Veeteelt februari 1 2014 by CRV Uitgeverij/CRV Publishers

JA A RG A N G 31

N R.2

F E BR UAR I 1

2014

I N D I T N U M M ER

F O K K E R IJ

LEV EN SPRO D U C TIE

IN TERVI EW

De Vrendt Janine helpt met verspreiden hoornloosheidsgen

Tientonner gehalter캐k en fraaier dan honderdtonner

Joris Lohman wil eerherstel voor voedselproductie

VX02_cover.indd 2

04-02-14 11:14

Kenners weten waarom!

zeer vroeg

vroeg

LG 30.211:

LG 30.218:

LG 30.224:

met 5% betere celwandverteerbaarheid

met 7% betere celwandverteerbaarheid

met 12% betere celwandverteerbaarheid

De meeste melk in het zeer vroege segment!

Nederlands betrouwbaarste en meest gevraagde maïsras!

middenvroeg

Nu al 20% méér voer van een hectare!

Met het oog op 2015, het jaar dat u meer melk mag produceren, wordt het belang van productieve en voerefficiënte maïs nog groter. Wie meer kVEM van een hectare wil halen en meer melk uit een kilogram drogestof, kiest voor de hoogwaardige rassen van LG Animal Nutrition. Bij deze maïs draait het om meer dan alleen zetmeel en verzilvert u ook de extra energie uit de restplant. LG Animal Nutrition-rassen zijn er voor elke teeltsituatie en regio: LG 30.211 voor het noorden en westen of bij late zaai, de nieuwe massale LG 30.224 voor het zuiden en oosten en LG.30.218 als nationale alleskunner.

Gratis koe bij uw maïs!

Bestel vandaag nog uw LG-snijmaïs bij uw handelaar of loonwerker en ontvang voor elke 10 eenheden LG-maïs een prachtige koe* cadeau! Kijk snel op www.lganimalnutrition.nl hoe u mee kunt doen en ook nog eens kans maakt op een CRV-waardebon van A 250,- vrij te besteden aan rietjes sperma van een stier naar keuze. *schaal 1:20 EEN RUWVOER VOOR CTIE DU RO KP EL PM TO

LIMA1318 A4 fc maiscampagne.indd 1

05-12-13 15:00

Dakota...

• 1935 kg melk; 58 kg vet en 61 kg eiwit • 546 LVD • De stier voor het quotumloze tijdperk

WWS_2014_01_Advertentie_Veeteelt.indd 1 VX01_p03.indd 3

13-01-14 08:38 14-01-14 10:44

Als u eenmaal begint te rekenen, komt u uit bij VMS van DeLaval

-Langhout e Mts Kooistra kt Jan Tead Eagum mel 0 15 im ru In het Friese a di zijn vrouw Ly samen met a. pr Su 3 VMS koeien met

Bij de keuze voor de melkrobot hebben we alles doorgerekend en zijn we bij DeLaval uitgekomen.

Scan de QR-code voor meer informatie over het bedrijf van Mts Kooistra-Langhout of kijk op www.delaval.nl/Kooistra

DeLaval BV - Steenwijk - 0521 537 500 - info.nl@delaval.com - www.delaval.nl

VMS - als u eenmaal ..._A4_fc.indd 1 VX02_p04.indd 2

29-1-2014 13:46:13 03-02-14 09:59

I NHOUD

RUBRIEKEN

7 Van de redactie 8 Veeteeltvenster 15 Even geen boer: hardlopen voor Uganda 39 Koeienbloempjes 41 Uit de dierenartspraktĳk: slag in de baarmoeder 47 Koepad 57 Boerengeluk: mest uitrĳden 62 Voer voor boer 64 Agenda R E P O R TA G E S

16 Fokkerĳ is voor Geert Mazereel een belangrĳke drĳfveer om te boeren 52 Na twaalf jaar boeren in NieuwZeeland ‘remigreerden’ Freddy en Hielkje ter Bogt naar Europa

Sensoren Smart Dairy Farming

Melkveehouder Reĳer den Hartog maakt op zĳn bedrĳf volop gebruik van sensoren.

Dierreportage De Vrendt Janine

Janine werkt als lid van de Jaantjefamilie hard aan de verspreiding van hoornloosheid.

INTERVIEW

20 Jongerenvoorman Joris Lohman wil dat consumenten voedselproductie weer leren waarderen BEMESTING

25 Mestraffinage nog in de kinderschoenen GEZONDHEID

Hoofdartikel Tientonner is gehalterĳker en fraaier

Een honderdtonner moet minimaal 7500 kilo vet en eiwit geproduceerd hebben wil ze een reële kans hebben om tientonner te worden, zo blĳkt uit een analyse van oud-NRS-onderzoeker Ite Hamming.

36 Hoe praktĳkrĳp is de welzĳnsmonitor? KEURINGEN

38 Vlaamse Koeparade te Roeselare 48 Wintershow West-Brabant te Etten-Leur MANAGEMENT

46 Meer rendement uit robotkengetallen KERSTQUIZ

50 Prĳswinnaars kinderwedstrĳd

Geert Mazereel:

Reĳer den Hartog:

Freddy ter Bogt:

‘Ik geloof in de relatie tussen de soort grond en fokkerĳ.’ 16

‘Ik denk dat sensoren sneller de markt veroveren dan melkrobots.’ 26

‘Het klinkt misschien gek, maar we houden echt van werken.’ 52

V E E T E E LT

VX02_inhoud.indd 5

F E B RUA R I

2 0 1 4

04-02-14 09:07

FOKKEN OP ZIEK TERESISTENTIE

Sunnylodge Seaver Samantha

Fokken op ziekteresistentie

Beste bevruchters

R-E-W SEAVER GOLDWYN X DURHAM

Dochters van Immunity+ stieren zijn minder vaak ziek, reageren beter op vaccins en produceren betere biest. Als u Immunity+â&#x201E;˘ stieren gebruikt, verbetert u de gezondheid en de levensduur van uw veestapel. Seaver hoort tot het selecte gezelschap Immunity+ stieren en vererft bovendien hoog eiwit, fantastische en zeer robot geschikte uiers en een indrukwekkend laag celgetal. Seaver behoort tevens tot de beste bevruchters: de Repromax stieren. Seaver levert duurzame koeien!

NL: 0582 134 961 BE: 0478 429 113 info@semex.net

www.semex.net semex 2014 | 02 Adv Veeteelt.indd 1 VX02_p06.indd 2

04-02-14 16:17 04-02-14 16:29

VA N

D E

R E D A C T I E

Jaap van der Knaap De valkuil van robotisering Opperste concentratie bĳ Frederik Ryckewaert uit Harelbeke tĳdens de Vlaamse Koeparade Foto: Kristina Waterschoot

COLOFON Veeteelt is een uitgave van CRV BV en verschĳnt tweemaal per maand, uitgezonderd januari, juni, juli en december.

redactie

hoofdredacteur Jaap van der Knaap adjunct-hoofdredacteur Inge van Drie redactie Jorieke van Cappellen, Annelies Debergh, Guy Nantier, Florus Pellikaan, Ivonne Stienezen en Tĳmen van Zessen fotografie Harrie van Leeuwen, Kristina Waterschoot bureauredactie Mirjam Braam (chef), Lieke van den Broek, Ingrid Sevenster, Rogier van der Weiden vormgeving André Fris, René Horsman, Esther Onida aan dit nummer werkte verder mee Reimer Strikwerda hoofd uitgeverĳ Rochus Kingmans

redactie-adres

Nederland: postbus 454, 6800 AL Arnhem, telefoon 026 38 98 800 fax 026 38 98 839 Vlaanderen: Van Thorenburghlaan 14, 9860 Oosterzele, tel. 09 363 92 11, fax 09 363 92 06 e-mail veeteelt@crv4all.com

et tv-programma Blauw Bloed had in zĳn uitzending de opening van de nieuwe Lely Campus door koningin Máxima opgenomen. Ik was benieuwd met welke bril de programmamakers een bedrĳf als Lely zouden belichten. Een bedrĳf dat robots ontwikkelt om koeien te melken, kan namelĳk zonder veel moeite negatief worden neergezet. Koeien en robots? Hoe diervriendelĳk is dat? Een foutief beeld is zo geschetst. Tĳdens de feestelĳke opening van het nieuwe Lelypand in Maassluis was de landelĳke pers massaal aanwezig. Niet voor niets kozen de vooraanstaande sprekers hun woorden zorgvuldig toen ze ten overstaan van de koningin hun toekomstvisie op de melkveehouderĳ mochten schetsen. Piet Boer, voorzitter van FrieslandCampina, begreep die landelĳke media-aandacht misschien nog wel het best met zĳn opmerking dat zeker bedrĳven als Lely transparant naar de samenleving moeten opereren. De burger moet wel meekrĳgen dat koeien die automa-

tisch gemolken of gevoerd worden, niet zielig zĳn, maar juist enorm in de watten worden gelegd. Eenzelfde signaal over transparant opereren geldt eigenlĳk voor het project Smart Dairy Farming, waarbĳ we in deze Veeteelt uitgebreid stilstaan. Wie als onschuldige bezoeker op een van de projectbedrĳven hoort dat koeien ‘volhangen met sensoren’, kan zich al snel een negatief beeld vormen wanneer er geen duidelĳke uitleg volgt. ‘Pas op dat we niet in de valkuil stappen dat de samenleving denkt dat we fabrieksmatig koeien houden’, zo stelde Boer tĳdens de opening van de nieuwe Lelyfabriekshallen. Blauw Bloed had gelukkig een prima reportage gemaakt door onder meer melkveehouder Fons Kersten uit te laten leggen wat automatisering betekende. Voldoende transparantie en een heldere toelichting blĳven noodzakelĳk, alleen al om het schrikbeeld van de consument van gerobotiseerde ‘Frankensteinkoeien’ te voorkomen.

abonnementsprĳs/jaar

Nederland en België € 69,60 overige landen € 131,60 In combinatie met abonnement op vakblad VeeteeltVlees € 10 korting. Prĳzen excl. 6% btw. Abonnementen zĳn gebaseerd op kalenderjaar en worden jaarlĳks in februari gefactureerd. Opzegging is mogelĳk per kwartaal. Bel voor opgave van een abonnement: Nederland: CRV-klantendienst (088 00 24 440) België: VRV-klantendienst (078 15 44 44) e-mail klantenservice.nl@crv4all.com

advertentie-afdeling

Jannet Fokkert, Willem Gemmink, Froukje Visser postbus 454, 6800 AL Arnhem telefoon 026 38 98 820 fax 026 38 98 824 e-mail advertenties@crv4all.com

Opmerkelĳk Koeienscheet die stal laat ontploffen is een fabeltje Nagenoeg elk dagblad besteedde er aandacht aan: in Duitsland zou een stal in brand zĳn gevlogen door koeienscheten. Wageningse onderzoekers vonden het nodig om het nieuws met feiten naar het land der fabelen te verwĳzen. Een koeienscheet bevat veel te weinig methaan om een stal te laten ontploffen. Komkommernieuws in de winter dus. Gelezen op: www.wageningenur.nl.

illustraties/foto’s

De foto’s zĳn van de eigen fotodienst van Veeteelt. Uitzonderingen (voor zover niet op de foto aangegeven) zĳn de foto’s van Wageningen UR/Jeroen Oerlemans (47), GEA (62) en Middelbos (62). Overname van artikelen is alleen toegestaan na toestemming van de redactie. Hoewel aan de samenstelling van de inhoud de meeste zorg is besteed, kan de redactie geen aansprakelĳkheid aanvaarden voor mogelĳke onjuistheden of onvolledigheden. Alle auteursrechten en overige intellectuele eigendomsrechten ten aanzien van (de inhoud van) deze uitgave worden uitdrukkelĳk voorbehouden. Deze rechten berusten bĳ CRV B.V. c.q. de betreffende auteur. Artikelen uit Veeteelt mogen uitsluitend verveelvoudigd en/ of openbaar gemaakt worden na schriftelĳke toestemming van CRV. Druk: Senefelder Misset Doetinchem ISSN 01.68-7565

V E E T E E LT

VX02_editorial.indd 7

F E B R U A R I

2 0 1 4

04-02-14 11:44

V E E T E E LT V E N S T E R

Doek valt voor Guarini De Duitse Goldwynzoon Guarini is op zevenjarige leeftĳd onverwacht doodgegaan. Hĳ werd dood gevonden in zĳn hok in de stallen van ki-organisatie RBB. De doodsoorzaak wordt nog onderzocht. Guarini claimt sinds 2013 de hoogste positie in de Duitse RZG-lĳst en is ook koploper in de omgerekende NVI-lĳst. Zĳn fokwaarde is gebaseerd op gegevens van bĳna 200 dochters, waarvan een

kleine veertig uit de fokperiode. Een flinke melkplas met een gunstige vet-eiwitverhouding en hoge cĳfers voor gezondheid en exterieur zorgden ervoor dat er 300.000 doses werden verkocht. Daarvan gingen er 95.000 naar het buitenland. De moeder van Guarini is de 88 punten O Mandochter Regina. Van Guarini zĳn 300.000 doses verkocht

Veel vraag naar hoornloze stieren in Duitsland In het boekjaar 2012-2013 zĳn er in Duitsland bĳna 90.000 eerste inseminaties uitgevoerd met hoornloze stieren. Dat meldt het blad Milchrind. Van de eerste inseminaties kwamen er ruim 28.000 op het conto van hoornloze zwartbontstieren en 61.000 kwamen voor rekening van roodbonte hoornloze stieren. Ondanks de forse gebruiksaantallen van

hoornloze stieren, scoorde geen van de individuele stieren tussen 1 oktober 2012 en 30 september 2013 meer dan 5000 inseminaties. De meest logische verklaring hiervoor is dat het aantal hoornloze fokstieren nog beperkt is en melkveehouders met genoomstieren meer spreiden in gebruik. De meestgebruikte hoornloze zwartbontstier is de homozygote Mitar PP met

4997 eerste inseminaties. Van deze Mitey P-zoon uit de Nederlandse Massiafamilie – zĳn moeder is Southland Lawn Boy Massia 9 – zĳn alle nakomelingen hoornloos. Bĳ roodbont is de heterozygoot hoornloze Mind Pp met 4823 eerste inseminaties het populairst. In tegenstelling tot bĳ Mitar zĳn van deze Mitey P-zoon slechts de helft van de nakomelingen hoornloos.

Darling wint in Osnabrück De negen jaar oude Ramosdochter KNS Darling van Klaus Niermann uit Schiplage heeft tĳdens de Osnabrücker Schwarzbunttage beslag gelegd op de seniortitel. Darling rekende in de finale af met Cutlerdochter MOH Karin van Volker Mohrahrend uit Ueffeln. Mohrarend was ook succesvol bĳ de vaarzen. Net als in 2013 pakte hĳ de vaarzentitel. Na de winst voor SanchezSeniortitel in Osnabrück voor negenjarige Ramosdochter Darling

dochter MOH Laguna in 2013, eiste nu haar halfzus en stalgenote Henni (v. Sanchez) het goud bĳ de vaarzen op. Achter Henni veroverde Hillary (v. Goldday) van het bedrĳf Kolckhorst-Kahle uit Haltern de reservetitel. In de middenklasse was het kampioenschap een prooi voor Championdochter Katja van Klöcker-Jürgens uit Schwege. De reservetitel kwam op naam van Cor Marimba (v. Goldwyn) van de familie Stahl uit Campemoor. Aan de keuring namen ongeveer tachtig dieren deel.

Niet Martina, maar Josie 139 recordhoudster De vlag ging iets te vroeg uit. Niet Martina, zoals Veeteelt in de vorige editie meldde, maar Josie 139 is de houdster van het Nederlands record voor kilogrammen melk. De inmiddels afgevoerde Sunny Boydochter van Jeroen en Claudia Groot uit Aarlanderveen produceerde in vĳftien lactaties in totaal 191.612 kg melk met 4,04% vet en 3,19% eiwit. In Aarlanderveen deed de met 86 punten ingeschreven Josie jarenlang in anonimiteit haar werk. ‘Van haar jonge jaren weten we eigenlĳk niets meer, alleen dat ze altĳd goed melk heeft geproduceerd. Pas

V E E T E E LT

VX02_venster 2.indd 8

FEBR UAR I

vanaf een jaar of acht begon ze op te vallen met 305 dagenlĳsten van meer dan 13.000 kg melk’, zo vertelde eigenaar Jeroen Groot in 2012 aan Veeteelt. Een schrale troost voor Martina: de Groningse Koerier 104-dochter van Berend Spriensma uit Ulrum is wel de hoogste nog levende koe in Nederland voor kilogrammen melk. Het lopend totaal van de Koerier 104-dochter Martina ligt op 190.511 kg melk met 4,13% vet en 3,44% eiwit. Josie 139, recordhoudster voor kilogrammen melk

2014

04-02-14 14:13

K O RT

Rénita wint Swiss Expo De roodbonte Savarddochter Plattery Savard Rénita heeft op de Swiss Expo in het Zwitserse Lausanne niet alleen alle andere roodbonten, maar ook alle zwartbonten het nakĳken gegeven. De pupil van Christian Menoud uit Romanens werd vorig jaar al gekroond tot reservekampioene jonge koeien op het EK. In het Zwitserse Bulle was ze half januari de grote favoriet van het Amerikaanse jurylid Mark Rueth. Twee dagen eerder werd Rénita in Lausanne al uitgeroepen tot kampioene oudere koeien bĳ roodbont. De Savarddochter won vorig jaar de titel jonge koeien op de Swiss Expo. Dit jaar verwees Rénita bĳ de oudere koeien Nilsondochter Minnifée van Niklaus Krebs uit Burgistein naar de reservestek. Bĳ de jonge koeien was het goud voor GS Alliance Alando Jodie (v. Alando) van GS Alliance uit Bürglen. De reservetitel

ging naar een dochter van opnieuw de recent gestorven Savard: Güdel’s Savard Sissi van Fritz Güdel uit Kaltacker. De zwartbontkeuring werd een prooi voor de in Frankrĳk geboren Pagewiredochter Delicieuse van Gobeli Holstein uit Saanen. Naast het algemeen kampioenschap won Delicieuse ook de seniorenklasse. Ze was daarbĳ te sterk voor Clos du Praz Goldwyn Prudence (v. Goldwyn) van Jean-Louis Fragniere uit Avrydt-Pont, die vorig jaar de reservetitel bĳ de jonge koeien won. Dit jaar imponeerden bĳ de jonge koeien de dochters van Atwood. Ze eisten zowel het kampioenschap als het reservekampioenschap op. Het Amerikaanse jurylid Michael Heath verkoos Galys-Vray van de combinatie Marc en Erhard Junker, Thomas Stauf en Al.Be.Ro boven Holst. Papaux Atwood Neptune van Comex Currat Papaux Piller uit Les Ecasseys.

Rénita steekt zwartbonte concurrentie de loef af

NI E U W S

Honderdtonners opnieuw op NRM Op de NRM staat opnieuw een rubriek met alleen honderdtonners op het programma. De presentatie van honderdtonners werd op de NRM in 2012 voor het eerst georganiseerd en bleek een van de succesnummers. Tĳdens de komende editie voegt de organisatie aan de presentatie ook een keuring toe. Een vakjury zal een zwartbonte en een roodbonte kampioene aanwĳzen. De NRM vindt plaats op 27 en 28 juni 2014 in de Ĳsselhallen in Zwolle.

Duitse Cashdochter met 184.000 kg melk Met een productie van 184.292 kg melk voert Cashdochter Roma de Duitse lĳst met koeien met een hoge levensproductie aan. Roma is een met 88 punten ingeschreven koe van Martin Dicke uit Volkmarsen en ze werd geboren in 1997. Tot nu toe produceerde ze in elf lĳsten 12.586 kg vet en eiwit.

Docu over Krista De Duitse oud-nationaal kampioene Krista vormt het middelpunt van de anderhalf uur durende documentaire ‘Die schöne Krista’. De camera volgt de met 95 punten ingeschreven Stormaticdochter van Jörg en Janine Seeger uit Bissel en Windlooper Holsteins van dichtbĳ, zowel thuis op de boerderĳ als tĳdens verschillende keuringsoptredens. Vanaf 20 maart is de film van Antje Schneider en Carsten Waldbauer in heel Duitsland te bekĳken in de bioscoop.

Agro-Expo Dairy Sale

Big Apple is niet meer Talentzoon Big Apple is gestorven, maakte WWS afgelopen maand bekend. De stier Big Apple is in december 2007 geboren. De roodbontvererver stamt via Talent uit de bekende Amerikaanse keuringscoryfee KWH Regiment Apple, een dochter van Kamps-Hollow Altitude. De roodbonte Apple kreeg 96 punten en is nog steeds een van de bekendste roodbontkoeien van Noord-Amerika. De koe

stond onlangs zelf nog in de spotlights op de World Dairy Expo naast haar winnende kloon KWH Regiment Apple-3. Van de stier Big Apple, omgerekend goed voor 213 NVI en 111 totaal exterieur op roodbontbasis, zĳn in Canada en Amerika al over de duizend dochters aan de melk. De koefamilie van Big Apple leverde meerdere bekende fokstieren, waaronder Jotan, Acme en Artie.

Tĳdens de eerste Agro-Expo Dairy Sale in Roeselare scoorde Arums Irenka het hoogste veilingbedrag. Fokkerĳorganisatie CRV betaalde 15.500 euro voor de Masseydochter van Hendrik Blomme uit Adegem. Gemiddeld brachten de elf verkochte pinken 4080 euro op. De bedragen voor de aangeboden embryo’s op de veiling varieerden tussen 630 tot 1250 euro.

Meer actueel nieuws: meld u aan voor de gratis Veeteelt Nieuwsbrief op www.veeteelt.nl V E E T E E LT

VX02_venster 2.indd 9

F E B R U A R I

2 0 1 4

04-02-14 12:12

H O O F D A RT I K E L

Honderdtonner moet minimaal 7500 kilo vet en eiwit geprodu ceer

Tientonner gehal te Eind 2013 passeerde alweer de tweeduizendste koe in Nederland en Vlaanderen de grens van 10.000 kilogram vet en eiwit. Het was voor oud-NRS-onderzoeker Ite Hamming de aanleiding voor een analyse. Newhouse Ronald bleek de snelste tientonners te geven. Van To-Mar Blackstar bereikten in verhouding de meeste dochters de tien ton. tekst Florus Pellikaan meer tabellen www.veeteelt.nl

inds de introductie van het predicaat tientonner in 1994 door het NRS duurde het vĳftien jaar voordat er duizend koeien in Nederland en Vlaanderen deze magische grens hadden gepasseerd. Het tweede duizendtal was met een tĳdspad van ruim vier jaar veel sneller gevuld en in oktober 2013 was het zover dat de teller op tweeduizend sprong. De stap van honderdtonner naar tientonner blĳkt in de praktĳk nog altĳd groot. Op het moment dat de tweeduizendste koe de grens van 10.000 geproduceerde kilo’s

V E E T E E LT

VX02_hoofdverhaal.indd 10

FEBR UAR I

Ite Hamming: ‘Tientonner worden is ook erfelĳk’

vet en eiwit overschreed, waren er in Nederland en Vlaanderen namelĳk al meer dan 26.000 koeien bekroond met het predicaat voor 100.000 kilo melk. Dit gegeven rechtvaardigt de vraag of een koe die tientonner wordt, gedurende haar leven wezenlĳk anders is dan een honderdtonner. En dus ook door welke eigenschappen een koe tot deze tien ton kan komen. Het was de aanleiding voor oud-NRS-onderzoeker Ite Hamming om de database met 2000 tientonners uitgebreid te analyseren.

2014

04-02-14 11:40

odu ceerd hebben voor een reële kans om tientonner te worden

al terĳker en fraaier honderdtonners tientonners

aantal productiedagen

kg melk

kg vet + eiwit

% vet

% eiwit

av als vaars

av laatste insp.

3304,5 4094,1

100.491 125.940

7.636 10.034

4,21 4,51

3,39 3,49

82,1 82,6

82,9 84,2

Tabel 1 – Gemiddelde productie- en exterieurcĳfers van tien- en honderdtonners

Tabel 1 geeft inzicht in de gerealiseerde productiecĳfers van tien- en honderdtonners op het moment dat ze het bĳbehorende predicaat behalen. Een tientonner produceert gemiddeld melk met duidelĳk hogere gehalten dan een honderdtonner. Op zichzelf is dat niet heel opmerkelĳk, maar de gemiddelde melkproductie per dag is dat mogelĳk wel. De honderdtonners realiseren namelĳk een gemiddelde dagproductie van 30,4 kilo melk, de tientonners zelfs van 30,7 kilo. ‘De koeien die 10.000 kilogram vet en eiwit produceren zĳn daarmee dus ook nog betere melkproducenten’, geeft Ite Hamming aan. Na het behalen van het predicaat voor honderdduizend kilo melk is het altĳd spannend of de betreffende koe ook de weg naar tien ton nog kan volmaken. ‘Uit de totale groep honderdtonners en de totale groep tientonners is te herleiden hoe groot de kans is

kg vet + eiwit als honderdtonner

aantal honderdtonners

aantal daadwerkelijk tientonner

percentage tientonner

12 1.466 13.655 10.248 292

6 400 1280 311 3

50 27 9 3 1

9500 en meer 8500-9500 7500-8500 6500-7500 5600-6500

Tabel 2 – De kans dat honderdtonners ook tientonner worden, gerangschikt op het aantal geproduceerde kilo’s vet en eiwit als honderdtonner

naam vader

aantal tientonners

Skalsumer Sunny Boy Tops Monitor Legend F16 Rocket C Etazon Celsius Etazon Labelle Eastland Cash Havep Marconi Etazon Lord Lily

286 134 89 64 60 57 54 38

Tabel 3 – Meest voorkomende vaders tientonners

naam vader

aantal tientonners

Skalsumer Sunny Boy Tops Monitor Legend F16 Rocket C F&G Acres Felix Paltzer Sexation Bert Freebrook Sexation Amos Flemingdale A Superstar Thonyma Gambler

172 107 69 37 35 26 26 24

Tabel 4 – Meest voorkomende moedersvaders tientonners

dat een koe tientonner wordt aan de hand van het aantal geproduceerde kilo’s vet en eiwit als honderdtonner’, verklaart Ite Hamming tabel 2. Heeft een koe als honderdtonner al meer dan 8500 kilo vet en eiwit geproduceerd, dan is de kans meer dan 25 procent dat ze ook tientonner wordt. ‘Voor een reële kans moet een honderdtonner toch zeker meer dan 7500 kilo vet en eiwit hebben geproduceerd als honderdtonner.’

Sunny Boy x Tops golden cross Nog even terug naar tabel 1, want naast de productie is ook het exterieur te vergelĳken. Zowel honderd- als tientonners scoren bĳ de vaarzeninspectie met respectievelĳk 82,1 en 82,6 duidelĳk boven het landelĳke gemiddelde van rond de 80 punten. Daarmee lĳkt er dus een relatie tussen exterieur en levensduur te zĳn. Ook op oudere leeftĳd is het verschil in exterieur zichtbaar. Wanneer de laatste inschrĳving wordt vergeleken, scoren de honderdtonners gemiddeld 82,9 en de tientonners maar liefst 84,2 punten. Overigens zĳn herkeuringen altĳd vrĳwillig, waardoor alleen de betere dieren ter herkeuring zullen worden aangeboden. Mogelĳk is dit aandeel bĳ tientonners groter, ook door de predicaten voor sterkoe. Toplĳstjes met meest voorkomende vaders en moeders-

VVEEEETTEEEELLTT J FAENB UR AU RA I R I1 /12 22001049

VX02_hoofdverhaal.indd 11

04-02-14 11:40

H O O F D A RT I K E L

vaders van tientonners zĳn al veelvuldig gepubliceerd, dus dat Sunny Boy de tabellen 3 en 4 ruim aanvoert, is geen verrassing. Dat de gehele top drie bĳ zowel de vaders als de moedersvaders met Sunny Boy, Tops en F16 volledig identiek is, is wel opmerkelĳk. Marty is met twintig dochters de roodbonte stier met de meeste tientonners. Interessant is ook wat de meest succesvolle combinaties voor tientonners waren. Ook die heeft Ite Hamming op rĳ gezet (zie tabel 5). Opnieuw is de invloed van Sunny Boy bĳzonder groot. De acht meest voorkomende combinaties hebben Sunny Boy als vader of als moedersvader, met als ‘golden cross’ Sunny Boy maal Tops. Over wat de invloed van combinaties is, heeft Hamming meer informatie in het verschiet. Als vervolg op dit artikel gaat hĳ de komende periode ook de honderdtonners uitgebreid analyseren en zĳn bevindingen zullen weer resulteren in een artikel in Veeteelt. ‘Omdat we daarbĳ veel meer dochters van een bepaalde stier hebben, is mogelĳk te zien of de combinatie met de ene stier veel meer honderdtonners heeft opgeleverd dan de combinatie met een andere stier.’

Vĳftig veelgeefsters verhuisd Duurzaamheid is natuurlĳk niet alleen overerfbaar via de vaderlĳn, maar ook koefamilies spelen in de duurzaamheidsprestatie een rol. Zo ontdekte Hamming in de database met tientonners maar liefst 33 keer een moeder en dochter met deze prestatie. Twee keer vond hĳ zelfs drie opeenvolgende generaties met tien ton: de Afra’s van Ton Lansbergen uit Egmond aan den Hoef (zie kader) en de Evertjes van familie Sieperda uit Rutten. Ook een moeder en twee dochters met tien ton aan gehalten kwam in de geschiedenis van bĳna twintig jaar tientonners twee keer voor. Van Topsdochter Beatrix 9 van familie

aantal tientonners

vader

moedersvader

Skalsumer Sunny Boy Skalsumer Sunny Boy Etazon Labelle Delta Cleitus Jabot Etazon Celsius Havep Marconi F16 Rocket C Skalsumer Sunny Boy Tops Monitor Legend

Tops Monitor Legend F16 Rocket C Skalsumer Sunny Boy Skalsumer Sunny Boy Skalsumer Sunny Boy Skalsumer Sunny Boy Skalsumer Sunny Boy F&G Acres Felix Flemingdale A Superstar

28 21 18 15 15 13 12 12 12

Tabel 5 – Meest voorkomende combinaties tientonners

Duiven uit Onna herhaalden twee Felixdochters de prestatie van hun moeder. In de stal van Jos en Ingrid Knoef in Geesteren produceerde eerst Big Anna Jacoba 71 (v. Top Brass) tien ton vet en eiwit en later volgden haar F16- en Sunny Boydochter. Van de tweeduizend koeien die tot eind 2013 het predicaat van 10.000 kilogram vet en eiwit hebben ontvangen, behoorden er 45 aan Vlaamse eigenaren toe. Melkveebedrĳf De Brabander uit Zomergem heeft met drie tientonners de meeste predicaten in bezit. In Nederland is die eer zoals verwacht voor familie Knoef uit Geesteren met maar liefst twintig tientonners (zie tabel 6). Uit de analyse van Hamming bleek opvallend genoeg dat van de tweeduizend tientonners vĳftig dieren tussen het behalen van de predicaten honderdtonner en tientonner van eigenaar wisselden. Ze rekenden af met het gezegde dat je oude bomen niet moet verplanten en maakten op een ander bedrĳf de levensproductie van 10.000 kilo vet en eiwit vol. Niet alle tientonners doen even lang over het produceren van 10.000 kilo vet en eiwit. Zo maakte Veeteelt al eens een reportage over Pigeonwooddochter Joko die 54 dagen eerder de tien ton vet en eiwit volmaakte dan honderdduizend kilo melk gaf. De Vlaamse veel-

Ton Lansbergen: ‘Karakter maakt op cruciale dagen het verschil’

In toplĳstjes over levensproductie is het bedrĳf van Ton Lansbergen uit Egmond aan den Hoef veelvuldig terug te vinden. Verantwoordelĳk voor deze prestatie is

V E E T E E LT

VX02_hoofdverhaal.indd 12

FEBR UAR I

eigenlĳk vooral de Afrafamilie, die inmiddels drie generaties tientonners en vĳf generaties honderdtonners kent. ‘De Afra’s worden onopvallend tien, twaalf en vĳftien jaar oud, het zit ze echt in de genen’, vertelt Ton Lansbergen. Hĳ is er dan ook van overtuigd dat levensproductie vooral via de vrouwelĳke kant erfelĳk is. ‘We hebben ook families die totaal niet bĳzonder zĳn in levensduur. Welke stieren je ook gebruikt, je boekt nauwelĳks verbetering. En dat terwĳl het management voor alle koeien hetzelfde is. We hebben geluk met deze familie op stal.’ Lansbergen heeft zich inmiddels wel een beeld gevormd van wat typisch is voor een

(potentiële) tientonner. ‘Ze is laatrĳp en als vaars nog niet op gewicht, maar scoort bovengemiddeld voor exterieur. In de loop van de jaren ontwikkelt ze zich in breedtematen en productiedrang tot een koe die gemakkelĳk een piekproductie aankan’, vertelt Lansbergen enthousiast. Maar minstens zo belangrĳk voor de prestatie is volgens de Noord-Hollandse veehouder het karakter. ‘Zo’n koe is niet wild, maar staat haar mannetje en snapt hoe het systeem werkt. En op cruciale dagen, als ze niet fit is, maakt het karakter het verschil tussen in de box blĳven liggen of toch nog een keertje extra naar het voerhek gaan.’

2014

04-02-14 11:40

naam

aantal dochters

aantal prod.dagen tot tien ton

kg melk

% vet

25 57 38 31 64 60 33 54 286 20

3.723 3.784 3.815 3.916 3.917 3.959 3.967 3.969 4.003 4.057

125.976 123.592 126.369 121.873 127.958 125.912 125.731 127.921 125.172 117.834

4,43 4,59 4,52 4,69 4,39 4,51 4,48 4,38 4,54 4,86

aantal tientonners

Nederland mts J. W. en I. M. Knoef-Hendriksen, Geesteren (Ov.) vof Groot Nieuwenhuijzen, Woudenberg mts T., G. en J. Haarman-v.d. Linde, Blokzijl mts H., J. en E. Huinder, Adorp A. A. van Velzen, Meedhuizen Vlaanderen De Brabander lv, Zomergem B. Cocquyt, Zwevezele R. Van Hoecke, Kalken

20 6 6 6 6

3 2 2

Tabel 6 – Eigenaren met de meeste tientonners

geefster van Herman Ameloot uit Slĳpe was de enige die dit realiseerde. Skalsumer Pietje 666 (v. Trent) van Hessel Agema uit Kollumerpomp behaalde het predicaat voor tien ton 91 dagen na het predicaat voor 100.000 kilo melk.

Grootste kans met Blackstar Het verschil in snelheid is ook terug te zien bĳ de gemiddelden per stier. In tabel 7 staat het gemiddeld aantal productiedagen dat dochters van stieren nodig hadden voor 10.000 kilo vet en eiwit. In de top van de tabel van stieren met minimaal twintig honderdtonners staan de recentere fokstieren zoals Ronald, Cash en Lord Lily. Vanwege de verbeterde productieomstandigheden is dit effect eenvoudig te verklaren. Toch is er wel degelĳk verschil op stierniveau gelet op bĳvoorbeeld de leeftĳdsgenoten Ronald en Marconi. De dochters van koploper Ronald zĳn met 3723 productiedagen gemiddeld bĳna 250 dagen sneller bĳ de tien ton dan de dochters van Marconi. De eerder aangehaalde lĳst met meest voorkomende vaders van tientonners zegt natuurlĳk nog niets over het percentage dochters dat het predicaat in de wacht sleept. Uit tabel 8 blĳkt ook daarin het verschil tussen stieren groot. ‘Voor een eerlĳke vergelĳking heb ik afgebakende periodes voor geboorte en de eerste keer afkalven geselecteerd, zodat de dieren die in de database kwamen, ook een eerlĳke kans hadden om tien ton te produceren’, verklaart Hamming de jaargrenzen.

Progressie tot in vĳfde lĳst Uit tabel 8 (waar alleen stieren in staan met minimaal tien tientonners die geboren zĳn tussen 1988 en 1999) blĳkt ToMar Blackstar in verhouding veruit de meeste tientonners gegeven te hebben met 28 stuks per 10.000 dochters. Naaste belager is Labelle met 19 stuks, gevolgd door opnieuw Ronald en de Blackstarzoons Marconi en Laurel. ‘Tientonner worden is dus beslist ook erfelĳk.’

vader Newhouse Ronald Eastland Cash Etazon Lord Lily Delta Lava Etazon Celsius Etazon Labelle Delta Cleitus Jabot Havep Marconi Skalsumer Sunny Boy Marty

% laatste eiwit av 3,56 3,56 3,45 3,60 3,49 3,49 3,53 3,49 3,51 3,67

gem. geboortejaar

85,5 83,8 85,1 84,0 84,3 82,7 83,9 83,2 84,4 82,5

1998 1997 1998 1997 1996 1996 1996 1997 1994 1995

Tabel 7 – Stieren die de snelste tientonners geven gerangschikt op aantal benodigde productiedagen voor 10.000 kilo vet en eiwit

naam vader

aantal dochters (gekalfd 1990-2001)

aantal tientonners (geboren 1988-1999)

aantal tientonners per 10.000 dochters

4.999 31.617 14.349 38.412 11.742 45.631 16.581 225.332 79.144 61.472 15.048

14 60 22 54 16 62 22 286 86 64 15

28,0 19,0 15,3 14,1 13,6 13,6 13,3 12,7 10,9 10,4 10,0

To-Mar Blackstar Etazon Labelle Newhouse Ronald Havep Marconi Etazon Laurel Tops Monitor Legend Batenburg Ginstra Aldo Skalsumer Sunny Boy F16 Rocket C Etazon Celsius Zandenburger Royal

Tabel 8 – Het aantal tientonners per tienduizend dochters van stieren met minimaal tien tientonners geboren tussen 1988 en 1999

lactatie 1e lactatie tientonner 3e lactatie tientonner 5e lactatie tientonner

lactatielengte

kg melk 305 dgn.

% vet 305 dgn.

% eiwit 305 dgn.

kg v.+e. 305 dgn.

lactatiewaarde

335 346 363

7.723 10.379 11.112

4,49 4,49 4,48

3,52 3,52 3,47

616 827 879

107,9 108,1 108,0

Tabel 9 – Productieopbouw tientonners

Nog even naar wat de tientonners gedurende hun leven kenmerkt. Tabel 9 laat de gemiddelde 305 dagenlĳsten zien voor de eerste, derde en vĳfde lactatie. Daaruit blĳkt dat tientonners laatrĳp zĳn en dat de productie in ieder geval tot in de vĳfde lactatie stĳgt. In de vĳfde lĳst gaven de tientonners gemiddeld maar liefst ruim 11.000 kilo melk met 3,47% eiwit. De lactatiewaarden van de tientonners liggen gemiddeld, en dus ook als vaars, rond de 108. ‘Ten opzichte van honderdtonners scoren ze twee tot vĳf punten hogere lactatiewaarden’, vertelt Hamming. Van de tientonners werden nipt genoeg gegevens over celgetal verzameld om daar uitspraken over te doen (zie tabel 10). Al werden er in de lactaties 1 tot en met 4 gemiddeld nog maar 47 tientonners op celgetal onderzocht en dan vooral de jongere tientonners. Naarmate de koeien ouder worden, loopt het celgetal op tot bĳna

lactaties

gem. aantal dieren/lactatie

gem. celgetal (x 1000/ml)

1 t/m 4 5 t/m 8 9 t/m 12 13 t/m 16

47 614 801 128

62,3 192,2 388,7 721,2

Tabel 10 – Gemiddeld celgetal tientonners

400.000 cellen per milliliter in de lactaties 9 tot en met 12 en 721.000 cellen per milliliter vanaf lactatie 13. Bĳ dergelĳke celgetalwaarden komt het aan op wat veehouders met veel tien- en honderdtonners vaak zeggen: acceptatie. Met de sectorbrede doelen om te streven naar meer duurzaamheid is bĳvoorbeeld dit celgetal wel een keerzĳde. In de volgende analyse over honderdtonners verkrĳgt Ite Hamming mogelĳk nog meer inzicht in secundaire kengetallen van veelgeefsters op oudere leeftĳd. l

VVEEEETTEEEELLTT J FAENB UR AU RA I R I1 /12 22001049

VX02_hoofdverhaal.indd 13

04-02-14 11:40

PowerMelken leg het fundament voor een rendabele melkveehouderij Wa-Del Surefire: gezond en vruchtbaar

Wie van ras melkkoeien houdt heeft met SUREFIRE een stier gevonden die ook de vruchtbaarheid én de uiergezondheid verbetert. De 600 melkgevende Amerikaanse dochters van deze Ramoszoon bezitten fraai exterieur (met sterk beenwerk) en zorgen voor hoge levensproducties.

Nederlands, Amerikaans of Frans, de stieren van Genes Diffusion zijn stuk voor stuk toppers door een hoge melkproductie te koppelen • +1225 kilo melk • Celgetal 108, vruchtbaarheid 102 • Levensdur: +560 • 111 exterieur • aAa 645

aan sterk exterieur, goede gezondheid, beste vruchtbaarheid én lange levensduur. Totaal stieren waar-

Va-Early-Dwan Sudan CRI: hoge outcross stier

mee u als melkveehouder het fundament legt voor

Met Jammer en Sailor in zijn afstamming is SUDAN een outcross stier met cijfers op topniveau. Met een prima productie, goede levensduur, uiergezondheid én sterk exterieur is SUDAN een uitstekende keus voor veehouders die op zoek zijn naar bloedverversing.

een rendabele melkveehouderij en koeien fokt waarmee u kunt POWERMELKEN.

• Outcross • +1009 kilo melk • 110 exterieur • Uiergezondheid 105

Uw vooruitgang, onze passie

www.genesdiffusion.com Postbus 24 | 7730 AA Ommen | Tel.: 0529 45 00 45 | Fax: 0529 45 00 50

GenDiff_2014_01_Veeteelt_NL.indd 1 VX02_p14NED.indd 2

03-02-14 12:35 03-02-14 14:54

E V E N

G E E N

B O E R

In de rubriek Even geen boer laat Veeteelt melkveehouders aan het woord die hun erf verlaten om op een andere manier actief te zĳn in de maatschappĳ. In deze editie: hardlopen voor het goede doel Naam: Woonplaats:

Ingrid Haverkamp Lochem

Leeftĳd: 27 Aantal koeien: 75

Ingrid Haverkamp: ‘Promotie agrarische sector als neveneffect’

Hardlopen voor Uganda tekst Ivonne Stienezen

eld ophalen voor het goede doel en ook nog eens promotie maken voor de agrarische sector. Dat bereikten tien hardlopende agrariërs tĳdens de Brink-tot-Brinkloop op 29 december in Deventer. De Lochemse melkveehoudster Ingrid Haverkamp was één van hen. Ze is blĳ dat ze een steentje kon bĳdragen aan een positief imago van de sector. ‘We wilden op een andere manier in het nieuws komen en laten zien dat wĳ bewust en verantwoordelĳk in de wereld staan. We hadden langs het parcours van de hardloopwedstrĳd een podium neergezet met trekkers en een koe. Het was dus wel duidelĳk dat de agrarische sector vertegenwoordigd was.’ Ingrid vindt sport belangrĳk. ‘Als je bĳ het hardlopen te hard van start gaat, haal je de finish niet’, legt ze uit. ‘En zo gaat het ook op het melkveebedrĳf. Het moet te behappen zĳn. Je moet de werkzaamheden goed doseren en niet continu te veel van jezelf vragen. Dat houd je op de lange duur niet vol.’ Volgens Ingrid is dat de belangrĳkste overeenkomst tussen hardlopen en een melkveebedrĳf runnen, twee dingen die ze met veel overgave doet. ‘Elke week doe ik aan bootcamp, hardlopen afgewisseld met oefeningen zoals 200 keer touwtje springen. Toen ik werd gevraagd om mee te lopen voor het goede doel, hoefde ik dan ook niet lang na te denken. Zeker omdat het goede doel ook een agrarische link heeft.’ De groep van tien hardlopende agrariërs uit Salland en de Achterhoek waar Ingrid deel van uitmaakte, haalde geld op voor de actie ‘Child to farmers’. Het geld is bedoeld voor agrarische scholing van jongeren in Uganda. Er is daar grote behoefte aan kennis, maar het ontbreekt aan agrarisch onderwĳs. Om jongeren toch kennis bĳ te brengen, is het project ‘Child to farmers’ opgezet, waarin ze via praktĳkstages ervaring opdoen. Na afronding krĳgen de jongeren een startpakket, zoals een paar kippen, konĳnen, een bĳenkorf of gereedschappen. Deze stages blĳken goed te werken en het geld dat met de loop in Deventer is opgehaald, wordt daaraan besteed. ‘Het spreekt mĳ aan dat het een kleinschalig project is’, legt Ingrid uit. In totaal wisten de lopers ruim 4700 euro op te halen. ‘Via onze site konden mensen doneren en ik heb mĳn eigen netwerk benaderd. Doordat er in de media veel aandacht voor de wedstrĳd was, gaven veel bekenden ook een bĳdrage.’ Of ze volgend jaar weer geld gaat inzamelen voor het goede doel? Ingrid weet het nog niet. ‘Je moet het een beetje uniek houden. Maar ik heb wel de smaak van de hardloopwedstrĳden te pakken.’

V E E T E E LT

VX02_even geen boer.indd 15

F E B R U A R I

2 0 1 4

03-02-14 13:21

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Geert Mazereel volgt in management en fokker캐 consequent eigen filosofie

Glitter en Glamour

De 89 punten Glitter ten Ruysschaert (v. Seaver), voorsp. prod.: 1.11 305 8091 3,65 3,49

V E E T E E LT

VX02_bedrijfsrep Mazereel.indd 16

FEBR UAR I

2014

03-02-14 17:08

Met het kenmerk robuustheid fokt Geert Mazereel uit Reninge een type koe dat goed past bĳ het grasrĳke teeltplan. De 89 punten keuringscoryfee Glitter ten Ruysschaert staat symbool voor de filosofie met Seaver en Paramount in de stamboom. tekst Annelies Debergh

tatig staat ze in haar box, Glitter ten Ruysschaert van Geert Mazereel. De jongste 89 puntenvaars van Vlaanderen stoort zich kennelĳk niet aan de extra aandacht. Nog enkele dagen en dan is het zover. Dan treedt de Seaverdochter aan in de ring van de Vlaamse Koeparade. De vraag is of ze daar een vervolg kan breien aan haar succesreeks, waaronder een derde plek op de nationale in Brussel. Welke koe Glitter straks zal vergezellen, is nog niet duidelĳk voor Geert Mazereel. Hĳ toont de beide kanshebbers: Glamour ten Ruysschaert (v. Seaver) en Farah ten Ruysschaert (v. Bolivia). ‘Ik neem meestal maar twee koeien mee naar een keuring. Het vergt veel werk om ze goed voor te brengen. Deelnemen aan een show is niet iets wat je zomaar tussendoor kunt doen. Het moet professioneel gebeuren. Daarom laat ik Glitter straks ook door iemand anders voorbrengen.’

Hoofdzakelĳk gras De thuishaven van Geert Mazereel (45) en Peggy Van Baelen (46) en kinderen Tiede (14), Geike (12) en Nel (8) in Reninge ligt zowat omwald door de groene weilanden van de Ĳzervallei. In tegenstelling tot het gemiddelde Vlaamse bedrĳf bevat het teeltareaal hier hoofdzakelĳk grasland. Van de 39,5 hectare

gronden bestaat 30 hectare uit gras en 9,5 hectare uit mais. Geert Mazereel: ‘In Duitsland stelde men vroeger op shows altĳd dat zware koeien op bedrĳven met zware gronden thuishoren en lichte koeien op lichte gronden. Ik geloof ook echt in de relatie tussen de soort grond en de fokkerĳ.’ Het grote aanbod gras zorgt voor een hoger aandeel gras in het rantsoen. Terwĳl het jongvee bĳna uitsluitend grasproducten krĳgt, bestaat het rantsoen van het melkgevend vee voor de helft uit gras en voor de andere helft uit mais, aangevuld met tien kilo perspulp. In de zomermaanden krĳgen de melkkoeien twintig kilo mais, al dan niet aangevuld met perspulp. ‘De beweiding pas ik voortdurend aan. Normaal gaan de koeien alleen overdag naar buiten. Maar bĳ veel grasaanbod gaan ze ook ’s nachts de weide in.’ Elke vier tot zes weken krĳgen de koeien een ander perceel, zodat de graspercelen tussenin gemaaid kunnen worden. Het jongvee gaat pas laat in het seizoen naar buiten. Het garandeert onder meer een betere grasopbrengst. Het extra geoogste voorjaarsgras is bestemd voor de melkkoeien en het gras dat groeit in de zomer en het najaar is beter geschikt voor het jongvee. ‘Beweiding past in de filosofie van mĳn

Geert Mazereel brengt Glamour voor op de Koeparade

Familie Mazereel Fokkerĳ is nog altĳd de belangrĳkste drĳfveer voor Geert Mazereel uit Reninge. Met Seavertelg Glitter ten Ruysschaert boekte het bedrĳf onlangs enkele showsuccessen.

Aantal koeien: 60 Aantal stuks jongvee: 45 Hoeveelheid land: 39,5 hectare Gem. exterieurscore: 84,2 punten

bedrĳf’, legt Geert Mazereel uit. Er ligt ook een economische reden aan de basis. ‘Zonder beweiding is nog meer aandacht voor koecomfort nodig en ook dat kost geld. Bĳ gunstig weer neemt de beweiding toe en als het weer minder wordt weer af. Ik pas de beweiding continu aan. De koe telt: die moet tevreden zĳn.’

Aandeel krachtvoer beperken Het rantsoen wordt in de melkput verder aangevuld met evenwichtig krachtvoer. De krachtvoergift wordt op hoeve ‘ten Ruysschaert’ zo veel mogelĳk beperkt. ‘Door in de fokkerĳ op de robuustheid van de koeien te letten, slaag ik erin om het aandeel krachtvoer te beperken’, zegt Mazereel. Hĳ pakt de boekhoudgegevens bĳ de hand. ‘Het aandeel krachtvoer inclusief bĳproducten lag vorig jaar op 22,8 kg per 100 liter melk. Melken op basis van meer krachtvoer is duurder dan melken op basis van meer ruwvoer.

Eenvoud voert de boventoon in de stal en het management

V E E T E E LT

VX02_bedrijfsrep Mazereel.indd 17

Reninge

F E B R U A R I

2 0 1 4

03-02-14 17:08

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Fokkerĳ kan in mĳn ogen helpen om dat cĳfer in de hand te houden.’

Overtuigd van robuustheid Geert Mazereel maakt er geen geheim van veel aandacht te schenken aan het kenmerk robuustheid. ‘Er is veel twĳfel over geweest, maar ik ben ervan overtuigd dat robuustheid een bĳdrage levert in de fokkerĳ. Door de aandacht voor robuustheid heb ik veel bloed van Jocko Besne en O Man in de veestapel ingebracht. Dat zorgt voor meer productiekracht onder de koeien.’ Het fokdoel is gericht op het afwisselend inbrengen van productiekracht en fraaiheid. De melkkoeien met onder meer nakomelingen van Paramount, Cricket, Jango, Support en Talent scoren volgens de boekhoudcĳfers gemiddeld 9501 liter melk met 4,28% vet en 3,63% eiwit. Met ook nakomelingen van Goldwyn, Damion en Bolivia kent de genetica in de stal opvallend veel variatie. De veestapel scoort gemiddeld 84,2 punten voor exterieur. ‘Ik wil zo veel mogelĳk AB-koeien in de stal. Het spelen met bloedlĳnen is juist het leuke aan de fokkerĳ. Vaak is het de combinatie van genen die alles goed maakt.’ Mazereel haalt het voorbeeld van de 89 puntenvaars Glitter aan. Ze stamt uit een Paramountmoeder. ‘Het is leuk om zo’n combinatie te maken. Akkoord, er zit wel een goede koefamilie voor met onder meer een excellente Cashdochter in de pedigree. Maar dat de combinatie van Seaver en Paramount werkt, daarin zit juist het leuke aspect van fokkerĳ.’ Voor de komende tĳd wil Mazereel Seaver opnieuw gebruiken. De stierkeuze gebeurt steevast op het gevoel. Naast stieren als Gofast en Atlantic worden vooral Goldwynzonen als Goldsun, Danillo, Fever, Dempsey, Palermo en vanzelfsprekend ook Seaver gebruikt. ‘Ik vul de stierenlĳst altĳd zelf aan en kies graag nog zelf per koe een stier uit’, gaat Geert Mazereel verder. ‘Ik maak geen gebruik van paringsprogramma’s. Misschien zou dat voor het bĳhouden van inteelt wel handig zĳn, maar zelf passende combinaties maken vind ik nog altĳd veel leuker.’ Van boven naar beneden: – Ruwvoer belangrĳke component in het rantsoen – Halfopen ingestrooide stal voor de jongste groep – Aanpassing stal voor meer mestopslag en beter koecomfort in droogstand

V E E T E E LT

VX02_bedrijfsrep Mazereel.indd 18

FEBR UAR I

Fokkerĳ met sociaal aspect Een echt eigen fokdoel claimt de WestVlaamse melkveehouder niet te hebben. ‘Uiteindelĳk heeft iedere melkveehouder hetzelfde fokdoel, toch? We willen allemaal toch die probleemloze koe die veel kan eten, gezond blĳft en vlot veel melk kan geven?’ Keuringen horen al vanaf het begin bĳ

de fokkerĳ. ‘Deelnemen aan prĳskampen, dat zit in je of niet. Ik ben al van kleinsaf met fokkerĳ bezig. Door een fokstudieclub als Westhoek Holstein is de interesse in fokkerĳ alleen maar gegroeid.’ De fokker noemt de vier honderdtonners en de vier excellenten die het bedrĳf al rĳk is, maar heeft het ook over het sociale aspect rondom fokkerĳ. ‘Op een keuring zie je iedereen terug en altĳd in een positieve sfeer, het zĳn mooie ontmoetingsplekken.’ Geert Mazereel merkt wel op dat de fokkerĳ steeds mondialer wordt. Hĳ haalt de Belgische nationale show als voorbeeld aan. ‘Vroeger konden Vlaamse fokkers amper voorbĳ de Waalse koeien komen. Dat is veranderd.’ Ook al oogstte Glitter in Brussel goede commentaren, toch blĳft Mazereel nuchter. ‘Ik heb nog nooit fokdieren gekocht en maak ook geen gebruik van gesekst sperma of witblauwe kruisingsstieren. Ik hou het graag sober, ook in de fokkerĳ.’

Gestaag verder groeien Eenvoud voert de boventoon op dit melkveebedrĳf. Voor het komende jaar plant Geert Mazereel een kleine aanpassing van de melkveestal, waarbĳ het koecomfort voor droge koeien verbetert en extra mestruimte wordt gecreëerd. ‘Het eerste doel is optimaliseren. Wat er in 2015 gebeurt, zien we dan wel. Ik voorzie geen drastische veranderingen en wil vooral verder bouwen op de bestaande en de eerder genomen stappen.’ Nuchterheid krĳgt opnieuw de bovenhand. ‘Mĳn doel is om nieuwe investeringen altĳd goed af te stemmen op eerdere investeringen om zo tot een maximaal economisch rendement te komen.’ Het vervangingspercentage ligt op ongeveer 25 procent. ‘Ik probeer elk jaar wat jongvee te verkopen en wil het vervangingscĳfer nog wat laten zakken.’ In elk geval liggen geen spectaculaire groeiplannen op tafel. ‘Een bedrĳf uitbouwen moet je doen in porties die je goed kunt behappen’, klinkt het vastberaden. ‘Ik ben begonnen met 327.000 liter melk en melk nu bĳna 600.000 liter. Ik heb gekozen voor geleidelĳke groei en hou me aan die strategie vast.’ Fokkerĳ is voor Geert Mazereel altĳd een grote drĳfveer geweest om boer te worden, en dat blĳft ook belangrĳk. ‘Het is altĳd mĳn grote droom geweest om goed te scoren op een nationale show. Met Glitter is dat nu wel al gelukt.’ En wat de Seavertelgen Glitter en Glamour presteerden in Roeselare? Dat is op pagina 38-39 te lezen. l

2014

03-02-14 16:51

Hoeveel verjaardagen vieren uw koeien? De levensduur van melkkoeien is een belangrijke factor in het bedrijfsresultaat. Nieuw onderzoek toont aan dat als Novem 20 al bij milde mastitis naast een antibioticum wordt ingezet, het risico op afvoer met 43% wordt verlaagd1.

• Langwerkende ontstekingsremmer en pijnstiller • 1 injectie werkt 3 dagen2 • Versnelt de genezing en herstelt de eetlust • Lager celgetal én lager afvoerpercentage1

Novem® 20 De herstelversneller

1) McDougall S. et al.(2009) Effect of treatment with the nonsteroidal anti-inflammatory meloxicam on milk production, somatic cell count, probability of re-treatment, and culling of dairy cows with mild clinical mastitis. J.Dairy Sci.92-4421-4431 2) K. Okkinga et al. (1998) Productnaam: Novem 20. Regnr./Kan.status: REG NL 10219 URA. Werkzame bestanddelen: Meloxicam 20mg/ml. Indicaties bij rundvee: Acute respiratoire infecties in combinatie met geschikte antibiotica. Diarree in combinatie met orale rehydratietherapie. Aanvullende therapie bij acute mastitis, in combinatie met een antibioticum therapie. Voor de verlichting van post-operatieve pijn bij kalveren na het onthoornen. Doeldier: Rundvee en varkens. Voornaamste bijwerking(en): Een geringe kortdurende zwelling op de plaats van injectie na subcutane toediening wordt in minder dan 10% van het rundvee, behandeld in het klinisch onderzoek, gezien. Indien u andere bijwerkingen vaststelt, gelieve uw dierenarts hiervan in kennis te stellen. Contra-indicatie(s): Niet gebruiken bij dieren die lijden aan een verminderde lever-, hart- of nierfunctie en hemorragische aandoeningen, of als er aanwijzingen zijn voor ulcerogene gastro-intestinale lesies of individuele overgevoeligheid voor het product. Bij rundvee niet gebruiken bij dieren met diarree jonger dan één week. Dosering: Rundvee: Een éénmalige subcutane injectie van 0,5 mg meloxicam/kg lichaamsgewicht (dat wil zeggen 2,5 ml/100 kg lichaamsgewicht), in combinatie met een geschikte antibioticum therapie of orale rehydratie therapie, indien passend. Wachttijd rundvee: vlees 15 dg, melk 5 dg. Boehringer Ingelheim bv - Telefoon: +31 (0)72 5662411 - E-mail: vetmedica.nl@boehringer-ingelheim.com - Verdere informatie is op aanvraag beschikbaar.

19730 BI Novem20 VX20_p56.indd 56 VERJAARDAG A4_V4.indd 1

09-01-13 10:57 17:18 05-12-13

I N T E RV I E W

Joris Lohman: ‘Koeien melken mag geen fabrieksvorm aannemen’

Niet in hokjes denken De consument raakt steeds verder vervreemd van de herkomst van voedsel, waardoor de waardering voor goede en eerlĳk gemaakte producten verdwĳnt. Directeur van jongerenbeweging Youth Food Movement Joris Lohman schetst oorzaken en oplossingen. ‘Voor mensen in de stad is biologisch automatisch duurzaam, een melkrobot is eng. Wĳ zoeken de nuance in die discussie.’ tekst Jorieke van Cappellen

ĳ is bepaald geen hokjesdenker. Joris Lohman, directeur van jongerenorganisatie Youth Food Movement (YFM, zie kader), pleit voor een open dialoog tussen voedselproducenten en consumenten. Lohman (28) woont in Amsterdam, studeerde politicologie en ontwikkelde een buitengewone interesse voor voedselvraagstukken en de duurzaamheid van onze voedselproductie. Lohman: ‘Over eten heeft iedereen een mening, simpelweg omdat eten dicht bĳ iedereen staat.’

V E E T E E LT

VX02_interview Lohman.indd 20

FEBR UAR I

Lohman vraagt aandacht voor voedselproductie en -verspilling. ‘Doel is dat mensen voedsel opnieuw leren waarderen.’ Voedsel opnieuw leren waarderen. Wat bedoelt u daar precies mee? ‘Voedsel lĳkt heel vanzelfsprekend, maar dat is het niet. In West-Europa zĳn we in staat om, met schadelĳke productiemethoden voor het milieu, massaal voedsel te produceren. Daardoor houden we de prĳs voor voedsel kunstmatig laag en

kunnen we zelfs eten weggooien. Mensen raken ook steeds verder vervreemd van de productie van voedsel, waardoor de waardering voor goed gemaakte producten verdwĳnt. De manier waarop wĳ met voedsel omgaan, zegt veel over de manier waarop we met duurzaamheid bezig zĳn.’ Wat kun je doen aan deze vervreemding? ‘De macht over wat wĳ produceren en eten is verschoven naar de commerciële voedselindustrie en de grote spelers in de

2014

03-02-14 14:36

agribusiness. De vele schakels in de keten creëren letterlĳk afstand. De boer praat niet meer met de burger, de burger niet meer met de boer en dat veroorzaakt onbegrip. Wĳ willen die verbinding weer aangaan, de dialoog opzoeken.’ ‘Ik verwacht in die zin veel van de YFMAcademie. Dat is een lesprogramma voor jonge professionals die werken in de foodsector, zoals de horeca en bedrĳven in de voedselketen. Tĳdens themadagen krĳgen zĳ masterclasses van boeren, chefs, activisten, wetenschappers en beleidsmakers. Doel is om te netwerken en vooral met elkaar in dialoog te gaan over hoe de voedselketen duurzamer kan.’

vertelt hoe goed zĳn koeien het buiten hebben. Alsof dat het ideaalplaatje is.’ Is dat geen ideaalplaatje dan? ‘Het is in elk geval geen vast gegeven. Binnen de sector bestaat veel verscheidenheid in bedrĳfsvoering en dat moet je de consument wel vertellen. Ik heb enkele tientallen melkveebedrĳven bezocht. Dé melkveehouder bestaat niet, althans ik ben hem nog niet tegengekomen. De ene boer weidt zĳn koeien, de ander houdt ze binnen. Sommigen melken automatisch met een robot. Aan de andere kant heb je te maken met de natuur en komt het neer op puur vakmanschap.’

‘Over eten heeft iedereen een mening, simpelweg omdat eten dicht bĳ iedereen staat’ ‘Wat mĳ opvalt is de positieve instelling van jonge melkveehouders. Er was geen enkel bedrĳf waar een boer niet met me wilde praten. De melkveesector is relatief open en zichtbaar en heeft daardoor nog de credits van het grote publiek.’

U bent een geboren Amsterdammer. Welk beeld hebben mensen in de stad van de melkveesector? ‘In de stad heerst een romantisch en vertekend beeld van het boerenbedrĳf. Voor stadsmensen betekent biologisch automatisch gezond en duurzaam, een melkrobot vindt men eng. Dat romantische beeld wordt ons opgedrongen door de media. De agrarische sector versterkt dit zelf ook. FrieslandCampina heeft reclamespotjes met een blĳe boer die tussen zĳn blĳe koeien in de wei loopt en met een accent

Wat is in uw ogen een duurzame manier van melk produceren? ‘In principe zou een biologische bedrĳfsvoering leidend moeten zĳn. Bioboeren zĳn bewust bezig met kringlopen. Maar het gaat ons vooral om de filosofie van bio, niet om het keurmerk. Mensen van een keurmerk zĳn hokjesdenkers. Wĳ houden de dialoog graag open. De gangbare landbouw kruipt steeds dichter naar de biologische landbouw. Ik was in januari op de Biovak. Ik vond het opmerkelĳk dat bioboeren daar riepen zich te willen blĳven onderscheiden van gangbaar om hogere uitbetalingen te behouden. Het is toch juist geweldig als ook de gangbare landbouw steeds duurzamer wordt?’ In de duurzaamheidsbeleving van de consument hoort de koe in de wei. Hoe denkt u daarover? ‘Ik ben geen welzĳnsdeskundige, maar van wat ik erover gelezen heb en vanuit mĳn onderbuikgevoel denk ik dat koeien het buiten beter hebben. Ik ben overigens absoluut niet bang dat de koe in de wei zal verdwĳnen. Daarvoor heeft weidegang in

Wat is YFM? Youth Food Movement (YFM) is opgericht in 2009 en is onderdeel van de internationale beweging Slow Food Movement, dat duurzaam en ambachtelĳk geproduceerd voedsel promoot. YFM richt zich op jonge mensen en organiseert evenementen en debatten, zoals het Food Film Festival en Damn Food Waste. Samen met het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt (NAJK) richtte YFM in 2013 het Eetcafé op, om boeren en burgers weer met elkaar in contact te brengen. YFM heeft zo’n 500 actieve vrĳwilligers.

de sector en de maatschappĳ een te grote toegevoegde waarde.’ Hoe kĳkt u met uw organisatie tegen de huidige groei van melkveebedrĳven aan? ‘Een groot bedrĳf is niet per definitie slecht, tegenwoordig heeft een gemiddeld melkveebedrĳf al 100 tot 120 koeien. Duurzaam bezig zĳn betekent dat je een bedrĳf hebt dat niet groter is dan je omgeving milieutechnisch en sociaal gezien kan dragen. In die zin pleiten we als YFM wel voor grondgebondenheid in de melkveehouderĳ. Koeien melken mag geen fabrieksvorm aannemen waar de verantwoordelĳkheid eindigt zodra de melkwagen van het erf af rĳdt.’ ‘Daarom ageer ik ook fel tegen de voedselindustrie die beweert dat we straks 9 miljard mensen moeten voeden. Daarmee geef je een vrĳbrief om blind door te gaan met het massaal produceren van goedkoop voedsel. Het is een utopie om te denken dat Nederland het wereldvoedselprobleem wel even gaat oplossen. Daar is Nederland gewoon te klein voor.’ U bent over het algemeen positief over de sector. ‘Je moet natuurlĳk uitkĳken dat de dialoog niet zover gaat dat je alles goed vindt. Ook in de melkveehouderĳ zĳn er zaken die echt beter kunnen. Het is en blĳft “onduurzaam” dat je grondstoffen uit ZuidAmerika haalt. De agrarische sector moet in de voedseldiscussie kritisch op zichzelf blĳven. Het is veelzeggend dat de sector in een defensieve houding schoot toen we een debat over voedselverspilling wilden organiseren. Eten weggooien gebeurt toch alleen aan het eind van de keten?’ ‘We moeten met elkaar in gesprek blĳven. Het voedselsysteem bestaat uit mensen. Als je hun denkwĳze verandert, dan kun je het systeem veranderen.’ l

V E E T E E LT

VX02_interview Lohman.indd 21

F E B R U A R I

2 0 1 4

03-02-14 14:36

U zoekt

em b r y o ’s

uit de beste

koef amilie s

www.embryosale.com D A MM E L A A N 31 | 9104 G S D A M WOU D E | TEL.: 0511-424243 F A X: 0 5 1 1 -4 2 3 5 2 5 | I N FO@ A LH -G EN ETICS.N L | WWW.EM BRY OSA LE.COM

ALH 2014 | 01 Adv VT.indd 2-3

NIEUW

Méér dan Tochtdetectie alleen Nieuw: Nedap Smarttag Hals voor Tochtdetectie met Vreetmonitoring Verhoog de melkproductie van uw totale veestapel en het resultaat van uw bedrijf door Nedap Tochtdetectie met Vreetmonitoring. De technologie informeert u tijdig over tochtige dieren of dieren met mogelijke gezondheidsproblemen in uw koppel. U bespaart tijd en bent in controle om van ieder dier optimale productie prestaties te behalen en te behouden, hoe groot uw veestapel ook is. • 24/7 zeer nauwkeurige tochtdetectie. • Ten minste 90% detectiepercentage. • Vreetmonitoring detecteert mogelijke gezondheidsproblemen.

• Detectie tot wel 500 meter rondom de antenne. • Optionele identificatie voor managementtoepassingen (ISO).

• Smarttag hangt goed onderaan de hals door optimale vorm en gewicht. • Meer controle op productie prestaties van ieder dier: snelle terugverdientijd.

Nedap Tochtdetectie

Verschillende leveranciers in de melkveehouderij gebruiken Nedap Tochtdetectie techniek. Vraag ernaar bij uw melkmachine dealer of veeverbeteraar. Voor meer informatie zie nedap.com/livestockmanagement

nedap.com/tochtdetectie

V E E T E E LT

VX02_p22-23.indd 22

FEBR UAR I

2013

03-02-14 13:42

R O P

www.alh-genetics.nl IM

WWW.ALH-GENETICS.NL

C O

Y R

experience

years L

Like ons op:

03-02-14 08:40

Melk als informatiestroom

METEN PER KWARTIER Een tijdige ontdekking en behandeling van gezondheidsproblemen verbetert de melkkwaliteit en het dierenwelzijn. Met het MQC melkkwaliteitscontrolesysteem van de Lely Astronaut melkrobot beschikt u over de mogelijkheid om de essentiĂŤle parameters per kwartier te de meten. Interesse? Neem contact op met uw Lely Center of mail naar: nederland@lely.com

EVOLVE. www.lely.com

innovators in agriculture

NL14010-DE-MQC-advertentie Veeteelt-180x125.indd 1

27-Jan-14 16:39:59

V E E T E E LT

VX02_p22-23.indd 23

F E B R U A R I

2 0 1 3

03-02-14 13:33

Vruchtbaarheid Gezondheid Voeding

Gebruikers ervaringen wereldwijd:

Piet Oudshoorn, 75 koeien, Snelrewaard: “De SensOor pikt er meer dieren uit dan mijn melkstal geleidbaarheids-meters.” Siebe Bijma, 95 koeien, Finkum: “De SensOor werkt gewoon heel goed.”

CowManager SensOor

 Dé tool om uw koeien 24/7 in de gaten te houden  Bespaart u kostbare tijd en geeft overzicht  Zorgt voor direct rendement De CowManager SensOor biedt u een betrouwbaar extra paar ogen in de stal die voor u 24/7 de Vruchtbaarheid, Gezondheid en Voeding van uw veestapel monitort. Dit bespaart u kostbare tijd en creëert rust en overzicht en zorgt voor direct rendement. De SensOor meet als enige in het oor van de koe de vruchtbaarheid, gezondheid en voeding. Het is uniek door de combinatie van metingen: vreten, herkauwen, tocht en temperatuur. Gecombineerd met de elektronische oorknop heeft u bovendien gelijk de koeherkenning geregeld. De modules Vruchtbaarheid, Gezondheid en Voeding zijn afzonderlijk verkrijgbaar.

Silvain Kusters, 100 koeien, Guttecoven: “De SensOor ziet alles.” Pieter Rozendaal, 500 koeien, bedrijfsleider Den Eelder, Well: “Wij insemineren alle koeien blind op de SensOor en de verdacht zieke dieren hebben we snel in beeld.” Jan Cees Verhoef, Wisconsin, USA, 300 koeien: “De herkauwen vreetgegevens komen via Multiview van de CowManager realtime op het scherm van mijn voerconsultant.” Teun Sleurink, internationaal voerconsultant: “Het is ongelofelijk hoe Jan-Cees met de SensOren het voeren kan sturen. De impact van de SensOor op de gezondheid en melkproductie is enorm.” Twan Gloudemans, Zweden, 200 koeien: “We hebben het SensOor-systeem zelf geïnstalleerd, heel makkelijk.”

De SensOor het oog van uw bedrijf, óók als u even niet kijkt…

    

Eenvoudige installatie Volledig draadloos 1.000 meter bereik per antenne Geen systeemkast nodig Attenties op uw PC, Smartphone of tablet

Easy Start

SensOor EID Vruchtbaarheid € 75,- / stuk Antenne (bij PC in de stal) € 550,Eerste 2 maanden modules Gezondheid en Voeding gratis Gratis installatie aan huis, goede service De elektronische oorknop (te bestellen via dienst regelingen) is een oormerk en tevens een betrouwbare en goedkope koeherkenning voor melkstallen en voercomputers van DairyMaster, Delaval, Lely, Boumatic, Gea, Fullwood, enz.

Frank Jopp: 140 koeien, NB Canada: “We hebben 2 Lely A4 melkrobots gecombineerd met de elektronische herkenning en SensOren. Ik wist niet dat je met SensOren (vrije) tijd kon kopen.” Ed Brandsma: 1800 koeien, Edaleen Lynden USA, manager Dale Brady: “Onvoorstelbaar wat de SensOor ziet. We zijn gestopt met tail chalken.” Ray Nebel, vice president technical programs Select Sires, Ohio: “We volgen onze topstieren nu ook met de SensOor.” Hans Griesen: 800 koeien, Wisconsin USA: “Wij insemineren nu volledig op de SensOor. De verse koeien volgen we op de gezondheid, dat ze geen ketose krijgen, hoe eerder je er bij bent hoe beter. Met de SensOor heb je behalve een thermometer, extra ogen per koe.” De SensOor wordt ook intensief gebruikt bij het Smart Dairy Farming project.

Bestel het Easy-Start pakket via www.cowmanager.com/123start en ontvang een Smartphone of Samsung tablet bij bestelling van 50 SensOren. Of bel Agis CowManager voor meer informatie: 0348 – 44 38 40 VX02_p24.indd 2

03-02-14 15:03

M E S T

Kwaliteit van mineralenconcentraten nog te instabiel

Raffinage mist raffinement Mestraffinage is nog geen volwassen techniek, maar de perspectieven blĳven beloftevol. Het netwerk ‘Microvergisters in de praktĳk’ krĳgt niet voor niets een verlenging van drie jaar. Bemestingsproeven en de ammoniakemissie bĳ het uitrĳden van mineralenconcentraten zĳn de speerpunten in het vervolgtraject. tekst Tijmen van Zessen

rie jaar geleden stond de raffinage (microvergisting) van mest nog in de kinderschoenen. Het melkveebedrĳf van Wilco Hilhorst uit het Drentse NoordSleen had toen de primeur met een mestraffinage op praktĳkschaal. Het systeem AgriModem produceerde energie, brandstof en compost en zou op termĳn ook kunstmestvervangers produceren dankzĳ een nauwkeurige splitsing van stikstof, fosfaat en kali. De techniek was revolutionair en had als belangrĳk voordeel dat de emissies aan ammoniak en methaan aanzienlĳk afnamen. Inmiddels heeft Lely de ontwikkeling van de AgriModem overgenomen van de toenmalige eigenaar Green Energy Technologies (GET). Lely hult zich in stilzwĳgen als het gaat om tussentĳdse resultaten van de AgriModem, maar de druk om het systeem te introduceren is hoog.

Nog geen kunstmestvervanger Drie jaar na de primeur op het bedrĳf van Hilhorst staat mestraffinage nog steeds in de kinderschoenen. Wel dienen er zich steeds weer nieuwe modellen aan. Minstens zeven systemen zĳn er in omloop en ontwikkeling, zo valt op de website microvergisters.nl te lezen. Eén daarvan is de Fermtech, die draait op het melkveeproefbedrĳf De Marke in Hengelo (Gld.). Afgelopen maand werden belangstellenden daar bĳgepraat door het netwerk ‘Microvergisters in de praktĳk’. Netwerkbegeleidster Giske van Es was verheugd dat het netwerk de komende drie jaar verder gaat. Ze legde de aanwezigen uit wat de speerpunten zĳn in het vervolgtraject: de bemestingsproeven en de ammoniakemissie bĳ het uitrĳden van mineralenconcentraten. ‘We kunnen kringlopen sluiten door specifieker te be-

mesten en meer ruwvoeropbrengst te realiseren met minder kunstmest.’ Uit de bemestingsproeven tot dusver blĳkt dat mest uit raffinagesystemen meer ammoniakale stikstof bevat dan drĳfmest. Hierdoor wordt de stikstof eerder opgenomen door de plant. Maar meer ammoniakale stikstof betekent ook dat er mogelĳk meer ammoniak gevormd wordt. Voor een erkenning als volwaardige kunstmestvervanger is het daarom nog te vroeg. ‘De overheid wil wel meebewegen, maar is zo ver nog niet’, vertelde Zwier van der Vegte, bedrĳfsleider van De Marke. ‘Omdat de werking van de raffinageproducten nog niet gelĳk is aan die van kunstmest, zĳn mineralenconcentraten voor de wet nog steeds dierlĳke meststoffen. De uitspoeling en ammoniakemissie van mineralenconcentraten is nog te hoog.’ Frans Middag, technicus bĳ Fermtech Systems, ziet dat knelpunt ook. ‘Wĳ als producent moeten tekenen voor een constante en stabiele kwaliteit van het mineralenconcentraat. Op boerderĳschaal valt dat niet mee, een schommeling in het rantsoen heeft al effect op de productie van biogas.’

Te lange terugverdientĳd De technische ontwikkeling staat echter niet stil. Door het aansluiten van een ammoniakstripper op de apparatuur van Fermtech kan de raffinaderĳ op De Marke steeds meer klimaatneutraal produceren. De ammoniak wordt in de stripper rechtstreeks opgenomen door zwavelzuur. Het eindproduct is ammoniumsulfaat, een vloeibare meststof die via een spaakwielbemester is aan te wenden. ‘Het nadeel is wel dat je met zwavelzuur op je erf zit, je

Mestraffinage op proefbedrĳf De Marke

kunt je afvragen of je dat op boerderĳschaal moet willen’, meent Van der Vegte. De terugverdientĳd van mestraffinage is nog een ander knelpunt waar de onderzoekswereld en het bedrĳfsleven tegenaan lopen. Mogelĳk dat het rendement verbetert als bedrĳven met raffinage voldoen aan de recent ingevoerde mestverwerkingsplicht. Maar vooralsnog lukt het niet om alle investeringen terug te verdienen. ‘Niet op basis van biogasproductie’, verduidelĳkt Frans Middag. ‘Zolang de markt geen waarde toekent aan lagere emissies en een betere bemestingswaarde van de mineralen is de terugverdientĳd te lang.’ Van der Vegte is daarover positiever: ‘Een betere benutting van stikstof en fosfaat leiden via de Kringloopwĳzer tot minder mestafvoer bĳ een hogere productie aan melk en ruwvoer.’ De kern van de middag was dat perspectieven voor mestraffinage verbeteren naarmate vraag en aanbod van biogas en de vrĳkomende warmte op elkaar zĳn afgestemd. Een mestraffinage rondom een zuivelfabriek (afnemer van gas en warmte) is eerder rendabel dan een systeem in een afgelegen gebied. l

V E E T E E LT

VX02_themabijeenkomst De Marke.indd 25

F E B R U A R I

2 0 1 4

03-02-14 13:38

I N

D E TA I L

S E N S O RT E C H N I E K

Re캐er d Melkvee het Fries groeiend om het m

Aantal k Aantal s Jongvee Melkqu Grondge

Bouwpl

Rollend Tussenk Vervang Levensp Levensp

de d o

Van het scherm kan Den Hartog informatie over onder meer herkauwuren en activiteit aflezen

V E E T E E LT

VX02_bedrijf in detail.indd 26

FEBR UAR I

2014

03-02-14 13:18

B E D R I J F S G E G E V E N S

Reĳer den Hartog wil met hulp van sensoren een miljoen kilogram per man melken

24 uur per dag extra ogen in de stal Met slimme oormerken, halsbanden en staartsensoren meet Reĳer den Hartog onder meer temperatuur, herkauwbewegingen Reĳer den Hartog Melkveehouder Reĳer den Hartog uit het Friese Kollum maakt op zĳn snel groeiende bedrĳf gebruik van sensoren om het management te ondersteunen.

en afkalfgedrag van zĳn koeien. Als deelnemer aan het project Kollum

355 230 6 stuks per 10 melkkoeien 3,35 miljoen kg 191 ha waarvan 137 in eigendom Bouwplan: 110 ha grasland, 30 ha natuurland, 35 ha mais, 16 ha tarwe Rollend jaargemiddelde: 4.09 9817 4,13 3,50 Tussenkalftĳd: 386 dagen Vervangingspercentage: 15 Levensprod. bĳ afvoer: 32.752 kg Levensprod. aanw. koeien: 27.000 kg Aantal koeien: Aantal stuks jongvee: Jongveebezetting: Melkquotum: Grondgebruik:

Reĳer den Hartog ‘Ik denk dat sensoren sneller de markt veroveren dan melkrobots; over vĳf jaar zĳn ze helemaal ingeburgerd’

Smart Dairy Farming verzamelt hĳ een schat aan data. Zĳn doel? ‘Ik wil beter voor de koeien kunnen zorgen en een hogere levensproductie realiseren zonder dat het mĳ extra tĳd kost.’ tekst Inge van Drie

‘R

video-impressie www.veeteelt.nl

eĳer, die koeien in het strohok hebben zo’n oranje ding om de staart. Wat is dat eigenlĳk?’ Een nieuwsgierige bouwvakker loopt voordat hĳ het erf weer verlaat, nog snel even het kantoor van Reĳer den Hartog (43) binnen. De melkveehouder uit het Friese Kollum legt uit dat aan de staart met lĳm en oranje tape een sensor is bevestigd. ‘Als een koe gaat kalven, houdt ze de staart omhoog. Als dat een bepaalde tĳd duurt, krĳg ik een sms’je op mĳn telefoon. Zo weet ik dat de koe op het punt staat om te gaan kalven.’ Dat de stal van Den Hartog boordevol zit met dit soort hightech snufjes zal argeloze bezoekers amper opvallen. Los van de oranje tape om de staarten van koeien die bĳna moeten kalven, valt er in eerste instantie niks bĳzonders op in de bĳna drie jaar oude ligboxenstal. Maar schĳn bedriegt. Als deelnemer aan het project Smart Dairy Farming (zie kader op pagina 31) verzamelt Den Hartog met behulp van sensoren een schat aan gegevens op zĳn bedrĳf. Temperatuur, herkauwbewegingen, gewicht, activiteit, liggedrag, camerabeelden van afkalven; van elke koe tovert de Friese melkveehouder met een paar drukken op de knop allerlei gegevens tevoorschĳn. ‘Ik wil beter voor de koeien kunnen zorgen en een hogere levensproductie realiseren zonder dat het extra tĳd kost. Doordat de koeien ouder worden, kan ik mĳn jongveeopfokkosten

verlagen. Bovendien geeft een oudere koe meer melk dan een nieuwe vaars. Dankzĳ de sensoren heb ik extra ogen in de stal die 24 uur per dag kĳken. Die sensoren vangen alle signalen op die nodig zĳn om die hogere levensproductie mogelĳk te maken’, zo motiveert Den Hartog zĳn deelname aan het project.

Per man 1 miljoen kg Den Hartog breidde zĳn bedrĳf de laatste jaren snel uit. In 1999 verhuisde hĳ van het Gelderse Elst naar het Friese Kollum. Door de komst van de Betuwelĳn raakte Den Hartog drie hectare van de huiskavel kwĳt. Mogelĳkheden om het bedrĳf verder te ontwikkelen waren er bovendien nauwelĳks. In Kollum startte hĳ met 600.000 kg melk en 83 hectare. Inmiddels is er 191 hectare in gebruik, waarvan 110 hectare grasland, 30 hectare natuurland, 35 hectare mais en 16 hectare tarwe. In 2011 bouwde hĳ een nieuwe ligboxenstal. Een nieuwe melkstal staat voor 2015 op het programma. Afgelopen jaar produceerde Den Hartog met 355 koeien 3,35 miljoen kg melk. ‘Komend jaar breiden we dat uit naar 3,7 miljoen kg melk. Uiteindelĳk wil ik naar zo’n 600 koeien’, zo schetst Den Hartog de toekomstplannen in een notendop. Het werk zet Den Hartog, die zelf lichamelĳk voor tachtig procent is afgekeurd, rond met zĳn vader en drie vaste medewerkers. Bĳna alle werkzaamheden

V E E T E E LT

VX02_bedrijf in detail.indd 27

F E B R U A R I

2 0 1 4

03-02-14 13:18

I N

D E TA I L

S E N S O RT E C H N I E K

In 2011 bouwde Den Hartog een nieuwe stal, een nieuwe melkstal staat voor 2015 op het programma

De koeien vreten of liggen, ze hangen nauwel캐ks

Staartsensoren geven het afkalfmoment aan

De klauwgezondheid verbeterde aanmerkel캐k door het gebruik van zand in de boxen

Drie kwart van de koeien na twee inseminaties drachtig

V E E T E E LT

VX02_bedrijf in detail.indd 28

FEBR UAR I

2014

03-02-14 13:19

s drachtig

voert hĳ in eigen beheer uit, van klauwbekappen tot het grootste deel van het landwerk. ‘Mĳn streven is om met vreemde arbeid 1 miljoen kg per man te melken. Door sensoren te gebruiken denk ik dat ik dat doel gemakkelĳker realiseer.’ Bewust breidde Den Hartog zĳn bedrĳf uit en kiest hĳ ervoor om met personeel te werken. ‘Ik zie om me heen dat melkveehouders met een bedrĳf met een miljoen tot anderhalf miljoen kilo melk veel tĳd in hun bedrĳf steken en moeilĳk afstand kunnen nemen. Het voordeel van werken met personeel is dat ik misbaar ben; het bedrĳf draait ook door als ik er niet ben.’ Zelf houdt Den Hartog zich vooral bezig met het aansturen van het bedrĳf. ‘Ik zie er ook het voordeel van in dat ik fysiek niet alles zelf kan; ik heb nu veel meer tĳd om bezig te zĳn met en na te denken over bedrĳfsontwikkeling.’

Verbeterde klauwgezondheid Den Hartog startte niet met het project Smart Dairy Farming omdat hĳ ontevreden was over de resultaten. Integendeel, zegt de Friese melkveehouder. ‘Ook zonder sensoren haalden we een productie van 10.000 kg melk, een tussenkalftĳd van 410 dagen en een vervangingspercentage van 15. En dat met vreemd personeel en een agenda van 7,95 euro.’ De nieuwe stal heeft voor een belangrĳk deel aan die resultaten bĳgedragen, meent Den Hartog. ‘In de oude stal kwamen we bĳ een forse overbezetting niet tot een productie van meer dan 8600 kg melk, al slaagden we er toen ook in de vervanging tot vĳftien procent te beperken. Dankzĳ het zand in de boxen is de klauwgezondheid aanmerkelĳk verbe-

De SensOor meet onder meer temperatuur

terd. De koeien vreten of liggen, ze hangen nauwelĳks. Voetbaden gebruiken we niet meer en dankzĳ de dichte vloer met gefreesde gleuven hebben de koeien ook nauwelĳks klauwkneuzingen en laten ze de tocht goed zien.’ Toch denkt Den Hartog dat de sensoren hem in de toekomst kunnen helpen, vooral op het gebied van vruchtbaarheid. ‘Omdat ik met personeel werk, wil ik graag een makkelĳk te managen veestapel. Ik houd de koeien in drie groepen: de verse koeien, de niet-drachtige en de drachtige koeien. De niet-drachtige koeien krĳgen een rantsoen voor 40 kilo meetmelk, de drachtige koeien krĳgen een rantsoen voor 32 kg melk. Koeien die laat drachtig worden, vervetten in mĳn systeem relatief snel, omdat ze lang in de groep met het rĳke rantsoen lopen. Daarom streef ik naar een tussenkalftĳd van minder dan 400 dagen. Ik wil graag veel melk in een korte tĳd.’ Ook de levensproductie bĳ afvoer – nu bĳna 33.000 kg – zou Den Hartog graag verbeteren. ‘Ik vind het niet zo interessant hoe hoog de levensproductie van individuele koeien is. Vorig jaar belde een CRV-bestuurder me op om me te feliciteren met een honderdtonner. Ik had helemaal niet in de gaten dat die koe al zover was. Maar op koppelniveau vind ik levensproductie wél interessant. Dat kengetal zou ik graag nog verbeteren, zodat de gemiddelde dagproductie per levensdag stĳgt. Zo kan ik de opfokkosten verlagen en neemt de voerefficiëntie toe.’

Uitvallers op vruchtbaarheid Uitval op het gebied van klauwgezondheid of uiergezondheid heeft de melkveehouder nauwelĳks. Niet drachtig worden is de belangrĳkste reden van afvoer. ‘Drie kwart van de koeien is na twee inseminaties drachtig, maar de rest niet. Ook krĳgt 23 procent van de vaarzen geen tweede kalf omdat ze niet drachtig worden. Ik ga lang door met insemineren, omdat ik de koeien graag zo lang mogelĳk aan wil houden, zeker ook omdat ons bedrĳf wil groeien uit eigen aanwas. Daar zie ik nog wel wat mogelĳkheden voor verbetering.’ De uitstootkoeien leveren Den Hartog wel relatief veel geld op: gemiddeld 1110 euro per stuk. ‘Omdat de koeien verder gezond zĳn – ze zĳn alleen niet drachtig – blĳven ze wel groeien. Dat zorgt voor meer vlees en dat levert bĳ afvoer wat extra’s op. Daardoor kan ik mĳn rantsoen een halve tot driekwart cent duurder maken en dat helpt om gemakkelĳker een productie van 10.000 kg te realiseren.’

Den Hartog houdt relatief weinig jongvee aan, zo’n zes stuks per tien melkkoeien. ‘Veertig procent van de melkkoeien insemineer ik met een Belgisch-witblauwstier. Toch is het ons gelukt om zonder vee aan te kopen de veestapel te laten groeien. Ik denk dat er in de Nederlandse melkveehouderĳ op dat gebied nog heel wat potentie is.’

Per week tien uur kwĳt Voorlopig levert deelname aan het project Den Hartog nog geen tĳdsbesparing op. Per week besteedt hĳ samen met zĳn medewerkers zo’n tien uur aan het project. ‘Ik ben vooral tĳd kwĳt aan administratie. We houden voor het project ook alles nog handmatig bĳ. We lopen bĳvoorbeeld nog steeds zo’n zes à zeven keer per dag een kwartier met een boekje door de stal om tochtige koeien op te sporen.’ Alle gegevens die dat oplevert, zet Den Hartog in de computer en stuurt hĳ door naar onder meer TNO, de faculteit Diergeneeskunde en CRV. ‘De bedoeling van het project is om alle data – zowel die van de sensoren als de data die wĳ zelf aanleveren – op een slimme manier aan elkaar te koppelen, zodat een veehouder in de toekomst op het juiste moment een attentie krĳgt. Ik geloof zeker dat je daarmee tĳdswinst boekt. De truc is natuurlĳk om vroegtĳdiger te signaleren, waardoor je op het juiste moment kunt ingrĳpen en meer preventief kunt werken.’ Om aan het project mee te kunnen doen, renoveerde Den Hartog de 2 x 10 melkstal, zodat de melkproductiegegevens nu gekoppeld zĳn aan het managementprogramma. Ook schafte hĳ sensoren van SensOor aan, een in het oor gedragen sensor die bevestigd is aan een elektronische oorknop. Deze sensor meet de oortemperatuur, de herkauwbewegingen en de tochtactiviteit. Ook dragen alle koeien om hun nek een activiteitsmeter van DeLaval. ‘De sensoren ondersteunen mĳ bĳ het management. Bĳ een attentie wil ik weten welke actie we moeten ondernemen om straks de tussenkalftĳd te verlagen. Als er een koe tochtig is, moet het systeem bĳvoorbeeld op basis van onder meer de melkproductie en het gewicht aangeven of ik een dier wel of niet moet insemineren. Als de tussenkalftĳd oploopt, ben je eigenlĳk al te laat; tussenkalftĳd is een rapportcĳfer achteraf. Ik wil liever vooraf sturen.’ Drie keer per dag bekĳkt Den Hartog op zĳn pc de lĳst met attentiekoeien. ‘Dat is een overzichtelĳke lĳst. Meestal zĳn het

V E E T E E LT

VX02_bedrijf in detail.indd 29

F E B R U A R I

2 0 1 4

03-02-14 13:19

I N

D E TA I L

S E N S O RT E C H N I E K

De koeien hebben veel ruimte achter het voerhek

Minder herkauwuren rond het kalven

Drie groepen met drie verschillende rantsoenen

Den Hartog temperatuurt de verse koeien de eerste tien dagen na het kalven

V E E T E E LT

VX02_bedrijf in detail.indd 30

FEBR UAR I

De melkkoeien worden elke dag gewogen

2014

03-02-14 13:19

er een stuk of tien, op een veestapel van 350 koeien. Ik kan op het scherm precies zien welke koeien tochtig worden, hoe lang de tocht al duurt en of de tocht alweer over het hoogtepunt is.’ In de korte tĳd dat Den Hartog nu met sensoren werkt, daalde de tussenkalftĳd al van 410 dagen naar een verwachte tussenkalftĳd van 386 dagen. ‘De winst zit vooral in koeien die we zelf niet tochtig zien, maar die dat volgens de sensoren wel zĳn. Dat is ongeveer een kwart van de koeien. Zo’n drie kwart van de koeien zien we zelf ook tochtig. Het voordeel van sensoren is ook dat je tochtige pinken sneller opmerkt. In de jongveestal kom je toch net iets minder vaak dan bĳ de melkkoeien. Ook verwerpers merken we nu eerder op. Deze al drachtig verklaarde dieren zitten immers in een andere groep waar we minder op letten.’ Niet in alle opzichten winnen de sensoren het van het menselĳk oog, is de ervaring van Den Hartog. ‘De koeien die wĳ zelf tochtig zien, signaleren we vaak eerder dan de computer. Dat komt ook doordat we niet continu de attentielĳst bekĳken; dat doen we drie keer per dag. Maar de computer ziet meer tochtige koeien.’

Verse koeien temperaturen Ook koeien met een afwĳkende oortemperatuur, bĳvoorbeeld als ze melkziekte hebben, staan in de attentielĳst. ‘Als de oortemperatuur, die altĳd lager is dan de lichaamstemperatuur, in korte tĳd van 25 naar 15 graden gaat, krĳg je een alarm op je telefoon. Zo’n koe zou dan melkziekte kunnen hebben.’

Verse koeien temperatuurt Den Hartog ook zelf de eerste tien dagen na kalven. Ook die gegevens zet hĳ in de computer. ‘De rectaal gemeten temperatuur is toch nog iets nauwkeuriger dan de oortemperatuur. Voor een koe met melkziekte werkt het signaal dat de SensOor afgeeft prima, maar voor kleine temperatuurschommelingen vanwege bĳvoorbeeld baarmoederontsteking gebruik ik liever nog een thermometer.’ Ook van koeien die weinig vreeturen hebben, krĳgt Den Hartog een attentie. ‘Als het rantsoen niet klopt, merkte je dat eerder pas als de melktank werd geleegd. Nu zie ik dat al snel op de computer. Zelfs als ik koeien die bĳna moeten kalven van het ene naar het andere hok verplaats, zie ik op de computer dat het aantal herkauwuren verandert.’ Den Hartog wĳst op een scherm met verschillende gekleurde lĳnen. ‘Kĳk, die blauwe lĳn geeft aan dat op het moment van afkalven het aantal herkauwuren fors terugloopt. Van ruim negen uur per dag vóór het afkalven naar 6,5 uur op het moment van afkalven. Na het afkalven stĳgt de lĳn weer. Ongeveer een week na het kalven zit het aantal herkauwuren weer op het oude niveau of iets erboven.’

Elke dag wegen Minder enthousiast is Den Hartog over de staartsensoren die hem een melding geven als een koe op het punt staat om te kalven. ‘Op zich functioneren ze prima, maar zo’n 95 tot 98 procent van de koeien redt zich prima alleen met kalven als de omgevingsfactoren in orde zĳn. Zo’n

attentie geeft een veehouder dan alleen maar extra onrust.’ Ook deze gegevens stuurt Den Hartog door, onder andere naar de faculteit Diergeneeskunde, waar studenten via een in de afkalfstal gemonteerde camera meekĳken om de aangeleverde data te vergelĳken met camerabeelden. ‘Zĳ kĳken of er voldoende koesignalen zĳn op basis waarvan het afkalftĳdstip en het afkalfgemak zĳn te voorspellen.’ In de doorloop van de nieuwe stal naar de melkstal prĳkt een weegbox. Eén keer per dag gaan alle koeien daar doorheen. ‘Alle weeggegevens gaan naar TNO, maar ik kan ze zelf nog niet uitlezen. Ik kan er nu dus nog niet op sturen.’

Over vĳf jaar ingeburgerd Den Hartog verwacht dat sensoren een snelle opmars zullen maken in de melkveehouderĳ. ‘Ik denk dat sensoren sneller de markt veroveren dan melkrobots. Ze leveren zeker voordelen op in de bedrĳfsvoering en je hoeft er niet je hele bedrĳf op aan te passen. Met de kennis van nu zou ik er zelf ook eerder geld voor vrĳmaken dan twee jaar geleden. De tussenkalftĳd op het bedrĳf is al met 25 dagen afgenomen. Daar pak ik winst.’ Den Hartog trekt de vergelĳking met stappentellers. ‘Kĳk hoe snel het met stappentellers is gegaan. Tien jaar geleden kon je daar nog nauwelĳks op vertrouwen; nu werken heel veel veehouders naar tevredenheid met stappentellers. Nee, ik denk dat sensoren over vĳf jaar helemaal ingeburgerd zĳn op melkveebedrĳven.’ l

Insemineer koe 25 om tien uur ‘We gaan verder dan het geven van een attentie; we willen concrete handvatten leveren om het management te verbeteren. Bĳvoorbeeld, insemineer koe 25 om tien uur of: doe koe Bart Jan Wulfse 103 die bĳna kalft, nu in het strohok.’ Aan het woord is Bart Jan Wulfse, projectleider van Smart Dairy Farming. In een notendop legt hĳ het project uit. ‘We ontwikkelen met behulp van een innovatieve infrastructuur realtime adviezen om melkveehouders te ondersteunen in hun veemanagement. We willen zo een goede

gezondheid, een langer leven en een langere productietĳd van de koe realiseren.’ Voor het project maakt Smart Dairy Farming gebruik van zeven praktĳkbedrĳven, die met behulp van sensoren allerlei data verzamelen. Een van die bedrĳven is dat van Reĳer den Hartog. ‘We hebben gezocht naar bedrĳven met een goede gezondheidsstatus en bedrĳven die de kernprocessen goed op orde hebben’, geeft Wulfse aan. ‘De meerwaarde van het bedrĳf van Reĳer is dat hĳ veel met protocollen werkt. Zo heeft hĳ duidelĳke afspraken over de manier waarop de tochtcontrole plaatsvindt. Het is interessant om de gegevens die dat oplevert te vergelĳken met de data van de sensoren.’ Wulfse vindt het ook een voordeel dat

Den Hartog met personeel werkt. ‘De adviezen die we opstellen, moeten aansluiten bĳ het bedrĳf en transparant zĳn, niet alleen voor de bedrĳfsleider, maar ook voor de medewerkers. Dat kunnen we op het bedrĳf van Reĳer goed uitproberen.’ Smart Dairy Farming richt zich op drie kernprocessen: jongveeopfok, transitiemanagement en vruchtbaarheid. De focus bĳ Den Hartog ligt op vruchtbaarheid. ‘Dat zĳn koeien veel melk geven, is voor het project een pre. Zo kunnen we testen of onze vruchtbaarheidsadviezen op bedrĳven met een hoge productie leiden tot een lagere tussenkalftĳd of minder afvoer vanwege vruchtbaarheid.’ Kĳk voor meer informatie over het project op www.smartdairyfarming.nl

V E E T E E LT

VX02_bedrijf in detail.indd 31

F E B R U A R I

2 0 1 4

03-02-14 13:19

GEZONDE CIJFERS HALEN WORDT VANAF NU MAKKELIJKER Better Life Gezondheid & Better Life EfficiĂŤntie: de nieuwe fokkerijgetallen van CRV

470-13 Campagne-meisje.indd 1

31-01-14 10:14

Gezonde cijfers haal je niet zomaar. Daar zijn behalve gezond boerenverstand ook concrete gegevens voor nodig: in één oogopslag weten welke stier goed scoort op gezondheid en efficiëntie. CRV helpt u daar graag bij. Met Better Life Gezondheid en Better Life Efficiëntie, twee nieuwe en waardevolle fokkerijgetallen waarmee

u uw veestapel gericht verbetert op gezondheid en efficiëntie. Voor uw gemak en om u zo optimaal mogelijk te ondersteunen hebben we aantrekkelijke Better Lifestierenpakketten samengesteld in SAP en Stierwijzer. Meer weten? Kijk dan op onze website.

WWW.CRV4ALL.NL - WWW.CRV4ALL.BE

470-13 Campagne-meisje.indd 2

31-01-14 10:14

Foto: Alex Arkink

ATLANTIC, DE GEZONDSTE STIER VAN DE KLAS U wilt zich geen zorgen maken over de gezondheid van uw veestapel, maar hoe weet u welke stier dat biedt? De fokwaarden vertellen u veel, maar niet welke stier het beste scoort op gezondheid. Better Life Gezondheid van CRV doet dat wel. Better Life Gezondheid is een uniek fokkerijgetal, afgeleid van de totale fokwaarden van de stier. En wat blijkt? Atlantic scoort 10% op het gebied van gezondheid: een oogstrelend exterieur en een lange levensduur. Een prachtcombinatie die leidt tot een indrukwekkende levensproductie.

ATLANTIC (Ramos x O Man) ki-code: 97-8797 aAa: 234165

(zb-basis)

NVI GEZONDHEID EFFICIﾃ起TIE LEVENSDUUR KG MELK

301 10 4 778 523

Meer informatie over Better Life Gezondheid vindt u op onze website.

BETTER COWS | BETTER LIFE

467-13 Atlantic-Kodak.indd 1

13-01-14 09:39

Foto: Alex Arkink

KODAK, UITBLINKER IN EFFICIËNTIE U wilt een veestapel met een hoge levensproductie, zonder extra werk. U heeft het immers al druk genoeg. Maar hoe weet u welke stier dat biedt? De fokwaarden vertellen u veel, maar niet concreet welke stier het beste scoort op efficiëntie. Better Life Efficiëntie van CRV doet dat wel. Better Life Efficiëntie is een uniek fokkerijgetal, afgeleid van de totale fokwaarden van de stier. En wat blijkt? Kodak scoort een mooie 8% op efficiëntie. Het resultaat? Kodakdochters die onopvallend zijn in de stal en opvallen in melkopbrengst en gezondheidskenmerken.

KODAK

(Kevin x Stadel) ki-code: 97-7222 aAa: 516342

(rb-basis)

NVI EFFICIËNTIE GEZONDHEID LEVENSDUUR KG MELK

203 8 6 589 711

Meer informatie over Better Life Efficiëntie vindt u op onze website. CRV KLANTENSERVICE NEDERLAND 088 – 00 24 440 | WWW.CRV4ALL.NL BELGIË 078 – 15 44 44 | WWW.CRV4ALL.BE

467-13 Atlantic-Kodak.indd 2

13-01-14 09:39

G E Z O N D H E I D

Projectleider Frank van Eerdenburg: ‘Meten van dierwelzĳn zorgt voor bewustwording bĳ melkveehouders’

Meten met Europese maat Op zestig melkveebedrĳven is vorig jaar het welzĳn gescoord aan de hand van verschillende welzĳnsmonitoren. Doel is de ontwikkeling van één welzĳnsmonitor die op Europees niveau erkend zal worden en bruikbaar is voor het verbeteren van het dierenwelzĳn. tekst Jorieke van Cappellen

In de ligboxenstal kunnen koeien minder goed hun natuurlĳke gedrag tonen

Koe-Kompas Bèta meet factoren aan koe en omgeving In het praktĳkproject ‘Welzĳnsmonitor melkvee’ vergeleken onderzoekers vier bestaande welzĳnsmonitoren op zestig melkveebedrĳven, met als doel het ontwikkelen van één praktisch uitvoerbare welzĳnsmonitor die Europees erkend kan worden. Het samenstellen van één

welzĳnsmonitor uit vier bleek goed mogelĳk. De vernieuwde welzĳnsmonitor heeft de naam Koe-Kompas Bèta en kan in het bestaande Koe-Kompas geïntegreerd worden. In Koe-Kompas Bèta worden omgevings- en koegebonden factoren gemeten. Voeding en water worden

bĳvoorbeeld gemeten aan de hand van body condition score en de watervoorziening. In huisvesting worden de ligboxafmetingen, de zachtheid van het ligbed, de bevuiling van de koeien, het aantal damslapers en de mogelĳkheid tot weidegang meegenomen.

VVEEEETTEEEELLTT J FAENB UR AU RA I R I1 /12 22001049

VX02_welzijnsmonitor.indd 36

03-02-14 11:55

oed dierenwelzĳn geeft een ‘license to produce’, weet ook de Nederlandse melkveesector. De afgelopen jaren zĳn verscheidene welzĳnsmonitoren ontwikkeld om het welzĳn van koeien op een zo objectief mogelĳke manier te meten. Het Koe-Kompas, dat door negen zuivelondernemingen actief wordt aangeboden aan hun leden-melkveehouders, vormt een van de bekendste welzĳnsmonitoren. Het Koe-Kompas werd ontwikkeld in opdracht van zuivelconcern Cono Kaasmakers. De Gezondheidsdienst voor Dieren (GD) ontwikkelde de Welzĳnswĳzer. Daarnaast is er de Continue Welzĳnsmonitor, die bestaat uit elders verzamelde kengetallen. ‘Om onze naam als exporteur van kwaliteitszuivel te waarborgen, vinden overheid en bedrĳfsleven het belangrĳk dat het welzĳn op melkveebedrĳven objectief gemeten kan worden en dat de daarvoor te hanteren methode Europees erkend wordt’, zegt Frank van Eerdenburg, dierenarts van de faculteit Diergeneeskunde in Utrecht. Van Eerdenburg is als projectleider betrokken bĳ het praktĳkproject ‘Welzĳnsmonitor melkvee’, dat wordt uitgevoerd in opdracht van het ministerie van Economische Zaken en het Productschap Zuivel. De faculteit Diergeneeskunde voert het project samen uit met DLV. Daarnaast zĳn ook Vetvice en vier dierenartsenpraktĳken in het project betrokken. Het project wordt begeleid door een commissie van LTO, NZO, het Productschap Zuivel, het ministerie van EZ en de Dierenbescherming. Doel van het project is om te komen tot één Nederlandse welzĳnsmonitor die praktisch uit te voeren is en die bovendien aansluit bĳ de breed erkende Europese methode Welfare Quality. Van Eerdenburg: ‘De Europese methode Welfare Quality kĳkt los van het houderĳsysteem enkel naar het dier en de mate waarin het dier kan leven volgens de vĳf vrĳheden: vrĳ van honger en dorst, vrĳ van ongemakken, vrĳ van pĳn, vrĳ om zĳn normale gedrag uit te oefenen en vrĳ van angst en stress.’ Voordeel is dat het systeem objectief welzĳn kan scoren en beoordelen. Nadeel is dat het scoren van de dieren per bedrĳf veel tĳd kost, namelĳk bĳna een hele dag.

Meer welzĳn door weidegang In het project zĳn het afgelopen jaar de drie welzĳnsmonitoren Koe-Kompas, de Welzĳnswĳzer en de Continue Welzĳnsmonitor vergeleken met Welfare Quality. Op zestig vooraf geselecteerde bedrĳven werden de vier welzĳnsmonitoren inge-

vuld door de dierenarts en de melkveehouder. De uitkomsten en de uitvoerbaarheid bleken per welzĳnsmonitor erg verschillend. Wat viel op? Enkel gekeken naar de koe, volgens de Europese Welfare Quality-welzĳnsmonitor, bleken nieuw gebouwde stallen niet per definitie beter te zĳn dan gedateerde ligboxenstallen. ‘Sterker nog, in sommige oudere stallen was de score voor het dierenwelzĳn zelfs beter. Hier zaten de koeien bĳvoorbeeld beter in het haar of hadden ze minder wondjes of dikke hakken’, vertelt Van Eerdenburg. Bert Snel van DLV Rundvee Advies coördineerde de uitvoering van het onderzoek op de zestig melkveebedrĳven. ‘Bedrĳven die koeien weiden kwamen, vanwege het natuurlĳke gedrag dat koeien daar kunnen vertonen, bĳ het Europese Welfare Quality-systeem het beste uit de bus. Zonder weidegang is het niet mogelĳk om een hoge score voor welzĳn te behalen, simpelweg omdat koeien in de wei beter hun natuurlĳke gedrag kunnen tonen.’ Snel illustreert: ‘Als je kĳkt naar de koe, dan is een ligboxenstal niet wat ze wil. Koeien liggen niet graag op een rĳtje naast elkaar. In de wei liggen ze verspreid en kĳken ze allemaal een andere kant op om mogelĳk gevaar tĳdig te signaleren.’

Bedrĳfsblindheid voorkomen Is het onderzoeksproject een voorbode van een mogelĳke Europese verplichting om dierenwelzĳn op bedrĳven te scoren? Die intentie is er wel, aldus Van Eerdenburg, maar de Europese molens draaien traag. ‘Dat er een Europese verplichting komt kan binnen vĳf jaar, maar ook pas over twintig jaar’, zegt Van Eerdenburg eerlĳk. ‘Vast staat dat Europa hier wel serieus mee bezig is.’ Voor de zuivelsector geeft een Europees goedgekeurde welzĳnsmonitor echter wel de mogelĳkheid om aan te tonen dat zuivel uit Nederland met een hoog niveau van welzĳn is geproduceerd. ‘Diergezondheid en dierenwelzĳn is één van de hoofdthema’s van de Duurzame Zuivelketen.’ Bert Snel van DLV Rundvee Advies vult aan: ‘Aanvankelĳk kregen we ook van de deelnemende melkveehouders de vraag wat er met deze resultaten gaat gebeuren. Uniek in het project is dat de zestig deelnemende melkveehouders en een dierenarts zelf konden aangeven wat volgens hen wel en niet praktisch werkt bĳ het scoren van het welzĳn. Dit is door de deelnemers als zeer positief ervaren.’ Veel melkveehouders waren sowieso enthousiast over het project, merkte Snel. ‘Sommige veehouders liepen het hele on-

derzoek door de stal mee met de dierenarts. Ze gaven aan dat bĳvoorbeeld het beoordelen van wat je aan de koe ziet en het beoordelen van het koegedrag, zoals dat gebeurt in Welfare Quality, een meerwaarde is ten opzichte van alleen de stal en omgeving beoordelen. Dit laatste voert namelĳk in Koe-Kompas de boventoon. Het aantal dikke hakken en wondjes werd ook geteld en dat was voor sommige boeren wel een eyeopener.’ In de afsluitende enquête die melkveehouders invulden, gaf 69 procent aan dat het meten van het dierenwelzĳn vooral belangrĳk is om bedrĳfsblindheid te voorkomen. Ruim 62 procent vond het scoren van welzĳn belangrĳk voor een objectieve verantwoording naar de maatschappĳ. Circa 45 procent vond dat het scoren kan helpen bĳ de preventie van ziekte of bĳ het verhogen van de productie door knelpunten in het welzĳn te verhelpen.

Koe-Kompas Bèta Na één jaar onderzoek ligt er, na verwerking van de bevindingen uit het praktĳkonderzoek, een nieuwe conceptwelzĳnsmonitor klaar. De basis hiervan vormt het veelgebruikte Koe-Kompas, dat is aangevuld en aangepast met aspecten van de Welzĳnswĳzer en Welfare Quality. ‘We noemen de conceptwelzĳnsmonitor KoeKompas Bèta, een aangepaste testversie om verder door te ontwikkelen’, aldus Van Eerdenburg. In fase twee van het onderzoek wordt gekeken hoe er op basis van de meetresultaten een praktisch advies voor de melkveehouder kan worden opgesteld. Ook wordt gemeten of de door de melkveehouder genomen maatregelen ook echt een positief effect hebben op het welzĳn van de koeien. ‘In enkele gevallen heeft een melkveehouder direct na de eerste fase al aanpassingen gedaan’, aldus Bert Snel. ‘Dat kunnen heel simpele aanpassingen zĳn, zoals het beter afstellen van de schoftboom van de boxen.’ Daarnaast wordt KoeKompas Bèta opnieuw in de praktĳk getest. De resultaten van fase twee worden pas aan het einde van 2015 verwacht. ‘De komende periode gaan dierenartsen de metingen nog een aantal keer herhalen. Ook de melkveehouders zelf gaan in groepen per regio de resultaten bespreken en gaan bĳ elkaar op bezoek om te kĳken welke verschillen er zĳn in de huisvesting. Belangrĳk is dat melkveehouders hiermee echt iets aan de uitkomsten hebben en handreikingen krĳgen om het welzĳn op het bedrĳf nog beter te maken.’ l

V E E T E E LT

VX02_welzijnsmonitor.indd 37

F E B R U A R I

2 0 1 4

03-02-14 11:54

K E U R I N G

Howie Fanny algemeen kampioene op drukbezochte Vlaamse Koeparade

Koeparade op kruissnelheid De vĳfde editie van de Vlaamse Koeparade trok niet alleen meer koeien, maar ook meer inzenders. Glitter ten Ruysschaert en Eurostar Beauty wonnen de vaarzen- en de seniortitel, Howie Fanny eiste het algemeen kampioenschap op. tekst Annelies Debergh

fotoimpressie www.veeteelt.nl

as het de positieve stemming in de melksector of de teruggekeerde rust na het doorvoeren van de ibr-wetgeving? Eén ding was duidelĳk: de Vlaamse Koeparade zette in op groei. Niet alleen het aantal bezoekers op de tweejaarlĳkse show tĳdens de landen tuinbouwbeurs Agro-Expo in Roeselare ging erop vooruit, het aantal deelneemsters lag met honderd catalogusnummers eveneens flink hoger. Met dertig deelnemende fokstallen klokte ook het aantal inzenders flink hoger af.

Glitter groeit in haar rol Geen onbekende in de vaarzenreeksen was Glitter ten Ruysschaert van Geert Mazereel uit Reninge. De Seaverdochter was anderhalve maand geleden succesvol op de Belgische nationale show en had zichtbaar aan capaciteit gewonnen. De fraaie overgangen in combinatie met een prima opgehangen uier gaven haar het voordeel boven de melkrĳke Siddochter Ghloe van de familie Matthĳs uit Kaprĳke.

Seaver zette in de tweede vaarzenreeks opnieuw de toon. Ook daar stuurde Mazereel een Seavergezant uit, dit keer in de vorm van de complete Glamour ten Ruysschaert. Na wikken en wegen koos jurylid Nico Bons voor de glansrĳke en ruim gebouwde Seaver Laurie, een pupil uit de stal van Kris De Dyn en Erika Heremans uit Denderwindeke. Vanwege haar hoge en brede achteruier bleef Laurie stalgenote Uniek 4 van het Kloosterbos (v. Seaver) voor. Halfzus Glamour volgde op de derde plek. Als nieuwkomer waagde Jo Kestier uit Westvleteren zich voor het eerst in de Roeselaarse ring met het nummer 307, dochter van Gillette Wallace. De balansrĳke vaars was niet de grootste, maar dankzĳ haar ‘vastgegoten’ uier versloeg ze Gusta (v. Howie) van de familie Vandewalle-de Raedt uit Boezinge. De finale was voor het duo een brug te ver. Daar traden uiteindelĳk vier Seaverdochters in de spotlichten met Siddochter Ghloe als enige vreemde eend in de bĳt. Na rondcirke-

Howie Fanny (v. Howie), kamp. midden en alg. kamp. Productie: 2.01 319 10.003 3,88 3,31

len tussen de vĳf finalisten tikte Bons Glitter ten Ruysschaert als kampioene aan. Zĳn weg ging verder langs reservekampioene Seaver Laurie en als derde Ghloe.

Fanny absolute nummer één Aanhoudend sterke reeksen waren ook te zien in de middenklasse. Zo imponeerde de hoge en brede achteruier van Sanchezdochter Google van Filip Maelfait uit Hulste. De extra wigvorm in het skelet en de balansrĳke uier stuurden Fabeltje (v. Stormatic) van Lieven Ryckewaert uit Harelbeke richting een hogere notering. Maar de absolute nummer één was Howie Fanny (v. Howie) van Luc Peeters uit Nĳlen. Haar fraaie melktype en haar prima kruisvorm in combinatie met de hoog en breed gedragen uier gaven Fanny de voorkeur in de reeks. Een tweede gooi naar winst deed Filip Maelfait met Damiondochter Ibiza. Haar gerekte frame toonde voorin veel kracht en ook openheid in de ribben. De Damiondochter contrasteerde op dat vlak met de fĳner gebouwde Destrydochter Maya van Koen Leus uit Oosterzele. De krachtige Ibiza won vóór Maya en kon haar stal ook in de finale verdedigen. Het vĳftal finalisten telde behalve Fanny, Fabeltje en Ibiza nog twee telgen uit de derde reeks. De gespikkelde en sterke Shottledochter Elina van Lode Vandecaveye uit Westvleteren en de imposante Goldwyntelg Vrony van Jacques Monbail-

Eurostar Beauty (v. Goldwyn), kampioene oud en publiekskampioene Productie: 4.08 416 12.250 5,84 3,96

VVEEEETTEEEELLTT J FAENB UR AU RA I R I1 /12 22001049

VX02_Vlaamse koeparade+bloem.indd 38

03-02-14 12:27

K O E I E N B L O E M P J E S

lieu uit Zuidschote kampten uitvoerig om de koppositie, maar Nico Bons koos voor de extra kwaliteit in de uier van de verder erg complete Elina. De stĳlvolle Vrony mocht haar concurrente in de finale vergezellen. Beide moesten finaal de duimen leggen voor de fraaitypische Howie Fanny. Elina kreeg alsnog de reservezege en de derde plek ging naar Fabeltje, die ook al het uierkampioenschap mocht noteren.

Beauty naast Annelies De minst bezette categorie maar wel sterk van inhoud was die van de oudste koeien. Eurostar Beauty (v. Goldwyn) van Frederik Geerardĳn uit Kemmel mocht daar het spits afbĳten met haar fraaie melkrĳke uier die voorin en achterin vast en breed was aangehecht. In kruisvorm bleef ze de eveneens goed geuierde Jenny-Lou (v. Jenny Lou) van Filip Maelfait de baas, die prompt werd gevolgd door de in zĳaanzicht imponerende Titanicdochter Claudia ‘l’ (v. Titanic) van Kurt Van Doorne uit Beernem. Met de roodbonte Annelies kwamen Marc en Jeroen Van Nevel uit Beernem sterk voor de dag. De langgerekte en evenwichtig gebouwde Classicdochter eindigde voor Cuvara (v. Final Cut) van Lieven Ryckewaert en Wildina (v. Talent) van Filip Maelfait. Aan de hand van de jongste voorbrenger Jens Cuvelier uit Poperinge pakte Aria B.Pop (v. Wonderful B.Pop) – de oudste koe op de keuring – de eiwittrofee. De zege bĳ de oudste koeien? Die kwam op naam van Eurostar Beauty, eveneens de publiekskampioene van de Koeparade. Op de reservepositie kwam de roodbonte Annelies te staan en de derde plek was voor Jenny-Lou. Na Brussel greep Annelies ook weer de zege van beste roodbonte. Maar de algemene titel op de Vlaamse Koeparade kwam in het bezit van Howie Fanny. l

Ton Bastiaansen, melkveehouder te Groede: ‘Weidegang is inderdaad goed voor het imago en voor een bonus ben ik best bereid te weiden, maar niet voor een halve cent.’ (Mm)

te aankoop ooit was de stier Feikje’s Restaurant. Na de goede resultaten op ons bedrĳf is hĳ veelvuldig ingezet door KI Kampen.’ (AN)

Roel Veerkamp, coördinator GES: ‘We gaan met genomics ook fokwaarden berekenen voor niet-klassieke, nieuwe kenmerken als robotefficiëntie of voor vruchtbaarheidsgegevens gemeten op basis van progesteron.’ (Bo)

Sharon Dĳksma, staatssecretaris van Landbouw: Roel van den Heuvel, melkveehouder te Cadzand: ‘Bĳna veertig procent van de melkveehouders verstrekt nog eigen melk aan de kalveren, terwĳl die melk wat samenstelling betreft niet aansluit op de behoefte van het kalf. Daar valt nog veel te winnen. Het is trouwens de verwachting dat met het verdwĳnen van de melkquotering meer melkveebedrĳven zullen overstappen op melkpoeder.’ (mk)

Leon van der Tol, melkveehouder te Oldelamer: ‘Melken is prachtig mooi. Als ik de eerste twintig aan de melkstellen heb staan, geniet ik.’ (Vp)

Paula van Norel-Buurkes, boerin te Oosterwolde (Gld.): ‘Ik ging altĳd samen met pa de stier kopen. Zodoende leerde ik al vroeg waar je bĳ de stierkeuze op moet letten. De bes-

Lianne Schaap, toekomstig melkveehoudster te Eemdĳk: ‘Ik kan het haast niet uitleggen, het is een gevoel. Een vaarskalf zien opgroeien is zo mooi en als-ie het dan later ook nog goed doet in de melkstal, dan is de voldoening groot. Het is toch elke keer weer spannend: gaatie het doen of niet?’ (Bo)

Jan Aantjes, melkveehouder te Streefkerk: ‘Laten we dit jaar eerst de dierziekten aanpakken, daarna de klauwgezondheid en vruchtbaarheid. Daar hebben we onze handen vol aan, maar dan zetten we wel enorm grote stappen richting verduurzaming van onze veestapels.’ (Bo)

paald door vraag en aanbod op de wereldmarkt en niet in Purmerend.’ (Mm)

‘Ik baseer mĳn beleid op feiten. Feit is dat de melkveehouderĳ zelf controlesystemen heeft opgetuigd om te voorkomen dat de mestproductie de milieunormen overschrĳdt. Dan is het niet reëel om voor deze sector een heel ingewikkeld systeem van dierrechten te introduceren.’ (LC)

Gidi Smolders, onderzoeker Rikilt Wageningen UR: ‘Het stierenaanbod binnen holstein friesian is groot genoeg. Je moet geen koeien fokken die 11.000 kilo melk willen geven als een bedrĳf door voeding, huisvesting en verzorging slechts 9000 liter kan leveren.’ (NO)

Henny Swinkels, directeur VanDrie Group: ‘De veemarkt heeft historisch gezien een belangrĳke bĳdrage geleverd aan het tot waarde brengen van kalveren en koeien in Nederland, maar die functie is grotendeels verdwenen. De kalverprĳs is tegenwoordig een wereldmarktprĳs, die wordt be-

Caroline Huetink, voorzitter vakgroep gezondheidszorg herkauwer KNMvD: ‘Als dierenarts zie ik bedrĳven met een hoge melkproductie en een prima vruchtbaarheid. Dus de combinatie is zeker mogelĳk, maar vergt wel meer van het vakmanschap van de veehouder.’ (Bv)

Roald van Noort, directievoorzitter CRV: ‘We hebben in de Verenigde Staten hoogwaardig mannelĳk materiaal, maar door genomics zĳn ook de vrouwelĳke dieren met de hoogste erfelĳke aanleg in beeld. Daar is een run op ontstaan en dat drĳft de prĳs voor die dieren enorm op. Het is niet voor niets dat we binnen het Amerikaanse fokprogramma samenwerking hebben gezocht en gevonden met Alta.’ (Bo)

Barry van der Burg, melkveehouder te Wieringerwerf: ‘Met weidegang blĳft de melkveehouderĳ zichtbaar voor de samenleving. Maar weidegang staat naar mĳn mening los van thema’s als diergezondheid en duurzaamheid.’ (mk)

Bronnen: Melkveemagazine (Mm), Boerderĳ (Bo), melk (mk), Veldpost (Vp), ABZ Nieuws (AN), Leeuwarder Courant (LC), Nieuwe Oogst (NO), Boerderĳ vandaag (Bv) V E E T E E LT

VX02_Vlaamse koeparade+bloem.indd 39

F E B R U A R I

2 0 1 4

03-02-14 12:27

d e r y e l s e r P

‘Machtige k eien’ o

Ingenieursbureau Heemskerk b.v. T: 013 - 505 1658 Heemskerk België bvba T: 014 - 479544 info@heemskerk-dairy.com www.heemskerk-dairy.com

Presley-red dochter: Hylltop Presley Prodegy

“The king is back!”

Mr. Burns x Salto x Jolt x Rudolph

‘Machtige koeien’

Betrouwbaar * Outcross * Brede hellende kruizen * +0.08% eiwit * Excellent beenwerk Presley_19112013.indd 1

10-01-14 15:07

Vroegboekkorting en dat is nog maar

Nú

één van de vele voordelen...

alles over uw voordeel op www.boschbeton.nl/veeteeltvoordeel

Bijvoorbeeld het voordeel van onze servicedienst!

iek

t af rec fabr di

V E E T E E LT

VX02_p40.indd 40 BoschBeton_1-VeeteeltVroegboek_180x125.indd 1

0342 441050 www.boschbeton.nl volg ons op

ste

k w a li t

Neem nu contact op met úw keerwandfabrikant 1 2013

FEBR UAR I

EURO N ORM

03-02-14 09:24 13:33 30-01-14

U I T

D E

D I E R E N A RT S P R A K T I J K T O O N

M E E S T E R S

Aan de hand van praktĳkvoorbeelden schrĳven drie dierenartsen over ziekten in de melkveehouderĳ. Dierenarts Toon Meesters uit Roosendaal, Jef Laureyns, verbonden aan de Universiteit Gent (en dierenarts te Merelbeke) en Jan Dĳkhuizen, werkzaam bĳ de Graafschap dierenartsen te Vorden, wisselen elkaar af bĳ een beschrĳving van ziektebeeld tot behandeling.

Slag in de baarmoeder vertraagt het geboorteproces van het kalf

Tĳdig opvoelen helpt N

a het telefoontje met verzoek om assistentie bĳ een mogelĳke verlossing reed ik gelĳk naar het bedrĳf toe. Uit het telefoongesprek bleek dat de koe al een dag met de staart wat naar achter rondliep, maar niet echt stond te persen. De koe was al vier dagen over tĳd. Volgens de veehouder had ze de avond ervoor wel wat naar haar buik getrapt. Ze had daarna gewoon gevreten, dus had hĳ besloten nog even af te wachten. Vanmorgen vrat ze niet en kwam ze wat moeizaam overeind, dus had de koe voor de zekerheid een melkziekte-infuus gekregen. Dat kon toch nooit kwaad, veronderstelde de melkveehouder. De koe in het grote strohok stond inderdaad met de staart wat naar achter. Na het schoonmaken van de achterhand voorzag ik mĳn hand van een flinke dot glĳmiddel en voelde ik het dier voorzichtig op. De geboorteweg was nauw en zo’n 50 centimeter diep kon ik op de bodem ervan duidelĳk een scheeflopende wrong voelen. Het was alsof er een spierbundel ter grootte van een varkenshaasje in de bodem van de geboorteweg zat. Daarachter voelde ik de kop en de twee pootjes van het nog ongeboren kalf. De wrong in de bodem van de geboorteweg is hét kenmerk van een slag in de baarmoeder. Ik liet de veehouder deze typische wrong in de geboorteweg voelen, zodat hĳ het een volgende keer zelf zou herkennen. Na enkele vergeefse pogingen kon ik met een ferme zwaai aan de kop en schouder van het kalf de baarmoeder teruggedraaid krĳgen. Na het oprekken van de cervix van de koe konden we het nog levende vaarskalfje redelĳk snel ter wereld brengen.

De encyclopedie Torsio uteri Een slag in de baarmoeder ontstaat meestal vlak voor het afkalven. Onrust van de koe met daarbĳ veel liggen en opstaan in combinatie met soms heftig bewegen van het ongeboren kalf vergroten de kans op een torsio. Ook de bouw van de moderne melkkoe, smal en hoog met een diepe buik, en de anatomie van de baarmoeder van de hoogdrachtige koe, waardoor deze een beetje ‘topzwaar’ wordt, zorgen ervoor dat een slag in de baarmoeder nogal eens de

oorzaak is van een niet vorderende geboorte. De symptomen zĳn vaak vaag: de staart staat wat naar achter, soms trapt de koe naar de buik en af en toe perst ze een beetje. De veehouder denkt vaak dat de geboorte niet doorzet omdat de koe een calciumtekort (melkziekte) heeft, terwĳl het om een slag in de baarmoeder gaat. De levenskansen van het kalf dalen naarmate deze situatie langer duurt door het steeds groter wordende zuurstoftekort en de strakker wordende baarmoeder. Het tĳdig opvoelen van een koe waarbĳ het afkalven niet doorzet, kan nooit kwaad en kan veel problemen voorkomen. Speciaal letten op een mogelĳke wrong in de bodem van de geboorteweg als je elleboogdiep voelt, zorgt ervoor dat de diagnose ‘slag in de baarmoeder’ op tĳd gesteld wordt.

V E E T E E LT

VX02_dap meesters.indd 41

F E B R U A R I

2 0 1 4

03-02-14 14:16

K O E FA M I L I E

Geluk en fokkracht hebben Janine tot het boegbeeld van hoornloosheid gemaakt

Strategische hoornloosfokkerĳ Toen Fiction debuteerde, was de Jaantjefamilie nog relatief onbekend. Inmiddels grossiert de familie in ki-stieren, met de hoornloze Janinelĳn als waardevolle nieuwe bron. De familie werkt nu mee aan het verspreiden van hoornloosheid in de topgenetica. tekst Florus Pellikaan

‘A

ls een kalf net droog is, kan ik al wel voelen of ze hoornloos is’, vertelt André Lutke Willink met een geheimzinnige glimlach, terwĳl hĳ langs de jongste kalveren loopt. ‘Maar voel je wanneer het kalf nog nat is, dan glĳden je vingers snel over het bolletje dat gehoornde kalfjes op de kop hebben en dan gaat het fout.’ Met zĳn uitspraak maakt André Lutke Willink direct duidelĳk dat hĳ geoefend is op het gebied van hoornloosheid. Ver-

antwoordelĳk daarvoor is de inmiddels beroemde hoornloze Lawn Boydochter en internationaal stiermoeder De Vrendt Janine P. Vanaf melkveebedrĳf De Vrendt van André, zĳn vrouw Janet en ouders Jan en Jo Lutke Willink in het Gelderse Geesteren heeft Janine haar genen inmiddels ruim verspreid. Alleen bĳ CRV zĳn al vier zonen van de pas vĳfjarige koe verkrĳgbaar, waaronder drie hoornloze. Het succes van Janine komt overigens

niet uit de lucht vallen. Ze stamt uit de inmiddels bekende Jaantjefamilie van Frans Rovers uit Deurne. Bĳna vĳf jaar geleden had nog vrĳwel niemand van deze familie gehoord toen O Manzoon RH Fiction rf met prima cĳfers debuteerde. Net als met Kianzoon Kiska in Duitsland verzilverde de roodfactor Ronalddochter RH Jaantje 14 daarmee direct haar eerste kansen als stiermoeder. ‘En dat terwĳl de familie door cvm met veel afvallers te maken had. Het slagingspercentage van de stieren die uit deze familie zĳn ingezet, is gewoon gigantisch hoog’, stelt Henk Verhey, foktechnicus bĳ CRV.

Alle geluk van de wereld Recent volgde er met HJR Windstar opnieuw een fokstier van formaat uit de Jaantjefamilie. De Spencerzoon, die via het embryoprogramma van CRV bĳ Erik Riphagen uit Heerde werd geboren, is op dit moment de nummer twee dochtergeteste roodbontstier in Nederland. Henk Verhey verklaart het succes van de familie door het complete verervingspatroon. ‘Ze hebben goede gehalten voor de Nederlandse markt, allround exterieur en goede gezondheidskenmerken.’ Toch was het uiteindelĳk een geheel nieuwe tak die de Jaantjefamilie nog invloedrĳker maakte. Dat gebeurde vanaf het bedrĳf van André Lutke Willink. ‘Ik had destĳds O Man gemist en om voldoende breedte in de eigen fokkerĳ te houden

De hoornloze Idealzussen en stiermoeders De Vrendt Janine 3 en De Vrendt Janine 4

V E E T E E LT

FEBR UAR I

VX02_dierreportage de Vrendt.indd 42

2014

03-02-14 16:27

ren Janine hebben we alle geluk van de wereld gehad. Ze was rood, cvm-vrĳ, hoornloos en scoorde hoog voor genomics. Alles viel gewoon op z’n plek.’ Direct was er belangstelling om Janine – Lutke Willink veranderde de familienaam omdat hĳ zelf al Jaantjes had – te kopen, maar de Gelderse fokker bleef bĳ zĳn doel om zĳn eigen veestapel ermee te verbreden. Hĳ spoelde haar als pink voor stiercontracten met Impuls, Ideal en Legend, wat later de ki-stieren De Vrendt Hercules P (152 gNVI) en De Vrendt Deputy (251 gNVI) opleverde. Na afkalven bevestigde Janine de genoomverwachtingen met 87 punten voor exterieur en een 305 dagenlĳst van 8929 kg melk, 4,16% vet en 3,68% eiwit. ‘Daarmee viel ook de productie de goede kant op, want met Lawn Boy maal Canvas had je voor eiwit ook finaal onderuit kunnen gaan’, aldus Lutke Willink.

Stammoeder en roodfactor Ronaldochter RH Jaantje 14

Nummer één koe-indexen

De Vrendt Janine P bracht hoornloosheid in de Jaantjefamilie

heb ik toen CRV gebeld en gevraagd naar embryo’s met O Manbloed uit een roodbonte familie.’ CRV bood hem Lawn Boyembryo’s van Canvasdochter RH Jaantje 43 uit de volle zus van Fiction. ‘De familie sprak me aan vanwege een sterke stierenlĳn met Canvas, O Man, Ronald en Lord Lily waardoor ik drie embryo’s heb gekocht’, vertelt André Lutke Willink. Dat de fokkerĳ niet zonder geluk kan, daar weet André Lutke Willink over mee te praten. ‘Met de uit deze embryo’s geboJaantje 9 (v. Jubilant rf) Jaantje 10 rf (v. Lord Lily) RH Jaantje 14 rf (v. Ronald) Red Mystery (v. Misty)

RH Jaantje 26 rf (v. O Man)

RH Fiction rf (v. O Man)

HJR Windstar (v. Spencer)

De kwaliteiten van Janine verrassen zowel Henk Verheĳ als Martĳn van der Boom van Koole & Liebregts niet. Beiden zien haar Canvasmoeder als een soepele ligboxenstalkoe met een puike uier. ‘En Lawn Boy is met zĳn laatrĳpe dochters de beste roodbonte stier van de laatste tien jaar gebleken’, vertelt Van der Boom. Janine werd ook als vaars opnieuw veelvuldig gespoeld, niet in de laatste plaats doordat ze de Nederlandse genoomlĳst van roodbonte koeien een periode heeft aangevoerd. Op dit moment is ze met een gNVI van 283 de nummer drie in de koeindexlĳst en de hoogste roodbonte hoornloze. ‘Ook zonder hoornloosheid hadden we Janine benut in ons fokprogramma, maar bĳ deze koefamilie is hoornloosheid gewoon een extraatje. We hoeven daardoor voor hoornloosheid qua niveau bĳna geen stap terug meer te doen’, zegt Verhey. Hĳ verwĳst naar de sinds kort beschikbare hoornloze De Vrendt Nano P, die de hoogst beschikbare roodbonte genoomstier in Nederland is. Terwĳl Lutke Willink de sterk geuierde

RH Jaantje 25 rf (v. O Man)

Kiska (v. Kian)

RH Jaantje 43 rf (v. Canvas) De Vrendt Janine P (v. Lawn Boy)

De Vrendt Janine 3 P (v. Ideal)

De Vrendt Deputy (v. Ideal)

De Vrendt Janine 4 P (v. Ideal)

De Vrendt Nano P (v. Foxtrot P)

Glamour P (v. Glorious) De Vrendt Janine 14 P rf (v. Snowman)

Janine probeert drachtig te krĳgen voor een tweede lactatie, staan onder andere haar inmiddels melkgevende Idealdochters De Vrendt Janine 3 P en De Vrendt Janine 4 P al lange tĳd in de belangstelling. ‘De Janines zĳn erg fĳn bĳ de geboorte, maar groeien goed uit’, omschrĳft Lutke Willink zĳn ervaringen met de familie. ‘Ze zĳn probleemloos en hebben altĳd prima uiers. Bĳ de eerste dochters van Impuls en Ideal lĳken de benen het minst sterk, maar dat is met deze twee stieren ook goed te verklaren en de klauwgezondheid is wel perfect.’ Reikhalzend kĳkt Lutke Willink uit naar het aan de melk komen van de volgende lichting stiermoeders van Dakkar, Packman en Snowman. De één jaar oude hoornloze Snowmandochter De Vrendt Janine 14 P rf scoort momenteel het hoogst met 304 gNVI en 146 gRZG. De Janinefamilie staat zeker niet alleen binnen de eigen landsgrenzen in de belangstelling, zo vertelt Martĳn van der Boom. ‘In Duitsland staan diverse leden uit deze familie in de top tien. Solution P, een Snowmanzoon uit Janine 4, is met 143 gRZG de hoogste zwartbonte hoornloze stier in Duitsland. En Glamour P, een Gloriouszoon van Janine, is de nummer drie roodbonte hoornloze in Duitsland. Er is dan ook meer vraag naar materiaal uit deze familie dan aanbod.’ Dat beperkte aanbod komt doordat Lutke Willink de familie niet gebruikt om deze commercieel uit te buiten, maar om er in de eigen stal een goede familie uit te fokken. ‘En de vergoeding daarvoor haal ik uit de stiertjes die naar de ki gaan.’

Spreiding in bloedlĳnen Het uitbouwen van de familie doet Lutke Willink op een strategische manier. Hĳ gebruikt enkele hoornloze stieren om homozygoot hoornloze dieren te fokken. Maar meestal combineert hĳ de Janines met de hoogste gehoornde stieren, zowel rood- als zwartbont. ‘Ik houd van spreiding in bloedlĳnen en ik vind het meenemen van hoornloosheid naar de volgende generatie al genoeg. Daarop heb je met heterozygote koeien en gehoornde stieren vĳftig procent kans, maar je hebt ook een grotere kans om iets aparts te krĳgen met ander bloed en hoge indexen.’ Henk Verhey denkt dat de Janinefamilie de fokkerĳ nog meer kan gaan opleveren. ‘Door druk van de politiek zal de belangstelling voor hoornloosheid verder groeien, maar de snelheid waarmee hoornloosheid inburgert, wordt bepaald door de mate waarin hoornloosheid beschikbaar is in de topgenetica. En daarin zullen de Janine’s een grote rol spelen.’ l

V E E T E E LT

VX02_dierreportage de Vrendt.indd 43

F E B R U A R I

2 0 1 4

03-02-14 16:27

Hygiënische voorbehandeldoekjes

Ingenieursbureau Heemskerk b.v. T: 013 - 505 1658 Heemskerk België bvba T: 014 - 479544 info@heemskerk-dairy.com www.heemskerk-dairy.com

Teater Clean gebruiken betekent: ng rkga e w één ✓ Spenen drogen én reinigen in en anism g r o o ✓ Geen overdracht van micr via de voorbehandeldoek eid reinh ën n e e iën teri ✓ S t e rk g y c h a n a v g b e verbeterin e wezig n a a l ✓ S te r a t ke reductie van het aan g elin op de speen d n a h ✓ St oorbe imuleren melkafgifte door goede v

TC840_03022014.indd 1

03-02-14 11:39

Mestrobots • Mestschuiven • Royal Mat Clean Claw System • Mestpompen & Mixers

JOZ b.v. Industrieweg 5 1617 KK Westwoud The Netherlands T. +31 (0)228 566 500 F. +31 (0)228 566 570 E. sales@joz.nl

GRATIS tablet bij aanschaf van een JOZ-Tech 200 Sproei* of een upgrade van JOZ-Tech 200 naar de JOZ-Tech 200 Sproei*

Home of the clean stable *Actie loopt van 13-11-2013 t/m 31-05-2014

V E E T E E LT

VX02_p44.indd 44

FEBR UAR I

www.joz.nl

kijk op:

www.joz.nl/tablet

2013

03-02-14 13:32

Pagina 1

Koecomfort Koecomfort Het beste voor uw koeien ?? Het beste voor uw koeien ?? ste uw koeien ??uw op maat Het beste voor?? uw koeien koeien ?? ?? Koecomfort ste voor voor uw koeien op maat Het beste voor

ste voor koeien op maat Hetuw beste voor??uw koeien ??

Renovatie bij R-boxen R-boxen (ook (ook ingestorte) ingestorte) Zwevende Zwevende boxen boxen of of Grupstal Grupstal ?? ?? Renovatie of of nieuwbouw: nieuwbouw: bij Dual waterbed + Positiebox = Minder werk + Positiebox = Minder werk uw: bij R-boxen (ook ingestorte) Zwevende boxen of Grupstal Grupstal ?? ouw: Zwevende of ?? bij boxen R-boxen (ook ingestorte) ingestorte) Zwevende boxen of Grupstal ?? Renovatie of nieuwbouw: nieuwbouw: Zwevende boxen boxen of of Grupstal Grupstal ?? ?? Renovatie of bij R-boxen (ook Zwevende

Dual Waterbed !! Waterbed !! Dual Waterbed !! lll Waterbed !! Dual Waterbed !! Waterbed !! Dual Waterbed !!

Dual waterbed + Positiebox =ofMinder werk ouw: bij R-boxen (ook ingestorte) Zwevende Grupstal ?? Renovatie of nieuwbouw: bij boxen R-boxen (ook ingestorte) Zwevende boxen of Grupstal ??

Meest duurzaam koematras, met eindeloos blijvende veerkracht. Door besparing opkoematras, strooisel enmet arbeid verdient het zichveerkracht. snel terug. Meest duurzaam eindeloos blijvende duurzaam koematras, met eindeloos blijvende veerkracht. Meest duurzaam duurzaam koematras, met met eindeloos eindeloos blijvende veerkracht. Meest koematras, veerkracht. Behoud vanop uw koeien en reduceren op blijvende dierenartskosten. Door besparing strooisel en arbeid verdient het zich snel terug. terug. besparing op strooisel en arbeid verdient het zich snel terug. Door besparing opkoematras, strooisel en enmet arbeid verdient het zich zichveerkracht. snel duurzaam koematras, met eindeloosDoor blijvende veerkracht. Meestbesparing duurzaam eindeloos blijvende op strooisel arbeid verdient het snel terug. duurzaam koematras, met eindeloos blijvende veerkracht. ehoud van uw koeien en reduceren op dierenartskosten. Meest duurzaam koematras, met eindeloos blijvende veerkracht. Behoud vanMeerwaarde uw koeien koeien en en reduceren reduceren op dierenartskosten. dierenartskosten. Conclusie: zonder Behoud van uw koeien en op dierenartskosten. esparing op het zich snel snel terug. Behoud van uw op Door besparing op strooisel enreduceren arbeid verdient hetmeerprijs zich snel snel terug. terug.! besparing op strooisel strooisel en en arbeid arbeid verdient verdient het zich terug. Door besparing strooisel en arbeid verdient het zich Vraag, op geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen. lusie: Meerwaarde zonder meerprijs ! ehoud dierenartskosten. Conclusie: Meerwaarde zonder meerprijs !! Behoud van vanMeerwaarde uw koeien koeien en en reduceren reduceren op dierenartskosten. dierenartskosten. ehoud van van uw uw koeien koeien en en reduceren reduceren op op dierenartskosten. Conclusie: zonder meerprijs Behoud uw op Vraag, geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen.

Conclusie: Meerwaarde zonder meerprijs ! Vraag, geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen. Vraag,box geheel/ vrijblijvend, vrijblijvend, naar onze onze referentieadressen. referentieadressen. Vraag, geheel naar Recht zonder liggen / Schone Weinig strooisel lusie: meerprijs lusie: Meerwaarde Meerwaarde zonder meerprijs !! Conclusie: Meerwaarde zonder meerprijs !! Meerwaarde zonder meerprijs Vraag, geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen. Vraag, geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen. Vraag, geheel vrijblijvend, naar naar onze onze referentieadressen. referentieadressen.

Recht liggen liggen // Schone Recht Schone box box // Weinig Weinig strooisel strooisel

Holland / International B.V. – E.H. Woltersweg 33 – 9831 TG Aduard – Tel. 050-5732777

International B.V. – E.H. WolterswegHolland 33 – 9831International TG AduardB.V. – Tel. E.H. 050-5732777 Woltersweg 33 33 –– 9831 9831 TG TG Aduard Aduard –– Tel. Tel. 050-5732777 050-5732777 Holland // International B.V. –– E.H. Woltersweg

www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.buc-holland.com www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl

Holland / International B.V. – E.H. Woltersweg 33 – 9831 TG Aduard – Tel. 050-5732777

International B.V. – E.H. WolterswegHolland 33 – 9831 TG AduardB.V. – Tel.– E.H. 050-5732777 / International Woltersweg 33 – 9831 TG Aduard – Tel. 050-5732777

nternational B.V. – E.H. WolterswegHolland 33 – 9831 TG AduardB.V. – Tel.– E.H. 050-5732777 / International Woltersweg 33 – 9831 TG Aduard – Tel. 050-5732777

www.uierverzorging.nl

kkoeien met ras komt, in zijn recht. eprijsd. Met n veestapel!

Ga voor een laag celgetal!

ei? rbij!

0 gram zetmeel o 21,98

n ineens

19 februari

graslandmanagement:

BEMESTING

U kunt uw advertentieruimte reserveren t/m 11 februari Bel: +31 (0)26 38 98 820/823 of e-mail: advertenties@crv4all.com

kervaart.nl 26 62 27)

ijven

VX02_p45.indd 45

V E E T E E LT

21-05-2012 11:16:25

F E B R U A R I

2 0 1 3

03-02-14 11:31

M E L K W I N N I N G

Verandering in rantsoen vraagt doorgaans om aanpassing van robotinstellingen

gem. dagelĳkse 7 dagenproductie (kg/koe)

Robotdata ontrafelen

45 40 35 30 25 20 15 10 5 0

50 100 150 200 250 300 350 400 450 dagen in lactatie

Figuur 1 – Voorbeeldbedrĳf a, waarbĳ de productie na dag 100 (te) snel afneemt

krachtvoer rantsoen (kg/koe/dag)

12 10 8 6 4 2 0

50 100 150 200 250 300 350 400 450 dagen in lactatie

gem. dagelĳkse 7 dagenproductie (kg/koe)

Figuur 2 – Voorbeeldbedrĳf a, waarbĳ er tot dag 100 een vaste krachtvoergift is, die daarna gerelateerd is aan productie 50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0

50 100 150 200 250 300 350 400 450 dagen in lactatie

Figuur 3 – Voorbeeldbedrĳf a, waarbĳ het voerniveau is aangepast op de energie- en eiwitbehoefte en waarbĳ de productiecurve persistenter is

V E E T E E LT

FEBR UAR I

VX02_robotmanagement+koepad.indd 46

2014

03-02-14 16:21

K O E PA D

Tachtig procent van de robotboeren kan volgens voerfirma De Heus het rendement uit de melkrobot nog verbeteren. De Heus hanteert een nieuw analyseprogramma dat veehouders helpt het robotgebruik te optimaliseren. Het is een programma dat cĳfers van de robot, de mpr en het rantsoen met elkaar combineert. tekst Tijmen van Zessen

elkrobots leveren een grote hoeveelheid informatie. Veehouders kunnen de prestaties van hun melkveestapel daarmee nauwlettend in het oog houden. Maar niet alle informatie is relevant en soms lĳkt het alsof je door de overvloed aan data het overzicht verliest. ‘Wĳ zien dat op zeven à acht van de tien robotbedrĳven nog verbetering mogelĳk is. Die bedrĳven kunnen meer rendement uit de robot halen, dat wil zeggen: meer melk per robot produceren.’ Aan het woord is René Knook, productmanager rundvee bĳ De Heus. Om de wirwar aan data uit de robot beter te analyseren, ontwikkelde De Heus samen met Rovecom het analyseprogramma RobotExpert. Knook: ‘Er zĳn veel data beschikbaar, maar om al die informatie ook inzichtelĳk te krĳgen is vers twee. Hoe komt het dat het bedrĳf niet lekker loopt? Waar kan ik de bedrĳfsvoering verbeteren?’

Voerinstellingen verbeteren Het nieuwe computerprogramma levert niet direct een nieuw kengetal op en is ook geen module waar veehouders zelf aan de knoppen zitten. ‘Nee, het is onderdeel van het rantsoenberekeningsprogramma dat De Heus voor haar klanten gebruikt’, zegt Marius-Hans Troost van Rovecom. ‘Nieuw en uniek is dat het programma de data uit robots koppelt aan andere beschikbare data, zoals de mpr-cĳfers, ongeacht het merk robot. Het programma legt verbanden tussen deze informatie, zodat adviseurs vervolgens hun klanten van dienst kunnen zĳn.’ Er bestaat volgens De Heus een nauwe relatie tussen rantsoenadvisering en het optimaal robotmelken op een melkveebedrĳf. Belangrĳk om te beseffen is dat de adviezen meer van toepassing zĳn voor de middellange termĳn. De dagelĳkse analyses voor de veehouder zĳn prima af te lezen uit de robots zelf, maar De Heus wil veehouders bĳstaan in het optimaliseren van het robotgebruik. Niels Kooĳ,

robotspecialist bĳ De Heus, legt dat uit met een voorbeeld uit de praktĳk (figuren 1 tot en met 3). ‘Vorig jaar kwam ik op een bedrĳf waar de persistentie van de veestapel te wensen overliet’, vertelt hĳ. ‘De koeien produceerden vanaf dag honderd ineens fors minder melk. Een nadere analyse wees uit dat de overgang van een vaste krachtvoergift naar een productiegerelateerde krachtvoergift de oorzaak was. Door met de voerinstellingen in de robot de eiwit- en de energievoorziening beter af te stemmen op de melkproductie, is de veestapel een stuk persistenter geworden.’

Rantsoen aanpassen In het door Kooĳ geschetste voorbeeld hielp het nieuwe programma de instellingen in de robot te optimaliseren. ‘Veehouders staan er niet altĳd bĳ stil dat een verandering in het rantsoen en de productie soms vraagt om een aanpassing van de instellingen in de robot.’ Maar het komt ook voor dat er juist aanpassingen in het rantsoen nodig zĳn. Kooĳ onderstreept dat veehouders bĳ een overstap naar automatisch melken het rantsoen doorgaans moeten aanpassen. ‘De melkfrequentie neemt toe, met name verse dieren krĳgen dan de kans om meer te produceren. Maar als de energie- en eiwitbehoefte daar niet op aansluit, ligt het gevaar van een negatieve energiebalans al snel op de loer’, stelt Kooĳ.

Adviseur niet buitenspel De Heus zal het nieuwe programma in februari in gebruik nemen. Knook verwacht dat dankzĳ de koppeling van data de effecten van rantsoenaanpassingen en robotinstellingen sneller in beeld zĳn. Tegelĳkertĳd benadrukt hĳ dat een computer de adviseur niet buitenspel mag zetten. ‘Je kĳkt als adviseur altĳd eerst naar het voer, de koeien en de mest en pas daarna maak je gebruik van dataanalyses.’ l

Louise Fresco (61) volgt per 1 juli Aalt Dĳkhuizen op als voorzitter van de raad van bestuur van Wageningen UR. Fresco is momenteel hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam, maar werd vooral bekend door haar werk bĳ de FAO, de voedsel- en landbouworganisatie van de Verenigde Naties in Rome. Ook is ze momenteel nog lid van de Sociaal Economische Raad (SER). Met Fresco heeft Wageningen een internationaal gerenommeerd deskundige benoemd op het gebied van voedselzekerheid, internationale samenwerking en wetenschap. Fresco gaat graag de dialoog aan met de samenleving en neemt vaak stelling in debatten over voedselproductie. Volgens haar zal de

Louise Fresco

voedselproductie omhoog moeten om de toekomstige wereldbevolking te voeden en daarbĳ ziet ze kansen voor genetisch gemodificeerde gewassen. In een interview in Veeteelt hekelde Fresco in 2010 nog de negatieve aandacht rondom genetische modificatie. Fresco neemt het stokje over van Aalt Dĳkhuizen (61) die na drie termĳnen van vier jaar afscheid neemt van Wageningen. Onder zĳn leiding werkte Wageningen UR hard aan het verbeteren van het internationale imago en steeg het aantal (internationale) studenten en promovendi naar recordhoogte. Dĳkhuizen schuwde de media niet en kreeg de nodige kritiek vanuit dierwelzĳnshoek toen hĳ pleitte voor het verhogen van de agrarische productie vanwege de wereldwĳde voedselbehoefte. Dĳkhuizen keert de landbouw niet helemaal de rug toe. Hĳ is sinds 2013 al lid van de raad van commissarissen van De Heus Diervoeders.

V E E T E E LT

VX02_robotmanagement+koepad.indd 47

Aalt Dĳkhuizen

F E B R U A R I

2 0 1 4

03-02-14 16:21

K E U R I N G

West-Brabantse wintershow kroont drie Goldwyndochters als kampioene

Hattrick voor Goldwyn Ze was letterlĳk en figuurlĳk een maatje te groot voor haar opponentes. De in Frankrĳk geboren Emeraude oogstte in EttenLeur vers eremetaal voor Jan Kolff. De fokker uit Woudrichem speelde een verdienstelĳke thuiswedstrĳd. tekst Tijmen van Zessen

Everland Dikkie (v. Goldwyn), juniorkamp. Productie: 2.01 114 3000 3,35 3,13 l.l.

Emeraude (v. Goldwyn), kamp. midden Productie: 4.00 330 15.317 3,90 3,15

digde. Everland Dikkie kwam voor de dag met een muurvast aangehechte uier die ze sierlĳk droeg onder haar evenredige frame. Vanwege meer jeugd versloeg de vaars van Maarten Rockx uit Roosendaal Dellia 9496 (v. Eleve). Deze krachtpatser van de familie Van Beek uit Teteringen blonk uit in correctheid van bouw, maar was als vaars volwassen genoeg. Dellia nam als oudste vaars daarom geen deel aan de finale, waar wel de allerjongste deelnemer aantrad. Haar stalgenote Southland Explode (v. Explode) manifesteerde zich met een functionele kruisconstructie. Ze stapte vlot door de ring, ondanks een lichte verdikking in haar rechterhak. Vanwege een surplus aan uierkwaliteit klopte ze Damiondochter De Rith Cinderella 35. De vaars van Adrion van Beek uit Breda blonk uit met krachtig beenwerk; hard en goed van stand. Die kwalificaties gingen ook op voor W.H. Sindy (v. W.H. Jenny), een spĳkerharde vaars van Bart, Carolien en Lars van Loenhout uit Prinsenbeek. Maar zĳ, noch Cinderella, noch Dellia waren opgewassen tegen Zandenburg Snowman (v. Snowman). De scherpe, maar harmonische vaars van Jan Kolff uit Woudrichem bewoog zich makkelĳk door de ring. Vanwege haar meer zichtbare ophangband was Everland Dikkie de gelukkige winnares, het zilver was voor Snowman.

Franse franje Zwartkop 216 (v.Goldwyn), kamp. senioren Productie: 4.07 356 10.404 4,74 3,60

n juniorenrubrieken is Goldwyn op de meeste keuringen bezig aan zĳn laatste wapenfeit. Op de West-Brabantse wintershow in Etten-Leur was er nog één vaars die zĳn fokkerĳ vertegenwoor-

V E E T E E LT

VX02_keuring Etten-Leur.indd 48

FEBR UAR I

De middenklasse was sterk bezet in Etten-Leur. Neem nu W.H. Margriet 35 (v. Blitz), een koe met een fraaie belĳning en een correcte vorm van het kruis. De koe van Van Loenhout won haar rubriek van Vero Aaltje 115 (v. Aftershock) dankzĳ haar vaster aangehechte uier. Aaltje daarentegen stapte op beter beenwerk. Daarom zagen de mannen van Vero JES – Jan en Michiel Scherders en René

de Jong uit Molenschot – Aaltje alsnog doordringen tot de finale. Daar stond ze oog in oog met Southland Bogart Sharon 30, een beresterke Bogartdochter van de familie Van Beek uit Teteringen. Ze had niet de laatste snit, maar was onverwoestbaar in het skelet en droeg een hoog en vast aangehechte uier. Vero JES had een tweede ĳzer in het vuur. De melktypische Jardindochter Vero Fabienne droeg een uier met een fĳne textuur. Ze maakte korte metten met W.H. Jenny (v. Goldwyn), een complete koe van Van Loenhout met een harde bovenbouw en een uitmuntende uiervorm. Goldwyndochter Emeraude was echter letterlĳk en figuurlĳk een maatje te groot voor de concurrentie. De bekende blikvanger van Kolff won eerder al shows in Noordeloos en Beesd en oogde nog steeds stĳlvol. De kwaliteit in uier en beenwerk was adembenemend en het vermogen in haar skelet imposant. Het bracht de Franse vedette niet alleen de titel in de middenklasse, ze won ook de harten van het publiek. De extra ruimte in haar kruis maakte het meeste verschil met reservekampioene Sharon.

Troef van Lavendel Zonder afbreuk te doen aan het prestige van de senioren, was de kwaliteit in deze categorie het minst sterk. Gré, Annemarie en Thĳs van Gastel uit Nispen hadden een sterke troef in handen met een pupil uit hun bekende fokkoe Ganvo Lavendel. Ganvo Ramoni (v. Ramos) droeg een hoog aangesloten uier en haar evenredige frame was voorzien van een mooie wigvorm. De titel had haar niet misstaan, maar het juryduo Nico Bons en Gerrit de Groot koos voor het spĳkerharde beenwerk van Zwartkop 216 van Ronnie Oostvogels uit Schĳf. De hattrick voor vader Goldwyn was een voldongen feit. l

2014

03-02-14 16:22

Ricardinio Fao 220

Rangorde aan diggelen... ook in 2013 bevestigd!!! Superieur ten opzichte van alle rassen, op alle lijsten. ✓ Vroeg rijp (Fao 220) ✓ Gebruiksdoel: vroege silomaïs, ✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

CCM/geplette maïs, droge korrelmaïs Nr. 1 in korrelopbrengst, voederwaarde opbrengst en zetmeel opbrengst/ha als vroegrijpe maïs (+10%) Nr. 1 in alle silomaïsproeven in alle vroegrijpheden, +10% Top voederwaarde (Energie-index 56) Zeer goede stay-green LE MAÏS KWS Zeer goede stevigheid EN Goede tolerantie bladvlekkenziekte ps EN COR ham le c CO E PLUS b D’AMIDON des l’éta RE EN PLUS D’ÉNERGIE dans T N COR E E PLUS DE RENDEM

KWS Maïsmanager app Voor meer informatie: Tel. B +32-(0)3-449 02 20 Tel. NL +31-(0)76 50 23 517 www.kwsbenelux.com

VX02_p49.indd 2

Actuele maïskennis in zakformaat of op PC

Download de App, bezoek de website

www.kws-maismanager.nl | www.kws-maismanager.be

03-02-14 10:25

K E R S T Q U I Z

Veeteeltkinderwedstr캐d resulteert in fraaie inzendingen

Halsters in overvloed Halsters in allerlei soorten en maten en van allerhande materialen overspoelden de redactie naar aanleiding van de kinderkerstwedstr캐d van Veeteelt. Alle winnaars ontvingen inmiddels hun pr캐s. We laten graag nog een selectie van de fraaiste inzendingen zien.

Monique Bosch (7 jaar), Molkwerum

Luuk Teelken (3 jaar), Schagen

Judith Rebel (2 jaar), Hilversum

Yvonne Bosch (5 jaar), Molkwerum

Geeske van Winhoop (11 jaar), Putten

Patrick Massink (3 jaar), Zutphen

Femke Teelken (6 jaar), Schagen

Aniek Hendriksen (8 jaar), Didam

VVEEEETTEEEELLTT J FAENB UR AU RA I R I1 /12 22001049

VX02_kinderwedstrijd.indd 50

04-02-14 10:04

Met haar winnende ontwerp én de hoofdprĳs – een dvd-speler van Donald Duck – poseert Femke van Genderen tussen de koeien

Aukje Spaan (10 jaar), Duiven

Hoofdprĳswinnares Annemarĳe Bosch uit het Friese Molkwerum demonstreert de Rockboard-scooter

Ellis Grin (12 jaar), Biddinghuizen

Nathalie Looĳen (9 jaar), Hoornaar

Maarten Mulder (8 jaar), Staphorst

Annelien Mulder (10 jaar), Staphorst

Lize Taken (3 jaar), Winterswĳk Ratum

Anton Lieuwes (11 jaar), Akmarĳp

Rens Bakker (9 jaar), Dodewaard

V E E T E E LT

VX02_kinderwedstrijd.indd 51

F E B R U A R I

2 0 1 4

04-02-14 10:05

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Melkveehouders richten Duits bedrĳf in met voerkeuken met vĳf aparte silo’s

Van 3000 naar 300 koeien Na twaalf jaar boeren in Nieuw-Zeeland ‘remigreerden’ melkveehouders Freddy en Hielkje ter Bogt twee jaar geleden naar Europa. Ze kozen hiermee bewust voor een kleinere bedrĳfsomvang. Hielkje ter Bogt: ‘Hier zie ik de koeien tenminste weer.’ tekst Jorieke van Cappellen

et was bedoeld voor één jaar. Maar het werden er twaalf. Melkveehouders Freddy (36) en Hielkje (33) ter Bogt kĳken terug op Nieuw-Zeeland als een periode van veel vrĳheid en vooral keihard werken. ‘We waren 19 en 21, kwa-

men net van de mas en we wilden graag een jaar in het buitenland werken’, zegt Hielkje. ‘In Nederland waren we nergens aan gebonden, want we hadden thuis niet de mogelĳkheid om het ouderlĳk bedrĳf over te nemen. We pakten een

paar spullen bĳ elkaar en stapten in het vliegtuig.’ De gedurfde stap tekent de mentaliteit van de twee melkveehouders, die oorspronkelĳk uit de Achterhoek komen, uit Varsseveld en Aalten. Hielkje wist al van jongs af aan dat ze ‘iets’ met koeien wilde. Met een varkensbedrĳf thuis had Freddy echter een achtergrond en opleiding in de varkenshouderĳ. ‘Ik werd door Hielkje enthousiast gemaakt om toch mee te gaan naar Nieuw-Zeeland. En ja, waarom zou je dat niet proberen?’ In Nieuw-Zeeland gingen Freddy en Hielkje aan de slag als melkers op een melkveebedrĳf op het Zuidereiland. Freddy: ‘In Nieuw-Zeeland is het systeem van sharemilking gebruikelĳk. De sharemilker bezit koeien, maar heeft zelf geen boerderĳ. Met de eigenaar van een farm ga je een overeenkomst aan, zodat je je kudde kunt melken en laten grazen. Hiervoor krĳg je een deel van de melkopbrengsten. Daarvan kun je leven en je kudde weer verder uitbreiden. Of personeel inhuren.’ Freddy en Hielkje waren er in een goede tĳd, zeggen ze zelf. ‘De melkprĳs was erg goed’, geeft Freddy aan. ‘In NieuwZeeland betaal je bovendien geen vermo-

De veestapel is opgebouwd uit holsteins die Ter Bogt aankocht in Duitsland en Nederland

V E E T E E LT

VX02_EmigrantTerBogt.indd 52

FEBR UAR I

2014

04-02-14 10:00

Hielkje en Freddy ter Bogt In 2010 emigreerden de Nederlandse ondernemers Freddy en Hielkje ter Bogt van Nieuw-Zeeland naar Duitsland.

Westoverledingen

Ashburton Nieuw-Zeeland

Aantal koeien: Melkquotum: Hoeveelheid land: Melkproductie:

Duitsland

170 2,5 miljoen liter 150 hectare 9582 4,22 3,46

gensbelasting, waardoor je snel vermogen kunt opbouwen. Aan de andere kant neem je als sharemilker wel alle risico, want jĳ hebt de levende have en het personeel.’ In twaalf jaar tĳd groeide de bescheiden kudde van Hielkje en Freddy uit naar een veestapel van 3000 koeien en werden de jonge ondernemers mede-eigenaar van vier melkveebedrĳven. ‘We werkten enorm hard. Het was melken, de kudde verkassen, het personeel aansturen en verder melken. We werden groter en groter, maar eigenlĳk hadden we deze omvang nooit voor ogen gehad’, vertelt Freddy. ‘Het veehouden werd steeds commerciëler. We deden alles in overleg met de compagnons en we zagen op den duur meer kantoor dan koeien. Dit bestaan ging ons meer en meer tegenstaan.’

Kerst met 35 graden Terug naar de omvang van een gezinsbedrĳf, werd het besluit, en het opgebouwde kapitaal in Nieuw-Zeeland werd in 2010 verkocht. Freddy: ‘We namen Australië in overweging, maar daar zĳn de weersomstandigheden erg grillig. We besloten ons toch te richten op West-Europa, dat qua grootte van de melkveebedrĳven aansloot op wat we zochten.’ Het ogenschĳnlĳke gemak waarmee de melkveehouders verkassen, zal niet voor iedereen weggelegd zĳn. Freddy draait het om. ‘Het maakt me in principe niets uit waar ik woon en mĳn bedrĳf heb. Goed beschouwd mis je namelĳk niets als je weggaat. Telkens als ik voor fami-

lie en vrienden even terugkwam in Nederland was iedereen wat ouder geworden, maar het leven zoals wĳ het achterlieten, ging er nog steeds zĳn gang. Alleen met kerst misten we Nederland, want in Nieuw-Zeeland moesten we dat vieren in de zon met 35 graden.’ Terug naar Nederland was geen optie. Duitsland bleek echter des te aantrekkelĳker en de ondernemers kozen het bedrĳf in Westoverledingen in de melkrĳke provincie Ostfriesland. ‘Het quotum in Nederland was een euro per kilogram en de grond was vreselĳk duur. In Duitsland kostte het quotum maar 12 cent. Voor één miljoen kilo melk dus een verschil van 880.000 euro.’ Met inmiddels vĳf kinderen speelde het sociale aspect ook een rol. ‘In Duitsland is het onderwĳs erg goed’, zegt Hielkje. ‘Bovendien is het nu wel iets gemakkelĳker om eens naar de Achterhoek te rĳden om familie te bezoeken. Dat is nu een afstand van 190 kilometer.’

Dak verpacht voor stroom De ligboxenstal van het bedrĳf in Westoverledingen stamt uit 1984. Hielkje: ‘De Duitse veehouder die hier zat, had het bedrĳf eigenlĳk niet goed bĳgehouden. Het erf was onverhard en erg slecht begaanbaar. Ook het dak van de stal was in slechte staat. De ligboxenstal bestond toen alleen uit de linkerhelft van de stal, als openfrontstal. Freddy en Hielkje besloten het goed aan te pakken en lieten een strakke erfverharding aanleggen. Bovendien werd aan de rechterzĳde een nieuw gedeelte aan de stal gezet. De stal werd daarmee uitgebreid naar 190 ligplaatsen en de voergang zit nu in het midden. Het dak van de stal is deels voorzien van zonnepanelen en verpacht aan een energieleverancier, wat de ondernemers eenmalig 20.000 euro opleverde. ‘Van dat geld hebben we de gebroken lichtplaten in het dak hersteld.’ Freddy en Hielke runnen het bedrĳf met één fulltime medewerker. De grote werktuigenloods op het erf is pas af. Freddy opent de automatische roldeur en toont de afgesloten voerkeuken. ‘Ik wil straks een bedrĳf met 250 tot 300 heel gezonde koeien die een melkproductie van 10.000 liter halen’, zegt Freddy. Hĳ eist voer van topkwaliteit. ‘De voedermiddelen zitten in aparte silo’s, zo krĳg je geen ongedierte bĳ het voer. Bovendien wil ik dat mĳn bedrĳf er schoon en netjes uitziet zonder lelĳke bulten voer die overal liggen.’ Het bedrĳf heeft geen voerstations of kracht-

Van boven naar beneden: – Een energieleverancier pacht het dak van de stal voor zonnepanelen – Opslag door middel van silo’s voorkomt ongedierte bĳ de voedermiddelen – De voerkeuken kan geheel afgesloten worden – De 2 x 8 melkstal maakt op termĳn plaats voor een melkstal met hogere capaciteit

V E E T E E LT

VX02_EmigrantTerBogt.indd 53

F E B R U A R I

2 0 1 4

04-02-14 10:01

B E D R I J F S R E P O RTA G E

voer in de melkstal. De koeien krĳgen een volledig gemixt rantsoen van gras, mais, bierbostel, tarwe, maismeel, citruspulp, raap en protigrain.

Puinhoop in de sneeuw Hoe was de omschakeling van NieuwZeeland naar Duitsland? ‘We hadden veel ervaring met grote koppels verzorgen en weiden en ons bedrĳf in NieuwZeeland was voor Nieuw-Zeelandse begrippen al zeker intensief te noemen’, vertelt Freddy. ‘We hadden 5,3 koeien per hectare en molken per hectare 44.000 liter.’ Toch was de omschakeling groot. ‘In november 2011 kwamen de koeien en begonnen we met melken. Net uit de Nieuw-Zeelandse winter rolden we gelĳk in een heel strenge Duitse winter. Het was ĳskoud en alles bevroor. Het erf was toen nog niet verhard en het werd een puinhoop met alle sneeuw en ĳs.’ Hielkje vertelt verder: ‘Toen we van Nederland naar Nieuw-Zeeland gingen, hadden we niets. Maar toen we van Nieuw-Zeeland naar Duitsland gingen, hadden we vĳf kinderen en begonnen we aan een totaal ander bedrĳf. Het voelde alsof we niet wisten hoe je boeren moest. We kenden de veestapel nog niet, het rantsoen was heel anders’, herinnert Hielkje zich. ‘Wat ik heel erg vond, was dat de kinderen de school eerst helemaal niet leuk vonden. Ze kenden de taal natuurlĳk niet, en wĳ ook niet. Inmiddels zĳn ze gelukkig helemaal gewend.’ Freddy en Hielkje zĳn vast van plan om

hun veestapel dagelĳks enkele uren te weiden op de huiskavel achter de stal. Niet naar Nieuw-Zeelands voorbeeld, daar is de huiskavel van 40 ha te klein voor en is de graskwaliteit niet voldoende. Freddy liet bĳna 70 procent van het grasareaal opnieuw inzaaien. ‘Duitse weides hebben over het algemeen een verouderde grasmat. We hebben door herinzaai een 30 procent hogere grasproductie en de vem steeg van 830 naar nu 950 tot zelfs 980 vem.’

Drie typen koeien De koeien aan het voerhek vreten met veel enthousiasme en tonen een gevulde pens. ‘Een mooie koe heeft veel inhoud om goed te kunnen vreten en een mooie uier’, vindt Freddy, die aangeeft verder weinig verstand te hebben van fokkerĳ. ‘Ons koppel komt van vier verschillende plekken en we hebben daardoor eigenlĳk drie typen koeien, We hebben het echte oud-Duitse type holstein en daarnaast een groep Duitse veilingkoeien die wat dun en lang zĳn. Ook hebben we een heel mooi koppel koeien kunnen kopen van een stoppende melkveehouder uit de Achterhoek.’ Om bĳ elke koe een passende stier te vinden, maken de melkveehouders gebruik van triple A. ‘We zĳn erg tevreden met de kalveren die uit die combinaties komen.’ Een looppad door de wei leidt naar de stallen van de buurman, die Freddy en Hielkje kochten voor het huisvesten van het jongvee en de droge koeien. Freddy

wil in het voorhuis van de oude boerderĳ een jongveestal en een afkalfstal inrichten. ‘Het scheelt ons 150 meter lopen. Bovendien vind ik de jongveestal nog niet optimaal. Het is er soms te warm en soms te koud’, zegt Freddy, doelend op de lage stal met golfplaten. Ook bĳ het jongvee is Freddy scherp op een goed rantsoen. De vaarzen kalven af op 23,5 maanden bĳ een gemiddeld afkalfgewicht van 590 kilogram. ‘We voeren het jongvee hard, tot aan vaars toe. Een vaars moet bĳ afkalven uitgegroeid zĳn, zodat ze haar energie van meet af aan in melk kan omzetten.’ Volgens Freddy is er zowel in Nieuw-Zeeland als in Duitsland te weinig aandacht voor een goede jongveeopfok. ‘Het vervangingspercentage ligt erg hoog. Zeker veertig procent van de vaarzen maakt in Duitsland geen tweede lĳst.’

Melkstal met hoge capaciteit Hielkje maakt zich ondertussen klaar om te gaan melken. Op termĳn zal de 2 x 8-melkstal vervangen worden door een melkstal met een hogere capaciteit. Maar hard werken deert Freddy en Hielkje niet. Freddy: ‘Het klinkt misschien gek, maar we houden echt van werken. In NieuwZeeland hebben we geleerd waar je toe in staat bent als je maar aan wilt pakken.’ Hielkje vult aan: ‘Het was een periode die we voor geen goud hadden willen missen. Maar hier in Duitsland doe ik wat ik altĳd het liefst wilde. Hier zie ik de koeien tenminste weer.’ l

De huiskavel van 40 hectare biedt de koeien binnenkort dagelĳks enkele uren weidegang

V E E T E E LT

VX02_EmigrantTerBogt.indd 54

FEBR UAR I

2014

04-02-14 10:01

ZELFRIJDENDE, ZELFLADENDE

Immuunsysteem natuurlijk in balans

INSTROOIMACHINE Voor alle soorten boxstrooisel 1 of 3 cil. diesel -uitvoering

VOORRAADSTROOIEN 1 a 2 keer per week Optie: ruwvoer aanveegband

...natuurlijk gezonder! Aanvullend voeder ter ondersteuning van de algemene gezondheid van rundvee

DAGELIJKS BOXEN REINIGEN

VetrinolTM bevat een gepatenteerd knoflookextract afgeleid van 100% gestandaardiseerd en gestabiliseerd allicine.

en instrooien Optie: Mestschuif

ADVANCE InQpharm Animal Health Europe B.V.

Bestellingen en klantenservice: 030 89 05 799

簧

info-eu@inqpharm.com - www.vetrinol.com

Silage-enzymen Voor de meeste melk per hectare gras

Meer info bel Chris: 0521 - 53 59 40

www.visscherholland.com

0343-562036 K議k op onze website: www.agricom.nl VX07_p51.indd 55 25 VX02_p55.indd

16-04-2012 03-02-1411:46:14 10:28

Combivaccinatie

BVD en IBR bestrijding nu nog gemakkelijker.

Eén vaccinatie. Dubbele bescherming. Bovilis® BVD Betrouwbare bescherming tegen BVD

Bovilis® IBR marker live

Veilig en effectief tegen IBR

Vraag ernaar bij uw dierenarts Bovilis® BVD, bevat per dosis (2 ml) geïnactiveerd antigeen van het cytopathogene BVD virus, stam C-86: 50 EU minstens 24,6 VN eenheden inducerend. Doeldier: Rund. Indicatie: Actieve immunisatie van koeien en vaarzen vanaf 8 maanden ter bescherming van de foetus tegen transplacentaire infectie met BVD virus. Bijwerkingen: In zeer zeldzame gevallen kan een lichte zwelling op de injectieplaats en een geringe voorbijgaande temperatuurverhoging voorkomen. Toediening en dosering: Intramusculaire injectie met 1 dosis (2 ml) vanaf de leeftijd van 8 maanden. Voor de halfjaarlijkse herhalingsvaccinatie vanaf de leeftijd van 15 maanden kan het vaccin gereconstitueerd worden in Bovilis IBR Marker Live. Wachttijd: 0 dagen. Waarschuwingen: De productinformatie van Bovilis IBR Marker Live dient te worden geraadpleegd voordat de gemengde vaccins worden toegediend. REG NL 9587 UDD. Voor overige informatie, zie bijsluiter. Bovilis® IBR Marker Live, bevat per dosis (2 ml) gereconstitueerd vaccin 105,7-107,3 TCID50 Bovine Herpesvirus type-1, stam GK/D (gE-). Doeldier: Rund. Indicatie: Actieve immunisatie van runderen ter vermindering van de intensiteit en de duur van de klinische respiratoire verschijnselen veroorzaakt door een infectie met BHV-1 en ter vermindering van de nasale uitscheiding van veldvirus. Bijwerking: Een geringe voorbijgaande temperatuurverhoging (1°C), na intranasale vaccinatie kan een toename van de neusuitvloeiing worden waargenomen. Toediening en dosering: Intranasale (IN) of IM toediening van 1 dosis (2 ml) gereconstitueerd vaccin. Voor de halfjaarlijkse herhalingsvaccinatie vanaf de leeftijd van 15 maanden kan het vaccin gereconstitueerd worden in Bovilis BVD. Wachttijd: 0 dagen. Waarschuwing: Dieren op een leeftijd tussen 2 weken en 3 maanden alleen intranasaal vaccineren. Deze dieren dienen een IN of IM herhalingsvaccinatie te krijgen op de leeftijd van 3-4 maanden. De productinformatie van Bovilis BVD dient te worden geraadpleegd voordat de gemengde vaccins worden toegediend. REG NL 9675 UDD. Voor overige informatie, zie bijsluiter.

MSD Animal Health Postbus 50, 5830 AB Boxmeer www.rundvee-msd-animal-health.nl

VX11_p04.indd 2

08-07-13 13:29

B OE R E N G E L U K

H E T

G E L U K S M O M E N T

VA N

T O N

H U N N E K I N K

Mest uitrĳden ‘Het uitrĳden van mest vind ik prachtig mooi werk. Ik geniet ervan als de mest zo keurig verdeeld achter je in nette streepjes op het land ligt. Het legt de basis voor een goede groei van het gewas en het is heerlĳk om in het land bezig te zĳn. Zeker in het voorjaar, als je alles om je heen weer groen ziet worden, als de natuur weer begint te leven, de weidevogels weer rondvliegen, die momenten daar ben je toch boer voor?’ ‘Het liefst rĳd ik de mest zo vroeg mogelĳk uit, maar ik begin pas

als het land berĳdbaar is. Mest rĳden is een kwestie van verstandig bezig zĳn, opletten dat je niet inspoort. Dus niet als een blind paard op die trekker springen en het land op gaan.’ ‘Als ik een week na het mest rĳden weer terugkom op het land en ik zie het gras weer groen worden, dan weet ik weer waar ik al dat werk voor doe. Mest uitrĳden is dankbaar werk.’ Ton Hunnekink (45) melkt samen met zĳn broer Hans 200 koeien in Limmen

V E E T E E LT

VX02_boerengeluk.indd 57

F E B R U A R I

2 0 1 4

04-02-14 10:18

K O E R I E RT J E S

Voor info/opgave: Veeteelt Postbus 454 – 6800 AL Arnhem tel.: 026 38 98 823 advertenties@crv4all.com www.veeteelt.nl

ZAAGSEL EN ZAAGSEL LAVA3 MIX Voor al uw showartikelen en meer! Een greep uit ons assortiment:

Xsires is gespecialiseerd in het inkruisen van andere rassen op met name de holsteinkoe. De praktijk wijst uit dat dit de snelle oplossing is tot een duurzame, vruchtbare, efficiënte melkkoe met een hoger rendement.

• Shampoos en sprays • Showhalsters • Scheerapparaten o.a. Aesculap, Heiniger, Andis • Udder Comfort • Carhartt werkkleding • Kalveropfokartikelen • Cadeau-artikelen • Ariat-laarzen • Voorbrengkleding

Xsires, de enige echte specialist in inkruisen!

(Bio)brandstofkorrels (pellets) Nu ook leverbaar: wit zaagsel LAVA 3 mix ligboxstrooisel Alleen de goedkoopste durft zijn prijs erbij te vermelden Af pakhuis, excl. btw

Gemengd zaagsel Bijna stofvrij € 3,00 Wit zaagsel € 3,55 Franco huis Ook los gestort mogelijk per 43 m3

MODUULBOUW BV MAYO-MATRAS De eenvoudigste, meest comfortabele en goedkoopste koematras Bel: René: +31(0)651692890 Gerrit: +31(0)651272470 Bekijk de informatiefilm en referentieadressen op: www.koematras.eu

Tevens gezeefde witte of gemengde vezel in pakken of los gestort per 43 m3 Livestock Show Equipment Erica Rĳneveld Tel.: +31 651527489 E-mail: info@showequip.com

Braut:

Internationaal gekozen tot de nr. 1 stier om in te kruisen!

Bezoek onze website; www.showequip.com en maak kennis met ons eenvoudige bestelsysteem!

Xsires crossbreeding b.v. Tel.: 0566-622765 Hans Kerkhof | 06 52684393 Henk Schoonvelde | 06 21827019

w w w. xs i re s . c om in f o @xsi re s . c om

Telefoon (072) 503 92 02 Fax (072) 503 98 35 www.delangebv.nl Houtvezel en zaagselhandel

DE LANGE B.V. URSEM

BREAKING NEWS!!!!!

GOLDFARM

Bos rubber, dé rubberspecialist voor koe- en jongveematrassen. Al jaren een begrip! Vijf jaar 100% garantie. Tel. 0224-57 14 68 www.bosrubber.nl

aAa 312546

Fam.Wolthuis te Lutjegast, in een jaar tijd van 32 naar 2 gestegen op de ranglijst van hoogste productie van Groningen bij 2x daags melken! Kijk op onze website voor de resultaten! WWW.MICRONUTRITIONS.COM

Goldwyn x Sabbiona Cruda ex. 93 (v. Storm) Te koop:

ENKELE BESTE DEKSTIEREN Tel. 06-51608017

STUDIEREIZEN 2014 WASH.&NEW YORK ROEMENIË MOSKOU E.O. WALES (BUS) OEKRAÏNE ZD-DUITSLAND (BUS) BALTISCHE STATEN DENEMARKEN (BUS) WALES (BUS) MAROKKO TEXAS&MISSISSIPPI BRAZILIË

ndd 1

25/5 10/6 17/6 28/6 11/8 20/8 25/8 24/9 13/10 20/10 29/10 20/11

12d 6d 6d 7d 5d 5d 6d 4d 4d 7d 12d 14d

€1.950 € 840 €1.180 € 790 € 790 € 490 € 840 € 450 € 450 € 950 €1.950 €2.790

Perfect op O-Man bloed! Topexterieur 2.25 Uiers 2.47 Benen 2.85 Celgetal 109 Eiwit + 0.22% Pinkenstier (Bron Anafi)

VEECOM

Hoofdweg 27, 9627 PA Hellum Tel. 0598-421729/432343 Fax. 0598-432806 E-mail: info@veecom.nl Website: veecom.nl

HENK VAN DAM

Telefoon (0527) 27 10 72 www.henkvandamstudiereizen.nl

V E E T E E LT

01 feb1_koeriertjes2014.indd 58

FEBRUAR I

31-05-2012 13:53:24

2014

04-02-14 15:22

ALH 2013 | 02 Koeriertje Algemeen_ALH Hebt u een OEB tekort in uw rantsoen? : eiwit goedkoop Gebruik microbieel

UDDER TREAT-MINT® Dé uierverzorgings spray

• verbetert de voerbenutting • bespaart op de voerkosten

goedkoop microbieel eiwit • verbetert de voerbenutting goedkoop microbieel eiwit • verbetert voerbenutting • bespaart opde de voerkosten verbetert de voerbenutting • •bespaart op voerkosten • bespaart op de voerkosten

ng hebben voor toepassing stra Feed Ingredients BV speerstra.com

t hebben voor toepassing ng Feed Ingredients BV stra.com stra speerstra.com

mte

stra.com gram

mte gram t

mte

Postbus 160, 8530 AD Lemmer

+31 (0)514 569 001, Fax +31 (0)514 569 002

mail@speerstra.com, www.speerstra.com

Postbus 160, 8530 AD Lemmer

+31 (0)514 569 001, Fax +31 (0)514 569 002

mail@speerstra.com, www.speerstra.com Postbus 160, 8530 AD Lemmer

+31 (0)514 569 001, Fax +31 (0)514 569 002

mail@speerstra.com, www.speerstra.com

FOKVEEVEILING

ruime keuze in EXCLUSIEVE DEKSTIEREN en •Voor Hogeinfo producties actieprijs kijk op: •www.uddertreatmint.nl Hoge gehaltes 0518-432873 •tel. Hoge gezondheidskenmerken • Internationale stiervaders • Internationale Opruwenkoefamilies van vloeren? • Top exterieur

stra.com

ng hebben voor toepassing stra Feed Ingredients BV speerstra.com gram

Speciaal voor het - Kuilschuif verwijderen van grond - Sneeuwschuif van uw rijkuil en sleufsilo www.speerstra.com - Vuilschuif Nu ook extra zware uitvoering

Verkrijgbaar bij ieder mechanisatiebedrijf

ERKENDE ET-TEAMS

Bel Van Vloot bv voor: Het beste resultaat • Scherp voorgeprijsd de beste prijs!

• • Dekgarantie • Lepto, Para, IBR, BVD - vrij • Uitstekend advies Erik Vloothuis

0031(0)653506924 www.vanvlootbv.nl www.dekstieren.nl vloothuis@hetnet.nl

www.agribis.nl - 0624772818

dierenarts tel.: 0344-682727 DE CROB embryotransfer fax: 0344-682288

SALE

Enkele voorbeelden

GOED

Anderstrup Freddie Barb VG-87 (Freddie x Barbie EX-92 familie)

Kijk op DEgezondepens.nl VRENDT

Zwart-, roodbont en hoornloze dekstieren, diverse leeftijden. André Lutke Willink 06-21603636

www.dairystars.com

Laat zien wat u te koop heeft!

EU-erkend ET-team (nl-126)

HANS HURKMANS ET-SPECIALIST

Embryo’s, dekstiertjes, fokvee Info en opgave donoren en sperma. 06-38919783 • 0492-340920 Tom Schonenberg 06-51979380 www.HurkmansET.nl

Beste kwaliteit! Bernd Emme, Bekende moderne vaders! tel.: 0049170/3313931 Lepto-, IBR-, BVD-vrij Catalogus: www.weu.de Tel.: 00494403/93260 Contact: Bernd Emme tel.: 0049170/3313931 Vanaf 01-02-2014 vertegenwoordiging Nederland: Bert Meijering

per koe per jaar SPRING

BETER

Pensverzuring?

Cloppenburg Cloppenburg Woensdag 19 februari 10.00 uur Woensdag 20 maart Aanvang: 10.00 uur 443 verse vaarzen Aantal stuks jongvee; 450 afgekalfde vaarzen, roodzwartbont 37 en dekstieren, 7 stuks jongvee. Verden ibr-vrij Dinsdag 4 maart bvd-vrij 11.00 uur lepto-vrij 10 koeien 360 verse vaarzen Contact: 60Johan stuksBergsma, jongvee; hoofdzakelijk zwartbont tel.: 0654253636

+€100,– VEKIS 28 Maart 2014 Nunspeet (NL)

FREEK LOK EN BERT SCHUTTE dierenartsen Dronten tel.: 0321-317275

FOKVEEVEILING

BEST Anderstrup Ramos Camil EX-90 Haar dtr met RZG 160

+/- 60 dieren worden OMDATVoor NIET verkocht. ieder ALLEwat MENGERS wils! & Dochtergroepen HETZELFDE ZIJN Voor afspraak en informatie: VEKISSPRINGSALE.COM

Tel.: 31 (0)529 470999 www.wennemars.nl

Catalogus: www.masterrind.com info@masterrind.com MASTERRIND GmbH, 26160 Bad Zwischenahn, Feldlinie 2a tel.: 00494403/93260

RENDEMENT UIT TOPGENETICA

EMBRYO’S FOKVEE KI-STIEREN DEKSTIEREN Kiezen voor kwaliteit!

Tel.: 0511-424243 Fax: 0511-423525 info@alh-genetics.nl www.alh-genetics.nl WWS_2014_01_Koeriertje_Veeteelt 13 www.embryosale.com

wws MOGUL

Melkwinning J.A. kan u helpen als onafhankelijk adviseur bij: - Advies en begeleiding aanschaf melkrobot/melkstal - Melkstallenbouwadvies - Onafhankelijk advies bij problemen (geschillen) veroorzaakt door de melkinstallatie - Optimalisatie melkstal/melkrobot (meten tijdens melken) J.A. (Johan) Grolleman 038-4606033 / 06-45312042 www.melkwinningja.nl Flinke laag zand op kuil kan!!

Kuilen bloten

SPAAR UW RUG! www.landbouwkranen.nl Uw adres voor gedragen en getrokken kranen.

Tel: 06-30850076 woensdag 27 maart Landbouwkranen inLeeuw de IJsselhallen te Zwolle te Blokzijl. Aanvang 09.15 uur Entree € 7,50

• Dorcy x Marsh • 2350 TPI • Complete pinkenstier Sperma bestellen:

0513 672 200 www.wwsires.nl

V E E T E E LT F E B R U A R I 1 2 0 1 4 V E E T E E LT M A A RT 1 2 0 1 3

01 feb1_koeriertjes2014.indd 59

59 65

04-02-14 15:52

K O E R I E RT J E S

Voor info/opgave: Veeteelt Postbus 454 – 6800 AL Arnhem tel.: 026 38 98 823 advertenties@crv4all.com www.veeteelt.nl

ERKENDE ET-TEAMS

‘DENK VANUIT HET DIER!’

VOLG VEETEELT OP FACEBOOK voor alle leuke nieuwtjes

dierenarts tel.: 0344-682727 DE CROB embryotransfer fax: 0344-682288 Nu me websho t p!

FREEK LOK EN BERT SCHUTTE dierenartsen Dronten tel.: 0321-317275

Voor afspraak en informatie:

Tel.: 31 (0)529 470999 www.wennemars.nl

www.facebook.nl/ veeteelt

J.A. (Johan) Grolleman 038-4606033 / 06-45312042 www.melkwinningja.nl

Opgavebon Koeriertjes Een koeriertje is een goedkope en makkelĳke manier van adverteren. De kosten per regel zĳn voor: Zwart-wit: € 5,25, steunkleur: € 6,25, full colour: € 7,25 Onderstaande bon uiterlĳk 14 dagen vóór verschĳning van het nummer waarin u wilt plaatsen zenden aan: Veeteelt, postbus 454, 6800 AL Arnhem. Telefonische opgave is ook mogelĳk onder nummer (+31) (0)26 38 98 806 of per fax via (+31) (0)26 38 98 824. Tekst: één letter of leesteken per hokje, na elk woord een hokje openlaten. u kunt uw koeriertje ook via e-mail zenden naar: advertenties@crv4all.com

Naam:

Straat:

Postcode:

Plaats:

Land:

Tel.:

V E E T E E LT

01 feb1_koeriertjes2014.indd 60

FEBR UAR I

2014

04-02-14 15:22

A G R A R I S C H

Quotum ABC

BEL VRIJBLIJVEND VOOR HET MEEST ACTUELE AANBOD T: 0485-310343 • M: 06-51571131 • F: 0485-310853 l: www.quotumabc.nl E: info@quotumabc.nl Buiten kantooruren mobiel bereikbaar

G O E D

Agrarische Bemiddeling Advies, Taxaties en Vastgoed

Bert Linders

GEVRAAGD - KOOPMELK (2014/2015) EN AANGEBODEN - LEASEMELK (2013/2014 + 2014/2015)

O N R O E R E N D

MET SPOED GEVRAAGD: • KOOP- EN LEASEMELK • TOESLAGRECHTEN • PERCELEN LANDBOUWGROND 3-20 HA • AMMONIAKRECHTEN OVERIJSSEL

AANGEBODEN: CULTUURGROND: LEEMKAMPWEG HELLENDOORN 9.58.96 HA

ZUIDERSMA Agro BV

Info kantoor Leek bĳ Pieter Visser Tel.: 0594-517315 of 06-22800290 Fax: 0594-516700

Aanbod: leasemelk: 4,10% div. partĳen TR

• NES: AKKERBOUW/MELKVEEBEDRIJF, 30 HA UITSTEKENDE LICHTE ZAVELGROND • ANNEN: MELKVEEBEDRIJF 80 TOT 100 HA, PRIMA ONTWIKKELINGSMOGELIJKHEDEN • AMMONIAKRECHTEN OVERIJSSEL: DIVERSE PARTIJEN OP DIVERSE PLAATSEN • LEASEMELK: DIVERSE PERCENTAGES BEL VOOR MEER INFO EN ACTUEEL AANBOD OF GA NAAR WWW.GANTVOORT.NL

Wij bieden u zekerheid en een vlotte afwikkeling!

Gevraagd: leasemelk 2013/2014

www.zuidersma.nl

Hittestress

VESTIGINGEN IN NIJVERDAL EN AALTEN

ent evenem Het top ers k k fo in lste voor ho

TEL.: 0543-476980 FAX.: 0543-476024

41ste Schau der Besten 26. februari 2014

18.30 uur Top-Genetik-Veiling

Reken er voor goed mee af met ons mist koeling systeem

27. februari 2014

ri 2014 26 en 27 februa lle Verden

Erstmals auch mit

Tieren au 9.30 uur aanvang Weser-Ems s • Individuele keuring • Dochtergroepen presentatie • Verkiezing „Miss Schau der Besten“ Op beide dagen uitgebreide vakbeurs

Niedersachsen

Die Veranstaltung wird unterstützt von:

Een éénmalige investering vanaf € 45,00 per dierplaats neem contact op met Otto Vink 06-14407560 www.tsg-holland.com

Worldwide Climate Engineers

MASTERRIND GmbH, 27283 Verden, Osterkrug 20 TEL 0 42 31. 679-0, FAX0 42 31. 679-780, INTERNET www.masterrind.com

STIJGENDE WINST MET GEZONDER VEE Wetenschappelijk bewezen (gegarandeerd effect) Stimuleert de groei van micro-organismen in de pens Vermindert pensverzuring Verbetert de vertering Verhoogt de melkproductie Verbetert de voerefficiency met 5-7 % Verlaagt (kracht)voerkosten gezondepens.nl

T +31 (0)514 569 001 mail@speerstra.com

V E E T E E LT

VX02_p61AOG.indd 61

F E B R U AR I

2 0 1 4

04-02-14 14:35

V O E R

V O O R

B O E R

P R O D U C T N I E U W S

Mestrobot met noppen Spikes in banden van mestrobots zĳn een effectief hulpmiddel tegen slippen. Wetenschappelĳk onderzocht is het niet, maar volgens importeur Middelbos zĳn de eerste vĳf gebruikers tevreden. ‘De banden krĳgen net even meer grip op de vloer dankzĳ de spikes. Je draait ze heel eenvoudig met een accuboormachine in de band’, legt importeur Dick Middelbos uit. Per honderd stuks kosten de kleine spikes zo’n 90 euro, incl. btw. Afhankelĳk van de diameter van de band zĳn er meer of minder van nodig. Middelbos: ‘Dat is ook een kwestie van experimenteren, meestal begin je met dertig spikes .’

Klauwblokken met veerkracht

Bedrĳfseconomische waarde van grond 40.000 euro De bedrĳfseconomische waarde van grond komt voor een doorsnee melkveebedrĳf uit op 40.000 euro per hectare. Dat stelt Herbert Boer, agrarisch specialist bĳ WEA Deltaland. Hĳ trekt die conclusie op basis van een rekensom. De netto-opbrengst van een hectare bestaat uit grofweg 2250 euro voer (45 ton mais à 50 euro), 550 euro mestplaatsing (45 ton mest à 12 euro) en in het nieuwe landbouwbeleid 350 euro hectarepremie. Daar gaan circa 150 euro eigendomslasten, 350 euro kunstmest/zaaizaad en gewasbeschermingsmiddel en 650 euro bewerkingskosten (loonwerk) vanaf. Netto levert de grond daarmee tweeduizend euro op. ‘Als veehou-

der kun je dus maximaal tweeduizend euro pacht betalen. Bedrĳfseconomisch is grond op basis van deze rekensom 40.000 euro waard, bĳ vĳf procent rente’, stelt Boer. Hĳ nuanceert de berekening wel met een voorbehoud op misoogsten. Daarnaast liggen de transportkosten hoger voor land op afstand. Stĳgende voerkosten en dure productiefactoren (arbeid, grond en gebouwen) vragen volgens Boer in toenemende mate om een hoge productiviteit. ‘Ik geloof niet in extensief, daarvoor zĳn de vaste kosten van grond te hoog. Veehouders doen er beter aan om veel melk te produceren per hectare, per kilo voer, per koe en per arbeidskracht.’

Lely verkoopt meer dan 15.000 melkrobots Machinefabrikant Lely heeft sinds 1992 meer dan 15.000 melkrobots verkocht. Dit werd bekend tĳdens de opening van het drie hectare grote nieuwe pand Lely Campus in Maassluis. Het pand werd geopend door koningin Máxima. Lely verbeterde in twintig jaar tĳd de robot en verkoopt momenteel het vierde type, de Lely Austronaut A4. Lely investeert veel in productontwikkeling en de kosten voor de afdeling research & development bedragen 6 procent van de verkoop

van Lely-producten. Er zĳn 300 ontwikkelaars in dienst en zĳ zorgen er mede voor dat Lely in de top tien staat van bedrĳven met de meeste aangevraagde patenten. Koningin Máxima kreeg ook een kĳkje achter de schermen van de onderzoeks- en ontwikkelingsafdeling, maar daar waren bezoekers en pers niet welkom. Tĳdens de presentatie werd wel duidelĳk dat een van de innovaties waar Lely aan werkt, te maken heeft met mestraffinage.

Koningin Máxima krĳgt uitleg over de melkrobot op de nieuwe Lely Campus

Kreupele koeien kunnen voortaan behandeld worden met een veerkrachtige klauwblok. De zogeheten Walkease is gemaakt van buigzaam kunststof (ethyleen vinyl acetaat, EVA) waardoor een koe haar poot bĳ elke stap comfortabel kan neerzetten. ‘Het voordeel ten opzichte van houten blokken is dat boeren geen tweecomponentenlĳm nodig hebben. Het lĳmen gaat daardoor sneller; met de lĳm bĳ deze kunststof klauwblokken staat de koe binnen twintig seconden weer op haar poten’, vertelt Jeroen Luiten, verkoopbegeleider bĳ leverancier GEA Farm Technologies. De prĳs is volgens hem vergelĳkbaar met die van het traditionele blokjes plakken: vĳf euro per behandeling. ‘Daar zĳn handschoentjes en een klauwrasp bĳ inbegrepen.’

VX02_vvb.indd 62

V E E T E E LT

FEBR UAR I

2014

04-02-14 16:18

Eerste deelname kerstquiz levert meteen maisprĳs op Melkveehouder Nic Van Zele uit Assenede deed in december voor de eerste keer mee aan de Veeteeltkerstquiz en sleepte daarmee direct de maisprĳs in de wacht. Van maiszaadbedrĳf Syngenta ontving Van Zele uit handen van Frederik Van de Sompel, Key Accountmanager bĳ Syngenta, vĳf hectare mais van het ras SY Comandor. Het is een vroeg ras dat volgens Syngenta prima voederwaarden heeft en een hoge opbrengst. Van Zele was blĳ verrast met de prĳs en verklaart dat de goede antwoorden misschien wel dankzĳ de hulp van Matthias

Buyck en Femke Andries kwamen. Beiden studeren Diergeneeskunde aan de faculteit Diergeneeskunde in Gent en zĳn veel te vinden op het bedrĳf van Van Zele. Volgens de studenten zaten er nogal wat ‘instinkers’ bĳ de vragen. Van Zele runt zĳn bedrĳf in Assenede al 27 jaar. De ruime en lichte loopstal is pas drie jaar oud en huisvest nu 120 melkkoeien. Naast de twee melkrobots is er al ruimte gereserveerd voor een derde. Het areaal telt 60 hectare gras en 80 hectare mais. Ook verbouwt het bedrĳf nog graan en heeft het een vleesveetak.

Nic Van Zele (links boven) en de studenten Matthias Buyck en Femke Andries ontvangen het maiszaad uit handen van Frederik Van de Sompel van Syngenta

K O RT

NI E U W S

Halt aan mineralenimport

ALS

Voor Nederland en de EU is het van belang om minder afhankelĳk te zĳn van de import van minerale grondstoffen. Die aanbeveling doet het Platform Landbouw Innovatie en Samenleving in een advies aan staatssecretaris Dĳksma van Economische Zaken. In Europa bestaan nauwelĳks natuurlĳke reserves van niet vervangbare minerale grondstoffen als fosfaat, zink, seleen, molybdeen en borium. Een efficiënter gebruik van grondstof, maar ook recycling zĳn belangrĳke speerpunten in het advies. Fosfaatwinning uit mest zou een manier van recycling kunnen zĳn.

DA OP O BL

Drĳfmestanalyse levert geld op Melkveehouders laten geld liggen als ze drĳfmest voor aanwending niet analyseren. Dat stelt Agrifirm in een bericht op zĳn website. Op een bedrĳf met veertig hectare grasland omvat de opbrengstderving als gevolg van onderbemesting al snel 2700 euro. Onderbemesting komt voor in situaties waarbĳ de drĳfmest lagere stikstofgehalten bevat dan gemiddeld. De variatie in stikstofgehalten is groot: van 3,4 kilo stikstof per ton mest tot 4,6 kilo stikstof per ton.

Nieuwe manier van belonen dierenarts

Veehouders hebben kosten extra melk uitgesteld Veel melkhouders hebben in 2013 fors boven het quotum gemolken, maar gezien de beperkt gestegen leasekosten zĳn de kosten daarvan vaak uitgesteld. Dat stelt Accon avm aan de hand van de eerste cĳfers over boekjaar 2013. Gemiddeld hebben melkveehouders 19.000 kilo melk meer gemolken dan het referentiequotum in 2013. Doordat de gemiddelde leasekosten slechts beperkt gestegen zĳn, gaat Accon avm ervan uit dat veel melkveehouders de kosten van de extra melk naar 2014 hebben doorgeschoven. Dat kan zĳn gebeurd door in januari nog melk gekocht te hebben, door de komende week melk

te leasen of door na afloop van het quotumjaar superheffing te betalen. Volgens Accon avm hadden de kosten van de extra melk juist vooral gepast in 2013. In afgelopen boekjaar is door de 15 procent hogere melkprĳs en gelĳkblĳvende kosten de fiscale druk voor bedrĳven toegenomen. ‘Wĳ zien dat veel melkveehouders onvoldoende gebruikmaken van financieel plannen in de eigen bedrĳfsvoering’, stellen Harm de Kleynen en Arjan Tolkamp van Accon avm. ‘Ze kĳken naar 2013 als een goed jaar, maar vergeten dat ze in 2014 de kosten voor de extra liters moeten betalen.’

Het klassieke verdienmodel van de dierenarts gaat in de toekomst mogelĳk op de schop. Faculteit Diergeneeskunde, de KNMvD, Courage en Benedictus Advies hebben hiervoor een projectplan opgesteld. De betrokkenen willen de beloning van de dierenarts koppelen aan het bereikte resultaat op het boerenbedrĳf door bĳvoorbeeld een hogere gezondheidsstatus en minder zieke dieren. De belangen van veehouder en dierenarts gaan dan parallel lopen. De projectgroep gaat nu op zoek naar veehouders die de nieuwe beloningsstructuur mee willen ontwikkelen.

Meer actueel nieuws: meld u aan voor de gratis Veeteelt Nieuwsbrief op www.veeteelt.nl V E E T E E LT

VX02_vvb.indd 63

F E B R U A R I

2 0 1 4

04-02-14 16:18

A G E N D A

2014

ADVERTEERDERSINDEX

6 februari Fokveeveiling te Bitburg (Duitsland) 8 februari Wintershow FVZH te Noordeloos (Z.H.) 9 februari Open Europese holsteinshow te Verona (Italië) 11 februari Fokveeveiling te Leer (Duitsland) 12 februari Fokveeveiling te Osnabrück (Duitsland) 12 februari Fokveeveiling te Krefeld (Duitsland) 19 februari Fokveeveiling te Cloppenburg (Duitsland) 22 februari Groninger Rundvee Show te Bedum (Gr.) 22 februari-2 maart SIA te Parĳs (Frankrĳk) 26-27 februari Schau der Besten te Verden (Duitsland) 1 maart Wintershow Drenthe te Pesse (Dr.) 4 maart Wintershow Flevoland te Dronten (Fl.) 5 maart Wintershow Noord-Holland te Middenmeer (N.H.) 5 maart Agro Nord Dairy Show te Aars (Denemarken) 7 maart Wintershow UFF te Houten (U.) 8 maart Zuid-Nederlandse wintershow te Asten-Heusden (N.Br.) 12 maart Excellentschau te Leer (Duitsland) 15 maart Nacht van de Holstein te Libramont (Wallonië) 15 maart Wintershow Twente te Vriezenveen (Ov.) 22 maart Fokveedag te Putten (Gld.) 22-23 maart Zwitserse nationale show te Bulle (Zwitserland) 28 maart Vekis Spring Sale te Nunspeet (Gld.) 4 april Avondbloesemshow te Zoelen (Gld.) 5-6 april Dairy Grand Prix te Maishofen (Oostenrĳk) 10-12 april Eurogénétique te Epinal (Frankrĳk) 19 april Nationale Champions League te Avenhorn (N.H.) 13-15 juni Franse nationale show te Fougères (Frankrĳk) 27-28 juni NRM te Zwolle (Ov.) 2-3 juli Livestock Event te Birmingham (Groot-Brittannië) 3-5 juli Deense nationale show te Herning (Denemarken) 4 juli Luxemburgse nationale show te Ettelbrück (Luxemburg) 26 juli Veekeuring Noord-Friesland te Wouterswoude (Fr.) 25-28 juli Landbouwbeurs te Libramont (Wallonië) 9 augustus Fokveedag te Hellevoetsluis (Z.H.) 10-13 september AgroTechniek Holland te Biddinghuizen (Fl.) 16-19 september Space te Rennes (Frankrĳk) 30 september4 oktober World Dairy Expo te Madison (Verenigde Staten) 30 oktober Konvent te Oldenburg (Duitsland) 28-30 oktober Rundvee & Mechanisatie Vakdagen te Hardenberg (Ov.) 7-16 november Royal Winter Fair te Toronto (Canada) 11-14 november EuroTier te Hannover (Duitsland) 18-20 november Rundvee & Mechanisatie Vakdagen te Gorinchem (Z.H.) 12 december Tulip Holstein Sale te Zwolle (Ov.) 13 december HHH-show te Zwolle (Ov.) 16-18 december Rundvee & Mechanisatie Vakdagen te Venray (L.)

2015 15-18 januari

Ned er lan d Agis ..................................24 Agricom............................55 ALH Genetics..............22, 23 Boehringer-Ingelheim .......19 Bosch Beton......................40 BUC Holland.....................45 CRV omslag 3, 32, 33, 34, 35 DeLaval ..............................4 Gantvoort, ’t.....................61 Genes Diffusion ................14 Heemskerk .................40, 44 InQpharm.........................55 JOZ ..................................44 KWS .................................49 Lely ..................................23 Limagrain ....... omslag 1-2, 2 Masterrind ........................61

MSD .................................56 Nedap ..............................22 Quotum ABC....................61 Semex ................................6 Speerstra ..........................61 Strooiselbedrĳf Sinnige ......45 Trioliet ..............................45 TS Group Holland .............61 WWS..................................3 Zoetis .....................omslag 4 Zuidersma.........................61 Oplegger: VUXXX

VOORUITBLIK

Leven sd u u r en g r aslan d Februari 2 (20 februari) – Er is een grote relatie tussen levensduur en de hoeveelheid jongvee op een melkveebedrĳf. In een achtergrondverhaal worden de correlaties toegelicht. In de graslandspecial staan we stil bĳ de gevolgen van het nieuwe mestbeleid voor de bodemconditie.

Vlo eren en r u wvo er Maart 1 (6 maart) – Waar let je als melkveehouder op bĳ de aanschaf van een nieuwe vloer? Die vraag staat centraal in de special Boeren met beton. In de ruwvoerserie is er aandacht voor de rassenlĳst. Ook gaat Veeteelt op reportage bĳ een bedrĳf dat opnieuw start met melken na meer dan tien jaar niet te hebben gemolken.

Agriflanders te Gent (O.Vl.)

VOOR ALLE REGIONALE, NATIONALE EN INTERNATIONALE EVENEMENTEN ROND DE KOE:

W W W. V E E T E E LT. N L 64

V E E T E E LT

VX02_agenda.indd 64

FEBR UAR I

2014

04-02-14 11:57