Vt nov1 2013

JA A RG A N G 30

N R.18

NOVE MBE R 1

2013

I N D I T N U M M ER

S PE C I A L K E N N IS O N T W IK K E L IN G

H U ISV ESTIN G

FO KKERI J

Agrarisch onderw캐s zoekt naar afstemming met bedr캐fsleven

Hogere stikstofverliezen in vr캐loopstal

Topspeed Kodak in jongste ki-jaar meestgebruikte stier

VX18_cover.indd 2

04-11-13 14:47

een gezonde start

met het Kaliber® Jongvee Plan

Het Kaliber ® Jongvee Plan is een uitgebalanceerd jongvee-opfokprogramma voor een gezonde start bij de ontwikkeling van uw kalveren. Het programma zorgt uiteindelijk voor DUURZAME MELKKOEIEN met een HOGERE LEVENS PRODUCTIE. En dat is weer goed voor uw rendement!

Wilt u ook een optimale start voor uw kalveren? Neem dan contact op met één van onze specialisten of kijk op WWW.DE-HEUS.NL

WWW.DE-HEUS.NL dhv13010_marketing_kaliber_veeteelt_210x297.indd 1 VX14_p63.indd 63

06-09-13 16:41 09-09-13 15:38

VX15_p03.indd 3

24-09-13 10:06

Clerane

Fustead Al Scooby Do-ET

World Wide Sires B.V. | Specialist in fokkerij | Postbus 165, 8440 AD Heerenveen | Tel. 0513-672200 | België: Tel. 04772-39882 | www.wwsires.nl

beste gezondheidskenmerken: 107 UGH en pinkenstier

de stier voor Oman en Jocko bloedlijnen

hoog exterieur

Melarry Al McKenna

SHOT AL…

WWS_2013_09_Advertentie_Veeteelt_Liggend_WWS 23-09-13 12:13 Pagina 1

Meer melk uit voer PensEfficiënt > Gezonde pens > Goede voerefficiëntie > Optimale productie Meer weten? www.pensefficient.nl of T 088 488 10 12

AgrF_PensEfficient_adv_A4.indd 1 VX18_p04.indd 4

02-10-13 09:31 09:35 05-11-13

I NHOUD

RUBRIEKEN

7 8 15 47 49 53 60 62

Van de redactie Veeteeltvenster Even geen boer: jager Koeienbloempjes Dierenartspraktijk: uiersmet Boerengeluk: machineonderhoud Voer voor boer Agenda R E P O R TA G E S

18 Wilco van der Waaij legt focus op het maken van goede combinaties 40 Ierse ondernemingen zetten nieuw melkveebedrijf op als proefbedrijf voor starters 54 Reuter Dairy in VS gebruikt geen antibiotica ondanks productie van 14.000 kg melk per koe

Special Kennisontwikkeling

Interview Fokken op efficiëntie

25

50

Agrarisch onderwijs zoekt nieuwe manieren om lessen bij de praktijk aan te laten sluiten.

CRV introduceert twee aan duurzaamheid gerelateerde fokwaarden op de kaart.

HUISVESTING

22 Stikstofverlies uit vrijloopstal hoger dan uit ligboxenstal PORTRET

36 Harry Broekhuis, avonturier in de fokkerij KEURINGEN

39 Veekeuring Fryslân 46 Wintershow Zwolle ECONOMIE

Hoofdartikel Kodak neemt kop over van Fidelity In fors gegroeide Nederlandse inseminatiemarkt neemt voor het tweede jaar op rij een roodbontstier de leiding.

44 Rubriek markt: abnormale tijd op de kapitaalmarkt

10

Wilco van der Waaij:

Abigail Ryan:

’Voor een kalf geboren is, ’Van onze beginnersfouten heb ik de volgende com- profiteren startende onderbinatie al bedacht.’ 18 nemers.’ 40

Dan Reuter: ’Bij een goede weerstand genezen 7 op de 10 koeien met mastitis zichzelf.’ 54

V E E T E E LT

VX18-inhoud.indd 5

N O VE M B E R

1

2 0 1 3

5

05-11-13 14:03

Gezonde koeien kosten minder

GEZONDE KOEIEN KOSTEN MINDER

C: 16kosten minderC: Gezonde koeien M: 0 Y: 74 K: 57

25 M: 0 Y: 81 K: 67

C: 32 M: 0 Y: 100 K: 79

PMS: 4763

Gezonde koeien kosten minder

Gezonde koeien kosten minder

bot Ready

TM

for Automation

Robot Ready

TM

Gen-I-Beq BRAWLER

De ruim 1.000 dochters van BRAWLER bezorgen hem in Canada 2.751 LPI en 109 levensduur, waarmee hij een topper is! In Nederland / Vlaanderen scoort hij +211 NVI met +514 dagen levensduur.

Robot Ready

TM

Built for Automation BRAWLER vererft het ideale totaalpakket; niet alleen voor productie en exterieur, maar ook op zijn gebruiks- en gezondheidskenmerken scoort hij hoge cijfers. Dit verschaft BRAWLER de status: HealthSmart.

Genetics for Life, samen werken aan een duurzame veestapel‌

BAXTER X SHOTTLE

NL: 0582 134 961 BE: 0478 429 113 info@semex.net

www.semex.net Semex 2013 | 08 Av Veeteelt aug.indd 1

13-08-13 16:21

VA N

D E

R E D A C T I E

Jaap van der Knaap Een kijkje naar de melkveesector via ki-cijfers Het recent afgesloten ki-jaar levert weer een kleurrijk palet op aan ingezette stieren.

Foto: Harrie van Leeuwen

COLOFON Veeteelt is een uitgave van CRV BV en verschijnt tweemaal per maand, uitgezonderd januari, juni, juli en december.

redactie hoofdredacteur Jaap van der Knaap adjunct-hoofdredacteur Inge van Drie redactie Jorieke van Cappellen, Annelies Debergh, Guy Nantier, Florus Pellikaan, Ivonne Stienezen en Tijmen van Zessen fotografie Harrie van Leeuwen, Kristina Waterschoot bureauredactie Mirjam Braam (chef), Lieke van den Broek, Ingrid Sevenster, Rogier van der Weiden vormgeving André Fris, René Horsman, Esther Onida aan dit nummer werkten verder mee Alice Booij, Wichert Koopman en Reimer Strikwerda hoofd uitgeverij Rochus Kingmans

redactie-adres

D

e tijd dat de meestgebruikte topstier van Nederland met speels gemak meer dan zestig-, zeventigduizend eerste inseminaties achter zijn naam schreef, lijkt definitief voorbij. De topper van afgelopen inseminatieseizoen, Topspeed Kodak, wist niet eens de grens van veertigduizend eerste inseminaties te passeren, zo blijkt uit het hoofdverhaal in dit nummer van Veeteelt.

De snelle ontwikkelingen in de huidige fokkerijwereld lijken de oorzaak van die grotere spreiding in stiergebruik. Jonge stieren worden op basis van hun genoomfokwaarden slechts voor een korte tijd ingezet, om vervolgens te worden ingewisseld voor de nieuwe generatie. Spreiding in het stiergebruik is dé manier om een teleurstelling van een individuele stier op te vangen.

Kritisch kijken naar het lijstje meestgebruikte stieren lijkt ook op zijn plaats. De top tien meestgebruikte Nederlandse zwartbontstieren bevat maar drie stieren die vrij zijn van O Mangenen. De invloed van stiervader

O Man in de holsteinpopulatie is in enkele jaren vliegensvlug toegenomen. De eerder genoemde spreiding in het stiergebruik ligt daarom wel een stukje genuanceerder.

Er schuilt meer nieuws in de jongste ki-cijfers. Het aantal eerste inseminaties is toegenomen en het gebruik van Belgisch witblauw voor de gebruikskruising is gedaald.

Samen met de inzet van gesekst sperma, waarvan helaas geen cijfers beschikbaar zijn, betekent dit een toename van het aantal stuks jongvee. Met het quotumloze tijdperk in het vooruitzicht is dat logisch, maar het voorspelt niet veel goeds voor de gemiddelde levensduur bij afvoer. Mochten er toch bepaalde productiebeperkende maatregelen komen, dan zal het grote aanbod vaarzen ervoor zorgen dat veel oudere koeien vroegtijdig het veld zullen ruimen.

Ze lijken wellicht standaard, die jaarlijkse ki-cijfers, maar wie goed leest, kan er toekomstige ontwikkelingen in de sector uit distilleren.

Nederland: postbus 454, 6800 AL Arnhem, telefoon 026 38 98 800 fax 026 38 98 839 Vlaanderen: Van Thorenburghlaan 14, 9860 Oosterzele, tel. 09 363 92 11, fax 09 363 92 06 e-mail veeteelt@crv4all.com

abonnementsprijs/jaar Nederland en België € 66,30 overige landen € 125,35 In combinatie met abonnement op vakblad VeeteeltVlees € 10 korting.

Prijzen excl. 6% btw. Abonnementen zijn gebaseerd op kalenderjaar en worden jaarlijks in februari gefactureerd. Opzegging is mogelijk per kwartaal.

Bel voor opgave van een abonnement: Nederland: CRV-klantendienst (088 00 24 440) België: VRV-klantendienst (078 15 44 44) e-mail klantenservice.nl@crv4all.com

Opmerkelijk Makers Zwitserse kaas verbieden inzet melkrobot Melkveehouders die melk leveren voor de Zwitserse gruyèrekaas, mogen hun koeien niet melken met een melkrobot. Melk afkomstig van een melkrobot kan soms ranzig van smaak zijn en dat beïnvloedt de kaaskwaliteit volgens de kaasmakers. Geen arbeidsverlichting dus, al zal een meerprijs van 15 tot 20 cent per kg melk veel pijn verzachten. Gelezen op www.nieuweoogst.nu

advertentie-afdeling Jannet Fokkert, Willem Gemmink, Froukje Visser postbus 454, 6800 AL Arnhem telefoon 026 38 98 820 fax 026 38 98 824 e-mail advertenties@crv4all.com

illustraties/foto’s De foto’s zijn van de eigen fotodienst van Veeteelt. Uitzonderingen (voor zover niet op de foto aangegeven) zijn de foto’s van Alice Booij (40-42), Michelle Martin (54-56), Dairy Vet Shops (60) en MacccSpan (61).

Overname van artikelen is alleen toegestaan na toestemming van de redactie. Hoewel aan de samenstelling van de inhoud de meeste zorg is besteed, kan de redactie geen aansprakelijkheid aanvaarden voor mogelijke onjuistheden of onvolledigheden.

Druk: Senefelder Misset Doetinchem ISSN 01.68-7565

V E E T E E LT

VX18_editorial.indd 7

N O VE M B E R

1

2 0 1 3

7

05-11-13 17:03

V E E T E E LT V E N S T E R

Italiaanse titel voor Caserini Oriana Caserini F Stormatic Oriana is de nieuwe Italiaanse nationaal kampioene. De Stormaticdochter van Errera Holsteins won in Cremona het algemeen kampioenschap én de seniortitel.

In beide gevallen was de vierjarige Fantasy Dado Vela (v. Bolton) van Guido en Ezio Oitana haar secondante. In 2012 sleepte Dado Vela de reservetitel bij de jonge koeien in de wacht.

Het Italiaanse jurylid Attilio

Tocchi kende de eervolle vermelding toe aan Goldwyndochter Diode van het melkveebedrijf Al.Be.Ro. Bij de jonge koeien ging de overwinning naar Goldwyndochter Bel Dory van de familie Beltramino. De reservetitel was een prooi voor Magnolia Regina van het bedrijf La Magnolia. Regina is een proefperiodedochter van de Italiaanse fokstier Heavenly Golden Dreams.

Stormaticdochter Oriana zegeviert in Cremona

Blaarkop is ras van 2014 Het bestuur van Stichting Zeldzame Huisdierrassen (SZH) heeft de Groninger blaarkop officieel gekozen als zeldzaam ras van het jaar 2014. De SZH is voornemens om het ras door verschillende initiatieven in 2014 meer in beeld te brengen. De blaarkop biedt daar als dubbeldoelras goede mogelijkheden toe.

De SZH wil zich in 2014 meer inzetten voor het behoud van het oorspronkelijke ras en zijn eigenschappen. Blaarkoppen worden regelmatig gekruist met holsteins. Inkruisen van een klein deel van de populatie blaarkoppen is volgens de SZH geen probleem, maar voor behoud van het oorspronkelijke ras is het belangrijk dat er ook een gezonde populatie met oorspronkelijke bloedlijnen in stand blijft.

Minder Franse honderdtonners

Stijlvolle Albiorixdochters en degelijke Vaucluses in Hardenberg De dochtergroepen van Albiorix en Vaucluse op de Rundvee- & Mechanisatie Vakdagen in Hardenberg verschilden duidelijk. Het zestal proefstierdochters van Shottlezoon Albiorix van KI Samen was voorzien van veel capaciteit en was bijzonder stijlvol. Twee jaar geleden op de gelijknamige beurs in Gorinchem waren de dochters van de roodfactorstier nog erg jeugdig, maar de tweede- en derdekalfsdieren lieten zien uit te kunnen groeien tot fraaie framekoeien met een passende mix tussen melktype en kracht. De ondiepe uiers hadden een scherpe ophangband en centraal geplaatste, wat lange spenen. Het beenwerk van de Albiorixdochters is, weliswaar passend bij de koe, wat grof en een fractie hakkig.

In het vijftal fokstierdochters van Vaucluse van Genes Diffusion was de invloed van vader O Man duidelijk zichtbaar. De gemiddeld ontwikkelde vaarzen bezaten vooral veel breedte over het totale lijf en showden een robuuste uitstraling door een bovengemiddelde conditie en een wat gesloten ribbenpartij.

De melkklieren van de Vauclusedochters waren van voren lang aangehecht.

In achteruiers was binnen de groep wat wisseling in vulcapaciteit en ophangband, maar aanleiding om aan de functionaliteit van de uiers te twijfelen gaf dat niet. Het beenwerk van de dochters van Vaucluse had een fractie veel bot, maar de stand gaf voldoende vertrouwen in het gebruik.

De Albiorixdochters zijn in twee jaar tijd uitgegroeid tot fraaie framekoeien

In het afgelopen boekjaar zijn in Frankrijk 601 koeien geregistreerd met een totale levensproductie van meer dan 100.000 kg melk. In het voorgaande boekjaar (31 juli 2011 tot 1 augustus 2012) telde de Franse stamboekorganisatie Prim’Holstein nog 622 koeien met een levensproductie van minimaal een ton en minstens één melkcontrole in het afgelopen boekjaar.

Jocko Besne is met 41 stuks de stier die de meeste dochters in de lijst met honderdtonners heeft. Van Heldostar staan 33 dochters in de lijst, van Rudolph 30.

Rudolph stond vorig jaar aan kop met 48 dochters.

8

V E E T E E LT

VX18_venster.indd 8

NOVEMBER

1

2013

05-11-13 17:05

Duurste dier ooit op K&L Selection Sale Met 46.000 euro was Kylie het duurste veilingnummer op de vijftiende K&L Selection Sale. De zwaar gecontracteerde Meridiandochter uit de familie van Hammer-Creek AltaKool is daarmee het duurste dier dat ooit via de Selection Sale verkocht is. Kylie kwam in het bezit van HWH Holsteins en Koole & Liebregts.

Vanwege de groeiende aandacht voor hoornloosheid selecteerde K&L voor de veiling ook vijf hoornloze dieren. Drie daarvan kwamen in de top vijf duurst verkochte dieren. De hoornloze Willem’s-Hoeve Marcia was het op één na duurste veilingnummer. Voor 17.000 euro ging de Fanaticdochter naar Peter Ritmeester.

Gemiddeld brachten de vijftien verkochte dieren 13.790 euro op.

Zeventien generaties op rij excellent De Amerikaanse Golden-Rose Atwood Ritzi is de eerste koe ter wereld met een stamboom met maar liefst zeventien excellente koeien op rij. Eind oktober werd de Atwooddochter ingeschreven met 90 punten algemeen voorkomen en 91 voor uier.

Ritzi is gefokt door en in eigendom van Rusty Herr van het bedrijf Golden-Rose Genetics uit de Amerikaanse staat Pennsylvanië. Ritzi is een dochter van de met 93 punten ingeschreven Oakfield Pronto Ritzi.

Tijmen van Zessen ontving de prijs uit handen van Steven en Iris van Dijk, zoon en dochter van wijlen NLVJ-erevoorzitter Alfred van Dijk

Goud en brons voor Veeteeltredacteuren Veeteeltredacteuren Tijmen van Zessen en Jorieke van Cappellen hebben twee belangrijke prijzen in de agrarische journalistiek in de wacht gesleept. Van Zessen won de Gouden Greep, de prijs voor de beste agrarische journalistieke productie uit 2012. Hij kreeg de prijs voor de serie ‘Groeien in rendement’, een zevendelige serie over rendement in de melkveehouderij. Volgens de jury slaagde Van Zessen erin om een reeks neer te zetten die de melkveehouder munitie geeft om zijn accountant weerwoord te geven.

Van Cappellen won de Bronzen Greep voor de meest veelbelovende jonge

journalist met haar verhaal in De Boerin over boerin Nele Verhelst die haar man verloor aan kanker. ‘De jury is zwaar onder de indruk van dit verhaal dat laat zien dat Jorieke nog veel in haar mars heeft’, aldus juryvoorzitter Bert Westenbrink.

In totaal waren acht artikelen genomineerd voor de Gouden Greep, een initiatief van de Nederlandse Vereniging van Land- en Tuinbouwjournalistiek (NVLJ).

De jury beoordeelt onder meer of de inzendingen goed zijn geschreven, of ze helder zijn van opzet en structuur en of ze recht doen aan journalistieke beginselen als hoor en wederhoor.

Classicdochter WIT Aklass wint Duitse RUW-show De RUW-show in het Duitse Hamm kreeg een Nederlands tintje doordat Classicdochter WIT Aklass het algemeen kampioenschap op haar naam schreef.

Als een volkomen verrassing kwam de winst van de pupil van Thomas Wiethege niet. In juni won ze ook al het seniorenkampioenschap tijdens de Duitse nationale. In Hamm kreeg Aklass in de seniorenklasse Classiczus WR Melissa van melkveebedrijf Wiewer/Rellmann uit Drensteinfurt als secondante.

Middenklassekampioene van het aan Nederland grenzende RUW-gebied werd eveneens een dochter van een Neder-

landse stier: Atlanta, dochter van Delta Woody (Rubens x Apina Massia 20). Twee Na seniortitel op Duitse nationale schrijft Aklass nu RUW-show op naam

jaar geleden won Atlanta, eigen aan Karl Heinz Grenz uit Bad Berleburg, al de vaarzentitel in Hamm. Dit jaar was die titel weggelegd voor Diva (v. Aval) van Kortenbruck uit Hamm.

Bij zwartbont won Milliondochter RH Mandy van Antonius Richter uit Salzkotten de vaarzenklasse. In de middenklasse was de hoogste trede van het erepodium voor Velvetdochter Eit Flora van Jürgen Eiting uit Bocholt. Ze kon echter, net als seniorenkampioene NH Belle (v.

Roumare) van Nosbisch Holsteins uit Niederweis, in de strijd om het algemeen kampioenschap niet op tegen Aklass.

V E E T E E LT

VX18_venster.indd 9

N O VE M B E R

1

2 0 1 3

9

05-11-13 14:29

H O O F D A RT I K E L

In fors gegroeide inseminatiemarkt neemt voor het twe

Kodak neemt kop ov De Nederlandse inseminatiemarkt groeide afgelopen jaar fors. Het aantal eerste inseminaties met Belgisch-witblauwstieren nam af, terwijl fleckvieh en montbéliarde een plus noteerden en het gebruik van holsteins stabiel bleef. Topspeed Kodak noteerde de meeste inseminaties. tekst Inge van Drie

J

arenlang was het vanzelfsprekend dat een zwartbontstier de leiding nam in de ranglijst van meestgebruikte stieren van Nederland. Stieren als Sunny Boy, Cash, Cello en Grandprix: stuk voor stuk torenden ze qua gebruik uit boven hun roodbonte collega’s. Aan die traditie maakte Delta Fidelity in 2010 voor het eerst een eind. En ook vorig jaar stak de roodbonte Kianzoon op basis van eerste inseminaties zijn zwartbonte concurrenten de loef af, zo bleek uit de statistieken van CRV. Dit jaar raakt de Kianzoon uit Lightningdochter Delta Bles de nummer 1-positie kwijt. Zijn opvolger? Dat is opvallend genoeg weer een roodbontstier: Topspeed Kodak. De Kevinzoon liet van 1 september 2012 tot en met 31 augustus 2013 ruim 38.000 eerste inseminaties optekenen (tabel 3). Kodak slaat daarmee een gat van zo’n 5000 eerste inseminaties met de nummer twee, de zwartbonte O Manzoon Ralma O-Man Cf Cricket. Het gaat overigens om voorlopige cijfers. Omdat nog niet alle inseminaties zijn verwerkt van veehouders die zelf insemineren, kunnen de definitieve cijfers nog iets afwijken.

Aandeel witblauw daalt Dat een roodbontstier voor het tweede jaar op rij de leiding neemt in het ki-klassement wil niet meteen zeggen dat het aandeel roodbonte holsteins in Nederland stijgt. Sterker nog, dat aandeel neemt zelfs licht af, zo blijkt uit een overzicht van eerste inseminaties per ras (tabel 1). Noteerden de roodbonte holsteins in het vorige boekjaar een marktaandeel van 23,4 procent, dit jaar komen ze voorlopig uit op 22,2 procent.

Ook het gebruik van Belgisch-witblauwstieren loopt terug nu Nederlandse melkveehouders met het oog op 2015 zo veel mogelijk fokvee aanhouden. Afgelopen jaar kozen Nederlandse melkveehouders bij 6,9 procent van de eerste inseminaties voor een Belgisch-witblauwstier. Dat percentage lag twee jaar geleden nog op bijna 10 procent.

Ook de mrij-stieren lijken terrein te verliezen. Met 1,7

10

V E E T E E LT

VX18_hoofdverhaal.indd 10

NOVEMBER

1

2013

05-11-13 11:49

het tweede jaar op rij een roodbontstier de leiding

p over van Fidelity procent van de eerste inseminaties moet het oudHollandse ras inmiddels zowel het fleckvieh- als het montbéliarderas voor zich dulden. Zij profiteren van de ruimte die de roodbonte holsteins en de vleesveestieren prijsgeven en zetten hun stijgende lijn door. De Zweeds-roodbontstieren raken juist 0,2 procent marktaandeel kwijt, terwijl de Noorse en de Deense roodbonten allebei 0,1 procent winnen.

De groeiende inzet van kruisingsrassen gaat niet ten koste van het gebruik van zwartbonte holsteins.

Die winnen bijna 2 procent marktaandeel en komen voorlopig uit op 58,7 procent.

Ook in Vlaanderen verstevigen de zwartbonte holsteins hun marktpositie. Bijna 54 procent van de eerste inseminaties kwam in het jongste boekjaar voor rekening van zwartbonten, een stijging van 4 procent (tabel 2). Net als in Nederland boerden de roodbonten iets achteruit (–0,9 procent), maar veel groter is de daling bij Belgisch witblauw. In vergelijking met vorig jaar verliest het vleesveeras ruim 3,5 procent marktaandeel. De Belgisch-witblauwstieren, die in Vlaanderen vooral in de zuivere fokkerij gebruikt worden, schreven iets minder dan één op de vier eerste inseminaties op hun naam.

Lichte winst boekten het fleckvieh- en het montbéliarderas met beide een plus van 0,2 procent. Maar vergeleken met Nederland blijft het marktaandeel van de twee rassen in Vlaanderen bescheiden.

Dhz-ki: ruim 43 procent De Nederlandse inseminatiemarkt is afgelopen jaar fors in omvang gegroeid. Het voorlopig aantal eerste inseminaties staat nu al op 1.454.242. Dat zijn er bijna 69.000 meer dan vorig jaar rond deze tijd. Met het verwerken van nagekomen inseminaties van doe-het-zelvers zal dit aantal nog verder toenemen.

Duidelijk is in ieder geval wel dat de definitieve cijfers fors hoger liggen dan vorig jaar toen het uiteindelijke aantal op 1.416.207 uitkwam. Ook het percentage veehouders dat zelf insemineert, steeg. Van het voorlopige aantal eerste inseminaties is 43,1 procent verricht door veehouders die zelf insemineren, een stijging van 1,2 procent.

In Vlaanderen wijzen de voorlopige cijfers wel op een afname in aantallen eerste inseminaties. CRV noteerde afgelopen jaar 195.935 eerste inseminaties, zo’n 7500 minder dan vorig jaar rond deze tijd.

De definitieve cijfers van vorig jaar kwamen uit op 210.681 eerste inseminaties.

Net als in 2012 is Ralma O-Man Cf Cricket in Vlaanderen opnieuw lijstaanvoerder. Met ruim 5800 eerste inseminaties (tabel 4) heeft de O Manzoon een royale voorsprong op zijn halfbroer DT Improver, die net als vorig jaar de tweede plaats bezet. Nieuw

stiergebruik in Nederland (%) 2011-’12 2012-’13*

ras zwartbont hf roodbont hf Belgisch witblauw fleckvieh mrij montbéliarde Zweeds roodbont brown swiss Noors roodbont blaarkop zwartbont fh verbeterd roodbont jersey blonde d’Aquitaine ayrshire Deens roodbont

58,7 22,2 6,9 3,5 1,7 2,4 1,2 1,4 0,6 0,2 0,2 0,2 0,2 0,1 0,1 0,2

Tabel 1 – Gebruik stieren in Nederland op basis van eerste inseminaties, uitgedrukt in percentage (* = voorlopige cijfers) (bron: CRV)

stiergebruik in Vlaanderen (%) 2011-’12 2012-’13*

ras zwartbont hf Belgisch witblauw roodbont hf Belgisch witrood Belgisch witblauw dubbeldoel fleckvieh Zweeds roodbont montbéliarde brown swiss Belgisch rood vlees blonde d’Aquitaine Belgisch rood dubbeldoel

49,8 27,6 18,5 0,9 0,8 0,4 0,3 0,3 0,3 0,2 0,2 0,1

53,8 24,0 17,6 0,9 0,7 0,6 0,3 0,5 0,5 0,2 0,1 0,1

Tabel 2 – Gebruik stieren in Vlaanderen op basis van eerste inseminaties, uitgedrukt in percentage (* = voorlopige cijfers) (bron: CRV)

in de Vlaamse top drie is genoomstier Delta G-Force, die in een jaar tijd ruim 3100 eerste inseminaties verzamelde. G-Force neemt in het Vlaamse klassement de derde plek over van veteraan Delta Paramount, die zelf naar de zevende plek terugvalt.

Spreiding in stiergebruik neemt toe Ook in de Nederlandse ranglijst moest Paramount terrein prijsgeven. De Jockozoon was jarenlang een vaste waarde in de top meestgebruikte stieren, maar valt dit jaar net buiten de top tien. De meestgebruikte zwartbontstier in het Nederlandse ki-jaar

V E E T E E LT

VX18_hoofdverhaal.indd 11

57,0 23,4 8,4 3,1 1,8 1,9 1,4 1,1 0,5 0,2 0,2 0,2 0,2 0,1 0,1 0,1

JNAONVUE AMRBI E 1R / 1 2

2 0 1 03 9

11

05-11-13 11:49

H O O F D A RT I K E L

Topspeed Kodak steekt zwartbontstieren de loef af

Cricket populairste zwartbontstier in Nederland en Vlaanderen

Tabel 3 – Eerste inseminaties per stier in Nederland van 1 september 2012 tot en met 31 augustus 2013 (* = genoomstier) (bron: CRV)

naam stier

naam stier

1e ins.

zwartbont Nederland Ralma O-Man Cf Cricket by Woudhoeve 1042 Impuls Big Winner DT Improver Delta Persuader Delta Atlantic Slotbooms Pilot Delta G-Force* Danillo Batenburg G Stellando rf* Elagaaster Packman* Delta Paramount Delta Titanium* Westenrade Lacey De-Su Oman Goli Delta Emerald* Ponsstar Sunflower rf Dudam Surprise Dome’s Navarro Caps Sunset* Delta Astro Weggelhorster Santana Isidorus Alta Osan Delta Logan Bouw Snowfever* De Biesheuvel Summit Timmer Climax

Newhouse Gofast Delta Edison* Aurora Ormsby RH Norwin rf Delta Refiner Bosgoed Legende Delta Malaga

33.377 32.828 30.296 28.638 27.449 23.697 20.368 18.279 17.948 17.538 15.883 14.654 10.521 10.323 10.154 9.595 7.380 7.267 6.761 6.343 5.423 5.269 5.008 4.919 4.809 4.717 4.626

roodbont Nederland Topspeed Kodak Delta Fidelity Camion van de Peul Talentino Kian Aalshorst Pleasure Woeste Polder Reladon (50% mon) Lowlands Klimmer J&G Malando Delta Direct* Lowlands Lambiek Lowlands Fender Van de Peul Kylian De Vrendt Aram* Delta Maicon* Heihoeve Arnold Peeldijker Burnstyn Maniac van de Peul DCH Almighty

1e ins.

4.587 4.432 4.201 3.878 3.268 3.176 3.134

38.375 33.074 16.378 16.274 13.278 10.854 9.344 6.969 6.962 6.740 6.702 6.638 6.350 5.403 5.308 4.958 4.869 4.462 3.890

naam stier

1e ins.

De Volmer Glorious* JU Stefan

3.195 2.994

mrij Remco Dos 4 Goran Meldon

4.509 2.650 2.103 1.334

vleesvee Zeno (bwb) 15.217 Maieur Elev. de Pt Barv. (bwb) 9.936 Talent 2290 Papillons (bwb) 7.476 Amadeo Hof ter Boeken (bwb) 6.330 Jafar de la Coutere (bwb) 3.984 Urbanus 2 (bwb) 3.901 Altes (bwb) 3.477 Ugo van Boszicht (bwb) 3.467 zwartbont import Bosside Alta Ross Stol Joc Cordes-Maid Stonewall Beyercrest Alta Reliant Ufm-Dubs Alta Esquire Morningview Legend Regancrest Alta Iota Morningview Levi

15.586 13.601 9.109 8.406 7.620 7.433 7.370 7.196

naam stier

1e ins.

Co-Op Oman Loydie Survivor cv Mavid R-E-W Seaver Dudoc Mr Burns rf Comestar Lavanguard Bomaz Marion Emerald 648 Gen-I-Beq Brawler Gran-J Oman McCormick Crocektt-Acres Eight Cookiecutter Mom Hunter* Cogent Twist Gillette Windbrook D Sol Coppertop Doberman Alpag Iron Active

5.983 5.869 4.755 4.367 4.132 3.896 3.818 3.286 3.186 3.118 2.881 2.748 2.711 2.640 2.566 2.545

roodbont import Jerudo Vigor (brown swiss) Braut (Noors roodbont) Jotan Valfin (montbéliarde) Peterslund (Zweeds rood) Brolin (Zweeds rood) Wille (fleckvieh) Rumgo (fleckvieh) Redon (montbéliarde)

7.347 6.879 6.145 5.853 5.284 5.087 5.081 4.595 4.064 3.220

Tabel 4 – Eerste inseminaties per stier in Vlaanderen van 1 september 2012 tot en met 31 augustus 2013 (* = genoomstier) (bron: CRV)

naam stier

1e ins.

zwartbont Vlaanderen Ralma O-Man Cf Cricket by DT Improver Delta G-Force* Woudhoeve 1042 Impuls Delta Atlantic Delta Persuader Delta Paramount Delta Emerald* Danillo Elagaaster Packman* Batenburg G Stellando rf*

12

V E E T E E LT

VX18_hoofdverhaal.indd 12

naam stier

5.808 3.525 3.140 2.806 2.227 2.173 2.103 1.881 1.794 1.573 1.500

NOVEMBER

1

1e ins.

naam stier

1e ins.

naam stier

1e ins.

Delta Titanium* Aurora Ormsby

1.460 1.423

De Volmer Glorious* Lowlands Klimmer

1.058 950

Harpon de L’Orgelot (bwb) Langoureux de Fooz (bwb)

1.591 1.477

roodbont Vlaanderen Delta Fidelity Topspeed Kodak Camion van de Peul De Vrendt Aram* Lowlands Lambiek Schreur Charlton* Delta Maicon* Van de Peul Kylian

2.992 2.433 1.988 1.788 1.487 1.188 1.184 1.134

vleesvee Sauveur de Monin Chap. (bwb) Kubitus de Bray (bwb) Adajio de Bray (bwb) Fleuron de Maffe (bwb) Lotto v.d. Vloeikenshoeve (bwb) Ilot du Bouchelet (bwb) Talent 2290 Papillons (bwb) Maieur Elev. de Pt Barv. (bwb)

3.159 3.153 3.101 2.381 2.367 2.350 1.908 1.619

zwartbont import Lake-Effect Alta Caliber Cookiecutter Mom Hunter* Regancrest Alta Iota Gen-I-Beq Brawler Bosside Alta Ross Sully Alta Meteor Cogent Twist Crackholm Fever

2.060 1.598 1.595 1.415 1.408 1.403 1.328 1.041

2013

05-11-13 11:50

Bosside Alta Ross al twee jaar op rij meestgebruikte importstier

2012-’13 is Cricket. Voor het derde jaar op rij – na Impuls en Improver – prijkt daarmee een O Manzoon op kop. Opvallend is wel het aantal eerste inseminaties dat goed is voor de eerste plek; met ruim 33.000 zijn dat er opvallend weinig. Ter vergelijking: twee jaar geleden slaagde Impuls er nog in om in een jaar tijd ruim 62.000 inseminaties te verzamelen. Zo’n uitschieter kent de zwartbontranglijst dit jaar niet. Het lijkt een trend dat melkveehouders het stiergebruik meer spreiden. Sprekend voorbeeld is het aantal zwartbontstieren met meer dan 20.000 eerste inseminaties.

Vorig jaar waren dat er drie, nu zijn dat er zeven.

Kort achter Cricket eindigt Impuls, terwijl Big Winner een nieuwkomer is in de top drie. De Win 395-zoon wringt zich tussen Impuls en zijn halfbroer DT Improver.

Na de O Manzonen rukken nu ook de Mascolzonen op in de top tien. Delta Persuader bezet de vijfde plek, terwijl Slotbooms Pilot op de zevende plek uitkomt.

Ook Danillo (v. Goldwyn) en genoomstier Batenburg G Stellando (v. Fidelity) maken hun debuut in de top tien.

Derde plek voor Camion De opmars van genoomstieren in de top tien zet niet verder door. Telde de top tien in 2012 vier genoomstieren, dit jaar zijn dat er twee: Delta G-Force (v. Man-OMan) en Stellando. Net buiten de top tien vallen de genoomstieren Elagaaster Packman (v. Bogart) en Delta Titanium (v. Ramos). Delta Atlantic, de volle broer van Titanium, stond vorig jaar nog als genoomstier in de top tien, maar kreeg dit jaar zijn eerste fokwaarden op basis van dochterinformatie. De Ramoszoon uit Etazon Renate handhaaft zich met gemak in de top tien. Noteerde hij vorig jaar al ruim 14.000 eerste inseminaties, dit jaar kwam hij uit op bijna 24.000.

Ruim 7300 eerste inseminaties voor Duitse Jeromzoon Jerudo

Bij roodbont maken Topspeed Kodak en Delta Fidelity de dienst uit. Was het vorig jaar Fidelity die Kodak aftroefde, dit jaar zijn de rollen omgedraaid. De twee roodbontstieren passeren allebei met gemak de grens van 30.000 eerste inseminaties. Achter het tweetal gaapt een flink gat. De nummer drie Camion van de Peul (v. Fender) – net als Atlantic exgenoomstier en lijstaanvoerder voor NVI – kwam uit op ruim 16.000 eerste inseminaties. Hij eindigt daarmee nipt vóór runner-up Talentino (v. Talent) die van de twaalfde naar de vierde plek stijgt.

Behalve Talentino melden ook Lowlands Klimmer (v. Taco) en genoomstier Delta Direct (v. Fidelity) zich voor het eerst in de top tien. De nieuwelingen namen de plaats in van Van de Peul Kylian (v. Kian), Heihoeve Arnold (v. Lightning) en Beukenhof 346 Ideal (v. Talent).

Opvallend is dat met een vijfde plaats de rol van oudgediende Kian nog steeds niet is uitgespeeld, terwijl ook kruisingsstier Woeste Polder Reladon zich met gemak in de top tien handhaaft.

De Vlaamse roodbonttopdrie bestaat uit dezelfde stieren als in Nederland, alleen in een iets andere volgorde: Fidelity, Kodak en Camion. Anders dan in Nederland staan in de Vlaamse roodbonttop wel relatief veel genoomstieren. De Vrendt Aram (v. Award), Schreur Carlton (v. Fidelity) en Delta Maicon (v. Jerudo) prijken alle drie in de top zeven.

Ruim 4500 inseminaties Remco In het mrij-klassement gaat Matthijszoon Remco aan de leiding met maar liefst 4509 eerste inseminaties. Voor mrij-begrippen is dat opmerkelijk veel.

Vorig jaar was Goran (v. Guido) de enige mrij-stier die de grens van 2000 eerste inseminaties doorbrak. Dit jaar doet hij dat opnieuw, net als Remco en ook Dos 4 (v. Manuel 214).

De Belgisch witblauwen blijven zowel in

Nederland als in Vlaanderen de toplijst met meestgebruikte vleesveestieren domineren. Net als in 2012 kozen de Nederlandse melkveehouders dit jaar het vaakst voor Zeno. De Vlaamse vleesveekoplopers worden juist gebruikt voor de zuivere fokkerij, zoals de meestgebruikte Sauveur de Monin Chapelle, In het segment roodbont import, waar traditiegetrouw ook de meestgebruikte importstieren van andere rassen deel van uitmaken, heeft Jerudo de leiding overgenomen van de Zweeds-roodbontstier Peterslund. De Duitse Jeromzoon Jerudo noteerde ruim 7300 eerste inseminaties, terwijl het aantal eerste inseminaties van Peterslund bijna halveerde tot net iets meer dan 5000.

Met stip gestegen in de importlijst roodbont is de Duitse brownswiss-stier Vigor.

Hij bezet achter Jerudo de tweede plek.

Behalve Jerudo is Jotan met een vierde plek de enige red holstein in de top tien.

Ross prolongeert kopplek Bosside Alta Ross prolongeert zijn koppositie bij zwartbont import met ruim 15.000 eerste inseminaties. Weliswaar blijft daarmee een O Manzoon de ranglijst aanvoeren, maar de O Manzonen zijn niet zo dominant vertegenwoordigd als voorgaande jaren. Zo verloren Co-Op Oman Loydie en Morningview Legend, de nummer twee en drie van vorig jaar, terrein. Zij maken plaats voor de Franse Jockozoon Stol Joc en de Amerikaanse Shottlezoon Cordes-Maid Stonewall. De Amerikaanse stieren maken de dienst uit in de top tien. Zij veroveren acht van de tien topplaatsen.

In Vlaanderen bezetten Amerikaanse stieren ook de hoogste posities bij import. Lake-Effect Alta Caliber (v. Goldwyn) is daar de meestgebruikte importstier bij zwartbont, gevolgd door Cookiecutter Mom Hunter (v. Man-O-Man) en Regancrest Alta Iota (v. O Man). l

V E E T E E LT

VX18_hoofdverhaal.indd 13

N O VE M B E R

1

2 0 1 3

13

05-11-13 11:50

14

V E E T E E LT

VX18_p14.indd 14

NOVEMBER

1

2013

05-11-13 14:42

E V E N

G E E N

B O E R

In de rubriek Even geen boer laat Veeteelt melkveehouders aan het woord die hun erf verlaten om op een andere manier actief te zijn in de maatschappij. In deze editie: jager Naam: Woonplaats:

Jan de Man Herwijnen

Leeftijd: Aantal koeien:

42 80

Jan de Man: ‘Natuurorganisaties zien steeds vaker het belang van de jacht in’

Beheerder van de wildstand tekst Jorieke van Cappellen

B

ijna elke dag maakt hij wel even een ronde door ‘zijn’ jachtgebied. Melkveehouder Jan de Man uit Herwijnen is een fervent jager. Die passie zat er al jong in. ‘Mijn vader en grootvader waren ook jager en als kind mocht ik vaak helpen tijdens de jacht.’

De dagelijkse ronde is niet voor niks. ‘Samen met andere leden van onze wildbeheereenheid houd ik in de gaten hoeveel dieren zich in het gebied bevinden en of zij schade aanrichten. Ook kijk ik of er geen wild gestroopt wordt.’ Het jachtgebied beslaat een aantal hectare grasland rondom het bedrijf van De Man, een natuurgebied en een gebied met veel fruitteeltbedrijven.

In het jachtseizoen trekt De Man er soms wel drie keer per week op uit. ‘We jagen met circa acht jagers en acht drijvers, sommigen met jachthonden. We jagen in het seizoen drie keer in ons eigen gebied en regelmatig krijg ik uitnodigingen om in andere gebieden deel te nemen aan de jacht.’ Voor het bedrijf regelt De Man dan vaak een melker. ‘Je bent soms de hele dag op pad.’

Als er een jacht gepland staat, gaat De Man altijd bij de boeren in zijn gebied langs. ‘We houden rekening met vee dat nog in het land loopt. Boeren bellen ook zelf als ze bijvoorbeeld net mais ingezaaid hebben. De jonge maisplantjes worden graag gegeten door ganzen. Ook hebben fruittelers soms last van kraaien.’

In het eigen gebied schiet De Man vooral eenden, fazanten, duiven, kraaien, hazen en konijnen. ‘Voor de stand van dit kleinwild zijn we zelf verantwoordelijk. Sinds 2002 staat de gans officieel niet meer als wild aangemerkt. Hiervoor moeten we ontheffing aanvragen.’ Ook het schieten van reeën mag niet zomaar. ‘Onze wildbeheereenheid telt het reewild en vanuit de provincie krijgen we dan een vergunning voor het aantal te schieten reeën.

Dat zijn in ons gebied bijvoorbeeld twee bokken en twee geiten per seizoen.’

De Man neemt zijn werk serieus. ‘We zijn zuinig op het wild en schieten niet meer dan nodig. Er zijn altijd mensen bij wie de jacht weerstand oproept. Maar gelukkig zien ook steeds meer natuurorganisaties het belang van de jacht in. De natuur in Nederland kan zichzelf niet redden. Voor een goed evenwicht is ingrijpen in de wildstand nodig, vanuit het oogpunt van schade aan landbouwgewassen, de verkeersveiligheid of gevaarlijke ziektes. Vossen kunnen hondsdolheid meedragen.’ De veehouder ziet zichzelf daarom liever als wildbeheerder dan als jager. ‘Ik heb respect voor de natuur en ben graag buiten. Vooral als je ’s ochtends vroeg in het land loopt, dan zie je de weidevogels en springen de hazen voor je uit. Dat is gewoon puur genieten.’

V E E T E E LT

VX18_even geen boer.indd 15

N O VE M B E R

1

2 0 1 3

15

05-11-13 11:52

KOM OOK NAAR DE THEMAVAKDAGEN RENDEMENT RENDEMENT, dat is het eerste thema van de nieuwe CRV-themavakdagen. Op verschillende locaties in Nederland en Vlaanderen krijgt u tijdens deze bijeenkomsten meer uitleg over de mogelijkheden om het rendement op uw bedrijf te verhogen.

Nog te verwachten:

Data, locaties en inschrijven De data en locaties vindt u op onze website. Deelnemen aan één van deze themavakdagen is gratis, alleen vragen wij om organisatorische redenen u vooraf aan te melden.

Dit kunt u doen via www.crv4all.nl en www.crvall.be, waar ook informatie is te vinden over het programma en de workshops. Inschrijven kan ook via de CRV Klantenservice per e-mail: klantenservice.nl@crv4all.com of klantenservice.be@crv4all.com.

BETTER COWS | BETTER LIFE

420-13 VT themavakdagen.indd 1

CRV KLANTENSERVICE NEDERLAND 088 – 00 24 440 | WWW.CRV4ALL.NL BELGIË 078 – 15 44 44 | WWW.CRV4ALL.BE

04-11-13 10:42

Bezoek on ze stand ti jdens Rundvee e n Mechanis de atie Vakdagen in Gorinchem van 19 t/m 21 novemb U vindt er.

ons in st

and 269!

Ingenieursbureau Heemskerk b.v.

T: 013-505 1658 Heemskerk BelgiĂŤ bvba T: 014 - 479544

www.heemskerk-dairy.com info@heemskerk-dairy.com

Compleet mineralenmengsel voor melkvee FarmPEQ Complete is het meest complete mineralen-, spoorelementen- en vitaminenmengsel dat u aan uw melkkoeien kunt verstrekken.

FarmPEQ Complete bevat organische spoorelementen, levende gisten en mycotoxinebinder.

AlltechÂŽ inside:

FP_Complete_NL_01112013.indd 1

01-11-13 16:48

20 NOVEMBER 2013

VOORBESCHOUWING AGRIBEX Reserveer uw advertentie nu!

Deadline voor reserveren: 12 november 2013 . Tel.: +31 (0)26 38 98 820 V E E T E E LT

VX18_p17.indd 17

N O VE MB E R

1

2 0 1 3

17

04-11-13 15:36

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Wilco van der Waaij Tijdens de wintershow in Zwolle won Wilco van der Waaij met D.O.W. Neeltje 35 het middenkampioenschap.

De koe werd kort daarna zijn eerste excellente.

Vaassen

Aantal koeien: 115 Aantal st. jongvee: 130 Melkquotum: 1 milj. kg (incl. 30.000 kg lease) Rollend jaargem.: 8812 4,20 3,44 Hoeveelheid land: 50 ha gras, 16 ha mais

Wilco van der Waaij

Het rantsoen is niet gericht op de laatste liter

Wilco van der Waaij: ‘Een koe die tegen een stootje kan, is voor mij een koe met veel bot, niet een met veel vlees’

Focus op goede combinaties Succesvol bouwt Wilco van der Waaij in Vaassen aan een hoogwaardige, voornamelijk roodbonte veestapel. Neeltje 35, kampioene op de wintershow in Zwolle, is hiervan het meest recente bewijsstuk. Ze vertaalt met veel capaciteit en een magnifieke uier het consequente fokdoel van de jonge fokkerijliefhebber. tekst Florus Pellikaan

geven plezier in mijn werk, want wat is er mooier dan een koe die met een prachtige uier de melkstal binnenkomt?’, vraagt Wilco van der Waaij zich hardop af. ‘Via de fokkerij heb je als veehouder zelf invloed op wat voor type koe je krijgt en daar ben ik iedere dag met veel plezier mee bezig. Ik fok een keuringskoe, maar wel een die gewoon in de stal kan lopen. Als ik koeien apart moet houden, krijg ik mijn werk nooit rond.’

Er alleen voor staan

E

n check, weer is er een fokkerijdoel gehaald. September Stormdochter D.O.W. Neeltje 35 is eind oktober als eerste koe in stal De Olde Weije van Wilco van der Waaij (29) uit Vaassen excellent ingeschreven. Neeltje behaalde met haar middenklassetitel op de wintershow in Zwolle ook de grootste keuringstitel tot nu toe. En eerder dit jaar kraakte het exterieurgemiddelde van de totale veestapel van Van der Waaij ook al de AB-grens van 85 punten.

Achteraf blijken het allemaal fokkerijdoelen van Wilco van der Waaij te zijn, waar hij in al zijn bescheidenheid zeker ongevraagd niet mee te koop loopt. Maar wie met de jonge melkveehouder in gesprek raakt, is al snel overtuigd van zijn onvervalste fokkerij-inte-

resse en fokkerijkennis. ‘Ik vind het prachtig om mooie koeien te zien en nog mooier om met die koeien te werken. Ze

De brug naar het aspect arbeid brengt direct de geschiedenis van het bedrijf voor het voetlicht en die telt enkele

Links: middenklassekampioene wintershow Zwolle D.O.W. Neeltje 35 (v. September Storm), av 90. Voorspelde productie: 3.04 305 11.591 3,60 3,20 lw 113.

Rechts: D.O.W. Dina 97 (v. Zabing), av 88. Voorspelde productie: 3.08 305 10.824 4,41 3,47 lw 115

18

V E E T E E LT

VX18_bedrijfsrep vd Waaij.indd 18

NOVEMBER

1

2013

04-11-13 15:46

De kalverstal is mechanisch uit te mesten

De vorig jaar aangeschafte mestscheider

zwarte bladzijden. Ruim vijf jaar geleden overleed Wilco’s vader uiterst plotseling op 54-jarige leeftijd. Een moeilijke tijd volgde. ‘We deden altijd alles in overleg, maar dan sta je er ineens alleen voor.

Daar ben je nooit klaar voor. Maar je begint er op dat moment aan en je doet je best’, blikt Wilco terug.

Sinds die tijd zet Wilco het werk op de boerderij samen met zijn moeder Anita van der Waaij (56) rond. De interesse en inspanningen in de fokkerij vormen echter al veel langer een rode draad op het bedrijf. ‘Mijn opa kocht vroeger stieren aan voor KI Gelderland en mijn vader zat in de fokkerijraad van CRV. Ondanks hun interesse in de fokkerij mocht ik al jong de fokkerijkeuzes bepalen. Dat heeft mij de kans gegeven om de fokkerijliefhebberij te ontwikkelen. Als ik ooit een opvolger krijg, doe ik het precies hetzelfde’, klinkt het resoluut.

De huidige fokkerijresultaten komen dus niet uit de lucht vallen, maar vanzelfsprekend zijn ze ook niet. In 2001 is

het bedrijf van Van der Waaij tijdens de mkz-periode namelijk als een van de bedrijven in de beroemde ‘driehoek’ geruimd. ‘Doordat we altijd al veel gebruiksvee hebben verkocht, konden we gelukkig nog wat dieren uit onze koefamilies terugkopen. Maar dat waren natuurlijk niet de beste dieren, waardoor je met de fokkerij eigenlijk weer bij nul moest beginnen’, vertelt Van der Waaij.

Capaciteit om te vreten Dat het opbouwen van de nieuwe veestapel succesvol verloopt, laten de recente fokkerijsuccessen zien. Maar vóór de nieuwe hoogtepunten met Neeltje 35 won Van der Waaij ook al diverse titels op de fokveedag in Apeldoorn en twee keer een reservetitel op de wintershow in Zwolle. Deze successen geven hem overigens niet alleen het eerder genoemde plezier in het werk, de jonge veehouder vindt het streven naar een keuringskoe ook functioneel. ‘In mijn ogen is een goede keuringskoe een in alle opzichten

Veel koecomfort op de dikke laag gescheiden mest

ruim gebouwde koe die vlot wegstapt en daarnaast een breed en licht hellend kruis en een heel beste uier heeft’, vat Van der Waaij zijn fokdoel samen. ‘En van mij mag een koe daarom ook gerust groot zijn, als ze maar evenredig gebouwd is. Want dan is maat in de totale koe een voordeel, omdat het een koe meer capaciteit geeft om de pens vol te vreten en om melk te produceren. Een koe die tegen een stootje kan, is voor mij daarom ook een koe die veel bot en dus veel capaciteit heeft en niet een koe die veel vlees heeft. Vlees, zoals kruisingsrassen dat hebben, geeft geen productievermogen in koeien.’

Het beschreven fokdoel van Van der Waaij geldt zonder uitzondering consequent voor iedere koe in de stal. Om binnen het fokbeleid in de D.O.W.-fokstal ingezet te worden, moet een stier daarom ook minimaal 110 exterieur hebben.

Stieren die op dit moment aan dat criteria voldoen, zijn bijvoorbeeld: Acme, Jotan, Pitbull, Artie, Golden Dreams en enkele genoomstieren zoals Yorick, Doorman en Mr Savage.

Op productiekenmerken let Van der Waaij bij de selectie van stieren minder sterk, al moet een stier wel altijd een positieve melkvererving en geen extreem laag eiwit hebben. ‘Ik hecht vooral waarde aan het maken van goede combinaties. Als de combinatie wat betreft type koe maar goed is, dan geven koeien ook wel goed melk. Zabing is bijvoorbeeld helemaal geen productiestier, maar hier staan zijn dochters allemaal bovengemiddeld voor productie. Het gaat in de fokkerij pas fout als combinaties echt niet kloppen.’

Zwartbont voor hoger exterieur Van der Waaij maakt passende combinaties door vooral te zoeken naar bloedlijnen die elkaar goed aanvullen. Zo combineerde hij veelvuldig Zabing met Talent en Acme met Zabing en Classic. ‘Voordat een kalf geboren wordt, heb ik de vol-

V E E T E E LT

VX18_bedrijfsrep vd Waaij.indd 19

N O VE M B E R

1

2 0 1 3

19

04-11-13 15:46

B E D R I J F S R E P O RTA G E

gende combinatie soms alweer in mijn hoofd’, vertelt hij met een glimlach.

Alle vaarskalveren blijven in ieder geval tot kort na het afkalven op het bedrijf omdat Van der Waaij wil zien wat er uit de combinatie groeit. Na afkalven selecteert hij jaarlijks 30 tot 35 vaarzen uit en verkoopt die als gebruiksvee. ‘De prijzen zijn de laatste jaren goed en het geeft mij de mogelijkheid om wat te selecteren.’

Zijn een roodbonte en een zwartbonte even goed, dan kiest Van der Waaij vanwege zijn voorkeur voor roodbont de rode. ‘Toch blijf ik wel wat zwartbonte stieren gebruiken om voldoende bloedspreiding te houden en om aan mijn exterieurwensen te voldoen. Maar op een zwartbonte koe gaat in ieder geval altijd een roodbonte stier. Hierdoor hebben alle koeien minstens de roodfactor.’

Al drie stiertjes naar ki De consequente fokkerijstrategie heeft er niet alleen voor gezorgd dat Van der Waaij jaarlijks minimaal een stuk of zes stiertjes als dekstier aan collega’s verkoopt, maar ook dat ki’s de weg naar De Olde Weije hebben gevonden. In totaal heeft Van der Waaij al drie stiertjes aan de ki geleverd en van D.O.W. Goldeneye (Mr Burns x Kian) bij CRV kalven op dit moment de eerste dochters af.

Het rollend jaargemiddelde van de veestapel ligt op dit moment op 8812 kg melk met 4,20% vet en 3,44% eiwit. Van der Waaij streeft er niet naar om dit koste wat het kost te verhogen. ‘Ik heb liever een gezonde koe dan de laatste liter.

Dat past beter bij de krap beschikbare arbeid. Bovendien weiden we de koeien,

waardoor je nooit een constant rantsoen hebt. Voer je koeien dan op het scherpst van de snede, dan maak je ze kwetsbaar.

Maar gaan de koeien bij de huidige voeding en verzorging in de toekomst meer produceren, dan hou ik dat niet tegen en is het voor mij een teken dat ze dat gemakkelijk aankunnen.’

Meerdere recente keuzes binnen het bedrijf hebben vanwege het beperkte arbeidsaanbod arbeidsefficiëntie als reden.

Drie jaar geleden heeft Van der Waaij bijvoorbeeld de kalverstal helemaal verbouwd. De hokken voor de oudste kalveren hebben nu ook een gedeelte roosters in plaats van alleen stro en alle hokken zijn nu met de shovel uit te mesten.

Ligcomfort op dikke fractie Trots, maar vooral tevreden is Van der Waaij ook over de investering die hij in december vorig jaar deed in een mestscheider. De dikke fractie gebruikt hij als een dikke laag boxbedekking in de ligboxen. ‘Vroeger gebruikten we altijd zaagsel, maar dat doe je vanwege de kosten meestal net te weinig. Daardoor had den we toch nog te vaak last van een kale of dikke hak. Sinds het gebruik van de dikke fractie hebben we daar geen problemen meer mee gehad. Daarnaast valt het op dat de koeien meer liggen en dat mortellaro minder voorkomt. De uiergezondheid is beslist niet verslechterd.’

Van der Waaij kwam toevallig in aanraking met mest scheiden doordat hij het verzoek kreeg of er op zijn bedrijf een demo gegeven mocht worden. ‘En ik stond eigenlijk net zo tegenover gescheiden mest in de boxen als veel andere

boeren. Als je het niet hebt, schop je ertegen en vind je het maar niks. Maar als je het eenmaal in de boxen hebt, dan bevalt het je gegarandeerd heel goed. Mits je voorkomt dat de gescheiden mest gaat broeien.’ Van der Waaij heeft uitgerekend dat hij de investering in de mestscheider in zes jaar terugverdient.

Eerst optimaliseren Wilco van der Waaij breidde het bedrijf in de afgelopen vijf jaar voorzichtig uit van 100 naar 115 melk- en kalfkoeien, maar dat is voorlopig ook het maximum.

‘Op dit moment is eigenlijk alles in balans. De stal zit vol, we zitten aan het maximum wat betreft beschikbare arbeid en we kunnen nu redelijk rondkomen met het ruwvoer. Maar als ik verder uitbreid, is het als eerste in grond omdat ik verwacht dat voer, mest en dus grond kritieke factoren worden.’

Van der Waaij heeft zich daarom allereerst tot doel gesteld om de bestaande situatie verder te optimaliseren. ‘We willen de ventilatie van de ligboxenstal nog verbeteren en ik bedenk zo weer iets wat de bedrijfsomstandigheden beter maakt.’ En intussen blijft hij natuurlijk vasthouden aan zijn consequente fokkerijbeleid. ‘Hopelijk blijven de vaarzen duur, dan is dat ook in de toekomst nog een leuke bijverdienste.’ En wat betreft nieuwe doelen in de fokkerij nu er recent een aantal zijn ingevuld? Na enig aandringen blijkt Van der Waaij die al wel degelijk te hebben en hij deelt ze bescheiden: ‘Een NRM-kampioene fokken en een stier op de stierenkaart, dat lijkt me wel heel mooi.’ l

Uitbreiden doet Van der Waaij het liefst in grond omdat hij hierin een kritieke factor voor de toekomst voorziet

20

V E E T E E LT

VX18_bedrijfsrep vd Waaij.indd 20

NOVEMBER

1

2013

04-11-13 15:47

NIEUW

Méér dan Tochtdetectie alleen Nieuw: Nedap Smarttag Hals voor Tochtdetectie met Vreetmonitoring Verhoog de melkproductie van uw totale veestapel en het resultaat van uw bedrijf door Nedap Tochtdetectie met Vreetmonitoring. De technologie informeert u tijdig over tochtige dieren of dieren met mogelijke gezondheidsproblemen in uw koppel. U bespaart tijd en bent in controle om van ieder dier optimale productie prestaties te behalen en te behouden, hoe groot uw veestapel ook is.

• 24/7 zeer nauwkeurige tochtdetectie.

• Ten minste 90% detectiepercentage.

• Vreetmonitoring detecteert mogelijke gezondheidsproblemen.

• Detectie tot wel 1.000 meter rondom de antenne.

• Optionele identificatie voor managementtoepassingen (ISO).

Nedap Tochtdetectie

• Smarttag hangt goed onderaan de hals door optimale vorm en gewicht.

• Meer controle op productie prestaties van ieder dier: snelle terugverdientijd.

Verschillende leveranciers in de melkveehouderij gebruiken Nedap Tochtdetectie techniek. Vraag ernaar bij uw melkmachine dealer of veeverbeteraar. Voor meer informatie zie nedap.com/livestockmanagement

nedap.com/tochtdetectie

„Dieren hebben na behandeling gezondere uiers en hogere productie!“ Het is geen wondermiddel (deze bestaan echter niet), doch bij een consequente aanwending 2 maal daags gedurende vier dagen “uitwendig” krijg je gezonde uiers. Toepassing bij voorkeur op schone uiers met korte beharing. Het product geeft een ongeveer 10 keer sterkere uierdoorbloeding dan andere uier verzorgingsproducten. Naar onze ervaring (mijn ervaring) zijn 90 procent van de veehouders zeer tevreden over Udder Comfort en bestellen automatisch opnieuw. Een aantal veehouders behandelen alle vaarzen gedurende 4 dagen rond het afkalven. Statistieken geven weer dat deze behandelde dieren gedurende de gehele lactatie minder frequent mastitis, lager cel getal en soepele uiers hebben. Tevens produceren deze gezondere uiers 3 liter melk per dag per dier meer dan onbehandelde dieren.

Kort samengevat is Udder Comfort bij consequent gebruik een uitstekend en voordelig product.

Alfred van Hateren

Veearts / adviseur koegezondheid H. Bröring GMBH Bahnhofstrasse 53 • 49828 Veldhausen a.vanhateren@broering.com Tel.: (+49)(0)173 651 4118

Voor UW dealers zie: www.comfortsolutionseurope.com of bel (+31) 599-481786

Vergelijk gedurende 3 dagen: · 2 maal daags een antibioticuminjector (zonder a.b. inj.),7 dagen geen melk leveren (3 dagen behandelen + 4 dagen wachttijd): (kosten 6 injectoren + 7 X 30 liter á € 0,40 = 6 X € 3,- + € 84,-) = € 18,- + € 84,- = € 102,-. · Preventieve behandeling met Udder Comfort kost (rond het afkalven) € 10,- á € 11,-! voor het gehele uier. · Bij behandeling van individuele problemen zoals mastitis of hoog cel getal (€ 3,- à € 5,- per kwartier).

Volg Udder Comfort op Facebook

Etherische oliën – natuurlijke ingrediënten – zachte en gezonde uiers om kwaliteitsmelk te produceren

V E E T E E LT

VX18_p21.indd 21

N O VE MB E R

1

2 0 1 3

21

04-11-13 11:08

SERIE

VRIJLOOPSTALLEN

Emissie van stikstofgassen tijdens uitrijden van mest juist lager dan bij ligboxenstallen

Stikstofverlies uit vrijloopstal hoger Wageningen UR Livestock Research analyseerde de stikstofverSerie vrijloopstallen De ontwikkeling van vrijloopstallen staat volop in de schijnwerpers. Veeteelt gaat in deze driedelige serie in op alle plussen en minnen van de vrijloopstal.

liezen uit vrijloopstallen en vergeleek die met de verliezen uit ligboxenstallen. De ammoniakemissies uit de vrijloopstal zijn hoger.

Bodems met houtsnippers scoren beter dan bodems met compost.

Deel 1: Dierwelzijn Deel 2: Economie Deel 3: Milieu

tekst Tijmen van Zessen

H

et was lang wachten op de resultaten van het onderzoek naar gasvormige stikstofverliezen uit vrijloopstallen. Er staat veel op het spel, want het imago van de vrijloopstal is niet meer smetteloos na de zorgen om de melkkwaliteit. Tabel 1 benoemt de totale verliezen aan gasvormige stikstof. Het gaat om gegevens van twee praktijkbedrijven, één met houtsnippers en één met compost. De cijfers geven een eerste indruk Tabel 1 – Gasvormige stikstofverliezen uit een vrijloopstal ten opzichte van een ligboxenstal

houtsnippers totaal stikstofverlies (%) ammoniak lachgas

148 hoger hoger

compost 326 fors hoger hoger

van de verliezen en bestaan uit een optelsom van stikstofgas (N2), lachgas (N2O) en ammoniak (NH3). De impact van deze gassen op het milieu is divers. Lachgas is een broeikasgas dat driehonderd keer sterker is dan koolstofdioxide (CO2). De impact van dit gas heeft een mondiaal effect. Stikstofgas is onschadelijk en ammoniak heeft vooral een verzurend effect, maar dan op regionaal niveau.

Tabel 1 laat zien dat de gasvormige verliezen aan stikstof in een vrijloopstal een factor 1,5 tot een factor 3,3 hoger zijn dan in ligboxstallen. Bodems met houtsnippers doen het relatief gunstiger dan bodems met compost. ‘Een belangrijke verklaring voor deze hoge waarden is de aanvoer van stikstof via het bodemmateriaal. Een deel van de verliezen in de stal

is dus niet afkomstig van de koe, maar van het aangevoerde materiaal. Met name in gft-compost zit veel stikstof, meer dan in houtsnippers’, legt Paul Galama, projectleider van de onderzoeken naar vrijloopstallen, uit. Figuur 1 laat zien welke aanvoer en afvoer van stikstof Galama bedoelt.

Verschuiving van verliezen Als gevolg van compostering in de bodem van vrijloopstallen komen de stikstofverliezen op een andere manier in de atmosfeer dan bij ligboxstallen. ‘Er ontstaat een verschuiving van overwegend ammoniak in de ligboxenstal naar ammoniak, lachgas en stikstofgas in de vrijloopstal’, legt Hendrik Jan van Dooren uit, onderzoeker op het gebied van emis-

Composteringsbodem van Wiersma kan zich meten met ligboxenstal In de vrijloopstal van vof Ottema-Wiersma lag tijdens het onderzoek naar stikstofemissies een composteringsbodem met houtsnippers. De ammoniakemissie van de stal in Midwolda doet niet onder voor die in een gemiddelde ligboxenstal.

De totale stikstofemissie ligt wel een factor anderhalf hoger dan in ligboxstallen, met name door een hogere emissie aan lachgas en/of stikstofgas.

‘De uitkomst laat in elk geval zien dat de filosofie dat stikstof zich bindt aan de koolstof uit houtsnippers klopt. Dat kunnen we sturen door meer of minder te beluchten. Door regelmatig een beetje zuurstof in de bodem te blazen, acht

22

V E E T E E LT

VX18_serie vrijloopstallen 3.indd 22

JNAONVUE AMRBI E 1R / 1 2

Meindert Wiersma

keer per dag één kwartier, bevorder je het bacterieleven in de bodem. Daarmee bindt de overmaat aan koolstof zich

aan de stikstof uit mest’, legt Meindert Wiersma uit.

De mest die na compostering overblijft, is wat werking betreft vergelijkbaar met compost. ‘Voor de bodemvruchtbaarheid is het een geweldige meststof, het organischestofgehalte in de mest is 79,7 procent. Er is alleen één nadeel: de stikstof komt zeer traag vrij, slechts tien procent per jaar. Het duurt dus erg lang voordat je gras in de kuil hebt. We hebben daarom extra kunstmest bijgestrooid. Na tien jaar is de cirkel echter weer rond en profiteer je dus van honderd procent nalevering door mineralisatie.’

201 03 9

04-11-13 16:16

ROUTEKAART MINERALEN

MESTKWALITEIT bodemcompost bodemdrijfmest zeer langzaam

AANVOER

zeer langzaam

AFVOER

snel

langzaam

NH3 N2O

compost

CH4 houtsnippers

N2

NH3

EMISSIE OP HET LAND

N2O

NH3

N2O EMISSIE IN DE STAL

NH3

CH4

LEGENDA stikstof

N2

fosfaat

NH3

koolstof geen uitstoot

sies uit stallen. Verder verschuift ook de plek waar stikstofverliezen ontstaan.

‘Op bedrijven met een ligboxenstal verdwijnt ongeveer de helft van de stikstofverliezen via de stal, de andere helft wordt uitgestoten tijdens het uitrijden van drijfmest. Voor een bedrijf met een vrijloopstal ligt dat anders. Daar is het verlies uit de stal hoger, maar als het bodemmateriaal als meststof wordt uitgereden, zijn de verliezen nihil. Wil je de stikstofverliezen goed vergelijken, dan Figuur 1 – Stikstofbalans voor vrijloopstal met houtsnippers en gft-compost strooisel ruwvoer krachtvoer

compost melk drijfmest

dieren verlies

stikstof (kg)

25.000 20.000 15.000 10.000 5.000

vrij loo ho pstal uts m n e – a ippe t an rs vrij loo voer p s ho tal uts m ni et – ppe vrij afvo rs er loo p gft stal -co me – a mpo t vrij anvo st loo er p gft stal -co me m t – a post fvo er

0

moet je meten op bedrijfsniveau. De huidige wet- en regelgeving richt zich echter specifiek op emissies uit de stal.’

De lage emissie tijdens uitrijden komt vooral doordat de minerale stikstof in een vrijloopstal grotendeels vervluchtigt. De overgebleven stikstof is sterk organisch gebonden. Door deze eigenschap komt de stikstof langzamer vrij en is er op het land minder verlies (zie tekening).

Maar de langzame werking van de stikstof heeft ook een nadeel, weet Herman de Boer, onderzoeker bemesting en bodemkwaliteit. ‘Er komt bij dezelfde stikstofgift minder beschikbaar voor het gewas, dat kost dus opbrengst. Mest aanvoeren is geen optie, want fosfaat is beperkend voor de plaatsingsruimte van mest. Je hebt minder stikstof per kilo fosfaat beschikbaar en moet daarom meer bijbemesten met kunstmest.’ De onderzoekers verwachten wel dat op lange termijn de bodemvoorraad aan organische stof groeit en dat deze voorraad via mineralisatie zelf voldoende stikstof aan het gewas levert.

De kennis over de totale stikstofverliezen is relevant, maar de regels waar melkveehouders mee te maken hebben,

N2O

lachgas

CH4

methaan

broeikasgassen

draaien om de emissie van ammoniak.

En dan specifiek de ammoniakverliezen vanuit de stal. In het ‘Besluit ammoniakemissie huisvesting veehouderij’ is vastgelegd dat voor melkvee de emissie niet hoger mag zijn dan 9,5 kilo ammoniak per dierplaats per jaar.

Emissie ammoniak is cruciaal De exacte cijfers voor ammoniak staan in tabel 1 niet benoemd, maar vallen wel af te leiden uit de weergave. Per saldo is de ammoniakemissie van de vrijloopstal hoger, maar hangt wel samen met de keuze van het bodemmateriaal. Telt de ammoniakemissie op het land mee, dan scoort de vrijloopstal met composteringsbodem op bedrijfsniveau zelfs beter dan de ligboxenstal.

Wat betekenen deze resultaten nu voor de ontwikkeling van de vrijloopstal?

Paul Galama: ‘Op dit moment is de ammoniakwetgeving zo geregeld dat je moet aantonen dat je de stal en mestopslag emissiearm uitvoert. Dat lijkt voor stallen met compostbodems niet haalbaar. De stallen met houtsnippers, de composteringsbodems, hebben meer perspectief.’ l

V E E T E E LT

VX18_serie vrijloopstallen 3.indd 23

neutraal stikstof ammoniak

N O VE M B E R

1

2 0 1 3

23

04-11-13 15:00

STIJGENDE WINST MET GEZONDER VEE Wetenschappelijk bewezen (gegarandeerd effect) Stimuleert de groei van micro-organismen in de pens Vermindert pensverzuring Verbetert de vertering Verhoogt de melkproductie Verbetert de voerefficiency met 5-7 % Verlaagt (kracht)voerkosten gezondepens.nl

T +31 (0)514 569 001 mail@speerstra.com

Vredo FE ZODENBEMESTER Voor OPTIMALE benutting

• • • • • • •

NIEUW verzinkt frame Laag eigen gewicht & sterke constructie Onderhoudsarm Voldoet aan de strenge mestwetgeving Perfecte prijs-kwaliteit verhouding Werkbreedte 5,2 tot 7,2 m Gegarandeerde werkingskwaliteit

Vredo brengt de mest waar het hoort... ...BIJ DE WORTEL! www.vredo.nl

verkoop@vredo.nl

Laat ze maar schuiven

+31 (0) 488 411 254

EN VERWEN UW KOEIEN MET EEN GRATIS KOEBORSTEL Bij aankoop van een Lely Discovery stalverzorger of Lely Juno voerschuiver ontvangt u nu* GRATIS een Lely Luna koeborstel. Altijd de beste verzorging voor uw koeien!

Interesse? Neem contact op met uw Lely Center of mail naar: nederland@lely.com. *

Deze actie is geldig van 29 oktober tot 15 januari 2014. Informeer naar de voorwaarden bij uw Lely Center.

EVOLVE.

innovators in agriculture

www.lely.com

DE-NL13143-Najaarsactie Lely Luna-advertentie Veeteelt-180x125-JDV_v3.indd 1

24

V E E T E E LT

VX18_p24.indd 24

NOVEMBER

1

10/24/2013 1:28:04 PM

2013

04-11-13 11:13

S P E C I A L

K E N N I S O N T W I K K E L I NG

Agrarische opleidingen zoeken nieuwe manieren om lessen b캐 de prakt캐k aan te laten sluiten. Pag. 26 Veehouder Bart Lubbers en stagiair Canberk Ozekin stimuleren elkaar. Pag. 30

VX18_special intro.indd 25

04-11-13 12:00

S P E C I A L

K E N N I S O N T W I K K E L I N G

De praktijk in de school en de school in de praktijk

Agrarisch onderwijs blijft zoeken naar afstemming ‘De jongen die bij mij stage kwam lopen, gebruikte hetzelfde boek als ik 25 jaar geleden’, illustreert een veehouder de kritiek die hij een aantal jaren geleden had op het middelbaar agrarisch beroepsonderwijs. Hij stond niet alleen. Inmiddels zijn veel agrarische opleidingscentra (aoc’s) op zoek naar nieuwe manieren om de lessen beter te laten aansluiten op de praktijk. tekst Wichert Koopman

J

an Vlooswijk staat vier dagen in de week als docent veehouderij voor de klas aan het Wellantcollege in Houten. Maar hij is ook melkveehouder in Benschop, waar hij in maatschap met zijn ouders met hulp van robots en in een nieuwe stal een tachtigtal koeien melkt. ‘Een mooie combinatie’, vindt hij ook zelf. ‘Ik

maak in de les vaak gebruik van voorbeelden uit de praktijk van mijn eigen bedrijf en via het digitale schoolbord kan ik cijfers laten zien van bijvoorbeeld de mpr of het rantsoen van de koeien.’

Les tussen koeien Vlooswijk is niet de enige leraar op zijn school die dagelijks met zijn laarzen in

de stront staat. Het Wellantcollege, een instelling voor groen onderwijs met 27 vestigingen in West- en Midden-Nederland en in totaal 13.000 mbo- en vmboleerlingen, kiest bewust voor mensen uit de praktijk. Van de acht docenten die in Houten lesgeven aan 220 veehouderijstudenten, hebben er vier thuis een bedrijf.

Groeiend aantal leerlingen voor opleidingen melkveehouderij Het aantal leerlingen dat een middelbare beroepsopleiding melkveehouderij volgt, is de afgelopen vier jaar toegenomen. Waren er in het schooljaar 2009-2010 in totaal 1236 deelnemers aan een gespecialiseerde melkveeopleiding in het mbo-onderwijs, vorig schooljaar was dit aantal opgelopen tot 1558.

Bij de hbo-opleidingen is het beeld

26

V E E T E E LT

NO VEMBER

VX18_special kennis en ontwikkeling.indd 26

1

minder duidelijk. Het aantal studenten dat kiest voor een opleiding dier- en veehouderij, schommelt de laatste jaren

rond de 1500. Onbekend is hoeveel studenten hiervan zich specialiseren in melkveehouderij.

Tabel 1 – Aantal deelnemers voor de verschillende mbo-niveaus per schooljaar (bron: DUO, bewerkt door Aequor)

opleiding

richting

mbo niveau 3 mbo niveau 4

dierverzorger melkvee melkveehouder

2009-2010

2010-2011

2011-2012

2012-2013

391 845

439 1031

502 1048

542 1016

2013

04-11-13 14:09

Gezinsleden leveren leeuwendeel arbeid op melkveebedrijven Melkveebedrijven in Nederland zijn nog echte gezinsbedrijven, zo blijkt uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek, ontleend aan de jaarlijkse gecombineerde opgave. Het aandeel vreemde arbeid neemt wel toe, maar slechts heel langzaam.

In 2000 waren in totaal bijna 59.000 mensen werkzaam op melkveebedrijven, van wie ruim 55.000 bedrijfshoofden en gezinsleden. Omgerekend naar arbeidsjaareenheden leverden zij 95,5 procent van de arbeid. In 2012 was het

jaar 2000 2012

aantal arbeidskrachten gezin niet-gezin 55.235 41.840

aandeel vreemde arbeid, omgerekend naar arbeidsjaareenheden (in procenten)

3.617 3.754

95,5 94,3

Tabel 2 – Aantal arbeidskrachten werkzaam in de melkveehouderij en het aandeel vreemde arbeid (omgerekend naar arbeidsjaareenheden)

aantal totaal arbeidskrachten gedaald tot ruim 45.500, maar werd nog altijd 94,3 procent van de arbeidsbehoefte met eigen arbeid ingevuld.

Ter vergelijking: op akkerbouwbedrijven

werd in 2012 zo’n 16 procent van het werk gedaan door externe arbeidskrachten en op intensieve veehouderijbedrijven lag het aandeel vorig jaar op 30 procent.

Met ingang van het nieuwe schooljaar is de band tussen theorie en praktijk aan het Wellantcollege nog verder verstevigd. Twee dagen in de week zijn de leerlingen niet te vinden tussen de muren van het schoolgebouw, maar tussen het gras en de koeien op een melkveebedrijf.

Vlooswijk heeft er thuis op de boerderij een speciaal klaslokaal voor gebouwd.

Hij is ‘superenthousiast’ over het initiatief. ‘Wat is er nou mooier dan dat je de theorie direct kunt koppelen aan de praktijk? Laatst hadden we een les over bodemkunde en bodemsignalen’, geeft de leraar als voorbeeld. ‘Dan behandelen we in het lokaal de theorie en daarna gaan we gelijk het veld in om een profielkuil te graven. Hierdoor gaat de stof voor de leerlingen veel meer leven.’

Veel van de lessen geeft de ervaren Vlooswijk zelf. Soms schakelt hij een specialist in voor een gastles. Zo heeft een robotspecialist van Lely de leerlingen onlangs ingewijd in de ins en outs van het robotmelken, spitte een adviseur van De Samenwerking met hen het rantsoen van de koeien door en neemt een ervaren bekapper binnenkort met cursisten de klauwen van Vlooswijks veestapel onder handen.

Feeling met praktijk houden Het initiatief van het Wellantcollege laat zien hoe het veehouderijonderwijs volop in beweging is. De agrarische opleidingscentra (aoc’s) hadden een aantal jaren geleden geen beste naam. Door een gebrekkige organisatie hadden leerlingen soms weinig les en stagebieders merkten dat de praktikanten vaak slecht voorbereid over de dam kwamen. Lesmateriaal sloot niet meer aan op de actuele praktijk. Zo ontdekte een veehouder dat een stagiair een theorieboek gebruikte dat hij zelf 25 jaar eerder ook had gebruikt.

Ouders morden en veehouders morden.

V E E T E E LT

VX18_special kennis en ontwikkeling.indd 27

N O VE M B E R

1

2 0 1 3

27

04-11-13 11:20

S P E C I A L

K E N N I S O N T W I K K E L I N G

Vlaanderen: schoolhoeves en praktijkbedrijven ‘De leerrijkste momenten’, noemt Ward Lootens zijn bezoeken aan de stagebedrijven van zijn leerlingen in binnen- en buitenland. Lootens is als leerkracht en stagebegeleider verbonden aan het Vrij Land- en Tuinbouw Instituut in Torhout, een school die vergelijkbaar is met een aoc in Nederland. Hij vertelt dat ook in Vlaande-

ren de discussie speelt over een goede afstemming tussen het onderwijs en de praktijk.

Veel verantwoordelijkheid ligt volgens Lootens bij de docenten zelf, maar ook door de school wordt de interactie met de praktijk actief gefaciliteerd. Zo heeft het instituut in Torhout een eigen schoolhoeve waar leerlingen praktische basisvaar-

Zo ook in Limburg waar een groep ondernemers met hun kritiek aanklopte bij het Citaverde College, de aoc-instelling met zes vestigingen in de zuidelijke provincie. Het resulteerde in de oprichting van een klankbordgroep van melkveehouders, die een aantal keren per jaar overlegt met de schoolleiding van de vestiging in Horst om zo de veehouderij-opleiding op een hoger plan te brengen. Een van hen is Harold Custers uit Oirlo. ‘We evalueren met mensen van de school onder andere de inhoud van het lesprogramma en vragen aandacht voor nieuwe ontwikkelingen’, vertelt hij. ‘Zo hebben we op onze bedrijven steeds meer behoefte aan medewerkers die vertrouwd zijn met robotmelken. Daar wordt nu in het lesprogramma meer aandacht aan besteed.’

Hoewel ook Custers constateert dat er de laatste jaren veel is verbeterd, blijft een klankbordgroep volgens hem nodig. ‘De sector blijft zich ontwikkelen. Een middelbare beroepsopleiding moet daarom continu feeling houden met de praktijk.’

rend melkveehouder zagen ze als een meerwaarde voor het team. Eén dag in de week is Van Weperen nu werkzaam op het Nordwin College als docent, projectmedewerker en coach voor studenten. Hij heeft er veel plezier in en merkt dat collega-docenten steeds meer gebruikmaken van zijn netwerk en hem benutten als klankbord bij nieuwe ontwikkelingen. ‘Ik denk dat het mbo-onderwijs er bij gebaat is als het melkveehouders aan zich weet te binden.

Niemand weet beter wat er op de werkvloer gebeurt dan een boer zelf.’

De veranderingen binnen AOC Friesland, inmiddels omgedoopt tot Nordwin College, hebben succes gehad, constateert Van Weperen. ‘We trekken inmiddels ook weer leerlingen van buiten de provincie Friesland en het aantal aanmeldingen vertoont een stijgende lijn. Dat betekent overigens niet dat we de komende jaren tevreden achterover kunnen leunen. Dit jaar hebben we negentig nieuwe leerlingen. Om die een kwalitatief goede opleiding te kunnen blijven bieden, moeten we blijven werken aan het op peil houden van onze expertise, terwijl ons budget daalt. Dat wordt een nieuwe uitdaging.’

Melkveehouder als docent Het toenmalige AOC Friesland benaderde zeven jaar geleden melkveehouder en bestuurder Jan van Weperen uit Oosterwolde met de vraag of hij mee wilde denken over het verbeteren van het onderwijs. ‘De opleiding zat destijds in een dip’, herinnert hij zich. ‘Ouders en boeren waren ontevreden en het aantal aanmeldingen liep terug. Ik heb toen met alle belanghebbenden de opleiding tegen het licht gehouden. Veel praktische en organisatorische zaken bleken niet goed geregeld te zijn, maar met de kwaliteit van de leraren was weinig mis.’

Nadat het project was afgerond, vroeg de schoolleiding de projectleider of hij wilde blijven. Een praktise-

28

V E E T E E LT

NOVEMBER

VX18_special kennis en ontwikkeling.indd 28

1

digheden kunnen trainen. Daarnaast gaan leerkrachten, regelmatig ondersteund door externe gastsprekers, vaak met leerlingen naar de schoolhoeve of externe bedrijven om tussen de koeien les te geven. ‘Zo brengen we boeren, leraren en leerlingen bij elkaar’, stelt Lootens vast. ‘Dat biedt de beste garantie om de opleiding actueel te houden.’

Vergrijzend lerarencorps Een organisatie die zich nauw betrokken voelt bij het agrarisch onderwijs is het NAJK. ‘Logisch’, vindt Ramon Klaassens, vicevoorzittter van het landelijk bestuur van de ondernemende agrarische jongeren. ‘Een groot deel van onze leden zit nog op school of heeft de opleiding net achter de rug.’ Ook onder de NAJK-leden klinken kritische geluiden over het onderwijs. ‘Wij maken ons weleens zorgen over de vergrijzing van het lerarencorps.

Als docenten niet meegaan met hun tijd, dreigen leerlingen de aansluiting met de praktijk te missen. Zo komen ze van school met een boodschap waarvan je je kunt afvragen of die nog wel past in de huidige tijd. Het kostprijsdenken is bijvoorbeeld vaak nog heel dominant in de

2013

04-11-13 14:10

opleiding en er is over het algemeen weinig aandacht voor maatschappelijke thema’s.’

Formeel heeft het NAJK geen ingangen om sturing te geven aan het onderwijs aan de aoc’s. ’ Maar door het aanbieden van gastlessen, bijvoorbeeld over bedrijfsopvolging of weidegang, proberen we wel aandacht te krijgen voor thema’s waarvoor naar onze mening te weinig aandacht is’, vertelt Klaassens. Provinciale AJK’s onderhouden hiervoor vaak nauwe contacten met de aoc’s en zijn een gewaardeerde partner van de scholen.

Praktijkonderwijs veranderd Behalve als meedenker in een klankbordgroep van het Citaverde College is Harold Custers uit Oirlo met een aantal collega’s ook betrokken bij het Limburgse praktijkonderwijs. Door veranderende subsidiestromen kwam de toenmalige praktijkschool in Horst onder druk te staan en moest gezocht worden naar alternatieven. Regelmatig ontvangt de melkveehouder op zijn bedrijf nu leerlingen en een docent voor lessen in de praktijk. Daarnaast treedt hij zelf op als gastdocent aan het PTC+.

In Friesland – waar de praktijkschool in Oenkerk jarenlang een instituut was – heeft het praktijkonderwijs aansluiting gezocht bij het initiatief Dairy Campus.

Onder de rook van Leeuwarden wordt hard gewerkt aan een uniek samenwerkingsverband tussen onderzoek, onderwijs en bedrijfsleven. Daar zal ook een afdeling voor praktijkonderwijs aan worden toegevoegd.

Arjan Heerema, directeur van Dairy Training Centre (DTC), de opvolger van PTC+ in Oenkerk, ziet de inrichting van het praktijkonderwijs ingrijpend veranderen. ‘De traditionele praktijkweken, waarbij leerlingen om vijf uur werden gewekt om bij boeren in de buurt te leren melken, bestaan al lang niet meer’, legt hij uit. ‘Praktische trainingen kunnen scholen uitstekend zelf en in de ei-

gen regio organiseren. Voor meer complexe trainingen kunnen onze trainers natuurlijk op onze eigen praktijkfaciliteiten trainen, maar ze kunnen ook op locatie worden ingehuurd. Ze zijn flexibel inzetbaar en niet gebonden aan één plaats. Daarnaast zie ik steeds meer vormen van “blended learning” ontstaan.

Dat wil zeggen dat trainingen een mix zijn van verschillende vormen, deels fysiek, deels virtueel door middel van de nieuwste ICT-toepassingen.’

Innovatiekracht versterken Het jongste initiatief om de kwaliteit van het onderwijs in de melkveehouderij te verbeteren, is het zogenaamde ‘Meeting Point Melkveehouderij’ van het Centrum Innovatief Vakmanschap Agri & Food. Dit initiatief vloeit voort uit het beleid van de overheid om topsectoren, waarvan de melkveehouderij er één is, extra te ondersteunen. ‘Doel van het Meeting Point is om de innovatiekracht van de sector te versterken’, vertelt Aad van der Burg, directeur van de vestiging Leeuwarden van het Nordwin College en voorzitter van de stuurgroep. ‘Dat doen we door in gesprek te gaan met de innovatieve ondernemers uit zowel de primaire productie als de periferie. Zo willen we toekomstige ontwikkelingen goed in beeld krijgen om daarvoor goed onderwijs te kunnen ontwikkelen. Hiermee willen we vooral de voorlopers in de sector bedienen.’

Naast het Nordwin College (voor NoordNederland) zijn het Groenhorst College in Emmeloord (voor Midden-Nederland) en het Prinsentuin College in Breda (voor Zuid-Nederland) als gangmakers betrokken bij het initiatief, dat verder ondersteund wordt door onder andere FrieslandCampina, DLV en AB Vakwerk.

‘Maar als het straks op de uitvoering aankomt, gaan we natuurlijk in overleg met alle aoc’s in Nederland’, benadrukt Van der Burg. Het Meeting Point hoopt in het schooljaar 2014-2015 de eerste modules te kunnen aanbieden. l

V E E T E E LT

VX18_special kennis en ontwikkeling.indd 29

N O VE M B E R

1

2 0 1 3

29

04-11-13 11:20

S P E C I A L

K E N N I S O N T W I K K E L I N G

Bart Lubbers en Canberk Ozekin willen same

Veehouder en stagi ai Bart Lubbers is melkveehouder in Arnhem. Van begin september tot eind maart werkt hij op zijn bedrijf twee dagen in de week intensief samen met stagiair Canberk Ozekin. Bart leert van Canberks frisse kijk op oude gewoontes. tekst Wichert Koopman

‘Z

o lang als ik me kan herinneren bieden we op ons bedrijf al plaats aan stagiairs, zowel in de melkveehouderij als in de zuivelverwerking. Tientallen scholieren hebben hier inmiddels meegeholpen en rondgekeken. Meerdere bleven voor langere of kortere tijd hangen voor een bijbaantje.’

‘Toen ik zelf nog op school zat, vond ik het fijn dat ik bij andere boeren ervaring op kon doen. Dat gun ik de leerlingen van nu ook. Ik vind het leuk om met stagelopers te werken, mits ze gemotiveerd zijn. Naast veehouderijstudenten krijgen we hier ook wel leerlingen dierverzorging voor snuffelstages of leerlingen van middelbare scholen voor maatschappelijke stages.

Maar die jongens en meisjes hebben vaak weinig met het boerenwerk en worden vanuit de school soms niet of nauwelijks begeleid. Het is uiteindelijk aan de leerling zelf om te bepalen of hij of zij van de stageperiode een succes wil maken. Stagiairs kunnen hier veel leren, maar ze moeten alles aanpakken, ook de rotklusjes, en niet te benauwd zijn voor lange dagen. Werken op een melkveebedrijf is geen negen-tot-vijfkantoorbaan.

Ook dat moeten ze ervaren.’

‘Met mbo-leerlingen – we krijgen ze hier van zowel AOC Oost in Doetinchem als het Groenhorst College in Barneveld – is het over het algemeen prettig werken, of ze nu thuis van een melkveebedrijf komen of niet. Ze zijn meestal goed gemotiveerd en komen zelf met ideeën. Ook Canberk komt regelmatig met vragen, waardoor ik word gestimuleerd om over dingen na te denken. Soms leidt dat tot aanpassingen in de manier van werken.

Het valt me op dat collega’s bij wie nooit jonge mensen over de vloer komen, vaak vastroesten in oude gewoontes. Ik vind het belangrijk om fris te blijven. Werken met stagiairs helpt daarbij. En natuurlijk is het ook handig om hulp te hebben. We vervelen ons hier nooit en sommige klussen gaan een stuk makkelijker als je ze samen kunt doen. En als Canberk hier is, kan ik hem de schuld geven als er iets fout gaat...’

‘De kwaliteit van de opleiding aan het aoc is de laatste jaren duidelijk verbeterd, zowel organisatorisch als inhoudelijk. In het verleden vielen er nog wel eens lessen uit en kwamen de leerlingen soms onvoldoende voorbereid op stage. Nu komen ze met gerichte opdrachten. De scholen waar ik contact mee heb, hebben de klachten uit de praktijk goed opgepikt. Met de stagebegeleiders heb ik als stageboer een goed contact. Ik merk dat ze de ontwikkelingen in de praktijk willen blijven volgen en daarvoor ook goed luisteren naar de veehouders bij wie de leerlingen stage lopen.’ l

30

V E E T E E LT

VX18_special veehouders.indd 30

NO VEMBER

1

Bart Lubbers (36) is veehouder met 120 melkkoeien en 100 stuks jongvee op zuivelboerderij IJsseloord in Arnhem.

2013

04-11-13 11:50

willen samen van stageperiode een succes maken

gi air stimuleren elkaar Canberk Ozekin is student veehouderij aan het AOC Oost in Doetinchem en loopt twee dagen in de week stage op zuivelboerderij IJsseloord. Van veehouder Bart Lubbers leert hij de fijne kneepjes van het vak in de praktijk. tekst Wichert Koopman

‘W

Canberk Ozekin (19) is tweedejaars niveau 3-leerling op AOC Oost iwn Doetinchem en stagiair op zuivelboerderij IJsseloord in Arnhem.

e hebben thuis geen melkveebedrijf, maar door mee te helpen op de stadsboerderij kwam ik in contact met koeien. Ik vond dat zo interessant dat ik besloot een opleiding in de veehouderij te gaan doen. Sinds twee jaar zit ik nu op het AOC Oost in Doetinchem waar ik de richting veehouderij niveau 3 volg. Na de opleiding wil ik graag eerst werkervaring opdoen in de sector om in de toekomst iets voor mezelf te kunnen beginnen.’

‘Inmiddels heb ik meerdere korte stages achter de rug. Het bevalt me ook hier op zuivelboerderij IJsseloord goed. Ik word volledig opgenomen in het bedrijf en bij veel zaken betrokken. Dat vind ik belangrijk omdat ik alles wil leren.

Laatst waren we gras aan het inkuilen. Ik leer dan bijvoorbeeld van Bart hoe ik de bult moet aanrijden, maar hij legt me ook uit wat je als boer allemaal moet doen om een goed product in de kuil te krijgen en te houden.’

‘Ik vind dat de school ons goed voorbereidt op de stageperiode. Naast de theorie op school krijgen we één ochtend in de week praktijkles op een leerbedrijf in de regio. Ook hebben we regelmatig lessen buiten de school. Zo zijn we laatst een hele dag op proefbedrijf De Marke geweest voor uitleg over nieuwe ontwikkelingen zoals de KringloopWijzer. En met iemand van Agruniek bezochten we een demoveld voor maisrassen. Dat is allemaal kennis die we mee kunnen nemen naar ons stagebedrijf. Een deel van de leraren bij ons op school heeft thuis ook een bedrijf. Zo geven ze ons les aan de hand van de mpr van hun eigen koeien of de analyses van hun eigen kuilen. Dat werkt natuurlijk veel beter dan theorie uit een boekje.’

‘We zijn de laatste tijd hier op de boerderij erg druk geweest met oogstwerk, een sleufsilo zetten en renovatieklussen in de stal. Het werken aan mijn opdrachten is daardoor wel blijven liggen. Daar heeft de leraar me ook al op gewezen. De theorie is natuurlijk niet het leukste, dus vaak gebeurt het effe gauw tussendoor. Dat zal ik nu de komende weken serieus op moeten pakken, want ook het papierwerk hoort erbij. Aan het eind van de stage moet ik hier op het bedrijf voor de vakken voeding en fokkerij een proeve van bekwaamheid afleggen. Dat wil zeggen dat ik moet laten zien dat ik zelfstandig, als een veehouder in de praktijk, beslissingen kan nemen en uitvoeren. Leuk, maar ook spannend.’ l

V E E T E E LT

VX18_special veehouders.indd 31

N O VE M B E R

1

2 0 1 3

31

04-11-13 11:50

(foto: Els Korsten)

Moniek 201 (v. Upgrade)

MET CRV NAAR EEN HOGE LEVENSPRODUCTIE De productieaanleg, gezondheidskenmerken en exterieurkenmerken van uw koeien zijn sterk bepalend voor een hoge levensproductie.

CRV heeft stieren van verschillende rassen die

uitstekend scoren op deze kenmerken. Hun dochters produceren probleemloos, jaar in jaar uit, en verhogen zo uw bedrijfsrendement.

BETTER COWS | BETTER LIFE

404-13 Lvnsp-Nabben.indd 1

21-10-13 10:24

‘HOGE LEVENSPRODUCTIE REALISEREN WIJ MET MOOIE STERKE KOEIEN’ Fam. Nabben, America

ATLANTIC

KODAK

WEB

EWALD

RAS + BASIS

HF zb

RHF rb

FL duits

MRIJ lokaal

NVI

308

208

143

128

LVD

720

622

127

558

UIERGEZONDHEID

106

104

118

105

KLAUWGEZONDHEID

108

104

nb

nb

CRV KLANTENSERVICE | NEDERLAND 088 – 00 24 440 | WWW.CRV4ALL.NL BELGIË 078 – 15 44 44 | WWW.CRV4ALL.BE

404-13 Lvnsp-Nabben.indd 2

21-10-13 10:25

De familie Ehlers met Marijke 303 en Corrie 141 (v. Kodak) (foto Alger Meekma)

MET KODAK REALISEERT U DIE LEVENSPRODUCTIE! Zorgeloos boeren met Kodak Als veehouder heb je al werk genoeg. Kodakdochters zijn dan een uitkomst. Onopvallend in de stal, opvallend in melkopbrengst en gezondheidskenmerken. Daarmee staan Kodakdochters voor een hoge levensproductie zonder extra werk.

KODAK

(Kevin x Stadel) ki-code: 97-7222 aAa: 516342

(rb-basis)

NVI LEVENSDUUR KG MELK UIERGEZONDHEID KLAUWGEZONDHEID GEBOORTEGEMAK

208 622 693 104 104 111

BETTER COWS | BETTER LIFE

420-13 Kodak-Blitz.indd 1

04-11-13 10:40

Emely Huyghe met 3498 3498, eigenaar: Johan Huyghe (foto Els Korsten)

MET BLITZ REALISEERT U DIE LEVENSPRODUCTIE! Blitz de toekomst in Uw veestapel verdient een stier als Blitz. Een stier die efficiëntie en duurzaamheid combineert met een enorme melkproductie; zowel in kilo’s als gehalten. Deze maken hem internationaal de fokstier met de hoogste Inet. En u zult lang plezier hebben van zijn dochters, met zijn fokwaarde van +580 dagen levensduur.

BLITZ

(Paramount x O Man) ki-code: 94-0026 aAa-code: 543612

(zb-basis)

NVI LEVENSDUUR KG MELK INET BEENWERK CELGETAL

271 580 2182 413 106 106

CRV KLANTENSERVICE | NEDERLAND 088 – 00 24 440 | WWW.CRV4ALL.NL BELGIË 078 – 15 44 44 | WWW.CRV4ALL.BE

420-13 Kodak-Blitz.indd 2

04-11-13 10:40

P O RT R E T

Nieuwe technieken als genomic selection hebben volgens fokveehandelaar Harry Broekhuis de fokker캐 niet op z캐n kop gezet

Avonturier in de fokker캐

36

V EV E TE EE ET LE TE LNT OAVPE RMI B L E 1R 21 0 0 29 013

VX18_portret Broekhuis.indd 36

04-11-13 11:52

P O RTR E T

Hij verkocht Broeks Betty voor 200.000 dollar, maar liep ook veel geld mis door het vroegtijdig sneuvelen van de stier Snowman.

Naam Harry Broekhuis Leeftijd: 60 Functie: handelaar in fokmateriaal Beste koe ooit gefokt: Broeks Madison (Shottle x Elsa) Beste stier: Flevo Genetics Snowman

Na meer dan 25 jaar als handelaar in hoogwaardig genetisch fokmateriaal kent Harrie Broekhuis het klappen van de zweep.

Zijn motto? ‘Investeer pas als je er geld voor hebt.’ tekst Inge van Drie

A

an gespreksstof geen gebrek. Wie met Harry Broekhuis een gesprek aanknoopt over fokkerij is niet snel uitgepraat. In rap tempo passeren namen van koeien en stieren de revue en aan de lopende band dist hij anekdotes op uit zijn carrière als handelaar in fokmateriaal.

Thuis in Albergen kan Broekhuis in twee jongveestallen maximaal 85 pinken kwijt, liefst uit gerenommeerde koefamilies en met goede genoomfokwaarden.

Kort voor het kalven verhuizen de vaarzen naar Wilma en Louis Oude Hesselink, die de dieren voor Broekhuis melken.

Een carrière als melkveehouder zat er voor Broekhuis zelf niet in. Fysieke problemen belemmerden de boerenzoon. ‘Ik was een fanatiek voetballer en al op mijn zestiende ben ik voor het eerst aan mijn knieën geopereerd.’ Broekhuis werd loodgieter en schoolde zich later om tot boekhouder. Maar het bloed kroop waar het niet gaan kon. De koeien bleven trekken.

‘Op de fokveedag in Saasveld hoorde ik dat een boer op zoek was naar vijf rietjes Triple Threat. Die zouden hem 75 gulden per stuk kosten, terwijl de gangbare prijs eigenlijk 25 gulden was. Daar zat handel in, realiseerde ik me.’ Niet veel later richtte hij Broekhuis Vee op. In eerste instantie deed hij dat naast zijn baan als boekhouder, maar in 1989 stapte hij helemaal over.

Voor 200.000 dollar verkocht Rekenen kan Broekhuis als oud-boekhouder als de beste, maar al dat papierwerk dat bij de handel in fokmateriaal hoort?

Het is niet zijn favoriete klus. ‘Het mooiste aan dit werk zijn de contacten met mensen, het sluiten van mooie deals en het zoeken van avontuur’, zo somt Broekhuis op. Zo had hij samen met Jacob Bearda de stier Flevo Genetics Snowman (O Man x Broeks MBM Elsa) in zijn bezit. ‘We hebben wat met die stier lopen leuren.

Geen enkele ki wilde hem hebben. Uiteindelijk kwam hij in Duitsland terecht, waar hij in de wachtperiode sneuvelde. Er waren maar 1300 rietjes.’ In 2010 brak de

O Manzoon door met hoge fokwaarden en inmiddels kalven zijn dochters uit de fokperiode af. ‘Ze geven verschrikkelijk gemakkelijk melk. Ik ben ervan overtuigd dat Snowman straks weer de nummer één wordt. Als hij niet was gesneuveld, had ik een paar miljoen meer gehad.’

Broekhuis constateert het nuchter; hij kent beide kanten van de medaille. Zo verkocht hij Broeks Betty – een dochter van Snowman – voor 200.000 dollar aan een Canadees fokkerssyndicaat. Uit Broeks Betty fokte hij Broeks Plabet (v.

Planet), die hij eveneens voor een fiks bedrag verkocht. ‘Natuurlijk, geluk speelt in de fokkerij ook een rol, maar je moet wel weten waar je mee bezig bent. Je kunt beter vijf dieren van 4000 euro ko-

‘Ik zeg vaak tegen jonge boeren: koop alleen een duur beest als je het geld hebt’ pen dan één van 20.000 euro. Er is niks mis mee als je tachtig koeien hebt waarvan één of twee dure koeien, maar als melkveehouder moet je wel met melken je geld verdienen.’

Investeer pas als je geld te besteden hebt, is nog zo’n motto van Broekhuis. ‘Ik zeg altijd tegen jonge boeren: “Koop alleen een duur beest als je het geld ervoor hebt.” Ik koop wat ik kan betalen. Als ik in Amerika een dier koop, betaal ik direct. Amerikanen vinden dat mooi.’

Niet dat hij geen risico’s neemt. ‘De handel in fokmateriaal zie ik als een spel, een spel dat ik goed ken. Ik zoek de risico’s best op. Gevoelsmatig zoek ik naar het dier waar ik het beste aan kan verdienen en vaak zijn dat de duurste. Maar ik heb bijvoorbeeld nog nooit aandelen ge-

had. Daar heb ik zelf geen invloed op.’

De duurste aankoop van Broekhuis was er een van 90.000 dollar. ‘Dat was een Mountaindochter geloof ik. Tom Kestell – bij hem stal ik mijn Amerikaanse dieren – kocht zich meteen voor de helft in.

We hadden dat dier, zo bleek achteraf, al in de eerste spoeling terugverdiend.’

Broekhuis kan zich de inzet van zijn eerste embryo’s nog goed herinneren. ‘Ik bleef maar kijken of de dieren tochtig werden. Nu zet ik vaker duurdere embryo’s in dan toen, maar ik slaap er niet minder om als er een terugkomt. Ik vind het nog wel jammer, maar ik weet dat het bij het ondernemerschap hoort.’

In al die jaren dat hij actief is in de fokkerij, is er eigenlijk niet zoveel veranderd, constateert Broekhuis, ook niet door nieuwe technieken als genomic selection. ‘Als je tweeduizend stieren test, valt nog steeds een grote groep door de mand, blijft een klein groepje op hetzelfde niveau en steken een paar stieren er bovenuit.’

Jacht op allerhoogste genetica Wat volgens Broekhuis wel veranderd is, is de snelheid in de fokkerij. ‘Vroeger kende ik van elke stier de vader en de moeder. Nu niet meer. Ik vraag het levensnummer en bekijk het ’s avonds achter de computer. Maar misschien heeft dat ook gewoon met de leeftijd te maken, grapt Broekhuis, om serieus te vervolgen: ‘Ki-organisaties zijn wel meer dan ooit op zoek naar het hoogste dier. Ze zoeken allemaal naar dieren met 2500 GTPI. Een vaars met 88 punten en 2100 GTPI wordt momenteel gewoon ingezet als ontvangster. Eerlijk is eerlijk, ik doe zelf ook mee aan die jacht op dieren met de allerhoogste genetica. Maar op termijn is er vast ook weer meer oog voor fraaie dieren met een iets minder hoge genetische waarde.

Genomics vertellen alleen de waarde van het dier op dat moment, maar niks over wat het dier doorgeeft aan de volgende generatie. Zo scoort Broeks Elsa nu 1600 GTPI, terwijl haar zoon Snowman op 2200 GTPI staat. Bij een dier met een hoge GTPI heb je alleen meer kans op een nakomeling met een hoge GTPI.’ Als het aan Broekhuis ligt, stopt hij voorlopig nog niet. ‘Zo lang als ik kan, ga ik door. Ik doe het met plezier. Nog elke keer als ik een paring bedenk, ben ik nieuwsgierig wat eruit komt.’ l

V E E T E E LT

VX18_portret Broekhuis.indd 37

N O VE M B E R

1

2 0 1 3

37

04-11-13 11:52

Stonewall

Shottle x Durham x Fred Allround pinkenstier

U vindt ons in

De kracht van Shottle!

echanisatie de Rundvee en M ns de tij d an st vember.

Bezoek onze van 19 t/m 21 no em ch in or G in Vakdagen 269!

stand

Ingenieursbureau Heemskerk b.v.

T: 013-505 1658 Heemskerk België bvba T: 014 - 479544 info@heemskerk-dairy.com www.heemskerk-dairy.com

Arkervaart_ProWeide_Advertentie_Veeteelt 14-05-12 13:01 Pagina 1

Doberman dochter: Double A Doberman 53478

Doberman Koecomfort Ga voor een Koecomfort Het beste voor uw koei Het beste voor uw koei Het beste voor uw koeien op maat Het beste voor??uw koei Koecomfort Shottle x Granger x Missile

TPI topper - super bevruchting

Stonewall_Doberman_01112013.indd 1

01-11-13 16:58

laagHet celgetal! beste

voor koeien op maat Hetuw beste voor??uw koei Het beste voor koeien op maat Hetuw beste voor??uw koei

Renovatie bij R-boxen R-boxen (ook (ook ingestorte) ingestorte) Zwevende Zwevende box box Renovatie of of nieuwbouw: nieuwbouw: bij Dual waterbed + Positiebox = Minder werk + Positiebox = Minder werk Renovatie (ook ingestorte) Zwevende boxen of Grupstal Grupstal ??

Renovatie of nieuwbouw: bij R-boxen Zwevende of ?? bij boxen R-boxen (ook ingestorte) ingestorte) Zwevende box Renovatie of nieuwbouw: nieuwbouw: Zwevende box box Renovatie of bij R-boxen (ook Zwevende

Dual Waterbed Waterbe Dual Waterbed !!

Dual Waterbed Dual Waterbed !!

Dual Waterbe Dual Waterbed !!

Dual Waterbed

Dual waterbed + Positiebox =ofMinder werk Renovatie of nieuwbouw: bij R-boxen (ook ingestorte) Zwevende Grupstal ??

Renovatie of nieuwbouw: bij boxen R-boxen (ook ingestorte) Zwevende box

Meest duurzaam koematras, met eindeloos blijvende veerkrach Door besparing opkoematras, strooisel enmet arbeid verdient het zichveerkrach snel teru Meest duurzaam eindeloos blijvende Meest duurzaam koematras, met eindeloos blijvende veerkracht.

Meest duurzaam duurzaam koematras, met met eindeloos eindeloos blijvende veerkrach Meest koematras, blijvende veerkrach Behoud van uw koeien en reduceren op dierenartskosten.

Door besparing op strooisel en arbeid verdient het zich snel teru teru Door strooisel en arbeid verdient hetbesparing zichveerkracht. snel op terug.

Door strooisel en enmet arbeid verdient het zich zichveerkrach snel Meestbesparing duurzaamopkoematras, met eindeloos blijvende Meest duurzaam eindeloos blijvende Door besparing opkoematras, strooisel arbeid verdient het snel teru Meest duurzaam koematras, met eindeloos blijvende veerkracht.

Behoud van uw koeien en reduceren op dierenartskosten.

Meest duurzaam koematras, met eindeloos blijvende veerkrach Behoud vanMeerwaarde uw koeien koeien en en reduceren reduceren op dierenartskosten. dierenartskosten.

Conclusie: zonder Behoud van uw koeien en op dierenartskosten.

Door het zich snel snel terug.

Behoud van uw op Door besparing op strooisel enreduceren arbeid verdient hetmeerprij zich snel snel teru teru Door besparing besparing op op strooisel strooisel en en arbeid arbeid verdient verdient het zich terug.

Door besparing strooisel en arbeid verdient het zich Vraag, op geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen.

Conclusie: Meerwaarde zonder meerprijs !

Behoud dierenartskosten.

Conclusie: Meerwaarde zonder meerprij Behoud van uw koeien en reduceren op dierenartskosten.

Behoud van van uw uw koeien koeien en en reduceren reduceren op op dierenartskosten.

Conclusie: zonder meerprij Behoud vanMeerwaarde uw koeien en reduceren op dierenartskosten.

Vraag, geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen.

Conclusie: Meerwaarde zonder meerprij Vraag, geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen.

Vraag,box geheel/ vrijblijvend, vrijblijvend, naar onze onze referentieadressen. referentieadressen.

Vraag, geheel naar Recht zonder liggen / Schone Weinig strooisel Conclusie: meerprijs Conclusie: Meerwaarde Meerwaarde zonder meerprijs !!

Conclusie: Meerwaarde zonder meerprij Meerwaarde zonder meerprij Vraag, geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen.

Vraag, geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen.

Vraag, geheel vrijblijvend, naar naar onze onze referentieadressen. referentieadressen.

Recht liggen liggen // Schone Recht Schone box box // Weinig Weinig strooisel strooisel

Holland / International B.V. – E.H. Woltersweg 33 – 9831 TG Aduard –

Holland / International B.V. – E.H. WolterswegHolland 33 – 9831International TG AduardB.V. – Tel. E.H. 050-5732777 Woltersweg 33 33 –– 9831 9831 TG TG Aduard Aduard –– Holland // International B.V. –– E.H. Woltersweg

www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.buc-holland.com www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl

Holland / International B.V. – E.H. Woltersweg 33 – 9831 TG Aduard

Holland / International B.V. – E.H. WolterswegHolland 33 – 9831 TG AduardB.V. – Tel.– E.H. 050-5732777 / International Woltersweg 33 – 9831 TG Aduard –

Holland / International B.V. – E.H. WolterswegHolland 33 – 9831 TG AduardB.V. – Tel.– E.H. 050-5732777 / International Woltersweg 33 – 9831 TG Aduard

www.uierverzorging.nl

38

V E E T E E LT

NOVEMBER

1

2013

ProWeide is een volledige voersoort voor melkkoeien met weidegang. De voederwaarde van gras komt, in

VX18_p38.indd 38 een actieve

04-11-13 10:57

K E U R I N G

Familie Talsma domineert matig bezette Veekeuring Fryslân in Oenkerk

Anita wint Fries onderonsje Aan publiek geen gebrek, maar de animo om koeien in te zenden voor de negende Veekeuring Fryslân bleek gering. Met moeite kreeg de organisatie 66 koeien in de catalogus. Met drie titels domineerde de familie Talsma de Friese provinciale keuring. tekst Inge van Drie

video-impressie www.veeteelt.nl

D

e buurprovincies kiezen al voor het openstellen van de provinciegrenzen om het bestaansrecht van hun keuring te verzekeren. Zover is de organisatie van de Veekeuring Fryslân nog niet. Als provincie met de meeste koeien moet het mogelijk zijn een provinciale keuring in stand te houden, zo luidt de redenatie.

Maar met 66 melkkoeien in de catalogus is de kritieke grens in zicht.

Aan Sietse en Pieter Talsma lag die minimale opkomst in ieder geval niet. De melkveehouders uit Warga waren in Oenkerk een van de grootste – en meest succesvolle – inzenders. Bij de vaarzen viel hun Alexanderdochter Djura net buiten de prijzen. De harmonisch gebouwde vaars eindigde vanwege iets meer kracht in de voorhand nog wel vóór de jeugdige, functioneel sterke Zuid-Ooster Boukje 123 (v. Sunflower) van Oene, Wouter en Jeroen Dolstra uit Oosterstreek.

Jeugdig was ook de andere medaillekandidaat van de familie Dolstra, Zuid-Ooster Geertje 99. De Cricketdochter bleek een vaars met veel lengte, een ondiepe uier en mooie overgangen. Toch moest ze genoegen nemen met de reservetitel. De fraaitypische Topcross Anna 237 (v. Jordan) van Jaap Jacobi uit Garijp was een tikje fraaier afgewerkt in frame en stapte krachtiger door de ring. Dolstra en Jacobi kruisten ook de degens bij de bedrijfsgroepen, waar het goud opnieuw voor Jacobi was en het zilver voor Dolstra.

Dochter van Precilla De animo om deel te nemen met koeien mocht dan gering zijn, over publieke belangstelling had de organisatie niet te klagen. In de middenklasse konden de bezoekers genieten van het optreden van onder meer Giessen Precilla 4 (v. Goldwyn) van Halbe Huitema uit Gauw. Net als haar moeder, oud-NRM-kampioene

Spirit Precilla, beschikte ze over een fraai beaderde en vast aangehechte uier met veel breedte en hoogte in de achterkwartieren. Voor een podiumplek miste ze de laatste macht en capaciteit. Ook voor de sterke en balansrijke Falkena Foekje 185 (v. Laurin) van Herman en Eef Vernooy uit Oosterwolde bleek een plek bij de laatste vier het hoogst haalbare.

Voor het uitreiken van de prijzen hielden de juryleden Tjebbe Huybrechts en Wouter de Bruin stil bij Parfum (v. Damion) van de familie Altenburg uit Koufurderrige en Foekje 150 (v. Lheros) van Talsma. De twee vielen beide al vaker in de prijzen in Oenkerk. Foekje won drie jaar geleden de vaarzentitel in Friesland, de in België geboren Parfum pakte in 2012 de reservetitel in de middenklasse. Met haar forse stokmaat, haar open bouw en de aantrekkelijke uier trok Parfum dit keer aan het langste eind met de royaal ontwikkelde, ondiep geuierde Foekje op de reservestek.

De familie Talsma hoefde niet lang te treuren om het mislopen van de titel in de middenklasse. Bij de senioren boekten de Friese melkveehouders een dubbelslag met Anita 54 (v. Goldwyn) en Foekje 112 (v. Talent). In 2011 eiste Foekje in Oenkerk al de seniortitel op, maar nu moest ze haar stalgenote voorrang verlenen. Het sterkste wapen van de robuuste Anita bleek haar lange uier met fraai geplaatste spenen en de messcherpe ophangband. Daar kon de stijlvolle Foekje niet tegenop, maar de Talentdochter rekende vanwege beter beenwerk en een hogere achteruier wel af met de lange, sterk gebouwde Classicdochter Zuid-Ooster Harmke 319 van Dolstra. De melkrijke Falkena Foekje 182 (v. Toystory) van Vernooy kwam ondanks haar lengte en upstanding in vooruier te kort om aanspraak te maken op eremetaal.

Topcross Anna 237 (v. Jordan), kamp. vaarzen Prod.: 2.02 57 2008 3,89 3,10 lw 109 l.l.

Parfum (v. Damion), kampioene midden Prod.: 3.10 339 11.773 3,70 3,35 lw 100

Anita 54 (v. Goldwyn), alg. kampioene Prod.: 4.06 362 11.385 4,48 3,63 lw 103

Nog één titel was er te verdelen; wie zou het algemeen kampioenschap winnen?

Nogmaals gaf de puike melkklier van Anita 54 de doorslag; de Goldwyndochter won het algemeen kampioenschap. l

V E E T E E LT

VX18_keuring Fryslan.indd 39

N O VE M B E R

1

2 0 1 3

39

04-11-13 12:36

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Financiële en technische kengetallen van nieuw melkveebedrijf in Ierland met 300 koeien

Greenfield Projectleider Abigail Ryan en bedrijfsleider Michael Long: ‘We communiceren open en eerlijk over de problemen die we tegenkomen. Met de fouten die we maken, kan een startende ondernemer zijn voordeel doen.’

Aantal koeien: Melkquotum: Hoeveelheid land: Productie:

Proefbedrijf voor starters Ierse ondernemingen startten in 2009 een nieuw melkveebedrijf Kilkenny

met 300 koeien als voorbereiding op het quotumloze tijdperk.

De nauwkeurig bijgehouden technische en financiële resultaten

Ierland

maken de haalbaarheid duidelijk. Projectleider Abigail Ryan: ‘Van

320 1,5 miljoen kg 113 hectare 5500 kg

onze beginnersfouten profiteren startende ondernemers.’ tekst Alice Booij

H

uur 113 hectare land, koop 300 koeien, bouw een melkstal en ga koeien melken. In Ierland sloeg een aantal ondernemingen – een bank, een onderzoeksinstituut, een uitgeverij, de overheid en een zuivelbedrijf – in 2009 de handen ineen om op die manier in Kilkenny het proefbedrijf Greenfield te starten. Het doel is het in kaart brengen van de (financiële) haalbaarheid en de kansen en de bedreigingen voor beginnende melkveehouders die na 2015 vrij kunnen melken. De opzet is een grootschalige lagekostenmelkveehouderij met een voorjaarskalvende veestapel, die zo veel mogelijk melk uit gras kan produceren.

Nieuwbouw en investeringen De investeerders legden zo’n 400.000 euro bij elkaar als startkapitaal. Het be-

drijf leende daarbij nog 850.000 euro en daarvan werd een nieuw melkveebedrijf opgezet, naar het voorbeeld van NieuwZeelandse melkveebedrijven. De 1,25 miljoen euro diende voor het investeren in een open melkstal met 2 x 30 swingovermelkstal, een wachtruimte met opdrijfhek, huisvesting voor de jongere kalveren, verharding rondom de gebouwen, de afrastering en looppaden, inzaaien van het land en natuurlijk de veestapel: zo’n 265 koeien en 70 pinken.

Twee medewerkers werden aangetrokken voor de verzorging van grasland en koeien, het landwerk wordt compleet uitbesteed aan de loonwerker en ook de jongveeopfok wordt uitbesteed. De 113 hectare land is voor vijftien jaar gehuurd tegen een pacht van 450 euro per hectare per jaar.

De financiële resultaten waren de eerste drie jaar, tot en met 2012, positief. In 2011, een goed jaar, werd een winst gemaakt van ruim 100.000 euro, waarbij er geen aflossingen zijn gedaan (tabel 1). In 2012 heeft Greenfield voor het eerst bij de bank afgelost (80.000 euro), waarna ruim 20.000 euro overbleef als winst.

Winstgevend bedrijf Over 2013 verwacht projectleider Abigail Ryan een winst na aflossing (79.000 euro) van zo’n 43.000 euro. ‘Dit geld wordt op een spaarrekening gezet om uiteindelijk de investeerders hun inleggeld weer terug te betalen.’ Opvallend in de financiële cijfers is dat er door het werken met twee vreemde arbeidskrachten ook 90.000 euro aan loon is uitbetaald. Het bedrijf wordt dus rondgezet Veertig procent van de veestapel bestaat uit hf-jerseykruislingen

40

V E E T E E LT

VX18_Greenfield.indd 40

JNAONVUE AMRBI E 1R / 1 2

201 03 9

04-11-13 14:28

Papier geeft snel overzicht van inseminaties

met 100 procent betaalde arbeid en geen berekende arbeid van de ondernemer.

‘Bijna 65 procent van de kosten in dit bedrijf zijn vaste kosten’, analyseert Ryan.

‘Dat betekent dat we alleen grip hebben op de kosten rondom grasland en voer.’

Met zo’n 300 kilo krachtvoer per koe blijven die kosten beperkt. ‘Dat is het uitgangspunt van onze melkveehouderij: melk uit gras, aangevuld met een minimum aan krachtvoer.’ Meer voer aankopen om zo meer melk op het bedrijf te produceren is geen optie volgens de projectleider. ‘Meer krachtvoer in de koeien betekent dat er gras verspild wordt.’

Om de veestapel – die inmiddels naar zo’n 320 koeien gegroeid is – verder te kunnen uitbreiden met het uitgangspunt om zelfvoorzienend te blijven, moet de productie van het grasland verder omhoog. ‘We komen op zo’n 13 ton droge stof per hectare, dat vinden we nogal tegenvallen’, vertelt Ryan, die eraan toevoegt dat de kunstmestgift op zo’n 300 kilo stikstof per hectare ligt. ‘De grond heeft een gebrek aan organische stof,

opbrengsten (euro)

per 100 kilo melk (euro)

melk vee totaal opbrengsten

501.329 65.994 567.323

33,42 4,40 37,82

krachtvoer kunstmest, graszaad loonwerk dierenarts en medicijnen brandstof, energie en overige variabele kosten

24.615 48.375 39.404 36.836 21.282 170.512

1,65 3,21 2,62 2,49 1,40 11,37

lonen huur land heffingen, verzekering, machinekosten telefoon, accountant, advies algemene kosten, strooisel rente jongveeopfok vaste kosten afschrijving aflossing

90.627 52.798 25.395 5.081 25.507 28.974 65.095 293.477 — —

6,03 3,50 1,69 0,34 1,70 1,93 4,34 19,57 — —

winst (voor aflossing)

103.334

6,88

Tabel 1 – Financiële resultaten Greenfield met 295 koeien over 2011

omdat die jaren als akkerbouwgrond in gebruik is geweest. We zouden meer stikstof en ook fosfaat willen strooien om de vruchtbaarheid te verhogen en dus ook de graslandproductie om zo meer koeien te kunnen houden.’

Eigenlijk had de projectleiding gerekend op een drogestofopbrengst per hectare van 16 ton. ‘Ons beste perceel haalt dat’, weet Ryan, die wekelijks door de weilanden loopt om de hoeveelheid gras per perceel te schatten. ‘Maar we hebben ook percelen die maar 11 tot 12 ton droge stof halen.’ Het betekent dat een veebezetting van maximaal 2,8 koeien per hectare mogelijk is, inclusief het maken van wintervoer. ‘Dat is genoeg voor in totaal 330 koeien, dat is de limiet.’

Ryan benadrukt dat de communicatie vanuit Greenfield naar de veehouders

heel open is. ‘Onze fouten zijn net zo belangrijk als het uitdragen van de dingen die succesvol verlopen. Van fouten leer je.’

Uiergezondheid verbeteren Als aandachtspunt noemt Ryan bijvoorbeeld het celgetal op het bedrijf. Dat was in 2012 gemiddeld 232.000 cellen per milliliter. ‘12,5 procent van de koeien had een celgetal hoger dan 400.000’, vertelt Ryan. Ze voegt daaraan toe dat dat medio 2013 nog maar 3 procent is en dat het tankcelgetal gedaald is naar 110.000 cellen per milliliter. ‘Bij de start van het bedrijf hebben we zeven veestapels samengevoegd. We hebben op veel ziekten getest: bvd, ibr, leukose en salmonella, maar niet op celgetal. S. aureus heeft zich zo kunnen verspreiden.’

V E E T E E LT

VX18_Greenfield.indd 41

N O VE M B E R

1

2 0 1 3

41

04-11-13 15:55

B E D R I J F S RE P O RTA G E

Paul Galama: ‘Inspirerend, maar pas op met kopiëren’

‘Greenfield is een inspirerend voorbeeld van hoe je met relatief weinig investeringen een goed inkomen kunt halen’, aldus Paul Galama, projectleider Amazing

De problemen werden opgelost door alle koeien te testen en een koppel van zo’n dertig met S. aureus geïnfecteerde koeien apart te melken en met antibiotica in de droogstand te behandelen. Een aantal oudmelkte koeien ging meteen droog.

Dieren die na het kalven niet genazen, werden afgevoerd. ‘We hebben vier jaar na de start nog een derde over van de veestapel waar we in 2009 mee startten’, zegt Ryan.

Veertig procent van de koeien bestaat uit hf-jerseykruislingen. ‘Het verste perceel is anderhalve kilometer lopen, dat redden de holsteins niet.’ Het fokbeleid is dat de koeien de eerste acht weken geïnsemineerd worden met sperma van ‘melkstieren’. Een deel daarvan gebeurt met vers gesekst sperma, waarna een inseminatie met een vleesveeras volgt en als laatste poging wordt een eigen stier ingezet. ‘Zo fokken we dieren die in ons seizoenspatroon passen. Bij de selectie van stieren ligt de focus op vruchtbaarheid en daarna kilo’s vet en eiwit. Het ras of de kruising maakt niet uit. We seDe droge koeien verblijven ‘s winters in een met houtsnippers gevuld buitenhok

42

V E E T E E LT

VX18_Greenfield.indd 42

JNAONVUE AMRBI E 1R / 1 2

Grazing. Interessant voor nieuwe instappers in de melkveehouderij, maar pas op dat je het niet klakkeloos kopieert, waarschuwt Galama. ‘Het Greenfield-concept past bij het milde klimaat in Ierland en de melkprijs-voerprijsverhoudingen daar: in het voorjaar afkalven, veel melk halen uit vers gras en weinig bijvoeren.

Daarbij past overwinteren met een “outwintering pad”, een soort buitenverblijf, bij een kort winterseizoen.’

Voor Nederland ligt dat accent iets anders met een hogere productie per koe en bijvoeren. ‘Onze uitdaging is de productie per koe op peil te houden met veel vers gras. Dat betekent dat we op

zoek moeten naar anders bijvoeren en beweiden. De Ieren zeggen: snel omweiden (“keep moving”) en koeien “met trek” de wei insturen door “on/off grazing”, waarbij de koeien twee à drie uren geen eten op stal krijgen voordat ze de wei ingaan.’

Voor Amazing Grazing levert de situatie in Ierland stof tot discussie.

Galama: ‘Hebben we in Nederland te veel de focus op een hoge productie per koe, met daarbijhorend voeraankoop? Of zeggen ze in Ierland te gemakkelijk “aankoopvoer is te duur”?’

Meer informatie: www.amazinggrazing.eu

lecteren op EBI, de Economic Breeding Index.’ Om een indruk te krijgen van de conditie van de melkkoeien, zegt Ryan: ‘Halverwege juli wogen de koeien 470 kilo, 50 kilo meer dan eind maart.’

toevoegt dat 24 procent van de koeien een spiraal kreeg om ze in cyclus te krijgen en te insemineren.

Een van de problemen op het bedrijf was de klauwgezondheid. Door de regen spoelde het zand uit het gravelpad weg en bleven er stenen over. ‘We hebben 16.000 euro geïnvesteerd om de paden te verbeteren. Een kreupele koe heeft minder conditie, wil niet drachtig worden en produceert minder melk. Dat kost geld.’

Na zes weken drie kwart drachtig Ook de spreiding in afkalfpatroon bij de koeien was de eerste jaren te groot, er waren te veel koeien die in mei kalfden en dat leverde te weinig melk op. Nu zijn de kalvingen in februari, maart of april.

‘Half juli halen we de stier eruit die de laatste koeien drachtig moet maken.

Dan houden we 11 procent koeien over die niet drachtig zijn.’

Vanaf eind april worden de koeien geïnsemineerd om het volgend voorjaar weer te kalven. Het doel is dat 23 dagen na deze datum tachtig tot negentig procent van de koeien geïnsemineerd is en dan een drachtigheidspercentage van zestig procent haalt. Na zes weken zou dan drie kwart van de koeien drachtig moeten zijn. ‘Dat hebben we het afgelopen jaar niet gered’, vertelt Ryan, die eraan De 320 koeien worden gemolken in een 2 x 30 swingovermelkstal

Buitenverblijf met houtsnippers Een positief leerpunt was het ‘outwintering pad’, een met houtsnippers gevuld buitenverblijf voor droge koeien. ‘Dat was goedkoper dan een overkapping bouwen, ook al kosten de houtsnippers zo’n 15.000 euro per jaar’, zegt Ryan.

‘Voor de droge koeien is het een ideaal systeem. De koeien kalven in het weiland en dat bevalt heel goed.’ l Voor meer informatie over dit bedrijf met daarbij ook wekelijkse rapportages: www.greenfielddairy.ie Het Ierse Greenfield-bedrijf omvat niet meer dan een melkstal en wachtruimte

201 03 9

04-11-13 15:55

OOK VOOR DEZE VRAAG ZIJN WIJ UW GESPREKSPARTNER Weten wat nu nodig is.

Hoe blijft u efficiĂŤnt ondernemen en gecontroleerd groeien binnen een sector die steeds verandert? En hoe zorgt u ervoor dat externe invloeden zo min mogelijk impact hebben op uw bedrijfsvoering. Uw relatiemanager denkt hier graag met u over mee. Hij is op de hoogte van de actuele ontwikkelingen binnen uw sector en in uw onderneming. En weet wat nu nodig is om uw plannen op korte en lange termijn te realiseren. Zo zorgen we ervoor dat u op het juiste moment kunt zaaien ĂŠn oogsten. Meer weten? Ga naar abnamro.nl/agrarisch

ABN_Ads_Veeteelt_210x297_Wt.indd 1 VX18_p43.indd 43

24-10-13 11:15 15:33 04-11-13

M A R K T

De marktberichten van agrarische producten en grondstoffen staan wekelijks in de krant. Maar hoe ontwikkelt de markt zich op de middellange termijn? Welke indicatoren moet de melkveehouder in het vizier houden?

Deze editie van rubriek ‘Markt’ gaat over kapitaal.

W

elke renteprognose je ook leest, elke econoom stelt dat de rente op dit moment historisch laag is. Het is een realiteit waar ondernemers gevaarlijk snel aan wennen, want de stand van de huidige geld- en kapitaalmarkt is zeer ongewoon. ‘Elke student economie leert de stelregel dat de rentestand doorgaans een optelsom is van de economische groei enerzijds en de inflatie anderzijds. Als ik die stelregel toepas op de huidige economie, dan klopt dat redelijk. De inflatie schommelt rond de tweeënhalf procent, terwijl de economische groei min of meer nul procent is. De tienjaarsrente ligt nu iets boven de twee procent en is daarmee dus in balans. Op de middellange termijn is dit echter niet houdbaar’, legt Edin Mujagić, rentespecialist bij DCA en auteur van het boek ‘Geldmoord’, uit.

Nu de economie in de eurozone langzaam uit het dal opkrabbelt, zal er ook in Nederland op enig moment weer groei ontstaan. Mujagić verwacht dat Nederland binnen twee tot drie jaar weer kan uitkomen op een economische groei van anderhalf tot twee procent. ‘Alleen al bij een gelijkblijvende inflatie komt de rente dan uit op vier tot vierenhalf procent.

Met het normaliseren van de economie zal ook de rente normaliseren.

Met name voor jonge ondernemers is dat schrikken. Zij zijn niet gewend aan deze renteniveaus.’

Overschot aan geld Melkveehouders die overwegen de rente voor lange tijd vast te zetten adviseert Mujagić dat nu te doen, nu de rente nog laag is (figuur 1). Voor het beoordelen van de kapitaalmarkt is het van belang om twee zaken

Met het ‘normaliseren’ van de economie zal ook de rente op vreemd vermogen weer gaan stijgen

Abnormale tijd op de kapitaalmarkt De inflatie, de werkloosheid en het herstel van economische groei zijn de belangrijkste indicatoren voor de langetermijnrente. Rentespecialist Edin Mujagić voorziet dat die rente binnen twee tot drie jaar weer uitkomt op vier à vierenhalf procent. Zolang de Europese Centrale Bank geld in de economie pompt, blijft de rente laag. tekst Tijmen van Zessen

goed voor ogen te houden, zo stelt hij.

‘De kapitaalmarkt, de lange rente, is voor een groot deel afhankelijk van de ontwikkelingen en de besluiten in de Verenigde Staten. Als daar de rente stijgt, gaan de rentes in Europa mee omhoog.’ Omdat de Amerikaanse economie sneller herstelt dan de Europese, ontstaat de gevaarlijke situatie dat de economische groei hier nog laag is, maar dat de rente al wel oploopt.

Toch zal het zo’n vaart niet lopen, meent de rentespecialist. ‘Zolang de Amerikaanse centrale bank, de Fed, op grote schaal geldpapier – obligaties – opkoopt, zal de rente niet veel stijgen. Want het opkopen van obligaties zorgt voor een groter aanbod van vreemd vermogen.

Sinds 2009 is er voor ten minste drieduizend miljard aan obligaties gekocht door de Fed, dat is zes keer de omvang van de Nederlandse economie.’ Er is zelfs zo veel geld in de markt dat de interbancaire rentes (zoals de driemaandse Euribor) lager zijn dan de beleidsrente van de Europse Centrale Bank (ECB).

Het royale aankoopbeleid van centrale banken heeft volgens Mujagić een verstorend effect op de kapitaalmarkt. Hij verwijst naar de geschiedenis, naar jaren waarin het massaal geld in de economie pompen een verlammend effect had op economische groei. ‘Een overschot aan geld wakkert de inflatie aan. De centrale banken zullen daarom een keer stoppen met het aankopen van geldpapier. We leven nu in abnormale tijden.’

Nico Klene, macro-econoom bij ABN Amro refereert ook aan de bijzondere omstandigheden op de financiële markten. ‘Het beleid van centrale banken bracht veel rust op de kapitaalmarkt.

Het heeft een drukkend effect gehad op de rentes en stimuleerde daarmee de economie. Nu het herstel van de economie in zicht is, zal de Fed het opkopen van obligaties gaan terugschroeven.’

Korte rente stabiel tot 2015 De timing van het besluit ligt echter gevoelig. Geruchten over het afbouwen van de aankoop van obligaties door de

Amerikaanse banken vullen reserves niet via opslagen aan Vorig jaar vertelde de Amerikaanse bankier Cory Ramsey in deze rubriek dat zijn Amarillo National Bank nog altijd zaken deed met melkveehouders, in tegenstelling tot veel concurrerende banken. Door de bankencrisis van 2008 en de lage melkprijzen

44

V E E T E E LT

VX18_markt.indd 44

JNAONVUE AMRBI E 1R / 1 2

van 2009 trokken diverse banken zich terug uit de melkveehouderij.

Inmiddels is de rust enigszins weergekeerd in het Amerikaanse bankenlandschap. ‘Hoewel de korte rente niet substantieel is veranderd, zien we nu een voorzichtig oplopende tienjaarsrente.

Desalniettemin is de rente historisch gezien nog steeds laag’, zegt Ramsey nu.

Het via opslagen ophogen van de rente is in Amerika nauwelijks aan de orde.

‘Amerikaanse banken gebruiken hun eigen vermogen en hebben daarnaast een reserve bij de nationale bank.’

201 03 9

04-11-13 16:25

D E

driemaandse Euribor-rente

V I S I E

VA N

Melkveehouder Gerben Iemhoff, Radewijk

tienjaarsrente

12

rentepercentage

10 8 6 4 2 0 1989

1991

1993

1995

1997

1999

2001

2003

2005

2007

2009

2011

2013

jaar

Figuur 1 – Renteontwikkeling voor driemaandse Euribor-rente en voor tienjaarsrente (bron: ABN Amro)

Amerikaanse centrale bank, leidde er deze zomer toe dat de Duitse tienjaarsrente steeg van 1,25 procent tot twee procent. In juli temperde ECB-president Mario Draghi de marktverwachtingen door te stellen dat de belangrijkste rentes van de ECB geruime tijd op het huidige of een lager niveau zullen blijven.

De stijgende rente kwam daarmee tot stilstand. Klene: ‘De markt reageerde vrij heftig. Het terugschroeven van de aankoop van obligaties door de Fed betekent namelijk nog niet dat de Fed (of de ECB) direct de beleidsrente verhoogt.

Daar gaat enige tijd overheen. Met name de inflatie en de werkloosheid zijn indicatoren voor de lange rente. Wij denken dat de lange rente weer zal gaan stijgen wanneer de economie in de eurozone volgend jaar aan kracht wint.’

De rente op de geldmarkt, de korte ren-

te, zal volgens Klene pas begin 2015 gaan stijgen. In die periode lopen namelijk de driejaarsleningen van de ECB af waarop de banken eind 2011 en begin 2012 onbeperkt hebben kunnen inschrijven.

Voor melkveehouders met een – gedeeltelijke – Euribor-lening betekent dit dus goed nieuws, in elk geval tot 2015.

Andere stemming De uiteindelijke rente die melkveehouders aan de bank afdragen, bestaat niet alleen uit marktrente. Een belangrijk deel bestaat uit liquiditeitsopslag en vermogensopslag. De liquiditeitsopslag is hoger naarmate het risico voor de bank op het niet terugzien van de lening groter wordt. Klene: ‘Nu de economie opkrabbelt en het vertrouwen in de economie herstelt, kan ik me voorstellen dat de liquiditeitsopslagen afnemen,

‘Banken willen nu alle risico’s uitsluiten, maar hebben zelf juist jarenlang veel risico genomen. Ik vraag me af of het eerlijk is dat wij daar nu in korte tijd voor moeten opdraaien via het betalen van een vermogensopslag. In mijn ogen komt het erop neer dat de klant de rotzooi van de bank kan opruimen.

Het kan wel zo zijn dat Europese afspraken de banken ertoe dwingen om vermogensopslagen door te berekenen, maar het blijft onterecht. Zeker in de grondgebonden landbouw, waar het eigen vermogen groot is, loopt een bank weinig risico.’

‘De lage rente is voor mij geen reden op zich om te investeren. Wel is het nu denk ik verstandig om de rente voor drie jaar vast te zetten. Niet langer, want niemand kan vooruitkijken. Wie zegt mij dat het herstel van de economie werkelijk doorzet?’

maar of dat per saldo leidt tot lagere rentelasten durf ik niet te zeggen.’

De vermogensopslag is een opslag die ook verband houdt met Europese regels.

Die schrijven voor dat banken voortaan voldoende eigen kapitaal moeten bezitten om tegenvallers zoals eerder dit jaar op Cyprus op te vangen. Edin Mujagić sprak met landbouwers die dit niet eerlijk vinden. ‘Het eigen vermogen in de landbouw is vaak groot en de resultaten goed, dus banken lopen weinig risico op een lening in de landbouw. Banken hebben echter het recht om deze opslag door te berekenen.’ Pas op het moment dat boeren door de vermogensopslag failliet gaan, zal er volgens Mujagić een vorm van maatschappelijke weerstand tegen de opslag ontstaan. ‘De stemming bij banken is veranderd. Banken willen alle risico’s uitsluiten en niet de fout herhalen van te makkelijk geld uitlenen, zoals vóór de crisis is gebeurd.’ l

V E E T E E LT

VX18_markt.indd 45

N O VE M B E R

1

2 0 1 3

45

04-11-13 16:25

K E U R I N G

Vorm van de dag helpt Andre 135 aan winst tijdens wintershow Zwolle

Andre klopt Mariegold Met Jipsing Rieka 49 en Mariahoeve Ida 26 wonnen koeien uit Noord-Nederland de kampioenstitels tijdens de wintershow Zwolle. De spannende finales bij een van de grootste regionale keuringen hadden beslist meer bezoekers verdiend. tekst Jaap van der Knaap

Andre 135 (v. Topaz), algemeen kampioene zwartbont Prod.: 4.03 371 11.384 4,46 3,56 lw 104

D.O.W. Neeltje 35 (September Storm), kampioene roodbont midden Prod.: 2.03 336 9489 4,14 3,28 lw 116

Mariahoeve Ida 26 (v. Benchmark), algemeen kampioene roodbont Prod.: 3.02 451 14.238 4,73 3,62 lw 115

46

V E E T E E LT

NOVEMBER

VX18_wintershow zwolle bloempjes.indd 46

1

Z

video-impressie www.veeteelt.nl

e was wat zwaarder geworden sinds haar winst op de CRV-Koe Expo afgelopen zomer. Maar het was klip en klaar dat de jury tijdens de uitgestelde wintershow Zwolle niet om Jipsing Rieka 49, de roodbonte Jipsing Elsontelg van Rob Zwart, heen kon.

Rieka was niet de meest grote en gerekte vaars in de IJsselhallen, maar ze had wel veel ribwelving en vooral een hoge en breed opgehangen uier. Haar vaarzentitel roodbont was een eenvoudige prooi, over de reserveplek moest de jury langer nadenken. Rubriekswinnares Geertje 409 (v. Secure), in gezamenlijk eigendom van Wim Veneklaas Slots en Henk Oudenampsen uit Laren, was nog te licht voor de reservetitel. Het gebrek aan een krachtige stap kostte Sabina 44 (v. Curtis) van Herman en Ria Schrijver uit Terwolde een podiumplaats. Het was Granada 18 (v. Redwood) van de familie Meijerink uit Holten die dankzij haar jeugdig voorkomen en droog beenwerk de reservetitel opeiste.

De wintershow Zwolle staat bekend als een van de grootste regionale keuringen. In de catalogus stonden 180 dieren vermeld, maar de meer dan 50 afmeldingen deden afbreuk aan die reputatie. Ook het bezoekersaantal bleef beperkt en dat verhoogde de sfeer niet.

Vooral het kampioenschap in de middenklasse roodbont had meer bezoekers verdiend. De vierkoppige jury had daar moeite om een lijn neer te zetten omdat Jo 42 een heel ander type koe was dan Zeedieker Buckh Srose 1. Adventdochter Srose van Landbouwsluis uit Genemuiden had haar fans vanwege haar gerektheid, haar melktype en de breed gedragen uier. Mr. Krisdochter Jo van Gerrit en Annie Vosman uit Rijssen daarentegen was ronder in de ribbenpartij, breed gebouwd en stapte op

droog en solide beenwerk. Na rijp beraad delfde Srose het onderspit en kreeg Jo 42 het reservelint. Want ook Jo kon niet op tegen de ruime stap en de hoge en brede achteruier van kampioene D.O.W. Neeltje 35 (v. September Storm) van Wilco van der Waaij uit Vaassen.

Honderdtonner Jacoba In de seniorenklasse ging het de jury gemakkelijker af. Rubriekswinnares Stouwdamshof Malve 133 (v. Stouwdamshof 274) liep in de finale vanwege haar melkuitstraling en fraai beaderde uier.

Maar de beenstand van de telg van de familie Van ’t Hof uit Oosterwolde was niet sterk genoeg voor een podiumplaats. Die was er wel voor stalgenote Stouwdamshof Jacoba 19. De Stadeldochter was de kaap van 100.000 kg melk gepasseerd, maar werd desondanks nog omschreven als een ‘klokgave’ koe.

Haar diepe rib en solide uier waren goed voor de reservetitel, achter Mariahoeve Ida 26. Ida (v. Benchmark), uit de stal van Wilfred Hartjes uit Appingedam, was groter en ruimer gebouwd dan Jacoba en straalde net even meer.

Het bezorgde haar niet alleen het seniorenlint, maar ook het algemeen kampioenschap roodbont.

De zwartbonte vaars Klumper Rosebud (v.

Shottle) had met 1.10 jaar vroeg gekalfd. Dat was niet te zien aan haar ontwikkeling en spijkerharde bovenbouw.

De uier van de Shottledochter van Gert Jan en René van der Haar uit Den Velde was niet optimaal gevuld, maar zat wel breed en vast aangehecht. Vanwege haar betere ophangband en meer lengte trok ze de vaarzentitel naar zich toe, ten koste van De Wijde Blik Liberty 8. De kracht van Liberty 8, een Classictelg van Gerard Nijman uit Stegeren, zat in haar jeugdige skelet en droge benen.

2013

04-11-13 15:24

K O E I E N B L O E M P J E S

In de middenklasse was een drietal koeien sterk aan elkaar gewaagd. ‘Een close finish’, luidde dan ook de toelichting in de finale, waar Zeedieker PJ Calano Key 1, De Wijde Blik Jannie 176 en Noorder Kinsey Olympic stonden opgesteld. Key 1 was een robuuste Boliviadochter van Landbouwsluis. Jannie (v.

Talent) van Nijman werd perfect voorgebracht en bezat weliswaar minder ribwelving, maar was fijner in botkwaliteit. Kinsey, van Jan Willem Schoonhoven uit Noordeinde, toonde zich een melktypische Olympicdochter met een sterk aangehechte (voor)uier en veel upstanding. Vanwege haar stijl en kracht verwees ze uiteindelijk Jannie naar de reservetitel en Key 1 naar de derde plaats.

Vorm van de dag Met het binnenstappen van Mariegold verstomden even de gesprekken in Zwolle.

De bekende Goldwyndochter van Ard Gunnink uit Ommen had recent voor de derde keer gekalfd en maakte indruk met haar balansrijke frame, haar brede uier en het harde beenwerk. In haar rubriek versloeg ze eenvoudig Stouwdamshof Malve 129, de sterk geuierde en bijzonder grote Goldwyndochter van Van ’t Hof. Bij de oudste rubriek stapte Andre 135 door de ring, de Topazdochter van Joost Kroes uit Genemuiden. Jurylid Adrion van Beek stak zijn enthousiasme voor Andre niet onder stoelen of banken en prees haar lengte, de hoge achteruier en vooral haar vorm van de dag. De hakken van Andre waren minder droog, maar eenmaal opgesteld naast Mariegold werd het even ongemeen spannend in Zwolle.

De vorm van de dag en het driemaal vaker kalven van Andre gaven de doorslag.

Andre won de seniorentitel en daarmee haast vanzelfsprekend ook het algemeen kampioenschap zwartbont. l

Klaas de Groot, melkveehouder te Oudega: ‘Vroeger schoor je het blesje uit de kop en de staart en je kon naar de keuring gaan. Tegenwoordig gaat er heel wat voorbereiding, energie en geld in om, maar het is niet gezegd dat je dan ook meteen resultaat ziet.’ (NO)

tien jaar helemaal geen inspectie meer doen, want de onderbalkscores van een vaars zijn immers ook te voorspellen uit de genomicsinformatie van de vader en de moedersvader.’

(Vp)

Jan van Berkum, melkveehouder met fh-koeien te Dalfsen:

Corné Sijben, toekomstig melkveehouder te Neerkant: ‘Ik houd er gewoon van om met de koeien bezig te zijn.

Als ik goed voor hen zorg, zorgen zij goed voor mij. Het geeft me zoveel voldoening.’

(Bo)

Jeanette Jansen, maakster van bronzen beelden: ‘De stier was het eerste dier waar ik een beeld van maakte.

Ik was heel boos. Ik bedacht me dat ik dat goed kon uitbeelden in een stier. Hij heeft zo’n enorme bonk spieren en is oersterk. Daardoor is hij anatomisch gezien ook heel interessant om te maken.’ (Ll)

Kees Romijn, voorzitter vakgroep Melkveehouderij LTO: ‘In sommige delen van de wereld is de melkproductie gedaald door droogte en hoge voerkosten. Die trends pakken goed uit voor de Nederlandse melkveehouderij. Het kan ook zo maar de andere kant opgaan. We moeten ons instellen op sterk wisselende opbrengstprijzen.’ (Bo)

Harmen Endendijk, melkveehouder te Ermelo: ‘Ik voorspel dat we binnen

veel produceren en het lang volhouden. Ik denk dat de fokkerij jarenlang te veel aandacht heeft geschonken aan de productiekant. Gelukkig is deze aandacht inmiddels verlegd.

Toch is de echte volhoudbare melkkoe nog niet geboren.’

(Mm)

‘Je kunt een perfect functionerende koe toch niet discrimineren omdat ze een paar centimeter groter is?’ (Nk)

Jan van Weperen, melkveehouder te Oosterwolde:

Anne de Boer, melkveehouder te Spannum:

‘Menig accountantsbureau laat zich laatdunkend uit over investering in fokkerij, terwijl ik de mening ben toegedaan dat de grootste efficiëntieslag in het benutten van voer in meer melk is gescoord dankzij Inet-fokkerij op productie.’ (Bv)

‘Wanneer ik ’s ochtends de koeien in de wachtruimte jaag wil ik genieten.’ (Vc)

Louise Fresco, hoogleraar Landbouw en voedsel: ‘Kleinschalig produceren mag misschien heel romantisch klinken, maar de meeste boeren wíllen en kunnen helemaal niet klein blijven. Die willen niet zeven dagen per week van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat werken en op hun vijftigste oud zijn. Ze willen respect en een redelijk inkomen verdienen. Mijn grote punt van zorg is dat er in de toekomst ook nog jonge mensen moeten zijn die boer willen worden.’ (Vg)

Herman Callé, bestuurder Partij voor de Dieren: ‘Een “moderne” koe geeft nog maar nauwelijks vier jaar melk, terwijl nog niet zo lang geleden tien jaar gebruikelijk was.’ (LC)

Cor Pierik, onderzoeker CBS: ‘Hoofddoel van de Nederlandse melkveehouders is hetzelfde: melkkoeien die weinig aandacht vragen (weinig consumeren),

Rein Strikwerda, voormalig dierenarts: ‘Natuurlijk, veehouderijen zijn productiebedrijven en geen dierenpensions, laat staan dierensanatoria. Maar geloof mij: melkveehouders – ik heb een halve mensenleeftijd ondervinding me ze opgedaan – hebben hart voor hun dieren en zullen ze nooit met kwade opzet laten lijden. Uit onwetendheid of onachtzaamheid evenmin trouwens. “Domme boeren” bestaan niet.’ (LC)

Jan Schouten, melkveehouder te Midwoud: ‘Ik vind het jammer dat er een tweedeling ontstaat tussen showkoeien en boerenkoeien.

Het wordt namelijk steeds moeilijker als gewone boer nog mee te doen aan een keuring.’

(Mm)

Bronnen: Boerderij (Bo), Nieuwe Oogst (NO), Landleven (Ll), Varagids (Vg), Leeuwarder Courant (LC), Veldpost (Vp), Boerderij vandaag (Bv), Melkveemagazine (Mm), Veecommunicatie (Vc), Nederlandse Koekrant (NK) V E E T E E LT

VX18_wintershow zwolle bloempjes.indd 47

N O VE M B E R

1

2 0 1 3

47

04-11-13 15:24

VX18_p48NED.indd 48

04-11-13 16:28

U I T

D E

D I E R E N A RT S P R A K T I J K T O O N

M E E S T E R S

Aan de hand van praktijkvoorbeelden schrijven drie dierenartsen over ziekten in de melkveehouderij. Dierenarts Toon Meesters uit Roosendaal, Jef Laureyns, verbonden aan de Universiteit Gent (en dierenarts te Merelbeke) en Jan Dijkhuizen, werkzaam bij de Graafschap dierenartsen te Vorden, wisselen elkaar af bij een beschrijving van ziektebeeld tot behandeling.

Eczeem in uierplooi veroorzaakt bloederige ontsteking

Uiersmet M

ijn avonddienst was nog maar net begonnen toen ik van een melkveehouder het verzoek kreeg om te komen voor een koe die hevig bloedde uit een uiersmetplek tussen de buikhuid en de voorste uierhelft.

Op het bedrijf aangekomen stond de koe inmiddels in het strohok. Daar probeerde de veehouder door een handdoek op de wond te drukken het bloedverlies te beperken.

Na het verdoven konden we de koe op haar rug rollen en kon ik de aangetaste plek, half verscholen tussen de twee uierhelften en de huid vlak ervoor, goed bekijken. Een uitgebreide en vochtige diepe huidontsteking met bloedkorsten had een uierader aangetast waaruit het flink bloedde. Bij het staande dier was de omvang van deze ontsteking in de uierplooi nauwelijks zichtbaar geweest.

Met enkele diepe hechtingen slaagde ik erin om de bloeding te stoppen. Daarna werden de wond en de directe omgeving van de wond gesprayd met betadine-oplossing. Betadine heeft een ontsmettende en opdrogende werking.

De veehouder zou de koe nabehandelen. Ik vroeg hem om iedere keer na het melken de wond te sprayen met betadine-oplossing. Hoewel het succes van allerlei toegepaste therapieën wisselend is, reageerde deze koe toch goed op de gekozen behandeling.

De encyclopedie udder cleft dermatitis Op een groot aantal melkveebedrijven komt uiersmet in meer of mindere mate voor. Deze bloederige, vochtige huidontsteking manifesteert zich in de plooi tussen de beide uierhelften en/of tussen de buikhuid en de voorste uierhelft.

De ontsteking is hardnekkig, verspreidt een stinkende geur en vreet zich soms tot diep in de huid in, waarbij bloederige korsten kunnen ontstaan. Een enkele keer ontstaat een ware krater, waarbij bloedingen kun-

nen ontstaan indien bloedvaten aangetast worden. Vaak komt de aandoening bij meerdere dieren op een bedrijf voor.

Er is nog relatief weinig bekend over de oorzaak van deze aandoening, maar er is een relatie tussen de sterkte van de vooraanhechting van de uier en de diepte van de plooi tussen de uierhelften. In zo’n plooi ontstaat gemakkelijk irritatie en in een vochtige, broeierige omgeving voelen allerlei bacteriën zich goed thuis.

Ook wordt gedacht aan een relatie met staartschurft, een gebrekkige mineralenstatus en de aanwezigheid van mortellaro. Uiersmet veroorzaakt overlast, vervroegde afvoer en geeft een verhoogd risico op een uierontsteking. Het succes van de meeste toegepaste maatregelen, zoals violetspray, antibiotica, talkpoeder en ontsmettingsmiddelen, is wisselend.

V E E T E E LT

VX18_dap meesters.indd 49

N O VE M B E R

1

2 0 1 3

49

05-11-13 14:14

I N T E RV I E W

CRV introduceert twee aan duurzaamheid gerelateerde fokwaarden op de kaart

Fokken op efficiëntie en totale gezondheid praktijkrijp Vanaf december krijgen veehouders twee nieuwe handvatten voor het fokken op duurzaamheid. CRV introduceert dan voor de eigen stieren fokwaarden voor efficiëntie en de totale gezondheid. Een interview met de personen achter deze cijfers: Wiepk Voskamp (links op de foto’s) en René van der Linde. tekst Florus Pellikaan

M

50

et ingang van de indexdraai in december voorziet CRV de stieren op de eigen stierenkaart van twee nieuwe indexen, of zoals de fokkerijorganisatie liever zegt: fokkerijgetallen. ‘Indexen klinkt al snel ingewikkeld, maar dit zijn geen gestandaardiseerde getallen. We introduceren de kenmerken efficiëntie en gezondheid als werkelijke percentages ten opzichte van de populatie’, vertelt René van der Linde, projectleider van de zogenoemde ‘Better Life’-fokkerijgetallen (zie kader). Collega Wiepk Voskamp, programmamanager duurzaamheid, is de architect van de bedrijfsfilosofie die achter deze fokkerijgetallen schuilt.

heid inbedden in onze strategische bedrijfsvoering. Vooral om de continuïteit van onze leden te waarborgen. Enerzijds is dat de economische duurzaamheid van de melkveebedrijven, anderzijds hebben ook allerlei maatschappelijke partijen invloed op het voortbestaan van boerenbedrijven. We hebben daarom met alle belanghebbenden in de keten gesproken over de duurzaamheidsaspecten. Dat resulteerde in de vier hoofdtopics waar CRV zich op gaat focussen: efficiëntie, dierwelzijn/diergezondheid, milieu en genetische diversiteit. Een eerste resultaat hiervan zijn de fokkerijgetallen voor efficiëntie en gezondheid.’

Wat is de aanleiding om nu met deze fokkerijgetallen de markt te betreden?

Voskamp: ‘Als CRV willen we duurzaam-

Waarom is er allereerst gekozen voor de introductie van fokwaarden?

Voskamp: ‘Wil je duurzaamheid geen

V E E T E E LT

VX18_interview.indd 50

NOVEMBER

1

vaag begrip laten zijn, dan moet je het concretiseren en in een getal uitdrukken. Daarnaast moet onze duurzaamheidsambitie ook gewoon meetbaar zijn.

Met fokkerijgetallen voor efficiëntie en gezondheid blijken we in staat om de componenten van duurzaamheid zo te combineren dat ze elkaar niet tegenwerken. Fokt een veehouder op minder gezondheidsproblemen, dan komt dat de levensduur van de koe ten goede, dat is weer positief voor de efficiëntie van het dier en dat zorgt weer voor meer winst.’

Waar moesten deze fokkerijgetallen op voorhand aan voldoen?

Van der Linde: ‘We wilden een praktisch en herkenbaar getal ontwikkelen dat voor iedereen eenvoudig te interpreteren is. Bij Better Life Gezondheid druk-

2013

05-11-13 14:33

Gebaseerd op bestaande fokwaarden De fokkerijgetallen ‘Better Life Efficiëntie’ en ‘Better Life Gezondheid’ van CRV zijn gebaseerd op bestaande fokwaarden. Het fokkerijgetal voor efficiëntie komt tot stand door de energiebehoefte voor levensproductie (productiefokwaarden keer levensduur) te delen door de totale energiebehoefte inclusief levensonderhoud (gebaseerd op de fokwaarde lichaamsgewicht).

Vererft een stier 1000 kg melk, dan verhoogt dat de fokwaarde efficiëntie bijvoorbeeld met zes procentpunten. Een acht punten hogere fokwaarde voor gewicht zorgt voor een drie procentpunt lagere efficiëntie.

Voor het fokkerijgetal gezondheid worden de percentages ‘gezond’ van de dochters uitgezet tegen de gemiddelden van de populatie voor de verschillende aandoeningen en bij elkaar opgeteld. Ter illustratie: vererft een stier een vier punten hogere fokwaarde voor geboorte- en af kalfgemak, dan zorgt dat voor een 1,1 procentpunt hogere fokwaarde voor gezondheid. Vier punten vruchtbaarheid geeft een 1,6 procentpunt hogere fokwaarde voor gezondheid.

De betrouwbaarheid van de ‘Better Life’-fokkerijgetallen start bij 50 tot 60 procent voor jonge genoomstieren.

Wiepk Voskamp: ‘We leggen de sector niets op, maar zijn wel zelf verantwoordelijk voor een bijdrage aan duurzaamheid’ ken we daarom in procenten uit hoeveel meer dochters gezond zijn ten opzichte van het populatiegemiddelde. Scoort een stier +10, dan vererft hij dus in totaal tien procent minder incidenten op het gebied van uiergezondheid, klauwgezondheid, vruchtbaarheid en geboorteen afkalfkenmerken.’

‘Bij Beter Life Efficiëntie drukken we de levensproductie uit ten opzichte van het totale levensonderhoud inclusief opfok en op basis van lichaamsgewicht. Scoort

een stier hierbij +8, dan vererft de stier 8 procent minder energiegebruik voor dezelfde levensproductie dan de gemiddelde koe. Zoals bij alle fokwaarden geeft ook bij deze fokkerijgetallen een stier de helft door aan zijn nakomeling.’

Is er sprake van veel verschil tussen stieren?

Van der Linde: ‘Verschillen zijn er zeker en het doel van deze fokkerijgetallen is ook om de verschillen tussen stieren binnen het ras zichtbaar te maken. Daarom

publiceren we deze fokkerijgetallen ook op de basis waarin de stieren op de stierenkaart staan. Voor fleckvieh is dat bijvoorbeeld de Duitse basis.’

‘Wat betreft de verschillen tussen stieren zie je voor efficiëntie bijvoorbeeld dat Paramount +7 scoort. Hij combineert een hoge productie van 198 Inet met slechts 98 voor hoogtemaat, wat een voorspeller is van gewicht. Cricket scoort met 72 Inet en 110 hoogtemaat ongunstiger voor efficiëntie, maar de 579 dagen levensduur zorgen nog wel voor een efficiëntie van +4.’

‘En voor gezondheid scoort Kian –2 vanwege 92 voor geboorte-index en 95 voor vruchtbaarheid, ondanks de 101 voor uiergezondheid en 108 voor klauwgezondheid. Persuader scoort voor gezondheid maar liefst +8 vanwege allemaal bovengemiddelde onderliggende gezondheidsfokwaarden tussen de 103 en 109.’

Was het niet beter geweest om deze fokwaarden uit te rollen onder de paraplu van de stichting Genetische Evaluatie Stieren (GES), die verantwoordelijk is voor alle andere fokwaarden?

Voskamp: ‘Nee, wij willen de gehele sector niets opleggen, maar we zijn als CRV wel zelf verantwoordelijk voor onze eigen producten en voor onze eigen bijdrage aan duurzaamheid. En die verantwoordelijkheid nemen we serieus. Met het introduceren van deze fokkerijgetallen leveren wij een bijdrage aan duurzaamheid en willen we de beweging in de sector ondersteunen. Overigens is deze stap ook met het GES-bestuur besproken.’

‘Over de toekomstige positionering van deze fokkerijgetallen sluiten we op voorhand niets uit. Als het ooit zover komt dat ze worden overgenomen, dan geeft het aan wat het belang van efficiëntie en gezondheid is.’

Zijn deze indexen af of zijn er in de toekomst nog verbeteringen mogelijk?

Voskamp: ‘Deze fokkerijgetallen zijn zeker nog niet perfect, maar we wisten dat we een aantal goede parameters hadden.

Hiermee wilden we alvast de markt betreden, maar intussen zullen we de fokkerijgetallen doorontwikkelen.’

Van der Linde vult aan: ‘Op dit moment doen we nog aannames voor het aantal dagen opfok en droogstand en de werkelijke voerefficiëntie van een koe. Hier zullen zeker meer kengetallen voor komen en die verwerken we dan in deze indexen. En mochten er op duurzaamheidsgebied andere issues gaan spelen, dan reageren we daar ook op.’ l

V E E T E E LT

VX18_interview.indd 51

N O VE M B E R

1

2 0 1 3

51

05-11-13 14:34

EXPOSITIE KOEIEN ANDERS

Geschilderd door beeldend kunstenaar Marc de Jong

 Aanpak van Mortellaro/Uiersmet  Op basis van lage pH  Wetenschappelijk bewezen resultaat  Vriendelijk voor boer en koe!

Welkom in Galerie Marc de Jong Open vr. za. zo. van 13 - 17 uur en op afspraak

INNOVA TIEF KLAUW VERZOR GINGSCONCE PT

Een schilderij van uw 100.000 liter koe of andere favoriete koe? Dat kan. Eén goede foto is voldoende.

Vraag naar de mogelijkheden.

T 0513 688 430 E info@mdj-atelier.nl I www.mdj-atelier.nl

Galerie Marc de Jong Hoofdstraat 28 9244 CN Beetsterzwaag

& atie Vakdagen

www.agronrood.nl

Rundvee && Rundvee Mechanisatie MechanisatieVakdagen Vakdagen

Bezoek ons ook op de beurs in GORINCHEM 19-21 november, standnummer 369 en ASSEN 26-29 november, standnummer 107

Rundvee && Rundvee Mechanisatie MechanisatieVakdagen Vakdagen

Rundvee & AgrarKontaktTage

Mechanisatie Vakdagen

AgrarKontaktTage

Gorinchem

19, 20 en 21 november 2013

Venray

17, 18 en 19 december 2013

Dé vakbeurzen voor rundveehouders, akkerbouwers en loonwerkers

Openingstijden: 13.00 - 22.00 uur

Evenementen

HAL

HARDENBERG GORINCHEM VENRAY

52

V E E T E E LT

VX18_p52.indd 52

Evenementenhal Gorinchem Franklinweg 2 4207 HZ Gorinchem T 0183 - 68 06 80 E gorinchem@evenementenhal.nl

Evenementenhal Venray De Voorde 30 5807 EZ Venray T 0478 - 51 97 90 E venray@evenementenhal.nl

Bekijk al onze agrarische vakbeurzen op www.agrarischebeursagenda.nl

NOVEMBER

1

2013

05-11-13 09:43

B O E R E N G E LU K

H E T

G E L U K S M O M E N T

FR E D R I K

D E

VA N

K U I P E R

Machines in showroomstaat ‘De koeien zijn het belangrijkst op ons bedrijf. Aan het einde van het weideseizoen bekappen we daarom eerst de poten van de koeien, dan zijn de machines aan de beurt. Eerst spuit ik alles goed schoon.

Je ziet dan al snel of er mankementen zijn. Ik smeer de bewegende delen door en zet de rest in de olie. Daarna repareer ik wat kapot is.

Stel dat een van onze drie Massey Ferguson-trekkers een kapotte koppeling heeft, dan gaat die naar de dealer, maar de rest doe ik eigenlijk zelf. Als ik een extra handje nodig heb, helpt m’n vader. Als de machines in showroomstaat de schuur ingaan, dan word ik daar echt blij van. Maar ik geniet vooral als ik ze in het voorjaar in goede staat kan pakken en gelijk aan het werk kan.’

‘Het machineonderhoud doe ik tussen de bedrijven door, de koeien gaan altijd voor. Ik heb veel lol in het sleutelen, maar het is ook functioneel. Onze opraapwagen is al 21 jaar oud, terwijl we altijd zelf kuilen. Maar hij werkt nog perfect.’

Fredrik de Kuiper (34) melkt samen met zijn vader 90 koeien in Lelystad

V E E T E E LT

VX18_boerengeluk.indd 53

N O VE M B E R

1

2 0 1 3

53

05-11-13 11:06

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Er ligt geen strootje verkeerd in de kalverstal

De melkstal is bewust zo sober mogelijk gehouden

Reuter Dairy in VS gebruikt geen antibiotica ondanks productie van 14.000 kg melk per koe

Streven naar perfectionisme In de laatste acht jaar lag het gemiddelde tankcelgetal van de koeien van Rick en Dan Reuter op 76.000. Strakke protocollen rondom uierontsteking, zand in de boxen en een laag eiwitgehalte in het rantsoen dragen bij aan de opvallende prestaties van het 850-koppige melkveebedrijf. tekst Jaap van der Knaap

foto-impressie www.veeteelt.nl

G

een strootje ligt er verkeerd, geen kruimel voer is gemorst op het erf.

De hygiëne in de kalverstal lijkt op die van een ziekenhuis en in de 850-koppige veestapel hebben de koeien stuk voor stuk een opvallend goede conditie.

Of het nu over rantsoenen, over het bouwplan, over de arbeidsorganisatie of over de fokkerij gaat, Rick (57) en Dan

54

V E E T E E LT

VX18_bedrijfsrep VS.indd 54

NOVEMBER

1

(37) Reuter hebben overduidelijk nagedacht over elk managementdetail van hun bedrijf. Wie praat met de melkveehouders uit het Amerikaanse plaatsje Peosta in Iowa valt van de ene verbazing in de andere. Zo worden sinds een half jaar alle koeien zonder antibiotica drooggezet, een opvolging van het al eerder ingevoerde beleid om geen antibiotica

meer in te zetten bij uierontsteking. Het klinkt onvoorstelbaar dat er bij een gemiddelde 365 dagenproductie van ruim 14.000 kg met 3,8% vet en 3,2% eiwit geen antibiotica meer worden ingezet.

‘Je mag hier zoeken in alle kasten, je zult er alleen nog een paar flesjes Excenel vinden voor koeien of kalveren die last hebben van longontsteking’, start Dan zijn verhaal, zichzelf bijna verontschuldigend.

Strak mastitisbeleid Reuter Dairy, zoals het bedrijf van de familie Reuter officieel heet, is niet eens biologisch, maar toch is het gebruik van antibiotica afgezworen. ‘Natuurlijk hebben we wel mastitis, maar wanneer je zorgt voor een goede weerstand bij de koeien, dan kunnen zeven van de tien koeien die mastitis krijgen, zichzelf genezen. Met de andere drie koeien willen we niet verder werken. Dan resteert maar één oplossing: het slachthuis.’

Je zou verwachten dat dit regime veel koeien met driespenen oplevert, maar volgens Dan zijn er op het bedrijf geen tien koeien te vinden die driespeen zijn.

‘We werken volgens een strak protocol.

Wanneer een melker een koe treft met mastitis, dan krijgt die koe een spuitje met oxytocine, waardoor de uier ook echt goed leeggemolken wordt. Daarna smeren we de uier goed in met een mintzalf. Vervolgens krijgt de koe twee dagen

2013

05-11-13 11:02

Reuter Dairy Geen antibiotica, een bouwplan met louter mais en een torenhoge productie. Het doordachte management van Rick en Dan Reuter zorgt voor opmerkelijke prestaties.

Peosta

uden Verenigde Staten

Aantal koeien: Jaarproductie (365 dgn.): Hoeveelheid land: Aantal medewerkers:

850 14.000 3,8 3,2 340 hectare 15

de tijd om te laten zien dat ze zal herstellen. Als ze dat niet doet, dan bel ik de veeopkoper en vertrekt ze meteen.’

Al die tijd wordt de melk van deze koeien gewoon in de tank gemolken. ‘Het voordeel van ons systeem is dat we geen risico meer lopen op melk met antibioticum in de tank. Daarnaast fok je ook niet meer verder met koeien die uierontsteking krijgen. Je roeit zo koefamilies uit die genetisch vatbaar zijn voor mastitis.’

Een belangrijke factor in het strakke mastitisbeleid is dat er veel jongvee op het bedrijf aanwezig is en dat de vleesprijzen van uitstootkoeien momenteel hoog zijn. ‘Een uitstootkoe met een beetje vlees op haar rug brengt al snel 1200 dollar op, terwijl de opfok van een vaars 1500 dollar kost’, zo rekent Dan voor.

‘Er wordt wel eens vergeten dat vleesprijzen een belangrijke bijdrage leveren aan het totale inkomen van een melkveebedrijf.’

Laag eiwit, betere weerstand Wie denkt dat het vervangingspercentage hoog is, heeft het mis; met 30 procent ligt dat onder het Amerikaanse gemid-

Tijdens het melken schuift de bobcat het zand in de boxen vlak

delde. Sterker nog, tien tot twaalf procent van deze veevervanging betreft overtollige dieren die nog aan andere melkveehouders worden verkocht.

Ook droogzetten gaat sinds kort zonder de inzet van antibiotica. Koeien die droog moeten, worden uit het koppel gehaald en weggebracht naar een andere stal, een kilometer verderop. ‘Door de omgeving en het rantsoen radicaal te veranderen, zorg je voor stress en daardoor zet de koe zichzelf gemakkelijk droog, ongeacht de productie’, is de ervaring van Rick. Hij wijst op het achtjarige tankcelgetalgemiddelde dat op 76.000 cellen ligt. ‘De hoogte van het celgetal vertelt hoe het met de weerstand en de gezondheid van de veestapel is.’

Wat is het geheim van de hoge productie en de goede weerstand van de koeien?

‘Zand in de boxen, een laag eiwit in het rantsoen en focus in de fokkerij’, somt Dan zonder blikken of blozen zijn speerpunten op. Hij heeft een aantal jaren als klauwverzorger gewerkt en noemt de combinatie van zand in de boxen en rubber op de vloer achter het voerhek een belangrijke basis voor een goede klauwgezondheid. ‘Zand zorgt voor een lage infectiedruk in de box, voorkomt beschadiging van de hakken en zorgt voor grip op de vloer’, aldus Dan. Tussen de boxen ligt een betonnen vloer, zodat de klauwen wel voldoende slijten.

Elke maandag worden alle koeien die

twee weken voor de kalfdatum zitten, standaard bekapt. ‘Dat is louter preventief, ik denk dat we jaarlijks nog geen tien zoolzweren hoeven te behandelen.

In de fokkerij letten we nauwelijks meer op beenwerk. Wanneer de fokwaarde voor totaal exterieur hoog genoeg is, dan is automatisch de beenwerkvererving in orde.’

Vader Dan vult hem aan, hij is duidelijk de voerspecialist: ‘Het verlagen van het eiwitgehalte in de rantsoenen naar 15 procent heeft ook veel bijgedragen aan de gezondheid en de weerstand van de veestapel.’ Hij somt het tmr-rantsoen op dat alle groepen krijgen: 35 kg maissilage, 5 kg luzernehooi en 12,5 kg van een krachtvoermix met daarin katoenzaad, soja, beendermeel, granen en mineralen.

Bewust kleine voermengwagen De voermengwagen lijkt met 17 kubieke meter aan de kleine kant voor dit aantal koeien. ‘We maken veertien rantsoenen per dag’, legt Rick uit. ‘De keuze voor deze kleine voermengwagen is heel bewust; deze heeft maar één verticale vijzel. We hebben gemerkt dat die het meest uniform mengt. We willen dat elke hap voer voor elke koe hetzelfde is.’

Aan het eind van elk jaar wordt de wagen ingeruild voor exact dezelfde nieuwe wagen. ‘Dat zorgt voor bedrijfszekerheid. De wagen moet elke dag werken en

V E E T E E LT

VX18_bedrijfsrep VS.indd 55

N O VE M B E R

1

2 0 1 3

55

05-11-13 11:03

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Reuter Dairy teelt alleen mais en koopt luzernehooi en losse grondstoffen aan

het inruilen kostte ons vorig jaar 5400 dollar. Als je dat op jaarbasis bekijkt, is dat 15 dollar per dag, iets meer dan een dollar per gemaakt rantsoen.’

De kuilen zijn opvallend netjes, er ligt nauwelijks losse mais voor het snijvlak.

Er zijn overigens alleen maar maiskuilen, al het luzernehooi wordt aangekocht en ook daarachter zit een filosofie.

‘We telen op elke hectare die we bezitten mais, in totaal 340 hectare. In twee dagen hakselen we alles en iedere wagen wordt gewogen. Zo weten we exact wat welk perceel oplevert, hoeveel mais we bij moeten kopen en welk perceel we volgend jaar met hoeveel mest moeten bemesten.’ Bewust wordt er geen luzerne zelf geteeld. ‘Luzerne wisselt te veel in kwaliteit door het weer en het seizoen en de opbrengst is lager dan mais. Nu kunnen we luzerne kopen met de exacte eiwitwaarden die wij willen’, aldus Dan. De voermengwagen stopt naast de stal onder een grote tank. De voerman voegt water toe aan het rantsoen. ‘Het rantsoen moet exact tussen de 45 en 50 percentage droge stof bevatten, anders ontmengt het te veel en is de opname te laag. Als het nodig is, mengen we extra water bij.’

Ziekenstal overbodig Dagelijks verlaat ruim 30.000 kg melk het erf. De Mexicaanse melkers – in totaal werkt er vijftien man personeel – melken de veestapel drie keer per dag en houden de 2 x 12 melkput 23 uur per dag draaiende. ‘De melkstal is recentelijk vernieuwd, maar we hebben hem be-

wust niet uitgebreid en sober gehouden.

De stal is overzichtelijk en door hem zo intensief te benutten, draait hij het meest efficiënt’, legt Rick uit.

De koeien en vaarzen worden in aparte groepen gehouden. Het rantsoen van de vaarzen heeft dezelfde verhoudingen als dat van de koeien, maar bevat minder kilo’s per dier. Er zijn geen andere groepen, er is zelfs geen ziekenstal. ‘Die hebben we niet nodig’, klinkt het overtuigd.

‘We hebben een jaar lang de verse koeien apart gehouden met het idee dat ze drie weken lang konden aansterken voordat ze bij de andere kwamen. Maar dat leverde juist meer problemen op omdat ze meer gingen vechten. Nu gaan ze zo kort mogelijk voor afkalven naar de afkalfstal en een paar uur na afkalven naar de grote stal.’

Ook de kalveropfok is strak georganiseerd. De iglo’s staan in een mechanisch geventileerde stal waar hygiëne het sleutelwoord lijkt. Alles is schoon en lijkt hagelnieuw, hoewel de stal al een aantal jaar oud is. Er is dit jaar wel een nieuwe, identieke kalverstal gebouwd. ‘We gebruiken deze stal om de infectiedruk te verlagen’, legt Rick uit. ‘Het geeft ons de gelegenheid om één van de twee stallen een periode leeg te laten staan waardoor bacteriën en virussen verdwijnen. De stal kunnen we in die periode prima inzetten voor de opslag van voer en stro.’

Ondanks de zakelijke organisatie is er ook nog tijd voor een hobby: het houden van een aantal bijzondere fokkoeien. In drie speciale zaagselhokken staan drie dieren die afstammen van de zelfgefok-

te, met 95 punten ingeschreven Reuter Bailey 1154, een Goldwyndochter uit de familie van Regancrest Barbie. ‘We vinden het leuk om een paar koeien wat extra aandacht te geven’, vertelt Dan en hij aait Beauty (v. Sanchez), een dochter van Bailey, over haar kop.

‘Er is ki-interesse voor deze dieren. Bailey hebben we regelmatig gespoeld en er zijn meer dan 25 dochters van haar op het bedrijf.’ Of dit ook het type koe is dat het beste past op het bedrijf ? Dan lacht.

‘We willen koeien fokken die in drie lactaties 40.000 kg melk geven. We zoeken gemiddeld grote koeien, sterke koeien met veel melkdrang. Koeien die daaraan voldeden, waren onder meer dochters van Outside en Die Hard.’

Inzet oudere genoomstieren Ook over de fokkerijstrategie is zorgvuldig nagedacht. ‘Op de pinken gebruiken we genoomstieren. Dan heb je de snelste genetische vooruitgang en is de kans het grootst dat je dieren fokt met hoge genoomfokwaarden.’

Bij de koeien krijgt de helft fokstieren als partner, de andere helft oudere genoomstieren. ‘Ik ben niet een enorme aanhanger van genomic selection, omdat ik denk dat fokstieren daardoor onderschat worden. Daarom blijf ik ook fokstieren inzetten’, aldus Rick. ‘We gebruiken daarnaast de wat oudere genoomstieren waarvan de vruchtbaarheidscijfers bekend zijn. Dan houden we wel de vaart erin op het gebied van genetica, maar kunnen we slecht bevruchtende genoomstieren uitsluiten.’ l

Dagelijks maken de medewerkers veertien rantsoenen

56

V E E T E E LT

VX18_bedrijfsrep VS.indd 56

NOVEMBER

1

2013

05-11-13 11:03

A G R A R I S C H

Quotum ABC

MET SPOED GEVRAAGD:

DRINGEND GEVRAAGD - KOOPMELK - LEASEMELK EN AANGEBODEN (2013/2014 + 2014/2015) BEL VRIJBLIJVEND VOOR HET MEEST ACTUELE AANBOD T: 0485-310343 • M: 06-51571131 • F: 0485-310853 l: www.quotumabc.nl E: info@quotumabc.nl Buiten kantooruren mobiel bereikbaar

ZUIDERSMA Agro BV

Info kantoor Leek bij Pieter Visser Tel.: 0594-517315 of 06-22800290 Fax: 0594-516700

G O E D

Agrarische Bemiddeling Advies, Taxaties en Vastgoed

Bert Linders

GEVRAAGD - CONSUMENTENQUOTUM

O N R O E R E N D

• KOOP- EN LEASEMELK • PERCELEN LANDBOUWGROND 3-20 ha • AMMONIAKRECHTEN OVERIJSSEL

AANGEBODEN: CULTUURGROND: WESTERWEG BEERZERVELD BINNENWEG MARIËNVELDE KWARTIERSEDIJK FIJNAART LEEMKAMPWEG HELLENDOORN

9.00.00 ha.

3.85.80 ha.

4.79.60 ha.

9.60.00 ha.

• MELKVEE-AKKERBOUWBEDRIJF: NES 30 HA, UITSTEKENDE GROND • MELKVEEBEDRIJF: NOORD/NOORDOOST-DRENTHE 80 TOT 100 HA • AMMONIAKRECHTEN OVERIJSSEL: DIVERSE PARTIJEN OP DIVERSE PLAATSEN

Aanbod: koopmelk 4,22% BTW leasemelk o.a. 4,35% Gevraagd: koopmelk/leasemelk 2013/2014

www.zuidersma.nl

VOOR MEER INFO EN ACTUEEL AANBOD: WWW.GANTVOORT.NL

Wij bieden u zekerheid en een vlotte afwikkeling!

VESTIGINGEN IN NIJVERDAL EN AALTEN

TEL.: 0543-476980 FAX.: 0543-476024

Tel: 0528 39 11 11 info@interfarms.nl

Portugal, Évora: Goed lopend melkveebedrijf voor een interessante prijs

80ha goed bewerkbare grond incl. 1773000kg quotum.

180 goede productieve melkkoeien, 150 stuks jongvee.

Grote moderne stallen, mooi woonhuis. Prijs op aanvraag

Wij feliciteren:

en te Fam. V Mersberg ek Babylonienbro Wilnis Fam. V Dijk te n te Geesteren Fam. Koelema

p van hun met de aankoo vloer OEC e nieuw

Objectnr.7170

www.interfarms.nl

V E E T E E LT

VX18_p57AOG.indd 57

N O VE M B E R

1

2 0 1 3

57

05-11-13 15:45

K O E R I E RT J E S

Voor info/opgave: Veeteelt Postbus 454 – 6800 AL Arnhem tel.: 026 38 98 823 advertenties@crv4all.com www.veeteelt.nl

ZAAGSEL EN ZAAGSEL LAVA3 MIX Voor al uw showartikelen en meer!

Een greep uit ons assortiment:

Xsires is gespecialiseerd in het inkruisen van andere rassen op met name de holsteinkoe. De praktijk wijst uit dat dit de snelle oplossing is tot een duurzame, vruchtbare, efficiënte melkkoe met een hoger rendement.

• Shampoos en sprays • Showhalsters • Scheerapparaten o.a.

Aesculap, Heiniger, Andis • Udder Comfort • Carhartt werkkleding • Kalveropfokartikelen • Cadeau-artikelen • Ariat-laarzen • Voorbrengkleding

Xsires, de enige echte specialist in inkruisen!

(Bio)brandstofkorrels (pellets) Nu ook leverbaar: wit zaagsel LAVA 3 mix ligboxstrooisel Alleen de goedkoopste durft zijn prijs erbij te vermelden Af pakhuis, excl. btw

Gemengd zaagsel Bijna stofvrij € 3,00 Wit zaagsel € 3,55 Franco huis Ook los gestort mogelijk per 43 m3

MODUULBOUW BV MAYO-MATRAS De eenvoudigste, meest comfortabele en goedkoopste koematras Bel: René: +31(0)651692890 Gerrit: +31(0)651272470 Bekijk de informatiefilm en referentieadressen op: www.koematras.eu

Tevens gezeefde witte of gemengde vezel in pakken of los gestort per 43 m3 Livestock Show Equipment Erica Rijneveld Tel.: +31 651527489 E-mail: info@showequip.com

PRESTANGEN,

Nieuwe Noorse topper!

Bezoek onze website; www.showequip.com en maak kennis met ons eenvoudige bestelsysteem!

Xsires crossbreeding b.v.

Tel.: 0566-622765 Hans Kerkhof | 06 52684393 Henk Schoonvelde | 06 21827019

w w w. xs i re s . c om in f o @xsi re s . c om Te koop:

Telefoon (072) 503 92 02 Fax (072) 503 98 35 www.delangebv.nl Houtvezel en zaagselhandel

DE LANGE B.V. URSEM

Bos rubber, dé rubberspecialist voor koe- en jongveematrassen.

Al jaren een begrip!

Vijf jaar 100% garantie.

Tel. 0224-57 14 68 www.bosrubber.nl

GOLDEN DREAMS

ENKELE BESTE DEKSTIEREN

Goldwyn x Durham aAa 234 volle broer van o.a. Atwood

Tel. 06-51608017

VOERSYSTEMEN MET PRAKTISCHE OPLOSSINGEN DIE WERKEN!

Uier 121 Benen 107 Totaal exterieur 120

RUNDVEE & MECHANISATIE VAKDAGEN GORINCHEM 2013 STAND 148

• Goede hellende kruisvorm • Super fitness-kenmerken • De beste exterieurstier ter wereld?

Veecom zag een geweldige groep dochters tijdens de voorjaarsreis

Melkwinning J.A. kan u helpen als onafhankelijk adviseur bij: - Advies en begeleiding aanschaf melkrobot/melkstal - Melkstallenbouwadvies - Onafhankelijk advies bij problemen (geschillen) veroorzaakt door de melkinstallatie - Optimalisatie melkstal/melkrobot (meten tijdens melken) J.A. (Johan) Grolleman 038-4606033 / 06-45312042 www.melkwinningja.nl

Prijs € 25,00 actie 10 + 1

ndd 1

VEECOM

Hoofdweg 27, 9627 PA Hellum Tel. 0598-421729/432343 Fax. 0598-432806 E-mail: info@veecom.nl Website: veecom.nl

Voor afspraak en informatie:

Tel.: 31 (0)529 470999 www.wennemars.nl

58

V E E T E E LT

18 nov1_koeriertjes2013.indd 58

NO VEMBER

1

31-05-2012 13:53:24

HANS HURKMANS ET-SPECIALIST

Info en opgave donoren 06-38919783 • 0492-340920 www.HurkmansET.nl

2013

05-11-13 10:52

ALH 2013 | 02 Koeriertje Algemeen_ALH Hebt u een OEB tekort in uw rantsoen? : eiwit goedkoop Gebruik microbieel

ERKENDE ET-TEAMS

• verbetert de voerbenutting • bespaart op de voerkosten

goedkoop microbieel eiwit • verbetert de voerbenutting goedkoop microbieel eiwit • verbetert voerbenutting • bespaart opde de voerkosten verbetert de voerbenutting • •bespaart op voerkosten • bespaart op de voerkosten

ng hebben voor toepassing stra Feed Ingredients BV speerstra.com

stra.com

ng hebben voor toepassing stra Feed Ingredients BV speerstra.com gram

stra.com gram

t

mte gram t

mte

Postbus 160, 8530 AD Lemmer

+31 (0)514 569 001, Fax +31 (0)514 569 002

mail@speerstra.com, www.speerstra.com

Postbus 160, 8530 AD Lemmer

+31 (0)514 569 001, Fax +31 (0)514 569 002

mail@speerstra.com, www.speerstra.com Postbus 160, 8530 AD Lemmer

+31 (0)514 569 001, Fax +31 (0)514 569 002

ruime keuze in EXCLUSIEVE DEKSTIEREN dierenarts • Hoge producties tel.: 0344-682727 DE CROB embryotransfer • Hoge gehaltes fax: 0344-682288

• Hoge gezondheidskenmerken • Internationale stiervaders • Internationale koefamilies FREEK LOK EN BERT • Top exterieur SCHUTTE

t hebben voor toepassing ng Feed Ingredients BV stra.com stra speerstra.com

mte

mail@speerstra.com, www.speerstra.com

FOKVEEVEILING

www.speerstra.com

ERKENDE ET-TEAMS

dierenarts tel.: 0344-682727 DE CROB embryotransfer fax: 0344-682288

FREEK LOK EN BERT SCHUTTE dierenartsen Dronten tel.: 0321-317275

dierenartsen Dronten • Scherp tel.:geprijsd 0321-317275

• • Dekgarantie • Lepto, Para, IBR, BVD - vrij • Uitstekend advies

Woensdag 20 maart Aanvang: 10.00 uur 450 afgekalfde vaarzen, 37 dekstieren, 7 stuks jongvee. ibr-vrij bvd-vrij lepto-vrij Contact: Johan Bergsma, tel.: 0654253636 Bernd Emme, tel.: 0049170/3313931 Catalogus: www.weu.de Tel.: 00494403/93260

www.dekstieren.nl

EMBRYO’S FOKVEE KI-STIEREN DEKSTIEREN Kiezen voor kwaliteit!

Tel.: 0511-424243 Fax: 0511-423525 info@alh-genetics.nl www.alh-genetics.nl WWS_2013_09_Koeriertje_Veeteelt 23 www.embryosale.com

+€100,– per koe per jaar

wws COSMO GOED

Adverteren?

ETER

B Een koeriertje is een goedkope en Pensverzuring?

Kijk op gezondepens.nl makkelij ke manier van adverteren.

De kosten per regel zijn: Zwart-wit € 5,25 BEST Steunkleur € 6,25 www.dairystars.com Full-colour Laat zien wat u € 7,25

te koop heeft!

OMDAT U kunt uw koeriertje viaNIET ALLE MENGERS HETZELFDE ZIJN e-mail zenden naar: Voor afspraak en informatie: advertenties@crv4all.com Embryo’s, dekstiertjes, fokvee

en sperma.

Tom Schonenberg 06-51979380

Cloppenburg

RENDEMENT UIT TOPGENETICA

Tel.: 31 (0)529 470999 www.wennemars.nl

Melkwinning J.A. kan u helpen als MELKERSMOUWEN.NL onafhankelijk adviseur bij:

komend -Vooral Adviesvoor en begeleiding winterseizoen ideaal! aanschaf melkrobot/melkstal - Melkstallenbouwadvies Melkersmouwen Nieuw-Zeeland: - Onafhankelijk advies bij melken met schone en droge problemen (geschillen) armenveroorzaakt van pols tot schouder! door Steedsdemeer melkveehouders melkinstallatie melken tevreden met onze melk- Optimalisatie ersmouwen.

Ze zitten comfortamelkstal/melkrobot bel(meten en zakken niet afmelken) door een tijdens elastisch manchet om de pols.

J.A. (Johan) Grolleman Leverbaar in M, L en XL. 038-4606033 / 06-45312042 www.melkwinningja.nl Ook zeer sterke latex melkershandschoenen met lange pols.

Deze gaan tijdens het melken niet stuk. Ook ideaal voor bv. bekappen (meerdere malen te gebruiken).

Ga voor bestellingen, info en betaalmogelijkheden naar: www.melkersmouwen.nl woensdag 27 maart Of de bel:IJsselhallen 06-22624472 of mail: in te Zwolle janamtink@gmail.com Aanvang 09.15 uur Entree € 7,50

Larcrest Cosmopolitan, moeder van Cosmo

• Super gehaltes • 2339 TPI • Best exterieur en scherpe prijs Sperma bestellen:

0513 672 200 www.wwsires.nl

V E E T E E LT N O V E M B E R 1 2 0 1 3 V E E T E E LT M A A RT 1 2 0 1 3

18 nov1_koeriertjes2013.indd 59

59 65

05-11-13 10:53

V O ER

V O O R

B O E R

Nieuwe software voor uiergezondheid Met Keno-M introduceren het M-Team van de Universiteit Gent en CID Lines een softwareprogramma voor het managen van de uiergezondheid op melkveebedrijven. De samenwerking tussen CID Lines, producent van hygiëneproducten, en het onderzoeksteam van de faculteit Diergeneeskunde is op een persvoorstelling bekendgemaakt.

Het programma Keno-M is gebaseerd op een vier- tot zeswekelijkse input van individuele celgetallen van melkkoeien.

Aan de hand van deze gegevens willen de partners de uiergezondheid en de melkkwaliteit op melkveebedrijven optimaliseren. De bedoeling is om celgetalgegevens om te zetten in concrete en praktijkgerichte adviezen.

Rundvlees exporteren naar de Verenigde Staten mag weer

Na het melken van elke koe wordt de tepelvoering automatisch zesmaal gereinigd

Sneller melken met dippende melkklauw De melkklauw van de Britse fabrikant ADF Milking kan niet alleen melken, maar verzorgt ook het dippen en ontsmetten van tepelvoeringen. Voor dit concept kreeg de innovatieve melkklauw in Groot-Brittannië in oktober de prestigieuze Queens Award als meest innovatieve product van het jaar.

De melkklauw wordt in België en Nederland aangeboden via Dairy Vet Shops, inclusief een onderhoudscontract voor dipmiddelen en vervanging van tepelvoeringen. Dierenarts Jos Van Eecke van Dairy Vet Shops legt het dippen uit. ‘Als de melkstroom daalt en het vacuüm in de tepelbekers wordt afgesloten, dan spuit een nozzle (een spuitkop, red.) in de stootrand van de tepelbeker twee milliliter dipmiddel tegen de speen.’

Voordeel van het direct dippen is volgens Van Eecke tijdwinst omdat de melker niet meer handmatig hoeft te dippen. Bovendien krijgen kiemen met het snelle dippen geen kans om in het slotgat te komen. Na het melken van elke koe wordt de tepelvoering automatisch zesmaal gereinigd met een ontsmettende oplossing en gedroogd met een luchtstraal. Dit reduceert de kans op kruisbesmettingen van koe tot koe.

Bij Dairy Vet Shops hebben de eerste geïnteresseerde veehouders zich inmiddels gemeld, aldus Van Eecke. Deze moeten nog minstens twee maanden geduld hebben.

‘Momenteel loopt er een praktijkproef met de melkklauwen op een groot melkveebedrijf in België. We willen honderd procent zeker weten dat de melkklauw correct werkt en dat we geen restanten van dipmiddel in de melk vinden.’ De ervaringen vanuit het buitenland met de ADF-melkklauw zijn zeer positief, meldt Van Eecke.

60

V E E T E E LT

VX18_vvb.indd 60

NOVEMBER

1

Nederlands rund- en kalfsvlees mag vanaf begin 2014 weer geexporteerd worden naar de Verenigde Staten. Dit is de uitkomst van het gesprek tussen staatssecretaris Dijksma van Economische Zaken en de Amerikaanse minister van Landbouw, Vilsack, in Washington. De Verenigde Staten openen begin 2014 hun grenzen.

De VS sloot eind jaren negentig door de Europese bse-uitbraken de grenzen voor Nederlands vlees, ook al werd door internationale organisaties vastgesteld dat vlees van Nederlandse bodem in de laagste risicocategorie valt.

Nederland en de Europese Unie hebben in de afgelopen decennia de kwestie vele malen aan de orde gesteld. Sinds 2006

wordt de VS al verzocht de markt open te stellen voor de invoer van Nederlands kalfsvlees. Dat de seinen nu op groen gaan, is een belangrijk signaal aan andere landen die hun markt tot nu toe nog gesloten houden.

Door het opheffen van de exportban brengen de Amerikanen hun markttoegang voor rund- en kalfsvlees in lijn met de overeenkomsten van de Wereldhandelsorganisatie.

Daarnaast krijgt Nederland ook toegang tot de markt in Canada, dat heeft aangegeven de VS te volgen in zijn nieuwe risicobeoordeling.

Naar verwachting kan het Nederlandse bedrijfsleven hierdoor jaarlijks voor 100 miljoen euro aan kalfs- en rundvlees naar deze landen exporteren.

2013

05-11-13 17:15

Kwaliteit najaarskuilen beste sinds 2009 De eerste najaarskuilen zijn met gemiddeld 877 vem en een ruweiwitgehalte van 190 de beste najaarskuilen van de afgelopen vijf jaar. Dat meldt BLGG AgroXpertus op basis van de analyse van kuilen die gemaakt zijn tussen 1 augustus en begin oktober.

BLGG AgroXpertus laat weten dat de kwaliteit van de najaarskuilen uitstekend is voor melkgevende koeien. Met name het hoge gehalte aan ruw eiwit kan een welkome aanvulling zijn in de melkveerantsoenen.

Waarschijnlijk is het relatief zonnige najaar in combinatie met veel droogte in de zomer de oorzaak van de goede kwaliteit najaarskuilen. Door de droogte in de zomer werden veel nutriënten niet benut. Door de regenval in het najaar kwamen deze voedingsstoffen alsnog beschikbaar voor het gras.

Uit de analyses van vers gras in de laatste weken van oktober blijkt dat ook het gras dat op dit moment geoogst wordt van goede kwaliteit is.

Met spanbanden wordt het kuilkleed aangetrokken

Drie ton voor onderzoek kalversterfte De Gezondheidsdienst voor Dieren (GD) krijgt 300.000 euro voor een onderzoek naar de oorzaken van kalversterfte. Het geldbedrag wordt beschikbaar gesteld door de Commissie Diergezond-

heid en -kwaliteit Runderen (DKR), een adviescommissie van het PVV. GD voert het onderzoek uit naar aanleiding van sterfte op vooral vleeskalverbedrijven.

Minder methaan met een snufje look De methaanuitstoot door melkkoeien kan tot 15 procent worden teruggedrongen door extracten uit look toe te voegen aan het rantsoen. Dat blijkt uit de eerste resultaten van onderzoek in gasuitwisselingskamers van het Instituut voor Landbouw en Visserijonderzoek (ILVO).

Onderzoeker Sam de Campeneere weet nog niet exact op welke wijze de lagere methaanuitstoot tot stand komt. ‘We weten wel dat het toevoegen van lookextracten in het voer een effect heeft op de vertering. Het ligt voor de hand dat methaanvormende bacteriën worden afgeremd door look.’ Een dosering van één gram per dag zou in veel

gevallen al voldoende zijn. Een hogere dosering heeft mogelijk een nadelig effect op de smaak van melk.

Het effect op de melkproductie is nog niet onderzocht. ‘De koeien zijn beperkt gevoerd, net onder het ad libitum-niveau. Dat is nodig om een verstorend effect door schommelingen in drogestofopname uit te sluiten, maar het effect op melkproductie is daarom nog niet duidelijk.’ Bij voldoende financiering zal vervolgonderzoek hierover meer moeten uitwijzen. Voor een zinvolle toepassing van voeradditieven zal een koe vooral minder methaan per kilogram melk moeten uitstoten.

Kuil afdekken zonder te zweten De markt van kuilafdeksystemen is weer een techniek rijker. Met het MacccSpan-systeem kunnen veehouders zonder banden, zand of slurven de kuil luchtdicht afsluiten. Het nieuwe afdekkleed bestaat uit stroken van ruim twee meter die vóór het inkuilen over de silowand worden gelegd. Deze stroken worden naar elkaar toegebracht op het midden van de kuil. Het uiteinde van iedere strook heeft een zoom waar een stalen buis in past. Via spanbanden worden de buizen naar elkaar toegetrokken, het plastic eronder wordt op gebruikelijke wijze aangebracht.

Volgens uitvinder Joris Mathijssen bespaart de methode veehouders niet alleen fysieke inspanning, maar ook tijd. ‘De eerste keer vergt het afdekken wat extra tijd, maar als de buizen eenmaal in het afdekkleed zitten, hoeven deze er nooit meer uit en is een kuil van vijftig meter door één persoon binnen een half uur dichtgelegd.’

Verder wijst Mathijssen op het voorkomen van bederf door luchtindringing. ‘Het is zonde als je je best gedaan hebt voor een goed product en er vervolgens veel van weg moet gooien. Er ligt al snel voor twintigtot dertigduizend euro voer onder het plastic.’

Het MacccSpan-kuilafdeksysteem kost zeven euro per vierkante meter.

Bekijk een filmpje op www.macccspan.com

Aantal quotumtransacties gestegen Voor de heffingsperiode 2013-2014 zijn er in Nederland ruim driehonderd meer melkquotumtransacties afgesloten dan in de heffingsperiode 2012-2013. Dat blijkt uit cijfers over het ontvangen aantal aanvragen van quotumtransacties die het Productschap Zuivel heeft gepubliceerd.

Volgens de statistieken van het Product-

schap Zuivel zijn er in het huidige quotumseizoen 1727 quotumtransacties (zonder grond) met een totale hoeveelheid van 98.615 kilogram melk afgesloten. Vorig seizoen werden nog 1416 quotumtransacties geplaatst met een totaal van 77.562 kilogram melk. Van beide seizoenen zijn de cijfers meegenomen tot en met oktober.

Het aantal transacties inclusief grond steeg dit quotumseizoen met vier naar in totaal zeventien transacties. Het aantal leasetransacties kende dit seizoen bijna een verdubbeling van 2345 transacties (totaal 99.248 kilogram melk) tegenover de 1243 transacties (totaal 57.690 kilogram melk) in het vorige seizoen.

V E E T E E LT

VX18_vvb.indd 61

N O VE M B E R

1

2 0 1 3

61

05-11-13 17:15

A G E N D A

2013

ADVERTEERDERSINDEX

7 november 10-16 november 12 november 13 november 14 november 19-21 november 26-29 november 27 november 3 december 3-8 december 4 december 5 december 6 december 6 december 7 december 10 december 11 december 11 december 13 december 17 december 17-19 december

Fokveeveiling te Bitburg (Duitsland) Agritechnica te Hannover (Duitsland) Fokveeveiling te Leer (Duitsland) Fokveeveiling te Osnabrück (Duitsland) GES-dag te Wezep (Gld.) Rundvee Vakdagen te Gorinchem (Z.H.) Landbouw Vakbeurs te Assen (Dr.) Fokveeveiling te Cloppenburg (Duitsland) Fokveeveiling te Hamm (Duitsland) Agribex te Brussel (België) Nationaal uiergezondheidscongres te Zwolle (Ov.) Fokveeveiling te Bitburg (Duitsland) Nationale prijskamp melkvee te Brussel (België) Tulip Holstein Sale te Zwolle (Ov.) HHH-show te Zwolle (Ov.) Fokveeveiling te Leer (Duitsland) Fokveeveiling te Krefeld (Duitsland) Fokveeveiling te Osnabrück (Duitsland) Winteravondshow Zuidwesthoek te Wanneperveen (Dr.) Fokveeveiling te Lingen (Duitsland) Rundvee & Mechanisatie Vakdagen te Venray (L.)

2014

Ned er lan d ABN Amro ........................43 Agrifirm Feed......................4 AI Total .............................14 Alta ..................................48 BUC Holland.....................38 CRV....16, 32, 33, 34, 35, 63 De Heus .............................2 Evenementenhal ...............52 Galerie Marc de Jong ........52 Gantvoort, ’t.....................57 Heemskerk .................17, 38 Interfarms .........................57 Lely ..................................24 MBS Beton .......................57 Merial ...............................63 MSD .................................64 Nedap ..............................21

Quotum ABC....................57 Ruma-VSM.......................57 Semex ................................6 Speerstra ..........................24 Strooiselbedrijf Sinnige ......38 Comfort Solutions.............21 Veld-V-Beton ....................57 Visscher Holland ...............52 Vredo ...............................24 WWS..................................3 Zuidersma.........................57 Bijsluiter: Boehringer ‘Beter Boe’

VOORUITBLIK

Ag r ib ex en klau wen

Highlightsale te Hamm (Duitsland) Swiss Expo te Lausanne (Zwitserland) Osnabrücker Schwarzbunttage te Osnabrück (Duitsland) 25 januari Agro-Expo Dairy Sale te Roeselare (W.Vl.) 25-27 januari Agro-Expo Vlaanderen te Roeselare (W.Vl.) 26 januari Koeparade te Roeselare (W.Vl.) 22 februari-2 maart SIA te Parijs (Frankrijk) 26-27 februari Schau der Besten te Verden (Duitsland) 5 maart Wintershow Noord-Holland te Middenmeer (N.H.) 5 maart Agro Nord Dairy Show te Aars (Denemarken) 11-12 maart Excellentschau te Leer (Duitsland) 22-23 maart Zwitserse nationale show te Bulle (Zwitserland) 4 april Avondbloesemshow te Zoelen (Gld.) 27-28 juni NRM te Zwolle (Ov.) 2-3 juli Livestock Event te Birmingham (Groot-Brittannië) 3-5 juli Deense nationale show te Herning (Denemarken) 11-14 november EuroTier te Hannover (Duitsland) 10 januari 16-19 januari 25 januari

November 2 (21 november) – In het tweede novembernummer brengt Veeteelt een voorbeschouwing van de Belgische land- en tuinbouwbeurs Agribex. Het derde deel van de serie klauwen gaat over zoolzweren en liefhebbers van cijfers treffen in dit nummer de 305 dagenproducties.

K er st sp ecial en HHH-show December (12 december) – Sommige veehouders boeren op een bijzondere plek. In de kerstspecial portretteert Veeteelt een aantal van die bedrijven. Traditiegetrouw bevat het laatste nummer van het jaar ook de Veeteeltkerstquiz.

De indexdraai en de HHH-show komen eveneens aan bod.

VOOR ALLE REGIONALE, NATIONALE EN INTERNATIONALE EVENEMENTEN ROND DE KOE:

W W W. V E E T E E LT. N L 62

V E E T E E LT

VX18_agenda.indd 62

NOVEMBER

1

2013

05-11-13 16:31

MET EWALD REALISEERT U DIE LEVENSPRODUCTIE! Ewald is een beloftevolle mrij-stier die een hoge productie en gezonde uiers vererft. Deze topper vererft daarbij goede secundaire eigenschappen waarbij de uiergezondheid positief opvalt. Ewald is zeker ook geschikt om mee in te kruisen.

EWALD

(Matthijs x Guido) Ki-code: 97-8627

Foto: De Vinkenhof Uilkje 72 (v. Ewald) Eig.: Fam. Vink, Groot Ammers (Foto: Alex Arkink) (mrij-basis)

NVI LEVENSDUUR KG MELK UIER EXTERIEUR UIERGEZONDHEID

BETTER COWS | BETTER LIFE

128 558 710 106 104 105

CRV KLANTENSERVICE | 088 – 00 24 440 | WWW.CRV4ALL.NL

420-13 half-mrij-NED.indd 1

04-11-13 10:37

A SANOFI COMPANY

16136_Eprinex adv NL 180x125 01.indd 1

17-10-13 10:03

V E E T E E LT

VX18_p63.indd 63

N O VE MB E R

1

2 0 1 3

63

05-11-13 09:34

Kies

de

erd g e r t egis enin Ger r toedi en voo 2 wek f vana tijd leef

juiste

aanpak

Luchtwegproblemen bij kalveren zorgen voor extra werk en treffen u rechtstreeks in uw portemonnee.

Met Bovilis Bovipast kunt u uw kalveren tegen luchtwegproblemen beschermen. Voordat er schade ontstaat.

Vraag uw dierenarts om advies en kies samen de juiste aanpak.

MSD Animal Health uw partner voor longgezondheid

MSD Animal Health Postbus 50, 5830 AB Boxmeer www.rundvee-msd-animal-health.nl

Bovilis® Bovipast, bevat per dosis (5 ml) geïnactiveerd PI-3 virus, stam SF-4 Reisinger: HA titer ≥ referentieserum, geïnactiveerd BRS virus, stam EV 908: VN titer ≥ referentieserum, geïnactiveerd M. haemolytica type A1, stam M4/1: 9 x 109 bacteriën. Doeldier: Rund. Indicaties: Vaccin tegen BRS virus, PI-3 virus en M. haemolytica serotype A1 en A6. Bijwerkingen: Na vaccinatie kan een tijdelijke, lokale vaccinatiereactie voorkomen. Een tijdelijke verhoging van de lichaamstemperatuur gedurende ten hoogste drie dagen kan voorkomen. Een gelijktijdige onwilligheid om te bewegen kan voorkomen vanwege een stijve nek bij de injectieplaats. Af en toe kunnen overgevoeligheidsreacties voorkomen. Toediening en dosering: Eén dosis van 5 ml via subcutane injectie ter hoogte van de zijkant van de hals. Wachttijd: 0 dagen. Waarschuwing: Maternale antistoffen kunnen het resultaat van de vaccinatie ongunstig beïnvloeden. REG NL 9260 UDD. Voor overige informatie, zie bijsluiter.