Veeteeltvlees juni 2023

Longen doen leven, longen verdienen alle aandacht

Zonhovense

vleesveehouders

bouwen aan succes

Federatie

Vleesveestamboeken

Nederland voorgesteld

Virtuose d’Argenton

Rejoui x Kubitus

Op 33 mnd: 1158 kg en 151 cm (+11)

Fenomeen in dagelijkse groei

Ki-code: 945085

⊲ Nakomelingen onderscheiden zich in gewicht en gestalte

⊲ Economische bloedvoering

⊲ Index gestalte op tweede bezoek: 128

Wilt u sperma van Virtuose of andere stieren bestellen, bezoek dan onze webshop op shop.crv4all.nl of shop.crv4all.be

RUBRIEKEN

5 Van de redactie

6 Fokkerijnieuws

17 CRV-coöperatienieuws

30 Managementnieuws

32 Marktinfo voer

33 Marktinfo vee

34 Agenda

35 CRV-bedrijfsnieuws

HOOFDARTIKEL

8 Longen zijn de levensmotor van runderen, ze verdienen alle aandacht

REPORTAGE

14 Zonhovense vleesveehouders bouwen aan succesverhaal met eigen vleesafzet

DE BOERIN

18 Mentaal gezond blijven in onzekere tijden

KEURING

21 Kerkemse dubbelslag op keuring in Sint- Niklaas

FOKKERIJ

22 Federatie Vleesveestamboeken

Nederland voorgesteld

MANAGEMENT

26 Laatgezaaide mais geeft uitdagingen

28 Cryptosporidium: een groot onderbelicht probleem

hoofdartikel longen

BIJ DE COVER

Rust in het koppel in de omgeving van de Farm Beef Boutique in Zonhoven (foto: Harrie van Leeuwen)

De Boerin mentalegezondheid

serie mais uitdagingen

18

8 26

Anouk Jonkmans:

Bas Wilborts:

‘Bij alles wat je doet, mag je de jeugd nooit vergeten’ 1422

‘De blondes kalven best makkelijk af, maar ik wil er toch bij zijn’

Kenmerken

3 Elegant, sterk ras

3 Lange levensduur

3 Natuurlijke geboortes

3 Uitzonderlijke vleeskwaliteit

3 Goede afzetmogelijkheden

Ook benieuwd naar de Blonde d’Aquitaine? Kijk voor alle info op www.blondestamboek.nl

Word lid van ons stamboek: info@blondestamboek.nl

Gezocht: boeren met een passie voor gras

Zetten jouw koeien veel gras om in melk, werk je met een vernieuwend beweidingssysteem, zijn er veel weidevogels of haal je veel eiwit van eigen land? Dan kom jij in aanmerking voor deelname aan de competitie ‘Beste Graslandboer van Nederland en Vlaanderen 2023’.

Graslandmanagement en weidegang blijven een veelbesproken onderwerp. Na drie succesvolle edities van de competitie ‘Beste Graslandboer’, waarbij de focus ligt op het zo goed mogelijk benutten van gras, gaat Veeteelt in samenwerking met Wageningen University & Research,

Stichting Weidegang en Aeres Hogeschool Dronten in 2023 opnieuw op zoek naar boeren met een passie voor gras. Ben jij van mening dat je het graslandbeheer goed in de vingers hebt? En kun je dat goed verwoorden, zodat je andere veehouders kunt inspireren?

Geef je dan snel op via het aanmeldformulier op:

www.veeteelt.nl/bestegraslandboer Bij het beoordelen van de inzendingen speelt jouw motivatie voor de jury een belangrijke rol!

Hoofdsponsor:

Wie kan jongleren, kan mogelijk boeren

Zou iemand die niets met veehouderij te maken heeft, bese en hoeveel ballen een veehouder in de lucht moet houden? Jongleren, bijna iedereen kan het leren, maar wat als ik je elke keer een bal extra tegemoet gooi? Wie blijft de ballen dan nog in de lucht houden? Beeldspraak die voor een buitenstaander als vreemd kan lezen, maar een die in de land- en tuinbouwsector wel duidelijk is. Steeds meer komt er op de sector af. Stikstof, klimaat, GLB, allemaal zijn ze ons bekend, maar hoewel de debatten breed in de media komen, weet de gewone burger nog niet een kwart van de impact die elk van voorgaande thema’s heeft op de sector. En toch is er vaak een mening.

Nog meer weten we zelf nog niet goed wat er verder op ons a omt. We proberen het allemaal te volgen via allerlei kanalen, maar vaak missen we het overzicht. Natuurherstelwet, kalf bij de koe, diverse handelsakkoorden, duurzaamheidsregels. We kennen de woorden maar vaak de inhoud niet, of althans niet precies. Maar het zijn allemaal extra ballen die de veehouders de komende jaren in de lucht moeten houden. En dan

hebben we het enkel nog maar over het maatschappelijke, politieke deel.

Wie het hoofdverhaal van dit nummer leest, zal merken dat er heel wat nieuwe technieken zijn die veehouders en dierenartsen ondersteunen, maar die ook weer extra zijn om op te volgen. De controle over de bedrijfsvoering houden wordt zo een steeds grotere uitdaging. En dat wordt vaak niet herkend, maar nog vaker niet erkend. Nochtans is er wel waardering voor de sector, luister gewoon even naar je omgeving. Ons werk krijgt individueel wel zeker waardering. Dat lees je ook in de reportage over een jong, ambitieus koppel dat aan een avontuur begon. Ze houden momenteel alle ballen in de lucht en krijgen waardering, een karkas per week verkopen zegt ons immers wel genoeg.

Natuurlijk zou het mooi zijn als die erkenning en waardering ook hogerop in het debat zou verschijnen. Het wordt ook voor politici en belangengroepen dringend tijd dat ze de schoonheid van de sector zien, ervaren en appreciëren.

Twee nieuwe excellente limousins in Nederland

Het limousinras kent in Nederland twee nieuwe excellente dieren: Marieke en Hautbois Rr. Dat meldt de Limousin Vereniging Nederland. De eerste is de begin 2016 geboren Marieke, de eerste nakomeling van Carmorn Imp die de status excellent kreeg met 91 punten.

De koe is gefokt door Kees Hietberg uit Wijhe. Hij importeerde vader Carmorn Imp als jong kalf uit Ierland, tot op heden de hoogst opgenomen limousinstier in Nederland met 93 punten. Ook de overgrootmoeder, eveneens een Marieke, kreeg destijds 91 punten. Zij was in haar tijd een van de best fokkende limousinkoeien in Nederland.

Ook de stier Hautbois Rr verwierf recent de status excellent. Als vijfjarige stier werd Hautbois Rr, een zoon van Abot Mn, in 2017 geïmporteerd uit Frankrijk door de familie Smit uit Krewerd. De stier werd onlangs opnieuw gepunt en kreeg nu 92 punten. Onlangs verhuisde de stier naar de Koningshoeve in Spaarnwoude. Hautbois was in 2022 de hoogte nieuwkomer in de fokwaardepublicatie met een fokwaarde van 114 zowel voor algemeen voorkomen als voor ontwikkeling.

Vernieuwde ibr-regels voor prijskampdeelname

De vernieuwde ibr-regelgeving in België brengt ook een aantal nieuwe voorwaarden met zich mee voor de deelname aan en de organisatie van prijskampen. In het voorjaar van 2023 verscheen een nieuw Koninklijk Besluit (KB) ibr. Ook voor prijskampen gelden nieuwe regels om de risico’s voor overdracht van het ibr-virus in te perken. De ibr-regels – en ook regels voor andere dierziekten – gelden daarbij voor de deelname aan verzamelingen klasse 3 en 4. Het gaat daarbij onder meer over beurzen, tentoonstellingen, prijskampen en shows, evenementen en ( jaar)markten. Zo dient de aanvoer en de terugkeer van de

dieren in regel te gebeuren met hetzelfde vervoermiddel. Deelnemende veehouders moeten een statuut ibr-vrij (I4-5 of I4-6) of een statuut ibr gE-negatief met vaccinatie (I3-5) hebben, waarbij in het laatste geval dit beslag al vóór 21 april 2021 een statuut I3 had. Alle runderen die deelnemen aan de verzameling, moeten maximaal 30 dagen voor de verzameling bemonsterd worden voor serologisch onderzoek. Alleen runderen die niet besmet zijn (gB-negatief voor niet-gevaccineerde runderen, gE-negatief voor gevaccineerde runderen) mogen deelnemen.

Veehouders mogen daarnaast in de 30 dagen vóór verzameling geen nieuwe runderen

introduceren in het koppel, omdat alle aanwezige dieren de volledige aankoopprocedure moeten hebben doorlopen. Ook dienen alle runderen het statuut IPI-vrij voor bvd te hebben. Een organisator kan ook strengere voorwaarden opleggen dan bovenvermelde. DGZ adviseert om het risico op verspreiding naar andere dieren uit het beslag te beperken door de deelnemende dieren na terugkeer in afzondering te houden en te onderzoeken op ibr.

Nieuw is dat deelnemers aan een verzameling een getuigschrift verzameling moeten aanvragen bij DGZ en dit uiterlijk zeven kalenderdagen voorafgaand aan de verzameling. Dit getuigschrift is alleen voor de in de aanvraag vermelde verzameling geldig. Op dit getuigschrift kunnen wel verschillende dieren vermeld worden. Het getuigschrift waarborgt enkel de minimale wettelijke vereisten voor ibr, bvd, tbc, leukose en brucellose. Daarom moeten de onderzoeksresultaten zoals ibr bekend zijn op het moment van aanvragen. Ook moet een veehouder een verplaatsingsdocument meenemen dat minder dan 10 dagen oud is.

Organisatoren dienen voor elke verzameling klasse 3 en 4 een toelating aan te vragen bij de lokale controle-eenheid (LCE) van het FAVV. Ook dienen zij een erkende dierenarts in te schakelen, die toezicht uitoefent op de verzameling en de deelnemende dieren controleert, ook op hun bijhorende documenten. Van elk deelnemend dier moet de organisator gedurende drie jaar een kopie van het verplaatsingsdocument bewaren en gedurende een jaar een kopie van de getuigschriften verzameling.

Marieke, de overgrootmoeder van Nederlands nieuwste excellente limousin Marieke, kreeg jaren terug ook al de status excellent

George Monbiot, Britse zoöloog en auteur:

Uit: De Standaard, 30 mei 2023

Tutti Malo wint blondekeuring in Koekange

Een veertigtal jonge blonde d’Aquitaines nam deel aan de recente jongveekeuring op de Boerlanderij in Koekange. Het Franse jurylid Alban Mezange verkoos Tutti Malo (v. Notos) van Marcel Gerritsen als dagkampioene. Finesse, uitstraling en een goed bekken waren de voornaamste aandachtspunten in het jurywerk van de Fransman. Kleine verschillen in deze kenmerken deden hem zo in het kampioenschap voor dieren tot een jaar uit zes dieren kiezen voor Tutti Malo. De jonge Notosnakomeling van fokker Marcel Gerritsen uit Maurik showde fijnheid, rasuitstraling en een compleet plaatje. Later op de dag werd ze ook verkozen als dagkampioen. Reservekampioen werd Ti Amo van de Woeste Hoeve (v. Junior) van Johan Schilder uit Hoogwoud.

In de groep oudere vaarzen – tussen 12 en 30 maanden – was de topprijs wel voor Johan Schilder. Zijn Maliendochter Sunshine van de Woeste Hoeve werd kampioene met veel

stijl en een complete bouw. Het reservekampioenschap was nu voor een dier van Marcel Gerritsen, Louisdochter Toetie Malo.

Kruisingen met angus populairder dan ooit in Groot-Brittannië

In vijf jaar tijd nam het aantal runderen in Groot-Brittannië af met 5 procent, zo blijkt uit cijfers van de British Cattle Movement Service. Er zijn nu 7,75 miljoen runderen. Het grootste deel (19 procent) van de runderen is nog altijd geregistreerd als holstein, maar dit aandeel is de afgelopen jaren wel gedaald.

Over de gehele populatie is holstein het grootste ras en zoals te verwachten is ook bij de melkveepopulatie holstein het grootste ras. In totaal is 24 procent van de in 2022 geboren melkkoeien holstein. Dat is een ander getal dan tien jaar geleden. Toen was nog 39 procent van de nieuw geregistreerde vrouwelijke dieren holstein. De daling van holstein is enerzijds te verklaren door de groei van anguskruisingen, maar ook door de kruisingen met british blue. In 2022 was 18 procent van de nieuw aangemelde dieren een kruising met aberdeen angus. In 2012 was dit aandeel nog 7 procent. Daarmee haalden de anguskruisingen ook de kruisingen met british blue in. Deze waren in 2012 goed voor zo’n 8 procent en groeiden in 2022 naar 17 procent van alle melkveeregistraties. Kruisingen met hereford bleven op ongeveer 5 procent steken, terwijl het aantal limousin- en simmentalkruisingen daalde. Al met al nam het aantal kruisingen met vleesrassen toe in 2022 ten opzichte van 2012. Bij vleesrassen waren in 2022 de meeste inschrijvingen van limousins. Met 23 procent is dit nog het grootste ras, maar een decennium geleden lag dit aandeel nog op 28 procent.

Ook bij de vleesveestapel boekt angus terrein, daar stegen de inschrijvingen van 10 procent in 2012 naar 15 procent in 2022. Hereford en shorthorn bleven stabiel, terwijl rassen als charolais en blonde d’Aquitaine afnamen in populariteit.

‘Heel wat voorstellen om de wereldwijde voedselcrisis op te lossen grijpen terug naar middeleeuwse productiesystemen. Dat kan nooit goed aflopen’

Tutti Malo (v. Notos), dagkampioen en kampioen jonge vaarzen

Sunshine van de Woeste Hoeve (v. Malien), kampioen oudere vaarzen in Koekange

Longen doen leven, ze verdienen alle aandacht

De longen van jonge kalveren krijgen met rede steeds meer aandacht in het management van een veestapel. Mycoplasma bovis sluimert

steeds meer in de koppels en heeft vele gezichten. Dierenartsen hebben nieuwe tools om de longproblemen aan te pakken.

Dat longen belangrijk zijn voor dier en mens, is de voorbije jaren nog maar eens duidelijk geworden. Longen zijn voor gewervelde dieren, enkele uitzonderingen daargelaten, de levensmotor. Het zijn de ademhalingsorganen voor mens en dier.

In de longen vindt de gasuitwisseling plaats tussen zuurstof en koolstofdioxide enerzijds en het bloed anderzijds. De longen zijn verdeeld over verschillenden kwabben en hebben een sponsachtige structuur, waardoor de oppervlakte voor gasuitwisseling vrij groot is. Die sponsachtige en zachte structuur maakt de longen echter ook kwetsbaar. De longen zijn als het ware zelfreinigend, doordat ze vuile deeltjes uit

leven, aandacht

de keel via trilhaartjes in het slijmvlies weer via de keel naar buiten leiden en zo laten ophoesten. Universitair onderzoek toont aan dat runderen, in vergelijking met andere zoogdieren, wat betreft het ademhalingsapparaat enkele specifieke anatomische en functionele nadelen hebben. Daardoor zijn ze vatbaarder voor luchtweg- en longproblemen. ‘Eerder toonde de Waalse professor Hanset al aan dat dit zeker het geval is voor Belgisch witblauw’, zegt Geert Hoflack, dierenarts en werkzaam bij MSD Animal Health. De reden hiervoor is vrij eenvoudig, aldus Hoflack. ‘Ten opzichte van de aanwezige spiermassa is het ademhalingsapparaat van Belgisch witblauw minder functioneel, de verhouding longmassa ten opzichte van de spiermassa

is bij witblauw kleiner dan bij andere runderrassen.’ Hoflack verwijst ook naar onderzoek uit het doctoraatsproefschrift van dierenarts Joost Coghe aan de universiteit van Luik uit 2000. ‘Zijn onderzoek van een groep ki-stieren toonde aan dat er duidelijke verschillen waren tussen witblauwstieren voor wat betreft ventilatoire reserve, en dat deze stieren dit ook overefden aan hun nakomelingen. Hoe meer ventilatoire reserve of ‘overschot aan longweefsel’, hoe minder longproblemen deze dieren hebben. Er is dus binnen witblauw wel degelijk selectie op minder luchtwegproblemen mogelijk en met de genomictechniek opent dit zeker mogelijkheden.’

Divers pathologisch beeld

De veroorzakers van longproblemen of longontstekingen zijn vrij divers. Het kan daarbij gaan om virussen, maar ook bacteriën kunnen de oorzaak zijn van het zogenaamde BRD-complex of bovine respiratory diseases. Dat omvat het gehele ziektecomplex dat longproblemen veroorzaakt. Een van de belangrijkste virale virusverwekkers is momenteel het boviene respiratoire syncytieelvirus of BRSV. Ook het gekende coronavirus – de boviene versie – komt frequent voor als viraal pathogeen, alsook para-influenza type 3, PI3. Bvd (boviene virale diarree) en ibr (infectieuze boviene rhinotracheïtis) zijn tot slot ook virussen die de luchtwegen van een rund kunnen aantasten, maar ze komen veel minder frequent voor met dank aan de nationale bestrijdingsprogramma’s. Ook bij virussen zijn gastheer- en omgevingsfactoren belangrijk. Luchtwegproblemen zijn het gevolg van een complexe interactie tussen pathogenen, de gastheer (denk bijvoorbeeld aan een sterke immuniteit) en zijn omgeving (ammoniak, tocht, koudeval etc.).

De griepbarometer die Dierengezondheidszorg Vlaanderen met regelmaat publiceert, toont aan dat bij de virussen corona en BRSV het meest frequent voorkomen (tabel 1). Bij de bacteriële ziekteverwekkers zijn dat vooral Pasteurella multocida, Mannheimia haemolytica en Mycoplasma bovis. Pasteurella multocida komt heel frequent voor bij dieren en maakt vaak deel uit van de eigen flora, ook van een gezond kalf. Volgens Hoflack is het goed om de pathogenen op te delen in twee groepen: primaire en secundaire ziekteverwekkers. ‘De primaire ziekteverwekkers kunnen zonder externe factoren ziekte veroorzaken. Dat zijn Mycoplasma bovis, maar ook al de virale pathogenen. De secundaire pathogenen zijn bacteriën als Pasteurella multocida, Mannheimia haemolytica en Histophilus somni. Deze hebben een duwtje nodig om ziekte te veroorzaken. Een dergelijk “duwtje” kan een voorafgaande virale infectie zijn, maar eveneens een onaangepaste stalventilatie, stof, stress, onaangepaste voeding, overbezetting, enzovoort, zijn. Let wel,

Tabel 1 – Frequentie van ziekteverwekkers in Vlaanderen tussen 1-12-2016 en 2-5-2023 (bron: Griepbarometer DGZ)

secundaire pathogenen lijken daardoor misschien minder gevaarlijk, maar kunnen dieren ook serieus ziek maken en tot sterfte leiden.’

Ook de longworm kan voor problemen zorgen. Bovendien komt het frequent voor dat verschillende pathogenen samen de oorzaak zijn van longproblemen, al dan niet in combinatie met omgevingsfactoren zoals klimaat, voeding, stof of stress.

De klinische manifestatie na infectie is onder te verdelen in drie fenomenen. Bij een infectie van de bovenste luchtwegen is er vaak sprake van hoest en neusvloei, maar zijn de longen niet betrokken. Het kan omschreven worden als een soort verkoudheid. De bron is vaak viraal, waardoor antibiotica niet werken. Daarnaast is er ook pneumonie of longontsteking, in een subklinische of een klinische vorm. In de subklinische vorm zijn de dieren wel ziek, maar zijn er geen duidelijke symptomen waar te nemen voor de veehouder. Bij klinische pneumonie zijn de dieren zichtbaar ziek met hoest, koorts, versnelde flankbewegingen (pompen) als voornaamste symptomen. Het verschil met een bovenste luchtweginfectie is dat bij pneumonie het longweefsel zelf betrokken is en er vaak een bacteriële component aan zit.

Probleem groter dan vaak ingeschat

Over pneumonie zijn vanuit het samenwerkingsproject PneumoNee (zie kader op pagina 11) enkele opvallende feiten gepubliceerd. Dierenarts Stan Jourquin is verbonden aan dit project en gaf recent tijdens een studiedag van Starmilk een toelichting op dit onderzoek en het belang van tijdige detectie van longproblemen. ‘Elk kalf zal in zijn eerste levensfase meerdere infecties doormaken’, is Jourquin meteen duidelijk. Gevolgen van dergelijke infecties kunnen gaan van een simpele verkoudheid tot een levensbedreigende bacteriële pneumonie. Luchtweginfecties kunnen zich bijgevolg dan ook zeer variabel presenteren. ‘In tot wel 70 procent van de gevallen gaat het daarbij om subklinische pneumonie, en zijn er

Kalversector zit er kort op

Dierenarts Randy Boone van dierenartsenpraktijk Venhei begeleidt samen met een aantal van zijn collega’s een 80 vleeskalverenbedrijven van de groep Vanlommel. Al bij de ontvangst van de kalveren van de verschillende rundveebedrijven in de verzamellocaties zijn de dierenartsen aanwezig en start de diergeneeskundige begeleiding. In die begeleiding speelt preventie een cruciale rol. Dat stelt Boone duidelijk. ‘Tijdens de transportperiode krijgen de kalveren op geregelde tijdstippen water. We volgen ze van in het begin van nabij op en willen zo veel mogelijk stress en veranderingen vermijden.’

In de eerste opstartweken op de kalverbedrijven krijgen de dieren ook extra ijzer in de voeding, net als zuren en vitaminesupplementen. Allemaal om de weerstand van het dier te optimaliseren. ‘Met zeven dierenartsen vol-

gen we continu de 80 bedrijven op. We doen twee tot drie keer per week op elk bedrijf fysiek de ronde in de stallen. Op die manier kunnen we zieke kalveren snel opmerken en in de eerste plaats individueel behandelen. Zelfs voor één enkel ziek kalf hebben we altijd een dierenarts in de buurt’, stelt Boone. Pas wanneer de dierenartsen vaststellen dat de infectiedruk groter wordt, wordt overgeschakeld naar groepsbehandelingen. In alle gevallen worden er dan neus- of longswabs genomen van een deel van de dieren om zo het pathogeen te achterhalen. Wel wordt er meteen met een behandeling gestart op basis van de inschatting van de dierenarts.

‘In meer dan 90 procent van de gevallen bevestigt het laboresultaat onze diagnose en zaten we meteen goed met de behandeling. Onze protocollen werpen hun vruchten af’, bevestigt Boone.

De dierenartsen van praktijk Venhei zijn samen met Vanlommel ook partner in het project PneumoNee (zie kader pagina 11). Met hun deelname willen ze betere inzichten krijgen in de problematiek en daardoor bedrijven nog beter kunnen begeleiden, ook naar efficiënter medicijngebruik. ‘Het doel is een sterker kalf, met een grote weerstand en weerbaarheid’, geeft Randy Boone aan. ‘Dat kan door goed biestmanagement en goed voer in de eerste weken. Maar ook aandacht voor goed kalvermanagement, ook sanitair, kan veel bijdragen aan een sterker kalf.’ Over of de leeftijd van een kalf bij aankomst een rol speelt, is de dierenarts minder stellig. ‘Een iets ouder kalf, zoals de politiek momenteel bespreekt, zal weinig verschil maken als je kalf in de basis niet goed opgestart is. Enkel voor langeafstandtransporten kan een iets ouder kalf misschien aangewezen zijn.’

Hygiënemaatregelen kunnen de ziektedruk beperkter houden

Project PneumoNee

PneumoNee is een project waarin de universiteit van Gent, met haar vakgroep inwendige ziekten van de faculteit Diergeneeskunde, en Dierengezondheidszorg Vlaanderen samenwerken. Het door Vlaio (Vlaams agentschap innoveren en ondernemen)

ondersteunde project wil veehouders helpen om meer gericht luchtweginfecties aan te pakken en zodoende meer individueel en op maat de behandeling uit te voeren. Zo heeft het project onder coördinatie van professor Pardon het als doel om de snelscan-

longecho (qTUS of quick thoracic ultrasound) naar de praktijk te brengen. Naast kennisoverdracht en bewustwording is het doel ook tools te ontwikkelden die dierenarts en veehouder kunnen helpen in een gerichte en doeltreffende aanpak van longinfecties.

dus weinig of geen klinische tekenen van ziekte waar te nemen. Helaas betekent dit niet dat er geen gevolgen zijn, en al zeker op langere termijn.’

Uit onderzoek blijkt dat in 60 procent van de uitbraken een virus teruggevonden kan worden, al dan niet gecompliceerd met een bacteriële coïnfectie. Het inzetten van antibiotica bij zuiver virale infecties is dan ook zonder nut. Jourquin: ‘Naast de virale pathogenen dient Mycoplasma bovis aandacht te hebben. Op dit moment is ongeveer 30 procent van de Belgische vlees- en melkveebedrijven besmet met Mycoplasma bovis. In België hebben we daarmee de hoogste prevalentie voor Mycoplasma bovis, in de kalversector zelfs tot 100 procent. Dat komt doordat deze dieren van een groot aantal verschillende bedrijven komen.’ Bovendien verspreidt Mycoplasma bovis bijzonder gemakkelijk en snel tussen dieren. Als eventuele reden voor deze schijnbaar hoge prevalentie in België verwijst de dierenarts naar het feit dat er in België meer aandacht aan Mycoplasma bovis wordt gegeven, meer dan in sommige andere landen. Tot slot wijst hij op het hogere antibioticagebruik door longproblemen, goed voor 60 tot 70 procent van het gebruik in de veehouderij. ‘Ondanks het groot gebruik van antibiotica zien we dat longontstekingen vaak endemisch zijn, of gewoon blijven sluimeren in een populatie of veestapel. Kijken we in Vlaanderen, dan zien we dat op elk moment ongeveer 40 procent van de kalveren een longontsteking heeft. In de vleesveehouderij sluimert pneumonie in zo’n 30 procent van de kalveren, bij melkvee is dit zelfs in bijna de helft van de dieren op het bedrijf.’ Hoflack wijt dit deels aan een hogere vaccinatie bij vleesvee. Volgens Stan Jourquin kan dat verschil misschien te verklaren zijn, ondanks de hogere gevoeligheid van vleesvee. Hij stelt dat er in vleesvee, net omwille van die gevoeligheid, vaak meer aandacht is voor de problematiek. Signalen van een sluimerende, mogelijk subklinische longinfectie zijn vaak moeilijker waar te nemen. Als prooidier tonen kalveren veelal geen duidelijke tekenen van ziekte, maar ze lijden hier wel onder en verspreiden de ziekte naar andere dieren, als een soort van ‘wandelend pneumoniereser voir’.

Uit onderzoek van Thomas Lowie in 2022 bleek dat hoest de beste aanwijzing is om pneumonie vroegtijdig op te sporen. Dat betekent natuurlijk niet dat elk kalf dat

hoest antibioticum moet krijgen, maar het geeft aan wanneer de dieren grondiger onder de loep moeten worden genomen. Sommige dieren hoesten zachter door de pijn en vaak hoesten ze wanneer enkel de bovenste luchtwegen betrokken zijn. Ook hangende oren, koorts en een versnelde ademhaling zijn een teken aan de wand. De beste diagnostiek is echter verder diergeneeskundig onderzoek.

Accurate diagnose

De gevolgen van pneumonie kunnen op korte en lange termijn vrij groot zijn en vooral subklinische vormen hebben een sluimerend karakter. Hoesten is dan wel een specifiek symptoom voor het ademhalingsstelsel, toch heeft onderzoek aangetoond dat in de kalverhouderij tot 70 procent van de pneumonie subklinisch blijft. Kalveren tonen kortom weinig tot geen ziektesignalen. Een goede en accurate diagnose is dus cruciaal. ‘Sinds kort is er vanuit het project PneumoNee een nieuwe tool ontwikkeld, de snelscan longechografie’, voegt hij eraan toe. Met een longecho – hetzelfde toestel waarmee drachtscans worden gemaakt – en wat alcohol op de borstwand als geleider kan een dierenarts vrij snel long-

Een accurate diagnostiek kan problemen voor zijn

Geert Hoflack, dierenarts: ‘Er is in witblauw dus wel degelijk selectie mogelijk op longproblemen, met de genomictechniek opent dit zeker mogelijkheden’

Ook goed en aangepast voeren helpt in de strijd tegen pneumonie

letsels in beeld hebben. Na voldoende training kan zo in circa 95 procent van de casussen de diagnose van longontsteking goed gesteld worden. Bijkomend is er vanuit Universiteit Gent een beslisboom uitgewerkt. Daarmee is een diagnose in een à twee minuten per dier mogelijk die ook betrouwbaar is.

Jourquin: ‘Een one-size-fits-all-oplossing bestaat niet. Om echt doeltreffend te werk te gaan is het belangrijk om te weten welke ziekteverwekkers aanwezig zijn op het bedrijf. Zo kunnen de maatregelen gericht en kostenefficiënt ingezet worden.’ Dat kan door een diergeneeskundig onderzoek ter plaatste, maar nog doeltreffender is een neusswab of een longspoeling of de broncho-alveolaire lavage (BAL). Via een pcr-test of nanosequencing (PathoSense) op het staal kunnen de pathogenen gedetecteerd worden. Bij een bacteriële besmetting kan dan door middel van een antibiogram nagegaan worden welk antibioticum het meest geschikt is. Ook bloedonderzoek is mogelijk, omdat daarin gezocht kan worden naar antistoffen voor een bepaalde ziekteverwekker. Nadeel hierbij is dat het dier eerst die antistoffen moet aanmaken. Het dier moet dus al even verder in het ziekteproces zijn en het is niet altijd duidelijk of het dier nog een actieve infectie doormaakt op het

moment van de staalname. Daarom is bloedonderzoek soms minder adequaat. Voor de detectie van longworminfecties is een meststaal vaak het meest aangewezen.

Mycoplasma kruipt overal

Een pathogeen dat steeds meer aandacht krijgt in de veehouderij, is Mycoplasma bovis. Dit pathogeen lijkt steeds meer voor te komen. Ook doordat deze bacterie zonder celwand bestand is tegen de standaardpenicillines is er een hogere urgentie. Deze bacterie komt vaak in combinatie met een ander pathogeen voor.

Mycoplasma bovis is een bacterie die overal kan kruipen in een kalf. Bovendien kan het lang en dus sluimerend meegedragen worden in de rest van de levensloop. Niet altijd worden de dieren er ziek van, maar vooral bij kalveren zorgt het voor luchtweginfecties, maar ook voor ontstekingen aan de gewrichten, het midden- en binnenoor met de gekende schevekophouding als uiting. In de latere levensfase zorgt het voor uierontstekingen en kan het een slechte wondheling veroorzaken na een keizersnede.

‘Circa 30 procent van de bedrijven heeft met besmetting te maken, vertelt Jourquin. ‘Een bedrijf weer vrij krijgen is niet eenvoudig. Jonge kalveren die besmet zijn, laten soms geen symptomen zien, maar daarbij duikt in een latere levensfase plots de ziekte op.’

Een vaccin tegen Mycoplasma bovis blijkt wel beschikbaar te zijn in Frankrijk en Zweden, maar over de werkzaamheid is nog weinig eenduidigheid. ‘Ook een autovaccin is mogelijk, maar dan pik je er een of twee stammen uit. Maar als er dan een besmetting volgt met een derde stam, is het vaccin vaak amper tot niet werkzaam. Bovendien ben je vaak te laat met een dergelijk vaccin’, aldus dierenarts Jourquin.

Economische gevolgen groot

Elke veehouder weet dat een ziek kalf of zieke koe geld kost, waarbij de dierenarts- en behandelingskosten het meest duidelijk zijn. Maar er is nog meer economische schade, direct of indirect, of zelfs verborgen. De meest ingrijpende schade is de sterfte van kalveren. Zo is 30 procent van de sterfte in de vleeskalverensector te verklaren door longproblemen. Longproblemen zorgen daarbij voor 3 tot 8 keer hogere sterfte dan normaal. Bij vleesvee zijn longproblemen de derde doodsoorzaak. In 15 procent van de gevallen is dit de oorzaak van de sterfte, die bij vleesvee op circa 11 procent ligt. Daarnaast onder vinden dieren die een infectie al dan niet klinisch doormaken, een duidelijke groeivertraging. Gemiddeld bedraagt deze ongeveer 90 tot 100 gram groeiverlies per dag. Dit uit zich jaren later mogelijk ook in een lager karkasgewicht. Onderzoek van professor Pardon heeft aangetoond dat dit gemiddeld 8 kilogram is voor een leeftijd van acht maanden, maar uiteindelijk kan oplopen tot zelfs 32 kilo. Er is ook meer verlies naarmate er meer longkwabben aangetast zijn. Ook de vlees-

Stan Jourquin, dierenarts UGent: ‘Een goede en accurate diagnose is cruciaal. Hiervoor is een nieuwe tool ontwikkeld, de snelscan-longechografie’

Blinder screenen met PathoSense

Een dierenarts diende tot voor kort een vermoeden te hebben welk pathogeen de veroorzaker was van een ziekte en dit door te geven aan het labo bij de aanvraag van de

PCR-test. Met PathoSense, ontwikkeld aan UGent, kan er tegelijkertijd gezocht worden naar diverse pathogenen in het staal (neusof longswab). Hierbij wordt gebruikgemaakt

kleur en de kwaliteit van het vlees zijn minder. Zo is er te rood vlees in de vleeskalverensector.

Het productieverlies is er vooral als de dieren niet herstellen van de infectie. Onderzoek bij vleeskalveren toonde aan dat kalveren die genezen, hun groeiachterstand kunnen inhalen. Daarom is een volledig genezingsproces cruciaal. ‘Ook hier kan snelscan-longechografie dienst doen om dieren op een betrouwbare manier als genezen te verklaren’, stelt Jourquin.

Tot slot gaat de vrucht baarheid achteruit als runderen in hun vroege levensfase longproblemen kennen. Zo heeft een vaars die pneumonie kreeg, 4,7 keer meer kans om voortijdig afgevoerd te worden, ze zal minder snel drachtig worden én gemiddeld twee weken later afkalven. Indirecte gevolgen zijn het hogere medicijngebruik en mogelijk antibioticumgebruik en meer arbeid die nodig is met zieke dieren. Vaak worden ook groepsbehandelingen toegepast, waarbij volledige groepen dieren behandeld worden, ook deze die niet geïnfecteerd zijn.

Tot slot zijn er ook de verborgen gevolgen die we als veehouder vaak niet meteen zien. Zo liggen antibiotica momenteel onder een maatschappelijk en politiek vergrootglas, maar duiken ook vaker concepten op waarbij men zich richt op vlees van onbehandelde dieren.

Preventie is cruciaal

Een witblauwdier heeft vaak een kleinere longinhoud, maar ook minder vertakkingen van de bronchiën – vertakkingen waarlangs de lucht geleid wordt – in de longen. Bij een ziekte is er dus vaak sneller een groter deel beschadigd in de longen. Longschade en dus longinfecties voorkomen is cruciaal, net als de tijdige en adequate aanpak bij ziekte. Na een diagnose kan de dierenarts ingrijpen en de juiste behandeling toepassen. Hoflack wijst op het belang van preventie op individueel en op bedrijfsniveau. ‘Het is belangrijk om de eigen afweer van het jonge kalf te versterken. Dit begint met goede en voldoende biest en gaat verder in een aangepast rantsoen’, zegt hij. Ook het rantsoen van de moeder tijdens en zeker op het einde van de dracht is belangrijk stelt Hoflack, wat wordt bevestigd door Jourquin vanuit zijn ervaring. ‘Is de jodium-seleniumstatus van de moeder niet op orde, dan kan haar kalf meer kans hebben op longproblemen’, geeft Jourquin aan. In de laatste momenten van de dracht moeten mineralen en sporenelementen van een moederdier op orde zijn. Hoflack verwijst naar selenium maar ook naar jodium. Beide zorgen er voor dat de longen van een kalf snel en zo goed mogelijk ontplooien na de geboorte. Hierdoor heeft het jonge kalf een maximale longcapaciteit. ‘Dieren die onder voed zijn, hebben meer longproblemen, maar ook kalveren die overvoed zijn en diarree krijgen, hebben een grotere

van ‘nanopore sequencing’, een nieuwe DNA-techniek. Een dierenarts hoeft dus vooraf niet meer aan te geven naar welke ziekteverwekker gezocht moet worden.

kans op longproblemen.’ Vaccineren op maat van de aanwezige pathologische spiegel is nuttig. ‘Er zijn vaccins beschikbaar, onder meer tegen RSV, PI3, Histophilus somnus en Mannheimia haemolytica, maar belangrijk is dat je als veehouder weet welke kiemen de problemen op het bedrijf veroorzaken’, aldus Hoflack. Preventie betekent ook dat diercomfort en omgevingsfactoren optimaal zijn. Zo zorgt introductie van dieren in een koppel of groep niet alleen voor een mogelijke ziekte-insleep, het kan ook voor onrust of stress zorgen, waardoor dieren vatbaarder zijn voor ziekte. Onderzoek heeft aangetoond dat zowel fysieke als mentale stress bij dieren de respons van de immuniteit kan veranderen, onder andere met gestegen cortisolgehalten als oorzaak. De combinatie van stress en aanwezige pathogenen moet dus worden vermeden. Een goede quarantaine – zonder direct en indirect contact met andere dieren – is niet te ver waarlozen. Ook het stalklimaat en de huisvesting zijn belangrijk in de preventie van ademhalingsproblemen. In de vleesveehouderij maakt men over het algemeen gebruik van natuurlijke ventilatie. Het temperatuurverschil binnen of buiten de stal telt daardoor minder, wel is de wind belangrijk. Bij het bouwen wordt er te weinig rekening gehouden met de overheersende windrichting. In onze regio vloeit deze meestal van zuidwest naar noordoost, wat betekent dat de luchtinlaat– en uitlaatopening in de stal zich in het zuidwesten en noordoosten dienen te bevinden. De grootte van de openingen is afhankelijk van het gewicht aan kalveren in de stal. Oprolbare windbreekgordijnen kunnen daarbij hun nut hebben. Op die manier is de instroom van lucht te regelen. Anderzijds zitten op veel oudere staltypes de strooiruimtes boven de dieren in de weg van een optimale luchtstroom. Volgens Hoflack is het tot slot belangrijk om jonge kalveren in een goed klimaat te huisvesten, waar niet alleen aandacht is voor voldoende luchtver versing, maar waar ook tocht en koudeval vermeden worden. l

Samenvatting

– Verschillende pathogenen kunnen longproblemen of pneumonie veroorzaken. Mycoplasma is daar een belangrijke van.

– Kort opvolgen van hoesten, snelle diergeneeskundige diagnostiek is aangewezen. Een longecho of BAL is een nuttig hulpmiddel.

– Preventie met goed biestbeleid, vaccinatie, voeding en stalklimaat kan longproblemen verminderen.

Zonhovense vleesveehouders bouwen aan succesverhaal

Kris Geurts en Anouk Jonkmans bouwden

het hobbybedrijf met blondes van de vader van Anouk uit tot een goed gestructureerd veebedrijf met bijhorende hoeveslagerij.

Het volledige proces tot bij de eindgebruiker trachten ze zo goed mogelijk te ontwikkelen. Alles draait er om vlees.

De rust is er opvallend, zowel om als in de weiden die de stallen van Farm Beef Boutique in het Limburgse Zonhoven omgeven. In het tweede deel van de week en in het weekend zal dat niet meer het geval zijn, want dan opent de eigen hoeveslagerij weer de deuren.

Het verhaal van het jonge koppel vleesveehouders Kris Geurts (38) en Anouk Jonkmans (40) in Zonhoven is nog vrij recent. In de oude stal hield de opa van Anouk melkkoeien en wat witblauwen, maar het was haar vader die overschakelde naar blondes, weliswaar als hobby. ‘De man was een echte liefhebber’, vertelt Kris. ‘Op het mo-

Zonhoven

eigenaren Kris Geurts (38) en Anouk Jonkmans (40) plaats Zonhoven veestapel 250 blonde d’Aquitaines, 80 kalveren grondgebruik 40 ha met weide, maailand, mais en wintergerst activteiten hoeveslagerij

TEKST WIM VEULEMANS

EXTRA VIDEO EN FOTO’S WWW.VEETEELTVLEES.NL

vleesveehouders succesverhaal

ment dat hij ermee wou stoppen, hebben Anouk en ik besloten om verder te gaan. Maar dan wilden we wel met vleespakketten beginnen.’

Stiel geleerd van ervaren slager

Alleen noch Kris, noch Anouk hadden ervaring in de verkoop van vlees, toen hun verhaal begon. ‘Ik ben aan Syntra een opleiding slagerij gaan volgen, maar dat was toch niet wat ik gehoopt had. In die drie jaar heb ik amper twee keer een rund kunnen helpen uitbenen’, vertelt Kris.

De veehouder kwam via via in contact met een gepensioneerde slager uit de regio. Van en met hem kreeg hij de stiel onder de knie. ‘Die man heeft me veel geleerd, want ik wou nagenoeg alles zelf kunnen maken, dus ook de charcuterie. Zijn coaching heeft ons enorm op weg gezet.’

De vleespakketten hebben ze weliswaar nog steeds beschikbaar, maar vandaag werken Kris en Anouk veel meer op maat en hebben ze een breed aanbod in de winkel. De 250 runderen van het blonde d’Aquitaineras zorgen voor een continue aanvoer, 80 kalvingen zorgen voor de bloedvernieuwing in de stal.

In die stal lopen nog een aantal koeien met hun kalf, die weldra ook op de wei gaan. ‘In principe kalven alle koei-

en hier in het voorjaar, tussen februari en april,’ geeft Anouk aan. ‘Maar er zijn altijd wel wat koeien die later op het jaar zitten.’ De dieren gaan met hun nageslacht allemaal de weiden op rondom het bedrijf. Dat zorgt mede voor het totaalplaatje dat de veehouders voor ogen hebben met hun concept.

De kalveren blijven circa zes maanden bij de koe, waarbij het spenen steeds wel over het gehele koppel gebeurt. Ondertussen zorgt een stier in het koppel voor nieuw nageslacht. Drie stieren bevolken momenteel de veestapel in Zonhoven. Vanuit hun concept kiezen deze vleesveehouders bewust voor meer vleestype in de fokkerij, ook kracht en karakter spelen een rol in de selectie. Een aantal van hun recente stieren komen uit Frankrijk, maar ze werken ook graag en in vertrouwen samen met blondefokker Kristof Bettens uit Grimbergen. ‘Hij weet goed wat we nodig hebben in onze stal. Waarom zou ik dan onze zoektocht moeilijker maken?’, zegt Kris. Hij geeft wel aan de bloedlijnen van de aangekochte stieren goed in beeld te hebben om zo inteelt te vermijden. De jongste stier in de stal is Sultan, geboren in 2021. Hij is een Mustangzoon uit een dochter van Ionis. De stier is afkomstig van het Franse fokbedrijf earl de la Malacoste. Wat ouder is de stier Octavien, de zoon van Io Maso uit een dochter van Tilbury heeft zijn eerste nageslacht op

het bedrijf lopen. ‘Maar de kalveren zijn wel wat licht’, getuigt Anouk. De ouderdomsdeken is Oberon, een zoon van Lereve uit een dochter van Eperon. Oberon is afkomstig uit de stal van Kristof Bettens.

Kort op de bal

De 250 dieren worden volledig opgevolgd door Anouk en Kris. Het voeren ’s morgens gebeurt met een voermengwagen. Het rantsoen bestaat daarbij uit een eenvoudige mengeling van gras, stro en mais, aangevuld met krachtvoer voor de dieren in afmest. Ook de zogende moeders krijgen dit rantsoen, alle andere dieren krijgen gewoon graskuil. Mais wordt er elk jaar bijgekocht, net als stro. Elke twee weken wordt er een vracht geleverd.

‘Door een mindere oogst was ik een paar weken terug door onze ruwvoervoorraad heen, ik moest dus de markt opgaan’, lacht Kris. ‘Het grasland kwam zo uit Friesland, de mais kocht ik hier in de buurt.’ Voor het eerst hebben ze in hun teeltplan nu wintergerst opgenomen, 4,5 hectare. Ook met als doel om het op te nemen in hun eigen voer voorziening. Verder bestaat het teeltplan uit 14,5 ha grasland om te maaien, 4,5 ha maisland met gras als voorteelt en 15,5 ha weiden.

Het volledige koppel loopt dan rondom het bedrijf, elf vaarzen daargelaten op een weide verder afgelegen. Dat maakt zowel het toezicht op de dieren als het bijvoeren eenvoudiger. Arbeid en tijd zijn immers belangrijke en vaak beperkende factoren op het bedrijf. Enkel in de slagerij is er extra arbeid voorzien, twee medewerkers in vast dienstverband en een aantal flexi-jobbers en studenten ondersteunen hen tijdens de openingsuren van de winkel. In het weekend, als de druk het hoogst is in de winkel, komt de vader van Anouk voeren en strooien. Daarnaast volgt Anouk alle kalvingen van nabij op. ‘Ik wil er toch graag kort op zitten. De blondes kalven best makkelijk af, maar ik wil er toch bij zijn’, stelt Anouk. Keizersneden waren er amper, maar de laatste tijd zijn het er wel wat meer. ‘We kunnen het niet meteen toewijzen aan een stier of een bloedlijn, ik vermoed dat het eerder toeval is.’ Beiden zijn zich er wel van bewust dat selectie op meer bevleesdheid dit kan meebrengen.

Elke week slacht Farm Beef Boutique een koe, goed voor een karkas van tussen de 500 en 600 kilo. ‘Maar met

regelmaat komen we daar niet mee toe’, stelt Kris. ‘We kopen daarvoor geen deelstukken bij, maar dan slachten we dan gewoon een tweede dier.’ Alle dieren worden bij Maes in Lommel geslacht, een heel bewuste keuze aldus Kris. ‘Het is er kleinschalig, er is rust en een persoonlijke benadering. En dat komt de kwaliteit ten goede.’ De stieren worden allemaal verkocht via de handel. Ze zijn tussen de 20 en 25 maanden oud en wegen dan rond de 500 tot 600 kilo geslacht. Momenteel beuren ze zes euro geslacht voor hun stieren.

Enkel afzet via eigen winkel

Een karkas blijft een dikke week rusten in de koeling, op woensdag starten ze met het uitbenen. Samen met zijn medewerker duurt het circa vier uur om het volledige karkas uit te benen. Een uurtje meer en alles is vacuüm verpakt. Ook salades en een groot aanbod aan charcuterie maken ze zelf. Hiervoor kopen ze wel deelstukken aan van andere diersoorten. Achter in de winkel hangen in een rijpingskast ook verschillende andere rassen, waaronder Belgisch witblauw, chianina en limousin. Dat aanbod is beperkt tot côte a l’os, want Kris en Anouk zijn overtuigd van hun eigen dieren.

‘Al onze afzet gaat via de winkel, rechtstreeks aan restaurants leveren we bewust niet. Restaurants kunnen bij ons terecht, maar gewoon via de winkel’, verduidelijkt hij. Ze geven aan bewust de controle over hun gehele bedrijf en producten te hebben. Zo is de volledige organisatie en inkleding van de winkel zelf bedacht. ‘Natuurlijk met de hulp van een aantal mensen.’ Ook de naam van de winkel is een eigen creatie, waarmee ze wat extra cachet willen geven aan hun concept. Over de prijszetting willen ze eveneens graag controle houden. ‘Wij merken ook dat de kosten hard gestegen zijn, zeker omdat we ruwvoer moeten bijkopen, maar ook stro’, bevestigt Anouk. ‘Maar ook energie en personeel zijn flink duurder geworden. Onze doelgroep situeert zich vooral in de regio, dus we proberen hier de prijzen wat te volgen. Ik denk dat er gemiddeld iets meer dan een euro is bijgekomen per kilo, op die manier hebben we de prijsstijging toch beperkt kunnen houden. Dat kon omdat we alles van kort bij opvolgen en vooral omdat we nagenoeg alles zelf trachten te doen’, besluit ze. l

De rust in de stal is treffend

Het prijskampseizoen is geopend

Liefhebbers gaan mooie weken tegemoet met een hele serie keuringen in de agenda. Het eerstvolgende evenement is de prijskamp Koekhoven op zaterdag 24 juni op een terrein aan de Bosstraat in Merksplas. Drie weken later (op zaterdag 15 juli) is de prijskamp in Wulpen gepland. Inschrijven

voor deze prijskamp kan nog tot 25 juni bij Ruben Bonne (rubenbonne@hotmail.com of 0471-546649). Meer info is ook te verkrijgen bij Kristof De Fauw (0478-491146). De nationale prijskamp Belgisch witblauw in Erpe-Mere vindt plaats op zaterdag 5 augustus. Inschrijven hiervoor kan nog

tot uiterlijk 10 juli bij Hedwig Redant (info@ keukensredant.be of 0475-786438).

Aanmelden van dieren voor de prijskamp

Beveren-Waas kan nog tot 17 juli bij Glenn Verhelst (glenn_verhelst@hotmail.com of 0489-373223). Deze prijskamp vindt plaats op zondag 13 augustus.

Webinar ibr-regelgeving prijskampen terugkijken

De Belgische regelgeving voor de bestrijding van ibr is gewijzigd. Dit heeft ook consequenties voor deelnemers aan prijskampen. Op pagina 6 van dit nummer van VeeteeltVlees

leest u hier meer over. Onlangs organiseerde CRV een webinar om uitleg te geven over de nieuwe sanitaire voorwaarden voor prijskampdeelname. Heeft u dit webinar gemist? Het is

Inschrijvingsavond prijskamp Geel ten Aard

Voor het aanmelden van dieren voor de Belgisch-witblauwprijskamp Geel ten Aard op woensdag 26 juli heeft de organisatie weer een inschrijvingsavond gepland.

Deze vindt plaats op woensdag 28 juni in PC Ten Aard.

De avond begint om 20.00 uur en is ook dit jaar gecombineerd met een stierenpresentatie.

terug te kijken via de website van Coöperatie CRV. Kijk op www.cooperatie-crv.nl/ nieuws of scan de QR-code

Interprovinciale prijskamp blonde d’Aquitaine

Op vrijdag 21 juli staat de interprovinciale prijskamp voor het blonde d ‘Aquitaineras gepland. Deze keuring wordt weer georgani-

Welkom op de Foire de Libramont

Van vrijdag 28 juli tot en met 31 juli vindt de jaarlijkse Foire de Libramont weer plaats. Natuurlijk is ook CRV op deze beurs aanwezig. In de stand van onze Waalse zusterorganisatie Inovéo staan de fokkerijspecialisten van CRV klaar om uw vragen te beantwoorden of voor gewoon een gezellig praatje. Op zaterdag 29 juli staat in Libramont de nationale prijskamp voor het Belgisch-witblauwras op het programma.

Dieren inschrijven voor deze keuring is helaas niet meer mogelijk, maar noteer de datum vast in uw agenda, want het is zeker de moeite waard om deze show als bezoeker te volgen.

seerd in Bogaarden. Inschrijven van dieren voor deze prijskamp is nog mogelijk tot 30 juni bij Marnic Loterman (mloterman@ outlook.com of 0497-15 84 30).

Sanne (v. Idéal), jeugdkampioene van vorig jaar

Shit happens: gelukkig blijven in onzekere tijden

Dag en nacht aan staan, onzekerheid over de toekomst, sociale verplichtingen tussen het werk door of juist een steeds kleiner wordende sociale kring: als veehouder kun je het lastig hebben. Mentale problemen komen bij boeren en boerinnen dan ook regelmatig voor, maar er wordt weinig over gesproken. Een gemiste kans, want mentaal niet lekker in je vel zitten kan veel invloed hebben op het leven van de veehouder en op dat van de mensen om hem of haar heen. Gelukkig komt er steeds meer aandacht voor de mentale gezondheid van boeren en boerinnen. Stichting Zorg om Boer en Tuinder met de campagne Taboer in samenwerking met LTO Noord en het Vlaamse Boeren op een Kruispunt: er zijn ondertussen al heel wat initiatieven gestart die boeren moeten helpen weer lekker in hun vel te zitten.

Werk en privé verbonden

‘Lekker in je vel zitten, oftewel mentaal fit zijn, betekent dat je in staat bent om goed om te gaan met veranderingen die op je afkomen. Je bent in staat om te reageren op een manier die voor jou en je omgeving goed is. Ook heb je de veerkracht om met tegenslagen om te gaan’, legt Christel van Raaij, deskundige mentale gezondheid van agrariërs, uit.

Merk je dat je sneller geïrriteerd bent, minder plezier hebt in de dingen die je altijd leuk vond, slaap je meerdere nachten per week slecht, stel je werkzaamheden steeds vaker uit of drink je vaker alcohol voor ontspanning? Dan is het volgens Tine Vanhee, psycholoog bij Boeren op een Kruispunt, goed om stil te staan bij je mentale gezondheid. ‘Zeker bij veehouders zijn werk en privé heel erg met elkaar verbonden, waardoor het moeilijk is om te zeggen dat het werk gedaan is’, legt Vanhee uit. Daarnaast zijn er volgens de psycholoog regelmatig relationele elementen in het spel, bijvoorbeeld als de boerderij van familie is overgenomen of als er met familie wordt samengewerkt. ‘De jongere generatie staat vaak anders in het leven en wil op een andere manier het bedrijf voeren dan de oudere generatie. Dit kan irritaties, maar ook zorgen veroorzaken’, vertelt ze. Om te genieten van de boerderij en het leven is het goed om stil te staan bij de dingen waar je vrolijk van wordt.

Jaring Brunia,

Blijven genieten van wat je doet is en blijft volgens melkveehouder en boerencoach Jaring Brunia namelijk het allerbelangrijkste. ‘Boer of boerin zijn is en blijft hard werken, er is veel fysieke arbeid en het werk gaat altijd door. Maar je bent niet voor niets boer of boerin geworden. Geniet van wat je hebt, van de koeien, het land, het buiten zijn en je gezin om je heen. Kijk eens naar wat je allemaal hebt opgebouwd’, ver volgt hij.

Omgaan met onzekerheden

Het leven is echter niet alleen maar rozengeur en maneschijn. Maar je kunt wel zelf kiezen hoe je met de minder leuke aspecten van het vak omgaat. Stilstaan bij wat de triggers van negatieve gevoelens zijn is dan ook een goede volgende stap. ‘Dat kan bijvoorbeeld zijn dat je elke dag door sociale media scrolt en boos wordt over wat er allemaal gebeurt in de sector of de wereld. Of je wordt moe van het checken van drie verschillende weerapps om te bepalen of je aan het landwerk kunt beginnen. Het kan je ook raken als je op bijeenkomsten bent en hoort hoe moeilijk veehouders het hebben’, geeft Van Raaij als voorbeelden.

Als je je triggers duidelijk hebt, kun je proberen hier anders mee om te gaan. ‘Spreek bijvoorbeeld met jezelf af dat je sociale media niet meer continu checkt, maar alleen bij de koffie. Of sla de napraat bij bijeenkomsten over’, stelt Van Raaij voor als oplossingen. Ook voor werkzaamheden die je niet leuk vindt, kun je vaak gemakkelijk een oplossing vinden. Brunia vertelt uit eigen er varing: ‘Schrijf voor jezelf op wat je niet leuk vindt om te doen. Vind je het bijvoorbeeld niet leuk om trekkerwerk uit te voeren, zoek dan iemand die dit kan doen.

Als je daardoor blijer en gelukkiger wordt, dan vallen de extra kosten in het niet.’ De boerencoach geeft aan dat mentale gezondheid ook wat mag kosten en zulke investeringen vaak juist veel opleveren. Ben je gelukkiger, dan werk je vaak veel efficiënter en beter Hoewel het opschrijven en het weghalen van dingen die negatieve gevoelens oproepen helpt, kunnen onzekerheden binnen het bedrijf en de sector toch blijven knagen.

‘Als ik andere veehouders coach, krijg ik vaak de vraag hoe ik met alle onzekerheden in de sector omga’, vertelt Brunia. ‘Voor mij is het belangrijk om me niet bezig te

Er speelt veel in de sector: onduidelijkheid over regelgeving en de toekomst en het gevoel ‘niet gewenst te zijn’. Ook kan boeren een eenzaam beroep zijn. Dat maakt dat boeren en boerinnen het lastig kunnen hebben. Hoe zorg je dat je lekker in je vel zit? En welke kleine ‘handelingen’ kun je doen om het leven simpeler te maken?

melkveehouder en boerencoach:

‘Boer of boerin zijn is en blijft hard werken. Maar je bent niet voor niks boer of boerin geworden’

MENTALE FITHEID

Do’s: Dont’s:

1. Sta stil bij wat je doet en wat je hebt.

2. Schakel hulp in als je voelt dat het werk te veel wordt.

3. Deel je zorgen, ook als je denkt dat er geen oplossing is.

4. Vind een hobby of een andere uitlaatklep, los van de boerderij.

5. Maak afspraken met jezelf wanneer je met de boerderij bezig bent en wanneer niet.

6. Werk aan jezelf als ondernemer: wat wil ik, waar sta ik, hoe ziet mijn ideale leven eruit en hoe kan ik daarvoor zorgen?

1. Je druk maken over aspecten waar je geen invloed op hebt.

2. Energie besteden aan iets waarvan niet zeker is dat het er komt.

3. Alles alleen willen doen.

4. Geen rust pakken. Ben je constant moe, dan voelt alles zwaarder aan.

5. Problemen verbergen voor je partner of gezin.

6. Je afzonderen en terugtrekken.

houden met onderwerpen die er nu nog niet toe doen. Zolang er onduidelijkheid is, kan het nog alle kanten op gaan. Ook de goede kant’, stelt hij. Van Raaij merkt in de praktijk dat boeren zich met elkaar verbonden voelen, waardoor ze ook geraakt worden door de problemen of zorgen van een ander. ‘De zorgen of problemen van iemand anders kunnen heel vervelend zijn, maar raken je niet rechtstreeks. Door na te denken over welke problemen of zorgen je persoonlijk raken, wordt de stapel van wat vervelend en stom is een stuk kleiner. Dat geeft heel vaak rust’, vertelt ze. Daarnaast geeft Van Raaij aan dat het goed is om de zaken waar je je druk om maakt eens goed te bekijken. ‘Deel je zorgen op in drie lijstjes: een lijstje met punten waar je op de korte termijn wat mee moet, een met punten die je niet direct hoeft op te pakken en een met punten waar je helemaal geen invloed op hebt. Dit geeft overzicht en vaak veel rust in het hoofd’, vertelt ze.

Gezond lichaam, gezonde geest

Goed in je vel zitten staat volgens Brunia en Van Raaij daarnaast gelijk aan fysieke gezondheid. ‘Heb je een gezond lichaam, dan haal je er veel energie uit. Je hoeft zeker geen topsporter te zijn, maar hoe gezonder je lichaam is, hoe gezonder je met alles om kunt gaan. Ben je bijvoorbeeld constant moe, dan voelt alles veel zwaarder aan’, legt Brunia uit. Van Raaij vult aan dat de arbeid op het bedrijf, zoals over het erf rondlopen, niet per se gelijk staat aan genoeg beweging. ‘Het gaat om fysieke uitdaging, zoals uptempo lopen of actief fietsen’, licht ze toe. Daarnaast kan het helpen om een hobby of een andere uitlaatklep buiten de boerderij te hebben. Brunia: ‘Als ik op het voetbalveld sta, ben ik een uurtje niet bezig met de boerderij. Dat levert mij heel veel energie op in mijn hoof d.’

Soms heb je meer nodig dan zelfhulp en het relativeren van problemen. Hulp vragen is dan een goede keuze. ‘Je kunt en hoeft niet altijd alles alleen op te lossen’, stelt Van Raaij. Ze legt uit dat het goed is om na te denken wat je nodig hebt en wie daarbij zou kunnen helpen. Zo kan iemand uit de familie of een vriend al een goed luisterend oor bieden, maar kan het voor sommigen

juist f ijn zijn om te spreken met iemand op afstand, zoals de huisarts.

Vaak wordt er gedacht dat hulpbieders buiten de sector een boer of boerin niet goed kunnen helpen. Dat is volgens Van Raaij niet helemaal waar. ‘Voor een hulpbieder is het niet belangrijk welk beroep iemand heeft. Het gaat erom dat de hulpbieder luistert naar wat iemand nodig heeft. Maar voor een hulpvrager kan het soms wel f ijn zijn dat een hulpbieder snapt dat je in een bepaalde omgeving leeft’, licht ze toe.

Psychologe Vanhee is het daarmee eens. Ze vertelt dat bij de land- en tuinbouw het bedrijf een deel van de identiteit en leefwereld van de veehouder is. Hierdoor is werk veel meer verbonden met het privéleven en is het lastiger om beslissingen te nemen, omdat het dicht bij de veehouder zelf staat. Daarnaast ziet de psychologe ook vaak dat sociale contacten verbonden zijn aan het bedrijf. Bovendien kan een veehouder niet zomaar even ziekteverlof opnemen en is de stap om hulp te vragen groter dan in andere sectoren. ‘Veehouders zijn gewend om problemen zelf op te lossen. Als er bijvoorbeeld een machine kapot is, repareren ze die vaak zelf. Ook is er geen werkgever die hulp kan bieden, wat in loondienst vaak wel gebeurt’, legt Vanhee uit.

Voor iedereen een geschikte sparringpartner

Om de stap naar hulpverleners kleiner te maken zijn er verschillende initiatieven opgericht, zoals in Nederland de Stichting Zorg om Boer en Tuinder en in België de hulporganisatie Boeren op een Kruispunt. De hulpbieders van deze organisaties zijn bekend met de agrarische sector, hierin opgegroeid of hebben thuis een bedrijf. ‘Het team bestaat uit adviseurs voor bedrijfgerelateerde zorgen en problemen en psychologen voor mentale problemen en zorgen. Dat maakt de organisatie heel waardevol’, stelt Vanhee over Boeren op een Kruispunt. Bij Zorg om Boer en Tuinder werken vrijwilligers die kunnen doorverwijzen naar deskundigen op verschillende gebieden van mentale gezondheid. Zo is er voor iedereen een geschikte sparringpartner, want zoals Van Raaij stelt: ‘Een breed hulpaanbod is echt van waarde. Elke vraag en elke hulpvrager is anders. Er is geen one-size-fits-all.’ l

Tine Vanhee, psycholoog Boeren op een Kruispunt:

‘Bij veehouders zijn werk en privé erg met elkaar verbonden en is beslissingen nemen lastiger’

Kerkemse dubbelslag

Met Funny de Somme en Fleur van het Kerkemshof

wisten vader Guy en zoon Michiel Gilleman twee van de drie kampioenstitels te winnen op de provinciale keuring voor Belgisch witblauw in Sint-Niklaas.

VEULEMANS

Voor het eerst was de witblauwkeuring georganiseerd door de landbouwschool van Sint-Niklaas een provinciale keuring. Het publiek was vrij talrijk aanwezig en kreeg een vijftigtal witblauwen te zien in een achttal rubrieken. Het jureren was in handen van Geert Demasure en Olivier Marot, die werden bijgestaan door studente Kato Vandewalle. Uit de vijf stieren verdeeld over twee rubrieken koos de jury duidelijk voor de breedte en bevleesdheid van Sinatra van de Kerkenhofstede uit Watervliet. Deze Sinatrazoon haalde het in het kampioenschap makkelijk van de zware en lange stalgenoot en Bonheurzoon Ras el Hanout van de Kerkenhofstede

Tweemaal winst

De elegantie van Fleur van het Kerkemshof, een dochter van Darko uit een Occident, bracht de eerste kampioenstitel voor Michiel en Guy Gilleman uit Kerkem. Ze toonde vlotheid in de stap, een fijne bespiering en meer dan voldoende massa. Fleur was met haar 15 maanden de jongste vaars in het kampioenschap. Concurrentie kreeg ze

verder van Rasaka van Klaveren Aas, een fijne, brede Dauphindochter uit de stal van Karl Goossens en Marina Van Osselaer uit Melsele. De derde rubriekswinnaar was Quiz Hof Ter Dam. Deze Debardedochter van Luc Van Moer, ook uit Melsele, overtuigde de jury met haar massa, lengte en breedte in vooren achterhand.

Voor titel nummer twee voor Gilleman zorgde Funny de Somme, een dochter van Bejard uit de moeder van ki-stier Futé. Deze zes jaar oude koe showde breedte, zeker in de onderbil, een fijne staart met een vlotte locomotie. Ze won het kampioenschap bij de koeien door stalgenote Charmeuse de Tohogne vooraf te gaan. Charmeuse (v. Hazard) liet minder conditie zien met veel type en een ronde rib. De derde rubriekswinnaar was de jongere Paulien van Hof Ter Briel van de familie Van Den Abeele uit Lede. Deze bijna drie jaar oude gekalfde vaars en Darkonakomeling toonde zich in mooie conditie met veel lengte en een mooie uitstraling. De winst bij de rubriek kalf met koe was voor de familie Van Moer uit Sint-GillisWaas met haar Lien Hof Ter Dam (v. Panache) en haar Donnaykalf Ria. l

vaarzen 32 tot 44 mnd.Paulien van Hof Ter Briel

Sinatra van de Kerkenhofstede (v. Sinatra), kampioen stieren

Funny de Somme (v. Bejard), kampioen koeien

Lien (v. Panache) en Ria (v. Donnay) Hof Ter Dam, winnaar koe met kalf

Fleur van het Kerkemshof (v. Darko), kampioen vaarzen

TEKST WIM

Tabel 1 – Rubriekswinnaars keuring Sint-Niklaas (kampioenen vetgedrukt)

Samen sterk als één federatie

Met het tot waarde brengen van vleesvee als doel zet de Federatie

Vleesveestamboeken Nederland zich al ruim 33 jaar in voor de Nederlandse vleesveesector. Samenwerken, promotie en het delen van kennis en ervaringen staan centraal.

Veel verschillende stamboeken zorgen voor veel kennis, ervaringen en meningen. Om alle vleesveestamboeken bij elkaar te brengen en om met één mond naar de buitenwereld te spreken is de Federatie Vleesveestamboeken Nederland (FVN) in 1989 opgericht. Momenteel komen er tien stamboeken onder de federatie samen: het Nederlands Aberdeen Angus Stamboek, het Belgisch Witblauw Stamboek Nederland, het Blonde d’Aquitaine Stamboek Nederland, Blonde d’Aquitaine Vlaanderen, het Nederlands Charolais Stamboek, de Dutch Hereford Society, het Limousin Stam-

boek Nederland, de Limousin Vereniging Nederland, het Marchigiana Rundvee Stamboek, het Nederlands Piemontese Stamboek en de Vereniging Nederlands Stamboek Verbeterd Roodbont Vleesras. De federatie bestaat uit een dagelijks en algemeen bestuur, waarin elk stamboek door één afgevaardigde vertegenwoordigd wordt.

Structuur in de sector

De geschiedenis van de federatie begint ruim 33 jaar geleden, op 12 december 1989. In samenspraak met het Nederlands Rundvee Syndicaat (NRS), nu Coöperatie CRV,

Stamboeken die zijn aangesloten bij Federatie

Dagelijks bestuur van de FVN (v.l.n.r.): Mariëlle Wouters (penningmeester) Bas Wilborts (voorzitter), Focko Zwanenburg (afgevaardigde VleesveeNL), Henriëtte Rozendaal (secretaris), Freddy Bomers (vicevoorzitter) Marchigiana Rundvee Stamboek

Vereniging Nederlands Stamboek Verbeterd Roodbont Vleesras

werd de FVN opgericht. Er was behoefte aan structuur in de sector. Jos Buiting, manager herdbook bij Coöperatie CRV, vertelt dat in Nederland kleine rassen vaak moeite hadden om aan alle eisen voor een eigen stamboek te voldoen. NRS had voor deze vleesrassen stamboekerkenning, waardoor de dieren rechtstreeks in de database van NRS konden worden geregistreerd. Voor alle partijen was het makkelijker om alle vleesveestamboeken samen te voegen in een federatie, zodat er met één mond naar buiten en naar NRS gesproken kon worden. ‘De organisatie werd zo gestroomlijnd’, stelt Buiting. ‘De stamboeken liftten mee op ons systeem, waarin alles geregeld is. Daartegenover stond dat wij niet voor elk stamboek maatwerkoplossingen hoef den te creëren’, vervolgt hij.

Goede verstandhouding

Nog altijd bevordert de federatie een goede verstandhouding tussen organisaties voor de fokkerij van vleesvee.

‘Vanuit Coöperatie CRV wordt vandaag de dag nog steeds de stamboekregistratie van de vleesrassen bijgehouden in onze IRIS-dierendatabase’, vertelt Esther Menkhorst, medewerker kwaliteit stamboek bij Coöperatie CRV.

Daarnaast sponsort Coöperatie CRV elk jaar een bepaald bedrag voor activiteiten, zoals de Nederlandse Vleesveemanifestatie (NVM), die door de federatie wordt georganiseerd. Ook neemt Menkhorst deel aan de vergaderingen van de federatie, zodat bij Coöperatie CRV bekend is wat er bij de stamboeken en in de sector speelt.

‘Punten die bij de vergadering aan de orde komen, zijn bijvoorbeeld onderwerpen die in de sector spelen, zoals het op de markt brengen van vleesvee en het halen van meerwaarde uit producten, wet- en regelgeving en de wolf. Maar er wordt ook gekeken naar hoe we als federatie een positief beeld richting de burger houden, bijvoor-

beeld rondom keizersnedes bij Belgisch witblauw en verbeterd roodbont. Daarnaast staan de vergaderingen in het teken van het delen van kennis en ervaringen tussen de stamboeken’, legt Menkhorst uit. Bovendien is er bij de vergaderingen altijd een afgevaardigde van Stichting VleesveeNL aanwezig.

De federatie is namelijk niet direct een belangenbehartigingsclub, stelt voorzitter van de FVN Bas Wilborts. ‘Maar alle leden hebben grotendeels dezelfde uitdagingen, waarbij het bij sommige onderwerpen goed is om deze in breder verband binnen Stichting VleesveeNL te bespreken’, vervolgt hij. Waar binnen de federatie alleen de stamboeken bij elkaar komen, komen bij VleesveeNL alle schakels binnen de vleesveesector bij elkaar. Wilborts vertelt dat er door met deze partijen samen te werken meer waardering komt voor vleesrunderen en de verkoop van rundvlees. ‘We zijn er als federatie niet direct voor deze schakels, maar hebben ze wel keihard nodig. Sterke schakels maken sterke ketens’, stelt hij.

Weer compleet

Hoewel het dagelijks bestuur van de FVN de afgelopen jaren moeite had met het vinden van nieuwe bestuursleden, is het bestuur sinds mei weer compleet. Bas Wilborts neemt de functie van voorzitter op zich. Sinds maart 2021 was hij al waarnemend voorzitter van de federatie. Freddy Bomers is als vicevoorzitter de helpende hand van Wilborts. De nieuwe secretaris is Henriëtte Rozendaal, Mariëlle Wouters blijft voor het derde jaar op rij penningmeester en Focko Zwanenburg vertegenwoordigt, samen met Wilborts, de FVN bij vergaderingen van Stichting VleesveeNL. ‘Het is overall f ijn en belangrijk dat het bestuur compleet is’, stelt Wilborts. Hij vertelt dat de federatie uit de situatie komt waarbij

Nederlands Aberdeen Angus Stamboek Blonde d’Aquitaine Stamboek Nederland

Nederlands Piemontese Stamboek

Belgisch Witblauw Stamboek Nederland

Nederlands Charolais Stamboek Dutch Hereford Society Blonde d’Aquitaine Vlaanderen

Limousin Stamboek Nederland en Limousin Vereniging Nederland

Als algemeen bestuurslid, vicevoorzitter, waarnemend voorzitter en nu voorzitter van de Federatie Vleesveestamboeken Nederland is de federatie voor Bas Wilborts (44) uit Oisterwijk niet onbekend. ‘Ik had niet het idee om mezelf verkiesbaar te stellen als voorzitter’, geeft Wilborts toe. ‘Maar meerdere mensen hebben mij voorgedragen en ik doe deze functie eigenlijk al twee jaar, waardoor ik weet wat het inhoudt. Bovendien is het goed dat er een einde komt aan de tijdelijke situatie en dat duidelijk naar buiten komt wie de voorzitter is’, vervolgt hij. Van kleins af aan is Wilborts al op de boerderij te vinden. Toch koos hij bewust voor een

opleiding buiten de sector. ‘Ik zag destijds onvoldoende toekomstperspectief’, vertelt hij. Maar toen hij zijn vrouw Yvonne van Vught leerde kennen, kwam hij toch in de veehouderij terecht. ‘Haar ouders hadden een bedrijf met piemonteserunderen. Dat sprak me meer aan dan melkkoeien en varkens. Ik sprong regelmatig bij op het bedrijf en ben zo, gedreven door passie, de vleesveesector in gerold. In 2014 gingen we samen met Yvonne’s ouders in maatschap en in 2019 hebben we Van Vught Veebedrijf, ook Stal Molenzicht genoemd, overgenomen’, legt Wilborts uit. Op de boerderij lopen zo’n veertig koeien rond, een aantal dat de vleesveehouder

er nog maar drie personen in het bestuur zaten. ‘Dan heeft iedereen veel op zijn of haar bord liggen en kun je niet alles doen zoals je graag wilt of moet je concessies doen’, licht hij toe. Hierdoor is er volgens de voorzitter veel werk aan de winkel. ‘Bestuursleden die heel lang hebben gezeten, zijn in relatief korte tijd vertrokken. De keuzes van het vertrek begrijpen en respecteren we, maar er is in korte tijd heel veel jaren aan kennis en ervaring verloren gegaan. Daarbij kwamen verschillende wisselingen van de wacht en een incompleet team. Daar heb je als federatie last van’, legt hij uit.

Het dagelijks bestuur werkte daarom de afgelopen tijd hard aan het krijgen van een compleet bestuur en dat is gelukt. ‘We hebben een mooi nieuw team met goede bestuursleden. Positieve nieuwe energie zorgt ervoor dat we zin hebben om onderwerpen op te pakken. Samen zetten we onze schouders eronder en hebben we vertrouwen in de toekomst’, stelt hij.

Het bestuur start met het maken van een jaarplan met duidelijke speerpunten, waarin het perspectief van de vleesveehouder van morgen voorop staat. Wilborts vindt persoonlijk daarvoor de jeugd heel be-

graag in stand wil houden. Met deze hoeveelheid kan hij de boerderij namelijk combineren met het voorzitterschap bij de FVN, zijn andere baan als commercieel manager bij een bedrijf dat handelt in grondstromen en zijn andere bestuursactitiviteiten.

Vanaf het begin is het piemontesebedrijf gericht op de fokkerij en de verkoop van fokmateriaal in zowel binnen- als buitenland. Twee jaar geleden is daar vleesverkoop via een eigen boerderijwinkel bijgekomen. ‘We koesteren het verdienen via de korte keten. Het is hartstikke mooi om rastypische dieren te fokken, maar het blijft wel de bedoeling dat er ook geld met de piemonteses wordt verdiend. Geslacht zit er toch het beste verdienmodel aan’, stelt Wilborts. De vleesveehouder houdt zichzelf het meest bezig met de bedrijfsvoering en de fokkerij, zijn vrouw Yvonne zorgt voor de vleesverwerking en de verkoop van het vlees in de boerderijwinkel. Ook kan hij nog steeds rekenen op de hulp van zijn schoonvader.

Wilborts blijft het leuk vinden om naar keuringen te gaan. Het is voor hem belangrijk de fokkerijprestatie van zijn dieren te meten en gelijk een stukje naamsbekendheid te krijgen. ‘Een keuring is een goed meetinstrument, maar alleen als er genoeg concurrentie is. Ik wordt liever tweede in een groep van twintig dieren dan eerste in een groep van twee. Een kampioenstitel is leuk, maar uiteindelijk niet het doel op zich’, aldus Wilborts.

langrijk. ‘Bij alles wat je doet, mag je de jeugd nooit vergeten. Wie de jeugd heeft, heeft de toekomst’, stelt hij.

De voorzitter ziet dat er in de vleesveesector vergrijzing optreedt. ‘Het is alleen maar mooi dat mensen op oudere leeftijd van vleesvee kunnen genieten, maar aan de onderkant moeten er wel jongeren bij blijven komen. Zijn er geen jongeren, dan heeft de sector geen toekomst ’, licht hij toe.

Voorop lopen op buitenland

Hoewel er binnen de vleesveesector veel uitdagingen zijn, ziet Wilborts ook kansen. ‘Het beheer en onderhoud van natuurgebieden is iets waarmee wij ons als vleesveesector kunnen onderscheiden van andere sectoren’, stelt hij. Natuurgebieden worden al heel lang door vleesvee beheerd.

Ook hoopt Wilborts op een ‘level play field’, waarbij dezelfde regels gelden voor Nederlandse en buitenlandse vleesaanbieders. ‘In vergelijking met buitenlandse vleesaanbieders lopen we voor op veel gebieden, zoals kennis, dierwelzijn en duurzaamheid. Dat kan ons in zo’n situatie een voorsprong geven’, aldus Wilborts. l

Bas Wilborts: ‘Een perfect dier fokken is mooi, maar er moet wel geld worden verdiend’

Desire de Ferriere

(Wilmots du Falgi x Sheriff de Centfontaine)

Op 53 mnd.: 1261 kg en 145 cm

Veelbelovend en bewezen genen

Ki-code: 945172

⊲ Licht geboren kalfjes

⊲ Vererving van uitzonderlijk brede voorhand

⊲ Genomicsindexen op 14 mnd.: gewicht 120 en gestalte 106

Wilt u sperma van Desire of andere stieren bestellen, bezoek dan onze webshop op shop.crv4all.nl of shop.crv4all.be

Het demonstratieproject Grondig Boeren met Mais is opgezet voor een rendabele maisteelt zonder negatieve e ecten op de omgeving en uitgetest in de praktijk door diverse satellietbedrijven. De teeltadviseurs van Groeikracht en Wageningen Universiteit geven dit seizoen tips om duurzame mais met goede opbrengsten te telen.

onderwerp editie

1. bemesten maart

2. zaaien april

3. onkruidbestrijding mei

4. rondje langs de velden juni

5. oogst augustus

Laat gezaaide mais geeft uitdagingen

Dit voorjaar viel het regenwater met bakken uit de lucht. De bedrijvigheid op de akkers lag zo goed als stil. Het zaaien liep twee tot drie weken vertraging op. De mais zit nu eindelijk in de grond en kan groeien. Maar uitdagingen zijn er nog steeds.

‘De spreiding in het zaaien van mais is enorm’, zegt Mark de Beer, ruwvoeradviseur bij Groeikracht. De vroegste mais zat half april al in de grond en de laatste begin juni. ‘Door het natte voorjaar is de mais twee à drie weken later gezaaid dan normaal.’

Probleemtelefoontjes

De gevolgen van de nattigheid zijn volgens De Beer niet te onderschatten. ‘Verschillende probleemtelefoontjes

kwamen van boeren die bij het zaaien vooral naar de kalender hebben gekeken en niet naar de grond’, vertelt hij. ‘De natte maand april gooide veel roet in het eten voor vroege zaaiers. Sommige velden kwamen vol water te staan, met rot zaad en herinzaai als gevolg.’ Als het zaad dan toch kiemde, was verslemping het volgende probleem. Daarbij kan de mais niet door de harde korst in de toplaag groeien en komt de mais niet boven. Vooral bij kleigronden bleek dit een probleem.

Jeroen van Beek: ‘Gedwongen om elk jaar de mais te beregenen door de droge ondergrond

Voor Southland Holsteins-fokker Jeroen van Beek (29) uit Teteringen pakte het natte voorjaar voordelig uit. Hij melkt 130 koeien en heeft 26 hectare mais en 69 hectare grasland. ‘Voor mijn part mag het zelfs tot in oktober zo blijven regenen’, zegt hij. Hij boert namelijk op droge zandgronden in Teteringen, waarop hij ieder jaar moet beregenen. ‘Met het oog op kiemingsvocht gaat mijn mais altijd zo vroeg mogelijk de grond in’, vervolgt hij. ‘Dit jaar was dat 18 april. De regenperiode daarna kon er probleemloos bij.’

Nu het wat droger is, haalt hij de haspel voor zo’n 30 hectare opnieuw tevoorschijn voor

30 mm grondwater per hectare per keer. En dat meestal een aantal keer per jaar, a ankelijk van de droogte. ‘Dat kost veel tijd en werk’, zegt hij. ‘Maar goed voer is ook nodig voor een goede bedrijfsvoering.’

Van Beek teelt middenvroege mais zonder onder- of gelijkzaai. Een deel van zijn mais staat op percelen na gescheurd grasland. Omdat de vertering van dat gras extra nutrienten in de bodem brengt, twijfelt hij of hij nu nog moet bijmesten. ‘Voor die keuze reken ik op het advies van Groeikracht’, geeft hij mee. Nu de mais zo’n 20 cm hoog staat, hoopt hij half september te kunnen hakselen.

TEKST JUSTINE POPPE

Volgens de adviseur zijn de problemen nog steeds niet geweken als de mais uiteindelijk boven staat. ‘De bodem op percelen die vol water stonden, zijn nu zuurstofloos’, legt hij uit. ‘Hier is de kans groot dat de mais gelig kleurt en moeilijk doorgroeit, wat erg lijkt op stikstofgebrek.’ Het is dan geen goed idee om bladvoeding te geven, want met gesloten huidmondjes neemt de mais niks op. ‘Eigenlijk zou er dan zuurstof in de bodem gebracht moeten worden door te schoffelen of wiedeggen’, zegt De Beer. ‘Ook is het spannend of de mais vóór 1 oktober rijp zal zijn. Voor zand- en lössgrond moet er immers vanaf die datum een vanggewas op het maisland zijn gezaaid.’

Onderzaaien en scherp bemesten

‘Enkelen hebben snel gereageerd op dit natte seizoen door hun late maisras om te ruilen voor een vroeger ras’, weet De Beer. ‘Voor anderen met een laat ras is het warm aanbevolen om te werken met Italiaans raaigras als onderzaai. Dan ben je niet meer gebonden aan het verplichte oogstmoment vóór 1 oktober.’ Brigitte Kroonen, onderzoeker bodem en bedrijfssystemen bij WUR

Open Teelten, vindt dat een goede tip. ‘Tot aan het moment dat de mais op kniehoogte staat, kan er nog steeds ondergezaaid worden. Weliswaar met Engels of Italiaans raaigras met zo’n 15 tot 20 kilo per hectare. Deze grassen ontwikkelen zich sneller. Al moet de onkruidbestrijding daar vooraf op aangepast worden. Gebruik je een bodemherbicide, dan zal niet alleen het onkruid moeilijk kiemen, maar ook de onderzaai.’

Een ander kiemingsprobleem is een te droge bodem. In dat geval is het belangrijk om het zaad goed in te werken. ‘De keuze voor Italiaans raaigras als onderzaai kan ook helpen, omdat dit een sterkere jeugdontwikkeling heeft dan Engels raaigras’, vult ze aan.

Volgens De Beer is het ideaal om tijdens die zaai niet alleen een zaadje Engels of Italiaans raaigras te laten vallen, maar met dezelfde apparatuur ook een extra korreltje stikstof, zo’n 15 tot 20 kg N per hectare.

Als er niet gewerkt wordt met onderzaai, kan extra stikstof ook via bladvoeding. De Beer legt uit dat mais in de maanden juni en juli 70 tot 80 procent van zijn totale stikstofbehoefte opneemt (zie figuur 1). ‘Als je dan bemest, schiet je scherp. De meststof wordt efficiënt ingezet en de groei krijgt een boost. En dat is nodig om op tijd af te rijpen.’ Maar het moet passen binnen de bemestingsruimte. Om de norm binnen de wetgeving met deze extra gift niet te overschrijden moet de gift tijdens de basisbemesting verlaagd worden. Op veel percelen is de mais nog lang niet gegroeid tot kniehoogte. En dat verschil in grootte heeft volgens Kroonen ook gevolgen voor de maisoogst. ‘Het scenario dat ook de afrijping erg gespreid zal zijn, is zeer aanwezig.’ l

Foto links: mais met gelijkzaai rietzwenkgras

Foto rechts: het vanggewas wordt gezaaid (onderzaai) en tegelijkertijd wordt de mais bemest met een kunstmestkorrel

Figuur 1 – Extra stikstofgift op het juiste moment (bron: Corteva Agriscience)

Cryptosporidium is een groot onderbelicht probleem

Het is een van de meest voorkomende oorzaken van kalverdiarree en er is lastig grip op te krijgen; de parasiet cryptosporidium richt veel economische schade aan op rundveebedrijven. Dat blijkt uit het project Health for Dairy Cows (H4DC), waaraan ZLTO meewerkte.

De aandacht voor kalveren neemt in Europa toe. Aandacht voor jongvee is belangrijk, want de kalveropfok heeft veel invloed op de koeien die later in de stal staan. Een onderbelicht, maar groot probleem onder kalveren blijkt cryptosporidium te zijn. ‘Het is een van de belangrijkste veroorzakers van kalverdiarree en daarmee een grote ziektemaker en kostenpost op rundveebedrijven’, stelt Eva Litjens, themaspecialist diergezondheid, dierwelzijn en faunazaken bij ZLTO. Litjens is betrokken bij het Europese project Health for Dairy Cows (H4DC), dat in 2018 werd gestart om inzicht te krijgen in de verspreiding en een betere beheersbaarheid van cryptosporidium. Het stellen van de diagnose is nog niet zo nauwkeurig als nodig en er is nog geen goede behandeling. Bovendien is cryptosporidium een zoönose die buikgriepsymptomen kan veroorzaken bij mensen. Uit het project bleek dat de parasiet op wel zes van de tien bedrijven aanwezig is, maar volgens Litjens is dit mogelijk zelfs 100 procent. Exacte aantallen zijn lastig vast te stellen, omdat cryptosporidium niet op elk bedrijf hetzelfde ziektebeeld geeft.

Cryptosporidium is een parasiet die zich in de epitheelcellen van de darmen nestelt. De parasiet beschadigt de buitenste laag van de darmen, wat de doorlaatbaarheid van de darm vergroot. Het kalf kan daardoor moeilijker voedingsstoffen opnemen en verliest vocht. De overmaat aan vocht geeft diarree. In combinatie met een tekort aan voedingsstoffen kan het kalf ziek worden met een groeiachterstand, verzwakking of sterfte als gevolg.

Kalvermanagement invloed op ziektebeeld

Hoewel cryptosporidium vaak gezondheidsproblemen geeft, wordt niet elk kalf er even ziek van. ‘Soms hebben de dieren weinig symptomen, maar er kan ook hoge kal-

versterfte zijn’, licht Litjens toe. Het kalveropfokmanagement op het bedrijf heeft veel invloed op de mate van ziekte bij het kalf, zo blijkt uit het project. ‘Aandacht voor de kalveropfok speelt daarbij een grote rol’, vertelt Litjens. ‘Bij alleen een besmetting met cryptosporidium kan een kalf in de meeste gevallen herstellen, maar vaak komt een kruisbesmetting met een rota- of coronavirus voor. Dat is erg pittig voor het jonge dier’, vervolgt ze. Doordat de diagnostiek en de behandeling van cryptosporidium niet optimaal zijn, is het vaak lastig om op basis van symptomen vast te stellen of het kalf besmet is. Met een sneltest via de dierenarts kunnen verschillende buikgriepvirussen of bacteriën worden vastgesteld. Ook een PCR-test of microscopisch onderzoek kan de ziekteverwekker bepalen. Maar cryptosporidium heeft veel subtypen, waardoor het vaststellen van de exacte variant lastig is. Daarnaast is er nog geen vaccinatie voor cryptosporidium en is medicatie vooral gericht op het beperken van de verspreiding. Binnen het project werd daarom ingezet op een detectietool om cryptosporidium beter op te sporen en op de ontwikkeling van een vaccin. Deze onderzoeken lopen nog.

Gezond boerenverstand

Cryptosporidium behandelen is moeilijk, waardoor het beheersen van de ziekte en het voorkomen van een ernstig ziekteverloop voor nu de beste methode is. ‘Het liefst willen we de parasiet bestrijden, maar dat kunnen we nog niet. Daarom ligt de focus nu op het zorgen dat de kalveren niet of nauwelijks ziek worden en er zo min mogelijk besmettingen plaatsvinden’, stelt Litjens.

Binnen het project zocht ZLTO daarom naar praktische handvatten voor boeren om verspreiding en een ernstig ziekteverloop van cryptosporidium te voorkomen. Een

Eva Litjens, themaspecialist diergezondheid ZLTO:

‘Aandacht geven aan de kalveropfok loont écht, zowel op het gebied van diergezondheid als financieel’

aantal leden-veehouders van ZLTO werkte mee aan het project. Er is gekeken naar factoren die een grote invloed hebben op het ziekteverloop. ‘Eén factor aanwijzen kan niet, maar we ondervonden wel dat er vanaf de dracht tot aan de opfok veel maatregelen genomen kunnen worden. Je moet aandacht geven aan de kalveropfok in de breedste zin van het woord’, legt Litjens uit. Ze vertelt dat het neerkomt op het gebruiken van gezond boerenverstand. De maatregelen (kader rechts) zijn makkelijk door te voeren op het bedrijf en maken niet alleen verschil voor cryptosporidium, maar ook voor andere gezondheidsproblemen waar kalveren tegenaan lopen.

Vaccineren met Rotavec zorgt bij de geboorte al voor afweermechanismen tegen andere darmziekten. Zodra het kalf geboren is, kan het in aanraking komen met cr yptosporidium. Daarom is een hygiënische afkalfstal belangrijk. De stal moet goed droog en schoon zijn. Een van de belangrijkste factoren voor minder zieke kalveren is volgens Litjens heel veel aandacht geven aan biest, voeding en water voorziening. ‘Het is lastig om te bewijzen, maar we zien in de praktijk dat bedrijven die hierop focussen, minder last hebben van cryptoverschijnselen’, stelt ze. Een goed biestmanagement zorgt ervoor dat het kalf goed opstart. Binnen een half uur twee liter en binnen zes uur nog eens twee liter biest geven volgens de methode ‘veel, vaak, vlug, vers, veilig en verrijkt’, is volgens Litjens de beste manier. Door de Brix-waarde te meten wordt de concentratie antistoffen in de biest bepaald. Veehouders kunnen daarnaast verschillende maatregelen nemen in de kalverstal. Het reinigen van de eenlingboxen met zeep en een ontsmettingsmiddel na een leegstand van minimaal drie weken verkleint de kans op besmetting met parasieten, virussen of bacteriën. Ook is het belangrijk om de melk, de voeding en het water in drie verschillende hygiënische bakken aan te bieden. Een goed klimaat in de kalverstal speelt tevens een belangrijke rol. Lopen de dieren buiten en ligt de temperatuur onder de 10 graden Celsius, dan kan het opdoen van een kalverdekje al een ‘quick-win’ zijn. Litjens: ‘De kalveren hebben hierdoor een betere weerstand en zijn daarmee beter gewapend tegen een crypto-infectie.’

Hardnekkig en zeer besmettelijk

Is het kalf al ziek, dan is het belangrijk om het dier zo snel mogelijk te isoleren. Cryptosporidium is erg besmettelijk. Litjens vertelt dat een besmet kalf per gram ontlasting wel 100 tot 170 duizend oöcysten, eitjes, uitscheidt. Er zijn maar 10 tot 50 oöcysten nodig om een ander dier of zichzelf opnieuw te besmetten. Ook zijn de eitjes heel resistent in de omgeving. ‘Met de meeste schoonmaakmiddelen krijg je de eitjes niet weggepoetst’, legt ze uit. Het enige wat goed werkt om ze weg te krijgen, is ze blootstellen aan uv-licht. De eitjes gaan dan binnen drie weken tot drie maanden dood.

Om te voorkomen dat het kalf uitdroogt door de diarree is het van belang om genoeg vers drinkwater te geven. Elektrolyten toevoegen is een belangrijke aanvulling. Ook zorgt de behandeling van het kalf met een anti-coccidiosemiddel ervoor dat andere darmparasieten worden gedood. Daarnaast kunnen halofuginone middelen zoals Halocur worden ingezet om de diarree en daarmee de uitscheiding van oöcysten te remmen. ‘Het is wel belangrijk om te weten dat deze middelen een kleine veiligheidsmarge kennen, waardoor de dosering heel nauw

Maatregelen bij cryptosporidium

PREVENTIEVE MAATREGELEN

TIJDENS DE DRACHT

1. Vaccinatie – Rotavec

2. Droogstand – 6 weken voor afkalven

Koe mag maximaal 10 liter melk geven per dag

3. Afkalven – Individueel afkalven – Hygiënische afkalfplaats

Apart van de ziekenboeg

GEBOORTE TOT 2 WEKEN ERNA

1. Navel ontsmetten – Chloorhexidine/ jodiumtinctuur

2. Biest – Veel, vaak, vlug, vers, veilig en verrijkt – Binnen een half uur 2 liter, binnen 6 uur 2 liter erbij

Brix meten

3. Huisvesting

Reinigen eenlingboxen met zeep en ontsmetten – Leegstand (min. 3 weken)

Kouder dan 10oC: kalverdekje erop

4. Voeding – Elk kalf eigen speenemmer, voeremmer en waterbak – Vers water

Vermijd restmelk

CURATIEVE MAATREGELEN (ALS HET KALF ZIEK IS)

1. Sneltesten

2. Behandelen

Elektrolyten geven – Zorg voor voldoende vers water

Anti-coccidiosemiddel inzetten – Bij groepshuisvesting: kalf isoleren

komt. Zeker bij lichte kalfjes ligt overdosering op de loer, dus individueel doseren is belangrijk’, stelt Litjens.

Onder aan de streep positief

Voor het project is een economische berekening gemaakt, waarin de kosten van 2018 met die van 2021 zijn vergeleken. De investeringen van preventiemaatregelen zijn afgezet tegen de verminderde ziekte- en arbeidskosten. Ook de veranderende kalverprijs is meegenomen, want die heeft invloed op de verliezen. ‘Onder aan de streep kwam de berekening positief uit. Aandacht geven aan de kalveropfok loont écht’, aldus Litjens. l

Autobanden belangrijkste bron van dodelijk ‘scherp in’

GEZONDHEID – ‘Scherp in’ is de op een na belangrijkste doodsoorzaak bij gestorven volwassen koeien die voor sectie worden aangeboden. In ruim 70 procent van de ge-

vallen was het scherpe voorwerp een metaaldraad uit een versleten autoband, zo blijkt uit een steekproef van Dierengezondheidszorg Vlaanderen (DGZ).

Dieren die lijden aan scherp in, hebben een scherp voorwerp ingeslikt dat vanuit de netmaag het middenrif, de lever of het hart aanprikt. De aandoening komt vooral voor bij volwassen koeien en kan zich uiten in vage symptomen als gewichtsverlies en verminderde productie. Ook lopen de dieren met scherp in soms met een opgetrokken buik of ze kreunen als gevolg van de pijn. Soms worden de longen aangetast en is de ademhaling verstoord.

Vaak leidt scherp in tot sterfte. Van de 360 gestorven runderen ouder dan 2 jaar die in 2021 in de sectiezaal van DGZ werden onderzocht, bleek ruim 11 procent scherp in te hebben. Hiermee was de aandoening (na longontsteking) de op een na belangrijkste doodsoorzaak.

DGZ inventariseerde van 22 gevallen van scherp in de herkomst van het scherpe voorwerp. In meer dan 70 procent van de gevallen bleek het te gaan om metaaldraad afkomstig van een versleten autoband. Daarnaast werden onder andere spijkers en krammen gevonden. Geen enkel dier in de steekproef bleek gestorven aan metaal afkomstig uit zwerfvuil zoals een vermalen frisdrankblikje.

Franky Annys volgt Marcel Heylen op als DGZ-voorzitter

GEZONDHEID – Marcel Heylen (66), rundveehouder uit Geel, heeft afscheid genomen als voorzitter van Dierengezondheidszorg

Vlaanderen (DGZ). Hij wordt opgevolgd door Franky Annys (60).

Jarenlang was Annys ondervoorzitter tijdens het voorzitterschap van Marcel Heylen. Pluimveehouder Paul Geens uit Hoogstraten is de nieuwe ondervoorzitter

Niet alleen werd tijdens de algemene vergadering Marcel Heylen als aftredend voorzitter van DGZ in de bloemetjes gezet. De organisatie bestaat dit jaar ook twintig jaar, terwijl moederorganisatie VIVEE vijf jaar bestaat. De aftredend voorzitter, die zestien jaar bestuurder was, waarvan twaalf jaar voorzitter, blikte terug op de rijke geschiedenis van de organisatie. Maar Heylen gaf ook aan dat de organisatie klaar is voor de toekomst, om zodoende de kerntaak te kunnen blijven waarmaken. ‘De Vlaamse veehouders ondersteunen om met gezonde dieren gezond, kwaliteitsvol en veilig voedsel produceren’, vatte Heylen de kerntaken samen. Vleesvee- en varkenshouder Franky Annys bestuurt al sinds 2012 als ondervoorzitter van DGZ aan de zijde van Heylen. ‘Marcel is ongetwijfeld een van de bekendste boeren van

Vlaanderen.’ Annys noemde hem een ongewone melkveehouder, een ‘specialleke’. ‘Bij zijn werk voor DGZ waren vooral zijn visie op de boerderij en de stiel belangrijk, want die staan garant voor gezonde dieren en voor bioveiligheid.’

Ook de twee betrokken ministers, Vlaams landbouwminister Brouns en federaal minister

Clarinval, brachten een videoboodschap aan Heylen en DGZ als jubilerende organisatie. Het afscheid van Heylen is echter niet volledig. Het bestuursorgaan van VIVEE heeft beslist om de veehouder tijdelijk op te nemen als deskundige. Dit maakt dat hij nog even aanblijft als voorzitter van VIVEE.

Marcel Heylen (links) geeft het stokje over aan Franky Annys (rechts) als voorzitter van DGZ

Kweekvlees lijkt veel slechter voor klimaat dan rundvlees

VLEESPRODUCTIE – De huidige productiemethode voor kweekvlees heeft een 4 tot wel 25 keer grotere koolstofvoetafdruk dan de productie van rundvlees op de boerderij. Tot deze conclusie komen onderzoekers van de universiteit van Californië in een voorpublicatie van een wetenschappelijk artikel. Dit artikel is overigens nog niet beoordeeld door collega-wetenschappers. De onderzoekers vergeleken in een analyse van de levensduurcyclus de productie van kweekvlees met die van rundvlees.

Daarbij keken ze onder andere naar de benodigde energie en de uitstoot van broeikasgassen in alle fasen van de productiecyclus. Kweekvlees wordt tot nu toe geproduceerd op basis van gezuiverde groeimedia die vergelijkbaar zijn met de media die worden gebruikt om farmaceutische producten te maken. Het productieproces van deze media vraagt veel grondstoffen en energie. Daardoor is volgens berekeningen van de onderzoekers de koolstofvoetafdruk van de productie van een kilo kweekvlees

4 tot wel 25 keer groter dan de koolstofvoetafdruk van de productie van rundvlees. Het gebruik van groeimedia van farmaceutische kwaliteit maakt de productie van kweekvlees bovendien erg duur. ‘Als kweekvlees op de huidige manier geproduceerd blijft worden, zal dat slechter zijn voor het milieu dan de conventionele rundvleesproductie’, stellen de onderzoekers. Ze merken hierbij op dat er theoretisch kweekmethoden denkbaar zijn die veel minder grondstoffen en energie vragen. Daarmee zou de koolstofvoetafdruk van kweekvlees sterk dalen en tussen de 80 procent lager en 26 procent hoger dan conventioneel rundvlees uit kunnen komen. De wetenschappers geven aan dat het ontwikkelen van meer klimaatvriendelijke kweekmethoden technisch een grote uitdaging is. Slaagt de ontwikkeling van nieuwe, energiezuiniger kweekmethoden niet, dan heeft kunstmatig kweken van vlees volgens hen zowel ecologisch als economisch geen toekomst.

Grasland pachten kostte in 2022 in Vlaanderen

354 euro per hectare

ECONOMIE – Vlaamse landbouwers betaalden in 2022 voor grasland gemiddeld 354 euro pacht per hectare per jaar. Voor bouwland lag de pachtprijs op gemiddeld 424 euro per hectare. Dit blijkt uit gegevens van StatBel, het Belgische bureau voor de statistiek. In Wallonië liggen de pachtprijzen met respectievelijk 234 euro (grasland) en 252 euro (bouwland) per hectare op een aanzienlijk

lager niveau. Gemiddeld over België betaalden landbouwers in 2022 voor grasland 287 euro en voor bouwland 329 euro per hectare Hiermee is de pachtprijs voor grasland in België in tien jaar tijd gestegen met ruim 20 procent. Voor bouwland was de stijging bijna 33 procent.

De provincie met de duurste grond was in 2022 West-Vlaanderen. Landbouwers in die

moeten in de schaduw staan

GEZONDHEID – De Nederlandse Voedselen Warenautoriteit (NVWA) gaat extra controles uitvoeren op de bescherming van dieren tegen hitte. Ze wijst er onder andere op dat regels voor huisvesting van kalveren in iglo’s

zijn aangescherpt. De temperatuur binnen in iglo’s die in de volle zon staan, kan snel hoog oplopen. Daarom moeten iglo’s in de schaduw staan bij een buitentemperatuur boven de 24 graden Celsius. Ook dienen dieren in

provincie betaalden gemiddeld 440 euro voor een hectare grasland en 486 euro voor een hectare bouwland. Dat is meer dan twee keer zo veel als in de Waalse provincie Luxemburg, waar een hectare grasland pachten gemiddeld 178 euro kostte en waar voor een hectare bouwland 196 euro moest worden neergelegd.

de wei voldoende beschermd te zijn tegen de warmte en moeten er afdoende maatregelen worden genomen om het stalklimaat te beheersen. Ook wordt de naleving van het hitteprotocol veetransport gecontroleerd.

Eiwit toont een behoorlijke daling

De huidige voederwaardeprijzen zijn berekend door Wageningen Universiteit (WUR) op 30 mei 2023. De waarde van 1000 vem (kvem-prijs) daalt naar 19,4 eurocent, de waarde van eiwit daalt verder naar 108,20 eurocent per kg dve.

In de onderstaande tabel met de voederwaardeprijzen staan verschillende producten opgesomd met bijhorende voederwaarde. De voederwaarde van het product wordt berekend aan de hand van de cijfers die WUR publiceert. Er wordt daarbij een vergelijking gemaakt tussen de marktwaarde en de voederwaarde. Belangrijk om weten is dat men enkel producten mag vergelijken die vergelijkbaar zijn. Bij een voederwaardeprijs onder de 100 is het voedermiddel prijstechnisch interessant. Evalueer ook eerst welke producten in het rantsoen passen en kies binnen deze producten de goedkoopste optie. – De sojaprijs heeft de afgelopen maand een behoorlijke daling laten zien, maar stijgt nu wel weer. Dit heeft alles te maken met het weer. De oogst van sojabonen in Argentinië zit er voor 95 procent op. Waar deze maand naar verwachting nog normaal gecrusht wordt, zal dit in juli/augustus minder worden. De verhouding tussen de euro en de dollar blijft wat opkrabbelen en staat op het moment van schrijven op 1,077. Deze is afgelopen week weer wat gestegen.

– De prijzen voor raapschroot blijven de sojaprijzen volgen. We zien echter de beschikbaarheid van raapschroot krapper worden. DDGS is momenteel wel zeer goed beschikbaar.

Alternatieven voor soja blijven op niveau, voer dus wat het beste past.

– De graanprijzen zijn de afgelopen weken wat opgelopen. Dit heeft weinig te maken met vraag en aanbod, maar vooral met de politieke onrust. De Kakhovka-dam in Oekraïne is opgeblazen, wat grote gevolgen heeft voor de omgeving en zorgt voor politieke onrust. Verder zitten we in een weersgevoelige markt waar men vooral kijkt naar het weer in de VS. De voorraden zijn correct, waardoor een prijsstijging niet in het vooruitzicht ligt.

De markt van de vulmiddelen is stabiel, desondanks stijgen de prijzen van deze producten ook. Dit komt met name door de vervoerskosten.

Natte aardappelproducten kunnen momenteel een alternatief zijn voor de zetmeelbronnen in het rantsoen.

ENERGIE- EN EIWITPRIJZEN VOER

in eurocenten, excl. btw (bron: Wageningen Livestock Research)

juni 2023m/my/y

fokveekvem 19,40 kg dve108,20

mestveekvevi 19,20 kg dve104,90

m/m = vergelijking t.o.v. vorige maand

y/y = vergelijking t.o.v. dezelfde maand vorig jaar

Zoek, vervang en bespaar

Voederwaardeprijzen geven de verhouding weer van de voederwaarde van mengvoer, grondstoffen en bijproducten in relatie tot de marktprijs. Bij een voederwaardeprijs onder de 100 procent is het voedermiddel prijstechnisch interessant.

Veemarkt Ciney (B.)

NUCHTERE KALVEREN

NUCHTERE KALVEREN

BROUTARDS LIMOUSIN

BROUTARDS LIMOUSIN

Bron: BVK vzw Bron: veemarkt Les Hérolles (Fr.)

Veemarkt Les Hérolles (Fr.)

KOEIEN BELGISCH WITBLAUW BROUTARDS BLONDE D’AQUITAINE

KOEIEN BELGISCH WITBLAUW BROUTARDS BLONDE D’AQUITAINE

250-300 kg

250-300 kg

300-350 kg

300-350 kg

Bron: veemarkt Agen (Fr.)

Veemarkt Agen (Fr.)

Veemarkten België

Veemarkten België

STIEREN BELGISCH WITBLAUW

STIEREN BELGISCH WITBLAUW

European Market Observatories

KARKASPRIJZEN WERELDWIJD

KARKASPRIJZEN WERELDWIJD

waarde* mrt. 2023 trend (m/m**)

Groot-Brittannië 554,51

Uruguay 443,34

Europa 514,11

Australië 348,06

Verenigde Staten 551,03

Nieuw-Zeeland – —

Argentinië – —

Brazilië 305,98

**m/m = vergelijking t.o.v. vorige maand

=

veeteeltvlees JUNI 2023

MARKTINFO VEE 33

AGENDA

KEURINGEN EN PRIJSKAMPEN

24 juni Fokveedag Belgisch witblauw, Merksplas

8 juli Keuring Belgisch witblauw, Sluis

15 juli Provinciale prijskamp Belgisch witblauw, Wulpen

21 juli Interprov. prijskamp blonde d’Aquitaine, Bogaarden

26 juli Regionale prijskamp Belgisch witblauw, Geel ten Aard

29 juli Nationale prijskamp Belgisch witblauw, Libramont

5 augustus Nationale prijskamp Belgisch witblauw, Erpe-Mere

13 augustus Regionale witblauwprijskamp, Beveren

17 augustus Vleesveekeuring, Enter

VOORUITBLIK

BEURZEN, STUDIEVERGADERINGEN, DEMODAGEN

28-31 juli Landbouwbeurs, Libramont

3-6 okt Sommet de l’Elevage, Clermont-Ferrand (Frankrijk)

Raadpleeg de website veeteeltvlees.be of veeteeltvlees.nl voor een actuele en uitgebreide stand van zaken.

JULI FOKKERIJ

De zomerse keuringen komen eraan, maar ook in de fokkerij beweegt er wat. In de zomer publiceren de stamboeken een hele reeks nieuwe fokwaarden.

Even traditioneel is het julinummer het nummer om een uniek, vaak kleiner of minder bekend vleesras in de schijnwerpers te plaatsen. Ook in het komende nummer zal dat zo zijn. Ditmaal zoekt VeeteeltVlees hiervoor de zuidelijke regio op.

Verder is er in dit nummer meer te lezen over de genetische trends in het Belgisch witblauw. Eveneens komt de eerste keuring van de zomervakantie aan bod: de keuring in het mooie Sluis.

COLOFON

VeeteeltVlees is een uitgave van CRV BV in opdracht van Coöperatie CRV ua. De leden van de Coöperatie CRV ontvangen VeeteeltVlees gratis, als onderdeel van het lidmaatschap. VeeteeltVlees verschijnt maandelijks.

redactie

hoofdredacteur Wim Veulemans

redactie Inge van Drie, Jaap van der Knaap, Wichert Koopman, Grietje de Vries, Quinten van Ooijen, Justine Poppe

foto- en beeldbewerking Simone Smit, Rogier van der Weiden

vormgeving René Horsman, Esther Onida

eindredactie Lieke van den Broek

hoofd CRV-magazines Jaap van der Knaap

redactie-adres

Nederland: postbus 454, 6800 AL Arnhem

telefoon 026 38 98 800

Vlaanderen: Buchtenstraat 7, 9051 Sint-Denijs-Westrem

telefoon 078 15 44 44 fax 09 363 92 06

e-mail veeteelt@crv4all.com

abonnementsprijs/jaar

Nederland en België € 89,00, overige landen € 150,00. In combinatie met abonnement op vakblad Veeteelt bedraagt een abonnement € 155,00 per jaar, overige landen € 275,00 per jaar. Prijzen excl. btw. Abonnementen zijn gebaseerd op kalenderjaar en worden jaarlijks in februari gefactureerd. Opzegging is mogelijk per kwartaal.

Bel voor opgave van een abonnement:

België: CRV Klantenservice (078 15 44 44)

e-mail klantenservice.be@crv4all.com

Nederland: CRV Klantenservice (088 00 24 440)

e-mail klantenservice.nl@crv4all.com

advertentie-afdeling

Karen Dammer en Froukje Visser postbus 454, 6800 AL Arnhem telefoon (+31)(0)6 53 16 85 29

e-mail advertenties@crv4all.com

illustraties/foto’s

De foto’s zijn van de eigen fotodienst van VeeteeltVlees. Uitzonderingen zijn de foto’s van Olivia Germeau (6), Theo Janssen (7), Eric Elbers (7), Stefanie Beelaert (8, 12),

UGent (11), Harrie van Leeuwen (14-16), Bas Wilborts (24), Els Korsten (26), Brigitte Kroonen (27), Mark de Beer (27), DGZ (30) en BBG (35).

Overname van artikelen is alleen toegestaan na toestemming van de redactie. Hoewel aan de samenstelling van de inhoud de meeste zorg is besteed, kan door de redactie geen aansprakelijkheid worden aanvaard voor mogelijke onjuistheden of onvolledigheden. Alle auteursrechten en overige intellectuele eigendomsrechten ten aanzien van (de inhoud van) deze uitgave worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze rechten berusten bij CRV BV c.q. de betre ende auteur. Artikelen uit VeeteeltVlees mogen uitsluitend verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden na schriftelijke toestemming van CRV.

Druk: Senefelder Misset, Doetinchem

ISSN 01.68-7565

Bwb-proefstier Erable de Fooz ki-code 945221

geboren: 16-11-2019

schofthoogte: 140 (=) cm

gewicht: 33 mnd 970 kg

verkoper: Eric en Julien Coheur ass., Awans

fokker: Dominique Cosse, Villers-le-Gambon

haarkleur: blauw & wit

VIDAL DE ST FONTAINE

BRAGA D’EMBISE

HORACE DE HAUTE SOMME

RÉACTIVE DE FOOZ

WHISKY VH NEGENBONDER

PASTOURELLE DE ST FONTAINE

Erable is ingezet als kuddestier bij vaarzen en zijn kalveren ontwikkelen zich zeer goed. Ook de stier zelf heeft een mooie ontwikkeling doorgemaakt en heeft een supermooi fenotype.

TIARA D’EMBISE

OBUS DE SOMME

AURORE DE HAUTE SOMME

SNOOPY D’EMBISE ARGAN DE L’ÉCLUSE

LENTILLE DE FOOZ

Nieuwe blondestier Uranus PP

Via de webshop van CRV is nu sperma beschikbaar van de homozygoot hoornloze Uranus PP (KMU Unkas x Tarzan x Poll Cat). Alle kalveren van deze topstier van het blonde d’Aquitaineras worden zonder aanleg van hoorns geboren en groeien uit tot goed ontwikkelde dieren met veel bespiering in de rug en achterhand. Dochters van Uranus PP

beschikken bovendien over prima moedereigenschappen. Deze nieuwe stier is op voorraad leverbaar via de webshop voor 22 euro per dosis.

Kijk op: https://shop.crv4all.nl/nl of https://shop.crv4all.be/nl of scan de QR-code

Bwb-proefstier Verdi du Comte de Chiny ki-code 945223

geboren: 21-08-2021

schofthoogte: 129 (+1) cm

gewicht: 20 mnd 662 kg 31,5

verkoper: Jacques Pierrard, Chiny

fokker: Jacques Pierrard, Chiny haarkleur: wit

SPORTIF DE SBERCHAMPS

TIGRESSES DU COMTE DE CHINY

MATADOR DE BELLEFONTAINE

VANILLE DU COMTE DE CHINY

Verdi heeft als kalf bij zijn moeder gezoogd en won een eerste prijs op het concours van Étale in de Waalse provincie Luxemburg. Verdi is een stier met zeer fijn beenwerk en een mooi fenotype. Hij laat hoge genoomfokwaarden zien voor ontwikkeling en gewicht en is dankzij een weinig voorkomende afstamming zeer breed te gebruiken.

LACTÉE DE SBERCHAMPS

GOVEUR VH VINKENHOF

OLIVE DU COMTE DE CHINY

BENHUR DU CHAMP BOUVAL FALCO V ZELDONK

9397 DE BELLEFONTAINE

ULTIMO VD IJZER

PARADE DU COMTE DE CHINY