De Boerin september 2012 by CRV Uitgeverij/CRV Publishers

JAARGANG 2 • SEPTEMBER 2012 • DE BOERIN IS EEN UITGAVE VAN CRV

Burger zoekt beleving op boerenerf • Persoonlijk verhaal: ‘Je moet door, vanaf dag één’ • Wat doe je als een koe kalft? Deboerin02-cover 4

16-10-2012 08:52:10

DB02_02.indd 44

14-09-2012 10:00:18

DB02_03.indd 3

17-09-2012 15:16:52

in dit nummer BOERIN AAN HET WERK HOOFDVERHAAL: BURGER HEEFT BEHOEFTE AAN VITAMINE G 6 PERSOONLIJK VERHAAL: NELE VERHELST 14 MANAGEMENT: RAPPORTCIJFERS VOOR GRASKUIL 22 ONTHOORNEN: STIER ONTHOORNT KALVEREN 30 PASSIE VOOR KOEIEN: IRMA BRINK-SYMONS 40 IN BEELD: AFKALVEN 44

BUITEN DE DEUR COÖPERATIE: BOERIN EN BESTUUR 20 STUDIECLUB: BOERINNEN VAN NU 36 CRV-VROUWENDAG: VOORUITBLIK 48

Beste boerinnen, ‘Wat is dat eigenlijk, een “boerin”?’ Die vraag kreeg ik afgelopen week van een van mijn tweelingdochters. Al snel begon ik na te denken en probeerde ik uit te leggen dat een boerin een vrouw is die dagelijks betrokken is bij het werk op en rond de boerderij. Met twee maanden zomervakantie achter de rug hadden ook mijn kinderen flink wat ervaringen op en rond het erf kunnen opdoen. Ze hadden zich blijkbaar nauw bij de activiteiten betrokken gevoeld. ‘Maar dan zijn we thuis met drie boerinnen’, concludeerde een van hen snel vol trots. Dat boerin zijn meer is dan enkele handjes vol kuilmais aan de witblauwen verstrekken of water wegwerken in de melkstal, ze hebben nog tijd genoeg om dat te leren. Mooi is dat zij zich nu al verbonden voelen. Boerin zijn, het schept hoe dan ook een band en dat is ook in deze derde editie te lezen. En voor de boerinnen die hun ervaringen willen delen, pakt onze redactie uit met een Facebook-pagina.

INSPIRERENDE BOERINNEN EXOTISCHE BOERIN: CARLA DAVIS 13 LANDBOUWEDUCATIE: LEEN DECLERCQ 27 TWITTERBOERIN: HANNEKE HANSMA 43 EMIGRANT: KARLA BALKEMA 51

DAMESDINGEN GEKNIPT: VAN ALLES VOOR DE BOERIN 12, 50 MAKE-OVER: MARIEKE DE RUITER-KEIJZER 24 KIJKJE IN DE KEUKEN: INA VAN ARK 28 COLUMN: FEMKE VAN BOER ZOEKT VROUW 35 BOERIN VERTELT: WORSTELEN MET OVERNAME 53 STRIP: OP DE BOERDERIJ 54

Annelies Debergh, redacteur De Boerin Volg De Boerin op Facebook en blijf op de hoogte van het laatste nieuws.

Deboerin02-inhoud 4

17-09-2012 13:48:33

14 6

43 JAARGANG 2 � SEPTEMBER 2012 •

Colofon De Boerin is een uitgave van CRV BV. Redactie Hoofdredacteur: Jaap van der Knaap Adjunct-hoofdredacteur: Inge van Drie Redactie: Jorieke van Cappellen, Annelies Debergh, Florus Pellikaan, Tijmen van Zessen Eindredactie: Mirjam Braam, Lieke van den Broek, Ingrid Sevenster Fotografie: Harrie van Leeuwen, Kristina Waterschoot Beeldbewerking: Rogier van der Weiden Vormgeving: André Fris, René Horsman, Esther Onida Aan dit nummer werkten mee: Alice Booij, José Buijs, Lucy Keijser, Els Korsten (48), René Schutte (51) en Femke Marije Wiersma Advertenties: Jannet Fokkert, Willem Gemmink, Froukje Visser Uitgever: Rochus Kingmans

DE BOERIN IS

EEN UITGAVE

VAN CRV

Adres Nederland: postbus 454, 6800 AL Arnhem tel.: 026 38 98 800 Vlaanderen: Van Thorenburghlaan 14, 9860 Oosterzele tel.: 09 363 92 11 e-mail: boerin@crv4all.com De Boerin gemist? Niet-leden van CRV kunnen zich abonneren op De Boerin. Tarieven per jaar: Nederland en België: € 10, binnen EU: € 15, buiten EU: € 20. Prijzen excl. 6% btw. Bel voor opgave van een abonnement: (0031) (0)26 38 98 806. Of stuur een e-mail: boerin@crv4all.com. Overname van artikelen is alleen toegestaan na toestemming van de redactie. Hoewel aan de samenstelling van de inhoud de meeste zorg is besteed, kan de redactie geen aansprakelijkheid aanvaarden voor mogelijke onjuistheden of onvolledigheden. Druk: Senefelder Misset Doetinchem

Burger zoekt beleving op boerenerf

Op de cover: Sandra Ruiter (zie ook pag. 33)

• Persoonlijk ve rhaal: ‘Je moet door , vanaf dag éé n’ • Wat doe je al s een koe kalft ?

Deboerin02-inhoud 5

17-09-2012 13:48:53

hoofdartikel

Burger heef t b

vit a

Deboerin02-hoofdartikel 6

17-09-2012 13:34:34

t behoef te aan

t amine G

In de afgelopen vier jaar groeide de landelijke omzet van nevenactiviteiten op de boerderij met maar liefst 52 procent. De verbreding blijkt perfect aan te sluiten bij de behoefte van de burger: beleving in de groene ruimte. Drie burgers vertellen enthousiast over hun motivatie om richting het boerenerf te gaan. TEKST FLORUS PELLIKAAN

Deboerin02-hoofdartikel 7

17-09-2012 13:34:52

HOOFDARTIKEL

= 200 bedrijven

Figuur 1 – Samenstelling van de multifunctionele landbouw per provincie in 2011. De grootte van de taartdiagram illustreert het aantal bedrijven met verbreding (uit: Kijk op multifunctionele landbouw, Venema et al., 2012)

natuurbeheer verkoop verwerking toerisme zorg

opgeheven Taskforce Multifunctionele Landbouw en wordt als zelfstandig consultant regelmatig voor verbredingsprojecten ingeschakeld. Marianne van der Heĳden, sectorspecialist landbouw, zorg en educatie bĳ ZLTO, is het met Ellen eens. ‘Consumenten willen steeds meer beleven, ruiken en proeven. De behoefte aan vitamine G, ofwel aan groene ruimte, is groot.’ Een rapport van VU Amsterdam laat zien dat groen nogal wat effect op de gezondheid en het welzĳn van de mens heeft. ‘Consumenten beginnen zich dat ook meer te realiseren en daaraan meer waarde te hechten. Via voeding, natuur ruimte en bewegen zĳn deze factoren verenigd in het platteland’, vertelt Marianne. ‘Zo blĳkt bĳvoorbeeld dat ouderen op een zorgboerderĳ meer voedsel- en drankopname hebben dan wanneer ze in een grootschalige zorginstelling dagbesteding genieten.’

Omzet van 491 miljoen

‘H

et groene alternatief’, ‘Bereid volgens de beste tradities van het land’ en ‘Even weg uit alle drukte’. Het zĳn zomaar enkele leuzen die boerderĳen met een verbredingstak gebruiken om burgers aan te spreken. Al deze leuzen verbinden de wensen van de hedendaagse burger met de kernwaarden van het platteland. ‘Uit onderzoek van Recron, de Nederlandse vereniging van recreatieondernemers, blĳkt heel duidelĳk dat burgers op zoek zĳn naar beleving, ruimte en rust. Na winkelen is fietsen en wandelen de meest favoriete buitenactiviteit. Het platteland sluit natuurlĳk perfect bĳ deze wensen aan’, vertelt Ellen Kok. Ze maakte deel uit van de dit jaar

‘Mijn inspiratie was hoe onze eigen kinderen opgroeien op een boerderij’

De verbrede landbouw sluit niet alleen aan bĳ de behoefte van de burger, maar geeft ook een positief imago aan de primaire landbouw. Mede vanuit dat oogpunt stelde in 2007 het ministerie van LNV voor vier jaar de Taskforce Multifunctionele Landbouw in om de positie van de verbrede landbouw te versterken. In die periode is ook in kaart gebracht hoe groot de sector is in aantallen en omzet (zie tabel 1 op pagina 10). Tussen 2007 en 2011 is de multifunctionele landbouw met 52 procent gegroeid. Zonder agrarisch natuurbeheer is de groei zelfs 75 procent. Met een omzet van 491 miljoen heeft de verbrede landbouw een omzet die vergelĳkbaar is met de totale biologische landbouw. In figuur 1 is via de grootte van de taartdiagrammen zichtbaar in welke provincies de meeste verbreding voorkomt en in welke vorm. Volgens Ellen en Marianne is er door allerlei ontwikkelingen zeker nog ruimte voor groei binnen sommige verbredingsrichtingen. ‘Veel budgetten in de zorg verschuiven naar de lokale overheden. Een logisch gevolg is dat er daardoor ook meer mogelĳkheden zĳn voor lokale initiatieven’, vertelt Marianne. ‘Ook voor de kinderopvang op boerderĳen zĳn nieuwe mogelĳkheden ontstaan. Kinderopvang was tot enkele jaren terug binnen een bestemmingsplan een stadse bestemming. In steeds meer gemeenten is dat inmiddels losgelaten.’ Om aansluiting bĳ de behoefte van de burger te

Deboerin02-hoofdartikel 8

17-09-2012 13:35:13

JOKE OX: ‘OP EEN BOERDERIJ HEERST EEN HEERLIJKE RUST, MAAR HET IS NOOIT UITGESTORVEN’ Lang hoeft Joke Ox uit Zaandijk niet te denken na de vraag waarom ze ieder jaar weer terugkeert naar boerderijcamping Ny Herema in het Friese Tzum. ‘Als je uit de Randstad komt, dan zie je altijd weer uit naar de rust, de frisse lucht en de vriendelijke mensen in Friesland. ’s Morgens vroeg ontbijten met uitzicht op het weiland en de koeien, dat is toch een fantastisch begin van de dag?’ Al tien jaar verblijft Joke samen met haar man in de zomermaanden regelmatig op de boerderijcamping. ‘We hebben hier in Zaandijk drukte genoeg om ons heen, dus wij hoeven geen drukke camping met een kantine en een zwembad. Op een boerderij heerst een heerlijke rust, maar toch is het nooit uitgestorven. De reuring op de boerderij vormt een prettige achtergrond.

En als onze kleinkinderen een keer komen, hebben ze op de boerderij genoeg te beleven.’ Joke geniet overigens niet alleen van de gemoedelijkheid op de boerderij, maar ook van die in de directe omgeving. ‘Een ambachtelijke slager of bakker hebben we in de stad niet meer, maar in Tzum zegt de bakker na een jaar: “Hé, bent u er weer?” Het is op het platteland duidelijk niet zo anoniem en dat is heerlijk.’ Een boerderijcamping heeft voor het oudere echtpaar nog meer voordelen. ‘Je kunt wanneer het echt nodig is, altijd op hulp rekenen van de boer en de boerin. Of het nu is met het weghalen van de caravan of met het plaatsen van de voortent. De gemoedelijkheid en gezelligheid blijven ons trekken.’

Deboerin02-hoofdartikel 9

17-09-2012 13:35:35

HOOFDARTIKEL

aantal bedrijven sector zorglandbouw agrarische kinderopvang boerderijverkoop agrarisch natuurbeheer recreatie boerderijeducatie totaal

totale omzet in mln. euro

2007

2009

2011

2007

2009

2011

756 20 2.850 13.700 2.432 500

870 64 3.000 13.660 2.240 500

1.050 209 3.300 14.000 2.884 800

45 4 89 90 92 1,5 322

63 14 128 79 121 1,7 407

80 20 147 86 156 2,2 491

Tabel 1 – Overzicht van het aantal bedrijven met verbreding inclusief de bijbehorende omzetten in de periode 2007-2011, een bedrijf kan in meerdere sectoren actief zijn (uit: Kijk op multifunctionele landbouw, Venema et al., 2012)

‘Consumenten willen steeds meer beleven, ruiken en proeven’

blĳven houden, is het volgens Ellen Kok wel nodig dat ondernemers inspelen op veranderende wensen. ‘De markt met minicampings is bĳvoorbeeld behoorlĳk verzadigd, maar voor overnachtingen met een bĳzonder element is wel markt. Daar zĳn al voorbeelden van, zoals de formules Het Betere BoerenBed en FarmCamps, maar ook overnachtingen in een hooiberg of pipowagen doen het goed.’

Niet bang voor crisis Marianne sluit zich bĳ Ellen aan en heeft ook een voorbeeld paraat. ‘Op dit moment vinden ouderen het nog leuk om op de zorgboerderĳ in de moestuin te werken en eten te bereiden. Dit past bĳ deze generatie, maar waarschĳnlĳk niet bĳ de volgende’, vertelt Marianne. ‘Nog steeds zal de ruimte en natuur op de boerderĳ dan nog wel van waarde zĳn, maar dan om bĳvoorbeeld te beeldhouwen of muziek te maken.’

WENDY KROESEN: ‘OP DE BOERDERIJ KAN IK MIJN KINDEREN EVEN LOSLATEN’ Een rustgevende plek, dat is zorgboerderij Van het Zandeind in Riel voor de autistische kinderen Roy en Wesley van Rudy en Wendy Kroesen uit Tilburg. ‘Autisten kennen geen gevaar, waardoor ik in de drukke stad Roy en Wesley altijd vast moet houden. Ik kan ze geen moment alleen buiten laten, waardoor ze altijd binnen moeten spelen’, vertelt Wendy. ‘Maar op de boerderij kan ik mijn kinderen echt even loslaten. Ze hebben daar de ruimte en kunnen hun eigen plan trekken. Het vrije, de natuur en het buiten zijn is gewoon ontzettend goed. Een kind moet niet altijd binnen zijn en aan de hand hoeven lopen. Roy en Wesley komen altijd positief terug van de boerderij.’ Een zorgboerderij heeft voor Wendy duidelijk voordelen boven een ‘gewone’ instelling. ‘De kinderen krijgen op de boerderij

één op één begeleiding en dus individuele aandacht. Alles staat in het teken van de wens van het kind. In andere vormen van zorg is daarentegen vaak sprake van groepsbegeleiding.’ Op het vleesveebedrijf helpen Roy en Wesley met het voeren van de koeien en kalfjes en soms rijden ze mee op de tractor. ‘Ook is er op de boerderij een speciale camping voor autistische kinderen en hun ouders. Roy en Wesley kunnen met die kinderen spelen en dat is weer goed voor hun sociale contacten.’ Wendy is voorlopig zeker van plan om met Roy en Wesley op de zorgboerderij te blijven. ‘Het hangt natuurlijk af van het persoonsgebonden budget en de indicatie, maar voor de kinderen is de boerderij zonder discussie een geweldige plek.’

Deboerin02-hoofdartikel 10

17-09-2012 13:35:49

ANJA VAN DE KRAAK: ‘JE WORDT IN EEN BOERDERIJWINKEL LEUKER GEHOLPEN’ Geboren midden in de stad Utrecht en van huis uit geen binding met de agrarische sector. Toch koopt Anja van de Kraak uit Houten al zeker twintig jaar kaas op kaasboerderij De Brienenshof in Cothen. ‘Jonge kaas uit de winkel vind ik te scherp van smaak. Die van de boerderij is romiger en zachter en vind ik daardoor lekkerder. Vroeger haalde ik ook de kaas voor de lunch op het werk altijd op de boerderij. Zowel van visite thuis als op het werk heb ik regelmatig complimenten gehad over de lekkere kaas.’ Dat boerenkaas iets duurder is dan kaas uit de supermarkt, vindt Anja geen probleem. ‘Ik ga voor het lekkere en niet voor het goedkoopste. Bovendien word je in een boerderijwinkel leuker geholpen. De

Bang dat de crisis een streep door de multifunctionele landbouw zet, is Ellen niet. ‘Het gros van de verbredingstakken is geen luxe. Voedsel en zorg zĳn primaire levensbehoeften met alleen in dit geval iets meer beleving. Ik heb niet het gevoel dat de consument de waarde daarvan overboord gooit.’

Specialer dan baan buitenshuis Dat meestal boerinnen de verbredingstak opstarten en runnen, is volgens Ellen niet verwonderlĳk. ‘Voor veel boerinnen is het lastig om naast de kinderen hun baan buitenshuis te behouden, maar de hoeveelheid werk thuis is vaak te beperkt of biedt te weinig uitdaging. Een verbredingstak is dan een mooie aanvulling. Bovendien hebben veel boerinnen een zorgopleiding genoten die goed aansluit bĳ bĳvoorbeeld kinderopvang of een zorgtak op de boerderĳ.’ Een boerin die vanuit die achtergrond met succes haar eigen verbredingstak heeft opgestart, is Petra Blom uit Hekendorp. Ze zette drie jaar geleden haar eigen agrarische kinderopvang Veld-Zicht op. ‘Hoe onze eigen kinderen opgroeien op een boerderĳ was voor mĳ de inspiratie om dat ook te kunnen bieden aan andere kinderen. Voorheen had ik al een baan in de zorg en ook mĳn opleiding sloot daarbĳ aan. Toen er op de boerderĳ een pand beschikbaar kwam, wilde ik graag mĳn eigen onderdeel op het boerenbedrĳf hebben, waarmee ik een inkomen kan generen.’ Petra verkoos daarom de eigen onderneming boven een baan buitenshuis. ‘Dit is specialer. Het is toch fantastisch om samen met je man een bedrĳf te hebben waarin je ieder binnen je eigen onderdeel je ei kwĳt kunt.’ Petra Blom is ook bestuurslid van de Vereniging Agrarische

boer en boerin zijn altijd vriendelijk en hebben echt hart voor hun zaak. Dat mis ik in de supermarkt.’ Ook het aspect gunnen speelt voor Anja een rol om wekelijks richting De Brienenshof te rijden voor een nieuw stuk kaas. ‘Ik wil niet dat deze winkels weggaan en ik gun deze hardwerkende mensen hun bestaan. Daarom koop ik ook vlees bij de ambachtelijke slager.’ Het uitbreidende assortiment in de boerderijwinkel verleidt ook Anja wel eens om wat extra’s te kopen. ‘In de zomer koop ik wel eens karnemelk. Die uit de winkel lust ik helemaal niet, maar ook de karnemelk van de boerderij is veel zachter van smaak. Af en toe twijfel ik ook om eens vlees uit de boerderijwinkel te proberen, maar dat heb ik tot nu toe nog niet gedaan.’

Kinderopvang (VAK) en bĳ het opzetten van de kinderopvang is ze zeker niet over één nacht ĳs gegaan. ‘We hebben een ondernemingsplan gemaakt en een marktonderzoek gehouden. Hierbĳ helpt de VAK starters ook. Maar voor het opzetten van een dergelĳke verbredingstak is ook eigen ondernemerschap zeker vereist’, geeft Petra desgevraagd aan. Zelfstandig advocate en boerin Gladys Koenders is regelmatig betrokken bĳ verbredingsactiviteiten en heeft adviezen voor starters. ‘Bĳ dergelĳke initiatieven is het goed om je allereerst in het bestemmingsplan te verdiepen. In sommige gemeenten behoort verbreding al standaard tot de mogelĳkheden, op andere plaatsen is een wĳziging van het bestemmingsplan nodig. Maar hoe de situatie ook is, gemeenten benaderen verbreding eigenlĳk altĳd welwillend.’

Netwerken als vereiste kwaliteit Het aantrekken van een een passende adviseur noemt Gladys als een tweede aandachtspunt. ‘Ben je zelf technisch, dan moet je een creatieve adviseur aantrekken. Ook om het woud van subsidies te ontrafelen is een adviseur heel nuttig.’ Een moeilĳkheid waar volgens Gladys iedere starter van een verbredingstak vroeg of laat mee te maken krĳgt, is het werven van meer klanten. De advocate adviseert daarom veel tĳd te steken in het netwerken met mensen die aansluiten bĳ de eigen verbredingstak. ‘Run je een boerderĳwinkel, dan is het goed om bĳvoorbeeld in contact te komen met iemand die kookworkshops aanbiedt. Je producten kunnen dan gebruikt worden in de workshop en deelnemers komen later soms terug in je winkel. Netwerken is beslist een vereiste ondernemerskwaliteit bĳ de opstart van een verbredingstak.’

Deboerin02-hoofdartikel 11

17-09-2012 13:36:02

GEKNIPTVOORDEBOERIN

AFFICHE Opgeruimd Voor het affiche van hun nieuwe theatertoer ’t Heerst liet de band Acda en De Munnik zich inspireren door Nederlandse koeien. In de voorstelling worden twee vrienden op hun reis door Amerika overvallen door een storm. De scènes van het wachten en hopen dat ze gevonden worden worden afgewisseld met prachtige liedjes. Kijk voor toerdata en info op: www.mojotheater.nl

Ruim al het speelgoed op in deze houten speelgoedkist met koe erop van I’m Toy. De speelgoedkist is ook verkrijgbaar in paard of schaap. Afmetingen: 40 x 66 x 43 cm. Prijs: € 70,95 www.ikenik.nl

Horens

Grappig haakje met horens voor het ophangen van handdoeken of jassen. Formaat: 9 x 8 cm. Verpakt per 2 stuks. Prijs: € 18 www.cocoboheme.com

Er is post! Grafisch kunstenaar Joost Veerkamp en kunstenares Marleen Felius ontwierpen samen het postzegelvel Nederlandse rundveerassen, waarop zes zeldzame rassen uit Nederland zijn afgebeeld. Verkrijgbaar bij Bruna en online te bestellen via PostNL. Prijs per vel: € 5 www.postnl.nl/collectclub

KOEtas Het merk Boross Design tovert originele legertassen om tot een hippe tas met onder andere leuke koeienprints. Het merk Djoom gebruikt oude koedekken als materiaal voor een unieke tas. Prijs oranje tassen Boross Design: € 29,95. Prijs koedektas blauw Djoom € 59,95 www.hollandstintje.nl

Deboerin02-grabbel1 12

14-09-2012 10:46:37

INSPIRERENDEBOERIN CARLA DAVIS EXOTISCHE BOERIN leeftijd: 58 • partner: Harrie Schuttenbeld (53) • kinderen: Jeanine en twee kleinkinderen • woonplaats: Bornerbroek • bedrijf: in maatschap met Harrie 120 melkkoeien, 100 stuks jongvee en 2000 vleesvarkens • daarnaast: CDA-raadslid gemeente Almelo • ontspanning: paardrijden

SEIZOENEN ‘Ik was zeventien toen ik van Curaçao naar Nederland verhuisde voor een studie in de zorg. Op Curaçao is het altijd mooi weer. De wisselingen van seizoenen hier vond ik bijzonder. Sneeuw had ik nog nooit meegemaakt.’

DONKER ‘Mijn partner was boer en zo rolde ik in het vak. Door mijn donkere huidskleur voldoe ik niet aan het stereotiepe beeld van een boerin. Hier in de omgeving kennen ze mij, maar anderen zijn verrast. “Wat leuk!”, zeggen ze dan. En: “Stinkt dat niet, een boerderij?”’

KOE EN ZORG ‘Ik heb bijna mijn hele leven in de zorg gewerkt, in allerlei managementfuncties. Thuis molk ik de koeien. Lange dagen, maar stilzitten kan ik niet. De zorg en de melkveehouderij lijken op elkaar. In de zorg zoek je voor mensen naar oplossingen voor een betere gezondheid. Als boer wil je de koe gezond houden, zodat ze gezonde melk geeft voor de mens. Zo is de kring rond.’

TROTS ‘Ik ben er trots op dat ik boerin ben en dat draag ik ook uit. Om de stem van de boer te laten horen, ben ik in Almelo gemeenteraadslid voor het CDA. Ook in de politiek ervaar ik dat boeren soms nauwelijks worden begrepen. Ik vecht ervoor, dat zit in me. Mijn ouders waren op Curaçao ondernemers met een garage, een bakkerij en slagerij, Zij leerden mij: wat je doet, dat moet je goed doen. En dat doe ik.’

Deboerin02-PoolseBruid 13

14-09-2012 14:49:12

PERSOONLIJKVERHAAL

boerin: Nele Verhelst • leeftijd: 29 • bedrijf: melkveebedrijf met 80 melkkoeien • woonplaats: Moerbeke (B.) • hobby’s: paardrijden, fotograferen

‘Je moet door, vanaf dag één’ De Vlaamse Nele Verhelst runt samen met haar ouders een prachtig bedrijf in het Belgische Moerbeke. Een jaar geleden verloor de jonge melkveehoudster haar man Wim aan kanker. Neles wereld stond op zijn kop. ‘We hadden samen een droom, die we niet samen konden beleven.’ TEKST JORIEKE VAN CAPPELLEN

Deboerin02-NeleVerhelst 14

14-09-2012 15:23:21

Deboerin02-NeleVerhelst 15

14-09-2012 15:23:31

PERSOONLIJKVERHAAL

Deboerin02-NeleVerhelst 16

14-09-2012 15:24:10

aar gespierde bovenarmen verraden het meteen. Nele Verhelst is een keiharde werker. ‘Mensen die mĳ niet kennen, denken dat ik een sporter ben’, glimlacht de verder zo frêle Vlaamse. ‘Ze zĳn verrast als ik vertel dat ik melkveehouder ben en twee keer per dag in mĳn eentje tachtig koeien melk.’ Het is inderdaad hard werken, geeft Nele toe. ‘Maar ik doe het graag. Tĳdens het melken tussen de koeien zĳn met het zachte getik van de pulsaties. Stiekem is het mĳn rustmoment van de dag.’ Het melkveebedrĳf in Moerbeke is sinds drie jaar in eigendom van de 29-jarige Vlaamse. Daarvóór werkte Nele enkele jaren in maatschap met haar ouders, die nog steeds op het bedrĳf wonen en meehelpen met werkzaamheden als voeren en het landwerk. Dat Nele melkveehouder zou worden, stond vanaf het begin eigenlĳk al vast. ‘Het bedrĳf overnemen van mĳn ouders was toch het liefst wat ik wilde. Wel volgde ik een bachelorstudie agro- en biotechnologie, je weet het tenslotte nooit.’ Naast haar bedrĳf heeft Nele nog een heel andere passie: professioneel koeien fotograferen. Met haar camera was ze de afgelopen jaren regelmatig op bedrĳven en shows te vinden om koeien op hun mooist op de gevoelige plaat vast te leggen.

Samen een droom We lopen naar de stal. Nele op hakken. Ze lacht erom. ‘Ik ben dan wel melkveehoudster, maar zo zie ik er niet altĳd uit hoor.’ Een schuifdeur gaat open en met gepaste trots laat Nele de nieuwe melkstal van haar bedrĳf zien, die vorig jaar in gebruik werd genomen. ‘Een 24 stands zĳ-aan-zĳ’, vertelt ze. ‘De oude melkstal was versleten en bovendien te klein. Mĳn man Wim en ik hebben uren gedacht en gediscussieerd over hoe de nieuwe melkstal moest worden.’ En dan wordt het even stil voordat ze verder gaat. ‘We hadden samen een droom’, begint Nele. ‘Ik leerde Wim kennen tĳdens mĳn studie. Wim was een sociaal mens. Hĳ kwam zelf ook van een melkveebedrĳf en was zo vreselĳk gek van koeien. Een passie die we samen deelden.’ Nele herhaalt: ‘We hadden samen een droom. Wim zou het bedrĳf thuis overnemen en we wilden de twee locaties uitbouwen en verder groeien. We staken elkaar ermee aan, gek op uitdagingen als we beiden waren.’

‘“Het komt goed”, zei Wim. Hij zei het me wel duizend keer’ We beseften allebei dat we een heel moeilĳke periode in zouden gaan’, vertelt Nele. ‘Wim was wel heel positief, hĳ had tenslotte al eens eerder een tumor overwonnen. ‘Het komt goed’, zei hĳ dan beslist. ‘Hĳ zei het me wel duizend keer.’

Medische mallemolen Die lente en zomer kwam Wim opnieuw terecht in een medische mallemolen. ‘Operaties en chemotherapie’, vertelt Nele. ‘Het sloeg niet aan, waarna we in een ander traject kwamen. Wim kreeg onder meer een vaccinatietherapie. Daarbĳ halen ze de witte bloedcellen uit je bloed en laten ze afweer ontwikkelen tegen de kwaadaardige cellen. Vervolgens brengen ze de witte bloedcellen weer terug in de bloedsomloop en dan is het afwachten of je lichaam zichzelf tegen de tumor keert.’ Wim had goede dagen en minder goede dagen. Werken was er niet meer bĳ. ‘Wim zat graag achter de pc of was in de stal, gewoon om naar de koeien te kĳken. Hĳ kende al onze koeien bĳ afstamming, naam en oornummer.’ Voor Nele werd het zwaar. ‘Ik wilde er voor Wim zĳn, maar ook voor het bedrĳf. Bovendien waren de werkzaamheden begonnen voor de bouw van de nieuwe melkstal. Wim wilde per se dat die doorgingen. Het voelde vreemd. Je moet door, terwĳl de toekomst eigenlĳk heel onzeker is. Ik dacht niet aan mezelf, draaide op de automatische piloot. Achteraf begrĳp ik soms niet hoe ik de dagen doorgekomen ben.’ Naast moeilĳke momenten waren er ook bĳzondere momenten. Gek als hĳ was op koeien ging de jonge melkveehouder graag naar prĳskampen. ‘Als Wims ziekte het toeliet, waren we er en hĳ genoot ervan. Hĳ wilde niet toegeven aan zĳn ziekte. Hĳ zat vol plannen en dacht mee over de inrichting van de stal en hoe de melkstal moest worden. Uiteindelĳk heeft hĳ de melkstal nog kunnen zien toen hĳ af was. Daar ben ik blĳ om, maar het voelde zo dubbel. Wim heeft er uiteindelĳk zelf niet meer in gemolken.’

Duizend keer Dat het anders zou lopen, had niemand voorzien. Een half jaar na hun bruiloft in 2009 kreeg Wim telkens terugkerende hoofdpĳn. ‘Voordat wĳ een relatie kregen, was Wim al eens eerder geopereerd. Wim had toen een tumor in zĳn hoofd die met succes was weggehaald. Sinds die tĳd stond hĳ permanent onder toezicht van een arts.’ Wim was er steeds vaker niet bĳ met zĳn hoofd. ‘Hĳ kon zomaar tien minuten op de bobcat voor zich uit zitten staren en zich nadien niet meer herinneren wat hĳ daar nu eigenlĳk deed.’ In het ziekenhuis deden de artsen een nare ontdekking. ‘Ze constateerden opnieuw een tumor in zĳn hoofd. Op dezelfde plek als waar hĳ de vorige keer ook zat.’ Het slechte nieuws kwam hard aan. ‘Toen we het hoorden, werd het stil.

Nummer achttien Wim overleed op 18 november 2011. ‘Een paar maanden ervoor vertelde de arts ons dat Wim niet meer te genezen was. Dat was het moeilĳkste moment. Je blĳft hopen, maar moet accepteren dat er geen hoop meer is.’ Dat Wims overlĳden precies op de achttiende was, vindt Nele heel bĳzonder. ‘Wim had iets met nummer achttien. Hĳ was geboren op de achttiende, hĳ woonde op nummer achttien, hĳ trouwde op de achttiende en overleed op de achttiende.’ Nele beleefde de hele periode als in een roes. ‘Je bent intens verdrietig. Er moet veel geregeld worden, de begrafenis, maar ook een hele papierwinkel die in gang gezet wordt. Daarnaast is er ook de harde realiteit dat de wereld gewoon verder

Deboerin02-NeleVerhelst 17

14-09-2012 15:24:28

persoonlijkverhaal

‘In de week tussen Wims overlijden en de begrafenis stonden er zeven koeien op kalven’ draait. In de week tussen Wims overlijden en de begrafenis stonden er zeven koeien op kalven. De koeien moeten gevoerd, verzorgd en gemolken worden. Ik stortte me op mijn werk. Bezig zijn was mijn manier van rouwverwerking. Het liet me ook zien dat het leven niet stopt, maar dat je door moet, vanaf dag één. Hoe moeilijk dat ook is.’

Niet verstoppen ‘Hoe aantrekkelijk het misschien ook leek, ik besefte dat ik me niet moest verstoppen op het bedrijf. Het is belangrijk dat je onder de mensen blijft, zodat je erover kunt praten.’ Nele bezocht vergaderingen, bleef fotograferen en pakte haar grote hobby, het paardrijden, weer op. ‘Het vormde een uitlaatklep in die zware periode.’ Het vaste ritme van het werk op de boerderij bood Nele ook na die periode veel houvast. ‘Ik kende heel veel moeilijke momenten, en nog steeds. Ik viel enorm af. Maar gaandeweg vind je de kracht om jezelf bijeen te rapen en door te gaan. Wim had tegen me gezegd: “Je mag een maand om mij treuren, maar dan moet je door met het bedrijf.” En ik wilde het ook. Doorgaan. Voor Wim, maar vooral ook voor mezelf. Ik heb daarin ook enorm veel steun van mijn familie.’ Weer die stralende glimlach. ‘Mijn ouders helpen me waar ze kunnen. Ik weet het gewoon zeker, dit bedrijf is wat ik wil.’

Alleen beslissen En Nele bruist van de plannen. ‘Achter in de stal wordt een nieuwe plek gemaakt voor de droge koeien. Met luxe ligboxen, zodat ze fijn kunnen liggen.’ Beslissingen neemt Nele nu alleen. ‘Melken, insemineren en de administratie doe ik allemaal zelf. Ik kan mijn ouders om raad vragen. Of ik bel goede vrienden om eerlijk advies. Bovendien ben ik door mijn werk als fotografe op veel bedrijven geweest en ook daar heb ik veel van geleerd.’ Nele heeft nu meer rust in haar hoofd. ‘Ik draag dit altijd met me mee. Maar ik ben nog jong en ik heb een heel leven voor me liggen. Iemand zei me toen in die periode: “Nele, je kan treuren, maar je moét vooruit. De weg ligt steeds voor je.” Dat is nu mijn motto.’ Een bijzondere herinnering aan Wim is te vinden in de jongveestal. Op de dag van Wims overlijden kalfde zijn favoriete koe Xandolla van een vaarskalfje. Haar naam werd Dolly, naar haar moeder. En haar nummer, hoe kan het anders, nummer achttien. Nele wijst haar aan en het zwarte kalf kijkt nieuwsgierig op. ‘Zij gaat nooit meer weg.’

Deboerin02-NeleVerhelst 18

14-09-2012 15:25:01

Drie topstieren en superbevruchters voor slechts €16,00 per dosis Daarvoor moet u toch echt bij KI Kampen zijn!

it!

w Top exterieur met ei

Talentino

Talent x A 90 Kian x AB 87 Lentini • Prod. 93% +632 -0,23 +0,18 174 NVI • Ext. 93% 107 108 109 110 112 Totaal • Super uiers en benen • Pinkenstier (geboortegemak 103) • Stier met perfecte onderbalk • aAa 312 Talentinodochter Lieske 57

Big Winner

! r a a b t h c u r v n e m a a Duurz

Win 395 x A 90 Lucky Leo x A 90 Pinkpop • Prod. 98% +116 +0,40 +0,17 210 NVI • Ext. 90% 101 105 105 107 107 Totaal • Bijzonder laatrijp (111) en persistent (104) • Uit de 100-tonners van Mr. Duurzaamheid Jos Knoef • aAa 516

Inhoud en power!

Big Winnerdochter Clara 147, als derde kalfs!!

Aalshorst Pleasure Talent x AB 88 Merton x B+ 84 Goldie • Prod.: 95% +375 -0,10 +0,05 167 NVI • Ext.: 87% 105 102 111 105 110 Totaal • Gezond en duurzaam: Cgt 103, Lvd +618 • Talentzoon met macht: Voorhand 102, Inhoud 106 Kruisbreedte 109 • Pinkenstier (geboortegemak 104) • aAa 153

Pleasuredochter Sonja 6391

K.I. Kampen

De Bese 1 – 7722 PD Dalfsen. Tel.: 0529 - 431967 – Fax: 0529 - 434979 Internet: www.ki-kampen.nl – E-mail: ki.kampen@wxs.nl

KIKampenaug2 2012.indd 32

28-08-12 16:11

BOERINENBESTUUR ELS NIJENHUIS CRV leeftijd: 53 • woonplaats: Yde • bedrijf: runt samen met haar man Roelof een melkveebedrijf met 80 melkkoeien • baan: 20 uur per week in voedingsdienst verzorgingshuizen • huidige bestuurstaken: vice-voorzitter CRV-afdeling De Drie Provinciën, bestuurslid studieclub vrouw en veehouderij

‘Toen we een paar jaar geleden een honderdduizendliterkoe hadden, ging het balletje rollen. Een veehouder die in de ledenraad zat, kwam namens CRV een cadeau overhandigen en het gesprek kwam op bestuurswerk. Daarvóór al had ik bij een vertegenwoordiger eens laten vallen dat ik het leuk zou vinden als er meer vrouwen in het bestuur vertegenwoordigd zouden zijn; ik vond het nogal een mannenwereld. Nu ben ik vice-voorzitter van de afdeling De Drie Provinciën.’ ‘Ik heb eerder al in de ondernemingsraad van mijn werk gezeten en ben actief geweest in de buurtvereniging. Toch voelt dit anders. De organisatie is veel groter, er is veel geld mee gemoeid en de belangen zijn groter. Hier wordt een ander niveau van je verwacht. Je moet kennis van zaken hebben en binding met het melkveebedrijf.’

’Soms vragen vrouwen: “Hoe kom ik in zo’n bestuur”? Stel je actief op, dat helpt’ ‘Wat ik vooral leuk vind aan het besturen is dat het je wereld vergroot. Ik vind ons melkveebedrijf geweldig, maar er is meer dan dat. Ik ontmoet graag andere mensen. Als bestuurder hoor je van alles en wissel je veel ervaringen uit. Voor je eigen ontwikkeling is dat heel positief, het verrijkt je echt.’ ‘Ik vind het geen probleem om als bestuurder vooral met mannen samen te werken. De cultuur is open, mannen behandelen je als gelijkwaardig. Toch zou ik graag meer vrouwen zien in besturen. Niet omdat ik vind dat vrouwen betere bestuurders zijn dan mannen, maar om te laten zien dat vrouwen ook betrokken zijn bij het melkveebedrijf.’ ‘Er wordt wel eens gezegd dat de drempel om bestuurder te worden voor vrouwen hoog is. Ik ervaar dat niet zo. Er zijn voldoende mogelijkheden voor vrouwen die bestuurlijk actief willen worden. Ik vind het jammer dat ze daar niet meer gebruik van maken. Soms vragen vrouwen wel eens: “Hoe kom ik dan in zo’n bestuur?” Ik denk dat het vooral belangrijk is dat je je niet passief opstelt. Ga bijvoorbeeld mee naar vergaderingen. En als een vertegenwoordiger langskomt, ga er dan bij zitten en stel vragen. Wees actief, dat helpt.’

Deboerin02-bestuursvrouwen 20

17-09-2012 12:06:14

TANJA VAN DE VEN ZLTO leeftijd: 39 • woonplaats: Beek en Donk • bedrijf: runt samen met haar man Michel een bedrijf met 150 melkkoeien • huidige bestuurstaken: voorzitter ZLTO-afdeling Laarbeek

‘Het jaar 2011 was een van de drukste jaren ooit voor ons. We hebben een nieuwe stal gebouwd met drie melkrobots. Juist toen werd ik gevraagd als ZLTO-voorzitter van de afdeling Laarbeek. Ik heb ja gezegd, op voorwaarde dat ik een jaar later kon beginnen. Gelukkig wilde de oude voorzitter nog een jaar blijven zitten. In april 2012 heb ik hem opgevolgd.’ ‘Ik ben nu voor het eerst in mijn bestuurlijke carrière voorzitter. Om eerlijk te zijn vind ik dat wel spannend. Ik vind mezelf geen voorzitterstype; ik hoef niet per se op de voorgrond. Aan de andere kant zie ik het ook als een uitdaging. Dit najaar leid ik de ledenvergaderingen. Ik ben heel benieuwd hoe dat gaat.’ ‘Al jong ben ik begonnen met bestuurswerk. Toen ik vijftien jaar oud was, kwam ik bij de agrarische jongerenorganisatie KPJ. Later volgden de plaatselijke AJK, het BAJK en uiteindelijk ben

‘Ik neem geen tijd om te lezen; ik krijg informatie vooral door veel te netwerken’ ik ook afgevaardigd naar het NAJK. Daarnaast heb ik acht jaar lang in de gemeenteraad gezeten.’ ‘Van huis uit heb ik meegekregen dat je niet alleen voor jezelf leeft. Het is ook goed om oog te hebben voor de maatschappij, bezig te zijn voor anderen. Dat is voor mij een belangrijke motivatie voor het doen van bestuurswerk. Een andere reden is dat ik graag iets naast het bedrijf doe. Het bestuurswerk verruimt mijn horizon en het is een goede manier om op de hoogte te blijven van alle ontwikkelingen. Ik neem geen tijd om te lezen; ik krijg informatie vooral door veel te netwerken.’ ‘Om zes uur ’s ochtends sta ik op. Dan ga ik even de stal in. Wat er verder ook gebeurt, dan ben ik daar in ieder geval geweest. Overdag probeer ik zo veel mogelijk thuis te zijn; we hebben vier jonge kinderen. ’s Avonds ben ik regelmatig weg. Nu we een melkrobot hebben, is dat wel gemakkelijker geworden. We zijn flexibeler. Gemiddeld besteed ik zo’n tien uur per week aan het bestuurswerk. Dat is niet alleen vergaderen, maar ook je e-mail bijhouden bijvoorbeeld. Daar ben je zo een ochtend aan kwijt.’

Deboerin02-bestuursvrouwen 21

17-09-2012 12:06:32

MANAGEMENT

Rapportcijfers voor graskuil 1 DROGESTOFGEHALTE Het drogestofgehalte geeft aan hoeveel vocht er in de kuil zit. Dat is een belangrijke aanduiding voor de broeigevoeligheid en de conservering van het voer. • Als het drogestofgehalte van een kilo voer uitkomt op 400, betekent dit dat er 400 gram droge stof en 600 gram vocht in het voer zit. Het getal wordt vaak uitgedrukt als een percentage, in dit voorbeeld 40 procent. • Een optimaal drogestofgehalte ligt tussen de 30 en 45 procent. Kuilen met meer dan 50 procent droge stof zijn gevoelig voor broei, dat wil zeggen gevoelig voor bederf door schimmels, gisten en bacteriën. Een te natte kuil verliest veel voederwaarde door verzuring en is daardoor soms minder smakelijk. • Een licht zure geur duidt op een goed geconserveerde kuil. Deze geur is hoofdzakelijk afkomstig van melkzuur. Door het luchtdicht afsluiten van kuilvoer worden suikers omgezet in melkzuur. Daardoor daalt de zuurgraad (de pH-waarde) van de kuil en is het voer geconserveerd, vergelijk het met het principe in een weckpot.

2 VEM De afkorting vem staat voor voedereenheid melk. Koeien produceren meer melk van een kuil met een hoge vem. De vem is een maat voor de hoeveelheid energie in het voer. • Als vuistregel geldt dat elke 442 vem gelijkstaat aan een kilo melkproductie. • Van nature scoren de graskuilen uit het voorjaar het hoogst. Het optimum ligt op 980 vem per kilo droge stof. • Er bestaan ook graskuilen van 1000 vem of meer. Dit voer bevat heel veel energie, maar dat is niet zonder risico. Het zijn meestal kuilen die erg jong gemaaid gras bevatten, met heel hoge suikergehalten. De pens breekt dit jonge gras zeer snel af, wat ertoe leidt dat er in korte tijd veel zuur gevormd wordt. Met zulk kuilvoer ligt pensverzuring op de loer.

3 DVE/RUW EIWIT Naarmate er meer eiwit in de kuil zit, stijgen de gehalten aan darmverteerbaar eiwit, oftewel dve, en ruw eiwit. Ruw eiwit geeft de totale hoeveelheid eiwit in het voer aan. Het is een voederwaarde die is vastgesteld door metingen in het kuilmonster. Dve is een berekend kengetal, dat specifiek aangeeft hoeveel eiwit er op darmniveau beschikbaar komt. • Het optimale ruweiwitgehalte in het totale rantsoen ligt op 150 gram per kilo droge stof (15 procent). Koeien geven minder melk van kuilen met een lager eiwitaandeel. Het ruw eiwit is te beïnvloeden door het gras korter te maaien en meer te bemesten. • Voldoende eiwit uit eigen voer is belangrijk, het eiwit aankopen van elders is duur.

4 OEB Om veel melkeiwit te produceren heeft een koe zowel energie ls eiwit nodig. De onbestendigeiwitbalans (oeb) geeft de verhouding tussen die twee aan. Hoe meer eiwit er in de pens beschikbaar is, hoe hoger de oeb. • Mais bevat relatief veel energie (zetmeel) en scoort daardoor negatief voor oeb. In rantsoenen met mais is daarom het streven om gras in te kuilen met een oeb van boven de 30. • Over het totale rantsoen gezien is een oeb van iets boven 0 optimaal. Een te hoge oeb betekent verspilling van eiwit; het overschot aan eiwit verliest de koe in de vorm van ureum in de melk. • De onbestendigeiwitbalans is te beïnvloeden via het maaimoment, door de bemesting en door het voordrogen van de kuil. Hoe droger het gras is, des te minder suikers (energie) er omgezet worden in zuren en des te kleiner het eiwitaandeel is.

5 SUIKER Suiker is een belangrijke energiebron voor de koe. Bovendien wordt het voer smakelijker door een hoger suikergehalte. Eigenlijk is de hoeveelheid suiker die op het analyseformulier staat een hoeveelheid restsuiker. Van de oorspronkelijke suiker is een deel benut als ‘brandstof’ voor melkzuurvormende bacteriën. Deze bacteriën zorgen ervoor dat de zuurgraad daalt tot een niveau waarbij de kuil stabiel is en de voederwaarde van het voer nauwelijks nog verandert. Meestal is dat na drie tot zes weken het geval. • Het optimale suikergehalte van een graskuil ligt tussen de 80 en 160 gram per kilo droge stof. Bij hogere waarden bestaat het risico op pensverzuring. Een te laag suikeraandeel is funest voor de smakelijkheid en voor de hoeveelheid energie. • Wie gras wil oogsten met een hoog suikergehalte kan het best laat in de middag maaien; de suikergehalten in het gras zijn dan van nature het hoogst.

Deboerin02-BLGGformulier 22

17-09-2012 11:59:45

Een goede kuiluitslag is voor een boer hetzelfde als een goed rapport op school voor een kind. Maar wat verstaat een veehouder onder een goede kuil? De Boerin buigt zich met BlggAgroXpertus over het analyseformulier van een graskuil. TEKST TIJMEN VAN ZESSEN

Voederwaarde-onderzoek Gras ingekuild Kuilkenner Excellent

Postbus 170 NL - 6700 AD Wageningen

kuil 1 2011

T E I T

+31 (0)88 876 1010 klantenservice@blgg.agroxpertus.nl blgg.agroxpertus.nl monstername: zie Contact & Info

BLGG AgroXpertus Voorbeeldverslag Postbus 170 6700 AD WAGENINGEN

Onderzoek

Resultaat in gram/kg, tenzij anders vermeld.

2 3

Onderzoek-/ordernummer: 731327/002744037

Resultaat product droge stof

Streeftraject

Zand <20-5

531

300-500

490

Ruw as

5,3

4,9-5,9

5,2

VCOS (%)

10-20

Azijnzuur

4 5

Resultaat droge stof

Streeftraject

Zand <20-5

90-120

81,5

76-80

80,0

NH3-fractie (%)

5-15

Nitraat

0,7

< 7,5

1,7

VEM

522

983

880-940

957

Ruw eiwit

138

160-190

163

VEVI

552

1039

900-980

1003

Ruw eiwit totaal

146

170-210

175

DVE+

60-80

Oplosbr.ruw eiwit(%)

40-60

OEB+

40-80

Ruw vet

30-50

VOS

400

753

680-720

724

Ruwe celstof

212

230-280

FOSp+

339

639

525-600

591

Suiker

213

80-160

OEB+ 2 uur

40-95

NDF

426

420-500

FOSp+

190

Melkzuur Voederwaarde en analyseresultaat

Oogstdatum: 30-04-2011

230 **

131 453

358

225-300

296

NDFverteerbr.heid(%)

78,9

70-80

76,7

Structuurwaarde

2,7

2,6-3,0

2,9

ADF

229

240-290

244

Verzadigingswrd.

0,96

0,95-1,10

0,99

ADL

20-30

2 uur

Toelichting uitslag t.o.v. streeftraject Vrij Vrij Uitleg Laag laag hoog Hoog Gevaar op pag. 2

** Opmerking

Voederwaarde en analyseresultaat Rundvee: de berekende gehalten van onderstaande darmverteerbare aminozuren bedragen circa: Lysine 4,5 g/kg DS Methionine 1,6 g/kg DS

Pagina: 1 Totaal aantal pagina's: 4 731327, 22-02-2012

Deboerin02-BLGGformulier 23

DVE 1991: Voormalige DVE-waarden: 86 g DVE, -7 g OEB en 662

g FOS.

Dit rapport is vrijgegeven onder verantwoording van dhr J.P. Dekker, directeur Operations. Op al onze vormen van dienstverlening zijn onze Algemene Voorwaarden van toepassing. Op verzoek worden deze en/of de specificaties van de analysemethoden toegezonden. BLGG AgroXpertus stelt zich niet aansprakelijk voor eventuele schadelijke gevolgen voortvloeiend uit het gebruik van door of namens BLGG AgroXpertus verstrekte onderzoeksresultaten en/of adviezen. BLGG AgroXpertus is ingeschreven in het RvA-register voor testlaboratoria zoals nader omschreven in de erkenning onder nr. L122 voor uitsluitend de monsternemings- en/of de analysemethoden.

17-09-2012 12:00:02

MAKEOVER

MARIEKE DE RUITER-KEIJZER leeftijd: 27 • partner: Dick de Ruiter (31) • kinderen: Sophie (1) • woonplaats: Warga

Samen met man Dick en haar schoonouders Piet en Janneke runt Marieke de Ruiter een melkveebedrijf met 190 melken kalfkoeien. Anderhalf jaar geleden verhuisde het bedrijf vanuit Giessenburg naar het Friese Warga. Kort erna werd dochter Sophie geboren. Na deze hectische periode is het nu tijd voor een dagje uit voor Marieke zelf.

FELBLAUW In modezaak Up to Date in Leeuwarden vraagt storemanager Lies van Kammen naar Mariekes kledingstijl. ‘Niet te uitbundig en vooral praktisch’, zegt Marieke. Qua materiaal en kleur koos Lies voor iets anders. ‘Het felle blauw van het blazertje staat prachtig bij Mariekes haar en ogen’, zegt Lies. ‘Het shirtje eronder is van een glanzende stof die comfortabel zit.’

‘Marieke heeft al een mooie bruine haarkleur van zichzelf’, vindt Jitske Maaike Venema van Beauty Hair & Wellness in Leeuwarden. ‘Door blonde highlights maken we de bruine kleur nog levendiger. Ook knippen we het haar in lagen voor meer volume. Zo kan Marieke het ook mooi los dragen.’ Met lichte oogschaduw en mascara laat ze Mariekes ogen nog meer spreken. Een beetje lipgloss zorgt voor de finishing touch.

SUPERBLIJ Marieke is superblij. ‘Ik zie er echt anders uit. Bovendien heb ik handige tips gekregen. Deze kleding had ik zelf niet snel gekozen, maar het past helemaal bij me. Het zit lekker en ziet er stoer uit, maar toch ook vrouwelijk. Dit ben ik!’

Fotografie: Lex Ensing Fotografie

HIGHLIGHTS

Deboerin02-makeover 24

17-09-2012 13:09:22

Deboerin02-makeover 25

17-09-2012 13:09:54

Zie pagina 52

DB02_26.indd 26

14-09-2012 11:32:57

INSPIRERENDEBOERIN LEEN DECLERCQ LANDBOUWEDUCATIE leeftijd: 29 • partner: Koen Gheleyns (29) • woonplaats: Oostkamp • bedrijf: 60 melkkoeien • neventak: vakantieopvang, landbouweducatie plattelandsklassen en bed & breakfast ‘De Grote Linde’

METEEN VERKOCHT ‘Toen ik net negentien was en tijdens mijn studie voor onderwijzeres te horen kreeg dat dit melkveebedrijf een opvolger zocht, was ik meteen verkocht. Ik had al langer iets met dieren en van deze locatie moest en zou ik iets maken. Het was hoe dan ook een impulsieve beslissing, maar het idee om daar verbreding en landbouweducatie aan te koppelen lag voor de hand.’

SOCIALE BAND ‘Mensen – en vooral kinderen – in contact laten komen met het leven op het platteland boeit me enorm. Het is belangrijk om mensen te tonen wat ons werk betekent. Ik leer bezoekers dat koeien dingen eten die wij mensen niet kunnen eten en dat koeien dit voer gebruiken om er hoogwaardige producten als vlees en melk van te maken.’

ZEVEN DAGEN OP ZEVEN ‘Ik blijf voorlopig nog halftijds aan de slag in het onderwijs. Mijn dagen zijn zeven dagen op zeven goed gevuld. Landbouweducatie is een voortdurende zoektocht. Ik zoek continu naar nieuwe manieren en spelletjes om zaken aan te leren of over te brengen.’

VOORAL DINGEN DOEN ‘Kinderen willen niet alleen veel zien, ze willen ook wat kunnen doen op een boerderij. Voor kinderen heb ik daarom een aangepast programma waarbij ze ook dingen mogen doen. Zo mogen de kinderen de jongere kalfjes vastzetten, borstelen en ermee wandelen in een gesloten stal. Ze mogen korrels geven, voer bij de kuil scheppen en de kalfjes voeren om zo ook de logica van het voeren te snappen.’

Deboerin02-EducatieLeclerc 27

17-09-2012 11:13:39

KIJKJEINDEKEUKEN Er heerst altijd een gezellige drukte in de drie jaar oude keuken van Ina van Ark en Jacob Wijnker uit Avenhorn. Het gezinsleven met de vier kinderen, het werkoverleg van de boerderij, maar ook spelende oppaskinderen maken het tot een echte leefkeuken.

De blauwe borden zijn afkomstig van melkfabriek Cono als waardering voor een jaar eersteklas melk. Ze passen mooi bij de blauwe vazen en de tegels boven het fornuis.

Kinderknutsels voor vaderdag. De tweeling Merel en Isabel van tien jaar maken vaak dezelfde werkjes en kwamen dit jaar thuis met zelfgemaakte rozetten.

Laarzen horen in de bijkeuken. Dat geldt niet alleen voor die van Jacob of de vertegenwoordigers, ook alle kinderen trekken netjes hun laarzen uit voordat ze binnenkomen.

Aan de grote tafel wordt â&#x20AC;&#x2122;s morgens om zeven uur met het hele gezin ontbeten. Daarna gaat Jacob melken en brengt Ina de kinderen naar school.

Deboerin02-keuken 28

14-09-2012 10:33:00

De blauwe tegels heeft Jacobs vader ooit nog uit een oud huis gesloopt. Ze lagen jarenlang op zolder en dreigden meermaals te worden weggegooid, maar kregen uiteindelijk toch een plekje in de nieuwe keuken.

De schoolfoto’s van Merel, Isabel, Robin en Daan hebben bewust een prominente plek in de keuken. Jaarlijks komen er nieuwe klassenfoto’s in de lijst.

Van planten houdt Ina niet zo erg, maar iedere week komt er wel een nieuwe bos bloemen in de keuken. Soms uit eigen tuin, maar meestal vanuit het dorp of van een kraampje langs de weg.

De trofeeën van deelname aan de NRM blijven net zo lang op de schouw staan totdat Jacob tijd heeft om ze op een regenachtige dag op te hangen aan de fotowand in het kantoor.

De ouderwetse potkachel staat er voor de sier. Een vriendin had hem over en hij paste goed bij het interieur van de nieuwe keuken.

Deboerin02-keuken 29

14-09-2012 10:34:18

ONTHoornen

Stier onthoornt kalveren

â&#x153;

Deboerin02-onthoornen 30

17-09-2012 09:20:11

Fokken met hoornloze stieren is niet nieuw, maar het is wel een actueel onderwerp vanwege de toenemde aandacht vanuit de maatschappij voor dierwelzijn. Steeds meer ki-organisaties bieden hoornloze stieren aan. Langzaamaan maakt het gebruik van hoornloze stieren opgang bij melkveehouders. TEKST ALICE BOOIJ

Deboerin02-onthoornen 31

17-09-2012 09:20:22

ONTHOORNEN

alveren onthoornen is geen prettig werk, niet voor de veehouder en ook niet voor het kalf. De nog jonge dieren worden verdoofd en de dierenarts haalt de kleine horentjes eruit. Het betekent even een terugval in groei en het is voor de kalveren geen prettige ingreep. Maar het onthoornen kan ook anders: door het fokken met hoornloze stieren. Zĳ geven kalveren die van nature hoornloos zĳn.

Stilletjes verdwenen Hoornloze stieren zĳn niet nieuw. Al helemaal niet bĳ herefords en black angus, waar hoornloosheid al een raskenmerk is. Bĳ melkveerassen is het dominante gen van hoornloosheid (zie middelste kader) maar sporadisch aanwezig. Toch komt hoornloosheid bĳ holstein al meer dan honderd jaar voor, zo blĳkt uit stamboekgegevens. In 1886 werd er zelfs een speciale rubriek van hoornloze dieren op de keuring geshowd. In die tĳd was hoornloosheid

echter niet gewenst. Waar moesten anders de nummers van de koeien in gebrand worden? En de horens waren een makkelĳke ‘kapstok’ om koeien mee vast te zetten. Logisch dus dat de hoornloze variant in de holsteinpopulatie stilletjes aan verdween. Totdat dierenwelzĳn hoog op de agenda kwam te staan en er kritisch meegekeken werd bĳ het onthoornen van kalveren. Er zĳn verschillende kiorganisaties druk geweest om hoornloze dieren in de populatie op te zoeken en zo kregen hoornloze stieren in hun fokprogramma’s kansen bĳ de allerbeste koeien. Het grote probleem was namelĳk dat de foktechnische kwaliteit van de hoornloze dieren lager lag, dat wil zeggen dat hun melkproductie, gehalten en exterieur niet concurrerend waren met andere dieren. Een van de stieren die de ommekeer inluidde, is de stier Aggravation Lawn Boy P-red, een rode Amerikaanse stier met een sterke vererving, die ook nog

eens hoornloos bleek te zĳn. Voeg daarbĳ de techniek van genomic selection (waarbĳ al op jonge leeftĳd de potentie van een dier in beeld is) en fokkerĳorganisaties kunnen actief werken aan en zoeken naar de (genetisch) beste dieren die ook nog eens het vermogen hebben om hoornloze kalveren te geven.

Verschillen tussen landen Zo is er een heel assortiment aan hoornloos fokkende stieren ontstaan. ‘We zetten tussen de vĳf en tien hoornloze stieren per jaar in’, vertelt Gert-Jan van den Bosch, productmanager genetica bĳ CRV. ‘Met name de roodbonte stieren zĳn al concurrerend. De beste zouden ook zonder hun hoornloze eigenschap ingezet worden.’ Hĳ signaleert dat het gebruik van hoornloze stieren langzaamaan opgang vindt. ‘In Europa zie je wel grote verschillen tussen landen bĳ het gebruik van hoornloze stieren, in Duitsland is de aandacht het grootst.’

Deboerin02-onthoornen 32

17-09-2012 09:20:54

MELKVEEHOUDSTER SANDRA RUITER: ‘COMPLEET HOORNLOOS GEFOKTE VEESTAPEL ZOU MOOI ZIJN’

Melkveehouder Bert Knol en zijn vriendin Sandra Ruiter uit Genemuiden gebruiken vanaf het begin hoornloze stieren. ‘Het is voor ons een duidelijke keuze’, vertelt Sandra, die inmiddels een tiental hoornlo-

ze kalveren verzorgt die zonder horens zijn geboren. ‘Het is het allermooist als de kalveren gewoon hoornloos geboren worden. Horens zijn gewoon gevaarlijk.’ Het onthoornen van de kalveren is niet leuk, vult Sandra aan. ‘Het is toch sneu voor die kalveren. Als je dat kunt voorkomen door hoornloze stieren te gebruiken, moet je dat meteen doen.’ Sandra geeft wel aan dat haar vriend wat zakelijker is als het om onthoornen gaat. ‘Mannen zeggen dan sneller “het moet even”, terwijl je je als vrouw vooral door de emotie laat leiden omdat het zielig is voor het kalf.’ Sandra kan binnen enkele weken de hoornloze kalveren herkennen. ‘Bij de geboorte zie en voel je geen verschil, en bij

de hoornloos geboren kalveren blijft dat zo. Kalveren met horens krijgen dan al kleine knobbels. Het verschil is heel erg duidelijk te voelen.’ Sandra en Bert blijven hoornloze stieren gebruiken op hun tweehonderd koeien. Sandra: ‘Mits ze natuurlijk ook goed scoren op de andere kenmerken. Het gaat bij ons wel om de melkproductie. Het hoornloosfokprogamma is nog maar pas begonnen, dus we verwachten wel nog meer en betere stieren. Het zou mooi zijn als er een keer een echte topstier kwam die hoornloze kalveren geeft.’ Het doel is duidelijk: ‘Een compleet hoornloos gefokte veestapel. Dat zou heel erg mooi zijn.’

HOE FOK JE HOORNLOOSHEID IN DE VEESTAPEL? Hoornloosheid is vrij gemakkelijk in een veestapel te fokken omdat het hoornloosheidsgen dominant is, net als bijvoorbeeld de zwartbonte kleur. Er komen bij koeien twee verschillende vormen van hoornloosheid voor: de homozygote en de heterozygote vorm. Een homozygoot hoornloze stier, aangeduid met PP achter zijn naam, geeft bij een gehoornde koe honderd procent hoornloze nakomelingen. Een heterozygoot hoornloze stier, Pp in dit geval, geeft in de helft van de gevallen kalveren zonder horens bij paring met een gehoornde koe.

In figuur 1 is de vererving van verschillende typen hoornloze stieren weergegeven. Bij een paring wordt van zowel de koe als de stier één gen doorgegeven aan de nakomeling. Bij homozygoot hoornloze stiehomozygoot hoornloze stier PP

ren gaat er altijd een P door naar het kalf en vanwege de dominantie van hoornloosheid betekent het dat zo’n kalf altijd hoornloos is. Is de stier heterozygoot, dan heeft de helft van de kalveren horens.

gehoornde koe pp

Pp heterozygoot hoornloze stier Pp Pp

gehoornde koe pp pp

Figuur 1 – Mogelijkheden bij het paren van een hoornloze stier met een gehoornde koe

HANNEKE VAN ORMONDT VAN WAKKER DIER: ‘WAAROM NIET DE HUISVESTING AANPASSEN?’ Ook Wakker Dier is kritisch over het onthoornen van kalveren. ‘Niemand wil de horens van stieren, koeien of kalveren verwijderen’, aldus beleidsmedewerkster Hanneke van Ormondt. ‘Dat is een pijnlijke ingreep en eigenlijk een heel verkeerde oplossing om dieren in een kleinere omgeving te houden. Als Wakker Dier willen we daar zo snel mogelijk vanaf.’

Hoornloos fokken zou een oplossing kunnen zijn, zo realiseert Van Ormondt zich. ‘Maar waarom moet er altijd gesleuteld worden aan de dieren en waarom wordt er niet kritisch naar zijn of haar omgeving gekeken?’, vraagt ze zich af. Wat Wakker Dier betreft wordt een dier gehouden in een omgeving waarin het past, met alle lichaamsdelen. ‘Of het nou

snavels, horens of ballen zijn, ze horen aan het dier.’ De beleidsmedewerkster geeft aan dat veehouders wel de mogelijkheid moeten krijgen om te zorgen voor ideale huisvesting voor hun dieren. ‘Dat begint met een eerlijke prijs voor de producten in de supermarkt. Daar ligt volgens ons de oplossing.’

Deboerin02-onthoornen 33

17-09-2012 09:21:08

Zeker Zakelijk Plus

Een verzekeraar die u adviseert over uw slimste zet Waar vind je dat nog? Een ongeluk zit in een klein hoekje. Van het ene op het andere moment kan uw leven er heel anders uitzien. En ook dat van uw gezin. Ondernemen is geen spelletje. Zorg ervoor dat uw arbeidsongeschikt heidsverzekering goed geregeld is. Maak nu een afspraak op www.unive.nl/agrariers voor een persoonlijk advies, passend bij uw wens.

• Vijf dekkingsmogelijkheden • Hoge instapkorting • Preventiecheque voor medische gezondheidstest

Alles overzichtelijk geregeld bij één verzekeraar via één aanspreekpunt Een ervaren adviseur die u totaaladvies kan geven gericht op uw onderneming Hoog gewaardeerd door klanten

www.unive.nl/agrariers Unive adv Boerin a4.indd 1 DB01_37.indd 44

08-03-12 16:04 14-09-2012 10:29:04

GASTCOLUMN FEMKE MARIJE WIERSMA VAN BOER ZOEKT VROUW Femke Marije Wiersma werd bekend dankzij Boer zoekt vrouw. Afgelopen winter ‘emigreerde’ ze met haar zoontje vanuit Friesland naar de boerderij van haar vriend Gijsbert in Abcoude. Samen verwachten ze een kindje.

Leven

en laten leven Als kind groeide ik op met vrijwel altijd huisdieren in huis. Honden, katten, de daaropvolgende puppies en kittens, ratjes, konijnen, cavia’s, hamsters, vissen en schildpadden hebben in mijn jeugd dienstgedaan als huisgenoot. Bij mij thuis was het zelfs geen probleem wanneer ik met mijn verzorgpony langskwam en deze door de voordeur, via de keuken, de achterdeur weer uit deed om hem vervolgens op ons kleine postzegeltuintje te parkeren. Uiteraard ging er van deze minikinderboerderijcollectie wel eens iets richting de eeuwige jachtvelden, wat dan vervolgens na een heuse plechtigheid ergens een plekje achter in de tuin kreeg. Op een boerderij gaat men hier heel anders mee om, heb ik gemerkt. Onlangs vertelde een familielid, dat ook met haar gezin op een boerderij woont, dat het konijn van de kinderen (leeftijdscategorie één tot zes jaar) die dag door de hond was doodgebeten. Ik vroeg of de kinderen hadden moeten huilen. Dit was niet het geval. Hun reactie was geweest: ‘Goh, dat is zielig’… Stoere en vooral nuchtere kids, dacht ik nog. Maar de echte reactie kwam eigenlijk pas toen hun opa besloot zo’n boutje niet te verspillen, en het konijn nog snel te slachten nu het nog warm was. De volgende ochtend liep ik vanuit de melkstal de deel op, om bij mijn jonge kippetjes te kijken. De hoeveelheid veren die ik op de deel tegenkwam, bezorgden mij direct een onaangenaam gevoel. Mijn favoriete kip, met het bruine veertje op de kop, én de haan bleken onvindbaar. Samen met Gijs heb ik vervolgens de omgeving uitgekamd, helaas hebben we mijn kippetjes niet meer gevonden. Toen Gijs later die week ’s ochtends een vos zo de stal uit zag lopen, kwamen we tot de conclusie dat de kippen geroofd moesten zijn. Ik geef eerlijk toe dat de veertjes die ik op de deel zag dwarrelen, me wel een beetje een brok in de keel bezorgden. Maar een traan heb ik, met die stoere, nuchtere kids in gedachten, zeker niet gelaten. Stoere kids? Stoere boerenkids denk ik nu. Maar toch ook wel een stoer voormalig burgermeisje.

Deboerin02_Gastcolumn 35

14-09-2012 10:49:12

studieclub

Meebewegen met de tijdsgeest

Op excursie in een agrishop

Deboerin02-studieclub 36

14-09-2012 10:40:48

De boerinnengroep ‘Boerinnen van nu’ uit het Friese Gaasterland moderniseerde het afgelopen jaar. De groep kreeg niet alleen een nieuwe naam, maar betrok ook jonge boerinnen bij het programma en het bestuur en behield, ook na twintig jaar, de dynamiek. ‘De avonden bij de boerinnenclub zijn avonden uit die je niet wilt missen’, geeft voorzitter Jacoba van der Werf aan. TEKST ALICE BOOIJ

oe hou je na twintig jaar je boerinnengroep actief ? Een vraag die de ‘Boerinnen van nu’ uit Gaasterland goed kunnen beantwoorden. Na een voortvarende en ambitieuze start als Boerinnengroep Zuidwesthoek kwam de vrouwenorganisatie bĳ het ouder worden van haar leden in rustiger vaarwater. Ze gingen het gesprek aan met jongere boerinnen om ook die bĳ de club te betrekken. Met succes.

Vaktechnische start Jeannet Bekedam (47) is een van de medeoprichters van de Friese boerinnenclub en herinnert zich nog goed wat de aanleiding was om – alweer twintig jaar geleden – als boerinnen de koppen bĳ elkaar te steken. ‘We wilden geen creatieve of huiselĳke dingen doen, zoals bĳ de plattelandsvrouwen, maar stevige agrarische avonden beleggen.’ Het was de tĳd dat vrouwen die met een boer trouwden écht boerin werden, maar vakinhoudelĳk geen of weinig opleiding hadden gehad in de agrarische sector. ‘We wilden meewerken en ook meepraten en mee ondernemen, maar misten de kennis.’ Jarenlang bleek de formule succesvol. Interessante avonden, goede discussies en leerzame bĳeenkomsten waren voltreffers. De groep groeide uit en de boerinnen spĳkerden hun kennis flink bĳ. Jeannet: ‘We stonden als boerinnen ons “mannetje”.’

nengehaald. Een aantal jonge boerinnen ging die uitdaging aan. ‘Zo zĳn we ook betrokken bĳ de invulling van het programma’, vertelt Jacoba, die al vrĳ snel voorzitter werd.

Baan buitenshuis Het enthousiasme van de jonge bestuursleden kwam vooral naar voren in het ‘moderniseren’ van de bestaande Boerinnengroep Zuidwesthoek. Zo was er de naamswĳziging van boerinnengroep naar ‘Boerinnen van nu’, de sponsoring van verschillende bedrĳven en een nieuw uitnodigend programmaboekje. Ook de persoonlĳke benadering van collega-boerinnen om lid te worden heeft veel nieuwe leden binnengehaald, onder wie veel jonge vrouwen. ‘Inmiddels is het ledenaantal gestegen naar zestig actieve leden’, vertelt Jacoba trots. ‘En het unieke is dat de

Op zoek naar jonge leden Na verloop van jaren bleek echter dat zich weinig nieuwe boerinnen aansloten. Vooral de jongere generatie bleef achterwege, ondanks het lobbyen via lokale kranten. ‘We voelden ons niet aangesproken’, zo verwoordt Jacoba van der Werf (24) het. En dus ging het bestuur zo’n drie jaar geleden het gesprek aan met de jongere generatie, waardoor het tĳ keerde. ‘Het bestuur vroeg heel direct of we ons wilden aansluiten, ze wilden nieuwe leden’, blikt Jacoba terug. Toen twee jaar geleden twee bestuursleden aangaven het bestuur te willen verlaten, is er bewust voor gekozen om de jonge boerinnen de kans te geven om het bestuur te komen versterken, zodat er weer nieuwe, verfrissende ideeën werden bin-

Deboerin02-studieclub 37

14-09-2012 10:41:04

STUDIECLUB

DE LEDEN VAN ‘BOERINNEN VAN NU’ Annelies Adema Ida Agricola Gettje Altenburg Manon Albada Jacqueline Aukes Jeannet Bekedam Hennie Binnendijk Aukje Boersma Coby Bokma Martha Deinum Wiesje Doorenspleet Anneke Draaijer Elisabet Dijkstra Hennie Eppinga Antje Faber Klaske Feenstra Tjitske Flapper Tineke van der Goot Mieke Haarsma Wieke Haarsma Joke Heida

Tineke op de Hoek Geertje Huitema Aukje de Jong Bianca de Jong Martha de Jong Thea Ketelaar Tite Keurentjes Grietje Koopman Ria Koopmans Ymie Kuiper Bertina Kuiper Annie Laagland Jenny Mulder Lucie Reijenga Corine Schep Marianne Schilstra Hanneke Smink Tiertsje Smink Sietske Stellingwerf Hiltje Terpstra Renske Terpstra

Coby Thibaudier Josien Tuinier Jenny Uittenbogaard Afke van der Velde Willeke Veldman Klaske Veltman Etty Visser-de Groot Marjan Visser Petra Visser Tineke Vlietstra Hannie de Vries Durkje van der Wal Heidi van der Werf Jacoba van der Werf Rika van der Werf Hanneke Westra Agnes Winia Gré Ybema Paulien Zonderland

leeftĳd van de leden varieert tussen de twintig en de zestig jaar. Als ‘Boerinnen van nu’ kunnen we dan ook nog veel van elkaar leren.’ Jacoba kan achteraf goed verklaren hoe het zo heeft kunnen lopen met de boerinnengroep. ‘We hadden een avond met de GIBO Groep en toen vroeg de inleider hoeveel vrouwen er fulltime boerin zĳn. Dat waren er maar drie.’ Ook Jacoba was door dit lage aantal verrast. ‘Bĳna iedereen had een baan buiten de deur, de boerderĳ is voor hen niet het allerbelangrĳkste. En degenen die wel op de boerderĳ werken, hebben daar een opleiding

voor gedaan.’ Het betekent dat de vaktechnische avonden waarmee de boerinnen twintig jaar ervoor begonnen waren, niet meer aansloten bĳ de belevingswereld van de huidige ‘boerinnen’. ‘We hebben niet de ambitie om alles van het bedrĳf te willen weten, maar we willen natuurlĳk wel graag op de hoogte blĳven van wat er gaande is in de agrarische wereld. Daarom organiseren we regelmatig avonden met interessante en inhoudelĳke agrarische onderwerpen, maar ook creatieve, actuele en maatschappelĳke onderwerpen komen aan bod. De variatie in de avonden is heel belangrĳk’, weet Jacoba inmiddels. Een van de meest succesvolle avonden was bĳ kledingwinkel Steegenga Mode in Balk, bĳna alle leden waren er. En voor het komende seizoen zĳn de avonden ook al gepland: er staat een avond met boer Jan en zĳn Pauline van ‘Boer zoekt vrouw’ op het programma, de dierenarts komt langs, de boerinnen gaan cupcakes maken en er is een excursie naar een schapenboerderĳ.

Excursie naar de firma Bosma Een leuke afwisseling in het programma zorgt ervoor dat zo veel mogelĳk leden zich aangesproken voelen. De excursie die ze naar de firma Bosma, melktechniek, groene vakzaak en agrishop, in SintNicolaasga maken is zo’n voorbeeld. Zo’n veertig leden lieten zich informeren over de ontwikkelingen van het bedrĳf. Ronald Bosma vertelde over de bedrĳfsovername, de groei en de verschillende takken die ze op het bedrĳf hebben. ‘We begonnen met melktechniek, hebben er een groene vakwinkel bĳ en inmiddels ook een bloemenshop.’ Een bedrĳfsontwikkeling die voor de boerinnen heel herkenbaar was. Iedereen kreeg een toepasselĳke ‘goodie bag’ mee naar huis, een emmer met inhoud en er mocht na de presentatie met vĳftien procent korting worden gewinkeld. Een mooie actie. Veel agrarische spullen, kindercadeaus en tuinspullen gingen er mee naar huis. Het was weer een geslaagde avond!

Deboerin02-studieclub 38

14-09-2012 10:41:25

en r e v l a k e d Gezon ! r e i z e l p n e gev

Nu in emmer ĂŠn zakjes in handige box

BenfitalÂŽ Plus De PLUS bij kalverdiarree, zodat het kalf snel herstelt

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met: Boehringer Ingelheim bv, Postbus 8037, 1802 KA, Alkmaar vetmedica.nl@boehringer-ingelheim.com Telefoon: 072 566 2411, Fax: 072 564 3213

18069 BI Benfital44A4 adv-V2.indd 1 DB01_21.indd

ABCD 20-09-11 16:07 12-03-2012 11:19:13

Deboerin02-passieBrinkSymo 40

17-09-2012 09:22:44

PASSIEVOORKOEIEN

‘Mijn hart ligt bij het boerenleven’ Irma Brink-Symons is met hart en ziel boerin. Ze praat net zo makkelijk over het nut van een gemengde zomerkuil als over het maken van yoghurt. En ondertussen staat ze met evenveel enthousiasme geïnteresseerden te woord die alles over de koeien willen weten. ‘Thuis zijn, tussen de koeien op ons eigen bedrijf en met de kinderen om me heen, dat is wat me gelukkig maakt.’ TEKST alice Booij

‘Z

ullen we eerst een rondje over het bedrijf maken? Want het bedrijf, dat ben ik.’ Zo’n enthousiaste binnenkomer kan alleen maar komen van een rasechte boerin: Irma Brink-Symons. In het Groningse Midwolda boert de 45-jarige boerin met man Han (40) en hun zonen Jordy (11), Rick (8) en Steffan (5) op het ouderlijk bedrijf van Irma. ‘Mijn ouders zijn in 1966 uit België, bij Antwerpen, hier naar Groningen verhuisd. Vandaar ook dat onze stalnaam Belgia is.’ Al jong hielp Irma haar vader met het koeien- en trekkerwerk. ‘Ik wilde altijd al boerin worden, maar dan alleen met een man die ook passie voor het bedrijf heeft.’ Daarom ook volgde ze geen agrarische opleiding. ‘Dan kon ik in ieder geval op een andere manier nog aan de slag.’ Maar het geluk wilde dat ze Han tegen het lijf liep, boerenzoon, échte koeienman en met een ouderlijk bedrijf waar al een broer aan het werk was. ‘We hebben dezelfde liefhebberij voor koeien’, vertelt Irma terwijl we door de veestapel van negentig koeien lopen. Ze kent alle namen en afstammingen en bij elke koe heeft ze wel een verhaal. ‘We hebben een band met ons vee.’

Feikje favoriet Zonder twijfel noemt ze Feikje 43 haar favoriet. Feikje, een dochter van Stormatic, schreef in 2007 het vaarzenkampioenschap op de noordelijke CRV Koe-Expo op haar naam. ‘Ze is met negentig punten een van de fraaiste koeien in onze stal’, geeft Irma aan. ‘Maar het is niet

alleen dankzij het keuringssucces dat zij een speciaal plekje bij ons heeft. Ze was altijd al heel aanhankelijk.’ De zevenjarige Feikje komt van oorsprong uit de bekende Feikjes van Klaas van der Ploeg, die later door Koepon, het melkveebedrijf van Wijnand Pon, zijn overgenomen. ‘Han heeft bij Koepon gewerkt en zo zijn we ooit aan de Feikjes gekomen. Het maakt me trots dat generaties later deze Feikje 43 zijn combinatie, zijn fokproduct is, dat geeft het een speciaal tintje.’

‘Zee’ van bloemen Melken, trekker rijden, mee ondernemen; het hoort allemaal bij Irma’s dagelijkse bezigheden, hoewel haar aandacht sinds de komst van de drie jongens wel wat meer naar binnenshuis is verschoven. ‘En ook daar kan ik weer heel erg van genieten’, zegt ze, terwijl ze vertelt over het zelf yoghurt en jam maken. Ook op het terras met een ‘zee’ aan bloemen is duidelijk waar Irma graag haar energie in steekt. Daarbij verzorgt ze ook de pr van het bedrijf, dat tussen de woningen aan de rand van Midwolda ligt. ‘We hebben dit jaar flyers rondgebracht waarin we iedereen hebben uitgenodigd om te komen kijken toen de koeien dit voorjaar de weide ingingen. ‘Het was een groot succes, maar nee, ik ben geen type om meer die verbreding op te zoeken. Ik houd van mijn vrijheid om de dingen te doen die ik leuk vind. Tussen de koeien, op het eigen bedrijf, lekker thuis met de kinderen in de buurt. Hier ligt mijn hart.’

Deboerin02-passieBrinkSymo 41

17-09-2012 09:22:59

CRV-VROUWENDAG EEN DAG SPECIAAL VOOR BOERINNEN… DINSDAG 2 OKTOBER

DINSDAG 9 OKTOBER

’t Haske, Joure

De Til, Giessenburg

Dames, van harte welkom op de CRV-vrouwendag, een dag speciaal voor boerinnen. U ontmoet uw collega’s en u steekt er iets van op. De CRV-vrouwendag is exclusief voor leden en klanten van CRV. Er zijn geen kosten aan verbonden. U krijgt een leerzame, gezellige dag met inspirerende sprekers, een heerlijke lunch en diverse workshops. Kom verder; versterk uzelf én uw bedrijf met CRV.

WILT U ERBIJ ZIJN? U BENT VAN HARTE WELKOM! Ga naar de site (CRV4all.nl) en klik op de button CRV-vrouwendag voor opgave of meer informatie.

BETTER COWS | BETTER LIFE

463-12 Ad vrouwendag-VT.indd 1

10-09-12 10:37

INSPIRERENDEBOERIN HANNEKE HANSMA TWITTERBOERIN leeftijd: 29 • partner: Jan Jellema • bedrijf: 75 melkkoeien • woonplaats: Loënga • twitteraccount: @HannekeHansma

NIEUWE WERELD ‘Bijna dagelijks plaats ik op Twitter een berichtje over de gebeurtenissen op ons bedrijf. Als er een kalf geboren is bijvoorbeeld. Omdat ik er steeds meer over hoorde, maar niet wist wat het precies inhield, volgde ik via LTO een cursus twitteren. Er ging een wereld voor me open. Mensen kunnen mij “volgen” en ik kan op mijn beurt weer contact leggen met anderen.’

FAMILIEKUDDE ‘Ik twitter bewust om de agrarische sector in een positief daglicht te zetten. Wij hebben zelf een familiekudde. Alle koeien lopen bij elkaar en de kalfjes blijven bij de moeder. Dat laat ik zien via Twitter. Dat is leuker en gemakkelijker dan het bijhouden van een website of Facebook.’ We doen ook nieuwe contacten op via Twitter. Een stagiaire uit Frankrijk, contact met andere ondernemers en zelfs de media.’

DOMINEE ‘Via Twitter verspreidt nieuws zich razendsnel. Vorig jaar hielden we een open dag. Dat meldde ik op Twitter. Mijn tweet werd door andere twitteraars overgenomen, zelfs door de dominee uit het dorp. Op de open dag spraken we een gezin uit de stad. Hoe ze van deze dag wisten? Via Twitter!’

VERSLAVING ‘Het is heel gemakkelijk om iets op Twitter te plaatsen. Dat heeft ook nadelen. Mensen oordelen via internet soms scherper dan dat ze “in het echt” zouden doen. Twitter is ook verslavend. Ik kijk dagelijks een paar keer wat er getwitterd is of ik plaats zelf een tweet, ook al sta ik midden in de wei bij een pasgeboren kalf. Het is mooi om dit boerengeluk te delen.’

Deboerin02-TwitterHansma 43

17-09-2012 14:18:20

BEELDVERHAAL

De geboorte van een kalf

Deboerin02-beeldverhaal 44

17-09-2012 13:34:30

Wat moet je doen als een koe moet afkalven? De natuur heeft het over het algemeen goed geregeld, maar het is goed om te weten wat je zelf wel en niet kunt doen. Dierenarts Hiemke Knijn van CRV geeft tips en uitleg. TEKST jorieke van cappellen

De eerste tekenen van een naderende geboorte zijn bij een koe te zien aan het onrustig en afwisselend staan en liggen. De koe houdt de staart af en staat met gebogen rug. Uiteindelijk wordt de vruchtblaas zichtbaar. Deze fase heet de ontsluitingsfase en duurt bij vaarzen tussen de 4 tot 12 uur, bij koeien tussen de 2 tot 6 uur.

Na de ontsluitingsfase begint de uitdrijvingsfase met het verschijnen van de pootjesblaas. Het is belangrijk dat de koe afkalft in een ruime, schone afkalfstal met de mogelijkheid om de koe aan te binden. Zorg dat bij iedere geboorte de hulpmiddelen klaarstaan: glijmiddel, trekmateriaal in de vorm van kettinkjes of schone (!) touwtjes en eventueel een verlosapparaat. En voor het kalf: een middel om de navel te ontsmetten.

De uitdrijvingsfase duurt bij vaarzen 2 tot 6 uur, bij koeien 1 tot 4 uur. Door krachtige weeĂŤn treedt het kalf in het bekken van de koe. Bij een normale ligging komen de voorpoten eerst, met daarop de kop van het kalf. Je kunt de ontsluiting van de geboorteweg controleren door voorzichtig met een schone hand of een handschoen aan de vulva van de koe in te gaan. Voel je een duidelijke rand, dan is de geboorteweg nog niet volledig ontsloten. Je kunt tegelijkertijd de juiste ligging van het kalf controleren. Probeer of je beide voorpoten en de neus kunt voelen.

Door even in de huid tussen de klauwtjes te knijpen kun je controleren of het kalfje leeft. Het kalfje geeft dan een natuurlijke bewegingsreflex. Ook kun je even voorzichtig een vinger op de tong leggen. Het kalfje geeft dan een slikreflex.

Deboerin02-beeldverhaal 45

17-09-2012 13:34:55

BEELDVERHAAL 5

Het kalf ligt goed en komt op de juiste manier naar buiten. Schakel altijd een dierenarts in als je twijfelt aan de juiste ligging van het kalf. Dat kan zijn als je helemaal niets in de geboorteweg voelt of alleen de voorpootjes (de kop ligt dan mogelijk teruggeslagen). Een kalf kan via stuitligging (achterpoten eerst) in principe gezond ter wereld komen.

Als je zeker weet dat het kalf goed ligt, maar de geboorte vlot niet genoeg, dan kun je helpen ‘trekken’. Leg hiervoor de verloskettinkjes of -touwtjes aan in de kootholte, onder de bijklauwtjes van het kalf, met de sluiting boven op de pootjes. Bij deze bevestiging is er zo min mogelijk kans op beschadiging van de gewrichten. Trek alleen tijdens de buikpers. Deze principes gelden ook voor verlossingen met het verlosapparaat.

Zodra de kop en de schouders door het bekken zijn, glijdt het kalf vlot uit de koe. Bedenk dat vleeskalveren een gespierde achterhand hebben. Vang het kalf op een schone ondergrond (stro of een rubbermat) op en maak de neus vrij van slijm, zodat het kalf goed kan ademen.

Deboerin02-beeldverhaal 46

Als het kalf achter de koe ligt, kun je het geslacht van het kalf controleren. Vervolgens kun je de navelstreng ontsmetten. Leg dan het kalf in ‘kikkerhouding’ zodat de longen in de borstkas veel ruimte hebben voor een goede ademhaling. Vouw hiervoor de voorpoten onder het kalf en leg de achterpoten aan beide zijden gestrekt onder het kalf. Wrijf het kalf droog met wat stro om de bloedsomloop te stimuleren. Het is belangrijk dat het kalf binnen twee uur na de geboorte voldoende biest binnenkrijgt.

Workshop hulp bij afkalven Op de CRV-Vrouwendag op 2 en 9 oktober geeft dierenarts Hiemke Knijn een uitgebreide workshop over de juiste hulp bij verlossingen.

17-09-2012 13:35:19

DB02_42.indd 42

14-09-2012 10:33:14

VROUWENDAG

Vooruitblik op de CRV-vrouwendag Workshops, luisteren naar inspirerende verhalen, bijpraten met collega-boerinnen. Het zijn ingrediënten die ook op de derde editie van de CRV-vrouwendagen weer aan bod komen. Nieuwsgierig naar de inhoud? In De Boerin geeft Marianne Stoop alvast een voorproefje van de workshop over genomic selection. TEKST JOSÉ BUIJS EN INGE VAN DRIE

‘H

et geheim van genomic selection.’ Dat is de titel van de workshop die Marianne Stoop geeft tĳdens de CRV-vrouwendagen in Joure en Giessenburg. Voor Marianne bevat het onderwerp genomic selection nauwelĳks nog geheimen; in haar werk als onderzoeker bĳ het team Animal Evaluation Unit van CRV komt ze bĳna dagelĳks met genoomfokwaarden in aanraking.

In 2011 leidde Marianne precies dezelfde workshop. Hebben boerinnen wel oren naar zo’n technisch thema? ‘Genomic selection is inderdaad geen gezellig onderwerp. Het is ook niet altĳd de eerste keus die boerinnen maken, maar ze zĳn wel degelĳk heel geïnteresseerd.’ Vrouwen hebben verschillende redenen om de workshop te volgen, merkt Marianne. ‘Sommige vrouwen komen er

MIRANDA SNEPVANGERS: ‘DE SMAAK TE PAKKEN’ Twee keer bezocht Miranda Snepvangers uit Bergen op Zoom inmiddels een CRV-vrouwendag. ‘Ik vind het een superleuk initiatief. Eindelijk eens een “zakelijke” bijeenkomst voor boerinnen.’ De eerste keer ging Miranda alleen. ‘Dat was best wel spannend, maar al snel had ik contact met andere boerinnen. Het jaar daarop ben ik met een van die boerinnen, Anne-Marie van Gastel, naar de vrouwendag in Temse in Vlaanderen gegaan.’ Miranda volgde onder meer de workshop over hulp bij afkalven. ‘In diezelfde week kon ik mijn praktijkervaring toepassen door mijn man Sjack te adviseren een vaars wat langer de tijd te geven en de natuur zijn gang te laten gaan. Mannen zijn soms wel eens te ongeduldig, waardoor ze te vroeg aan een verlossing beginnen.’ Ook volgde Miranda de workshop over melkproductieregistratie (mpr). ‘Ik merk dat ik het steeds leuker vind om samen met Sjack naar een mpr-uitslag te kijken. Het is voor mij een stuk duidelijker geworden en ik merk dat ik serieuzer genomen word door voerleveranciers en vertegenwoordigers.’ ‘Anne-Marie en ik hebben echt de smaak te pakken. Daarom hebben we hier in West-Brabant een boerinnenstudieclub opgericht. Maar de vrouwendag blijven we natuurlijk ook gewoon bezoeken. Ik kijk ernaar uit!’

Deboerin02-vrouwendagen 48

17-09-2012 11:49:06

zelf op het bedrĳf mee in aanraking, andere kiezen voor deze workshop omdat ze de gesprekken aan de keukentafel over genomic selection niet goed kunnen volgen. Ze willen graag mee kunnen praten.’ In ruim een uur tĳd praat Marianne de boerinnen bĳ over de ins en outs van genomic selection. Wat is een merker, hoe bereken je een genoomfokwaarde, wat zegt betrouwbaarheid en wat kun je allemaal uit een TalentScan afleiden? In korte tĳd behandelt Marianne veel begrippen. ‘Ik heb me bĳ het voorbereiden van de workshop heel erg afgevraagd hoe het zou zĳn als ik niets van het onderwerp zou weten. Het is eigenlĳk allemaal wiskunde, maar ik probeer het zoveel mogelĳk los te trekken van de cĳfers. Ik begin echt bĳ de basis en werk veel met voorbeelden.’

Cocktailprikker Zo gebruikt Marianne een cocktailprikker om uit te leggen wat een merker is. ‘Een merker is eigenlĳk een soort vlaggetje op het DNA, waaraan twee kopieën zitten. Dat vergelĳk ik met een cocktailprikker met een stukje kaas en/of een druif. Er kunnen twee stukjes kaas aan zo’n prikker zitten, maar ook een stukje kaas en een druif of twee druiven. Je zet vĳftigduizend van die prikkertjes neer en berekent het effect van al die stukjes kaas en druiven bĳ elkaar. Dat vormt de basis voor het berekenen van genoomfokwaarden.’ Ook laat Marianne de boerinnen op papier uit tien vaarzen de beste selecteren, eerst op basis van verwachtingswaarden en vervolgens op basis van genoomfokwaarden.

Deboerin02-vrouwendagen 49

CRV-VROUWENDAGEN De CRV-vrouwendagen vinden plaats op dinsdag 2 oktober in Joure en dinsdag 9 oktober in Giessenburg. De dag start om 9.30 uur met koffie en eindigt om 15.30 uur. Inschrijven kan via de website van CRV (vrouwendag.crv.nl) of via de CRV-klantenservice.

•• •• •• ••

Een overzicht van de workshops: Alert op vruchtbaarheid Eerste hulp bij afkalven Het geheim van genomic selection Het gemak van gezonde koeien Hoe fok ik een honderdtonner? Hoog rendement met VeeManager Kijk op veebeoordelen Met mpr naar topprestaties

‘Welke kies je dan, is de keuze bĳ beide verschillend en waarom dan? Dat zĳn leuke vragen om met elkaar te bespreken.’ Wat het geheim is van genomic selection? Dat kunnen de boerinnen na afloop van de workshop precies vertellen. ‘“O, zit dat zo?”, heb ik vorig jaar vaak gehoord. Deze boerinnen kunnen straks zeker meepraten aan de keukentafel.’

17-09-2012 11:54:17

GEKNIPTVOORDEBOERIN

FUCHSIA Mooi roze is niet lelijk! Werken in de stal of in de tuin is nog leuker met deze fuchsia kruiwagen. De kunststof bak heeft een inhoud van 85 liter. Prijs: € 69,95. www.agradi.nl

Klara

SITETIP: WAKKER WORDEN TUSSEN KOEIEN Zin in een overnachting in een prachtige boerderij? Boerderijkamers.nl heeft een groot aanbod voor overnachten op het platteland in Nederland, België en daarbuiten. Veel van de boerderijen die overnachtingen aanbieden, zijn nog actief in bedrijf. www.boerderijkamers.nl

Melkweg Maak kennis met de Vlaamse melkveehouderij via de ‘Melkwegen’. Deze fietsen wandelroutes voeren je door afwisselende landschappen en langs mooie melkveebedrijven. Infoborden vertellen het verhaal van het bedrijf. Routebeschrijvingen zijn verkrijgbaar op de startpunten in Knokke-Heist, Drongen, Kalmthout, Pajottenland en Lummen. www.landelijkegilden.be

Weg met de skippybal, hier is springkoe Klara! Deze opblaasbare rubberkoe (50 x 40 x 20 cm) staat garant voor veel springplezier. Verkrijgbaar in ‘bont’ en acht andere vrolijke kleuren. Geleverd met handpompje. Prijs vanaf: € 18,95 www.springkoe.nl

BOERENLEVEN beschreven Melkveehoudster Irene van de Voort geeft in ‘De boerin vertelt’ een kijkje in het leven van maand tot maand op kaasboerderij ‘De Groote Voort’ in Lunteren. Het levert een openhartig verhaal op, met grappige inzichten in het moderne boerenleven. Uitgeverij Regioboek, 160 pagina’s. ISBN: 9789087881764. Prijs: € 22,50 Verkrijgbaar bij diverse (online) boekhandels

Deboerin02-grabbel2 50

17-09-2012 09:26:56

INSPIRERENDEBOERIN KARLA BALKEMA EMIGRANT leeftijd: 42 • partner: Ubo Marinus (49) • kinderen: Teun (13), Annejet (12), Esther (7) en Tom (5) • woonplaats: Quelaines (Frankrijk) • bedrijf: 60 melkkoeien

ONTDEKKINGSREIS ‘Onze eerste tijd in Frankrijk, nu dertien jaar geleden, was één grote ontdekkingsreis. In Nederland boerden we met mijn zwager en schoonzus, nu deden we alles zelf. De vrijheid en het samen beslissingen nemen, maar ook het ontdekken van een andere cultuur en het ontmoeten van nieuwe mensen; het was allemaal nieuw en spannend. Het ruikt hier zelfs anders.’

BRIEFJES BIJ DE TELEFOON ‘Ik moest erg wennen aan de taal. Frans had ik op school nooit gehad. Ik liep rond met een woordenboek in de tas en er lagen briefjes bij de telefoon. “Kan mijn man u terugbellen?”, stond daar bijvoorbeeld in het Frans op. Ubo kon gelukkig wel Frans.’

EEN HELE TAART ‘Elk jaar gaan we naar Nederland. Ik vind het heerlijk dat je dan zomaar bij iedereen langs kunt gaan. Fransen zijn dat niet gewend. Toch hebben we onze plek wel gevonden. Vooral het mountainbiken van de kinderen en de werktuigenvereniging zorgden voor integratie. Iedereen helpt elkaar met inkuilen. Als de kuil dicht is, drinken we wat en eten we een hele taart. Eten is hier heel belangrijk.’

ETEN OM HALF ACHT ‘“Gaan we nu al eten?” Dat vroegen onze kinderen toen we pas in Nederland waren. Wij eten ’s avonds pas om half acht. Misschien zijn we toch al meer verfranst dan we denken. Onze kinderen spreken vloeiend Frans en hebben Franse vriendjes, maar ze kijken ook regelmatig naar het Jeugdjournaal en als het aan hen ligt, gaan we elke vakantie naar Nederland.’

Deboerin02-EmigrantKarla 51

14-09-2012 12:25:28

DB02_52.indd 52

14-09-2012 10:39:31

BOERINVERTELT

‘Waarom GUNNEN jullie mijn man het bedrijf niet?’ ‘Mijn man is meteen na school in de maatschap met zijn ouders gestapt. Maar het heeft ruim vijftien jaar geduurd voordat hij in 2009 uiteindelijk het bedrijf kon overnemen. Een erg lange periode waar de sfeer niet altijd beter van werd. Mijn man worstelde ermee, hij wilde het bedrijf erg graag overnemen. Maar zelf zat ik er ook mee. “Waarom gunnen jullie hem het bedrijf niet?”, heb ik me meermalen afgevraagd. Mijn schoonouders hadden moeite om een stap terug te

‘Ik moest werk AFPAKKEN van mijn schoonouders’ zetten, dat vond ik erg jammer. Die stap terugzetten heeft overigens niet alleen betrekking op de overname, maar ook op het praktische werk. Ik moest daarin heel hard zijn en ze dingen afpakken. Neem bijvoorbeeld het voeren van de kalveren. Op een gegeven moment heb ik ze gewoon geconfronteerd met de installatie van een kalverdrinkautomaat. Of het administratieve deel. Daarvan heb ik gezegd: ik trek de rekeningen open en ik betaal ze. Niet leuk, maar het was dé manier om aan te geven dat het anders kon en moest. Of mijn schoonouders die worsteling hebben

gezien of begrepen? Ze wisten dat er wat moest gebeuren, maar loslaten is zo moeilijk. Tot op zekere hoogte snap ik dat ook wel. Destijds was de overname voor mijn schoonvader geen keuze: zijn vader overleed vroegtijdig, waardoor hij versneld in het bedrijf kwam. En hij is van een generatie waarbij alles alleen maar om het bedrijf draaide. Zijn werk was zijn enige hobby zeg maar. En hij heeft er een prachtbedrijf van gemaakt om door te geven aan zijn zoon. Maar voor de huidige generatie boeren – dat geldt althans voor mijn man en mij – is er meer dan het leven op de boerderij. Het gezin, sociale contacten, andere hobby’s, die zijn erg belangrijk. Zeven dagen per week, 24 uur per dag alleen maar met de boerderij bezig zijn, dat willen we niet. Na de overname in 2009 konden we met onze eigen toekomstplannen aan de slag. De melkprijs was laag. Financieel dus best lastig, want zo’n overname kost handenvol geld. Daardoor moesten we onze uitbreidingsplannen in de ijskast zetten. Sterker nog, ik heb er heel erg op gestuurd dat we op de kleintjes moesten letten. Dat ging zelfs zover dat toen het in 2010-2011 financieel weer iets beter ging, mijn man de neiging had sneller geld uit te geven. Op advies van onze bankman heb ik toen een aparte privérekening geopend waar ik af en toe geld naartoe overmaakte. Qua rente ook nog eens gunstiger. We zitten nu in een forse uitbreiding van ons bedrijf. En ik heb geen zorgen over de redelijk grote financiële consequenties. We moeten nu doorpakken, anders is er altijd wel weer wat. We zijn nu nog jong. Straks staat er een mooi bedrijf, waardoor we meer koeien in minder tijd aankunnen. En een mooi bedrijf dat een van onze kinderen kan overnemen, dat zou leuk zijn. Maar dat hoeft niet. Want boeren is een prachtig vak, maar het is geen moeten.

In ‘Boerin vertelt’ blijven de inzenders anoniem. Wilt u reageren? Mail of schrijf naar: boerin@crv4all.com of: Redactie De Boerin, Postbus 454, 6800 AL Arnhem.

Deboerin02-boerinvertelt 53

17-09-2012 09:24:56

Deboerin02-strip 54

14-09-2012 12:18:36

De beste manier om mastitis te voorkomen is allereerst om het niet binnen te laten....

J Tot 50% van de spenen vormt geen natuurlijke keratine plug1

Infecties tijdens de droogstand leiden vaak tot mastitis in de volgende lactatie En gemiddeld kost een geval van mastitis € 2102

Bescherm uw koeien met OrbeSeal tijdens de droogstand*… dat verlaagt het risico op mastitis in de volgende lactatie!

* Bij koeien die verdacht worden van subklinische mastitis dient OrbeSeal gecombineerd te worden met een antibioticumdroogstandinjector. Vraag uw dierenarts om advies. OrbeSeal is uitsluitend verkrijgbaar bij uw dierenarts. 1. Dingwell, R.T., et al. Association of cow and quarter-level factors at drying-off with new intramammary infections during the dry period. Preventive Veterinary Medicine 63 (2004) 75-89. 2. Huijps, K., Lam, T.J.G.M., Hogeveen, H. 2008. Cost of mastitis: facts and perception. J. Dairy Res. 75: 113-120.

655724_PFA_[F]_ORBESEAL Strip 210x297_Adv.indd 1

OrbeSeal®, Suspensie voor intramammaire toediening bij het rund (melkkoeien) bij droogzetten. Uitsluitend voor diergeneeskundig gebruik. - REG NL 10082 –UDA •Werkzaam bestanddeel: Elke injector bevat 4 g pasta welke 65% bismuth subnitraat bevat, in een minerale olie als drager. •Doeldier: rund (melkkoeien) •Indicaties: Preventie van nieuwe intramammaire infecties gedurende de gehele droogstandperiode. Bij koeien die beschouwd worden als zijnde vrij van subklinische mastitis kan OrbeSeal op zichzelf gebruikt worden voor droogzetmanagement en mastitiscontrole. Selectie van de koeien voor behandeling met OrbeSeal dient gebaseerd te zijn op veterinaire klinische beoordeling. Selectiecriteria kunnen gebaseerd zijn op het mastitis- en celgetal-verleden van de individuele koeien of erkende testen voor het aantonen van subklinische mastitis of bacteriologische monstername. Zie bijsluiter. •Dosering en toedieningswijze: Dosering: Breng de inhoud van één injector OrbeSeal in de speen van elk kwartier in, direct na de laatste melkbeurt van de lactatieperiode (bij het droogzetten). Speen of uier na het inbrengen van het product niet masseren.Toediening: Er dient voor gezorgd te worden dat er geen pathogenen ingebracht worden in de speen. Daar OrbeSeal geen antimicrobiële werking heeft, is het essentieel dat er bij het inbrengen een strikt aseptische techniek toegepast wordt. Lees vóór gebruik de bijsluiter. •Wijze van gebruik / Aanwijzingen voor een juiste toediening: zie bijsluiter •Contra-indicaties: Gebruik niet alleen dit product bij koeien met subklinische mastitis op het moment van droogzetten. Niet gebruiken bij koeien met klinische mastitis op het moment van droogzetten. Niet gebruiken bij lacterende koeien. Indien per ongeluk ingebracht bij een lacterende koe, kan er een kleine (tot tweevoudige) tijdelijke verhoging van het somatische celgetal waargenomen worden, maar de seal kan er handmatig uit gestript te worden en er zijn geen aanvullende maatregelen noodzakelijk. Pas geen ander intramammair product toe ná de toepassing van Orbeseal. •Wachttermijn: (Orgaan)vlees en melk: nul dagen. •Bijwerkingen, speciale waarschuwingen en bijzondere voorzorgen: zie bijsluiter. •Bewaren: Geen speciale voorzorgen voor de bewaring. Buiten het bereik en zicht van kinderen bewaren. •Verdere informatie: zie verpakking/bijsluiter of op aanvraag beschikbaar bij de registratiehouder: Pfizer Animal Health BV- Postbus 37 - 2900 AA Capelle a/d IJssel, Nederland (e-mail: info@pfizerah.nl).

17-02-12 12:10

DB02_56.indd 52

14-09-2012 10:56:53