Veeteelt maart 2 2013

JA A RG A N G 30

N R.5

MAART 2

2013

I N D I T N U M M ER

E CO N O MIE

V O ED IN G

G EZONDHEI D

Rekenen aan rendement voorkomt foute investeringen

Weidegang te vaak op de automatische piloot

Scorekaart helpt p캐n inschatten b캐 melkvee

VX05-cover.indd 2

15-03-13 14:28

VX04_p02NED.indd 40

04-03-13 09:19

VX05_p03.indd 15

19-03-13 12:35

VX14_p68NED.indd 68

07-09-2012 10:22:30

I NHOUD

RUBRIEKEN

7 8 17 49 57 64 66

Van de redactie Veeteeltvenster Even geen boer: paasvuur Koeienbloempjes Diergezondheidsnieuws Voer voor boer Agenda R E P O R TA G E S

18 Ivo Hulsbosch vereenvoudigde zijn bedrijfsopzet en focust zich nu op fokkerij 44 Remcofokkers Kees en Annie van Dooren melken met plezier mrijkoeien KEURINGEN

23 39 43 48 59

Wintershow Dronten Wintershow Midddenmeer Wintershow Pesse Wintershow Asten-Heusden Wintershow UFF te Houten VOEDING

24 WeideKompas maakt weidegang beter voorspelbaar 51 Verteerbaarheid grassen onder de loep GEZONDHEID

40 Pijnscorekaart brengt pijn bij rundvee eerder in beeld

2013 JAARGANG 3 • MAART

• DE BOERIN IS EEN

Special economie Fokkerij Denken in rendement Aanpassing indexen

27

Nadenken over rendement is nog geen gemeengoed in de melkveehouderij.

54

De jaarlijks geplande veranderingen van de GES-fokwaarden in een notendop.

Hoofdartikel Vervanging cruciaal bij doormelken Doormelken lijkt een mogelijke oplossing om de koegezondheid in het eerste deel van de lactatie te verbeteren. Volgens Wageningse onderzoekers is het economisch alleen interessant als het vervangingspercentage ook echt lager is dan bij droogzetten.

12

UITGAVE VAN CRV

ld: Dubben over ge of een nieuwe hark ? toch op vakantie

Ivo Hulsbosch:

Kees van Dooren:

‘Zeker zeventig procent van de kalveren laat ik op genomics testen in Amerika.’ 18

‘Je kunt niet alles berekenen.

Het is vooral belangrijk dat je plezier in het werk hebt.’ 44

llen startte Ingrid We • Zonder ervaring jf een melkveebedri kalveropfokparty • Kennis delen op 11-03-13 12:21

DB01_Cover.indd

4

NU BIJ VEETEELT:

De Boerin: de vierde uitgave van hét vakblad voor agrarisch onderneemsters V E E T E E LT

VX05-inhoud.indd 5

MAART

2

2 0 1 3

5

19-03-13 12:08

VX05_p06.indd 15

19-03-13 12:40

VA N

D E

R E D A C T I E

Jaap van der Knaap Het beste jaar ooit Drukte aan het voerhek wanneer de voermengwagen passeert Foto: Harrie van Leeuwen

COLOFON Veeteelt is een uitgave van CRV BV en verschijnt tweemaal per maand, uitgezonderd januari, juni, juli en december.

redactie hoofdredacteur Jaap van der Knaap adjunct-hoofdredacteur Inge van Drie redactie Jorieke van Cappellen, Annelies Debergh, Guy Nantier, Florus Pellikaan, Ivonne Stienezen en Tijmen van Zessen fotografie Harrie van Leeuwen, Kristina Waterschoot bureauredactie Mirjam Braam (chef), Lieke van den Broek, Ingrid Sevenster, Rogier van der Weiden vormgeving André Fris, René Horsman, Esther Onida aan dit nummer werkten verder mee Alice Booij, Wichert Koopman en Reimer Strikwerda hoofd uitgeverij Rochus Kingmans

redactie-adres

‘J

e kunt zeggen wat je wilt, maar FrieslandCampina doet het echt zo gek nog niet.’ Het was een korte, krachtige samenvatting van een doorgaans kritische journalist na afloop van de presentatie van de jaarcijfers van de zuivelcoöperatie. FrieslandCampina had net grote omzetrecords gemeld op het hoofdkantoor in Amersfoort.

De leden-melkveehouders hadden ongetwijfeld liever een hogere melkprijs gezien dan al die mooie winstcijfers. De fors gestegen voerkosten maakten de marges op het boerenerf afgelopen jaar flinterdun. Niet verwonderlijk dat er daarom kritische vragen opborrelen rondom het jaarverslag. Moet er nu echt door FrieslandCampina zoveel geïnvesteerd worden in overnames, in nieuwe fabrieken en zijn de algemene bedrijfskosten niet veel te hard gestegen? Het zijn opmerkingen die voer vormen voor discussies.

Cees ’t Hart, de topman van FrieslandCampina, kent de vragen, maar noemde het afgelopen melkjaar ‘het beste jaar ooit’ in het

vierjarig bestaan van de zuivelcoöperatie.

Het inspelen op de wereldwijde vraag door in Afrika en Azië te investeren, zorgde juist voor die mooie winstmarges.

Niet voor niets reageerde ’t Hart geprikkeld tijdens de persbijeenkomst toen hem gevraagd werd naar de aflatoxine-affaire van de afgelopen weken. FrieslandCampina kan zich geen schandalen veroorloven. Sterker nog, de zuivelcoöperatie zet juist in op de export van babyvoeding met de hoogste kwaliteitseisen. Wanneer er ook maar iets de schijn heeft van verontreiniging, dan kan dat grote gevolgen hebben voor de zuivelexport en daarmee de winst voor FrieslandCampina. ’t Hart wil graag in gesprek met de voersector om herhaling van voerverontreiniging te voorkomen. Want het zou mooi zijn als hij volgend jaar weer de presentatie van de jaarcijfers kan starten met ‘het beste jaar ooit’. Hopelijk is dat dan wel met een betere marge tussen melkopbrengst en kostprijs op het boerenerf.

Nederland: postbus 454, 6800 AL Arnhem, telefoon 026 38 98 800 fax 026 38 98 839 Vlaanderen: Van Thorenburghlaan 14, 9860 Oosterzele, tel. 09 363 92 11, fax 09 363 92 06 e-mail veeteelt@crv4all.com

abonnementsprijs/jaar Nederland en België € 66,30 overige landen € 125,35 In combinatie met abonnement op vakblad VeeteeltVlees € 10 korting.

Prijzen excl. 6% btw. Abonnementen zijn gebaseerd op kalenderjaar en worden jaarlijks in februari gefactureerd. Opzegging is mogelijk per kwartaal.

Bel voor opgave van een abonnement: Nederland: CRV-klantendienst (088 00 24 440) België: VRV-klantendienst (078 15 44 44) e-mail klantenservice.nl@crv4all.com

Opmerkelijk Paviljoen uit 45.000 melkpakken 45.000 kartonnen melkpakken waren nodig om in het Spaanse Granada een kleurrijk paviljoen te maken ter ere van de ‘wereld recycling dag’. Het bouwwerk Pabellón de Bricks is dertig meter lang en zeven meter hoog geworden. Het is ontworpen door een architectenbureau, studenten hebben de pakken leeggedronken en aan elkaar geplakt. Gelezen op www.arquitectitis.com

advertentie-afdeling Jannet Fokkert, Willem Gemmink, Froukje Visser postbus 454, 6800 AL Arnhem telefoon 026 38 98 820 fax 026 38 98 824 e-mail advertenties@crv4all.com

illustraties/foto’s De foto’s zijn van de eigen fotodienst van Veeteelt. Uitzonderingen (voor zover niet op de foto aangegeven) zijn de foto’s van Javier Callejas (7), UGCN (40), Eric Elbers (64) en Beuker (65).

Overname van artikelen is alleen toegestaan na toestemming van de redactie. Hoewel aan de samenstelling van de inhoud de meeste zorg is besteed, kan de redactie geen aansprakelijkheid aanvaarden voor mogelijke onjuistheden of onvolledigheden.

Druk: Senefelder Misset Doetinchem ISSN 01.68-7565

V E E T E E LT

VX05-editorial.indd 7

MAART

2

2 0 1 3

7

19-03-13 15:49

V E E T E E LT V E N S T E R

Open dag KI Kampen bij Landbouwsluis

Op de open dag in 2011 toonde KI Kampen een dochtergroep van Pleasure

Miljoenste dosis voor Amerikaanse Million De Amerikaanse fokstier England-Ammon Million doet zijn naam eer aan. Recent heeft zijn eigenaar Select Sires de miljoenste dosis sperma van de Outsidezoon verkocht. Nadat Million in augustus 2008 tot fokstier promoveerde snelde hij in rap tempo naar de status van miljonair. Volgens foktechnicus Charlie Will van Select Sires was Million zo populair omdat hij een uitgesproken pinkenstier is en een van de best bevruchtende stieren uit de geschiedenis.

Million stamt uit de familie van Snow-N Denises Dellia. In Nederland en Vlaanderen leveren inmiddels 228 dochters een bijdrage aan de fokwaarde van Million die uitkomt op 41 nvi en 111 totaal exterieur.

KI Kampen houdt op 19 september een open dag bij het melkveebedrijf van Landbouwsluis uit Genemuiden. Tijdens de open dag toont de ki-organisatie meerdere dochtergroepen. Zeker is dat een daarvan afkomstig is van de stier Zeedieker Dairymaster. Hij werd gefokt op het melkveebedrijf van Landbouwsluis waar Evert Korenberg bedrijfsleider is. Dairymaster is een vroege Survivorzoon uit Goldwyndochter Zeedieker Pia 5. De eerste vaarzen zijn inmiddels aan de melk, maar de fokwaarde van 149 nvi en 113 exterieur is voornamelijk nog gebaseerd op genoom- en afstammingsinformatie.

In 2011 vond de laatste open dag van KI Kampen plaats op het bedrijf van Jos en Ingrid Knoef in Geesteren.

EK-deelneemster Imke wint in Leer ZR Imke van Thomas Rohdemann uit Berumerfehn is op de Excellentschau in het Duitse Leer uitgeroepen tot Miss Ostfriesland. De Goldwyndochter nam begin maart nog deel aan het EK in Zwitserland.

In Leer kreeg middenklaskampioene Imke de meeste tegenstand van seniorkampioene ViG Grace (v. Starleader) van Jannes Vienna uit Hatzum.

Grace eindigde v贸贸r de achtstekalfs ZMB Tobine (v. Lentini) van de familie Meinders uit Backemoor. Imke

kreeg in de middenklasse Hermine (v. Ice Pack) van Hillrich en Sandine Kleemann uit Burhafe als secondante.

Jannes Vienna nam niet alleen de seniortitel mee naar huis. Hij veroverde ook de vaarzentitel met Talentdochter ViG Medea. De reservetitel was voor Citrone (v.

Shottle) van Gerd Sieckmann uit Grasstede. Bij de jonge koeien ging de overwinning naar KHL Pulla (v. Sonico) van de familie Kleemann uit L眉tetsburg. Zij versloeg Shottledochter Greta van J眉rgen en Dirk Hassbargen uit Barstede.

Miss Ostfriesland: Goldwyndochter Imke

Jury Duitse nationale Op de Duitse nationale show in Oldenburg keurt Lambert Weinberg uit Isterberg de zwartbonten. De Duitse melkveehouder kwam recent nog als jurylid in actie op de Schau der Besten in Verden. Het Duitse holsteinstamboek heeft voor het op volgorde zetten van de roodbonten Marko Radke uit Eppendorf uitgenodigd, die in januari nog het jureren op de WEU-Konvent in Oldenburg voor zijn rekening nam.

De Duitse nationale show vindt plaats op 12 en 13 juni.

8

VX05-venster.indd 8

V E E T E E LT

maart

2

2013

19-03-13 15:47

Meer dan 8500 kg in Zwitserland Voor het eerst hebben de Zwitserse zwartbonten de grens van 8500 kg melk doorbroken. In 2012 kwamen ze tot een gemiddelde 305 dagenproductie van 8523 kg melk met 3,98% vet en 3,22% eiwit. Dat is in een jaar tijd een winst van bijna 100 kg melk en zes kilo vet. De winst in kilogrammen eiwit is met één kilo nihil. Dat komt doordat het eiwitgehalte met 0,03 procent daalde.

Niet alleen de melkproductie, ook het aantal zwartbonten in de melkproductieregistratie toont een stijgende lijn. In 2012 registreerde het Zwitserse holsteinstamboek van ruim 48.000 zwartbonten de productie, terwijl het er in het boekjaar 2006-2007 iets meer dan 38.000 waren.

Nationale Champions League op 13 april Op zaterdag 13 april wordt in het NoordBrabantse Molenschot de Nationale Champions League gehouden. Het nationaal kampioenschap veebeoordelen in teamverband vindt plaats op het Vero JES-bedrijf van René de Jong en Michiel Scherders.

In 2012 zegevierde het team van fokclub It Pompeblêd met deelnemers Anne Kalsbeek, Jacobus Eppinga, Durk Kroondijk en Halbe Huitema.

Positieve trend Britse gezondheidsdata In Groot-Brittannië laten zowel het celgetal als de tussenkalftijd een dalende lijn zien.

Dat maakt de Britse melkcontroleorganisatie NMR op uit de cijfers in het jongste afgesloten boekjaar. NMR voert bij ongeveer zestig procent van de Britse koeien de melkproductieregistratie uit.

Het gemiddelde celgetal van de holsteins dook met 196.000 cellen per milliliter voor het eerst sinds het boekjaar 2005-2006 weer onder de 200.000. In 2011 lag het celgetal op 204.000. De tussenkalftijd kwam in het jongste boekjaar uit op 419 dagen, vier dagen korter dan in 2011.

In 2011 daalden voor het eerst in tien jaar tijd het celgetal en de tussenkalftijd. De cijfers van 2012 tonen aan dat die daling niet eenmalig was.

De melkproductie bleef op gelijk niveau. Gemiddeld produceerden de Britse holsteins in 2012 8621 kg melk met 3,91% vet en 3,18% eiwit, goed voor 611 kilo vet en eiwit.

89 punten voor Southland Alex. Carola 11

EK-reservekampioene Carola 11 krijgt 89 punten De kersverse EK-reservekampioene bij de vaarzen, Southland Alex. Carola 11, is afgelopen week ingeschreven met de maximale score van 89 punten. De Alexanderdochter van Southland Holsteins van de familie Van Beek uit Teteringen kreeg 89 punten voor frame, robuustheid en uier en 86 punten voor beenwerk.

Dat resulteerde in een totaalscore van 89 punten.

De roodbonte EK-deelneemster Zeedieker Roseanna, in het Zwitserse Fribourg goed voor een plek halverwege de rubriek, kreeg de excellentstatus. De twee keer gekalfde Adventdochter van Jacob Wijnker en Ina van Ark uit Avenhorn scoorde 90 punten voor algemeen voorkomen, met 91 punten voor frame en uier, 92 punten voor robuustheid en 87 punten voor beenwerk.

Italiaans bedrijf met 56 honderdtonners In Italië is een melkveebedrijf met nog meer honderdtonners dan van de Nederlandse melkveehouders Jos en Ingrid Knoef uit Geesteren. Op het bedrijf van de melkveehouders Luciano Zani en zijn zonen Gianluca en Alessandro uit Ghedi doorbraken in 2012 zeven honderdtonners de grens van 100.000 kg melk. Dat brengt hun totaal op 56 honderdtonners, meldt het Italiaanse tijdschrift Bianco Nero.

De Nederlandse recordhouders Jos en Ingrid Knoef noteren inmiddels 51 honderdtonners. Het bedrijf van de familie Zani is met 500 koeien wel aanzienlijk groter dan dat van de familie Knoef.

Het hoge aantal honderdtonners is

niet de enige overeenkomst tussen de twee bedrijven; beide leverden ze ook een fokstier. De familie wKnoef fokte de stier Big Winner, de Italiaanse familie Zani de stier Zani Bolton Mascalese, de nummer-1-stier in Italië.

Familie Zani fokte ook Mascalese

V E E T E E LT

VX05-venster.indd 9

m aart

2

2 0 1 3

9

19-03-13 15:48

VX05_p10,11.indd 22

19-03-13 09:03

VX05_p10,11.indd 23

19-03-13 09:05

H O O F D A RT I K E L

Niet droogzetten economisch interessant tot 2

Lagere vervanging succe sf Doormelken blijkt onder andere in het Why dry-project een mogelijke oplossing om de koegezondheid in het begin van de lactatie te verbeteren. Maar is doormelken ook economisch interessant? Wageningen-student Johan Heeren deed een modelstudie naar de economische gevolgen van doormelken. Dit blijkt alleen interessant als het vervangingspercentage ook echt lager is. tekst Johan Heeren, Paul Berentsen en Wilma Steeneveld

D

e droogstandsperiode voor koeien wordt al jaren op dezelfde manier benaderd en dient voor een maximale melkproductie in de volgende lactatie.

Maar door de piek in productie en de beperkte voeropname in het begin van de lactatie gaat de droogstandsperiode ook al lang gepaard met gezondheidsproblemen. Gedeeltelijk worden deze gezondheidsproblemen toegeschreven aan een negatieve energiebalans.

Uit internationaal onderzoek blijkt dat doormelken in plaats van droogzetten positieve fysiologische effecten heeft op de energiebalans en de vruchtbaarheid van de koe. Maar tot op heden is er nog weinig bekend over de economische gevolgen van doormelken. De doelstelling van de modelstudie voor het afstudeervak bedrijfseconomie aan de Wageningen Universiteit was daarom inzicht krijgen in het verschil in economisch resultaat tussen conventioneel droogzetten en volledig doormelken.

Voor de vergelijking tussen droogzetten en doormelken zijn de technische gege-

Tabel 1 – Kwantitatieve verschillen tussen droogzetten en doormelken van het Why dry-project als input voor de modelberekeningen voor het bepalen van de economische verschillen

conventioneel doordroogzetten melken melkproductie (kg/koe/jaar) vet (%) eiwit (%) vervanging (%)

12

V E E T E E LT

VX05-hoofdartikel.indd 12

8878 4,69 3,54 37

maart

2

7714 4,90 3,96 24

vens gebruikt van vijf verschillende melkveebedrijven die betrokken zijn bij het Why dry-project. Dit mweerjarige en nog steeds lopende praktijkonderzoek naar doormelken wordt gefinancierd door het Productschap Zuivel, Productschap Diervoeder en CRV.

21 minuten minder arbeid De voor deze modelstudie gekozen melkveebedrijven zijn één tot twee jaar geleden omgeschakeld van conventioneel droogzetten naar doormelken, waardoor het mogelijk was de verschillen tussen de twee situaties nauwkeurig te bepalen (zie tabel 1). Het gevolg van doormelken voor de vijf bedrijven binnen het Why dry-project was een gemiddelde melkproductiedaling op jaarbasis van 13 procent, terwijl het vet- en eiwitpercentage met gemiddeld 0,21 en 0,42 procent toenam. Verder bleek het gemiddelde vervangingspercentage gedaald te zijn van 37 procent naar 24 procent. Ten slotte bleek, door verschillen in voer-, omhoken melktijd, de totale hoeveelheid arbeid per koe per jaar gemiddeld met 21 minuten te zijn gedaald na de overstap naar doormelken.

Naast deze kwantitatieve verschillen gaven de melkveehouders een aantal kwalitatieve verschillen tussen de twee situaties aan. Met name het gemak waarmee een koe afkalft en de eenvoudigere productiewijze bij doormelken werden genoemd als aspecten die leiden tot een relaxtere vorm van boeren.

Om de economische gevolgen van doormelken voor Nederlandse melkveebe-

2013

19-03-13 11:54

sant tot 21 procent productieverlies

ce sformule doormelken drijven te bepalen, zijn modelberekeningen gemaakt voor twee bedrijven met als verschil conventioneel droogzetten of doormelken. Het model maximaliseert de arbeidsopbrengst van elk bedrijf en is representatief voor een standaard gespecialiseerd melkveebedrijf in Nederland.

Als bedrijfsopzet is gekozen voor een gemiddeld Nederlands melkveebedrijf met 49 hectare grond, een melkquotum van 658.600 kilogram met 4,68 procent vet, een stalcapaciteit voor melkvee en jongvee van in totaal 131 dieren en een arbeidsaanbod van 3995 uur per jaar.

Hogere arbeidsopbrengst

Doormelken is alleen financieel interessant als het vervangingspercentage lager ligt dan bij conventioneel droogzetten

Het verschil tussen droogzetten en doormelken bestaat dus uit het verschil in melkproductie en vet- en eiwitgehalten met bijbehorende voederbehoefte, het verschil in vervangingspercentage en de lagere arbeidsbehoefte. Vanwege het hogere vetpercentage in de situatie doormelken, is het melkquotum gecorrigeerd.

De twee bedrijfssituaties, droogzetten en doormelken, zijn voor een drietal scenario’s via het model doorgerekend. Allereerst voor de huidige situatie met melkquotum. Als tweede voor het scenario zonder melkquotum. Het model krijgt in dat scenario de mogelijkheid om het aantal stalplaatsen voor het bedrijf te vergroten tegen de jaarkosten van 365 euro per stalplaats. De mogelijkheid voor het aantrekken van extra grond bestaat niet. Het derde doorgerekende scenario is gelijk aan het tweede, alleen dan wel met de mogelijkheid om extra grond bij te huren tegen de kosten van 635 euro per hectare per jaar.

Naast de doorrekening van bovengenoemde scenario’s zijn er extra berekeningen gemaakt om het effect van het melkproductieverschil en het verschil in vervangingspercentage tussen doormelken en droogzetten afzonderlijk te kunnen bepalen.

In scenario 1 is doormelken economisch interessanter dan conventioneel droogzetten (zie figuur 1). Door het lagere vervangingspercentage en daardoor minder stuks jongvee bij doormelken, is er voldoende stalcapaciteit om acht extra

J. A. H. Heeren, student dierwetenschappen, Wageningen Universiteit

Dr. ir. P. B. M. Berentsen, universitair hoofddocent bedrijfseconomie, Wageningen Universiteit

Dr. ir. W. Steeneveld, onderzoeker bedrijfseconomie, Wageningen Universiteit

V EVE ET EE TE EL ET L T j am n u a a r ti 12 / 2 0 21 03 0 9

VX05-hoofdartikel.indd 13

13

19-03-13 11:54

Mestafvoer kan sneller uit In het tweede scenario heeft het model de mogelijkheid om extra stalplaatsen te creëren, wat resulteert in een uitbreiding tot 126 melkkoeien in de situatie doormelken. Het aantal melkkoeien in de situatie conventioneel droogzetten stijgt slechts tot 79 stuks. Door het hogere vervangingspercentage bij droogzetten wordt er per koe meer jongvee aangehouden, waardoor de totale kosten per kilo melk hoger zijn. Bij 79 melkkoeien wordt de grens van de mestplaatsingsruimte op het eigen bedrijf bereikt.

De extra kosten van mestafzet zouden de kostprijs van melk bij droogzetten boven de opbrengstprijs brengen. Vandaar

100.000 90.000 80.000 70.000 60.000 50.000 40.000 30.000 20.000 10.000 0

conventioneel droogzetten

doormelken

met quotum

zonder quotum zonder quotum en met en met toename koeplaatsen toename grond

VX05-hoofdartikel.indd 14

MAART

2

met quotum

doormelken

zonder quotum zonder quotum en met en met toename koeplaatsen toename grond

Figuur 2 – Arbeidsopbrengst in euro’s per jaar bij droogzetten of doormelken met gelijk vervangingspercentage in drie scenario’s voor een gemiddeld bedrijf

dat in deze situatie niet verder uitgebreid wordt dan dat er plaatsingsruimte is voor mest.

Door de lagere totale kosten per kilo melk in de startsituatie en door de iets lagere mestproductie per extra kilo melk (vanwege het lagere vervangingspercentage) is mestafvoer in de situatie doormelken economisch wel interessant. De uiteindelijke arbeidsopbrengst is dankzij de hogere melkopbrengst en ondanks de hogere voerkosten in de situatie doormelken ook in het tweede scenario hoger. Het niet droogzetten van de koeien levert dan 18.757 euro per jaar meer aan arbeidsvergoeding op.

In het derde scenario heeft de modelberekening, naast het creëren van extra stalplaatsen, ook de optie om extra grond te huren. Het lagere vervangingspercentage en de iets lagere mestproductie per kilo melk zorgen ervoor dat er minder grond aangetrokken hoeft te worden in de situatie doormelken, wat minder kosten tot gevolg heeft. Met 180 melkkoeien in beide situaties is de arbeidsopbrengst met een verschil van 26.450 euro daarom ook in dit scenario in het voordeel van doormelken. De grootte van het bedrijf wordt beperkt door de capaciteit van de voermengwagen in het model. Dit is een vrij kunstmatige beperking omdat in de praktijk hiervoor gemakkelijk een oplossing te vinden is.

neel droogzetten groter dan deze 21 procent, dan is droogzetten economisch interessanter.

Allesbepalend voor of doormelken economisch interessant is, blijkt de daadwerkelijke daling van het vervangingspercentage te zijn. Wanneer het vervangingspercentage gelijk is bij zowel droogzetten als doormelken, dan is doormelken bij het gebruikte melkproductieverlies van 13 procent in geen enkel scenario economisch interessant (zie figuur 2). In scenario 1 en 3 is een minimale daling van 3 procent en in scenario 2 is een daling van 2 procent van het vervangingspercentage nodig voordat doormelken economisch interessant is. Wanneer blijkt dat doormelken een algemeen verlagend effect heeft op het vervangingspercentage, kan het dus economisch een interessante optie zijn. l

De extra berekeningen van de effecten van melkproductieverlies lieten zien dat doormelken economisch interessant is tot een melkproductieverlies van 21 procent ten opzichte van conventioneel droogzetten voor scenario 1 en 2. De break-even-melkproductie in scenario 3 lag met 20 procent melkverlies iets hoger. Is het verlies in melkproductie bij doormelken ten opzichte van conventio-

V E E T E E LT

100.000 90.000 80.000 70.000 60.000 50.000 40.000 30.000 20.000 10.000 0

Figuur 1 – Arbeidsopbrengst in euro’s per jaar bij conventioneel droogzetten of doormelken in drie scenario’s voor een gemiddeld bedrijf

Vervanging bepalend

14

conventioneel droogzetten

euro/jaar

melkkoeien te houden. Hierdoor is het mogelijk om met 82 melkkoeien, ten opzichte van 74 melkkoeien in de situatie conventioneel droogzetten, het melkquotum vol te melken. Door de hogere melkprijs, dankzij het hoger vet- en eiwitpercentage, is de opbrengst van melk ook hoger ten opzichte van droogzetten.

Door het lagere aantal stuks jongvee zijn daarnaast met name de voerkosten lager. De arbeidsopbrengst is in dit scenario dan ook 9556 euro hoger voor doormelken dan voor conventioneel droogzetten.

euro/jaar

H O O F D A RT I K E L

Conclusies – Doormelken kan economisch interessant zijn voor een gemiddeld Nederlands melkveebedrijf tot een productieverlies van 21 procent.

– Melkproductie, vet- en eiwitgehalten, maar vooral het verschil in vervangingspercentage zijn bepalend voor het economische resultaat van doormelken.

– Bij een gelijk vervangingspercentage is doormelken bij een productieverlies van 13 procent economisch niet interessant.

– Aanvullend onderzoek, zoals in het project Why dry, naar de gevolgen van doormelken zijn nodig om de economische gevolgen van doormelken nauwkeuriger te bepalen.

2013

19-03-13 11:55

VX05_p15.indd 15

19-03-13 09:08

VX05_p16.indd 16

19-03-13 09:12

E V E N

G E E N

B O E R

In de rubriek Even geen boer laat Veeteelt melkveehouders aan het woord die hun erf verlaten om op een andere manier actief te zijn in de maatschappij. In deze editie: paasvuur Leeftijd: 57 Naam: Erik Ruesink Aantal koeien: 140 Aalten Woonplaats:

Erik Ruesink: ‘Wij blazen de traditie van het paasvuur graag nieuw leven in’

Vuur van de lente tekst Tijmen van Zessen

W

ie er op eerste paasdag warmpjes bij wil zitten, zou eens een kijkje kunnen nemen op het melkveebedrijf van Erik, Joke en Suzanne Ruesink. In Aalten organiseren ze dit jaar alweer voor de 22e keer een paasvuur. Een stapel snoeihout van zeker dertig meter doorsnee en tien meter hoogte gaat dan in vlammen op.

Wat begon als kleinschalig initiatief, is uitgegroeid tot een evenement met circa 4000 bezoekers en een eigen website (www. paasvuurijzerlo.nl). ‘We begonnen met een kratje bier en hielden nog flesjes over, nu komen er drie vrachtwagens vol bier en frisdrank naar het terrein’, vertelt Erik Ruesink.

Het ontsteken van een paasvuur is een eeuwenoude traditie, oorspronkelijk bedoeld om het begin van de lente te vieren. De rommel die overbleef van de voorjaarsschoonmaak werd dan verbrand.

‘Elk buurtschap had een eigen paasvuur. De meeste mensen legden een groen takje op het vuur als symbool van de lente.’

De familie Ruesink wilde de traditie nieuw leven inblazen en organiseerde jaar na jaar steeds meer activiteiten rondom het paasvuur.

Vorig jaar waren daarvoor drie grote tenten nodig van vijftig bij twintig meter. Elk had een eigen muziekprogramma met diskjockeys, diverse bands en een kinderprogramma. De talentenjacht ‘Eastern Voice’ – een parodie op ‘The Voice of Holland’ – werd een groot succes.

Het aanleggen van de brandstapel begint al maanden van tevoren.

Mensen uit het dorp en de directe omgeving brengen regelmatig vers snoeihout naar de plek van het paasvuur. ‘Op zaterdagmiddag staat er wel eens een file met auto’s en aanhangwagentjes’, lacht Ruesink.

Balken, planken of pallets zijn niet toegestaan, maar die zijn niet noodzakelijk om een flinke houtberg te verzamelen.

Meestal steekt de burgemeester of een van zijn wethouders het paasvuur aan. Ruesink heeft een goede verstandhouding met de gemeente en maakt daar handig gebruik van. Want voordat de vlammen mogen woekeren in het hout, moet hij een hele papierwinkel invullen. Niet alleen een stookvergunning, maar ook een evenementenvergunning en een drankvergunning. ‘We werken nu met evenementendrank, daar zit minder alcohol in. Want dat is nog wel eens spannend, drank en jongeren is soms geen gelukkige combinatie’, weet Ruesink.

Toch overheerst de gezelligheid, en daar doet Erik Ruesink het eigenlijk voor. ‘Er zijn al heel wat koppeltjes getrouwd die elkaar hier hebben leren kennen. Hier kan de jeugd elkaar nog verstaan, dat is op een gemiddeld hardrockfestival wel anders.’

V E E T E E LT

VX05-even geen boer.indd 17

MAA RT

2

2 0 1 3

17

18-03-13 13:04

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Ivo Hulsbosch Alleen hooi en een beperkte krachtvoergift zijn de hoofdbestanddelen van het rantsoen voor de melkkoeien bij Ivo Hulsbosch.

Aantal koeien: Melkproductie: Hoeveelheid land: Aantal stuks jongvee:

Jodoigne

45 10.600 3,90 3,60 20 hectare 60 pinken en 40 stieren

Ivo Hulsbosch

Ivo Hulsbosch vereenvoudigde zijn bedrijfsopzet en focust zich nu op fokkerij

Melken met hooi en krachtvoer Na een forse ommezwaai in de bedrijfsopzet legde Ivo Hulsbosch uit Jodoigne de focus op fokkerij. Werken met hoogwaardige

Ommezwaai van melk- naar fokbedrijf

Ivo Hulsbosch gooide om arbeidstechnische redenen een jaar geleden het roer op zijn bedrijf volledig om. Door problemen met zijn rug was hij genoodzaakt keuzes te maken. Hij verkocht de helft van zijn quotum en de helft van de grond, bouwde een nieuwe melkveestal met melkrobot en besloot zich te focussen op de fokkerij.

Nog twintig hectare grond blijven over.

‘Midden in deze Waalse akkerbouwstreek is een mestoverschot geen echt probleem.

Het voordeel is dat ik door de verkoop van de grond de leninglast fors kon verlagen.

Maar de bedoeling is er wel om met de resterende twintig hectare zo veel mogelijk hooi zelf te gaan verbouwen.’

genetica en daar zo veel mogelijk uithalen is het doel. Dat alles in combinatie met een eenvoudig rantsoen met hooi en krachtvoer. tekst Annelies Debergh

H

et ziet er bijna nostalgisch uit. Achter het voerhek van de Waalse ‘Elevage de Roccafarm Holsteins’ staat een rij melkkoeien in alle rust te smullen van een flinke berg hooi. Het feit dat er alleen maar hooi ligt en dat het desondanks toch om melkgevende dieren gaat, maakt de aanblik extra bijzonder.

Wie Ivo Hulsbosch er niet over aanspreekt, zou vermoeden dat het hier om het voerregime van het zogenoemde Kempen-systeem gaat. Het tegendeel blijkt waar. ‘Ik wilde bewust geen Kempen-systeem waarin gewerkt wordt met onbeperkt hooi en onbeperkt krachtvoer.

Vanwege de kostprijs wilde ik controle hebben over de krachtvoergift aan de dieren.’ Voerspecialist van ForFarmers-Hendrix Stephane Moyart bedacht daarom een variant: het compleetsysteem. ‘Met dat systeem krijgen de koeien beperkt krachtvoer met daarnaast onbeperkt hooi, graskuil of een andere combinatie.’

De krachtvoergift is ruim en bestaat uit twee soorten krachtvoer. Naast een maxi-

18

V E E T E E LT

VX05-Hulsbosch.indd 18

MAART

2

mumgift van zeven tot acht kilogram lactatiestarter krijgen de koeien al naargelang de melkproductie tot tien kilo aangepaste standaardbrok. De computer verstrekt de beide krachtvoergiften volgens een specifiek schema. ‘In het begin was het enerzijds zoeken naar een juiste krachtvoersamenstelling en anderzijds naar het juiste niveau van krachtvoergift.

Dat heeft in het begin wel productie gekost.’

Vereenvoudiging in opzet Het krachtvoer wordt zowel in een afsluitbare krachtvoerautomaat als in de melkrobot verstrekt. Voordeel is dat het aantal ophaalkoeien met dit type rantsoen erg beperkt is. ‘Ik heb nu slechts één dier om op te halen voor de robot: een recent afgekalfde vaars. Als ik er eentje moet ophalen, dan gaat het vaak om een vaars of een koe met een klauwprobleem.’

De uitgeweken Vlaamse melkveehouder Het jongvee krijgt stro als basisrantsoen

2013

18-03-13 13:31

Keuze voor melkrobot om arbeidsdruk te verlagen

Terwijl de partij hooi vooraan het voerhek heel wat lustige bezoekers treft, is het bij de partij achteraan onbevolkt. ‘Er is geen enkele voersoort waar zo veel variatie in kan zitten als in hooi’, merkt Hulsbosch op. Zeg dus niet zomaar hooi tegen hooi. ‘Daarom werk ik ook bewust met drie verschillende partijen hooi tegelijk.

Zo kan ik de gemiddelde voerkwaliteit op een constanter niveau houden.’

Zelf hooi verbouwen Hooi van goede kwaliteit is waar het om draait, maar dat is moeilijk te vinden op de markt. ‘Hooi dat visueel goed lijkt, is nog niet altijd het beste hooi voor de koe’,

Zeker zeventig procent van de kalveren getest op genoomfokwaarden

zo heeft Ivo Hulsbosch inmiddels wel geleerd. De gemiddelde dagproductie ligt nu op 32,5 kg melk met 3,65% vet en 3,45% eiwit. Het ureumgehalte blijft behoorlijk stabiel tussen 2,6 en 2,8. ‘De enige variatie die je ziet in de melkgift is te wijten aan de variatie in hooikwaliteit’, klinkt het. De bedoeling is om de ruwvoerwinning zo veel mogelijk in eigen beheer te gaan doen om die kwaliteitsschommelingen te beperken. ‘Door het inzaaien van een structuurgras voor het stimuleren van voldoende herkauwactiviteit hoop ik in de toekomst niet meer afhankelijk te zijn van hooiaankopen.’

Wat de kostprijs betreft staat de kwaliteit

van het hooi centraal. ‘Het rantsoen kan op het gebied van kostprijs alleen uit als je topresultaten bij de koeien draait. Om die topresultaten te halen is hooi van onberispelijke kwaliteit nodig’, zegt Ivo Hulsbosch. Momenteel liggen de voerkosten op 16,5 eurocent per kilogram melk.

‘Maar daar staan lagere kosten voor de opslag van het voer, sleufsilo’s en mechanisatie tegenover, omdat een voermengwagen overbodig is.’

Ook bij de droge koeien is krachtvoer de basis van het rantsoen. Hier staat eveneens een afsluitbare krachtvoerbox. ‘De krachtvoergift ligt bij de hoogdrachtige melkkoeien en vaarzen op minimaal vijf kilo in het begin van de droogstand. Vanaf 21 dagen voor kalven bouwt de computer de krachtvoergift op tot zeven kilo.’

Een bijkomend voordeel van het werken met krachtvoer is de volledige samenstelling van het rantsoen. ‘Het krachtvoer in de droogstand is uitgebalanceerd op het gebied van mineralen, het heeft een juiste calcium-fosforverhouding en bevat voldoende vitamine E.’ Naast het krachtvoer krijgen de droge koeien een natte graskuil, het jongvee krijgt gerststro. ‘Gerststro is smakelijker, maar nu de voorraad bijna op is, moet ik straks overschakelen op tarwestro.’

Vaarzen kalven af van embryo Ivo Hulsbosch vertelt dat hij het krachtvoer handmatig verstrekt in twee beurten. De groei van de pinken komt zo het eerste jaar op meer dan één kilo per dier per dag. Het vooropgestelde doel om dieren voor de leeftijd van twee jaar te laten kalven met een minimumgewicht van 570 kilogram na kalven wordt vlot gehaald. ‘Met maximum vier kilo krachtvoer per dier per dag zijn de opfokkosten voor voer berekend op 1048 euro, gerekend vanaf de geboorte tot de leeftijd van twee jaar. Met een traditioneel systeem kom je wellicht niet duurder uit, maar gelijkaardige groeiresultaten zijn wel moeilijker te behalen.’

V E E T E E LT

VX05-Hulsbosch.indd 19

maart

2

2 0 1 3

19

18-03-13 13:31

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Uitgebreide dataverzameling via melkrobot

Krachtvoer verstrekt in afgesloten boxen

Drie verschillende partijen hooi gevoerd

De hokken voor het jongvee zijn allemaal dichtbevolkt. Met zijn hand maakt Ivo Hulsbosch een denkbeeldige lijn en toont daarmee de stiertjes, die voor de fokkerij worden verkocht. Toen hij het bedrijf in omvang terugschroefde, focuste Ivo Hulsbosch zich uit liefhebberij meer op de fokkerij. Een vooropgesteld doel was om stieren richting ki-stations af te zetten.

De bedrijfsleider investeerde in allerhande fokmateriaal. Zo loopt in de droogstaande groep Macdochter Ven-Dairy Breesh, in 2010 het hoogste veilingnummer op de Holland Masters Sale tijdens de NRM en nu op Roccafarm gehuisvest.

Breesh, kleindochter van Regancrest Durham Barbie, was tweeënhalf jaar lang aan de melk en gaf al ruim 200 embryo’s.

Breesh, die onder meer Snowman- en Numero Unozonen op de ki heeft, is een van de parels van de stal. ‘Om genomisch interessante foklijnen binnen te halen heb ik in deze en andere fokdieren geïnvesteerd.

Dat is een risico nemen, maar in het geval van Breesh heeft dat goed uitgepakt.’

Door de uitgebreide fokkerij lopen in de melkgevende groep momenteel ruim zes-

tig procent eerstekalfsdieren. Pakweg tachtig tot negentig procent daarvan kalfde van een embryo af. De embryo’s stammen uit de economisch meest interessante fokkoeien in combinatie met hoge genomicvaders.

‘Echt rekening houden met zware kalveren kan ik niet’, legt Ivo Hulsbosch uit.

‘Als je problemen krijgt met het afkalven, is dat meestal met een oudere vaars. Door een afkalfleeftijd van twee jaar aan te houden vermijd je dat de vaarzen te vet zijn, maar ook dat de kalveren te zwaar worden. Bij de kalving is het wel altijd nodig om een oogje in het zeil te houden.’

de en doorgedreven selectie praat. De vaarzen in het eigen spoelprogramma krijgen zo bijvoorbeeld een speciaal afgestemd krachtvoer met een hoge energetische waarde. Zo kan niet alleen het aantal embryo’s maar ook de kwaliteit van de embryo’s positief gestuurd worden.

Met de eerste praktijkervaringen van genomisch geteste dochters in de eigen stal, trekt Ivo Hulsbosch voor zichzelf al de eerste conclusies. ‘Nu de eerste genomisch geteste dochters zijn gekalfd, is voor mij duidelijk dat de genomische fokwaarde een goede voorspeller is. De plussen en de minnen zie je in de stal. Hoe dicht je uiteindelijk bij de genetica komt, hoe belangrijker de factor management wordt. Soms wijken de prestaties wat af van de voorspelling, maar het resultaat van een genomictest zie je later in de praktijk bijna altijd weer duidelijk terug.’

Volop ruimte per dier in de nieuwe ligboxenstal

20

V E E T E E LT

VX05-Hulsbosch.indd 20

m aart

2

Bijna standaard genomictest De jongveestal telt nakomelingen van onder meer genomicstieren als Shamrock en Numero Uno. Met de focus op stierenverkoop richting ki’s ligt negentig procent van het stiergebruik bij vroege genomicstieren. ‘Zeventig tot tachtig procent van de kalveren die geboren worden, laat ik op genoomfokaarden testen in de VS.’ Ivo Hulsbosch heeft het over een aparte tak van sport als hij over de geïntensiveer-

Segment voor de show Het fokdoel ligt in de lijn van een compleet exterieur zonder fouten op onderdelen. Nadruk legt Ivo Hulsbosch wel op een goede vooruieraanhechting. ‘Dat is een vaak vergeten kenmerk’, vindt hij. ‘Willen we dat een koe lang blijft lopen, dan is vooruieraanhechting een belangrijk onderdeel, zodat de uier ook op de langere termijn correct blijft.’

In het stiergebruik duiken behalve hoge genomicstieren namen van enkele volwaardig afgeteste stieren op. Onder meer van Windbrook, Fever en Glauco lopen nakomelingen in de stal. ‘Met bewezen exterieurstieren wil ik ook showdieren voor de prijskampen blijven fokken.’

Samen met Diamond Genetics maakt Ivo Hulsbosch werk van de eerste Belgische internetveiling, die loopt van 5 tot 8 april en gekoppeld is aan een opendeurdag van het bedrijf op 5 april. Dan zijn ook de te veilen dieren te zien. Vol belangstelling kijkt Hulsbosch uit naar het evenement.

‘In fokkerij is het nodig om af en toe de deuren open te zetten en de genetica ook beschikbaar te stellen voor andere fokkers.’ l

2013

18-03-13 13:31

VX05_p21.indd 21

18-03-13 11:50

22

VX05_p22.indd 22

V E E T E E LT

MAART

2

2013

18-03-13 11:53

K E U R I N G

Oud-kampioenes scoren sterk op wintershow Flevoland

Publiekslieveling Clara wint Oud-kampioenes worden tijdens een keuring met extra interesse gevolgd. Tijdens de wintershow Flevoland presteerden ze opnieuw prima. Een van hen bereikte het allerhoogste niveau: Gansey’s Clara 10 uit de stal van Rudy Menkveld en Ilona de Haan. tekst Alice Booij

video-impressie www.veeteelt.nl

D

ellia 3 en VVH Flower waren er op dinsdag 5 maart in Dronten weer bij tijdens de wintershow Flevoland. De kampioene bij de vaarzen en de kampioene oudere koeien van 2012 kwamen hun titel verdedigen. Danillodochter Dellia 3 van Piet Vermeij en Rindert van de Brake uit Almere showde in de sterke middencategorie na haar tweede kalving veel diepte in haar sterke lijf en haar uier was nog steeds hoog en breed. Ze kreeg geduchte tegenstand van de balansrijke roodbonte VVH Florensia 2 (v. Zabing) uit de stal van Van Veelen uit Biddinghuizen. In haar kielzog liep Riebeeck Barbie van Jos Ruijter uit Ens, een wat teer ogende, melktypische Goldwyndochter met een hoger aangehechte uier.

In de derde rubriek met middenklassekoeien liep Gansey’s Clara 10 eruit. De roodbonte Clara was het toonbeeld van sterk melktype en stapte op droge benen.

De dochter van Sundance van Rudi Menkveld en Ilona de Haan uit Zeewolde haalde vorig jaar het reservekampioenschap bij de vaarzen, nipt achter Dellia 3. Deze keer kreeg Clara het kampioenslint omgehangen. De reservestek was voor Dellia.

Ida’s waar de melk afdroop Ook bij de oudere koeien kwamen bekenden in de ring. Zo wilde Annet 3348 van Menkveld haar reservetitel van vorig jaar verdedigen. De Kiandochter en moeder van Talentino had nog maar kort geleden gekalfd. Haar balans en breedte stonden zeker niet ter discussie en ook haar uier was na ruim 54.000 liter melk nog netjes, maar haar benen misten wat kracht.

In de kampioenskeuring ging het tussen twee Riebeeck Ida’s uit de stal van Ruijter én de kampioene van vorig jaar: VVH Flower. De rondom correcte Shottledochter van Van Veelen had niet meer gekalfd en zodoende een imponerende om-

vang gekregen met een prima uier, waarin de melkuitstraling pas in de loop van de dag wat tevoorschijn kwam.

Heel anders waren de Ida’s waar de melk van afdroop. Riebeeck Ida 750 (v. Lucky Mike) showde extra lengte, maar ook een wat vlakke kruisligging. Riebeeck Ida 751 (v.

Olympic) had naast haar jeugdige uitstraling ook de beste uier. Vanuit een 1b-positie in de rubriek (achter Flower) werkte ze zich op naar het kampioenschap bij de oudere koeien, met Flower als krachtpatser op de reserveplek.

VVH Carolien 24 (v. Curtis), kampioene vaarzen Prod.: 2.02 305 10.464 4,01 3,53 lw 137 l.l.

Fraai of zwaar Het dilemma tussen melk en kracht was ook bij de vaarzen een lastige keus. Zeer aansprekend was bijschrijver Lotje 127 van Arno Rops uit Ens. De Survivordochter kwam in een groot veld met vaarzen bij de laatste vier. Ondanks haar harde bovenbouw en sterk opgehangen uier, kwam ze door een wat brede voorspeenplaatsing niet voor het eremetaal in aanmerking.

Ook Riebeeck Ida 797 (v. Legend) redde het door een zwakke bovenbouw net niet. Het kampioenschap ging tussen de fraaitypische roodbonte Tollebeke Bep 44 (v. Jotan) van Jan Ruijter uit Urk en de zwaardere VVH Carolien 24 (v. Curtis) van Van Veelen.

Precies een jaar geleden had Carolien gekalfd en ze oogde solide, met extra lengte en een uier met een fraaie beadering. Voor de jury René Buiter en Jacobus Eppinga gaf het complete plaatje de doorslag: zij kozen Carolien. De jeugdige Bep, met de mooiste uier van alle vaarzen maar wat minder vlot op de benen, werd reserve.

Rood- en zwartbont heeft in Flevoland dezelfde status en zo stonden twee zwartbonte en één roodbontkampioene op de middenlijn voor het algemeen kampioenschap. Net als het publiek toonde de jury geen twijfel: Clara werd uitgeroepen tot de mooiste van de dag. l

Gansey’s Clara 10 (v. Sundance), kampioene middenklasse Prod.: 2.03 502 11.182 5,27 3,79 lw 99

Riebeeck Ida 751 (v. Olympic), kampioene oudere koeien Prod.: 3.11 320 12.807 4,12 3,20 lw 109

V EVE ET EE TE EL ET L Tj a m na u a rt r i 12 / 2 0 21 03 0 9

VX05-Flevoland.indd 23

23

18-03-13 09:29

W E I D E G A N G

Agrifirm introduceert ‘WeideKompas’ om weidegang beter voorspelbaarder te maken

Koersen in het gras De kennis van weidegang gaat vaak van generatie op generatie.

Veehouders weiden daardoor te vaak op de automatische piloot en missen daarmee rendement. Agrifirm wil zijn klanten meer structuur bieden door weidegang actief te ondersteunen. tekst Tijmen van Zessen

D

e kennis over beweiding ebt langzaam weg uit de melkveehouderij. Jonge melkveehouders groeien niet meer op met de vanzelfsprekendheid dat koeien zelf het gras ophalen uit de wei.

‘Vroeger leerden we allemaal te werken met een graslandgebruikskalender. Het

is maar de vraag of praktische vaardigheden van beweiding nog voldoende aandacht krijgen in het landbouwonderwijs. Wij merken dat er in de praktijk een groeiende behoefte is aan kennis over weidegang’, vertelt Toine Heijmans, hoofd productmanagement Rundvee-

houderij van Agrifirm. Tel daarbij op de weidepremie die steeds meer zuivelondernemingen uitkeren én de ondertekening van het convenant weidegang en de kiem voor het ‘WeideKompas’ is gelegd. ‘De kennis van weiden gaat vaak van vader op zoon, maar op veel melkveebedrijven zit weinig structuur achter de beweiding. Als je veehouders vraagt naar hun beweidingssysteem, staan ze je soms glazig aan te kijken. Wij willen toe naar voorspelbare beweiding, veehouders willen controle houden over de melkproductie’, vult Mark de Beer, productmanager ruwvoerteelt, aan.

Agrifirm lanceert dit voorjaar daarom het concept WeideKompas, waarmee het zijn klanten richtlijnen wil geven om te

Tabel 1 – Uitgangspunten en succesfactoren van beweidingssystemen (bron: Agrifirm)

koeien per ha beweidbaar oppervlak uren weidegang versgrasopname (kg droge stof/koe/dag) bijvoeding (kg droge stof uit ruwvoer/koe/dag) beweidingswijze aantal percelen perceelsgrootte dagen per perceel inschaarhoogte

24

compleet weiden

combi-weiden

compact weiden

1 tot 3 >18 uur 12 tot 15 0 tot 3 weiden met dag/nachtperceel 15 tot 30 afhankelijk van grasaanbod 0,5 tot 2 12 tot 16 cm

3 tot 6 8 tot 12 uur 6 tot 9 6 tot 9 weiden in 2 dagen 15 tot 20 vaste oppervlakte 2 12 tot 16 cm

6 tot 10 6 tot 8 uur 4 tot 6 9 tot 11 weiden in 3 blokken 3 blokken vaste oppervlakte 20 tot 40 10 tot 12 cm

V EVE ET EE TE EL ET L T j an mu aa a r ti 12 / 2 0 21 03 0 9

VX05-weidecompas.indd 24

18-03-13 13:10

verschil arbeidsopbrengst weiden t.o.v. opstallen (€/100 kg melk)

zand

veen

klei

1,20 0,96 0,72 0,48 0,24 0,00 –0,24 –0,48 –0,72 –0,96 –1,20

0

500

1000

1500

2000

versgrasopname (kg droge stof per koe per jaar)

Figuur 1 – Relatie tussen arbeidsinkomen en versgrasopname door de koe (bron: WUR)

weiden. Door te kiezen voor een passend beweidingssysteem halen melkveehouders meer rendement en gemak uit de beweiding. ‘Afhankelijk van de versgrasopname kan het voordeel van weidegang oplopen tot ruim twee cent per kilogram melk’, legt Mark de Beer uit. Hij baseert zich op onderzoek van Wageningen UR (figuur 1).

Het WeideKompas is erop gericht om een maximale opname van weidegras te realiseren. Veehouders hebben daartoe de keuze uit drie systemen: compleet weiden, combi-weiden en compact weiden.

Elk principe heeft zijn eigen succesfactoren (tabel 1) waarbij het aantal koeien per hectare huiskavel (of beweidbaar oppervlak) de basis vormt.

Voldoende percelen Extensieve bedrijven zijn het meest gebaat bij compleet weiden. Dankzij lage krachtvoerkosten en minder uitgaven voor loonwerk halen zij een hoog economisch voordeel. ‘Dit systeem is het meest geschikt voor bedrijven met één tot drie koeien per hectare beweidbaar oppervlak’, legt Leo Tjoonk uit, sectorspecialist rundveehouderij. ‘Het aandeel vers gras is groot en maaien staat in dienst van de beweiding.’ In de praktijk valt dit vaak

tegen en lopen veehouders achter de feiten aan, weet Tjoonk. Met name in het voorjaar, als het gras in hoog tempo groeit, komt menig veehouder in de knel met het aanbod van gras met een optimale inschaarhoogte (12 tot 16 centimeter). ‘Dat kun je voorkomen door vroeg in het voorjaar – zeg half maart – te starten met weiden en nog belangrijker: door te werken met voldoende percelen. Een aantal van vijftien tot dertig percelen is in dit systeem noodzakelijk om tijdig te kunnen schakelen en er een perceel tussenuit te maaien. Na veertig dagen moet je weer terug zijn op het eerste perceel.

Dat betekent dat elk perceel grofweg vijf procent van de totale oppervlakte beslaat.’

De perceelsomvang vormt bij compleet weiden de sluitpost. In de andere beweidingssystemen is dat bijvoeding. Bij combi-weiden genieten de koeien acht tot twaalf uur weidegang per dag en blijven ze – net als bij compleet weiden – maximaal twee dagen op hetzelfde perceel. Mark de Beer: ‘In de praktijk rekken veehouders dat vaak met één of twee extra dagen. Achteraf merk je dan aan de melkproductie dat dit eigenlijk niet kon.

Wij zeggen: voorkom die laatste dag en schaar tijdig in.’

Wie meer dan zes koeien per hectare beweidbaar oppervlak heeft, kan het best kiezen voor compact weiden. Een stabiele productie is hierbij het uitgangspunt.

De koeien blijven twintig tot veertig dagen op hetzelfde perceel en grazen zes tot acht uur per dag. Leo Tjoonk: ‘Dit systeem werkt prima op bedrijven met een melkrobot, er is meer rust in het koppel omdat koeien minder wisselen van perceel. Door schrikdraad in het perceel te zetten is een tussenvorm mogelijk waar-

bij koeien gestimuleerd worden om naar meer smakelijke gedeelten van het perceel te gaan.’

Grasmonitor Met het kiezen voor een passend weidesysteem is een eerste stap gezet naar meer rendement uit beweiding. Agrifirm gaat veehouders daarnaast ondersteunen met informatie over de groei en kwaliteit van vers gras.

De grasmonitor geeft per regio informatie over de kwaliteit van vers gras (www. grasmonitor.com). ‘We werken nog aan een module om ook de nettograsopname te voorspellen: de WeideKompaswijzer. Op basis van beweidingsresten, de bijgroei en het aantal dagen beweiding geeft dit de veehouder informatie om in te schatten waar hij over veertien dagen kan weiden. Voorspelbare weidegang is vooruit denken, dus niet in de trant van “waar gaan we morgen naartoe?”. Het meten van de grashoogte is dan een wezenlijk onderdeel, hoewel we weten dat er maar een handjevol melkveehouders is die dat doen’, erkent De Beer. In mindere mate geldt dat ook voor de graslandgebruikskalender. Maar juist op de steeds grotere bedrijven is een goede registratie van belang.

Wie niet wil of kan weiden, krijgt met dit initiatief geen trap tegen de schenen.

Toine Heijmans: ‘We zijn geen ambassadeur voor de weidegang, we zijn adviseur. Er zijn ook omstandigheden waar opstallen meer rendement oplevert. Het is niet aan ons om op de stoel van de ondernemer te zitten. Tegelijkertijd blijft gras wel de belangrijkste eiwitbron voor melkvee. Er zijn weinig gewassen die op kunnen tegen de ruweiwitopbrengst van gras.’ l

V E E T E E LT

VX05-weidecompas.indd 25

maart

2

2 0 1 3

25

18-03-13 13:10

VX05_p26NED.indd 26

18-03-13 11:54

S P E C I A L

R E N D E M E N T

Melkveehouders leren steeds beter te rekenen aan rendement. Pag. 28 Na geleidel캐k groeien is Jan Hammink toe aan een grote stap. Pag. 30 Doordacht stappenplan bracht Ed en Alja Zomer bedr캐f met toekomst. Pag. 32

VX05-special intro.indd 27

18-03-13 13:17

S P E C I A L

R E N D E M E N T

Vergoedingen voor arbeid en kapitaal horen in elk investeringsplan

Melkveehouders leren rekenen aan rendement

Nadenken over rendement is nog geen gemeengoed in de melkveehouderij. Maar tijden veranderen, zo benadrukken accountants en specialisten uit de financiële wereld. Onzekerheden nemen toe, banken zijn steeds kritischer in het verstrekken van krediet. Met rendementsberekeningen voorkomen ondernemers zinloze investeringen. tekst Wichert Koopman

28

V E E T E E LT

VX05-special inleiding.indd 28

MAART

2

K

an ik de rente en aflossing opbrengen en wil de bank financieren? Het zijn van oudsher de belangrijkste vragen die veehouders zich stellen bij het doorrekenen van plannen voor de ontwikkeling van hun bedrijf. ‘Investeren op rendement is nog geen onderdeel van de ondernemerscultuur in de melkveehouderij’, constateert Jelle Zijlstra, onderzoeker bedrijfsmanagement bij Livestock Research van Wageningen UR en parttime lector melkveehouderij aan hogeschool Van Hall Larenstein. Het ver-

2013

18-03-13 13:18

mogen dat een melkveehouder in zijn leven opbouwt, wordt vaak helemaal in het bedrijf gestoken. Dat gebeurt niet altijd doelbewust. ‘Rekenen aan bijvoorbeeld de extra marge op investeringen of terugverdientijd kan voorkomen dat investeringen worden gedaan die het bedrijf uiteindelijk niet verder brengen,’ zo stelt Zijlstra.

‘Denken in rendement is meer dan je afvragen of je de bank kunt betalen’, vindt ook Rick Hoksbergen, directeur agro bij Alfa Accountants. ‘Het betekent ook rekenen met een vergoeding voor eigen arbeid en kapitaal. Als een boer niet oppast, verdienen allerlei mensen aan zijn investeringen behalve hijzelf.’

Laag maar stabiel Tijden veranderen. Banken financieren minder makkelijk en lijken meer dan in het verleden te kijken naar rendement.

‘Nee, de normen die we hanteren voor financieringsaanvragen zijn niet strenger geworden’, verklaart Marijn Dekkers, sectormanager melkveehouderij bij Rabobank Nederland. ‘Hoogstens worden de normen strakker gehanteerd en krijgen ondernemers minder vaak het voordeel van de twijfel. We leren van de ervaringen met bedrijven die flink geinvesteerd hebben, daarbij fors gefinancierd zijn en nu gevoelig blijken voor hoge voerprijzen. We spiegelen daarom meer dan in het verleden op de gevoeligheden van investeringsplannen.’

Overigens haast Dekkers zich te benadrukken dat de Rabobank zich geen enkele zorgen maakt over het geld dat de kredietverstrekker heeft uitstaan in de melkveehouderij. De sector blijft in crisistijd een baken van stabiliteit. Deense toestanden zijn volgens Dekkers in Nederland niet aan de orde.

Eenzelfde geluid komt uit de mond van Cor Bruns, sectormanager agrarische productie bij ING. ‘Het is voor ons nu

prettig zakendoen in de melkveehouderij. Het rendement op vermogen is weliswaar laag, maar het is wel stabiel.’

Bij het beoordelen van kredietaanvragen kijkt de bank nog steeds vooral naar de ruimte in de exploitatie om de extra rente en aflossing op te brengen. ‘Maar de wereld wordt wel zakelijker. Dat betekent dat ook melkveehouders er niet aan ontkomen te leren rekenen aan rendement. Of een investering voldoende rendement oplevert, is een keuze die je zelf maakt. In een bedrijf mag ook ruimte zijn voor een stukje liefhebberij. Maar je moet je daar als ondernemer wel bewust van zijn’, vindt Bruns.

De sectormanager blijft wel realistisch.

‘Als je echt kritisch kijkt, krijgt een melkveehouder altijd een te lage ondernemersbeloning voor zijn inspanningen en risico.’

Bedrijf in balans Schaalvergroting wordt vaak gezien als dé strategie voor het verhogen van het rendement van een bedrijf. ‘Dat komt er in de praktijk niet altijd uit’, constateert Jaap Gielen, bedrijfsadviseur bij Countus accountants. ‘Om optimaal te renderen, moeten de productiefactoren op een bedrijf in balans zijn’, is zijn ervaring.

Zijn collega Hoksbergen van Alfa Accountants oppert dat het voor ondernemers die hun bedrijf in balans hebben, wellicht verstandiger is nu even rustig aan te doen. ‘Er hangen op dit moment veel onzekerheden boven de sector. Door af te lossen, maak je ook ruimte voor een volgende stap.’

Langer melken in een te kleine melkstal of een flinke overbezetting in een oude stal accepteren is een manier om op korte termijn rendement te maken op geld dat is geïnvesteerd in groei. ‘Het kan een oplossing zijn voor een overbruggingsfase’, vindt Marijn Dekkers van Rabobank. ‘Maar uiteindelijk moet er in een

plan wel ruimte zijn voor die grotere melkstal. Anders houd je het als melkveehouder niet lang vol.’

Ook investeringen in bijvoorbeeld milieu, koecomfort of diergezondheid leveren op korte termijn vaak niet het hoogste rendement. ‘Ze zijn voor de langere termijn wel bepalend voor de ruimte die de sector melkveehouderij in Nederland krijgt om zich te ontwikkelen.

Daarom stimuleren wij ondernemers met uitbreidingsplannen om ook hierover na te denken’, vertelt ING-sectormanager Cor Bruns.

Succesvolle groeiers Over het rendement van investeren in grond zijn de meningen verdeeld. Op korte termijn levert grond kopen niets op. ‘Maar als de waardestijging wordt meegenomen, is het rendement op lange termijn tot nu toe altijd redelijk geweest’, vindt Jelle Zijlstra. ‘Daar moet je wel rekening mee houden bij het maken van rendementsberekeningen rond grond.’ Bovendien zorgt grond voor zekerheid en maakt het de bedrijfsexploitatie minder afhankelijk van de prijzen voor voer en mestafzet.

Het rendementsdenken mag in de melkveehouderij nog geen gemeengoed zijn, er zijn ondernemers die het heel goed in de vingers hebben. Samen met collega’s deed Jelle Zijlstra onderzoek naar de kenmerken van succesvolle en minder succesvolle groeiers. ‘Succesvolle groeiers hebben een scherpere focus op economie en arbeidsefficiëntie dan minder succesvolle groeiers. Als ze die focus consequent blijven houden, kunnen ze steeds sneller stappen zetten.’

‘Het verschil in tempo van bedrijfsontwikkeling tussen bedrijven wordt groter’, constateert ook Jaap Gielen. ‘Als ondernemers het vliegwiel aan het draaien krijgen, kan het hard gaan. Ook in Nederland.’ l

Melkveehouder haalt nauwelijks rendement op eigen vermogen Het rendement op het eigen vermogen van ondernemers in de melkveehouderij is nog steeds nihil. Dit blijkt uit actuele berekeningen van het Landbouw Economisch Instituut (LEI) op basis van de gemiddelde resultaten van de bedrijven in het informatienet in de jaren 2007 tot en met 2011.

Gemiddeld hadden de steekproefbedrijven bijna 1,8 miljoen euro eigen vermogen. Dit zit voor een belangrijk deel in grond. De waardestijging van de grond

is, naast het financieel resultaat van de bedrijfsvoering, dan ook een belangrijke component in de berekening van het rendement.

Daarnaast is de waardering van gezinsarbeid van invloed. Als de waardestijging van de grond niet wordt meegerekend en gezinsarbeid op een gemiddeld caoloon wordt gezet, is het gemiddeld rendement op eigen vermogen in de melkveehouderij twee procent negatief. Als de waardestijging van de grond wel

wordt meegenomen, is er net een positief rendement. Pas als geen vergoeding voor de eigen arbeid wordt gerekend, haalt een melkveehouder een rendement van ruim vijf procent op zijn eigen vermogen.

Vergeleken met andere sectoren in de land- en tuinbouw is het rendement in de melkveehouderij overigens nog relatief goed, met name vanwege de grond in eigendom. Alleen de akkerbouw doet het beter.

V E E T E E LT

VX05-special inleiding.indd 29

MAART

2

2 0 1 3

29

18-03-13 13:18

S P E C I A L

R E N D E M E N T

Na geleidelijk groeien is Jan Hammink toe aan een grote stap

‘Als het mooi loopt, komt extra productie vanzelf’ Ongemerkt is de stal vol en sta je vier uur per dag in de melkput. Groei is voor de familie Hammink uit Almelo nooit een doel geweest, maar het gevolg van passie voor koeien. Nu is de rek eruit en wordt het tijd voor een grote stap. tekst Wichert Koopman

J

an Hammink (46) bekent het eerlijk. Hij is geen man van financiële cijfers. Liever bladert hij in de folders van een sperma-importeur dan in de rapporten van het boekhoudkantoor. Productiestatistieken, exterieurcijfers en keuringsresultaten. Ze

30

V E E T E E LT

VX05-special hard groeien.indd 30

MAART

2

zeggen de fokker uit Almelo meer dan jaarrapporten, saldo’s en begrotingen.

Zijn vader Henk, met wie hij tot vorig jaar in maatschap zat, was uit hetzelfde hout gesneden. Een goed inkomen is voor de Hamminks altijd goed genoeg geweest en ze genieten van hun passie

voor fraaie, hoogproductieve en duurzame holsteinkoeien. Maar juist door de dieren optimaal te verzorgen – het bedrijf bracht tot nu toe al tien koeien tot een levensproductie van 100.000 liter melk en drie dieren maakten de tien ton vet en eiwit vol – realiseren ze technische en economische cijfers die tot de verbeelding spreken: een hoge post omzet en aanwas en relatief lage voerkosten bijvoorbeeld. Door consequent een goed saldo te draaien is er altijd ruimte geweest om het bedrijf te blijven ontwikkelen.

Eruit halen wat erin zit ‘Extreem groeien is nooit ons doel geweest’, verklaart de veehouder. ‘Dat zou

2013

18-03-13 16:36

Bedrijfsadviseur Hans IJland: ‘Bank nog niet meteen overtuigd’ ‘Vader en zoon Hammink – de maatschap is net vorig jaar ontbonden – zijn echte fokkerijliefhebbers en veeverzorgers’, zo meldt Hans IJland, bedrijfsadviseur bij Countus. ‘De koeien hebben een fraai exterieur, ze produceren veel melk en hebben een hoge levensduur. Hieruit halen de veehouders hun arbeidsvreugde en rendement. Door de verkoop van fokvee realiseren ze een mooie post omzet en aanwas en de kosten voor krachtvoer, diergezondheid en fokkerij houden ze netjes binnen de perken.’ IJland kent de cijfers van Hammink goed.

‘Het bedrijf is heel geleidelijk ontwik-

keld. Sinds 1992 is in totaal 230.000 kilo melk in jaarlijkse porties van tien- tot vijftienduizend liter melk bijgekocht. In 2010 is nog 2,5 hectare grond van een buurman verworven. Er waren toen al bouwplannen, maar de veehouders vonden dat ze deze kans van extra grond niet konden laten lopen. De stal is optimaal benut, maar is nu echt vol. Bovendien is de familie Hammink altijd blijven melken in de oorspronkelijke 2 x 2 + 1 opentandemmelkstal. Daar wringt de schoen, de melktijd wordt te lang met twee uur melken per keer. Het wordt echt tijd voor een grote stap. Er ligt een plan voor uit-

breiding van de stal met dertig boxen en de bouw van een nieuwe melkstal.

Er loopt een flink koppel jongvee en Jan Hammink wil vanuit deze eigen aanwas geleidelijk doorgroeien naar 80 koeien.

Zo kan hij zijn inspanningen voor de fokkerij benutten en hoeft hij geen concessies te doen aan de verzorging van de dieren. De financieringslast is op dit moment beperkt en financiering van dit plan lijkt ons dan ook geen probleem.

Maar de bank is nog niet zonder meer overtuigd. Die ziet liever een opsplitsing van het plan: eerst de melkstal, later de staluitbreiding. Of andersom.’

ook niet bij ons passen. We willen de koeien optimaal kunnen blijven verzorgen en eruit halen wat erin zit. Maar als het mooi loopt, dan komt die extra productie eigenlijk vanzelf. Door regelmatig kleine hoeveelheden quotum bij te kopen, zijn we in de afgelopen twintig jaar bijna ongemerkt toch in totaal 230.000 liter melk per jaar meer gaan leveren. En

twee jaar geleden kochten we nog 2,5 hectare grond van een buurman.’

Inmiddels beslaat het Twentse familiebedrijf een oppervlakte van 36 hectare, waarvan 18 hectare in eigendom. Het melkquotum bedraagt 550.000 liter melk met een hoge vetreferentie van 4,61 procent. Naast 55 melkkoeien met een gemiddelde productie van 11.000 liter melk met 4,40% vet en 3,60% eiwit zijn er zo’n 50 stuks jongvee aanwezig.

Omdat het vervangingspercentage laag is – vorig jaar werden niet meer dan zes koeien afgevoerd voor de slacht – kunnen jaarlijks tien tot vijftien verse vaarzen aan collega-veehouders worden verkocht.

Met de geleidelijke groei van de veestapel werd ook de huisvesting in stapjes aangepast en uitgebreid. Inmiddels biedt het in 1976 als voerligboxenstal uitgevoerde gebouw plaats aan een 1 + 1 ligboxenstal voor 54 melk- en kalfkoeien.

Ook de aangebouwde jongveestal is tot de laatste plaats bezet. De melkstal bleef al die tijd dezelfde: een 2 x 2 open tandem waar op de kopse kant nog een extra stand is bijgemaakt. Technisch functioneert de melkerij nog goed, maar ondertussen staat Jan Hammink wel vier uur per dag van de uiers van zijn koeien te genieten.

kunnen staan en met vaker melken zou misschien nog wel meer uit de koeien gehaald kunnen worden. ‘Maar dan zou ik de ontwikkeling van het bedrijf wel op slot zetten. Om verder te kunnen groeien, zou er over een paar jaar een tweede robot bij moeten en zouden we een sprong moeten maken naar minstens honderd koeien. Dat zag ik niet zitten’, neemt Hammink ons mee in zijn overwegingen. ‘Liever groeien we in kleine stapjes, zodat we kunnen wennen aan een groter koppel en de dieren optimaal kunnen blijven verzorgen. Bovendien is het nog maar de vraag of we met veel meer koeien meer verdienen. Een veestapel van meer dan honderd koeien zou het bedrijf zeer intensief maken. Grond is in deze streek schaars en voor ruwvoer worden forse prijzen betaald, net als voor mestafzet. En niemand kan voorspellen wat de melkprijs doet na 2015.’

Op de tekentafel ligt nu een plan voor een aanbouw aan de bestaande stal met dertig ligboxen en een nieuwe 2 x 8 zijaan-zijmelkstal. ‘Dan kunnen we met eigen aanfok rustig doorgroeien naar tachtig koeien. Wij zijn ervan overtuigd dat we met een veestapel van die omvang en goede technische resultaten de komende jaren een goed inkomen kunnen realiseren.’

Financiering van het plan lijkt volgens Hammink en zijn accountant, Hans IJland van Countus, goed haalbaar (zie kader). Maar de eerste gesprekken met de kredietverstrekker verliepen niet soepel. ‘De bank stelde voor de bouw in twee fases uit te voeren’, vertelt de ondernemer. ‘Of we zouden de dertig extra plaatsen direct moeten benutten voor het produceren van meer melk. Beide zie ik eigenlijk niet zitten.’ l

Jan Hammink: ‘Het is nog maar de vraag of we met veel meer koeien meer zouden gaan verdienen’

Groeien in kleine stapjes Mede met het oog op een mogelijke bedrijfsopvolger – zoontje Rick (11) schuift als hij de kans krijgt direct aan bij het gesprek – loopt de veehouder al een aantal jaren rond met plannen voor een grote stap.

Aanvankelijk overwoog hij de aanschaf van een melkrobot. Deze zou op de plaats van de oude melkstal heel mooi

V E E T E E LT

VX05-special hard groeien.indd 31

MAART

2

2 0 1 3

31

18-03-13 16:35

S P E C I A L

R E N D E M E N T

Doordacht stappenplan bracht Ed en Alja Zomer bedrijf met toekomst

‘Met zo min mogelijk geld zo veel mogelijk omzet’ Binnen zes jaar meer dan verdubbelen, het bedrijf overnemen en een nieuwe stal bouwen. Door compromisloos keuzes te maken, een aantal jaren keihard werken en de juiste adviseurs aan zich te binden, wisten Ed en Alja Zomer van de bescheiden ouderlijke boerderij een bedrijf met toekomst te maken. tekst Wichert Koopman

Z

e hebben het meer dan vijf jaar volgehouden. Zes uur op een dag melken, overvolle stallen, vee op twee locaties, bouwen en ook nog voor drie kleine kinderen – waaron-

der een tweeling – zorgen. ‘Natuurlijk waren er wel eens momenten dat we er helemaal doorheen zaten’, vertellen Ed en Alja Zomer eerlijk. ‘Maar we wisten waar we het voor deden en dat de situ-

atie tijdelijk was. Nu zijn we blij met wat er uiteindelijk staat.’

Het was voor Ed (33) in 2005 nog lang niet zeker dat hij de boerderij van zijn ouders zou overnemen. Vier dagen in de week werkte hij voor AB Oost als bedrijfsleider op grotere melkveebedrijven, daarnaast hielp hij zijn vader. Ook Alja (32) had een volledige baan buitenshuis.

Met een quotum van 430.000 kilo melk, dertig hectare grond en een krappe stal voor vijftig koeien had het ouderlijk bedrijf een bescheiden omvang. Meer dan groeien in stapjes zat er niet in. En dan zou er ook nog een keer gebouwd moeten worden. ‘Ik wist nog niet of ik dat zag zitten’, bekent de veehouder.

Toen de achterbuurman – bij wie Ed op

Ed en Alja Zomer: ‘Meer koeien melken levert elke dag geld op’

32

V E E T E E LT

VX05-special optimaliseren.indd 32

MAART

2

2013

18-03-13 13:46

Adviseur Gerrit Teune: ‘Het leek een heel grote stap...’

‘Eind 2005 benaderde Ed Zomer mij voor advies. De achterbuurman, bij wie hij al een aantal jaren molk, wilde stoppen. Of er mogelijkheden waren om dit bedrijf over te nemen? Het leek een heel grote stap, maar we zagen kansen, omdat Ed dankzij de arbeidsrelatie gebruik kon maken van de mogelijkheid om fiscaal geruisloos door te schuiven. We hebben toen samen een meerjarenplan gemaakt.’

Gerrit Teune, cliëntenadviseur bij Flynth Accountants, verduidelijkt de genomen stappen door de familie Zomer. ‘Een nieuwe stal bouwen leverde niet meteen meer geld op, veel koeien melken wel.

Door naast de oude stal met 50 boxen een halve nieuwe stal te bouwen met 70 boxen konden met zo min mogelijk investeringen alle koeien op één plek gehuisvest worden. De bestaande 2x4melkstal werd opgelapt en uitgebreid tot een 2x7. Niet optimaal, maar het kon.

We hebben wel direct in het plan meegenomen dat deze oplossing, die een zware arbeidsbelasting betekende, tijdelijk moest zijn. Na vijf jaar zou de financiering echter zover zijn afgelost, dat er ruimte zou ontstaan om te investeren in het afbouwen van de stal en een nieuwe melkstal. Dat is ook gebeurd.’

‘Daarbij hadden we het geluk dat we

door de investeringen slim te plannen, gebruik konden maken van een aantal subsidieregelingen. Niet voorzien in ons plan was het slechte melkprijsjaar 2009 en een versnelde bedrijfsovername toen vader na een plotselinge hartaanval een stapje terug moest doen. Het tekent deze ondernemers dat ze ruimte hadden om deze onverwachte gebeurtenissen op te vangen. Zo hebben ze, ondanks de lang niet optimale omstandigheden, altijd een saldo gedraaid dat zich kon meten met de beste 25 procent van ons kantoor.

Ook in de niet toegerekende kosten opereren ze scherp. Nu de druk wat van de ketel is, is het zaak om scherp te blijven.’

dat moment al een aantal jaren molk – te kennen gaf zijn bedrijf te willen beëindigen, zag hij ineens wel een kans om snel vooruit te komen.

rij. In één keer het einddoel realiseren was niet mogelijk, maar met een goed doordacht stappenplan kon het wel (zie kader). Het was in eerste instantie zaak om met zo min mogelijk extra geld zo veel mogelijk extra omzet te maken.

Door de oude stal en melkstal te blijven benutten en niet meer dan een halve nieuwe stal te bouwen, kon met beperkte investeringen direct het hele quotum en de veestapel van de buurman te gelde worden gemaakt. Na vijf jaar zou er voldoende zijn afgelost voor de laatste fase.

Overigens molk Zomer alleen in het eerste jaar het quotum volledig vol om de melkpremie veilig te stellen. In de jaren daarna is steeds een deel van de melkrechten verleased.

De vertrouwde huisbankier durfde het ambitieuze plan niet aan. Bij een andere bank hadden de ondernemers wel de juiste klik. ‘Als je dergelijke stappen zet, is het heel belangrijk dat je adviseurs om je heen hebt met wie je goed kunt communiceren en die ervoor willen gaan’, ervaarden ze.

In Alteveer (gemeente Hoogeveen) staat sinds vorig jaar een complete stal voor 130 melkkoeien met een 2x14 zij-aan-zijrapid-exitmelkstal. In de oude ligboxenstal kunnen het oudere jongvee en de droge koeien royaal worden gehuisvest.

Het totale melkquotum is net geen miljoen liter melk. Naast de 30 hectare eigen grond en de 8 hectare los land pacht de familie Zomer 17 hectare grasland van de buurman. Hij verbouwt bovendien nog 17 hectare mais.

ring. Als de voerprijzen hoog zijn, draaien ze de krachtvoerkraan dicht, melk verleasen zien ze als een strategische keuze. Een onorthodox staaltje van rendementsdenken leverden de DOC-leden in het rampzalige melkprijsjaar 2009. Al in mei besloten ze een groot deel van de melk te verleasen. Op die 250.000 liter haalden ze in dat jaar een hoger saldo dan menig collega met melken wist te realiseren.

De Drentse melkveehouders fokken weinig jongvee op en insemineren een groot deel van de veestapel met Belgische blauwen. ‘Aanvankelijk hadden we maar heel beperkt ruimte voor jongvee’, verklaren ze. ‘Daarnaast leveren de blauwe kalveren direct geld op en worden we zo gedwongen zuinig te zijn op onze koeien.’ Ondanks de lang niet optimale omstandigheden blijft de uitval al jaren beperkt tot rond de twintig procent.

Het voeren van de melkkoeien wordt sinds de overname van het vee van de buurman uitbesteed aan een loonwerker. ‘We hadden destijds alleen een oude kuilvoersnijder en geen geld voor een voermengwagen en een shovel. Als je het zelf doet, is gemengd voeren ook eigenlijk te duur en bovendien steken we onze tijd liever in de koeien’, vinden Ed en Alja.

Eenzelfde filosofie volgen de melkveehouders ten aanzien van de totale mechanisatie van het bedrijf. Die is zeer beperkt en grotendeels afgeschreven.

Het grootste deel van het landwerk wordt uitbesteed. ‘Met grote machines kun je niets verdienen. Er gaat veel geld in zitten en je gebruikt ze maar één week per jaar. Meer koeien melken is aantrekkelijker. Dat levert elke dag geld op.’ l

Stappenplan Met cliëntadviseur Gerrit Teune van Flynth Accountants uit Dalfsen zetten de veehouders de mogelijkheden op een

Direct geld Het economisch rendement weegt zwaar in de afwegingen die de ondernemers maken, ook in de dagelijkse bedrijfsvoe-

V E E T E E LT

VX05-special optimaliseren.indd 33

MAART

2

2 0 1 3

33

18-03-13 13:45

‘HONDERDTONNERS OM TROTS OP TE ZIJN’ Fam. Vos, Godlinze

MET CRV NAAR EEN HOGE LEVENSPRODUCTIE De productieaanleg, gezondheidskenmerken en exterieurkenmerken zijn sterk bepalend voor een hoge levensproductie. CRV heeft stieren voor u van uiteenlopende rassen die uitstekend scoren op

deze kenmerken. Ze zorgen voor verhoging van uw bedrijfsrendement door koeien die probleemloos produceren jaar in jaar uit.

BETTER COWS | BETTER LIFE

090-13 Lvnsprod-mrt2.indd 1

18-03-13 09:35

ATLANTIC

KODAK

VIGOR

EWALD

RAS + BASIS

HF zb

RHF rb

BS rb

MRIJ lokaal

NVI

292

216

267

114

LVD

740

617

864

466

UIERGEZONDHEID

106

106

108

106

CELGETAL

107

105

108

105

CRV KLANTENSERVICE | NEDERLAND 088 – 00 24 440 | BELGIË 078 – 15 44 44 | WWW.CRV4ALL.COM

090-13 Lvnsprod-mrt2.indd 2

18-03-13 09:36

Lucie 147 (v. Atlantic) Eig. H. L. de Groot, Lierop (foto Els Korsten)

MET ATLANTIC REALISEERT U DIE LEVENSPRODUCTIE! ATLANTIC BLINKT UIT OP ALLE FRONTEN! Eens in de zoveel tijd dient zich een uitzonderlijke stier aan die je even sprakeloos maakt. Is het echt mogelijk dat één stier zoveel kwaliteiten in zich verenigt? Jazeker.

Atlantic vererft een oogstrelend exterieur en een nagenoeg eindeloze levensduur, wat resulteert in een levensproductie om bij weg te dromen.

ATLANTIC (Ramos x O Man) ki-code: 97-8797 aAa-code: 234165

(zb-basis)

NVI LEVENSDUUR EXTERIEUR UIERGEZONDHEID KLAUWGEZONDHEID VRUCHTBAARHEID

292 740 113 106 106 103

BETTER COWS | BETTER LIFE

090-13 product-mrt2-NL.indd 1

18-03-13 09:37

EN MET VIGOR! Zijn levensduur blijft verbazen en zijn Nederlandse dochters stuwen zijn NVI naar ongekende hoogte.

En met een benenscore van 118 wordt hij wel heel erg onweerstaanbaar. Vigor, aangenaam.

EN MET MELDON! Meldon is een zeer complete mrij-stier met goede uiers en zeer sterke benen. Deze topper vererft daarbij goede secundaire eigenschappen waarbij de klauwgezondheid zeer positief opvalt. Meldon is een pinkenstier en geeft veel roodgekleurde nakomelingen.

VIGOR

(President x Even) Ki-code: 76-4445 aAa-code: 165324

Foto: Margreta 124 (v. Vigor) Eig.: Reussink, Winterswijk-Meddo (Foto: Els Korsten)

MELDON

(Meldober x Don) Ki-code: 97-7148

Foto: Diena 532 (v. Meldon) Eig.: Vof Verhoeven, De Mortel (Foto: Els Korsten)

(rb-basis)

NVI 267 LEVENSDUUR 864 BENEN 118 AFKALFGEMAK 115 VRUCHTBAARHEID 104 CELGETAL 108 % EIWIT +0,07 UIERGEZONDHEID 108

(MRIJ lokaal)

NVI LEVENSDUUR KG MELK UIER BEENWERK EXTERIEUR KLAUWGEZONDHEID

117 157 320 105 107 106 107

CRV KLANTENSERVICE | NEDERLAND 088 – 00 24 440 | BELGIË 078 – 15 44 44 | WWW.CRV4ALL.COM

090-13 product-mrt2-NL.indd 2

18-03-13 09:38

VX05_p38.indd 38

18-03-13 13:24

K E U R I N G

Drie roodbonte vaarzenfinalistes tijdens wintershow in Middenmeer

Iedereen een hoofdprijs De middenklasse was tijdens de wintershow van Noord-Holland in de breedte het sterkst bezet. Toch kwam de fraaiste en meest overtuigende kampioene uit de seniorenklasse. Marijtje 356 won zowel het uierkampioenschap als het seniorenkampioenschap. tekst Jaap van der Knaap

H

et is al jaren een goed gebruik dat de prijzen in Middenmeer keurig over diverse inzenders worden verdeeld.

De editie van 2013 week daarin niet af.

Neem de strijd bij het vaarzenkampioenschap, waar vijf finalistes van vijf eigenaren werden opgesteld. Opmerkelijk voor de zwartbonte provincie Noord-Holland: drie van de finalistes waren getooid met het roodbonte haarkleed. Ariane 1 bijvoorbeeld, een fijn geuierde Classicdochter van de familie Spaander uit Berkhout, en de zwartbonte Guusje 231 (v. McCormick) van Jan, Bea en Dirk Jan Kater uit Wieringerwaard. Beide vaarzen gooiden nog te weinig lichaamsgewicht in de strijd om serieus mee te dingen naar het eremetaal.

Daan en Gerda van Dolder uit Hoogwoud toonden de roodbonte Kingfarm Holsteins Gerda 7 (v. Classic). In hardheid van de bovenbouw moest ze Vriendje 3 (v. Denzel) van de familie Van Echteld uit Hoogwoud voor laten gaan. Vriendje toonde veel middenhand, maar miste de laatste aanhechting van de vooruier, die Beemstar Crystal Roo 205 wel had. Met Crystal Roo, een Classicdochter van Pieter Jan Groot uit Middenbeemster, kreeg NoordHolland een sterke, zwaar gebouwde vaarzenkampioene. Vriendje kreeg het reservelint.

Ongelofelijk beste benen In de middenklasse eisten ook zware, robuuste dieren de aandacht op. Beemstar Lagley 61 was daar een voorbeeld van. De Mascoldochter van Groot toonde een lang en sterk frame en stapte volgens jurylid Albert Prins op ‘ongelofelijk beste benen’.

Het leverde in elk geval een finaleplaats op waarbij ze zich plaatste vóór Vera 886, een diepe Albiorixdochter van de familie Van Echteld. Een duidelijk ander type had rubriekswinnares Roza 209 (v. Bolivia) van Jacob Jan Wiering uit Zwaagdijk.

Roza was fijner gebouwd en had een beaderde uier waarvan het rechtervoorkwartier minder gevuld was. Een fraaitypisch melkskelet had ook rubriekswinnares Texel Beauty Manon 4 van René en Ina Bogaard uit Oosterend. Manon (v. Jango) was scherp en toonde zich met haar goed gevulde melkklier een puike producente.

Maar het was uiteindelijk de winnares van de jongste rubriek in de middenklasse die met de hoofdprijs naar huis keerde.

Ant 266 (v. Albiorix) bezat de meest jeugdige uitstraling van alle finalisten. De lange uierbodem van de telg van John en Christel Wester uit Opmeer en haar brede kruis waren genoeg voor de hoofdprijs.

Ant kreeg Roza 209 als reservekampioene aan haar zijde.

B. Crystal Roo 205 (v. Classic), kamp. jong Prod.: 2.07 7 188 5,05 3,60 l.l.

Vuist langer en groter Het was druk rondom de ringen in Middenmeer. Er werd zelfs gejuicht toen het viertal van veeteeltstudieclub van Hoogwoud als beste groep werd aangewezen.

Mina 910 van de familie Van Echteld maakte daar deel van uit en streed in de seniorenfinale voor eigen kansen. Mina (v. Absolute Lee) toonde nog veel jeugd en vooral een hoge achteruier. Ondanks haar minder krachtige stap bleef ze wel de scherpe Wilhelmina 388 (v. Chrissy) van Peter Akkerman uit Westbeemster voor.

Om de hoofdprijzen streden Kingfarm Holsteins Gusta 310 (v. Goldwyn) van Van Dolder en Marijtje 356 (v. Lheros) van Willem Bakker uit Nieuwe Niedorp.

Gusta bezat een mooie wigvorm, stapte soepel en haar uier bezat een sterke ophangband.

Maar eigenlijk was het een ongelijke strijd. Marijtje had kort daarvoor het uierkampioenschap al op haar naam geschreven, omdat haar uier nog zo hoog en breed gedragen werd. Bovendien was Marijtje een vuist langer en groter dan

Ant 266 (v. Albiorix), kampioene midden Prod.: 2.02 314 8229 3,63 3,42 lw 102

Marijtje 356 (v. Lheros), kampioene oud Prod.: 3.00 322 10.206 6,67 3,50 lw 105

Gusta. Marijtje mocht weliswaar voor de laatste show nog iets scherper zijn, maar ze won met overmacht. Met de reservetitel voor Gusta gingen, zoals wel vaker in Middenmeer, de zes titels naar zes verschillende eigenaren. l

V E E T E E LT

VX05-Noord-Holland.indd 39

m a a rt

2

2 0 1 3

39

18-03-13 13:03

G E Z O N D H E I D

Pijnscorekaart kan welzijn verbeteren en antibioticagebruik verminderen

Koe laat pijn niet snel zien Een koe die pijn lijdt, herstelt minder snel en heeft meer zorg en medicijnen nodig. Maar wat is veel pijn? Praktijknetwerk ‘De Pijnpoli’ ontwikkelde een pijnscorekaart die veehouders kan helpen om de mate van pijn bij hun melkkoeien beter in te schatten. tekst Jorieke van Cappellen

‘E

en koe die pijn heeft, kan snel in een vicieuze cirkel belanden’, weet melkveehoudster Christine Köning uit Zevenaar uit ervaring. ‘Door pijn heeft een koe minder trek om te vreten en te drinken. De spijsvertering vertraagt en de koe verliest conditie. Ook de klauwen lijden onder deze veranderingen, waardoor de koe slechter gaat lopen. En zo ben je verder van huis dan het probleem waar het eigenlijk mee begon.’

Het voorbeeld van Köning omschrijft treffend het doel van de pijnscorekaart die het praktijknetwerk ‘De Pijnpoli’ deze week presenteerde: namelijk het belang van het herkennen en onderkennen van pijn bij melkvee. De pijnscorekaart kwam tot stand onder begeleiding van het Uiergezondheidscentrum Nederland (UGCN), met financiële steun van het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling.

Christine Köning, die een familiebedrijf

heeft met 150 melkkoeien, is een van de initiatiefnemers van het in 2010 opgerichte praktijknetwerk De Pijnpoli, waarin in totaal twintig melkveehouders en drie dierenartsen zochten naar manieren om pijn bij koeien beter in kaart te brengen. ‘Net als wij zijn ook andere melkveehouders actief bezig met de gezondheid van hun koeien’, vertelt Köning. ‘We zagen dat het herstel, ondanks dat je een zieke koe zo goed mogelijk verzorgt, soms moeizaam verloopt. We vroegen ons af hoe groot de invloed van pijn bij de koe is op haar herstel.’

Paracetamol voor koeien Die invloed van pijn bij herstel is groot, weet Patty Penterman van Diergezondheidscentrum ’t Wijdseland in Doesburg. Ze is een van de drie rundveedierenartsen die betrokken is bij het praktijknetwerk. ‘Een koe met pijn heeft langer zorg nodig en mogelijk ook meer

medicijnen.’ Pijn die langdurig aanhoudt, heeft volgens Penterman ook een negatieve invloed op de afweer van de koe en verhoogt zo de kans op infecties.

‘Het is dus belangrijk om acute pijn zo snel mogelijk aan te pakken. Dat is zowel in het belang van de koe als in dat van de veehouder, want die streeft naar zo min mogelijk verstoringen in het productieproces.’

Naast het snel herkennen en behandelen van pijn, is preventie van pijn net zo belangrijk. ‘Het optimaliseren van huisvesting, management en ziektepreventie verhoogt het welzijn van de koe en leidt ook tot een beter rendement voor de veehouder.’

Slaan melkveehouders nu dan te weinig acht op pijn bij hun koeien? Integendeel, vindt Penterman. ‘Door de jaren heen is bij zowel veehouders als dierenartsen de bewustwording rondom pijnbestrijding bij koeien toegenomen’, ziet ze. ‘De inzet van een pijnstiller bij een behandeling burgert steeds meer in. Als praktijk adviseren we melkveehouders bijvoorbeeld om bij behandeling van klinische mastitis de koe naast antibiotica ook een pijnstiller te geven om het herstel te bevorderen. De werking van zo’n pijnstiller kun je vergelijken met een paracetamol voor mensen, die ook pijnstillend en tegelijk ontstekingsremmend en koortsverlagend werkt.’

Een koe met pijn heeft langer zorg nodig en mogelijk meer medicijnen

40

V EVE ET EE TE EL ET L T J AM NU A A R TI 12 / 2 0 21 03 0 9

VX05-pijnscorekaart.indd 40

18-03-13 15:50

Pi jn sc or ek aa rt al veel af te lezen. Bij een koe die zich helemaal niet lekker voelt, staan de oren wat naar achteren of hangen ze af. De ogen zijn soms wat gesloten en de koe is niet attent of slechts heel kort attent.

Het knarsen met de tanden of kreunen is een veel duidelijker uiting van pijn en komt alleen voor bij serieuze aandoeningen als klinische mastitis, longontsteking of ernstige kreupelheid.’

Minder antibioticagebruik

UIER

ALGEMEEN

KLAUWEN

• • • • •

SCORE 3

SCORE 2

SCORE 1 Subklinisch – mild l Verhoogde geleidbaarheid – celgeta Vlokjes in de melk?

Gevoelig en/of afwijkend kwartier Koe is minder actief Koorts?

Afwijkende gang – licht kreupel Koe zet poot scheef weg Trippelen, poot steeds optillen Minder pensvulling/voeropname Koe is minder actief Koorts? huid • Zichtbare beschadigingen op de en bewegen • Minder makkelijk liggen, staan • Koe is minder actief e • Minder pensvulling/voeropnam • Afwijkende mest • Oren hangen af • Haren overeind • Vieze neus/neusuitvloei

• • • • •

• • • • •

Ernstig zieke koe met mastitis Hard, pijnlijk afwijkend kwartier Diepliggende ogen Tandenknarsen en/of kreunen Koude (afhangende) oren, koude poten (extremiteiten) • Koorts (> 39.5 °C) • Ernstig kreupel koe • Koe staat op 3 poten • Opgezet warm gewricht erd • Slechte pensvulling/sterk vermag • Tandenknarsen en/of kreunen • Koorts (> 39.0 °C)

• • • • •

Mastitis met hard kwartier Vergroot en pijnlijk kwartier Koe is veel minder actief Minder pensvulling/voeropname Oren hangen af Koorts (> 39.0 °C)

• • • • •

Kreupele koe Poot ontlasten bij staan en lopen Ongelijke stappen en bewegen Kromme rug Moeilijk liggen en staan Slechte pensvulling

• • • • • • • •

Schouderbladen uit elkaar Dubbele flankslag/pompen Dof haarkleed laag Kromme rug, opgetrokken buik, kop Oren hangen af en zijn koud Diepliggende ogen Tandenknarsen en/of kreunen Slechte pensvulling

• • • • •

AKTIE * • Temperatuur opnemen • Specifieke actie: melkmonster nemen, poot controleren/klauw bekappen, magneet ingeven ming • Eventueel pijnstilling/ontstekingsrem geven * Indien behandeling met antibiotica

• Temperatuur opnemen • Specifieke actie: melkmonster nemen, poot controleren/klauw bekappen, magneet ingeven ming geven • Zeker pijnstilling/ontstekingsrem • Eventueel naar ziekenstal voor speciale aandacht

of andere diergeneesmiddelen nodig

Slechte pensvulling/sterk vermagerd e blik Diepliggende ogen/in zichzelf gekeerd Tandenknarsen en/of kreunen bek open ding, duikhou staan, gaan te Onwil Koude (afhangende) oren, koude poten (extremiteiten)

ht • Naar ziekenstal voor speciale aandac f• Intensieve behandeling met vloeisto rts) therapie (infusen, drenchen door dierena • Eventueel overweging euthanasie

handelplan (BBP) en overleg met uw

is, volg dan de instructies op uw bedrijfsbe

dierenarts

Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling:

erk 'De PijnPoli', onder begeleiding

praktijknetw Deze Scorekaart is samengesteld door

van UGCN.

Europa investeert in zijn platteland

© Metamorfose 8/3/2013

08-03-13 12:05

Pijnkaart A3 staand UGCN DEFFF.indd

1

Het fenomeen pijn blijkt echter lastig te kwantificeren. Penterman: ‘Pijn is iets subjectiefs dat zelfs bij mensen moeilijk te meten is, laat staan bij koeien. Daar komt bij dat een koe van oorsprong een prooidier is, dat niet snel laat zien dat het pijn heeft. Ook het karakter van de koe speelt een rol. Het ene dier toont een pijntje sneller dan het andere dier.’

Tandenknarsen uiting van pijn Volgens Penterman is er op het gebied van pijn scoren bij koeien nog weinig bekend en zijn er, met uitzondering van onderzoeken naar pijn bij mastitis, nog weinig studies gedaan naar pijn bij melkvee. ‘We weten uit de literatuur dat we de ervaring van pijn bij koeien tot op zekere hoogte gelijk kunnen trekken met die van mensen. Ook mensen kunnen veel pijn hebben bij een longontsteking.’

Voor meer kennis over pijnsignalen bij dieren staken de deelnemers van het

praktijknetwerk hun licht op bij deskundigen van andere diergroepen. ‘Bij gezelschapsdieren en paarden is al wel veel bekend over het kwantificeren van pijn’, weet Penterman. ‘We betrokken daarom diergedragsdeskundige Bart Houx en specialist anesthesiologie Hugo van Oostrom van de faculteit Diergeneeskunde Utrecht bij ons project. Zij gaven ons meer inzicht in het gedrag van dieren met pijn, de functie van pijn en de gevolgen van acute of chronische pijn.

De twintig melkveehouders wisselden kennis uit en gingen daarnaast aan de slag met het rapporteren van gedrag van zieke en gezonde koeien op hun eigen bedrijf. ‘Melkveehouders zeggen vaak tegen hun dierenarts: “de koe toont niet”.

Waaraan ze dat precies zien, vinden ze soms lastig te omschrijven. Het opschrijven van gedragingen hielp om pijnuitingen te specificeren.’

Melkveehoudster Christine Köning geeft voorbeelden: ‘Aan de kop van een koe is

De scores in de praktijk resulteerden uiteindelijk in de pijnscorekaart, waarop op drie niveaus van pijn de specifieke gedragingen van een koe omschreven zijn. ‘De pijnscorekaart kan helpen in het bereiken van een langere levensduur van melkvee en minder antibioticagebruik.

Bovendien tonen we ook naar de maatschappij dat we serieus omgaan met dit onderwerp’, vertelt Christian Scherpenzeel, UGCN-dierenarts en projectbegeleider van netwerk De Pijnpoli.

De drie pijnniveaus hebben bewust geen naam gekregen, omdat de wetenschappelijke onderbouwing voor de mate van pijn ontbreekt. Scherpenzeel: ‘Het is een kaart uit de praktijk, met ervaringen van melkveehouders. Om toch een indicatie te geven: score 1 kun je omschrijven als ongemak of ongerief, score 3 is een noodsituatie waarbij je direct moet ingrijpen.’

Om het praktisch te houden, verstrekt de pijnscorekaart per pijnniveau ook een advies, waarbij veehouders bij score 1 kunnen overwegen een pijnstiller in te zetten en bij score 2 dat zeker te doen.

Moet de kaart zorgen voor meer inzet van pijnstillers? ‘Dat is niet het hoofddoel’, zegt Scherpenzeel. ‘Het gaat erom dat de veehouder opnieuw geprikkeld wordt om te beseffen dat een koe pijn heeft. Er zijn natuurlijk meer manieren om pijn te verlichten en het welzijn te verbeteren, bijvoorbeeld het direct bekappen van de koe of het smeren van uiermint.’ Achter op de scorekaart staat daarom ook een pijnpreventietabel. ‘Die is haast nog belangrijker’, zegt Scherpenzeel. ‘Er staan praktische tips op hoe je pijn kunt voorkomen en hoe je adequaat moet handelen.’

Christine Köning zal de pijnscorekaart zeker op het eigen bedrijf ophangen.

‘We zullen hem er echt niet steeds bijpakken als we een zieke koe hebben.

Maar het is een goed hulpmiddel om op een meer structurele manier stil te staan bij pijn bij je koeien. Het helpt je om niet alleen te kijken naar wat de koe heeft, maar ook naar wat de koe voelt.’ l

V E E T E E LT

VX05-pijnscorekaart.indd 41

MAART

2

2 0 1 3

41

18-03-13 15:50

KWALITEIT WINT ALTIJD! Boxcompost© is een droog en fijn product (0-10 mm) en heeft een droge stof gehalte van ongeveer 75%, PH van ongeveer 7,2 en is geënt met ‘positieve bacteriën’.

Het is fijn afgezeefd en opgeschoond van metalen

en andere vervuiling. Boxcompost© is ook vrij van onkruidzaden. Alle partijen worden onderzocht door de Gezondheidsdienst.

Boxcompost© is zeker geen gewone compost Boxcompost© in diepstrooiselboxen geeft:

Waarom gebruiken veehouders Boxcompost©?

• Optimaal koecomfort

Bjinse Laverman, Hiaure: ‘Het scheelt ons enorm aan strooiselkosten’

Fam. van der Kolk, Wierden (UCGN-genomineerd) ‘Zeer tevreden met het lage celgetal’

• Een betere uiergezondheid • Lagere strooiselkosten

W. van Wijhe, Oosterwold: ‘We hebben veel minder last van stinkpoot en mortellaro’ John Wester, Opmeer: ‘Onze mest is veel homogener’

• Minder arbeid

Klaas Reitsma, Broeksterwoude: ‘We hebben duidelijk minder klauwproblemen’

• Verrijking van de mest

Fam. Verbruggen, Afferden: ‘Onze koeien liggen veel comfortabeler’

• Minder klauwproblemen

Kijk op www.boxcompost.nl of bel voor meer informatie Guido Sinnige: 06-21584212

(foto: Alger Meekma)

EMBRYO’S UIT MERKERGESELECTEERDE DONOREN

GOLDWYN FEMMY AV 86 (eigenaar J. Bouw, Putten)

Goldwyn Femmy heeft verschillende hoog genoteerde stieren geleverd, waaronder de hoge genomicstier Bouw Snowfever.

In het fokprogramma werken we met zijn volle zusjes: • Delta Felice: 284 nvi, €296 inet, 114 exterieur • Delta Faya: 319 nvi, €368 inet, 113 exterieur • Delta Fenneke: 277 nvi, €238 inet, 113 exterieur Van Delta Felice zijn embryo’s beschikbaar van Persuader en Guardian. Delta Faya heeft embryo’s van Persuader, Maddock en Guardian. Van Delta Fenneke zijn embryo’s beschikbaar van Persuader, Guardian en Chevrolet. Fenneke is ook beschikbaar in het verse circuit.

MEER INFORMATIE Piet Ypeij +31 (0)6-51 29 87 07 Servé van Wersch +31 (0)6-53 78 08 09 Ben Aerts +31 (0)6-22 43 83 06

090-13 Embryo-Femmy.indd 1

42

VX05_p42.indd 42

V E E T E E LT

MAART

BETTER COWS | BETTER LIFE

18-03-13 09:32

2

2013

18-03-13 13:30

K E U R I N G

Theo van Vliet sleept meeste prijzen in de wacht op wintershow in Pesse

Debby fraaiste Drentse koe Niet vaak wint een vaars het algemeen kampioenschap. In Pesse lukte dat Giessen Debby 101. De Goldwynvaars van Theo van Vliet stak met kop en schouders boven het deelnemersveld uit. tekst Inge van Drie

P

recies een jaar geleden kruisten ze ook de degens op de wintershow van de Federatie Drentse Veeteeltstudieclubs: New Moore Esmeralda 38 (v. O Man) en de Goldwyndochters Marie 356 en Hendrika 39. Alle drie voegden ze zich destijds bij het finalekwartet vaarzen met Esmeralda als winnares en Hendrika als tweede.

Niet altijd levert een hoge klassering als vaars automatisch eremetaal op als tweedekalfskoe. Of dat nu wel het geval was?

Stuk voor stuk hadden de drie zich in ieder geval fraai ontwikkeld. Esmeralda van de familie Withaar uit Nijeveen was een lange, prima geuierde tweedekalfskoe geworden en Marie van Jan en Ria Haandrikman uit Beilen een koe met veel uitstraling, glasharde benen en een puike uier. De soepel bewegende Hendrika van Alex Verwaijen uit Beilen maakte indruk met haar chique, ragfijne skelet. In 2012 viel Marie 356 net buiten de prijzen. Nu nam ze revanche. Vanwege een fractie meer lengte won Marie het goud vóór Hendrika, die opnieuw genoegen moest nemen met de reservetitel. Voor Esmeralda, die vanwege het lactatiestadium de laatste uitstraling miste, resteerde het brons. Net buiten de prijzen viel de brede en lange Bieuw Roumare Faith (v. Roumare) van Patrick Maassen uit Veenhuizen.

Minder goed verging het SD Janice, vorig jaar nog algemeen kampioene. De Jamesdochter van Jan en Arjan Scholten uit Nieuw Roden, fraai van frame als altijd, miste vanwege onbalans in de uier de finale bij de senioren. Daarin was wel plek voor Dora 382, een twaalf jaar oude, krijtgave Alibabadochter van vof Jansenvan Zandwijk uit Borger. Dora nam het onder meer op tegen Zuid-Ooster Harmke 319 van Oene, Wouter en Jeroen Dolstra uit Oosterstreek. ‘Qua type de mooiste koe van de keuring’, luidde het commentaar van eenmansjury Adrion van Beek op de Classicdochter. In achteruier,

met name in de ophangband, was New Moore Cobie 3246 van de familie Withaar haar de baas. De harmonieus gebouwde Apina Fortunedochter liep in 2012 het eremetaal net mis, maar nam nu de reservetitel mee naar huis. Hoe fraai van uier ook, tegen de melkklier van oudNRM-kampioene Spirit Precilla van Theo van Vliet uit Nieuwlande kon Cobie niet op. De bijna acht jaar oude Spiritdochter won in Pesse de seniortitel met dank aan haar vast aangehechte, ondiepe uier, sterke stap en krachtige frame.

Giessen Debby 101 (v. Goldwyn), algemeen kampioene Prod.: 2.00 207 6501 3,86 3,45 lw 123 l.l.

Met kop en schouders Toch won Precilla in Pesse niet het algemeen kampioenschap. Van Vliet, die ook de winnende bedrijfsgroep had, hoefde er niet om te treuren. Die titel ging namelijk naar een andere pupil uit de Giessenstal: de stijlvolle Goldwyndochter Giessen Debby 101. Het gebeurt niet vaak dat een vaars het algemeen kampioenschap op haar naam schrijft, maar de keus van Adrion van Beek zorgde niet voor gefronste wenkbrauwen. De in uier en benen onberispelijke Goldwynvaars, die op de jongste HHH-show de reservetitel bij de vaarzen won, stak er in het deelnemersveld met kop en schouders bovenuit. ‘Ze wordt steeds beter. Keuring, gefeliciteerd met deze vaars’, klonk Van Beek enthousiast.

Was van meet af aan duidelijk dat Debby zou winnen, spannender was de strijd om de reservetitel. Zou de vooral in beweging fraaie Zuid-Ooster Boukje 123 (v. Sunflower) van de familie Dolstra die titel winnen?

Of de jeugdige en achter hoog geuierde Klumper Sara 2 (v. Duplex) van Gert-Jan en René van der Haar uit Den Velde? Nee, Van Beek hield halt bij Hinke 511, opnieuw een Goldwyndochter en eigen aan de familie Withaar. Hinke was weliswaar niet de zwaarste en de grootste van het stel, maar ze beschikte wel over een vast aangehechte uier en sterk beenwerk. l

Marie 356 (v. Goldwyn), kampioene middenklasse Prod.: 2.03 369 10.296 4,17 3,53 lw 117

Spirit Precilla (v. Spirit) kampioene senioren Prod.: 7.02 151 6880 4,28 3,27 lw 109 l.l.

V EVE ET EE TE EL ET L Tj a m na u a rt r i 12 / 2 0 21 03 0 9

VX05-Pesse.indd 43

43

18-03-13 09:29

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Remcofokkers Kees en Annie van Dooren: ‘Als alles goed loopt, kunnen we er echt nog van genieten’

Kees en Annie van Dooren Kees en Annie van Dooren uit Lage Mierde fokten de mrij-stier Remco. Onlangs werd hun koe Roosje 107 uitgeroepen tot mrij-koe van het jaar.

Aantal koeien: Melkquotum: Hoeveelheid land: Rollend jaargem.:

Van geen ophouden weten Ze fokten de razend populaire mrij-stier Remco. Maar een hon-

Lage Mierde

derd procent zuivere mrij-veestapel hebben Kees en Annie van

75 580.000 kg 32 hectare 4.10 7932 4,71 3,74

Dooren uit Lage Mierde niet. ‘Waarom zou je de goede punten van de holsteins niet meenemen om het mrij-ras te verbeteren?’ tekst Inge van Drie

I

n recordtijd was zijn sperma uitverkocht. Na zijn debuut in het voorjaar van 2012 steeg de populariteit van Matthijszoon Remco tot grote hoogte.

‘En niet alleen bij mrij-boeren, ook bij veehouders die kruisen met mrij.

Als de stier nog leefde, had hij voor de ki veel geld in het laatje kunnen brengen’, denkt Remco’s fokker Kees van Dooren (72) hardop. Samen met zijn vrouw Annie (72) melkt hij in Lage Mierde 75 koeien. In hun toch al lange carrière als melkveehouder leverden ze nog niet eerder een fokstier. ‘Het geeft echt voldoening dat we dat op onze leeftijd nog meemaken.’

Eigenlijk laat Remco nergens een steek vallen, geeft Van Dooren aan. De stier vererft veel melk met hoog eiwit, scoort prima voor uier en benen en combineert dat met een prima uiergezondheid. ‘Hij is allround,’ stelt de veehouder, ‘en dat heeft hij niet van een vreemde.’

Drie generaties met 10.000 kg Van Dooren pakt de koekaarten van de Roosjes erbij, de koefamilie achter Remco. In totaal vier generaties uit die familie heeft hij momenteel aan de melk. Aan het hoofd daarvan staat Roosje 158, de moeder van Remco. De met 86 punten ingeschreven dochter van Manuel 183 is bijna twaalf jaar oud en produceerde in negen lijsten tot nu toe 93.000 kg melk.

‘Ze is nu drachtig van Mandries, binnenkort zetten we haar droog. Als alles goed Het rantsoen bestaat uit twee derde gras, een derde mais en een paar kilo perspulp

44

V E E T E E LT

VX05-Van Dooren.indd 44

MAART

2

2013

18-03-13 13:14

gaat, zou ze in de volgende lijst onze tweede honderdtonner kunnen worden.’

Ook de prestaties van de jongere generaties spreken tot de verbeelding. Zo reikte Stadeldochter Roosje 78, een halfzus van Remco, in zeven lijsten al tot bijna 74.000 kg melk met gemiddeld 3,56% eiwit, terwijl haar dochter Roosje 107 – een proefperiodedochter van de mrij-stier Ton – in vier lactaties al 41.000 kg melk gaf. ‘Gemiddeld halen deze drie generaties Roosjes over al hun lijsten 10.000 kg melk. Er zijn zelfs bij zwartbont niet zoveel families die dat halen.’

Zette Remco de Roosjefamilie al in de schijnwerpers, de MRIJ-studievereniging Zuid deed dat nog eens dunnetjes over door heel recent Roosje 107 te huldigen als mrij-koe van het jaar. De zes jaar oude Tondochter heeft indrukwekkende productielijsten op haar conto staan. Zo gaf ze in haar vierde lactatie in 305 dagen 10.802 kg melk met 4,28% vet en 3,69% eiwit. Uit Roosje 107 hebben Kees en Annie van Dooren een Remcodochter aan de melk, Roosje 136. ‘Eigenlijk is dat inteelt, maar ik vond het goed passen.

Roosje 136 is een van de twee Remco’s die we aan de melk hebben. Ze kwam in het begin wat langzaam op gang, maar staat nu toch op 111 lactatiewaarde.’

Kruisen met holstein

Mrij-koe van het jaar Roosje 107 produceerde in vier lactaties al 41.000 kg melk

De naam Stadel in de stamboom van de Roosjes gaf het al aan: een zuivere mrijveestapel hebben de Brabantse melkveehouders niet. Driekwart van de melkkoeien is ingekruist met holstein, schat Van Dooren in. ‘Waarom zou je de goede punten van de holsteins niet meenemen om het mrij-ras te verbeteren? Ik heb liever een goede koe met wat holsteinbloed dan een iets mindere koe die honderd procent mrij is.’

Discussies over de bloedvoering van mrij-stieren heeft Van Dooren als voormalig lid van de mrij-commissie van CRV regelmatig gevoerd. ‘Sommige veehouders wilden dat we als mrij-commissie alleen honderd procent zuivere mrijstieren inzetten. Maar soms is het nodig om iets af te wijken van die norm om de melk erbij te houden. Dat hoeft heus geen 10.000 kg melk per koe te zijn, maar je moet wel een bepaald niveau houden. Anders heb je als mrij-boeren geen bestaansrecht. Zeker als de vleesprijzen dalen, houd je geen klanten over.’

Zijn eigen fokdoel heeft Van Dooren helder voor ogen staan. ‘Ik wil graag koeien met een goed formaat en prima uiers en

benen, maar ze moeten ook diepte en ribwelving tonen. Dat mrij-type houd ik er graag in, net als een passende bespiering. Bovendien gebruik ik geen stieren die het vet en eiwit verlagen.’

De veestapel bevat momenteel een flink aantal dochters van mrij-stier Matthijs, maar ook holsteinstieren als Stadel, Kian en Curtis laten hun invloed gelden. Door de inbreng van holsteinbloed op zijn eigen bedrijf wilde Van Dooren profiteren van de betere hoogtemaat en uiers van de holsteins. ‘Op die onderdelen hadden mrij-koeien ondersteuning nodig. Ze hadden simpelweg niet genoeg hoogtemaat, al moet ik zeggen dat het gewicht van de afgevoerde zuivere mrij-koeien me meestal meevalt. Ze zijn weliswaar kleiner, maar ook bespierder.’

Helemaal overschakelen op holsteins is niet de opzet van Van Dooren. Hij combineert geen holsteins met holsteins. En bij de pinken neemt het percentage zuivere mrij-dieren zelfs weer toe. Met dank aan Remco. ‘We hebben hem veel gebruikt.’ Ook mrij-stieren als Dos 4, Mandries en Menno zet Van Dooren momenteel in. ‘Per slot van rekening hebben

mrij-koeien ook veel goede kanten. Ze zijn duurzaam, niet veeleisend en makkelijk te managen.’

Geen poespas Zelf houdt Van Dooren ook van een simpele bedrijfsvoering. Het rantsoen is eenvoudig: twee derde gras, een derde mais en een paar kilo perspulp aangevuld met krachtvoer via de voercomputer. ‘Geen poespas voor ons. Ik wil geen extra bijproducten voeren; dat levert alleen maar meer werk op. Een mengwagen heb ik ook niet. Ik breng met een voerbak gras en mais voor de koeien. De koeien mengen het rantsoen zelf wel. Ik kan nooit goedkoper voeren dan dit.’ Zijn precieze voerkosten weet Van Dooren niet. ‘Je moet ook niet te veel willen rekenen’, benadrukt hij. ‘Het is vooral belangrijk dat de koeien het goed hebben en je plezier in het werk hebt.’

Dat laatste hebben de veehouders zeker nog; van afbouwen is voorlopig geen sprake. ‘Als we nu ophouden, waar staan we dan ’s ochtends voor op? Als alles goed loopt, kunnen we er echt nog van genieten.’ l

V E E T E E LT

VX05-Van Dooren.indd 45

maart

2

2 0 1 3

45

18-03-13 13:13

Arkervaart_ProWeide_Advertentie_Veeteelt 14-05-12 13:01 Pagina 1

Koecomfort Koecomfort Het beste voor uw koei Het beste voor uw koei Het uw koeien ??uw op maat Het beste voor?? uw koei koei Koecomfort Het beste beste voor voor uw koeien op maat Het beste voor

Het beste voor koeien op maat Hetuw beste voor??uw koei

Renovatie bij R-boxen R-boxen (ook (ook ingestorte) ingestorte) Zwevende Zwevende box box Renovatie of of nieuwbouw: nieuwbouw: bij Dual waterbed + Positiebox = Minder werk + Positiebox = Minder werk Renovatie (ook ingestorte) Zwevende boxen of Grupstal Grupstal ??

Renovatie of nieuwbouw: bij R-boxen Zwevende of ?? bij boxen R-boxen (ook ingestorte) ingestorte) Zwevende box Renovatie of nieuwbouw: nieuwbouw: Zwevende box box Renovatie of bij R-boxen (ook Zwevende

Dual Waterbed Dual Waterbed !!

Dual Waterbed Dual Waterbed !!

Dual Waterbed Dual Waterbed !!

Dual Waterbed

Dual waterbed + Positiebox =ofMinder werk Renovatie of nieuwbouw: bij R-boxen (ook ingestorte) Zwevende Grupstal ??

Renovatie of nieuwbouw: bij boxen R-boxen (ook ingestorte) Zwevende box

Meest duurzaam koematras, met eindeloos blijvende veerkrach Door besparing opkoematras, strooisel enmet arbeid verdient het zichveerkrach snel teru Meest duurzaam eindeloos blijvende Meest duurzaam koematras, met eindeloos blijvende veerkracht.

Meest duurzaam duurzaam koematras, met met eindeloos eindeloos blijvende veerkrach Meest koematras, veerkrach Behoud vanop uw koeien en reduceren op blijvende dierenartskosten.

Door besparing strooisel en arbeid verdient het zich snel teru teru Door besparing op strooisel en arbeid verdient het zich snel terug.

Door besparing opkoematras, strooisel en enmet arbeid verdient het zich zichveerkrach snel Meest duurzaam koematras, met eindeloosDoor blijvende veerkracht.

Meestbesparing duurzaam eindeloos blijvende op strooisel arbeid verdient het snel teru Meest duurzaam koematras, met eindeloos blijvende veerkracht.

Behoud van uw koeien en reduceren op dierenartskosten.

Meest duurzaam koematras, met eindeloos blijvende veerkrach Behoud vanMeerwaarde uw koeien koeien en en reduceren reduceren op dierenartskosten. dierenartskosten.

Conclusie: zonder Behoud van uw koeien en op dierenartskosten.

Door het zich snel snel terug.

Behoud van uw op Door besparing op strooisel enreduceren arbeid verdient hetmeerprij zich snel snel teru teru Door besparing besparing op op strooisel strooisel en en arbeid arbeid verdient verdient het zich terug.

Door besparing strooisel en arbeid verdient het zich Vraag, op geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen.

Conclusie: Meerwaarde zonder meerprijs !

Behoud dierenartskosten.

Conclusie: Meerwaarde zonder meerprij Behoud van uw koeien en reduceren op dierenartskosten.

Behoud van van uw uw koeien koeien en en reduceren reduceren op op dierenartskosten.

Conclusie: zonder meerprij Behoud vanMeerwaarde uw koeien en reduceren op dierenartskosten.

Vraag, geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen.

Conclusie: Meerwaarde zonder meerprij Vraag, geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen.

Vraag,box geheel/ vrijblijvend, vrijblijvend, naar onze onze referentieadressen. referentieadressen.

Vraag, geheel naar Recht zonder liggen / Schone Weinig strooisel Conclusie: meerprijs Conclusie: Meerwaarde Meerwaarde zonder meerprijs !!

Conclusie: Meerwaarde zonder meerprij Meerwaarde zonder meerprij Vraag, geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen.

Vraag, geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen.

Vraag, geheel vrijblijvend, naar naar onze onze referentieadressen. referentieadressen.

Recht liggen liggen // Schone Recht Schone box box // Weinig Weinig strooisel strooisel

Holland / International B.V. – E.H. Woltersweg 33 – 9831 TG Aduard –

Holland / International B.V. – E.H. WolterswegHolland 33 – 9831International TG AduardB.V. – Tel. E.H. 050-5732777 Woltersweg 33 33 –– 9831 9831 TG TG Aduard Aduard –– Holland // International B.V. –– E.H. Woltersweg

www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.buc-holland.com www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl

Holland / International B.V. – E.H. Woltersweg 33 – 9831 TG Aduard –

Holland / International B.V. – E.H. WolterswegHolland 33 – 9831 TG AduardB.V. – Tel.– E.H. 050-5732777 / International Woltersweg 33 – 9831 TG Aduard –

Holland / International B.V. – E.H. WolterswegHolland 33 – 9831 TG AduardB.V. – Tel.– E.H. 050-5732777 / International Woltersweg 33 – 9831 TG Aduard –

www.uierverzorging.nl

46

V E E T E E LT

MAART

2

2013

ProWeide is een volledige voersoort voor melkkoeien met een actieve weidegang. De voederwaarde van gras komt, in VX05_p46.indd 46

18-03-13 12:05

Baracco + Opbrengst + Zetmeel + VEM

Drogestofopbrengst VEM opbrengst Zetmeelopbrengst

101,5 101,4 102,4

Middenvroeg/Stevig/Gezond/Dubbeldoel

www.barenbrug.nl/mais

Proterra Mais

Zaai groenbemester en mais in ĂŠĂŠn.

Zaai groenbemester Proterra Mais gelijktijdig met de mais. Na de maisoogst profiteert u direct van een vanggewas dat veel organische stof en wortels produceert. Bovendien zijn de kosten laag door gelijktijdige inzaai.

www.barenbrug.nl/proterra-mais

VX05_p47NED.indd 47

18-03-13 12:20

K E U R I N G

Algemeen kampioenes verrassen hun eigenaren in Asten-Heusden

Martina op herhaling Anders dan andere jaren was dit keer op de Zuid-Nederlandse Wintershow niet roodbont, maar zwartbont het sterkst bezet.

De oudmelkte Dennenburg Martina 44 en de verse Zandenburg Buckey Tripoli grepen de dagtitels. tekst Florus Pellikaan

Marianne 184 (v. Damion), kampioene vaarzen Prod.: 2.01 94 2848 3,69 3,56 lw 102 l.l.

Zandenburg Buckey Tripoli (v. Buckeye), algemeen kampioene Huidige levenprod.: 1380 47.990 3,75 3,20

D

e Zuid-Nederlandse Wintershow in Asten-Heusden had te maken met een trendbreuk. Niet de roodbontkeuring, maar die van de zwartbonte rasgenoten stal de show. Het zwartbonte deelnemersveld was met tachtig stuks niet alleen een dertigtal dieren groter, de kwaliteit was in de breedte ook beter.

De categorie roodbonte senioren telde slechts één rubriek. Stef Goossens uit Beers had met twee van de drie finalisten de grootste kans op de overwinning, maar zowel de zwaar gebouwde JU Dora 501 (v. Konvoy) als de stijlvolle Stina 34 (v.

Classic) miste de vulling van de uier. Dat maakte de weg vrij voor Dennenburg Martina 44 van familie Meulenbroeks uit Lage Mierde. De bekende Kiandochter werd in 2011 al algemeen kampioene en greep nu de seniorentitel door haar ijzersterke beengebruik en de hogere achteruier dan de concurrentie. De reservetitel ging naar Dora, die onder andere met Stina voor Goossens ook de prijs voor de beste bedrijfsgroep binnensleepte.

Nieuw succes voor Connie 70

Dennenburg Martina 44 (v. Kian), algemeen kampioene Huidige levenprod.: 2150 73.786 4,56 3,43

48

V E E T E E LT

VX05-AstenHeusen+bloem.indd 48

m A art

2

De middenklasse onderscheidde zich als de beste leeftijdsklasse bij roodbont. Jury Henry ten Have had ruim keus voor zijn finaledrietal, maar schaarde daar verrassend genoeg niet de kwaliteitsrijke Grashoek Blutchen 51 (v. Norwin) van familie Engelen uit Grashoek bij. Hierdoor kon de titel Moerhoeve Marina 238 van John van der Aa uit Sint-Michielsgestel niet meer ontgaan. In uier kon Marina niet verbloemen dat ze pas drie weken geleden had afgekalfd, maar de Classicdochter stelde daar een jeugdige frame en droge benen tegenover. Ze sprak in openheid ook meer aan dan de twee andere sterk gebouwde finalisten: Dijkstar Connie 70 (v. Lucrative) van Freek Bongers uit Egchel en JU Lonia 140 (v. Zabing) van Stef Goossens. Connie

won in 2011 al de vaarzentitel in Schijndel en was vanwege een langere uierbodem nu de baas over de ruim ontwikkelde Lonia.

Bij het finaletrio vaarzen schaarde zich Jannie 133 van familie Engelen op basis van een messcherpe ophangband en veel capaciteit. De Burnstyndochter miste echter de structuur op de vooruier om Stoks Gertruida 23 te verontrusten. De Maximusdochter van Stoks Holsteins uit Nederweert-Eind deed met haar fraaie mix van kracht en melktype en de lange uier zelfs een gooi naar het goud. Ze miste alleen nog de gewenste klieving van de ophangband, en die had Bonhill Warsi 114 (v.

Jotan) wel. De pupil van Wil Bongers uit Kessel was nog wel wat overbouwd, maar toonde zich met haar lange vooruier en sterke stap beloftevol. Het leverde Warsi de titel op, waarna bij rood alleen het algemeen kampioenschap nog resteerde. Zonder twijfel liep Ten Have naar Martina. Dit tot verrassing van haar eigenaren, die niet nogmaals op deze titel voor de oudmelkte Martina hadden gerekend.

Favorieten op het oog Bij zwartbont stonden drie totaal verschillende vaarzen in de finale. De Winkels Margje 8 (v. Goldwyn) van Henk-Jan van Driel uit Hedel was fraaitypisch en voorzien van veel kwaliteit in bot, maar miste wat achteruierhoogte. Retraitehoeve Saskia 3 (v. Destry) van Peter Willemse uit Beers had in achteruierhoogte en -breedte juist haar wapenfeit. De hele achterhand van Saskia, die een half jaar geleden in Schijndel won, was breed, maar die ruimte miste ze in het front. Harmonische overgangen en een fraaie voorhand had Marianne 184 (v. Damion) van Ger en Eric Ubachs uit Epen juist wel. In frame had ze veel potentie en in combinatie met een goed aangehechte uier had jury Albert Prins al

2013

18-03-13 13:24

K O E I E N B L O E M P J E S

in de rubriek zijn oog op haar laten vallen. Het resoluut keurende jurylid vergaf Marianne de volle spronggewrichten van dit moment. Hij keek vooral naar de toekomst en schonk haar de titel. Saskia pakte het zilver.

Ook in de middenklasse had Prins al snel een favoriet op het oog: de uitgebalanceerde, harmonisch gebouwde Vanholland Anke 92 van Corné van Holland uit Delwijnen.

De Survivordochter beschikte ook over een hoge achteruier en stapte krachtig. Opnieuw kneep Prins de ogen dicht voor een schoonheidsfoutje, dit keer in achterspeenplaatsing, om des te meer te kunnen laten zien welke koeien de toekomst hebben.

De reservetitel ging naar de fijntypische en kwaliteitsrijke Euro’s Jet 825 (v. Strider) van Bloemen Melkvee uit Vredepeel. Jet had niet de capaciteit van Anke, maar schakelde met haar hoog opgehangen uier wel eenvoudig de in zijaanzicht erg fraaie, maar wat diep geuierde Zestydochter Diena 78 van Ubachs uit.

Han Hage, gezondheidsspecialist GD: ‘Als we de ziekten ibr en bvd op basis van vrijwilligheid bestrijden, komen we er nooit vanaf.’ (Vv)

Halbe Huitema, melkveehouder en veebeoordelaar te Gauw: ‘Wie goed wil veebeoordelen, moet koeien snel kunnen opslaan. Het hele veebeoordelen draait om het onthouden van de koeien en die dan in je hoofd met elkaar vergelijken.’

(NO)

Roald van Noort, directievoorzitter CRV:

‘Nederlandse boeren hoeven de wereld niet te voeden. Toch moet je niet vergeten dat melkpoeder uit Nederland in China een zeer gewaardeerd product is. En als Nederlandse boeren het niet doen, schuift de productie op naar het oosten. Dat zijn wij dan kwijt. Het is de vraag of je dat moet willen.’

(LC)

‘De gemiddelde melkveehouder is meer geïnteresseerd in de stierindexen dan in de rassenlijst van grasland. Een boer ziet elke dag hoeveel melk zijn koeien produceren, het resultaat van een goede grasmat is minder zichtbaar.’

(Bw)

Kasper Hettinga, docent Zuivel in Wageningen: ‘Van koeien weten we heel veel. Alles eigenlijk. Die hebben geen geheimen meer.

Maar melk blijft een raadsel.’

(LC)

Henk Reurslag, melkveehouder te Laren (Gld.): ‘We investeren af en toe in de aankoop van duur fokmateriaal en spoelen intensief. Om daaruit een goed rendement te halen, moeten we de vinger nauwkeurig aan de pols houden. Dit lukt, mede omdat we knettergek zijn van de fokkerij.’ (Hp)

‘In Nederland kunnen veel meer koeien dan nu aan de melk.

Alle factoren voor een optimale melkproductie zijn in ons land aanwezig: water, vruchtbare grond en niet te vergeten veel kennis en kunde. Wij kunnen dan uitstekend landen die te kampen hebben met droogte, voorzien van melkproducten.’

(Bb)

Sharon Dijksma, staatssecretaris Economische Zaken: ‘Ik ben van mening dat het de Nederlanders in principe vrij staat te consumeren wat zij willen.’ (VN)

Jan Visscher, vertrekkend graslandonderzoeker Wageningen UR:

Hersteld van tweeling In de seniorenklasse werd niemand verrast door de uitslag.

De kersverse Zandenburg Buckey Tripoli van familie Sommers uit Elsendorp was met haar rastypische skelet en haar hoge achteruier de concurrentie ruim de baas. De Buckeyedochter had zich in een maand tijd razendsnel hersteld van de geboorte van een tweeling en het aan de nageboorte staan. Door deze voorgeschiedenis verraste Tripoli haar eigenaren met de seniorentitel en later ook met het algemeen kampioenschap.

Vanwege een vrouwelijkere uitstraling in het front, verwees Tripoli bij de senioren de robuust gebouwde en sterk geuierde Lemmerdochter Annabell 20 van Ubachs naar de reservestek. De eervolle vermelding ging naar de fraai geribde Niveaudochter Moerhoeve Gonda 114 van opnieuw Van der Aa. l

Louise Fresco, hoogleraar Universiteit Amsterdam:

Carel de Vries, manager Courage: ‘Wel of niet beweiden is niet de hoofdvraag voor de toekomst van de melkveehouderij. Wat dan wel? Voer-, meststoffen- en grondprijzen blijven hoog. Bij dure inputs is het de uitdaging voor de komende decennia om zo efficiënt mogelijk voer van eigen bedrijf om te zetten in melk. Met bodemvruchtbaarheid als sleutelfactor.’ (NO)

Henrie van Summeren, jongveeopfokker te Elsendorp:

Pieter de Boer, melkveehouder te Stiens: ‘Als je een veestapel hebt met een zeer goed exterieurniveau en je kiest steeds voor goede exterieurstieren, die je op de juiste manier gebruikt, dan blijven de excellente koeien komen, ook zonder dat je er bewust op fokt.’ (Hp)

‘Ik kijk regelmatig met de melkveehouder naar de prestaties van de afgeleverde dieren. Vaak merk ik dat ze tevreden zijn en de dieren het met lactatiewaarden van 106 of 107 goed doen.

Daar geniet ik van, maar ook dat houdt me scherp.’ (Vh)

Peter Aalberts, melkveehouder te Giethoorn:

Mac van Dinther, culinair redacteur:

Reinout van Gent, directeur Veepro-Holland:

‘Voor de meest authentieke noordelijke keuken moet je in Zweden zijn: Frantzén/Lindeberg. Op het menu staat zelfs de naam van de koe, waarvan het vlees wordt geserveerd. Deze week eten we Stina.’ (dV)

‘We slaan een modderfiguur in de wereld. Buurlanden als Duitsland en België zetten zich aantoonbaar in voor de bestrijding van ibr en bvd. Ons land heeft niet die status. Dat is slecht voor onze positie.’

(Vh)

‘Ik wil goede stieren fokken, waarmee ik overigens niet wil zeggen dat dat helemaal niet kan samengaan met fokveedagen.’ (Mm)

Bronnen: Veehouder en veearts (Vv), Nieuwe Oogst (NO), Boerderij weekend (Bw), Leeuwarder Courant (LC), HIplus! (Hp), Veehouderij (Vh), de Volkskrant (dV), Boerenbusiness (Bb), Melkveemagazine (Mm), Vrij Nederland (VN) V E E T E E LT

VX05-AstenHeusen+bloem.indd 49

ma A rt

2

2 0 1 3

49

18-03-13 13:35

GERALD WERKT ® MET OVALERT ‘IK VERTROUW OP HET SYSTEEM’ De familie Scholten Linde uit Rossum werkt nu een half jaar met Ovalert. Gerald Scholten Linde: ‘Ik vertrouw helemaal op Ovalert, dat elke dag, 24 uur lang, alle tochtigheden registreert. De cyclus van elke koe komt perfect in beeld. Daardoor is het aantrekkelijker om gesekst sperma in combinatie met Belgisch-witblauwsperma te gebruiken. Door Ovalert worden er meer koeien drachtig én met een kortere tussenkalftijd. Ovalert geeft rust en een goed gevoel. Het systeem werkt super!’

OVALERT IS HET SUCCESVOLLE VRUCHTBAARHEIDSMANAGEMENTSYSTEEM WAARBIJ STAPPENTELLERS WORDEN GEKOPPELD AAN KI-DIENSTVERLENING, STIERADVIES, INFORMATIEPRODUCTEN EN VRUCHTBAARHEIDSMANAGEMENT. OVALERT IS VERKRIJGBAAR IN VERSCHILLENDE PAKKETVORMEN VAN BASIS TOT UITGEBREID.

Wilt u meer weten over Ovalert?

Bezoek de website of bel met de CRV Klantenservice voor een afspraak: (088) 00 24 440. www.ovalert.nl

BETTER COWS | BETTER LIFE

048-13 Ovalert-Gerald-NL.indd 1

CRV4ALL.NL

14-03-13 16:10

V O E DI N G

55 procent van graskuilen is niet toereikend voor melkproductie van 8000 kg

Meer, maar vooral beter gras Melkveehouders kunnen volgens grasveredelaar Limagrain een veel hogere voederwaarde-opbrengst van hun grasland realiseren dan ze tot nu toe doen. Met een voeder- en verteringsproef voor een lijn van zeven nieuwe grasmengsels geeft Limagrain het startschot voor een kwalitatief betere opbrengst van grasland. tekst Jorieke van Cappellen

K

omende zomer wordt een groep van vijftien melkkoeien op praktijkbedrijf Schothorst Feed Research zes weken lang gevoerd met het nieuwe grasmengsel Havera van grasveredelingsbedrijf Limagrain. Een controlegroep van nog eens vijftien dieren krijgt een ruwvoerrantsoen van bestaand blijvend grasland.

Doel is het onderzoeken van de meerwaarde van de nieuwe grasmengsels.

Met de start van een praktijkvoederproef heeft Limagrain naar eigen zeggen een primeur. ‘Er is veel bekend over de landbouwkundige eigenschappen van soorten grassen, maar er is nog weinig voederwaardeonderzoek gedaan naar grasmengsels. En dat terwijl gras toch het best en het goedkoopst te telen ruwvoer is’, zegt Jos Groot Koerkamp, commercieel manager bij Limagrain.

Extra opbrengst van 2500 kg ds Volgens Limagrain moet er meer, maar vooral veel beter gras van de weilanden komen. ‘55 procent van de Nederlandse graskuilen haalt niet de vem-waarde van ruim 890 vem, wat minimaal nodig is om een koe bij een grasrantsoen met 30 procent mais nog 8000 kilogram melk te laten produceren.’

Groot Koerkamp gaat verder. ‘Na 2015 wordt een stijging van de melkproductie

van 15 procent verwacht. Een gemiddeld bedrijf zal richting de 17.000 kg melk per hectare gaan produceren. Dat is 3000 kilogram melk meer dan nu. Dit rondzetten zonder extra krachtvoer vraagt een drogestofopbrengst van 2500 kilogram méér per hectare.’

Ook de gevolgen van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid (GLB) zijn bij veel veehouders nog niet geland volgens Groot Koerkamp. ‘Grasland moet straks minimaal zes tot acht jaar meegaan.

Doorzaaien zal steeds meer in beeld komen om de kwaliteit van het grasland op peil te houden.’

Van 19 naar 13 procent eiwit Een kwaliteitsboost van grasland is volgens Groot Koerkamp broodnodig. ‘We zijn in ruim vijf jaar tijd van 19 procent ruw eiwit in de kuil naar slechts 13 procent gegaan. Dat komt door strengere bemestingsnormen, maar ook door de derogatie. Veel bedrijven hebben een grasoverschot, wat niet uitnodigt tot graslandvernieuwing. Liet een veehouder voorheen één keer in de zes jaar zijn grasland vernieuwen, nu is dat naar één keer in de acht of zelfs tien jaar gegaan.

Maar inmiddels hebben we rassen ontwikkeld met nog betere eigenschappen.’

In dit opzicht heeft Limagrain hoge ver-

wachtingen van tetraploïd Engels raaigras, dat het bedrijf in zijn nieuwe lijn met zeven grasmengsels gebruikte en volgens onderzoek van Schothorst 800 tot 900 kilogram melk meer per jaar kan opleveren. ‘Tetraploïde rassen kennen een hogere drogestofopbrengst en betere kroonroestresistentie dan diploïde grasrassen’, zegt onderzoeker bij Schothorst Feed Research Bart Tas. ‘Bovendien zijn tetraploïde rassen door het hogere suikergehalte en lagere celwandgehalte smakelijker en ook beter verteerbaar.’

Kvem per hectare beperkend In de praktijkproef zal een tweede snede van het grasmengsel Havera 1 vergeleken worden met een tweede snede van bestaand blijven grasland. Onderzoeker Bart Tas zal het onderzoek begeleiden.

‘Om de kwaliteit van grasland naar een hoger plan te tillen, onderzoeken we de voederwaarden en verteerbaarheid zowel in het verse product als in kuil. In de voerproef bekijken we tot op dierniveau hoe de koe omgaat met het voer. Wat gebeurt er op pensniveau en op darmniveau en kan de koe voldoende eiwitten en energie uit het ruwvoer halen?

Daar is nog te weinig over bekend.’ Tas verwacht eind dit jaar de eerste resultaten.

Volgens Groot Koerkamp zal het onderzoek aantonen dat er nog veel meer te halen is uit grasland. ‘In Engeland en Duitsland zijn ze met dergelijke onderzoeken met grasmengsels al veel langer bezig. We zijn in Nederland een kei in koemanagement, maar het telen van kwalitatief hoogwaardig gras zijn we een beetje verleerd. Een veehouder moet zijn gras telen als een akkerbouwer, want niet het melkquotum, maar het aantal kvem per hectare wordt de beperkende factor voor melkproductie.’ l

V E E T E E LT

VX05-onderzoek limagrain.indd 51

m aart

2

2 0 1 3

51

19-03-13 12:04

52

VX05_p52.indd 52

V E E T E E LT

MAART

2

2013

19-03-13 09:16

MELKWINNING NU ONLINE

FILM 2

ECONOMIE NU ONLINE

FILM 3

HUISVESTING NU ONLINE

||

FILM 1

pjes staan lm fi e ri d te rs e De e ierde filmpje online en het v ieuwsgierig k. N volgt deze wee omen gaat? naar wat er k eteelt.nl e Bezoek www.v gte van de oo en blijf op de h ngen! ontwikkeli

T R O K N E N BIN

Er gaat iets veranderen bij Veeteelt. Wat het is, blijft nog even een verrassing, maar als u de site vanaf 1 maart regelmatig bezoekt, zal het u langzaamaan duidelijk worden. Tot ziens op: www.veeteelt.nl

adv campagne 3.indd 32

19-03-13 11:35

F O K K E R I J

Discussie over rasverschillen kalvervitaliteit zorgt voor uitstel van introductie

Klein onderhoud indexen De jaarlijkse onderhoudsbeurt van de indexen door het GES vindt traditiegetrouw plaats tijdens de aprildraai. Klein onderhoud dit keer, waardoor de stabiliteit van de genoom- en levensduurfokwaarde omhoog gaat. Ook wordt de nieuwe definitie van openheid nu doorgevoerd in de fokwaarde. De index kalvervitaliteit, de grootste geplande verandering, is terug naar de ‘garage’. tekst Jaap van der Knaap en Florus Pellikaan

Nieuwe score openheid nu verwerkt in fokwaardeschatting Sinds januari 2008 is de definitie en daarmee ook de score van het onderbalkkenmerk openheid binnen de bedrijfsinspectie veranderd. Tot die tijd bepaalden de hoek van de ribben en de ruimte tussen de ribben de openheidscore. ‘Eind 2007 is tijdens de hoofdinspecteursbijeenkomst van de World Holstein Friesian Federation besloten om, in een poging om de internationale correlaties van openheid te verbeteren, de definitie gezamenlijk te veranderen’, vertelt hoofdinspecteur Arie Hamoen. Vanaf begin 2008 bepalen daarom de welving bovenin de rib en de hoek van de rib de openheidsscore.

‘Door de aanpassingen hebben we geprobeerd de definitie zo concreet te maken dat de neuzen van de inspecteurs overal ter wereld dezelfde kant op staan. Door het waarderen van welving zoeken we naar de koe waarvan je verwacht dat ze “uit elkaar komt” wanneer ze vaker kalft en uitgroeit tot een uitgebalanceerde melkkoe. Deze gewenste openheid is duidelijk wat anders dan een vlezige koe met korte, bolle ribben’, stelt Hamoen.

Vanaf april zal de fokwaarde openheid ook de nieuwe definitie hebben. ‘Voor de fokwaardeschatting zijn eerst van een aantal jaren de nieuwe gegevens nodig

om nieuwe parameters als correlaties en erfelijkheidsgraden te kunnen schatten’, licht Mathijs van Pelt van team Animal Evaluation Unit van CRV, het moment van introductie toe. Van Pelt onderschrijft dat openheid een duidelijk ander kenmerk is geworden. ‘De oude openheid was negatief gecorreleerd met conditiescore, de nieuwe neutraal. Hierdoor is nu dus wél gelijktijdig vooruitgang voor openheid en conditiescore te boeken. Dit kan een pluspunt zijn om makkelijk te managen koeien te fokken.’

Een lage score voor openheid geldt vanaf april niet meer per definitie voor een koe met gesloten ribben, maar ook voor een koe met weinig welving en platte ribben.

‘Door ook te kijken naar inhoud en conditiescore wordt dit wel duidelijk’, vertelt Hamoen. ‘Heeft een stier fokwaarden met weinig inhoud en een hoge conditiescore, dan vererft hij vlezige, ronde koeien met niet de gewenste hoek van de ribben. Een stier met veel inhoud en een lage conditiescore geeft lange ribben met veel ruimte ertussen, maar niet de gewenste welving.’

Een stier die dochters geeft met veel welving boven in de ribben en een mooie schuine ligging van de ribben krijgt een hoge fokwaarde voor openheid.

Hogere betrouwbaarheid genoomfokwaarden Meer informatie en een verbeterde correlatie tussen de fokkerijlanden die deelnemen in het project EuroGenomics zorgen ervoor dat de betrouwbaarheden van de genoomfokwaarden gemiddeld

54

ongeveer drie tot vijf procent stijgen.

De referentiepopulatie van stieren is inmiddels gestegen van 12.000 naar ruim 20.000. Ook zorgen de verbeterde correlaties van de fokwaarden tussen de lan-

den voor hogere betrouwbaarheden. Zo stijgt de betrouwbaarheid van de NVI met vijf procent naar zestig procent. De grootste stijging is voor vruchtbaarheid; van 43 naar 61 procent.

V EVE ET EE TE EL ET L T j am nu aar rit 12 / 2 0 21 03 0 9

VX05-fokwaarde openheid.indd 54

19-03-13 12:50

toekomstplannen: fokwaarden voor lactose en levensproductie en het gebruik van composites Er zijn diverse onderzoeken gaande rondom nieuwe fokwaarden of aanpassingen daarvan, zo meldt Roel Veerkamp, coördinator van Genetische Evaluatie Stieren (GES). ‘GES heeft het rekencentrum AEU bijvoorbeeld opdracht gegeven om opnieuw te kijken naar de Inet-formule nu FrieslandCampina het voornemen heeft om te stoppen met de negatieve grondprijs in de melkprijsbepaling. GES halveerde vorig jaar al de invloed van de negatieve grondprijs in de Inet-formule en paste ook de vet-eiwitwaardering aan. We kijken eveneens naar de mogelijkheden van een fokwaarde voor lactose.’

Veerkamp meldt dat er ook wordt gekeken naar de mogelijkheden om fokwaarden voor genoomstieren om te rekenen door Interbull. ‘Een stier met een genoomfokwaarde in Duitsland op basis van de Duitse RZG kan daardoor straks ook een NVI-genoomfok-

Stabielere fokwaarde levensduur

waarde krijgen. De eerste testbestanden zijn al via Interbull uitgewisseld. Een spannende tijd breekt aan voor de algemene beschikbaarheid van genoomfokwaarden voor stieren en hoe die zich zal ontwikkelen.’

Op de agenda staat ook een onderzoek naar een fokwaarde voor levensproductie. ‘Dat is een fokwaarde die de levensproductie voorspelt aan de hand van levensduur, productie en persistentie’, aldus Veerkamp.

GES discussieert met haar leden ook over de mogelijkheden om de exterieurfokwaarde voor bovenbalkkenmerken te berekenen uit de onderbalkkenmerken. Nu nog bepaalt de score van de inspecteur voor bovenbalkkenmerken de fokwaarden voor de bovenbalkkenmerken. Door deze te berekenen via de zogenoemde composites sluit de fokwaarde beter aan bij andere landen die al langer deze systematiek volgen.

Fokwaarde kalvervitaliteit uitgesteld

Voortaan wordt er gewacht met het meenemen van informatie voor de levensduurfokwaarde totdat een dier 270 dagen aan de melk is. Diverse stieren vertoonden met het aan de melk komen van talrijke fokstierdochters sterke schommelingen in levensduur: na een tijdelijke dip (een deel van de dochters verlaat vroeg het bedrijf) steeg de levensduurfokwaarde weer naar oorspronkelijk niveau, omdat de overgebleven dochters wel langer op het bedrijf blijven lopen.

Wachten met het meenemen van deze vroege informatie voor levensduur moet zorgen voor een stabielere fokwaarde levensduur. In de periode tot 270 dagen wordt gerekend met de verwachtingswaarde of genoomfokwaarde.

De in april geplande introductie van de nieuwe fokwaarde kalvervitaliteit gaat niet door. Volgens Geart Benedictus, voorzitter van de stichting Genetische Evaluatie Stieren (GES), zijn er over de nieuwe fokwaarde onder de GES-leden nog te veel onduidelijkheden om deze nu al te introduceren tijdens de komende Interbull-draai.

‘De onderzoeksmethode en de berekeningen van de fokwaarde lijken goed, maar we willen de

resultaten nog eens goed bekijken met de GES-deelnemers’, aldus Benedictus. Benedictus wijst daarmee naar de fokwaardeverschillen tussen rassen. Dat pakt nadelig uit voor brown swiss, jersey, fleckvieh en montbéliarde.

GES gaat onder meer kijken naar de manier van publicatie van de fokwaarde kalvervitaliteit: op relatieve schaal, met een gemiddelde van honderd of op basis van absolute getallen (in percentages).

V E E T E E LT

VX05-fokwaarde openheid.indd 55

maaRt

2

2 0 1 3

55

19-03-13 12:51

Toekomstplannen: fokwaarden voor lactose en levensproductie en het gebruik van composites Er zijn diverse onderzoeken gaande rondom nieuwe fokwaarden of aanpassingen daarvan, zo meldt Roel Veerkamp, coördinator van Genetische Evaluatie Stieren (GES). ‘GES heeft het rekencentrum AEU bijvoorbeeld opdracht gegeven om opnieuw te kijken naar de Inet-formule nu FrieslandCampina het voornemen heeft om te stoppen met de negatieve grondprijs in de melkprijsbepaling. GES halveerde vorig jaar al de invloed van de negatieve grondprijs in de Inet-formule en paste ook de vet-eiwitwaardering aan. We kijken eveneens naar de mogelijkheden van een fokwaarde voor lactose.’

Veerkamp meldt dat er ook wordt gekeken naar de mogelijkheden om fokwaarden voor genoomstieren om te rekenen door Interbull. ‘Een stier met een genoomfokwaarde in Duitsland op basis van de Duitse RZG kan daardoor straks ook een NVI-genoomfok-

Stabielere fokwaarde levensduur

waarde krijgen. De eerste testbestanden zijn al via Interbull uitgewisseld. Een spannende tijd breekt aan voor de algemene beschikbaarheid van genoomfokwaarden voor stieren en hoe die zich zal ontwikkelen.’

Op de agenda staat ook een onderzoek naar een fokwaarde voor levensproductie. ‘Dat is een fokwaarde die de levensproductie voorspelt aan de hand van levensduur, productie en persistentie’, aldus Veerkamp.

GES discussieert met haar leden ook over de mogelijkheden om de exterieurfokwaarde voor bovenbalkkenmerken te berekenen uit de onderbalkkenmerken. Nu nog bepaalt de score van de inspecteur voor bovenbalkkenmerken de fokwaarden voor de bovenbalkkenmerken. Door deze te berekenen via de zogenoemde composites sluit de fokwaarde beter aan bij andere landen die al langer deze systematiek volgen.

Fokwaarde kalvervitaliteit uitgesteld

Voortaan wordt er gewacht met het meenemen van informatie voor de levensduurfokwaarde totdat een dier 270 dagen aan de melk is. Diverse stieren vertoonden met het aan de melk komen van talrijke fokstierdochters sterke schommelingen in levensduur: na een tijdelijke dip (een deel van de dochters verlaat vroeg het bedrijf) steeg de levensduurfokwaarde weer naar oorspronkelijk niveau, omdat de overgebleven dochters wel langer op het bedrijf blijven lopen.

Wachten met het meenemen van deze vroege informatie voor levensduur moet zorgen voor een stabielere fokwaarde levensduur. In de periode tot 270 dagen wordt gerekend met de verwachtingswaarde of genoomfokwaarde.

De in april geplande introductie van de nieuwe fokwaarde kalvervitaliteit gaat niet door. Volgens Geart Benedictus, voorzitter van de stichting Genetische Evaluatie Stieren (GES), zijn er over de nieuwe fokwaarde onder de GES-leden nog te veel onduidelijkheden om deze nu al te introduceren tijdens de komende Interbull-draai.

‘De onderzoeksmethode en de berekeningen van de fokwaarde lijken goed, maar we willen de

resultaten nog eens goed bekijken met de GES-deelnemers’, aldus Benedictus. Benedictus wijst daarmee naar de fokwaardeverschillen tussen rassen. Dat pakt nadelig uit voor brown swiss, jersey, fleckvieh en montbéliarde.

GES gaat onder meer kijken naar de manier van publicatie van de fokwaarde kalvervitaliteit: op relatieve schaal, met een gemiddelde van honderd of op basis van absolute getallen (in percentages).

V E E T E E LT

VX05-fokwaarde openheid.indd 55

MAART

2

2 0 1 3

55

19-03-13 12:51

56

VX05_p56.indd 56

V E E T E E LT

MAART

2

2013

19-03-13 09:19

DIERGEZONDHEIDSNIEUWS

De drie fasen van de droogstand transitie genoemd. Het melkklierweefsel gaat zich ontwikkelen en de melkproductie komt weer op gang. In deze periode is de koe erg gevoelig voor nieuwe infecties. Mogelijk speelt de weerstand van de koe hier een rol. Die kan door stress en onvoldoende voeropname verminderd zijn, ook de hygiëne van de huisvesting kan van invloed zijn.

Het voortijdig op gang komen van de melkproductie en het uitlekken van melk is mogelijk ook een risico.

Goed management

Dit is de tweede aflevering in een reeks van drie over de droogstand. De eerste ging over het voorbereiden van de koe op de droogstand. De eerste fase wordt involutie genoemd, dit is de periode direct na droogzetten waarin de melkproductie stopt en de uier opdroogt. In deze periode is er een verhoogde kans op het oplopen van nieuwe infecties.

Dit heeft verschillende oorzaken, zoals een te hoge melkproductie bij droogzetten en het niet gesloten zijn van het slotgat en het tepelkanaal.

In de tweede fase, steady state of stabiele fase, gebeurt er niet zo veel. Dit is een periode van rust en herstel, waar oude cellen vervangen worden door nieuwe cellen. In deze periode is het risico op nieuwe infecties klein.

De laatste fase, voor afkalven, wordt de

Een groot aantal van deze risico’s is te verkleinen door management. Te denken valt aan het sturen op de juiste conditiescore bij droogzetten en deze ook vasthouden tijdens de droogstand. Een goede voeding zowel tijdens de lactatie als de droogstand is een vereiste; voor de juiste conditie, een optimale weerstand, het stur0en van de melkproductie voor droogzetten en rondom afkalven. Ook een goede speenconditie, een juiste melktechniek, hygiëne rondom (droogzet)behandelingen en van de huisvesting (droog en schoon) verlagen de infectiedruk.

Indien nodig kan voor bepaalde koeien aanvullende droogzettherapie, in overleg met de dierenarts, overwogen worden (selectief droogzetten). Is er een droogzetter nodig die bestaande subklinische infecties geneest? Of is een droogzetter nodig die langdurig werkt tot aan de meest risicovolle periode rondom afkalven? Om een keuze te maken voor een droogzettherapie is het belangrijk om melkmonsters van koeien met uierontsteking te laten onderzoeken. Weten welke kiemen er op het bedrijf een rol spelen is noodzakelijk, zowel voor een eventuele therapiekeuze als voor het nemen van de juiste managementmaatregelen.

Het risico op infecties (IMI = intramammaire infectie van de uier) is het grootst aan het begin en aan het eind van de droogstand RISICO OP INFECTIE TIJDENS DROOGSTAND

verhoogde gevoeligheid voor nieuwe IMI

DROOGZETTEN

INVOLUTIE

incidentie van nieuwe IMI is laag

STEADY STATE

verhoogde gevoeligheid voor nieuwe IMI

TRANSITIE

AFKALVEN

GASTCOLUMN DICK DE LANGE RUNDVEEDIERENARTS BIJ DAP HORST E.O.

Aparte droogzetgroep Aan het einde van de lactatie wil elke veehouder zijn of haar koeien vlot en correct droogzetten. Liefst met een zeer lage melkproductie per dag, géén stress voor de koe en met voer waarvan de koe prima blijft eten.

Het doel is bekend: een koe die weinig melk produceert bij droogzetten loopt zeer weinig risico op melk uitliggen na het droogzetten. Het met smaak blijven eten van de pas droogstaande koe zorgt voor een prima algemene weerstand, waarbij de restmelk in de uier snel wordt afgebroken en opgeruimd. Maar hoe maak je als veehouder deze moeilijke omslag voor de koe tot een aangename verandering, zonder stress en ongelukken?

De koe is een kuddedier, dus zoek meerdere koeien bij elkaar die ongeveer gelijk gaan afkalven (over zes tot acht weken) en maak hier één aparte groep van. Deze ‘droogzetgroep’ start op maandag of dinsdag en krijgt alleen het voer van de droogstaande koeien. Een week lang worden deze koeien als laatste gemolken (twee keer per dag). Na een week is de melkgift gedaald naar tien tot twaalf kilogram melk per dag. Dan kunt u als veehouder op een vaste ochtend deze dieren keurig behandelen voor de droogstand met injectors, bekappen, scheren en ontvliegen.

Na het droogzetten kan het hele groepje koeien bij de droogstaande dieren zonder stress. Nu heeft u twee weken vrij van ‘droogzetkoeien’ en dan herhaalt deze cyclus zich weer. Een van onze melkveehouders vindt het een van de mooiste uitvindingen van de laatste jaren!

V EVE ET EE TE EL ET L TJ A M NA UA A RR TI 12 / 2 0 21 03 0 9

VX05-Boehringer.indd 57

57

19-03-13 13:04

Ga voor een laag celgetal!

Vacature Lutgo zoekt boeren die minimaal 1 of 2 jaar in Nieuw-Zeeland willen wonen, werken en leren.

Heb je ervaring in de veeteelt, ben je tussen de 20 en 30 jaar en heb je de ambitie om tot de beste in je vak te horen? Meld je dan nu aan op onze website www.lutgo.nl of stuur je CV naar info@lutgo.com Voor meer informatie kun je bellen met Christine: 06-18061110

58

VX05_p58.indd 58

V E E T E E LT

MAART

2

2013

19-03-13 09:25

K E U R I N G

Met nieuwe locatie ook weer sportieve competitie op de UFF-wintershow

Annie wint spannende strijd Geen Breukelen meer, maar Houten. De fraaie nieuwe locatie was ook het platform voor krachtige koeien op de Utrechtse UFF-wintershow. Goldwyndochter Annie 153 mocht het algemeen kampioenschap op haar naam te schrijven. tekst Alice Booij

videoimpressie www.veeteelt.nl

H

et waren meteen beste vaarzen die op vrijdag 8 maart op de Zilfia’s Hoeve de ring betraden. Vaarzen met breedte- en hoogtematen en kracht in het lijf. De jongste rubriek dieren werd aangevoerd door Hedra Delta Remarlinde (v. Fidelity) van Eef en Arjen Vernooij uit Schalkwijk. Met haar opvallend beaderde en lange uier bleef ze de in bovenbouw sterkere Veelust Marie 625 (v. D Sammy) van Veelust bv uit Kamerik voor.

In de eveneens goed gevulde tweede rubriek kwam vrij gemakkelijk Neerduist Gold Petra op kop. De Goldwyndochter van Jan van de Hengel uit Bunschoten combineerde maat, lengte en openheid met een fantastisch hoge en brede achteruier. Ook de brede uier van de sterke en diepere Dellia 97 (v. Legend) van de gebroeders Van der Wind uit Woudenberg imponeerde, maar ze moest in type en lengte Petra voor laten gaan. Petra kreeg de titel, met Dellia op de reserveplek.

Sympathieke Jantje 196 De familie Van der Wind had ook in de middenklasse een troef. Jantje 196 (v.

Peinzer Boy) won in 2012 de vaarzentitel. Ze had een week of zeven voor de keuring gekalfd, straalde aan alle kanten melk uit en liep op droge benen. In balans tussen lijf en uier moest ze echter haar meerdere erkennen in Hedra Lize 707 (v. Lawn Boy) van Vernooij. Met niet het laatste melktype, maar wel met sterke overgangen en een hoge en brede achteruier was Lize de meest complete.

Echter, ook bij de middengroep kwamen de kampioenen uit de tweede rubriek.

Daar liep de fijne Stormaticdochter Hilligje 126 van Wim van de Fliert uit Renswoude er duidelijk uit met een lange en hoog aangehechte uier en meer diepte en breedte in de voorhand. Maar ook had ze een wat vlakker kruis dan de zeer

ruim ontwikkelde Ingrid 121 (v. Lucky Lawrence) van Freek de Jong uit Montfoort. Jury Tjebbe Huybrechts verkoos Hilligje tot kampioene en wees Ingrid als reserve aan voor de middengroep.

Een passend duo, waarbij Peinzer Boydochter Jantje gedurende de dag aan sympathie won en opklom naar een derde plek in de kampioenskeuring.

Neerduist Gold Petra (v. Goldwyn), kampioene vaarzen Prod.: 2.00 193 5683 4,05 3,32 lw 107 l.l.

Van der Wind en Woudenberg Vader en zoon Vernooij visten zo net naast de prijzen, maar hadden in de oudste rubriek koeien Delta Alana (v. Mascol).

Met bijzonder veel jeugd, breedte en een sublieme uier kwam ze op kop, voor de rode Zoe 9. Deze zesdekalfs Tacodochter van Ron Korrel uit Wilnis kwam, ondanks veel lengte en kracht, in uier tekort voor het eremetaal. Opnieuw meldde zich een koe uit de stal van de broers Van der Wind, die ook de bedrijfsgroepen wonnen. Het was Gerta 1 (v. Janos) die haar prachtige wigvorm en sterke benen in de strijd gooide en haar balansrijke stalgenote en algemeen kampioene van 2012, Geesje 100 (v. Classic), voorbleef.

Maar Gerta kwam Annie 153 tegen, de Goldwyndochter van De Jong die veel capaciteit combineerde met een lange en brede uier. Haar kruisligging was wat vlak en haar beengebruik kon soepeler, maar dat belette Huybrechts niet om de kampioenstitel aan Annie te geven. Annie wist daarmee haar prestatie van vorig jaar – reservekampioene in de middenklasse – te verbeteren met Gerta 1 op de reserveplek. De broers Van der Wind sleepten zo hun tweede reservetitel in de wacht, terwijl De Jong twee titels mee naar huis nam. Ook Vernooij bood stevig partij. Zo maakten meer deelnemers de strijd spannend. Met de nieuwe locatie lijkt ook de sportieve competitie in Utrecht weer helemaal opgelaaid. l

Hilligje 126 (v. Stormatic), kampioene midden Prod.: 2.00 549 13.181 4,24 3,26 lw 101

Annie 153 (v. Goldwyn), algemeen kampioene Prod.: 3.05 411 15.271 4,09 3,30 lw 117

V E E T E E LT

VX05-UFF.indd 59

maar t

2

2 0 1 3

59

18-03-13 13:12

K O E R I E RT J E S

Voor info/opgave: Veeteelt Postbus 454 – 6800 AL Arnhem tel.: 026 38 98 823 advertenties@crv4all.com www.veeteelt.nl

ZAAGSEL Voor al uw showartikelen en meer!

Een greep uit ons assortiment:

Xsires is gespecialiseerd in het inkruisen van andere rassen op met name de holsteinkoe. De praktijk wijst uit dat dit de snelle oplossing is tot een duurzame, vruchtbare, efficiënte melkkoe met een hoger rendement.

• Shampoos en sprays • Showhalsters • Scheerapparaten o.a.

Aesculap, Heiniger, Andis • Udder Comfort • Carhartt werkkleding • Kalveropfokartikelen • Cadeau-artikelen • Ariat-laarzen • Voorbrengkleding

Xsires, de enige echte specialist in inkruisen!

(Bio)brandstofkorrels (pellets) Nu ook leverbaar LAVA3, ligboxstalstrooisel Alleen de goedkoopste durft zijn prijs erbij te vermelden Af pakhuis, excl. btw

Gemengd zaagsel Bijna stofvrij € 3,00 Wit zaagsel € 3,65 Franco huis Ook los gestort mogelijk per 43 m3

Tevens gezeefde witte of gemengde vezel in pakken of los gestort per 43 m3

NIEUW!

Livestock Show Equipment Erica Rijneveld Tel.: +31 651527489 E-mail: info@showequip.com

Xsires crossbreeding b.v.

Tel.: 0566-622765

Bezoek onze website; www.showequip.com en maak kennis met ons eenvoudige bestelsysteem!

Rasino, één van de allerbeste Rau-zonen! bevruchting +7

Hans Kerkhof | 06 52684393 Henk Schoonvelde | 06 21827019

w w w.xs i re s . c om in f o @xs i re s . c om

EIWITTOPPER! FRISO CV aAa 453

Telefoon (072) 503 92 02 Fax (072) 503 98 35

Bos rubber, de rubberspecialist voor koe- en jongveematrassen.

Al jaren een begrip!

Vijf jaar 100% garantie.

Tel. 0224-57 14 68 www.bosrubber.nl

www.delangebv.nl Houtvezel en zaagselhandel

DE LANGE B.V. URSEM

Exclusive semen biedt aan: Sperma van Hoekland Maik, Mascol, Shogun, Goldwyn, Stadel, Astronaut, Outside, Starleader, Rudolph, Kite, Blackstar, Penstate, Lheros, Jocko, Talent, Starbuck, Design, Stardust, Stormatic, Rustlet, Lightning rf, Steinmann, Titanic en vele meer.

Ga voor het actuele aanbod en prijzen naar Exclusive semen / Marktplaats/ Boerenspul.

Of bel naar tel.nr.: 06-30499112

Veehouders opgelet!

M. Beatrix 39 L. Prod. 118.338 5,41% v.

4,28% e.

Wereldrecordhoudster eiwitproductie v. Russel mv. Rogeer (Tops) Fokker: Theo Spruit, Zegveld Eerste dochters aan de melk!

Prijs € 16,00 per dosis, zie www.veecom.nl

ndd 1

VEECOM Hoofdweg 27, 9627 PA Hellum Tel. 0598-421729/432343 Fax. 0598-432806 E-mail: info@veecom.nl Website: veecom.nl

60

V E E T E E LT

04 mrt 2_koeriertjes2013.indd 60

MAART

2

• roosters opruwen • voergoot coating • plex-top melkstalvloeren

multiservice

Geesbrug Tel.: 0524-291637 Fax: 0524-291687 www.gavdsleenkunststofvloeren.nl

EEN BEGRIP IN ANTISLIP

31-05-2012 13:53:24 Nu m webshoet p!

www.wennemars.nl

2013

19-03-13 13:56

ALH 2013 | 02 Koeriertje Algemeen_ALH Hebt Hebtuueen eenOEB OEB tekort tekortininuw uwrantsoen? rantsoen?

Gebruik: : eiwit goedkoop Gebruik microbieel

goedkoop microbieel eiwit • verbetert de voerbenutting • verbetert de voerbenutting • bespaart op de voerkosten

• bespaart op de voerkosten goedkoop goedkoopmicrobieel microbieeleiwit eiwit • verbetert de voerbenutting • verbetert de voerbenuttingeiwit goedkoop microbieel ••verbetert de voerbenutting •verbetert bespaart op de voerkosten goedkoop microbieel eiwit voerbenutting • bespaart opde de voerkosten

verbetert dede voerbenutting •••bespaart op •bespaart verbetert voerbenutting opvoerkosten voerkosten • bespaart op de voerkosten • bespaart op de voerkosten

bben voor toepassing g hebben voor toepassing eed Ingredients BV tra Feed Ingredients BV stra.com peerstra.com

.com stra.com

bben voor toepassing g hebben voor toepassing eed Ingredients BV tra Feed Ingredients BV stra.com m peerstra.com gram bben voor toepassing g hebben voor toepassing eed Ingredients BV .com tra Feed Ingredients BV stra.com mte stra.com peerstra.com

m.com stra.com gram

mte m gram

mte stbus 160, 8530 AD Lemmer

Postbus 160, 8530 AD Lemmer 514 569 001, Fax +31 (0)514 569 002 31 (0)514 569 001, Fax +31 (0)514 569 002 peerstra.com, www.speerstra.com ail@speerstra.com, www.speerstra.com

stbus 160, 8530 AD Lemmer Postbus 160, 8530 AD Lemmer 514 569 001, Fax +31 (0)514 569 002 31 (0)514 569 001, Fax +31 (0)514 569 002 peerstra.com, www.speerstra.com ail@speerstra.com, www.speerstra.com

stbus 160, 8530 AD Lemmer Postbus 160, 8530 AD Lemmer 514 569 001, Fax +31 (0)514 569 002 31 (0)514 569 001, Fax +31 (0)514 569 002 www.speerstra.com peerstra.com, ail@speerstra.com, www.speerstra.com

www.speerstra.com www.speerstra.com

ERKENDE ET-TEAMS

FOKVEEVEILING FOKVEEVEILING ruime ruimekeuze keuzein in EXCLUSIEVE EXCLUSIEVEDEKSTIEREN DEKSTIEREN

Cloppenburg Lingen

RENDEMENT UIT TOPGENETICA

Woensdag maart Dinsdag 20 9 april Aanvang: Aanvang: 10.00 10.00 uur uur

••Hoge Hogeproducties producties ••Hoge gehaltes Hoge gehaltes ••Hoge Hogegezondheidsgezondheidskenmerken kenmerken ••Internationale Internationalestiervaders stiervaders ••Internationale Internationalekoefamilies koefamilies ••Top Topexterieur exterieur

450 273 afgekalfde afgekalfde vaarzen, vaarzen, dekstieren, 1337stuks jongvee, 7 jongvee.

27stuks mestkalveren. . ibr-vrij ibr-vrij bvd-vrij bvd-vrij lepto-vrij lepto-vrij

••Scherp Scherpgeprijsd geprijsd •• ••Dekgarantie Dekgarantie ••Lepto, Lepto,Para, Para,IBR, IBR,BVD BVD--vrij vrij ••Uitstekend Uitstekendadvies advies

Bernd Bernd Emme, Emme, tel.: tel.: 0049170/3313931 0049170/3313931

Contact: Contact: Johan Johan Bergsma, Bergsma, tel.: tel.: 0654253636 0654253636

Catalogus: Catalogus: www.weu.de www.weu.de Tel.: Tel.: 00494403/93260 00494403/93260

www.dekstieren.nl www.dekstieren.nl ENKELE BESTE +€100,– DEKSTIEREN Te koop:

dierenarts tel.: 0344-682727 DE CROB embryotransfer fax: 0344-682288

FREEK LOK EN BERT SCHUTTE dierenartsen Dronten tel.: 0321-317275

per Tel. koe per jaar 06-51608017

GOED

woensdag 27 maart in de IJsselhallen te Zwolle Aanvang 09.15 uur Entree € 7,50

EMBRYO’S FOKVEE KI-STIEREN DEKSTIEREN Kiezen voor kwaliteit!

Tel.: 0511-424243 Fax: 0511-423525 info@alh-genetics.nl www.alh-genetics.nl www.embryosale.com

Wij zijn zijnuw uwleverancier leverancier voor: Wij voor:

Uw leverancier voor:

Stalinrichtingnieuw nieuw-enen gebruikt •• Stalinrichting gebruikt Ventilatiegordijnen/nokken Melkwinning J.A. •• Ventilatiegordijnen • Kunstof éénlinghokken volgens europese • Ventilatienokken kanOok u helpen als koppelbaar te leveren.

• richtlijnen.

Kunststof wanden voor Robotruimtes etc.

Kunststof eenlingboxen

onafhankelijk adviseur Wij zijnuw uwleverancier leverancier voor: bij: Wij zijn voor:

BETER Pensverzuring?

Kijk op gezondepens.nl

www.dairystars.com

Laat zien wat u te koop heeft!

Embryo’s, dekstiertjes, fokvee en sperma.

Tom Schonenberg 06-51979380

Stalinrichtingnieuw nieuw-enen gebruikt •• Stalinrichting gebruikt - Advies en begeleiding Ventilatiegordijnen/nokken •• Ventilatiegordijnen • Kunstof éénlinghokken volgens europese aanschaf melkrobot/melkstal • Ventilatienokken Ook koppelbaar te leveren.

• richtlijnen.

Kunststof wanden voor Robotruimtes etc.

- Melkstallenbouwadvies

- Onafhankelijk advies bij problemen (geschillen) veroorzaakt door Hanzeweg 10, 7241 CR Lochem de melkinstallatie tel. 0573-254983 fax 0573-251452 Verder stalinrichting -allerhande Optimalisatie www.greutink.nl en ventilatiegordijnen en nokken melkstal/melkrobot zowel nieuw als melken) gebruikt (meten tijdens

BEST

Hanzeweg 10, 7241 CR Lochem J.A. (Johan) Grolleman tel. 0573-254983 fax 0573-251452 038-4606033 / 06-45312042 www.greutink.nl www.melkwinningja.nl

OMDAT NIET ALLE MENGERS HETZELFDE ZIJN

Zzp’er zoekt werk in de melkveehouderij.

Voor afspraak en informatie:

Tel.: 31 (0)529 470999 www.wennemars.nl

Wilt u gebruikmaken van mijn diensten?

Bel Marc van Wijnen woensdag maart uit Well27 (Gld.) in de IJsselhallen te Zwolle 06-12680260 Aanvang 09.15 uur Entree € 7,50

V E E T E E LT V E E T E E LT Naamloos-6 1

04 mrt 2_koeriertjes2013.indd 61 03 mrt 1_koeriertjes2013.indd 65

MAART M A A RT

2 1

2 0 1 3 2 0 1 3

61 65

08-08-2011 16:31:43

19-03-13 13:56 05-03-13 13:16

K O E R I E RT J E S

Voor info/opgave: Veeteelt Postbus 454 – 6800 AL Arnhem tel.: 026 38 98 823 806 advertenties@crv4all.com www.veeteelt.nl

www.dairystars.com

Laat zien wat u te koop heeft!

Embryo’s, dekstiertjes, fokvee en sperma.

Tom Schonenberg, 06-51979380

Postbus 160, 8530 AD Lemmer, The Netherlands Phone: +31(0)514 569001, fax +31 (0)514 569002 E-mail: mail@speerstra.com, Website: www.speerstra.com

Adverteren?

Voor maar € 5,25 per regel per uitgave van Veeteelt is een Koeriertje een erg goedkope manier van adverteren.

U kunt uw Koeriertje via e-mail zenden naar: jannet.fokkert@crv4all.com

62

V E E T E E LT

04 mrt 2_koeriertjes2013.indd 62

MAART

2

2013

19-03-13 13:56

A G R A R I S C H

O N R O E R E N D

Quotum ABC

G O E D

Agrarische Bemiddeling Advies, Taxaties en Vastgoed

Bert Linders

GEVRAAGD EN AANGEBODEN

 LEASEMELK 2013/2014  KOOPMELK 2013/2014  TOESLAGRECHTEN

BEL VRIJBLIJVEND VOOR HET MEEST ACTUELE AANBOD T: 0485-310343 • M: 06-51571131 • F: 0485-310853 l: www.quotumabc.nl E: info@quotumabc.nl Ook buiten kantooruren bereikbaar

MET SPOED GEVRAAGD: • TOESLAGRECHTEN • PSEUDO-VERLEASERS • KOOPMELK • PERCELEN LANDBOUWGROND 3-20 ha • AMMONIAKRECHTEN OVERIJSSEL • VARKENSRECHTEN

AANGEBODEN: • CULTUURGROND: BEERZERVELD 9 HA

ZUIDERSMA Agro BV

Info kantoor Leek bij Pieter Visser Tel.: 0594-517315 of 06-22800290 Fax: 0594-516700

• MELKVEE- AKKERBOUWBEDRIJF: NES 30 HA, UITSTEKENDE GROND • MELKVEEBEDRIJF: NOORD/NOORDOOST-DRENTHE 80 TOT 100 HA • TOESLAGRECHTEN: € 353,- t/m € 4.950,- PER RECHT • KOOPMELK: 4,092, 4,323, 4,186 LBR. LEASEMELK: 4,15 t/m 4,337

Aanbod: diverse partijen TSR Gevraagd: koopmelk 2013/2014

• AMONIAKRECHTEN OVERIJSSEL: DIVERSE PARTIJEN OP DIVERSE PLAATSEN VOOR MEER INFO EN AANBOD: WWW.GANTVOORT.NL

Wij bieden u zekerheid en een vlotte afwikkeling!

www.zuidersma.nl

VESTIGINGEN IN NIJVERDAL EN AALTEN

V E E T E E LT

VX05_P63AOG.indd 63

TEL.: 0543-476980 FAX.: 0543-476024

MAART

2

2 0 1 3

63

19-03-13 13:53

A G E N D A

2013

ADVERTEERDERSINDEX

Fokveeshow Lochem te Barchem/Zwiep (Gld.) Wintershow Zwolle te Zwolle (Ov.) Fokveeveiling te Hamm (Duitsland) Eurogénétique te Epinal (Frankrijk) Avondbloesemshow te Zoelen (Gld.) Nacht van de Holstein te Libramont (Wallonië) NK veebeoordelen voor studenten te Meppel (Dr.) Fokveeveiling te Lingen (Duitsland) Fokveeveiling te Leer (Duitsland) Fokveeveiling te Osnabrück (Duitsland) Nationale Champions League te Molenschot (N.Br.) Fokveeveiling te Krefeld (Duitsland) Fokveeveiling te Bitburg (Duitsland) Fokveeveiling te Cloppenburg (Duitsland) Saksische Holsteindagen te Leipzig (Duitsland) Veeteeltshow Bocholt te Bocholt (L.) E urogenes Summer Sale, JK Eder te Woudrichem (N.Br.) Fokveedag te Sint-Niklaas (O.Vl.) 26 mei 1 juni Fokveedag te Putten (Gld.) 1 juni Fokveedag Twente te Saasveld (Ov.) 12-13 juni Duitse nationale show te Oldenburg (Duitsland) ALH at Home Sale te Damwoude (Fr.) 15 juni 22 juni CRV Koe-Expo te Zwolle (Ov.) 3-4 juli Livestock Event te Birmingham (Groot-Brittannië) Deense nationale show te Herning (Denemarken) 4-6 juli 5 juli L uxemburgse nationale show te Ettelbrück (Luxemburg) Fokveedag Vlaams-Brabant te Bogaarden (Vl.Br.) 20 juli Fokveedag te Markelo (Ov.) 25 juli Landbouwtentoonstelling te Libramont (Wallonië) 26-29 juli Veekeuring Noord-Friesland te Wouterswoude 27 juli Dierenshow te Drenthe (Dr.) 3 augustus Landbouwtentoonstelling te Opmeer (N.H.) 5 augustus Fokveedag Noord-Veluwe te Oldebroek (Gld.) 10 augustus Fokveedag te Hellevoetsluis (Z.H.) 10 augustus Fokveedag West-Vlaanderen te Gistel (W.Vl.) 7 september 10-13 september Space te Rennes (Frankrijk) Open dag KI Kampen te Genemuiden (Ov.) 19 september World Dairy Expo te Madison (Verenigde Staten) 1-5 oktober Landbouw Vakbeurs te Den Bosch (N.Br.) 9-11 oktober 29-31 oktober Rundvee & Mechanisatie Vakdagen te Hardenberg (Ov.) 1-10 november Royal Winter Fair te Toronto (Canada) 10-16 november Agritechnica te Hannover (Duitsland) 19-21 november Rundvee Vakdagen te Gorinchem (Z.H.) Agribex te Brussel (België) 3-8 december 6 december Tulip Holstein Sale te Zwolle (Ov.) HHH-show te Zwolle (Ov.) 7 december 23 maart 27 maart 4 april 4-6 april 5 april 6 april 6 april 9 april 9 april 10 april 13 april 17 april 18 april 23 april 25-28 april 5 mei 25 mei

Ned er lan d Agrifirm.............................21 Agriprom...........................52 AI Total..............................15 Alta...................................38 AWE..................................22 Barenbrug..........................47 BUC Holland......................46 CRV.34, 35, 36, 37, 42, 50, 67 De Heus..............................6 Elanco................................46 Gantvoort, ’t......................63 Heemskerk..................16, 52 Innoseeds..........................56 Interfarms..........................63 K+S Benelux BV.................16 Koole & Liebregts........10, 11 Kristen...............................62 Limagrain............................2 Lutgo.................................58 MBS Beton........................22 Merial................................26

MSD Animal Health.............4 Nedap...............................47 Pfizer.................................68 Quotum ABC.....................63 Remon...............................58 Rocca Farm........................63 Rotogrind..........................62 Ruma-VSM........................62 Sinnige Boxcompost..........42 Strooiselbedrijf Sinnige.......58 Swaans Beton....................56 Trioliet...............................46 Van der Sanden.................63 Veeteelt website................53 Vervaeke...........................58 VisscherHolland.................46 WWS...................................3 Zuidersma Agro.................63

VOORUITBLIK

In t er b u l l en klim aat April 1 (12 april) – Veeteelt publiceert in het eerste aprilnummer de nieuwe Interbull-fokwaarden. Wie staat er bovenaan en komen er nieuwe stiervaders bovendrijven? Ook gaat een serie over klimaatneutraal boeren van start. Vanwege de indexdraai valt Veeteelt een dag later in de bus dan normaal.

Hu isvest in g en r u b r iek M arkt April 21 (25 april) – Wat voor trends zijn waar te nemen op het gebied van huisvesting? In de special in het tweede aprilnummer besteedt Veeteelt er uitgebreid aandacht aan.

Ruimte is er eveneens voor de rubriek Markt, terwijl Veeteelt ook een stierrapport publiceert.

Voor alle regionale, nationale en internationale evenementen rond de koe:

w w w. veeteelt. n l 66

V E E T E E LT

VX05-agenda.indd 66

maart

2

2013

19-03-13 14:20

AL MÉÉR DAN 9.500 VEEMANAGERGEBRUIKERS

DE STERK VERBETERDE VEEMANAGER Het meestgebruikte managementpakket is sterk verbeterd. Een melkveebedrijf goed managen betekent het juist beheersen van processen om zo de kwaliteit van uw koeien optimaal te benutten.

Als veehouder wilt u altijd beschikken over actuele en inzichtelijke informatie. VeeManager combineert daarvoor uw diergegevens. Het resultaat? De sterk verbeterde VeeManager maakt u nog beter!

• Online, dus altijd actueel en zonder verlies van gegevens.

• Sectordata automatisch gekoppeld, dus het is eenvoudig te voldoen aan wettelijke verplichtingen.

• Dagelijkse attentiepunten veestapel snel en overzichtelijk in beeld.

• Uitgebreid met detail dier.

• Zeer gebruiksvriendelijk.

• Bedrijfsdata automatisch aanwezig, dus geen handmatige invoer nodig.

Kijk voor meer informatie op www.crv4all.nl of bel de CRV Klantenservice: (088) 00 24 440.

CRV4ALL.NL

32-ALG-MRT.indd 1

14-03-13 14:17

VX04_p71.indd 40

04-03-13 09:31

V O ER

V O O R

B O E R

Kritisch over selectief droogzetten

Voerschandaal voor FrieslandCampina aanleiding voor ‘pittig gesprek’ met de voersector

FrieslandCampina boos over aflatoxine in voer Cees ’t Hart heeft zich namens FrieslandCampina hard uitgelaten over de aflatoxine-affaire van afgelopen twee weken. De topman van de zuivelcoöperatie meldde tijdens de presentatie van de jaarcijfers dat er binnen veertien dagen een pittig gesprek gevoerd zal worden met verantwoordelijken uit de voersector. ‘We zijn uitermate geïrriteerd over het voerschandaal. Het is goed om te zien dat het controlesysteem werkt, maar het mag natuurlijk niet gebeuren dat met aflatoxine besmet voer bewust is ingevoerd. Mocht er sprake zijn van een ‘gecalculeerd’ risico, dan is dat voor ons onacceptabel.’

FrieslandCampina profiteert juist afgelopen tijd van het melamineschandaal in China, waarbij bewust melamine in Chinese babymelk werd bijgemengd. Chinese ouders stapten vervolgens massaal over op het veilig gewaande babymelkpoeder uit Europa, waardoor FrieslandCampina de omzet flink zag stijgen.

Verhoog productie van grond en verdien 25.000 euro extra Een hogere productiviteit van landbouwgrond leidt op een bedrijf met 1.000.000 kilo melk en een intensiteit van 17.500 kg melk per hectare al snel tot 25.000 euro extra inkomen. Dat blijkt uit een vergelijking van vijftig melkveebedrijven door Blgg AgroXpertus en Dirksen Management Support (DSM).

De bedrijven werden ingedeeld in twee groepen op basis van de kvem-opbrengst per hectare. De tien beste bedrijven haalden gemiddeld 11.500 kvem van een hectare en realiseerden per honderd kilo melk 2,50 euro meer inkomen dan de tien minste bedrijven, die 7500 kvem van een hectare haalden.

Op zichzelf is deze uitkomst niet verrassend, beaamt John Baars, adviseur van DSM. ‘De boodschap is niet nieuw, maar als je meer geld wilt verdienen door een hogere productiviteit van de grond, dan is het wel belangrijk om dat ook met cijfers te onderbouwen.’ De randvoorwaarden voor een goede productie van de grond zijn volgens Baars de bemesting, het bodemleven en de ontwatering. ‘Op bedrijven met een hoge kvem-opbrengst zie je nooit water op het land staan, zie je weinig molshopen en wordt grasland tijdig doorgezaaid en vernieuwd.’

64

XV05-vvb.indd 64

V E E T E E LT

maart

2

Dierenartsen zijn kritisch op de mogelijkheden van selectief droogzetten. Dat viel op te maken uit een bijeenkomst voor dierenartsen van farmaceut Boehringer Ingelheim begin maart. Voorafgaand aan zijn lezing ‘Droogstand, wat adviseren we de veehouder?’ legde Christian Scherpenzeel, dierenarts bij de Gezondheidsdienst voor Dieren, de dierenartsen een stelling voor: ‘Selectief droogzetten geeft een verbetering van de uiergezondheid.’ Zeventig procent van de dierenartsen was het daarmee oneens. Na het betoog van Scherpenzeel bleek zelfs 89 procent het oneens met de stelling.

De kritische houding van de dierenartsen blijkt uit de onderzoeksresultaten die Scherpenzeel presenteerde niet onterecht.

Selectief droogzetten vermindert het antibioticaverbruik weliswaar, maar het leidt wel tot een toename van mastitis. Toch wil Scherpenzeel niet beweren dat selectief droogzetten geen optie is. Belangrijk is dat de juiste dieren (vaarzen met een celgetal lager dan 50.000 cellen per ml en koeien met minder dan 150.000 cellen per ml) daarvoor worden geselecteerd.

Boehringer-dierenarts Monique Driesse presenteerde de aanwezige dierenartsen een nieuwe droogzetter, Ubrostar. Deze droogzetter bevat drie typen antibiotica die aansluiten bij de drie fasen in de droogstandperiode, waarbij er aan het begin en aan het eind van die periode sprake is van een sterk verhoogd infectierisico. De droogzetter wordt onder andere namen al jaren gebruikt in Duitsland, Spanje en Italië.

Mogelijkheden voor een eigen bedrijf in Nieuw-Zeeland

Training als opstap voor bedrijf in Nieuw-Zeeland Om gemotiveerde arbeidskrachten voor melkveebedrijven aan te trekken, is op het Zuidereiland van Nieuw-Zeeland een speciaal programma opgezet. Het programma voorziet in scholing (praktijkgericht leren), huisvesting en een sociaal vangnet voor de werknemers. Na afloop van het programma zijn er goede mogelijkheden om een eigen bedrijf op te zetten. Christine van der Klei van werving- en selectiebureau Lutgo bemiddelt voor het scholingsprogramma in de regio Mid Canterbury. ‘Mensen die het tweejarig programma hebben gevolgd, komen vrijwel altijd in aanmerking voor een verblijfsvergunning en hebben dus de mogelijkheid om in Nieuw-Zeeland te blijven’, stelt zij.

Het programma is niet alleen voor jongeren die blijvend in Nieuw-Zeeland aan de slag willen, ook jongeren die van de veehouderij in Nieuw-Zeeland willen leren, zijn welkom.

2013

19-03-13 16:05

Recordomzet voor FrieslandCampina Zuivelcoöperatie FrieslandCampina heeft in 2012 met 10,3 miljard euro een recordomzet gehaald. De winst steeg met 26,9 procent tot 274 miljoen euro, zo meldt het zuivelconcern tijdens de presentatie van het jaarverslag.

De hogere winst kwam niet tot uiting in de melkprijs. De garantieprijs lag met 33,87 euro per honderd kg melk 8,3 procent lager dan in 2011. De uiteindelijke melkprijs inclusief toeslagen (weidepremie en prestatietoeslagen) bedraagt 36,68 euro per 100 kg melk.

FrieslandCampina-voorzitter Piet Boer stelt dat het zuivelconcern zich de komende jaren erop richt deze toeslagen te laten stijgen. Daarmee kunnen de verschillen in melkprijs tussen de leden oplopen. Zo maakte afgelopen jaar 74 procent van de coöperatieleden aanspraak op de weidepremie van 0,50 euro per 100 kg melk.

Piet Boer tempert de groeiverwachtingen van 15 tot 20 procent meer melk in 2020. ‘We willen dit jaar opnieuw een enquête uitvoeren onder de leden om te peilen wat de groeiverwachtingen zijn. Hoge voerprijzen en onzekerheid over mestwetgevingen zorgen wellicht nu voor andere cijfers.’

Veehouders gezocht voor project kuildichtheid Blgg AgroXpertus en Wageningen UR willen de dichtheidsbepaling van gras- en maiskuilen verbeteren. Daarom zijn ze op zoek naar melkveehouders en loonwerkers die willen meewerken aan het project ‘kuildichtheid’. Dit voorjaar willen de organisaties bij diverse bedrijven de werkelijke massa bepalen van de totale geoogste hoeveelheid gras. Belangstellenden kunnen zich melden bij Gerard Abbink van Blgg AgroXpertus of Herman van Schooten van Wageningen UR. Bedrijven die oogsten met machines die gewas kunnen wegen, hebben de voorkeur.

Werkelijke massa van de kuil is van belang om dichtheid te meten

Opslag in slurven is een hygiënische manier van bewaren

Lagere bewaarverliezen van bierbostel in slurf De bewaarverliezen van bierbostel nemen fors af als het product in een slurf wordt opgeslagen. Uit onderzoek van de Duitse Humboldt Universiteit blijkt dat opslag in een slurf het verlies aan droge stof beperkt tot 0,69 procent. ‘Bij een standaardwijze van opslag is dat vijf procent aan bewaarverliezen’, stelt Kai Kikkers, manager marketing en verkoop bij Beuker. Vanwege de hoge vochtigheid is het risico op bederf bij bierbostel vrij groot. Dankzij de vloeistofdichte en snelle afsluiting in een slurf blijkt het voeder beter houdbaar. De conservering van het product kan sneller beginnen en er lekken tijdens de bewaring geen sappen uit de opslag. Verder concluderen de onderzoekers dat opslag in slurven hygiënischer is, waardoor vermenging met schimmels uit een oude partij voer is uitgesloten.

Aan de verbeterde houdbaarheid hangt wel een prijskaartje: wie bostel laat lossen in een slurf betaalt per ton 6,5 euro extra. Kikkers: ‘Dat is inclusief plastic en is bovendien snel terugverdiend dankzij de lagere bewaarverliezen.

Daarnaast waarderen veehouders het gemak van deze opslagmethode.’ Beuker bedient sinds kort ook België met bierbostel in slurven.

Rundveehouder meest optimistische agrariër Binnen de Nederlandse landbouw hebben rundveehouders het vaakst plannen om hun bedrijf uit te breiden en er staat vaker dan gemiddeld een bedrijfsopvolger klaar. Dat blijkt uit cijfers over 2012 van marktonderzoeksbureau AgriDirect.

Nederlandse agrariërs zien hun toekomst zonniger tegemoet dan voorgaande jaren het geval was. Sectorbreed steeg het percentage ondernemers met uitbreidingsplannen, daalde het aantal ‘stoppers’ en steeg het aandeel bedrijven

met een opvolger. Volgens AgriDirect zijn deze parameters een goede graadmeter voor de stemming in de agrarische sector.

Van alle rundveehouders heeft 31,7 procent plannen om het bedrijf uit te breiden. Daarmee is de rundveehouderij de meest ambitieuze landbouwtak; onder akkerbouwers is dit 21,1 procent en onder tuinbouwers nog geen 13 procent.

Dezelfde trend is te zien onder de bedrijven met een opvolger: op graasdier-

bedrijven (met name rundveehouders) staat er bij 41 procent een opvolger in de startblokken. Bij akkerbouwbedrijven is dit 33,3 procent en onder varkens- en pluimveehouders 28,9 procent.

Inherent aan deze cijfers scoren rundveebedrijven eveneens een laag percentage ‘stoppers’. Samen met de veehouders die meerdere veeteelttakken combineren, scoren zij het laagst met respectievelijk 3,9 en 4,7 procent stoppers.

V E E T E E LT

XV05-vvb.indd 65

maart

2

2 0 1 3

65

19-03-13 16:05