’Éducation Prioritaire, een achterstandsbuurt waar extra onderwijsmiddelen voor de jongeren beschikbaar worden gesteld, red.). Nu is het een relatief jonge en internationale buurt. Sinds de Fashion Week zich ook rondom de Carreau du Temple afspeelt, komt er veel modepubliek naartoe. De bedrijven die de grote modemerken beheren, zoals Chanel, LVMH van Bernard Arnault en Kering van François Pinault, zijn gigantisch geworden. Daardoor komen meer buitenlandse werknemers naar Parijs, tijdelijk of permanent. De stad wordt hierdoor internationaler en tweetaliger, steeds meer mensen spreken ook Engels. Ik merk dat over het algemeen Parijzenaren aardiger worden. Dat heeft met de globalisering van normen en waarden te maken. Ook is het een stad geworden waarin je heel goed kunt fietsen, het lijkt alsof het fietspadennetwerk continu wordt uitgebreid.”

Wat ging er nog meer gepaard met ‘Frans’ worden?

“Dankzij Brexit ben ik uiteindelijk ook officieel Fransman geworden. Ik heb het zenuwslopende administratieve traject doorlopen om een Frans paspoort te krijgen. Ik merk dat ik een echte Parijzenaar ben geworden op het gebied van gastronomie: veeleisender met betrekking tot eten en drinken. Een van de leukste dingen vind ik om lang te dineren met vrienden. Iedereen doet dan zijn telefoon uit en heeft echt aandacht voor elkaar. Het hoort bij de Parijse cultuur om tijd te nemen voor de lunch, hoewel je toch ziet dat ook hier mensen er steeds minder tijd voor vrijmaken. Ze gaan niet meer zoals vroeger meer dan een uur lunchen op een werkdag.”

De buitenwijken van Parijs komen vaak negatief in het nieuws. Wat vind je daarvan? “Als je zelf in de stad woont, merk je van de onlusten niet

zoveel. Volg je alleen de media, dan lijkt het geweld extreem; de problemen in de banlieues worden enorm uitvergroot. De buitenwijken komen alleen in het nieuws als er rellen zijn en krijgen nauwelijks aandacht als er iets positiefs gebeurt. Na de onlusten in Bagnolet ben ik er op de fiets heen gegaan. Behalve een beschadigde muur van het politiebureau was er niets te zien of te merken. Op het nieuws leek het alsof hier de hel was uitgebroken. Eigenlijk worden Parijs en de banlieues steeds veiliger, dat zie je aan de moordcijfers die in dertig jaar tijd enorm zijn gedaald. Extreemrechts legt de negatieve gebeurtenissen onder een vergrootglas: ‘Kijk, in zo’n verschrikkelijk land leven we nu!’ wordt er dan gezegd. Dat is geen accuraat en eerlijk beeld. Als ik samen met andere vaders de kinderen naar voetbalwedstrijden breng in de buitenwijken, merk ik dat ook zij hier prettig willen leven en dat hun kinderen de kans krijgen om te slagen in het leven.”

Je interviewde topvoetballer Kylian Mbappé. Hoe was dat?

“Ik was erg onder de indruk van zijn intelligente en bedachtzame manier van praten. Het nadeel van het feit dat hij zo slim is, is dat hij zich niet zo spontaan uit, maar hij zegt interessante dingen. Hij is een goed voorbeeld van het grote aantal serieuze, ambitieuze gezinnen in de banlieues. Zijn vader, van Kameroense afkomst, en zijn moeder, van Algerijnse afkomst, hebben hem veel discipline en doorzettingsvermogen bijgebracht. Hij moest van hen ook zijn bac halen (baccalauréat: eindexamen, red.) en de ambitie van zijn moeder was dat hij naar de HEC zou gaan, de meest prestigieuze businessschool van Frankrijk.”

Onwelriekende horken

Het Parijse hof heerst over het Frankrijk buiten de périph bijna alsof het een kolonie is, of op z’n best een vakantieresort, bewoond door onwelriekende horken die niets hebben opgeslagen van de Parijse cultuur die ze op school hebben geleerd, en uiterst rechts of uiterst links stemmen. De essentiële feiten van het leven in de provincie ontgaan de meeste beleidsmakers.

Uit: Parijs Nu

Wat gaat er in de komende tijd in Parijs veranderen, voorzie je?

“Er is het plan om naast het bestaande metronetwerk 68 nieuwe metrolijnen aan te leggen, waardoor de banlieues veel beter met de stad worden verbonden. Daarmee wordt Parijs opeens een metropool van twaalf miljoen inwoners. Voor de stedelijke dynamiek en het groeien van de zakenwereld zijn nieuwe centra nodig waar bedrijven kunnen bloeien; die moeten goed bereikbaar en met elkaar verbonden zijn. Een Parijzenaar neemt de metro en er ontstaat weerzin zodra hij een trein moet nemen van het RER-netwerk, dat de buitenwijken onderling en met het stadscentrum verbindt. Dankzij de pandemie ging iedereen fietsen en dan zie je nog duidelijker wat een piepklein stadje Parijs is intra muros (binnen de périphérique, red.).”

Je hebt het er in je boek over hoe je je als plouc verraadt tussen de Parijzenaars. Hoe zit dat, en wat is een plouc precies?

“Een plouc is iemand die niet weet hoe het hoort, een boerenkinkel. Parijzenaars dragen vooral donkere kleding, zoals zwart en marineblauw. Dos je je uit in bonte en felle kleuren, dan zien ze dat je ‘van buiten’ komt. Als je probeert om in een restaurant om zes uur een tafel te reserveren, verraad je jezelf en word je uitgelachen of genegeerd. Ook is de ongeschreven regel dat, voordat je iemand aanspreekt, je eerst ‘bonjour’ zegt. Daarna mag je pas met je vraag op de proppen komen. Verder word je als buitenstaander ingeschat als je overduidelijk te veel plaats inneemt en te luid bent. Parijs is een heel volle, dichtbevolkte stad. Mensen zijn snel geïrriteerd door het gebrek aan fysieke ruimte. Dus vouw je je op en praat je niet te hard. Volg je deze normen en waarden niet, dan word je gestraft: je wordt afgesnauwd of niet serieus genomen.”

Wat zie je als de grootste verschillen met Nederlanders?

“Nederlanders zijn in het algemeen informeel en hartelijk, het wordt in Nederland op prijs gesteld als je heel open, direct en transparant communiceert. Dat wordt in Parijs als heel onelegant gezien. Je wordt geacht je eerder formeel, verdekt en ingetogen op te stellen, vooral als je iemand niet kent.”

Denk je dat je in Parijs blijft?

“In 2021 hebben we een jaar in Madrid gewoond. Hoewel we het er heel fijn vonden, zijn we toch teruggekomen. Vooral onze kinderen zijn gehecht aan de stad en hun vriendenkring. Mijn dochter gaat na het behalen van haar baccalauréat in Engeland studeren, maar een van mijn zoons zegt dat hij hier nooit weg wil. Ik denk dat ik hier uiteindelijk ook blijf. Als je ouder wordt, moet je in de buurt van je vrienden wonen, dat is het belangrijkste.”

Het diner

De belangrijkste test voor de status van gastheer en gastvrouw is het niveau van de mensen die ze naar hun tafel weten te lokken. Het diner vormt samen met de kunstwerken aan de muren en de boeken op de planken en het uitzicht vanuit het raam – liefst op de Eiffeltoren –een soort schilderij van hun leven. Het is als een groepsportret van vooraanstaande Nederlandse burgers in de 17de eeuw. Dit tafereel op een zaterdagavond op de linkeroever, als de tafelgenoten nog beschikken over al hun Parijse krachten en een deel van hun jeugdige schoonheid, laat zien hoe ze herinnerd willen worden.

Uit: Parijs Nu

Simon Kuper: Parijs nu. Wereldstad in verandering (Impossible City: Paris in the Twenty-First Century), Nieuw Amsterdam, €23

Wij mogen 3 boeken verloten.

Zie leveninfrankrijk.nl

Wijnbelevenissen in de Elzas

Wie denkt de Elzas op het gebied van wijn door en door te kennen, zal verrast worden tijdens een reis over de Route des Vins d’Alsace. Wijnwandelingen en Segway- of fietstochten zijn perfecte manieren om te onthaasten. Daarnaast bieden de wijnproducenten in de Elzas een scala aan rondleidingen, activiteiten en evenementen aan, met hun prachtige wijnen in het middelpunt.

Betrouwbare wegwijzer

De Route des Vins d’Alsace behoort tot de populairste themaroutes. Hij loopt van noord naar zuid en is ideaal om de Elzas te ontdekken. Over een afstand van 170 kilometer doorkruis je 119 wijndorpen en geniet je van adembenemende uitzichten op wijngaarden, kastelen en dorpen. De route is de bakermat van 7 druivenrassen en 51 grands crus. Het label ‘Vignobles & Découvertes’ wijst op goede adressen en garandeert kwaliteit. Ongeveer 400 partijen nemen deel aan dit initiatief.

Wijn & fietsen

Wijn en buitenactiviteiten zijn goed te combineren. Het fietspad langs de Route des Vins loopt tussen Marlenheim en Thann over een afstand van 132 kilometer. De route leidt langs bezienswaardigheden, over oude spoorlijnen, Romeinse wegen

of door de wijngaarden. Het is goed georganiseerd; zo vind je er accommodaties die aan specifieke behoeften voldoen.

Andere wijnbelevingen

Voor wie verder wil kijken dan het glas, hebben de Elzasser wijnboeren originele ervaringen bedacht. Wijnboer zijn voor een dag bijvoorbeeld! Dat kan ook buiten de oogsttijd, want het werk gaat het hele jaar door. Het arrangement ‘Parenthèse vigneronne’ biedt onvergetelijke activiteiten zoals qi gong (een Chinese bewegingsleer) in de wijngaard met wijnproeverij of een wijn- en chocoladeproeverij, voor nieuwe smaakervaringen.

De Route des Vins d’Alsace met het label ‘Vignobles & Découvertes’ is een kwaliteitsinitiatief van ongeveer 400 deelnemers om het wijntoerisme in de streek te bevorderen: proeverijen, accommodaties, restaurants, bezoeken aan culturele locaties, evenementen en activiteiten.

© B. SALMANSKIADT

Les Contamines-Montjoie

EEN AUTHENTIEKE WINTER AAN DE VOET VAN DE MONT-BLANC

De wintersportplaats Les Contamines-Montjoie, genesteld in een betoverende omgeving, nodigt uit om de magie van de winter te ontdekken. Aan de voet van het nationale natuurreservaat Contamines – het hoogste van Frankrijk – biedt dit gezinsvriendelijke resort een uitgestrekt skigebied met 120 kilometer pistes voor alle niveaus, evenals een 25 kilometer groot nordic-gebied in het hart van de ongerepte natuur. Maar het avontuur stopt niet bij skiën! Je kunt er ook terecht voor unieke activiteiten als biatlon, ijsklimmen, hondensleetochten en fatbiketochten. Voor een adembenemend uitzicht op het Mont-Blanc-massief kun je gaan paragliden of, voor een iets rustiger ervaring, schaatsen op de openluchtijsbaan met de majestueuze Dômes de Miage op de achtergrond.

Hoogtepunten winterseizoen 2024-2025

• Kerstmarkt: 21 december 2024 t/m 5 januari 2025

• Franse Biatlon Cup: 10 & 11 januari 2025

• Internationaal Curling Toernooi: 18 & 19 januari 2025

• Europese Skicross Cup: 5 t/m 7 februari 2025

• Wereldkampioenschappen Telemark: 19 t/m 23 maart 2025

Bij dit niet te missen evenement zie je de wereldtop in deze technische en elegante discipline in actie. Een must-see!

Mooie aanbiedingen!

Profiteer van accommodaties vanaf € 176 (per eenheid) op basis van 4 personen, met uitzondering van de schoolvakanties, en ontvang tot 30% korting op je skipassen Boek op: reservation.lescontamines.com tel. +33 (0)4 50470510.

www.lescontamines.com |

DOOR AMBER BRUGMAN

Kaartenhuis

Het Franse modehuis Polène (sinds 2016) heeft minimalisme en vakmanschap hoog in het vaandel. Naast prachtige tassen produceert het ook accessoires, zoals deze kaarthouder. Hij sluit met een schui aar verguld rolletje en kan aan de pols worden gedragen. Polène Paris, Porte Cartes Kayé, € 130. polene-paris.com

Ingetogen chic

Deze elegante crèmekleurige trui van Sessùn is een prachtig voorbeeld van de kracht van eenvoud, waar de Franse mode zo om wordt geroemd. De asymmetrie en de geknoopte touwtjes in de hals maken het speels af. Sessùn, Marcia, € 165. sessun.com

Boutique

FRENCH TRENCH

Lekker ‘Frenchy’, zo’n trenchcoat die altijd à la mode blijft. Combineer hem chic met een blouse, broek en hakje of nonchalant boho met een jeans en sneakers. Sézane, Clyde Trench Coat, € 260. sezane.com

Élégance intemporelle

DE WELDAAD VAN WATER

Al meer dan drie eeuwen wordt het thermaalwater van Avène uit de Haut-Languedoc gebruikt om de huid te verzorgen. Sinds 1990 vormt het de basis van de huidverzorgingsproducten van het merk. Deze AquaGel met provitamine E zorgt voor een frisse teint. Eau Thermale Avène, Hydrance AQUA-Gel, € 28,90. eau-thermale-avene.fr

Warm bordeauxrood is een fijne herfstkleur. En deze leren slingback ballerina’s van Bobbies Paris lopen nog lekker ook. Ook verkrijgbaar in zwart en denim. Bobbies Paris, Paige, € 170. bobbies.com

CONCIËRGE IN PARIJS

Statussymbool en ziel van het huis

De gardien of gardienne (conciërge) van een appartementencomplex is een typisch Frans beroep. Toch dreigt het vak langzaam uit te sterven, vertelt Lucinda Da Silva, al veertig jaar lang met veel liefde verantwoordelijk voor een deftig appartementengebouw in hartje Parijs.

OOoit kwam ze als kind van Portugese immigranten naar Frankrijk. Sinds haar 28ste beheert ze in haar eentje een gigantisch pand in het centrum van Parijs. In het 7de arrondissement, aan de Boulevard Saint-Germain, op een steenworp afstand van het beroemde Café de Flore en Les Deux Magots. Hier zwaait conciërge Lucinda Da Silva (65) de scepter over een zes verdieping tellend gebouw Hausmannien, met zeven huurappartementen, een advocatenkantoor en een dependance van een gerenommeerd onderwijsinstituut. De goed geklede vrouw, klein van stuk, met kort zwart-grijs krullend haar en twinkelende ogen, ontvangt met zichtbaar plezier haar Nederlandse bezoek.

Geen propje papier

“Mijn ziel zit in deze stenen, ik ben één met dit huis, ook al is het niet van mij”, vertelt Lucinda gepassioneerd, als ze ons heeft binnengelaten door de metershoge,

bewerkte deur. De entree is zo hoog omdat er vroeger een koets door moest kunnen, legt ze uit. Eenmaal op de chique binnenplaats vallen de weldadige rust en netheid op. Rondom de cour staan gebouwen opgetrokken uit licht zandsteen en uitgerust met hoge halfronde vensters. Op het grijze geplaveide terras groeien olijfbomen, gerangschikt in zwarte potten, en nergens is een sprietje onkruid of propje papier te bekennen. Meteen rechts geeft een witte deur toegang tot de ‘loge’ van Lucinda. Haar verblijf bestaat uit een halletje, meteen gevolgd door een kleine salon met een grote ovale tafel, die uitkijkt op een hagelwitte, opgeruimde keuken. Ernaast, in een kleine nis, een enorme breedbeeld-tv die de gehele muur bedekt.

Emily in Paris

Pal ervoor, op anderhalve meter afstand van het scherm, zit echtgenoot Augusto voetbal te kijken. Geen rondslingerende papieren of prullen, alles staat gerangschikt op witte boekenplanken in plastic bakken. Naast de loge heeft het echtpaar nog vier slaapkamers en een badkamer.

Enorme kans

Het is veertig jaar geleden, maar voor Lucinda is het alsof ze gisteren begon als conciërge, vertelt ze. “Samen met Augusto was ik voor het eerst in m’n leven in Parijs.

De eigenaar van het gebouw gaf me een maand proeftijd en ik ben nooit meer weggegaan. Ik wist niets over het beroep, kende de stad niet, had geen idee hoe ik met de mensen moest omgaan. Het was

De succesvolle Netfilx-serie Emily in Paris vertelt het verhaal van een jonge Amerikaanse vrouw die in de Franse hoofdstad komt werken. Op haar werkplek, marketingbedrijf Savoir, onderhoudt een ietwat sullige conciërge het 18de-eeuwse gebouw. Emily’s geïdealiseerde versie van Parijs trekt massa’s toeristen die als pelgrims de filmlocaties aflopen. Ook het gebouw met de conciërge, de werkplek van Emily, is een hotspot: Place de Valois, vlak bij het Palais Royal.

Leven in hartje Parijs, zonder huur te betalen, dat klinkt niet verkeerd

Ontstaangeschiedenis

Parijs in de 19de eeuw: een vieze, donkere, overbevolkte stad. Onder leiding van stadsarchitect Haussmann transformeert de Franse hoofdstad tot een metropool met brede boulevards en statige gebouwen. De karakteristieke panden hebben zes verdiepingen en een entree met een gang die uitkomt op het trappenhuis of de binnenplaats. In de woningen was het een komen en gaan van mensen. Zoveel dat huiseigenaren personeel in dienst namen om een oogje in het zeil te houden.

Typisch was hun ‘loge’: een kamer van zo’n vijftien vierkante meter op de begane grond. Vanuit deze strategisch gelegen ‘woonkamer’ hielden ze toezicht op het gebouw.

Een plek met weinig privacy en intimiteit; een kamerscherm scheidde het privéleven van het werk. Naast de boel in de gaten houden, was de conciërge druk met de schoonmaak van de gemeenschappelijke ruimtes, beheer van het afval, ontvangst van bezoekers, verdeling van de post en toezicht op de naleving van huisregels.

Ook ’s nachts

Destijds was het een 24/7-beroep, zonder vrije dagen. Ook gold de tirage du cordon: de verplichting altijd de deur te openen voor huurders, zelfs ’s nachts, omdat er geen bel was. Eigenlijk was de conciërge een soort huisknecht, met een slecht imago. Maar sinds kort wordt het beroep gezien als echte baan en

volgen conciërges in de dop eerst een opleiding, voordat ze aan de slag kunnen.

Vrouwenberoep

Conciërge werd vanaf de 19de eeuw steeds meer een vrouwenberoep. Mannen werkten vooral buitenshuis en konden de portierstaken er niet meer naast doen. Hun vrouw daarentegen was wel thuis om de huishoudelijke en administratieve conciërgetaken uit te voeren. Bovendien was het een slechtbetaalde baan, die nauwelijks geld opleverde. Voordeel: je had als vrouw een dak boven je hoofd en verdiende wat bij. Een kans om in je levensonderhoud te voorzien bij gebrek aan (inkomsten van) een echtgenoot.

een enorme kans: als ongeschoolde vrouw kreeg ik een fulltimebaan en ik kon mijn kind opvoeden in een goede wijk.”

Leven in hartje Parijs, zonder huur te betalen, dat klinkt niet verkeerd. Alleen gas, water en licht plus de telefoonaansluiting zijn voor eigen rekening. Toch is het zeker geen baan waarbij je op je lauweren kunt rusten, stelt ze. “Als conciërge ontzeg je jezelf veel. Je kunt niet even van huis weg als jij daar zin in hebt. In de veertig jaar dat ik dit werk doe, ben ik nog nooit op vakantie geweest. Altijd moet je klaarstaan. Een privéleven heb je nauwelijks, iedereen loopt naar binnen. La vie privée en la vie travail lopen door elkaar.”

Noeste arbeid

“Je geeft veel aan de bewoners, maar krijgt er ook veel voor terug.” Ze pakt een ordner, uit een plastic insteekmapje trekt ze een brief, met de hand geschreven door ex-huurder Nadine. “U blijft altijd de ziel van dit huis, bedankt dat u er altijd voor

ons was wanneer wij uw hulp nodig hadden. Op uw gezicht ligt altijd een glimlach, en met die glimlach maakt u onze dag altijd een stukje mooier.”

“Waardevol toch?” zegt Lucinda trots, terwijl ze de brief weer opbergt. “Mooie herinneringen. Mijn ordners zitten vol met dit soort brieven. Ik heb ze allemaal bewaard. Maar genoeg gepraat, ik laat je even het huis zien.” Daar gaan we, achter haar rammelende sleutelbos aan met wel dertig sleutels, van verschillende diktes en lengtes. Alleen zij weet precies welke sleutel voor welke deur is. Gekleed in haar zwarte blouse en broek beweegt ze watervlug door het open trappenhuis van zes verdiepingen. Zonder probleem neemt ze de wit-bruine marmeren trap, terwijl ze trots de glanzende houten leuningen aanwijst. Haar noeste arbeid!

Dure huurappartementen “Om half zes begint mijn werkdag”, vertelt ze. “Dus als om acht uur iedereen is

opgestaan of op z’n werk komt, is het huis al aan kant en ben ik in mijn loge. Ik zorg ervoor dat mensen mij niet met stoffer en blik en m’n schoonmaakspullen op de trappen zien.” Aangekomen op de zesde etage, onder de nok, gaat een van haar sleutels in het slot van een leegstaand huurappartement van dertig vierkante meter. “Je betaalt hier de hoofdprijs”, zegt Lucinda schouderophalend, “maar dan heb je wel vanuit je dakraam een prachtig uitzicht over Parijs.”

De torenhoge huizenprijzen hebben volgens Lucinda wel consequenties.

“Ik hoor en weet alles, maar praat er niet over. Dat is de gouden regel van dit beroep”

“Iedereen zit in zijn versterkte kasteel; je ziet elkaar nauwelijks meer. Alleen bij het buitenzetten van de vuilnisbakken zeggen we nog ‘bonjour’. In mijn beginjaren was deze wijk een dorp, een soort familie. Met om de hoek de bakker en de slager. Conciërges kenden elkaar en dronken samen koffie. We vormden een soort gemeenschap van gelijkgestemden die elkaar begrepen. Helaas is die tijd voorbij.”

Iedereen gelijk behandelen

De aanwezigheid van een conciërge is voor veel huiseigenaren nog steeds belangrijk. Het geeft een pand standing. Voor een goed onderhouden huis vind je bovendien makkelijker nieuwe huurders. Verder speelt de conciërge een belangrijke sociale rol bij conflicten, zowel tussen eigenaar en huurders als bij burenruzies.

“Als gardienne moet je kunnen jongleren en je in allerlei situaties staande houden.

“Je betaalt hier de hoofdprijs,” zegt Lucinda schouderophalend, “maar dan heb je wel vanuit je dakraam een fantastisch uitzicht over Parijs”

Is er een probleem in het gebouw? Dan moet je meteen reageren, en vervolgens opletten dat je iedereen dezelfde behandeling geeft.” Discretie is enorm belangrijk.

“Ik hoor en weet alles, maar praat er niet over. Dat is de gouden regel van dit beroep: zeg nooit iets verkeerds over anderen, praat niet achter iemands rug om. Nooit.” Andersom is het gedrag van haar huurders niet altijd respectvol.

“Maar als er iets vervelends voorvalt, ga ik daarna gewoon naar mijn loge en zeg de volgende dag weer vriendelijk goedemorgen.”

Digicodes

Hoewel een conciërge voor de bewoners van Parijs orde en veiligheid in hun huis garandeert, was er de afgelopen jaren sprake van leegloop. Volgens de vakbond van de gardiens d’immeubles heeft Parijs de laatste 25 jaar een kwart van de conciërges verloren. Veel conciërges geven er de brui aan vanwege lage lonen en te kleine pensioenen. Ook worden hun functies, nadat ze met pensioen zijn gegaan, overgenomen door elektronische toegangscontroles, brievenbussen met digicodes en particuliere schoonmaakbedrijfjes.

Toch kan Lucinda zich niet voorstellen dat

Gardiennes in boeken Gardiennes werden vaak negatief afgeschilderd. Zo schrijft George Simenon in 1966 in Het Geduld van Maigret:

‘Met conciërges is het hetzelfde als met werksters: of bijzonder prettig en vriendelijk of bijzonder onhebbelijk. Of ze zijn alleraardigst, opgewekt en proper, waarbij de loge een toonbeeld van netheid en zindelijkheid is. Maar de andere categorie, de nijdassen, zijn altijd in de lappenmand, staan altijd klaar om zich te beklagen over de slechtheid van de wereld en over hun droevig lot.’

haar beroep uitsterft. “Een huiseigenaar komt er al snel achter dat er iets mist. Misschien wordt het huis wel netjes schoongehouden, maar het persoonlijke ontbreekt. De aanwezigheid van iemand van vlees en bloed, een persoon die de boel in de gaten houdt, zorgt voor sociale cohesie en een gevoel van veiligheid.”

Onvervangbaar

Misschien krijgt Lucinda wel gelijk. Volgens een recent artikel in Les annales de la recherche urbaine komen huiseigenaren op hun schreden terug van de automatisering van conciërgetaken. Niet alleen verliezen gebouwen hun aanzien, ook is het prijzig om externe bedrijven in te schakelen voor kleine klusjes als het vervangen van een lamp, het ontstoppen van een afvoerbuis, of het in werking zetten van de lift. Bovendien biedt een conciërge diensten aan die geen enkel bedrijf levert, want wie verdeelt de post en geeft de planten water? Wie houdt een oogje in het zeil voor het welzijn van oudere bewoners?

De Franse romanschrijver Céline had misschien toch gelijk toen hij schreef dat de aanwezigheid van conciërges bepalend is voor de sfeer van een stad: ‘Een stad zonder conciërge heeft geen geschiedenis, geen smaak en is flauw als een soep zonder peper en zout, een vormeloze ratatouille.’ Lucinda werkt in elk geval gewoon door tot aan haar pensionering over twee jaar. Ze ziet er tegenop. “Zo’n waardevol beroep, waar veel mooie mensen mijn pad hebben gekruist. Mensen die me waarderen om wie ik ben. De genegenheid die voor elkaar is gegroeid, is voor mij de rijkdom van dit beroep. Ik voel me gerespecteerd en ben er een sterkere vrouw door geworden.”

X

samen voor

Breng koninklijke allure in je slaapkamer met de jacquard geweven ruiten en bloemen van dekbed Pure 74. Het op Château de Versailles geïnspireerde dessin heeft aan de e en achterzijde een dicht weefsel van fijne katoengaren (maar liefst 210 thread count) voor een zijdezachte textuur en lichte glans. Verkrijgbaar in drie maten.

* Als bijdrage in de verzendkosten binnen Nederland wordt eenmalig € 7 in rekening gebracht.

t.w.v.

€ 259,99

Ga naar leveninfrankrijk.nl of bel 088 1102081

op werkdagen van 9.00 - 17.00 uur

ROSA

avant

Het leven van Rosa Bonheur (1822-1899) leest als een filmscript: de talentvolle schilder, feminist en dierenverzamelaar werd zo beroemd dat fans haar op straat in Parijs achtervolgden. In Château de By, het kasteel dat Bonheur kocht van de opbrengst van één schilderij, gingen we op zoek naar wie deze vrouw was.

TEKST HANNEKE SPIJKER

IIn het winteratelier van Rosa Bonheur valt het zomerlicht gefilterd door de hoge ramen. Door de tuin lopen groepjes bezoekers. Hoeveel meesterwerken zijn hier gemaakt? Het grote atelier was in de winter moeilijk te verwarmen, daarom besloot Bonheur in de koude maanden op de bovenste verdieping van haar kasteeltje te gaan werken.

Katherine Brault, de huidige eigenaresse van het château, ontdekte onder oude verflagen de kleur die Rosa Bonheur had gekozen voor de muren en restaureerde de verdieping in de oude stijl.

Katherine moest als kind verplicht op excursie naar het kasteel, maar vond er toen niet veel aan. Na een glansrijke carrière en een niet zo succesvol huwelijk wilde ze op haar 55ste terug naar haar geboortegrond. Château de By bleek al enige tijd te koop te staan en toen Katherine door de vertrekken liep waar de tijd stil leek te hebben gestaan, kwam er een avontuurlijk plan in haar op. Hoe meer ze zich in haar verdiepte, hoe interessanter Rosa Bonheur bleek te zijn. Tijdens haar leven was de schilder beroemd en gevierd, maar in de 20ste eeuw raakte ze in de vergetelheid. Brault probeerde financiering te krijgen met haar idee om een museum, theesalon en B&B te maken van het

kasteel, maar pas nadat ze een vrouwelijke bankier trof kreeg ze de benodigde lening. Artikelen in Paris Match, programma’s op televisie en een bezoek van president Macron zorgden voor de nodige free publicity.

Schatzoeken

Lily-Jeanne, een van de vier dochters van Katherine, vertelt over de beginjaren. “Het kasteeltje is altijd in de familie gebleven en er is in het atelier nooit iets veranderd sinds Rosa Bonheur daar werkte.

Het atelier van Rosa Bonheur, Château de By

Toen mijn moeder het kocht, begon het fantastische schatzoeken op zolder. Rosa had de gewoonte om overleden dieren op te zetten. Zo hangt het hoofd van een van haar paarden boven de deur. Op talloze schilderijen en studies portretteerde ze Fathma, een leeuwin die ze als welp bij een circus in Marseille had gekocht. Mijn moeder vond op zolder de geprepareerde huid van Fathma, die nu in het atelier ligt. Dat zijn natuurlijk geweldige vondsten!”

Het is niet moeilijk om mee te gaan in Lily-Jeanne’s

enthousiasme. Rosa Bonheur was een volstrekt autonome persoonlijkheid die haar enorme talent ten volle benutte. Ze werd op jonge leeftijd geconfronteerd met de dood van haar moeder, die ze adoreerde. Haar vader Raymond hing het saint-simonisme aan, een utopisch-socialistische leer, ontwikkeld door Claude Henri de SaintSimon. Raymond Bonheur sloot zich aan bij een sekte-achtige tak waarvan ook Rosa gecharmeerd was, maar zij was geen fanatiek aanhanger. Ze geloofde in de meritocratie, een samenleving

“Ze was de Beyoncé van haar tijd. Er waren fanclubs en je had de Rosa Bonheur-pop. Ze verdiende veel geld met haar werk, was onafhankelijk en autonoom”

waarin niet rijkdom of afkomst belangrijk is, maar talent en aanleg en wat je daarmee doet, onafhankelijk van sekse. Ze wordt nu gezien als een van de voorlopers van het hedendaagse feminisme.

Légion d’Honneur

Lou, de oudste dochter van Katherine, leidt me rond door de enorme tuin. “Rosa verbleef langere tijd in de Nivernais om het schilderij Labourage nivernais - Ploegen in de Nivernais te kunnen maken. Ze wilde dat alle details klopten: de aarde, het licht, maar ook het gras. En de accuratesse van de weergave van de ossen is zo bijzonder. Je kunt bovendien zien dat Rosa dieren belangrijke en intelligente wezens vond. De ossen kijken de toeschouwer recht aan. Op elk van haar schilderijen is er wel een beest dat rechtstreeks naar de toeschouwer kijkt, waardoor je ook echt het gevoel krijgt in verbinding te staan met het dier.”

Zakelijk ging het Bonheur voor de wind. Van veel

van haar schilderijen werden prints gemaakt die dan in grote oplagen werden verkocht. Vooral in de Verenigde Staten was ze erg populair. Lou vertelt: “Ze was de Beyoncé van haar tijd. Er waren fanclubs, je had de Rosa Bonheur-pop. Ze verdiende veel geld met haar werk, ze was onafhankelijk en autonoom.” Ook kreeg ze als eerste vrouwelijke kunstenaar, uit handen van keizerin Eugénie, de echtgenote van Napoleon III, L’ordre national de la Légion d’Honneur. Aan deze toekenning ging een bezoek aan Château de By door keizerin Eugénie vooraf. Ook in Nederland, Spanje en België ontving ze prijzen voor haar werk.

Na haar dood in 1899 raakte het werk van Rosa Bonheur al snel in de vergetelheid, ondanks de energie die haar vriendin Anna Klumpke in haar nagedachtenis stak. Pas sinds enkele jaren is er weer aandacht voor haar werk, haar interessante leven en haar visie op dieren, conventies en emancipatie.

‘Ploegen in de Nivernais’

Portret van Rosa Bonheur door Édouard Louis Dubufe

‘Paardenmarkt’

LEVEN & WERK VAN ROSA BONHEUR

Rosa Bonheur werd op 16 maart 1822 geboren in Bordeaux. Ze bracht veel tijd door op het landgoed van de adoptievader van haar moeder, Jean Baptiste Dublan de Lahet, die zij als haar grootvader beschouwde. Ze was altijd aan het tekenen en weigerde te leren lezen of schrijven. Haar moeder maakte ten einde raad een dierenalfabet, waarbij de kleine Rosa de beginletters van de dieren die ze tekende kon leren. Haar moeder overleed toen Rosa tien jaar was en vader Raymond, die landschapsschilder was, vertrok met het gezin naar Parijs. De koppige Rosa weigerde om iets anders te worden dan schilder en bestudeerde vanaf haar veertiende oude meesters in het Louvre en levende dieren in de dierentuin in de Jardin des Plantes. Ze werkte aan de zijde van haar vader, samen met haar zus Juliette en haar broers Auguste en Isidore. In 1841 stelde Rosa voor het eerst een werk tentoon op de Franse Salon: Deux lapins (Twee konijnen). Al snel legde ze zich toe op grotere dieren: runderen, schapen en paarden. In 1848 ontving ze een gouden medaille voor het werk Ossen en stieren van het Cantal-ras. Naar aanleiding van die prijs kreeg ze een grote opdracht van de Franse staat. Het werk Labourage nivernais (Ploegen in de Nivernais) werd een van haar bekendste. Maar echt wereldberoemd werd ze met Le Marché aux chevaux (Paardenmarkt), een werk van bijna 2,5 bij 5 meter dat op tournee ging naar de Verenigde Staten, gekocht werd door Cornelius Vanderbilt en dat hij schonk aan het Metropolitan Museum, waar het nu nog in de collectie is.

Van het geld dat dit werk opbracht kocht Rosa Bonheur Château de By, met een groot park aan de rand van het bos van Fontainebleau. Hier woonde ze met haar vriendin Nathalie Micas en diens moeder. Eindelijk kon ze zich met zo veel dieren omringen als ze wilde: katten, honden, paarden, vogels, apen, schapen, een everzwijntje, een hert en zelfs twee leeuwen.

Ze maakte talloze studies van haar dieren en wat opvalt aan deze portretten is de uitdrukking in de ogen. Zonder sentimenteel of antropomorf (het projecteren van menselijke gevoelens op dieren) te zijn was Bonheur er van overtuigd dat dieren een ziel hebben, lang voordat dit überhaupt in overweging werd genomen. Als je haar leeuwenportretten bekijkt, valt meteen op dat de dieren een onderzoekende en mysterieuze blik hebben, zonder menselijk te worden. Om de anatomie van de boerderijdieren die ze schilderde goed te bestuderen, ging Rosa Bonheur ook naar slachthuizen, waarbij ze zich hulde in mannenkleding. Hiervoor kreeg ze vier keer per jaar een speciale ontheffing van de Parijse politie, want het was voor vrouwen in die tijd verboden om in mannenkleding over straat te gaan.

‘Ossen en stieren van het Cantal-ras’

‘Twee konijnen’, het eerste werk dat Bonheur tentoonstelde

‘Portret van een leeuw’, te zien in het Prado in Madrid

Tips & adressen

LOGEREN

Château de By

Je kunt overnachten in het kasteel van Rosa Bonheur. Niet goedkoop, maar wel heel bijzonder. In feite bewoon je haar appartement: de riante slaapkamer en haar winteratelier. De badkamer is modern en luxueus, het uitzicht prachtig. Prijs per nacht €350, inclusief ontbijt en bezoek aan het museum (anders €20). Je kunt ook brunchen en lunchen in de theesalon van het kasteel.

Reserveren is aan te raden. chateau-rosa-bonheur.fr

L’Esquisse (Barbizon) Een alternatief cultureel logeeradres in de buurt is hotel L’Esquisse in Barbizon. De hoteleigenaar, Pierre Bedouelle, was voorheen burgemeester van Barbizon. Hij bouwde het hotel van de grond af op en besloot dat hij ook een museum wilde openen, gratis toegankelijk voor iedereen in zijn hotel.

De tentoonstellingen zijn voornamelijk gewijd aan de School van Barbizon, die tussen 1830 en 1870 opgang maakte. Onder meer Vincent van Gogh werd door de schilders in deze kunstenaarskolonie geïnspireerd. De kamers zijn modern en chic. Prijzen: tussen €160 en €380. lesquissebarbizon.fr

ZIEN

Château de Fontainebleau In het kasteel van Fontaine­

bleau is een Rosa Bonheurzaal. Het château zelf is ook de moeite waard. chateaudefontainebleau.fr

Expositie De Mesdag

Collectie (Den Haag) In museum De Mesdag Collectie in Den Haag is een overzichtstentoonstelling te zien van het werk van Rosa Bonheur, voor de eerste keer in Nederland. Tot 19 januari 2025. demesdagcollectie.nl

Festival Rosa Bonheur

Winteratelier Château de By.

Salon de thé

Chambre Nathalie Micas

Chambre Nathalie Micas

Orangerie

Kamer van Rosa Bonheur

4 MEESTERS, 1 GRAND CRU

DÉ PASTIS VOOR MOOIE MOMENTEN

Elk moment is belangrijk bij de samenstelling van onze ambachtelijke Pastis, de kruiden moeten op het juiste moment geplukt worden om alle smaken uiteindelijk volledig tot hun recht te laten komen. Pastis Grand cru.

GEEN 18, GEEN ALCOHOL.

✔

✔

✔

✔

✔

✔ Nederlandse eigenaar

Mari

Mari Maris is chef, groenteboerin en boekenmaker. Haar laatste boek heeft de alleszeggende titel Groenten. Ze woont in Picardië en vertelt wat er daar zoal op haar pad komt. Kijk ook op Instagram (@_mari_maris).

GERARD GEIT

Elke morgen om vijf over acht gaat er een gele postfiets door de straat, er achteraan rammelt een houten aanhangertje vol emmers, eentje puilt uit van het onkruid. De buurvrouw steekt haar hand op: “Salut Gérard, on se verra pour le café!” Hij groet terug en steekt meteen weer zijn hand op naar de tegemoetkomende tractor. Iedereen kent Gérard Chèvre, oftewel Gerard Geit. Al veertig jaar maakt hij dit tochtje: een stukje door het dorp, de lindenlaan over het bruggetje, dan rechts het pad op, aan het eind staan zijn dames al te mekkeren. Vijf geiten en nu twee geitenlammetjes. Eentje blijft, ze heeft een lief karakter en moeder geeft veel melk, dan doet dochter dat doorgaans ook. Het andere kleintje gaat weg als het groot genoeg is, zij is lastiger, en ik weet niet of u bekend bent met geiten, maar dat wil wat zeggen. Geiten zijn onwaarschijnlijk eigenzinnige types die met het gemak van een ree over een hek springen en met kettingen omgaan alsof ze Houdini zijn. Geiten hebben zo hun eigen ideeën over hoe ze hun wereld indelen. Misschien dat Gerard daarom voor ze gevallen is. Hij weet heus van de wereld waarin de meesten van ons leven, hij kijkt weleens

tv, ziet dat mensen telefoons hebben, drukke banen achter schermen en auto’s. Hij niet. Hij fietst, heeft zijn vrijheid en zijn geiten. Zijn wereld is groot genoeg. Zelfs voor vakantie. Aan de rand van zijn land, bij de rivier, kan hij ’s middags een potje koken boven een vuurtje, hoog in de boom hangt een hangmat, als hij zin heeft kan hij er de hele dag blijven. Iets verderop staat zelfs een woonwagen waarin hij langer vakantie kan vieren in eigen koninkrijk. Maar waarom? vraagt hij.

GEITEN HEBBEN ZO HUN EIGEN IDEEËN OVER HOE ZE HUN WERELD INDELEN

Hij moet toch naar huis om kaasjes te maken en de kaasklanten te ontvangen. Zijn winkel bestaat uit een brievenbus, daarop zetten de mensen een bakje, briefje erin met hun naam en het gehoopte aantal kaasjes – niet meer dan drie, anders blijft er niks over voor anderen. Een dag of twee later kunnen ze hun bestelling ophalen. Prachtige verse geitenkaasjes. Alleen – hij kijkt er moeilijk bij – na twintig jaar is de prijs wel iets verhoogd: in plaats van 1 euro kosten ze nu 1,10. Nogal een wonder dat er meer klanten zijn dan kaasjes. Sinds een paar jaar melkt hij ook een kleine zwarte koe “omdat klanten vroegen om koeienkaas”. Als hij met de melkemmers aankomt in het betegelde stalletje dat zijn kaasmakerijtje is, schenkt hij eerst anderhalve liter melk in de fles voor de buurvrouw. Die brengt hij haar elke dag, ‘pour le café du demain matin’. En hij denkt dat ze er ook crêpes mee bakt, zúlke grote kommen koffie drinkt niemand. Hij geeft haar de melk gratis.

De buurvrouw hooit met een oud tractortje een landje van Gérard zodat hij voer voor de winter heeft. Hij heeft geen tractor, waarom zou hij? Hij heeft een buurvrouw, vijf geiten en een koe. Een geolied businessplan dat al jaren prima werkt. “Als ik van mijn kaasomzet een tractor zou moeten kopen, kan ik die misschién betalen als ik allang gepensioneerd ben.”

Hij zoekt nog een opvolger trouwens. Iemand die begrijpt dat je de koning te rijk kunt zijn op een gele fiets. (Geïnteresseerden kunnen mij mailen, via marimaris.nl, dan doe ik de boodschap bij Gérard in de bus…)

La France & moi

In deze rubriek vertellen Nederlanders die al jaren in Frankrijk wonen over de charme en valkuilen van het werkzame leven in Frankrijk. Deze editie: een eigenaresse van chambres d’hôtes.

Anja Verheij (71) verwierf afgelopen zomer landelijke bekendheid als de eigengereide chambres d’hôtes-eigenaresse in de Bourgogne in de hitserie B&B Vol Liefde. Spijt van de deelname aan het datingprogramma heeft ze absoluut niet, maar trotser is ze op haar Franse leven dat ze de afgelopen 23 jaar in haar eentje wist op te bouwen. “Ik ben een heel tevreden mens, ook zonder man!”

TEKST CHANTAL VAN WEES FOTO’S PRIVÉBEZIT ANJA VERHEIJ

‘MIJN RIJKDOM IS WONEN OMRINGD DOOR NATUUR’

““Eigenlijk heb ik me in een opwelling opgegeven. Ik heb niks met datingprogramma’s, ik had zelfs nog nooit gedatet. Maar B&B Vol Liefde vind ik een sympathiek format, er wordt niks gescript. Drie weken lang is er een cameraploeg in je huis en ontvang je de door jou geselecteerde mannen. Heel heftig, maar de begeleiding is goed. Achteraf vind ik het vooral leuk dat ik heb laten zien dat je als 71-jarige geen uitgeblust persoon hoeft te zijn.”

Pensionnetje in Frankrijk “Ik ben een Arnhems meisje; daar stond mijn wieg, daar groeide ik op. Na de lerarenopleiding gaf ik 25 jaar met veel plezier geschiedenis en maatschappijleer in het volwassenenonderwijs, waarnaast ik ook nog de studie politicologie afrondde. Ik hield van mijn werk, maar de toenemende bureaucratie in de organisatie ging me steeds meer tegenstaan. Ik was 47 en bedacht dat het nog heel lang zou duren

tot mijn pensioen. Toen ik een artikel las over mensen die iets totaal anders waren gaan doen dan waarvoor ze waren opgeleid, kwam het idee ineens in me op: een pensionnetje openen in Frankrijk. Ruim een jaar later woonde ik in Frankrijk.”

Moeder mee

“Waarom Frankrijk? Ik weet het eigenlijk niet. In mijn jeugd gingen we nooit op vakantie naar Frankrijk, als volwassene kwam ik er ook niet vaak. Misschien heeft mijn Franse bloed ermee te maken; ik had een Franse overgrootmoeder, die ik overigens niet heb gekend. In 2001 ben ik neergestreken in de Lot, waar de huizen nog betaalbaar waren en waar het nog niet zo toeristisch was als in de erboven gelegen Dordogne. Ik werkte een jaar lang om het grote huis met een halve hectare grond geschikt te maken voor de vijf gastenkamers die ik er wilde openen. Mijn toen 76-jarige moeder had ik gevraagd mee te gaan, ze was al een aantal jaar weduwe. Ze hoefde niet lang na te denken. Blijkbaar heb ik mijn avontuurlijke inslag niet van een vreemde. Nog geen twee jaar later is ze toch teruggekeerd naar Nederland. De reden daarvoor vat ik wel eens samen met de uitspraak van Annie M.G. Schmidt: ‘Een oude boom moet je niet verplanten.’ De mensen in ons dorp hadden eerst niet veel fiducie in die Nederlandse vrouwen. Maar ze zagen ons keihard werken: hout kloven, spitten, schilderen. Uiteindelijk kregen ze daar juist respect voor. Ik heb er twaalf jaar met veel plezier goedlopende chambres d’hôtes gerund.”

Linkerpagina met de klok mee: Anja in 2024; in 2002; haar huis in Biches.

“ALS IETS VOOR MIJ VERSLAVEND WERKT, IS HET RUST EN RUIMTE”

Mooie gesprekken

Boers en authentiek

“Toe aan een nieuwe uitdaging heb ik in 2014 opnieuw het roer omgegooid. In de Nièvre, de Bourgogne, heb ik een oude pastorie betrokken met nog maar twee gastenkamers. De Nièvre is heel boers en authentiek. Het heeft een prachtig coulisselandschap waarvan ik veel ben gaan houden. In de Lot had ik veel contact met Fransen. Hier is dat moeilijker, want de mensen zijn meer op zichzelf. In de Bourgogne wonen veel meer Nederlanders dan in de Lot. In Nederland wordt wel eens afgegeven op buitenlanders die samenscholen, maar Nederlanders die in het buitenland wonen, doen precies hetzelfde. Ik ben niet naar Frankrijk gegaan om zo veel mogelijk Nederlanders te ontmoeten, maar soms is het fijn om ervaringen in je eigen taal uit te wisselen.”

Geen Française

“Nederlanders zijn heel direct, naar buiten gericht en zien overal gaten in de markt. Nederland is letterlijk en figuurlijk plat. Frankrijk is in alles hiërarchisch georganiseerd, wat niet alleen de communicatie bemoeilijkt, maar het maakt het ook lastiger om dingen voor elkaar te krijgen. Daar heb ik nog steeds wel moeite mee. Je bemoeit je hier op het platteland ook minder met elkaar. Als iets je niet zint, dan spreek je dat minder gemakkelijk uit. Helaas kan dat leiden tot vetes die jarenlang doorwoekeren. Als ik naar die verschillen kijk, blijf ik in mijn doen en laten vooral Nederlands. Ik heb ook nooit de illusie gehad een Française te worden. De meer beleefde omgangsvormen en de langzamere manier van leven stel ik wel erg op prijs.”

“Het leukste van mijn werk vind ik de ontmoeting met mensen. Vooral tijdens de maaltijd heb ik mooie gesprekken met gasten. Dat houdt me scherp; het is goed om door anderen een spiegel voorgehouden te krijgen. In mijn oproep voor B&B Vol Liefde vroeg ik om een zeeman: een man die er niet altijd is, zijn eigen leven heeft. Ik moet er niet aan denken om altijd samen te zijn. In mijn eentje heb ik een mooi en vol leven dus ik ben niet desperate op zoek naar de liefde. Waarom geen Franse man, wordt me weleens gevraagd. Franse mannen zouden in het begin van een relatie charmant en romantisch zijn maar daarna moet je niet al te geëmancipeerd zijn als vrouw. Bovendien zie je op het Franse platteland nauwelijks leuke mannen. Jaren geleden zag ik een prachtige Fransman lopen in een bouwmarkt. Ik kon mijn ogen niet van hem afhouden. Eindelijk, dacht ik, en ik liep hem zelfs even achterna door de gangpaden.”

Doucheputjes schoonmaken

“Ooit hou ik op met doucheputjes schoonmaken. Ik krijg steeds meer behoefte aan cultuur in de buurt: een museum, een theater. Nu ik ruim over de helft van mijn leven ben, wil ik nog één keer verkassen, een nieuwe uitdaging. Normandië speelt door mijn hoofd. Terug naar Nederland zou ik niet kunnen. Als ik mijn huis hier verkoop, kan ik in Nederland ternauwernood een kleine studio betalen. Dat is geen optie. Mijn rijkdom is wonen in een vrijstaand huis omringd door natuur, eekhoorns, vogels en reeën. Als iets verslavend werkt voor mij, is het rust en ruimte. Ik ben er trots op dat ik dat voor elkaar heb gekregen. Ik ben een heel tevreden mens, ook zonder man!”

Met de klok mee: Anja met poes Piet; Anja’s moeder in de Lot; de achtertuin in Biches.

DIGITAAL ABONNEMENT

Voordelig lezen op uw computer, tablet of telefoon 1 jaar voor maar

De voordelen van een digitaal abonnement:

• Het is goedkoper dan een papieren abonnement

• U leest het tijdschrift nog vóórdat het gedrukt is

• U hebt direct toegang tot alle edities van de afgelopen 3 jaar

• U kunt zoeken op trefwoord en krijgt dan alle relevante artikelen

• U hoeft géén app te downloaden, u logt gewoon in op de website.

Op reis heeft u dus altijd toegang tot onze tips en adressen!

• Op uw smartphone kunt u de artikelen ook beluisteren

€ 27,50

Probeer het zelf! Scan de QR-code hiernaast, vul uw e-mailadres en naam in en krijg 24 uur lang gratis toegang tot de digitale bibliotheek van Leven in Frankrijk. Abonnees met een papieren abonnement, hebben automatisch toegang tot de digitale versie. Kijk op leveninfrankrijk.nl of bel 088 1102081 (op werkdagen van 09.00-17.00 uur)

BEAUJOLAIS GOUDEN DORPEN, WIJN & BISTRONOMIE

Jonge wijn heeft de Beaujolais wereldberoemd gemaakt én een slechte naam bezorgd. In ieder geval in Frankrijk zelf. Maar reizend door goudkleurige dorpen proef je hoe de streek zichzelf opnieuw heeft uitgevonden. “Hier moet je de tijd nemen.”

TEKST & FOTOGRAFIE

HANS AVONTUUR

AAls ik met biologische wijnbouwer Frédéric Berne aan de rand van zijn wijngaard sta en uitkijk over het golvende landschap, tikt hij me aan: “Als je hier mag werken ben je toch een bevoorrecht mens. Natuurlijk moet het economische plaatje kloppen, maar het leven gaat over zoveel meer. Kijk om je heen. Ook dat heeft waarde. We zijn ons daar soms niet voldoende van bewust.”

Even later lopen we samen terug naar Château des Vergers, dat het hart is van het 17de-eeuwse domein met boerderijen, oude muren, een kapel en de wijnmakerij van Frédéric. “Als wijnbouwer ben ik vooral boer. Iedereen heeft het altijd over de wijn, maar in de kern gaat het om de druiven. De gamay doet het uitstekend op de arme grond en is genereus. Je kunt er fruitige wijn van maken, maar ook heel complexe.”

Frédéric snijdt hier een gevoelig onderwerp aan. De streek werd wereldberoemd dankzij de beaujolais nouveau of primeur, de eerste wijn die van de nieuwe oogst wordt gemaakt. Sommige producenten konden de roem niet bijbenen en haalden allerlei kunstgrepen uit om aan de vraag te voldoen. Met slechte wijn als gevolg. Het kostte de Beaujolais zijn goede naam. In Frankrijk zeker. Volgens Frédéric bestaan die misstanden niet meer en heb je goede en slechte beaujolais nouveau, zoals met alle wijnen het geval is. “Bovendien vergeten mensen vaak dat we niet alleen jonge, maar ook mooie complexe wijnen maken”, zegt hij, terwijl hij in de wijnkelder iets buiten Lantignié een glas L’Optimiste inschenkt. “En noviteiten, zoals deze rosé.”

Dus worden de glazen gevuld. Met Harmonie, Pierre Bleue, Chiroubles Les Terrasses, Aux Bruyères. Elk glas smaakt anders. En alles is biologisch. “Dat vind ik logisch”, zegt hij. “Wijn is zo’n mooi natuurlijk product. Dan is het zonde én onnodig om daar allerlei farmaceutische rommel aan toe te voegen. Het voelt juist positief om dicht bij de natuur te blijven.”

Franse Rolls Royce

De Beaujolais heeft een bijna vanzelfsprekende schoonheid. Zwervend door de streek word je gewiegd door een landschap dat precies goed is. Niet te hoog, niet te laag, nooit te steil, vlak evenmin, heerlijk rustig maar niet doods. Het is aangenaam. Precies waar je tijdens het hectische dagelijkse bestaan soms zo’n behoefte aan hebt. De wegen slingeren heerlijk door de campagne. Langs dorpen, gehuchten, boerderijen en af en toe een kasteel dat met zijn uitbundige uiterlijk contrasteert met de rest van de Beaujolais. De meeste kastelen staan erbij alsof de bouwmeester gisteren is vertrokken, bij een enkele zijn ramen, deuren en muren getekend door de tijd.

In Villefranche-sur-Saône lunch ik in het voormalige woonhuis van industrieel en uitvinder Victor Vermorel. Hij ging werken in het bedrijf van zijn vader dat in landbouwmachines deed en maakte in de 19de eeuw fortuin met een draagbare pomp om wijngaarden met bestrijdingsmiddelen te besproeien. De druifluis had in Europa zojuist 2,5 miljoen

Openingspagina’s: Oingt, pronkstuk van de gouden dorpen.

Linkerpagina: Oingt is strategisch op een heuvel gebouwd.

Deze pagina, met de klok mee: Frédéric Berne bij Château des Vergers; in de Beaujolais schenken ze niet alleen ‘Nouveau’; de toren van Oingt is door vrijwilligers opgeknapt; Frédéric Berne in zijn wijngaard.

Nog altijd oefent Oingt aantrekkingskracht uit op creatieve mensen. Ze vinden er de rust van het platteland met Lyon binnen handbereik

Hierboven, v.l.n.r.: Blacé; het zuiden van de Beaujolais staat bekend om zijn goudkleurige stenen; gevel in Ternand.

Rechterpagina, met de klok mee: Château de La Chaize; de monumentale wijnkelder van Château de La Chaize; proeven in de kelders van Clochemerle; chef-kok Hasan Haj van La Table Vermorel.

Volgende pagina’s, links: het indrukwekkende Château de Montmelas.

Rechts: wandelaars in het charmante Oingt.

hectare wijngaard verwoest, dus de vraag naar een mogelijke oplossing was groot.

Vermorel was altijd nieuwsgierig en onder meer geïnteresseerd in de komst van de auto. Met vallen en opstaan bouwde hij een automerk op dat de Rolls Royce van Frankrijk zou worden. De economische crisis van de jaren dertig van de vorige eeuw maakte echter een einde aan het roemruchte automerk Vermorel.

Het landhuis dat hij tussen 1904 en 1907 in het groen rondom Villefranche liet bouwen, is opgeslokt door de stad. Maar de tuinen vormen nog altijd een mooi park. Op de begane grond heeft chef Hasan Haj zijn restaurant dat past in de trend van de ‘bistronomie’ die ook in de Beaujolais sterk in opkomst is: chef-koks die een toegankelijk restaurant beginnen met goed, vers en regionaal eten in de hoofdrol. Hasan heeft zijn opleiding gehad bij onder meer het Institut Paul Bocuse en in de topkeukens van Jean Sulpice, La Mère Brazier en Le Suprême. “Het is fijn om met producten uit de Beaujolais te werken”, zegt hij, terwijl er een heerlijk lunchmenu wordt geserveerd. “Ik ken de streek goed doordat mijn schoonfamilie hier vandaan komt. Er is veel meer te vinden dan wijn alleen. Denk aan verse groente, prachtige patés, kazen, honing en gevogelte.”

Gouden dorpen

De Beaujolais heeft twee gezichten. In het westen liggen de dichte bossen en bergen die tot duizend

meter hoogte gaan, in het oosten golft het wijnlandschap met in het zuiden de goudgekleurde dorpen als bonus. De huizen, kerken en kastelen danken die kleur aan de lokale zandsteen, les pierres dorées, die vroeger in kleine groeves werd gewonnen. Eén daarvan, de carrières van Glay, zijn vrij te bezoeken.

De stenen die er in een open mijn zijn gewonnen vind je terug in dorpen als Ternand, Charnay, Châtillon d’Azergues, Theizé en pronkstuk Oingt, dat dan ook tot ‘Les Plus Beaux Villages de France’ behoort. Ik slenter door de straten van het compacte centrum, drink koffie in een droomdecor en beklim de toren die grotendeels door vrijwilligers is gerenoveerd. Vanaf de top heb je een briljant uitzicht op de dorpskern en de Beaujolais rondom.

In de jaren vijftig en zestig van de 20ste eeuw stond Oingt ernstig te vervallen. Er werd een vereniging van bezorgde bewoners opgericht en die heeft de boel uiteindelijk gered. Huizen, straten en tuinen kregen een opknapbeurt en er werd een muziekevenement georganiseerd. “Een succes”, zegt Francis Hérault die bij de vereniging van vrijwilligers is aangesloten. “Er ontstond een gemeenschapszin die nooit meer is verdwenen. Op een totaal van 650 inwoners zijn we met 180 vrijwilligers. Dat zegt genoeg.” Nog altijd oefent Oingt een aantrekkingskracht uit op creatieve mensen. Ze vinden er de rust van het platteland met een grote stad als Lyon binnen bereik.

Ik slenter door de straten van het compacte centrum, drink koffie in een droomdecor en beklim de door vrijwilligers gerenoveerde toren

Hierboven: Camille Charlent bij de ingang van haar hotel Villa Alexandre; gouden uur op het terras van La Robe Rouge.

Rechterpagina: Chapelle du Mont Brouilly.

Glaskunstenares Cendrine Martin is een van hen. Ze gooide enkele jaren geleden het roer om en maakt nu onder meer sieraden van glas. Alles met de hand en een brander. “Ik vind deze kunstvorm superspannend”, zegt ze. “Met voldoende ervaring is het niet zo ingewikkeld om een glasparel te maken, maar ik weet nooit hoe hij er precies uit gaat zien. Met hoeveel tekening, glans, transparantie. Het is elke keer een verrassing.”

Oorlog om een urinoir

Kunstenaars, artiesten, gedreven ambachtslieden, levensgenieters... Het is logisch dat zij zich thuis voelen in het golvende droomlandschap. Ik rijd door de gouden dorpen, bewonder de eenvoudige architectuur van de oudste kerken en verdiep me in de mooie verhalen die je overal tegenkomt. Neem het dorp Vaux-en-Beaujolais dat even vaak Clochemerle-en-Beaujolais wordt genoemd. De mist rondom de naam is het gevolg van een beroemd boek: Clochemerle, van de schrijver

Gabriel Chevallier, die in de streek verbleef. Hij schreef in 1934 een novelle over een burgemeester die in een idyllisch dorpje in de Beaujolais, pal naast de kerk, een urinoir wilde plaatsen: de ‘Pissotière de Clochemerle’. Dit plan stortte het slaperige, vredige plaatsje in een soort burgeroorlog tussen voor- en tegenstanders, een metafoor voor het Frankrijk van de jaren dertig. Verschillende dorpen in Beaujolais hebben in het verleden geclaimd dat ze Clochemerle zijn, maar die strijd is uiteindelijk gewonnen door Vaux-enBeaujolais. Met de goedkeuring van de auteur zelf. Dus wordt het dorp net zo gemakkelijk ‘Vaux’ als ‘Clochemerle’ genoemd, zijn muren beschilderd met personages uit het boek, heeft de auteur een museum en staat er op het plein daadwerkelijk een pissotière. Het plaatsje is overigens ook bekend vanwege de keuken van Romain Barthe, de sterrenchef die de traditionele gastronomie van de Beaujolais opschudde met verrassingsmenu’s.

De streek leent zich goed voor een dwaaltocht zonder plan: van dorp naar heuvel, van vallei naar kasteel, van uitkijkpunt naar kapelletje

“Dat was enkele jaren geleden een revolutie”, vertelt hij. “En het was razend spannend of het zou aanslaan. Inmiddels hoort Romain, die tovert met regionale en seizoensgebonden producten, tot de gevestigde orde. Hij geniet van de nieuwe generatie die, zoals Hasan Haj, voor la cuisine bistronomique gaat. “Die is heel puur en toegankelijk. Ze werken met eenvoudige maar hoogwaardige producten uit de streek, een kleine kaart en in een ontspannen setting.”

Bij een aantal kan ik tijdens mijn reis aanschuiven: La Table Vermorel van Hasan Haj, EMA Restaurant van Émilien en Margot Aucagne en La Robe Rouge van Thomas Guignier, waarover straks meer. Ik ben ondertussen aangekomen bij mijn slaapadres voor vandaag: Hôtel Villa Alexandre, waar de jonge eigenaresse Camille Charlent me rondleidt en op het terras met uitzicht op de wijngaarden een glas beaujolais inschenkt. Geen nouveau, maar eentje voor de avond: “Als je hier bent moet je de tijd nemen.” Het hotel ademt iets fris, eigentijds. Met dank aan de manier waarop oud en nieuw worden gecombineerd in het 18de-eeuwse pand dat door de vader van Camille, een bekend filmproducent, werd gekocht en gerenoveerd. Na zijn plotselinge overlijden in 2022 is het steeds meer het hotel van Camille geworden. “Dat is logisch”, zegt ze. “Iedereen heeft zijn eigen kijk op dingen. Voor mij moet een hotel niet alleen mooi en elegant zijn, maar ook iets persoonlijks hebben. En dat kan met onze vijftien kamers ook.”

Père de La Chaize

Ik ontbijt bijna tussen de druivenranken en begin daarna aan een dwaaltocht door de streek. De Beaujolais leent zich er ook zo goed voor. Zonder vastomlijnd plan van dorp naar heuvel, van vallei naar kasteel, van uitkijkpunt naar afgelegen kapelletje. Onderweg bezoek ik de oliemolen van de voormalige hoofdstad Beaujeu en Château de La Chaize, dat in 17de eeuw is gebouwd door Jean-François de La Chaize d’Aix, de broer van Père de La Chaize – inderdaad die van het kerkhof in Parijs, waarvan de naam is verbasterd tot Père Lachaise.

Het was in die tijd heel gebruikelijk in belangrijke

families om hun kinderen te verdelen over de aardse en de hemelse macht. Op die manier was maximale invloed gegarandeerd. Bij de La Chaizes pakte dat extreem goed uit. Jean-François oogstte roem en geld als de officiële vertegenwoordiger van koning Louis XIV in de Beaujolais en zijn broer de priester werkte zich op tot de biechtvader van de koning.

Het kasteel is ruim vierhonderd jaar in de familie gebleven. Het werd enkele jaren geleden verkocht. De nieuwe eigenaar, de familie Gruy, pakt de vernieuwing van het wijndomein groots aan.

Van het kasteel zelf tot de kelders en de productieruimtes, alles is onder handen genomen met als doel om het bedrijf toekomstbestendig te maken. Met de wijnen voorop uiteraard. Na een rondleiding en proeverij met wijnmaker Boris Gruy zie ik hoe het vroegste avondlicht les pierres dorées extra laat glanzen.

Door een bijna goudkleurig landschap rijd ik naar La Robe Rouge voor het diner. Ik ben laat en de serveerster moet in de keuken vragen wat er nog mogelijk is. De laatste zonnestralen trekken steeds langere schaduwen in het landschap waar het restaurant op uitkijkt. Kok Thomas Guignier laat weten dat een hoofd- en nagerecht geen probleem zijn. Ik leun tevreden achterover en laat mijn ogen over de schoonheid van de Beaujolais glijden.

Tips & adressen

DE REIS

De Beaujolais ligt iets boven Lyon, op zo’n 850 snelwegkilometers vanaf Utrecht. Met de trein reis je naar Villefranchesur-Saône. Vliegen kan het best naar Lyon, waar je een auto kunt huren.

OVERNACHTEN

Hôtel Savigny (Blacé)

Een fijn kleinschalig adres met zestien verschillende kamers. Er zijn een zwembad, een terras onder de bomen en een gezellig restaurant met prima keuken. Blacé ligt centraal en is een goede uitvalsbasis om de streek te ontdekken.

Tweepersoonskamer vanaf €95. hotelsavignybeaujolais.com

Hôtel Villa Alexandre (Régnié-Durette)

Elegant hotel in een 18deeeuws landhuis. Er zijn vijftien mooie en comfortabele kamers, een uitstekend restaurant en een heerlijk terras met uitzicht. Het hotel heeft een fijne tuin met hoge bomen en een strak zwembad. Tweepersoonskamers vanaf €210. hotelvilla-alexandre.fr

LEKKER ETEN

Auberge de Clochemerle (Vaux-en-Beaujolais)

Chef-kok Romain Barthe staat bekend om zijn verrassingsmenu’s op Michelin-niveau. Het is een avondvullende culinaire ontdekkingstocht. Ontspannen ambiance, maar wel iets meer ‘op restaurant’ dan de bistronomie-adressen. aubergedeclochemerle.fr

La Table Vermorel

(Villefranche-sur-Saône)

Restaurant in het voormalige landhuis van monsieur Vermorel, uitvinder en industrieel. Chef-kok Hasan Haj kookt er zoveel mogelijk met regionale producten. De aangename lichte serre kijkt uit op een stadspark. latablevermorel.com

EMA Restaurant (Deux-Grosnes)

Uitzicht op de bergen en ongedwongen sfeer die past bij het bistronomie-concept van Émilien en Margot. Vers, regionaal en met oog voor duurzaamheid. emarestaurant.fr

La Robe Rouge (Villié-Morgon)

Hier zit je met uitzicht op de wijngaarden om te genieten van de gerechten die Thomas Guignier op tafel zet. De jonge kok werkt vooral met plantaardige ingrediënten. la-robe-rouge.fr

DOEN

Oingt

Wandel door dit kleine dorp dat volledig is opgetrokken uit goudkleurige zandsteen. Beklim de toren en drink koffie bij La Belle Iconienne in het centrum.

Carrières de Glay

Voormalige steengroeve. Bekijk hoe al die gouden stenen werden gewonnen uit de rotsformaties. Met een mooi uitzicht als bonus!

Wijn proeven

In de Beaujolais ontkom je niet aan het proeven van mooie wijnen. Ook als het geen beaujolais-nouveau-seizoen is. Of juist dan! Wijnbouwers en barretjes bieden tal van opties. Zie: routedesvins-beaujolais.com & ruedesvignerons.com

Een gastvrij en fijn wijnhuis is dat van Laurent Perrachon, een kleine wijnboer in Juliénas. De hele familie werkt mee en je kunt hier een rondleiding en proeverij krijgen (wel even reserveren). vinsperrachon.com

Bezoek een kasteel

Onderweg in de Beaujolais zie je verschillende kastelen. Een aantal kun je bezoeken. Kijk op onderstaande website van de regionale dienst voor toerisme voor toegankelijkheid en openingstijden.

Onze aanrader: Château de Jarnioux, gebouwd met de gouden stenen van de streek.

INFO • destination-beaujolais.com • france.fr

Het ontstaan van Maison Richard is verweven met die van het Parijse en Franse leven... cafés, bistro's en restaurants!

Alleen de beste koffiebonen komen in aanmerking om onder de naam

Cafés Richard verkocht te worden. Wij kopen alle koffie rechtstreeks in bij de boeren of bij de plaatselijke coöperaties en branden deze in de eigen koffiebranderij in Parijs.

Cafés Richard geeft keuze uit meer dan 25 soorten koffie, zowel bonen, gemalen koffie als pods (e.s.e.-serving systeem). Naast koffie, thee, suiker, gourmandises en servies kunt u bij ons ook terecht voor alle topmerken apparatuur en onderhoudscontracten.

Lease en koop. Cafés Richard; koffiebranders, smaakmakers.

CHÂTEAUNEUF-WAARDIGE WIJN VAN TOP-PRODUCENT

“De wereldklasse van een Châteauneuf-du-Pape voor de prijs van een gewone Côtes-du-Rhône”

Reguliere prijs per fles € 15,95 NU SLECHTS € 14,95 PER FLES

DOOR AMBER BRUGMAN

FRANSE WIJNAVONTUREN

Arend Jan de Wijnman is een Gooise wijnimporteur en vinoloog. In Coucou! verhaalt hij vrolijk over de Franse wijngebieden waar hij al veertig jaar zijn bijzondere wijnen van kleine wijnboeren in zijn oude bestelauto laadt. Hij geeft ook bijpassende eettips en het boek is leuk geïllustreerd.

Coucou! Avonturen van een

Arend Jan de Wijnman, Coucou! Avonturen van een Gooische wijnimporteur, Leporello Uitgevers, € 18,95. arendjandewijnman.nl

Noblesse oblige

De nieuwe collectie Palazzo van Médard de Noblat is geschikt voor dagelijks gebruik, maar geeft toch die elegante touch aan je eettafel. Het dinerbord is afgewerkt met diepgroene en bronzen glazuren. Médard de Noblat, Assiette Plate collection Palazzo (27 cm), € 14,95 per stuk. galerieslafayette.com

Bon appétit

Allez, tartinez!

Bonne Maman caramel au

Voor een verleidelijk ontbijt kies je voor deze karamelpasta: heerlijk romig en met een vleugje zout. Dit exclusieve formaat wordt geleverd met een gegraveerde metalen lepel om royaal te smeren op je crêpes, brioches, broodjes en wafels. Bonne Maman caramel au beurre salé + metalen lepel, € 6,50. bonnemaman.nl

Pleidooi voor een oud ambacht

Wie zoals Ronald Giphart en Jacques Hermus terug wil naar ambachtelijk vervaardigd en kwalitatief goed vlees, kan zijn hart ophalen aan De slager. ‘Een pleidooi voor minder vlees en meer slagers’ luidt de ondertitel, en dat wordt in de verhalen over het slagersvak waargemaakt. Met reportages uit ‘slagershoofdstad’ Parijs en interviews met Franse chefs. Ronald Giphart & Jacques Hermus, De slager, Nijgh & Van Ditmar, € 25

LEKKERS VAN MATHILDE

Dit smakelijke cadeaupakket van Le Comptoir de Mathilde bevat zowel hartige als zoete lekkernijen, zoals pure chocolade, auberginespread en framboosvinaigrette. Le Comptoir de Mathilde, Co ret Cadeau Gourmand, € 77. lecomptoirdemathilde.com

Nicolaas Klei schreef talloze boeken en gidsen over wijn. Hoewel eigenlijk een huismus met heimwee waagt hij zich voor bijzondere wijn ook over de grens, liefst richting Frankrijk. Veilig weer thuis schrijft hij met plezier over zijn spannende avonturen in wijngaard en -kelder.

Bordeaux

Ga mee op avontuur langs de fijnste Franse wijngebieden.

Deze keer: Bordeaux – een stad, een wijn en een gebied. Zoals de Médoc, wereldberoemd om de prachtchâteaus als Margaux en Latour. Bijzonder om doorheen te rijden en al die wijndomeinen die je kent van de etiketten in het echt te zien.

TEKST NICOLAAS KLEI FOTO’S ADOBE STOCK & IMAGESELECT ILLUSTRATIE EDITH BUENEN

De stad Bordeaux is, net als Parijs, verdeeld in tweeën: de linker- en de rechteroever. De rive gauche in Parijs is waar de intelligentsia woont. Mensen die het leven serieus nemen. Cabernetdrinkers dus. En la rive droite? “Die zijn ook lastig, maar dan anders”, aldus de vermaarde Parijse wijnhandelaar zaliger Lucien Legrand. Maar Bordeaux is behalve een stad ook een wijn en een gebied. En dat gebied bestaat ook uit twee delen. Tussen de wijngaarden en door de stad stroomt de rivier naar de zee. De Dordogne, Garonne en Ciron stromen richting de stad Bordeaux, komen samen, en monden als de Gironde uit in de Atlantische Oceaan. Links van de

Garonne, vóór de stad Bordeaux dus, komen we onder andere langs Sauternes (duur zoet wit) en Graves (een tijdlang vooral goedkoop zoet wit, van oudsher echter prachtig rood en droog wit). Pas voorbij de stad Bordeaux komt de échte linkeroever van de Gironde, die Médoc heet.

De Médoc en de Hollanders “God schiep de wereld, maar Nederland is door de Nederlanders gemaakt.” En de Médoc, die hebben we ook gemaakt. Médoc, dat wereldberoemde wijngebied, met de wijngaarden van de grands crus: Lafite-Rothschild, Mouton-Rothschild, Margaux, Latour en talloze andere prachtchâteaus.

Hieronder: Grand Bar Castan in Bordeaux; in de buurt van SaintÉmilion.

TIPS VAN NICOLAAS

REVOLUTIE IN BORDEAUX

Bordeaux een bolwerk van traditie? Zeker. Maar zoals bij veel tradities is dat maar betrekkelijk. Zo werd tot ver in de 19de eeuw de verfijnde cabernet franc veel hoger geprezen dan z’n stevige nakomeling cabernet sauvignon. En carmenère, nu zo geliefd in Chili, speelde een belangrijke rol, tot hij eind 19de eeuw bijna uitstierf. Door mode en klimaatverandering is bordeaux nu een wijn vol rijp fruit, met vaker wel dan niet 13,5, à 14% alcohol. Tot zo’n veertig jaar

geleden was bordeaux een tamelijk lichte wijn, met zo’n 11, 12% alcohol en veel zuren en tannines, die pas na jaren kelderrust wat zachter werden. En conservatieve wijnmakers mogen dan spotten met ‘modieuze nieuwlichterij’ als biologisch, biodynamisch en natuurwijn, hun voorouders maakten ook wijn zonder kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen. Dus niet eens zo lang geleden zouden liefhebbers niks raars of vreemds vinden aan die verrukkelijke natuurwijn van Fontenille, die ongekend spannend en puur

naar cabernet franc smaakt. Of van Fontenille’s volle, zachte en toch voorjaarsfrisse wit van de nu bijna verdwenen sauvignon gris. Hoewel ze wel verbaasd op zouden kijken als ze hoorden dat ze hier ook wijn zonder alcohol maken.

• La Coucoute de Fontenille, Franc et Sans Soufre, bordeaux 2023, €11,10. okhuysen.nl

• La Coucoute de Fontenille, Je Suis Gris, entre-deux-mers 2023, €11,70. okhuysen.nl

JAPANNER

Wereldwijd wordt er ook door liefhebbers van klassieke bordeaux gevochten om de wijnen van Osamu Uchida, een Japanner(!) die weergaloze natuurwijnbordeaux maakt.

• Domaine Uchida. bolomey.nl

OERKLASSIEK

‘Gewone’ bordeaux heeft het moeilijk, onder andere door de concurrentie van caberneten merlotwijnen van elders, maar grote bordeaux is nog steeds geliefd. En verontrus-

Duizenden jaren een lege, kale vlakte, waar vochtige zeewind joeg over zilte moerassen, wat korenvelden en grazende koeien. Tot het zo’n 350 jaar geleden werd drooggemalen – door Nederlanders, experts op dat terrein. Er was namelijk ruimte voor meer bordeauxwijn. De beroemdste wijnen kwamen toen uit de Graves. Die verkochten zo goed dat er meer vraag dan wijn was. Voor meer wijn heb je meer wijngaarden nodig. Vandaar dat halverwege de 17de eeuw de Hollanders gevraagd werd die moerassen van de Médoc droog te malen teneinde daar wijnstokken te kunnen planten. Al eind 17de eeuw werden diverse Médoc-wijnen over de wereld verscheept. In 1855 werd een lijst aangelegd van de beroemdste en duurste bordeauxwijnen. Eén graves, de rest,

Linkerpagina: Saint-Émilion. Deze pagina, met de klok mee: Château d’Yquem; Château Pétrus Grand Cru Classe.

Volgende pagina links: sculptuur Sanna van Jaume Plensa in Bordeaux. Rechts, van boven naar beneden: oogsttijd; café Brun; brasserie Le Noailles.

tend prijzig. Want een belegging. De meeste grands crus de Bordeaux zien nooit een wijnglas van binnen. Ze verhuizen van veilingzaal naar veilingzaal, van kelder naar kelder, maar een kurkentrekker kennen ze alleen van horen zeggen. En dat drijft de prijzen op. Je betaalt voor de naam, voor de nog nooit geopende kist met een dozijn beroemde flessen – want zo’n dichte châteaukist levert meer op dan twaalf losse flessen. Voor wie het toch om de inhoud gaat, hier wat aanraders van David

Bolomey, die zowel heel spannende natuurwijnen importeert als prachtige klassieke bordeauxs.

BETAALBAAR ROOD: CHÂTEAU

PUYGUERAUD

Puygueraud is minder duur omdat het uit een buitengebied van Bordeaux komt. De wijnmakers zijn zeer ervaren, getalenteerde Bordelais: vader Nicolas en zoon Cyrille Thienpont. Zij maken ook bekende saint-émilions als Pavie Macquin en Larcis Ducasse. Die zijn veel duurder (65 tot 100 euro)

maar naar verhouding ook nog steeds goed geprijsd. Extra de moeite waard omdat Bolomey diverse oogstjaren

Puygueraud te koop heeft, zodat je hier voor een bescheiden bedrag ook eens een idee kunt krijgen hoe fraai gerijpte sjieke bordeaux smaakt. De tien jaar jonge 2014 bijvoorbeeld is nog steeds vief en fruitig, en biedt tegelijk ook mooie rijpe geuren en smaken. Verder: Clos du Jaugueyron. Kleinschalige Haut-Médoc. Biodynamisch.

En Bel-Air Marquis d’Aligre. Oldschool in het kwadraat.

De wijnmaker, ruim 90 jaar, is onlangs gestopt, maar maakte margaux op de manier zoals hij dat in de jaren veertig van zijn vader had geleerd.

• Wit onder €20: Château Roquefort en Le G de Château Guiraud.

• Zoet wit: Guiraud, Suduiraut en voor de miljardairs onder ons: Yquem.

Alles te koop bij bolomey.nl

LEKKER GOEDKOOP

Klassieke médoc, maar anders. Met vooral merlot, en slechts 35% cabernet

sauvignon, de druif die hier gewoonlijk toch in de meerderheid is. Wel deftige bordeauxmerlot, met de geur van een dure handtas en met ferme tannines. De wijnboer is jong en hip, goedlachs en fotogeniek, zijn wijn is een deftig heerschap. En dat kan zeer aangenaam gezelschap zijn. Zeker in dit geval, als al die deftigheid bekleed is met rijp cassisfruit en opgefleurd met fraai cederhout.

• Château La Grave, médoc 2022, €6,99.

Aldi

BEWAAR-BORDEAUX?

Omdat ik niet zo goed ben in namen en gezichten val ik mijn omgeving regelmatig lastig met vragen over ‘Dingetje, je weet wel, die lijkt op die ene, maar het is iemand anders.’ Qua wijnen proef ik gelukkig meer verschil, al denk ik altijd aan de bescheiden woorden van de beroemde Engelse wijnkenner Auberon Waugh, toen hem gevraagd werd of hij wel eens een bordeaux voor een bourgogne had aangezien: “Not since luncheon.” Dat lijkt onwaarschijnlijk overbescheiden,

De meeste grands crus de Bordeaux kennen een kurkentrekker alleen van horen zeggen

zestig châteaus, médocs. Médoc is bordeaux. Médoc en z’n grands crus, z’n statige 19de-eeuwse châteaus en z’n druif, cabernet sauvignon. De druif van de linkeroever, de bordeauxdruif. Streng, statig, sjiek.

Linker- en rechteroever Jong gebied dus, die Médoc. Op de rechteroever wordt al sinds Caesar wijn gemaakt. Hier is het anders. Geen drooggemalen moerasgrond. Andere bodemsoorten, heuvelachtiger, kleinere bedrijven, en: een andere druif. Hier is de merlot in de meerderheid. In de Médoc wordt merlot gebruikt als de mollige bekleding van het skelet cabernet; op de rechteroever is merlot de basis. Pomerol en Saint-Émilion zijn de beroemdheden.

Overigens zijn beide oevers zo verstandig dat ze niet al te absoluut zijn in hun druivenvoorkeur en wat water bij de wijn doen. Wat merlot voor de vriendelijkheid bij de cabernet in de Médoc, wat cabernet voor pit en verfijning bij de merlot op de andere oever.

maar oude wijnen, zoals men ze toen nog min of meer achteloos dronk, gaan op elkaar lijken. Het fruit verdwijnt, de tannines ook, geuren van kreupelhout en champignons doemen op. En menigeen peinst: heb ik hier nou al die decennia op gewacht? Maar niet altijd. De baas van wijntijdschrift Perswijn schonk me laatst een Potensac 1982. Ik werd overspoeld door een golf van nostalgie. Die had ik ook zelf ooit gekocht, toen de wijn en ik piepjong waren. Een prachtwijn, schreef men, uit de stal van grand cru Léoville

Las Cases, en zeer betaalbaar. Conservatieve knorrepotten bromden echter dat dat allemaal mooi en aardig was, dat rijpe fruit van het prachtjaar 1982, maar ouderen kon zo’n wijn niet. Daar had je volgens hen Spartaanse tannines voor nodig.

De tobbers kregen ongelijk. Heerlijk, die ’82, 42 jaar later. Nog steeds prachtig fruit, gehuld om de ferme bouw van een zeer markante médoc.

Had ik toen m’n studentassistentloon maar omgezet in Potensac voor het leven!

Verder zijn er op beide oevers talloze minder bekende appellations die zich niet meer dan ‘bordeaux’ mogen noemen. Daar kun je wel op wijnboerbezoek. Want het is een bijzondere ervaring, rondrijden door de Médoc om al die châteaus die je kent van etiketten zomaar in het echt te zien. Het blijft bij kijken. Op afstand. Want ze zitten daar heus niet te wachten op wijntoeristen. Ga verderop. In het pittoreske Saint-Émilion en elders in de minder bekende gebieden is het landschap niet alleen fraaier maar zijn ook de wijnboeren gastvrijer. Veel eenvoudige bordeaux kost inmiddels minder dan de Zuid-Franse wijnen waar ze eeuwen op neerkeken, dus ze zijn maar wat blij met een bezoeker die niet alleen proeft maar ook wat koopt. En in de stad Bordeaux kun je het roemrijke verleden van dichterbij bewonderen: de havenkades met de pakhuizen en opslagplaatsen van beroemde handelshuizen en de imponerende classicistische architectuur met gevels als van Romeinse tempels en paleizen.

Dit was de laatste wijnroute die Nicolaas Klei voor ons schreef. Wel zal hij in andere verhalen zijn onuitputtelijke kennis over wijn en geestige pen met ons blijven delen. Alle wijnroutes nog eens teruglezen? Neem dan een digitaal abonnement en blader alle edities van de afgelopen drie jaar door: zie pag. 57.

Tips & adressen

BORDEAUX: ETEN & SLAPEN

L’Univerre

Gave wijnkaart. 40 rue Lecocq univerre-restaurant.com

La Brasserie Bordelaise Levendig, volle bak. 50 rue Saint-Rémi brasserie-bordelaise.fr

Le Noailles

Goede, oldschool brasserie. 12 allée de Tourny lenoailles.fr

Café Brun

Een van de leukste bruine kroegjes van Bordeaux.

45 rue Saint-Rémi Facebook: Café Brun

Le Gabriel Restaurant met een ster. 10 place de la Bourse le-gabriel-bordeaux.fr

Hôtel Majestic 2 rue de Condé hotelmajestic-bordeaux.com

ETEN IN DE BUURT

L’Envers du Décor (Saint-Émilion)

Beetje chique maar goede brasserie. 9 rue du Clocher, Saint-Émilion envers-dudecor.com

Le Lion d’Or (voorbij Margaux)

Hier is het de bedoeling dat je zelf een fles meeneemt (geen kurkgeld). Maar dan wel iets moois. Of heel moois. Men ziet wel wat je hebt meegenomen, en jij ziet ook heus wat de buren hebben meegenomen. De laatste keer hadden we duif met een La Conseillante 2010. Daar kun je mee aankomen.

Veel château-eigenaren en wijnmakers nemen hier hun gasten mee naartoe, met eigen wijn uiteraard. Heerlijke plek.

11 route de Pauillac, Arcins leliondor-arcins.fr

Aangepast op persoonlijke wensen Na meer dan 20 jaar ervaring met Nederlandse leerlingen heeft de Franse schrijfster Micky Sustendal (Doorenbos) een e ciënte en ludieke methode opgebouwd gericht op spreekvaardigheid. Vraag een gratis kennismaking.

DOOR FABIAN TAKX

Gevoelens van een hond

Een onverwacht succes, dat moet Son odeur après la pluie (Zijn geur na de regen) ook voor Cédric Sapin-Defour zijn geweest. Meer dan 300.000 exemplaren zijn er in Frankrijk verkocht van deze liefdesgeschiedenis tussen de auteur en Ubac, die na dertien jaar eindigt met de dood van de Berner sennenhond. De titel zal niet alleen hondenliefhebbers meteen duidelijk maken hoe diep die liefde zat.

Cédric Sapin-Defour leeft zich volledig in in de gevoelens van zijn hond. Eerder publiceerde hij al over alpinisme en de band tussen dier en mens. En alles begon met een impulsieve reactie op een advertentie.

Cédric Sapin-Defour, Zijn geur na de regen, Ambo/Anthos, € 22,99

VERBODEN LIEFDE IN EGYPTE

Tarek leidt een druk maar geordend bestaan als gezinshoofd en huisarts die de praktijk van zijn vader heeft overgenomen in een achterstandswijk van Caïro in de jaren tachtig van de vorige eeuw. Maar dan maakt hij kennis met een aantrekkelijke jongen, Ali, en ontstaat er een verboden liefde waarvoor hij uiteindelijk naar Montreal besluit te vluchten.

De Canadese Éric Chacour, geboren in 1983 in Montreal, heeft Egyptische ouders en weet in zijn zeer succesvolle debuut Ce que je sais de toi (Wat ik van je weet) overtuigend het benauwende leven in de Egyptische hoofdstad te schilderen.

Éric Chacour, Wat ik van je weet, De Bezige Bij, € 22,99

Livres

Sterke

vrouwen en een bakkerij

Een bakkerij in Parijs volgt de levensverhalen van twee sterke vrouwen. Lisette woont in Parijs als dat in 1870 wordt belegerd door de Pruisen. Aanvankelijk krijgt ze daar weinig van mee, want ze is van vermogende komaf, maar dan wordt ze verliefd op de jonge revolutionair Théodore. Micheline heeft haar beide ouders verloren in de Tweede Wereldoorlog en moet voor twee zusjes zorgen en een bakkerij runnen.

Aimie K. Runyan weet beide romantische verhalen bekwaam te verweven en voegt ook nog smakelijke recepten toe om zelf mee te bakken.

Aimie K. Runyan, Een bakkerij in Parijs, De Fontein, € 20

WAT NIEMAND WIST

Een stervende man blikt terug op zijn bewogen leven. Mimo was een zeer talentvol beeldhouwer die een grote liefde kende: Viola, dochter uit een puissant rijke en machtige Ligurische familie. Samen maken ze de opkomst van het fascisme, de Tweede Wereldoorlog en andere wereldschokkende gebeurtenissen mee. Maar aangezien Viola wordt uitgehuwelijkt, kan hun liefde niet tot volle bloei komen, waarna Mimo het ene meesterwerk na het andere schept. Op zijn sterfbed onthult hij een groot geheim.

Jean-Baptiste Andrea won met Veiller sur elle (Waak over haar) de Prix Goncourt 2023. Jean-Baptiste Andrea, Waak over haar, Uitgeverij Oevers, € 29,50

Wij mogen 3 boeken verloten. Zie leveninfrankrijk.nl

Wij mogen 1 boek verloten. Zie leveninfrankrijk.nl

Livres

Hoe de katten verdwenen

Een denkbeeldig eiland met heel veel zwerfkatten, en ineens zijn ze allemaal verdwenen. De verteller gaat op onderzoek uit: bij de vuurtorenwachter, de dichter, de priester, de leraar. Wie kan het hebben gedaan? Langzaam maar zeker begint wantrouwen de kleine gemeenschap te vergiftigen en als de overheid zich er ook nog mee gaat bemoeien verandert de idylle in een regelrechte dystopie.

Isabelle Aupy heeft met haar debuut L’homme qui n’aimait plus les chats (De man die niet meer van katten hield) een gevoelige snaar geraakt bij literatuurliefhebbers in heel Frankrijk, en zal dat nu ook daarbuiten gaan doen.

Isabelle Aupy, De man die niet meer van katten hield, Uitgeverij Oevers, € 18,50

BENAUWEND VERLANGEN

Giovanni’s Room is een klassieker, een meesterwerk van de Amerikaanse auteur James Baldwin, die het boek in 1956 eerst niet gepubliceerd kreeg vanwege het taboe dat er op homoseksuele liefde rustte.

De Amerikaanse David wacht in Parijs op zijn verloofde Hella, als hij de charismatische barman Giovanni ontmoet.

Drie maanden lang delen ze de kamer uit de titel en beleven ze een even intense als problematische verhouding, maar als Hella terugkeert in Parijs zal David een knoop moeten doorhakken.

Volgend jaar brengt Internationaal Theater Amsterdam (ITA)

Giovanni’s Room als theatervoorstelling.

James Baldwin, Giovanni’s kamer, De Geus, € 21,50

Vrouwenliefde in Parijs

De derde vrouw gaat over een vrouw die zich overbodig voelt binnen een lesbische driehoeksrelatie. Natalie Clifford Barney publiceerde haar verhaal over de verzengende liefde tussen de vrouwen N, L en M in 1926, waarbij N, die nogal lijkt op de auteur, bijzonder jaloers wordt. Het verhaal speelt zich af in de lesbische scene van het Parijs van de jaren twintig van de vorige eeuw, die door de auteur bijzonder levendig wordt beschreven. Ze hield in die tijd zelf een literaire salon in Parijs en was een prominent feministe en een openlijk belijdster van de ‘sapfische’ liefde.

Natalie Clifford Barney, De derde vrouw, De Vrije Uitgevers, € 22,99

TEGEN DE KLIMAATCRISIS

In Humus van Gaspard Koenig willen twee beste vrienden die beiden landbouwkunde studeren de klimaatcrisis te lijf. Daarbij bewegen ze zich al snel in heel andere milieus dan waarin ze zijn opgegroeid. Kevin komt uit een landarbeidersmilieu maar komt door zijn uitvinding van een manier om afval te verwerken met regenwormen, tussen de techneuten en celebs terecht. Kevin komt juist uit de gegoede bourgeoisie, maar wil zelfvoorzienend leven op een boerderij op het Franse platteland.

Filosoof en romancier Koenig snijdt een zeer actueel thema op een originele manier aan en had in Frankrijk groot succes met zijn vijfde roman. Gaspard Koenig, Humus, Mozaïek, € 24,99

Nieuw mysterie voor chef de police Bruno

Het lichaam van een Franse undercover moslim-agent wordt in het bos gevonden, enkele uren nadat hij Bruno om hulp vroeg. Maar Bruno’s vroegere baas, de brigadier, ziet dit onderzoek niet als een prioriteit – er spelen belangrijkere kwesties. Bruno denkt daar anders over. Ondertussen duikt een jonge moslim, Sami genaamd, op bij een Franse legerbasis in Afghanistan. Hij wil terug naar huis, naar Saint Denis. Een van Bruno’s oude legerkameraden helpt Sami Frankrijk binnen te smokkelen, maar de FBI zit hem op de hielen. Dan meldt een Amerikaanse agente zich met een arrestatiebevel voor Sami’s uitlevering. Bruno moet meerdere mysteries ontrafelen, onder druk van zijn bazen, en een manier vinden om zijn stad en haar inwoners te beschermen.

Formaat: 22x17cm (LxB)

Agenda 2025

De nieuwe Landleven-agenda staat vol prachtige illustraties én heeft genoeg ruimte voor eigen notities. Dankzij het handige oogje hangt u deze vrolijke agenda op een centrale plek in huis zodat iedereen op de hoogte is van wat de week gaat brengen.

Veel mensen zien distels als onkruid In Nederland worden vier soorten distels actief bestreden. Datiseigenlijkergjammer, vanaangeziendemannetjes zowat alle hommelsoortensterkafhankelijkzijn vandezeplanten.

Lidewij

Lidewij van Wilgen is wijnmaker in de Languedoc op haar domein Terre des Dames. Ze heeft drie dochters. Meer over Lidewij en haar domein: terredesdames.com en wijnweekendlidewij.wordpress.com

HET ZONNIGE ZUIDEN

Zelfs als je denkt dat je in het paradijs woont, is het goed om af en toe van omgeving te veranderen. Met als bijkomende reden dat juist zo’n paradijsje flink wat onderhoud vraagt: dat van mij is een groot huis met idem zwembad en tuin. Daarbij verzin ik steeds nieuwe projecten. Nu mijn drie dochters uit huis zijn, ben ik pas echt losgeslagen: geen van de drie bleek nog te hechten aan haar rommelige kinderkamer en beetje bij beetje verandert elk vertrek in een gastenverblijf met eigen badkamer. Natuurlijk kan ik dat als wijnmaker nooit allemaal betalen en daarom verhuur ik het huis elke zomer een paar weken. Meestal is dat een plezier; mensen genieten van de plek en het doet me goed het domein door hun ogen te zien. Deze zomer had ik opeens een ontevreden Deense mevrouw in mijn huiskamer. Terwijl ze haar zonnebril op hield vroeg ze waarom de luiken dicht waren. “Het is twaalf uur! De zon staat erop!” zei ik lachend. Voor haar geen argument. “Unacceptable”, zei ze. Haar man had ondertussen geconstateerd dat het bij het zwembad te warm was en dat er nog een paar wespen waren ook. “I can’t stay here”, zei de vrouw. Zonder nog een woord te zeggen draaide ze zich om en liep de deur uit, ongetwijfeld op

zoek naar een hotel met airconditioning en schuifpuien. Gelukkig bleven hun vrienden achter, waarschijnlijk stikkend van de hitte omdat alle luiken de hele dag open bleven. Ondertussen ging ik met mijn Franse vriend naar Noirmoutier, waar zijn familie een huis heeft. Op het schiereiland aan de Atlantische kust kun je alles op de fiets doen, een plezier dat me deed denken aan mijn jaren in Nederland. Ook het weer deed me daaraan denken. Hoewel het begin augustus was, gleden de dagen voorbij zonder echte warmte. De avonden waren zo koud dat mijn jurken ongedragen in de kast bleven hangen. Op de schaarse momenten dat de zon scheen haastte iedereen zich naar het strand terwijl ik onder een boom bleef zitten.

HET GEZOEM VAN EEN

VENTILATOR DOET

HAAR DENKEN AAN HAAR

KINDERTIJD EN GARANDEERT

EEN FIJNE NACHT

Pas toen ik weer terug was op het domein realiseerde ik me hoe twintig jaar in het zuiden me hebben veranderd. Ik hou van de warmte, maar ga nooit meer in de volle zon. Ik vind het een plezier om het huis, met zijn dikke, eeuwenoude muren, de koelte vast te laten houden door op het juiste moment de luiken te sluiten en ze ’s ochtends heel vroeg weer open te doen. Het is heerlijk om de frisse ochtendlucht naar binnen te voelen glijden. De zwoele zomeravonden behoren voor mij tot de fijnste momenten in het leven.

Ik geloof dat mijn kinderen er net zo over denken. Mijn jongste dochter was acht maanden toen we naar het domein verhuisden.

De laatste jaren studeerde ze in Londen en hoewel ze dapper doorzet beleeft ze altijd een emotioneel moment als het vliegtuig boven de wolken stijgt en ze eindelijk de zon weer ziet. Nu is ze een paar dagen op het domein. “Ga op een gastenkamer slapen, lieverd,” zeg ik, “daar is airconditioning.” “Waarom?” zegt ze. “Het is zomer.” Het gezoem van een ventilator doet haar denken aan haar kindertijd en garandeert een fijne nacht. De Deense mailt me vragen over mijn tegelvloer en servies. Ik ben blij dat ze in ieder geval het interieur heeft weten te waarderen. Maar voor volgend jaar adviseer ik haar Noirmoutier.

NATIONAAL CENTRUM VOOR WETENSCHAPPELIJKE

CULTUUR VAN DE OCEAAN

In zijn aquaria toont Océanopolis de biodiversiteit en de verschillende mariene ecosystemen van de planeet om aandacht te vragen voor de bescherming van de oceaan

NIEUW : DE KINDERRUIMTE

Een unieke plek in Europa om 6- tot 12-jarigen bewust te maken van het belang van oceaanbehoud Open vanaf juli 2024 / Tegen betaling, op reservering.

Cinéma

Filmjournalist Jos van der Burg attendeert ons elke editie op de mooiste nieuwe Franse films die nu of binnenkort ook in Nederland te zien zijn.

TAHAR

RAHIM

Van wrede gevangene tot Charles Aznavour

Charles Aznavour spelen! Hoger kan een Franse filmster niet stijgen. Maar niet zonder risico, want Aznavour is een icoon, een Franse heilige. Wie hem speelt, weet dat scherpslijpers klaarstaan om zijn performance neer te sabelen. Toch durft Tahar Rahim het aan in de prestigieuze biopic Monsieur Aznavour Zijn naam zegt misschien niet iedereen iets, maar in Frankrijk is Rahim vijftien jaar na zijn doorbraak iemand voor wie filmmakers in de rij staan. De acteur dankt het aan een combinatie van talent, mazzel en doorzettingsvermogen. Toen hij in 1981 werd geboren uit Algerijnse ouders in een tien kinderen tellend gezin in het stadje Belfort in Noordwest-Frankrijk wees niets op een acteercarrière. Het leven was saai in Belfort, vond Rahim. Om eraan te ontsnappen ging hij vaak naar de bioscoop. Het ontstak een vuur in hem dat bleef branden, maar acteren lag nog buiten zijn horizon.

Na de middelbare school volgde hij een sportopleiding, stapte over naar een studie informatica, waarna hij toegaf aan zijn passie en naar een acteerschool in Montpellier ging. Vervolgens trok hij naar Parijs, had er allerlei baantjes, liep castingbureaus af en kreeg een paar bijrolletjes. Op zijn 25ste speelde hij een serieuze rol in een tv-serie. De Franse regisseur Jacques Audiard was onder de indruk en castte hem voor het ijzige gevangenisdrama Un prophète. Rahim speelt een veroordeelde die zich meedogenloos opwerkt in de gevangenishiërarchie. De rest is geschiedenis: met zijn filmdebuut won Rahim in 2009 zowel de César voor meest beloftevolle acteur als voor beste acteur.

Daarna heeft de acteur nooit meer zonder werk gezeten. “Het is alsof ik de rode loper van Cannes opliep en er nooit meer vanaf ben gekomen”, zei hij later over de betekenis van Un prophète voor zijn carrière.

Intens acteren

Bijzonder voor een Franse acteur is dat Rahim ook meteen in Hollywood zijn draai vond. In de afgelopen jaren speelde hij onder andere in films met Donald Sutherland (The Eagle of the Ninth Legion), Antonio Banderas (Black gold), Joaquin Phoenix (Mary Magdalene) en Jodie Foster (The Mauritanian). Daarnaast

was hij te zien in veel Franse arthousefilms en tv-series, waaronder de Netflixseries The Eddy en de grote hit The Serpent Dat de acteur ook komisch talent heeft bewees hij in Samba, waarin hij tegenover Omar Sy staat, en met de muzikale komedie

Don Juan. Wat de diversiteit aan personages bindt, is de intensiteit van het acteren. Net als zijn iconen Robert De Niro en Al Pacino duikt Rahim “zo diep in een rol dat ik vergeet dat ik acteer”. Dat bewijst hij ook met zijn Aznavour. Zes maanden lang oefende hij dagelijks acht uur om de fysieke houding en de stem van de wereldster onder de knie te krijgen: “Ik opende de deuren van mijn leven om op Charles te lijken.” Wie Monsieur Aznavour ziet, kan concluderen dat dat niet voor niets is geweest.

Cinéma

CULTUREEL BOEGBEELD

Hoe vang je het overvolle leven van Charles Aznavour in een film? De makers van Monsieur Aznavour richten zich vooral op de opkomst van de Franse zanger die in zijn carrière 180 miljoen platen verkocht. Als negenjarige staat het zoontje van een naar Parijs geëmigreerd artistiek Armeens echtpaar al in een theatertje. Succesvol wordt hij als Édith Piaf zich vanaf 1946 over hem ontfermt. Hij treedt met haar op in Amerika en krijgt succes in Canada. In Frankrijk duurt het langer, maar vanaf halverwege de jaren vijftig stijgt zijn ster als een komeet.

Natuurlijk komen Aznavours grootste succesnummers (‘La bohème’, ‘She’) voorbij, maar ook zijn complexe persoonlijkheid komt aan bod. Zo heeft de zanger, workaholic als hij is, nauwelijks tijd voor zijn vrouw(en) en kinderen.

Monsieur Aznavour is een eerbetoon aan Aznavours tomeloze ambitie en talent, die hem tot Frankrijks beroemdste culturele boegbeeld maakten.

Monsieur Aznavour, vanaf 12 december in de bioscoop

MAFFIABAAS IN GENDERTRANSITIE

Regisseur Jacques Audiard houdt ervan om genres te vermengen. In de in Mexico spelende mix van melodrama, musical en drugsdrama Emilia Pérez wil een maffiabaas in een vrouw veranderen. Lastig genoeg, maar de verandering moet ook nog eens geheim blijven, zelfs voor zijn vrouw en kinderen. Hij laat zich zogenaamd vermoorden, zodat hij met een nieuwe identiteit verder kan. Daarna volgen talrijke wendingen die bewust niet geloofwaardig, maar wel verrassend zijn. Emilia Pérez is geen realistische, maar een originele film, soms op het randje van camp. Geen film voor kijkers die zweren bij realisme, maar voor iedereen die lol beleeft aan films buiten de gebaande paden.

Emilia Pérez, vanaf 17 oktober in de bioscoop

VERZET TEGEN SLAVERNIJ

Over de inktzwarte bladzijde van de Franse slavernij gaat Ni chaînes ni maîtres. In het in 1759 op Mauritius spelende drama ontvlucht een jonge slaafgemaakte vrouw een suikerrietplantage. Haar slaafgemaakte vader slaat vervolgens ook op de vlucht, omdat hij zijn dochter wil vinden voordat een meedogenloze slavenjager haar opspoort. Dit imposante historische drama toont met magischrealistische droomscènes het zware, vaak gruwelijke leven van slaafgemaakten. Ni chaînes ni maîtres, vanaf 21 november in de bioscoop

Wij mogen 5 x 2 kaartjes verloten. Zie leveninfrankrijk.nl

Ook in de bioscoop

Quand vient l’automne

Drama over twee gepensioneerde weduwen. De een heeft een egoïstische dochter, van de ander zit de zoon in de gevangenis.

Vanaf 24 oktober

Le roman de Jim

Boeiend drama over een vrouw die zwanger is van een man die uit het zicht verdwijnt maar na een aantal jaren toch weer op de stoep staat.

Vanaf 28 november

Maria

Biopic over het tragische leven van Maria Schneider. De film toont haar ongelukkige jeugd, het misbruik in de schandaalfilm Last tango in Paris en haar worsteling met drugsverslaving en depressies.

Vanaf 3 oktober

Linda veut du poulet

Originele en grappige kinderfilm over een meisje dat van haar moeder straf krijgt voor iets wat ze niet heeft gedaan. Als goedmakertje wil haar moeder kip voor haar klaarmaken. Maar hoe aan kip te komen als winkels gesloten zijn op een feestdag? Ook leuk voor volwassenen.

Vanaf 16 oktober

Bambi. L’histoire d’une vie dans les bois

Gefictionaliseerde natuurfilm over het hertje Bambi. Gebaseerd op Disney’s beroemde animatiefilm, maar met echte natuurbeelden.

Vanaf 16 oktober

Dahomey

Uitstekende documentaire over de teruggave door Frankrijk van 26 van de 7000 (!) in 1892 uit Benin geroofde kunstschatten. Een loos Frans gebaar of het begin van rechtvaardigheid?

Vanaf 5 december

RECTANGLE PRODUCTIONS ET PICSEYES PRÉSENTENT

Isabelle Huppert

“EEN KRACHTIG JUWEELTJE!” – GAZETTELY

“VERFIJND, STIJLVOL EN GEDRAGEN DOOR TWEE GEWELDIGE ACTRICES!” – CINEUROPA

Un film de Patricia Mazuy

Hafsia Herzi

LA PRISONNIÈRE DE BORDEAUX

VANAF 13 FEBRUARI IN DE BIOSCOOP

DE OPAALKUST

BELLE ÉPOQUE uit de Badplaatsen

Op maar 300 kilometer afstand van Utrecht ligt de Côte d’Opale. Het is een prachtig stilleven, maar de charme schuilt ook in de verhalen. Over het ontstaan van Le Touquet­Paris­Plage bijvoorbeeld.

TEKST HUIB AFMAN FOTOGRAFIE RUBEN DRENTH

DDe schilder Adrien Demont (1851-1928) prees zich gelukkig om aan de Opaalkust te mogen wonen.

“Wat een privilege: op te groeien en inspiratie te halen uit de aarde, de zee en de lucht waarmee je omringd bent.” Zijn uitspraak geeft kleur aan onze bestemming. Vanuit Utrecht is het maar 300 kilometer reizen. Sneller kom je niet bij de Franse kust. Dichter bij Engeland evenmin. Vanaf Cap Gris-Nez aan het Nauw van Calais is het hemelsbreed 33 kilometer tot de krijtrotsen van Dover.

Bij mooi weer kun je vanaf de fluweelgroene kaap de overkant zien. De geschiedenis van de streek is een aaneenschakeling van aanvallen en vergeldingen. Van Angelsaksische ijdelheid versus Romaanse trots. Met de zacht glooiende velden en die opaalkleurige zee als decor.

Côte d’Opale. De naam werd begin 20ste eeuw bedacht door de schilder Edouard Lévèque, die het blauw van de zee vergeleek met de kleurnuances van de edelsteen. Met deze wervende titel wordt deze streek vol nostalgie nog steeds aangeprezen.

Belle époque

De sluierbewolking boven ons lost op. Wind van zee. Op straat lopen plukjes studenten van de

hotelschool, dametjes met hun bichon frisé (gezelschapshondje, red.). De ochtend ontrolt zich in Le Touquet-Paris-Plage, waar we het plaatselijke VVV-kantoor binnenstappen, dat is gevestigd in een voormalig casino. Een gebouw uit de belle époque, een stijl waarmee de badplaats graag geassocieerd wordt. Ook het logo van Paris-Plage, te zien op het bordje in het gazon, verwijst naar het verleden: ‘Le caddy’, een ventje met een veel te grote golftas met clubs op z’n rug. “Het logo dateert uit 1925”, weet Alice van het toeristenbureau. “De golfbaan was een van de paradepaardjes van Paris-Plage. Veel kinderen verdienden een centje bij door golfclubs te dragen.” Hetzelfde logo zien we even later terug in de vitrine van patisserie Opaline, kunstig geschikt op een millefeuille. De marketingsymbolen worden nog steeds gebruikt, maar wat is er veranderd? De patisserie ligt net achter de Rue Saint-Jean, waar een architectonisch stilleven onze aandacht trekt: Le Village Suisse, een paneel van drie façades waarin we ogenblikkelijk de stijl van Zwitserse chalets herkennen. Begin 20ste eeuw liet advocaat Adrien Perret-Maisonneuve het bouwen, ter herinnering aan het land waar zijn zieke dochter genas. De kale duinen van toen zijn opgegaan in het achterliggende pijnbomenbos, in het complex zit nu een Frans-Italiaans restaurant. We kijken onze ogen uit. Schuin aan de overkant nog zo’n symbolisch hoogtepunt: het hotel Le Westminster, art deco, vijfsterren-proof. “Het enige hotel uit de belle époque dat nog in bedrijf

is”, zegt Alice. Overal is de luxe van toen zichtbaar in een eclectisch geheel van bouwstijlen: victoriaans, Normandisch, art deco. Het lijkt bijna alsof de realiteit niet mooi genoeg was.

Liefde voor traditie

Tegenwoordig ademt de badplaats meer bescheidenheid. Minder blingbling. Of het moeten de ringen zijn die bij de juwelier te koop zijn. In bijouterie Virginie raken we aan de praat met de gelijknamige eigenaresse, die streekgebonden pronkjuwelen verkoopt, waaronder de geliefde Boulonnaise-ring. Voorzichtig brengt ze een exemplaar naar het licht boven de toonbank. “Dit is onze traditionele verlovingsring. Hij bestaat uit twee strengen gouddraad die samen twee verstrengelde harten vormen, als symbool van verbondenheid met de persoon van wie je houdt. De negen bolletjes die in de ring zijn verwerkt, verwijzen naar de duur van de zwangerschap.”

Ze toont andere ringen, elk met een verhaal. Het is bijzonder dat er zo veel juwelen uit één Franse streek komen. “Dit hoort bij onze identiteit. Ik kom uit Boulogne-sur-Mer, mijn grootouders waren vissers. Als kind kreeg ik voor mijn communie ook zo’n bijou d’Opale. Toen twintig jaar later de juwelier dreigde te sluiten waar mijn ouders de ring hadden gekocht, heb ik de zaak overgenomen. Uit liefde voor de traditie.”

Boulogne-sur-Mer dus, waar de verlovingsring zijn oorsprong vindt. De hoofdstad van de Opaalkust en de grootste vissershaven van Frankrijk ligt op krap veertig minuten rijden van Paris-Plage. Er zijn een kasteel en een ‘kathedraal’, waarvan de koepel bij mooi weer te zien zou zijn in Engeland. De Onze-Lieve-Vrouwebasiliek herrees op de fundamenten van een verwoeste kathedraal en staat op naam van priester en zelfverklaard architect Benoît Haffreingue. In de apsis zien we een trots beeld van Onze-Lieve-Vrouw der Zee, die staand in een bootje geleid door engelen in de golven opduikt.

“De golfbaan was een van de paradepaardjes van Paris-Plage. Veel kinderen verdienden een centje bij door golfclubs te dragen”

Het ontstaan van Le Touquet-Paris-Plage

Parijzenaar Alphonse Daloz koopt in 1837 een domein aan de Franse noordwestkust. Om de duinen te verstevigen en met vrienden jachtpartijen te organiseren, plant hij een bos aan. Hij bouwt er een huis en staat daarmee aan de wieg van Paris­Plage, dat in 1882 officieel de naam werd van de badplaats. Het is een mooi alternatief voor het onder Parijzenaren geliefde Normandië. De grootste winst: een rechtstreekse treinverbinding vanuit Parijs.

Als Alphonse overlijdt, verschijnt in 1902 de Britse ondernemer John Whitley ten tonele. Hij geeft het resort een belangrijke impuls en introduceert er polo, tennis en golf. Om meer Britten te lokken opent hij twee casino’s (gokken is dan nog verboden in Engeland). De bezoekers vinden onderdak in luxehotels. Tijdens de hoogtijdagen van de belle époque herrijzen er zeven kolossale hotels: L’Hermitage­Hôtel, Le Grand­Hôtel, L’Hôtel des Anglais, Le Golf­Hôtel, Le Royal Picardy, L’Atlantic Hôtel en Le Westminster, het enige hotel van de zeven dat nu nog in gebruik is.

Daarmee is Paris­Plage gecreëerd door een Fransman, maar heeft het ontegenzeggelijk het DNA van een Engelsman.

Openingspagina’s, links:

Le Touquet-Paris-Plage.

Rechts: Wimereux.

Pag. 90-91, linkerpagina v.l.n.r.: Le Touquet-ParisPlage; Boulogne-sur-Mer; Wimereux. Rechter pagina: Marché Couvert in Le Touquet-Paris-Plage.

Vorige pagina’s, links v.l.n.r. en van boven naar

beneden: Le Touquet-ParisPlage (2x); oude poster; Boulonnaise-ring; coquilles Saint-Jacques; oud logo van Paris-Plage op een millefeuille; kunstenaar Christine; fragment van de hand van Onze-Lieve-Vrouw van Boulogne; receptionist in hotel Le Westminster. Rechterpagina: hotel Le Westminster.

Hierboven v.l.n.r.: surfers op het strand van Wimereux; hôtel de ville van Calais; oude poster. Rechterpagina: Wimereux; restaurant La Base Nord in Le TouquetParis-Plage.

“Het is een replica van het grotendeels verloren gegane origineel uit de 7de eeuw, dat op mysterieuze wijze aanspoelde op het strand. Genoeg spektakel om de stad tot pelgrimsoord te bombarderen”, vertelt onze gids. We volgen hem de crypte in. Waar we een verrassende ontdekking doen: een koninklijke kroon waarin subtiel diezelfde Boulonnaise-ring is verwerkt.

Goddelijk visrestaurant

Op de zaterdagmarkt op de Place Dalton ontvouwt zich het eenvoudige Franse leven. Producten waarin de streek zijn smaak etaleert. Cassoulet, vis, zeekraal in weckpotten, stevige soepen. We krijgen er trek van. Lunchen dus in de haven verderop, tussen de havenarbeiders en creatieven die deze hotspot ook hebben ontdekt. Bij Le Chatillon, met een flesje bruis op tafel, oesters, moules au maroilles, langoustines. Bedrijvigheid, gekletter van bestek, reuring aan de toog. Een goddelijk visrestaurant herken je niet aan de kaart, maar wel aan het volk dat erop afkomt. Terug in het knusse centrum met z’n klassieke winkelpuien stellen we ons voor hoe de schilders hier vroeger hun vergezichten verkochten. De zee en de luchten als inspiratiebron dichtbij. Un site privilégié. Dat vindt ook kunstenaar Christine, die er onder haar artiestennaam Y3CH met twee andere vrouwen een schilderijen- en sculpturenatelier runt. “De kust ten noorden van Boulogne is altijd een grote inspiratiebron voor kunstenaars geweest, vooral het stuk noordelijk van Boulogne, tussen Cap Blanc-Nez en Cap Gris-Nez.”

Dat zie je terug in de rustieke schilderijen, waarin de kleur van de steen opaal overheerst. “De kleursamenstelling van die opaalkleur is trouwens een stuk minder romantisch”, lacht ze, terwijl ze twee tubes verf pakt en de kleur op haar palet tot opaal mengt. “Vert de vessie (blaasgroen) en gris de payne (blauw-grijs)…”

Kleurenpalet

De weg van Boulogne naar Calais is de kers op de taart. We rijden naar Wimereux, de eerste belleépoquebadplaats in Anglo-Normandische, victoriaanse stijl. Dan naar Audresselles. Het zacht glooiende grasland en het zeewater in verschillende tinten blauw vormen een meeslepend schouwspel onder de steeds veranderende lucht. We huren een elektrische fiets en verkennen de velden tussen Cap Griz-Nez en Cap Blanc-Nez. Met onderweg een stop in het charmante en karakteristieke Wissant.

Het is door de verfijnde hoogteverschillen dat we voor het eerst echt lijken te ervaren wat de magie van deze plek is. Alsof we ineens begrijpen waarom de natuur hier zo veel kunstenaars blijft inspireren. Opaal: een steen die zou helpen tegen melancholie, die de zenuwen kalmeert, het hart geneest en de ogen opnieuw glans geeft. Zou dat het geheim van de Opaalkust zijn?

We eindigen onze reis in Calais, bij het sprookjesachtige hôtel de ville. Dat minstens zo prachtig is als de beeldengroep Les Bourgeois de Calais van Auguste Rodin. Maar toch kan dat alles niet tippen aan het kleurenpalet van dit stukje Franse kust.

Tips & adressen

SLAPEN

Haec Otia

(Le Touquet-Paris-Plage)

Een prachtige voormalige woning in een bosrijke omgeving. Elegante kamers met salon. ’s Ochtends ontbijt in de serre, met Chantillyservies en klassiek buffet. demeure-hote-haecotia.fr

Hôtel Barrière Le Westminster

(Le Touquet-Paris-Plage)

Het Westminster uit 1930 is het neusje van de zalm in Le Touquet­Paris­Plage. Art deco en eigentijds comfort. Met spa, overdekt zwembad, fitness en restaurant met Michelinster. hotelsbarriere.com/fr/le-touquet/ le-westminster

Hôtel Atlantic (Wimereux)

Direct aan zee, zodat je vanaf het balkon van je hotelkamer op de eerste rang kunt genieten van de zonsondergang. Licht en modern­chic ingericht. Beneden twee goede restaurants, die ook geliefd zijn onder de lokale bevolking. atlantic-delpierre.com

ETEN & DRINKEN

La Base Nord

(Le Touquet-Paris-Plage)

’s Winters dineren in de knusse houten loods, ’s zomers op het terras met uitzicht over de Baai

van Canche. Smaakvolle visen vleesgerechten in een perfecte ambiance. labellehistoiregroupe.com/ labasenord

Les 2 Moineaux

(Le Touquet-Paris-Plage)

Sympathiek restaurant gerund door getalenteerde jonge ondernemers. Goede en uitgebalanceerde gerechten met gevoel gepresenteerd. restaurant-les2moineaux.com

Opaline

(Le Touquet-Paris-Plage)

Patisserie met vers brood en gebak. Om mee te nemen of om van te genieten in de blauw­witte salon du thé of op het terras. opaline-letouquet.com

Le Chatillon

(Boulogne-sur-Mer)

Authentiek visrestaurant in de bedrijvige haven. Een geschikte lunchplek om het echte Frankrijk te ervaren en te genieten van dagverse zeeproducten. Reserveren is een must. le-chatillon.com

L’Aloze (Wimereux)

Gastronomische gerechten en bekwame bediening die de kunst van het vak verstaat.

Geniet van het uitzicht op zee! atlantic-delpierre.com

ZIEN & DOEN

Musée du Touquet-ParisPlage

Dit museum is sinds de opening in 1932 gevestigd in een prachtige oude villa in Anglo­Normandische stijl. De vaste collectie bestaat uit sculpturen en schilderijen. letouquet-musee.com

Vuurtoren en museum (Le Touquet-Paris-Plage)

Ooit telde Le Touquet­ParisPlage twee vuurtorens, een extra waarschuwing voor schepen die langs de onvoorspelbare monding van de Canche voeren. De huidige roze vuurtoren dateert uit 1948 en kun je beklimmen. Ernaast is een klein museum. 407 avenue des Phares

Musée Boulogne-sur-Mer

Museumschatten uit de hele wereld en een permanente schilderijencollectie met de Opaalkust als thema. Tip! Tot 3 januari 2026 is hier de expositie Comme un reflet d’opale te zien, die een verfrissende blik werpt op de Opaalkunst als inspiratiebron voor kunstenaars. musee.ville-boulogne-sur-mer.fr

Cathédrale Notre Dame

(Boulogne-sur-Mer)

De Onze­Lieve­Vrouwebasiliek met zijn majestueuze koepel is vooral een bezoek waard vanwege de crypte, een van de langste van Frankrijk. cathedrale.boulogne-sur-mer.fr

Nausicaá Boulogne-sur-Mer

Het grootste aquarium van Europa. nausicaa.fr

Les Vélos de Nico (Wissant)

Ontdek de twee kapen van de Opaalkust per elektrische fiets. De mannen van dit bedrijf dragen bij aan een fantastische fietservaring, vonden wij. velo-wissant.com

Dragon de Calais

Artistiek en poëtisch, dankzij de nodige techniek. De ‘Draak van Calais’ is het zoveelste geslaagde project van de in Nantes gevestigde Compagnie de La Machine. compagniedudragon.com

INFO

• tourisme-en-hautsdefrance.com

• eurostar.com

X

+ Agenda & Scheurkalender 2025

42,50 samen voor

Set t.w.v. €  33,90

Geniet het hele jaar van Frankrijk met deze sprankelende agenda boordevol vermakelijke weetjes, seizoensrecepten en de tien leukste tips en adressen in Frankrijk. En gebruik de scheurkalender voor uw dagelijkse dosis joie de vivre!

* Dit bedrag is exclusief €  7 verzendkosten. Neem contact op met de abonneeservice voor verzendtarieven naar het buitenland.

Bent u al abonnee? Bestel de agenda en/of scheurkalender dan in onze webshop met € 3,50 korting per stuk!

Ga naar leveninfrankrijk.nl of bel 088 1102081

(op werkdagen van 09.00-17.00 uur)

TAALHUIS AMSTERDAM

Schrijf je in voor de nieuwsbrief van Leven in Frankrijk

Vul op de homepage van leveninfrankrijk.nl je e-mailadres in en krijg 6 x per jaar tips en aanbiedingen van de redactie.

€19,99 1.000 uitdrukkingen in het Frans vandale.nl/uitdrukkingen

Spreek Frans

als de Fransen

We geven je ons woord. Met dit Van Dale Uitdrukkingenboek ben je niet meer van echte Fransen te onderscheiden. Elke uitdrukking leer je op de juiste manier te gebruiken, zodat je echt álle kanten op kunt in het Frans. C’est simple comme bonjour!

Bestel nu

DOOR AMBER BRUGMAN

Dans les vagues

Of je de spiegel nu in de hal, slaapkamer of woonkamer hangt, het golvende rotan frame geeft een speelse touch aan de ruimte. Hij kan horizontaal of verticaal worden opgehangen.

La Redoute, Spiegel in rotan Vaguo (h 75 cm), € 139,99. laredoute.nl

Vintage met verhaal

In 2019 begon Claire Leblond-Faure haar interieurwinkel Debongout (‘van goede smaak’) met antieke, nieuwe en handgemaakte schatten. Het zijn allemaal pièces uniques met een verhaal. Zo ook deze Scandinavische stoel, gemaakt uit mooi hout met bekleding in gebroken wit. Debongout Paris, Achille, € 499. debongout-paris.com

VLEUGJE EXOTISME

Geef een exotische touch aan je interieur met deze kussenhoes met olifant, symbool voor kracht en sereniteit. De achterkant van de hoes is van bronskleurig linnen. Yves Delorme, Kussenhoes Hannibal, € 89. yvesdelorme.com

IN GEUR EN VLAM

Trudon maakt al sinds 1643 kaarsen en was hofleverancier voor Franse koningen en keizers. Met z’n geur van bergamot, verrijkt met sinaasappel en gardenia, brengt de nieuwe De Oro je tout de suite in mediterrane sferen. Trudon, De Oro, € 98. trudon.com

Winterslaap

De ultrazachte en donzige dubbelzijdige bedsprei van Bonsoirs houdt je behaaglijk warm in de koude maanden. En het brengt sfeer in je slaapkamer. Verkrijgbaar in verschillende kleuren. Bonsoirs, De Gewassen Satijnen Boutis, € 169. bonsoirs.com

HOU JIJ OOK ZO VAN DIE UITGEBREIDE FRANSE LUNCHES?

Schuif dan aan bij La table du bonheur, jouw Franse table d’hôtes, maar dan gewoon in Nederland!

1 lange prachtig gedekte tafel, een uitgebreid apéro, een 5-gangen lunch en betoverende Franse live muziek. La table du bonheur is een middag lang tafelen en een portie puur joie de vivre!

Op zondag 10 november dekken we onze table bij B&B Erve Jonkerhoeve, een mooie boerderij in het Brabantse Heesch en genieten we van de Franse herfstsmaken op ons bord en in het glas!

De middag duurt van 12.00 uur tot 17.00 uur.

Kijk op de site om te reserveren of voor meer informatie: https://bonjourlamour.nl/

Ook in een kasteel overnachten?

Rust, ruimte en relaxen

1847 Route de la Sauvetat

Lieu dit: Galan

47500 Blanquefort-sur-Briolance

0033 (0)6 74 10 75 96

info@chambre-en-pierre.eu www.chambre-en-pierre.eu

Facebook: @chambreenpierre

Instagram: @chambre_en_pierre

Kastelen & Landhuizen

Exclusieve arrangementen Rondreizen op maat

Bedrijfsevents en familie uitjes

Auvergne - Puy-de-Dôme Vollore-Ville

Deze gezellige stenen woning moet toch zeker wel enkele honderden jaren oud zijn. Haar ca 140 m2 zijn nu verdeeld in een woonkamer, grote eetkeuken, 3 slaapkamers, doucheruimte en in te richten zolder. Bijgebouwen, overdekt zwembad en prachtig uitzicht maken het geheel af. Zeer rustige ligging aan de rand van een gehucht. Geschikt voor rustzoekers en klussers!

PRIJS € 128.400 k.k. AU-0091HA

V IEVA F RANCE

Occitanie - Pyrénées-Orientales Prades

Deze zeer lichte, gezellige pied-à-terre staat in een rustige buurt van het plaatsje Prades. Verdeeld over twee niveaus zijn er een woonkamer, ingerichte keuken, 2 slaapkamers, badkamer, wasruimte en garage. Vanaf het balkon is er uitzicht op de markante Canigou die hoog uitrijst boven het gebergte van de Roussillon, niet ver van Perpignan.

PRIJS € 181.900 k.k. LR-0186HA

Occitanie - Lot Miers

In het uiterste noorden van het prachtige regionaal natuurpark Causse du Quercy, staat deze oude uitgebouwde woning. Verdeeld over twee niveaus zijn er een woonkamer, grote eetkeuken, 3 slaapkamers, 2 doucheruimtes en een kelder. De woning staat met grote veranda en aparte dubbele garage op ca 2.700 m2 grond met uitzicht over het platteland!

PRIJS € 285.000 k.k. MP-0180HA

VieVaFrance is specialist in Frans onroerendgoedrecht en bemiddelt bij aan- en verkoop door heel Frankrijk Postbus 13201 - 2501 EE Den Haag - info@vievafrance.com - www.vievafrance.com

2 Bis, rue de l’Election - 24200 Sarlat-La Canéda - tel. +33 (0)5 53 59 07 20 - mob. +33 (0)6 31 37 30 72

Frankrijk lonkt; laat u verleiden

LOT - SAINT CIRQ MADELON

Een heerlijk recent huis op een heuvel met prachtig uitzicht. Geen buren in beeld. Alles gelijkvloers. 4 slaapkamers, twee badkamers. Zwembad. Alles in zeer goede staat van onderhoud. En dan dat uitzicht!

Vraagprijs: € 315.000 ref. C4101

LOT - CAZALS

Uniek! Een goed bewoonbaar natuurstenen huis met gite en grote schuren op ruim 8 ha land met 500 walnotenbomen. Het huis ligt midden op de eigen grond. Machines voor verwerken van hooi en noten ter overname.

Vraagprijs: € 499.000 ref. B492

LOT - DEGAGNAC

Lekker ruim ruim huis (jaren '80) met 1 ha grond. In traditionele stijl gebouwd. Zeer rustig gelegen; net buiten een stil dorpje. Alles in perfecte staat van onderhoud. Ruime vertrekken en hoge plafonds. CV olie. Dubbel glas. 3 slaapkamers en enorme kelder/garage met ook de cv ketel.

Vraagprijs: € 256.000 ref. C4102

LOT - SAINT GEMAIN DU BEL AIR

Natuurstenen huis met grote schuur en zwembad op 1.5 ha grond. Zeer rustig gelegen. Weergaloos uitzicht over de ongerepte natuur. Geen verkeersgeluiden. Huis met 3 slaapkamers, 2 badkamers. Alles in zeer goede staat van onderhoud. Vraagprijs: € 395.000 euro ref. CA1093

LOT - VIRE SUR LOT

Heerlijk vrij gelegen recent huis. In perfecte staat van onderhoud. Zwembad en 4000 m2 eigen grond. Optimale privacy. Uniek uitzicht over de wijngaarden. Grote vertrekken, cv en goede houtkachel. 4 slaapkamers en een grote garage.

Vraagprijs: € 295.000 ref. C476

LOT - CAZALS

Recent geheel gerenoveerd huis met zwembad en prachtig uitzicht over een grote vallei. Loopafstand tot een levendig dorp. 3 slaapkamers, 2 badkamers, garage en souterrain. Optimale privacy.

Vraagprijs: € 369.000 euro ref. C444

Uw Nederlandstalige verzekeringsadviseur in Zuid-Frankrijk

Westerzee France S.A.R.L. is sinds 1981 werkzaam aan de Côte d’Azur met als specialisatie het verzorgen van verzekeringen voor particulieren zoals auto, opstal/inboedel, boot, ziektekosten, etc.

Voor vermogende cliënten biedt Westerzee de speciale HISCOXverzekering aan voor zowel uw huis (de opstallen), de inboedel, de kunst + antiek en overige kostbaarheden, alsmede de aansprakelijkheid, een volledige rechtsbijstand en de HISCOX-hulpcentrale. Dit alles op de zgn. “All Risks”-voorwaarden en op basis van de vervangingswaarde (niet voor kleding), in tegenstelling tot de standaard Franse verzekeringscontracten.

Andere maatschappijen waarmee al jarenlang wordt samengewerkt zijn: ALLIANZ Courtage, Generali, CEGEMA Ziektekosten, PROTEXIA Rechtsbijstand.

Een bijzondere verzekering, die is gebaseerd op wederzijds vertrouwen, gemak en een grote flexibiliteit. Risico-inspectie met expert.

Contact: info@westerzee.com, 107 avenue de Pierrefeu, F06560 Valbonne, tel. +33 (0)4 92922333, fax +33 (0)4 92920327, director: Kick Roodhuyzen de Vries, www.westerzee.com

Provence

Dop Makelaars

Les Demeures du Luc 401 - L’Isle-sur-la-Sorgue Vraagprijs € 725.000,- k.k.

Franse Alpen

Chemin de la Vora 189 - Châtel Vraagprijs € 849.000,- k.k.

Franse Alpen

Mt. Blanc Estate - La Chapelle d’Abondance Vraagprijs € 449.000,- k.k.

Côte d’Azur

Les Hauts du Semaphore - Sainte Maxime Vraagprijs € 480.000,- k.k.

Franse Alpen

Les Chalets de la Madeleine 2 Vraagprijs € 175.000,- k.k.

Ardèche

Les Rives de L’Ardèche 38 - Vallon-Pont-d’Arc Vraagprijs € 455.000,- k.k.

Avenue du Débarquement - Sainte-Maxime Vraagprijs € 1.445.000,- k.k.

Franse Alpen

Les Chalets de Vallandry 7 - Landry Vraagprijs € 925.000,- k.k.

Poitou-Charentes

Le Bourg Est 11 - Les Forges Vraagprijs € 209.500,- k.k.

Franse Alpen

Chalet Le Dahu - Landry Vraagprijs € 1.750.000,- k.k.

Hautes-Alpes

Vrijstaande villa - Saint-Apollinaire Vraagprijs 650.000,- k.k.

Franse Alpen

Vrijstaand chalet - Cordon Vraagprijs € 1.890.000,- k.k.

Bezoek onze website www.dop.nl voor het complete aanbod van villa’s en appartementen in Frankrijk Ook uw woning verkopen? Bel ons voor een gratis waardebepaling!

Côte d’Azur

Prachtig domaine in glooiend landschap op de grens van de Dordogne en Haute Viene in Zuidwest Frankrijk, 950 km van Utrecht.

Beide kusten (Atlantisch en Middellandse zee) binnen 2,5 uur rijden bereikbaar. Ideaal voor natuurliefhebbers, rust en privacy, mild klimaat.

Het domaine biedt vele mogelijkheden. www.domain-archayaux.nl

“Zonder jou was het ons nooit gelukt”

Dat hoor ik regelmatig. Ik ben aankoopbegeleider en architect en woon reeds 27 jaar in de Vaucluse ten zuiden van de Mont-Ventoux (84).

Ik bied professionele hulp bij het zoeken van een bestaand pand en beschik daarvoor over een ruim en gediversifieerd aanbod. Mijn werksector behelst de streek ten zuiden van de Mont-Ventoux. Aarzel niet om mij te contacteren voor een telefonisch afspraak. IMMOBILIËN MET BEGELEIDING OP MAAT Colette Vanden Bogaerde E

LOT / OCCITANIE

(omgeving Prayssac - Cahors)

Bloedmooi gerestaureerd XIII-e eeuws landgoed; indrukwekkend landhuis met toren, separaat gastenverblijf, zwembad en grote stenen schuur, privé gelegen op 3,5 hectare in historische omgeving.

Vraagprijs: € 1.250.000 referentie 2127

CÔTE D’AZUR / VAR

(omgeving Les Issambres – Sainte Maxime)

Royale neo-Provençaalse villa met stijlvolle uitstraling en goede onderhoudsstaat op prachtige locatie met subliem panoramisch zeezicht op de baai van Saint Tropez en een fraai zwembad op ruim 1.500 m². Vraagprijs: € 1.700.000 referentie 2400

LOT / OCCITANIE

(omgeving Prayssac - Duravel)

Stijlvol en verrassend, vrijstaand herenhuis 'en pierre' (5 sk, 3 bk) met veel woonoppervlak en een verwarmd zwembad van 10 bij 5 op omheind perceel van 600 m² in het centrum van stadje bij de Lot.

Vraagprijs: € 399.000 referentie 2129

Zuiderzeestraatweg Oost 71

8081 LB Elburg Nederland

PROVENCE / VAR

(omgeving Flayosc)

Sfeervol Provençaals woonhuis in natuursteen gebouwd op 1.000 m² omheind terrein met zwembad en privacy op 500 meter van centrum van Flayosc op 40 minuten van de Middellandse zee.

Vraagprijs: € 525.000 referentie 1848

LANGUEDOC / HÉRAULT

(omgeving Béziers - Montpellier)

Mediterrane villa (5 sk, 3 bk) in goede onderhoudsstaat op 2.300 m² met verwarmd zwembad van 11 bij 6 meter en adembenemend uitzicht op natuurpark Haut-Languedoc op 30 minuten van Béziers. Vraagprijs: € 665.000 referentie 2492

DORDOGNE / PÉRIGORD NOIR

(omgeving Sarlat – Saint Cypriën)

Eeuwenoud, geheel natuurstenen 'domaine', bestaande uit een authentieke hoofdwoning en 3 mooie, zelfstandige gîtes en groot zwembad, gelegen op ruim 5.500 m² met spetterend uitzicht over de vallei. Vraagprijs: € 749.000 referentie 371458

+31 525 684488

info@bdfrance.nl

www.bdfrance.nl

GASCOGNE / TARN-ET-GARONNE

(omgeving Moissac - Toulouse)

Schitterend geheel in uitstekende staat met gerestaureerd vrijstaand hoofdhuis en separaat gastenhuis op 1.150 m² met panoramisch uitzicht op glooiende omgeving op 1 uur van vliegveld Blagnac - Toulouse. Vraagprijs: € 788.000 referentie 78329

DORDOGNE / PÉRIGORD VERT

(omgeving Verteillac)

Eeuwenoud, geheel gerestaureerd woonhuis 'en pierre' met grote schuur en zwembad in de cour op 2.400 m² aan het eind van een weggetje net buiten een gehucht; 100% privacy en prachtig uitzicht. Vraagprijs: € 288.000 referentie 6627

PROVENCE / VAR

(omgeving Les Arcs-sur-Argens)

Provençaalse villa (5 sk, 2 bk) met studio, zwembad en mediterrane tuin van 2.000 m², tegen het centrum van een idyllisch Provençaals stadje met voorzieningen en een half uurtje van de Middellandse zee.

Vraagprijs: € 650.000 referentie 10074

B&D France is een Nederlands makelaarskantoor en al 30 jaar gespecialiseerd in de bemiddeling bij aan- en verkoop van onroerend goed in Zuid-Frankrijk. Met een heldere aanpak, no cure no pay en zonder extra kosten. B&D France panden zijn zorgvuldig geselecteerd, persoonlijk bezocht, hebben een goede ligging en correcte prijs-/kwaliteitverhouding.

Stuur een e-mail naar info@bdfrance.nl of bezoek de B&D France website voor de mooiste koopwoningen in Zuid-Frankrijk: www.bdfrance.nl

B&D France, dreams come true.

Houdt u van rust, zon, veel leefruimte en luxe, een (verwarmd) privé zwembad, airco, laadpaal voor de auto, gebruik van de tennisbaan, groot zwembad van 20x8 meter?

Dan hebben wij precies wat u zoekt. Op het villapark domaine “les Demeures du Luc” in Saumane de Vaucluse bieden wij aan vrijstaande 6- of 8- persoons villa's met al deze faciliteiten.

De villa's hebben grote royale tuinen met veel privacy, privé zwembad, 2 badkamers, vaatwasser/wasmachine/ droger aanwezig, televisie met NL en Belgische zenderontvangst, internet en o.a. een laadpaal voor uw elektrische auto. Op het villapark zelf is een tennisbaan, tafeltennistafel, jeu de boulesbaan, een peuterzwembad én een fraai gelegen groot zwembad van 20x8 meter waarin u heerlijk baantjes kunt trekken. Verhuur is het gehele jaar mogelijk. In het zomerseizoen is de vaste wisseldag op zaterdag.

Kijk voor al ons aanbod (ook in de Languedoc/Minervois) op de website of bel of mail gerust voor informatie (7 dagen p.w).

Nelly Rebel, reeds 25 jaar contactpersoon verhuur van luxe vakantiehuizen in Zuid-Frankrijk Tel. 0320 848 444 - Email: info@villaindeprovence.com

Uniek domein Four a Chaux in Midden-Frankrijk, nabij de oevers van de Loire. Dit prachtige landgoed van 2,4 hectare biedt een sfeervol woonhuis met uitzicht op een eigen zwem- en vismeer (1 ha), een parkachtige tuin en wandelpaden door de natuur. Het comfortabele huis, volledig gemoderniseerd,

beschikt over een ruime leefkeuken, 4 slaapkamers en meerdere bijgebouwen, waaronder werkplaatsen, garages en een tuinkas. De woning heeft moderne voorzieningen zoals vloerverwarming, glasvezel, camerabewaking en zonnepanelen. Geniet van volledige privacy, maar wel met voorzieningen op slechts enkele kilometers afstand, waaronder winkels en restaurants in het historische Charité-sur-Loire. Ideaal voor natuurliefhebbers, met volop lokale fauna. Kortom, een

La Chapelle Montlinard, 39 Route du Canal

TE HUUR

Luxe woning met verwarmd zwembad, enkele terrassen waarvan er één overdekt is. Er zijn 3 slaapkamers met een 2 persoonsbed, 1 slaapkamer met 1 tweepersoonsbed en 1 eenpersoonsbed en een kinderkamer met 2 ledikantjes. Twee badkamers met aparte WC’s. Het huis ligt op loopafstand van de Dordogne. Er zijn talrijke golfbanen in de buurt. Als u van wandelen houdt komt u zeker aan uw trekken want het huis is gelegen in het “Parc Régional des Causses de Quercy” in het hart van de magnifieke Dordognevallei, tussen Rocamadour en Sarlat, en op de grens van drie populaire Franse vakantiegebieden: de Midi-Pyreneeën, Limousin en Périgord.

Voor informatie kunt u mailen naar info@moineaux-meyraguet.com of bezoek www.moineaux-meyraguet.com

VOLGEND NUMMER

Vanaf 19 december in de winkel

Savoie & Isère

De legendarische Grande Odyssée is een internationale sledehondenrace met 600 honden. We volgen de honden, zij het in een wat langzamer tempo, langs besneeuwde dorpen.

Martinique

Blauwpaarse velden

Wonderschoon Tourrettes-sur-Loup aan de Côte d’Azur is al decennialang hét violendorp van Frankrijk. Maar waarom zijn er nog maar een paar families die hier violen verbouwen?

In dit Franse overzeese departement vind je boulangeries en vide-greniers maar ook kolibries en Creoolse architectuur. Het tropische eiland is een populaire vakantiebestemming voor de Fransen en we begrijpen waarom.

Dwepen met koken

Het aanzien van Franse chefs groeit met de hoogte van hun koksmuts. En bij hun publiek bereiken topchefs soms een mythische status. Vanwaar die bewondering voor mannen – zelden vrouwen – die in de pannen roeren en zelfs door het Élysée met lintjes en ordes op een voetstuk worden gezet? Is het omdat eten meer is dan voeding, zijn chefs bewakers van het culinaire en daarmee culturele erfgoed?

Abonnementen & klantenservice

+31 (0)88 1102081 (op werkdagen van 9.00 tot 17.00 uur)

S.P. Abonneeservice t.a.v. Leven in Frankrijk

A. van Leeuwenhoekweg 34, 2408 AN Alphen aan den Rijn leveninfrankrijk@spabonneeservice.nl

Abonnementsprijs

In Nederland € 42,50 per jaar (voor 6 edities in print én digitaal) bij automatische incasso of online betaling. Het digitale abonnement kost € 27,50 (6 edities). Voor een factuur per post wordt € 3,50 administratiekosten in rekening gebracht. Bij een welkomstgeschenk worden eventuele verzendkosten eenmalig in rekening gebracht. De aanbieding geldt zolang de voorraad strekt. Abonnementen buiten Nederland hebben een speciaal tarief, op te vragen bij de klantenservice. Het abonnement wordt automatisch verlengd tegen de dan geldende tarieven, tenzij u minimaal twee maanden voor het einde van de lopende abonnementsperiode opzegt. Cadeau- en proefabonnementen lopen automatisch af.

Leven in Frankrijk digitaal

Abonnees lezen gratis Leven in Frankrijk via leveninfrankrijk-mobile.com.

Geen abonnee? Dan kunt u Leven in Frankrijk vinden bij o.a. Blendle en Readly.

Losse nummers

€ 7,95

Colofon

Nr. 6 - 2024 27ste jaargang

Coverfoto

Brasserie Hôtel du Nord, Parijs © Christl Exelmans

Leven in Frankrijk Van Slingelandtstraat 63, 1051 CG Amsterdam +31 (0)20 5302594 leveninfrankrijk@creditsmedia.nl www.leveninfrankrijk.nl

Hoofdredactie

Cathelijne van Vliet

Eindredactie

Jolanda van der Ploeg, Mariëtte van de Sande, Fabian Takx Artdirection & vormgeving Carlien Bierens

Medewerkers

Huib Afman, Helen Albada, Hans Avontuur, Ingrid Bockting, Amber Brugman, Edith Buenen, Jos van der Burg, Alex Crétey, Marieke van Ditshuizen, Ruben Drenth, Christl Exelmans, Eugenie Goldschmeding, Nicolaas Klei, Mari Maris, Frank Renout, Hanneke Spijker, Fabian Takx, Chantal van Wees, Lidewij van Wilgen

Uitgever

Eugen van de Pas

Sales

Julien Frouin +31 (0)20 5302570 advertising@creditsmedia.nl

Marketing

Daniëlle Wiersema +31 (0)20 5302570 d.wiersema@creditsmedia.nl

Distributie

Aldipress, Utrecht / AMP, Brussel

© Leven in Frankrijk is een uitgave van Joie de Vivre BV, eigendom van Credits Media. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen en/of gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. De redactie heeft zijn uiterste best gedaan om rechthebbenden van beeldmateriaal te achterhalen. Wanneer desondanks beeldmateriaal wordt getoond waarvan u rechthebbende bent en u wordt niet genoemd, of geeft geen toestemming voor het gebruik, dan kunt u contact opnemen met de redactie.

ISSN: 1389 -1162