Veeteeltvlees januari 2024 by CRV Uitgeverij/CRV Publishers

JAN UARI 2024

Gilleman investeert in

nieuwe genetica en goed eiwit

Grote uitdagingen

voor nieuwe maisrassen

Een terugblik op

stamboekwerking in 150 jaar CRV

VEETEELTVLEES IS EEN UITGAVE VAN CRV BV IN OPDRACHT VAN COÖPERATIE KONINKLIJKE CRV U.A.

VV01-Cover.indd 2

16-01-2024 13:54

Eclaireur de Roupage Fute x Imperial

Op 31 mnd: 1052 kg en 143 cm (+4)

Zo vader, zo zoon Ki-code: 945177 ⊲ Maar liefst 92 punten voor bespiering ⊲ Geeft enorme kwaliteit mét gewicht ⊲ Moeder gaf meerdere ki stieren

Wilt u sperma van Eclaireur of andere stieren bestellen, bezoek dan onze webshop op shop.crv4all.nl of shop.crv4all.be

011-24 adv Eclaireur VV jan24.indd 2

15-01-2024 10:25

INHOUD RUBRIEKE N

5 Van de redactie 6 Fokkerijnieuws 15 Uit de dierenartspraktijk: zware diarree door pensbotten 29 CRV-coöperatienieuws 30 Managementnieuws 32 Marktinfo voer 33 Marktinfo vee 34 Agenda 35 CRV-bedrijfsnieuws

hoofdartikel mais

HOOFDA RT IK E L

8 Wat zijn de uitdagingen en trends in het veredelingsproces van mais? REPORTAG E

12 Goede genetica en goed eiwit cruciaal op het witblauwbedrijf van Michiel Gilleman MANAGEM E N T

16 Van restproduct naar voedzaam veevoeder, de weg van perspulp 22 Goede biest is meer dan brix SERIE 150 JA A R C RV

18 Betrouwbare stamboekregistratie bleef 150 jaar handelsmerk

8 CRV 150 jaar

keuring Sint-Truiden

COMMISSA RIS IN B E E L D

26 Marloes Booijink kijkt als extern commissaris kritisch mee naar de koers van CRV FOKKERIJ

28 Mix-sperma van Belgisch witblauw meest populair

KEURING

25 Terbeckstal sterk op jaarmarkt in Sint- Truiden JANUAR I 2024

Gilleman investeert in

nieuwe genetica en goed eiwit

VEETEELTVLEES IS EEN UITGAVE

Grote uitdagingen

voor nieuwe maisrassen

VAN CRV BV IN OPDRAC

Michiel Gilleman:

Marloes Booijink:

‘Eiwit is de bouwsteen van dna en alles wat met ontwikkeling te maken heeft’

‘Is de kwaliteit van onze koeien niet net zo superieur als van onze paarden?’

Een terugblik op

stamboekwerking in 150 jaar CRV

HT VAN COÖPERATIE KONINKL

IJKE CRV U.A.

16-01-2024 13:54 VV01-Cover.indd 2

BIJ DE COVER

Een jonge witblauwe uit de stal van Michiel Gilleman, bijna klaar voor deelname aan de keuring in Dilbeek (foto: Regine Foket)

26 veeteeltvlees JANUARI 2024

VV01-Inhoud.indd 5

16-01-2024 15:41

H O O F D S P O N S O R

P R E S E N T E E R T

16-18.02.2024 2024 Weelde Depot Geeneinde, 2381 Ravels Weelde Depot open van 10.00u tot 18.00u Geeneinde 54, 2381 Ravels open van 10.00u tot 18.00u

Va voor inkbeurs veeteetensieve mecha lt en n erfniviseatie op au

Alle info op

www.agridagen.be

23_168_05_AD_adv_VeeteeltVlees_b195xh126.indd 1

20/12/23 16:59

Starmilk Colo-Start Elite

Zuivere biest als vervanging of aanvulling.

SPECIALIST IN OPFOKMELK

N°1 BESTE BIEST IN BELGÏE

STARTEN MET SUCCES

Zakjes van 200 g en doos van 2kg

Kies voor een optimale opstart van je kalveren VOOR MELK- EN VLEESVEE

WE ONTWIKKELEN VOEDERS AANGEPAST AAN DE ONTWIKKELINGSFASES VAN UW VEE. HIERBIJ ZIJN DE NUTRITIONELE WAARDEN EN VERTEERBAARHEID ESSENTIEEL VOOR DE KWALITEIT VAN ONZE VOEDERS WILT U EEN AANGEPAST VOORSTEL VOOR UW JONGVEE? CONTACTEER ONS VERVEKA@VERVEKA.NL OF T +31 (0)184 651 300

• Erkend als de beste biest • Minstens 89% biestpoeder • 29% IgG per 100g • Selenium om de opname van de biest te verhogen • Bevat probiotica voor de darmflora

Onze hele gamma

www.starmilk.be JEAN-FRANÇOIS LERICQ +32(0) 484/11.86.38 - jf.lericq@starmilk.be

veeteeltvlees JANUARI 2024

004_VEE_VTVL01.indd 4

16-01-2024 10:09

VAN DE REDACTIE

Een blik op het verleden is ook

een blik vooruit Een coöperatie die 150 jaar bestaat, dat is niet alleen een jubileum, dat is ook een kans om terug te kijken. Dit jaar komen we daarom in VeeteeltVlees met regelmaat terug op de geschiedenis van de coöperatie en haar voorgangers. Daarbij kijken we voor elke kernopdracht van de coöperatie terug in de tijd. Hoe werd de coöperatie bestuurd? Wat was de visie van het bestuur? Het geeft een unieke kijk op het verleden en toont hoe alles evolueert met de tijd. In dit nummer komt stamboekregistratie aan bod. Daarbij is niet alleen de oude taal in het artikel opvallend, maar ook de evolutie van de methodiek van registreren. Zeker de laatste jaren ging het snel, met digitalisering als rode draad. Waar ik als zoon van een vleesveehouder nog kalveren via de telefoon registreerde met een blad met verschillende codes naast de telefoon, gebeurt dat vandaag in een paar online klikken. Het verleden is vaak ook een les voor de toekomst. Waar het stamboek en zijn werking de voorbije tientallen jaren sterk evolueerde zal dat de komende jaren niet minder zijn.

De voorbije jaren werd de dna-technologie geïntroduceerd in de vleesveehouderij. Voor velen staat het gebruik ervan nog ver van ze af. Ik merk ook dat deze nieuwe ontwikkeling moeilijk te rijmen is met hun passie. Ik ken veel veehouders die fokkerij beleven vanuit een passie voor hun ras, voor hun dieren. Dat drijft hen, maar het kan ook in de weg gaan zitten. Het doet mij denken aan de woorden van ondernemer Jos Vaessen. Hij was jarenlang de voorzitter van voetbalclub KRC Genk en bracht die in België naar de top. Maar Vaessen was ook bedrijfsleider van Vasco, een bedrijf dat onder meer radiatoren maakte. Hij zei me ooit dat hij zijn bedrijf runde met zijn hoofd, de voetbalclub met zijn hart. Zijn passie voor de club zat hem vaak in de weg. Vandaag is de man trouwens, jawel ... veehouder. Zijn stichting beheert twee zorgboerderijen. Zijn woorden zijn me steeds bij gebleven. Passie is een mooie drijfveer, maar het mag de vooruitgang, innovatie of nieuwigheden nooit in de weg zitten.

WIM VEULEMANS HOOFDREDACTEUR

veeteeltvlees JANUARI 2024

VV01-Edit.indd 5

16-01-2024 14:51

FOKKERIJNIEUWS

Nauwelijks negatieve effecten bij gebruikskruising

Het gebruik van vleesstieren op melkkoeien leidt niet tot meer moeilijke geboorten. Ook beïnvloedt het de gezondheid van de koeien niet negatief. Dat blijkt uit Amerikaans onderzoek gepubliceerd in Journal of Dairy Science. Onderzoekers van Pennsylvania State University gebruikten voor het onderzoek gegevens van ruim 75.000 lactaties van ruim 39.000 koeien. De koeien waren afkomstig van tien Amerikaanse bedrijven, die in omvang varieerden van 100 tot 13.000 stuks. Het aandeel zware geboorten lag bij gebruik van vleesveestieren op melkkoeien, het zogenaamde beef-on-dairy, niet significant hoger dan bij gebruik van holsteinstieren. Zo was bij koeien die drachtig waren van een holsteinkalf bij 2,00 procent van de kalvingen assistentie nodig. Bij koeien die drachtig wa-

ren van een angusstier of een kruisingsvleesstier lag dat percentage op achtereenvolgens 1,99 en 2,18 procent. De onderzoekers vermoeden dat het ontbreken van verschillen in moeilijke geboorten ermee te maken heeft dat veehouders en ki-organisaties selecteren op geboortegemak bij de vleesstieren die ingezet worden op melkkoeien. De onderzoekers vonden wel verschil in het percentage doodgeboren kalveren. Van alle kalvingen van een holsteinkalf resulteerde 2,01 procent in een dood kalf. Bij koeien die drachtig waren van een kruisingsvleesstier, lag dat percentage op 5,14 procent. Het gebruik van angusstieren leidde met 2,28 procent niet tot significant meer doodgeboren kalveren.

Ook de drachtlengte varieerde. De draagtijd van holstein- en anguskalveren was gemiddeld het kortst met respectievelijk 277 en 278 dagen. Maar de draagtijd van limousin- en wagyukalveren was duidelijk langer met gemiddeld 282 en 285 dagen. Op de gezondheid van de melkkoeien had het gebruik van vleesstieren geen effect. De koeien die drachtig waren van een vleesstier, hadden niet meer problemen met klauwgezondheid, mastitis, ketose of vruchtbaarheid dan koeien die drachtig waren van een holsteinstier. Ook werden ze in de eerste zestig dagen van de lactatie niet vaker afgevoerd en week hun melkproductie niet af van koeien die drachtig waren van een holsteinstier. In 2022 verkochten ki-organisaties 9,0 miljoen doses van vleesveestieren.

Stieren met groeikracht toppen op veiling De laatste stierenveiling op het opfokstation van Elevéo kende een beperkt aanbod van negen stieren. Zes ervan werden uiteindelijk verkocht. De gemiddelde prijs lag op 4933 euro. Van de zes verkochte stieren werden er uiteindelijk vijf aangekocht door Vlaamse vleesveehouders, een stier trok naar ki-organisatie BBG. Deze laatste, Favori du Plantis, was meteen ook de veilingtopper met een verkoopprijs van 6000 euro. Die topprijs deelt hij met stalgenoot Facile du Plantis. Beide stieren komen uit de stal van Pascal Reyter uit het Luxemburgse Hompré. Favori du Plantis, goed voor een hoogtemaat van 129 cm (+4) en 760 kg op iets meer dan 17 maanden, is een zoon van Cachemire uit een

dochter van Fripon. Favori toonde zich een mooi gespierde stier in voor- en achterhand, met veel lengte en sterk beenwerk. Hij haalde tussen 8 en 11 maanden een dagelijkse groei van 1641 gram per dag met een voerefficiëntie van 4 kilo per kilo. Lengte en breedte in de voorhand waren ook kenmerken van Facile du Plantis. De zoon van Tattoo uit een Braserodochter haalde een groei tussen 8 en 11 maanden van maar liefst 1900 gram per dag, met een voerefficiëntie van 3,8 kilo per kilo. De stier woog 768 kg met een maat van 133 cm (+10), gemeten een dag voordat hij 17 maanden werd. Met een dagelijkse groei van net geen 2 kilogram per dag was ook Polochon du Bosquet, met 810 kg en 137 cm (+11) op 18 maan-

Favori du Plantis was met 6000 euro de duurst verkochte stier op de recente stierenveiling in Ciney

den, een opvallende stier op de veiling. De zoon van Mercator de Martinpré veranderde van eigenaar voor een bedrag van 5800 euro.

veeteeltvlees JANUARI 2024

VV01-FokkerijNieuws.indd 6

16-01-2024 13:59

Leen Brouwers, eigenaar van een hoeveslagerij en vleesveebedrijf in Stabroek:

‘Als wij voor alle dossiers die hier lopen onze investeringen moeten stilzetten in afwachting van een uitkomst, dan hadden we helemaal niets gedaan’ Uit: Vilt.be, 11 januari 2024

Filantropen investeren in fokkerij op minder methaanuitstoot Een samenwerkingsverband van publieke, private en filantropische organisaties heeft vijf miljoen euro beschikbaar gesteld voor een methaanprogramma. Het fokkerijproject is onderdeel van het programma ‘Global Methane Hub’. Dit is een filantropisch fonds dat geld beschikbaar stelt voor onderzoek naar methoden om de methaanuitstoot van vee te

verlagen, bijvoorbeeld via voeding. Het fonds werd aangekondigd op de onlangs gehouden VN-klimaatconferentie in Dubai. Het geld voor het programma komt onder andere van filantropische instellingen zoals het Bezos Earth Fund en de Bill & Melinda Gates Foundation. Daarnaast leveren ook zuivelconcern Danone en het Wageningse

Universiteitsfonds een bijdrage. Het fokkerijonderzoek zal geleid worden door professor Roel Veerkamp, hoogleraar en hoofd van het departement Fokkerij en genomica van Wageningen UR. In Nederland doen wetenschappers van Wageningen UR al een langer onderzoek naar de mogelijkheden om via fokkerij de uitstoot van methaan te verlagen.

Limburgse winst in VeeteeltVlees-kerstquiz Zowel de hoofdprijs als de tweede prijs gaan dit jaar naar een veehouder in Limburg. De hoofdprijs, vijf hectare maiszaad aangeboden door Saaten Union, gaat naar Willy Roosen uit Gronsveld in Nederlands Limburg. Aan de andere kant van de grens, in Hamont, boert er ook een winnaar. De prijs aangeboden door Aveve, 500 kilogram krachtvoer, gaat dit jaar naar Jos en Ben Derickx. Prijs nummer drie was dan weer voor Joost Huijbregts uit Riel. Hij wint 15 doses SiryX aangeboden door CRV. Tabel 1 – Antwoorden VeeteeltVlees-kerstquiz 2023

vraag 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

antwoord editie (pagina) C mei, pagina 11 B juli, pagina 10 C juli, pagina 6 C mei, pagina 29 B september, pagina 27 C februari, pagina 23 A oktober, pagina 16 A februari, pagina 8 C oktober, pagina 18 B januari, pagina 6 C januari, pagina 19 B maart, pagina 21 A november, pagina 28 B april, pagina 17 C juni, pagina 12

Het aantal deelnemers dat de maximale score behaalde, lag dit jaar hoog. Drie op vier van de ingeleverde formulieren waren volledig correct. Het grootste struikelblok bleek vraag nummer 13 te zijn, een ongeluksgetal voor velen. Het was immers chromosoom zes waarover dr. Roel Meyermans sprak in het verhaal over ‘runs of homozygosity’, niet chromosoom acht. De mooiste cover dit jaar was deze van december met de vreugdesprong van de winnaar op Agribex. De foto van Olivia Germeau kreeg een vierde van de stemmen achter zich, kort gevolgd door de cover van september. Tot slot worden de artikels over fokkerij en de bedrijfsreportages, maar ook de Boerinverhalen, bijzonder naar waarde geschat door de lezers. Heel vaak werd het artikel ‘Longen doen leven’, gepubliceerd in het juninummer, genoemd als meest interessante verhaal.

DECEM BER 2023

Witblauw kent winnaars met bloedband

op Agribex Kerstspecial:

boerinnen aan het roer CRV-directeur ziet meerwaarde

van samenwerkingen

VEETEELTVLEES IS EEN UITGAVE

VAN CRV BV IN OPDRAC

HT VAN COÖPERATIE KONINK

LIJKE CRV U.A.

VV12-Cover.indd 2 12-12-2023 09:41

Tabel 2 – Prijswinnaars van de VeeteeltVlees-kerstquiz 2023

1 2 3 4 5 6 7

prijs

aangeboden door winnaar

5 ha mais Vicente of Bone 500 kg nr. 10 Linex HiEnergy 15 rietjes SiryX naar keuze 15 rietjes conventioneel naar keuze 10 rietjes conventioneel naar keuze kledingpakket (overall, bodywarmer, muts) dronefoto

Saaten Union Aveve CRV CRV CRV CRV VeeteeltVlees

Willy Roosen, Gronsveld Jos en Ben Derickx, Hamont Joost Huijbregts, Riel Stef De Voghel, Lennik Koos Mensinga, Feerwerd Monique van Dorresteijn, Soest Diane Swerts, Borgloon

veeteeltvlees JANUARI 2024

VV01-FokkerijNieuws.indd 7

16-01-2024 13:59

HOOFDARTIKEL MAISVEREDELING

Torenhoge ambities in

De strengere bemestingswet, ambitieuze duurzaamheidsdoelstellingen, klimaatverandering en nieuwe ziekten. Voor boeren klinken deze woorden bedreigend. Voor maiszaadproducenten zijn ze eerder uitdagend. Met het oog op de toekomst nemen ze deze trends mee in hun veredelingsproces. TEKST JUSTINE POPPE

aisrassen die vandaag ingekruist worden, komen pas over acht jaar op de markt. Een zaadveredelaar kĳkt daarom altĳd ver vooruit. Maar de toekomst voorspellen, dat is moeilĳk. Al zĳn er wel een paar trends zichtbaar die aangeven hoe een maisras er over acht jaar uit moet zien. De strengere bemestingswetgeving is er daar een van.

Efficiëntieslagen in stikstofopname ‘De stikstofbenutting tussen maisrassen kan enorm verschillen’, weet Jos Groten, onderzoeker Open teelten bĳ Wageningen Universiteit (WUR). In een recent afgerond onderzoek liep dat verschil op tot gemiddeld 50 kilogram stikstof per hectare. ‘Over het algemeen neemt een ras met een hoog drogestofgehalte meer stikstof op’, legt Groten uit. Hĳ ziet kansen om op uitspoelingsgevoelige bodems rassen te telen die meer stikstof opnemen. De onderzoeker adviseert om maximale stikstofbenutting als eigenschap op te nemen in de rassenvergelĳking. ‘Want als mais 50 kilogram meer stikstof opneemt, dan spoelt er 50 kilogram minder uit’, aldus Groten.

Arjan Lassche, agro-servicemanager bĳ KWS, is daar ook voorstander van. Ook bĳ zĳn firma lopen er rassenproeven die gericht zĳn op stikstofopnemend vermogen. Al kĳkt KWS niet zoals WUR naar maximale stikstofbenutting, maar naar stikstofefficiëntie. ‘We bestuderen welke rassen het het best doen op mager bemeste bodems’, zegt Lassche. Volgens hem vraagt de toekomst om rassen die goed presteren met weinig input. Dergelĳke planten hebben bĳvoorbeeld een goed vertakt wortelstel of een beter nutriëntentransport. Kurt Goethals, salesmanager bĳ Syngenta, is het daarmee eens. Volgens Goethals heeft een toekomstbestendig maisras een ‘low-input’-profiel. ‘Opbrengst en kwaliteit blĳven belangrĳk’, geeft hĳ aan. ‘Maar efficiëntie en robuustheid gaan aan belang winnen. De plant zal het in de toekomst met minder stikstof, water en herbiciden moeten doen.’ Ook bĳ Syngenta werd de vraag opgepakt waar de maisteelt nog efficiëntieslagen kan maken op het gebied van stikstofbenutting. ‘Uit onze proefvelden bleek dat bepaalde ouderlĳnen efficiënter met stikstof omgingen

veeteeltvlees JANUARI 2024

VV01-Hoofd.indd 8

15-01-2024 11:51

s in maisveredeling

dan andere lĳnen’, vervolgt Goethals. ‘Nieuwe hybriden met deze ouderlĳnen worden nu verder onderzocht.’ Het is de bedoeling dat Syngenta stikstofefficiëntie per ras op papier heeft. ‘Maar naast stikstofefficiëntie is vooral droogtetolerantie belangrĳk in onze maisselectie’, weet Goethals.

Met het oog op de klimaatopwarming wapenen de veredelingsbedrĳven hun planten tegen droogte. Limagrain veredelt vanuit dat oogpunt zelfs zout-tolerante rassen. ‘Die planten zĳn belangrĳk voor de deltagebieden van Zuid-Amerika of Afrika’, vertelt Jos Groot Koerkamp, commercieel manager bĳ Limagrain. ‘Wie weet wordt dit ook voor Nederland en Vlaanderen een nuttige eigenschap. Al is de verzilting door droogte in deze regio nog niet kritiek.’ De droogtetolerante maisvariëteiten krĳgen van

Limagrain het Hydraneo-certificaat. Dat is voor rassen met meer wortelontwikkeling en huidmondjes die sneller sluiten bĳ vochtschaarste. Op dit moment heeft 25 procent van de Limagrain-rassen dit label. Dat aandeel wil de maisveredelaar optrekken naar 75 procent. Niet iedere zaadfirma werkt met certificaten. Volgens Corteva is teelttechniek belangrĳker. Mark De Veirman, communicatiemanager Benelux bĳ Corteva, stelt voor om minder maisplanten te zaaien op droogtegevoelige grond, zodat elke plant voldoende water heeft. Voor deze teeltwĳze en voor een hogere zetmeelverteerbaarheid grĳpt Corteva naar dentrassen. Deze maisrassen staan bekend om hun ‘paardentandkorrel’ met een putje in de korrel. Zo bestaat Corteva’s middenvroege rasaanbod voor 95 procent uit het type dent. ‘Het voordeel zit in het feit dat een dentras een betere kolf ontwikkelt bĳ een lagere zaaidichtheid’, legt De Veirman uit. ‘Het dentras bezit de zogenaamde “earflex”-eigenschap. Dat bete-

Aantasting van builenbrand (links) en kopbrand (rechts)

Een dentras (onder) verschilt van een flintras (boven) met het putje in de korrel

Dentrassen tegen droogte

Een snelle jeugdgroei kan opkomend onkruid onderdrukken

veeteeltvlees JANUARI 2024

VV01-Hoofd.indd 9

15-01-2024 11:51

HOOFDARTIKEL MAISVEREDELING

Ludo Vandebrouck wil alleen nog maar dentmais Melkveehouder en akkerbouwer Ludo Vandebrouck (63) uit Kortessem gebruikt massaal dentmais. ‘Een deel van ons maisareaal laten we dorsen’, legt Vandebrouck uit, die 200 koeien melkt en zo’n 50 hectare mais teelt. ‘Deze korrels malen we en bewaren we in een slurf als krachtvoerbron. Het is dus belangrijk dat het zetmeel goed verteerbaar is.’ Volgens hem heeft dentmais een streepje voor in zetmeelverteerbaarheid. Bij dentrassen is het zetmeel namelijk minder gebonden in de kern of het endosperm van de korrel. Daardoor is de energie makkelijk opneembaar voor de koe. ‘We melken goed met deze zetmeelbron en vinden geen onverteerde

korrels terug in de mest’, zegt Vandebrouck. Ook voor de opbrengst kiest de veehouder voor dentmais. Afgelopen jaar zaaide hij zowel flint- als dentrassen, zo’n 90.000 korrels per hectare. ‘Als je minder dik zaait, is er minder concurrentie en krijgt elke plant meer licht en water’, stelt hij. ‘Dat is voordelig in droge periodes. Wat dit jaar opviel, was dat de dentrassen opmerkelijk grotere kolven hadden dan de flintrassen. Dat bleek ook uit de drogestofopbrengst per hectare.’ In theorie heeft dentmais een meer flexibele kolf die zich in grootte aanpast aan de groeiomstandigheden. ‘Komend jaar zaai ik alleen maar dentmais’, aldus Vandebrouck.

kent dat een maiskolf de flexibiliteit heeft om zich in grootte aan te passen aan de groeiomstandigheden. Zaai je dit type mais iets dunner, dan blijven het vem-gehalte en de drogestofopbrengst gelijk. Het zetmeelgehalte in de kolf stijgt en daarnaast is de plant sterker gewapend tegen legering.’ Dat blijkt uit proeven en de vele veldobservaties van Corteva. Met deze gedachte wil de firma haar aandeel dentrassen in de toekomst sterk verhogen, ook in het zeer vroege segment.

Opmars van kopbrand Wanneer er over klimaatopwarming wordt gesproken, gaat het niet alleen over droogte. Ook sommige plantenziekten duiken meer op. Ziektetolerante rassen kunnen dan een uitkomst zijn. ‘Door weersextremen ervaart mais meer stress’, vertelt Kurt Goethals van Syngenta. ‘Dat maakt de plant gevoeliger voor ziekten zoals stengelrot en builenbrand. Een goede teelttechniek, bodemgezondheid en vruchtwisseling kunnen besmettingen beperken, maar selectie op rastoleranties blijft het beste wapen.’ De Powercell-rassen zijn bijvoorbeeld genetisch goed tolerant tegen droogte, builenbrand en stengelrot. ‘De kolf van deze rassen is zeer vroegrijp, maar door hun De stikstofbenutting tussen maisrassen kan flink verschillen

Tijdig maiszaad bestellen wordt steeds belangrijker De klimaatverandering drukt niet alleen de ruwvoeropbrengsten, maar ook de maiszaadproductie. Als stuifmeelkorrels uitdrogen door hitte, treedt er geen bestuiving op. Door de extremere weersomstandigheden is het voor maiszaadproducenten moeilijker om te voldoen aan de marktvraag. ‘Gelukkig is de beschikbaarheid van zaad voor 2024 geen probleem’, zegt Arjan Lassche, agro-servicemanager bij KWS.

Dit in tegenstelling tot vorig jaar. Toen liep de Europese maiszaadproductie een deuk op door de droogte. En dat liet zich ook voelen in de kostprijs. ‘Zo is er in 2023 makkelijk 30 euro per hectare meer betaald’, zegt Jos Groot Koerkamp, commercieel manager bij Limagrain. Ook dit jaar wordt maiszaad opnieuw iets duurder. Dat heeft volgens Groot Koerkamp meer met de inflatiecorrectie te maken. ‘De energie, logistiek en personeels-

kosten voor maiszaadproductie stijgen’, zegt hij. ‘Door die hogere kostenposten produceren we steeds meer op basis van de verwachte marktvraag en niet meer dan dat. Bij eventuele tegenslagen, krijg je snel een tekort.’ In de toekomst zal dit risico niet kleiner worden. Groot Koerkamp tipt dan ook om maiszaad op tijd te bestellen. ‘Bestellen mag gerust al in november of december, dan weten we al wat er beschikbaar zal zijn.’

veeteeltvlees JANUARI 2024

VV01-Hoofd.indd 10

15-01-2024 11:52

stay-young-eigenschappen blijft de stengel gezond en de restplantverteerbaarheid op peil.’ Naast stengelrot en builenbrand schenkt Syngenta de laatste jaren ook meer aandacht aan kopbrandtolerante rassen. Deze zeer besmettelijke kopbrandschimmel is, los van de klimaatverandering, in opkomst in Nederland. Zozeer zelfs dat kopbrandtolerantie als eigenschap werd opgenomen als aanvullend kenmerk op de rassenlijst. Ook in België wordt de schimmel al sporadisch waargenomen. ‘Bij kopbrand heeft de kolf plaatsgemaakt voor een pluizige bol schimmelsporen’, legt Goethals uit. ‘De besmettelijkheid is niet te onderschatten. Omdat de ziekte nog weinig bekend is, kan die zich ongemerkt via de wind en machines – zoals tijdens het hakselen – verspreiden. Bij zwaar aangetaste percelen kan er zelfs beter niet worden geoogst.’ De huidige en toekomstige kopbrandtolerante rassen moeten de ziekte onderdrukken. ‘En dat is nodig, want kopbrand is niet echt effectief te bestrijden met enig gewasbeschermingsmiddel’, aldus Goethals.

schoffelen. Ondanks alle uitdagingen blijven kwaliteit en opbrengst de populairste eigenschappen. ‘We produceren in Nederland en Vlaanderen op de duurste gronden zuivel’, zegt Jos Groot Koerkamp. ‘Brengt je mais te weinig vem op, dan is het zonde om dat tekort aan te vullen met dure brok.’ Naast het behalen van een maximale voederwaarde per hectare zit ook het benutten van de nutriënten uit mais in de lift. Niet alleen om voerkosten te drukken, maar ook vanuit het duurzaamheidsperspectief. Op die manier haalt een boer met dezelfde middelen, meer opbrengst. ‘Net zoals fokkerijorganisatie CRV naar voerefficiëntie kijkt als kengetal voor koeien, doen wij dat voor mais’, geeft Groot Koerkamp mee. ‘Zetmeel uit de maiskolf is voor 99 procent verteerbaar voor de koe. Het blad en het stengelaandeel daarentegen slechts 45 tot 60 procent. Volgens mij kunnen we in celwandverteerbaarheid nog stappen maken. Zo wordt ook de vem-opbrengst per hectare hoger.’

Minder gewasbeschermingsmiddelen

Groot Koerkamp ziet nog meer mogelijkheden. Hij verwacht dat streven naar maximale CO2-vastlegging bij teelten ook nog een thema wordt. ‘Mais legt veel CO2 vast, zelfs efficiënter dan gras’, weet hij. ‘De teelt wordt nu vooral afgerekend als een gewas met een groter risico op stikstofuitspoeling. Jammer, want hierbij wordt het klimaatvriendelijke potentieel van de plant vergeten.’ Met al die maatschappelijke uitdagingen wordt de lijst met planteigenschappen steeds langer. ‘Vandaag moet een ras niet alleen een goede opbrengst geven, maar ook bijvoorbeeld robuust en ziektetolerant zijn’, zegt Arjan Lassche. ‘Hierdoor duurt het soms langer voordat een nieuwe variëteit op de markt is. Als je meer parameters opneemt in de veredeling, gaat het proces trager.’ Of rassenveredelaars in dat kader kijken naar genetisch gemodificeerde technieken? ‘Zeker’, antwoordt Lassche. ‘Als de trein gaat rijden, moeten we mee. Maar vandaag is die wetgeving er nog niet. Toch zal de officiële goedkeuring van ggo’s er ooit wel komen.’ De veredelaars blijven hun blik op de toekomst richten. Lassche: ‘Door de vele uitdagingen blijft het erg belangrijk om goede voorspellingen te maken.’ l

In het kader van de Europese Green Deal lijken ziektetolerante rassen interessant. Voor de Green Deal moet in 2050 het aandeel Europese gewasbeschermingsmiddelen voor de helft zijn gereduceerd. Arjan Lassche van KWS stelt dat deze wet voor mais niet zo bedreigend is. ‘Mais kent weinig ziekten’, zegt hij. ‘Het grootste deel van de benodigde gewasbeschermingsmiddelen zijn daarom herbiciden’, geeft hij aan. ‘Vallen deze middelen weg, dan kun je nog op een andere manier de onkruiddruk wegnemen.’ Ook bepaalde planteigenschappen kunnen helpen bij onkruidonderdrukking. ‘Bij KWS selecteren we bijvoorbeeld mais met een snelle jeugdgroei’, vervolgt Lassche. ‘Dat is goed voor maximale fotosynthese en dus groei. Omdat de bladmassa na kieming de bodem snel bedekt, onderdrukt die als neveneffect ook onkruidgroei.’ De Europese doelstelling om chemische middelen te reduceren roept bij maisveredelaars ook vragen op over de bladstand. Zo vraagt mechanische onkruidbestrijding om variëteiten met een steiler blad. Met een steiler blad wordt de plant namelijk niet beschadigd tijdens het

Droogteresistentie is een hot item in de maisveredeling

Maximale CO2-vastlegging

veeteeltvlees JANUARI 2024

VV01-Hoofd.indd 11

15-01-2024 11:52

BEDRIJFSREPORTAGE GILLEMAN

In nieuwe genetica

en in goed eiwit investeren

Met veel aandacht voor het verstrekken van goed eiwit en het investeren in nieuwe genetica via de aankoop van enkele topkoeien bouwt de jonge Michiel Gilleman stap voor stap zijn witblauwfokkerij uit. Zijn doel is nationale keuringsdeelname met eigen fokkerijproducten. TEKST WIM VEULEMANS

et glooiende landschap van de Vlaamse Ardennen tekent het beeld rondom het witblauwfokbedrĳf van vader en zoon Guy en Michiel Gilleman uit het OostVlaamse Kerkem (Maarkedal). Het ‘Kerkemshof’ bestaat dan wel langere tĳd, het is pas een vĳf jaar terug dat de stalnaam regelmatig opdook in diverse prĳskampuitslagen. Dat is het werk van zoon Michiel. ‘Het bedrĳf van mĳn vader richtte zich aanvankelĳk op het afmesten van stieren, later kwamen daar ook wat koeien bĳ’, vertelt Michiel Gilleman. ‘De vrouwelĳke dieren werden dan wel geïnsemineerd, maar trokken drachtig naar een ander bedrĳf om er te kalven. Ze kwamen dan terug om af te mesten.’ Michiel deed echter vakantiewerk op het vleesveebedrĳf van Tom Blockeel in Oudenaarde en kreeg er de smaak van fokkerĳ te pakken. ‘We hadden wel al wat koeien in onze stal,

maar de origine was destĳds onbekend. Met de hulp van toenmalig CRV-adviseur Ruben Bonne hebben we wat origines kunnen achterhalen en zĳn we met stamboekregistratie begonnen. Toen heb ik onze stalnaam geregistreerd’, vertelt de jonge witblauwfokker, die ook blĳ is dat zĳn vriendin Sien dezelfde passie deelt met hem.

Investeren in fokkerij Imprévu de Maffe (v. Icare) was een van de eerste koeien die Michiel aankocht voor nog meer vooruitgang in zĳn fokkerĳ. ‘Van haar kreeg ik Féline van het Kerkemshof. Zĳ was een dochter van Archiduc, een stier uit eigen stal. Haar naam betekent “geluk” in het Frans en dat bracht ze ook. Ze gaf bĳ een eerste spoeling meteen 24 embryo’s met Javanais.’ Op aandringen van een andere CRV-vertegenwoordiger,

veeteeltvlees JANUARI 2024

VV01-Repo.indd 12

16-01-2024 13:55

BEDRIJFSPROFIEL eigenaren plaats veestapel grondgebruik Kerkem

ichiel (25, foto) en M Guy (56) Gilleman Kerkem, Maarkedal 95 witblauwen, 40 kalvingen gras, mais, tarwe, uien, suikerbieten

Leen Claeys, nam het bedrijf in 2019 voor het eerst deel aan een keuring. Die deelname aan de provinciale keuring leverde meteen een tweede plek op met een Orzoon uit diezelfde Féline. Quinquindochter Eliesje van het Kerkemshof won dat jaar de kampioenstitel in Eeklo. Een nieuwe aankoop, toevallig ook een koe met de naam Imprévu, kwam in de stal van Gilleman terecht. ‘Zij was een Argandochter uit een Germinal, met ook Occupant in de afstamming. Ze was geboren op het bedrijf van Debrandt en ik kocht haar van Stefaan Daeleman. Haar afstamming gaat ook terug tot soort van Benoit Mahoux.’ Ook twee drachtige vaarzen uit de Mianoyefokkerij werden aangekocht. Ze waren beide drachtig van Tenor de Mianoye. ‘Bernard van het Kerkemshof is daaruit geboren. Hij is de eerste stier die we aan een ki, namelijk BBG, konden verkopen’, vertelt hij trots. De bekendste aankoop van het bedrijf is misschien wel Funny de Somme, een Béjarddochter en halfzus van Futé. Hij kon deze koe aankopen bij witblauwfokker Geert Demasure. Funny wist al wat prijskamptitels voor het bedrijf te veroveren, maar drukt ook haar stempel op de Kerkemse fokkerij. Vandaag loopt ze nog steeds in het koppel en showt ze ondanks haar gezegende leeftijd van zeven jaar nog steeds haar kwaliteiten.

Twee volle zussen van ki-stieren Ook de volle zus van Doré de Somme, een dochter van Grommit uit een volle zus van Superstar de Centfontaine, loopt in de stal van Gilleman, net als een volle zus van Givenchy de Somme (Jet-Set x Grommit). Recenter kocht Michiel Gilleman ook twee dieren uit de stal van

Guy Gaillard. Met Charmeuse de Tohogne (v. Hazard) wist hij zo al een eerste prijs te behalen in Sint-Niklaas. ‘Elk jaar probeer ik een of twee dieren aan te kopen die een meerwaarde hebben in mijn fokkerij’, verduidelijkt hij. ‘Dat kunnen ook embryo’s zijn. Op die manier wil ik investeren in de verbetering van mijn veestapel.’ In zijn keuze bij de aankoop van dieren, maar ook in de selectie van de ingezette stieren, kijkt Gilleman vooral naar kenmerken als lengte, een goede rugbespiering en brede voorhand. Daarbij moeten ze wel voldoende gestalte hebben, maar ‘te’ groot hoeft zeker niet. Hij streeft naar koeien die geslacht 550 kilo halen bij twee maal gekalfd. Die focus op dat gewicht komt doordat het bedrijf circa zes koeien per jaar verkoopt in de korte keten. Daarbij is dat gewicht ideaal om niet met te grote stukken, onder meer entrecote, te moeten werken. ‘Daarnaast wil ik dat gewicht ook halen na twee kalvingen. Een witblauwe heeft een veel efficiëntere groei tussen het eerste en het tweede kalf dan in de volgende dracht. Idealiter zou ik dan standaard gesekst sperma inzetten voor de eerste dracht, maar vaak is het aanbod van interessante stieren voor mijn visie dan te beperkt.’ De meestgebruikte stieren op het bedrijf zijn momenteel Darko en Dauphin, maar ook oudere stieren als Jet-Set, Wilmots en Persan worden nog frequent aangewend. ‘Bij de jonge stieren ga ik ook de jonge Dragon de Roupage gebruiken.’

Aandacht voor kwaliteitsvol eiwit Op het bedrijf worden bewust alle kalveren gezoogd door de koe. Zowel Michiel als vader Guy hebben immers nog

Links: twee dieren worden apart gehuisvest voor deelname aan een keuring Rechts: het krachtvoer wordt top-on verstrekt

veeteeltvlees JANUARI 2024

VV01-Repo.indd 13

16-01-2024 13:55

BEDRIJFSREPORTAGE GILLEMAN

een baan buitenshuis. Sinds een goed jaar is Michiel Gilleman voedingsadviseur bij Franson. ‘Die baan wil ik graag blijven combineren met mijn werk hier op het bedrijf. Het verbreedt mijn horizon’, getuigt hij. Dat zogen is voor Michiel Gilleman ook van waarde voor het imago van de sector. ‘We moeten laten zien wat en hoe we het doen. Die vleespakketten helpen daarbij, omdat tijdens het afhalen de klanten even bij de dieren kunnen kijken’, vertelt hij. ‘We mogen niets verbergen en voor de beeldvorming is toch niets mooiers dan wat koeien en kalveren in een weide langs een fietsknooppunt.’ Voeding is ook een belangrijk aandachtspunt. Daarbij is er bijzondere aandacht voor kwaliteitsvol eiwit. Zo is er volgens de jonge vleesveehouder ook in de vleesveesector steeds meer aandacht voor de aminozuursamenstelling in het voer. ‘Eiwit is de bouwsteen van ongeveer alles’, verduidelijkt Gilleman. ‘Het zorgt voor groei en is ook de bouwsteen van dna en alles wat met ontwikkeling te maken heeft. Van dierenarts Geert Hoflack leerde ik dat ook in de dracht voldoende eiwit belangrijk is, het bepaalt mee de vruchtbaarheid van het latere kalf.’ Alle koeien krijgen daarom boven op hun mais elke dag anderhalve kilo eiwitkern met 40 procent ruw eiwit, inclusief 100 gram mineralen verstrekt. Daarbij vindt Gilleman het belangrijk dat het goed eiwit is. De zogende kalveren krijgen smakelijke, zoetere vlokken om hen te leren vast voer op te nemen. Nadien schakelt het bedrijf over naar een vlok van 17,5 procent ruw eiwit bij spenen, om op een leeftijd van 8 à 10 maanden een all-mash te verstrekken van 26 procent ruw eiwit boven op de mais. Gilleman voert zijn dieren ook in fasen, dus niet gemengd. Eerst krijgen ze mais, aangevuld met het extra krachtvoer. Daarna worden ze elke dag ingestrooid en krijgen ze graskuil verstrekt. ’s Avonds herhaalt zich dit,

maar dan krijgen ze extra spelt in plaats van krachtvoer. ‘De combinatie van alles apart voeren, topdressing met het krachtvoer en twee maal daags voeren werkt goed en is kostenefficiënt op ons bedrijf. Ik besef dat het vooral mogelijk is door onze omvang, maar we kunnen zo goed sturen in de voeding. Zo beperk ik nu de hoeveelheid mais om de dieren niet te vet te laten worden en verstrek ik liever wat droge pulp aan de spoelkoeien.’

De investering in Funny de Somme rendeert, hier een dochter van haar met Donnay

Meerwaarde in besturen Naast zijn rol als adviseur en veehouder is Michiel Gilleman ook al jaren actief binnen Coöperatie CRV. ‘Door Mathieu de Temmerman ben ik bij de jongerenraad van CRV gekomen. Daar maken jonge veehouders kennis met de coöperatie, maar ook is er de kans om zelf inbreng te hebben in de visie en ontwikkeling van de coöperatie’, verduidelijkt Gilleman. Het was gewezen bestuurder en vleesveehouder Marc Raemdonck die Michiel aanzette om zich kandidaat te stellen voor de ledenraad van de coöperatie. Daarin zetelt hij nu circa een jaar, net als in het Vlaamse districtsbestuur. ‘Natuurlijk is op zo’n ledenraad niet zo vaak specifiek aandacht voor vleesvee, maar in de Vlaamse vergadering is er dat er wel vaak, ‘verduidelijkt hij. ‘Op die manier heb je als bestuurder inspraak in het geheel, en bovendien komen we met de vleesveebestuurders ook nog eens met regelmaat apart samen over specifieke vleesvee-onderwerpen. En wat ook goed, is dat ik door mijn rol als bestuurder makkelijk en snel kan terugkoppelen naar de jongeren binnen de CRV-jongerenraad.’ Voor de toekomst is Michiel Gilleman ook best ambitieus. Zo wil hij, indien het kan, zijn veestapel uitbreiden naar 150 dieren en dat in combinatie met zijn baan bij Franson. Maar zijn grote droom is om met een zelfgefokt dier eens te kunnen deelnemen aan een nationale keuring. l

veeteeltvlees JANUARI 2024

VV01-Repo.indd 14

16-01-2024 13:56

UIT DE DIERENARTSPRAKTIJK PIET DE MEUTER Aan de hand van voorbeelden uit hun dagelijkse praktijk schrijven vier dierenartsen over diergezondheid in de vleesveehouderij. Om en om beschrijven Anthony De Schryver, René Bemers, Piet De Meuter, en Hans Van Loo maandelijks vastgestelde ziektebeelden, uitgevoerde behandelingen en/of mogelijke preventiemaatregelen.

fo waa

Zware diarree door pensbotten

naam aandoening pensbot of paramphistomum verschijnselen (bloederige) diarree, algemene zwakte, lichte koorts, dalende eetlust, dehydratatie oorzaak opname van pensbotten via het weidegras behandeling offlabel-behandeling

Vorige zomer werd ik door een vleesveehouder geroepen bij een dikbilkoe die het al een tijdje steeds minder goed deed. Het dier had in het voorjaar een keizersnede ondergaan en was kort daarna op de weide gezet samen met haar kalfje. Onze klant, een attente boer, had reeds een paar weken eerder opgemerkt dat ze iets te fel vermagerde en had ook toch wat te platte mest geconstateerd bij het dier. Hij vermoedde een worminfectie en had het dier ontwormd met een klassiek pour-onmiddel. In eerste instantie leek de diarree bij het dier daarop wel wat te verbeteren, aldus de vleesveehouder. Maar al snel bleken de symptomen, de plattere mest, terug te komen bij het dier. De veehouder besloot daarom het dier op te stallen en haar kalfje vroegtijdig te spenen. Het rantsoen van het dier werd aangepast naar goed droog hooi. Maar ook dit gaf volgens de vleesveehouder geen verbetering bij de gezondheidsstatus van het dier te zien. Toen ik erbij kwam, was het dier reeds zeer sterk vermagerd, ondanks haar normale eetlust. Gezien het voorafgaand verhaal besloot ik eerst wat diagnostiek uit te voeren alvorens te gaan behandelen. Zowel een bloed- als een mestonderzoek werden aangevraagd bij het laboratorium van Dierengezondheidszorg Vlaanderen (DGZ).

De monsters testten op alle klassieke oorzaken van chronische diarree echter negatief. Behalve op een: het dier was besmet met paramphistomum of pensbotten. Deze parasitaire besmetting kent ongeveer een gelijkaardig verloop als een besmetting met leverbot. De tussengastheren zijn hier zoetwaterslakjes, die vooral goed gedijen in vochtige en warmere omstandigheden, nattere weiden dus in zomerse omstandigheden. De besmettelijke larven worden meestal opgenomen via weidegras. De jonge pensbotten migreren eerst naar de darm, waar ze zich voeden aan de darmwand en er bloedingen veroorzaken. De volwassen pensbotten migreren dan naar de pens, waar ze zich vasthechten aan de penswand. Daar beginnen ze eitjes te produceren die via de mest weer op het gras terechtkomen. Als de pensbotten in de darm zitten, veroorzaken ze al veel schade met onder meer bloederige diarree, dalende eetlust, vermageren en dehydratatie. Een verstoorde penswerking is vaak het gevolg van hun aanwezigheid later in de pens. De behandelingsmogelijkheden zijn beperkt, maar het offlabel-gebruik van een leverbotmiddel bracht zeer snel een drastische kentering voor het dier. Het dier werd wel op stal gehouden en kon verder afgemest worden.

veeteeltvlees JANUARI 2024

VV01-DAP.indd 15

12-01-2024 15:50

DE WEG VAN PERSPULP

Van restproduct naar

voedzaam veevoeder Tijdens de suikerbietencampag-

ne verwerkt Cosun Beet Company 56.000 ton bieten per dag. Hierbij ontstaat perspulp als bijproduct. Dit voedzame restant van de suikerwinning is naast smakelijk veevoer een energierijke stimulans voor het onder-

houd en de groei van vleesvee. Cosun-onderdeel Duynie Feed Benelux levert jaarlijks dan ook één miljoen ton perspulp aan melken vleesveehouders. TEKST QUINTEN VAN OOIJEN

veeteeltvlees JANUARI 2024

VV01-DeWegVan.indd 16

12-01-2024 15:53

1 De weg van perspulp start bij het verwerken

van de suikerbieten in een fabriek van Cosun Beet Company. Van circa 8.300 bietentelers wordt tijdens de bietencampagne zo’n zeven miljoen ton suikerbieten op de opslagplaatsen gelost. De vrachtwagens worden gewogen en er worden monsters van de lading genomen. Ook worden het suikerpercentage van de bieten en de hoeveelheid grond gemeten.

2 Een transportband verplaatst de suikerbieten naar de wastrommels. Hier worden de bieten gewassen. Doordat suikerbieten voor zo’n 75 procent uit water bestaan, wordt water uit de biet ingezet als waswater. Op deze manier is er geen drinkwater als waswater nodig.

3 Snijmolens snijden de schone bieten in reepjes, waarna de bietenreepjes via een transportband naar de broeitrog gaan.

4 Het bietensnijdsel in de broeitrog wordt verwarmd tot 70 graden Celsius. Dit is om het bietensap, met daarin de te winnen suiker, uit de celwanden van de reepjes te krijgen.

5 Het warme bietensnijdsel komt in de diffusietoren. Hier wordt de suiker uit de cellen gehaald en ontstaat er ruwsap met een suikerconcentratie van 14 procent. Als het sap uit de biet gehaald is, blijven enkel nog de reepjes over. Dat is perspulp.

6 De perspulp wordt gescheiden van het ruwsap. Het ruwsap wordt gezuiverd en gefilterd tot dunsap. Dit dunsap gaat naar de verdamping, waar het sap indikt en het suikerpercentage stijgt tot 70 procent. Dit sap heet diksap. In het kookstation dikt het sap verder in en groeien de suikerkristallen uit tot de ideale grootte. De suikerkristallen gaan vervolgens verder het suikerproductieproces in.

7 De perspulp gaat naar de pulpverlading. Een shovel laadt de perspulp in de vrachtwagens voor vervoer naar veehouders. Cosun-onderdeel Duynie Feed regelt de verkoop en de logistiek van perspulp als veevoeder. Bietenpulp wordt ook gebruikt voor papier, verpakkingsmaterialen en vezelproducten. Daarnaast maakt Cosun Beet Company groen gas van onder andere perspulp en bietenpunten door het te vergisten.

8 Bij de veehouder lost de vrachtwagenchauffeur de perspulp in de sleufsilo. In een vrachtwagen past zo’n 35 ton perspulp.

9 Terwijl de vrachtwagenchauffeur de perspulp lost, rijdt de veehouder of loonwerker de perspulp laagje voor laagje aan. Zo wordt de meeste lucht eruit gehaald en blijft de perspulp het langst goed. Na zes weken conserveren is de perspulp klaar om gevoerd te worden.

veeteeltvlees JANUARI 2024

VV01-DeWegVan.indd 17

12-01-2024 15:54

SERIE 150 JAAR CRV VERANDERENDE VEEVERBETERING

Op 31 juli 1874 werd het Nederlandsch Rundvee Stamboek opgericht. In deze serie blikken we dit jaar terug op 150 jaar coöperatieve rundveeverbetering in Nederland en Vlaanderen.

onderwerp 1. stamboekregistratie 2. melkcontrole 3. exterieurbeoordeling 4. ki en et

5. stieradvies (SAP) 6. fokwaardeschatting 7. fokprogramma 8. managementondersteuning

9. keuringen en shows 10. genoomonderzoek 11. certificaten 12. ledenbladen

Betrouwbare stamboekregistratie bleef

150 jaar handelsmerk Van het handmatig inschrijven van afstammingsgegevens in zware boeken tot het automatisch doorsturen van meldingen naar een centrale server. En van brandmerken via schetsen naar oormerken. Stamboekregistratie en identificatie kenden in 150 jaar een revolutionaire ontwikkeling. TEKST WICHERT KOOPMAN

et was de handelsgeest van vooraanstaande Nederlandse fokkers die ten grondslag lag aan de oprichting van het Nederlandsch Rundvee Stamboek op 31 juli 1874 in Artis, de Amsterdamse dierentuin die er destĳds ook een melkveestapel op nahield. De allereerste stamboekvoorzitter was er volstrekt helder over en sprak van ‘uitmuntende geldelĳke gevolgen voor veehouders’ en ‘handhaven van de goede Hollandse trouw in het buitenland’. De export van zwartbont Nederlands vee naar de Verenigde Staten was in opkomst en de Amerikanen wilden weten waar de beste dieren te vinden waren. Bovendien vroegen ze bĳ de aangekochte dieren een bewĳs van raszuiverheid. Uit onvrede over het beleid van het nationaal werkende NRS richtten fokkers uit Friesland vĳf jaar later hun eigen Friesch Rundvee Stamboek op. ‘Daar

1874

1879

Oprichting van het Nederlandsch Rundvee Stamboek (NRS)

Oprichting van het Friesch Rundvee Stamboek (FRS)

het Friesche vee een oorspronkelĳk ras en het Hollandsche vee eigenlĳk vermengd Friesch is, zoo kan door een meer algemeene deelname aan het N.R.S. niet worden bereikt wat men door een eigen stamboek zich voorstelt te verkrĳgen’, vond de allereerste FRS-secretaris. Bovendien – niet onbelangrĳk – vond hĳ de tarieven die het NRS hanteerde te hoog. Ook Noord-Holland had enige tĳd een eigen stamboek, omdat het NRS aanvankelĳk geen ongekalfde dieren wilde inschrĳven en de Amerikanen wel op zoek waren naar stamboekpinken.

Stamboek voor ‘uitmuntend vee’ Inschrĳving in het stamboek was in de beginjaren voorbehouden aan ‘uitmuntend rundvee van inlandsch of gekruist ras’. Een inspecteur was aangesteld om te bepalen of een dier de vereiste kwaliteit

1890 Oprichting ‘Nationale Maatschappij ter Verbetering van de Rundveerassen’ in België

1906 Het NRS definieert drie Nederlandse runderrassen: zwartbont fh, roodbont mrij en Groninger zwartblaar

veeteeltvlees JANUARI 2024

VV01-Serie150jaarCRV-deel1.indd 18

15-01-2024 14:16

Vakwerk uit het verleden: kalverschetsen Gerard van der Weijst (niet op de foto), nu regiocoördinator marketing bij CRV, startte zijn carrière in de coöperatieve veeverbetering als controleur stamboekhouder bij de ‘Bond voor de rundveefokkerij Peelland’ in 1977. Een van zijn vaste taken was het schetsen van de kalveren. ‘Veehouders moesten een kalf binnen twee dagen na de geboorte telefonisch aanmelden op een band. Deze aanmeldingen werden centraal verwerkt en de registratiekaarten voor vaarskalveren kwamen per post naar ons kantoor’, herinnert Van der Weijst zich. ‘Met deze kaarten gingen we de boer op om het vlekkenpatroon in te tekenen. Bij sommigen kwamen we wel dertig keer per jaar. Niet zelden lieten ze direct het werk uit handen vallen als we het erf opkwamen en maakten graag tijd voor een praatje. Als ik niet oppaste, zat ik de hele dag koffie te drinken’, vertelt Van der Weijst lachend. De voormalig controleur stamboekhouder herinnert zich nog dat een schets voor de veeverbetering geen officiële status had. Daarvoor moest de afstamming nog worden geverifieerd en bevestigd met een zogenaamde ‘zwarte kaart’ door het NRS in Den Haag. Koeien konden zonder zwarte kaart bijvoorbeeld nooit stiermoeder worden. Ook de geboorte van de eerste kalfjes met

Veehouders maakten graag tijd voor een praatje met de kalverschetser

een holsteinvader staat Van der Weijst nog helder voor de geest. ‘Hoewel de afstamming van deze kalveren bekend was, werden ze apart geregistreerd, omdat ze niet aan de stamboekvereisten zouden voldoen. Ze kregen een X in plaats van een S op de registratiekaart. De meeste boeren zullen zich er

bezat. Pas als het stamboekbestuur op voordracht van de inspecteur een aanvraag tot inschrĳving had goedgekeurd, werd het dier geregistreerd. Daarna ging de inspecteur opnieuw naar het bedrĳf om de opgenomen dieren te branden met een nummer en het ‘merk der vereeniging’ in de hoorns. Dit brandmerken zou nog tot in het midden van de jaren zestig van de vorige eeuw worden toegepast als methode voor identificatie. Jongvee werd in eerste instantie ingeschreven in een hulpboek. Pas nadat de dieren hadden gekalfd en hun exterieur de goedkeuring van de inspecteur had gekregen, werden ze ingeschreven in het eigenlĳke stamboek. In de beginjaren waren er al strenge procedures om de betrouwbaarheid van de geregistreerde afstamming te garanderen. ‘Binnen 6 maanden na den sprong als de

1919 De Belgische overheid definieert zes Belgische runderrassen

niet druk over hebben gemaakt’, denkt hij. Het vak van kalverschetsen verdween toen oormerken verplicht werden. ‘Op de invoering hiervan werd best veel gemopperd’, herinnert Van der Weijst zich. ‘Een kalf zonder oormerken kon het erf niet af. Sjoemelen met de registratie was er niet meer bij.’

koe draagt zendt de eigenaar het bewĳs aan den secretaris, met verklaring dat zĳnde koe van voormelde sprong dragtig is’, stond er in de reglementen en ‘uiterlĳk binnen een jaar na den sprong, zendt de eigenaar der koe aan den secretaris eene opgave, nopens (betreffende, red.) de datum der geboorte, het geslacht en de kenteekens van het kalf met verzoek om inschrĳving in het daarvoor bestemde boek’. Deze termĳn van aangifte binnen drie maanden na de geboorte werd al in 1883 teruggebracht tot veertien dagen en in 1909 tot vĳf dagen om ‘de gelegenheid tot onderschuiving te bemoeĳelĳken’.

Veestapel was nog mengelmoes Aan het einde van de negentiende eeuw was de Nederlandse veestapel nog een bont gezelschap. In de eerste editie van het Friese stamboek kwamen voor:

1933 Invoering van de schets als identificatiemethode

1954 FRS-leden bieden hun stamboek het beeld ‘Ús Mem’ aan

veeteeltvlees JANUARI 2024

VV01-Serie150jaarCRV-deel1.indd 19

15-01-2024 14:17

SERIE 150 JAAR CRV VERANDERENDE VEEVERBETERING

1 2

163 zwartbonten, 20 roodbonten, 8 muisbonten, 5 blauwbonten, 6 vaalbonten en 1 lichtvale. Maar ze werden allemaal geregistreerd als zuivere Friese beesten. Later concentreerden de Friese stamboekfokkers zich op de fokkerĳ van zwartbonten, waarbĳ de roodbonten ‘gedoogd’ zouden worden. In 1886 werd het hulpboek voor de gemengdkleuringen helemaal afgeschaft. Het NRS ging in 1906 over tot een opsplitsing van de ingeschreven dieren in drie veeslagen. Het stamboek onderscheidde de rassen zwartbont Fries-Hollands, roodbont Maas-Rĳn-Ĳssel en Groninger zwartblaar. Ook Belgische veehouders hadden aan het einde van de negentiende eeuw een mengelmoes aan dieren op stal. Hier was het de minister van Landbouw die in 1890 het initiatief nam voor de oprichting van een ‘Nationale Maatschappĳ ter Verbetering van de Rundveerassen in België’. Doelen van deze maatschappĳ waren onder andere het oprichten van ‘veekweeksyndicaten’, ‘de standaard van de Belgische rassen opmaken’ en ‘de stamboekhouding bevorderen’. Uiteindelĳk werd in België na de Eerste Wereldoorlog een officiële indeling van rassen vastgesteld. Het ging om het rode Vlaamse ras, het roodbonte ras van Oost-Vlaanderen, het Kempische ras, het blauwe ras, het ras van Herve met zwartbonte vacht en het zwartbonte Friese ras. De indeling in rassen was gekoppeld aan een strikte gebiedsindeling waarbinnen de rassen gehouden moesten worden, Zo werd opgetreden tegen de import van zwartbontvee in de

1956 Het NRS is met 58.000 leden ‘het grootste stamboek van de wereld’

Kempen met het argument dat in een arme streek het roodbontvee economisch beter gedĳt.

Van glorietijd naar crisisjaren In de jaren na de Tweede Wereldoorlog beleefden de exporteurs van Nederlands vee gouden tĳden en daarmee groeide ook het ledental van de stamboeken. Het was in deze bloeiperiode dat de 6500 leden van het FRS een bronzen beeld van hun ideale koe met de naam ‘Ús Mem’ aanboden. En in 1956 noemde het NRS zichzelf met 58.000 leden het grootste stamboek van de wereld. Overigens was het aantal stamboekleden nog maar circa een derde van het totale aantal melkveehouders. In de jaren zeventig kregen de stamboeken het financieel steeds zwaarder, onder andere door het snel afnemende aantal leden. Toen de overheid ook nog besloot de subsidiekraan dicht te draaien, was het echt crisis en werden de besturen gedwongen in te grĳpen. De eerder nog rivaliserende stamboeken fuseerden met elkaar en met onder andere de organisaties voor melkcontrole. Zo ontstond in 1984 het nieuwe NRS, het Nederlands Rundvee Syndicaat. In Vlaanderen had intussen de tĳd ook niet stilgestaan. Daar trok de overheid zich langzaam maar zeker terug als aanjager van de veeverbetering en ontstonden provinciale verenigingen voor kwekers en houders van rundvee, die zich onder andere bezighielden met stamboekregistratie. Deze coöperatieve verenigingen fuseerden later tot de Vlaamse Rundveeteelt Vereniging (VRV).

1984 FRS en NRS fuseren met onder andere de organisaties voor melkcontrole tot het Nederlands Rundvee Syndicaat (NRS)

1992 Invoering van identificatie en registratie (I&R) via oormerken

veeteeltvlees JANUARI 2024

VV01-Serie150jaarCRV-deel1.indd 20

15-01-2024 14:18

1 Het NRS-kantoor in Den Haag rond 1910

2 ‘Ús Mem’ staat sinds 1954 in Leeuwarden

3 De eerste stamboeken waren echte boeken

4 De registratiekaart met keuringsrapport van de stier Superstar

5 Vanaf 1985 is het NRS gevestigd in Arnhem

6 Identificatie vindt sinds 1992 plaats met oormerken

4 5

In de beginjaren van de 21e eeuw werden de banden tussen de Nederlandse en Vlaamse coöperaties steeds nauwer aangehaald, wat uiteindelĳk in 2008 leidde tot de vorming van het huidige CRV.

Van stamboekkluis naar server Stamboeken waren in de beginjaren dikke, zware boeken die in stamboekkluizen werden opgeslagen. Maar er werden ook gedrukte afleveringen uitgegeven als promotiemateriaal. In 1933 werd een nieuwe methode van identificatie van stamboekdieren ingevoerd, aanvankelĳk nog naast het brandmerken. Op een voorgedrukte registratiekaart met onder andere de afstammingsgegevens van het dier legde een schetser de unieke aftekening van ieder individueel dier nauwkeurig vast. Aanvankelĳk was ook het maken van deze registratiekaarten nog handwerk. Maar toen in de loop van de jaren zeventig de computers hun intrede deden, werden deze al snel benut voor de stamboekregistratie en het printen van registratiekaarten. Aan het vertrouwde kalverschetsen kwam in 1991 een eind, toen het veehouders verplicht werd alle geboren kalveren te voorzien van kunststof oormerken met een uniek levensnummer. Helemaal nieuw was het oormerken van kalveren overigens niet, want egaal gekleurde dieren werden als alternatief voor het schetsen al langer voorzien van een ‘blik’. Identificeren en registreren van alle runderen diende niet alleen de veeverbetering, maar had ook een veterinair doel. Omdat alle gegevens vastlagen en direct

2002 Stamboekwerking wordt Vlaamse in plaats van nationaal Belgische bevoegdheid

waren op te vragen, waren bĳ uitbraken van dierziekten snel familieverbanden en verplaatsingen na te trekken. Toch bleef het stamboekkantoor van het NRS – in 1985 verhuisd van Den Haag naar Arnhem – nog jaren de centrale plaats voor de opslag van gegevens en daarmee het kloppend hart van de veeverbetering in de Lage Landen. Totdat enkele jaren geleden werd besloten om databestanden uit veiligheidsoverwegingen over te zetten op externe servers.

Registreren in een paar kliks Hoe zouden de oprichters van het stamboek kĳken naar de stamboekregistratie anno 2024? Met de nieuwe CRV Dier-app is aanmelden van een kalf geregeld met een paar keer klikken op een smartphone. De stamboekregistratie, die aanvankelĳk was voorbehouden aan ‘uitmuntend rundvee’ en dieren met een vlekje op een verkeerde plek nog resoluut uitsloot, is nu gemeengoed voor de volledige Nederlandse en Vlaamse rundveestapel, ongeacht aftekening of afstamming. De voortrekkers van de stamboeken zouden echter ongetwĳfeld trots zĳn. De betrouwbaarheid van de geregistreerde gegevens geldt na 150 jaar nog altĳd als handelsmerk van de Nederlandse en Vlaamse rundveefokkerĳ. l Verantwoording: deze serie is tot stand gekomen op basis van historische boeken waaronder ‘100 jaar N.R.S.’ en ‘Een eeuw Fries stamboekvee’ en met de hulp van medewerkers en oud-medewerkers van CRV, waaronder met name Reimer Strikwerda, Henk Buĳs, Frans Kuĳpers en Jan Francken.

2008 Het Nederlandse CR Delta en de Vlaamse VRV fuseren tot CRV

2018 Nieuwe Europese fokkerijverordening is van kracht

2020 CRV verplaatst I&R-databestanden naar externe servers

veeteeltvlees JANUARI 2024

VV01-Serie150jaarCRV-deel1.indd 21

15-01-2024 14:18

ACHTERGROND BIEST

Goede biest is

meer dan brix

veeteeltvlees JANUARI 2024

VV01-Biest.indd 22

15-01-2024 12:10

Dat een kalf na de geboorte het best zo snel mogelijk biest moet krijgen, weten we al lang. Maar alleen snel biest geven maakt het biestmanagement nog geen succes. Het is ook de kwaliteit die telt. Is pasteurisatie daarbij bijvoorbeeld altijd aan te raden? Ilke van Hese nam het onder de loep. TEKST JUSTINE POPPE

‘E

r is al zo veel over biest geschreven en toch zijn we nog niet uitgeschreven’, weet Ilke van Hese, die als onderzoeker aan de faculteit Diergeneeskunde verbonden is aan het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO). Zij rondde recent haar promotieonderzoek over biest af. ‘De interesse rond dit onderwerp is groot. En dat is niet abnormaal’, geeft ze aan. ‘Een kalf wordt zonder passieve immuniteit geboren. Alleen met antistoffen uit de eerste melk kan het zich tegen ziekten weren. Krijgt het kalf te weinig afweerstoffen binnen, dan wordt de kans op gezondheidsproblemen, zoals kalverdiarree, groter.’

Beste biest van Belgisch witblauwen Volgens Van Hese kan een biestmanagement op drie niveaus fout lopen. ‘We spreken van productiefalen als de moederkoe te weinig biest of biest van slechte kwaliteit produceert. Opnamefalen treedt op als het kalf te weinig of te laat biest krijgt. Bij absorptiefalen ten slotte absorbeert het kalf te weinig antistoffen via de darm.’ In haar studie legde Van Hese de nadruk op biestproductie en -absorptie en minder op de opname, want daarbij speelt de attitude van de veehouder de grootste rol. ‘In een ideale wereld wordt de koe direct na het kalven gemolken’, zegt ze. ‘Daarna krijgt het kalf zo snel mogelijk melk. Zes uur na de geboorte neemt het kalf niet alleen minder goed de afweerstoffen op, maar daalt ook het antistoffengehalte in de uier van de moederkoe.’ Volgens Van Hese bevat goede biest per liter minstens 50 gram IgG of antistoffen, wat overeenkomt met een brix-score, gemeten met de refractometer, van 22. ‘Biest die lager scoort, hoef je niet weg te gooien’, tipt ze. ‘Ook voor de tweede, derde of vierde biestgift heeft dit gezondheidsvoordelen voor het kalf.’ Onderzoek op ILVO toonde dat Belgisch-witblauwrunderen biest met circa 20 gram meer IgG per liter dan melkkoeien geven. En dat is niet alleen omdat melk van een holsteinkoe meer is verdund. ‘Ook de hoge disbalans in energie, metabolieten en hormonen door de hoge melkproductie kan een verklaring zijn’, stelt Van Hese. Of deze hypothese ook klopt, moet verder onderzoek nog uitwijzen.

Rijk microbioom Biest is meer dan alleen de brix-score. ‘Er zit zoveel meer in de eerste melk dan enkel antistoffen’, vertelt Van Hese. Ze verwijst naar de typische yoghurtbacteriën, zoals lactobacillus en verschillende bifidospecies. Deze goede bacteriën helpen bij de kolonisatie van de darm van het pasgeboren kalf met een gezond microbioom. De samenstelling van dit biestmicrobioom toonde verschillen in ras en seizoen. Maar dat wil volgens de onderzoek-

Bedachtzaam pasteuriseren De warmtebehandeling schaadt echter ook andere stoffen. Zo kunnen ook maternale immuuncellen worden afgedood. ‘De moederkoe verwerft deze cellen na ziekte of vaccinatie’, weet de onderzoekster. ‘De cellen maken de moederkoe als het ware immuun tegen een bepaalde ziekte als bvd.’ Doodt pasteurisatie deze stoffen in de biest af, dan is er geen overdracht van die maternale immuniteit naar het kalf toe. Naast maternale immuuncellen zijn ook bepaalde groeifactoren en antibacteriële enzymen niet bestand tegen pasteurisatie. En dat is jammer, want deze bestanddelen dragen ook bij aan de ontwikkeling en de gezondheid van het maagdarmstelsel. Door al deze neveneffecten is Van Hese niet in alle gevallen voorstander van pasteuriseren. ‘Begrijp me niet verkeerd’, zegt ze. ‘De warmtebehandeling is een goed wapen tegen ziekteoverdracht via de moedermelk zoals mycoplasma, E. coli en salmonella. Maar de vraag is of we dit standaard moeten aanraden voor bedrijven die hier weinig last van hebben. Hoe meer we biest in natuurlijke vorm geven, hoe beter dat is voor de algemene gezondheid.’ Voor bedrijven die biest wel pasteuriseren, is het belangrijk om de drempel van maximaal 60 graden Celsius te respecteren. Ook tijdens het ontdooien of opnieuw opwarmen van de melk. Zo blijven ook gezonde bestanddelen bewaard. ‘Een boer heeft soms weinig tijd, waardoor dit au bain-marie verwarmen vaak met te heet water gebeurt’, weet ze. ‘Nog slechter voor de biestkwaliteit is het opwarmen van de melk in de microgolf.’ Van Hese ziet kansen in haar onderzoek. ‘Er komt veel Europese wetgeving op ons af op het gebied van dierenwelzijn en antibioticareductie. Dierziekten voorkomen wordt belangrijker dan genezen.’ Met haar onderzoek wil ze daar een steentje aan bijdragen. ‘Goed biestmanagement legt de basis voor een goed immuunsysteem en preventief gezondheidsbeleid’, aldus Van Hese. l

veeteeltvlees JANUARI 2024

VV01-Biest.indd 23

ster niet zeggen dat een bepaald ras of seizoen daarom beter is. Over het algemeen geldt dat hoe diverser de darmflora is, hoe beter dat is voor het immuunsysteem van het kalf. ‘Bij biest ligt de focus op het antistoffengehalte’, stelt ze. ‘Niet verkeerd, maar daarbij vergeten we andere componenten die bijdragen aan een gezonde darmwerking. Ook die maken het kalf weerbaar tegen ziekten.’ Een veehouder houdt deze goede bacteriën daarom het liefst zo veel mogelijk in de melk. En dat lukt niet met pasteuriseren. ‘Deze techniek schaadt de goede bacteriën, waardoor ook hun gezondheidsvoordelen verdwijnen’, verklaart Van Hese. ‘Met dit gegeven in het achterhoofd is het de vraag of we gepasteuriseerde biest eventueel kunnen aanvullen met probiotica.’

15-01-2024 12:10

Virtuose d’Argenton Rejoui x Kubitus

Fenomeen in dagelijkse groei Ki-code: 945085

Op 33 mnd: 1158 kg en 151 cm (+11)

⊲ Economische bloedvoering ⊲ Geeft uitzonderlijk lengte en gestalte ⊲ Mannelijke karkasindex van 118

Wilt u sperma van Virtuose of andere stieren bestellen, bezoek dan onze webshop op shop.crv4all.nl of shop.crv4all.be

011-24 adv Virtuose VV jan24.indd 2

15-01-2024 10:25

KEURING SINT-TRUIDEN

Drie voor Terbeck Negen keer rubriekswinst en drie kampioenstitels. Dat was het palmares van de Terbeckstal op de jaarmarktprijskamp in Sint-Truiden. De kwaliteit van de dieren lang hoog, de publieke opkomst was groot.

Vegas van de Bremberg (v. Donnay), kampioen stieren onder de 10 maanden

TEKST WIM VEULEMANS

n de jongste rubriek vrouwelijk, die tot 10 maanden, was de kampioenswinst op de prijskamp in Sint-Truiden voor de Cabotindocher Delicatesse du Cortil Gayot van Philippe Melotte. Deze vaars van acht maanden imponeerde met ontwikkeling, een prachtig belijnde en brede achterhand en massa in de voorhand. In de groep van 10 tot 20 maanden had Stien van Terbeck (v. Lego) letterlijk en figuurlijk overwicht. Met haar massa en ontwikkeling, breedte en uitstraling pakte zij verdiend de kampioenstitel. Voor fokker Jan Roggen was het de eerste van drie titels die hij wist te verzilveren. Ook die bij de koeien ging naar zijn fokkerij. Nana van Terbeck, een dochter van Vidal, won de titel. De koe van nog geen vier jaar toonde massa en breedte met een vlotte stap.

De titel bij de vaarzen van 20 tot 44 maanden was tot slot voor Moonlight ten Dreve (v. Jet-Set) van Schuppen fv, die na haar rubriekswinst in Brussel in nog mooiere conditie stond. De jongste reekswinnaar, Vegas van de Bremberg, werd meteen ook kampioen bij de stieren onder de 10 maanden. De jonge Donnayzoon van Bart Willems toonde voor zijn jonge leeftijd veel ontwikkeling met een brede, mooi belijnde achterhand. Een compleet plaatje toonde ook Sietse van de Sluizenweg van Marc Peters en Anny Meers. Deze Darkozoon showde diepte in de borst en een sterke schouderpartij. De laatste titel was voor Stigma van Terbeck, opnieuw van Roggen, een Brilliantzoon met veel breedte en ontwikkeling. l

Delicatesse du Cortil Gayot (v. Cabotin), kampioen vaarzen onder de 10 maanden

Tabel 1 – Rubriekswinnaars keuring Sint-Truiden (winnaars vetgedrukt)

rubriek

naam dier

stieren –10 mnd. Vegas van de Bremberg Theodore ten Dreve Zoro van de Bremberg stieren 10-15 mnd. Vico van de Attenhoeve Sietse van de Sluizenweg Tony van de Attenhoeve stieren +15 mnd. Stigma van Terbeck vrwl. –10 mnd. Tasmanie van Terbeck Tina van het Bareelhof Delicatesse du Cortil Gayot Tennessee van Terbeck Toppie van Terbeck vrwl. 10-20 mnd. Tornade van Terbeck Stella ten Dreve Symbool van Terbeck Sjouke van Terbeck Savannah van Het Bareelhof Stien van Terbeck vrwl. 20-44 mnd. Clarabelle van het Boyerhof Panthère de Notre Dame Moonlight ten Dreve Parel van het Bareelhof koeien Odyssee van het Bareelhof Nana van Terbeck

geb. datum vader

m.vader

eigenaar, woonplaats

27-06-2023 12-04-2023 05-04-2023 20-02-2023 22-12-2022 10-10-2022 25-06-2022 16-06-2023 24-05-2023 09-05-2023 06-05-2023 22-03-2023 22-02-2023 25-12-2022 24-11-2022 04-10-2022 07-09-2022 26-05-2022 04-11-2021 27-07-2021 21-04-2021 21-05-2021 21-08-2019 21-07-2018

Panache Jet-Set Praga-Khan Vison Casper Or Rubis Courtois Zougar Futé Vidal Esperanto Esperanto Darko Darko Hazard Zougar Darko Attribut Attribut Vidal Idéfix Impérial Idéfix

Bart Willems, Tielt-Winge Schuppen fv, Velm Bart Willems, Tielt-Winge Jacques Robijns, Attenhoven Marc Peters en Anny Meers, Millen Jacques Robijns, Attenhoven Roggen-Schotsmans lv, Kersbeek Roggen-Schotsmans lv, Kersbeek Stijn Veulemans, Glabbeek Philippe Melotte, Lathuy Roggen-Schotsmans lv, Kersbeek Roggen-Schotsmans lv, Kersbeek Roggen-Schotsmans lv, Kersbeek Schuppen fv, Velm Roggen-Schotsmans lv, Kersbeek Roggen-Schotsmans lv, Kersbeek Stijn Veulemans, Glabbeek Roggen-Schotsmans lv, Kersbeek Davy Claessens, Stokkem La Ferme de Notre Dame, Maleves Schuppen fv, Velm Stijn Veulemans, Glabbeek Stijn Veulemans, Glabbeek Roggen-Schotsmans lv, Kersbeek

Donnay Vidal Digital Amaretto Darko Jet-Set Brillant Donnay Donnay Cabotin Darko Geronimo Darko Donnay Islo Islo Darko Lego Darko Oulare Jet-Set Darko Idéfix Vidal

Sietse van de Sluizenweg (v. Darko), kampioen stieren 10-15 maanden

Stien van Terbeck (v. Lego), kampioen vaarzen 10-20 maanden

Moonlight ten Dreve (v. Jet-Set), kampioen vaarzen 20-44 maanden

veeteeltvlees JANUARI 2024

VV01-KeuringStTruiden.indd 25

12-01-2024 15:51

COMMISSARISSEN IN BEELD MARLOUS BOOIJINK

Het hoogste bestuurlijke orgaan van de coöperatie CRV is de ledenraad. Namens de ledenraad houdt de raad van commissarissen (RvC) toezicht op het beleid van de CRV Holding bv. In de RvC zitten zeven veehouders en drie commissarissen van buiten de sector. Wie zijn zij en wat is hun visie? In een serie in Veeteelt stellen ze zich voor.

Tineke Vermeulen-Rehorst Wanda Verdonck Jochem van der Starre Marlous Booijink (extern) Jolanda van Haarlem (extern)

Gert-Jan Verploeg Wietse Duursma Peter Schrijver Freek Rijna (extern) Luc Reijnders

Zuinig op parels

van Nederlandse landbouw Ze kent de dynamiek van coöperaties, maar ook die van private investeringsfondsen en beursgenoteerde multinationals. Marlous Booijink is financieel specialist, boerendochter, akkerbouwer en dressuurruiter. Zonder achtergrond in de rundveehouderij heeft ze alles in huis om als extern commissaris kritisch mee te kijken met de koers van CRV. TEKST WICHERT KOOPMAN

e ene dag zit ze aan tafel met multimiljonairs met een derde huisje in Spanje, de volgende dag schuift ze aan in de CRV-ledenraad bij veehouders die ’s ochtends extra vroeg zijn opgestaan om nog voor de vergadering het stalwerk af te ronden. Marlous Booijink, gepokt en gemazeld in de financiële wereld van een beursgenoteerde multinational en de ‘private equity’, is nu bijna een jaar lid van de raad van commissarissen van CRV.

Boer is niks zonder coöperatie Dat ze ‘ja’ zei op de uitnodiging om te solliciteren op de commissariaatsfunctie bij CRV ligt meer voor de hand dan het in eerste instantie lijkt. Booijink (44) komt uit een akkerbouwfamilie en beheert samen met haar man een akkerbouwbedrijf in de Noordoostpolder. De vof teelt onder andere suikerbieten en is lid van coöperatie Cosun. ‘Het coöperatief model is een heel mooie vorm om als kleinere ondernemers samen een sterk bedrijf op te bouwen’, vindt Booijink. ‘Zo heeft de Nederlandse landbouw meerdere parels voortgebracht van toonaangevende coöperaties met een rijke historie. CRV is er daar een van. Op deze parels moeten we zuinig zijn, zeker nu de agrarische sector in ons land onder druk staat. Ik denk

naam Marlous Booijink woonplaats Kraggenburg leeftijd 44 jaar opleiding bedrijfseconomie Tilburg University bedrijf samen met echtgenoot een akkerbouwbedrijf gespecialiseerd in pootaardappelen functie CFO Pandriks Group vorige functies (o.a.) vicepresident finance DSM Food Specialities, diverse (financiële) functies bij FrieslandCampina bestuursfunctie lid raad van commissarissen CRV Holding bv sinds 2023

daarom graag mee over de strategie om de coöperatie toekomstbestendig te houden.’ Booijink leerde de melkveesector en de dynamiek van de coöperatie goed kennen in de bijna veertien jaar dat ze bij FrieslandCampina werkte. Daarna was ze drie jaar in dienst bij de ‘food ingredients’-divisie van de beursgenoteerde multinational DSM. ‘Bij FrieslandCampina wist ik heel duidelijk waar ik me voor inzette: een goed resultaat voor de leden-melkveehouders. Daarbij is de strategie van coöperaties meer gericht op het langetermijnperspectief’, ervaarde ze. ‘Bij DSM was het verhaal bij de eerstvolgende kwartaalrapportage altijd het belangrijkst. Aandeelhouders kunnen namelijk eenvoudig hun aandelen verkopen als ze niet tevreden zijn. Voor de leden van verwerkende coöperaties is dat heel anders. De hoop bieten die wij – ja, als het moet spring ik ook op de trekker – met veel gemodder nog net voor de kerst uit de grond hebben gekregen, zou waardeloos zijn zonder onze verwerkende coöperatie Cosun.’

Meer dan financieel succes De commissaris van CRV heeft in haar functies altijd zware financiële verantwoordelijkheid gedragen. Toch is het financieel succes van de organisatie nooit

veeteeltvlees JANUARI 2024

VV01-CommissarisInBeeld.indd 26

12-01-2024 16:51

haar belangrĳkste drĳfveer geweest, zo maakt ze duidelĳk. ‘Bĳ de divisie voedingsingrediënten van DSM werkten we aan verduurzaming van de levensmiddelensector. Door de omvang en de financiële slagkracht kan een multinational hier echt een verschil maken. Ik vond het heel uitdagend om me daarvoor in te zetten’, verklaart Booĳink. ‘Maar door de omvang van DSM was mĳn functie ook een radertje in het grote geheel en ik wilde graag weer breder betrokken zĳn bĳ een bedrĳf.’ Deze brede betrokkenheid vond ze als financieel directeur (CFO) bĳ Pandriks, een relatief jong en snel groeiende producent van afbakbrood voor supermarkten. ‘Het bedrĳf heeft hiervoor een uniek duurzaam concept ontwikkeld, waardoor supermarkten tientallen procenten minder oud brood weggooien’, vertelt Booĳink. ‘En het mooie is, we kopen onze granen rechtstreeks in bĳ telersverenigingen van boeren in Nederland en Duitsland, onze belangrĳkste afzetmarkten. We betalen de telers een goede prĳs voor goede kwaliteit. En dat spreekt mĳ als akkerbouwer natuurlĳk extra aan.’ Pandriks is eigendom van investeringsfondsen van vermogende families. ‘Het klopt dat de eigenaren kritisch kĳken naar het rendement van hun investeringen’, beaamt de CFO. ‘Toch hebben ze nog nooit een opmerking gemaakt over de paar centen extra die we aan onze telers betalen. Ze snappen dat een goede prĳs betalen belangrĳk is voor een duurzame relatie en dat een duurzame relatie met graantelers de kwaliteit van het concept van Pandriks versterkt.’

Leren van paardenstamboek

Marlous Booijink: ‘Over werken met data kan de paardenfokkerij leren van de rundveefokkerij, maar het paardenstamboek is beter in marketing’

In het gesprek met de CRV-commissaris over de rundveefokkerĳ komen al snel parallellen boven met de paardenfokkerĳ. Want behalve ambitieus in haar werk is Booĳink dat ook in de dressuursport. Ze berĳdt drie paarden tot op nationaal subtopniveau (Prix St. George), wat dagelĳks minimaal een uur training vraagt. ‘Na een dag op kantoor is het heerlĳk om ’s avonds lekker fysiek met de dieren bezig te zĳn in de buitenlucht’, verklaart ze. In de paardenstal in Kraggenburg staan in totaal overigens vĳf dieren, omdat Booĳink en haar man ook paarden fokken.‘Ja, ook in de fokkerĳ van paarden maken we gebruik van genoomfokwaarden, al is de betrouwbaarheid daarvan nog wel een stuk lager dan in de rundveefokkerĳ. Dat is met name te wĳten aan een gebrek aan data. Wat dat betreft kunnen we in de paardenfokkerĳ nog wel wat leren van de rundveefokkerĳ’, denkt de CRV-commissaris. ‘Maar het omgekeerde geldt als het om marketing gaat. Het Koninklĳk Warmbloed Paardenstamboek Nederland, KWPN, weet de kwaliteiten van het ras in het buitenland uitstekend tot waarde te brengen en fokkers profiteren daarvan. Ik denk dat daar nog kansen liggen voor CRV. Want is de kwaliteit van Nederlandse en Vlaamse koeien niet net zo superieur als de kwaliteit van onze paarden?’ l

veeteeltvlees JANUARI 2024

VV01-CommissarisInBeeld.indd 27

12-01-2024 16:51

FOKKERIJ KI-STATISTIEKEN

Bullseye Blue mixte

populairste rietje in 2023 Met 30.143 geregistreerde eerste inseminaties was BullsEye Blue veruit het populairst in Nederland. Deze rietjes van een trio van vruchtbare Belgisch-witblauwstieren voor gebruikskruising werden daarmee dubbel zo vaak ingezet als de nummer twee op de Nederlandse toplijst, Ecossais de Chardeneux.

Jefferson is al jaren een van de meest ingezette Belgisch-witblauwstieren in de zuivere fokkerij

TEKST WIM VEULEMANS

en opvallende trend in de fokkerij is dat steeds meer ki-organisaties inzetten op mengsperma om de kans op dracht te verhogen. Zo verkochten BBG en CRV van BullsEye Blue – mengssperma van drie goed bevruchtende stieren – in het segment ‘zeer vlot’ ruim 30.000 rietjes in Nederland, in Vlaanderen was dit sperma goed voor 2.323 eerste inseminaties. Dat blijkt uit de voorlopige inseminatiecijfers van het CRV Stamboek. Individueel was Ecossais de Chardeneux de meestgebruikte vleesveestier, zowel in Nederland als in Vlaanderen. Hij was in Nederland goed voor 16.447 eerste inseminaties, in Vlaanderen zorgde hij voor 3.026 eerste inseminaties.

Tabel 1 – Aantal eerste inseminaties geregistreerd in CRV Stamboek in 2022-2023 in Nederland

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

naam

aantal

Mixed Semen BullsEye Blue Zv 3 Ecossais de Chardeneux Maestro du Chateau Polly van de Blomsteeg Vekis Barack Vekis Poetin Stoevelaar Berend Indulgent de l’Etang Bleu Tonus du Bois d’Auge Rian 35 van de Plashoeve

30.143 16.447 15.725 15.018 13.115 10.675 10.544 10.055 9.596 8.858

De populairste stier in de zuivere fokkerij was Jefferson de Dessous la Ville met 1.251 eerste inseminaties in Vlaanderen. Zijn stalgenoot bij BBG Cachemire de Dessous la Ville haalde 1.093 eerste inseminaties.

Witblauw wint aandeel In Nederland werden voorlopig in 2023 1.461.919 eerste inseminaties geregistreerd, een 4.000 minder dan een jaar eerder. Zwartbont holstein heeft daarin een aandeel van 47,9 procent. Procentueel is dit aandeel gedaald, in aantal inseminaties zijn er dit meer dan 28.000 minder. Belgisch witblauw maakt de omgekeerde beweging. Er werden voorlopig al meer dan Tabel 2 – Aantal eerste inseminaties geregistreerd in CRV Stamboek in 2022-2023 in Vlaanderen

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

naam

aantal

Ecossais de Chardeneux Polly van de Blomsteeg Mixed Semen BullsEye Blue Zv 3 Verger du Circuit Tenor de Mianoye Tabac du Lac Hedelykke Samson Castor van de Bremberg Abruti du Bouchelet Jefferson de Dessous la Ville

3.026 2.681 2.323 2.271 1.765 1.649 1.627 1.440 1.321 1.251

17.000 eerste inseminaties meer geregistreerd dan in 2022, goed voor een aandeel van 24,8 procent, 1,2 procent meer dan vorig jaar. Ook angus blijft stijgen in aantal eerste inseminaties. Het ras was in 2023 in Nederland goed voor 14.582 eerste inseminaties. Inra95 blijft al jaren hangen rond de 3.100 eerste inseminaties. Van blonde d’Aquitaine werden 1.430 eerste inseminaties geregistreerd, vijftig meer dan een jaar eerder. Alle andere rassen blijven onder dit aantal en al jaren op hun eigen stabiele niveau. Opvallende stijger in de laatste jaren is het ras speckle park, dat goed is voor 1.064 eerste inseminaties, dubbel zoveel als vier jaar geleden.

Groei in Vlaanderen In Vlaanderen zien we dezelfde trends. Hier werden 227.048 eerste inseminaties geregistreerd, een 1.400 minder dan in 2022. Het aandeel Belgisch witblauw steeg in 2023 tot 29,1 procent en 66.171 eerste inseminaties. 55,6 procent van de eerste inseminaties, of 126.156 was met zwartbont holstein. Charolais verdubbelde in aantal eerste inseminaties tot 228. Opvallender is de stijgende trend in Belgisch witblauw dubbeldoel. Dit ras was goed voor 1.366 eerste inseminaties, 212 meer dan een jaar eerder. l

veeteeltvlees JANUARI 2024

VV01-Ki statistieken.indd 28

15-01-2024 12:13

CRV COÖPERATIENIEUWS

Meld je aan voor de vleesvee-jongerenavond De Federatie Vleesveestamboeken Nederland, VleesveeNL, Colland en Young CRV organiseren op 28 februari een gezamenlijke avond voor jonge vleesveehouders. Een mooie gelegenheid om andere jongeren te ontmoeten en de passie voor de vleesveehouderij te delen. Deze avond zal Sam Van de Voorde, teamleider ki en et bij CRV Vlaanderen, een presentatie geven met praktische tips en adviezen voor verbetering van de vruchtbaarheid bij vleesvee.

De tweede spreker is vleesveehouder Marnix Knetemann, die in 2018 op de Nederlandse televisie te zien was in de serie ‘Boer zoekt vrouw’. Hiermee werd hij in een keer een ‘Bekende Nederlander’. Op 28 februari vertelt hij hoe hij terugkijkt op het avontuur en legt uit hoe hij omgaat met de publiciteit rondom zijn bedrijf. De jongerenavond vindt plaats op 28 februari in Beekzicht, Scherpenzeelseweg 45 in Barneveld en start om 20.00 uur.

Nieuwe stalnamen Onderstaande aanvragen voor stalnamen zijn in het laatste kwartaal van 2023 binnengekomen bij de afdeling stamboek van CRV. Als veertien dagen na publicatie geen bezwaren tegen deze stalnamen zijn ingediend, krijgen ze de officiële status. stalnaam

naam

woonplaats

Hoeksma Geertjeshoeve Westside HenDex Farm

melkveehouderij Hoeksma A. J. Peters melkveebedrijf Oostvogels vof Hendriks-Bos

Foudgum Hoge Hexel Schijf De Rips

Marnix Knetemann

Sam Van de Voorde

Aanmelden is noodzakelijk en kan nog tot 21 februari. Scan hiervoor de QR-code

Prijskampen in Affligem en Ravels De prijskamp Affligem vindt dit jaar plaats op zondag 28 januari in de Ponyhoeve, Jan De Trochstraat 135 in Dilbeek. Inschrijven voor deze prijskamp is niet meer mogelijk. Op zondag 18 februari is er tijdens de Agridagen in het Weelde Depot in Ravels een prijskamp. Hieraan kunnen alle Vlaamse stamboekdieren van het witblauwras deelnemen. Voor meer informatie over deze prijskamp en inschrijvingen kunt u contact opnemen met Tom Smets: tomsmets81@gmail.com of tel. 0475-60 75 88 (bellen na 20.00 uur)

Online verkiezingen regiobesturen Leden van Coöperatie CRV kunnen komende weken stemmen op nieuwe kandidaten of opnieuw verkiesbare kandidaten voor de CRV-regiobesturen. Deze verkiezingen worden volledig

online gehouden. Leden ontvangen voor deze verkiezingen van hun regiobestuur een uitnodiging. Hierin worden ook de kandidaten voor de eigen regio voorgesteld.

Alle kandidaten zijn ook terug te vinden op de website van Coöperatie CRV. Kijk op: www.coöperatie-crv.nl of scan de QR-code

Young CRV organiseert excursie naar Denkavit In de voorjaarsvakantie organiseert Young CRV op vrijdag 16 februari en woensdag 21 februari excursies naar de fabriek en onderzoeksstal van kalvermelkproducent Denkavit. We worden ontvangen in de bezoekersruimte met uitzicht over de vleeskalverstal en krijgen hier een presentatie van specialisten van Denkavit en CRV met als titel: ‘Effect van opfok op het genetisch potentieel van het kalf’. Daarna volgt een rondleiding door de fabriek. Het programma start om 11.30 uur is om ongeveer 15.00 uur afgelopen en is inclusief een lunch. Aanmelden voor deze

interessante excursie is noodzakelijk en kan nog tot 14 februari. Het aantal deelnemers is gelimiteerd tot 40 personen per dag.

Het adres is: Gruttoweg 7 in Stroe. Scan voor het aanmeldingsformulier de QR-code

veeteeltvlees JANUARI 2024

VV01-CRVCoopNieuws.indd 29

16-01-2024 15:56

MANAGEMENTNIEUWS

Farmaceuten in gesprek over blauwtongvaccin GEZONDHEID – Demissionair minister Piet Adema voert gesprekken met tien farmaceuten over de ontwikkeling van een vaccin tegen blauwtong. Adema streeft ernaar om voor de start van het knuttenseizoen een vaccin tegen de serotype 3-variant van blauwtong beschikbaar te hebben. Als gevolg van blauwtong is afgelopen jaar 0,2 procent van de rundveepopulatie en ruim 5 procent van de schapenpopulatie doodgegaan, meldt de minister. Het aantal besmettin-

gen is de afgelopen weken flink gedaald. Ook het aantal meldingen van dode dieren bij Rendac is weer op het niveau van voor de blauwtongepidemie. In totaal is op ruim 1990 schapenbedrijven en 2200 rundveebedrijven een besmetting met blauwtong aangetoond via bloedmonsters. Nog eens een kleine 1600 bedrijven meldden bij blauwtong horende ziekteverschijnselen zonder dat er bloedonderzoek is gedaan.

Limburgs bedrijf maakt panelen van koemest MAATSCHAPPIJ – Een bedrijf uit Venlo maakt sinds kort panelen die voor een groot deel uit koemest bestaan. Deze panelen kunnen gebruikt worden in onder meer meubilair, maar ook in wanden, dakschotten en binnenmuren. SAM Panels maakte al panelen van cellulosevezels uit onder meer gras en mais, maar ook uit oud papier en groente- en fruitresten. De nieuwste panelen bestaan voor 80 procent uit digestaat en voor 20 procent uit hennepvezels, legt CEO John Smits uit. ‘Deze productie sluit aan bij zowel de stikstof-, klimaat- als gasproblematiek. De grondstof is digestaat, ofwel

vergiste mest uit een biovergister. Als je verse mest vergist, is er minder ammoniakuitstoot en dat is een mooi verhaal met de stikstofcrisis.’ Vergisting gekoppeld aan een warmtekrachtkoppeling levert bovendien ook hernieuwbare energie op, geeft Smits aan, waardoor Nederland minder afhankelijk is van fossiele brandstoffen. Ook de oneindige CO2-opslag is volgens Smits een sterk punt. ‘Gebruik je digestaat als compost, dan komt de CO2 uit de compost na een aantal jaar terug in de atmosfeer. Bij deze panelen is dat niet zo. Is het product aan het einde van zijn leven, dan

nemen we het terug om de grondstoffen te recyclen. De CO2 zit als het ware in het product gecapteerd.’ SAM Panels neemt het digestaat af van een extern biovergistingsbedrijf, met mest van zo’n dertien boeren. Nadat het opgehaald is, haalt het bedrijf de cellulosevezels uit het digestaat en perst ze samen met de hennepvezels onder hoge druk en temperatuur tot panelen. Consumenten hoeven niet bang te zijn voor de geur van het materiaal. ‘Omdat de mest is vergist, is de geur ook deels geneutraliseerd.’

EU verwacht gemiddelde vleesprijs van 5 euro in 2035

ECONOMIE – Vleesprijzen in de Europese Unie zullen eerst nog wat dalen, maar daarna structureel gaan stijgen tot rond gemiddeld 5 euro per kilo in 2035. Dit voorspellen marktanalisten van de EU in een vooruitblik op ontwikkelingen in de agrarische sector voor de komende twaalf jaar. De analisten voorzien dat een aanhoudend laag economisch rendement en strengere (milieu)wetgeving de komende jaren zullen leiden tot een daling van het aantal zoogkoeien in de EU. Stimulerende effecten zoals gekoppelde inkomenssteun, bepaalde vergroeningspremies in het kader van het nieu-

we gemeenschappelijke EU-landbouwbeleid en gunstige marktontwikkelingen zullen volgens hen het tempo van krimp enigszins vertragen, maar deze krimp niet stoppen. Ze verwachten dat in de EU in 2035 ongeveer 8,6 procent minder zoogkoeien gehouden worden. Ook de melkveestapel zal structureel krimpen, waardoor de daling van het totaal aantal koeien over twaalf jaar uitkomt op circa 11 procent. Tegelijkertijd voorzien de onderzoekers dat het gemiddelde gewicht van slachtrunderen blijft stijgen door betere voeding en management, maar ook door een stijgend aandeel dieren van echte vleesrassen in de Europese vleesveestapel. De toename in geslacht gewicht wordt nog wel wat afgeremd als meer veehouders kiezen voor biologische productie of een andere vorm van meer extensieve vleesveehouderij. Al met al verwacht de EU een continue daling van de vleesproductie, waardoor deze in het jaar 2035 uiteindelijk ongeveer 9,2 procent lager is dan het gemiddelde over de afgelopen drie jaar. Tegelijkertijd wordt tot 2035 een daling van de vlees-

consumptie met circa 0,5 kg per hoofd van de Europese bevolking verwacht. De vraag naar rundvlees in de wereld zal de komende jaren stijgen, met name door een toenemende consumptie in China, Vietnam en Afrika. Daarnaast zal minder slachtvee levend geëxporteerd worden. De EU voorziet daarom voor de komende jaren een stijging van de EU-rundvleesexport met circa 2 procent per jaar. Deze export is dan vooral gericht op koopkrachtige buurlanden zoals het Verenigd Koninkrijk, Zwitserland en Noorwegen en landen waarmee de EU een vrijhandelsverdrag heeft, zoals Canada en Japan. Overigens gaat de EU ook wat meer rundvlees importeren om de daling van de eigen productie op te vangen. Na een periode van hoge vleesprijzen verwachten de marktanalisten van de EU voor de eerstkomende jaren wat lagere prijzen. Voor de middellange termijn voorzien ze dat stijgende productiekosten en een dalende vleesproductie echter leiden tot structureel hogere prijzen, oplopend tot gemiddeld ruim 5 euro per kilo in 2035.

veeteeltvlees JANUARI 2024

VV01-ManagementNieuws.indd 30

12-01-2024 15:52

Vlees en huismerken zijn goedkoper in België ECONOMIE – Vlees, maar ook fruit en groenten, zijn goedkoper in België dan in de omringende landen. Dat blijkt uit een recent onderzoek van het Belgisch prijzenobservatorium. In de Belgische consumentenmarkt zijn de prijzen voor identieke merkproducten hoger dan in de buurlanden. Zo blijkt dat in 2022 consumenten in België voor bewerkte producten (van een merk) gemiddeld 10,7 procent meer betaalden dan in Duitsland, 9,1 procent meer dan in Frankrijk en 8,4 procent meer dan in Nederland. Ook niet-voedingsmiddelen waren in België in 2022 duurder. In dit onderzoek keek het prijzenobservatorium ook naar niet-bewerkte levensmiddelen.

Dit deden ze op basis van gegevens van Eurostat. De eigen huismerken zijn in Belgische winkels vaak goedkoper dan in de buurlanden. Daarbij werd het goedkoopste vergelijkbare product vergeleken. In België lag het prijsniveau van een winkelmand samengesteld met huismerken 15 procent lager dan in Frankrijk, 25 procent lager dan in Duitsland en zelfs 40 procent lager dan in Nederland. Omdat het om een eenmalige observatie gaat, geeft het prijzenobservatorium wel mee dat enige voorzichtigheid in de interpretatie aangewezen is. Zo verschilt de prijszetting vaak tussen regio’s, winkelformules of de nabijheid van concurrentie.

Stikstofdepositie in 2022 op 29 procent natuur onder KDW STIKSTOF – In 2022 was in ongeveer 29 procent van de stikstofgevoelige natuurgebieden een stikstofdepositie lager dan de kritische depositiewaarde (KDW) voor dit gebied. Dit betekent dat in 71 procent van de gebieden die kritische depositiewaarde nog werd overschreden. Dit blijkt uit cijfers van het RIVM, gepubliceerd in het Compendium voor de leefomgeving van de Rijksoverheid. Sinds 2005 is de stikstofdepositie op de natuur flink afgenomen. Toen lag in ongeveer 20 procent van de stikstofgevoelige natuurgebieden de stikstofdepositie nog onder de norm. De kritische depositiewaarde (KDW) is de maximale hoeveelheid stikstof die per jaar kan neerslaan op stikstofgevoelige natuur zonder dat dit tot schade aan de natuur leidt. Vorig jaar zijn de KDW’s herzien en voor veel natuurgebieden lager (dus strenger) geworden. Met deze aanpassing is in de berekeningen van het RIVM rekening gehouden. In 2022 sloeg op natuurgebieden gemiddeld ongeveer 385 mol stikstof per hectare per jaar meer neer dan de kritische depositiewaarde. In 2005 was de gemiddelde overschrijding nog 800 mol per hectare per jaar. Hiermee is

de overschrijding van de kritische depositiewaarde in de afgelopen zeventien jaar dus al ruimschoots gehalveerd. Overigens is deze afname vooral gerealiseerd tussen 2005 en 2013. Daarna bleef de depositie ongeveer gelijk. In 2022 is de depositie verder gedaald. Volgens het compendium is dit toe te schrijven aan het relatief droge weer in dat jaar. De mate van overschrijding van de KDW verschilt sterk tussen gebieden. In sommige gebieden, met name gebieden met zeer stikstofgevoelige natuur, zoals vennen en heiden, bedraagt deze meer dan twee keer de toegestane hoeveelheid stikstofdepositie. De grootste overschrijdingen vinden plaats in Natura 2000-gebieden Brabantse Wal, Bargerveen, Dwingelderveld en de Peel. In de in 2021 aangenomen stikstofwet (officieel: Wet stikstofreductie en natuurverbetering) heeft de Nederlandse overheid doelstellingen vastgelegd voor de maximale overschrijding van de KDW’s. Zo zou in 2025 al 40 procent van de stikstofgevoelige habitats in Natura 2000-gebieden onder de KDW moeten uitkomen. In 2030 zou dit 50 procent moeten zijn en in 2035 uiteindelijk 74 procent.

Hoogste peil van het grondwater MAATSCHAPPIJ – Sinds 2000-2001 heeft Vlaanderen niet meer zulke hoge grondwaterstanden gehad in deze tijd van het jaar als nu. Dat meldt de Vlaamse Milieumaatschappij. Op 7 januari 2024 vertoonde 88 procent van de meetlocaties een hoge tot zeer hoge bovenste laag grondwater, ook wel de freatische grondwaterstand genoemd. Zo’n 10 procent van de meetlocaties vertoonde een normale en 2 procent een lage grondwaterstand. Ook de debieten van de waterlopen zijn overal hoog tot zeer hoog. Dit geldt ook voor Nederland. Daar toont de droogtemonitorkaart met de grondwaterindexen overal extreme nattigheid. De oorzaak is de erg natte periode die al meer dan een jaar duurt. ‘Vanaf begin september 2022 tot eind 2023 zien we een omkering van een zeer droge naar een zeer natte situatie’, zegt de VMM. Met 1011,4 millimeter neerslag was 2023 dan ook een heel nat jaar voor België. In Nederland was 2023 met 1150 millimeter een recordregenjaar. In beide landen valt er jaarlijks normaal zo’n 800 millimeter regen. Volgens het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI) zijn de extreem warme oceanen daar verantwoordelijk voor. Hoe warmer die oceanen zijn, hoe meer verdamping, hoe meer vocht in de lucht en hoe meer buien zich vormen. Dat de oceanen zo warm zijn, komt enerzijds door klimaatopwarming. Anderzijds speelt ook het natuurfenomeen El Niño een rol. Dit verschijnsel komt circa om de zeven jaar voor en warmde ook dit najaar de zeewatertemperatuur van de Stille Oceaan op. Dit kan in 2024 globaal recordtemperaturen en extreem weer veroorzaken. Of het in 2024 ook zal blijven regenen blijft voorlopig koffiedik kijken.

Meer actueel nieuws?

veeteeltvlees.be veeteeltvlees.nl veeteeltvlees JANUARI 2024

VV01-ManagementNieuws.indd 31

12-01-2024 15:52

MARKTINFO VOER

Eiwitprijzen dalen behoorlijk – De huidige voederwaardeprijzen zijn berekend door Wageningen Universiteit (WUR) op 12 december 2023. De waarde van 1000 vem (kvem-prijs) daalt naar 14,3 eurocent, de waarde van eiwit stijgt hard naar 173 eurocent per kg dve. – In de onderstaande tabel met de voederwaardeprijzen staan verschillende producten opgesomd met bijhorende voederwaarde. De voederwaarde van het product wordt berekend aan de hand van de cijfers die WUR publiceert. Er wordt daarbij een vergelijking gemaakt tussen de marktwaarde en de voederwaarde. Bij een voederwaardeprijs onder de 100 is het voedermiddel prijstechnisch interessant. Evalueer ook eerst welke producten in het rantsoen passen en kies binnen deze producten de goedkoopste optie. – Eind 2023 zijn de eiwitprijzen hard gestegen, dit zien we ook aan de eiwittoeslag die steeg naar 173 eurocent per kg dve. Gelukkig zijn de eiwitprijzen afgelopen weken behoorlijk gedaald. Dit alles heeft te maken met de neerslag die afgelopen week is gevallen in Brazilië en Argentinië. En midden januari wordt er nog regen verwacht. Valt deze regen echter niet en komt er hitte en droogte, dan is de kans groot dat de prijzen snel oplopen. Momenteel wordt er gehandeld op de termijnmarkt en wordt de handel weer wakker. – Ook de prijs van raapschroot is gedaald. Het aanbod is beter, terwijl de vraag wat minder is door de dalende sojaprijzen. – De graanprijzen zijn afgelopen week stabiel gebleven. De prijzen zijn echter zeer laag, wat opnieuw internationale koopinteresse opwekt. De export komt dus ook meer op gang, alleen de VS heeft het momenteel moeilijk om te concurreren met tarwe op internationaal niveau door een vaste US-dollar. – De markt van de vulmiddelen is stabiel. – Natte aardappelproducten kunnen op dit moment een alternatief zijn voor de zetmeelbronnen in het rantsoen, deze zitten namelijk rond de 75 procent voederwaardeprijs.

ENERGIE- EN EIWITPRIJZEN VOER in eurocenten, excl. btw (bron: Wageningen Livestock Research)

januari 2024 fokvee mestvee

Voederwaardeprijzen geven de verhouding weer van de voederwaarde van mengvoer, grondstoffen en bijproducten in relatie tot de marktprijs. Bij een voederwaardeprijs onder de 100 procent is het voedermiddel prijstechnisch interessant.

vem

dve

vev

rlie s (% ma r ) (€/ ktp ton rijs )

vo (€/ erwa ton ard ) ve ep vi rijs ma voe rktp de rijs t rw .o. aar v. de pri js ( %

)

%d 34 45 89 89 89 58 87 87 87 87 87 87 87 87 87 11,5 22 27 42 87 87 87 87

940 888 694 509 583 1.182 1.180 1.122 1.265 1.038 1.129 968 1.153 942 1.071 1.099 1.129 943 1.035 1.036 1.093 1.068 1.062

74 173 185 49 70 97 128 120 94 97 344 158 482 400 324 132 84 249 197 195 264 241 172

52 67 75 2 21 79 113 115 117 103 161 102 251 158 202 119 84 138 96 118 161 132 97

975 908 666 438 529 1.290 1.307 1.291 1.414 1.172 1.235 1.177 1.249 1.008 1.146 1.206 1.248 949 1.122 1.108 1.178 1.149 1.149

4 4 0 0 0 4 0 0 0 0 0 0 0 0 0 5 5 5 5 0 0 0 0

0,0 0,0 240,0 130,0 160,0 165,1 241,0 233,0 254,0 299,0 450,0 227,0 480,0 316,0 365,0 25,5 51,0 102,9 113,4 328,9 447,6 363,2 337,5

72,4 102,6 193,2 57,1 96,5 172,9 321,3 322,2 340,0 290,5 381,9 289,6 513,5 350,1 430,3 39,9 65,4 92,6 125,8 305,0 374,9 329,9 278,4

grondstoffen energie

grondstoffen eiwit

natte bijproducten

mengvoer

gsv e wa

rin

s i g/ kg d

g/k gd

ds g/k g s structuur

maiskuil graskuil luzerne gerstestro graszaadstro ccm tarwe gerst maismeel droge bietenpulp lijnzaadschilfers palmpitschilfers sojaschroot 44/7 raapzaadschroot DDG tarwe aardappelstoomschillen aardappelsnippers bierbostel maisgluten fokvee standaard (15% re) fokvee eiwitrijk (20% re) afmest groeibrok afmest finish

14,30 173,00 13,90 166,00

Zoek, vervang en bespaar

VOEDERWAARDEPRIJZEN

ruwvoer

y/y

m/m = vergelijking t.o.v. vorige maand y/y = vergelijking t.o.v. dezelfde maand vorig jaar

(bron: Liba)

januari 2024

kvem kg dve kvevi kg dve

m/m

y/y

124 228 166 96 75 72 75 103 118 78 93 90 85 64 78 111 90 108 119 110 121

veeteeltvlees JANUARI 2024

VV01-MarktVoer.indd 32

12-01-2024 15:48

MARKTINFO VEE

KALVEREN NUCHTERE KALVEREN

BROUTARDS LIMOUSIN

1000

700

€ 710

600 500 400 300

€ 250

200 100 0

€ 90

25 30 week

BROUTARDS BLONDE D’AQUITAINE U-stieren 250-300 kg R-stieren 250-300 kg U-stieren 300-350 kg R-stieren 300-350 kg

4,5

U-€ 4,10

4,0

U-€ 4,00

3,5 R -€ 3,16 R -€ 3,15

3,0 2,5 2,0

25 30 week

U-€ 3,99 R -€ 3,77

3,5

R -€ 3,62

3,0 U-stieren 250-300 kg R-stieren 250-300 kg U-stieren 300-350 kg R-stieren 300-350 kg gn geen notering

2,5

2,0

25 30 week

800 700

€ 629,09

600

€ 610,28

500 € 479,55

400 300 DS2 DE2 DU2

200 100

week

KARKASPRIJZEN WERELDWIJD

750 €623,57

650

€579,59

550

€487,01

450 350 250

AS2 AE2 AU2

150 50

land

25 week

Bron: European Market Observatories

franco slachthuis, exclusief btw, in euro/100 kg koud karkasgewicht, volgens de EU-standaardaanbiedingsvorm

STIEREN BELGISCH WITBLAUW

Bron: Veemarkten veemarkten België

U-€ 4,07

4,0

KOEIEN BELGISCH WITBLAUW

Bron: Veemarkten veemarkten België

euro (gem.)/kg levend gewicht (excl. btw)

bron: Bron: Veemarkt veemarkt Agen (Fr.) (Fr.)

5,0

euro (gem.)/kg levend gewicht (excl. btw)

€ 860

franco slachthuis, exclusief btw, in euro/100 kg koud karkasgewicht, volgens de EU-standaardaanbiedingsvorm

800

bron: Bron: Veemarkt veemarkt Les Hérolles Hérolles (Fr.) (Fr.)

euro (max.) per stuk (excl. btw)

bron: Bron: Veemarkt BVK vzw Ciney (B.)

4,5

dikbilstier dikbilvaars dubbeldoel melkvee

900

Groot-Brittannië Uruguay Europa Australië Verenigde Staten Nieuw-Zeeland Argentinië Brazilië

waarde* december 2023 570,05 274,02 489,52 224,37 580,23 349,43 383,45 274,94

trend (m/m**)

= =

*euro/100 kg geslacht gewicht stieren **m/m = vergelijking t.o.v. vorige maand

veeteeltvlees JANUARI 2024

VV01-MarktVee.indd 33

15-01-2024 11:54

AGENDA KEURINGEN EN PRIJSKAMPEN 28 januari 18 februari 9 maart 19 mei

Belgisch-witblauwprijskamp, Dilbeek Belgisch-witblauwprijskamp, Ravels Paasveetentoownstelling, Rhenen Provinciale Belgisch-witblauwkeuring, Sint-Niklaas

VEILINGEN 9 maart 13-14 maart 30 maart

COT-stierenveiling, online Limousinveiling Lanaud, Boisseuil (Frankrijk) BAC-stierenveiling, Laren

4 april 2 mei

Veiling blonde d’Aquitaine, Doux (Frankrijk) Veiling blonde d’Aquitaine, Casteljaloux (Frankrijk)

BEURZEN, STUDIEVERGADERINGEN, DEMODAGEN 16-18 februari

Agridagen, Ravels

Raadpleeg de website veeteeltvlees.be of veeteeltvlees.nl voor een actuele en uitgebreide stand van zaken.

VOORUITBLIK

FEBRUARI BEMESTING In het februarinummer is er plaats voor een jaarlijks terugkerend thema: bodemgezondheid en bemesting. Met het wegvallen van derogatie moet de gift van dierlijke mest flink omlaag. Een goede bodemgezondheid kan hierin compenseren, gezien de belangrijke rol die de bodem heeft in de beschikbaarheid van nutriënten. Verder in dit nummer duiken we ook in het gegeven van de stalbranden. Waar liggen de risico’s, hoe wapen je je bedrijf ertegen en vooral welke verplichtingen zijn er? Daarnaast blikt VeeteeltVlees ook terug op de grootste Vlaamse keuring van dit jaar, deze voor Belgisch witblauw in Dilbeek.

COLOFON VeeteeltVlees is een uitgave van CRV BV in opdracht van Coöperatie CRV ua. De leden van de Coöperatie CRV ontvangen VeeteeltVlees gratis, als onderdeel van het lidmaatschap. VeeteeltVlees verschijnt maandelijks. redactie hoofdredacteur Wim Veulemans redactie Inge van Drie, Jaap van der Knaap, Wichert Koopman, Grietje de Vries, Quinten van Ooijen, Justine Poppe foto- en beeldbewerking Simone Smit, Rogier van der Weiden vormgeving René Horsman, Esther Onida eindredactie Lieke van den Broek hoofd CRV-magazines Jaap van der Knaap redactie-adres Nederland: postbus 454, 6800 AL Arnhem telefoon 026 38 98 800 Vlaanderen: Buchtenstraat 7, 9051 Sint-Denijs-Westrem telefoon 078 15 44 44 fax 09 363 92 06 e-mail veeteelt@crv4all.com

abonnementsprijs/jaar Nederland en België € 99,00, overige landen € 160,00. In combinatie met abonnement op vakblad Veeteelt bedraagt een abonnement € 165,00 per jaar, overige landen € 285,00 per jaar. Prijzen excl. btw. Abonnementen zijn gebaseerd op kalenderjaar en worden jaarlijks in februari gefactureerd. Opzegging is mogelijk per kwartaal. Bel voor opgave van een abonnement: België: CRV Klantenservice (078 15 44 44) e-mail klantenservice.be@crv4all.com Nederland: CRV Klantenservice (088 00 24 440) e-mail klantenservice.nl@crv4all.com advertentie-afdeling Karen Dammer en Froukje Visser postbus 454, 6800 AL Arnhem telefoon (+31)(0)6 53 16 85 29 e-mail advertenties@crv4all.com

Mark Pasveer (15), MacGregor (28, 35), Denkavit (29), Ruben Smit (30) en BBG (35). Overname van artikelen is alleen toegestaan na toestemming van de redactie. Hoewel aan de samenstelling van de inhoud de meeste zorg is besteed, kan door de redactie geen aansprakelijkheid worden aanvaard voor mogelijke onjuistheden of onvolledigheden. Alle auteursrechten en overige intellectuele eigendomsrechten ten aanzien van (de inhoud van) deze uitgave worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze rechten berusten bij CRV BV c.q. de betreffende auteur. Artikelen uit VeeteeltVlees mogen uitsluitend verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden na schriftelijke toestemming van CRV. Druk: Senefelder Misset, Doetinchem ISSN 01.68-7565

illustraties/foto’s De foto’s zijn van de eigen fotodienst van VeeteeltVlees. Uitzonderingen zijn de foto’s van Elevéo (6), Harrie van Leeuwen (6), WUR Open teelten ( 9) , Pioneer (9), Ludo Vandebrouck (10), Regine Foket (12-14), Simone Smit (15),

veeteeltvlees JANUARI 2024

VV01-Agenda.indd 34

16-01-2024 13:53

CRV BEDRIJFSNIEUWS

Bwb-proefstier Scott d’Isle-le-Pré ki-code 945233 verkoper:

Soc. Agricole Son-Delhez, Bastogne

schofthoogte: 143 cm (+6) mnd.

fokker:

Soc. Agricole Son-Delhez, Bastogne

gewicht:

haarkleur:

blauw-wit

geboren:

12-06-2021 938 kg 28 mnd.

Schofthoogte 88,00

Besp. 86,80

Type 81,90

Beenwerk 92,00

Alg. voorkomen 80,00

Scott is een zoon van Têtu uit een dochter van Baisemain. De jonge stier valt op met zijn ijzersterke beenwerk en zijn mooie maat – hij woog op 28 maanden maar liefst 938 kilo. Lengte, gestalte, gewicht. Het is allemaal te vinden in de genen van deze nieuwe proefstier. Op basis van zijn dna-merkers belooft deze nieuwe Têtuzoon dus alle goeds gericht op economische fokkerij.

Eindbeoordeling 87,20

LAQUAIS DE LA COUE

OISEAU DE LA COUE

INCONNUE DE LA COUE QUIET DE ROCHE GUE

TÊTU DE LA COUE 100 / 90 / 86 / 59 / 85 / 89 RUCHE DE LA COUE

MODESTE DE LA COUE MANNEQUIN DE SBERCHAMPS

BAISEMAIN D’HONTOIR RAYON NOIR D’HONTOIR

2002 D ‘ISLE-LE-PRÉ 75 / 87 / 84 / 92 / 80 / 86

TANGO DU SART 0531 D’ISLE-LE-PRÉ

OPPRIMÉE D’ISLE-LE-PRÉ

Têtu, de vader van de nieuwe proefstier Scott

Bezoek CRV op de Agridagen in Ravels Van vrijdag 16 tot en met zondag 18 februari vinden de Agridagen plaats in het Vlaamse Ravels. Natuurlijk is ook CRV hier aanwezig met een stand. U vindt ons op standnummer 5321 in hal 5.

De Agridagen zijn geopend van 10.00 uur tot 18.00 uur en parkeren is gratis. Op zondag staat er een prijskamp voor het Belgisch-witblauwras op het programma. Meer informatie hierover is te vinden in het CRV-coöperatie-

nieuws op pagina 29 in dit nummer van VeeteeltVlees. Kijk voor alle informatie over de Agridagen op de website www.agridagen.be of scan de OR-code

Bwb-proefstier Tedesco van den Hondelee ki-code 945234 verkoper:

Luc Van Ceulebroeck, Zwijnaarde

schofthoogte: 138 cm (+5) 24 mnd.

fokker:

Luc Van Ceulebroeck, Zwijnaarde

gewicht:

haarkleur:

zwart-wit

geboren:

04-12-2021 852 kg op 24 mnd. 33 cm op 24 mnd.

Schofthoogte 85,00

Besp. 87,70

Type 86,00

Beenwerk 76,00

Alg. voorkomen 80,00

SPIRIT VAN DE KRAKEHOEVE

Eindbeoordeling 87,30

De vrouwelijke bloedlijn van Tedesco, gefokt door Luc Van Ceulebroeck, belooft voor deze nieuwe stier alle goeds. Grootmoeder Java won immers meerdere kampioenstitels en ook haar nakomelingen volgden reeds haar pad. Tedesco is een mooi bespierde zoon van Storm, die op basis van zijn dna voorspeld wordt als een stier met mooi geconformeerde nakomelingen, die uitgroeien met breedte en fijnheid in het vel.

SAMOURAI VAN ’T KOOKSHOF HOTSHOT VAN KRAKEHOEVE NOCEUR DE FOOZ

STORM VAN KRAKEHOEVE NICOLETTE VAN KRAKEHOEVE

PHILINE VAN KRAKEHOEVE ADAJIO DE BRAY

NOBLESSE VAN DEN HONDELEE 93 / 90 / 88 / 92 / 80 / 90

OR DE BEAUJEU HONGROISE DE L’ÉCLUSE IMPÉRIAL DE L‘ÉCLUSE JAVA VAN DEN HONDELEE

SUPER STAR DE CENTFONTAINE

veeteeltvlees JANUARI 2024

VV01-CRVBedrijfsNieuws.indd 35

16-01-2024 15:40

De boost voor uw silo

SiloBoost Op zoek naar een maïsras met een hoge drogestofopbrengst? Dan is SiloBoost maïs de ideale keuze.  KWS CURACAO - Zeer vroeg/vroeg (FAO 210)

Voor meer productinformatie: www.kws.com/be

9702_ADV_VeeteeltVlees_Siloboost.indd 1 036_VEE_VTVL01.indd 4

9/01/2024 15:31 12-01-2024 11:52