Veeteelt oktober2 2013

JA A RG A N G 30

N R.17

OKTO BE R 2

2013

I N D I T N U M M ER

F O K K E R IJ

G EZO N D H EID

M ELKPRODUCTI E

Erfel캐ke gebreken in beeld dankz캐 genomic selection

Aanpak klauwgezondheid steeds vaker sectorbreed

Kian levert productietoppers b캐 rood- en zwartbont

VX17-cover.indd 2

21-10-13 10:27

VX17_p02.indd 4

22-10-13 16:22

VX15_p03.indd 3

24-09-13 10:06

Clerane

Fustead Al Scooby Do-ET

World Wide Sires B.V. | Specialist in fokkerij | Postbus 165, 8440 AD Heerenveen | Tel. 0513-672200 | België: Tel. 04772-39882 | www.wwsires.nl

beste gezondheidskenmerken: 107 UGH en pinkenstier

de stier voor Oman en Jocko bloedlijnen

hoog exterieur

Melarry Al McKenna

SHOT AL…

WWS_2013_09_Advertentie_Veeteelt_Liggend_WWS 23-09-13 12:13 Pagina 1

Kies

de

erd g e r t egis enin Ger r toedi en voo 2 wek f vana tijd leef

juiste

aanpak

Luchtwegproblemen bij kalveren zorgen voor extra werk en treffen u rechtstreeks in uw portemonnee.

Met Bovilis Bovipast kunt u uw kalveren tegen luchtwegproblemen beschermen. Voordat er schade ontstaat.

Vraag uw dierenarts om advies en kies samen de juiste aanpak.

MSD Animal Health uw partner voor longgezondheid

MSD Animal Health Postbus 50, 5830 AB Boxmeer www.rundvee-msd-animal-health.nl

Bovilis® Bovipast, bevat per dosis (5 ml) geïnactiveerd PI-3 virus, stam SF-4 Reisinger: HA titer ≥ referentieserum, geïnactiveerd BRS virus, stam EV 908: VN titer ≥ referentieserum, geïnactiveerd M. haemolytica type A1, stam M4/1: 9 x 109 bacteriën. Doeldier: Rund. Indicaties: Vaccin tegen BRS virus, PI-3 virus en M. haemolytica serotype A1 en A6. Bijwerkingen: Na vaccinatie kan een tijdelijke, lokale vaccinatiereactie voorkomen. Een tijdelijke verhoging van de lichaamstemperatuur gedurende ten hoogste drie dagen kan voorkomen. Een gelijktijdige onwilligheid om te bewegen kan voorkomen vanwege een stijve nek bij de injectieplaats. Af en toe kunnen overgevoeligheidsreacties voorkomen. Toediening en dosering: Eén dosis van 5 ml via subcutane injectie ter hoogte van de zijkant van de hals. Wachttijd: 0 dagen. Waarschuwing: Maternale antistoffen kunnen het resultaat van de vaccinatie ongunstig beïnvloeden. REG NL 9260 UDD. Voor overige informatie, zie bijsluiter.

I NHOUD

RUBRIEKEN

7 8 15 33 51 60 62

Van de redactie Veeteeltvenster Even geen boer: knaagdierenopvang Diergezondheidsnieuws Koeienbloempjes Voer voor boer Agenda R E P O R TA G E S

16 Wekelijks tien kalfkoeien houden het werk overzichtelijk bij Wiebe en Hendrik Boonstra 44 Arnold De Cuyper streeft naar hoge levensproducties 54 Pieter Lam investeerde zijn quotumgeld in een Duits melkveebedrijf S TA T I S T I E K E N

22 Exterieurcijfers 38 Productiecijfers D I E R R E P O R TA G E

46 Melkdrang sterk verankerd in Skalsumer Blitz VOEDING

50 Graslandopbrengst nauwkeuriger in beeld GEZONDHEID

Voeding Special De waarde van ureum Klauwgezondheid

20

Melkureum en voerparameters verbeteren de inschatting van stikstofverliezen.

27

Wat is de waarde van de initiatieven voor het verbeteren van de klauwgezondheid?

Hoofdartikel De impact van haplotypes

10

Met de komst van genomic selection is het eenvoudiger geworden om erfelijke gebreken te ontdekken. De veeverbetering duidt deze gebreken aan als ‘haplotypes’. Amerikaanse ki-organisaties publiceren de dragers, maar hoe ernstig zijn deze genetische defecten eigenlijk?

52 Klauwenserie: zoolbloeding

R r

R r

Hendrik Boonstra:

Arnold De Cuyper:

Pieter Lam:

‘Je beseft pas wat de voordelen van zand zijn, als je het vervangt.’ 16

’We vinden het belangrijk R R R r om geduld te hebben met onze koeien.’ 44

‘Het fokken op liters melk r R r levert meer geld op dan het fokken op gehalten.’ 54

V E E T E E LT

VX17-inhoud.indd 5

O K T O B E R

2

2 0 1 3

r

5

22-10-13 13:23

Gezonde koeien kosten minder

GEZONDE KOEIEN KOSTEN MINDER

C: 16kosten minderC: Gezonde koeien M: 0 Y: 74 K: 57

25 M: 0 Y: 81 K: 67

C: 32 M: 0 Y: 100 K: 79

PMS: 4763

Gezonde koeien kosten minder

Gezonde koeien kosten minder

bot Ready

TM

for Automation

Robot Ready

TM

Gen-I-Beq BRAWLER

De ruim 1.000 dochters van BRAWLER bezorgen hem in Canada 2.751 LPI en 109 levensduur, waarmee hij een topper is! In Nederland / Vlaanderen scoort hij +211 NVI met +514 dagen levensduur.

Robot Ready

TM

Built for Automation BRAWLER vererft het ideale totaalpakket; niet alleen voor productie en exterieur, maar ook op zijn gebruiks- en gezondheidskenmerken scoort hij hoge cijfers. Dit verschaft BRAWLER de status: HealthSmart.

Genetics for Life, samen werken aan een duurzame veestapel‌

BAXTER X SHOTTLE

NL: 0582 134 961 BE: 0478 429 113 info@semex.net

www.semex.net Semex 2013 | 08 Av Veeteelt aug.indd 1

13-08-13 16:21

VA N

D E

R E D A C T I E

Jaap van der Knaap Zand als oplossing voor klauwproblemen Nog altijd in fraaie conditie: EK-vedette Southland Carola 11 (v. Alexander) van Evelien en Jeroen van Beek uit Teteringen. Foto: Harrie van Leeuwen

COLOFON Veeteelt is een uitgave van CRV BV en verschijnt tweemaal per maand, uitgezonderd januari, juni, juli en december.

redactie hoofdredacteur Jaap van der Knaap adjunct-hoofdredacteur Inge van Drie redactie Jorieke van Cappellen, Annelies Debergh, Guy Nantier, Florus Pellikaan, Ivonne Stienezen en Tijmen van Zessen fotografie Harrie van Leeuwen, Kristina Waterschoot bureauredactie Mirjam Braam (chef), Lieke van den Broek, Ingrid Sevenster, Rogier van der Weiden vormgeving André Fris, René Horsman, Esther Onida aan dit nummer werkten verder mee Reimer Strikwerda hoofd uitgeverij Rochus Kingmans

redactie-adres

S

inds een stage in de Verenigde Staten jaren geleden, ben ik een absolute voorstander van zand in de ligboxen. Op het stagebedrijf hadden koeien geen dikke hakken, gebruikten de koeien de boxen ook echt om te liggen en was het tankcelgetal structureel laag. De keerzijde werd me er ook duidelijk; werken met zand is arbeidsintensief en het zand in de mest kan voor problemen zorgen. Mechanisch scheiden van zand is duur en betekent een slijtageslag voor machines, terwijl het werken met diverse bezinkputten of een zogenoemde ‘sand-lane’ een aanslag is op het bouwblok. Van een echte opmars van zand in de ligboxen is er in West-Europa met al die roostervloeren dan ook nauwelijks sprake.

Helaas, zou ik willen zeggen, want dat zand profijt oplevert voor de koe en daardoor ook voor de veehouder, bewijzen de broers Boonstra. Al tien jaar ligt hun groot koppel op zand, zo vertellen ze in deze Veeteelt. Zand levert er puike prestaties op en ondanks de

koppelgrootte een erg laag uitvalspercentage. Het verwerken van mest met zand is niet eenvoudig, ervaarden de broers Boonstra, maar wie er in de stal loopt, ziet vooral de voordelen: koeien eten of liggen, een tussenvorm van verveeld lummelen aan het voerhek is er niet. Zand zorgt voor rust.

En dat raakt meteen het andere thema in deze Veeteeltuitgave: klauwgezondheid. Een koe die haar klauwen niet onnodig belast – lees: die voldoende ligt – heeft minder klauwaandoeningen. Prijzenswaardig zijn alle initiatieven om de klauwgezondheid van de Nederlandse veestapel op een hoger plan te brengen, omdat klauwproblemen in de top drie staan van belangrijkste afvoerredenen. Klauwgezondheid is, zoals dat mooi heet, een multifactorieel probleem. Voeding, fokkerij en hygiëne spelen elk een belangrijke rol. Natuurlijk is dat waar, maar de broers Boonstra bevestigden nogmaals mijn enthousiasme voor zand: een goede klauwgezondheid start met een goed ligbed.

Nederland: postbus 454, 6800 AL Arnhem, telefoon 026 38 98 800 fax 026 38 98 839 Vlaanderen: Van Thorenburghlaan 14, 9860 Oosterzele, tel. 09 363 92 11, fax 09 363 92 06 e-mail veeteelt@crv4all.com

abonnementsprijs/jaar Nederland en België € 66,30 overige landen € 125,35 In combinatie met abonnement op vakblad VeeteeltVlees € 10 korting.

Prijzen excl. 6% btw. Abonnementen zijn gebaseerd op kalenderjaar en worden jaarlijks in februari gefactureerd. Opzegging is mogelijk per kwartaal.

Bel voor opgave van een abonnement: Nederland: CRV-klantendienst (088 00 24 440) België: VRV-klantendienst (078 15 44 44) e-mail klantenservice.nl@crv4all.com

advertentie-afdeling Jannet Fokkert, Willem Gemmink, Froukje Visser postbus 454, 6800 AL Arnhem telefoon 026 38 98 820 fax 026 38 98 824 e-mail advertenties@crv4all.com

illustraties/foto’s De foto’s zijn van de eigen fotodienst van Veeteelt. Uitzonderingen (voor zover niet op de foto aangegeven) zijn de foto’s van Jaroslav Wieczorkiewicz (7) en Els Korsten (8).

Opmerkelijk Spannende jurken van melk Fotograaf Jaroslav Wieczorkiewicz heeft een bijzondere kalender gemaakt. Hij fotografeerde pin-ups in de stijl van de jaren veertig en vijftig die kleding dragen die bestaat uit melk.

Wieczorkiewicz goot daarvoor melk over de vrouwen uit en legde dit vast met hoge-snelheidscamera’s om de beelden vervolgens digitaal te bewerken.

Gelezen op http://blog.aurumlight.com/2013/05/28/ milk-pinup

Overname van artikelen is alleen toegestaan na toestemming van de redactie. Hoewel aan de samenstelling van de inhoud de meeste zorg is besteed, kan de redactie geen aansprakelijkheid aanvaarden voor mogelijke onjuistheden of onvolledigheden.

Druk: Senefelder Misset Doetinchem ISSN 01.68-7565

V E E T E E LT

VX17-editorial.indd 7

O K T O B E R

2

2 0 1 3

7

22-10-13 15:12

V E E T E E LT V E N S T E R

Meer melk in Italië In tegenstelling tot in Nederland en Vlaanderen is de melkproductie in Italië afgelopen jaar wel toegenomen. De 1,13 miljoen Italiaanse holsteins waarvan het stamboek Anafi de melkproductie registreert, kwamen uit op gemiddeld 9320 kg melk. Met 3,72% vet en 3,38% eiwit waren de gehalten voor Italiaanse begrippen relatief hoog. Ten

Allmacht 8 won in 2008 het algemeen kampioenschap op de NRM

Doek valt voor Allmacht 8 In Harfsen is het doek gevallen voor de ruim dertienjarige oud-NRM-kampioene Soeten Botter Allmacht 8. De Stadeldochter van Gerrit-Jan en Joke Klein Teselink kampte al een tijdje met gezondheidsproblemen. De fokker uit Harfsen bewaart mooie herinneringen aan Allmacht.

‘We hebben een rijk leven met haar gehad. Als pink was ze al een echte blikvanger. Ze heeft onder meer op de NRM en de Oostshow titels gewonnen, we zijn met haar naar het EK in Brussel geweest en

ze heeft tien ton vet en eiwit geproduceerd. Allmacht was tot op hoge leeftijd een voorbeeldige koe die nooit ziek was. En iedere keer kwamen er nog weer mensen bij haar kijken. We sluiten een geweldig fijne periode af.’

In totaal produceerde de met 91 punten ingeschreven Allmacht 120.642 kg melk met 5,02% vet en 3,55% eiwit.

Klein Teselink heeft uit Allmacht nog een Savard- en een Jotandochter.

Bekijk op www.veeteelt.nl een filmpje van Allmacht 8

opzichte van 2011 steeg de productie met 130 kg melk en 17 kg vet en eiwit.

Het aantal melkcontrolekoeien nam licht toe (+1644), maar het aantal bedrijven dat aan melkcontrole deelneemt, daalde met bijna 350 stuks tot 12.578. Gemiddeld telden de Italiaanse mpr-bedrijven vorig jaar 90 koeien, drie meer dan in 2011.

Meeste kalveren voor Kodak Topspeed Kodak was in het jongste boekjaar de stier met de meeste geregistreerde stamboekkalveren. Van de roodbonte Kevinzoon registreerde CRV ruim 25.000 kalveren. Dat zijn er beduidend minder dan de koploper vorig jaar liet aantekenen. Impuls, nu de nummer vijf in de lijst, kwam toen uit op ruim 36.000 geregistreerde kalveren.

In de top tien duiken ook de kruisingsstier Reladon, de Belgisch-witblauwstier Zeno en de voormalige genoomstier Camion van de Peul op.

Tabel 1 – Top tien meest geregistreerde stamboekkalveren per stier

naam stier Topspeed Kodak Ralma Oman Cf Cricket Delta Fidelity DT Improver Woudhoeve 1042 Impuls Big Winner Woeste Polder Reladon (50% montbéliarde) Camion van de Peul Zeno (Belgisch witblauw) Aalshorst Pleasure

aantal kalveren 25.179 25.024 24.547 23.482 19.418 17.166 16.623 15.856 15.609 13.478

Dochtergroep Newhouse Gofast op HHH-show Op de HHH-show presenteert CRV een dochtergroep van Newhouse Gofast. Van de Goldwynzoon formeerde de ki-organisatie niet eerder een dochtergroep. Nog voordat zijn dochters aan de melk kwamen, werd Gofast als hoge genoomstier intensief benut. Al twee jaar op rij noteert hij meer dan 7000 eerste inseminaties per jaar. Gofast kreeg in augustus 2013 zijn eerste op dochterinformatie gebaseerde fokwaarden. De Goldwynzoon scoort 244 NVI en 115 exterieur.

Gofast komt uit de Sneekerfamilie van Jan en Pauline Nieuwenhuizen uit Zevenhoven. Zijn moeder Newhouse Sneeker 247 (v. O Man) is ook

8

V E E T E E LT

VX17-venster.indd 8

O K TO BER

2

de grootmoeder van de fokstier Newhouse Banker (v. Goldwyn) van wie CRV op de Koe-Expo in Zwolle een dochtergroep samenstelde.

Gofast is de enige stier die op de HHH-show met een dochtergroep in de ring verschijnt.

De opgave voor de individuele keuring is opnieuw hoog. In totaal zijn 185 zwartbonten en 95 roodbonten aangemeld. Dat brengt het totaal aantal deelnemende koeien op 280, evenveel als in 2012. In de IJsselhallen komen ook iets meer dan 75 Young Breeders in actie.

Er zijn in totaal 280 koeien aangemeld voor de HHH-show

2013

22-10-13 15:31

50 koeien met meer dan 150.000 kg In het jongste boekjaar telde Nederland in totaal 50 koeien met een levensproductie van minstens 150.000 kg melk.

Het gaat om koeien die tussen 1 september 2012 en 31 augustus 2013 nog aan minimaal één monstername hebben deelgenomen. Dat blijkt uit de jaarstatistieken van CRV. In totaal noteren vier koeien meer dan 180.000 kg melk, negen koeien meer dan 170.000 kg melk en twintig koeien meer dan 160.000 kg melk.

Aanvoerder van de lijst is de inmiddels afgevoerde Sunny Boydochter Kok 52 van de familie Vlug uit Watergang, die in 4841 dagen een levenstotaal van 188.060 kg melk met 4,50% vet en 3,38% eiwit realiseerde.

Kok is niet de enige Sunny Boydochter in de lijst. In totaal tekenden vijf Sunny Boydochters afgelopen jaar een levensproductie aan van meer dan 150.000 kg melk. Ook Celsius (vijf dochters), Labelle (vier dochters) en Cash (vier dochters) nemen meerdere koeien met een hoge levensproductie voor hun rekening.

CRI kiest Genes Diffusion Per 1 november 2013 is Genes Diffusion de distribiteur van CRI-sperma in Nederland. Dat meldt Nick Kirby van CRI Europa. Jarenlang verkocht CRV de stieren van CRI in Nederland, zoals Co-Op Oman Loydie en Wa-Del Rice Holman. Op 1 september 2013 zetten CRV en CRI een punt achter die samenwerking.

In België gaat AWE het sperma van CRIstieren vermarkten, zowel in Vlaanderen als in Wallonië.

Portea prolongeert titel Voor het tweede jaar op rij heeft Ridgefield Dundee Portea de Ierse nationale show veroverd. De zeven jaar oude Dundeedochter van de familie Frawley rekende in de finale in Millstreet af met Hallow Advent Twizzle (v. Advent) van de familie Jones. De eervolle vermelding ging naar een stalgenote van Twizzle, Bodermist Sanchez Fran (v. Sanchez).

Bij de jonge koeien zegevierde Talentdochter Baldonnel Talent Raquel van Cyril en John Dowling. Het zilver kende het Britse jurylid Michael Gould van Woodmarsh Holsteins toe aan Baxter Peggy (v.

Baxter) van Aidan Foody.

Naast de individuele keuring vindt in Brussel ook een competitie showmanship plaats

Canadees David Crack jureert Belgische nationale show De Canadees David Crack neemt op de Belgische nationale show het jureren voor zijn rekening. De Belgische nationale show vindt plaats op vrijdag 6 december tijdens de land- en tuinbouwbeurs Agribex in Brussel.

Een nieuw element tijdens de Belgische nationale show vormt de Brussel Holstein Showmanship. Deze nieuwe Europese competitie bekroont de beste deelnemer op het gebied van showmanship, ofwel het voorbrengen van dieren. De verkiezing is verdeeld in

twee categorieën. Aan het juniorkampioenschap mogen deelnemers van 16 tot en met 23 jaar meedoen. Voor de seniortitel ligt de leeftijdsgrens op 24 tot en met 30 jaar.

Momenteel hebben deelnemers uit zes landen zich al aangemeld. De organisatie mikt op deelnemers uit tien tot twaalf landen. Elk land mag maximaal twee deelnemers afvaardigen, één per categorie. Aan de wedstrijd is een prijs verbonden van duizend euro per categorie.

Aantal tien- en honderdtonners neemt gestaag toe In totaal 210 koeien passeerden in Nederland tussen 1 september 2012 en 31 augustus 2013 de grens van 10.000 kg vet en eiwit. Dat zijn er iets minder dan

vorig boekjaar, toen Nederland 232 nieuwe tientonners verwelkomde. De nieuwe aanwas brengt het totaal aantal tientonners in Nederland op 1955. In Vlaanderen bereikten afgelopen jaar vijf koeien de grens van 10.000 kilogram vet en eiwit. Sinds de invoering van het predicaat tientonner passeerden in Vlaanderen 44 koeien de grens van 10.000 kg vet en eiwit.

Ook het aantal honderdtonners neemt gestaag toe. In Nederland meldden zich afgelopen jaar 1966 koeien met een productie van 100.000 kg melk. Het aantal Vlaamse honderdtonners nam toe met negentig stuks.

V E E T E E LT

VX17-venster.indd 9

O K T O B E R

2

2 0 1 3

9

22-10-13 13:16

H O O F D A RT I K E L

Schadelijke haplotypes wereldwijd onder de aan

Sporen van s ne Met de komst van genomic selection is het eenvoudiger geworden om erfelijke gebreken te ontdekken. De veeverbetering duidt deze afwijkingen in het DNA aan als ‘haplotypes’. Een aantal Amerikaanse ki-organisaties publiceert deze haplotypes bij haar stieren. De Nederlands/Vlaamse veeverbetering doet dat niet. tekst Tijmen van Zessen

D

e ontdekking van een erfelijk gebrek was tot enkele jaren geleden een langdurig proces. Met de introductie van genomische technologie is dit proces versneld. Zo werd het erfelijk gebrek brachyspina in 2008 definitief vastgesteld, terwijl amper een jaar eerder de eerste doodgeboren kalveren werden gemeld. Bij de erfelijke gebreken blad en cvm duurde dit veel langer.

Wetenschappelijk onderzoek in de Verenigde Staten onder meer dan 75.000 holsteinkoeien heeft de afgelopen jaren meerdere ‘verborgen’ erfelijke gebreken aangetoond. Onderzoeker Paul VanRaden vond samen met andere wetenschappers verschillende ‘haplotypes’ die impact hebben op vruchtbaarheid.

Een haplotype is een herkenbaar stukje op het DNA van een koe (zie kader voor uitleg). De roodbontfactor is bijvoorbeeld een haplotype dat invloed heeft op de haarkleur van een koe. Er zijn ook haplotypes die invloed uitoefenen op melkproductie, exterieur en diergezondheid. Haplotypes kunnen voorkomen in homozygote en in heterozygote vorm. Een voor haarkleur heterozygoot dier (ZR) is drager van de roodbontfactor, een homozygoot dier is zuiver zwart (ZZ) of rood (RR).

In het onderzoek van VanRaden werd van drie haplotypes geen homozygote vorm aangetroffen. Dit zou betekenen dat homozygote embryo’s vroegtijdig waren afgestorven. De heterozygote dieren bleken minder vruchtbaar wanneer zij met een ander heterogzygoot dier werden gepaard. VanRaden vond lagere drachtigheidspercentages en lagere non-returncijfers op zestig dagen na inseminatie.

De exacte biologische oorzaak waarom het embryo van een homozygote variant vroegtijdig sterft, is niet gevonden. Wel zagen de onderzoekers welke dieren drager waren van de verschillende haplotypes 1, 2 en 3 (tabel 1). Verder kwamen er ook ha-

10

V E E T E E LT

VX17-hoofdartikel.indd 10

OK TO BER

2

plotypes aan het licht in de rassen brown swiss en jersey. VanRaden concludeerde dat paringsprogramma’s een simpele en goedkope oplossing zouden zijn om een combinatie van dragerdieren te vermijden.

Impact op drachtigheid In Amerika vermelden diverse fokkerijorganisaties de aanwezigheid van schadelijke haplotypes bij hun stieren. ‘Die staan op onze website, net als blad of cvm. En we houden er ook rekening mee in onze paringsprogramma’s’, vertelt Gerbrand van Burgsteden, foktechnicus bij Alta. Hij geeft aan dat stiertjes die drager zijn van zo’n w in principe ook niet meer gecontracteerd worden. ‘Als je dragers kunt uitsluiten, heeft dat altijd de voorkeur, je weet niet wat de toekomst brengt. Het verschil tussen twee volle broers waarbij de een drager is en de ander niet, moet toch wel minstens honderd punten TPI zijn, willen we over dit principe heenstappen.’

Z R

Z Z

Z R

2013

22-10-13 13:58

Z

r de aandacht, maar niet op alarmerend niveau

s nelle genetica Tegelijkertijd relativeert Van Burgsteden de impact die haplotypes hebben in de veeverbetering. ‘We moeten het item niet groter maken dan het is. In de bevruchtingscijfers van stieren en de fokwaarden voor dochtervruchtbaarheid zijn de effecten eigenlijk niet terug te vinden. Neem bijvoorbeeld O Man, dat is een drager met goede cijfers voor dochtervruchtbaarheid. Op populatieniveau zul je strikt genomen effecten kunnen terugvinden via de fokwaarden, maar op bedrijfsniveau merk je er niets van.’

Alfred de Vries, fokkerijmanager bij CRV, is dat met hem eens.

Te meer omdat de haplotypes 1 en 2 in Nederland en Vlaanderen veel minder (grofweg in één procent van de populatie) voorkomen dan in de Verenigde Staten (grofweg 4,5 procent).

Het meest voorkomende haplotype in Nederland en Vlaanderen is haplotype 3. Deze variant zit in 5,6 procent van de dieren en komt voort uit de bloedlijnen van O Man. De Vries: ‘Het effect op de vruchtbaarheid op bedrijfsniveau is zeer gering. De

Wat is een haplotype?

In het DNA van elke lichaamscel ligt erfelijk materiaal opgeslagen. Elk individu, mens of rund, heeft uniek DNA. De informatie in het DNA ligt opgeslagen in een lange keten van zogeheten baseparen. Een basepaar bestaat uit twee bouwstenen, twee nucleotiden. De erfelijkheidsleer maakt onderscheid in vier soorten nucleotiden: adenine (A), thymine (T), guanine (G) en cytosine (C). Drie miljard van deze baseparen vormen het geheel aan DNA van een individu, oftewel het genoom.

Een individu heeft ieder stuk DNA in tweevoud; één stuk afkomstig van de moeder en één afkomstig van de vader.

Een haplotype is een stukje van het enkelvoudig DNA, dus afkomstig van één van de ouders. Haplotypes bepalen allerlei eigenschappen van een dier. De roodbontfactor is een haplotype dat verantwoordelijk is voor de haarkleur.

Vererving van de roodfactor is te vergelijken met die van haplotypes

basepaar

Z R Z R

adenine

thymine

guanine

cytosine

Opbouw van een DNA-streng

R R

kans dat twee dragerdieren met haplotype 3 elkaar treffen is 0,31 procent oftewel één op 300. De vererving is enkelvoudig recessief. Dus als deze paring al voorkomt, dan zal in een kwart van de gevallen het haplotype verantwoordelijk kunnen zijn voor een opbreker. Op een bedrijf met honderd koeien komt dat neer op één extra terugkomer in tien jaar.’

De Vries hecht eraan om duidelijk te maken dat het vermijden van inteelt verstandiger is dan te focussen op enkele haplotypes. ‘Door paringen van verwante dieren te vermijden, wordt de kans dat dragers van een defect gen elkaar tegenkomen kleiner.

Met inteeltvermijding beperk je niet alleen problemen met al bekende effecten, maar ook met de nog onbekende.’ Uiteindelijk zijn alle stieren drager van

VVE EE ET TE EE EL LT T J O AN K T UO AB R EI R1 /2 2 2 20 01 03 9

VX17-hoofdartikel.indd 11

11

22-10-13 13:58

H O O F D A RT I K E L

O Man is drager van haplotype 3

diverse defecte genen, zo stelt De Vries.

Er zijn veel genen betrokken bij embryonale ontwikkeling en er kan dus op veel plaatsen in het DNA iets mis zijn. ‘Zolang je maar geen dieren met hetzelfde defect paart, is er niks aan de hand.’

Negatieve paringen uitsluiten Naarmate dieren meer aan elkaar verwant zijn, is de kans op het samenkomen van defecte genen groter. De verleiding om dieren met gemeenschappelijke voorouders met elkaar te combineren, is echter groot. Want niet alleen groeit de kans op samenkomen van defecte genen, ook de kans op samenkomen van gewenste genen groeit. Het is de succesfactor achter de lijnenteelt. En een blik op de toplijstjes van hoge genoomdieren is veelzeggend: de pedigrees zijn doorspekt met de stieren Planet, Goldwyn, Shottle of O Man. Foktechnisch zeer succesvol, maar door hun veelvuldige inzet neemt de verwantschap met toekomstige generaties toe. Onlangs werden nog twee haplotypes voor holsteinkoeien ontdekt (HH4 en HH5), onder meer in de lijn van Shottle (tabel 2).

Frans van der Kroon, adviseur voor paringsadviesorganisatie Peek & Van der Kroon, vindt het daarom tijd dat fokkerijorganisaties zich meer gaan richten op haplotypes. Hij voert een pleidooi om lijnen met identieke haplotypes niet met elkaar te kruisen. ‘Het onderwerp wordt nu doodgezwegen, maar volgens ons is het wel degelijk een punt van zorg. Fokkerij is niet alleen bedoeld om de hoogste indexen met elkaar te combineren, maar ook om slechte eigenschappen weg

te selecteren. De grote winst van genomic selection is dat we dat nu eenvoudig kunnen doen.’

Het is volgens Van der Kroon een koud kunstje om met een paringsprogramma via de computer negatieve paringen uit te sluiten. Interbull zou daarom de haplotypes moeten publiceren, net zoals dat gebeurt met cvm, blad of brachyspina. ‘Wat mij betreft moeten de stamboeken hierin het voortouw nemen en is het ook hun taak om fokkerijorganisaties te adviseren. Veehouders hebben recht op alle informatie die van stieren bekend is, zeker als het gaat om erfelijke gebreken.

Een gebrek als cvm is ook ooit met één stier begonnen.’

haplotype

De wereldwijde holsteinfederatie WHFF is de overkoepelende organisatie van alle holsteinstamboeken. Vicevoorzitter Jos Buiting vertelt dat het onderwerp haplotypes onder de volle aandacht is, maar niet op een alarmerend niveau. Buiting deelt de visie van De Vries. ‘Het is niet na te gaan of een opbreker het gevolg is van een specifiek haplotype. Bij elk dier zitten kleine foutjes in het DNA. Maar dat hoeft op populatieniveau geen grote invloed te hebben. Daarnaast zul je een afweging moeten maken van de kosten voordat je besluit stieren rigoureus uit te sluiten in de fokkerij. Voor een goede fokstier zal de genetische vooruitgang al snel opwegen tegen die enkele extra opbreker.’

Toch is Interbull bezig om een database aan te leggen waar ieder stamboek de haplotypes kan opvragen, zo weet Buiting. Veehouders kunnen dan nagaan welke stieren drager zijn van een haplotype. Buiting: ‘Uiteindelijk is het aan de ki’s om met de informatie aan de slag te gaan in paringsprogramma’s, de stamboeken zijn alleen faciliterend.’

Alta en CRV zetten de haplotypes beide niet op de stierenkaart in Nederland/ Vlaanderen. Van Burgsteden: ‘In Nederland is het minder bekend, het onderwerp speelt niet echt.’ De Vries vult hem aan: ‘We willen de focus houden op het vermijden van inteelt, zodat we het effect van veel meer schadelijke genen be-

frequentie frequentie in populatie in populatie verst bekende VS (%) NL* (%) voorouder

12

4,50 4,60 4,70

V E E T E E LT

VX17-hoofdartikel.indd 12

OK TO BER

1,50 Pawnee Farm Arlinda Chief 0,70 Willowholme Mark Anthony 5,60 Arlinda Rotate

2

haplotypedragende fokstier

HH1

Walkway Chief Mark Frankenhof Accoord Apina Fortune by DT Improver Ja-Bob Jordan Greenlea Artie Dudoc Mr Burns rf Comestar Outside Comestar Leader Giessen Struik 245 O-Bee Manfred Justice Boss Iron Bosside Alta Ross De Su Oman Goli Macomber O Man Bogart Flevo Genetics Snowman De Biesheuvel Sunrise Pirolo Goldwyn Wyman Beekmanshoeve Bertil Besne Buck Jango Jardin Jocko Besn Roumare Stol Joc Picston Shottle MS Atlees SHT Aftershock

HH2

HH3

Haplotypes via Interbull

Tabel 1 – Haplotypes en hun impact op vruchtbaarheid bij een drager x drager paring (bron: VanRaden, 2011) (*bron: CRV)

HH1 HH2 HH3

haplotype

impact op impact op drachtigheids- non return op percentage (%) 60 dagen (%) –3,10 –3,00 –3,20

–1,10 –1,70 –3,10

HH4

HH5

Tabel 2 – Selectie van haplotypedragende stieren met dochters in de Verenigde Staten (bron: Holstein USA)

perken. Dat is effectiever dan rekening houden met enkele haplotypes. Ons huidige paringsprogramma houdt overigens al rekening met inteelt.’

Er zijn nog geen Nederlandse ki-organisaties die hebben aangeklopt bij het GES (Stichting Genetische Evaluatie Stieren) met het verzoek over te gaan tot publicatie van de haplotypes. GES-coördinator Roel Veerkamp is zelf niet overtuigd van het nut en de noodzaak van publicatie.

‘De haplotypes komen in de Nederlands/ Vlaamse populatie relatief weinig voor.

Hoe groot is dan nog de kans dat je twee dieren met een identiek haplotype met elkaar paart? En als het haplotype vooral voorkomt in een specifieke vaderlijn, dan neemt de kans op een combinatie van twee dragers alleen maar verder af.

Het effect op de vruchtbaarheid zit bovendien al verwerkt in de bevruchtingscijfers van stieren en in de fokwaarden voor dochtervruchtbaarheid.’

Veerkamp is niet tegen het uitsluiten van risicovolle paringen, maar geeft tegelijkertijd aan dat er mogelijk vele haplotypes bestaan die we nog niet kennen. ‘Op de lange termijn heb je als veeverbetering meer aan het voorkomen van inteelt, dan krijgen schadelijke haplotypes geen kans.’ l

2013

22-10-13 13:58

Spinder

Alle maïskennis nu binnen handbereik

ee n m vou on d ta ige ge

Profit ligboxafscheiding

• Perfecte afstemming op de koe • Stabiele en robuuste constructie

adv_88x125mm_comfort

Reitsmastraat 48, Harkema Postbus 22, 9280 AA Harkema Tel. 0512 - 36 91 63 Fax: 0512 - 36 42 44 www.spinder.nl sales@spinder.nl 14-04-2011 09:23 Pagina 1

recl397n.indd 1

15-4-2013 14:02:30

EEN UNIEK CONCEPT ...

1

De KWS-Maïsmanager App biedt u altijd de meest actuele informatie over alle aspecten in de maïsrassenkeuze, teelt, oogst en gebruik van silo- en korrelmaïs.

Eenvoudig en toegankelijk, thuis, in het veld en op de trekker. Daar waar u de informatie nodig heeft, is deze te raadplegen.

by vdk

Nr.

De KWS-Maïsmanager App de maïskennis die wij delen

in Gebruiksvriendelijkheid

• Opsluiten van het kalf met het uitneembare voorhek.

• Hok en hek zijn kantelbaar en verrijdbaar.

• Warmtewerend Multi-layer polyester.

De informatie is gratis beschikbaar voor alle smartphones, tablets en personal computers.

Bezoek de App Store of Google Play om de KWS-Maïsmanager App te downloaden of bezoek de site www.kws-maismanager.nl of www.kws-maismanager.be KWS Benelux wenst u veel plezier bij het gebruik van deze App en succes met de teelt van uw maïs.

KWS MAÏS

• Natuurlijke ventilatie.

ME ER nd M E Z E T M E E L va n h e t l a ER E N E RG I E i n d e s t a l MEER RENDEMENT

UV bestendige toplaag Glasweefsel Harde, gladde versterkt binnenlaag polyester

Voor meer informatie: Tel. B +32-(0)3-449 02 20 Tel. NL +31-(0)76-50 23 517 www.kwsbenelux.com

VDK products Moergestel T: 013 - 513 36 17 E: info@calfotel.com

www.calfotel.com

V E E T E E LT

VX17_p13.indd 13

O K T O B E R

2

2 0 1 3

13

22-10-13 12:13

GD_MDADK_2013_Veeteelt_NL_GD 21-10-13 15:09 Pagina 1

Te bewonderen

29, 30 & 31 OKTOBER TIJDENS HET EVENEMENT

MET DANK AAN DE KOE

2 013 ‌EN DAAROM GUNT U HAAR HET ALLERBESTE!

Vaucluse

Vaucluse: sterk werk!

De allrounder Vaucluse beleeft zijn primeur tijdens de Rundvee Vakdagen te Hardenberg

met

een

vijftal

prachtige vaarzen. Vaucluse

Tijdens de

Rundvee Vakdagen in Hardenberg Deze worden gehouden op Dinsdag 29 oktober Woensdag 30 oktober Donderdag 31 oktober van 13.00 tot 22.00 uur.

dochters laten zich typeren als zeer productieve sterke boe-

Kijk op www.metdankaandekoe.nl

renkoeien welke tegen een stootje kunnen. De productievererving van deze O-Man zoon is opvallend. +810 kg melk, +0.11% vet en +0.08% Vaucluse dochter:

eiwit en een INET van â‚Ź 250,-, bevestigd dit. Het

Belgia Vaucluse Elise VG86 Eig.: H.J. & I.M.F.L. Brink-

fraaie en bovenal functionele exterieur zit in de fa-

Symons, Midwolda

milie van Vaucluse verankerd. Zijn dochters laten een iets bovengemiddelde hoogtemaat zien en zijn

harmonisch gebouwd met krachtige breedtematen. De Vaucluse dochters hebben zeer ondiepe uiers, die goed zijn aangehecht en een correcte speenplaatsing hebben. Met een celgetal - en uiergezondheid vererving van 112 en 108 zijn de uiers tevens super gezond! De benen van de Vaucluse dochters worden zeer goed gebruikt en de klauwen zijn ronduit best en gezond. Daarnaast geeft hij bijzonder vitale kalveren die gemiddeld gemakkelijk geboren worden.

Postbus 24 | 7730 AA Ommen Tel.: 0529 45 00 45

Our innovations, your succes

Fax: 0529 45 00 50

www.genesdiffusion.com

Deze koeien worden gevoerd door:

E V E N

G E E N

B O E R

In de rubriek Even geen boer laat Veeteelt melkveehouders aan het woord die hun erf verlaten om op een andere manier actief te zijn in de maatschappij. In deze editie: knaagdierenopvangcentrum Leeftijd: 63 en 58 Naam: Henk en Elly Dijkman-Matthijsse Aantal koeien: 35 Woonplaats: Ruurlo

Elly Dijkman-Matthijsse: ‘Bij topdrukte hebben we soms wel vijftig cavia’s’

Liefdevol thuis voor knaagdier tekst Jorieke van Cappellen

A

cht cavia’s zitten als kleine pluizenbollen verspreid in het stro van de ruime hokken. ‘Het is nu rustig. Maar bij topdrukte hebben we er soms wel vijftig’, zegt Elly Dijkman-Matthijsse. Samen met man Henk runt Elly een opvangcentrum speciaal voor knaagdieren. Naast cavia’s vangen de melkveehouders hamsters, konijnen, tamme ratten en soms ook kooivogels als parkieten op.

Op het bedrijf is een voormalige varkensschuur ingericht als opvangcentrum. Dat zowel Henk als Elly echte dierenliefhebbers zijn, wordt al snel duidelijk. Naast de knaagdieren is er op het bedrijf ook plek voor kippen, katten, vogels, pony’s en een hond. ‘Het is soms net een kinderboerderij hier’, lacht Henk. Elly vertelt: ‘We zijn vier jaar geleden in eerste instantie begonnen als vakantieopvang voor knaagdieren. Toen kregen we al snel de vraag of we dieren niet voor langere tijd konden opvangen.’ De redenen waarom mensen hun dier komen brengen, zijn divers. ‘Soms hebben mensen zo’n diertje gekocht, maar blijken ze er allergisch voor te zijn. Of zij of hun kinderen willen er niet meer voor zorgen.’ Bij Henk en Elly vinden de dieren een liefdevol thuis. ‘We vinden het belangrijk dat zulke dieren niet zomaar afgedankt worden.’

Het verzorgen van de knaagdieren is goed in te passen in de dagelijkse werkzaamheden op het bedrijf. Soms helpt een scholier mee in het kader van een maatschappelijke stage met het verzorgen van de dieren en het schoonmaken van de hokken. ‘Vooral in de vakanties zijn we er best druk mee, omdat we dan veel dieren krijgen’, zegt Henk. ‘We staan er telkens weer van te kijken, maar mensen komen helemaal vanuit Amsterdam of Noord-Brabant om hier hun dier te brengen. Dat komt omdat we zoveel ruimte voor ze hebben. Het afscheid kan echt heel emotioneel zijn. Dan moet de hele familie even afscheid komen nemen van de cavia.’

Is het alleen maar vrijwilligerswerk? Elly: ‘Voor de vakantieopvang rekenen we wel een bedrag, maar voor de opvang voor langere tijd vragen we een vrijwillige bijdrage in de kosten.’ Voor de opvangdieren proberen Henk en Elly zo veel mogelijk een nieuwe eigenaar te vinden. Hoeveel dieren ze jaarlijks kunnen herplaatsen, is heel wisselend. ‘We hadden hier pas nog twee konijnen, die al twee jaar bij ons waren. En toch kwam er nog iemand die juist die twee konijnen wilde hebben’, zegt Henk. Elly vult hem aan: ‘Gelukkig zijn er ook nog mensen die echt kiezen voor een dier uit een asiel of opvangcentrum. Ik vraag mensen ook altijd om nog een mailtje met foto te sturen. Als je dan ziet dat het goed gaat met een dier geeft dat veel voldoening. Voor het dier zelf en voor de mensen die je er blij mee hebt kunnen maken.’

V E E T E E LT

VX17-even geen boer.indd 15

O K T OB E R

2

2 0 1 3

15

22-10-13 12:36

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Hendrik en Wiebe Boonstra De broers Boonstra coachten hun 420 koeien afgelopen mpr-jaar naar een hoge melkproductie en een hoge levensproductie bij afvoer.

Aantal koeien: Melkquotum: Hoeveelheid land: Rollend jaargem.:

Roordahuizum

420 4,8 miljoen 185 hectare 11.080 4,31 3,42

Hendrik en Wiebe Boonstra

De koeien liggen comfortabel in een zandbed

Hendrik Boonstra: ‘We zijn gewend aan de voordelen van zand in de ligboxen.

Dat besef je pas als je zand vervangt door iets anders’

Boeren volgens een vast ritme

Dankzij een volledig tmr-rantsoen is de productie persister en blijven de koeien in een goede conditie

16

V E E T E E LT

VX17-bedr.repo.Boonstra.indd 16

O K TO BER

2

2013

21-10-13 13:19

e

Elke week worden er acht kalveren geboren

Melken gebeurt in de 40 standsbuitenmelker

Preventie en de koeien gezond houden via een optimaal rantsoen en koecomfort zijn de sleutelwoorden achter de hoogproductieve veestapel van de broers Boonstra. Afgelopen jaar behaalden hun 420 koeien een rollend jaargemiddelde van ruim 11.000 kg en bedroeg de levensproductie bij afvoer 48.000 kg. tekst Jaap van der Knaap

H

foto-impressie www.veeteelt.nl

et zijn opvallende cijfers in de lijst met de hoogste mpr-bedrijven van Nederland. De 420 koeien van Wiebe (53) en Hendrik (51) Boonstra uit Roordahuizum produceerden afgelopen boekjaar 11.080 kg melk met 4,31% vet en 3,42% eiwit en een economisch jaarresultaat van 2735 euro. ‘Ik denk niet dat wij afgelopen jaar heel anders hebben gewerkt dan de jaren daarvoor. Het is eerder dat er bij de andere bedrijven minder extreme uitschieters zaten’, zo stelt Wiebe zich nuchter op. ‘We doen eigenlijk al jaren hetzelfde: preventief werken aan een zo hoog mogelijke koegezondheid en arbeidspieken voorkomen om zo een hoge melkproductie per koe te halen.’

Met 420 koeien en 185 hectare is dat noodzakelijk volgens Hendrik omdat anders het werk met deze koppelomvang niet goed is te organiseren. ‘We streven ernaar dat er elke week acht tot tien koeien afkalven. Het afkalven is een risicomoment qua gezondheid en daarom gaat er in die periode zo veel mogelijk aandacht uit naar de koe. Wanneer je het hele jaar hetzelfde aantal koeien in de opstartgroep met verse koeien hebt, kun je het werk goed beheersen.’

Alles op Boonstra Agro bv, zoals het bedrijf officieel heet, staat in het teken van strakke protocollen en het voorkomen van problemen. Dat moet ook wel, want naast de beide broers zijn er alleen drie Poolse medewerkers die het werk rondzetten. Met een quotum van 4,8 miljoen

is dat bijna 1 miljoen kg melk per arbeidskracht. En dat terwijl de medewerkers zich hoofdzakelijk inzetten voor het drie keer per dag melken van de veestapel in de 40 standsbuitenmelkstal. Wiebe is verantwoordelijk voor het voeren, Hendrik verzorgt de kalveren en bewaakt de gezondheid van de veestapel en de fokkerij.

Het landwerk wordt, op het strooien van kunstmest en het gras schudden na, uitbesteed. Dat geldt ook voor de jongveeopfok. De vaarskalveren verhuizen op een leeftijd van veertien dagen naar een opfokker. Een maand voor afkalven op tweejarige leeftijd komen ze weer terug.

‘We zijn een intensief bedrijf en benutten nu alle mestplaatsingsruimte voor melkvee’, zo legt Hendrik uit.

Twintig procent vervanging De nuchtere stier- en vaarskalveren staan onder een afdak in eenlingboxen opgesteld. Opvallend is het strenge selectiebeleid; wekelijks gaan er slechts twee kalveren naar de opfokker. ‘We stellen ons in op een afvoerbeleid van twintig procent bij het melkvee. We hebben jaren achter de rug dat we dat niet eens nodig hadden’, vertelt Hendrik. Iedere week worden er ongeveer acht kalveren geboren, de helft daarvan is vaarskalf. De stierkalveren en ook twee van de vaarskalveren worden verkocht.

‘Opfokken kost ons geld. Daarom proberen we zo min mogelijk kalveren te laten opfokken, al houden we de laatste tijd

Op de kuilen ligt een kleed met waterslurven

iets meer rekening met een mogelijke toekomstige groei van de veestapel.’ Wiebe pakt de mpr-cijfers erbij: afgelopen jaar werden er 84 koeien afgevoerd met een levensproductie van 48.000 kg melk en stroomden er 79 verse vaarzen in.

Bewust volledig tmr-rantsoen Er wordt bewust hard gemolken in Roordahuizum. ‘We melken liever 12.000 kg melk dan 11.000 kg melk’, aldus Wiebe.

‘We moeten voer aankopen, daarom is voerefficiëntie belangrijk en dat bereik je met een hoge productie per koe. Maar de koeien moeten ook veel ruwvoer omzetten. We hebben geen jongvee, alle snedes gras moeten de koeien verwerken.’

Iedere vijf weken wordt al het grasland gemaaid en, als het kan, binnen 24 uur ingekuild. Dat gebeurt standaard met een conserveringsmiddel. Op de graskuilen liggen automatisch oprolbare kleden met waterslurven, die het op- en afhalen van het plastic vergemakkelijken. Maar ook bij Boonstra gaat het inkuilen niet altijd zoals gewenst. Hendrik wijst naar de eerste snede graskuil, die al voor de helft is opgevoerd. ‘Dit jaar kwamen we niet hoger dan 24 procent droge stof. Dankzij het toevoegmiddel is de kuil wel goed geconserveerd, maar we moesten door het lage drogestofpercentage wel goed nadenken over het rantsoen.’

Het huidige rantsoen bevat naast snijmais en kuilgras ook soja, perspulp, maismeel en tarwegistconcentraat (tgc). ‘De voeradviseur is een belangrijke spil op het bedrijf. We kunnen het ons niet veroorloven dat de koeien langdurig bezig zijn met het overschakelen op een ander rantsoen.’

De hoge productie en het gezond houden van de koeien begint bij het rantsoen, aldus Wiebe, die dagelijks vier keer een tmr-rantsoen voor het voerhek draait.

‘Vaker voeren houdt de koeien actief en voorkomt broei’, zo legt hij uit. Er is geen individuele krachtvoerverstrekking. ‘We missen daardoor misschien piekproduc-

V E E T E E LT

VX17-bedr.repo.Boonstra.indd 17

O K T O BE R

2

2 0 1 3

17

21-10-13 14:54

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Het licht in de stal komt via de grote openingen in de zijwanden, er zitten geen lichtplaten in het staldak

tie, maar de koeien blijven wel gezonder en zijn persistenter’, aldus Hendrik. ‘Bovendien hebben we een 3+3-stal en dat maakt werken met verschillende groepen lastig. We werken nu alleen met een groep drachtige koeien en een groep niet drachtige koeien. In het rantsoen maken we tussen beide een klein onderscheid in de hoogte van het zetmeelniveau. Doordat aan beide zijden van de stal nagenoeg hetzelfde rantsoen ligt, merk je nauwelijks productieschommelingen wanneer koeien naar een andere groep gaan.’

Gewend aan zandvoordelen Al tien jaar liggen de koeien in de ligboxen op zand. Dat zie je niet alleen aan de beenkwaliteit en de droge hakken van de koeien, maar vooral ook aan het gedrag. ‘De koeien vreten of liggen’, vertelt Hendrik en hij wijst naar de dieren. ‘Er zijn maar weinig koeien die gewoon maar wat staan te staan. Onze koeien belasten de klauwen daardoor minimaal.’

In de stal ligt een dichte vloer die tijdens iedere melkbeurt wordt schoongeschoven met een bobcat. En ja, het verwerken van mest met zand is niet eenvoudig, zo is ook de ervaring van de broers. ‘Daarom blijven we experimenteren met alternatieven. Maar we zijn inmiddels zo gewend aan de voordelen van zand. Dat besef je pas als je zand vervangt door iets anders.’

Dit jaar hebben de koeien vijf maanden

lang op droge mest gelegen in de boxen, maar zand is er inmiddels weer voor teruggekomen. ‘Zand werkt veel schoner, het valt van de poten af. De droge mest werd nat, plakkerig en de koeien en de mestgang werden vuiler. Het was in onze stal geen succes.’

Het zand in de boxen zorgt niet voor een extreem laag celgetal. Het tankcelgetal schommelt rond de 200.000 cellen, maar dat komt volgens Hendrik vooral door het drie keer per dag melken. ‘We hebben een buitenmelker. Als je goed wilt melken, moet je voorbehandelen, even wachten en dan pas onderhangen. Hier draait de melkstal door, binnen een minuut hangen drie melkstellen onder de koe.

Vooral bij drie keer per dag melken is een goede voorbehandeling belangrijk voor het vlot uitmelken van de koeien, maar door het melksysteem lukt dat hier onvoldoende.’ Hendrik legt hiervoor beslist niet de schuld bij de medewerkers, die in diensten van drieënhalf uur de koeien melken, de boxen schoonmaken en het voer aanschuiven. ‘De medewerkers zouden sneller willen melken, maar wij hebben bewust de snelheid van de carrousel begrensd, zodat ze goed de tijd nemen.’

Gemakkelijk afkalven De mpr-cijfers van het bedrijf tonen een keurige tussenkalftijd van 409 dagen.

Daar is geen hulp van stappentellers aan

Elke week kalven er acht tot tien koeien af in de strostal, voornamelijk zonder hulp

18

V E E T E E LT

VX17-bedr.repo.Boonstra.indd 18

OK TO BER

2

te pas gekomen. ‘Wanneer een koe voor de tweede keer tochtig is, starten we met insemineren, ongeacht de melkgift’, aldus Hendrik. ‘Iedere twee weken komt de dierenarts en worden alle koeien onderzocht die zestig dagen na afkalven nog niet zijn geïnsemineerd. Zo houden we een vinger aan de pols,’ vertelt Wiebe.

Koeien die droog moeten, krijgen een week lang een apart rantsoen en gaan vervolgens droog met antibiotica en een teatsealer. Het droogstandsrantsoen wordt geoptimaliseerd volgens de kationen anionbalans en de eerste veertien dagen na afkalven is er een eiwitarm, structuurrijk krachtvoerrantsoen. ‘Negentig procent van de koeien kalft zonder hulp af’, aldus Hendrik. ‘Daarom gebruiken we ook geen Belgisch-witblauwstieren op het ondereind van de veestapel, ook al verkopen we een flink deel van onze vaarskalveren. Afkalven moet gemakkelijk gaan, dat is de basis van een goede productie.’

Gerichte combinaties in fokkerij Afgelopen jaren zijn onder meer de melkstieren Jocko, Canvas, Paramount en Win 395 ingezet. ‘Maar we hebben ook goede resultaten met Kian en Stadel en dat zijn juist geen extreme melkproductieverervers. Daarom is het maken van goede combinaties belangrijk’, zo stelt Hendrik.

‘We kiezen bewust niet alleen maar stieren die gemiddeld alles goed vererven, maar we kiezen juist ook voor stieren met een wat extremere vererving.’

Voor het maken van die combinaties is het aAa-systeem leidend, al is bij veel jonge genoomstieren die nu worden ingezet, de aAa-code nog niet bekend. ‘Ik kies nu vooral stieren uit met een hoge aanleg voor productie. In onze stal geldt dat een hoge productie het meest economisch is. Dat hebben de koeien afgelopen jaar met hun hoge productie wederom laten zien.’ l

2013

21-10-13 11:57

Mastitis; je kunt er niet snel genoeg bij zijn.

Daarom gebruik ik Tankmelk Uiergezondheid.”

Harry Hollink, melkveehouder in Tubbergen

Tankmelk Uiergezondheid helpt u vooruit U wordt er regelmatig mee geconfronteerd: mastitis. Door uw tankmelk te laten onderzoeken op de belangrijkste mastitisverwekkers, brengt u eenvoudig de uiergezondheid van uw veestapel in kaart. Dankzij Tankmelk Uiergezondheid en de ondersteuning van het UGA-team, loopt u op de zaken vooruit en weet u altijd welke volgende stap u kunt nemen. Want gezonde uiers betekent meer melk. Dát is UGA, de UierGezondheidsAanpak van de GD.

Optimaal inzicht = maximaal rendement Tankmelk Uiergezondheid biedt u de keuze uit pakket Basis (6x per jaar, €225,-) en pakket Standaard (10x per jaar, €360,-). Voor beide pakketten geldt dat uw tankmelk automatisch wordt onderzocht; u hoeft verder niets te doen. De uitslagen zijn voorzien van een helder, gericht advies en vormen een goede aanvulling op uw MPR-uitslagen en uw tankcelgetal.

Stevige korting voor snelle beslissers Bestel direct uw Tankmelk Uiergezondheid-pakket online via www.gddeventer.com/UGA of bel naar 0900-1770 (optie 1). Als u voor 20 november deelnemer wordt, dan krijgt u de eerste twee onderzoeken gratis!

UGA IS DE UIERGEZONDHEIDSAANPAK VAN DE GD. SAMEN WERKEN AAN DIERGEZONDHEID. Postbus 9, 7400 AA Deventer, T. 0900-1770. www.gddeventer.com/uga

33621 ADV Veeteelt 210 x 297mm FC.indd 1 VX17_p19.indd 25

16-10-13 10:00 21-10-13 11:52

V O E D I N G

Stikstofverliezen beter inschatten Hoe kan het melkureumgehalte beter worden benut als maat voor stikstofverliezen in de urine? Onderzoekers van WUR

400 stikstof in urine (g N/dag)

Combinatie melkureum en voerparameters verbetert inschatting stikstofverliezen in urine

U

it kostprijs- en milieuoverwegingen is het belangrijk om eiwit uit het voer zo efficiënt mogelijk om te zetten in melk- en lichaamseiwit. De lever zet eiwit dat de koe absorbeert in de dunne darm maar dat niet wordt omgezet in melk- of lichaamseiwit, grotendeels om in ureum, dat via urine het lichaam verlaat. Ureum levert daarmee de grootste bijdrage aan stikfstofverliezen in de urine.

Een koe heeft geen opslagmogelijkheid voor eiwit, in tegenstelling tot opslag voor energie (in lichaamsvet). Daarom is het belangrijk om het eiwitaanbod af te stemmen op de eiwitbehoefte van het dier. Op die manier wordt zo min mogelijk ureum met de urine uitgescheiden.

Maar hoe kan de veehouder hierop sturen? Het is ondoenlijk om geregeld urine te bemonsteren en te bepalen hoeveel ureum zo het lichaam verlaat. Een praktisch alternatief zou het melkureumgehalte (mg melkureum per dl melk) zijn als indicator voor de stikstofexcretie via urine. Maar de relatie tussen melkureum en stikstofexcretie is niet erg nauwkeurig. In de voor de praktijk interessante range tussen de 15 en 30 mg per dl verklaart het

melkureumgehalte slechts 24 procent van alle variatie in de stikstofexcretie in urine. In figuur 1 iswdat te zien aan de grote variatie in punten. Het melkureumgehalte op zichzelf is dus geen betrouwbare indicator van de stikstofuitscheiding in de urine.

Om de variatie in het melkureumgehalte beter te begrijpen, heeft WUR uitgebreid onderzoek gedaan (zie kader). Een van de conclusies is dat zouten wateropname, eiwitgehalte van het rantsoen en tijdstip van melken ten opzichte van voeren het melkureumgehalte beïnvloeden (Veeteelt, juni 1/2 2011). In dit artikel gaan we dieper in op het effect van zout- en eiwitgehalten in het rantsoen op het melkureumgehalte en de stikstofexcretie in urine.

Eiwitgehalte in voer Wanneer naast het melkureumgehalte ook het ruweiwitgehalte van het voer meegenomen wordt om de variatie in urinestikstof te schatten, dan is 45 procent van de variatie van stikstof in de urine te verklaren. Met alleen

15

20

25

30

Figuur 1 – Relatie tussen melkureum en stikstofexcretie in urine 17% re (% in ds)

250 stikstof in urine (g N/dag)

tekst Wouter Spek, André Bannink en Jan Dijkstra

100

melkureumgehalte (mg/dl)

13% re (% in ds)

200

150

100

50

15

20 25 melkureumgehalte (mg/dl)

30

Figuur 2 – Effect van ruweiwitgehalte (re) op de relatie tussen melkureumgehalte en dagelijkse stikstofexcretie in de urine hoog zout

180 stikstof in urine (g N/dag)

ureumgehalte en het zout- en eiwitgehalte in het rantsoen.

200

0 10

concluderen dat stikstofverliezen in de urine beter zijn in te schatten met een combinatie van factoren, zoals het melk-

300

laag zout

150 120 90 60 30 0

0

4

8 12 16 20 melkureumgehalte (mg/dl)

24

Figuur 3 – Verschillen in de relatie tussen melkureumgehalte en stikstofexcretie in urine voor rantsoenen met een laag dan wel hoog zoutgehalte

Promotieonderzoek melkureum Melkureum is het onderwerp waarop Wouter Spek op 30 september 2013 is gepromoveerd. Het doel van dit promotieonderzoek was om de factoren die melkureum beïnvloeden, in kaart

20

te brengen. Hoe kan beter gebruik worden gemaakt van de informatie die het melkureumgehalte geeft over de stikstofexcretie in urine door melkvee?

VVE EE ET TE EE EL LT T J O AN K T UO AB R EI R1 /2 2 2 20 01 03 9

VX17_Ureum.indd 20

21-10-13 11:32

Dr. J. W. Spek, nutritionist CVB (Productschap Diervoeder)

Dr. A. Bannink, onderzoeker Dr. J. Dijkstra, hoofddocent bij Wageningen UR Livestock diervoeding bij Wageningen Research Universiteit

het melkureumgehalte was maar 24 procent van die variatie te verklaren, een duidelijke verbetering.

Figuur 2 laat de relatie zien tussen melkureumgehalte en stikstofexcretie in urine bij twee rantsoenen met verschillende eiwitgehalten: een rantsoen met weinig eiwit (13 procent ruw eiwit in de droge stof) en een met veel eiwit (17 procent ruw eiwit in de droge stof). De relatie tussen melkureumgehalte en stikstofexcretie in urine is duidelijk afhankelijk van het eiwitgehalte in het rantsoen. Bij een ureumgehalte van 20 mg per dl en een ruweiwitgehalte van 13 procent is de stikstofexcretie in urine 127 gram per dag. Bij eenzelfde ureumgehalte en een ruw eiwit van 17 procent is de stikstofexcretie 29 procent groter (169 gram per dag).

Bij het lage eiwitrantsoen kunnen de nieren ureum uit de voorurine filteren en terugvoeren naar het bloed; dat voorkomt uitscheiding in urine. Het ureum in het bloed bereikt via speeksel en via de penswand de pensinhoud. In de pens wordt het gebruikt als stikstofbron voor microorganismen. Op deze manier kan de koe efficiënt met eiwit omgaan. Deze ‘recyclingsmechanismen’ zijn belangrijk voor de melkkoe om bij lage eiwitgehalten in het rantsoen toch een goede penswerking te hebben en melk te blijven produceren.

Effect van zoutgehalte

Het stikstofverlies uit urine is beter in te schatten met een combinatie van factoren dan met het melkureumgehalte alleen

Naast het eiwitgehalte speelt ook de hoeveelheid urine een belangrijke rol bij de relatie tussen melkureum en stikstofexcretie in de urine. Om dat effect te laten zien, zijn twee proeven uitgevoerd waarin de urineproductie werd verhoogd door landbouwzout aan het rantsoen toe te voegen. In de eerste proef werden vier zoutgehalten onderzocht bij één eiwitgehalte (15,3 procent ruw eiwit in de droge stof). Het resultaat was dat het melkureumgehalte daalde bij een stijging van het zoutgehalte in het voer en een stijging in hoeveelheid urine. Maar hoewel het ureumgehalte daalde, nam de stikstofexcretie in urine niet af. Met andere woorden: de koeien raakten evenveel stikstof kwijt via de urine als vóór het toevoegen van landbouwzout aan het rantsoen.

In een tweede proef werd het effect van

zowel het zout- als het eiwitgehalte op het melkureumgehalte en de stikstofexcretie getest. Een zeer laag eiwitgehalte (11,7 procent ruw eiwit in de droge stof) werd vergeleken met een gemiddeld eiwitgehalte (15,4 procent ruw eiwit in de droge stof). Het effect van het zout was hetzelfde als in de eerste proef en het zouteffect was onafhankelijk van het eiwitgehalte.

De variatie in stikstofexcretie in urine is beter te verklaren als naast het melkureumgehalte ook het zoutgehalte werd meegenomen. Uit figuur 3 blijkt dat het zouteffect bij melkureumgehalten net boven de 20 toch zo’n 24 procent verschil in geschatte stikstofexcretie veroorzaakt.

Het stikstofgehalte in de urine is dus beter in te schatten als het melkureumgehalte wordt gecombineerd met het ruweiwitgehalte én het zoutgehalte in het voer.

Urineproductie De urineproductie bij een rantsoen met weinig zout was 15 kg per dag, typisch voor een maissilagerantsoen. De urineproductie bij een rantsoen met veel zout was ruim tweemaal zo hoog, namelijk 32 kg per dag, dit is vergelijkbaar met een grassilagerantsoen.

Net als met eiwit kan het effect van zout worden verklaard door de manier waarop de nieren omgaan met ureum. Bij extra zout in het rantsoen neemt de hoeveelheid geproduceerde urine toe. De hoeveelheid ureum die uit de voorurine wordt gerecycled, houdt daar kennelijk geen gelijke tred mee. Het gevolg is dat er meer ureum in de urine wordt uitgescheiden en dat de concentratie van ureum in bloed en melk afneemt. l

Conclusies – Het melkureumgehalte op zichzelf is onvoldoende om stikstofexcretie in urine nauwkeurig in te kunnen schatten.

– Wanneer naast melkureum ook het zout- en eiwitgehalte in het voer worden meegenomen, neemt de nauwkeurigheid van de ingeschatte stikstofexcretie in urine sterk toe.

V E E T E E LT

VX17_Ureum.indd 21

O K T O B E R

2

2 0 1 3

21

21-10-13 11:32

E X T E R I E U R

Bedrijfsinspectie: Vlaanderen noteert recordaantal ingeschreven dieren, Nederlandse exterieurcijfers blijven stabiel

Hoofdrol voor koeien Bons Ruim 215.000 vrouwelijke dieren schreven de Nederlandse en Vlaamse inspecteurs van CRV afgelopen jaar in. In die exterieurstatistieken speelden Nico en Lianne Bons een hoofdrol. Ze voeren het klassement met hoogst genoteerde exterieurbedrijven aan en leverden het hoogste aantal nieuwe excellente koeien én de hoogst ingeschreven koe, Bons-Holsteins Ella 158. tekst Inge van Drie

D

e animo om koeien in te laten schrijven blijft groot onder Nederlandse en Vlaamse melkveehouders. In de periode van 1 september 2012 tot en met 31 augustus 2013 keurden de CRV-inspecteurs 189.639 vrouwelijke dieren in Nederland en 25.631 in Vlaanderen.

Voor Nederland betekent dat stabilisatie na het recordjaar 2012. Toen schreven de inspecteurs 189.880 dieren in, een aantal dat sinds 2003 niet meer was voorgekomen. Voor Vlaanderen betekent het totaal van 25.631 vrouwelijke ingeschreven dieren een toename van ruim 1100 dieren, ofwel een stijging van 4,5 procent.

Dat is een nieuw record – niet eerder werden er in Vlaanderen in één jaar tijd zo veel dieren ingeschreven.

Er trad dit jaar wel een verschuiving op.

De inspecteurs keurden dit jaar meer

vaarzen, maar er kwamen minder oudere koeien voor het eerst onder de meetlat. Opmerkelijk is ook dat de Nederlandse inspecteurs dit jaar minder zwartbontvaarzen, maar meer roodbont- en mrij-vaarzen onder ogen kregen. Het aantal ingeschreven Nederlandse roodbontvaarzen nam met bijna 2200 stuks toe, terwijl het aantal ingeschreven zwartbontvaarzen met zo’n 800 stuks daalde.

Hoogtemaat stagneert In Vlaanderen steeg het aantal ingeschreven dieren per bedrijf van 22,3 naar 23,9. Ondanks de toename in aantallen ingeschreven dieren liep het aantal Vlaamse bedrijven dat de dieren liet inschrijven wel terug: van 1100 naar 1070. In Nederland haakten 136 bedrij-

Annelies (v. Classic) kreeg als enige Vlaamse roodbonte 91 punten

22

ven af en kwamen de inspecteurs op 7143 bedrijven.

Qua hoogtemaat boekten Nederland en Vlaanderen afgelopen jaar nauwelijks vooruitgang. De ruim 133.000 Nederlandse zwartbontvaarzen noteerden een gemiddelde hoogtemaat van 146,0 centimeter, precies gelijk aan die van vorig jaar. De 17.130 Vlaamse zwartbontvaarzen gingen er 0,1 centimeter op vooruit en kwamen uit op 146,9 centimeter.

Ook bij roodbont bleef de hoogtemaat vrijwel constant. Maten de Nederlandse roodbontvaarzen in 2012 gemiddeld 144,7 centimeter, in 2013 hoefden de inspecteurs de meetlat maar 0,1 centimeter verder uit te trekken. De ruim 5300 Vlaamse roodbontvaarzen kwamen opnieuw uit op 146,0 centimeter. De 1100 mrij-vaarzen noteerden de grootste stijging. Zij maten gemiddeld 139,3 centimeter, een stijging van 0,3 centimeter.

Stuivertje wisselen In het klassement met hoogst genoteerde exterieurbedrijven bij zwartbont wisselen de nummers één en twee van vorig jaar stuivertje. Net als in 2012 halen de vaarzen van Nico en Lianne Bons uit Ottoland en die van Henk-Jan van Driel uit Hedel een identieke exterieurscore. Hun vaarzen noteren gemiddeld 87,3 punten.

Omdat ook de uierscores van de vaarzen even hoog zijn – beide bedrijven scoren op dat onderdeel 87,7 punten – geeft

Met 93 punten was Bons-Holst. Ella 158 de hoogst ingeschreven koe

VVE EE ET TE EE EL LT T J O AN K T UO AB R EI R1 /2 2 2 20 01 03 9

VX17-exterieurNL-VLA.indd 22

21-10-13 16:25

het beenwerk dit jaar de doorslag. Met een beenwerkscore van 86,5 punten bezet de familie Bons daarom dit jaar de eerste plek.

Opvallend is dat Nico Bons en Henk-Jan Van Driel niet de enige veehouders zijn die hun positie in de top met succes verdedigen. De melkveehouders die in eigenaar, woonplaats

2012 in de top zeven zwartbont prijkten, herhalen die prestatie dit jaar stuk voor stuk.

Anders is dat in de roodbonttop. Van de top tien van vorig jaar keren drie bedrijven terug in de top tien. Lijstaanvoerders bij roodbont zijn Jos en Harrie Tijhuis uit Hooghalen. Hun zes roodbontvaarzen

aantal

frame robuusth.

uier

benen

av

Nederland mts. D. en N. Bons-Plooij, Ottoland H. G. J. van Driel, Hedel T. van Vliet, Nieuwlande mts. S. en P. Talsma, Warga A. Barendregt, Kommerzijl J. de Vries, Boijl A. B. Vink, Ottoland J. Swank, Nieuw-Beijerland H. en E. Vernooy, Oosterwolde P. K. Hoogervorst, Randwijk M. C. J. M. en G. A. M. Goesten-Pullen, Hedel C. J. van der Wekken, Maasdam

6 7 21 9 13 22 18 11 16 18 5 6

87,5 87,4 87,0 87,3 87,6 86,4 87,0 85,1 87,2 85,7 86,4 85,7

87,2 85,9 85,9 87,3 87,1 86,1 86,2 85,1 85,9 85,4 85,4 84,5

87,7 87,7 87,4 86,1 85,8 85,8 85,9 86,1 84,9 86,3 84,6 85,7

86,5 86,0 85,7 85,7 85,6 86,0 84,7 85,7 85,8 84,9 86,2 86,3

87,3 87,3 86,8 86,6 86,3 86,2 86,1 86,0 85,9 85,8 85,8 85,7

Vlaanderen F. Maelfait, Hulste De Causmaecker lv, Waterland-Oudeman M. Rossaert, Belsele J. Monbaillieu, Zuidschote L. Vandecaveye, Westvleteren P. Dewaele, Nieuwkerke

18 12 9 16 13 10

86,1 84,9 84,7 84,8 84,8 83,9

84,1 84,0 83,8 82,6 83,2 83,7

86,4 85,5 85,0 84,5 84,5 83,4

85,2 84,1 84,3 83,7 83,4 85,0

85,8 84,8 84,8 84,1 84,1 84,1

Tabel 1 – Hoogste CRV-exterieurbedrijven 2012-2013 op zwartbontbasis (min. vijf vaarzen)

eigenaar, woonplaats

aantal frame robuusth.

uier

benen

av

Nederland H. J. H. en J. H. H. Tijhuis, Hooghalen mts. J. W. en G. J. W. Steegink-van den Berg, Okkenbroek H. J., M. en G. W. M. P. van Wichen-Snoeks, Maasbommel vof Beulink, Hengelo (Gld.) H. J. en G. Pinkert-Burgers, Markelo mts. F., H. en A. Luttikhedde-ten Zeldam, Ambt Delden J. Uenk, Nijbroek mts. H. A. en H. Schrijver-Kamphuis, Terwolde Barendonk Holsteins vof, Beers (N.Br.) mts. H. J. en J. Puttenstein, Kamperveen

6 20 16 6 18 5 16 18 23 11

87,3 86,9 85,8 86,0 86,6 83,8 86,1 85,7 85,3 86,5

86,2 85,7 84,4 84,2 85,8 84,8 84,8 85,8 85,2 84,0

86,8 85,8 85,8 86,5 85,2 85,2 84,4 84,9 85,5 85,2

85,8 85,4 86,1 84,3 84,5 85,8 84,2 83,6 83,7 83,8

86,5 86,0 85,9 85,8 85,7 85,2 85,2 85,1 85,0 85,0

Vlaanderen K. Truyen, Bevel J. en M. Adriaensen, Rijkevorsel I. Hubau, Onkerzele G. Claessens, Moerzeke J. Kinschots, Meer Den Hamer-d’Hondt lv, Zaffelare

7 10 16 14 6 5

86,1 85,0 84,2 84,4 85,2 84,6

83,0 84,4 83,4 84,1 83,7 84,0

84,4 84,5 83,8 83,4 83,3 82,4

83,4 82,7 84,5 84,2 84,3 84,8

84,3 84,2 84,2 84,1 84,0 84,0

Tabel 2 – Hoogste CRV-exterieurbedrijven 2012-2013 op roodbontbasis (min. vijf vaarzen) Tabel 3 – Hoogste CRV-exterieurbedrijven 2012-2013 op mrij-basis (min. vijf vaarzen)

eigenaar, woonplaats A. L. Vink, Groot-Ammers mts. H. J. en A. J. ten Damme, Winterswijk Meddo melkveebedrijf Nijzink, Wierden

aantal frame robuusth.

36 29 15

84,4 83,1 82,7

83,9 82,6 83,1

uier benen 83,1 82,3 81,1

84,1 84,4 84,2

besp.

av

81,9 83,8 83,5 83,2 83,3 82,8

noteren een gemiddelde van 86,5 punten, genoeg voor de eerste plaats. De broers Tijhuis zijn niet de enige melkveehouders in de roodbonttoptien die voornamelijk zwartbonte koeien melken. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor de familie Van Wichen uit Maasbommel en de familie Luttikhedde uit Ambt Delden.

Bij mrij lost André Vink uit Groot-Ammers melkveebedrijf Nijzink uit Wierden af als nummer één. Op basis van maar liefst 36 vaarzen haalt Vink een exterieurgemiddelde van 83,8 punten.

Royale voorsprong Maelfait In Vlaanderen heeft zwartbontkoploper Filip Maelfait uit Hulste opnieuw een royale voorsprong op zijn naaste belagers.

De inspecteur schreef de achttien vaarzen van de Vlaamse melkveehouder in met gemiddeld 85,8 punten. Maelfait eindigt daarmee precies een punt hoger dan het bedrijf van De Causmaecker uit Waterland-Oudeman. Op de derde plek prijkt Marc Rossaert uit Belsele; zijn vaarzen noteren gemiddeld 84,8 punten.

Bij roodbont, waar dit jaar geen bedrijven gemiddeld hoger dan 85 punten scoren, is de voorsprong van de nummer één minder groot. Koen Truyen uit Bevel haalt met gemiddeld 84,3 punten de hoogste score. De Vlaamse melkveehouder blijft Jan en Maarten Adriaensen uit Rijkevorsel en Ignace Hubau uit Onkerzele met beide gemiddeld 84,2 punten nipt voor.

In Vlaanderen kregen afgelopen jaar vijftien koeien het predicaat excellent: dertien zwartbonten en twee roodbonten.

Dat zijn er twee meer dan vorig jaar. De Vlaamse hofleverancier van excellente koeien is Filip Maelfait. Op het bedrijf van de melkveehouder uit Hulste deelden de inspecteurs tussen 1 september 2012 en 31 augustus 2013 vijf keer een A-score uit: vier keer 90 en één keer 92 punten. Die hoogste score kwam op naam van Talentdochter Wildina, die daarmee meteen ook de lijst met excellente koeien aanvoert. Wildina is de enige Vlaamse zwartbontkoe die dit jaar meer dan 90 punten kreeg. De Talentdochter won afgelopen jaar de reservetitel bij de zwartbontsenioren op de CRV Koe-Expo. Op diezelfde keuring won Annelies de seniortitel bij de roodbonten.

De Classicdochter van Marc en Jeroen Van Nevel uit Beernem was afgelopen jaar met 91 punten de hoogst ingeschreven roodbontkoe in Vlaanderen.

Zowel in Nederland als in Vlaanderen kregen afgelopen jaar vier zwartbontvaarzen de maximale score van 89 pun-

V E E T E E LT

VX17-exterieurNL-VLA.indd 23

O K T O B E R

2

2 0 1 3

23

21-10-13 16:25

E X T E RI E UR

ten, waaronder een tweetal van Bart Vink uit Ottoland.

Bij roodbont slaagden twee

Nederlandse vaarzen erin 89 punten te bemachtigen. In Vlaanderen was 88 punten

dit jaar het hoogst uitgereikte puntenaantal voor roodbontvaarzen. Ook bij mrij

naam

geb.dat. vader

m.vader

Nederland Bons-Holsteins Ella 158 Vink Kroontje 253 Gretha 298 Jimm. Holstein Hellen 589 Wageningen Rieb Ida 640 Bons-Holsteins Ella 145 W T Ebydale 53 Glinzer Betje 30 Aaltje 253

04-2006 09-2001 03-2008 03-2009 04-2006 09-2004 12-2007 06-1999 10-2006

Bonatus Stardust Absolute Lee Goldwyn Lucky Leo Zicostar Dante Glinzer Stardom

94 91 92 92 92 93 91 93 93

91 93 92 93 91 92 93 92 95

93 94 93 92 92 91 91 90 90

92 89 90 91 90 92 92 93 92

Vlaanderen Wildina

10-2005 Talent

Inquirer

94

92

93

91 92 F. Maelfait, Hulste

Mailing Storm Talent Shottle Goldwyn Lyster Talent Strateeg Goldwyn

frame rob. uier ben. av. eigenaar, woonplaats 93 92 92 92 92 92 92 92 92

mts. D. en N. Bons-Plooij, Ottoland A. B. Vink, Ottoland mts. De Groot-Kooistra, Oudega (Smallingerland) J. de Vries, Boijl vof De Bruin, Giessenburg mts. D. en N. Bons-Plooij, Ottoland M. van der Eijk, Twisk mts. J. T. en B. Vos-van der Schoor, Godlinze M. Zandstra, Ruinerwold

Tabel 4 – Hoogst scorende excellenten zwartbont in Nederland en Vlaanderen (bron: CRV)

naam

geb.dat. vader

m.vader frame rob. uier ben. av.

eigenaar, woonplaats

Nederland Giessen Debby 101 Vink Blesje 151 Vink Blesje 152 Southland Alex. Carola 11

06-2010 02-2010 10-2010 03-2010

Goldwyn Lyleh. Lightning Jotan Alexander

Damion Roy Mr Sam Damion

89 89 88 89

89 88 89 89

89 89 89 89

89 88 88 86

89 89 89 89

T. van Vliet, Nieuwlande A. B. Vink, Ottoland A. B. Vink, Ottoland Southland Holsteins, Teteringen

Vlaanderen Lotto Nancy 3 Maya Ditte 1

11-2010 12-2009 05-2010 08-2010

Sanchez Sanchez Destry Goldwyn

Damion Ramos Shottle Classic

89 89 88 89

86 85 87 88

89 89 89 89

89 89 89 88

89 89 89 89

F. Maelfait, Hulste De Causmaecker lv, Waterland-Oudeman K. Leus, Oosterzele M. en J. Van Nevel, Beernem

Tabel 5 – Hoogst scorende vaarzen zwartbont in Nederland en Vlaanderen (bron: CRV)

naam

geb.dat. vader

m.vader

Nederland Marjan 26 Soetten Botter Allmacht 8 Toosje 20 Saskia

09-2008 07-2000 06-2009 07-2007

onbekend Tulip Faber Faber

91 91 89 92

92 91 90 88

93 93 92 90

87 87 91 91

Vlaanderen Annelies Vicky

08-2007 Classic 02-2005 Jordan

Cocktail 19 Cadon

91 90

91 95

92 91

89 91 M. en J. Van Nevel, Beernem 88 90 J. Verlodt, Drongen

Blitz Stadel Salomo Elayo

frame rob. uier ben. av.

91 91 91 91

eigenaar, woonplaats H. J. J. B. Arendsen Raedt, Barchem G. J. Klein Teselink, Harfsen A. J. en B. M. van Dee-Voorsluijs, IJzendoorn J. van den Braak en C. van der Aa, Balgoij

Tabel 6 – Hoogst scorende excellenten roodbont in Nederland en Vlaanderen (bron: CRV)

naam

geb.dat. vader

m.vader

frame rob. uier ben. av.

eigenaar, woonplaats

Nederland Els 286 Ju Lonia 154

07-2010 06-2010

Burnstyn Tequila

onbekend Stadel

89 89

88 89

89 89

89 89 H. J. J. B. Arendsen Raedt, Barchem 88 89 J. Uenk, Nijbroek

Vlaanderen Fabiola

06-2010

Linux

Reno

88

87

89

86 88 K. Truyen, Bevel

Tabel 7 – Hoogst scorende vaarzen roodbont in Nederland en Vlaanderen (bron: CRV) Tabel 8 – Excellente mrij-koeien in Nederland (bron: CRV)

naam

geb.dat. vader

De Vinkenhof Danielle 51 02-2005 Leida 225 02-2006

24

Dorus Arthur

m.vader Manuel 142 Cor 53

frame rob. uier ben. besp. av.

88 92

90 90

91 87

90 90

eigenaar, woonplaats

86 90 A. L. Vink, Groot-Ammers 87 90 F. H. G. Nijhuis, Hengelo (Ov.)

was 88 punten de hoogst genoteerde score.

In Nederland vijzelden afgelopen jaar 139 koeien hun exterieurscore op tot minstens 90 punten. Dat zijn er twee meer dan vorig jaar. Het aantal zwartbonte excellenten nam iets af. In 2012 waren dat er 111, nu 109. Het aantal roodbonte excellenten nam daarentegen juist toe van 25 naar 28, terwijl het mrij-ras dit jaar twee excellenten erbij kreeg, tegenover één in 2012.

Was Jurordochter Wilhemina 358 in 2012 de hoogst ingeschreven koe met 95 punten, dit jaar is de eer aan streekgenote Bons-Holsteins Ella 158 van Nico en Lianne Bons uit Ottoland. De Mailingdochter, algemeen kampioene op de jongste HHH-show, kreeg als enige 93 punten. Dat is niet het enige succes voor de familie Bons. De melkveehouders uit Ottoland waren met tien excellente dieren – negen zwartbonte en een roodbonte – ook hofleverancier bij de excellente koeien. In totaal vier Nederlandse veehouders volgen met elk vier nieuwe A-koeien: Bart Vink uit Ottoland, Teus van Dijk uit Giessenburg, Theo van Vliet uit Nieuwlande en John de Vries uit Boijl.

Talent hofleverancier Verrassend is dat niet Goldwyn of Classic, maar LadinoPark Talent de meeste invloed heeft aan vaderskant.

De Stormzoon verwelkomt 14 nieuwe excellenten in Nederland en Vlaanderen, waarvan 11 zwartbonten en 3 roodbonten. Talent wordt op de voet gevolgd door Goldwyn met 13 stuks – precies evenveel als in 2012. Classic noteert 9 nieuwe excellenten, terwijl Duplex uitkomt op 7.

Net als in Vlaanderen was 91 punten ook in Nederland de hoogst uitgereikte score bij roodbont. De hoogste positie is voor Blitzdochter Marjan 26, algemeen kampioene op de jongste HHH-show en eigen aan Hendrik Jan Arendsen Raedt uit Barchem. l

VVE EE ET TE EE EL LT T j o an k t uo ab r ei r1 /2 2 2 20 01 03 9

VX17-exterieurNL-VLA.indd 24

21-10-13 16:25

 Aanpak van Mortellaro/Uiersmet  Op basis van lage pH  Wetenschappelijk bewezen resultaat  Vriendelijk voor boer en koe!

INNOVA TIEF KLAUW VERZOR GINGSCONCE PT

www.agronrood.nl V E E T E E LT

VX17_p25.indd 25

O K T O B E R

2

2 0 1 3

25

21-10-13 14:43

De Stichting GES nodigt iedereen die zich bezig houdt met fokkerij uit op donderdag 14 november voor de jaarlijkse GES bijeenkomst. U wordt bijgepraat over de actuele ontwikkelingen en de richting van de fokkerij. Dit jaar wordt ingestoken op:

Fokkerij: geld verdienen in de toekomst Programma 14 november Zalencentrum Coelenhage, Zuiderzeestraatweg 486, 8091 CS te Wezep 10.00 uur 10.25 uur 10.30 uur 10.45 uur 11.30 uur

12.00 uur 13.00 uur

Inloop + koffie GES update. Geart Benedictus, voorzitter GES GES ontwikkelingen. Roel Veerkamp, coördinator GES Fokkerij en economie. Lubbert van Dellen, Regiodirecteur AcconAvm Reactie en visie van: Wim Thus, Rabobank Food & Agri Nederland Toon van Hoof, LTO Ruud Tijssens, Royal Agrifirm Group Forumdiscussie Lunch

PA A

Bezoek ons op de vakdagen in Hardenberg and 366) en maak (stand 426) en Gorinchem (stand eweldige Altrad kans op één van de twee geweldige l.

Fort kruiwagens in KNZ stijl.

U krijgt bij een bestelling n vanaf 30 likstenen bovendien een leuk geschenk!

W

I

LD

AA

P

EE DV

RD

RUN

U kunt zich aanmelden op www.gesfokwaarden.eu of per telefoon +31 (0)320-293502

SC

H

STANDARD IEDERE INDIVIDUELE KOE HEEFT EEN ANDERE BEHOEFTE AAN ZOUT EN MINERALEN Individuele verschillen in behoefte worden veroorzaakt door bijvoorbeeld melkproductie, lactatiestadium, pariteit en gezondheidsstatus. Verstrek daarom naast uw gemengd rantsoen en krachtvoer KNZ® likstenen om deze behoefte te vervulle vervullen.

KNZ® STANDARD is onderdeel van het KNZ® RUNDVEE assortiment

facebook.com/KNZlikstenen facebook.com/KN

VRIJE KEUZE ZOUT- & MINERAALLIKSTENEN.

26

VX17_p26.indd 26

V E E T E E LT

O K TO BER

2

KNZ® LIKSTENEN T +31 74 2444171 www.knz.nl

2013

21-10-13 10:29

S P E C I A L

K L A U W G E Z O N D H E I D

Goede samenwerking tussen erfbetreders succesfactor voor aanpak klauwgezondheid. Pag. 28 Nederlands Klauwgezondheidscentrum nieuw initiatief van drie dierenartsen. Pag. 30

VX17-special intro.indd 27

21-10-13 10:03

S P E C I A L

K L A U W G E Z O N D H E I D

Vlaams onderzoeksinstituut ontwikkelt een betaalbare loopmat die kreupelheid opspoort aan de hand van stappatroon koe

Meer samenwerking voor betere klauwen De afgelopen jaren zijn er verschillende initiatieven gestart om de klauwgezondheid in Nederland te verbeteren. Hoe staan deze projecten ervoor? Nog meer samenwerking tussen dierenarts, klauwverzorger en veevoeradviseur lijkt een belangrijke sleutel tot het succesvol aanpakken van klauwgezondheid. tekst Jorieke van Cappellen

D

oor de gehele zuivelsector heen is het verbeteren van de klauwgezondheid van melkvee de afgelopen jaren op de kaart gezet. Zo namen onder meer Cono Kaasmakers en FrieslandCampina het verbeteren van de klauwgezondheid specifiek op in hun duurzaamheidsprogramma’s en organiseerden ze workshops voor leden-melkveehouders.

‘Klauwgezondheid, uiergezondheid en vruchtbaarheid zijn van oudsher al de belangrijkste oorzaken voor afvoer en vervanging’, aldus Toon van Hoof, bestuurslid van het Productschap Zuivel en portefeuillehouder diergezondheid bij de vakgroep rundveehouderij van ZLTO. Naast deze functies is Van Hoof projectvoorzitter van het twee jaar geleden opgezette project Grip op Klauwen. Het project

is een initiatief van LTO Noord, ZLTO en LLTB en gefinancierd door het Productschap Zuivel, het ministerie van EL&I, CRV en ZLTO. ‘In het keteninitiatief Duurzame Zuivelketen hebben we de intentie om de levensduur van koeien te verhogen’, legt Van Hoof uit. ‘Het is belangrijk om melk te kunnen produceren van een veestapel die goed gezond is. Niet alleen voor veehouders en de sector zelf, maar het dient ook een maatschappelijk belang in het kader van een geborgd dierwelzijn.’

Klauwscore per bedrijf Doel van het project Grip op Klauwen is het bundelen van kennis en ervaringen van dierenartsen, klauwverzorgers, veevoedingsadviseurs en fokkerijdeskundigen om veehouders meer handvatten te geven voor een betere klauwgezondheid.

Een belangrijk onderdeel van Grip op Klauwen vormt het registratieprogramma Digiklauw, dat al in 2010 eerder door veeverbeteringsorganisatie CRV en de Gezondheidsdienst voor Dieren (GD) werd ontwikkeld.

‘Klauwproblemen kosten een veehouder 53 euro per koe per jaar, aan behandeling, maar ook aan minder melk en een verminderde vruchtbaarheid. Toch heeft een veehouder daar niet altijd inzicht in’, aldus Jet de Hoog, productmanager Digiklauw bij CRV. In het project Digiklauw wordt samengewerkt met de Agrarische Bedrijfsverzorging (AB) en de Vereniging voor Rundveepedicure (VvRP). Klauwverzorgers kunnen op een melkveebedrijf met een pda per koe de klauwaandoeningen invullen en daarnaast ook de ernst van de aandoening aangeven.

‘Aan de hand van de resultaten wordt een klauwscore gevormd en stelt de GD een aantal adviezen op voor de melkveehouder, waarmee hij praktisch aan de slag kan om de klauwgezondheid te verbeteren.’ De gegevens uit Digiklauw worden daarnaast ook gebruikt om de fokwaarde klauwgezondheid van stieren te berekenen.

Specifieke adviezen Inmiddels maken 1200 veehouders gebruik van Digiklauw op hun bedrijf.

‘Graag zien we dat het aantal deelnemers

Martien van Bostelen: ‘Standaard registreren ultieme uitdaging’ Als het aan voorzitter van de Vereniging voor Rundveepedicure (VvRP) Martien van Bostelen ligt, zullen praktiserende klauwverzorgers een belangrijke rol gaan spelen in het verbeteren van de klauwgezondheid.

‘Nederlandse klauwverzorgers hebben zeer veel kennis en vaardigheden in huis.’ De VvRP is zeer nauw betrokken bij het project Grip op Klauwen en vanuit die positie zal de rol van de klauwverzorger wel verande-

28

V E E T E E LT

VX17-special klauwproject.indd 28

O K TO BER

2

ren. ‘We werken eraan om klauwverzorgers zo veel mogelijk aan te moedigen om klauwaandoeningen standaard te gaan registreren via Digiklauw. Dat is niet gemakkelijk, vanuit het verleden zijn we het registreren niet gewend’, aldus Van Bostelen. ‘Maar door te registreren kunnen wij, in onze rol als uitvoerders van het pedicuren, juist een wezenlijk grote bijdrage leveren in de integrale aanpak van de klauwgezondheid op een bedrijf.’

Die klauwgezondheid vindt Van Bostelen

zeker niet slecht, maar kan nog echt beter. Niet in de laatste plaats om dierenwelzijnsorganisaties die scherp meekijken met de sector. ‘De bedrijven worden bovendien groter en qua huisvesting weliswaar steeds idealer, maar de melkveehouder heeft nog steeds maar 24 uur in een dag, dus minder tijd per koe. Bovendien stijgt de levensduur van koeien naar ons idee nog niet voldoende. De gezondheid van de klauwen speelt in het verlengen van de levensduur een grote rol.’

2013

21-10-13 14:19

Detectie klauwproblemen standaard in bedrijfsmanagement Het Instituut voor Landbouw- en Visserij Onderzoek (ILVO) in Vlaanderen richt zich op de ontwikkeling van een betaalbare loopmat voor koeien waarmee de detectie van klauwproblemen standaard in het bedrijfsmanagement kan worden opgenomen. ‘De loopmat meet de exacte locatie, timing en drukverdeling van de klauwen’, vertelt projectmanager Annelies van Nuffel. Het eerste prototype dateert al van 2006, waarna meer praktijkonderzoek volgde. Het ILVO werkt hierin

samen met de faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit van Gent en de Universiteit van Leuven.

De mat, met de naam Gaitwise, is zo gevoelig dat lichte kreupelheden al gevonden kunnen worden. ‘Eén op de drie koeien wordt door een veehouder zelf niet kreupel gezien, maar de mat detecteert ze al wel. De loopmat kan daarmee een belangrijke bijdrage leveren aan het zeer vroegtijdig detecteren en behandelen van kreupelheid.’

Voor enkele kreupelheden bespeurden de onderzoekers al een typisch stappenpatroon. Over vier jaar wil het ILVO een goede kosten-batenanalyse hebben van de mat. ‘Het zou mooi zijn als we dan een betaalbare mat hebben met software die abnormale afwijkingen in het typische loopgedrag van een individuele koe kan herkennen en de melkveehouder kan attenderen om de klauwen van de koe te checken. Het zou voor veehouders een perfecte managementtool zijn.’

nog meer wordt, zodat dit cijfer een representatiever beeld geeft’, laat De Hoog weten.

In 2014 gaat een nieuwe campagne van start om melkveehouders opnieuw op het belang van een goede klauwgezondheid te attenderen. Melkveehouders geven aan dat het in de praktijk brengen van de gegeven adviezen soms nog een obstakel vormt. ‘We merken dat veehouders behoefte hebben aan adviezen die nog specifieker op hun eigen situatie slaan’, vertelt De Hoog.

Ook rundveedierenarts Menno Holzhauer, vanuit de GD betrokken bij het project Digiklauw en Grip op Klauwen, onderschrijft dit. ‘Voor Digiklauw willen we de advisering nog specifieker maken door per klauwaandoening tien adviezen op te stellen die een veehouder per direct op zijn bedrijf kan doorvoeren.’

Grotere rol voor erfbetreders

De klauwgezondheid speelt een grote rol in het verlengen van de levensduur van koeien

De integrale aanpak tussen deskundigen en erfbetreders kan nog beter, vindt Holzhauer. ‘Klauwaandoeningen zijn vaak multifactorieel. Oorzaken liggen in voeding, hygiëne, huisvesting en goed bekappen. De veehouder ziet in de klauwverzorger zijn eerste aanspreekpunt voor klauwproblemen, maar hij kan niet adviseren over de juiste voeding. De veevoeradviseur kan dat wel. Of wat ook gebeurt: elke deskundige geeft een andere oplossing, met als gevolg dat er vaak helemaal niets gebeurt.’

In december 2013 eindigt het project Grip op Klauwen met de bekendmaking van de behaalde resultaten. Toon van Hoof: ‘Welk vervolg het project zal krijgen, wordt aan de hand van de behaalde resultaten bepaald. Vast staat dat een goed samenspel tussen erfbetreders de belangrijkste sleutel is om te komen tot een succesvolle aanpak van klauwgezondheid. Hier zullen we ons dan ook op blijven richten.’ l

V E E T E E LT

VX17-special klauwproject.indd 29

O K T O B E R

2

2 0 1 3

29

21-10-13 14:19

S P E C I A L

K L A U W G E Z O N D H E I D

Klauwproblemen door ziekte van Mortellaro komen vaak via pinken en droge koeien in melkveekoppel

Klauwgezondheid kan nog heel veel beter Op een doorsnee melkveebedrijf loopt één op de tien koeien kreupel. Maar dat is nog maar het topje van de ijsberg, zeggen de oprichters van het Nederlands Klauwgezondheidscentrum (NKGC), een initiatief van drie rundveedierenartsen.

‘We zijn nog te veel geneigd ons te richten op behandelen in plaats van preventie’, aldus dierenarts Jan Lievaart. tekst Jorieke van Cappellen

‘E

en melkveehouder wordt het meest chagrijnig van kreupele koeien’, is de overtuiging van rundveedierenarts en onderzoeker Jan

Lievaart uit Bathmen. Kreupele koeien kosten tijd en bederven daarmee het werkplezier. ‘Maar ook de pijn die een koe heeft, wordt als zeer onprettig er-

varen.’ Samen met collega-dierenartsen Marcel Drint en Gerben Meerema is Jan Lievaart initiatiefnemer van het pas gestarte Nederlands Klauwgezondheidscentrum (NKGC). Het centrum richt zich specifiek op het samenbrengen en uitwisselen van kennis over klauwgezondheid en het gericht adviseren van melkveehouders met klauwproblemen bij de koeien (zie kader).

80 procent koeien heeft ‘iets’ Is het dan zo slecht gesteld met de klauwgezondheid van Nederlandse melkkoeien? Echt veel data zijn er niet, maar uit een studie uit 2000 van dierenarts en onderzoeker Joan Somers, verdeeld over 86 Nederlandse melkveebe-

Voor de koppelbehandeling op een bedrijf maakt het NKGC gebruik van een Deense bekapbox, die de koe in haar geheel kan liften

30

V E E T E E LT

VX17-special klauwgezondh.indd 30

O K TO BER

2

2013

21-10-13 14:21

Jan Lievaart: ‘Kennis van klauwverzorging is Nederlands exportproduct’

Het Nederlands Klauwgezondheidscentrum, dat is opgericht door rundveedierenartsen Marcel Drint, Gerben Meerema en Jan Lievaart, is op 1 september 2013 officieel van start gegaan. Lievaart neemt grotendeels de organisatie van workshops, studieavonden en praktijk-

drijven, blijkt dat maar 20 procent van de koeien volledig gezonde klauwen heeft. ‘Dit beeld zien we bevestigd in koppels die binnen ons centrum worden bekapt. Zeker 80 procent heeft dus iets’, zegt Lievaart. ‘Maar veel van deze dieren merk je als veehouder niet op omdat ze niet direct kreupel zijn. Maar ondertussen lopen voeropname en melkproductie wel terug en zitten de koeien minder goed in hun vel.’

Volgens Lievaart is er zeker wel aandacht voor klauwgezondheid, maar in de praktijk is het gericht verbeteren van de klauwgezondheid niet gemakkelijk. ‘Anders dan bij melkproductie of uiergezondheid zijn we nog niet ver met het op grote schaal periodiek verzamelen van kengetallen over klauwgezondheid. Een melkveehouder weet vaak niet exact hoeveel van zijn koeien een zoolzweer of mortellaro hebben. Het initiatief Digiklauw is hierin al wel een duidelijke stap in de goede richting.’

Ook wordt soms te gemakkelijk gezegd dat klauwproblemen puur een voerkwestie zijn. ‘Bij zoolbloedingen en zoolzweren is het vaak een combinatie van voeding en omgeving.’

Pinken slepen mortellaro in Algemene kennis over klauwgezondheid is er onder melkveehouders wel, vindt Lievaart. ‘Melkveehouders zijn vaak hoger opgeleid en weten prima hoe ze een kreupele koe moeten herkennen en wat je eraan kunt doen. Er is echter meer kennisverdieping nodig.’ Dat kennis soms erg verspreid is, maakt het niet gemakkelijk. ‘Ook bij dierenartsen en rundveeadviseurs ontbreekt het soms aan extra kennis, omdat zij zich ook

onderzoek voor zijn rekening. ‘Doel is om melkveehouders meer kennis bij te brengen en handvatten te geven om de klauwgezondheid op een hoger peil te brengen.’

Vóór de start van het NKGC werkte Lievaart na zijn studie diergeneeskunde zes jaar aan de faculteit Diergeneeskunde in Utrecht en daarna vijf jaar als dierenarts in Australië, waar hij diverse onderzoeksprojecten leidde. De kennis over klauwverzorging deed hij echter grotendeels op in Nederland. ‘Nederland staat wereldwijd goed bekend om zijn kennis over klauwverzorging bij rundvee en zijn goed opgeleide klauwverzorgers. Kennis over klauwverzorging is

echt een Nederlands exportproduct.’

Het NGKC is een zuiver commercieel centrum. ‘We krijgen vooralsnog geen subsidies van bijvoorbeeld overheden.

Wel onderhouden we zeer nauw contact met bijvoorbeeld dierenartsen, de Gezondheidsdienst voor Dieren, bedrijven in klauwverzorgingsproducten en farmaceuten, zodat we zo veel mogelijk kennis kunnen bundelen en beschikbaar kunnen maken voor melkveehouders.’

Ook zit er gericht praktijkonderzoek in de pijplijn. Zo start binnenkort een onderzoek naar de meest effectieve behandeling voor mortellaro. ‘Ook willen we onderzoeken welk type voetbad nu echt het meest effectief is.’

moeten bezighouden met tal van andere gezondheidsaspecten’, zegt Lievaart. ‘Bovendien zijn we erg geneigd alleen de behandelkant van klauwproblemen te belichten. Zeker 90 procent van de boeken, studieavonden en andere informatie gaat over zaken als: hoe herken je mortellaro, hoe behandel je een zoolzweer?’

Daarnaast berusten genomen maatregelen veelal op de eigen ervaring van veehouders, geeft Lievaart aan. ‘Neem klauwenbaden. Hoe vaak moet je deze nu toepassen en wat is de juiste verhouding voor de oplossing die erin moet? Iedereen doet dit op zijn eigen manier, waardoor een behandeling soms niet het resultaat heeft waarop de veehouder hoopte.’

Ook is het belangrijk om te kijken naar andere diergroepen op het bedrijf. Melkveehouders besteden namelijk vooral veel aandacht aan het melkveekoppel.

‘De klauwbaden zijn er voor het melkvee en liggen niet bij de pinken of droge koeien, waardoor de kans groot is dat juist deze groep dieren telkens de ziekte van Mortellaro in het melkveekoppel brengt.’

Als een veehouder aanklopt bij het NKGC om advies, komt het centrum eerst met een eigen bekapbox op het bedrijf om alles te registreren voor een ‘nulmeting’.

Lievaart: ‘We geven er de voorkeur aan om het hele koppel inclusief een aantal pinken een keer te bekappen, zodat we de klauwgezondheid goed in beeld hebben en gericht kunnen adviseren.’

Voor de koppelbehandeling op een bedrijf maakt het NKGC gebruikt van een Deense bekapbox, die de koe in haar geheel kan liften. Het NKGC registreert eventuele aandoeningen met een eigen registratiesysteem. ‘Hierdoor kunnen we

altijd snel over eigen data beschikken.’

Ook is er de mogelijkheid om tien koeien uit het koppel een tijdje te volgen met een sensor aan de poot om het loopen liggedrag goed in beeld te krijgen.

Aan de hand van de resultaten kan de melkveehouder gerichte maatregelen treffen.

Opdrijfhek is geen aanduwhek In de stallenbouw moet nog meer rekening worden gehouden met het ontzien van de klauwen, zeker gezien het feit dat koeien veel op beton moeten lopen.

Strostallen of roosters met een rubber toplaag zijn verreweg het beste voor klauwen. Lievaart: ‘Een betonvloer is goed mogelijk, maar als een koe wil liggen of vreten, moet ze die kans ook krijgen om te veel belasting op de klauwen te voorkomen. De meeste problemen zien we bij stallen die overbezet zijn.

Voor elke koe moet er een ligplek en een vreetplek zijn.’ Rubbermatten op plaatsen waar koeien moeten omdraaien, brengen vaak al veel verbetering. Lievaart is geen fan van opdrijfhekken voor de wachtruimte. ‘Een opdrijfhek wordt nogal eens gebruikt als aanduwhek.

Koeien worden te veel op elkaar gedrukt, waardoor de klauwen onnodig worden belast.’

Preventie is dus het toverwoord. ‘Zit er als melkveehouder bovenop, zeker met de steeds groter wordende koppels koeien. Als je in 2015 driehonderd koeien wilt melken en je hebt klauwproblemen, dan loop je steeds achter de feiten aan.

Besteed 80 procent van de tijd aan preventie. Dan hoef je maar 20 procent in klauwproblemen te steken in plaats van andersom.’ l

V E E T E E LT

VX17-special klauwgezondh.indd 31

O K T O B E R

2

2 0 1 3

31

21-10-13 14:21

Beursactie: 25 + 5 of 50 +12 gratis Top exterieur met eiwit!

tot 1 december 2013

Talentino

Talent x A 90 Kian x AB 87 Lentini • Prod. 97% +670 -0.23 +0.17 188 NVI • Ext. 93% 107 108 110 108 111 Totaal • Super uiers en benen • Pinkenstier (geboorte gemak 103) • aAa 312 en super bevruchter

Duurzaam en vruchtbaar!

Talentinodochter Heerenbrink Alie 386

Big Winner

Win 395 x A 90 Lucky Leo x A 90 Pinkpop • Prod. 99% +103 +0.39 +0.17 207 NVI • Ext. 90% 101 105 105 106 106 Totaal • Bijzonder laatrijp (110) en persistent (105) • Uit de 100-tonners van Mr. Duurzaamheid Jos Knoef • aAa 516

Nieuwe outcross topstier!

Big Winnerdochter Kingfarm Holsteins Alida 444

Red Torpedo

Blitz x AB 87 Lichtblick x A 90 Stadel • Prod.: 82% +659 -0.09 -0.04 148 NVI • Ext. 74% 111 108 109 107 112 Totaal • Gezonde uiers, celgetal 105 • aAa 243

ent!

Red Torpedodochter Annie 174

Een bijtertje met hoog rendem

Heuvel Suarez

O-Man x A 90 Cello x AB 89 Lava • Prod.: 88% +5 +0.43 +0.26 265 NVI • Ext.: 82% 103 108 110 108 110 Totaal • Gezonde uiers en duurzaam: Celgetal 106, Lvd + 672 • Elk jaar een kalf: Dochtervruchtbaarheid 104 • Echte pinkenstier, geboorte gemak 110 • aAa 315 Suarezdochter Valkenhoff Emma 243

K.I. Kampen | De Bese 1 | 7722 PD Dalfsen Tel.: 0529 – 431967 | Fax: 0529 – 434979 Internet: www.ki-kampen.nl | E-mail: info@ki-kampen.nl

KI Kampen Okt2 2013COR.indd 24

21-10-13 11:20

DIERGEZONDHEIDSNIEUWS

De geheimen van een goede jongveeopfok Een goede en soepele jongveeopfok voor verzorger en dieren staat voorop. Met als resultaat gezonde, goed groeiende dieren en arbeidsvreugde. Waar moet je als veehouder op letten?

1 Zorg voor de juiste temperatuur van 1. de biest of kunstmelk. Uit onderzoek blijkt dat een temperatuur van 35 tot 40° C het beste is.

2 Meng de kunstmelk zodanig dat de 2. concentratie ervan optimaal is. Uit onderzoek van Sheila McGuirk, professor aan de Amerikaanse universiteit van Wiscosin, blijkt de optimale concentratie 12 à 13 procent droge stof. Dat betekent vooral de gebruiksaanwijzing op de zak precies volgen.

Bij twijfel kunt u advies inwinnen bij de dierenarts. Bij deze concentratie worden voedingsgerelateerde problemen voorkomen. In de winter kan eventueel het drogestofgehalte van kunstmelk iets verhoogd worden met 1 procent per dag tot maximaal 15 tot 16 procent droge stof.

3 Geef kalveren vrije toegang tot melk.

3.

Op veel bedrijven wordt er slechts twee keer per dag melk aan de kalveren verstrekt, terwijl uit onderzoek blijkt dat kalveren bij deze frequentie hongergedrag vertonen. Een kalf dat vrij toegang tot melk heeft, drinkt wel tot 10 liter melk verdeeld over de dag en heeft een snellere groei en een hoger speengewicht.

4 Verstrek kalveren muesli, nodig om 4. de ontwikkeling van de penspapillen te stimuleren. Dat wordt alleen goed opgenomen als er ook drinkwater beschikbaar is.

5 Zorg voor een hokgenoot voordat 5. kalfjes worden verplaatst. Kalveren die met twee tegelijk in een groep geplaatst worden, gaan sneller drinken bij een drinkautomaat. Een kalf dat alleen in een groep wordt geplaatst, drinkt soms de eerste dagen niet en valt daardoor terug in groei.

6 Zorg ervoor dat kalveren kunnen spe6. len. Door ruimtegebrek en het niet hebben van een maatje kan dit vaak niet. Speelgedrag is nuttig, voor het leren omgaan met stress en interacties met soortgenoten en mensen.

7 Observeer kalveren goed. Daardoor 7. zijn ziekten vroegtijdig te herkennen en is het mogelijk om snel in te grijpen. Zo kan lang blijven staan na een melkvoeding een aanwijzing zijn voor (beginnende) luchtwegproblemen. Uit onderzoek blijkt dat een dikke laag stro en kleine, stabiele groepen kalveren die ongelimiteerd melk kunnen drinken, leiden tot minder luchtwegproblemen.

Samenvattend zorgt een goede jongveeopfok voor een beter welzijn en economische voordelen: minder sterfte, minder ziekte en later een betere melkproductie.

Benfital Plus zorgt voor een snel herstel bij kalverdiarree Benfital Plus is een aanvullend dieetvoeder voor kalveren met diarree of risico daarop. Het stabiliseert de water- en elektrolytenbalans. Benfital Plus is geschikt voor alle soorten diarree; het bevordert het verwijderen van pathoge-

nen en helpt bij het opheffen van de gevolgen van diarree, zoals uitdroging, acidose en een elektrolytentekort. Daarnaast bevat het voldoende energie.

Benfital kan zowel met water als met (kunst)melk worden toegediend.

GASTCOLUMN WIM BREUKERS LINGEHOEVE D I E R G E N E E S K U N D E B V, L I E N D E N

De taak van de dierenarts Wat is de belangrijkste taak van de dierenarts? Deze vraag stelden wij enkele jaren geleden aan onze veehouders. Het assisteren bij spoedgevallen werd door hen als belangrijkste taak gezien. Wij vinden het adviseren van de veehouder onze hoofdtaak: veehouders adviseren over hoe problemen te voorkomen zijn, zodat daardoor het werkplezier, het dierwelzijn, de productie en het financiële resultaat geoptimaliseerd kunnen worden. Een koe met melkziekte overeind krijgen is leuk, maar een veehouder zover krijgen het droogstandsrantsoen te veranderen, waardoor melkziekte wordt uitgebannen, geeft veel meer voldoening.

Voor veehouders geldt zeker dat het voorkomen van problemen meer oplevert dan het bestrijden ervan. Voor dierenartsen zou je denken dat het tegendeel geldt.

Waar heb je immers nog een dierenarts voor nodig als alles vanzelf loopt? Bang om mijn baan te verliezen ben ik zeker niet. Daarbij verwacht ik dat de veranderingen, die nu zijn ingezet met het periodiek bedrijfsbezoek (PBB), het bedrijfsgezondheidsplan en het koekompas, doorzetten.

Aan de ene kant zijn we adviseur van de veehouder, terwijl we aan de andere kant ook ingezet worden door de maatschappij/consument als bewaker van het dierwelzijn en antibioticagebruik. Voor beide zal de veehouder moeten betalen, maar ik ben ervan overtuigd dat het hem meer oplevert dan een flesje penicilline...

V E E T E E LT

VX17_Boehringer.indd 33

O K T O B E R

2

2 0 1 3

33

21-10-13 11:35

(foto: Els Korsten)

Moniek 201 (v. Upgrade)

MET CRV NAAR EEN HOGE LEVENSPRODUCTIE De productieaanleg, gezondheidskenmerken en exterieurkenmerken van uw koeien zijn sterk bepalend voor een hoge levensproductie.

CRV heeft stieren van verschillende rassen die

uitstekend scoren op deze kenmerken. Hun dochters produceren probleemloos, jaar in jaar uit, en verhogen zo uw bedrijfsrendement.

BETTER COWS | BETTER LIFE

404-13 Lvnsp-Nabben.indd 1

21-10-13 10:24

‘HOGE LEVENSPRODUCTIE REALISEREN WIJ MET MOOIE STERKE KOEIEN’ Fam. Nabben, America

ATLANTIC

KODAK

WEB

EWALD

RAS + BASIS

HF zb

RHF rb

FL duits

MRIJ lokaal

NVI

308

208

143

128

LVD

720

622

127

558

UIERGEZONDHEID

106

104

118

105

KLAUWGEZONDHEID

108

104

nb

nb

CRV KLANTENSERVICE | NEDERLAND 088 – 00 24 440 | WWW.CRV4ALL.NL BELGIË 078 – 15 44 44 | WWW.CRV4ALL.BE

404-13 Lvnsp-Nabben.indd 2

21-10-13 10:25

De familie Ehlers met Marijke 303 en Corrie 141 (v. Kodak) (foto Alger Meekma)

MET KODAK REALISEERT U DIE LEVENSPRODUCTIE! Zorgeloos boeren met Kodak Als veehouder heb je al werk genoeg. Kodakdochters zijn dan een uitkomst. Onopvallend in de stal, opvallend in melkopbrengst en gezondheidskenmerken. Daarmee staan Kodakdochters voor een hoge levensproductie zonder extra werk.

KODAK

(Kevin x Stadel) ki-code: 97-7222 aAa: 516342

(rb-basis)

NVI LEVENSDUUR KG MELK UIERGEZONDHEID KLAUWGEZONDHEID GEBOORTEGEMAK

208 622 693 104 104 111

BETTER COWS | BETTER LIFE

404-13 Kodak-Blitz.indd 1

21-10-13 10:27

Janke 367524 (v. Blitz) met Fedde Boonstra (foto Alger Meekma)

MET BLITZ REALISEERT U DIE LEVENSPRODUCTIE! Blitz de toekomst in Uw veestapel verdient een stier als Blitz. Een stier die efficiëntie en duurzaamheid combineert met een enorme melkproductie; zowel in kilo’s als gehalten. Deze maken hem internationaal de fokstier met de hoogste Inet. En u zult lang plezier hebben van zijn dochters, met zijn fokwaarde van +580 dagen levensduur.

BLITZ

(Paramount x O Man) ki-code: 94-0026 aAa-code: 543612

(zb-basis)

NVI LEVENSDUUR KG MELK INET BEENWERK CELGETAL

271 580 2182 413 106 106

CRV KLANTENSERVICE | NEDERLAND 088 – 00 24 440 | WWW.CRV4ALL.NL BELGIË 078 – 15 44 44 | WWW.CRV4ALL.BE

404-13 Kodak-Blitz.indd 2

21-10-13 10:27

M E L K P R O D U C T I E

Diverse koeien uit Overijssel in toplijsten hoogproductieve koeien

Kian als hofleverancier van topproducentes In de lijsten met hoogproductieve koeien uit Nederland en Vlaanderen is Kian de enige stier die meerdere dochters in de lijsten heeft. Hij levert in totaal tien topproducentes af, acht dochters bij roodbont en twee dochters bij zwartbont. tekst Annelies Debergh en Ivonne Stienezen

B

ij de roodbonten in Nederland bezetten Kiandochters de eerste vier plekken van de lijst met hoogproductieve koeien. Nora 26 is de aanvoerster van die lijst met een economisch jaarresultaat (ejr) van 4315 euro. Ze startte haar derde lactatie van ruim 12.700 kg melk en een eiwitpercentage van 4,03% op een leeftijd van drie jaar en elf maanden. ‘Als vaars had ze een normale productie’, vertelt eigenaar Raymond Tijs van maatschap

video-impressie www.veeteelt.nl

Tijs-Mulder uit Luttenberg, Overijssel. ‘In deze lactatie had ze geen ontzettend hoge piek, maar ze bleef wel lang doorgeven.

Ze heeft een gewoon formaat, maar wel goede benen en een mooie gebruiksuier’, legt de veehouder uit.

De afgelopen jaren stonden vaker koeien en vaarzen van de maatschap in de productietop, allemaal Kiandochters. ‘We hebben goede ervaringen met Kians, ze hebben goede benen, maar zijn soms

Gerda 111 (v. Cash) gaf op haar piek 75 liter per dag, in de gehele lactatie ruim 17.500 kg

wat lastig.’ In haar derde lactatie heeft Tijs Nora 26 doorgemolken. ‘Dat doen we soms als koeien nog te veel melk geven wanneer ze droog moeten.’

Hoge productie: doormelken Ook de nummer één bij zwartbont werd doorgemolken in de lactatie die ze afsloot als hoogste van Nederland. Cashdochter Gerda 111 behaalde een ejr van 4773 euro. Haar eigenaar Roel Dogger begint direct enthousiast over haar te vertellen.

‘Het is een fantastische koe, als vaars startte ze vrij normaal en vervolgens werd ze langzaam beter. Nu is ze super, op haar piek gaf ze 75 liter per dag. Ik heb haar op 40 dagen na afkalven al geïnsemineerd. Achteraf weet ik niet of dat wel zo verstandig was, maar ze was wel direct drachtig. Ze gaf nog 35 liter toen ze droog moest, daarom heb ik ervoor gekozen om haar door te melken.

Wel merk ik dat ze het nu in de huidige lijst minder goed doet.’

De veehouder uit het Overijsselse Beerzerveld geeft aan dat Gerda 111 niet opvalt in de stal, alhoewel ze veel temperament heeft. ‘Ze is veel aan het vreten en daardoor blijft ze ook goed in conditie.

Ze is niet extreem groot, je ziet niet aan haar dat ze zoveel melk kan geven.’

Dogger hoopt dat ze het in de toekomst weer beter doet. ‘De omstandigheden in onze oude stal met te veel koeien zijn er niet naar om veel te geven. Maar deze koe doet het toch. Misschien doet ze het nog beter in de nieuwe stal die we bouwen.’

Toppers uit Overijssel Net als Nora en Gerda komt ook de nummer één bij mrij, Roza 203, uit Overijssel.

Deze Edgardochter van Martin Arkink uit Ambt Delden realiseerde een ejr van 3211 euro, met gehalten van 4,76% vet en 3,93% eiwit.

De nummer twee op de mrij-lijst, ook uit Overijssel, is Dinie 163. Haar eigenaar, Gerben Nijzink uit Wierden, is niet ondersteboven van deze notering. ‘Ik kijk nooit naar dit soort lijstjes. Het enige lijstje dat ik interessant vind, is dat van de boekhouder, wat er overblijft aan het

38

VVE EE ET TE EE EL LT T J O AN K T UO AB R EI R1 /2 2 2 20 01 03 9

VX17-productie en koepad.indd 38

21-10-13 14:31

eind.’ Dinie, dochter van Nw Weert 7, is inmiddels afgevoerd. ‘Ze had te vroeg gekalfd en kwam niet meer op productie. Ik ga zo’n koe niet een jaar vertroetelen om te zien of het daarna beter gaat. Ze had gelukkig flink wat bespiering, dus ze bracht genoeg op bij afvoer.’ Dinie 163 was een prima productiekoe. ‘Een goede, probleemloze boerenkoe’, zo omschrijft de veehouder haar. ‘Ze had best beenwerk met harde klauwen en gaf veel eiwit. Dat zit natuurlijk in het ras, maar ook in haar koefamilie.’

Melken als een trein Bij de vaarzen komen de Nederlandse toppers niet uit Overijssel. De Limburgse Soureth Asta 434 van de familie Vaessen uit Heerlen is de topper bij de zwartbonte vaarzen. De Zestydochter realiseerde een ejr van 3560 euro met 18.944 kg melk.

Uit het Noord-Brabantse Gassel komt Doortje 8 van de familie Van den Bosch.

Zij is de beste mrij-vaars, met een ejr van 2547 euro. Fabiandochter Debbie 09 komt uit Friesland, zij is de hoogst genoteerde vaars bij roodbont met een ejr van 3153 euro. Haar eigenaar Tjits Agricola uit Scharsterbrug heeft een stal met rooden zwartbonte dieren, bij de koeien staat zijn zwartbonte Willie 06 op de derde plek van de ranglijst. ‘Debbie 09 is een mooie, ruime koe, maar soms een beetje onrustig’, vertelt Agricola. ‘Ze valt niet echt op. Ze is altijd vlot in de melkstal, heeft een mooie uier en melkt als een trein, ze melkt fantastisch uit.’ Ook in de huidige lijst doet ze het goed. ‘Het duurde wat lang om haar drachtig te krijgen, maar dat is nu gelukt.’

De Vlaamse topvaarzen zijn afkomstig uit de Vlaamse ‘melkprovincies’. Bij zwartbont staat Keur Valona uit de provincie Antwerpen op kop met een ejr van 3708 euro en een opvallend eiwitgehalte van 4,57%. De Zabingdochter met moe-

dersvader Cocktail 19 voert in hoofdzaak roodbontbloed en wordt met een robot gemolken, net als de zwartbont- en mrijtopvaars uit Nederland. Haar eigenaar, Marcel Heylen uit Geel, is ook de eigenaar van de nummer vier op de koeienlijst, Qase rf. Uit Oost-Vlaanderen komt de beste vaars bij roodbont, Laarmandochter Fea, ze realiseerde een ejr van 3406 euro.

Haar eigenaar, Patrick Claeys uit Zomergem, is dit jaar hofleverancier van de roodbonttoppers, hij levert ook de top vier bij de koeien.

Kiandochters aan kop Ook bij de Vlaamse roodbonte koeien valt de sterke score van Kian op. De stier noteert daar het vaderschap van drie van de vijf hoogste mpr-koeien roodbont. Hoogste is Calerie, een Kiandochter uit de stallen van topmelker Patrick Claeys. Met een ejr van 4256 euro stijgt Calerie naar de hoogste positie bij de roodbonte mpr-

Tabel 1 – Nederlandse topproducentes, gerangschikt op economisch jaarresultaat (1 september 2012-31 augustus 2013, ** = robotmelken)

lft. dgn.

kg melk

% % vet eiwit

kg kg vet eiwit

naam koe

vader

zwartbont Gerda 111 Tecla 383 Willie 06 Coba 104 Caudumer Hinke 51 Jimm. Holstein Willy 86 Jannie 28 Nelly Corrie 197 Berthilda 115** Pietje 229** Wilma 496 Bertha 117 Jannie 84 Diena 9083

Cash Grandprix Palmer Onedin Creta Jesther Okendo Trevor Boy Louson Kian Kian Sirius Peterslund Funky

6.07 8.02 5.02 3.10 8.05 6.00 6.04 6.05 7.00 4.05 4.00 3.08 6.09 5.10 5.00

331 350 331 341 321 617 355 364 312 296 303 406 377 278 369

17.531 20.288 16.910 15.736 16.475 31.399 16.878 15.974 14.031 13.362 12.686 14.884 16.285 11.510 13.897

4,13 4,23 4,23 4,75 4,58 4,41 4,64 5,35 4,26 4,21 5,17 5,43 4,45 4,83 5,35

3,60 723 3,22 859 3,60 716 3,41 747 3,42 755 3,29 1384 3,29 783 3,77 855 3,51 598 3,54 562 3,99 656 3,99 808 3,51 724 3,78 556 3,70 743

roodbont Nora 26 Beppie 2 Lola 6881** Toosje 758** Marie 51-465** Silva 483** Dessa 4362** Roosje 122 Regie 277 Hansina 153

Kian Kian Kian Kian Ideal Cocktail 19 Sebastian Kian Puntdroad Pericles

3.11 5.00 5.03 3.04 4.10 4.03 7.02 4.02 4.02 7.05

322 404 311 302 312 419 298 414 360 328

12.709 14.936 13.722 12.537 11.572 16.985 11.712 17.500 12.907 12.275

5,10 5,63 4,98 4,66 5,37 5,36 5,12 5,04 5,96 5,11

4,03 3,59 3,72 3,50 4,14 3,35 3,86 4,18 4,11 3,64

mrij Roza 203** Dinie 163 Gonda 291 Immeli Joke 66**

Edgar Nw Weert 7 Nw Weert 7 Timon Duisenberg

4.10 4.03 5.01 5.05 4.10

481 295 427 560 298

14.974 10.737 13.704 15.559 11.287

4,76 3,98 5,22 5,46 4,03

3,93 3,60 4,05 4,32 3,60

ejr

lw tkt

av eigenaar, woonplaats 87 87 84 — 87 91 — — 81 83 — 81 77 — 78

632 653 609 537 563 1034 555 603 492 473 506 594 572 436 514

4773 4266 4190 4181 4163 4156 4108 4101 4076 4045 4013 4009 3994 3994 3987

158 141 123 133 157 147 118 120 104 123 130 132 111 128 112

334 408 372 358 369 673 377 422 313 300 347 419 380 295 373

mts. A. J. en J. Dogger-Zwiers, Beerzerveld vof Luesink Zelhem, Halle T. N. Agricola, Scharsterbrug G. B. M. Nijmeijer, De Lutte mts. S. H. en T. Haytema-de Groot, Koudum J. de Vries, Boijl mts. P., W. en H. van Dijke-Rensen, Hellendoorn L. en N. van Loenhout-Jansen, Prinsenbeek J. E. M. Welles, De Krim mts. J. en H. J. Doornenbal, Appelscha mts. W. en E. W. Dijkstra, Wijnjewoude vof Keijzers-Jacobs, Vlierden mts. Stegink-Haarman, Bathmen mts. J. J. en J. Kramer-Bruinsma, Vries melkveebedrijf Van Zutven, Volkel

649 841 683 585 622 910 599 882 769 628

512 536 510 439 479 570 452 731 531 447

4315 4003 3956 3868 3859 3845 3818 3784 3760 3752

127 132 118 122 103 135 104 134 121 117

323 83 mts. G. H. J. en C. T. Tijs-Mulder, Luttenberg 405 81 vof Van Jaarsveld-van Kats, Hekendorp 357 83 mts. P., A. en C. Huijbregts-Lavrijs, Reusel 310 85 mts. J. H. B. en B. G. Nijsink, Wierden 344 — J. en F. v.d. Burg Melkveehouderij vof, Tzummarum 448 84 mts. B. E. M. en C. Lohuis-Christiaans, Bornerbroek 328 82 mts. P., A. en C. Huijbregts-Lavrijs, Reusel 515 80 mts. S. en M. Roefs-van der Heijden, Loosbroek 416 83 P. P. M. Tops, Reusel 338 — J. de Jong, Veenhuizen

713 427 715 849 455

589 386 555 672 406

3211 2978 2974 2974 2960

120 119 126 124 111

485 — M. B. M. Arkink, Ambt Delden 321 85 melkveebedrijf Nijzink, Wierden 513 85 W. T. van Eek, Nijbroek 621 — mts. J. en B. Gehlen-Korvers, Koningsbosch 342 — G. J. W. Savelkouls, Berlicum (N.Br.)

V E E T E E LT

VX17-productie en koepad.indd 39

o k t o b e r

2

2 0 1 3

39

21-10-13 14:31

M E L K P R O D U C T I E

ras, land/regio

naam koe

vader

zwartbont Nederland roodbont Nederland mrij Nederland zwartbont Vlaanderen roodbont Vlaanderen

Soureth Asta 434** Debbie 09 Doortje 8** Keur Valona** Fea

Zesty Fabian Pinto Zabing Laarman

kg melk

lft. dgn.

2.09 2.00 2.02 2.04 2.02

412 460 321 327 304

18.944 17.612 9.303 10.187 11.238

% % vet eiwit 3,73 4,41 4,56 5,32 4,75

3,12 3,66 3,73 4,54 3,63

kg kg vet eiwit 707 776 425 542 534

591 645 347 463 408

ejr

lw

tkt

3560 3153 2547 3708 3406

116 140 145 142 118

416 532 359 332 326

av eigenaar, woonplaats 81 78 — 84 —

vof Vaessen, Heerlen T. N. Agricola, Scharsterbrug vof Van den Bosch, Gassel M. Heylen, Geel P. Claeys, Zomergem

Tabel 2 – Hoogst producerende vaarzen per ras voor economisch jaarresultaat in Nederland en Vlaanderen (1 september 2012-31 augustus 2013, ** = robotmelken) Tabel 3 –Vlaamse topproducentes, gerangschikt op economisch jaarresultaat (1 september 2012-31 augustus 2013, ** = robotmelken)

lft. dgn.

kg melk

% % vet eiwit

kg kg vet eiwit

naam koe

vader

zwartbont 2624 Celestine Britt Qase rf** Serena Biki van de Haven 789 6297 936 Diamant Bounty**

Shottle Lucky Mike Myron Talent Meint Dynasty — Jocko Besn Titanic Modest

5.11 4.09 5.03 6.09 4.02 5.01 4.10 6.07 6.09 5.08

314 622 350 358 312 351 362 386 339 425

16.490 27.632 17.336 14.880 12.172 13.976 17.249 19.071 13.175 19.516

4,62 4,50 4,38 4,45 5,71 4,70 4,21 4,18 5,41 4,54

3,63 761 3,77 1244 3,19 758 3,58 662 3,58 695 3,69 657 3,31 727 3,33 798 3,51 712 3,54 885

roodbont Calerie 1251 — Baike Doublette

Kian Lucius Kian Lionel Kian

4.01 3.07 3.07 5.00 4.07

413 307 312 370 434

17.208 15.793 13.138 17.839 15.878

5,66 4,17 5,17 4,22 5,29

4,00 3,49 3,92 3,26 3,88

koeien. Ook zij tekende vorig boekjaar met een ejr van 3838 euro present in de lijst.

‘Calerie komt uit een enorm sterke familie’, zegt Patrick Claeys. ‘De moeder en grootmoeder van Calerie gaven allebei meer dan 100.000 kg melk. Van elke koe uit deze koeienlijn weet je dat er een

973 658 680 753 840

ejr

lw

tkt

599 1042 554 532 436 516 572 635 462 691

4453 4111 3940 3908 3858 3853 3817 3782 3782 3781

158 131 117 122 109 100 137 149 90 124

360 660 383 359 345 360 394 439 364 489

85 82 — 87 — — — 87 82 88

R. Timmerman, Sint-Kruis (Brugge) G. Lemmens, Reet Lahousse-Zomerbloemhof lv, Elverdinge M. Heylen, Geel Lahousse-Zomerbloemhof lv, Elverdinge P. Dellaert, Waarschoot G. Dox en M. Hendrickx, Meerhout W. Vanneste, Esen F. Maelfait, Hulste Op ’t Roodt lv, Olen

689 550 516 581 617

4256 4045 4015 3735 3690

117 127 120 111 120

468 349 356 412 471

— — — 85 83

P. Claeys, Zomergem P. Claeys, Zomergem P. Claeys, Zomergem P. Claeys, Zomergem J. Matthys, Sint-Jan-in-Eremo

massa melk uit voortkomt. De gehalten zijn doorgaans gemiddeld, maar met Kian is het eiwit erin gefokt.’

Claeys levert vijf topproducenten bij roodbont, zo ook Kiandochter 1252. Zij was vorig jaar de hoogste bij de vaarzen en scoort een opvallend hoog eiwitgehalte. ‘Ik ben pas heel laat Kian gaan gebrui-

Shottledochter 2624 is voor de tweede keer op rij Vlaanderens hoogst genoteerde

40

av eigenaar, woonplaats

ken. Ik vreesde dat ik te veel zou inboeten op gestalte, maar door zijn hoge eiwitvererving heb ik hem toch ingezet.’

Tweede keer op rij De term ‘et’ achter haar naam, verraadt het al: Shottledochter 2624 van Rudy Timmerman uit Sint-Kruis is niet zomaar een koe. Timmerman kocht haar aan als deel van een tiendelig embryopakket op de NRM ruim tien jaar geleden op aanraden van CRV-foktechnicus Eric Lievens.

De tien embryo’s leverden zes vaars- en twee stierkalveren op. 2624 behaalde een ejr van 4453 euro, het hoogste productieresultaat van Vlaanderen. Vorig jaar al behaalde de 85 puntenkoe de eerste plek met een score van 3973 euro. ‘Ze is een echt robuust bloktype, een koe zoals ik ze graag zie’, geeft Timmerman aan.

De veehouder typeert zijn koe als een Addisontype. ‘Ze stamt uit een Franse koefamilie en heeft een Addisonmoeder. Ze neigt ook naar Addison. Ze is diep, breed in het kruis en altijd aan het vreten.’

Uit haar oudste Ramosdochter trok zoon Gideon van ten Poele (v. Gerard) de aandacht van de ki. ‘Ik heb er al enkele kalveren van en ze zien er goed uit. Ik heb vijf rietjes bijbesteld.’ l

VVE EE ET TE EE EL LT T J O AN K T UO AB R EI R1 /2 2 2 20 01 03 9

VX17-productie en koepad.indd 40

21-10-13 14:31

De méér melk maïs Superieur in zetmeel (106) Zeer goede VEM-opbrengst Uitstekende beginontwikkeling Vroegrijp

www.symilkytop.nl

Syngenta, Postbus 512, 4600 AM Bergen op Zoom.

Tel. 0164 225 500, Fax 0164 225 502, www.syngenta.nl.

Syngenta stimuleert de aanleg van biodiversiteitsstroken.

Zie www.syngenta.nl/operationpollinator (of scan de QR code). ®/TM Registered Trademark of a Syngenta Group Company.

NK-3009D.indd 25 1 VX17_p41.indd

17-10-13 11:55 12:37 21-10-13

CRV BV (CRV) is een internationale onderneming op het gebied van rundveeverbetering. Hieronder verstaat CRV de ontwikkeling, de productie en de verkoop van genetische producten en informatieproducten, maar ook dienstverlening, zoals fokkerijbegeleiding, melkproductieregistratie en kunstmatige inseminatie. De producten en diensten van CRV worden wereldwijd afgezet in meer dan 50 landen, voornamelijk bij rundveehouders. CRV heeft vestigingen in Nederland, België, Luxemburg, Duitsland, Tsjechië, Spanje, Brazilië, Nieuw-Zeeland, Australië, de Verenigde Staten, Australië en Zuid-Afrika. Er werken ruim 1300 mensen in Nederland en het hoofdkantoor is gevestigd in Arnhem.

CRV IS VOOR DE AFDELING BEDRIJFSINSPECTIE OP ZOEK NAAR EEN

INSPECTEUR Functie-inhoud – Beoordelen van het exterieur van rundvee, conform de vastgestelde standaarden en zorg dragen voor de administratieve afhandeling van de exterieurkeuring – Geven van voorlichting aan de veehouder inzake keuren/beoordelen van koeien en de stierkeuze, al dan niet in studieclubverband – Begeleiden van het Stieradviesprogramma (SAP) – Het uitvoeren van bedrijfsinspecties – Beheren van klantrelatie o.a. bij fokstudieclubs, veebeoordelingswedstrijden etc.

Profiel – Hbo-werk- en -denkniveau, bij voorkeur een agrarische opleiding – Ervaring op het gebied van de rundveebeoordeling – Kennis van en interesse in de rundveeverbetering – Goede contactuele eigenschappen – Zowel zelfstandig als in teamverband kunnen werken Aanvullende informatie – Standplaats: Noord-Nederland – Fulltime dienstverband

Voor meer informatie kun je contact opnemen met Arie Hamoen, hoofd Stamboek en Bedrijfsinspectie, telefoonnummer 06-22 23 31 94.

Heb je belangstelling?

Stuur dan uiterlijk 31 oktober 2013 je sollicitatiebrief en curriculum vitae (bij voorkeur per e-mail) naar: CRV BV t.a.v. Wendy Jaspers (HR-adviseur), Postbus 454, 6800 AL Arnhem. E-mail: jobs@crv4all.com

Acquisitie naar aanleiding van deze advertentie wordt niet op prijs gesteld.

BETTER COWS | BETTER LIFE

404-13 VT Inspecteur.indd 1

CRV4ALL.COM

21-10-13 11:16

STIJGENDE WINST MET GEZONDER VEE Wetenschappelijk bewezen (gegarandeerd effect) Stimuleert de groei van micro-organismen in de pens Vermindert pensverzuring Verbetert de vertering Verhoogt de melkproductie Verbetert de voerefficiency met 5-7 % Verlaagt (kracht)voerkosten gezondepens.nl

Bezoek onze stand op de Rundveedagen in Hardenberg nr. 406

T +31 (0)514 569 001 mail@speerstra.com

agina 1

Koecomfort Koecomfort Het beste voor uw koeien ??

Het beste voor uw koeien ?? ste uw koeien ??uw op maat Het beste voor?? uw koeien koeien ?? ??

Koecomfort ste voor voor uw koeien op maat Het beste voor

ste voor koeien op maat Hetuw beste voor??uw koeien ??

Renovatie bij R-boxen R-boxen (ook (ook ingestorte) ingestorte) Zwevende Zwevende boxen boxen of of Grupstal Grupstal ?? ??

Renovatie of of nieuwbouw: nieuwbouw: bij Dual waterbed + Positiebox = Minder werk + Positiebox = Minder werk uw: bij R-boxen (ook ingestorte) Zwevende boxen of Grupstal Grupstal ??

Zwevende of ??

Renovatie of nieuwbouw: nieuwbouw: bij boxen R-boxen (ook ingestorte) ingestorte) Zwevende boxen of Grupstal ??

Zwevende boxen boxen of of Grupstal Grupstal ?? ??

Renovatie of bij R-boxen (ook Zwevende

Dual Waterbed !!

Waterbed !!

Dual Waterbed !! lll Waterbed !!

Dual Waterbed !!

Waterbed !!

Dual Waterbed !!

Dual waterbed + Positiebox =ofMinder werk uw: bij R-boxen (ook ingestorte) Zwevende Grupstal ??

Renovatie of nieuwbouw: bij boxen R-boxen (ook ingestorte) Zwevende boxen of Grupstal ??

Meest duurzaam koematras, met eindeloos blijvende veerkracht. besparing opkoematras, strooisel enmet arbeid verdient het zichveerkracht. snel terug.

Meest duurzaam eindeloos blijvende duurzaam koematras, met eindeloos Door blijvende veerkracht.

Meest duurzaam duurzaam koematras, met met eindeloos eindeloos blijvende veerkracht.

Meest koematras, veerkracht.

Behoud vanop uw koeien en reduceren op blijvende dierenartskosten.

Door besparing strooisel en arbeid verdient het zich snel terug. terug. sparing op strooisel en arbeid verdient het zich snel terug.

Door besparing opkoematras, strooisel en enmet arbeid verdient het zich zichveerkracht. snel duurzaam koematras, met eindeloosDoor blijvende veerkracht.

Meestbesparing duurzaam eindeloos blijvende op strooisel arbeid verdient het snel terug. duurzaam koematras, met eindeloos blijvende veerkracht. houd van uw koeien en reduceren op dierenartskosten.

Meest duurzaam koematras, met eindeloos blijvende veerkracht.

Behoud van uw koeien en reduceren op dierenartskosten.

Conclusie: Meerwaarde zonder Behoud vanop uwstrooisel koeien en en reduceren op dierenartskosten. dierenartskosten. sparing het zich snel snel terug.

Behoud van uw koeien op Door besparing enreduceren arbeid verdient hetmeerprijs zich snel snel terug. terug.! sparing op op strooisel strooisel en en arbeid arbeid verdient verdient het zich terug.

Door besparing strooisel en arbeid verdient het zich Vraag, op geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen. usie: Meerwaarde zonder meerprijs ! oud van dierenartskosten.

Conclusie: Meerwaarde zonder meerprijs !!

Behoud van vanMeerwaarde uw koeien koeien en en reduceren reduceren op dierenartskosten. dierenartskosten. houd van uw uw koeien koeien en en reduceren reduceren op op dierenartskosten.

Conclusie: zonder meerprijs Behoud uw op Vraag, geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen.

Conclusie: Meerwaarde zonder meerprijs !

Vraag, geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen.

Vraag,box geheel/ vrijblijvend, vrijblijvend, naar onze onze referentieadressen. referentieadressen.

Vraag, geheel naar Recht zonder liggen / Schone Weinig strooisel usie: meerprijs usie: Meerwaarde Meerwaarde zonder meerprijs !!

Conclusie: Meerwaarde zonder meerprijs !!

Meerwaarde zonder meerprijs Vraag, geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen.

Vraag, geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen.

Vraag, geheel vrijblijvend, naar naar onze onze referentieadressen. referentieadressen.

Recht liggen liggen // Schone Recht Schone box box // Weinig Weinig strooisel strooisel

Holland / International B.V. – E.H. Woltersweg 33 – 9831 TG Aduard – Tel. 050-5732777

6 NOVEMBER 2013

ternational B.V. – E.H. WolterswegHolland 33 – 9831International TG AduardB.V. – Tel. E.H. 050-5732777 Woltersweg 33 33 –– 9831 9831 TG TG Aduard Aduard –– Tel. Tel. 050-5732777 050-5732777 Holland // International B.V. –– E.H. Woltersweg

www.uierverzorging.nl SPECIAL KENNISONTWIKKELING ternational B.V. – E.H.www.uierverzorging.nl WolterswegHolland 33 – 9831 TG AduardB.V. – Tel.– E.H. 050-5732777 / International Woltersweg 33 – 9831 TG Aduard – Tel. 050-5732777 www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl Reserveer uw advertentie nu!

Deadline voor reserveren: 29 oktober 2013 www.uierverzorging.nl www.buc-holland.com www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl Tel.: +31 (0)26 38 98 820 www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl Holland / International B.V. – E.H. Woltersweg 33 – 9831 TG Aduard – Tel. 050-5732777

ternational B.V. – E.H. WolterswegHolland 33 – 9831 TG AduardB.V. – Tel.– E.H. 050-5732777 / International Woltersweg 33 – 9831 TG Aduard – Tel. 050-5732777

koeien met as komt, in VX17_p43.indd

www.uierverzorging.nl

V E E T E E LT

25

O K T O B E R

2

2 0 1 3

43

21-10-13 13:00

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Familie De Cuyper Het voorbije jaar scoorden de twaalf afgevoerde koeien van Arnold De Cuyper en Tonia Laevens uit Oedelem de hoogste gemiddelde levensproductie.

Oedelem

Aantal koeien: 60 Hoeveelheid land: 50 hectare Levensprod. afvoer: 56.022 kg 4,00% 3,29% 4084 kg vet en eiwit

Manon, Tonia, Arnold en Esthée De Cuyper

Arnold De Cuyper: ‘We vinden het belangrijk om geduld te hebben met onze koeien’

Sterke focus op levensduur Geduld hebben met koeien en fokken op levensduur. Dat zijn twee kernelementen in het management van Arnold De Cuyper en Tonia Laevens uit Oedelem om hoge levensproducties te realiseren. ‘We proberen elke koe zo lang mogelijk aan te houden.’ tekst Annelies Debergh

H

et zijn er precies zeven. Zoveel honderdtonners telt het melkveebedrijf van Arnold De Cuyper (37) en Tonia Laevens (36) uit Oedelem. Het voorbije boekjaar scoorden hun twaalf afgevoerde melkkoeien 4084 kg vet en eiwit, het hoogste cijfer onder alle Vlaamse melkveehouderijen met minstens tien afgevoerde melkkoeien tussen 1 september 2012 en 31 augustus 2013. Het hoogste gemiddelde levenstotaal is gebaseerd op een gemiddelde van 56.022 kg melk met 4,00% vet en 3,29% eiwit.

Hoewel de prestatie bijzonder is, blijft Arnold De Cuyper er opvallend rustig onder. Of er een specifieke reden is voor het hoge cijfer? Het antwoord volgt snel.

‘We vinden het belangrijk om geduld te hebben met onze koeien.’ De WestVlaamse veehouder noemt dat geduld de sleutel tot het behalen van hoge levensproducties. De laatste koe die als honderdtonner het erf verliet, was Sexationdochter Prachtig. Over veelgeefster Hunte klinkt de meeste lof. ‘Ze werd net

44

V E E T E E LT

VX17-bedr.repo.De Cuyper.indd 44

O K TO BER

2

geen negentien jaar oud en gaf een totaal van 145.000 kg melk. Zo een koe vergeet je nooit.’

Bewust niet specialiseren Bij een prognose voor het komende jaar geeft Arnold De Cuyper meteen aan dat het bijna onmogelijk is om de prestatie jaar na jaar te herhalen. De gemiddelde lactatieproductie komt op 10.041 kg melk met 4,82% vet en 3,22% eiwit. ‘Als een koe hier vertrekt, dan is het met een echt goede reden. We proberen elke koe zo lang mogelijk aan te houden.’

Met duurzame producties in het achterhoofd houdt het bedrijf er zijn geheel eigen filosofie op na. Zorg en aandacht voor de individuele koe staan centraal.

‘Een koe moet voor mij niet per se elk jaar kalven. Een koe geeft elke dag melk en brengt elke dag geld binnen. Hoe langer een koe melk geeft, hoe meer eiwit er ook weer in de melk zit.’

Eenvoud en soberheid zijn belangrijke ingrediënten in de bedrijfsvoering. Zo

Diverse ruwvoerbestanddelen in één kuil

wordt alle ruwvoer – 30 hectare gras en 20 hectare mais – zelf geteeld. Het rantsoen telt 30 kilo mais en 18 kilo gras en wordt verder aangevuld met aangekochte perspulp en draf of bierbostel. Daarbij komt nog een evenwichtig krachtvoer en een extra eiwitkern die via de automaat worden verstrekt.

Een mengvoerwagen komt er niet aan te pas. ‘Ik haal alle ruwvoeder een paar keer grof door elkaar en voeder de koeien gewoon met de voederbak. Ik hou van eenvoud en dit systeem is ook nog eens goedkoop.’ De laatste melkcontrole wijst op een dagproductie van 32 kg melk per koe. ‘Dat is voor mij het bewijs dat het werkt. Koeien die goed presteren, dat is uiteindelijk het belangrijkste.’

De melkveehouderij van Arnold en Tonia telt jaarrond tot ongeveer 60 melkkoeien. Daarbij komen nog vijftig stuks jongvee en een veertigtal witblauwen.

De combinatie aan takken levert al snel de vraag of dit bedrijf in de toekomst naar één richting specialiseert. ‘We kijken voorlopig niet naar groei en denken er ook niet aan om de vleesveetak af te stoten. Het lijkt ons met het oog op het Vasthouden aan weidegang voor de gezondheid van de koeien

2013

21-10-13 16:18

Grof gemengd rantsoen voor de melkkoeien

Ligboxen ingestrooid met kalk en zaagsel

Eigen dekstier voor terugkerende koeien

wegvallen van het quotum in 2015 geen goed moment voor grote aanpassingen.’

Koerswijzigingen zijn voorlopig niet aan de orde, ook door het gunstige economische klimaat in de vleesveehouderij. ‘We proberen alles zo goed mogelijk te doen en hechten daar veel belang aan. Ik kan van elke koe en van al het jongvee de pedigree generaties ver opsommen. Arbeidsvreugde vinden we minstens zo belangrijk.’ Maar ook het sociale aspect komt ter sprake. ‘We willen geen slachtoffer worden van het bedrijf. Het is belangrijk om nog een leven te hebben naast het bedrijf.’

drachtig raken, is een dekstier voorhanden. ‘Echt vroege genomicstieren gebruik ik niet snel. Ik heb liever iets meer zekerheid.’ Wel komen stieren uit allerlei landen aan bod. ‘Met zo veel beschikbare fokkerijkenmerken is het bijna onmogelijk om de perfecte stier te vinden.

Die bestaat in mijn ogen niet. Ik probeer gewoon overal het beste uit de catalogus te halen zonder voorkeur voor een land of een ki-organisatie.’

Van de echte exterieurfokkerij is inmiddels wel afgeweken. ‘Tien jaar terug fokte ik vooral op een goed exterieur van de koeien’, geeft Arnold De Cuyper toe. De aandacht voor het exterieur is wel gebleven, maar de klemtoon ligt niet meer op dat punt. ‘Ik wil functionele koeien.

Koeien die elke dag goed melk geven, brengen ook elke dag geld op.’

Meteen weerklinken enkele belangrijke functionele kenmerken. ‘Aan fokwaarden voor vruchtbaarheid en celgetal ben ik de voorbije jaren meer aandacht gaan schenken. Net als aan het aantal dagen levensduur. Daar let ik goed op. Hoe langer een koe kan blijven lopen, hoe beter.’

Door de selectie op koeien die lang blij-

ven lopen, maakt Arnold De Cuyper er een gewoonte van om ook veel vaarzen te verkopen. ‘Vroeger kon dat altijd via de CRV-veiling in Aalter. Nu de veiling niet meer doorgaat, verkoop ik de vaarzen thuis.’

Het beste uit de catalogus Fokkerij noemt Arnold zijn belangrijkste passie. Het kiezen van stieren ziet hij als een uitdaging. ‘Fokkerij is mijn hobby.

Ik probeer stierencatalogussen altijd zorgvuldig te bekijken en maak daar ook veel werk van.’ Impuls, Talent, Mr Amos, Goldwyn en Jose zijn stierennamen die in de pedigree van de koeien opduiken.

De nieuwe generatie zal bloed van Shot, Shot Al, Impuls, Dashawn en Atlantic bevatten. Voor koeien die moeilijk

Terug naar de prijskampen Deelnemen aan fokveedagen is een ander facet dat voorlopig uit beeld is.

Onder meer Encounterdochter Won Ton Ton verdedigde de fokkerij van dit bedrijf op diverse prijskampen. ‘Alle fokmateriaal uit die koe blijft hier lopen.

Uit die lijn verkoop ik niets. Zo’n koe blijft toch altijd een beetje bijzonder’, geeft De Cuyper aan.

Hoe dan ook blijft de prijskampdeelname kriebelen. Alleen is op dit moment het juiste ibr-statuut nog niet voorhanden. ‘Het is veel werk om koeien klaar te maken en goed voor te bereiden. Maar prijskampen zitten gewoon in de genen.

Mijn vader en grootvader gingen naar de prijskamp en dat wil ik erbij houden.

Prijskampen hebben een bijzondere sfeer. Ik wil daar nog wel opnieuw aan deelnemen.’ l

V E E T E E LT

VX17-bedr.repo.De Cuyper.indd 45

O K T O B E R

2

2 0 1 3

45

21-10-13 16:19

S T I E R S P E C I A L

Hessel Agema: ‘De Pietjes zijn karaktervolle koeien met enorm veel lust om te produceren’

Veel melk verzekerd SKALSUMER BLITZ

De Skalsumer Pietjefamilie werd wereldberoemd door de popu-

(PARAMOUNT X O MAN)

laire stier Sunny Boy. Later volgden Jorryn en Lucifer. Met Blitz Betr. NVI 77% (cijfers op zwartbontbasis) % e.

kg v.

+2182 –0,28 –0,08

kg m.

% v.

+65

Exterieurindex 80% betr. frame

101

robuustheid

103

uier

104

benen

106

totaal

105

hoogtemaat

100

voorhand

105

inhoud

103

openheid

103

kruisligging

98

kruisbreedte

101

beenstand achter

104

beenstand zij

NVI

lvd.

+67 +413 +271

Inet

+580

88

100

112

104

beengebruik

105

vooruieraanhechting

102

voorspeenplaatsing

108

speenlengte

100

uierdiepte

100

achteruierhoogte

101

ophangband

100

conditiescore

103

celgetal

106

vruchtbaarheid

a een indexdraai maken sommige veehouders in de Excel-sheets met fokwaarden hun eigen ranking op kenmerken die ze belangrijk vinden. Wie dat na de augustusdraai gedaan heeft voor het productiekenmerk Inet, zal tot een opmerkelijke conclusie zijn gekomen.

Boven aan de lijst van alle zwartbonte stieren (zowel dochtergeteste als genoomstieren en zowel binnenlands als buitenlands geteste stieren) verschijnen respectievelijk de Nederlandse Skalsumer Blitz en de Britse Ballycairn Oman Pello. Beide stieren zijn afkomstig uit de Pietjefamilie en hebben zeven generaties terug in de moeder van Sunny Boy, Pietje 175, hun gezamenlijke voorouder. Het verervingspatroon van de twee stieren verschilt welgeteld 110 kg melk op een melkplas van meer dan 2000 kilo, +0,01% eiwit en één punt totaal exterieur. Op basis daarvan lijkt er een duidelijk verervingspatroon in de Pietjefamilie verankerd te zitten en dat is vooral veel, heel veel melk.

98

klauwgezondheid

101

afkalfgemak

104

karakter

103

melksnelheid

102

levensv. geboorte

96

levensv. afkalven

103

geboortegemak

105

persistentie

106

laatrijpheid

99

Al jaren foktechnische interesse

543612

‘Twee vingers in de neus’ Op zoek naar fotokoeien bekeek Marcel Hellegers van CRV al een dertigtal Blitzdochters. ‘Bij zo’n productievererving denken veel mensen aan tere koeien, maar dat zijn de Blitzdochters allerminst. Ze hebben veel breedte, ribwelving en melktype mét conditie. Ze produceren met twee vingers in de neus. Alleen in uieraanhechting en schouderpartij zijn ze soms niet het fraaist afgewerkt.’ Het beengebruik en de uierkwaliteit zijn volgens Hellegers sterke exterieuronderdelen.

46

V E E T E E LT

VX17-stierrepo Blitz.indd 46

OK TO BER

kende Pietjefamilie. En opnieuw een echte melkvererver.

N

99

achterspeenplaatsing

breekt er nu weer een nieuwe fokstier door uit de dominant fok-

tekst Florus Pellikaan

96

klauwhoek

aAa-code

kg e.

2

Voor Jaap Brinkman, foktechnicus bij CRV, is het geen verrassing dat zowel Pello als Blitz dit profiel laten zien. ‘Ik kom nog niet zo lang op het bedrijf van Hessel Agema, maar wanneer je de genetische aanleg van de Pietjes bekijkt, moet je heel hard zoeken om er een te vinden met minder dan 1000 kilo melk. De familie onderscheidt zich echt in melkaanleg.’

De succesvolle fokkerij binnen de Pietjefamilie stond jaren onder regie van Minne Blanksma, maar toen hij zijn bedrijf stopte, verhuisde de koefamilie en het prefix Skalsumer in 1991 naar Hessel en Ettie Agema. Inmiddels draagt zo’n 75 procent van de koeien in de hoogproductieve stal in Kollumerpomp de naam Piet-

je. Het is voor Hessel Agema dan ook niet moeilijk om de familie te typeren. ‘De Pietjes zijn sterke koeien die altijd de wil hebben om te vreten en de lust om te produceren, wat ze ook meemaken. Het karakter brengt de Pietjes tot wat ze zijn.’

De beoogd bedrijfsopvolger van familie Agema, oud CRV-inspecteur August Ferwerda, vult de typering aan: ‘Alles wat uit de Pietjes is gefokt, neemt de dominante genen over. Het karakter zag je terug bij de Sunny Boys, maar bijvoorbeeld ook bij de dochters van Kian, die Sunny Boy als moedersvader heeft.’

De moeder van Blitz, Skalsumer Pietje 736 (v. O Man), is een koe die perfect in het stereotiepe plaatje van een Pietje past.

‘Het was een kolossale koe die altijd stond te vreten of lag te herkauwen, de productie heel gemakkelijk aankon en erg persistent was’, verwijst Agema naar de gerealiseerde lijsten. In de tweede lactatie produceerde ze in 305 dagen 17.399 kg melk met 3,95% vet en 3,48% eiwit. Ook de Addisongrootmoeder van Blitz reikte tot vergelijkbare producties en schopte het zelfs tot een levenstotaal van ruim 122.000 kilo.

Door deze kwaliteiten heeft het de Pietjefamilie niet aan foktechnische belangstelling ontbroken. ‘Er zijn weinig families in Nederland waar we al zoveel jaren foktechnisch wat mee doen als de Pietjefamilie’, vertelt Brinkman.

Fijnere en grovere tak De gehele Pietjefamilie overziend, schuwt Agema het niet om ook de iets minder sterke kant van de familie te benoemen.

‘Het zijn koeien die je op details soms iets beter afgewerkt zou willen zien. Een mogelijke verklaring is dat we een stier als Addison misschien wat te agressief heb-

2013

21-10-13 15:54

B. A (v

B. Go (v.

B. O (

ben gebruikt. Dat heeft wel voor koeien met een grote productiecapaciteit gezorgd, maar ook voor een wat grove afwerking.’ Ferwerda vult aan: ‘Soms zou het beenwerk iets fijner, een ophangband iets sterker of de uieraanhechting iets vaster mogen zijn. Voor een boerenkoe is het doorgaans geen probleem, maar de Pietjes zijn gewoon geen showkoeien.’

Met het verervingspatroon van de Pietjes in gedachten heeft Agema zijn fokkerijstrategie de laatste jaren wel iets veranderd. ‘We zoeken niet meer naar stieren die 2000 liter vererven. Op een gegeven moment loopt de productie anders zo ver op dat er kunst- en vliegwerk in de verzorging voor nodig is en dat willen we niet. Daarom zoeken we nu naar stieren met rond de 1000 tot 1500 kilo melk en wat hoger exterieur.’

Een mooi voorbeeld van een eerste resultaat daarvan is de Goldwynzus van Blitz, Skalsumer Pietje 868, ingeschreven met 86 punten. Ze realiseert op dit moment een vaarzenlijst van 12.680 kg melk, 4,07% vet en 3,37% eiwit in 363 dagen.

Binnen de Pietjefamilie is wel een duidelijk tweedeling te maken tussen – zoals Agema ze noemt – de fijnere Jorryntak en de grovere Sunny Boytak. ‘De dieren uit de Jorrynlijn zijn iets fijner en iets zachtaardiger, die uit de tak van Sunny Boy zijn grover en harder. Wat betreft productie maken ze elkaar niet zo heel veel.’

Voor weiden en opstallen Zowel de Engelse Pello als de Nederlandse Blitz stammen uit de tak van Sunny Boy en voor laatstgenoemde is dat terug te zien in zijn dochters (zie kader). Agema melkt zelf ook een dochter van Blitz. ‘Het is een goed bruikbaar, hard beest met veel productiedrang. Ze is robuust en bezit

De met 86 punten ingeschreven Skalsumer Pietje 868 (v. Goldwyn) realiseert in 363 dagen een lijst van 12.680 kg melk, 4,07% vet, 3,37% eiwit en 122 lactatiewaarde

beste poten, alleen de uier is niet tot in detail afgewerkt.’

August Ferwerda vult aan: ‘De stier Blitz is met zo’n ruime melkvererving en toch 105 voor voorhand en 103 voor conditie een stier die past bij zowel opstallen als weiden en dat is best uniek. Door zijn ruime melkplas is hij ook geschikt voor

Pietje 48 (v. Adema Douwe) +3 generaties

+4 generaties

Pietje 175 (v. Sheik)

Skals. Pietje 513 (v. Celsius)

+2 generaties

Pietje 239 Skals. Sunny Boy (v. Nehls) (v. Nehls) QG Pietje 298 (v. Jabot) +2 generaties +1 generatie

B. Addison Pietje (v. Addison) B. Goldwyn Pietje (v. Goldwyn) B. Oman Pello (v. O Man)

Lucifer (v. Lucky Leo)

Skals. Pietje 868 (v. Goldwyn)

Skals. Pietje 646 (v. Jesther)

Skals. Pietje 736 (v. O Man)

Skals. Blitz (v. Paramount)

Skals. Pietje 598 Skals. Jorryn (v. Jocko) (v. Addison)

Skals. Pietje 856 (v. Xacobeo) Skals. Sylvain (v. Sudan)

Skals. Pietje 757 (v. Shottle)

Skals. Hugo (v. Legend)

bedrijven die richting 2015 de productie willen verhogen. En zijn aAa-code is met 543 ook nog eens veelgevraagd.’

Overigens moet bij de fokwaarden van Blitz wel opgemerkt worden dat zijn huidige niveau van nummer twee in Nederland nog slechts op een klein aantal dochters is gebaseerd. Voor productie gaat het om 91 dochters, voor exterieur om 16.

CRV heeft Blitz als jonge stier beperkt ingezet als stiervader, vooral ook vanwege het wat gewone exterieur. ‘Als je ziet hoe hij nu doorkomt, kan je achteraf zeggen dat we hem te weinig hebben gebruikt als stiervader. Nu krijgt hij geen nieuwe kans omdat O Man al zoveel invloed heeft gehad’, verklaart Brinkman.

In Kollumerpomp staan op dit moment onder andere een Sudan- en een Dempseydochter uit de moeder van Blitz in de belangstelling van foktechnici uit binnen- en buitenland. Ook een Sudan- en een Observerdochter uit de Jorrynlijn dragen bij aan het fokken van mogelijk een nieuwe Sunny Boy, Jorryn, Pello of Blitz. Mét veel melk, maar als het aan Hessel Agema ligt dus mogelijk ook met een iets meer afgewerkt exterieur. l

V E E T E E LT

VX17-stierrepo Blitz.indd 47

O K T O B E R

2

2 0 1 3

47

21-10-13 15:54

Bezoek onze stand tijdens de Rundvee en Mechanisatie Vakdagen in Hardenberg van 29 t/m 31 oktober.

U vindt ons in stand 154!

rgold dde U 20 j a a r

20 jaar Uddergold in de Benelux!

Ingenieursbureau Heemskerk b.v.

T: 013-505 1658

ü Voorkomt mastitis ü Verlaagt celgetal ü Vormt barrière tegen omgevingsmastitis ü Geregistreerd diergeneesmiddel

Heemskerk België bvba T: 014 - 479544

www.heemskerk-dairy.com info@heemskerk-dairy.com

Uddergold_20 jaar_21102013.indd 1

21-10-13 10:18

MET WEB REALISEERT U DIE LEVENSPRODUCTIE! Als u zoekt naar een stier die voor uw veestapel net die extra stap kan zetten, dan bent u bij Web aan het juiste adres.

Zijn genomic fokwaarden laten zien dat zijn dochters zich prima zullen redden in uw veestapel met hun sterke uiers en benen. Door Webs prima gezondheidsen productiefokwaarden zullen zijn dochters lang en veel blijven produceren op uw bedrijf. Levensproductie en probleemloosheid bij uitstek!

WEB

(Wille x Rumgo) ki-code: 76-7426 aAa-code: 435216

Foto: Gisela (moeder van Web, v. Rumgo) met eigenaar Josef Garnreiter (Foto: Luca Nolli) (Duitse basis)

gGZW KG MELK UIER BEENWERK LEVENSDUUR UIERGEZONDHEID

BETTER COWS | BETTER LIFE

404-13 Half-Web.indd 1

48

VX17_p48.indd 26

V E E T E E LT

O K TO BER

143 964 120 125 127 118

CRV4ALL.NL, CRV4ALL.BE

21-10-13 10:23

2

2013

21-10-13 14:50

ACTIE GEPLETTE

GERST

> Past goed naast gras

Nieuwe o ogst geplette gerst

> Kan (deel) snijmais vervangen

deskundig • betrouwbaar • analytisch • ondernemend

> Gezonde koeien in topconditie

Uw partner in kwaliteitsborging

> Meer liters, hoog melkeiwitgehalte De unieke structuur van onze geplette gerst zorgt voor een rustige vertering. Geplette gerst is smakelijk en heeft een hoog bestendig zetmeelgehalte en een hoog niveau Glucogene Nutriënten (GN). Daarnaast is geplette gerst zeer gunstig voor BEX. Door scherp in te kopen en lage bewerkingskosten kunnen wij de geplette gerst tegen een zeer scherpe prijs aanbieden.

Geplette gerst is leverbaar in bulk en losgestort.

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Richard ter Beek, 06-22503625 of met de verkoopbinnendienst, 0317-499520.

Ga voor een laag celgetal!

adv_retail_gerst_f_88x125.indd 1

› Gespecialiseerd in laboratoriumonderzoek voor boerderijmelk en zuivelproducten › Audits, inspecties en certificering van bedrijfsprocessen in agrofood ketens

14-10-13 12:20

T. +31 (0) 88 754 70 00

E. INFO@QLIP.NL

WWW.QLIP.NL

QLIP-3017B.indd 1

22-05-13 15:31

V E E T E E LT

VX17_p49.indd 49

O K T O B E R

2

2 0 1 3

49

22-10-13 09:34

M A N A G E M E N T

Netwerk Dynamisch Beweiden gaat beweidingsprogramma testen

Beweiden met de computer Zo veel mogelijk melk uit weidegras halen, dat is het doel van het rekenprogramma de WeideWig. Dit computerprogramma dat veehouders helpt de beweiding te plannen, is afgelopen weideseizoen ontwikkeld op Zegveld en wordt komend jaar getest in de praktijk. tekst Ivonne Stienezen

I

n Ierland, Nieuw-Zeeland en Oostenrijk bestaat het al: een budgetteerprogramma voor beweiden. Zo’n programma budgetteert als het ware het grasland, het rekent uit hoeveel gras er de komende tijd beschikbaar is, hoeveel de koeien opnemen en het geeft aan wanneer bijsturen nodig is. Voor de Nederlandse situatie was zo’n programma er nog niet, maar op basis van gegevens van het Veenweide Innovatiecentrum (VIC) in Zegveld en de beschikbare buitenlandse programma’s is nu een prototype ontwikkeld: de WeideWig. Bart van der Hoog, adviseur van PPP-Agro Advies, is een van de drijvende krachten achter de WeideWig. Hij legt uit waarom de buitenlandse programma’s niet geschikt zijn voor de Nederlandse situatie: ‘In Ierland en NieuwZeeland wordt maaien niet ingepast in het beweidingsschema en wordt niet bijgevoerd.

Zelf de grasgroei meten is belangrijk voor graslandmanagement met de WeideWig

Figuur 1 – Graslandopbrengst en voerbehoefte per perceel bij voldoende grasaanbod grasopbrengst in kg ds/ha

2500 kg ds/ha weidewig

2000 1500 1000 500 0

Het Oostenrijkse programma houdt hier al wel rekening mee, maar gaat uit van een vaste opname per koe, wij berekenen die.’

Data van Zegveld Om het programma te kunnen ontwikkelen, begon Gerrit van der Wel, herdmanager op het VIC in Zegveld, afgelopen voorjaar met het verzamelen van data. Daarvoor hanteerde hij een beweidingssysteem waarbij de koeien elke dag precies de hoeveelheid gras voor die dag kregen aangeboden. De volgende dag kregen ze dan weer een nieuw perceel of deel van een perceel. Wekelijks reed Van der Wel door alle percelen van de huiskavel om de graslengte te meten. ‘Dat doen we met een C-dax. Dat apparaat hangt achter de quad en meet de graslengte met infraroodlicht.’

De WeideWig is gebouwd op basis van die meetgegevens en de ervaringen van Van der Wel. Halverwege de zomer was het programma klaar om mee te werken en volgend grasseizoen gaan de deelnemers van het netwerk Dynamisch Beweiden het in de praktijk toepassen.

Vraag en aanbod in balans 19

17

20

V15 13

B6

11

15

10

VL4

7

B3

B9

4

8

14

16

B10 B11

percelen

Figuur 2 – Graslandopbrengst en voerbehoefte per perceel bij een tekort aan gras

Bart van der Hoog: ‘Uit het netwerk Dynamisch Beweiden kwam de vraag naar zo’n computerprogramma. De Ieren werken al jaren met het programma Feedwedge en het werkt daar goed. Met de WeideWig

grasopbrengst in kg ds/ha

2500 kg ds/ha weidewig

2000 1500 1000 500 0

19 17 20 V15 13 B6 11 15 10 VL4 7

B3 B9 percelen

50

V E E T E E LT

VX17-beweiding+bloem.indd 50

O K TO BER

2

4

8

14 16 B10 B11 B1 18

3

2

Toelichting bij figuren De WeideWig (rode lijn) geeft de voerbehoefte aan voor de koeien, waarbij het programma rekening houdt met de grasgroei in de nabije toekomst. In figuur 2 laat het gat tussen de opbrengst en de WeideWig goed zien dat in de komende tijd een tekort aan weidegras ontstaat.

2013

22-10-13 14:37

K O E I E N B L O E M P J E S

maken we de vertaalslag naar de Nederlandse situatie.’

Kort gezegd laat het programma zien hoeveel gras er beschikbaar is en wat de behoefte aan gras is (zie figuren). Aan de hand daarvan maakt de veehouder een planning voor beweiden en maaien. Laat het programma zien dat er een tekort is of te verwachten is, dan is bijvoeding nodig. Zo houdt de veehouder nauwkeurig zicht op de balans tussen de vraag en het aanbod van het gras en kan hij zo veel mogelijk melk halen uit het weidegras. ‘Uit onderzoek blijkt immers dat het vele malen goedkoper is om de koeien het gras zelf uit de wei te laten halen’, aldus Van der Hoog.

Wekelijks zelf meten Het programma vraagt wel van de veehouder dat hij wekelijks de graslengtes van alle weidepercelen opmeet. Dat kan met een C-dax, zoals op Zegveld, maar ook gewoon met de hand, met een grashoogtemeter. Van der Wel ziet meer voordelen in zo’n wekelijkse ‘farmwalk’. ‘Je ziet niet alleen hoe je gewas erbij staat en hoe de zode eruitziet, maar ook of alle hekken en afrasteringen nog heel zijn en hoe het staat met onkruid en ongedierte. Je bent gewoon alerter op je grasland, je ziet het gelijk als een perceel achterblijft.’

Of het programma praktijkveehouders voldoende ondersteuning kan geven, moet blijken uit de praktijkfase volgend jaar. ‘Het is een managementtool die veehouders nu missen. Je kunt met de WeideWig eerder bijsturen in de graslandplanning. Je weet van tevoren dat je gaat vastlopen en dat je moet bijsturen. Zonder WeideWig merk je pas dat je vastgelopen bent als het te laat is, bijsturen lukt dan eigenlijk niet meer’, stelt Van der Hoog.

‘Het systeem is erop gericht steeds in te scharen bij een ideale hoeveelheid gras. Op deze manier wordt de potentiële grasgroei beter benut.’ l

Nico Koffeman, lid Eerste Kamer Partij voor de Dieren: ‘Mensen realiseren zich niet dat koeien voortdurend moeten kalveren om te blijven lacteren en dat de kalfjes, van de moeders gescheiden, meteen worden afgemest voor de slacht.’ (NRC)

op de toekomstige vrouwelijke populatie. Om die reden is een stier als O-Man, ondanks zijn enorme verdienste, geen optie in de pedigrees van huidige stiermoeders. We zoeken naar pedigrees en verervers die optimaal functioneren op een sterk door O-Man beïnvloede basis.’

(HI)

Peter Willemse, melkveehouder te Beers:

Sierd Deinum, melkveehouder met FH-koeien te Sondel:

‘Toen ik Nederlands kampioen veebeoordelen werd was het eigenlijk logisch dat ik daarna ook met koeien naar de keuring zou gaan. Dat in ons dorp ook de families Hermanussen en Goossens enthousiaste keuringsdeelnemers zijn, heeft zeker stimulerend gewerkt.

Over koeien raken we nooit uitgepraat.’ (NO)

‘Ik denk dat we meer verdienen met een koe die probleemloos produceert maar wat minder melk geeft, dan een koe met veel liters maar ook problemen.

Uiteindelijk krijg je als boer de koe die je verdient.’ (NO)

Gerbrand van Burgsteden, foktechnicus Alta:

Jan van der Schaar, melkveehouder te Tzummarum:

Cees ’t Hart, topman FrieslandCampina: ‘Er zijn nieuwe oplossingen nodig om de groeiende wereldbevolking in de komende decennia te kunnen voeden.

En wij denken dat melk daar een belangrijke rol in kan spelen, omdat het een natuurlijke bron is van belangrijke voedingsstoffen.’ (tO)

‘Mensen gebruiken stikstof bij wratten en ze tatoeëren zichzelf van boven tot onder. Waarom zouden wij dan niet met koudmerken een nummer op een koe mogen aanbrengen?’ (LC)

Ronnie Altenburg, melkveehouder te Koufurderrige: ‘Een koe die op haar top vijftig of zestig liter melk produceert, moet ook de maat, capaciteit en ruimte voor de uier hebben om dat aan te kunnen.’ (NO)

Meine Pietersma, koudmerkspecialist te Nijemirdum:

Hans Huijbers, voorzitter ZLTO: ‘Boer is het beroep van de toekomst. En dan denk ik niet alleen aan de voedselvoorziening, maar ook aan grondstoffen voor medicijnen, recreatie en zorg voor gehandicapten.’ (NRC)

Jaap Brinkman, foktechnicus CRV: ‘Het is onze taak om elitestieren te selecteren, die passen

‘Stiermoeders moeten altijd op basis van hun genetische potentie worden geselecteerd en niet omdat ze outcross zijn en modale fokwaarden hebben. Natuurlijk zou het geweldig zijn outcross dieren te vinden die ook genetisch superieur zijn. De discussie over outcross is er altijd geweest en zal altijd blijven.’

(HI)

‘Sharon Dijksma kijkt te veel naar films met cowboys, die achter koeien aanjagen en de gevangen dieren brandmerken.

De werkelijkheid is dat ik op een ochtend tientallen koeien kan koudmerken zonder dat er één een kik geeft.’ (LC)

Minne Holtrop, melkveehouder te Delfstrahuizen: ‘Dochters van Zar zijn goed gebouwde en zeer functionele dieren met een goed karakter, wat mede goed van pas komt bij het koeknuffelen op ons bedrijf.’ (Sn)

Freek Rijna, directeur FrieslandCampina in Singapore: ‘Wij investeren in onderzoek, zodat we in 2050 de negen miljard mensen op aarde kunnen voorzien van zuivelproducten die de juiste voedingswaarde bieden. Wij zijn ervan overtuigd dat melk gezond is. Wij zijn geen CocaCola, wij zijn geen McDonald’s. Wij willen een nuttige bijdrage leveren aan de samenleving.’ (Nw)

Louise Fresco, hoogleraar Landbouw en voedsel: ‘Als we melk willen drinken, moeten we ook een bestemming hebben voor de stierkalfjes die worden geboren. Die gaan nu rechtstreeks naar de vleesindustrie. Misschien zorgen we er in de toekomst voor dat er alleen nog maar vrouwelijke kalfjes geboren worden. Dat zou al een heleboel schelen.’ (dV)

Bronnen: NRC Handelsblad (NRC), Nieuwe Oogst (NO), the Optimist (tO), Leeuwarder Courant (LC), Stierennieuws (Sn), Holstein International (HI), NRCweekend (Nw), de Volkskrant (dV) V E E T E E LT

VX17-beweiding+bloem.indd 51

O K T O B E R

2

2 0 1 3

51

22-10-13 12:49

SERIE KLAUWAANDOENINGEN

Bas Toxopeus: ‘Niet pensverzuring, maar belasting lijkt oorzaak nummer één van zoolbloedingen’

Serie: Klauwaandoeningen Eind 2013 loopt het driejarige project ‘Grip op Klauwen’ ten einde. Daarop vooruitlopend belicht Veeteelt in vijf maanden tijd de vijf belangrijkste klauwaandoeningen.

En wat is er binnen het project gedaan om verbetering te realiseren?

Deel 1: Stinkpoot Deel 2: Zoolbloeding Deel 3: Zoolzweer Deel 4: Mortellaro Deel 5: Wittelijndefect

O

m een zoolbloeding te herkennen hoef je geen doorgewinterde klauwverzorger te zijn. De rode vlek in een klauw is voor iedereen die wel eens een koe bekapt een herkenbaar beeld, maar het ontstaan ervan is ingewikkelder dan de herkenning. Bas Toxopeus, rundveedierenarts bij samenwerkende dierenartsenpraktijk De Oosthof, legt uit: ‘Het hoorn van de klauw groeit vanuit de lederhuid. In de klauw ligt deze onder de hoornlaag. Wanneer er in deze laag problemen optreden, kunnen er bloedingen ontstaan. Die zoolbloedingen groeien in zes tot acht weken mee in het hoorn, zoals een blauwe nagel.’

Bas Toxopeus is als dierenarts betrokken bij de Achterhoekse groep van negen vee-

Zoolbloeding is een symptoom Van alle klauwaandoeningen is zoolbloeding de minst zichtbare, maar wel de meest voorkomende. Bovendien leiden matige en ernstige zoolbloedingen in vijftig procent van de gevallen tot kreupelheid. Generiek advies is lastig te geven. tekst Florus Pellikaan

houders die meedraaien in het project Grip op Klauwen. Dat geldt ook voor Wilfried Klein Severt, klauwverzorger bij AB Oost. Hij duidt zoolbloedingen verder.

‘Eigenlijk is een zoolbloeding een symptoom en daarmee een signaal dat er iets mis is in het management. Bovendien kunnen vooral ernstige zoolbloedingen doorontwikkelen tot zoolzweren en wittelijndefecten.’

Op bloten voeten door de stal Onderzoek van de Gezondheidsdienst voor Dieren, in 2004, toonde aan dat 37 procent van de koeien in Nederland een zoolbloeding heeft. Hiermee is het de meest voorkomende klauwaandoening.

Klein Severt geeft aan dit percentage in

de praktijk wel te herkennen. ‘Maar een lichte zoolbloeding is niet pijnlijk, wij snijden die weg en er is niks aan de hand.

Heeft een veehouder echter veel dieren met een lichte zoolbloeding, dan is dat wel een teken dat er wat mis is.’

Henk Woolderink, technisch specialist melkvee bij ForFarmers Hendrix en ook betrokken bij het adviesteam, begint met het opsommen van oorzaken van zoolbloedingen. ‘Veel zoolbloedingen hebben een mechanische oorzaak door fysieke druk van buiten de klauw. Voorbeelden zijn een steentje op het kavelpad, ongelijke roosters, de ketting van de roosterschuif, afstapjes en scherpe draaien.’

Saskia Scheer, namens Projecten LTO Noord projectleider van de Achterhoekse

Arnold Lageschaar: ‘Nu twee keer per jaar met alle adviseurs om tafel’

De in 2008 nieuw gebouwde ligboxenstal bij Arnold Lageschaar in Groenlo had alles tiptop in orde moeten maken. Maar de huidige 95 melk- en kalf koeien kregen steeds meer pootproblemen zoals zoolbloedingen en wittelijndefecten. Die problemen waren voor Lageschaar de re-

52

den om mee te gaan doen aan het project Grip op Klauwen. ‘Voor we ons opgaven, hadden we al een keer de klauwscore in beeld laten brengen via Digiklauw. We wilden weten wat er allemaal speelde, omdat de problemen frustreerden’, vertelt Arnold Lageschaar. ‘Met behulp van de resultaten van Digiklauw kwamen de adviseurs tot de gezamenlijke conclusie dat het om een voedingsprobleem bij de droge koeien ging. We voerden de laatste jaren de droge koeien gewoon kuilgras en snijmais en te weinig structuur.’

Op aanraden van de adviseurs kocht Lageschaar grof kuilgras aan en de problemen werden daadwerkelijk minder. ‘We zijn in twee jaar tijd van een klauwge-

zondheidsscore van 40 naar 70 procent gegaan. En het percentage zoolbloedingen is van 40 naar 10 procent gedaald.’

Lageschaar heeft 2,5 hectare grond op afstand nu ingezaaid met een grof maaimengsel en hij koop ook nog balen grof gras aan. Een derde van het drogekoeienrantsoen bestaat nu uit dit grove gras.

Het gezamenlijk achterhalen van het probleem heeft Lageschaar doen besluiten zeker met Digiklauw mee te blijven doen. ‘We willen een vinger aan de pols houden. En de andere les die we hebben getrokken, is dat we vanaf nu twee keer per jaar met alle adviseurs om tafel gaan.

Met alle kennis aan tafel zijn eventuele problemen snel aan te pakken.’

VVE EE ET TE EE EL LT T J O AN K T UO AB R EI R1 /2 2 2 20 01 03 9

VX17_SerieKlauwen2.indd 52

22-10-13 13:17

groep, vult aan: ‘De tip tijdens een van onze bijeenkomsten was om maar eens op je blote voeten door de stal te lopen.

Dan ervaar je waarom koeien zoolbloedingen hebben.’ Woolderink vindt in dat kader emissiearme vloeren met een kunstof toplaag een mooie vooruitgang omdat de kans op klauwbeschadigingen daardoor afneemt.

Bas Toxopeus trekt de mechanische oorzaak nog wat breder. ‘Ook te lang staan zorgt voor bloedingen. Te vaak komen wij ook in nieuwe ligboxenstallen nog te krappe boxmaten tegen waardoor koeien te bang zijn om te gaan liggen en uren met twee poten in de box staan.’

Ook het langdurig staan rondom het melken kan voor te veel belasting op de klauwen zorgen, zegt Woolderink. ‘Soms staan koeien voor het melken anderhalf uur in de wachtruimte en na het melken nog anderhalf uur aan het voerhek. Dat is met zes uur bij tweemaal daags melken een grote belasting. De vraag is dan ook of de koe nog wel toekomt aan de gewenste veertien uur liggen.’

Conditie behouden Een tweede veroorzaker van zoolbloedingen is mismanagement op het gebied van voeding. Woolderink wijst op voldoende structuur om pensverzuring te voorkomen. Nog belangrijker is volgens de voedingsadviseur echter een uitgebalanceerd en structuurrijk droogstandsrantsoen.

Bas Toxopeus vult aan: ‘Gaat het in de droogstand op voedingsgebied mis, dan slaan na afkalven bacteriologische aandoeningen, zoals aan de nageboorte staan en baarmoederontsteking, eerder toe. Komen er dan toxische stoffen vrij, dan zorgt dat per definitie voor een afwijken-

Het advies bij zoolbloedingen is bekappen en indien nodig een blokje plakken

de hoorngroei en zoolbloedingen.’ Volgens Saskia Scheer vertellen zoolbloedingen daarom ook of koeien zes tot acht weken terug ‘iets’ hebben meegemaakt.

Het voorkomen van zoolbloedingen hangt ook samen met het behouden van de conditie. ‘Een koe heeft van nature tussen de lederhuid en het klauwbeen een vetkussen dat zorgt voor de demping’, stelt Toxopeus. ‘Vermagert een koe sterk, dan wordt ook dit vetkussen dunner en is er meer kans op zoolbloedingen.

Niet voor niets heeft een magere koe een negen keer grotere kans op kreupelheid dan een koe met een gewenste conditie.’

Gevraagd naar welke oorzaak de belangrijkste is, breken de deskundigen met conclusies uit het verleden. ‘Vaak werd gedacht dat pensverzuring oorzaak nummer één van zoolbloedingen was. In nieuw onderzoek is geprobeerd om koeien via pensverzuring meer zoolbloedingen te laten krijgen, maar dat lukte niet’, stelt Toxopeus. ‘De belangrijkste oorzaak lijkt daarom toch belastingsproblemen van de klauwen te zijn.’

Aangezien matige en ernstige zoolbloeZoolbloedingen groeien in zes tot acht weken mee in het hoorn van de klauw

dingen in meer dan vijftig procent van de gevallen tot kreupelheid leiden, is bestrijding van zoolbloedingen van groot belang. Het devies is kort en krachtig: ‘Bekappen en de zoolbloedingen wegsnijden’, adviseert Klein Severt. ‘Bij een dunne of gevoelige plek is het bovendien verstandig om een blokje te plakken. Maar belangrijker is om het symptoom zoolbloedingen op te merken. Hiervoor is registreren via Digiklauw onmisbaar.’

Bedrijfsspecifieke aandoening Aan de hand van de resultaten van de meting wordt inzichtelijk of er een probleem is. ‘Het zorgt voor bewustwording’, stelt Toxopeus. ‘Als het inzicht er is, moet het gezamenlijk adviesteam dat bij een bedrijf betrokken is, zich over de resultaten buigen en de bedrijfsspecifieke oorzaak van zoolbloedingen achterhalen. Een generiek advies is bij deze aandoening niet te geven, dus komt het op de bedrijfsspecifieke situatie aan.’

Saskia Scheer vult aan: ‘Er waren veehouders die aangaven dat er op hun bedrijf door de deelname nu pas voor het eerst door alle adviseurs serieus naar klauwen werd gekeken. Dat is best beschamend en een les voor iedereen.’ l

V E E T E E LT

VX17_SerieKlauwen2.indd 53

O K T O B E R

2

2 0 1 3

53

22-10-13 13:18

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Pieter Lam herinvesteerde Nederlands quotumgeld in Duits melkveebedrijf

‘De mooie koeien komen nog wel’

De tegenvallende melkproductie van dit jaar is voor een deel te wijten aan de slechte kuilkwaliteit

54

V E E T E E LT

VX17_BedrijfLam.indd 54

O K TO BER

2

2013

22-10-13 14:03

Melkveehouder Pieter Lam pendelt wekelijks op en neer tussen zijn Duitse bedrijf met 300 melkkoeien en zijn jongveebedrijf in Nederland. De koeienliefhebber hanteert een kort, maar krachtig fokdoel: ‘Ik wil koeien fokken met heel veel melkdrive.’ tekst Jorieke van Cappellen

D

oordeweeks in het Duitse Hollen, in het weekend in het Groninge Winsum. Zo ziet het leven van melkveehouder Pieter Lam (48) eruit. Zijn enthousiasme en energieke gebaren tijdens het interview verraden het ondernemende karakter van de melkveehouder. ‘Eigenlijk kom ik uit Haarzuilens en ben ik dus een Utrechtenaar’, vertelt Lam, die zijn afkomst niet verloochent.

In Haarzuilens runde Lams een pachtbedrijf met 70 melkkoeien en was hij een vaak geziene en even zo vaak succesvolle inzender op regionale fokveeshows en de NRM. ‘Ons bedrijf in Utrecht bood helaas geen toekomst meer en we besloten te verhuizen.’

De keus viel op Groningen. ‘In Winsum hebben we zes jaar lang een bedrijf met 70 koeien gehad’, vertelt Lam. ‘Toen mijn quotum één miljoen euro waard was, besloot ik het te verkopen. Het druiste tegen mijn gevoel in om zo veel vermogen nodig te hebben, alleen maar om melk te mogen produceren.’

Elleboog gebroken Lam zocht naar een manier om het geld te herinvesteren. Het feit dat melkquotum bijna niets kost in Duitsland, was voor Lam een belangrijke reden om zich op Duitsland te oriënteren. ‘Van het quotumgeld kocht ik een heel goedkoop bedrijf in Wiefelstede, ten noorden van Oldenburg, met zes ton melk en 46 hectare grond.’

Het jongvee bleef op de locatie in Winsum. ‘Mijn vrouw Ria wilde graag in Winsum blijven. We waren tenslotte al eens verhuisd van Utrecht naar Groningen. Het is best een opgave om dan weer opnieuw een sociaal leven op te bouwen op een andere plek. We besloten daarom dat ik om de paar dagen heen en weer zou reizen. Als ik niet in Wiefelstede was, deed een medewerker er de koeien.’

Dat Pieter Lam nu niet meer in Wiefelstede, maar in het iets noordoostelijker gelegen Hollen zijn bedrijf runt, komt doordat hij op een dag zijn elleboog brak. ‘Ik moest noodgedwongen pas op de plaats maken en rust nemen. Niets

voor mij, maar ik had nu wel tijd om eens na te denken over wat ik nu wilde.

Ik wist dat dit bedrijf in Hollen te koop stond. Het was naar mijn idee echt een prachtbedrijf. Goed ingericht en heel erg goed onderhouden.’ Hij hakte de knoop door. ‘Wilde ik de komende jaren nog met heel veel plezier boeren, dan moést ik gewoon voor dit bedrijf gaan.’

Pieter Lam Pieter Lam runt sinds drie jaar een melkveebedrijf in het Duitse Hollen. De veehouder werkte hard om de gezondheid van de veestapel te verbeteren.

Duitsland

Aantal koeien: Melkquotum: Hoeveelheid land: Productie:

300 2,3 miljoen 100 ha 8200 4,11 3,47

7000 euro voor klauwverzorging Op het bedrijf in Hollen heeft Lam 300 melk- en kalfkoeien. Het bedrijf bestaat uit twee openfrontstallen, die hij met een tussenstuk aan elkaar liet verbinden. ‘Zo kon ik de tweede stal ook benutten voor ligboxen voor melkvee.’

De veehouder is duidelijk in zijn nopjes met het strak ingerichte bedrijf. ‘Duitsers zijn geen koeienboeren, maar ze weten wel hoe ze iets degelijk moeten bouwen’, is zijn mening. Zo liggen de waterleidingen van het bedrijf allemaal ondergronds, zodat ze niet bevriezen.

Ook is het erf tot ver rondom de stallen perfect verhard.

Dat Duitsers volgens Lam geen koeienboeren zijn, toonde de staat van de veestapel. Veel koeien waren niet drachtig en een groot deel liep kreupel. ‘De koeien hier waren niet best, zelfs op het verwaarloosde af, maar ik besloot de veestapel toch over te nemen vanwege de genetische waarde. De oude eigenaar van het bedrijf had stieren gebruikt die heel veel kilo’s melk doorgaven, dat paste in mijn fokkerijvisie.’ Om de koeien op te knappen, liet Lam klauwverzorgers uit Nederland overkomen. ‘In zeven weken hebben we alle koeien drie keer laten bekappen. Dat was een investering van 7000 euro.’

Lam zet het werk op het bedrijf rond samen met drie vaste medewerkers. Herdmanager Adriaan Heideman woont samen met zijn vrouw en kinderen naast het bedrijf. ‘Als ik er in het weekend niet ben, kan ik het hele bedrijf met een gerust hart aan hem overlaten.’ Twee Poolse medewerkers helpen mee met de dagelijkse verzorging van de koeien en het melken, maar ook met het onderhoud

van de machines. Het melken gebeurt altijd door Lam of herdmanager Adriaan zelf. Twee Duitse vrouwen helpen daarnaast bij het melken.

Lam steekt zijn trots voor zijn personeel niet onder stoelen of banken. ‘De mentaliteit is in andere landen soms echt anders als het om de omgang met koeien gaat. De medewerkers die ik destijds met het bedrijf overnam, behandelden de koeien heel ruig. Koeien raakten kreupel omdat ze onnodig opgejaagd werden.’

Om die reden zag Lam zich zelfs genoodzaakt medewerkers te ontslaan. ‘Ik ben echt veeleisend als het om de omgang met koeien gaat. Gelukkig heb ik nu mensen met dezelfde mentaliteit als ik.

De koeien doen het veel beter en het zorgt voor een fijne samenwerking.’

Lams vrouw Ria (46) en zijn kinderen verzorgen de 100 stuks jongvee in Winsum.

Bovendien doet Ria een groot deel van de boekhouding van beide bedrijven. ‘Daar ben ik haar heel dankbaar voor.’ Het wekelijks bijna 200 kilometer heen en weer pendelen tussen Hollen en Winsum neemt de veehouder voor lief. ‘Het heeft ook zijn voordelen. Als ik in Winsum ben, heb ik de handen meer vrij en ook eens tijd om leuke dingen te doen met mijn gezin. Dat is mij ook veel waard.’

Iglomest in ligboxen De ruim tweehonderd meter lange stal in Hollen dateert van 2000 en is verdeeld in vier compartimenten met de verse koeien en de oudmelkte koeien in een aparte groep. In de diepstrooiselboxen zit een goedkoop mengsel van zaagsel en stromest uit de kalveriglo’s. ‘Dat zag ik bij een boer in Nederland. De stro-

V E E T E E LT

VX17_BedrijfLam.indd 55

Hollen

O K T O B E R

2

2 0 1 3

55

22-10-13 14:03

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Om de vruchtbaarheidscijfers te verbeteren, maakt Lam bij de melkkoeien gebruik van het tochtdetectiesysteem Heatime, dat hij meenam van zijn bedrijf in Wiefelstede. Automatische tochtdetectie is voor Lam ideaal, omdat hij hiermee ook van afstand kan controleren of er koeien tochtig zijn. ‘Mijn streven is iedere dag een kalf, want dan houd je melk. Dat betekent dat ik elke dag twee tot drie koeien moet insemineren.’

Niet kijken naar gehalten

De koeien liggen op een goedkoop mengsel van zaagsel en stromest uit de kalveriglo’s

mest zorgt niet voor celgetalproblemen.’

Het melken van de 250 melkkoeien duurt in de 2 x 6 open-tandem-melkstal uit 1994 drie uur. ‘Toch bevalt de melkstal erg goed. Hij is spaarzaam met stroom en water en de servicebeurt was onlangs maar 1100 euro. Een grote melkstal is duur in onderhoud en wordt lang niet zo intensief gebruikt.’

Optrekken melkproductie Nu de gezondheid van de veestapel sterk verbeterd is, richt Lam zijn pijlen op het optrekken van de melkproductie. ‘Ik wil koeien fokken met melkdrive. Melktypisch, met een mooie open rib. Koeien die, wat er ook gebeurt, altijd melk willen geven.’ Daarin zit volgens de melkveehouder nog verbetering. ‘We zitten nu nog op een rollend jaargemiddelde van 8000 liter melk en eerlijk gezegd

schaam ik me daarvoor. Ik heb namelijk ook jaren gemolken met een productie van 9600 liter.’

Volgens Lam is de tegenvallende melkproductie van dit jaar voor een deel te wijten aan de slechte kuilkwaliteit van het jaar ervoor. ‘Het grasland is hier vanwege de veenachtige grond enorm slecht en hoewel ik een deel wil vernieuwen, is het niet gemakkelijk om die graskwaliteit omhoog te krijgen.’ Op de percelen met zandgrond staat mais. ‘De koeien die ik wil fokken, hebben mais nodig, dat gaat overigens prima hier.’

Punt van verbetering noemt de melkveehouder de voerkosten. ‘Ik voer relatief veel krachtvoer, waardoor de voerkosten op tien eurocent per liter liggen. Het is me nog niet gelukt om dat te verlagen, maar als er een hoge melkproductie tegenover staat, vind ik het acceptabel.’

Het strak ingerichte en degelijk opgezette melkveebedrijf bestaat uit twee aan elkaar verbonden openfrontstallen

56

V E E T E E LT

VX17_BedrijfLam.indd 56

O K TO BER

2

Als liefhebber van mooie koeien ziet Lam graag goede uiers en sterk beenwerk. In zijn stierkeuze trekt hij een duidelijke lijn: een stier moet vooral liters vererven. ‘Een rollend jaargemiddelde van 9000 in plaats van 8000 liter is voor mij 100.000 euro extra melkgeld waar bijna geen extra kosten tegenover staan.’

Naar gehalten kijkt Lam niet. ‘Het fokken op liters melk levert meer geld op dan het fokken op gehalten. Bovendien valt het me op dat koeien die veel melk geven, helemaal niet zo ver terugvallen in gehalten. Wij behalen nog steeds zeker 4,00 procent vet en 3,40 procent eiwit en dat is voor mij voldoende.’

Stieren als Alexander, Alliance, Longtime, Jungle, Mr. Burns en Lavangard moeten bijdragen aan het optrekken van de melkproductie. ‘Ik kies ook nog vaak voor Stormatic. Dat is echt mijn favoriete stier. Oké, hij geeft wat gewone uiers, maar wel ongelooflijk veel melkdrive. En kampioenen’, voegt de fokker eraan toe.

Of Lam als fanatiek ex-inzender nog weer eens te zien zal zijn in de showring?

Staande tussen zijn koeien haalt hij zijn schouders op, maar een glimlach speelt op zijn gezicht. ‘Ik heb vorig jaar al eens meegedaan met een Stormaticdochter op de show in Oldenburg. We werden derde in een rubriek van 21. Ik was niet ontevreden’, zegt hij, en vervolgt op serieuzere toon: ‘Het is wel ons doel. We willen kampioen worden. Met ons bedrijf en met onze koeien. Dat lukt misschien niet, maar we houden het ons wél voor.

Het mooie bedrijf is er, de mooie koeien komen nog wel.’ l

2013

22-10-13 14:04

A G R A R I S C H

O N R O E R E N D

Quotum ABC

Agrarische Bemiddeling Advies, Taxaties en Vastgoed

Bert Linders

MET SPOED GEVRAAGD:

DRINGEND GEVRAAGD  KOOPMELK  LEASEMELK EN AANGEBODEN GEVRAAGD  CONSUMENTENQUOTUM

BEL VRIJBLIJVEND VOOR HET MEEST ACTUELE AANBOD T: 0485-310343 • M: 06-51571131 • F: 0485-310853 l: www.quotumabc.nl E: info@quotumabc.nl Buiten kantooruren mobiel bereikbaar

www.duitseboerderijen.nl Voor de meest complete emigratiebegeleiding.

Melkveebedrijven te koop en/of gedeeltelijk pacht West-Duitsland •Melkveebedrijf ca. half uur over de Ned. grens, ca. 80 ha, woning, ligboxenstal en jongveestal, compleet te pachten, alleen vee en machines moeten worden gekocht •Melkveebedrijf voor ca. 300 melkkoeienen en ca. 175 ha goed verkavelde grond, eventueel is het mogelijk alle grond te pachten, maar ook is het mogelijk om te kopen.

•Melkveebedrijf voor ca. 150 melkkoeien, met mogelijkheden voor uitbreiding, ruim 100 ha grond Verdere bedrijven op aanvraag.

Wij zijn zelf melkveehouders in Duitsland. Wij bieden begeleiding bij aankoop van bedrijven.

Wij werken samen met de Duitse voorlichting, standsorganisaties en makelaars

Voor meer informatie, bel ons gerust, ook ʼs avonds: Stef Zents/Ineke Borgman tel.: 0049 492 161246 Mobiel 0049 170 8107854 Danietsja Rientjes tel.: 0049 4902 915366 of 0049 1724104974 Bezoek ons tijdens de Rundvee Vakdagen in Hardenberg, standnr. 165

G O E D

• KOOP- EN LEASEMELK • PERCELEN LANDBOUWGROND 3-20 ha • AMMONIAKRECHTEN OVERIJSSEL

AANGEBODEN: CULTUURGROND: WESTERWEG BEERZERVELD 9.00.00 ha.

BINNENWEG MARIËNVELDE 3.85.80 ha.

KWARTIERSEDIJK FIJNAART 4.79.60 ha.

• MELKVEE-AKKERBOUWBEDRIJF: NES 30 HA, UITSTEKENDE GROND • MELKVEEBEDRIJF: NOORD/NOORDOOST-DRENTHE 80 TOT 100 HA • AMMONIAKRECHTEN OVERIJSSEL: DIVERSE PARTIJEN OP DIVERSE PLAATSEN VOOR MEER INFO EN ACTUEEL AANBOD: WWW.GANTVOORT.NL

Wij bieden u zekerheid en een vlotte afwikkeling!

VESTIGINGEN IN NIJVERDAL EN AALTEN

TEL.: 0543-476980 FAX.: 0543-476024

H.H. VEEHOUDERS Rechtstreeks van de fabriek: ZUURBESTENDIGE kuilplaatvloer - van gebakken straatstenen voor een LEVENSLANG gebruik!

Timo Schuringa: 06 - 55 95 21 71 / 0599 - 648 204

ADVERTEER MET UW MEEST ACTUELE INFORMATIE!

www.kuilplaat.nl Wij feliciteren:

udenkerk aan Fam. Corts te Ko den Rijn Eursinge Fam. Blauw te k te Mastenbroe m rsu Itte n Va Fam.

p van hun met de aankoo er Onieuwe EC vlo

BEL OP DINSDAGOCHTEND: +31 (0)26 38 98 806 EN 48 UUR LATER LEZEN DE VEEHOUDERS UW AANBOD!

V E E T E E LT

VX17_p57AOG.indd 57

O K T O B E R

2

2 0 1 3

57

22-10-13 15:49

K O E R I E RT J E S

Voor info/opgave: Veeteelt Postbus 454 – 6800 AL Arnhem tel.: 026 38 98 823 advertenties@crv4all.com www.veeteelt.nl

ZAAGSEL EN ZAAGSEL LAVA3 MIX Voor al uw showartikelen en meer!

Een greep uit ons assortiment:

Xsires is gespecialiseerd in het inkruisen van andere rassen op met name de holsteinkoe. De praktijk wijst uit dat dit de snelle oplossing is tot een duurzame, vruchtbare, efficiënte melkkoe met een hoger rendement.

• Shampoos en sprays • Showhalsters • Scheerapparaten o.a.

Aesculap, Heiniger, Andis • Udder Comfort • Carhartt werkkleding • Kalveropfokartikelen • Cadeau-artikelen • Ariat-laarzen • Voorbrengkleding

Xsires, de enige echte specialist in inkruisen!

(Bio)brandstofkorrels (pellets) Nu ook leverbaar: wit zaagsel LAVA 3 mix ligboxstrooisel Alleen de goedkoopste durft zijn prijs erbij te vermelden Af pakhuis, excl. btw

Gemengd zaagsel Bijna stofvrij € 3,00 Wit zaagsel € 3,55 Franco huis Ook los gestort mogelijk per 43 m3

MODUULBOUW BV MAYO-MATRAS De eenvoudigste, meest comfortabele en goedkoopste koematras Bel: René: +31(0)651692890 Gerrit: +31(0)651272470 Bekijk de informatiefilm en referentieadressen op: www.koematras.eu

Tevens gezeefde witte of gemengde vezel in pakken of los gestort per 43 m3 Livestock Show Equipment Erica Rijneveld Tel.: +31 651527489 E-mail: info@showequip.com

HEIDUCK,

Van de fokker van Rau, alle ext. kenmerken >100

Bezoek onze website; www.showequip.com en maak kennis met ons eenvoudige bestelsysteem!

Xsires crossbreeding b.v.

Tel.: 0566-622765 Hans Kerkhof | 06 52684393 Henk Schoonvelde | 06 21827019

w w w.xs i re s . c om in f o @xs i re s . c om

Telefoon (072) 503 92 02 Fax (072) 503 98 35 www.delangebv.nl Houtvezel en zaagselhandel

DE LANGE B.V. URSEM

Fokveeveilingen Meer dan 400 afgekalfde vaarzen

Te koop:

GOLDEN DREAMS

ENKELE BESTE DEKSTIEREN

Goldwyn x Durham aAa 234 volle broer van o.a. Atwood

Tel. 06-51608017

Dinsdag 5 november 2013 10.00 uur, Zentralhallen in Hamm, in totaal 350 dieren (stieren, vaarzen, pinken en kalveren). speciale collectie met top genetica!

Woensdag 6 november 2013 10.00 uur, Niederrheinhalle in Krefeld, in totaal 250 dieren (stieren, vaarzen, pinken en kalveren).

VOERSYSTEMEN MET PRAKTISCHE OPLOSSINGEN DIE WERKEN! DJM Genetics voor al uw Fokvee, embryo ´s en dekstieren

RUNDVEE & MECHANISATIE VAKDAGEN HARDENBERG 2013 STAND 515

- Altijd ruime keus aan dekstieren!!

- Online veilingen van dekstieren en embryo ´s!!

- Meld uw embryo ‘s en stieren aan voor de online veilingen!!

- Neem vrijblijvend contact met ons op!

ndd 1

Voor afspraak en informatie:

Tel.: 31 (0)529 470999 www.wennemars.nl

58

V E E T E E LT

17 okt2_koeriertjes2013.indd 58

OK TO BER

• Goede hellende kruisvorm • Super fitness-kenmerken • De beste exterieurstier ter wereld?

Veecom zag een geweldige groep dochters tijdens de voorjaarsreis

WWW.DEKSTIEREN.COM

Prijs € 25,00 actie 10 + 1

DJM Genetics Wetering Oost 14 a 8363 TJ WETERING t. +31 (0) 6 30 10 29 55 e. djmgenetics@hotmail.com

VEECOM

www.geneticexchange.nl

2

Uier 121 Benen 107 Totaal exterieur 120

Donderdag 7 november 2013 11.00 uur, Eifelhalle in Bitburg, in totaal 110 dieren (stieren, vaarzen, pinken en kalveren).

Contact Nederland & België: Dion Weijers Tel.: +31 (0)651 327402 Bel voor meer informatie: Rinder-Union West eG Tel.: +49 (0)251 9288-233 Fax: +49 (0)251 9288-290 E-mail: info@ruweg.de Catalogus: www.ruweg.de

31-05-2012 13:53:24

Hoofdweg 27, 9627 PA Hellum Tel. 0598-421729/432343 Fax. 0598-432806 E-mail: info@veecom.nl Website: veecom.nl

2013

22-10-13 12:52

ALH 2013 | 02 Koeriertje Algemeen_ALH Hebt u een OEB tekort in uw rantsoen? : eiwit goedkoop Gebruik microbieel

FOKVEEVEILING • verbetert de voerbenutting • bespaart op de voerkosten

Lingen eiwit goedkoop microbieel Dinsdag 5 november • verbetert de voerbenutting goedkoop microbieel • verbetert voerbenutting 10.00 uur eiwit • bespaart opde de voerkosten verbetert de voerbenutting • •bespaart op voerkosten

ng hebben voor toepassing stra Feed Ingredients BV speerstra.com

stra.com

ng hebben voor toepassing stra Feed Ingredients BV speerstra.com gram

t hebben voor toepassing ng Feed Ingredients BV stra.com stra speerstra.com

mte

stra.com gram

bespaart op de voerkosten 204 •afgekalfde vaarzen 37 stuks jongvee en kalveren 60 mestkalveren

Verden Dinsdag 5 november 11.00 uur

t

mte gram t

mte

Postbus 160, 8530 AD Lemmer

+31 (0)514 569 001, Fax +31 (0)514 569 002

mail@speerstra.com, www.speerstra.com

Postbus 160, 8530 AD Lemmer

+31 (0)514 569 001, Fax +31 (0)514 569 002

mail@speerstra.com, www.speerstra.com Postbus 160, 8530 AD Lemmer

+31 (0)514 569 001, Fax +31 (0)514 569 002

mail@speerstra.com, www.speerstra.com

350 afgekalfde vaarzen 30 stieren 50 stuks jongvee en kalveren IBR-vrij BVD-vrij Lepto-vrij

www.speerstra.com

Contact: Bernd Emme tel.: 0049170/3313931 MASTERRIND GmbH, 26160ERKENDE Bad Zwischenahn, Feldlinie 2a ET-TEAMS tel.: 00494403/93260 www.masterrind.com info@masterrind.com

dierenarts tel.: 0344-682727 DE CROB embryotransfer fax: 0344-682288 Naamloos-6 1

FREEK LOK EN BERT SCHUTTE dierenartsen Naamloos-6 1 Dronten tel.: 0321-317275

Wij zijn zijnuw uwleverancier leverancier voor: Wij voor:

Wij zijn uwnieuw leverancier voor: Stalinrichting nieuwgebruikt •• Stalinrichting enen gebruikt Ventilatiegordijnen/- nokken •••Koematten Ventilatiegordijnen Kunstof éénlinghokken volgens europese •••Koeborstels Ventilatienokken chanisatie Rundvee &teMe Ook koppelbaar leveren. erg • richtlijnen.

Kunststof wanden voor dagen Hardenbetc.

VakRobotruimtes

ruime keuze in •Stalinrichting EXCLUSIEVE DEKSTIEREN er 29 t/m 31 oktob

•Mestschuiven Stand 606 •Ventilatienokken ••Ventilatiegordijnen Hoge producties Wij zijnuw uwleverancier leverancier voor: Wij zijn voor: •Roosters frezen/zagen • Hoge gehaltes

Stalinrichtingnieuw nieuw-enen gebruikt •• Stalinrichting gebruikt Ventilatiegordijnen/- nokken •• Ventilatiegordijnen Kunstof éénlinghokken volgens europese •• Ventilatienokken Ook koppelbaar te leveren.

• richtlijnen.

Kunststof wanden voor Robotruimtes etc.

• Hoge gezondheidskenmerken Hanzeweg 10, 7241 CR Lochem tel. 0573-254983 fax stiervaders 0573-251452 • Internationale www.greutink.nl • Internationale koefamilies • Top exterieur

• Scherp geprijsd Hanzeweg 10, 7241 CR Lochem • tel.

0573-254983 fax 0573-251452 www.greutink.nl • Dekgarantie • Lepto, Para, IBR, BVD - vrij • Uitstekend advies

Opruwen van vloeren? www.dekstieren.nl Bel Van Vloot bv voor: Het beste resultaat voor de beste prijs!

+€100,– Erik Vloothuis 0031(0)653506924 www.vanvlootbv.nl vloothuis@hetnet.nl

GOED

Pensverzuring?

Kijk op gezondepens.nl

Uw beste Laat zien wat u advertentiesite! te koop heeft!

Embryo’s, dekstiertjes, fokvee Aanbod direct van uw collega. en sperma.

Tom Schonenberg 06-51979380 Tom Schonenberg 06-51979380

Cloppenburg

Woensdag 20 maart Aanvang: 10.00 uur 450 afgekalfde vaarzen, 37 dekstieren, 7 stuks jongvee. ibr-vrij bvd-vrij lepto-vrij Contact: Johan Bergsma, tel.: 0654253636 Bernd Emme, tel.: 0049170/3313931 Catalogus: www.weu.de Tel.: 00494403/93260

EMBRYO’S FOKVEE KI-STIEREN DEKSTIEREN Kiezen voor kwaliteit!

Tel.: 0511-424243 Fax: 0511-423525 info@alh-genetics.nl www.alh-genetics.nl WWS_2013_09_Koeriertje_Veeteelt 23 www.embryosale.com

per koe per jaar

BETER

www.dairystars.com www.dairystars.com

FOKVEEVEILING

RENDEMENT UIT TOPGENETICA

BEST

wws

08-08-2011 16:31:43

COSMO 08-08-2011 16:31:43

Melkwinning J.A. kan u helpen als onafhankelijk adviseur bij:

- Advies en begeleiding aanschaf melkrobot/melkstal - Melkstallenbouwadvies - Onafhankelijk advies bij Larcrest Cosmopolitan, moeder van Cosmo problemen (geschillen) veroorzaakt door de melkinstallatie • Super gehaltes - Optimalisatie melkstal/melkrobot (meten TPI tijdens melken) • 2339

J.A. (Johan) Grolleman 038-4606033 / 06-45312042 • Best exterieur www.melkwinningja.nl

en scherpe prijs

gevestigd in Wijk bij Duurstede

Bouwplannen?

Advies vanaf het ontwerp om uw stal, machineberging of bewaarplaats geheel naar uw wens te kunnen realiseren.

Renovatieplannen?

Uw bedrijfspand weer als nieuw na renovatie met panelen of platen voorzien

OMDAT NIET ALLE MENGERS HETZELFDE ZIJN Voor afspraak en informatie:

Tel.: 31 (0)529 470999 www.wennemars.nl

Sperma bestellen:

0513 672 200 woensdag 27 maart in de IJsselhallen te Zwolle www.wwsires.nl Aanvang 09.15 uur Entree € 7,50

van duurzame coating!

0343 - 51 09 71

V E E T E E LT O K T O B E R V E E T E E LT M A A RT 1

17 okt2_koeriertjes2013.indd 59

2 2 0 1 3 2 0 1 3

59 65

22-10-13 12:53

V O ER

V O O R

B O E R

Fabrelac zoekt nieuwe melkleveranciers Zuivelfabriek Fabrelac uit het Belgische Bree is vanwege uitbreiding van de productiefaciliteiten op zoek naar nieuwe melkleveranciers. Volgens Vilt heeft Fabrelac zijn productie onder andere uitgebreid vanwege de sterk gestegen vraag naar industriële mozzarella. Dit jaar verwerkt de zuivelfabriek ongeveer 130 miljoen liter melk, maar de verwachting is dat dit zal stijgen naar 250 tot 300 miljoen liter melk.

Fabrelac stelt voor snelle overstappers bonussen in het vooruitzicht en garandeert in ieder geval tot 2016 een melkprijs die minimaal één euro per 100 liter

melk boven de Milcobel-prijs ligt.

Bovendien laat Fabrelac weten bereid te zijn meerdere formules te ontwikkelen voor de relatie tussen melkveehouder en afnemer. Hierbij valt te denken aan bijvoorbeeld de duur en de opzegtermijn vwan de overeenkomst. Ook geeft Fabrelac de mogelijkheid om aan meer dan één afnemer melk te leveren. ‘Voorwaarde is wel dat er een vast ophaalschema wordt afgesproken en dat de leveringen gespreid worden over het volledige jaar.’

Vilt wijst er nog wel fijntjes op dat Fabrelac in 2009 in opspraak kwam toen het bedrijf zestig melkveehouders de deur wees.

Snelle vulling van de kolf als gevolg van droogte

Snijmais bevat dit jaar minder zetmeel Snijmais bevat dit jaar duidelijk minder zetmeel dan voorgaande jaren. Dat blijkt uit de eerste ruim 400 versesnijmaismonsters, zo meldt BLGG AgroXpertus.

In 2012 bevatten de snijmaisanalyses die het gronden gewaslaboratorium tot oktober uitvoerde 360 gram zetmeel. De monsters tot oktober dit jaar kwamen uit op 345 gram zetmeel. Het lagere zetmeelgehalte is volgens BLGG te wijten aan de late start van het seizoen en de periodes met droogte, waardoor de kolf in relatief korte tijd gevuld is.

Het uiteindelijke zetmeelgehalte van de 2013-kuilen zal hoogstwaarschijnlijk boven de 345 gram uitkomen, omdat de kuilen van oktober normaal gesproken meer zetmeel bevatten dan vroege kuilen.

Het verschil met de maiskuilen van 2012 zal echter blijven bestaan, verwacht BLGG.

Populariteit MaisManager-app verder gestegen Het gebruik van de MaisManager-app van maiskweker Limagrain is dit jaar verder toegenomen.

De app, die werd gemaakt door maiskweker Limagrain in samenwerking met Veeteelt, werd dit maisoogstseizoen bijna 1300 keer gedownload.

De app kwam ook in Engeland op de markt, waar

60

VX17-vvb.indd 60

V E E T E E LT

bijna 470 boeren de app downloadden.

Met de MaisManager-app kan via de smartphone het meest optimale oogstmoment van een snijmaisperceel worden bepaald, waardoor onnodige voeder waardeverliezen als gevolg van te vroeg of te laat oogsten worden ingeperkt.

OK TO BER

2

Overschrijding quotum neemt verder toe Stevende Nederland in augustus nog af op een quotumoverschrijding van circa 4 procent, na de melkontvangstcijfers van september stijgt die overschrijding verder naar 4,6 procent.

In de maand september leverden Nederlandse melkveehouders 985.978 miljoen liter melk aan zuivelverwerkers. Dat is 8,6 procent meer melk dan in dezelfde periode in 2012, zo blijkt uit cijfers van het Productschap Zuivel (PZ). In augustus lag de geleverde melkplas 10 procent hoger dan vorig

jaar. De totale melkontvangst van dit boekjaar (april 2013 tot en met september 2013) ligt nu 6 procent hoger dan in dezelfde periode vorig jaar.

Omdat Nederland afstevent op een forse overschrijding van het melkquotum, verplicht het PZ een aantal zuivelafnemers om bij extreme veelmelkers een deel van het melkgeld in te houden. Dit moet voorkomen dat de fabriek opdraait voor de superheffingsboete. Het gaat om boeren die meer dan een ton boven het quotum melken.

2013

22-10-13 16:54

A-Ware koopt praktijkschool en Katshaar Zuivel De nieuwe zuivelverwerker A-ware Food Group heeft in korte tijd zowel de praktijkschool in Oenkerk als het zuivelbedrijf Katshaar Zuivel overgenomen. De overnames staan op zichzelf, zo benadrukt A-Ware-woordvoerder Corine Kroft. ‘De overname van de praktijkschool past bij onze activiteit in Friesland en is drieledig. In Oenkerk willen we onze eigen kaasmakers voor de fabriek in Heerenveen opleiden en op kleine schaal willen we er ook proefproducties draaien. Verder willen we onze klanten, met name de buitenlandse, laten zien hoe het kaasmaken in Nederland gaat. Dat lukt in Oenkerk uitstekend, te meer omdat we er ook op het melkveebedrijf kunnen kijken.’

Onder de koop vallen de kaasmakerij, de leslokalen, de koeien en de grond.

De overname van Katshaar Zuivel kwam onverwachts op het pad van A-ware, zo legt algemeen directeur Jan Anker uit. Het bedrijf uit Coevorden, dat dagverse zuivelproducten produceert, had al langere tijd moeite om aan de betalingsverplichtingen te voldoen. ‘Onze partner NoorderlandMelk was eigenaar van dit bedrijf. Die was genoodzaakt om het faillissement van Katshaar Zuivel aan te vragen. Voor ons was het logisch om te kijken of wij NoorderlandMelk konden helpen. Dat heeft geleid tot de doorstart van Katshaar Zuivel als onderdeel van de Aware Food Group.’

A-ware wil Katshaar Zuivel ontwikkelen tot een financieel gezond bedrijf. Door de overname kan A-ware melk via verschillende routes tot waarde brengen.

Uitbreiding belangrijk motief voor innovatie Vlaamse melkveehouders Het uitbreiden van de productie is voor Vlaamse melkveebedrijven een belangrijke motivatie om te innoveren.

In een enquête van het Departement Landbouw en Visserij van de Vlaamse overheid noemde bijna drie kwart van de melkveehouders dat een belangrijk aspect.

In totaal wil veertig procent van de geënquêteerde melkveehouders zijn bedrijf innoveren. Groei is niet de enige beweegreden. Ook arbeidsbesparing (73%), het halen van een hoger inkomen (76%) en

het verbeteren van dierwelzijn- of milieuprestaties (81%) scoren hoog als belangrijke beweegredenen tot innovatie.

De melkveehouders noemen minder vaak kostenbesparing als argument om te vernieuwen. Innovatie komt volgens het onderzoek opvallend meer voor bij bedrijven met jongere bedrijfsleiders en neemt toe met het opleidingsniveau en de bedrijfsgrootte.

Voor vleesveehouders is kwaliteitsverbetering een belangrijk argument om te kiezen voor innoveren.

Toelating Europese kaas op Canadese markt

Canada laat bescherming zuivelmarkt deels los Na jarenlang onderhandelen laat Canada 30.000 ton Europese kaas toe op de afgeschermde zuivelmarkt. Dat meldt Vilt op zijn website. De toelating van de kaas maakt onderdeel uit van een akkoord over een vrijhandelszone tussen de EU en Canada. Het rundvee- en zuiveldossier waren de voornaamste twistpunten. Naar verluidt mag de EU nu 30.000 ton kaas naar Canada exporteren in ruil voor de invoer van 50.000 ton Canadees rundvlees en 80.000 ton varkensvlees op de Europese markt.

De Canadese zuivelmarkt wordt al vele jaren afgeschermd met hoge importtarieven tussen de 200 en 300 procent. Canada lijkt nu dus bereid een deel van de privileges van de eigen veehouders op te geven. Van de 420.000 ton kaas die jaarlijks in Canada wordt verkocht, is volgens het Canadese dagblad National Post 96 procent lokaal geproduceerd.

De Belgische Boerenbond reageert gemengd. Enerzijds ziet het de exportkansen van kaas, maar de bond benoemt ook de extra concurrentie op de eigen vleesmarkt. Volgens de Boerenbond is het afwachten of de Canadese invoer van varkens- en rundvlees bestaande invoer verdringt of eerder bijkomende druk zet op de Europese markt.

Bodem vrijloopstal levert nauwelijks problemen in zomer Het onderhoud van de bodem in een vrijloopstal levert in de zomer nauwelijks problemen op. Dat blijkt uit ervaringen van de deelnemers aan het praktijknetwerk ‘Gebruikers vrijloopstallen’. De stalverdamping was in de zomer duidelijk groter dan de mestbelasting op de bodem van de vrijloopstal. Wel is er verschil tussen stallen. Vrijloopstal-

len met een foliebovenbouw kunnen eerder stoppen met compost bijstrooien dan stallen met dakplaten.

In vrijloopstallen met een foliebovenbouw werd de mest sneller droog. Bij de vrijloopstallen met een foliebovenbouw droogde de bodem tot gemiddeld 65 procent droge stof, tien procent meer dan in stallen met dakplaten.

V E E T E E LT

VX17-vvb.indd 61

O KT O B E R

2

2 0 1 3

61

22-10-13 16:54

A G E N D A

2013

ADVERTEERDERSINDEX

Veekeuring Fryslân te Oenkerk (Fr.) RUW-show te Hamm (Duitsland) Italiaanse nationale show te Cremona (Italië) Rundvee & Mechanisatie Vakdagen te Hardenberg (Ov.) 1-10 november Royal Winter Fair te Toronto (Canada) 5 november Fokveeveiling te Hamm (Duitsland) 5 november Fokveeveiling te Lingen (Duitsland) 6 november Fokveeveiling te Krefeld (Duitsland) 7 november Fokveeveiling te Bitburg (Duitsland) 10-16 november Agritechnica te Hannover (Duitsland) 12 november Fokveeveiling te Leer (Duitsland) 13 november Fokveeveiling te Osnabrück (Duitsland) 14 november GES-dag te Wezep (Gld.) 19-21 november Rundvee Vakdagen te Gorinchem (Z.H.) 26-29 november Landbouw Vakbeurs te Assen (Dr.) 27 november Fokveeveiling te Cloppenburg (Duitsland) 3-8 december Agribex te Brussel (België) 4 december Nationaal uiergezondheidscongres te Zwolle (Ov.) 6 december Nationale prijskamp melkvee te Brussel (België) 6 december Tulip Holstein Sale te Zwolle (Ov.) 7 december HHH-show te Zwolle (Ov.) 13 december Winteravondshow Zuidwesthoek te Wanneperveen (Dr.) 17-19 december Rundvee & Mechanisatie Vakdagen te Venray (L.) 24 oktober 24 oktober 25-26 oktober 29-31 oktober

Ned er lan d Agrifirm Feed....................64 Agruniek Rijnvallei ............49 Akzo Nobel.......................26 BUC Holland.....................43 CRV....34, 35, 36, 37, 42, 48 Duitse boerderijen ............57 Ebbers ..............................43 Evenementenhal ...............63 Gantvoort, ’t.....................57 GD ...................................19 Genes Diffusion ................14 GES ..................................26 Heemskerk .................25, 48 KI Kampen........................32 KWS .................................13 Lely ..................................63 MBS Beton .......................43 Milkrite ...............................2 MSD ...................................4 Qlip ..................................49 Quotum ABC....................57 Ruma-VSM.......................43 Semex ................................6 Speerstra ..........................43

Spinder .............................13 Strooiselbedrijf Sinnige ......49 Syngenta ..........................41 Udder Comfort .................25 Vandersanden ...................57 VDK Products ...................13 Veld-V-Beton ....................57 Visscher Holland ...............25 WWS..................................3 Bijsluiter: GD Meehechter: Schippers Bladel

2014 Highlightsale te Hamm (Duitsland) Swiss Expo te Lausanne (Zwitserland) Osnabrücker Schwarzbunttage te Osnabrück (Duitsland) 22 februari-2 maart SIA te Parijs (Frankrijk) 26-27 februari Schau der Besten te Verden (Duitsland) 11-12 maart Excellentschau te Leer (Duitsland) 22-23 maart Zwitserse nationale show te Bulle (Zwitserland) 27-28 juni NRM te Zwolle (Ov.) 2-3 juli Livestock Event te Birmingham (Groot-Brittannië) 3-5 juli Deense nationale show te Herning (Denemarken) 11-14 november EuroTier te Hannover (Duitsland) 10 januari 16-19 januari 25 januari

VOORUITBLIK

K en n is en vr ijlo o p st al November 1 (7 november) – Het thema kennisontwikkeling staat centraal in de special in dit nummer. Door de groter wordende bedrijven is er meer behoefte aan kennis.

Sluiten opleidingen aan bij de wensen van melkveehouders? Ook brengt Veeteelt het laatste deel van de serie over vrijloopstallen, die dit keer in het teken van milieu staat.

Ag r ib ex en klau wen

VOOR ALLE REGIONALE, NATIONALE EN INTERNATIONALE EVENEMENTEN ROND DE KOE:

W W W. V E E T E E LT. N L 62

V E E T E E LT

VX17-agenda.indd 62

O K TO BER

2

November 2 (21 november) – In het tweede novembernummer brengt Veeteelt een voorbeschouwing van de Belgische land- en tuinbouwbeurs Agribex. Het derde deel van de serie klauwen gaat over zoolzweren en liefhebbers van cijfers treffen in dit nummer de 305 dagenproducties.

2013

22-10-13 15:10

Rundvee & Mechanisatie Vakdagen

Rundvee Rundvee & & Mechanisatie Mechanisatie Vakdagen Vakdagen

Rundvee Rundvee & && Rundvee Mechanisatie Mechanisatie Vakdagen Vakdagen Mechanisatie Vakdagen

Rundvee && Rundvee AgrarKontaktTage Mechanisatie MechanisatieVakdagen Vakdagen

AgrarKontaktTage Hardenberg

Rundvee & AgrarKontaktTage

Mechanisatie Vakdagen 29, 30 en 31 oktober 2013

Gorinchem

19, 20 en 21 november 2013

Venray

17, 18 en 19 december 2013

Dé vakbeurzen voor rundveehouders, akkerbouwers en loonwerkers

Openingstijden: 13.00 - 22.00 uur

Evenementen

HAL

HARDENBERG GORINCHEM VENRAY

Evenementenhal Hardenberg Energieweg 2 7772 TV Hardenberg T 0523 - 28 98 98 E hardenberg@evenementenhal.nl

Evenementenhal Gorinchem Franklinweg 2 4207 HZ Gorinchem T 0183 - 68 06 80 E gorinchem@evenementenhal.nl

Evenementenhal Venray De Voorde 30 5807 EZ Venray T 0478 - 51 97 90 E venray@evenementenhal.nl

Bekijk al onze agrarische vakbeurzen op www.agrarischebeursagenda.nl

De snelste melkveehouder ter wereld

CHECK, ACT, IMPROVE… DONE Het runnen van een geautomatiseerd melkveebedrijf is geen 9 tot 5 baan.

Veehouders willen flexibel zijn en zich vooral bezig houden met de zorg voor hun koeien. Lely T4C InHerd toont strategische informatie praktisch op uw smartphone. Zo ziet u direct alles wat u moet weten en kunt u snel controleren, handelen en verbeteren. Altijd en overal.

www.snelstemelkveehouder.com Bezoek onze stand tijdens de Rundvee & Mechanisatie Vakdagen in Hardenberg van 29 oktober t/m 31 oktober.

EVOLVE. www.lely.com

VX17_p63.indd 63 DE-sales actie-NL13151-adv veeteelt-180x125-180x125-JDV.indd 1

innovators in agriculture

V E E T E E LT

O K T O B E R

2

2 0 1 3

63

22-10-13 PM 09:51 10/14/2013 12:33:12

Agrifirm klanten scoren beter + 311 Kg melk +

18 Kg vet

+

12 Kg eiwit

extra melkgeld per koe per jaar

â‚Ź160,-

Meer weten? k el rm ee /m om .c m ir if gr .a w w w op Kijk Bron: CRV en Agrifirm Focus Melkvee

AgrF_adv_Veeteelt_scorenbeter.indd 1

17-10-13 09:15