Veeteelt januari 1/2 2013 by CRV Uitgeverij/CRV Publishers

JA A RG A N G 30

N R.1

JA NUAR I 1/2

2013

I N D I T N U M M ER

K E R S T Q U IZ

SPEC IA L M A IS

C RV KOE-EXPO

Quizkalf Malina vindt onderdak in Zeewolde

Meer kolfaanzet door mixen van maisrassen

Regerend nationaal kampioene Betty zegeviert in Gent

VX01-cover.indd 2

11-01-13 12:58

VX20_p02.indd 2

10-12-12 09:27

VX01_p03.indd 21

15-01-13 11:56

VX01_p04.indd 16

15-01-13 11:57

INHOU D

R u b r i e k e n

7 Van de redactie 8 Veeteeltvenster 17 Even geen boer: drager 25 Koepad 53 Uit de dierenartspraktijk: maagdarmwormen 57 Diergezondheidsnieuws 65 Boerengeluk: op rolletjes 67 Koeienbloempjes 72 Voer voor boer 74 Agenda R e p o r t a g e s

18 Zestien honderdtonners in vijf jaar tijd bij de broers De Boer 54 C anadese Robert Byvelds zet in op automatisering T h e m a b i j e e n k o m s t EN

23 Studiedag para-tbc te Merelbeke 29 Symposium economisch weiden te Nijkerk 51 Platform Roodbont te Laren 66 Zuid-Hollandse FVZH te Waarder G e z o n d h e i d

24 Mineralen meten in tankmelk N R M

27 Schilderijen NRM-winnaressen K e r s t w e d s t r i j d

Maisspecial Rassenkeuze

Maismixen en mais onder folie vragen om specifieke raseigenschappen.

CRV Koe-Expo Vlaanderens mooiste

Betty de Blier bleek in Gent het sterkst bij zwartbont. Annelies blonk uit in het roodbontveld.

Hoofdartikel Het belang van lactose neemt toe De wereldwijde handel in lactose is de afgelopen jaren fors gegroeid. In Amerika betaalt de zuivelindustrie al voor lactose, in Europa ligt betaling in het verschiet.

42 Malina 6 verhuist naar Zeewolde F o k k e r i j

46 Fleckviehkruislingen profiteren van heterosis V l e e s v e e

48 Werken als cowboys in Brazilië

Piet de Boer:

Alexander Vandermeulen:

‘Bij elke nieuwe honderd- ‘Het is goed dat de consutonner eten we nog een ment ziet hoe efficiënt wij gebakje.’ 18 ons vee houden.’ 48

Robert Byvelds: ‘Zestig melkkoeien per melkrobot is echt het maximum.’ 54

V E E T E E LT

VX01-inhoud.indd 5

j a n u ar i

1 / 2

2 0 1 3

15-01-13 12:03

VX01_p06.indd 16

15-01-13 11:59

VA N

D E

R E D A C T I E

Jaap van der Knaap 2013, een veelbelovend fokkerĳjaar Betty de Blier van Patrick Van Hoof en Linda Boonen uit Mortsel zet haar zegereeks voort in Gent Foto: Kristina Waterschoot

COLOFON Veeteelt is een uitgave van CRV BV en verschĳnt tweemaal per maand, uitgezonderd januari, juni, juli en december.

redactie hoofdredacteur Jaap van der Knaap adjunct-hoofdredacteur Inge van Drie redactie Jorieke van Cappellen, Annelies Debergh, Guy Nantier, Florus Pellikaan, Ivonne Stienezen en Tĳmen van Zessen fotografie Harrie van Leeuwen, Kristina Waterschoot bureauredactie Mirjam Braam (chef), Lieke van den Broek, Ingrid Sevenster, Rogier van der Weiden vormgeving André Fris, René Horsman, Esther Onida aan dit nummer werkten verder mee Alice Booĳ, Wichert Koopman, Reimer Strikwerda hoofd uitgeverĳ Rochus Kingmans

redactie-adres Nederland: postbus 454, 6800 AL Arnhem, telefoon 026 38 98 800 fax 026 38 98 839 Vlaanderen: Van Thorenburghlaan 14, 9860 Oosterzele, tel. 09 363 92 11, fax 09 363 92 06 e-mail veeteelt@crv4all.com

abonnementsprĳs/jaar Nederland en België € 66,30 overige landen € 125,35 In combinatie met abonnement op vakblad VeeteeltVlees € 10 korting. Prĳzen excl. 6% btw. Abonnementen zĳn gebaseerd op kalenderjaar en worden jaarlĳks in februari gefactureerd. Opzegging is mogelĳk per kwartaal. Bel voor opgave van een abonnement: Nederland: CRV-klantendienst (088 00 24 440) België: VRV-klantendienst (078 15 44 44) e-mail klantenservice.nl@crv4all.com

advertentie-afdeling

et jaar 2013 belooft een spannend fokkerĳjaar te worden. Zo start het jaar al vroeg met de strĳd om de Europese titel in het Zwitserse Fribourg. Dit jaar nemen daar ook Nederlandse en zeer waarschĳnlĳk Belgische dieren aan deel. Wie weet, kunnen ze iets betekenen op internationaal niveau. Spannend zal ook het moment zĳn waarop de Amerikaanse genoomtest dit voorjaar vrĳgegeven wordt. Vol verwachting volgen (top)fokkers de ontwikkelingen. Krĳgen fokkers meer kansen voor het vermarkten van hun stieren of zal stieren leveren aan de ki steeds meer een fokkerĳspel worden voor een handjevol liefhebbers en handelaren? Mogelĳk wordt 2013 wel het jaar van de doorbraak van hoornloze stieren. Afgelopen tĳd bezaten de internationale veilingtoppers vaak al stambomen met hoornloze verervers en dat lĳkt een vervolg te krĳgen. Het aanbod aan hoornloze stieren op de stierenkaarten neemt steeds verder toe. Roodbonte hoornloze stieren kunnen nu al wedĳveren met hun

gehoornde soortgenoten. Nu de interesse van het grote publiek nog. Wellicht verwelkomen we dit jaar nog een hoornloze stier die toegankelĳk wordt voor alle veehouders en de inseminatielĳsten gaat beheersen. In het jaar 2013 worden ook de kalveren geboren die in het quotumloze 2015 de melktank vullen. Een juiste stierkeuze speelt daarom juist nu een grote rol. Welk type koe past het beste in het quotumloze tĳdperk? Koeien met gehalten? Of zĳn het koeien met een hoge melkaanleg en daarmee een hoge lactoseproductie? Lactose draagt immers structureel flink bĳ aan de winst bĳ kaasfabrieken. Wanneer lactose echt omgezet wordt in melkgeld, dan zou dat ook een andere fokkerĳbenadering kunnen betekenen. Maar ach, wie nuchter nadenkt weet ook dat fokkerĳ een kwestie is van lange adem. Vasthouden aan een fokdoel, doordachte paringen maken en koeien fokken die bĳ je bedrĳfsdoel passen is veel belangrĳker dan de waan van de dag. Ook in het fokkerĳjaar 2013.

Opmerkelĳk Rouwadvertentie voor Sunny Boydochter Kok 52 In memoriam: Kok 52. De zeventienjarige Sunny Boydochter Kok 52 van Gerrit en Greta Vlug kreeg een echte rouwadvertentie in Dagblad Waterland. Haar eigenaren uit Watergang vonden dat ze dat wel verdiend had vanwege de band die ze hadden opgebouwd met ‘Ouwe Kok’ en vanwege de torenhoge levensproductie van Kok. Gelezen op: www.noordhollandsdagblad.nl

Jannet Fokkert, Willem Gemmink, Froukje Visser postbus 454, 6800 AL Arnhem telefoon 026 38 98 820 fax 026 38 98 824 e-mail advertenties@crv4all.com

illustraties/foto’s De foto’s zĳn van de eigen fotodienst van Veeteelt. Uitzonderingen (voor zover niet op de foto aangegeven) zĳn de foto’s van Kobe Rull, Alexander Vandermeulen en Sputnic TV (48, 49), Lia van der Weg (51), Boehringer Ingelheim (57), Els Korsten (66) en Roto Grind (73). Overname van artikelen is alleen toegestaan na toestemming van de redactie. Hoewel aan de samenstelling van de inhoud de meeste zorg is besteed, kan de redactie geen aansprakelĳkheid aanvaarden voor mogelĳke onjuistheden of onvolledigheden. Druk: Senefelder Misset Doetinchem ISSN 01.68-7565

V E E T E E LT

VX01-editorial.indd 7

J AN U AR I

1 / 2

2 0 1 3

15-01-13 14:34

V E E T E E LT V E N S T E R

Acht Nederlandse koeien doen mee aan EK Aan het Europees kampioenschap in Fribourg in Zwitserland doen vier roodbonte en vier zwartbonte koeien uit Nederland mee. Bij zwartbont dingt onder meer Twente Dairies JT Millenium 1 mee naar de EK-titel. De dertien jaar oude Convincerdochter van Jos en Harrie Tijhuis uit Hooghalen krijgt in Fribourg gezelschap van Veenhuizer Damion Winnie (v. Damion) van Olf en Jannes Uineken uit Dalen. Twee zwartbontvaarzen uit Nederland maken in Fribourg

hun opwachting in de ring: Southland Alex. Carola 11 (v. Alexander) van Johan en Evelien van Beek uit Teteringen en Damion Joy (v. Damion) van Jacob Wijnker en Ina van Ark uit Avenhorn. Wijnker gaat met twee dieren naar het EK. Hij neemt ook de roodbonte Zeedieker Roseanna (v. Advent) mee. Ook de recent voor de tweede keer gekalfde NRM-kampioene Barendonk Brasilera 12 (v. Classic) van Jan en Liesbeth Hermanussen uit Beers mengt zich in Zwitser-

In 2010 namen geen Nederlandse koeien deel aan het EK

Durham streeft in VS Elevation voorbij In de Verenigde Staten is Regancrest Elton Durham zijn landgenoot Elevation voorbij als leverancier van de meeste excellente koeien. Van Durham zijn inmiddels ruim 4400 dochters excellent ingeschreven. Nummer twee Round Oak Rag Apple Elevation kwam tot een totaal van 4158 excellente dochters. Nummer drie in de rangschikking is Walkway Chief Mark. De stieren waren alle drie in eigendom van de Amerikaanse ki-organisatie Select Sires.

HHH-winnares Ella 158 krijgt 93 punten Bons-Holsteins Ella 158, de algemeen kampioene van de HHH-show, is ingeschreven met 93 punten. De 1,56 meter grote Mailingdochter van Nico, Lianne en moeder Dikkie Bons uit Ottoland kreeg 94 punten voor frame, 91 voor robuustheid, 93 voor uier, 92 voor benen en 93 punten voor algemeen voorkomen. Ella 158 is de eerste 93 puntenkoe van de familie Bons. Eind 2011 was ze al ingeschreven met 91 punten.

V E E T E E LT

VX01-venster.indd 8

j an u ar i

land in de strijd, net als JU Lonia 154 (v. Tequila) van Johan Uenk uit Nijbroek. De oudste Nederlandse deelneemster bij roodbont is de vijf jaar oude Paris. De Rustlerdochter van Gerrit Jan Klein Teselink uit Harfsen gaat daarmee terug naar haar geboorteland; Klein Teselink kocht haar in Zwitserland. De koeien reizen in één vrachtwagen naar Zwitserland. De kosten van deelname – alleen transport kost al zo’n 7000 euro – komen voor rekening van de deelnemers, die hopen een aantal sponsors te vinden. CRV sponsort de deelnemers met 500 euro per dier. Voorafgaand aan de keuring moeten de koeien op het eigen bedrijf vier weken in quarantaine. Op maandag 25 februari reizen de Nederlandse koeien af naar Zwitserland. Het EK vindt plaats op zaterdag 2 maart. Nederland vaardigt geen landengroep af. Wel doen Lars van Loenhout en Jeroen van Beek namens Nederland mee aan de competitie voor de Young Breeders.

Jacoba 8 is niet meer In december is oud-NRM-kampioene Stouwdamshof Jacoba 8 op zeventienjarige leeftijd afgevoerd. Stouwdamshof Jacoba 8, in eigendom van de familie Van ’t Hof uit het Gelderse Oosterwolde, werd tijdens de NRM van Dankzij Jacoba 8 is de veestapel van Van ’t Hof nu voor de helft roodbont

2002 uitgeroepen tot algemeen kampioene roodbont. Voor de Liza’s Cavemandochter was het de kroon op een omvangrijke keuringscarrière. De met 91 punten ingeschreven Jacoba 8 produceerde 118.123 kg melk met 4,13% vet en 3,39% eiwit. ‘Jacoba 8 was het afgelopen jaar al niet meer in productie en we hielden haar op de wei’, vertelt Gerrit van ’t Hof, die aangeeft dat ouderdom de koe steeds meer parten begon te spelen. ‘Voor ons was Jacoba een heel bijzondere koe waar we veel plezier van hebben gehad. Op stal had ze een heel prettig karakter, maar op keuringen was ze altijd extreem nerveus. Daar stond ze echt om bekend. Het voorbrengen leverde regelmatig spierpijn op.’ Van ’t Hof melkt nog altijd een groot aantal dochters en kleindochters van Jacoba 8. ‘Dat doen we met veel voldoening. Wij waren vroeger echte zwartbontfokkers, maar dankzij Jacoba is de helft van onze melkveestapel roodbont geworden.’ In 2008 maakte Veeteelt videobeelden van Jacoba 8 en interviewde Gerrit van ’t Hof. Bekijk het filmpje op www.veeteelt.nl

2013

15-01-13 16:05

Leif leeft niet meer In Duitsland is de stier Leif gestorven. De Lukaszoon was met zijn dertien jaar de oudste stier van de Duitse ki-organisatie Rinderzucht MecklenburgVorpommern. Leif is gefokt door de familie Seeger uit Grossenkneten. Hij kreeg zijn eerste fokwaarden in 2004. Leif stond bekend als een stier die krachtige, gezonde koeien leverde die lang meegaan. Vanwege zijn matige fokwaarde voor benen – inmiddels opgekrikt naar 101 – lieten Nederlandse veehouders hem in eerste instantie links liggen. Op dit moment leveren ruim 120 Nederlandse en Vlaamse dochters een bijdrage aan de fokwaarden van Leif, die uitkomen op 180 nvi, 14 inet en 105 exterieur. In totaal verkocht RMV zo’n 400.000 doses van Leif.

Knoef: vijftig honderdtonners Jos en Ingrid Knoef uit Geesteren hebben de vijftigste honderdtonner op hun bedrijf verwelkomd: Big Clara 120 (v. Hunter). Eerder dit jaar doorbrak haar moeder Big Clara 115 (v. Boudewijn) ook die grens. In 1997 behaalde de eerste koe op het Overijsselse bedrijf de 100.000 kg melk. Sunny Boy had het grootste aandeel in de honderdtonners op het bedrijf van Jos en Ingrid Knoef. Hij leverde er acht, terwijl Lord Lily, F16 en Jabot elk vier honderdtonners voor hun rekening namen. Behalve honderdtonners bracht het bedrijf ook al veel tientonners voort: in totaal negentien stuks. De familie Knoef is daarmee recordhouder.

Algemeen kampioene WEU Konvent: Loh Nastygirl (v. Marbach)

Nastygirl prolongeert titel Voor de tweede maal op rij heeft Loh Nastygirl het WEU Konvent op haar naam geschreven. De Marbachdochter van Bernd Schulte-Lohmöller uit Rhede legde in Oldenburg beslag op het algemeen kampioenschap en de seniorentitel. Nastygirl was niet de enige koe die een titel prolon-

geerde. Stalgenote SLH Ginger (v. Lightning), die vorig jaar nog de vaarzentitel won, zegevierde nu in de middenklasse. Bij de vaarzen ging het hoogste eremetaal naar WWW Leda (v. Bigest), in gezamenlijk eigendom van Strudthoff, Hatke en SchulteLohmöller uit Geveshausen.

Montbéliardestier Baxter neemt koppositie over van Natif Jb Bij de montbéliardestieren duikt met de Interbull-draai een nieuwe naam op in de vorm van Plumitifzoon Baxter. Een totaal van negentien dochters op Vlaams-Nederlandse bodem stuwde de

nvi-fokwaarde van Baxter met 37 punten omhoog tot 117 nvi op roodbontbasis. In volgorde blijft elke top drie van overige rassen onveranderd. Opvallend is wel de gestegen index van de Scandinavisch-

roodbontstier R David. Toevoeging van nieuwe gegevens leidt tot een plus in kilogrammen melk, waardoor ook de nvifokwaarde stijgt met 31 nvi tot een totaal van 214 nvi.

Tabel 1 – Top drie overige rassen (GES, december 2012, roodbontbasis en indien vermeld deels op basis van buitenlandse dochters (i))

naam stier

vader

brown swiss Vigor (i) President Simon Even Simon Encore Even fleckvieh Rau Rumba Romel Romen Vanstein Randy montbéliarde Baxter (i) Plumitif Natif Jb Faucon Redon Isangrin Scandinavisch roodbont R David Fyn Aks R Bangkok (i) T Fjembe O Brolin Laurilan Ipollo

eig./ imp.

betr.

kg nvi melk

% vet

% eiwit

inet

dgn. uierlvd gez. vruchtb. frame robuusth. uier benen

tot.

CRV/GGI Samen GGI

78 +267 84 +263 89 +241

–226 –0,16 –377 –0,07 –479 +0,57

+0,07 –57 +0,13 –57 +0,38 +106

+864 +757 +490

108 111 106

104 104 105

106 102 102

— — 107

106 99 99

118 121 116

113 108 107

Xsires GGI CRV/GGI

90 +106 80 +101 90 +97

–236 –0,15 –162 –0,25 +119 –0,03

–0,05 –101 +0,01 –77 +0,02 +33

+321 +160 +38

104 103 101

108 112 108

104 95 99

99 93 94

95 93 94

111 109 109

102 97 99

K&L K&L K&L

41 +117 +1182 –0,36 95 +105 –238 –0,04 90 +104 +245 +0,00

–0,10 +178 +0,07 –39 +0,02 +67

+186 +113 +296

107 107 109

— 104 101

— 100 99

— 99 101

— 94 95

— 111 104

— 100 98

K&L K&L CRV

84 +214 +1172 –0,47 64 +158 +392 –0,06 91 +143 –114 +0,06

–0,18 +121 +1024 –0,06 +62 +635 +0,08 +11 +740

104 111 107

104 103 107

97 — 94

95 — 92

98 — 95

106 — 103

99 — 95

V E E T E E LT

VX01-venster.indd 9

j anu ari

1 /

2 0 1 3

15-01-13 16:05

VX20_p10,11.indd 10

10-12-12 11:02

VX20_p10,11.indd 11

10-12-12 11:02

H O O F D A RT I K E L

Zoektocht naar waardering van

Lactose wint a De wereldwijde handel in lactose groeit fors. Zuivelproducenten halen lactose uit de wei die overblijft na het maken van kaas. Met name de toepassingen in babyvoeding en de farmaceutische industrie zijn lucratief. In Amerika betaalt de zuivelindustrie al voor lactose, in Europa ligt dat in het verschiet. tekst Tijmen van Zessen

et is nog maar een paar decennia geleden dat wei werd gezien als een afvalproduct. De waterige substantie die overblijft na de kaasproductie, werd aan de varkens gevoerd of uitgereden als meststof voor het land. Melkfabrieken loosden het als afvalwater. In 1970 was niet meer dan vijf procent van de wei bestemd voor menselijke consumptie, becijferde het Productschap Zuivel in een rapport over de toepassing van zuivelproducten. Nu, anno 2013, is er een wereld aan producten die wei-ingrediënten bevatten.

Handel in lactose neemt toe Met name de lactose uit wei wordt ingezet als waardevol ingrediënt. Het is minder zoet dan gewone suiker en komt veel voor in frisdrank en chocola. Maar de belangrijkste toepassingen zijn die in babyvoeding en medicijnen. ‘Lactose is geschikt als dragerstof in tabletten en wordt toegepast in inhalatiesystemen om medicatie toe te dienen’, vertelt Toon van Hooijdonk, hoogleraar zuivelkunde aan Wageningen UR. Zo bestaat een tablet voor het overgrote deel uit lactose uit wei. In babyvoeding is lactose belangrijk omdat het identiek is aan lactose in borstvoeding. Veelbetekenend is volgens Van Hooijdonk ook de toepassing als prebioticum. ‘Door biochemische bewerkingen met enzymen ontstaat galacto-oligosacharide, een stof die in de dikke darm als prebioticum het bacterieleven stimuleert.’ De waarde van wei-eiwitten en lactose is sterk afhankelijk van deze toepassingen. Lactose voor veevoer heeft de laagste waarde, lactose voor babyvoeding is waardevoller en de waarde voor de farmaceutische industrie is verreweg de Tabel 1 – Handel en productie van lactose in 2011 (bron: PZ)

productie (x 1000 ton) EU 27 Verenigde Staten Nieuw-Zeeland overige landen totaal

V E E T E E LT

VX01-hoofdartikel.indd 12

j a n u ari

380 400 n.b. n.b. n.b.

1/2

index export index 2006 = 100 (x 1000 ton) 2006 = 100 124 119 — — —

145 312 19 29 505

140 131 51 152 127

2013

15-01-13 14:09

ring van lactose via de melkprijs

nt aan belang hoogste. Vast staat dat de wereldwijde handel en omzet in lactose sterk is toegenomen (tabel 1). Lactose wint dus aan belang. Maar door de grote spreiding in toepassingen is het lastig om een marktnotering te publiceren voor lactose. In Europa bestaat die notering vooralsnog niet, in Amerika echter wel. Amerikaanse melkveehouders krijgen de lactose ook uitbetaald op hun melkgeldafrekening (zie kader en figuren 1 en 2 op pagina 14).

Betalen voor lactose In Europa is er nog geen zuivelverwerker die betaalt voor lactose. Die situatie zou op niet al te lange termijn wel eens kunnen veranderen. In februari belegt FrieslandCampina themabijeenkomsten voor haar leden en bespreekt daarin de mogelijkheid om in de toekomst te sturen op de samenstelling van de melk. Dit jaar kijkt de onderneming sterk naar de betekenis van ‘dairy based products’, waar farmaceutische lactose een voorbeeld van is. In de uitnodiging voor de bijeenkomsten verwijst de zuivelafnemer naar de strategie om te groeien en meerwaarde te creëren in de categorieën baby- en kindervoeding, zuiveldranken en merkkaas. Om beter te kunnen inspelen op die markten, is de samenstelling van melk belangrijk. ‘Mogelijk ontstaat er een andere situatie als het gaat om het sturen in de gehalten voor vet en eiwit. Dit is reden om tijdig te kijken naar de waardeverhoudingen van melkcomponenten als vet en eiwit binnen de garantieprijs en gewenste aanpassingen te doen’, stelt FrieslandCampina in de uitnodiging. FrieslandCampina noemt lactose niet expliciet, maar dat er over gesproken wordt, ligt wel voor de hand. In het jaarverslag van 2011 meldt de zuivelcoöperatie al dat weiproducten een sterke prijsstijging doormaakten en dat het resultaat verbeterde door de sterk toenemende vraag naar farmaceutische lactose. En in het halfjaarbericht van 2012 berichtte het bedrijf over het goed presterende DFE Pharma, het bedrijfsonderdeel van FrieslandCampina dat wereldwijd leider is op het gebied van de productie van dragerstoffen voor medicijnen. Al met al ligt het voor de hand dat FrieslandCampina voorstellen neerlegt om lactose mee te nemen in de melkprijs. Ook omdat dit jaar de melkprijssystematiek wordt geëvalueerd, zoals dat elke drie jaar gebeurt. Jan-Willem ter Avest, perswoordvoerder van FrieslandCampina, spreekt het bericht niet tegen, maar wil er vooruitlopend op de ledenbijeenkomsten niet op ingaan.

Samenhang tussen grondstoffen

Gezien de marktontwikkelingen is het niet ondenkbaar dat de zuivelindustrie lactose opneemt in uitbetaling van het melkgeld

Bij de Europese koepel van zuivelverwerkers (EDA) wordt niet vreemd opgekeken van het idee om lactose in de melkprijs te waarderen. ‘Op zichzelf zou het helemaal niet onlogisch zijn om op lactose uit te betalen. In het verleden was het niet relevant, maar wei-eiwitten en lactose vormen een steeds belangrijkere component. Het is een goede zaak om de melkprijs meer specifiek aan de feitelijke markt te kop-

V E E T E E LT

VX01-hoofdartikel.indd 13

j an u ar i

1 / 2

2 0 1 0 3 9

15-01-13 14:09

H O O F D A RT I K E L

Lactose telt mee in Amerikaanse melkprijs De melkprijs in de Verenigde Staten bestaat uit vier verschillende ‘klassen’. Melk in klasse 1 vertegenwoordigt de waarde van drinkmelk, die in klasse 2 yoghurt en ijs, die in klasse 3 kaas en de vierde klasse vertegenwoordigt de op-

brengsten uit boter en poeder. Via een gewogen gemiddelde van deze vier prijzen ontstaat een zo eerlijk mogelijke melkprijs. ‘De prijs van klasse 3 is de voornaamste’, legt Goedhart Westers uit. De manager business development

Figuur 1 – Prijs lactose en wei-eiwitten in VS in dollar/lbs (bron: Grassland Dairy)

Figuur 2 – Relatieve aandeel lactose in melkprijs VS (bron: Grassland Dairy) 25

lactose

wei

1,0

% lactose in de melkprĳs

prĳzen van lactose en wei

1,2

0,8 0,6 0,4 0,2

20 15 10 5

jaar

0 20 00 20 01 20 02 20 03 20 04 20 05 20 06 20 07 20 08 20 09 20 10 20 11 20 12

11 20 12

09 10 20

jaar

pelen’, zegt Joop Kleibeuker, secretarisgeneraal bij de EDA. Naarmate meer producten bijdragen in de melkprijs kan dat volgens hem ongewenste prijsfluctuaties afvlakken. Maar Kleibeuker waarschuwt ook voor te hooggespannen verwachtingen, de opbrengsten van lactose zitten nu indirect al verrekend in de melkprijs. ‘Op de wereldmarkt voor zuivel bestaat bovendien veel samenhang tussen de zuivelgrondstoffen. Als magere melkpoeder in

prijs daalt, gaat de prijs van weipoeder ook omlaag. Zuivelfirma’s schakelen tussen de diverse zuivelproducten.’ Naarmate producten exclusiever zijn en meer marge vertegenwoordigen (zoals dat geldt voor lactose) liggen er wel kansen om aan die uitwisseling te ontkomen. Kleibeuker: ’FrieslandCampina is wereldwijd een van de grootste producenten van lactose. De waarde is op zich lager dan die van eiwit, maar het is desalniettemin een interessante grondstof.’

van de Amerikaanse zuivelaar Grassland Dairy Products weet dat de kaasproducenten hoge winstmarges halen met hun weiproducten. Vandaar dat de ‘kaasmelkprijs’ gebaseerd wordt op noteringen voor zowel vet, eiwit als ‘other solids’ (figuur 1), waar wei-eiwitten en lactose een belangrijke basis voor vormen. ‘Een kilo melk bevat ongeveer 3,5 procent vet, 3,1 procent eiwit en 5,9 procent other solids, vooral lactose. De waarde van een kilo eiwit is nog steeds 6 à 7 keer zo hoog als die van een kilo lactose, maar omdat het gehalte aan lactose hoger is, maakt dit alsnog een substantieel deel uit van de melkprijs. In 2012 waren er zelfs maanden dat lactose meer dan vijftien procent deel uitmaakte van de prijs.’ Figuur 2 toont de toenemende betekenis van lactose.

Hoogleraar Toon van Hooijdonk is het met Kleibeuker eens. ‘Het zou mij niet verbazen als veehouders in de toekomst beloond worden voor lactose.’ DOC, Bel Leerdammer en Milcobel laten desgevraagd weten nog niet van plan te zijn om hun leveranciers op lactose te belonen. Met name de beperkte mogelijkheid om als veehouder te kunnen sturen op lactose (zie kader) is een belangrijk argument om lactose vooralsnog niet mee te nemen in de melkprijsbepaling. l

Lactosegehalte moeilijk te sturen via voeding of fokkerij Wie meer lactose wil produceren, zal zich vooral moeten richten op een hogere productie per koe. De inzet van melkstieren of melkdrijvende (zetmeelrijke) voeders dragen bij aan een hogere lactoseproductie per koe. Lastiger is het om het percentage lactose te stimuleren. Elke kilo melk bevat een min of meer stabiel lactosegehalte van 4,5 procent. Dat komt doordat lactose het

Figuur 4 – Spreiding lactose (bron: WUR)

frequentie in de populatie

Figuur 3 – Spreiding vet (bron: WUR)

2,5

3,5

4,5

5,5

6,5

percentage vet

sluitstuk is van de melkproductie: de hoeveelheid lactose die een koe kan produceren, bepaalt de hoogte van haar melkproductie. Lactose wordt in de uier gevormd uit glucose en is belangrijk voor de osmotische waarde in het lichaam van de koe. De osmotische waarde geeft het aantal opgeloste deeltjes in een cel aan. Voor het goed functioneren van het lichaam

V E E T E E LT

VX01-hoofdartikel.indd 14

j a n u ari

1/2

2,5

3,5

4,5

5,5

percentage lactose

6,5

is deze waarde in alle lichaamscellen gelijk. In de uier passeren melk en bloed elkaar, waardoor de osmotische waarde van melk en bloed altijd gelijk is. Produceert een koe meer lactose, dan stijgt haar melkproductie om concentratieverschillen tussen melk en bloed te vermijden. De gehalten aan vet en eiwit worden daarmee overigens ‘verdund’ omdat ze extra ‘water’ in de melk stopt. Als gevolg van dit osmotische proces is er tussen koeien weinig variatie in lactosegehalte, in tegenstelling tot vet en eiwit. Wel is het zo dat vaarzen en verse koeien doorgaans een hoger lactosegehalte hebben. De figuren 3 en 4 geven de verschillen in spreiding weer tussen vet en lactose. Hoewel het percentage lactose met 0,48 wel een vrij hoge erfelijkheidsgraad heeft, is er door de kleine spreiding foktechnisch maar langzaam in te sturen.

2013

15-01-13 14:09

V E E T E E LT

VX01_p15.indd 15

J AN U AR I

1 / 2

2 0 1 3

15-01-13 11:35

VX01_p16.indd 16

15-01-13 11:37

E V E N

G E E N

B O E R

In de rubriek Even geen boer laat Veeteelt melkveehouders aan het woord die hun erf verlaten om op een andere manier actief te zĳn in de maatschappĳ. In deze editie: drager/chauffeur rouwauto Leeftĳd: 58 Naam: Jan Linde Aantal stuks jongvee: 80 Zuidwolde Woonplaats:

Jan Linde: ‘Heerlĳk om na een begrafenis weer op de boerderĳ te werken’

De laatste gang tekst Inge van Drie

lle begraafplaatsen in de buurt van Zuidwolde kent hĳ op zĳn duimpje. Jan Linde (58) heeft geen alledaagse bĳbaan. Zo’n dertig keer per jaar verwisselt hĳ zĳn overall voor een donker pak. De Drentse veehouder, die in 2008 stopte met melken en als jongveeopfokker verder ging, fungeert tĳdens begrafenissen als drager en als chauffeur van de rouwauto. Bĳna 25 jaar geleden klopte zĳn klauwverzorger, die ook uitvaartleider is, aan bĳ Linde. Of hĳ drager wilde worden. ‘In eerste instantie reageerde ik afwĳzend. Het leek me veel te triest werk. Dat kwam misschien ook omdat mĳn vader jong is overleden. Daar had ik geen prettige herinneringen aan.’ Maar toen een neef van Linde ook als drager aan de slag ging, bedacht hĳ zich. In kleine notitieboekjes houdt Linde precies bĳ aan welke begrafenissen hĳ heeft meegewerkt. Nauwgezet noteert hĳ de datum van de laatste gang, de naam en de leeftĳd van de betreffende persoon. Op 30 oktober 1989 was zĳn eerste begrafenis. Inmiddels heeft hĳ er al heel wat meegemaakt. ‘Ik heb er lang over gedaan om het gewoon te vinden en eigenlĳk vind ik het nog steeds bĳzonder. Het is dankbaar werk. Soms lopen de emoties hoog op, dan is het goed dat er mensen bĳ zĳn die het hoofd erbĳ houden. Het geeft voldoening als alles goed verlopen is en de mensen tevreden zĳn.’ Als chauffeur kan Linde elk moment van de dag gebeld worden. ‘Dan laat ik mĳn werk liggen. Ik heb zelfs wel eens tĳdens het melken de koeien eerst weer de stal ingestuurd.’ Voor hĳ de auto instapt, springt Linde altĳd eerst onder de douche. ‘Mensen mogen best weten dat ik boer ben, maar ze hoeven het niet te ruiken.’ Allerlei begrafenissen woonde Linde bĳ. Van jonge kinderen tot oude mensen, van mensen die lang ziek zĳn geweest tot mensen die plotseling overlĳden. Maar napraatsessies – voor ambulancemedewerkers of politiemensen de gewoonste zaak van de wereld – zĳn er voor Linde en zĳn collega’s niet bĳ. ‘Je moet thuis wel een klankbord hebben’, geeft hĳ aan. ‘Het is ook heerlĳk om na een begrafenis gewoon weer op de boerderĳ aan het werk te zĳn.’ Maar niet altĳd zĳn het treurige verhalen; soms maakt Linde in zĳn werk ook gewoon grappige dingen mee. Zo was hĳ ooit in de rouwauto op weg naar een bejaardenhuis in Hoogeveen, toen er – op het moment dat hĳ langs de gevangenis reed – een man bĳ hem in de auto sprong. ‘Of ik hem snel naar het station wilde brengen. Het was een sjofel mannetje met een lange zwartje jas, witte sokken en een aparte muts. Eenmaal bĳ het station kreeg ik 25 gulden en zĳn kaartje. Als ik nog eens een advocaat nodig had, mocht ik hem bellen.’ Linde las de volgende dag de krant extra aandachtig. ‘Ik had er geen goed gevoel over; ik was bang dat ik een ontsnapte crimineel in de auto had gehad.’ Maar het bleek mee te vallen. ‘Een tĳd later zag ik dezelfde man opnieuw, nu bĳ een andere gevangenis. Bleek het toch echt een advocaat te zĳn.’

V E E T E E LT

VX01-even geen boer.indd 17

J AN U A R I

1 / 2

2 0 1 3

14-01-13 15:21

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Friese melkveehouders Piet en Dieks de Boer schrĳven gestegen levensproductie toe aan serrestal

Piet en Dieks de Boer De koeien van de Friese melkveehouders Piet en Dieks de Boer en Berend Bos gaan een jaar langer mee dan de gemiddelde Nederlandse melkkoe.

Groeispurt in honderdtonners

Tjalleberd

In 2006 bouwden de Friese melkveehouders Piet en Dieks de Boer een serrestal. In die stal ging de levensproductie van hun

Aantal koeien: 190 Aantal hectare: 115 Melkquotum: 1,8 miljoen kg Aantal honderdtonners: 16 Levensprod. bĳ afvoer: 44.362 kg melk Rollend jaargem.: 5.07 9329 4,39 3,45

koeien met sprongen vooruit. In nauwelĳks vĳf jaar tĳd staat de teller op twee tientonners en zestien honderdtonners, waarvan er tien nog in productie zĳn.

e dozen met de ingelĳste predicaten liggen nog onuitgepakt op het bureau. Tĳd om ze aan de wand te hangen hebben Piet (40) en Dieks (37) de Boer nog nauwelĳks gehad. Dat is niet verwonderlĳk, het zĳn er ook heel wat. Alleen al in 2012 slechtten vĳf koeien de grens van 100.000 kg melk en maakte één koe de 10.000 kg vet en eiwit vol. In snel tempo dĳt het aantal tienen honderdtonners op het Friese bedrĳf uit. In november 2007 passeerde de eerste koe

tekst Inge van Drie

op het bedrĳf de 100.000 kg melk. Nauwelĳks vĳf jaar later staat de teller op twee tientonners en zestien honderdtonners, waarvan er tien nog in productie zĳn. De Friese melkveehouders blĳven er nuchter onder. ‘Het is geen doel op zich, maar het blĳven wel hele prestaties. Bĳ elke honderdtonner eten we nog een gebakje’, geeft Piet aan.

Als de voortekenen niet bedriegen, komt de gebaksdoos de komende jaren nog vaker op tafel. Het bedrĳf telt momenteel vier koeien met een levensproductie van ruim 90.000 kg melk, vĳf stuks met meer dan 80.000 kg melk en meerdere koeien passeerden al de grens van 9000 kilo vet en eiwit. De nadruk op levensproductie is ook zichtbaar in de gemiddelde leeftĳd

De Friese melkveehouders omschrĳven de serrestal als een lichte stal met een plezierig werkklimaat

V E E T E E LT

VX01-Bedrrepo De Boer.indd 18

JANUAR I

1/2

2013

14-01-13 16:23

Tientonners Afke 153 (v. Lord Lily) en Afke 151 (v. Mountain)

van de veestapel. Die ligt met vijf jaar en zeven maanden een jaar boven het Nederlands gemiddelde. Ook de levensproductie bij afvoer is met 44.362 kg melk hoog.

Low budget bouwen Wat is het geheim achter de razendsnelle opmars van de Friese melkveehouders in de levensproductiestatistieken? Volgens Piet de Boer speelt huisvesting daarin een belangrijke rol. In 2006 bouwde hij samen met zijn broer een serrestal met een dichte vloer, diepstrooiselboxen en een groot, met zaagsel ingestrooid hok van tien bij achttien meter. ‘We hadden net de overname achter de rug; we moesten low budget bouwen. Het is een lichte stal geworden met een plezierig werkklimaat’, vat Piet de Boer samen. In de oude ligboxenstal kampten de broers met een forse overbezetting. ‘Voor koeien die zorg nodig hadden, moesten we veel extra werk doen. Nu kunnen we ze simpel separeren na het melken. Met dat hok kun je koeien soms net even over een dood punt helpen’, stelt Piet. ‘Koeien gaan er sneller liggen. Ik denk dat na het kalven zucht daardoor eerder verdwijnt. We melken deze groep koeien bovendien als laatste. Ze hoeven hooguit een kwartier in de wachtruimte te staan.’

Permanent in zaagselhok Het zaagselhok wordt intensief benut. Momenteel liggen er acht koeien. Een aantal verblijft er zelfs permanent. ‘Bij koeien met een productie van meer dan 100.000 kg melk mag dat, vind ik. Het kost ons nauwelijks extra werk. Bovendien geven deze koeien nog gemakkelijk

melk; daar kunnen we weer een vaars voor verkopen’, geeft Piet aan. Het afvoerbeleid van de melkveehouders levert ook een bijdrage aan het hoge aantal honderdtonners. ‘Bij oude koeien moet je soms wel eens wat door de vingers zien. Een van onze koeien heeft een heel diepe uier. ‘Wat doet die koe hier’, vragen veel mensen zich af. In de oude stal stond ze al op de nominatie voor afvoer, maar inmiddels heeft ze wel 146.000 kg melk gegeven en is ze bijna aan de tien ton vet en eiwit. Zuinig op hun koeien zijn de broers zeker. ‘Ze hebben allemaal wel een fase gehad dat we dachten: gaan we met deze koe door of voeren we haar af ? Zo konden we een van de honderdtonners als vaars niet drachtig krijgen. We hebben haar acht of negen keer geïnsemineerd. Daarna heeft ze nooit meer problemen gehad om drachtig te worden.’ Tussen de honderdtonners zitten twee moeder-dochterparen. Ook haalden twee dochters van Ronald en Mountain en drie dochters van Archibald de 100.000 kg melk. ‘Het zijn koeien met een “klikje” in hun hoofd: “wij blijven lopen”. Ik probeer bij de vaarzen wel eens te voorspellen welke 100.000 kg melk gaat geven, maar dat is toch lastig.’ Het valt De Boer op dat zijn honderdtonners als vaars rustig starten. ‘In het begin danken ze hun goede lactatiewaarde vooral aan de positieve gehalten. Elke lactatie geven ze meer melk. Ik zie dat graag. Laat een vaars maar een vaars zijn; daar moet je geduld mee hebben. Vaarzen die meteen hard van start gaan, verkoop ik liever. Wij houden van laatrijpe koeien.’

Ook bij de stierkeus letten de melkveehouders op levensduur. Zo pakte Aerostarbloed goed uit – in het hok met de jongste kalveren loopt zelfs nog een nakomeling van Aerostar – en verwachten de melkveehouders nu veel van O Manzonen. ‘Dat zijn robuuste koeien die oud willen worden. Wellicht zijn ze wat slordiger in uier, maar we vinden het vooral belangrijk dat de uier werkbaar is. We hebben koeien niet om mooi te zijn, maar om ervoor te zorgen dat er geld in het laatje komt.’

Uitwijken naar brown swiss Het stiergebruik in Tjalleberd is divers. De broers gebruiken een roodbontstier als Kodak, maar ook Goli, Hoekland Maik, Goldfarm, Torrer, Stol Joc, Survivor en Leko staan op het inseminatielijstje. ‘We gebruiken het liefst oudere stieren. Genomic selection is een mooi hulpmiddel voor ki’s, maar als veehouder pak ik liever een stier met betrouwbare fokwaarden.’ Zo nu en dan wijkt De Boer bij het insemineren uit naar een brownswiss-stier, zoals Vigor of Brookings. ‘Ik vind dat mooie koeien. Brown swiss schijnt naar verhouding het ras met de meeste honderdtonners te zijn en bij een bepaalde aAa-code is het soms net wat makkelijker om een brownswiss-stier te gebruiken’, legt Piet uit. De oudste brownswisskruisling in de stal heeft inmiddels 60.000 kg melk geproduceerd. Een aantal honderdtonners mag dan nu in het zaagselhok verblijven, in de zomer gaan ze gewoon mee naar buiten. Ondanks de grootte van de veestapel blijven

V E E T E E LT

VX01-Bedrrepo De Boer.indd 19

j an u ar i

1 / 2

2 0 1 3

14-01-13 16:22

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Het zaagselhok wordt intensief benut

de melkveehouders hun koeien weiden. ‘Tjalleberd is een dorp met lintbebouwing. We merken dat de mensen het erg waarderen als we de koeien weiden. Ik vind het zelf ook gewoon mooi’, geeft Piet aan. De broers weiden de koeien in blokken van vijf hectare. ‘Op dag één gaan ze in blok één, op dag twee in blok twee, op dag drie in blok drie en op dag vier gaan we weer terug naar blok één. Dat doen we ongeveer een maand lang. Daarna pakken we drie nieuwe blokken.’ In de winter bevat het rantsoen normaal gesproken gras en 10 kg snijmais, aangevuld met raap, soja en bierbostel. In de melkstal – een 24 standscarrousel – en de krachtvoerboxen krijgen de koeien maximaal 9 kg krachtvoer. Het rollend jaargemiddelde ligt op 9329 kg melk met 4,39% vet en 3,45% eiwit. Dit jaar is een deel van de zeventien hectare mais vanwege de vele regen noodgedwongen als ccm geoogst. Tijdelijk bevat het rantsoen daarom iets meer kuil en is de mais vervangen door ccm. ‘Wij houden van hard voeren’, vertelt Dieks. ‘Vooral bij de verse koeien bezuinigen we niet op krachtvoer.’

Selectief droogzetten Aan gezonde koeien hechten de melkveehouders veel waarde. Vooral uiergezondheid scoort hoog. ‘We letten daar met de stierkeus ook op. Uierontsteking is bijna ergernis nummer één. Melken moet snel gaan en met uieronsteking is dat lastig. Het kost tijd en geld én het levert besmettingsgevaar op’, geeft Dieks aan. De koeien doormelken is aan de broers niet besteed. ‘Een koe heeft absoluut rust nodig’, klinkt het stellig. Wel zetten ze de koeien al jaren selectief droog. Zo’n twintig procent van de veestapel krijgt bij droogzetten alleen een teatsealer. ‘Dat loopt tot nu toe prima. We kijken bij het droogzetten of een koe tijdens de lactatie uiergezondheidsproblemen of een verhoogd celgtal heeft gehad. Bij twijfel zetten we de koe droog met antibiotica.’ De tussenkalftijd ligt op 410 dagen. ‘Voor ons is tussenkalftijd niet echt een issue. Alleen bij koeien die snel dik worden, is het een probleem als ze niet snel drachtig zijn. Voor koeien die melk willen geven, speelt dat veel minder een rol.’

Bedrijven bezoeken Sinds de bouw van de stal in 2006 is het aantal koeien flink uitgebreid. Inmiddels telt de veestapel 190 koeien. De broers gingen in 2009 een samenwerking aan met melkveehouder Berend Bos, van wie ze voorheen al voer afnamen en melk leaseten. Hij bracht veertig hectare en zes ton quotum in. ‘Bij hem staat het jongvee, bij ons de melkkoeien. Eigenlijk zit de stal daardoor nu al te vol’, geeft Piet aan. ‘We zijn inmiddels weer gericht andere bedrijven aan het bezoeken om ons te oriënteren op uitbreiding.’ l

V E E T E E LT

VX01-Bedrrepo De Boer.indd 20

ja n u ari

1/2

2013

14-01-13 16:24

VX01_p21.indd 21

14-01-13 13:26

CRV BV (CRV) is een internationale onderneming op het gebied van rundveeverbetering. Hieronder verstaat CRV de ontwikkeling, de productie en de verkoop van genetische producten en informatieproducten, maar ook dienstverlening, zoals fokkerijbegeleiding, melkproductieregistratie en kunstmatige inseminatie. De producten en diensten van CRV worden wereldwijd afgezet in meer dan 40 landen bij 50.000 rechtstreekse klanten, voornamelijk rundveehouders. CRV heeft vestigingen in Nederland, België, Luxemburg, Duitsland, Tsjechië, Spanje, Brazilië, Australië, Nieuw-Zeeland, de Verenigde Staten en Zuid-Afrika. Er werken ruim 1300 mensen in Nederland en het hoofdkantoor is gevestigd in Arnhem. De Animal Evaluation Unit is verantwoordelijk voor fokwaardeschatting, inclusief onderzoek en informatievoorziening. Daarnaast worden analyses gedaan van gegevens ten behoeve van managementinformatie.

CRV ZOEKT VOOR HAAR ANIMAL EVALUATION UNIT EEN

RESEARCHER FOKWAARDEN Functie-inhoud – Opstellen en uitvoeren van onderzoeksprojecten n.a.v. opgedragen onderzoeksvragen, inclusief verslaglegging – Opstellen van een systematisch ontwerp van software – Statistische analyses uitvoeren met behulp van bestaande of zelf ontwikkelde programmatuur – Informatieuitwisseling met vaktechnische specialisten van zowel binnen als buiten CRV in binnen- en buitenland – Beantwoorden van vragen van afnemers m.b.t. kengetallen (binnen en buiten CRV) – Bijhouden van ontwikkelingen in wetenschap en praktijk via (wetenschappelijke) vakliteratuur, congressen, kennisuitwisseling met collegae binnen CRV, buitenlandse rekencentra, etc.

Profiel – Universitair werken denkniveau – Uitdrukkingsvaardigheid in woord en geschrift in zowel Nederlands als Engels – Adviesvaardigheden en analytisch vermogen – Kennis van rundveehouderij is een pre – Competenties: resultaatgerichtheid, samenwerken, probleemanalyse, markten kwaliteitsgerichtheid – Ervaring in statistische analyses van grote datasets met behulp van een softwarepakket – Ervaring met programmeren in FORTRAN en kennis van UNIX Aanvullende informatie – Standplaats: Arnhem – Fulltime dienstverband

Voor meer informatie kun je contact opnemen met Gerben de Jong, hoofd Animal Evaluation Unit via telefoonnummer 06-53 67 86 52. Heb je belangstelling? Stuur dan uiterlijk 28 januari a.s. je sollicitatiebrief en curriculum vitae (bij voorkeur per e-mail) naar: CRV BV t.a.v. D. Prevaes (HR-adviseur), Postbus 454, 6800 AL Arnhem. E-mail: jobs@crv4all.com Acquisitie naar aanleiding van deze advertentie wordt niet op prijs gesteld.

BETTER COWS | BETTER LIFE

675-12 Research fokw.indd 1

CRV4ALL.COM

14-01-13 09:54

T H E M A B I J E E N K O M S T

Blĳvende screening nodig om para-tbc op bedrĳfsniveau uit te bannen

1,4 procent para-tbc-positief Al meer dan honderd jaar is de ziekte para-tbc bekend in de diergeneeskunde. In de praktĳk heerst echter nog veel onduidelĳkheid rond de ziekte. De ziekte stond daarom centraal op een studiedag in Merelbeke. tekst Annelies Debergh

Luc

Lien

De Meulemeester:

Merchiers:

‘Para-tbc is in melk

‘Aandacht beste-

even goed op te

den aan afvoer

sporen als in bloed’

positieve dieren’

en studiedag rond para-tbc met de algemene insteek om meer duidelĳkheid rond de ziekte brengen. Verschillende partners, als DGZ Vlaanderen en de Belgische Confederatie Zuivel, organiseerden samen een studiedag op de faculteit Diergeneeskunde in Merelbeke. Dat het met para-tbc om moeilĳke materie gaat, stelde Marc Govaerts, werkzaam aan het Centrum voor Onderzoek in Diergeneeskunde en Agrochemie. ‘Het is moeilĳk om de bacterie in de praktĳk vast te stellen.’ Met genoominformatie hopen wetenschappers een beter beeld te krĳgen van de genetische inhoud van de kiem. ‘Het doel is om aan de hand van enkele specifieke

DNA-sleutels een doelgerichte diagnose mogelĳk te maken.’ Marc Govaerts legde uit dat para-tbc niet op specifieke leeftĳden optreedt. Een dier dat als kalf is besmet, ontwikkelt para-tbc pas op latere leeftĳd of soms op zeer oude leeftĳd. ‘Er zĳn in Frankrĳk gevallen bekend bĳ limousindieren waarbĳ de infectie zich pas op een leeftĳd van 25 jaar heeft ontwikkeld. Het risico op para-tbc is dus mogelĳk levenslang.’

Massaal uitscheiden Of er daadwerkelĳk een verband is tussen para-tbc en de ziekte van Crohn, kon Marc Govaerts bevestigen noch weerleggen. ‘In elk geval is het zo dat een dier dat para-

tbc ontwikkelt en klinisch ziek wordt, de ziektekiemen massaal gaat uitscheiden, waardoor de weiden en de omgeving besmet raken. Het elimineren van dragers is in de eerste plaats van economisch belang om verspreiding van de ziekte op bedrĳfsniveau tegen te gaan. Ook voor het imago van de sector is het belangrĳk om para-tbc aan te pakken.’ Sinds 2006 loopt in Vlaanderen een vrĳwillig para-tbcbestrĳdingsprogramma. Dierenarts bĳ DGZ Lien Merchiers maakte de balans op van dat programma. ‘Na vĳf jaar nam 24 procent van de melkveehouders deel, in 2012 was dat 37 procent. Acht procent van de onderzochte dieren is vleesvee.’ Het percentage positieve dieren bleef in die tĳdspanne op een gelĳk niveau. ‘Van de ruim 41.000 geteste dieren in 2006-2007 was 1,5 procent positief, vĳf jaar later zĳn ruim 85.000 dieren getest, waarvan 1,4 procent positief tekent voor para-tbc.’

Aanpak op meer fronten Bĳ het aanhalen van de percentages para-tbc-positieve dieren waarschuwde Lien Merchiers: ‘Van de 1203 dieren die positief getest zĳn, leven nog zeker 406 dieren, waarvan 43 zelfs naar een ander bedrĳf gingen. Het is goed om daar meer aandacht aan te besteden.’ De aanpak van para-tbc is volgens Lien Merchiers een werk

van lange adem en het vergt een aanpak op meerdere fronten. ‘Voor het saneren van een bedrĳf is het nodig om de veestapel regelmatig te screenen en dat ook te blĳven doen. Positieve dieren moeten zo snel mogelĳk worden geruimd.’ Ook het jongveemanagement, het afkalfmanagement en het toepassen van het aankoopprotocol bĳ aangekochte dieren zĳn van belang om de ziekte onder controle te houden, gaf Merchiers aan. Via melk is de ziekte goed op te sporen, vertelde dierenarts Luc De Meulemeester van het Melkcontrolecentrum (MCC) Vlaanderen. ‘Tankmelkonderzoek is weinig zinvol, maar met individuele melkmonsters kan de ziekte goed worden vastgesteld, net als met bloedmonsters.’

Ĳsbergeffect Bĳ de detectie van para-tbc op een bedrĳf sprak dierenarts Pieter Passchyn over het zogenaamde ĳsbergeffect. ‘Een bedrĳf met een klinisch ziek dier heeft doorgaans zes tot acht subklinische gevallen en nog tien tot vĳftien stuks jongvee geïnfecteerd.’ Aangezien para-tbc moeilĳk is op te sporen, is het volgens Passchyn raadzaam zo min mogelĳk vee aan te kopen. ‘Wie wel dieren aankoopt, kan zich beter richten tot bedrĳven die regelmatig testen op para-tbc en geen positieve dieren hebben.’ Para-tbc is volgens hem vooral een kwestie van hygiëne. ‘Para-tbc is een heel resistente bacterie. Het is daarom beter geen jongvee uit te weiden op recent bemeste percelen. De veroorzaker van para-tbc is erg resistent in de omgeving. Het meest praktisch is om jongvee gewoon binnen te houden.’ l

V E E T E E LT

VX01-thema para-t.indd 23

J AN U AR I

1 / 2

2 0 1 3

14-01-13 15:18

D I E R G E Z O N D H E I D

GD-dierenarts Jan Muskens: ‘Er wordt soms te gemakkelĳk gedacht dat een bedrĳf kampt met een mineralenprobleem’

Mineralen meten in tankmelk Hoe nodig zĳn aanvullende mineralensupplementen voor melkvee? De Gezondheidsdienst voor Dieren ontwikkelde een test waarmee de melkveehouder via de tankmelk eenvoudig meer inzicht krĳgt in de mineralenstatus van zĳn veestapel. tekst Jorieke van Cappellen

Tankmelk kan het jodium- en seleniumgehalte in het koppel voorspellen

eventig procent van de melkveehouders heeft weinig zicht op de mineralenstatus van het eigen melkvee. Dat blĳkt uit een marktonderzoek van de Gezondheidsdienst voor Dieren (GD) onder 750 Nederlandse melkveehouders. Tegelĳkertĳd vinden mineralensupplementen voor melkvee al een aantal jaren gretig aftrek onder melkveehouders, ziet Jan Muskens, dierenarts herkauwergezondheidszorg bĳ de Gezondheidsdienst voor Dieren (GD). ‘Jaarlĳks geven melkveehouders gemiddeld 1000 tot 3000 euro uit aan mineralensupplementen voor hun melkkoeien,

V E E T E E LT

VX01-mineralen tankmelk.indd 24

JANUAR I

1/2

23 procent van de melkveehouders geeft er zelfs meer dan 3000 euro aan uit’, aldus Muskens. Een fors bedrag, waarbĳ Muskens zich afvraagt of al de gevoerde mineralen altĳd wel echt nodig zĳn. ‘Er wordt soms te gemakkelĳk gedacht dat het bedrĳf kampt met een mineralenprobleem, terwĳl daar geen grondige analyse van het rantsoen aan vooraf is gegaan.’

Tekort en overdaad schaden Om melkveehouders meer inzicht te geven in de mineralenstatus van het melkvee, kunnen bedrĳven vanaf 1 januari

tankmelk bĳ de GD laten onderzoeken op de aanwezigheid van de mineralen jodium en selenium. ‘Selenium en jodium worden opgenomen via het voer en spelen een zeer belangrĳke rol bĳ de gezondheid en de vruchtbaarheid van melkkoeien’, legt Muskens uit. Tussen selenium en jodium bestaat een belangrĳke interactie. ‘In de koe is selenium nodig om jodium te activeren in de schildklier’, aldus Muskens. ‘Een seleniumof jodiumgebrek heeft dus effect op de schildklierwerking en daarmee op de stofwisseling van de koe. Bovendien is selenium belangrĳk voor het goed ont-

2013

14-01-13 13:50

K O E PA D

wikkelen en functioneren van de afweercellen. Een tekort aan selenium uit zich onder andere in vruchtbaarheidsproblemen, zoals aan de nageboorte staan of slappe of doodgeboren kalveren.’ Maar ook overdaad schaadt en dat beseft men niet altĳd goed, aldus Muskens. ‘Een overschot aan selenium kan leiden tot vermagering, kreupelheid of zelfs vergiftiging.’

Afspiegeling van rantsoen Voorheen konden veehouders het seleniumgehalte alleen laten testen via een individueel bloedmonster. Voor jodium was er nog geen praktische bloedtest. Tussen de uitslag van bloedonderzoek en van tankmelkonderzoek zit een belangrĳk verschil. ‘Bĳ een bloedonderzoek meet je de voorraad selenium die het dier opgeslagen heeft in het lichaam’, aldus Muskens. ‘Bĳ een tankmelkmonster meet je echter op koppelniveau wat in de melk is uitgescheiden. Uit onderzoeken weten we dat hoe hoger de opname van selenium en jodium in het rantsoen is, des te hoger de uitscheiding ervan in de melk is. Daarmee vormen het selenium- en het jodiumgehalte in tankmelk een goede afspiegeling van het rantsoen van de dagen ervoor.’ Sietske Zantinge, buitendienstmedewerker bĳ de GD en nauw betrokken bĳ de implementatie van de test, vult Muskens aan: ‘Veehouders krĳgen beter zicht op de opname van selenium en jodium uit het rantsoen. Als blĳkt dat het seleniumof het jodiumgehalte in de melk te laag is, dan kan de veehouder daar via het rantsoen op sturen. Maar ook als de mineralengehalten in de melk goed zĳn, is het belangrĳke informatie voor de veehouder. Hĳ weet dat de oorzaak van eventuele vruchtbaarheidsproblemen dan niet in eerste instantie gezocht moet worden in het verstrekken van mineralen en kan op zoek naar andere oorzaken.’

Mineralen op orde De eerste praktĳkresultaten uit tankmelktesten verwacht de GD in februari. ‘Uit een eerste onderzoek dat we dit jaar hebben uitgevoerd, blĳkt dat de meeste melkveebedrĳven hun mineralenverstrekking prima op orde hebben.’ In het onderzoek onderzocht de GD bĳ veertig bedrĳven de tankmelk voor drie opeenvolgende melkcontroles. ‘De streefwaarde van selenium in tankmelk ligt op 20 tot 35 microgram per liter’, vertelt Zantinge. ‘Tien microgram onder of boven deze streefwaarde wordt in de test als respectievelĳk “laag normaal” en

“hoog normaal” aangemerkt. Onder de tien of boven de 45 microgram geldt als een tekort of mogelĳke overmaat. Gemiddeld bevatte de tankmelk bĳ de veertig geteste bedrĳven 21,4 microgram selenium. Dat valt binnen de streefwaarde en dan geldt het advies niets te veranderen aan de seleniumgift.’ Tussen melkveebedrĳven varieerden de selenium- en jodiumgehalten wel. Slechts een enkel bedrĳf had een mogelĳke overmaat of een te laag seleniumgehalte in de melk’, aldus Zantinge. ‘Op basis van veertig bedrĳven mag je nog geen conclusies trekken, maar we weten dat het geen onrealistische cĳfers zĳn. In België is een soortgelĳk onderzoek uitgevoerd op meer dan tweehonderd melkveebedrĳven. Daar lag het gemiddelde seleniumgehalte in tankmelk op 21,6.’

Microgrammen tellen Muskens adviseert veehouders om tegelĳk met de tankmelkmeting op mineralen kritisch naar het rantsoen te kĳken. ‘Het is echt een kwestie van microgrammen tellen.’ Een koe heeft volgens Muskens 0,13 milligram (droogstand) tot 0,18 milligram (40 kg melkproductie) selenium en 0,5 milligram jodium per kilogram droge stof nodig. Bĳ elke grote rantsoenwisseling adviseert Muskens de tankmelk opnieuw op mineralen te laten meten, omdat het selenium- en het jodiumgehalte per rantsoen varieert. ‘Bĳvoorbeeld bĳ het winterrantsoen en in de zomer wanneer de koeien weiden.’ Is een goede selenium- en jodiumvoorziening niet al in de droogstand belangrĳk? Muskens beaamt dat. ‘Bĳ pinken zou je daarom bloed kunnen tappen op selenium. Maar als het melkvee al goede selenium- en jodiumwaarden in de tankmelk heeft, dan krĳgen de droge koeien waarschĳnlĳk al een kleine voorraad mee. Als je meer zekerheid wilt, kun je bloedonderzoek doen op selenium.’ Volgens Sietske Zantinge hebben veehouders al veel interesse getoond voor de tankmelktest, waarvan een basisabonnement 69,95 euro per jaar kost. ‘Een tankmelktest is voor veehouders gemakkelĳker en laagdrempeliger dan het laten bloedtappen op selenium.’ Ook veevoerbedrĳven wachten met belangstelling de resultaten af. Jan Muskens: ‘Door mineralengehalten in melk te testen kom je precies op het raakvlak van diergezondheid en voeding. Extra grip maakt het gemakkelĳker om te sturen, voor gezonder vee, het opsporen van mogelĳke tekorten en het besparen op onnodige mineralensupplementen.’ l

Tĳdens de jaarlĳkse studieavond van het Platform Roodbont is Hans Puttenstein (42) uitgeroepen tot roodbontfokker van 2012. Hans Puttenstein, woonachtig in Kamperveen en getrouwd met Willie, kende in 2012 een bĳzonder succesvol keuringsjaar. Zo sleepte Classicdochter Brook Marie 61 op de NRM het algemeen kampioenschap roodbont in de wacht. Ook won Brook Massia Anny 1 (v. Spencer) de vaarzentitel op de wintershow in Zwolle en op de fokveedag in Oldebroek. Puttenstein werd ook geroemd om het feit dat zĳn stal al jaren constant in het oog springende fokproducten voortbrengt. Puttenstein, die ook regelmatig als jurylid optreedt, dankt zĳn titel ook aan zĳn grote inzet voor de roodbontfokkerĳ. Zo was hĳ vele jaren bestuurlĳk actief als voorzitter van de Wintershow Zwolle en het Platform Roodbont. Momenteel is Puttenstein voorzitter van de HHHshow.

Hans Puttenstein

Op 89-jarige leeftĳd is overleden Günther Rath. Na zĳn afstuderen onderkende hĳ de mogelĳkheden van de (toen nog prille) ki. Zo stond hĳ in 1950 aan de wieg van de kivereniging in Hannover, die diverse Noord-Hollandse fokstieren benutte. In 1964 kocht Rath – samen met Gustav Wilke van KI Osnabrück – in de Verenigde Staten de driejarige Pabst Ideal, waarmee hĳ niet alleen in Duitsland, maar ook in Nederland de hf-revolutie veroorzaakte. Rath werkte ook aan rationalisering van de ki-organisatie: RPN werd onder zĳn leiding een grote en vooruitstrevende vereniging, die in 1984 een modern station in Verden opende. Daar vonden jaarlĳks ook de demonstraties van dochtergroepen plaats. Vier jaar later ging Rath met pensioen, maar hĳ bleef nog lang de fokkerĳ in de hele wereld volgen.

V E E T E E LT

VX01-mineralen tankmelk.indd 25

Günther Rath

J AN U AR I

1 / 2

2 0 1 3

14-01-13 13:50

VX01_p26.indd 26

14-01-13 14:15

N R M

Marleen Felius reikt schilderijen NRM-kampioenes uit

‘Dat koppie hè…’ Het is inmiddels een prachtige traditie. Wie een (reserve)kampioenschap op de NRM wint, krijgt van de hand van kunstenares Marleen Felius de winnares op doek vereeuwigd. tekst Florus Pellikaan

a enkele maanden hard werken was het kort voor de kerst zover. Alle twaalf kampioenen en reservekampioenen van de NRM waren door kunstenares Marleen Felius vereeuwigd op doek. Omlijst met fantasierijke en avontuurlijke verhalen en een gezonde dosis zelfspot reikte Felius de schilderijen uit aan de NRM-winnaars. Voor de eigenaren van de algemeen kampioenes Jimm. Holstein Hellen 589 en Brook Marie 61 wachtte tijdens de feestelijke bijeenkomst in het Veeteelthuis in Arnhem een statig olieverfschilderij. Voor de andere kampioenen was een gevarieerde collectie aquarellen gemaakt. Bij ieder doek had Marleen Felius wel een persoonlijk verhaal. Zo was ze tijdens de NRM verliefd geraakt op Glinzer Gerie 129, waardoor ze het niet kon laten haar drie keer te schilderen. Een an-

V E E T E E LT

VX01-NRM schilderijen.indd 27

januari

1/2

2009

der schilderij moest een keer over om het jeugdige type van de kampioene goed tot uiting te laten komen. En de achtergronden van de schilderijen van de twee kampioenes van familie Hermanussen liepen in elkaar over, zodat ze prachtig naast elkaar kunnen hangen. Maar liefst vijf eigenaren van kampioenes kwamen voor het eerst in het bezit van een echte Felius. Seniorenkampioene OV Nueva was daarentegen voor de tweede keer op rij in verf vereeuwigd. Hoe dan ook, de winnaars namen vol trots de kunstwerken in ontvangst. ‘Ze is het echt’ en ‘Dat koppie hè, met die zwarte neus’ waren reacties bij de ontvangst van de schilderijen en aquarellen. Veeteelt presenteert ze op deze pagina. l Boven: Tellingen Esmeralda 27 (v. Allen) Onder: Barendonk Wilma 208 (v. Classic)

V E E T E E LT

j anu ar i

1 / 2

2 0 1 03 9

11-01-13 11:52

VX01_p28.indd 28

11-01-13 10:25

T H E M A B I J E E N K O M S T

Wageningen UR: lineair verband tussen versgrasopname en arbeidsinkomen

De winst van weidegang Vraag melkveehouders naar de economie van weidegang en je krĳgt een breed scala aan antwoorden. Zowel de ‘opstallers’ als de ‘weiders’ zeggen met hun systeem meer te verdienen met minder arbeid. Wageningen UR Livestock Research analyseerde de feiten. tekst Tĳmen van Zessen

Idse Hoving:

Michel de Haan:

Ton Derks:

‘Minder loonwerk

‘Op groot

‘Tienduizend

compenseert

bedrĳf daalt

euro extra

extra kosten

inkomen door

ruwvoeraankoop’

weiden’

weidegang’

een van de onderzoekers die sprak op een bĳeenkomst van het project ‘Economisch weiden’. Dit project onderzoekt of weidegang in de toekomst aantrekkelĳk blĳft, ook bĳ schaalvergroting en automatisch melken.

prĳs van weidegras is met acht cent per kilo droge stof ongeveer een dubbeltje lager dan die van graskuil. Vooral door lagere kosten voor loonwerk en opslag van ruwvoer.’ Derks adviseerde om bĳvoeren op stal te beperken tot het opvangen van de tekorten aan vers gras. Wie meer bĳvoert dan nodig, bevordert het verdringen van weidegras door ingekuild ruwvoer. Het volledig benutten van de beweidingsruimte leidt al snel tot een voordeel van achtduizend euro. De meest eenvoudige manier om meer rendement te halen uit weidegang is volgens Derks het minder kort afwei-

ngeveer twee derde van de melkveebedrĳven in Nederland laat de koeien weiden. Ze vinden dat over het algemeen goed voor het dierwelzĳn, goed voor de portemonnee, goed voor het imago en het biedt rust en arbeidsbesparing. Opvallend genoeg zeggen ook de melkveehouders die de koeien op stal houden, rust te creëren, arbeid te besparen en een beter financieel resultaat neer te zetten. Met dezelfde argumenten kiezen ze voor een afwĳkend systeem, zo blĳkt uit kwalitatief onderzoek van Maarten Vrolĳk. De onderzoeker van Wageningen UR Livestock Research was

Verdringing weidegras Het consequent volgen van een beweidingssysteem levert melkveehouders veel geld op, zo bleek uit een analyse van Ton Derks van DLV: ‘Een gemiddeld bedrĳf realiseert al snel tienduizend euro aan extra inkomen door de beweiding te optimaliseren. Bĳvoorbeeld door de opname van vers gras te verhogen. De kost-

den van de grasmat. Dit levert circa drieduizend euro op.

Huiskavel cruciaal Modelberekeningen zĳn mooi, maar in de praktĳk pakken de cĳfers anders uit. Onderzoeker Michel de Haan presenteerde een data-analyse van diverse boekhoudbureaus. ‘Op kleinere bedrĳven leidde weidegang tot een extra inkomen van circa 0,85 euro per honderd kilogram melk, op grote bedrĳven vanaf negentig koeien of meer daalde het inkomen als gevolg van weidegang met ongeveer 1,40 euro per honderd kilogram melk.’ Helaas was het in de dataset niet mogelĳk om de verschillen in versgrasopname te bepalen. De Haan achtte het waarschĳnlĳk dat de grotere bedrĳven een relatief kleinere huiskavel tot hun beschikking hebben. Dat zou een negatief effect hebben op de opname van vers gras. Bedrĳven met een kleine huiskavel hebben vaak ook meer kosten voor loonwerk. Desondanks adviseerde De Haan ook grote bedrĳven om de koeien meer te weiden. ‘Durf ze buiten te doen en minder bĳ te voeren. In potentie heeft weidegang zeker economische voordelen.’ Tot die conclusie kwam ook collega-onderzoeker Idse Hoving. Op basis van zĳn modelberekening verdient een bedrĳf met 140 koeien tussen de 0,20 en 2 euro per honderd kilo melk extra door te weiden. ‘De kosten voor ruwvoeraankoop stĳgen, maar dat wordt gecompenseerd door lagere kosten voor loonwerk, mestafzet en krachtvoer. Er is duidelĳk een lineair verband tussen versgrasopname per koe en de arbeidsopbrengst, zowel per koe als per kilogram melk.’ l

V E E T E E LT

VX01-symposium gras.indd 29

J AN U AR I

1 / 2

2 0 1 3

11-01-13 12:02

Wyman niet te missen • 0,21% eiwit • 113 totaal exterieur • 111 uier • 106 benen

• 465 LVD • NVI 260 • Super fitnesskenmerken • Pinkenstier

Wyman Orvieta

Wyman

Actie

Goldwyn x O-Man

aAa 132546

€ 28,50 15 + 2

Veecom • Hoofdweg 27 • 9627 PA Hellum tel.: 0598-421729/0598-432343 • fax: 0598-432806 website: www.veecom.nl • e-mail: info@veecom.nl Veecom adv jan 2013.indd 19

11-01-13 10:47

S P E C I A L

M A I S

Het mixen van meerdere maisrassen op één perceel rekt de bloeiperiode op. Pag. 32 Niet elk maisras is even geschikt voor de teelt onder folie. Pag. 34 Brussels voorstel voor rotatieteelt heeft ingrĳpende gevolgen voor maisteelt. Pag. 36

VX01-special intro.indd 31

14-01-13 15:05

S P E C I A L

M A I S

Mixen van maisrassen op één perceel levert drie tot vĳf procent meer kolfaanzet op

Eén, twee of drie rassen zaaien? Het zaaien van meer maisrassen op één perceel zorgt voor een langere periode van stuifmeeluitwisseling en zo voor meer kolfaanzet. Bovendien is variatie mogelĳk van het type zetmeel in de kolf. Maisbedrĳven Innoseeds en Caussade Zaden zien brood in het concept en presenteren elk hun eigen ontwikkelde ‘maismix’. tekst Jorieke van Cappellen

nkele duizenden hectares in Nederland en België zullen het komende jaar worden ingezaaid met een mix van verschillende maisrassen. Verder dan deze schatting durft maisveredelaar Innoseeds nog niet te gaan, maar het bedrĳf heeft het volste vertrouwen in het zaaien van meerdere maisvariëteiten op één perceel. ‘Bĳ mais is het mixen van zaaizaad nu nog vrĳ onbekend’, aldus productmanager bĳ Innoseeds René Boons. ‘Bĳ graszaad is het al jaren gemeengoed om verschillende rassen te mengen.’ Voor het komende seizoen voegde Innoseeds zĳn rassen Ayrro, Nitro en Messago voor de Nederlandse markt samen in de maismix Perfect Mais. Het zaad wordt letterlĳk gemixt in één zak, waardoor de rassen in het veld willekeurig verspreid komen te staan. Het mixen van maisrassen heeft volgens Boons als

belangrĳk voordeel dat risico’s tĳdens de teelt beter ondervangen kunnen worden. ‘Door rassen te combineren met elk een net andere bloeiperiode, kun je de bloei van het hele gewas oprekken van enkele dagen naar zeven tot tien dagen. Daardoor heeft het stuifmeel in de bloei langer de tĳd om zich te verspreiden en wordt de bevruchting minder beïnvloed door mogelĳk ongunstige groei- of weersomstandigheden.’ Het mixen van maisrassen klinkt eenvoudiger dan het is. ‘De rassen moeten elkaar aanvullen en dus elkaar niet wegconcurreren’, zegt Boons. ‘Er is veel onderzoek gedaan om te kĳken welke rassen elkaar verdragen. Mixen die op papier veelbelovend leken, bleken in de praktĳk geen succes. Andere combinaties pakten juist heel goed uit.’ Volgens Boons is het belangrĳk dat de bloeiperiodes

Wim Gommers: ‘Zetmeel wordt gelĳkmatiger benut’ In 2006 begon melkveehouder Wim Gommers (34) uit Nederweert-Eind als een van de eerste melkveehouders in Nederland met het voeren van Caussade DUO CS aan zĳn 55 melkkoeien. ‘Qua voederwaarde is er weinig verschil tussen een gangbare kuil en een kuil met DUO CS’, aldus Gommers. ‘Het verschil zit hem in het percentage bestendig zetmeel. De streefwaarde van bestendig zetmeel in de maiskuil ligt normaal gesproken tussen de 29 en 34 procent. Op mĳn kuiluitslagen van DUO CS staat steevast 34 tot 35 procent. Het zetmeel wordt daardoor vollediger en gelĳkmatiger benut.’ Gommers gaat verder: ‘Bĳ ons bestaat het rantsoen uit 75 procent mais en dan zĳn een stabiele opname en benutting belangrĳk. Ik merk dat de koeien gezonder zĳn en een opmerkelĳk voordeel

V E E T E E LT

VX01-special twee rassen.indd 32

JANUAR I

1/2

vind ik dat de koeien niet meer vervetten als ze later in lactatie komen. Dat risico loop je wel met rassen met alleen een hoog aandeel snel zetmeel.’ In vĳf jaar tĳd steeg de melkgift per koe op het bedrĳf van Gommers met 500 tot 700 liter melk. Het eiwitgehalte steeg van 3,40 procent naar 3,70 procent. Naar eigen zeggen dankt Gommers dit grotendeels aan het gebruik van DUO CS. Aan de koeien ziet Gommers dat ze het graag eten. ‘We hadden één jaar een extra maiskuil erbĳ van een ander ras. Die deed qua voederwaarde absoluut niet onder voor DUO CS. Alleen vraten de koeien het met lange tanden.’ Ook het komende jaar zal Gommers vĳftien tot zeventien hectare DUO CS zaaien. Gommers denkt dat hĳ vooral dankzĳ het hoge aandeel mais in het rantsoen de voordelen van DUO CS ten volle kan benutten. ‘Hoe minder mais je voert, hoe minder positieve effecten er zullen zĳn.’

2013

14-01-13 10:09

Het ‘mixen’ van maisrassen kan door meerdere rassen in één rĳ te zaaien of door per twee rĳen één ras te zaaien

van de verschillende rassen goed op elkaar aansluiten. Bovendien mogen de tĳdstippen van afrĳping niet te ver uit elkaar liggen. ‘We zien dat rassen elkaar ook positief kunnen beïnvloeden. De wat kortere maisrassen bĳvoorbeeld worden in lengte meegetrokken naar boven en worden gemiddeld dus iets langer.’ Wat is de winst? ‘Je moet bĳ een maismix per definitie niet op een hogere drogestofopbrengst rekenen. Wel zien we op proefvelden door de betere bestuiving en kolfverhouding een plus in het zetmeelgehalte van gemiddeld drie tot vĳf procent. Hierdoor zit er ook een lichte plus in de hoeveelheid vem per kilogram droge stof.’

Langzaam en snel zetmeel Dit seizoen biedt ook Caussade Zaden een eigen ‘mengvariant’ aan op onder andere de Nederlandse en Vlaamse markt. Het bedrĳf focust zich met het zaaien van twee rassen vooral op het voedingstechnische aspect. ‘In het gepatenteerde maisconcept DUO CS combineren we een ras dat traag vrĳkomend zetmeel bevat met een ras dat snel opneembaar zetmeel produceert’, aldus Walter Joosten, directeur van Caussade Zaden Nederland. ‘In de koe komt het zetmeel op deze manier gelĳkmatiger vrĳ op zowel pens- als darmniveau. Het zetmeel wordt zo veel beter benut in de koe.’ Doorgaans zit traag vrĳkomend zetmeel in de meer vroegrĳpe rassen. Snel vrĳkomend zetmeel bevindt zich in wat laatrĳpere rassen. Voor DUO CS geldt het zaai-advies om de twee maisrassen per twee rĳen naast elkaar te zaaien. Hoe bepaal je het juiste oogsttĳdstip? ‘Om voor beide soorten een zo optimaal mogelĳk tĳdstip van oogsten te bereiken, adviseren we om te oogsten als over beide rassen een gemiddeld drogestofpercentage van 37 procent is bereikt.’ Volgens onderzoeken ligt de winst dankzĳ een betere opname, benutting en vertering van de energie uit DUO CS op 45 tot 85 euro per koe per jaar.

Geen mix op rassenlĳst Walter Joosten acht het zaaien van meerdere rassen op één perceel kansrĳk. ‘Met het verlengen van de periode van stuifmeeluitwisseling of het zorgen voor een betere benutting van het zetmeel uit mais gaan we veel dieper in op het fenomeen mais telen voor melkvee.’ Hoewel het mengen van rassen volgens Caussade Zaden en ook Innoseeds de toekomst is, zal er op de PPO-rassenlĳst geen ‘maismix’ verschĳnen. ‘Voor de rassenlĳst testen we alleen de prestaties van afzonderlĳke maisrassen’, vertelt onderzoeker bĳ het Praktĳkonderzoek Plant & Omgeving (PPO) Jos Groten. ‘Een maismix is geen ras en komt daarom niet als zodanig op de lĳst. Net als bĳ grasmengsels is het samenstellen van maismengsels iets wat maiszaadbedrĳven zelf doen.’ Groten sluit niet uit dat het mengen van maisrassen mogelĳk een gering voordeel oplevert in het verbeteren van de zetmeelopname of in het verruimen van het traject van stuifmeeluitwisseling. ‘We moeten er wel voor waken dat we daardoor inleveren aan kwaliteit en opbrengst per hectare. Onze maisrassen zĳn veredeld tot zeer goede hybride rassen met fantastische eigenschappen, waarbĳ juist elke plant hetzelfde topniveau behaalt. Het kan niet de bedoeling zĳn dat de maximale prestatie van een maisras afvlakt, juist vanwege het feit dat er één of meer andere rassen bĳ worden gezaaid.’ l

V E E T E E LT

VX01-special twee rassen.indd 33

J AN U AR I

1 / 2

2 0 1 3

14-01-13 10:10

S P E C I A L

M A I S

Rangorde rassenlĳst zegt niets over selectie van geschikte foliemais

Verfomfaaid naar meer zetmeel Alle maisrassen kunnen onder folie gezaaid worden, maar het ene ras ‘scheurt’ gemakkelĳker door de folie dan het andere. ‘De rangorde voor de beste foliemais is anders dan die voor de gangbare rassenlĳst’, weet Hein-Willem Leeraar, de ‘geestelĳk vader’ van de foliemais in Nederland. ‘In Ierland werken ze met twee verschillende rassenlĳsten.’ tekst Alice Booĳ

ĳ heeft ze regelmatig aan de telefoon gehad, maistelers die met acute stress bellen om te vragen of ze net als hun buurman met een stanleymesje de folie moeten opensnĳden om de maisplant te bevrĳden. Zelfstandig adviseur Hein-Willem Leeraar moet er nog om glimlachen. ‘We telen natuurlĳk pas vier jaar foliemais in Nederland. We weten meer niet dan wel.’ En om een antwoord te geven op de vraag of alle maisrassen geschikt zĳn om onder folie te telen, antwoordt Leeraar dan ook: ‘Ja, uiteindelĳk komen alle rassen erdoorheen, de folie opensnĳden is niet nodig.’ Er zĳn echter wel grote verschillen tussen rassen, geeft ook Siebrand Veltman van VisscherHolland aan: ‘Bĳ alle kwekers vind je rassen die minder geschikt zĳn. Wat echter ontbreekt, is onafhankelĳk onderzoek. We werken dus vooral met die rassen waarmee goede ervaringen zĳn opgedaan.’

Knikkende planten Zo’n zeven tot acht weken na het zaaien is de mais zo groot geworden dat ze door de folie heen komt. ‘Eigenlĳk knikken de planten,

net als een buigende vinger’, legt Leeraar uit. ‘Ze gaan niet met hun groeipunt door de folie.’ De druk van de knikkende planten wordt uiteindelĳk zo groot dat de folie barst en de plant erdoorkomt. ‘Heel vaak zie je dan helemaal verfomfaaide planten, omdat ze een tĳdje in de knel gezeten hebben. Dat komt allemaal weer goed’, verzekert Leeraar. Leeraar voegt toe dat de plant na de ‘doorbraak’ ook wat geel wordt. ‘Ook daar kregen we heel veel vragen over. Op school hebben we geleerd dat gele planten een tekort aan stikstof betekent. We hebben veehouders er echt van moeten overtuigen dat ze niet op de trekker moesten springen om kunstmest te gaan strooien. En loonwerkers moesten we vertellen dat het geen gele bladpuntenziekte is.’ De gele mais ontstaat doordat de plant van het warme klimaat onder de folie in de koude bovenlucht terechtkomt. ‘Onder de folie is het wel veertig graden, de plant komt van de magnetron in de koelkast’, vergelĳkt Leeraar.

Eerder zaaien, vroeger oogsten Het lĳken wat gekscherende opmerkingen van Leeraar, maar hĳ wil er maar mee aange-

Bĳna 400 gram zetmeel Afgelopen jaar is er in Nederland ongeveer 1200 hectare mais onder folie gezaaid. HeinWillem Leeraar heeft 65 voederwaardeanalyses verzameld. ‘Gemiddeld scoren ze 399 gram zetmeel, het gemiddelde in Noord-Nederland ligt rond 351 gram zetmeel.’ De opbrengst kwam het afgelopen jaar uit op

V E E T E E LT

VX01-special mais folie.indd 34

JANUAR I

1/2

zo’n 14 ton droge stof. ‘Met een variatie tussen de 7 en 21 ton droge stof per hectare.’ En in die meeropbrengst van zetmeel per hectare ligt ook de succesfactor, denkt Leeraar. ‘Bĳ 500 tot 1000 kilo meer zetmeel van een hectare kan het uit om 250 euro extra uit te geven om de mais onder folie te zaaien.’

2013

14-01-13 12:14

hectares

ton ds/ha

zetmeel (onder folie)

zetmeel (zonder folie)

27 85 478 1207

12,2 14,5 14,0 14,0

377 388 403 399

330 330 340 351

2009 2010 2011 2012

Cĳfers uit 2012 van 65 analyses van mais onder folie, cĳfers van mais zonder folie gebaseerd op ca. 2440 analyses uit Friesland, Groningen en Noord-Holland afkomstig van BLGG (bron: Hein-Willem Leeraar & partners)

ven dat er nog veel onbekend is over het telen van foliemais. ‘Het is uit Ierland komen overwaaien. Met zo’n nat en dus ook koud klimaat hebben ze daar het zaaien onder foliemais ontwikkeld, anders konden ze helemaal geen mais telen.’ Nederland heeft nu zo’n vier jaar ervaring met foliemais, vooral in het noorden. Leeraar: ‘Foliemais biedt de kans om eerder te zaaien. Aan de ene kant willen we het groeiseizoen langer maken, om zo de mais meer tĳd te geven om helemaal af te rĳpen. Aan de andere kant kunnen we op kleigrond eerder oogsten en zo structuurschade voorkomen.’ Ook over de meest geschikte rassen voor foliemais zĳn er nog veel vragen. ‘We hebben het eerste jaar veel Justina gezaaid, maar dat ras is in 2011 helemaal door de mand gevallen door de oogvlekkenziekte.’ Ook een veelgezaaid ras als Ronaldinho is gezaaid onder folie. ‘Maar die komt heel onregelmatig op en heeft bovendien een wat erectofiele, verticale, stand. Om het onkruid zo min mogelĳk kans te geven, hebben we juist belang bĳ maisrassen die vroeg sluiten, een meer planofiele, horizontale, stand dus.’ Hét ras om te zaaien onder folie kan Leeraar dan ook niet noemen. Al heeft P8000 in 2011 en 2012 veelbelovende resultaten laten zien, zo onderschrĳft ook Veltman. ‘Ook LG 30.211 deed het goed’, voegt Veltman toe. In Borelli ziet Leeraar een potentiële kandidaat.

Niet te vroeg Leeraar heeft door schade en schande geleerd dat de heel vroege rassen niet het beste scoren. ‘Die rassen zĳn juist sterk geselecteerd op koudetolerantie. Op de een of andere manier hebben die meer moeite met de temperatuurswisseling onder en boven de folie. We hebben er Eskimo’s van gemaakt en nemen ze dan mee naar de Sahara.’ In Ierland zĳn zelfs twee rassenlĳsten beschikbaar: één voor gangbare maisteelt en één voor teelt van mais onder folie. ‘Dat geeft wel aan dat de geschiktheid voor folieteelt de rassenvolgorde aardig op zĳn kop gooit.’ En 2012 leverde nog meer leermomenten op. ‘De moeilĳke, zware kleigronden gaven juist de beste resultaten’, geeft Leeraar aan. ‘De lichtere gronden zĳn meer gevoelig voor slemp, terwĳl we in het natte voorjaar wel met zo’n 1500 kilo zwaardere machines de foliemais zaaien. De machine wordt hierop aangepast.’ Ook bleek dat vroeg zaaien een optimum kent. ‘Je kunt ook té vroeg zaaien’, weet Leeraar. ‘Als het lang koud en nat blĳft, is dat nadelig voor de jonge maisplanten.’ Je weet dit echter pas achteraf. ‘Het optimale zaaitĳdstip is zo’n twee weken voor de gangbare zaai. Het ontwikkelingsvoordeel van de plant is er sowieso dankzĳ het “magnetroneffect” van de folie en daarmee kan de mais in de maanden juli en augustus voordeel halen uit bĳna twintig procent meer fotosynthese dan in augustus en september. Dat helpt de mais aan een hoger zetmeelgehalte.’ l

V E E T E E LT

VX01-special mais folie.indd 35

J AN U AR I

1 / 2

2 0 1 3

14-01-13 12:14

S P E C I A L

M A I S

LTO pleit voor praktische invulling van vergroeningseisen

Nieuw Brussels beleid bepaalt toekomst maisteelt

V E E T E E LT

VX01-rotatieteelt.indd 36

JANUAR I

1/2

201 03 9

14-01-13 14:42

Het wordt de komende maanden spannend in Brussel. In 2013 wordt besloten hoe het nieuwe Gemeenschappelĳk Landbouwbeleid vorm krĳgt. Doorvoeren van de voorstellen van de Europese Commissie zou ingrĳpende gevolgen hebben voor de maisteelt in Nederland en Vlaanderen. Maar plannen zĳn nog geen wet. tekst Wichert Koopman

n 2014 maakt de Europese Unie een start met de overgang naar een nieuw Gemeenschappelĳk Landbouwbeleid (GLB). Zo gaat het stelsel van toeslagrechten op de kop. Boeren ontvangen straks geen premie op basis van historische rechten, maar een vast bedrag per hectare. Deze basisvergoeding wordt aangevuld met een extra premie als wordt voldaan aan een drietal zogenaamde vergroeningseisen, zoals het in stand houden van blĳvend grasland en het inrichten van een deel van de grond als ecologische zone. De derde eis waarover gesproken wordt, is vruchtwisseling. In het huidige voorstel van de Europese Commissie staat dat op al het akkerland minstens drie gewassen geteeld zouden moeten worden. Dit zou ingrĳpende gevolgen hebben voor de teelt van mais in Nederland en Vlaanderen. Ook maisland is immers akkerland. Er zĳn in Nederland zo’n veertien- tot vĳftienduizend maistelers. Het grootste deel hiervan is melkveehouder. Volgens de huidige voorstellen zouden veehouders gedwongen worden een derde gewas te telen naast mais en (tĳdelĳk) gras.

Ondergrens van 15 hectare Nu is het voorstel van de Commissie nog geen wet. Het komende halfjaar zullen zowel het Europees Parlement als de Raad van Landbouwministers nog hun zegje doen. Uiteindelĳk bepalen de drie bestuursorganen gezamenlĳk de wetgeving. Waarschĳnlĳk is dat er uitzonderingen en versoepelingen komen. Zo is een meerderheid in de Raad van Landbouwministers voor het instellen van een ondergrens van vĳftien hectare akkerland en een vrĳstelling voor bedrĳven die meer dan 75 procent permanent en/of blĳvend grasland hebben. Het Europees Parlement lĳkt deze laatste versoepeling te ondersteunen en stelt daarnaast voor dat bedrĳven met minder dan Verplichte vruchtwisseling in nieuw Gemeenschappelĳk Landbouwbeleid hoeft maisteelt waarschĳnlĳk niet in de weg te staan

30 hectare akkerland, de vruchtwisseling mogen beperken tot twee gewassen. De overgang naar een nieuw GLB valt samen met de afschaffing van de melkquotering en een verwachte uitbreiding van de melkproductie. Om meer melk te kunnen produceren is meer voer nodig. Dit zal vooral moeten komen uit een hogere voerproductie op melkveebedrĳven. Bĳ de huidige hoge graanprĳzen – en de verwachting is dat die de komende jaren niet structureel zullen dalen – zal het voor akkerbouwers niet zo interessant zĳn om voer voor melkveehouders te telen. Duur graan en andere grondstoffen maken het bovendien duur om de extra liters met aangekocht krachtvoer te produceren.

Voerproductie moet stĳgen Op de achterkant van een sigarendoos is te berekenen dat de voerproductie op melkveebedrĳven met minstens twee ton droge stof per hectare moet stĳgen om de verwachte productiestĳging te kunnen realiseren. Dat is op zich al een gigantische uitdaging. Gras (eventueel in combinatie met klaver) en mais zĳn en blĳven voorlopig de meest aantrekkelĳke gewassen om respectievelĳk de eiwiten zetmeelbehoefte in te vullen. Grond inruimen voor een derde gewas – graan zou op veel bedrĳven het meest voor de hand liggen – zou de voerproductie in de meeste gevallen alleen maar minder efficiënt maken. Melkveehouders zouden een afweging moeten maken tussen het incasseren van de extra premie (naar verwachting zo’n honderd euro per hectare) en het optimaliseren van het bouwplan. In het oorspronkelĳke plan zou zelfs de basispremie in gevaar kunnen komen als niet aan de vergroeningseisen wordt voldaan. ‘Als we de huidige voorstellen van de Europese Commissie projecteren op de situatie in Nederland, dan heeft 85 procent van de melkveehouders een probleem’, zo schetst Kees Romĳn, voorzitter van de vakgroep melkveehouderĳ van LTO Nederland, het belang van de

lopende discussie. ‘De inzet van LTO is dan ook om de vergroeningseisen voor de Nederlandse landbouw praktisch toepasbaar te maken. Dat kunnen we niet alleen. Daar hebben we onze Europese collega’s bĳ nodig en gelukkig hebben die er ook belang bĳ om de scherpe kantjes van de plannen af te halen.’ Zo lĳkt er zowel in het Europees Parlement als in de Raad van Landbouwministers een meerderheid voor het instellen van een ondergrens voor vruchtwisseling. Bedrĳven met minder dan vĳftien hectare akkerland zouden dan niet verplicht worden om drie gewassen te telen. Daarnaast zal er waarschĳnlĳk een vrĳstelling van de vruchtwisselingsverplichting komen voor bedrĳven met minstens 75 procent blĳvend grasland. Veehouders die nu al zouden willen anticiperen op de vergroeningseisen in het nieuwe GLB, bĳvoorbeeld door te experimenteren met een derde gewas, krĳgen van Romĳn het advies om nog even geduld te hebben. ‘Mĳn inschatting is dat we met de voorgestelde versoepelingen een heel eind komen’, geeft hĳ aan. ‘Daarmee zou het overgrote deel van de melkveehouders geholpen zĳn en hoeft het aspect vruchtwisseling in het nieuwe GLB de maisteelt in Nederland niet in de weg te staan.’ Meer impact krĳgt waarschĳnlĳk de verplichting om blĳvend grasland in stand te houden. Een scheurverbod zou de mogelĳkheden voor grondruil tussen veehouders en akkerbouwers beperken. Vreemd genoeg zou dat juist belemmerend werken voor het toepassen van vruchtwisseling.

Duurzaamheidscertificaat Overigens heeft LTO naast het inzetten op versoepeling van de vergroeningseisen nog een tweede pĳl op de boog in de vorm van een zogenaamd duurzaamheidscertificaat. Bedrĳven die met een certificaat kunnen aantonen dat ze duurzaam werken, zouden automatisch in aanmerking moeten komen voor de vergroeningspremie. Daarbĳ zouden bestaande certificeringsprogramma’s, zoals die voor biologische landbouw of Milieukeur, van pas kunnen komen. Mocht versoepeling van de vergroeningseisen voor Nederland onvoldoende soelaas bieden, dan zal LTO dit idee inbrengen in de onderhandelingen. Ook in dat geval zouden melkveehouders de ruimte krĳgen om hun eigen invulling te geven aan een duurzame bedrĳfsvoering en hoeft de teelt van mais niet door Brusselse richtlĳnen te worden belemmerd. l

V E E T E E LT

VX01-rotatieteelt.indd 37

J AN U ARI

1 / 2

2 0 1 3

14-01-13 14:35

‘HONDERDTONNERS OM TROTS OP TE ZIJN’ Fam. Vos, Godlinze

MET CRV NAAR EEN HOGE LEVENSPRODUCTIE De productieaanleg, gezondheidskenmerken en exterieurkenmerken zijn sterk bepalend voor een hoge levensproductie. CRV heeft stieren voor u van uiteenlopende rassen die uitstekend scoren op

deze kenmerken. Ze zorgen voor verhoging van uw bedrijfsrendement door koeien die probleemloos produceren jaar in jaar uit.

BETTER COWS | BETTER LIFE

675-12 Lvnsprod-JAN.indd 1

14-01-13 09:21

ATLANTIC

KODAK

VIGOR

REMCO

RAS + BASIS

HF zb

RHF rb

BS rb

MRIJ lokaal

NVI

292

216

267

233

LVD

740

617

864

479

UIERGEZONDHEID

106

108

106

CELGETAL

107

105

108

106

CRV KLANTENSERVICE | NEDERLAND 088 – 00 24 440 | BELGIË 078 – 15 44 44 | WWW.CRV4ALL.COM

675-12 Lvnsprod-JAN.indd 2

14-01-13 09:22

Roosje 178 (v. Atlantic) Eig.: Mts. L. & R. Hof-Dekker, Balkbrug (Foto: Alger Meekma)

MET ATLANTIC REALISEERT U DIE LEVENSPRODUCTIE! ATLANTIC BLINKT UIT OP ALLE FRONTEN! Eens in de zoveel tijd dient zich een uitzonderlijke stier aan die je even sprakeloos maakt. Is het echt mogelijk dat één stier zoveel kwaliteiten in zich verenigt? Jazeker. Atlantic vererft een oogstrelend exterieur en een nagenoeg eindeloze levensduur, wat resulteert in een levensproductie om bij weg te dromen.

ATLANTIC (Ramos x O Man) ki-code: 97-8797 aAa-code: 234165

(zb-basis)

NVI LEVENSDUUR EXTERIEUR UIERGEZONDHEID KLAUWGEZONDHEID VRUCHTBAARHEID

292 740 113 106 106 103

BETTER COWS | BETTER LIFE

675-12 product-jan1-NL.indd 1

14-01-13 09:24

EN MET VIGOR! Zijn levensduur blijft verbazen en zijn Nederlandse dochters stuwen zijn nvi naar ongekende hoogte. En met een benenscore van 118 wordt hij wel heel erg onweerstaanbaar. Vigor, aangenaam.

EN MET REMCO! Een uitblinker in levensduur en productieaanleg. U mag uitstekend beenwerk verwachten en prima gezondheidskenmerken. Met Remco legt u een solide basis voor levensproductie.

VIGOR

(President x Even) Ki-code: 76-4445 aAa-code: 165324

Foto: Margreta 124 (v. Vigor) Eig.: Reussink, Winterswijk-Meddo (Foto: Els Korsten)

REMCO

(Matthijs x Manuel 183) Ki-code: 97-8483

Foto: Hanna 371 (v. Remco) Eig.: Van Dooren-Tops vof, Lage Mierde (Foto: Alex Arkink)

(rb-basis)

NVI 267 LEVENSDUUR 864 BENEN 118 AFKALFGEMAK 115 VRUCHTBAARHEID 104 CELGETAL 108 % EIWIT +0,07 UIERGEZONDHEID 108

(mrij-basis)

NVI 233 LEVENSDUUR 479 KG MELK +676 % EIWIT +0,12 BEENWERK 106 UIERGEZONDHEID 106 GEBOORTEGEMAK 106

CRV KLANTENSERVICE | NEDERLAND 088 – 00 24 440 | BELGIË 078 – 15 44 44 | WWW.CRV4ALL.COM

675-12 product-jan1-NL.indd 2

14-01-13 09:26

K E R S T Q U I Z

Familie Van ’t Klooster wint hoofdprĳs Veeteeltkerstquiz 2012

Malina 6 naar Flevoland Tĳdens de kerstvakantie neemt de familie Van ’t Klooster steevast een aantal dagen de tĳd om de Veeteeltkerstquiz in te vullen. Een prĳs leverde dat tot nu toe niet op, tot de editie van 2012. De melkveehouders uit Zeewolde wonnen de hoofdprĳs. tekst Jaap van der Knaap

al ki-interesse is. ‘Ik melk drie halfzusjes van Malina, die allemaal prima presteren en goede genoomfokwaarden hebben’, meldt de fokker Jan Kolff uit Woudrichem. Op zĳn bedrĳf vond begin januari de overhandiging plaats. ‘Malina is een vroege, cvm-vrĳe Wonderdochter. Ze stamt uit een sterke koefamilie en heeft een nvi-fokwaarde van 233. Voor dit soort dieren is er beslist

‘H

et is de mooiste kerstpuzzel die er is. De Veeteeltkerstquiz is echt moeilĳk, maar het is een sport om ieder jaar toch weer alle antwoorden te vinden.’ Theo van ’t Klooster uit Zeewolde vertelt dat hĳ nog geen Veeteeltkerstpuzzel heeft overgeslagen en daarbĳ altĳd hulp krĳgt van zĳn even zo fanatieke vrouw Wilma en dochter Mirella. Dit jaar bleek het gezamenlĳk opzoeken van de antwoorden bĳzonder succesvol: het goed ingevulde antwoordkaartje werd als eerste getrokken uit de grote stapel antwoordkaarten. Daarmee ontving Van ’t Klooster nota bene op zĳn verjaardag de hoofdprĳs in de vorm van JK Eder Malina 6. De familie Van ’t Klooster melkt in Zeewolde tachtig koeien en investeerde jaren geleden al eens in embryo’s en etsessies. De komst van Malina 6 zou deze fokkerĳactiviteiten opnieuw leven kunnen inblazen, omdat er voor Malina nu

V.l.n.r.: Veeteelthoofdredacteur Jaap van der Knaap, CRV-voorzitter Evert Alderkamp, Jan de Vries en Siglinda De Vries van AI Total reiken het beloftevolle kalf Malina 6 uit aan Mirella, Theo en Wilma van ‘t Klooster

internationale belangstelling’, zo vult Jan de Vries aan. De Vries bood namens AI Total samen met accountmanager Siglinda de Vries het kalf aan aan de blĳ verraste familie Van ’t Klooster.

Topazdochter Andre siert mooiste cover De voorplaat van Topazdochter Andre 135 van Joost Kroes uit Genemuiden is verkozen tot de mooiste cover van 2012. De gitzwarte Andre werd op de antwoordkaartjes het vaakst genoemd. Veel inzenders meldden nog wel even het opvallende detail op de cover bĳ Andre: ook een nieuwsgierige geit is op de achtergrond zichtbaar… Op de vraag welk artikel in 2012 op veel waardering kon rekenen, kwamen veel verschillende antwoorden binnen. Het waren vooral de series, specials en rubrieken die lof oogstten. Groeien in rendement, Melkweg 2020, de NRM-vooren nabeschouwingen, de kerstspecial en de rubriek Even geen boer kregen veel waardering.

JAARG ANG 29

V E E T E E LT

VX01-uitslag kerstquiz.indd 42

JANUAR I

1/2

AUGUS TUS 2

2012

Quiz is een traditie

ER IN DIT NUMM

MAISTE ELT

en optimaal Plant én kolf bepal mais oogstmoment snĳ VX13_Cover.indd

NR.13

BODEM VRUCH

TBAAR HEID

e Structuurschade groter stof zorg dan organische

MELKW EG 2020

met Imago sector start bedrĳf goede uitstraling 27-08-12 13:28

Ruim duizend originele antwoordkaartjes van de kerstquiz ontving de Veeteeltredactie. Zeker drie kwart van de antwoordkaartjes was goed ingevuld, al bleek vraag 2 over de serie ‘Groeien in rendement’ voor sommigen een struikelblok. De goede antwoorden en de overige prĳswinnaars staan vermeld in de tabellen 1 en 2. Evert Alderkamp overhandigde als voorzitter van CRV het kalf aan de familie Van ’t Klooster. ‘De Veeteeltkerstquiz is inmiddels voor velen een traditie geworden. Het is mooi om te horen dat er nu

201 03 9

14-01-13 14:40

vraag

antwoord

editie

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

a c a a c b a a b b a a c c a

januari 1/2 september 1 februari 1 mei 1 april 2 augustus 2 maart 2 juli 1/2 januari 1/2 juli 1/2 februari 2 mei 2 oktober 1 september 2 november 1

pag. 34 44 48 10 62 38 12 61 22 18 44 46 42 50 34

Tabel 1 – Juiste antwoorden Veeteeltkerstquiz 2012

iemand wint die al jarenlang de moeite doet om mee te doen. Het kalf komt volgens mĳ op een mooi adres terecht.’ Mirella knikt, als lid van de Young Breeders deed ze al regelmatig mee met voorbrengwedstrĳden en behoort ze tot de vaste deelnemers tĳdens de jongveekeuring in Zeewolde. Malina’s voorouders blinken weliswaar vooral uit in de melk-

prĳswinnaar hoofdprĳs T. G. M. van ‘t Klooster, Zeewolde (Fl.) overige prĳzen mts. Spriensma, Leens (Gr.) fam. Van Diepen, Hensbroek (N.H.) mts. Holwerda-Van der Bĳl, Schiermonnikoog (Gr.) mts. Van Winkoop-Jansen, Putten (Gld.) W. Terpstra, Hallum (Fr.) Raf Coppens, Westerhoven (N.Br.) Stĳn Heuvick, Maarkedal (Oost-Vl.) C. Hoekman, Zeewolde (Fl.) Luuk Schellens, Westerhoven (N.Br.) Kurt van Doorne, Beernem (West-Vl.) mts. Otten, Wapse (Dr.) A. Brouwers, Handel (N.Br.) Luc Turrekens, Ursel (Antw.) A. W. Vedder, Muiden (N.H.) fam. W.D. Eikelenboom, Rĳnsaterwoude (Z.H.) S. Hofstee, Scharnegoutum (Fr.) Danny van den Bergh, Essen (Antw.) fam. Fokke, Vriezenveen (Ov.) J. de Haan, Beerta (Gr.)

prĳs

aanbieder

Malina 6

AI Total

vĳf hectare mais Talentino Brawler Wille Cricket Doberman Danillo Mascalese Embassey Bogart Mason Santana Waldhör Mavid Boek The future of food Boek The future of food Boek The future of food Boek The future of food Boek The future of food

Innoseeds KI Kampen Semex X-sires CRV Heemskerk Genes Diffusion Veecom Alta WWS Koole & Liebregts KI Samen Bayern Genetik GGI Holland Adjiedj Bakas Adjiedj Bakas Adjiedj Bakas Adjiedj Bakas Adjiedj Bakas

Tabel 2 – Prĳswinnaars Veeteeltkerstquiz 2012

put en op het gebied van hoge fokwaarden, maar mogelĳk toont de familie Van ’t Klooster haar of haar nazaten nog eens

op een keuring. De hoofdprĳs van de Veeteeltkerstquiz 2012 zorgt in elk geval voor een nieuwe fokkerĳ-impuls. l

Volop creativiteit bĳ de kinderwedstrĳd Prachtige knutselwerken en pareltjes van gedichten werden er bezorgd bĳ de redactie. Het droomkalf Witje van Femke Teelken uit Schagen stak er volgens Esther Onida wel bovenuit vanwege de originaliteit. Als vormgever bĳ Veeteelt beoordeelde ze met haar collega’s René Horsman en André Fris de knutselwerken. Lieke van den Broek en Ingrid Sevenster beoordeelden als eindredacteuren van Veeteelt de dichtkwaliteiten. Ze kozen voor het gedicht van Anna Koopman uit Randwĳk, omdat daarin de levens van een kind en haar kalf heel mooi met elkaar worden verweven. De prĳswinnaars krĳgen binnenkort hun prĳs thuisgestuurd.

categorie tot en met 7 jaar

categorie 8 tot en met 12 jaar

hoofdprĳs: Femke Teelken, Schagen overige prĳzen Stef de With, Hei- en Boeicop Maurits Wisse, Meliskerke Giel van der Kolk, Dalfsen Gĳs Oude Hengel, Geesteren Martĳn Legendal, Tjerkgaast Wilke Vink, Groot-Ammers Julia Dobbe, Makkinga Aniek Hendriksen, Didam Nynke v.d. Eems, Hemelum

hoofdprĳs Anna Koopman, Randwĳk overige prĳzen Arwin Verweĳ, Blĳham Anna Moree, Oud-Beĳerland Teun Oude Hengel, Geesteren Femke Hermans, De Klinge (Sint-Gillis-Waas) Tĳmen Looĳen, Hoornaar Janne Krus, Nieuw-Dĳk Sylke van Ittersum, Mastenbroek Stefan Legendal, Tjerkgaast Nathalie Looĳen, Hoornaar

Het winnende gedicht van Anna Koopman Hoe zal het zĳn. Hoe zal het zĳn om een koe te zĳn. Hoe zal het zĳn om een mens te zĳn. Ik ben een mens en jĳ een koe. Jĳ praat en ik zeg boe. Ik ken jou sinds mĳn zevende. En ik sinds ik een kalfje was. Het klinkt misschien raar. Maar zĳ zĳn vrienden van elkaar. Het gaat niet om het uiterlĳk, Maar om het geluk.

Het droomkalf Witje in haar stal van Femke Teelken

V E E T E E LT

VX01-uitslag kerstquiz.indd 43

J AN U AR I

1 / 2

2 0 1 3

14-01-13 14:40

NODIGT U UIT VOOR DE L DATUM

AFDELING

LOCATIE

ADRES

POSTCODE

PLAATS

REGIO NOORD Di

22 januari

Mid-Friesland

Café Overwijk

Heawei 9

8406 AV

Tijnje

23 januari

Noord-Holland Noord

De Vriendschap

Rijdersstraat 92

1735 GG

‘t Veld

24 januari

Drie Provinciën

De Kruisweg

Kruiswg 1

9363 AA

Marum

28 januari

Lauwersland

Zalencentrum Balk

De Gast 39

9801 AB

Zuidhorn

29 januari

Noordoost-Groningen

Gasterij Smits

Hoofdweg 170

9681 AL

Midwolda

30 januari

Noordwest-Friesland

Ons Huis

Beuckelaerstraat 2

9076 DA

St Annaparochie

31 januari

Zuidoost-Drenthe

Zaal Wielens

Dorpsstr 19

7846 AS

Noord Sleen

5 februari

Noord-Holland Midden

Van der Valk

Geesterweg 1a

1921 NV

Akersloot

6 februari

Zuid-Friesland

De Koningshof

Prinsenweg 1

8443 DN

Heerenveen

7 februari

Kuinderland

De Botter Dorpshuis

Vijverpark 4

8374 KH

Kuinre

12 februari

Zuid West Drenthe

Hotel Waanders

Rijksweg 12

7951 DH

Staphorst

12 februari

Noord-Holland Noord

De Bijenkorf

Mulderstraat 37

1794 AA

Oosterend (Texel)

14 februari

Zuidwest-Friesland

De Stolp

Smidsstraat 6

8601 WB

Sneek

26 februari

Noordwest-Friesland

’t Wapen van Terschelling

Oosterburen 25

8891 GA

Midsland (Terschelling)

REGIO OOST Ma

21 januari

Ambt Delden

Cafe De Hagmöll

OLVrouwestraat 2

7497 MA

Bentelo

22 januari

Hasselt

De Vrolijkheid

Oude Meppelerweg 3

8024 AB

Zwolle

23 januari

Den Ham

De Hongerige Wolf

Coevorderweg 27 b

7737 PE

Stegeren

28 januari

Flevoland

De Meeuwenhoeve

Meeuwenweg 28

8218 NE

Lelystad

29 januari

Weerselo

Zalencentrum Ensink

Lemselosestraat 4

7595 MN

Weerselo

30 januari

Vallei

Cafe Buitenlust

Hoofdstraat 89

3781 AC

Voorthuizen

4 februari

Rivierengebied

De Oude Duikenburg

Voorstraat 30

4054 MX

Echteld

5 februari

Groenlo

Hotel ‘t Zwaantje

Zieuwentseweg 1

7131 LA

Lichtenvoorde

12 februari

Lochem

De Witkamp

Dorpsstraat 8

7345 AK

Laren

14 februari

Doetinchem

Cafe Teunissen

Hoofdstraat 2

7035 AK

Kilder

18 februari

Raalte

Zalen Zwakenberg

Schoolstraat 11

8102 EL

Raalte

Oost-Veluwe

Restaurant Bosgoed

Zwarte Kolkstraat 104

7384 DE

Wilp-Achterhoek

Wo 20 februari REGIO ZUID-WEST * Ma

21 januari

Zuid & Midden Limburg

Cafe Keulen

Schoolstraat 3

6343 CD

Klimmen

22 januari

Midden Brabant

Zidewinde

Julianalaan 1

5161 BA

Sprang-Capelle

23 januari

Stadslanden

Plein 68

Rijndijk 92

2394 AJ

HW-Rijndijk

28 januari

Land van Cuijk

Wapen van Wanroij

Kwikstraat 6

5446 AL

Wanroij

29 januari

Meijerij

Ambiance

NCB-laan 95

5462 GC

Veghel

* Wo

30 januari

Zuid & Midden Limburg

Baexem

Kerkstraat 1a

6095 BD

Baexem

5 februari

Gooi en Veenland

De Meijert

Dr. J. vd. Haarlaan 6

3641 JW

Mijdrecht

6 februari

Rivierenland West

De Til

Breestraat 1

3381 BS

Giessenburg

7 februari

Eilanden

De Gentsche Poort

Gentsestraat 94

4521 AN

Biervliet

11 februari

Eilanden

De Bommelstee

Schaapsweg 34

3258 AW

Den Bommel

12 februari

Waard en Rijnland

Dorpshuis Benschop

Oranje Nassaustraat 31

3405 XL

Benschop

14 februari

Eilanden

Rusthoeve

Noordlangeweg 42

4486 PR

Colijnsplaat

19 februari

Peel en Maas

Cafe Roelanzia

Lovinckplein 2

5813 CC

Ysselsteyn

Wo 20 februari

West Brabant

‘t Turfschip

Schipperstraat 2

4871 KK

Etten-Leur

Kempen

Den Tref

Alexanderhoef 7

5527 EH

Hapert

* Di * Do

21 februari

* aanvang 20.15 uur

675-12 Adv ledenverg-NL.indd 1

14-01-13 09:55

CRV-LEDENBIJEENKOMSTEN 2013

DE LEDENBIJEENKOMSTEN 2013 TIEN JAAR HOLSTEINFOKKERIJ Het holsteinfokprogramma is het vlaggenschip van CRV. Het resultaat telt daarbij. Op de CRV-ledenbijeenkomsten kijken we naar het resultaat van de afgelopen tien jaar. Hoeveel progressie maakte het stierenaanbod? Wat zien de leden daarvan terug in hun veestapel? Leden moeten vooruit kunnen met stieren die beter zijn dan de vorige generatie. Is dat gelukt? Tijd voor reflectie en een vooruitblik. Hierbij nodigen wij u van harte uit voor de jaarlijkse CRV-ledenbijeenkomst. Het hoofdthema is ‘Tien jaar holsteinfokkerij’. Ook bespreken we de financiële jaarcijfers en de strategie van CRV. Welke koers wil CRV gaan varen de komende jaren? Het is belangrijk dat de leden hun stem hierover laten horen. Leden van CRV ontvangen tevens een persoonlijke uitnodiging.

WIJ HOPEN U OP UW CRV-LEDENBIJEENKOMST TE MOGEN BEGROETEN!

PROGRAMMA Aanvang 20.00 uur – Opening – Financiële jaarcijfers en strategie CRV – Actualiteiten uit uw afdeling – Inleiding ‘Tien jaar holsteinfokkerij’ – Gezellig samenzijn

BETTER COWS | BETTER LIFE

675-12 Adv ledenverg-NL.indd 2

14-01-13 09:56

F O K K E R I J

Fleckviehkruislingen produceren nauwelijks minder dan zuivere holsteins

Heterosis compenseert Vergelijkingsonderzoek tussen fleckviehkruislingen en holsteins toont aan dat heterosis het verschil in productie vrijwel compenseert. Heterosis heeft ook een positieve invloed op celgetal en vruchtbaarheid; op levensduur is de invloed nog onbekend. tekst Florus Pellikaan

ind december kwam het voorlopige eindrapport beschikbaar van het zevenjarige praktijkonderzoek naar hoe fleckviehkruislingen onder Nederlandse omstandigheden presteren ten opzichte van zuivere holsteins. De proef werd uitgevoerd door Wageningen UR Livestock Research in opdracht van Genetic Austria in combinatie met de Nederlandse fokkerijorganisatie Xsires. ‘Bij de start van het onderzoek waren voor alle rassen resultaten van kruisen beschikbaar, behalve voor fleckvieh. En veehouders van deze tijd willen een verkoopverhaal logischerwijs onderbouwd zien’, verklaart Hans Kerkhof, mede-eigenaar van Xsires, de reden van het onderzoek. Op acht melkveebedrijven werden in de periode van augustus 2005 tot augustus 2007 holsteinkoeien om en om geïnsemineerd met een zuivere fleckvieh- of holsteinstier. In totaal 196 kruislingen 145 holsteinvaarskalfjes zijn na de geboorte als ‘proefdieren’ gevolgd. Veehouders werden binnen het onderzoek niet beperkt in het maken van hun eigen keuzes wat betreft selectie en manage-

V E E T E E LT

VX01_Fleckvieh proef.indd 46

j a n u a ri

1/2

ment. Zoals eerder in verschillende media al is beschreven, werden er gedurende de opfok geen grote verschillen gevonden tussen beide groepen.

Heterosis verlaagt celgetal De oudste fleckviehkruislingen zijn inmiddels in de vijfde lactatie. In de ruwe productiedata bleken de holsteins respectievelijk 16, 27 en 10 kilo vet en eiwit meer geproduceerd te hebben in de eerste drie lactaties, de kruislingen produceerden 34 kilo vet en eiwit meer in de vierde lijst. Na statistische correcties lag de gemiddelde productie over alle lactaties van de holsteins op 8410 kg melk, 371 kilo vet en 297 kg eiwit. De fleckviehkruislingen produceerden 8292 kg melk, 370 kg vet en 294 kg eiwit. ‘Het verschil in fokwaarde melk tussen de gebruikte fleckvieh- en holsteinstieren is zodanig dat je eigenlijk een verschil in gerealiseerde productie verwacht van rond de 650 kg melk in het voordeel van holstein. De gemeten producties bevestigen dus dat heterosis het productieverschil bijna geheel compen-

seert’, stelt Wijbrand Ouweltjes. Als onderzoeker van Wageningen UR Livestock Research begeleidde hij de proef. Heterosis speelde niet alleen een rol bij een beter dan verwachte melkproductie, maar ook bij celgetal en vruchtbaarheid. Het statistisch gecorrigeerde gemiddelde celgetal van de kruislingen lag op 79.000, dat van de holsteins op 106.000. Kijkend naar de fokwaarden, zou er volgens Ouweltjes eigenlijk slechts een verschil van 10.000 cellen verwacht mogen worden. ‘Ook al scoort het fleckviehras al beter voor dit kenmerk, heterosis maakt het verschil ten opzichte van holstein nog groter.’ Overigens zijn er geen aanwijzingen dat het celgetal voor de holsteins vaker een afvoerreden zou zijn geweest. Wat betreft vruchtbaarheid heeft Ouweltjes significante verschillen gevonden in het interval afkalven tot eerste inseminatie en de tussenkalftijd. Voor de kruislingen was dit respectievelijk 77 en 380 dagen en voor de holsteins 89 en 412 dagen. Het gemiddeld aantal inseminaties was niet significant verschillend, maar verschilde met 1,55 en 2,05 wel fors in het voordeel van de kruislingen.

Vervolgonderzoek levensduur Omdat een deel van de dieren nog altijd op de bedrijven aanwezig is, zijn er volgens Ouweltjes nog geen significante verschillen in levensduur gevonden. ‘Dat is ook heel lastig, omdat de afvoer van een koe bepaald wordt door een beslissing van de boer. Ook slachtwaarde kan een rol spelen, maar dat zegt niets over de duurzaamheid.’ Ouweltjes heeft wel verschillende gegevens van kort voor de afvoer van de koeien geanalyseerd. Daaruit bleek dat kruislingen in de lactatie van afvoer een gemiddelde lactatiewaarde van 85 scoorden ten opzichte van 93 voor de holsteins. Het lijkt er dus op dat productie vaker de reden van afvoer is geweest voor kruislingen. ‘Een aantal deelnemers heeft ook achteraf aangegeven een aantal kruislingen om de productie te hebben afgevoerd, terwijl nu blijkt dat de kruislingen juist ieder jaar in productie stijgen’, verklaart Kerkhof. Met hulp van studenten wil Kerkhof de levensduur van de overgebleven dieren nog verder gaan onderzoeken. l

201 03 9

14-01-13 13:46

EMBRYO’S UIT MERKERGESELECTEERDE DONOREN

(foto: Alger Meekma)

DELTA JACOBA RED VG 85 (Carmano x VG 86 Paramount x VG 86 Stadel)

2.05 305 dgn. 9897 kg melk 3,85% vet 3,44% eiwit (vsp na 200 dgn.) Delta Jacoba Red is nieuw als donor voor roodbont. Ze biedt een outcross bloedvoering en hoog niveau: • 204 nvi • 111 exterieur (109 uier, 111 benen) • 752 dagen levensduur Delta Jacoba Red draait mee in het ivp-programma van CRV. Via het verse circuit kunt u embryo’s van haar bemachtigen. Vraag uw embryovertegenwoordiger naar het uitgebreide embryoaanbod. MEER INFORMATIE Piet Ypeij +31 (0)6-51 29 87 07 Servé van Wersch +31 (0)6-53 78 08 09 Ben Aerts +31 (0)6-22 43 83 06

BETTER COWS | BETTER LIFE

675-12 Embryo-Jacoba.indd 1

10-01-13 16:35

V E E T E E LT

VX01_p47.indd 47

J AN U AR I

1 / 2

2 0 1 3

11-01-13 09:40

C O N S U M E N T

Alexander Vandermeulen

De neloredieren wachten voor behandelingen

Een paard is onmisbaar op het bedrĳf

Tv-programma Beroepen zonder grenzen toont Brazilianse vleesveesector

Als cowboys in Brazilië Zet vier Vlaamse veehouders op een vleesveebedrĳf in Brazilië aan het werk en je krĳgt prachtige tv-beelden. Slachten in de open lucht, onthoornen en brandmerken zonder verdoving tonen de harde werkelĳkheid op de Braziliaanse vleesveebedrĳven. tekst Jaap van der Knaap

rachtige tv-beelden leverde het op. Vier Vlaamse rundveehouders die in de binnenlanden van Brazilië te paard een grote kudde nelorekoeien bĳeendrĳ-

ven. De elegante nelores, de indrukwekkende natuur en het viertal veehouders waren gezamenlĳk een week lang de hoofdrolspelers voor een klein uurtje

televisie voor het programma ‘Beroepen zonder grenzen’ van tv-zender één. ‘Je kunt altĳd iets bĳleren’, vertelt Alexander Vandermeulen uit Tienen over waarom hĳ zich opgaf voor het veelgeprezen tv-programma. De dertigjarige vleesveehouder had zich via de Groene Kring aangemeld en werd uiteindelĳk samen met vleesveehouder Kobe Rull en de melkveehouders Stan Decks en Marleen Verheyen uitgekozen om deel te nemen. De vier veehouders wisten niet waarheen ze vertrokken, maar kregen de opdracht mee om hun eigen beroep in een ander land uit te voeren, legt Vandermeulen de

Het bĳeendrĳven van de kudde neloredieren door de Vlaamse veehouders

V E E T E E LT

VX01_Vermeulen.indd 48

JANUAR I

1/2

2013

11-01-13 10:18

C O N S U M E N T

Alexander Vandermeulen

De neloredieren wachten voor behandelingen

Een paard is onmisbaar op het bedrĳf

Tv-programma Beroepen zonder grenzen toont Braziliaanse vleesveesector

rachtige tv-beelden leverde het op. Vier Vlaamse rundveehouders die in de binnenlanden van Brazilië te paard een grote kudde nelorekoeien bĳeendrĳ-

ven. De elegante nelores, de indrukwekkende natuur en het viertal veehouders waren gezamenlĳk een week lang de hoofdrolspelers voor een klein uurtje

Het bĳeendrĳven van de kudde neloredieren door de Vlaamse veehouders

V E E T E E LT

VX01_Vermeulen.indd 48

JANUAR I

1/2

2013

14-01-13 10:48

Een lesje lassowerpen voor de deelnemers

Slachten in de buitenlucht

Twee cameraploegen volgen de deelnemers

basis van het programma uit. ‘We werden een week lang gevolgd door twee camerateams en we gaven commentaar op het werk dat we daar moesten doen in vergelĳking met thuis. Dat levert fraaie televisie op.’

zĳn, ervaarde hĳ in Brazilië. ‘De mannen met wie we optrokken, de zogenoemde cowboys, die leven voor hun werk. Ze zĳn er letterlĳk 24 uur per dag, 7 dagen in de week mee bezig. Daar is geen afleiding; het dichtstbĳzĳnde dorp was zes uur rĳden.’ Vandermeulen en zĳn kompanen werden voor het tv-programma te werk gezet in Centraal-Brazilië in het gebied Pantanal op een bedrĳf met 2000 koeien op 4000 hectare. De eigenaar van het bedrĳf laat de koeien verzorgen door vĳftien cowboys die in schamele hutjes op het erf wonen. ‘De cowboys hebben er niks, de meeste zĳn niet getrouwd en nauwelĳks geschoold, maar al heel erg blĳ dat ze werk hebben.’ Daarmee wil Alexander niet beweren dat de cowboys dom zĳn. ‘Het zĳn professionals, ze zĳn duizend procent met hun werk bezig en dat kunnen ze enorm goed. Maar breder gaat hun kennis niet.’ Alexander leerde er paardrĳden om de kuddes te drĳven, lassowerpen en hĳ zag met eigen ogen hoe koeien werden onthoornd, gebrandmerkt en ook geslacht. ‘Vooraf hadden we goed bedacht wat we wel en niet zouden doen. Je weet dat er een camera draait, en je wilt niet dat je thuiskomt en voor dierenmishandeling wordt aangesproken.’ Want inderdaad, in de vleesveewereld in Brazilië zĳn de normen anders dan in Europa. Het brandmerken of onthoornen gebeurde zonder verdoving en het slachten midden in het land in de volle zon. ‘Het slachten is netjes in beeld gebracht; de ergste beelden zĳn niet getoond’, vindt Alexander, die weet dat de slacht op de tv toch nog voor de nodige commotie zorgde in Vlaanderen. ‘Het is goed dat dit getoond is. Het maakt duidelĳk hoe groot het verschil is tussen het slachten hier in Vlaanderen, met al onze voorwaarden, en Brazilië. De consument denkt dat vlees uit Brazilië beter is, beter behandeld is, diervriendelĳker is geproduceerd. Maar nu hebben ze gezien dat er geslacht werd in de brandende zon bĳ dertig graden en dat het vlees ongekoeld werd bewaard’. Het gras bĳ de buren is niet altĳd groener.

Dat wilde Alexander laten zien en dat was een van de drĳfveren om mee te doen aan het programma. ‘Ik wilde laten zien dat de Europese consument zich soms zo drukt maakt over voedselveiligheid en de sector hier allerlei regels oplegt, terwĳl diezelfde consument vervolgens wel vlees koopt uit Zuid-Amerika, waar het eigenlĳk veel minder goed geregeld is.’

Slachten in de brandende zon In Tienen baat Alexander samen met zĳn broer Frederik een 100 hectare groot akkerbouwbedrĳf uit met 190 Belgisch-witblauwdieren. De laatste vĳf jaar investeerden ze volop in de vleesveetak om werk te creëren voor twee man. ‘Ik ben sinds kort volledig thuis aan het werk, maar had daarvoor een baan buiten de deur. Ik ben blĳ dat ik nu volledig eigen baas ben, maar ik mis soms de sociale contacten. De wereld is immers groter dan het eigen erf’, stelt Vandermeulen. Dat die wereld groot is en vooral dat werkzaamheden op een vleesveebedrĳf in het buitenland totaal anders kunnen

Inefficiënte vleesproductie Het Brazilaanse bedrĳf was een fokbedrĳf waar de stiertjes na de zoogperiode vertrokken naar mesterĳen. De volwassen stieren waren op 4,5-jarige leeftĳd slachtrĳp en bereikten dan een levend gewicht van 550 kg waarvoor de veehouder gemiddeld 1 euro per kg levend gewicht ontving. Fokkerĳ gebeurde via stieren die de cowboys zelf uit de kuddes zochten op basis van de uiterlĳke vleeskenmerken. In twee maanden moesten de koeien vanwege het grasgroeiseizoen gedekt zĳn en dat zorgde voor een jaarlĳks drachtpercentage van de kudde van zeventig procent. ‘Ik denk bĳ zo’n laag percentage dan meteen: die man laat hier geld liggen. Een jaar bĳna een derde van de koeien niet drachtig, wat een gemiste kans!’, stelt Alexander, die van de eigen veestapel alle kengetallen nadrukkelĳk in beeld heeft. ‘Ik word altĳd heel ongeduldig wanneer een koe “leeg” blĳkt te zĳn.’ Vandermeulen benoemt ook de trage groei van de Braziliaanse dieren. ‘De Belgisch-witblauwkoe bereikt op 20 maanden al een levend gewicht van 600 kilo. Het is goed dat de consument nu ziet hoe efficiënt wĳ ons vee houden. Wanneer we allemaal moesten boeren als in Brazilië, dan hadden we niet genoeg te eten.’ Alexander kreeg veel positieve reacties op zĳn deelname aan het programma en heeft er zelf ook het nodige van opgestoken. ‘Er is daar geen stress, het leven is heel relaxed. Dat hoop ik nog iets van mee te nemen. Maar wanneer ze in Brazilië iets van onze kennis hadden, dan kon de productie daar echt nog een stuk omhoog.’ l

V E E T E E LT

VX01_Vermeulen.indd 49

J AN U A R I

1 / 2

2 0 1 3

11-01-13 10:18

KWALITEIT WINT ALTĲD! Boxcompost© is een droog en fĳn product (0-10 mm) en heeft een droge stof gehalte van ongeveer 75%, PH van ongeveer 7,2 en is geënt met ‘positieve bacteriën’. Het is fĳn afgezeefd en opgeschoond van metalen

en andere vervuiling. Boxcompost© is ook vrĳ van onkruidzaden. Alle partĳen worden onderzocht door de Gezondheidsdienst.

Boxcompost© is zeker geen gewone compost Boxcompost© in diepstrooiselboxen geeft:

Waarom gebruiken veehouders Boxcompost©?

• Optimaal koecomfort

Bjinse Laverman, Hiaure: ‘Het scheelt ons enorm aan strooiselkosten’

• Een betere uiergezondheid • Lagere strooiselkosten • Minder arbeid • Verrĳking van de mest • Minder klauwproblemen

Fam. van der Kolk, Wierden (UCGN-genomineerd) ‘Zeer tevreden met het lage celgetal’

W. van Wĳhe, Oosterwold: ‘We hebben veel minder last van stinkpoot en mortellaro’ John Wester, Opmeer: ‘Onze mest is veel homogener’ Klaas Reitsma, Broeksterwoude: ‘We hebben duidelĳk minder klauwproblemen’ Fam. Verbruggen, Afferden: ‘Onze koeien liggen veel comfortabeler’

Kĳk op www.boxcompost.nl of bel voor meer informatie Guido Sinnige: 06-21584212

V E E T E E LT

VX01_p50.indd 50

JANUAR I

1/2

2013

11-01-13 09:48

T H E M A B I J E E N K O M S T

Fokken op hoornloosheid is eenvoudig zo blĳkt op avond Platform Roodbont

Hoornloosheid in opmars Bĳ dertig procent van de paringen binnen het roodbontprogramma van CRV is een hoornloze ouder betrokken, meldde Marcel Fox tĳdens de drukbezochte themabĳeenkomst van Platform Roodbont. Niet alleen bĳ CRV neemt de aandacht voor hoornloosheid toe, zo bleek in Laren. tekst Inge van Drie

Marcel Fox:

Adolf Langhout:

‘Hoornloosheid

‘Zonder Lawn

kans om meer-

Boy werd er nu

waarde te creëren

niet over hoorn-

voor roodbont’

loosheid gepraat’

‘I

n de Verenigde Staten worden enorme bedragen neergeteld voor hoornloze dieren. Ook bĳ een bezoek aan Frankrĳk merkte ik onlangs dat alle fokkers en ki’s er bezig zĳn met hoornloosheid.’ Marcel Fox, foktechnisch medewerker en coördinator van het hoornloosheidsfokprogramma van CRV, wond er tĳdens de themabĳeenkomst van Platform Roodbont in Laren geen doekjes om. ‘Als het gaat over hoornloosheid, is iedereen aan het opschalen.’ Met hoornloosheid vatte de landelĳke roodbontstudieclub een actueel onderwerp bĳ de hoorns, dat volgens Fox

in andere landen al meer belicht is dan in Nederland. Duitsland loopt voorop, meent Fox. ‘Van het sperma dat we van de roodbonte InSire-stieren verkopen in Duitsland, komt zeventig procent op het conto van hoornloze stieren.’

Van nature in populatie Die aandacht voor hoornloosheid is niet verwonderlĳk. Hoornloosheid verbetert niet alleen het dierwelzĳn, het levert ook minder arbeid op en het zorgt voor een daling van de dierenartsrekening. Daarbĳ komt, zo onderstreepte Fox, dat het gemakkelĳk is om op hoornloosheid te fok-

ken. ‘Het kost veel tĳd om van een zwartbonte naar een volledig roodbonte veestapel over te schakelen. De overgang van gehoornd naar hoornloos gaat vele malen sneller, omdat hoornloosheid een dominant gen is. Het heeft bovendien niks met genetische manipulatie te maken, het gen is van nature aanwezig in de populatie.’ De toenemende populariteit van hoornloosheid is volgens Adolf Langhout, eigenaar van ALH-Genetics, vooral te danken aan de Amerikaanse stier Aggravation Lawn Boy P (v. Bacculum). ‘Zonder die stier hadden we nu niet over hoornloosheid gesproken. Hĳ gaat in de roodbontpopulatie net zoveel invloed krĳgen als O Man en Bell Elton samen. Lawn Boy was een betere keus geweest dan Classic. U had de helft van uw veestapel al hoornloos kunnen hebben’, zo prikkelde Langhout het publiek.

Meerwaarde roodbont Dat hoornloze stieren qua genetisch niveau achterblĳven bĳ gehoornde stieren is verleden tĳd, schetste Fox aan de hand van cĳfers van de ingezette InSire-stieren van 2008 tot 2012. ‘De in 2008 geboren hoornloze stieren scoren 133 nvi, 94 inet en 106 exterieur. De hoornloze stieren die vier jaar later geboren zĳn, halen een niveau van 235 nvi, 264 inet en 110 exterieur. Dat is

een aanmerkelĳke verbetering. Deze stieren kunnen zich qua niveau moeiteloos meten met hun gehoornde collega’s.’ Zo’n tien tot vĳftien procent van de roodbontstieren die CRV inzet, is momenteel hoornloos. Dat percentage neemt eerder toe dan af, geeft Fox aan. ‘Hoornloosheid is een kans om met weinig inspanning extra meerwaarde te creëren voor roodbont. Bĳ dertig procent van de paringen binnen het roodbontprogramma van CRV is al minimaal één hoornloze ouder betrokken.’

Alleen fokzuiver Ook Langhout voorziet dat hoornloosheid een hoge vlucht gaat nemen. ‘Binnen 25 jaar zĳn veel holsteins hoornloos.’ Anders dan Fox verwacht de handelaar in onder meer embryo’s en stieren – hĳ leverde in 2012 meer dan twintig hoornloze stieren aan ki-organisaties, voornamelĳk in Duitsland – dat de beste hoornloze stieren uit zwartbonte koefamilies gaan komen. Maar Langhout plaatste ook een aantal kanttekeningen. ‘We moeten het ook niet overdrĳven. Productie en exterieur blĳven ook in de toekomst belangrĳker dan de vraag welke kleur een koe heeft en of ze hoornloos is of niet.’ Ook wees Langhout op de belangen van grote bedrĳven. ‘Die willen alleen hoornloze stieren die fokzuiver zĳn ofwel stieren waarvan alle nakomelingen hoornloos zĳn. Als je een hok met honderd kalveren hebt, is het geen doen om eerst uit te zoeken welke kalveren wel en welke geen hoorns hebben. Dat kost veel te veel tĳd.’ l

V E E T E E LT

VX01-platform RB.indd 51

J AN U AR I

1 / 2

2 0 1 3

14-01-13 15:32

GERALD WERKT ® MET OVALERT ‘IK VERTROUW OP HET SYSTEEM’ De familie Scholten Linde uit Rossum werkt nu een half jaar met Ovalert. Gerald Scholten Linde: ‘Ik vertrouw helemaal op Ovalert, dat elke dag, 24 uur lang, alle tochtigheden registreert. De cyclus van elke koe komt perfect in beeld. Daardoor is het aantrekkelijker om gesekst sperma in combinatie met Belgisch-witblauwsperma te gebruiken. Door Ovalert worden er meer koeien drachtig én met een kortere tussenkalftijd. Ovalert geeft rust en een goed gevoel. Het systeem werkt super!’ OVALERT IS HET SUCCESVOLLE VRUCHTBAARHEIDSMANAGEMENTSYSTEEM WAARBIJ STAPPENTELLERS WORDEN GEKOPPELD AAN KI-DIENSTVERLENING, STIERADVIES, INFORMATIEPRODUCTEN EN VRUCHTBAARHEIDSMANAGEMENT. OVALERT IS VERKRIJGBAAR IN VERSCHILLENDE PAKKETVORMEN VAN BASIS TOT UITGEBREID.

Wilt u meer weten over Ovalert? Bezoek de website of bel met de CRV Klantenservice voor een afspraak: (088) 00 24 440. www.ovalert.nl

BETTER COWS | BETTER LIFE

28-ALG-JAN.indd 1

CRV4ALL.NL

08-01-13 13:44

U I T

D E

D I E R E N A RT S P R A K T I J K J E F

L A U R E Y N S

Aan de hand van praktĳkvoorbeelden schrĳven drie dierenartsen over ziekten in de melkveehouderĳ. Dierenarts Toon Meesters uit Roosendaal, Jef Laureyns, verbonden aan de Universiteit Gent (en dierenarts te Merelbeke) en Jan Dĳkhuizen, werkzaam bĳ de Graafschap dierenartsen te Vorden, wisselen elkaar af bĳ een beschrĳving van ziektebeeld tot behandeling.

Jaarlĳkse test geeft infectiegraad en behandelstrategie aan

Maagdarmwormen T

ĳdens een bezoek in het kader van bedrĳfsbegeleiding nam ik op een melkveebedrĳf stalen om de wormbesmetting aan het einde van het weideseizoen in kaart te brengen. Om de besmetting bĳ het jongvee te testen nam ik bloedmonsters van vĳf jonge dieren. Om ook de antistoffen op maagdarmwormen en leverbot te checken bĳ de melkgevende groep nam ik een tankmelkmonster. Toen de uitslag bekend raakte, bleek er op het bedrĳf geen probleem te zĳn met leverbot. Wel werden voor maagdarmworden te veel antistoffen teruggevonden in het tankmelkstaal. De verhoging was niet dramatisch, maar wel voldoende voor economische schade bĳ de melkkoeien. Het jongveevenster gaf bovendien aan dat de jonge dieren in het weideseizoen te weinig contact hadden met maagdarmwormen en dus ook te weinig weerstand hadden voor het volgende weideseizoen. Omdat een totale aanpak van de melkkoeien tegen maagdarmwormen meteen ook veel geld kost en omdat het jongvee duidelĳk te weinig weerstand bezat, besloot ik vooral de besmetting bĳ de eerstekalfsdieren onder de loep te nemen. Daarom adviseerde ik de vaarzen te behandelen met een product tegen maagdarmwormen zonder wachttĳd. Bĳ het jongvee adviseerde ik om niet langer twee maar slechts één keer de dieren te behandelen tegen maagdarmwormen, omdat het tĳdstip van uitweiden doorgaans na einde april ligt. Volgend jaar wordt de besmetting opnieuw bekeken aan de hand van bloedmonsters bĳ het jongvee en een tankmelkmonster. Zo wordt zichtbaar of de aanpak werkt en blĳft de blootstelling aan leverbot in beeld.

De encyclopedie worminfectie detecteren Wormbesmettingen opsporen kan het beste door vĳf jonge dieren die voor het eerst en onder dezelfde omstandigheden zĳn beweid, te testen via een bloedmonster en dat binnen een week na het opstallen. In het bloed wordt pepsinogeen getest, een stof waarvan de bloedwaarden stĳgen bĳ een besmetting met maagdarmwormen. Bĳ een normale uitslag en een gelĳkblĳvend management is het niet nodig om actie te on-

dernemen. Bĳ een verhoogd gehalte aan antistoffen is het nodig om het jongvee een opstalbehandeling te geven en het management aan te passen, zodat het volgende jaar minder contact met maagdarmwormen optreedt. De dieren kunnen in dat geval later worden uitgeweid of extra worden ontwormd. Bĳ een te lage hoeveelheid antistoffen moeten managementmaatregelen juist gericht zĳn op een grotere blootstelling aan maagdarmwormen. Bĳ volwassen runderen kan de besmetting het beste met een tankmelkmonster in kaart gebracht worden. Het gehalte aan antistoffen komt overeen met de eventuele schade door melkproductiedaling. Zo kan men beslissen of het al dan niet loont om ook de melkkoeien te behandelen.

V E E T E E LT

VX01-dap 53

J AN U AR I

1 / 2

2 0 1 3

14-01-13 15:34

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Robert Byvelds: ‘Het moet mogelĳk zĳn om met een familiebedrĳf 1,3 miljoen kilo melk te produceren’

Robert Byvelds Als een van de eerste melkveehouders in Ontario koos Robert Byvelds in 2006 voor melkrobots. Het was de aanzet voor meer automatisering.

Focus op arbeidsefficiëntie Zoveel mogelĳk melk per koe en per robot produceren zonder vreemd personeel. Dat is het doel van Robert Byvelds. Veel au-

Williamsburg

tomatisering, een arbeidsvriendelĳk ingericht bedrĳf, een goed

Canada

koecomfort en synchronisatie helpen daarbĳ.

Aantal koeien: 125 Aantal stuks jongvee: 105 Grondoppervlakte: 320 ha Productie: 9500 3,70 3,10

tekst Florus Pellikaan

e Nederlandse taal spreken is aan melkveehouder Robert Byvelds (44) uit Williamsburg niet meer besteed. Hĳ is inmiddels de derde generatie in Cana-

da nadat zĳn grootvader in 1953 vanuit Holland emigreerde naar de andere kant van de Oceaan. Toch blĳkt tĳdens het gesprek duidelĳk dat Byvelds Nederlandse

roots heeft. De gedreven ondernemer heeft de veestapel in korte tĳd flink uitgebreid, zet sterk in op automatisering en was in 2006 een van de eerste melk-

Direct achter de voergang ligt rubber op de vloer, zodat de koeien comfortabel staan tĳdens het vreten

V E E T E E LT

VX01-repo Canada.indd 54

JANUAR I

1/2

2013

14-01-13 16:51

Zand als comfortabele zandbedekking is goed voor de uier- en klauwgezondheid

veehouders in Ontario die investeerde in melkrobots. In 2005 telde het bedrijf nog 75 koeien op een grupstal, maar in een paar jaar tijd is dat aantal gegroeid naar 125 melken kalfkoeien. De keuze voor automatisering is duidelijk begonnen met de investering in de melkrobots. ‘Goed personeel is in dit gebied erg lastig te krijgen en ons bedrijf is daarnaast te klein voor een fulltimemedewerker’, vertelt Robert Byvelds. ‘Met behulp van automatisering richten we het bedrijf daarom nu zo arbeidsvriendelijk mogelijk in. Hierdoor moet het mogelijk zijn om met een familiebedrijf jaarlijks 1,3 miljoen kilo melk te produceren met twee robots.’

4000 liter per dag met 2 robots De keuze voor melkrobots lag niet direct voor de hand. ‘In deze omgeving was er nogal wat negativiteit over robots. Maar het is gewoon een totaal andere manier van boeren en daar is nog niet iedereen klaar voor. Bij ons heeft het precies gebracht wat wij wilden. Het maakt het bedrijf arbeidsvriendelijk, je bent flexibel in je arbeidsinvulling, het is goed voor de koeien en het levert veel informatie over de koeien op.’ Met name die kengetallen wil Byvelds de komende jaren gaan benutten om het bedrijf verder te ontwikkelen. ‘Onze strategie was eerst om zo snel mogelijk onze totale productie te verhogen door meer koeien te gaan melken. Met 125 melken kalfkoeien zitten stal en robot nu maximaal gevuld en daarom willen we de komende jaren de totale melkproductie verhogen door meer melk per koe te gaan melken.’ Byvelds wil streven naar een dagproductie van 36 liter melk per koe en een to-

taalproductie van 4000 liter per dag met twee robots. ‘Zestig koeien per robot is het maximum. Uitbreiding in productie is dan alleen mogelijk wanneer de koeien meer melk gaan geven. Met goede voeding en een goed management is een productie boven de 10.000 kilo melk prima mogelijk. Door een hogere productie per koe is ook een nog betere arbeidsefficiëntie te halen. Bovendien worden de kosten over nog meer liters gespreid, waardoor ook de marge groter is.’ Overigens vormt de huidige melkprijs in Canada geen reden tot klagen, maar helemaal blij met de Canadese systematiek is Byvelds niet. ‘Doordat bedrijven niet kunnen groeien in quotum, kunnen ze ook niet doorontwikkelen. Hierdoor valt de sector compleet stil en dat is niet gezond. Bedrijven moeten kunnen moderniseren en efficiënter worden, want die melkprijs blijft niet altijd zo hoog. Nu ligt het gevaar op de loer dat onze bedrijven wereldwijd gezien achterop raken.’

Rubber achter het voerhek Met het oog op arbeidsefficiëntie volgde na de investering in de melkrobots en een vaste mestschuif inmiddels ook een kalverdrinkautomaat en Byvelds overweegt een automatisch voerschuiver aan te schaffen. Pas als bij de huidige omvang een maximale melkproductie per koe wordt gerealiseerd, overweegt hij een derde robot aan te schaffen in combinatie met een medewerker. Om de productieverhoging te realiseren, investeerde Byvelds ook in koecomfort. Zo is de helft van het gangpad achter het voerhek, precies de vloer waar de koeien staan te vreten, voorzien van rubber. ‘Het idee hierachter is dat koeien dan meer tijd aan het voerhek staan om voer

op te nemen. Dat rubber meer comfort geeft, blijkt ook in de praktijk. Een kreupele koe loopt altijd over het rubber naar de robot en niet over de andere gangpaden. Dat zegt genoeg.’ De twee robots functioneren in twee gescheiden groepen koeien, maar Byvelds kiest er bewust voor om geen productieof leeftijdsgroepen binnen de totale melkveestapel te creëren. ‘Een vaars start in een van de twee groepen en blijft daar zijn hele leven. We hebben in het verleden wel koeien uitgewisseld tussen de groepen, maar omdat wij een linkse en een rechtse robot hebben, moeten de koeien de loop door de robot dan opnieuw leren. Dat zorgt voor stress en kost dus melk’, stelt Byvelds. ‘Daarnaast geeft meerdere productiegroepen ook meer werk, wat bij onze omvang nog niet opweegt tegen de voordelen.’

Driekwart synchronisatie Erg tevreden is de melkveehouder ook over het zand in de ligboxen. ‘Het is de allerbeste boxbedekking voor een goede uier- en klauwgezondheid. Daarnaast geeft het ook veel comfort. Zand kan alleen wel wat meer onderhoudskosten aan de melkrobot met zich meebrengen, maar dat hebben we afgedicht met een goed onderhoudscontract.’ Iedere twee weken komt de dierenarts op het bedrijf voor met name de vruchtbaarheidsbegeleiding. Ongeveer 75 procent van de koeien wordt gesynchroniseerd, de koeien op 60 dagen na afkalven en de vaarzen op 80 dagen. ‘Omdat ik ook nog veel landwerk zelf doe, heb ik de tijd niet om de tochtigheid van alle koeien individueel te observeren. Ook de keuze voor synchronisatie heeft dus met arbeidsefficiëntie te maken. Doordat de dierenarts altijd op dinsdag komt, kunnen we het insemineren standaard voor vrijdag inplannen.’ Byvelds let bij zijn stierkeuze sterk op melkproductie, gezondheidskenmerken, gemakkelijk afkalven, een hoge melksnelheid en een goede persistentie. Hij noemt Talent en Spirte als voorbeelden van stieren waarvan de dochters goed functioneren bij de melkrobot. Het afgelopen jaar gebruikte Byvelds de fokstieren Stanleycup, Lavanguard, Fever en Brawler. Maar ook steeds meer genoomstieren verwerven een plaatsje op de inseminatielijst zoals Meridian, Coloss, Numero Uno en Saloon. ‘De meeste genoomstieren hebben hogere fokwaarden en zijn lager geprijsd dan de hoogste fokstieren. Dat maakt het aantrekkelijk om ook een deel genoomstieren in te zetten.’ l

V E E T E E LT

VX01-repo Canada.indd 55

j an u ar i

1 / 2

2 0 1 3

14-01-13 16:51

gina 1

Koecomfort Koecomfort Het beste voor uw koeien ?? Het beste voor uw koeien ?? te voor uw koeien ??uw op maat Het beste voor?? uw koeien koeien ?? ?? Koecomfort ste voor uw koeien op maat Het beste voor

ste voor koeien op maat Hetuw beste voor??uw koeien ??

Renovatie bij R-boxen R-boxen (ook (ook ingestorte) ingestorte) Zwevende Zwevende boxen boxen of of Grupstal Grupstal ?? ?? Renovatie of of nieuwbouw: nieuwbouw: bij Dual waterbed + Positiebox = Minder werk + Positiebox = Minder werk w: bij R-boxen (ook ingestorte) Zwevende boxen of Grupstal Grupstal ?? Zwevende of ?? bij boxen R-boxen (ook ingestorte) ingestorte) Zwevende boxen of Grupstal ?? Renovatie of nieuwbouw: nieuwbouw: Zwevende boxen boxen of of Grupstal Grupstal ?? ?? Renovatie of bij R-boxen (ook Zwevende

Dual Waterbed !! Waterbed !! Dual Waterbed !! lll Waterbed !! Dual Waterbed !! Waterbed !! Dual Waterbed !!

Dual waterbed + Positiebox =ofMinder werk w: bij R-boxen (ook ingestorte) Zwevende Grupstal ?? Renovatie of nieuwbouw: bij boxen R-boxen (ook ingestorte) Zwevende boxen of Grupstal ??

Meest duurzaam koematras, met eindeloos blijvende veerkracht. Door besparing opkoematras, strooisel enmet arbeid verdient het zichveerkracht. snel terug. Meest duurzaam eindeloos blijvende uurzaam koematras, met eindeloos blijvende veerkracht. Meest duurzaam duurzaam koematras, met met eindeloos eindeloos blijvende veerkracht. Meest koematras, blijvende veerkracht. Behoud van uw koeien en reduceren op dierenartskosten. Door op strooisel en en arbeid arbeid verdient verdient het het zich zich snel snel terug. terug. sparing strooisel en arbeid verdient hetbesparing zichveerkracht. snel op terug. Door besparing strooisel uurzaamopkoematras, met eindeloos blijvende Meest duurzaam eindeloos blijvende veerkracht. Door besparing opkoematras, strooisel enmet arbeid verdient het zich snel terug. uurzaam koematras, met eindeloos blijvende veerkracht. oud van uw koeien en reduceren op dierenartskosten. Meest duurzaam koematras, met eindeloos blijvende veerkracht. Behoud van uw koeien en reduceren op dierenartskosten. Conclusie: Meerwaarde zonder meerprijs Behoud van uw koeien en reduceren op dierenartskosten. sparing het zich snel snel terug. Behoud vanop uwstrooisel koeien en op dierenartskosten. Door besparing enreduceren arbeid verdient het zich zich snel snel terug. terug.! sparing op op strooisel strooisel en en arbeid arbeid verdient verdient het zich terug. Door besparing strooisel en arbeid verdient het Vraag, op geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen. usie: zonder meerprijs ! en oud uw op dierenartskosten. Conclusie: Meerwaarde zonder meerprijs !! Behoud vanMeerwaarde uw koeien koeien en reduceren reduceren op dierenartskosten. dierenartskosten. oud van vanMeerwaarde uw koeien koeien en en reduceren reduceren op dierenartskosten. Conclusie: zonder meerprijs Behoud van uw op Vraag, geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen.

Conclusie: Meerwaarde zonder meerprijs ! Vraag, geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen. Vraag,box geheel/ vrijblijvend, vrijblijvend, naar onze onze referentieadressen. referentieadressen. Vraag, geheel naar Recht zonder liggen / Schone Weinig strooisel usie: meerprijs usie: Meerwaarde Meerwaarde zonder meerprijs !! Conclusie: Meerwaarde zonder meerprijs !! Meerwaarde zonder meerprijs Vraag, geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen. Vraag, geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen. Vraag, geheel vrijblijvend, naar naar onze onze referentieadressen. referentieadressen.

Recht liggen // Schone Schone box box // Weinig Weinig strooisel strooisel

Holland / International B.V. – E.H. Woltersweg 33 – 9831 TG Aduard – Tel. 050-5732777

ternational B.V. – E.H. WolterswegHolland 33 – 9831International TG AduardB.V. – Tel. E.H. 050-5732777 Woltersweg 33 33 –– 9831 9831 TG TG Aduard Aduard –– Tel. Tel. 050-5732777 050-5732777 Holland // International B.V. –– E.H. Woltersweg

www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.buc-holland.com www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl

Holland / International B.V. – E.H. Woltersweg 33 – 9831 TG Aduard – Tel. 050-5732777

ternational B.V. – E.H. WolterswegHolland 33 – 9831 TG AduardB.V. – Tel.– E.H. 050-5732777 / International Woltersweg 33 – 9831 TG Aduard – Tel. 050-5732777

ernational B.V. – E.H. WolterswegHolland 33 – 9831 TG AduardB.V. – Tel.– E.H. 050-5732777 / International Woltersweg 33 – 9831 TG Aduard – Tel. 050-5732777

www.uierverzorging.nl

oeien met as komt, in zijn recht. rijsd. Met veestapel!

i? bij!

gram etmeel 21,98

ineens

ervaart.nl 26 62 27)

jven

VX01_p56.indd 56

14-01-13 15:59

DIERGEZONDHEIDSNIEUWS

Extra pĳnstilling maakt onthoornen van jonge kalveren minder gevoelig Novem 20 is sinds eind december 2012 de eerste Europees geregistreerde pĳnstiller die is toegestaan voor het verlichten van pĳn na het onthoornen. Voor het welzĳn van het dier is het belangrĳk dat (de gevolgen van) ingrepen en handelingen zo veel mogelĳk worden vermeden.

Zelf toedienen Om het welzĳn te waarborgen, zĳn er wettelĳk kaders gesteld aan bĳvoorbeeld het onthoornen van kalfjes. Het onthoornen van kalfjes is uitsluitend toegestaan bĳ dieren jonger dan twee maanden en er moet gebruikgemaakt worden van een elektrische of heteluchtmethode. Als de dieren ongeveer twee maanden oud zĳn, groeit de hoornpit aan de schedel vast en wordt het onthoornen nog ingrĳpender. Voorafgaand aan het onthoornen moet de dierenarts een plaatselĳke verdoving hebben gegeven. Deze verdoving werkt ongeveer twee tot drie uur en zorgt ervoor dat het dier geen pĳn van de handeling zelf ervaart. Daarnaast geeft de dierenarts meestal ook nog een sedatiemiddel. Dit zorgt ervoor dat de kalfjes rustig liggen, maar geeft geen pĳnstilling. Door de registratie van de pĳnstiller en ontstekingsremmer kunnen dierenartsen en veehouders deze nu ook toe-

dienen nadat de dierenarts die verdoving en het sedatiemiddel heeft toegediend. Het is belangrĳk daarbĳ het volgende in acht te nemen: de dosering van Novem 20 is 1 milliliter per 40 kilogram lichaamsgewicht, voor Novem 5 is de dosering 1 milliliter per 10 kilogram lichaamsgewicht. In beide gevallen kan Novem onderhuids worden toegediend. De zichtbare resultaten van een langwerkende pĳnstiller bĳ het onthoornen zĳn: de dieren schudden minder met de kop, ze flapperen minder met de oren en ze komen makkelĳker met de kop door het voerhek. Novem 20 is overigens ook geregisteerd voor gebruik bĳ diarree, acute respiratoire infecties en acute mastitis in combinatie met een geschikte antibioticumtherapie of orale rehydratietherapie.

Positief voor groei Dat het gebruik van langwerkende pĳnstillers een positief effect heeft op het welzĳn en de groei van kalveren toonde zeer recent een Amerikaanse studie nog eens aan. Kalfjes die in deze studie een langwerkende pĳnstiller kregen bĳ het onthoornen op jonge leeftĳd, groeien gemiddeld ruim 650 gram per dag meer, gedurende een periode van tien dagen.

Novem® 20. REG NL 10219 URA. Meloxicam 20 mg/ml. Indicaties: aanvullende therapie bĳ de behandeling van acute mastitis, in combinatie met een antibioticumtherapie. Acute respiratoire infecties in combinatie met een geschikte antibioticumtherapie. Diarree in combinatie met orale rehydratietherapie. Doeldieren: rundvee en varkens. Contra-indicaties: niet gebruiken bĳ dieren die lĳden aan een verminderde lever-, hart- of nierfunctie en hemorragische aandoeningen, of als er aanwĳzingen zĳn

GASTCOLUMN TOON MEESTERS DIERENARTS TE BERGEN OP ZOOM EN ROOSENDAAL

Hoofdpijn De administratieve handelingen door regelgeving rondom antibioticagebruik bezorgen boer en veearts steeds meer hoofdbrekens. Iedere melkveehouder in Nederland heeft een bedrĳfsbehandelplan (bbp) en een bedrĳfsgezondheidsplan (bgp). Het doel is verbetering van de diergezondheid en daarnaast een bewuster en verminderd gebruik van antibiotica. Ondanks dat uit cĳfers blĳkt dat de doelen van 2013 al dit jaar gehaald zĳn, scherpt de overheid de restricties in het antibioticumgebruik in de veehouderĳ verder aan. Niet alleen de derdekeusmiddelen, zoals dit jaar al het geval was, maar ook de tweedekeusantibiotica komen onder het strengere regime. Zĳ mogen niet meer in het bbp vermeld staan en daarmee ook niet meer op voorraad in uw stalapotheek aanwezig zĳn. Een bĳkomend probleem is dat van niet alle middelen al helemaal duidelĳk is of ze nu expliciet tweedekeusantibioticum zĳn of dat ze voor bepaalde aandoeningen toch nog gebruikt mogen worden, omdat er geen eerstekeusmiddel voor die aandoening is geregistreerd. Al deze maatregelen zĳn ongetwĳfeld goed in het kader van bestrĳding van resistente bacteriën in de humane gezondheidszorg, maar of dit alles de diergezondheid bevordert, betwĳfel ik ten zeerste. En daar krĳg ik nu hoofdpĳn van.

voor ulcerogene gastro-intestinale lesies. Niet gebruiken bĳ overgevoeligheid voor het werkzame bestanddeel of een van de hulpstoffen. Voor de behandeling van diarree bĳ rundvee, niet gebruiken bĳ dieren jonger dan één week. Dosering: rundvee: eenmalige subcutane injectie van 2,5 ml/100 kg lichaamsgewicht. Wachttĳd rundvee: vlees: 15 dg., melk: 5 dg. Boehringer Ingelheim, tel. (072) 566 24 11, vetmedica.nl@boehringer-ingelheim.com.

V E E T E E LT

VX01-Boehringer.indd 57

J AN U AR I

1 / 2

2 0 1 3

14-01-13 13:14

VX01_p58.indd 58

14-01-13 13:59

C RV

K O E - E X P O

Savardzusjes Saskia en Sara brengen dubbelslag voor Leo en Jim Pluym. Pag. 60 Betty de Blier vervolgt zegetocht en wint het algemeen kampioenschap. Pag. 62

De scheidsl캐n tussen de voorring en de hoofdring in Gent in beeld

Vx01-Koe expo intro.indd 59

15-01-13 12:02

C RV

K O E - E X P O

Savardzusjes Saskia en Sara brengen dubbelslag voor Leo en Jim Pluym

Adembenemende Annelies

Net als twee jaar terug stond ze er ook nu weer uitstekend voor. Classicdochter Annelies van Marc en Jeroen Van Nevel kwam, zag en overwon op de CRV Koe-Expo. Met de bekende Talenttelg 6167 van Lieven Ryckewaert in haar kielzog. tekst Annelies Debergh

videoimpressie www.veeteelt.nl

ĳdens de prĳskamp liepen bezoekers af en aan tussen de groots opgezette landen tuinbouwbeurs

Agriflanders en de ring waar de CRV KoeExpo plaatsvond. Het aantal toeschouwers bleef in de voormiddag beperkt.

Maar toen het tĳd was voor de kampioenskeuring van de oudere koeien roodbont en zwartbont, dikte het publiek rond de ring verder aan. Het was niet verwonderlĳk dat de belangstelling groot was: bĳ de senioren lag het gehalte aan keuringskleppers hoog met diverse provinciale kampioenes in de frontlinies van de laatste reeks. De inzenderslĳst van roodbont was met 58 nummers beperkt, maar met onder meer Nora 65 (v. Sputnic) van Jos Buyens uit Gierle waren enkele bekende koeien in Gent afgevaardigd.

Jim Pluym: ‘Het was veel werk, maar wel een plezante dag’ ‘Ik ga ze eerst even melken en daarna heb ik tĳd.’ Jim Pluym leidt Sara 1807, kampioene bĳ de roodbonte middenklasse, eerst de ring uit. Zo lang Agriflanders bestaat, schrĳven Jim en zĳn vader Leo Pluym uit het Antwerpse Lille dieren in voor de prĳskamp. ‘We hebben hier al vĳf keer deelgenomen’, vat Jim Pluym de deelnames uit het verleden samen. ‘Nu hadden we zes dieren opgegeven, drie roodbonte en drie zwart-

V E E T E E LT

VX01-koe-expo rood.indd 60

JANUAR I

1/2

bonte. Eentje hebben we uiteindelĳk thuisgelaten.’ Al één keer eerder was het fokbedrĳf in Gent succesvol. Met Classicdochter Cindy behaalde het bedrĳf in 2007 de zege bĳ de vaarzen. Cindy is de grootmoeder van de vaarzenkampioene. De dubbelslag van de Savardzussen nu is een mooi vervolg. Jim Pluym: ‘Met keuringen heb je veel werk, maar het was een plezante dag. Met twee kampioenen naar huis gaan, daar kun je alleen van dromen.’

2013

15-01-13 10:15

nem langszĳ. De Classicdochter won twee jaar terug de titel in de middenklasse en stond er ook nu weer uitmuntend voor. De complete, lange en stĳlvolle Annelies haalde in haar reeks moeiteloos de koppositie vóór Classichalfzus Coda van Ignace Hubau uit Onkerzele. In de finale bleef Annelies imponeren. De fraaie lĳn in het skelet en de glans op de sterke en hoog opgehangen uier zorgden voor winst voor de Classicdochter, met Talentdochter 6167 in haar kielzog. Saskia (v. Savard), kampioene vaarzen Voorsp. prod.: 2.04 305 8910 4,35 3,25

Sara 1807 (v. Savard), kampioene jonge koeien Prod.: 1e lĳst 310 8274 3,66 3,24

Annelies (v. Classic), kampioene senioren Huidige levensprod.: 1022 39.712 3,64 3,11

Nora 65, de viervoudig Antwerpse provinciaal kampioene en oudste roodbonte in Gent, verkeerde in een prima vorm, maar kreeg met Jordandochter Vicky van Johan Verlodt uit Drongen een harde noot om kraken. De extra melkopdruk in de achteruier kreeg van jurylid Arjan van Hest extra waardering, waardoor Vicky de negen jaar oude Nora 65 versloeg. Talenttelg 6167 van Lieven Ryckewaert uit Harelbeke bleek wel te sterk voor Vicky. De fraai oplopende lĳn, het sterke front en de fĳnheid in het skelet gaven de Talentdochter de voorkeur in de rubriek. In de finale kwam ook Annelies (v. Classic) van Marc en Jeroen Van Nevel uit Beer-

Savarddochters vooraan Bĳ de jongste categorieën was het de nafok van de Zwitserse stier Savard die het meeste van zich liet spreken. Van de Bradzoon eindigden tot drie keer toe dochters aan kop, waarvan twee bĳ de beide vaarzenreeksen. Fristy van het Vinkenhof (v. Savard) mocht in Gent het spits afbĳten. De pupil van Erik Vandewalle uit Eernegem was geen echte moderne roodbonte, maar toonde sterke benen en een gerekt en jeugdig lĳf met veel breedte in het kruis. De extra openheid in het frame gaf haar de voorkeur boven Spencerdochter 57 van Careelhof van Walter Morthier uit Bellem. Met Saskia van Leo en Jim Pluym uit Lille trad ook bĳ de tweede reeks vaarzen een Savarddochter aan in hal 8 van Flanders Expo in Gent. Dat ook Fabiola (v. Linux) van Koen Truyen uit Bevel indruk op hem had gemaakt, stak Arjan van Hest niet onder stoelen of banken. ‘Een close finish’, zo galmde door de luidsprekers. De fractie meer breedte in het skelet en de iets betere plaatsing van de spenen leverden Saskia de voorkeur van de jury op. In de finale bleek duidelĳk dat het kopduo van de tweede reeks favoriet was. Zo kreeg Savarddochter Saskia van Pluym nu de verlossende tik op haar rug, terwĳl Fabiola van Koen Truyen de reservestek kreeg toegewezen.

Pluym weer met een Savard Na de winst van Saskia viel de daaropvolgende reeks roodbonte jonge koeien opnieuw uit in het voordeel van de familie Pluym. Dit keer was het Sara 1807 die de kleuren van de fokstal mocht verdedigen. De jonge koe toonde veel lengte en een complete bouw met een ietsje vlak kruis. Daaronder was een lange uier te zien die bovendien fĳn beaderd was. De extra lengte in de uier gaf Sara de voorkeur boven de sterke en balansrĳke Eurbie van Tom Van de Vĳver uit Melsele. De Debonairdochter beschikte over een fraai beaderde uier. Met 359 van Careelhof van Walter Morthier

Fabiola (v. Linux), reservekampioene vaarzen Voorsp. prod.: 2.05 305 9450 3,80 3,31

Eurbie (v. Debonair), res.kamp. jonge koeien Voorsp. prod.: 3.02 305 8378 5,13 3,44

6167 (v. Talent), reservekampioene senioren Huidige levensprod.: 1607 44.486 4,06 3,62

uit Bellem gaf Arjan van Hest aan te kiezen voor het dier met het beste skelet in de reeks. Dankzĳ de kwaliteitsvolle uier en het vlot en fĳn gebouwde beenwerk in combinatie met een goed gevormd kruis bleef de Meteordochter in haar reeks Rosy (v. Redross) van Johan Verlodt uit Drongen voor. De Redrossdochter liet een fraaie lengte zien met een iets oplopend kruis. Geen van beide dieren uit de tweede reeks jonge koeien bracht het tot de finale. De reservenominatie was voor Debonairtelg Eurbie van Tom Van de Vĳver. Tot kampioenskoe werd Sara 1807, andermaal een Savarddochter uit de stal van Leo en Jim Pluym, gelauwerd. l

V E E T E E LT

VX01-koe-expo rood.indd 61

J AN U AR I

1 / 2

2 0 1 3

15-01-13 10:15

C RV

K O E - E X P O

Drie onbetwiste zwartbontkampioenes tĳdens de CRV Koe-Expo in Gent

Betty vervolgt zegetocht Op voorhand was ze de gedoodverfde favoriet, de regerend nationaal kampioene Betty de Blier. Ook al stak ze niet in haar beste vorm, de Goldwyndochter was de concurrentie ruim de baas en voerde het aansprekende kampioensdefilé met verve aan. Het verloop in de rubrieken was wel groot. tekst Florus Pellikaan

videoimpressie www.veeteelt.nl

r gaat geen individuele keuring voorbĳ of er is na afloop altĳd wel ruimte voor discussie. Dikwĳls gaat die ook over de kampioenen, maar niet na afloop van de zwartbontkeuring op de CRV Koe-Expo in Gent. De drie zwarte winnaressen die het Vlaamse jurylid Tjebbe Huybrechts verkoos, waren de concurrentie in hun leeftĳdsklasse overduidelĳk de baas. De reservetitels waren minder vanzelfsprekend. Een groep jonge zwartbonte vaarzen beet verdienstelĳk het spits af en de eerste reeksoverwinning was daarbĳ een prooi voor de jeugdig ogende en elegante Howie Fanny van Luc Peeters uit Nĳlen. De ruim ontwikkelde Howiedochter had nog geen twee maanden gekalfd, maar was voorzien van een compacte en vast aangehechte uier. Omdat ze een meer overtuigende stap had, was ze de baas over de

eveneens goed geuierde Filette (v. Sanchez) van familie Op ’t Roodt uit Olen. Uit compleet ander hout gesneden waren de 1a en 1b uit de derde en oudste vaarzenrubriek. Zowel Nancy 3 (v. Sanchez) van familie De Causmaecker uit Waterland-Oudeman als Elina (v. Shottle) van Lode Vandecaveye uit Westvleteren waren inmiddels flink uitgegroeid en voorzien van veel kracht en diepte in het skelet. Nancy combineerde dat met wat meer finesse in de voorhand dan Elina, die op haar beurt juist voorzien was van een iets vaster aangehechte uier. Huybrechts koos consequent voor fĳnheid en gaf de voorkeur aan Nancy.

Roodbonte moederlĳn Vanuit de tussenliggende rubriek plaatse Maya (v. Destry) van Koen Leus uit Oosterzele en Bart Staels uit Wetteren zich aanvankelĳk voor de kampioenskeuring. De ruim ontwikkelde en stĳlvolle vaars

was echter zodanig onder de indruk van het keuringsoptreden dat ze niet in staat was terug te keren in de kampioenskeuring. In de rubriek had ze overigens ook al het hoofd moeten buigen voor de onbetwiste winnares: Ditte 1 van Marc en Jeroen Van Nevel uit Beernem. De Goldwyndochter combineerde veel balans en fraaie overgangen met een lange uierbodem, veel hoogte in de achteruier en een scherpe ophangband. De iets ruime conditie verraadde de roodbonte moederlĳn van Ditte, met Classic als moedersvader. Het vormde echter geen enkele belemmering voor de welverdiende kampioenstitel, die Van Nevel zichtbaar verrast in ontvangst nam. De reservetitel was minder vanzelfsprekend, maar werd uiteindelĳk een prooi voor Howie Fanny. De jonge vaars miste weliswaar nog wat flankdiepte, maar Huybrechts beloonde haar potentie met het zilver. In tegenstelling tot de categorie vaarzen, bestonden de middenklasse en de seniorengroep uit twee rubrieken, waardoor de kampioenskeuring van deze leeftĳdsgroepen beide uit vier dieren bestond. In de finale was er daardoor geen ruimte voor Estmee Denter van François Decroix uit Mesen. De uitgebalanceerde Simmsdochter kon in hoogtemaat de concurrentie niet volgen, maar verdiende de derde plek door haar brede en hoge melkklier. Ook Davina (v. Affirmed) van Luc De Kerf uit Zwĳndrecht liep nipt deelname aan de finale mis. Het ontbrak

Jurylid Tjebbe Huybrechts overziet vanuit het midden een van de rubrieken voordat hĳ de koeien opstelt

V E E T E E LT

VX01-koe-expo zwartbont.indd 62

JANUAR I

1/2

2013

15-01-13 12:07

Ditte 1 (v. Goldwyn), kampioene vaarzen Voorsp. productie: 2.00 305 10.017 5,03 3,50

de hoogbenige derdekalfskoe niet aan stĳl en upstanding, maar wel aan breedte in frame en achteruier om hoger te eindigen. Vanuit de oudste rubriek middenklasse plaatsten ten koste van Davina wel Rocky 9060 (v. Red Rock) van Leo en Jim Pluym uit Lille en Donatella (v. Olympic) van opnieuw Luc De Kerf zich voor de kampioenskeuring. Het duo was ruim ontwikkeld en lang en krachtig gebouwd, waarbĳ Donatella vanwege meer ribdiepte en een hoger aangehechte uier de koppositie in de rubriek greep. Als Donatella ook nog iets overtuigender had gestapt, zou ze het de uiteindelĳke kampioenes nog moeilĳker hebben gemaakt.

Howie Fanny (v. Howie), reservekamp. vaarzen Voorsp. productie: 2.01 305 8444 4,05 3,40

Uniform middenklasseduo

Darling de Blier (v. Alliance), kampioene midden Productie: 2.02 299 8227 3,33 3,65

Betty de Blier (v. Goldwyn), algemeen kampioene Huidige levensproductie: 1061 37.234 3,63 3,26

De strĳd om het eremetaal in de middenklasse ging daardoor uiteindelĳk tussen een uniform duo uit de jongste middenrubriek. In ontwikkeling, showtype en stĳl ontliepen Els B. Pop (v. Fortman) van Stephan Cuvelier uit Poperinge en Darling de Blier (v. Alliance) van Patrick Van Hoof en Linda Boonen uit Mortsel elkaar niet veel. Beide koeien waren nog maar net begonnen aan hun tweede lactatie en dat was Els nog net iets meer aan te zien dan Darling. Door een betere voorspeenplaatsing en meer welving van rib won Alliance daarom het goud en gaf daarmee een succesvol vervolg aan de vaarzentitel die ze afgelopen jaar in Oostmalle won. Els pakte met haar hoge achteruier verdienstelĳk het zilver. Wie alleen de kampioenskeuringen bĳ zwartbont zou hebben gezien, was zeker lovend geweest over de hoge kwaliteit. De rubrieken konden in de volle breedte echter niet helemaal verbloemen dat er vooraf weinig ruimte was geweest voor voorselectie. Het verloop in de rubrieken was namelĳk redelĳk groot en dat was ook bĳ de oudere koeien het geval. Des-

Els B. Pop (v. Fortman), reservekamp. midden Productie: 2.00 347 9181 4,05 3,44

Wildina (v. Talent), reservekampioene oud Huidige levensprod.: 1634 55.989 3,64 3,15

Katleen Cromphout: ‘Na de cursus ga je anders naar koeien kĳken’ Gestoken in blauwe jassen waren ze duidelĳk herkenbaar, de deelnemers van de wedstrĳd ‘Kĳk op keuren’. Een negental jonge mensen bepaalde tĳdens de CRV Koe-Expo wie de beste deelnemer was van de gelĳknamige veebeoordelingscursus 2012. De 21-jarige Katleen Cromphout uit Pepingen had na het keuren van drie rubrieken de minste fouten ten opzichte van de officiële jury. ‘Voor mĳn gevoel had ik toch nog wel wat gemist, dus dit had ik nooit verwacht’, vertelt een blĳe Katleen. ‘We kregen tien minuten de tĳd om vanaf de zĳlĳn een rubriek

op volgorde te zetten en dat is niet makkelĳk. Je moet ze eigenlĳk een keer op rĳ zien staan en er langs kunnen lopen.’ Cromphout nam voor het eerst deel aan een veebeoordelingscursus. ‘Ik kom wel van een boerderĳ, maar had tot nu toe niet zo veel met veebeoordelen gedaan. Ik merk wel dat ik na de cursus anders naar de koeien thuis ben gaan kĳken’ Op de vraag of Katleen een rol als jurylid op prĳskampen voor zich ziet, blĳft ze bescheiden. ‘Ik doe het veebeoordelen in de eerste plaats voor mezelf en vind dat ik nu ook nog niet goed genoeg ben voor

het echte jurywerk. Daarom wil ik eerst nog meer oefenen.’

V E E T E E LT

VX01-koe-expo zwartbont.indd 63

J AN U AR I

1 / 2

2 0 1 3

15-01-13 12:07

C RV

K O E - E X P O

De koninginnenrubriek met op kop Betty de Blier, geflankeerd door Wildina

ondanks spraken de koptrio’s van de beide seniorenrubrieken beslist aan. Net buiten de uiteindelĳke finale vielen de 1c’s Channah (v. Fortune) van Michaël en Rafaël Lemeire uit Westrem en Zendi (v. Allen) van Filip Maelfait uit Hulste en Thomas De Brabander uit Eeklo. Channah viel op met haar ruime ontwikkeling en lengte en Zendi met haar imponerende ribbenpartĳ. Beide koeien konden in uieraanhechting echter de concurrentie met de finalisten niet aan. Bĳ de deelneemsters aan de kampioenskeuring hoorde Linda (v. Mr Sam) van Johan Verlodt uit Drongen en de uit Nederland geïmporteerde Eurostar

Beauty (v. Goldwyn) van Frederik Geerardĳn uit Kemmel. De beide koeien waren elkaars tegenpolen; Linda was uitgegroeid tot een zware en brede koe, terwĳl Beauty vooral fĳn en elegant was. Laatstgenoemde sloot daardoor meer aan bĳ de persoonlĳke voorkeur van Huybrechts, zeker in combinatie met haar betere speenplaatsing en meer helling in het kruis.

Opnieuw reservetitel Een serieuze concurrente om de prĳzen vormde Beauty echter niet voor het kopduo van de oudste rubriek. Van meet af aan was duidelĳk dat regerend nationaal kampioene Betty de Blier van familie Van

Hoof-Boonen voor de titel naar Gent was gekomen. Ze hoefde zich daarvoor niet maximaal in te spannen en dat was in haar voordeel, want door het oudmelkte lactatiestadium stak ze niet in haar allerbeste keuringsconditie. Toch was ze met haar stĳl, hardheid, lange uierbodem en hoge achteruier niet te kloppen, ook niet door Wildina van opnieuw Filip Maelfait. De Talentdochter won door haar fraaie overgangen, kwaliteitsuier en bewezen levensduur net als twee jaar geleden de reservetitel. Betty vervolgde kort daarna haar zegetocht door ook het algemeen kampioenschap voor rood- en zwartbont op haar naam te schrĳven. l

Jo Van Hoof: ‘Betty kan nu de Europese top niet bĳhouden’ Alhoewel familie Van Hoof-Boonen veelvuldig succesvol is op keuringen, verliep de CRV Koe-Expo met twee kampioenstitels ver boven verwachting. ‘We wisten dat Betty de Blier een van de favorieten was, dus op haar titel hadden we zeker gehoopt. Maar dat Darling de Blier hier twintig dagen na afkalven zou winnen, hadden we nooit verwacht’, vertelt Jo Van Hoof uiterst rustig. ‘Tĳdens de voorselectie stond ze nog droog en leek dit niet mogelĳk. Maar toen ze drie weken voor de keuring kalfde en snel herstelde, hebben we nog proberen te regelen dat ze mocht deelnemen en dat is gelukt.’ Van Hoof ver-

V E E T E E LT

VX01-koe-expo zwartbont.indd 64

JANUAR I

1/2

wĳst daarmee naar de bĳschrĳving van de koe die de middenklasse won. Als regerend nationaal kampioene was Betty op voorhand wel de te kloppen koe. ‘Omdat ze in mei heeft gekalfd, is ze alleen niet meer op haar top en voor mĳ is dit zelfs een van de keuringen dat ze er het slechtst voor staat. Daarom is het ook niet waarschĳnlĳk dat Betty naar het EK gaat. We hebben haar in eerste instantie wel opgegeven, maar we denken niet dat ze in deze vorm de Europese top kan bĳhouden.’ Bĳna net zo blĳ als met de kampioenstitels is Van Hoof met de volle zusjes van Betty die thuis in Mortsel in het hok liggen. ‘We hebben nog een Goldwynspoe-

ling gekocht uit de moeder van Betty en daaruit zĳn vĳf volle zusjes geboren. Een daarvan heeft exact dezelfde aftekening als Betty. Als zĳ dan ook nog net zo goed is, dan zĳn wĳ al blĳ.’

2013

15-01-13 12:07

B O E R E N G E LU K

H E T

G E L U K S M O M E N T G E E RT

VA N

M A Z E R E E L

Als alles vanzelf gaat ‘December en januari zĳn donkere maanden, maar juist van die periode met korte dagen kan ik erg genieten. Het is een periode samen met familie, waarin het even niet hectisch is op het bedrĳf. Je hoeft niet in te kuilen, geen mais te hakselen en het is nog te vroeg om mest uit te rĳden. Soms moet je sturen en aanpassen, maar in deze weken is het even alleen de zorg voor mĳn koeien en lĳkt alles als vanzelf te gaan.’ ‘Van dit gevoel ben ik mĳ heel erg bewust als ik in deze donkere dagen in de namiddag mĳn ronde maak door de stal. Ik zie de koeien rustig vreten aan het voerhek en tevreden liggen in schone boxen. Ik hoor het vertrouwde geluid van de radio. Je voelt aan alles dat het lekker loopt. In dit beeld komt alles samen waarvoor ik me het afgelopen jaar heb ingespannen. Een goede kuil maken, zorgen voor gezonde koeien, het maken van de juiste stierkeuzes. Alles overzie je op zo’n moment in de stal.’ Geert Mazereel (44) melkt 60 koeien in Lo-Reninge (B.)

V E E T E E LT

VX01-boerengeluk.indd 65

J AN U AR I

1 / 2

2 0 1 3

14-01-13 13:13

T H E M A B I J E E N K O M S T

Eurogenomics beslist later dit jaar over vrĳgeven van genoomtesten voor particulier gebruik

De wereld als klant Door het vrĳgeven van de Amerikaanse genoomtest ontstaat er per 1 april een nieuw klimaat voor de internationale veeverbetering. Hoe gaat dat de fokkerĳwereld veranderen? De Federatie Veeteeltstudieclubs Zuid-Holland sprak erover in Waarder. tekst Tĳmen van Zessen

draad. ‘Iedereen kan sperma gebruiken van hoge TPI-stieren, niet alleen de Amerikaanse ki-organisaties.’ Wie zĳn stiertje zelf wil testen op de nvi-index, moet geduld hebben. Het Europese samenwerkingsverband Eurogenomics beslist later dit jaar of het de genoomtesten vrĳgeeft voor particulier gebruik. ‘Als we de testen vrĳgeven, dan doen we dat in elk geval gezamenlĳk. Het besluit om de genoomtesten vrĳ te geven, is medeafhankelĳk van de ervaringen in de Verenigde Staten’, zei Alfred de Vries, manager fokkerĳ van CRV. CRV is een van de participanten in Eurogenomics, waarin het samenwerkt met fokkerĳpartĳen uit Duitsland, Frankrĳk, Spanje, Polen en Scandinavië.

Eerste koop bedingen

Jan de Vries:

Alfred de Vries:

Jan Kolff:

‘Zelfde informatie

‘Vrĳgeven testen

‘De kosten van

voor koper en

alleen in Europees genoomtesten zĳn

verkoper’

e nieuwjaarswensen van Jan de Vries waren vast en zeker niet eerder zo energiek. De (mede)oprichter van Diamond Genetics oogde zichtbaar verheugd met de aanvang van 2013, het jaar waarin de Verenigde Staten hun genoomtesten zullen vrĳgeven voor particulier gebruik. De Vries bracht zĳn gelukwensen tĳdens een themabĳeenkomst van de Federatie Veeteeltstudieclubs Zuid-Holland in Waarder. Hĳ wond er geen doekjes om: 2013 is het jaar waar de fokkerĳondernemer al lange tĳd naar uitkĳkt. Door het vrĳgeven van de genoomtest ont-

V E E T E E LT

JANUAR I

VX01_thema FVZH bloempjes.indd 66

verband’

nog niet bekend’

staat er een nieuw klimaat waarin fokkers profiteren van meer bewegingsvrĳheid. Iedereen kan op eigen initiatief besluiten om een stiertje te laten onderzoeken op DNA-informatie en trachten daar een goede afnemer voor te vinden. ‘De wereld is nog nooit zo klein geweest: de wereld is je klant, maar ook direct je concurrent. Iedereen ziet of je werkelĳk het genetisch meest waardevolle materiaal aanbiedt.’ De nieuwe realiteit was voor De Vries aanleiding om stierenveilingen te organiseren en een eigen ki-organisatie te starten: AI Total. Via de web-

site onlinebullsale.com zĳn de eerste vier stierenveilingen inmiddels achter de rug.

1/2

Transparante prĳs Door het vrĳgeven van de Amerikaanse genoomtest wordt de prĳsvorming transparanter dan ooit. ‘Voor een eerlĳke handel moeten zowel koper als verkoper beschikken over dezelfde informatie. Tot nu toe had u geen idee of er elders in de wereld nog een partĳ was die meer had willen betalen voor uw stiertje, dat zal straks veranderen’, sprak Jan de Vries beslist. De Amerikaanse TPI-index is volgens hem wereldwĳd de lei-

Alfred de Vries sprak zich niet uit als een nadrukkelĳke voor- of tegenstander van het vrĳgeven van de testen, maar zette de vooren nadelen op een rĳ. Te beginnen met de Amerikaanse markt: ‘Voor het CRV-programma in Amerika betekent het dat we eenvoudiger en goedkoper stiertjes kunnen werven door ze zelf te testen op GTPI. Daar staat tegenover dat het risico bestaat dat er zeer hoge prĳzen betaald moeten worden voor de absolute toppers.’ Dit risico zou zich ook voor kunnen doen bĳ het vrĳgeven van de genoomtest voor nvi. De toenemende concurrentie zou in een extreem geval kunnen betekenen dat het fokprogramma uiteenvalt omdat het financieel niet meer aantrekkelĳk is om topstieren te betrekken van particuliere fokkers. CRV ziet ook kansen bĳ het vrĳgeven van de genoomtest. Alfred de Vries: ‘Het vermarkten van de test is een nieuwe dienst voor CRV en er komen meer genoomgeteste kalveren beschikbaar voor de fokkerĳ.’ De Vries verwacht dat CRV een recht van eerste koop zal bedingen als Euro-

2013

15-01-13 10:40

K O E I E N B L O E M P J E S

genomics besluit de genoomtesten vrij te geven. ‘Het is anders heel makkelijk meeliften voor partijen die niet hebben geïnvesteerd in het systeem.’ Spreker nummer drie noemde het een gemiste kans dat de Europese ki’s de testen nog niet hebben vrijgegeven. ‘Dan waren er Amerikaanse stieren getest op nvi of RZG en hadden die indexen aan betekenis kunnen winnen. Nu loop je achter de feiten aan en vraagt iedereen om TPI’, zei melkveehouder en fokker Jan Kolff uit Woudrichem. Alfred de Vries reageerde door te wijzen op het belang van een landspecifieke fokwaarde. ‘De nvi is voor Nederlandse veehouders het meest betrouwbaar omdat stieren getest zijn onder Nederlandse milieuomstandigheden. Maar als we de trend naar TPI willen omkeren, moeten we naar een Europese index. Dat bepleiten wij en ook de Fransen staan erachter, maar de Duitsers zien nog geen noodzaak.’

Betalen voor data Jan Kolff deelde enerzijds het optimisme van Jan de Vries over de vrijgave van de genoomtest. Anderzijds is er volgens Kolff nog veel onduidelijk. ‘De kosten van een genoomtest zijn nog niet bekend. Afhankelijk van die kosten moeten we straks een keuze maken om de stieren zelf te testen of niet.’ Onduidelijk is ook wie er gaat betalen voor de dataverzameling van nieuwe stieren. Want zonder productieregistratie of bedrijfsinspectie ook geen (genoom)fokwaarden. Alfred de Vries schetste het dilemma: ‘Wij betalen veehouders jaarlijks een paar miljoen euro aan testpremie. In Amerika is de deelname aan bedrijfsinspectie al fors afgenomen omdat steeds minder partijen dat financieel ondersteunen.’ Jan de Vries stelde voor die rekening bij de spermaverkopers neer te leggen via een toeslag op de spermaprijs. l

Jaap Buijs, artiestenmanager te Volendam: ‘Koeien horen buiten. Als koeien na het melken terug naar de wei mogen, zijn ze als kinderen zo blij... Koeien zijn sowieso prachtige dieren. Dieren met gevoel, die respect verdienen.’ (Bb)

Henk Jan Ormel, politiek adviseur FAO: ‘Ik merk het nu bij mijn nieuwe werk in Rome: we zouden wel eens wat trotser mogen zijn op de prestaties van onze Nederlandse boeren.’ (Kb)

voor nakomelingen van topkoeien. Volgens mij wordt het nog niet heel breed toegepast.’ (Bb)

Mark van de Vegte, melkveehouder te Marknesse: ‘Wat mij boeit in het vak van melkveehouder? De omgang met de dieren, de passie voor koeien.’ (NO)

John Arink:

Sietze Henk Haytema, veehouder te Koudum: ‘Het komt wel eens voor dat een ki met een idee voor een spoelstier komt dat ik niet zie zitten. Dan wordt de afspraak: verplicht alles terugkopen. Ik blijf baas in mijn eigen stal.’ (NO)

‘Fries-Hollandse koeien pieken wat minder fel en als ze in onbalans komen, dan remmen de fh’s zichzelf af. Die stemmen de productie af op het rantsoen en de omstandigheden. Een holstein heeft een enorme drive om te geven, die gaat maar door.’ (Kk)

Peter Aalberts, melkveehouder te Giethoorn: ‘Ik heb binding met m’n vee, vooral ook met de oudere koeien. Het moment dat ik m’n koeien niet meer individueel herken, stop ik acuut.’(NO)

John Arink, biologisch melkveehouder te Lievelde: ‘Ik ben die eigenzinnige fhfokkers echt eeuwig dankbaar dat ze het ras overeind hebben gehouden: een prachtig dubbeldoelras met een goede balans tussen productie en probleemloos produceren.’ (Kk)

‘Als boeren nu volop inkruisen, dan hebben ze tien jaar geleden de verkeerde holsteinstieren gebruikt. Ik vraag me af of boeren die nu inkruisen over vijf jaar nog wel genoeg melk onder de koeien hebben. Daar moet je toch je inkomen uithalen.’ (Mm)

Epke Zonderland, olympisch kampioen turnen: ‘Er is ook een koe naar mij vernoemd. Daar krijg je dan foto’s van opgestuurd.’ (Nw)

Jan Oostenbrug, ijsmeester Friesche Elfsteden: ‘Mijn familie hield Friese roodbonte koeien, een prachtig ras waar er wereldwijd nog maar zo’n driehonderd van zijn. Jammer, want het zijn sterke dieren, minder ziek en prachtig om te zien.’ (Lh)

Nico Bons, melkveehouder te Ottoland:

Herman van Lenthe: Jan Spaans, melkveehouder te Broek in Waterland: ‘Er zijn nog vele zaken in de huidige fokkerij die niet iedere moeder van een stier tot stiermoeder maken.’ (NO)

Herman van Lenthe, melkveehouder te Dalfsen: ‘Het is al maanden geleden dat de lijst van bedrijfsgemiddelden verscheen, maar tijdens bijeenkomsten vragen mensen nog steeds aan mij: jij bent toch die topmelker?’ (mk)

Henny Swinkels, directeur VanDrie Group: ‘Om de huidige omvang van de kalversector in ons land te behouden, wordt bijvoorbeeld gekeken naar het inzetten van gesekst sperma. Deze ontwikkeling is volgens mij nu vooral

‘Ik vond het allemaal prachtig, maar het hoeft voor mij volgend jaar niet weer. Bovendien: net als op veel andere bedrijven gaat ook bij ons het melken minder gemakkelijk. Ik denk dat ik iets te bescheiden ben voor al die aandacht.’ (mk)

Folkert Veldman (82), voormalig melkveehouder te De Tike: ‘Ik vind er niks meer aan. De persoonlijke aandacht voor elke koe is er niet meer. Een aai over de kop van een kalf, zoiets zie je toch eigenlijk steeds minder. En alle gereedschap heeft tegenwoordig een snoer. Geen stok.’ (LC)

Cor van Zadelhof, vastgoedmakelaar: ‘Koeien zijn lief, wist je dat? Waarom? Koeien spreken je niet tegen. En ze luisteren altijd.’ (Nw)

Bronnen: Boerenbusiness (Bb), Nieuwe Oogst (NO), Levende have (Lh), de Nederlandse koekrant (Kk), Kamerbreed (Kb), melk (mk), Melkvee Magazine (Mm), NRC Weekend (Nw), Leeuwarder Courant LC) V E E T E E LT

VX01_thema FVZH bloempjes.indd 67

J an u ari

1 / 2

2 0 1 3

15-01-13 10:40

K O E R I E RT J E S

Voor info/opgave: Veeteelt Postbus 454 – 6800 AL Arnhem tel.: 026 38 98 823 advertenties@crv4all.com www.veeteelt.nl

ZAAGSEL Voor al uw showartikelen en meer! Een greep uit ons assortiment:

Xsires is gespecialiseerd in het inkruisen van andere rassen op met name de holsteinkoe. Om die specialisatie te onderstrepen biedt Xsires onder de naam Xmate© kruisings- en paringsadvies op maat.

• Shampoos en sprays • Showhalsters • Scheerapparaten o.a. Aesculap, Heiniger, Andis • Udder Comfort • Carhartt werkkleding • Kalveropfokartikelen • Cadeau-artikelen • Ariat-laarzen • Voorbrengkleding

(Bio)brandstofkorrels (pellets) Nu ook leverbaar LAVA3, ligboxstalstrooisel

Vaccar Clusterflush Automatisch spoelen na élke melking

Alleen de goedkoopste durft zijn prijs erbij te vermelden Af pakhuis, excl. btw

Gemengd zaagsel Bijna stofvrij € 3,00 Wit zaagsel € 3,65

www.simmeragri.nl Simmer Agri, tel. 0518-432873

Franco huis Ook los gestort mogelijk per 43 m3

Tevens gezeefde witte of gemengde vezel in pakken of los gestort per 43 m3 Livestock Show Equipment Erica Rĳneveld Tel.: +31 651527489 E-mail: info@showequip.com Bezoek onze website; www.showequip.com en maak kennis met ons eenvoudige bestelsysteem!

Goffe de Boer van Passion4Cows

Het advies wordt verzorgd op zelfstandige basis door Goffe de Boer van Passion4Cows: M: 06-31673226 E: info@passion4cows.com

Telefoon (072) 503 92 02 Fax (072) 503 98 35 www.delangebv.nl Houtvezel en zaagselhandel

DE LANGE B.V. URSEM

MELKSTALVLOERPROBLEMEN? ’s Morgens de vloer schoon… ’s Avonds al op de nieuwe kunststofvloer melken!

Gladde roostervloeren?

Xsires crossbreeding b.v. Tel.: 0566-622765 Hans Kerkhof | 06 52684393 Henk Schoonvelde | 06 21827019

EIWIT TOPPER

TORRER

w w w.xs i re s . c om in f o @xs i re s . c om

aAa 534126

+ 0,29% EIWIT

Wij voorzien ze van een antislipprofiel met onze Diamant-stripper. Geen afval, geen stof, diervriendelijk, goed resultaat.

STUDIEREIZEN 2013 CALIFORNIË 5/2 14 dgn. € 2490 FRANKRIJK (bus) 3/4 3 dgn. € 295 ALBERTA&USA 22/5 13 dgn. € 2190 10/6 6 dgn. € 690 WALES (bus) PORTUGAL 19/6 4 dgn. € 680 IERLAND 24/6 4 dgn. € 670 DUITSLAND (bus) 29/6 7 dgn. € 690 www.henkvandamstudiereizen.nl tel.: 0527-271072

OOK VOOR VOERGOOT- RENOVATIE

Vraag vrijblijvend voor informatie en prijsopgave Een begrip in antislip

•Veel kracht en inhoud •Super benen •Celgetal 107 •Dochtervruchtbaarheid 101

Torrer maakt inkruisen overbodig!

ndd 1

VEECOM

Hoofdweg 27, 9627 PA Hellum Tel. 0598-432343/421729 Fax. 0598-432806 www.veecom.nl E-mail: info@veecom.nl

V E E T E E LT

01 jan_koeriertjes2013.indd 68

JANUAR I

1/2

multiservice v.o.f. We hebben weer winterkorting! Coevorderstraatweg 23 7917 PP Geesbrug Tel.: 0524-291637 Fax: 0524-291687 www.gavdsleenkunststofvloeren.nl

kunststofvloeren plex-top-melkstalvloeren reiniging en onderhoud opruwen stalen bedrijfsvloeren

31-05-2012 13:53:24

Te koop:

ENKELE BESTE DEKSTIEREN Tel. 06-51608017

2013

15-01-13 15:19

ALH_2011_08_Koeriertje_Algemeen_AL

Op 10 januari 2013 is ingeslapen onze veel producerende koe Kok 52 Geboren 11-1-1996 Afstamming: Sunny Boy x Tops Productie: 4836 dagen, 187.954 kg melk, 4,51% vet, 3,34% eiwit Gerrit en Greta Vlug Broekermeerdijk 36 1454 AH Watergang

FOKVEEVEILING ruime keuze in EXCLUSIEVE DEKSTIEREN • Hoge producties • Hoge gehaltes • Hoge gezondheidskenmerken • Internationale stiervaders • Internationale koefamilies • Top exterieur • Scherp geprijsd • • Dekgarantie • Lepto, Para, IBR, BVD - vrij • Uitstekend advies

Lingen

Dinsdag 22 januari Aanvang: 10.00 uur Bijzondere collectie van 255 afgekalfde vaarzen, 10 pinken, 34 mestkalveren ibr-vrij bvd-vrij lepto-vrij Contact: Johann Bergsma, tel.: 0654253636 Bernd Emme, tel.: 0049170/3313931 Catalogus: www.weu.de Tel.: 00494403/93260

www.dekstieren.nl www.dairystars.com

Laat zien wat u te koop heeft!

RENDEMENT UIT TOPGENETICA

EMBRYO’S FOKVEE KI-STIEREN DEKSTIEREN Kiezen voor kwaliteit!

Tel.: 0511-424243 Fax: 0511-423525 info@alh-genetics.nl www.alh-genetics.nl

EU-erkend ET-team (nl-126)

HANS HURKMANS ET-SPECIALIST

Info en opgave donoren 06-38919783 • 0492-340920 www.HurkmansET.nl Embryo’s, dekstiertjes, fokvee en sperma. Tom Schonenberg 06-51979380

Genoeg van de hoge voerkosten? (Breng hier vandaag nog verandering in!) Kijk op lagevoerkosten.nl

Te koop: 45 vaarzen, 6 mnd. oud. Leptovrij, onthoornd en kweenvrij. Tel.: 06-54642916

ERKENDE ET-TEAMS

Melkwinning J.A. kan u helpen als onafhankelijk adviseur bij:

dierenarts tel.: 0344-682727 DE CROB embryotransfer fax: 0344-682288

- Advies en begeleiding aanschaf melkrobot/melkstal - Melkstallenbouwadvies - Onafhankelijk advies bij problemen (geschillen) veroorzaakt door de melkinstallatie - Optimalisatie melkstal/melkrobot (meten tijdens melken)

FREEK LOK EN BERT SCHUTTE dierenartsen Dronten tel.: 0321-317275

J.A. (Johan) Grolleman 038-4606033 / 06-45312042 www.melkwinningja.nl Bos rubber, de rubber specialist voor koe en jongveematrassen. Al jaren een begrip! 5 jaar 100 % garantie. Tel. 0224-57 14 68 www.bosrubber.nl

V E E T E E LT

01 jan_koeriertjes2013.indd 69

J AN U AR I

1 / 2

2 0 1 3

15-01-13 12:08

K O E R I E RT J E S

Voor info/opgave: Veeteelt Postbus 454 – 6800 AL Arnhem tel.: 026 38 98 823 806 advertenties@crv4all.com www.veeteelt.nl

Pensverzuring? Kijk op gezondepens.nl

Te koop wegens ruime aanfok 15 x jongvee van 0 tot 16 mnd. Vaders o.a. M-Oman Sanchez, Lonar, Shogun, Windbrook, etc. ibr, bvd, leptovrij, parastatus A Bieuw Holsteins 06-15216146

Nu m webshoet p!

www.wennemars.nl

Opgavebon Koeriertjes Voor maar € 5,25 per regel per uitgave van Veeteelt is een Koeriertje een erg goedkope manier van adverteren. Onderstaande bon uiterlĳk 14 dagen vóór verschĳning van het nummer waarin u wilt plaatsen zenden aan: Veeteelt, postbus 454, 6800 AL Arnhem. Telefonische opgave is ook mogelĳk onder nummer (+31) (0)26 38 98 806 of per fax via (+31) (0)26 38 98 824. Tekst: één letter of leesteken per hokje, na elk woord een hokje openlaten. Naam:

Prĳzen: zw/w: € 5,25 per regel, één steunkleur: € 6,25 per regel, full colour: € 7,25 per regel Straat: Postcode:

Plaats:

Land:

Tel.:

u kunt uw Koeriertje ook via e-mail zenden naar: jannet.fokkert@crv4all.com

V E E T E E LT

01 jan_koeriertjes2013.indd 70

JANUAR I

1/2

2013

15-01-13 12:08

A G R A R I S C H

O N R O E R E N D

G O E D

Agrarische Bemiddeling Advies, Taxaties en Vastgoed

MET SPOED GEVRAAGD: • KOOPMELK & LEASEMELK • PERCELEN LANDBOUWGROND: 4-12 HA • MELKVEEBEDRIJVEN • PSEUDO-VERLEASERS/MELKMAATSCHAPPEN • AMMONIAKRECHTEN OVERIJSSEL • TOESLAGRECHTEN

AANGEBODEN: • CULTUURGROND: BEERZERVELD 9 HA • MELKVEEBEDRIJVEN: NES 30 HA; N. NO. DRENTHE 80-100 HA • AMMONIAKRECHTEN OVERIJSSEL: 370 KG, 556,2 KG, 662,8 KG • KOOPMELK: 4,092, 4,186, 4,91 LEASEMELK: DIV. PERCENTAGES

Quotum ABC Bert Linders

GEVRAAGD EN AANGEBODEN  KOOPMELK 2013/2014  LEASEMELK 2012/2013 + 2013/2014 BEL VRIJBLIJVEND VOOR HET MEEST ACTUELE AANBOD T: 0485-310343 • M: 06-51571131 • F: 0485-310853 l: www.quotumabc.nl E: info@quotumabc.nl Ook buiten kantooruren bereikbaar

VOOR MEER INFO EN AANBOD: WWW.GANTVOORT.NL

Wij bieden u zekerheid en een vlotte afwikkeling!

VESTIGINGEN IN NIJVERDAL EN AALTEN

ZUIDERSMA Agro BV

TEL.: 0543-476980 FAX.: 0543-476024

Info kantoor Leek bĳ Pieter Visser Tel.: 0594-517315 of 06-22800290 Fax: 0594-516700

Aanbod leasemelk: div. partĳen van 4,24% tot 4,44% Overig aanbod: toeslagrechten

RECTIFICATIE In de advertentie van OrbeSeal in de Veeteelt van 16 december 2012 is helaas een fout geslopen. Bij veehouder Roel Oostra in Jellum stond vermeld dat hij voorheen dubbeltherapie gebruikte en nu (biologisch) enkel OrbeSeal als droogstandstrategie. Dit is niet correct. Hij gebruikte als droogstandstrategie voorheen de dubbeltherapie voor de lichtmelkte koeien en een antibioticumdroogstandinjector voor de overige koeien. Momenteel zet hij de koeien met een celgetal onder de 50.000 cellen/ml droog met enkel OrbeSeal. De overige koeien zet hij droog met een antibioticumdroogstandinjector, al dan niet in combinatie met OrbeSeal, afhankelijk van de koe. Onze excuses voor deze miscommunicatie.

Pfizer Animal Health

www.zuidersma.nl

ADVERTEER MET UW MEEST ACTUELE INFORMATIE! BEL OP DINSDAGOCHTEND: +31 (0)26 38 98 806 EN 48 UUR LATER LEZEN DE VEEHOUDERS UW AANBOD!

V E E T E E LT

VX01_p71AOG.indd 71

JANUARI

1/2

2013

15-01-13 15:45

V O ER

V O O R

B O E R

Ultravroege maisrassen mogelijk dit jaar nog op nationale rassenlijst Mogelijk komt er nog dit jaar een extra ultravroeg maisras op de nationale rassenlijst. Het gaat om mais die in Noord-Nederland in minder dan vierenhalve maand oogstrijp is. Het Praktijkonderzoek Plant & Omgeving (PPO) deed onderzoek naar rassen die begin mei gezaaid en rond half september geoogst kunnen worden. Vroeg afgerijpte maisrassen zijn nodig om na de maisoogst zo vroeg mogelijk een groenbemester te zaaien, licht PPO-onderzoeker Jos Groten toe: ‘Het belang van een groenbemester na de teelt van mais wordt te vaak onderschat. Een vanggewas dat minimaal half september wordt gezaaid, kan per hectare 60 kilogram stikstof binden. In het volgende jaar komt daar bij het onderwerken rond eind maart 30 kilogram weer van beschikbaar voor de volgende maisteelt.’ Volgens Groten leveren groenbemesters een steeds belangrijkere bijdrage aan de bemesting. ‘Volgens de stikstofgebruiksnorm mag je bij mais jaarlijks maar 140 kilogram stikstof aanwenden, terwijl mais 200 kilogram nodig heeft.’

GD constateert meer leverbot, maar minder wormen Jerseykalveren krijgen opwaardering in nieuwe nichemarkt

Van ‘afval’ naar culinaire delicatesse Via zijn website www.jerseyvleesbestellen.nl verkoopt ondernemer Jacob Beeker uit Amersfoort rundvlees afkomstig van stierkalveren van het jerseymelkras. Jerseystierkalveren worden vaak als waardeloos beschouwd, weet initiatiefnemer Jacob Beeker. ‘De kalfjes zijn klein en groeien niet hard genoeg.’ De gangbare kalvermesterij wil deze onrendabele kalveren niet hebben, waardoor de dieren vaak direct naar de destructie gaan.’ Beeker besloot twee jaar geleden in te springen op deze nichemarkt. De ondernemer fokt nu doorgaans circa 35 jerseystiertjes op biologische wijze op. De dieren staan op verschillende natuurweiden en op een leeftijd van tien tot elf maanden worden ze geslacht. ‘Jerseyvlees is van supergoede kwaliteit, erg mals met veel smaak.’ Het streven is een slachtleeftijd van twee jaar. Beeker: ‘De stieren hebben dan een volwaardig leven gehad en het vlees heeft duurzaam kunnen groeien.’ Het vlees verkoopt Beeker via internet. Beeker laat weten het vlees al redelijk kwijt te kunnen. ‘Ik verkoop hoofdzakelijk aan particulieren en deels aan restaurants. Het feit dat je van afval een verantwoord en diervriendelijk vleesproduct maakt, spreekt veel mensen aan.’ Om de stalling en opfok te bekostigen, doet Beeker aan crowdfunding. ‘Mensen kunnen voor 100 euro investeren in mijn project. Een jaar later krijgen ze daar een vleespakket ter waarde van 125 euro voor terug.’ Binnenkort hoopt Jacob Beeker een vaste locatie te hebben voor de opfok van de dieren en de kookworkshops met jerseyvlees.

V E E T E E LT

VX01-vvb.indd 72

januari

1/2

Het tankmelkonderzoek op parasitaire infecties dat de GD eind 2012 heeft uitgevoerd, laat zien dat er in 2012 minder longworm- en maagdarmworminfecties waren dan in 2011. Wel heeft leverbot in 2012 flink toegeslagen. Dat is een bevestiging van de leverbotprognose 2012. De GD trekt deze conclusies op basis van tankmelkonderzoeken die ze uitvoerde voor melkveehouders met een abonnement op deze onderzoeken. De GD meldt dat veel van de onderzochte parasitaire infecties geclusterd voorkomen. Met name in West-Nederland zitten veel bedrijven met ‘veel afweerstoffen’ voor de drie onderzochte parasieten. Bedrijven binnen dit hoog-risicogebied hebben duidelijk een grotere kans op een parasitaire infectie. De GD wil met een nadere analyse hiervoor een verklaring vinden.

Gebroeders Mensink winnen MaisChallenge Bert en Guus Mensink uit Dedemsvaart zijn de winnaars van de MaisChallenge. De gebroeders behaalden de meeste punten uit de beoordelingscriteria veldbeoordeling, teeltadministratie, bladindex en analyse van de geoogste mais. De uitslag werd donderdag 10 januari bekendgemaakt tijdens de slotmanifestatie op het landgoed Mariënwaerdt bij Beesd. Suzanne Ruesink uit Aalten eindigde als tweede, op de voet gevolgd door voormalig NAJK-voorzitter Wilco de Jong uit Nijeholtwolde. De MaisChallenge is een initiatief van Limagrain, NAJK en MijnAkker, waarbij het afgelopen maisseizoen 41 jonge boeren intensief werden gevolgd. ‘Het wedstrijdelement maakt het spannend’, aldus Huub Beelen, directeur Benelux van Limagrain. Maar hij benadrukt dat het toch vooral een kennisproject is geweest waar jonge boeren intensief kennis en ervaringen hebben uitgewisseld rondom het hele traject van zaaien tot en met oogsten.

2013

15-01-13 17:15

Stro blazend de box in Wie in dezelfde werkgang stro wil hakselen en boxen wil instrooien, heeft er met de Roto Grind een keuzemogelĳkheid bĳ. De machine is in staat om het stro vanaf de voergang in de boxen te blazen. Roto Grind Duitsland importeert deze hakselaar voor de Nederlandse markt. Op basis van eigen ervaringen besloot bedrĳfsleider Markus Hessler de Amerikaanse machine te gaan vermarkten. ‘We waren op zoek naar een geschikte techniek voor het hakselen van stro en kwamen via internet op deze machine uit’, zegt Hessler op zĳn website. De techniek lĳkt interessant in stallen waarin het lastig is om over de roosters te rĳden. De machine kan zowel ronde als vierkante balen verwerken en ook paardenmest is volgens de fabrikant geen bezwaar. Stro hakselen en aanwenden in één werkgang

Voercentrum in Leeuwarden (foto) krĳgt een evenknie op de Veluwe

Veluwse melkveehouders starten voercentrum

België melkt quotum niet vol De cĳfers van de huidige Belgische melkproductie tonen aan dat het quotum niet meer volgemolken kan worden, meldt zuizuivelspecialist bĳ Boerenbond Guy Vandepoel in Boer & Tuinder. In november 2012 werd 5,4 procent minder geproduceerd dan de theoretische quotumruimte voor die maand. Sinds april is de onderschrĳding daarmee al bĳna 70 miljoen liter melk. Vandepoel heeft becĳferd dat de achterstand niet meer in te halen is. Daarvoor zou de resterende maanden 6 procent meer geleverd moeten worden dan in dezelfde maanden vorig jaar. In de voorgaande maanden lag de productie echter steeds 3 procent onder de productie van een jaar eerder. De dreiging van een superheffing is daardoor uit de lucht, geeft Guy Vandepoel aan.

Elf melkveehouders uit de buurt van Lunteren gaan in de nieuw opgerichte coöperatie Voer Samenwerking Veluwe (VSV) centraal voer inkopen, opslaan en dagelĳks laten mengen en aanvoeren op de melkveebedrĳven. Tĳdens de opstart krĳgt het voercentrum ondersteuning van mengvoercoöperatie De Valk Wekerom. Het Veluwse initiatief is geboren omdat het volgens directeur Bart Eggerink van De Valk Wekerom voor de traditionele gemengde bedrĳven op de Veluwe en in de Gelderse Vallei steeds moeilĳker is om op te boksen tegen gespecialiseerde melkveebedrĳven elders in het land. Coöperatie VSV gaat ervan uit dat deelnemers van het voercentrum een één tot vier cent lagere kostprĳs per kilo melk kunnen realiseren, zoals blĳkt uit berekeningen van Wageningen UR. De coöperatie VSV wil de komende tĳd doorgroeien naar minimaal twintig leden-melkveehouders en wil bĳ de start zeker duizend koeien gaan voeren. De leden van de coöperatie moeten circa 300 euro per koe inleggeld betalen voor de opstart van het voercentrum. Waar het voercentrum precies komt, is nog niet bekend.

Prĳs van biologische melk Melkveehouder en deelnemer aan het project Melkweg 2020 Jos Brands haalt in zĳn blog fel uit naar de manier waarop FrieslandCampina het afgelopen jaar besloot om de prĳs voor biomelk los te koppelen van de gangbare melkprĳs. Hĳ vraagt zich af welke gevolgen dit heeft voor het inkomen van bioboeren, zeker met de gestegen productiekosten van het afgelopen jaar. In zĳn blog schrĳft Brands dat tĳdens een bĳeenkomst voor de bioleden een

bestuurslid van de coöperatie regelmatig de opmerking maakte dat het ‘een eigen keuze is om te kiezen voor bio’. Brands vindt de keuze voor biologisch boeren echter een strategische keuze, waar je niet van het ene op het andere moment van af kunt wĳken. ‘De manier waarop het almachtige FrieslandCampina dit gedaan heeft, is een coöperatie onwaardig’, aldus de veehouder. Kĳk op melkweg2020.nl

V E E T E E LT

VX01-vvb.indd 73

J AN U AR I

1 / 2

2 0 1 3

15-01-13 17:15

A G E N D A

2013

ADVERTEERDERSINDEX

17-20 januari Swiss Expo te Lausanne (Zwitserland) Fokveeveiling te Lingen (Duitsland) 22 januari 25 januari Wintershow West-Brabant te Etten-Leur (N.Br.) 26 januari Osnabrücker Schwarzbunttage te Osnabrück (Duitsland) Fokveeveiling te Hamm (Duitsland) 5 februari 6 februari Fokveeveiling te Osnabrück (Duitsland) 7 februari Fokveeveiling te Bitburg (Duitsland) 9 februari Wintershow FVZH te Noordeloos (Z.H.) Internationale Landbouw- en Veeteeltdagen 9-10 februari te Doornik (Wallonië) 12 februari Fokveeveiling te Leer (Duitsland) Fokveeveiling te Cloppenburg (Duitsland) 12 februari 15-17 februari Internationale melkveekeuring te Montichiari (Italië) Fokveeveiling te Krefeld (Duitsland) 20 februari 23 februari Groninger Rundvee Show te Bedum (Gr.) 23 februari-3 maart SIA te Parijs (Frankrijk) 24-28 februari Sima te Parijs (Frankrijk) Schau der Besten te Verden (Duitsland) 27-28 februari 27 februari Open show te Bulle (Zwitserland) 1-2 maart E uropees kampioenschap te Fribourg (Zwitserland) 5 maart Wintershow Flevoland te Dronten (Fl.) 6 maart Agro Nord Show te Aars (Denemarken) 6 maart Wintershow Noord-Holland te Middenmeer (N.H.) 8 maart Wintershow UFF te Houten (U.) 9 maart FDV-winterkeuring te Pesse (Dr.) 9 maart Zuid-Nederlandse wintershow te Asten-Heusden (N.Br.) Excellentschau te Leer (Duitsland) 13 maart Wintershow Zwolle te Zwolle (Ov.) 27 maart Avondbloesemshow te Zoelen (Gld.) 5 april Nacht van de Holstein te Libramont (Wallonië) 6 april 1 juni Fokveedag Twente te Saasveld (Ov.) Duitse nationale show te Oldenburg (Duitsland) 12-13 juni 15 juni ALH at Home Sale te Damwoude (Fr.) 22 juni CRV Koe-Expo te Zwolle (Ov.) Livestock Event te Birmingham (Groot-Brittannië) 3-4 juli Deense nationale show te Herning (Denemarken) 4-6 juli 27 juli Veekeuring Noord-Friesland te Wouterswoude (Fr.) 10-16 november Agritechnica te Hannover (Duitsland) 3-8 december Agribex te Brussel (België)

Ned er lan d Agrifirm Feed.....................76 AI Total..............................16 Bivit...................................50 BUC Holland......................56 CRV..........22, 38, 39, 40, 41, .......................44, 45, 47, 52 Elanco................................21 Gantvoort, ’t......................71 Heemskerk..................28, 47 Innoseeds............................6 K+S Benelux BV.................28 Koole & Liebregts........10, 11 KWS....................................4 Limagrain............................2 Merial................................26 Nedap...............................15 OBS Belgium.....................56

Pfizer.....................58, 71, 75 Quotum ABC.....................71 Remon...............................50 Ruma-VSM........................56 Sima..................................15 Sinnige..............................50 Swaans Beton....................56 Van der Slikke rentmeesters.71 Veecom.............................30 World Wide Sires.................3 Zuidersma Agro.................71

VOORUITBLIK

Neg at ieve en erg ieb alan s Februari 1 (7 februari) – Niet alleen koeien ondervinden last van een negatieve energiebalans. Ketose is ook schadelijk voor de eicelkwaliteit en daarmee voor het ongeboren kalf. Dat blijkt uit een achtergrondverhaal in het eerste februarinummer. Aandacht is er ook voor voorjaarsbemesting, vrijloopstallen en mest scheiden.

Mel kt ech n iek Februari 2 (21 februari) – Van de grupstal naar de melkstal, de melktechniek maakte de laatste decennia een flinke ontwikkeling door. Toch bleef de basis van de melktechniek hetzelfde. Of zijn ook daar ontwikkelingen zichtbaar? Veeteelt zocht het uit.

Voor alle regionale, nationale en internationale evenementen rond de koe:

w w w. veeteelt. n l 74

V E E T E E LT

VX01-agenda.indd 74

j anuari

1/2

2013

15-01-13 16:56

VX01_p75NED.indd 47

11-01-13 15:09

VX01_p76.indd 74

11-01-13 09:06