Veeteelt december 1/2 2013 by CRV Uitgeverij/CRV Publishers

JA A RG A N G 30

N R.20

D EC EMBE R 1/2

2013

I N D I T N U M M ER

K E R S T S P E C IAL

Melkveehouders over boeren op b議zondere locaties VX20_cover.indd 2

IN TERBU LL

KEU RI NGEN

Lawn Boy staat voor meer dan alleen hoornloosheid

Winnaars nationale show Belgi禱 en HHH-show 09-12-13 11:45

Kenners weten waarom!

zeer vroeg

vroeg

LG 30.211:

LG 30.218:

LG 30.224:

met 5% betere celwandverteerbaarheid

met 7% betere celwandverteerbaarheid

met 12% betere celwandverteerbaarheid

De meeste melk in het zeer vroege segment!

Nederlands betrouwbaarste en meest gevraagde maïsras!

middenvroeg

Nu al 20% méér voer van een hectare!

Met het oog op 2015, het jaar dat u meer melk mag produceren, wordt het belang van productieve en voerefficiënte maïs nog groter. Wie meer kVEM van een hectare wil halen en meer melk uit een kilogram drogestof, kiest voor de hoogwaardige rassen van LG Animal Nutrition. Bij deze maïs draait het om meer dan alleen zetmeel en verzilvert u ook de extra energie uit de restplant. LG Animal Nutrition-rassen zijn er voor elke teeltsituatie en regio: LG 30.211 voor het noorden en westen of bij late zaai, de nieuwe massale LG 30.224 voor het zuiden en oosten en LG.30.218 als nationale alleskunner.

Gratis koe bij uw maïs!

Bestel vandaag nog uw LG-snijmaïs bij uw handelaar of loonwerker en ontvang voor elke 10 eenheden LG-maïs een prachtige koe* cadeau! Kijk snel op www.lganimalnutrition.nl hoe u mee kunt doen en ook nog eens kans maakt op een CRV-waardebon van A 250,- vrij te besteden aan rietjes sperma van een stier naar keuze. *schaal 1:20 EEN RUWVOER VOOR CTIE DU RO KP EL PM TO

LIMA1318 A4 fc maiscampagne.indd 1

05-12-13 15:00

u So d lan th a1 1

al Be Happy Roy

Alexander Ca ro l

ALEXANDER PLANET

C L E RA N E

en een

drose Jotan

feestdagen

Re lec Ho

u prettige

RE D

WWS wenst

goed JOTAN

2014!

op Sanchez LOT TA

msho

llt

lle Wi

eve Baile y6 53

SHOT AL

ATWOOD

Sanchez

WWS_2013_12_Advertentie_Veeteelt.indd 1

VX20_p3.indd 73

10-12-13 11:57

10-12-13 12:17

De Heus introduceert OmniGen

voor een optimale weerstand

Het optimaal functioneren van het immuunsysteem van de koe en het waarborgen van de gezondheid is bepalend voor het rendement van het dier. Daarom introduceert De Heus OmniGen: een additief dat het EIGEN IMMUUNSYSTEEM van de koe ONDERSTEUNT EN STIMULEERT. Wilt u meer weten over het nieuwe additief OmniGen? Neem dan contact op met één van onze specialisten of kĳk op WWW.DE-HEUS.NL.

WWW.DE-HEUS.NL dhv13053_advertentie_omnigen_veeteelt_210x297.indd 1

05-12-13 16:04

I NHOUD

INHOUD

7 8 15 57 82 91 95 105 108 110

Van de redactie Veeteeltvenster Even geen boer: diaken Uit de dierenartspraktĳk: ibr Boerengeluk: stierkeuze Koepad Koeienbloempjes Jaarindex Voer voor boer Agenda R E P O R TA G E S

18 Bedrĳfsintensiteit dwingt Ruud Taks tot scherpe voerefficiëntie 64 Lars-Inge Gunnarson spreidt prĳsrisico door te investeren in neventakken 84 Familie Breemersch heeft eerste Vlaamse ISO-gecertificeerde melkveebedrĳf THEMABIJEENKOMSTEN

29 Symposium duurzame veehouderĳ te Beekbergen 90 Symposium Nordwin College te Heerenveen 94 Uiergezondheidscongres KERSTSPECIAL

10 30 50 62 80 96

Hoofdverhaal: boeren binnen grenzen Boeren op een eiland Boeren in het dorp Boeren met de natuur Boeren tussen het water Boeren met oude vierkantshoeve

Kerstquiz Nieuwe hoofdprĳs

Vĳf vrouwelĳke embryo’s uit fokstierleverende koefamilies voor winnaar kerstquiz.

Zuivel Farmel breidt uit

Farmel zet 200 miljoen kg melk om richting 20 fabrieken en zoekt nog 100 miljoen kg melk.

Hoofdartikel Kerstspecial: boeren binnen grenzen

Ook anno 2013 zĳn boeren meer dan calculerende ondernemers. Verbondenheid met traditie en geboortegrond blĳft een sterke drĳfveer voor veel melkveehouders.

F O T O PA G I N A ’ S

32 54 76 100

De stoere zwartbonte holstein De actieve kruislingen De knuffelbare jersey De heldere roodbonte holstein FOKKERIJ

35 Indexdraai: marginale veranderingen bĳ zwart, hoofdrol voor Lawn Boy bĳ rood 43 Samenwerking CRV en Alta in de VS FOKVEEVERTOON

46 Qottage wint Belgische nationale 67 Titels voor Wilhelmina en Geertje op drukbezochte HHH-show

Ruud Taks:

Piet Praag:

‘Door overgangen in voersamenstelling daalt de rantsoenefficiëntie direct.’ 18

‘Als ik ’s nachts bĳ een kalvende koe ga kĳken, steek ik met de boot over.’ 80

INTERVIEW

52 Devan Funk van Accelerated Genetics hekelt jacht op hoogste genoomstier BEELDVERHAAL

78 Bvd-dragers op spoor met oormerk GEZONDHEID

88 Klauwenserie: mortellaro 98 Landelĳke aanpak ibr en bvd V E E T E E LT

VX20_inhoud.indd 5

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 3

10-12-13 11:22

Gezonde koeien kosten minder

GEZONDE KOEIEN KOSTEN MINDER

C: 16kosten minderC: Gezonde koeien M: 0 Y: 74 K: 57

25 M: 0 Y: 81 K: 67

C: 32 M: 0 Y: 100 K: 79

PMS: 4763

Gezonde koeien kosten minder

bot Ready

for Automation

Robot Ready

Gen-I-Beq BRAWLER BAXTER X SHOTTLE

De 1.400 dochters van BRAWLER bezorgen hem in Canada 2.794 LPI en 108 levensduur, waarmee hij een topper is! In Nederland / Vlaanderen scoort hij +212 NVI met +576 dagen levensduur.

Robot Ready

Built for Automation BRAWLER vererft het ideale totaalpakket; niet alleen voor productie en

exterieur, maar ook op zijn gebruiks- en gezondheidskenmerken scoort hij hoge cijfers. Dit verschaft BRAWLER de status: HealthSmart. Genetics for Life, samen werken aan een duurzame veestapelâ&#x20AC;Ś

Weer gestegen!

NL: 0582 134 961 BE: 0478 429 113 info@semex.net

www.semex.net Semex 2013 | 12 Av Veeteelt dec.indd 1

04-12-13 11:47

VA N

D E

R E D A C T I E

Jaap van der Knaap Einde aan traditie kerstkalf als hoofdprĳs Koeien van familie Praag uit Jisp, hét voorbeeld van boeren binnen grenzen Foto: Harrie van Leeuwen

COLOFON Veeteelt is een uitgave van CRV BV en verschĳnt tweemaal per maand, uitgezonderd januari, juni, juli en december.

redactie hoofdredacteur Jaap van der Knaap adjunct-hoofdredacteur Inge van Drie redactie Jorieke van Cappellen, Annelies Debergh, Guy Nantier, Florus Pellikaan, Ivonne Stienezen en Tĳmen van Zessen fotografie Harrie van Leeuwen, Kristina Waterschoot bureauredactie Mirjam Braam (chef), Lieke van den Broek, Ingrid Sevenster, Rogier van der Weiden vormgeving André Fris, René Horsman, Esther Onida aan dit nummer werkten verder mee Alice Booĳ, Wichert Koopman en Reimer Strikwerda hoofd uitgeverĳ Rochus Kingmans

redactie-adres Nederland: postbus 454, 6800 AL Arnhem, telefoon 026 38 98 800 fax 026 38 98 839 Vlaanderen: Van Thorenburghlaan 14, 9860 Oosterzele, tel. 09 363 92 11, fax 09 363 92 06 e-mail veeteelt@crv4all.com

n 1986 was Nehlsdochter Feikje 156 het eerste kalf dat Veeteelt uitreikte aan de winnaar van de kerstquiz. Zĳ was het begin van een lange traditie van foktechnisch hoogwaardige ‘kerstkalveren’. Helaas is aan deze traditie een einde is gekomen. Wetgeving verbiedt dieren via een loterĳ of wedstrĳd als hoofdprĳs aan te bieden. Deze wetgeving is niet nieuw, maar omdat het Veeteeltkerstkalf uiteindelĳk altĳd een goed adres vond bĳ een melkveehouder, maakte niemand er een probleem van. Afgelopen jaar dreigde voor een aantal fokstudieclubs en veekeuringen een procesverbaal toen zĳ een kalf als hoofdprĳs wilden verloten. De politiek dwong hen de wet na te leven. Het werd ook ons duidelĳk gemaakt dat we op zoek moesten naar een nieuwe hoofdprĳs. De ophef afgelopen weken rondom het gedogen van de geboortekrik is ook zo’n voorbeeld van aanscherping van regelgeving vanwege politieke overbezorgheid.

Wie negatief wil zĳn, kan denken dat de agrarische sector verstrikt raakt in regelgeving en bemoeienis en belemmeringen. Maar positiviteit ligt in de aard van de melkveehouder. In de kerstverhalen in deze uitgave over het onderwerp ‘Boeren binnen grenzen’ portretteren we vĳf veehouders die door de ligging van het bedrĳf beperkt worden in hun werkzaamheden. Toch hebben de veehouders een duidelĳke motivatie om juist op deze plaats te boeren. Ze zĳn verknocht aan hun streek, aan de traditie van het boeren met al zĳn belemmeringen. Het betekent hard werken of melk produceren voor een hogere kostprĳs. Wie bĳvoorbeeld het verhaal van Piet Praag uit Jisp leest, ziet zĳn noeste arbeid en gunt hem eigenlĳk een meerprĳs voor zĳn melk. Hĳ boert duidelĳk met liefde voor zĳn vak, zĳn dieren en zĳn omgeving. De positieve verhalen van de veehouders in dit nummer doen al het gekrakeel over overdreven regelgeving gelukkig even vergeten.

abonnementsprĳs/jaar Nederland en België € 66,30 overige landen € 125,35 In combinatie met abonnement op vakblad VeeteeltVlees € 10 korting. Prĳzen excl. 6% btw. Abonnementen zĳn gebaseerd op kalenderjaar en worden jaarlĳks in februari gefactureerd. Opzegging is mogelĳk per kwartaal. Bel voor opgave van een abonnement: Nederland: CRV-klantendienst (088 00 24 440) België: VRV-klantendienst (078 15 44 44) e-mail klantenservice.nl@crv4all.com

advertentie-afdeling Jannet Fokkert, Willem Gemmink, Froukje Visser postbus 454, 6800 AL Arnhem telefoon 026 38 98 820 fax 026 38 98 824 e-mail advertenties@crv4all.com

Opmerkelĳk Kopspringer maakt geen koe drachtig Een witblauwe dekstier houdt de gemoederen in de Vlaamse media flink bezig. De stier dekt de tochtige koeien aan de verkeerde kant en maakt daarom geen koe drachtig. De eigenaar eist via de rechter een schadevergoeding van de verkoper. De zaak heeft inmiddels een eigen naam gekregen: ‘Dossier kopspringer’. Gelezen op www.deredactie.be

illustraties/foto’s De foto’s zĳn van de eigen fotodienst van Veeteelt. Uitzonderingen (voor zover niet op de foto aangegeven) zĳn de foto’s of illustraties van Lia van der Weg (9), Anne Luchies (10,11, 30, 50, 62, 80, 96), Stefani Buĳsman (43), Alta Genetics (43), Rick Mooney (53), EDF (64, 65), Els Korsten (67-72, 91), Gezondheidsdienst voor Dieren (94), GEA (109). Overname van artikelen is alleen toegestaan na toestemming van de redactie. Hoewel aan de samenstelling van de inhoud de meeste zorg is besteed, kan de redactie geen aansprakelĳkheid aanvaarden voor mogelĳke onjuistheden of onvolledigheden. Druk: Senefelder Misset Doetinchem ISSN 01.68-7565

V E E T E E LT

VX20_editorial.indd 7

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 3

10-12-13 12:10

V E E T E E LT V E N S T E R

Goed geuierde Loustars in Gorinchem Op de Rundvee- en Mechanisatievakdagen in Gorinchem liet KI Samen een groep fokstierdochters van Beverlake Loustar zien. Het zestal liet zich omschrĳven als normaal ontwikkelde, voldoende krachtig gebouwde dieren met goede uiers. Met voldoende breedte in het front en een opmerkelĳk breed kruis straalden de vĳf vaarzen en één tweedekalfskoe kracht uit. In type was de groep hoogproductieve dieren alleen niet geheel uniform, maar in combinatie met het verervingspatroon op papier werd wel duidelĳk dat de stier het best past op wat rondere dieren.

De melkklieren van de telgen van Loustar, die met Goldstar maal Sparta een outcross bloedvoering heeft, waren goed gevormd. Ook de ophangband en de speenplaatsing waren goed verzorgd, al mocht de aanhechting in de dam van enkele achteruiers iets vaster. Het beenwerk was goed van stand en kwaliteit en de klauwen iets plat met wat veerkracht in de koten. Ook tĳdens de Rundvee- en Mechanisatievakdagen in Venray, van 17 tot 19 december, toont KI Samen een dochtergroep. Dit keer van de hoornloze roodbonte exterieurvererver J&G Timeless (v. Canvas).

Twintig procent veehouders kruist minimaal tien procent

Kanu op kop in Duitse lĳst hoornloze stieren De hoogste roodbonte hoornloze vererver op Duitse RZG-basis is Wilder Kanu P (v. Colt P) van Semex met 147 RZG. Dat blĳkt uit een toplĳst die het Duitse tĳdschrift Top agrar heeft opgesteld in samenwerking met de universiteit van Göttingen. De organisaties stelden de ranking op om fokkers te helpen bĳ het ontdekken van de wereldwĳd hoogste hoornloze stieren. Het Duitse stamboek publiceert namelĳk alleen de fokwaarden van hoornloze stieren van Duitse ki’s die lid zĳn van het stamboek DHV. Op de twaalfde plek in de roodbontlĳst met de hoogste hoornloze verervers staat de Nederlandse Fasna Asterix P van CRV, die bovendien de hoogste dochtergeteste stier in de lĳst is. Op de 24e plek staat de hoogste homozygote hoornloze stier Mozygus PP, een Mitey P-zoon van WWS uit Southland Lawn B. Massia 9 van Southland Holsteins uit Teteringen. Opmerkelĳk is dat de hoogste zwartbonte hoornloze vererver Pine-Tree Ohare (v. O-Style) van ABS met 144 RZG op Duitse basis lager scoort dan de hoogste roodbonte. Op de tweede plaats volgt Da-SoBurn MOM Earnhardt met 141 RZG. De Man-O-Manzoon van WWS voert met 2247 GTPI bovendien ook de TPI-lĳst met hoogste hoornloze verervers aan.

Amarante Franse koe van het jaar

Het merendeel van de veehouders kruist maar een beperkt deel van de koeien in

In Nederland kruisen zo’n 3800 veehouders minimaal tien procent van de veestapel met andere melkveerassen dan holstein. Dat komt neer op twintig procent van alle veehouders, die jaarlĳks in totaal minimaal 25 inseminaties registreren, en 12 procent van de totale inseminatiemarkt. Dat blĳkt uit een analyse van CRV naar aanleiding van de ki-cĳfers van afgelopen jaar. In 2010 bedroeg in Nederland de kruisingsmarkt nog slechts zes procent. Veehouders in Groningen kiezen relatief het vaakst voor kruisen met andere rassen en veehouders in Limburg en de omgeving Alblasserwaard het

V E E T E E LT

VX20_venster.indd 8

DECEMBER

1/2

minst. Van de veehouders die meer dan tien procent van de veestapel inkruisen, gebruikt ongeveer een derde niet meer dan twintig procent andere melkrassen dan holstein. Het merendeel van de veehouders die kruisen, doen dit met een beperkt deel van de veestapel en gebruiken daarnaast ook nog veel holstein. Flechvieh is het grootste kruisingsras, gevolgd door kruislingstieren die zelf het resultaat zĳn van het inkruisen met meerdere rassen. Scandinavisch roodbont volgt op plek drie, maar is het enige ras dat in het afgelopen jaar in aantallen inseminaties is gedaald.

In Frankrĳk is Amarante uitgeroepen tot koe van het jaar. De Franse Shottledochter van de familie Cabon veroverde de meeste stemmen tĳdens een drie weken durende verkiezing op de site van het Franse holsteinstamboek. Voor de familie Cabon kreeg de overwinning extra kleur doordat de dochter van Amarante, Goldwyndochter Elegante, de derde plaats behaalde. De met 90 punten ingeschreven, bĳna acht jaar oude Amarante produceerde tot nu toe in drie lange lĳsten 68.214 kg melk met 3,78% vet en 3,14% eiwit. In haar derde afgesloten lĳst reikte ze in 585 dagen tot 23.419 kg melk. Op de tweede plaats eindigde de met 93 punten ingeschreven Goldwyndochter Carmen van het bedrĳf d’Autès, die als keuringskoe in Frankrĳk furore maakte. Zo won ze afgelopen jaar het algemeen kampioenschap op de Farmingtour en de reservetitel op de Space.

2013

10-12-13 13:29

Goldwyn domineert Amerikaans keuringsveld De Canadese exterieurvererver Goldwyn blĳft het keuringsveld in Amerika domineren. Van de koeien die in 2013 op een van de elf nationale keuringen in de VS een plek in de top drie veroverden, kwam ruim een kwart op naam van Goldwyn. Dat blĳkt uit een analyse van het Amerikaanse stamboek Holstein USA. Met 70 dochters van de in totaal 270 koeien die een 1a-, 1b- of 1c-positie verwierven, bleef Goldwyn zĳn naaste belagers Sanchez (met 26 dochters) en Atwood (met 23 dochters) royaal voor. Een van de vele succesvolle Goldwyndochters was Bonaccueil Maya, de winnares van de World Dairy Expo in Madison. Als moedersvader scoort Goldwyn ook hoog met in totaal 22 kleindochters. Regancrest Dundee was als moedersvader het meest succesvol met 26 kleindochters.

Alleen ibr-vrĳe dieren op NRM Op de NRM in 2014 zĳn alleen ibr-vrĳe dieren aanwezig. Dat geldt zowel voor de individuele keuring en de presentatie van de dochtergroepen als voor de veilingdieren en de dieren die op de beurs tentoongesteld worden. Dat heeft de organisatie van de NRM besloten. ‘We willen deelname voor bedrĳven die gecertificeerd vrĳ zĳn van ibr vereenvoudigen’, stelt Arie Hamoen, voorzitter van de NRM-veecommissie. Hamoen geeft aan dat de inzenders van de dochtergroepen de beslissing stuk voor stuk steunen. Tĳdens de laatste NRM-edities kreeg de organisatie steeds vaker opmerkingen van veehouders over de ibr-status. ‘Sommige veehouders haakten zelfs af omdat ze deelname veterinair gezien een te groot risico vonden.’ Niet-gecertificeerde bedrĳven moeten nu van deelnemende dieren bloed laten afnemen om te controleren of ze ibr-vrĳ zĳn en de dieren twee keer enten. De NRM vindt plaats op 27 en 28 juni 2014 in de Ĳsselhallen in Zwolle.

De biedingen voor Southland S. Dellia en Alpe d’HuZes stromen binnen

22.500 euro voor Alpe d’HuZes tĳdens Tulip Sale Met 225 biedingen van 100 euro bracht het openingnummer tĳdens de Tulip Holstein Sale, Southland Snowmaster Dellia, 22.500 euro op voor Alpe d’HuZes. De Snowmasterdochter werd aangeboden door familie Van Beek van Southland Holsteins. Eveline van Beek, die afgelopen jaar haar man Johan van Beek verloor aan kanker, neemt op 5 juni 2014 deel aan de Alpe d’HuZes en doneert de gehele opbrengst aan het goede doel. ‘We hadden zes a4-tjes vol met biednummers van veehouders en ki’s die een financiële bĳdrage hebben geleverd’, vertelt Adolf Langhout, van veilingorganisatie ALH Genetics. Het kalf verhuist uiteindelĳk naar Schep Holsteins

van Jan Schep in Bergambacht, die ook het vaakst een bod van 100 euro uitbracht. ‘Er komen nog steeds telefoontjes binnen van mensen die niet bĳ de veiling konden zĳn, maar toch nog 100 euro willen doneren.’ De 62 veilingnummers brachten inclusief veilingkosten gemiddeld 6100 euro op. ‘Een reële veiling met reële prĳzen’, vat Langhout het verloop samen. Het duurste kalf werd CNN H. Liner Lillie. De Headlinerdochter met een GTPI van 2421 kwam voor 24.000 euro in handen van ALH Genetics. De op een na hoogste prĳs werd geboden voor de hoornloze Schreur Caralie 7 (v. Supersire). Voor 14.500 euro verhuist het kalf naar Duitsland.

Einde voor NRM-kampioene Flora Afgelopen maand is Tulipdochter Flora op veertienjarige leeftĳd afgevoerd. Flora werd tĳdens de NRM van 2006 door toenmalig koningin Beatrix gehuldigd als algemeen kampioene roodbont. ‘Flora liep al sinds dit voorjaar droog en heeft afgelopen zomer buiten mogen genieten van haar oude dag’, zo meldt Tine van Houselt, die samen met Floris Dorrestĳn uit Laren eigenaar was van Flora. ‘We hadNRM-kampioene Flora is op veertienjarige leeftĳd afgevoerd

den een speciale band met Flora, maar ze was gewoon op’, aldus Van Houselt over de afvoerreden. Flora kreeg 91 punten en produceerde ruim 10.000 kg vet en eiwit. Flora stamt uit de succesvolle F-familie van Dorrestĳn, die niet alleen in de keuringsring voor opmerkelĳke resultaten zorgde. Ook de stieren Puntdroad (v. Pablo), Fender (v. Gogo), Staby (v. Stadel), Fabian (v. Creylo) en Franklin (v. Mr Burns) komen uit de familie. Kĳk voor een filmpje over het leven van Flora op www.veeteelt.nl

V E E T E E LT

VX20_venster.indd 9

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 3

09-12-13 15:40

KERSTSPECIAL B O E R E N

B I N N E N

G R E N Z E N

Verbondenheid met traditie en geboortegrond blĳft sterke drĳf

‘Ze krĳgen mĳ hier n

Jisp

Santpoort

Horpmaal

V E E T E E LT

VX20_hoofdverhaal.indd 10

DECEMBER

1/2

2013

09-12-13 13:47

erke drĳfveer voor veel melkveehouders

er niet weg...’

‘Waarom doen die mensen zo moeilĳk?’ Mediator Johan Weerkamp hoort het plannenmakers met grondhonger zich soms vertwĳfeld afvragen. Ook anno 2013

Schiermonnikoog

zĳn boeren meer dan calculerende ondernemers. Ook al zĳn de mogelĳkheden op het eigen bedrĳf soms begrensd, de verbondenheid met traditie en geboortegrond is voor velen een sterke drĳfveer. tekst Wichert Koopman

P Winterswijk Ratum

iet Praag is de laatste vaarboer in het Noord-Hollandse Jisp. Een melkrobot of snelle melkstal zĳn voor zĳn bedrĳf niet weggelegd. En discussies over arbeidsefficiëntie gaan aan hem voorbĳ. In het weideseizoen stapt hĳ dagelĳks twee keer in de boot om zĳn koeien in het land te gaan melken, net zoals zĳn voorouders het eeuwen geleden al deden. ‘Toen ik het bedrĳf van mĳn vader overnam, zeiden mensen: “Daar kun je niet boeren jongen.” Ik wil laten zien dat het wel kan’, motiveert hĳ zĳn volharding. Praag is één van de vĳf melkveehouders die in deze special vertellen wat hen drĳft om boer te blĳven op een bedrĳf dat gebonden is aan beperkingen. De geportretteerde veehouders zĳn stuk voor stuk ondernemers van deze tĳd. Ze kiezen er echter bewust voor om op hun vertrouwde plek de grenzen te accepteren en er het beste van te maken.

Tegen verdrukking in Boeren die soms tegen de verdrukking in trouw blĳven aan het stukje aarde waarop ze zĳn geboren en opgegroeid. Johan Weerkamp, mediator in de agrarische sector, komt ze vaak tegen in zĳn werk. Het beëindigen of verplaatsen van een bedrĳf kan heftige emoties oproepen. ‘Boeren zĳn sterk gehecht aan hun plek en daarbĳ komt meestal ook de traditie van het familiebedrĳf’, ervaart de adviseur, die zelf in 1950 werd geboren op een traditioneel gemengd bedrĳf (‘en daar voel ik nog steeds een binding mee’). Inmiddels heeft hĳ als bemiddelaar 32 jaar ervaring met de menselĳke kant van ontwikkelingen in de Nederlandse landbouw.

V E E T E E LT

VX20_hoofdverhaal.indd 11

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 3

09-12-13 13:47

B O E R E N

B I N N E N

G R E N Z EN

+ +

De grens: cultuurhistorie In het Rĳksmonumentenregister staan meer dan 7600 Nederlandse boerderĳen die zĳn aangewezen als monument. ‘Daarvan hebben er tussen de 2000 en 3000 nog een agrarische functie’, schat Gerard Hendrix, projectleider van Stichting Agrarisch Erfgoed Nederland. ‘Bewoners zĳn trots op hun monumentale boerderĳ’, merkt Hendrix. ‘Vaak is het bedrĳf al generaties lang in de familie’. Voor een efficiënte bedrĳfsvoering zĳn de monumenten vaak niet meer functioneel. Meestal worden de boerderĳen alleen nog gebruikt als woonhuis en de oude stallen en schuren voor opslag of als jongveestalling. Daarnaast kunnen ze een meerwaarde hebben voor verbrede bedrĳven. Een monument is een gebouw met een verhaal. Dat is te vermarkten. Het onderhoud van monumenten is in het algemeen duur. De subsidiemogelĳkheden zĳn beperkt.

Eigenaren die een monument willen verbouwen, krĳgen te maken met de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo). Artikel, 2.1 lid 1, vermeldt onder f: ‘Bĳ het wĳzigen van een beschermd monument dient de eigenaar of gebruiker rekening te houden met de monumentenwet 1988. Voor het slopen, verstoren, verplaatsen of in enig opzicht wĳzigen van een gebouwd rĳksmonument, of voor het zodanig herstellen of (laten) gebruiken van het monument waardoor het wordt ontsierd of in gevaar gebracht, is een omgevingsvergunning vereist.’ Ook aan de architectuur en de positionering van nieuwe gebouwen, bĳvoorbeeld een stal, bĳ een monument worden extra eisen gesteld. Bĳ het aanvragen van een omgevingsvergunning wordt getoetst of de nieuwbouw is ontworpen met respect voor het verleden en de streekeigen identiteit.

Weerkamp is mede-auteur van het recent verschenen boek over communicatie in het agrarisch familiebedrĳf ‘Wat de boer niet zegt...’. ‘Een bedrĳf dat al generaties in de familie zit, schuif je niet zomaar aan de kant’, weet hĳ. ‘Daar zit niet alleen energie in van jezelf, maar ook van je voorouders. “Ze krĳgen mĳ hier niet weg...”, is een uitspraak die ik geregeld hoor.’

leuke ploeg en wonen hier met veel plezier. Iedereen kĳkt naar elkaar om.’

Maatschappĳ bepaalt ruimte Wie in Nederland of Vlaanderen koeien melkt, krĳgt al snel te maken met beperkende grenzen. ‘We wonen in een klein landje waar veel strĳd gevoerd wordt om grond’, ervaart Weerkamp in zĳn praktĳk. ‘Burgers en overheden kunnen je het als boer soms aardig moeilĳk maken, net als boeren onderling trouwens. We komen zo langzamerhand in een situatie waarin de maatschappĳ gaat bepalen hoeveel ruimte je als veehouder nog krĳgt om je bedrĳf te ontwikkelen’, constateert hĳ. Op Schiermonnikoog is de ruimte sowieso beperkt. In een polder van 275 hectare boeren zeven melkveehouders. Toch voelt geen van hen de gronddruk als een beperking voor de toekomst. Ze hebben allemaal een opvolger. Johan Hagen is een van hen en verklaart: ‘We hebben met z’n zevenen een hartstikke

Waarom zo moeilĳk? In het gerationaliseerde landbouwbedrĳf anno 2013 zĳn boeren calculerende ondernemers en managers die sturen op efficiëntie. In dat denken passen geen kleine incourante percelen die stuk voor stuk zĳn omzoomd door hinderlĳke houtwallen. Toch neemt Kees Schieven, ondernemend melkveehouder met 130 koeien in het kleinschalige coulisselandschap van Winterswĳk, deze beperkingen voor lief. ‘Ik ben meer gehecht aan mĳn geboortegrond dan ik zelf dacht’, zegt hĳ zich haast verontschuldigend. ‘De emotionele binding die boeren hebben met hun grond en familietraditie is voor buitenstaanders soms moeilĳk te begrĳpen’, merkt Weerkamp. ‘Ambtenaren en plannenmakers zien die motivatie nogal eens over het hoofd. Zĳ denken eenzĳdig beheersmatig en kunnen niet begrĳpen dat voor een boer meer telt dan een aanlokkelĳk toekomstperspectief of koele rekensom. “Waarom doen die mensen zo moeilĳk?”, hoor ik ze zich vaak vertwĳfeld afvragen.’

De grens: omgeving Iedere melkveehouder die in Nederland zĳn bedrĳf wil ontwikkelen, krĳgt te maken met de Natuurbeschermingswetvergunning. Deze regelt de maximaal toegestane uitstoot van ammoniak door een bedrĳf. Hoeveel ammoniak een bedrĳf uit mag stoten, hangt af van de afstand tot een Natura 2000-gebied en de gevoeligheid van dit gebied. ‘Bĳna elke melkveehouder met uitbreidingsplannen loopt tegen de grenzen van de Natuurbeschermingswetvergunning aan, ook degene die denkt ver genoeg van een Natura 2000-ge-

V E E T E E LT

VX20_hoofdverhaal.indd 12

DECEMBER

1/2

bied af te wonen’, ervaart René van den Oord, senior adviseur bedrĳfsontwikkeling bĳ LTO Noord Advies in de praktĳk. ‘Toch komt het maar zelden voor dat een bedrĳf als gevolg van de Natuurbeschermingswet daadwerkelĳk “op slot” komt te zitten’, nuanceert hĳ het gevoel dat in de sector wel eens lĳkt te leven. Wel moeten uitbreidingsplannen vaak worden aangepast, wat meestal gepaard gaat met extra kosten, bĳvoorbeeld voor de bouw van een emissiearme stal of de aankoop van ammoniakrechten.

2013

09-12-13 13:47

+ +

De grens: bereikbaarheid FrieslandCampina heeft in de regelingen voor leden een aparte paragraaf opgenomen over bereikbaarheid: ‘Uw erf moet toegankelĳk zĳn voor de melkauto die in uw gebied gebruikt wordt om de melk op te halen. In gebieden waar dit mogelĳk is, gaan we steeds vaker de melk ophalen met melkauto’s met een laadvermogen tot 34 ton. Als de inrichting en de toegang van uw erf het noodzakelĳk maken om met een andere dan de gebruikelĳke melkauto melk op te halen, betaalt u daarvoor extra kosten.’ Volgens een woordvoerder van de coöperatie ontvangen op dit moment vier melkveehouders een rekening voor ‘onbereikbaar’ zĳn. Dat wil zeggen dat de coöperatie de melk bĳ deze leden gewoon ophaalt, maar dat de extra kosten voor een kleinere melkauto door de veehouder moeten worden betaald.

‘Voor de moderne boer zĳn twee dingen tegelĳk waar: de waarde van traditie en continuïteit en de uitdaging van de vooruitgang’, leerde Weerkamp uit een van de boeken die hĳ over dit onderwerp las. ‘De moderne boer hinkt hierdoor, bĳna per definitie, op twee gedachten. Dit leidt ertoe dat de één het aspect van optimale productieomstandigheden zwaarder laat wegen en als hem de kans wordt geboden verkast of besluit buiten de landbouw een bestaan op te bouwen, terwĳl de ander het accent legt op traditie en zo creatief mogelĳk omgaat met de beperkingen die dat oplevert.’

J O H A N

H A G E N

PAGINA 30

PA U L

D I J K Z E U L

PAGINA 50

H E N K

S C H I E V E N

PAGINA 62

Ondanks beperkingen gelukkig Paul Dĳkzeul, die in Santpoort met zĳn bedrĳf letterlĳk klem zit tussen dorp en duin, heeft zich in ieder geval bĳ de beperkingen neergelegd. Uitbreiding zit er op de huidige plek niet in, aan een verplaatsing wil de gemeente niet meewerken. Hĳ weet nu al dat hĳ de laatste generatie zal zĳn op deze boerderĳ. En toch blĳft hĳ zitten. ‘Ondanks de beperkingen ben ik hartstikke gelukkig boer op de plek waar ik nu zit. Dan maar geen groot bedrĳf’, is zĳn redenering. En trouwens: ‘De mensen uit het dorp zĳn heel blĳ met ons.’ l

P I E T

P R A A G

PAGINA 80

Overigens verwacht Van den Oord dat het gesprek met de omgeving, naast wetgeving op het gebied van bouwen en natuur en milieu, in de toekomst steeds belangrĳker gaat worden voor de ontwikkelingsmogelĳkheden van agrarische bedrĳven. In de intensieve veehouderĳ hebben ondernemers er nu soms al mee te maken, maar ook in de melkveehouderĳ zou vooroverleg met alle belanghebbenden wel eens een verplicht onderdeel kunnen worden bĳ de vergunningverlening. FA M I L I E

VA N

M A R S E N I L L E V E E T E E LT

VX20_hoofdverhaal.indd 13

D E CE MB ER

PAGINA 96 1 / 2

2 0 1 3

09-12-13 13:29

GenDiff_2013_12_Veteelt_NL+BE_NL 09-12-13 13:39 Pagina 1

VAUCLUSE

Elly Geverink

O-Man x Hershel x Gibbon

Wij wensen u fijne feestdagen en een gezond 2014 !

Productiefokwaarde (12-2013, GES) Betrouwbaarheid 92% +878 Kg Melk % vet +0.12 % eiwit +0.07 Kg vet +49 Kg eiwit +37 Inet € 266,LVD +531 NVI 226

Exterieurfokwaarde (12-2013, GES) Betrouwbaarheid Frame Robuustheid Uier Beenwerk

95% 105 105 107 105

Totaal

108

Han Hopman

Dochtergroep Vaucluse Hardenberg 2013

Vaucluse

• Vaucluse stijgt opnieuw: +20 NVI punten aAa

531462

• Probleemloze krachtige & productieve koeien • Plus voor gehalten • Blokken van klauwen • Celgetal: 111

Postbus 24 | 7730 AA Ommen Tel.: 0529 45 00 45 Uw vooruitgang, onze passie Fax: 0529 45 00 50

www.genesdiffusion.com

E V E N

G E E N

B O E R

In de rubriek Even geen boer laat Veeteelt melkveehouders aan het woord die hun erf verlaten om op een andere manier actief te zĳn in de maatschappĳ. In deze editie: diaken Leeftĳd: 57 Naam: Wim de Greef Aantal koeien: 100 Woonplaats: Overberg

Wim de Greef: ‘Mensen vinden het fĳn als ze hun verhaal kwĳt kunnen’

Omzien naar de medemens tekst Jorieke van Cappellen

oor wie regelmatig kerkdiensten bezoekt, is het een vertrouwd gezicht, de collecte tĳdens de kerkdienst. Melkveehouder Wim de Greef is zo’n collectant ofwel diaken. ‘Diaconie betekent dienen’, legt De Greef uit. ‘Je maakt jezelf namens de kerkgemeenschap dienstbaar voor de mensen die het minder hebben dan jezelf.’ De diaconie besteedt de opgehaalde kerkgelden op diverse manieren, maar altĳd in dienst van de medemens. ‘We doen collectes voor noodhulp, zoals bĳ de tyfoon op de Filippĳnen. Of besteden het geld dichter bĳ huis, bĳvoorbeeld voor mensen in de gemeenschap die in financiële nood zitten.’ Samen met zeven andere diakenen vormt De Greef de diaconie van de Protestantse kerk van Scherpenzeel, die ongeveer 2100 leden telt. Behalve collecteren bezoekt De Greef ook ouderen, zieken of mensen met (financiële) problemen. De Greef ontvangt veel dankbaarheid van deze mensen. ‘Sommige ouderen zĳn best eenzaam. Ze vinden het fĳn als ze even hun verhaal kwĳt kunnen.’ Ieder jaar organiseert het ouderencomité samen met de diaconie een uitje voor de oudere gemeenteleden. ‘Op die dag neemt mĳn zoon Freddy, die ook deels werkzaam is op het bedrĳf, het werk op het bedrĳf op zich. Dat doet hĳ ook als ik bĳ de middagdienst op zondag of bĳ een andere dienst nodig ben.’ Als derde generatie op het bedrĳf met nu 100 koeien en 1200 mestvarkens is De Greef al vanaf zĳn jeugd betrokken bĳ de kerkgemeenschap in Scherpenzeel. Als diaken is het belangrĳk te signaleren waar hulp noodzakelĳk is. ‘Door met de mensen te praten en je oren en ogen goed open te houden, pik je vaak de kleine signalen op die aangeven dat iemand ergens mee worstelt.’ De Greef fungeert dan als vertrouwenspersoon. ‘Als diaken heb je een zwĳgplicht. Je kunt je voorstellen dat niemand te koop wil lopen met financiële problemen of met bĳvoorbeeld problemen in zĳn of haar huwelĳk. Je moet ook proberen aan te voelen of iemand wel behoefte heeft aan hulp.’ Soms is dat financiële hulp, maar De Greef gaat eerst met de mensen in gesprek. ‘Ook kan ik ze voor geestelĳke zorg doorverwĳzen naar de dominee of een ouderling.’ De Greef vindt wel het belangrĳk dat zĳn gezin 100 procent achter hem staat. ‘Anders kan ik dit werk niet doen.’ Het voordeel van boer zĳn vindt De Greef dat hĳ overdag gemakkelĳk even weg kan om langs mensen te gaan of bĳvoorbeeld bĳ een trouwdienst te zĳn om te collecteren. Na tien jaar als diaken neemt iemand anders vanaf januari het stokje over van De Greef. ‘Dan is het goed geweest. Maar ik ben dankbaar dat ik dit werk voor de medemens heb mogen doen.’

V E E T E E LT

VX20_even geen boer.indd 15

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 3

09-12-13 11:46

PAK UW VOORDEEL! Investeer v贸贸r 1 januari 2014 in Ovalert!

Veel veehouders investeren momenteel in Ovalert-vruchtbaarheidsmanagement. Waar anderen vooral stappen tellen, gaat Ovalert een stap verder. Ovalert biedt u namelijk verrassend meer controle en informatie, en managet de volledige vruchtbaarheidscyclus van uw veestapel. Ovalert is effici毛nter, biedt u dankzij de integratie met bijvoorbeeld SAP en VeeManager optimaal inzicht 茅n u kunt alles zelf inregelen. Sperma Inclusief in Ovalert: een maandabonnement per koe en de zekerheid van de beste CRV-stier voor uw koeien. Kortom, concrete voordelen. En dat levert op! WILT U WETEN WAT INVESTEREN IN OVALERT U KAN OPLEVEREN? Neem dan contact op met de CRV Klantenservice voor een afspraak met een van onze vertegenwoordigers: (088) 00 24 440.

Informeer bij de CRV-vertegenwoordiger naar uw voordeel

WWW.OVALERT.NL

32-ALG-NOV.indd 1

12-11-13 11:14

Bezoek de studieavond van Platform Roodbont

Roodbont ‘robot-ready’

Het thema van de studieavond van Platform Roodbont, die plaatsvindt op 7 januari 2014, is: Roodbont ‘robot-ready’. Het doel is kennis uitwisselen over het melken van roodbonte koeien met een melkrobot en laten zien welke innovaties er op dit vlak aankomen. Drie boeiende sprekers zullen hun visie op dit interessante onderwerp geven en hun ervaringen met robotmelken met een roodbonte veestapel delen. Tevens wordt op deze avond de Roodbontfokker van het jaar 2013 bekendgemaakt. Redenen genoeg dus om deze interessante en gezellige avond te bezoeken! De drie sprekers zijn: Jan Bronninkreef, roodbontmelkveehouder uit Holten die al dertien jaar ervaring met robotmelken heeft; Harry Bieleman, rundveevoorlichter ForFarmers Hendrix en melkveehouder met een DeLaval-melkrobot, die voorzien is van een Herd Navigator; Frido Hamoen, manager Innovation CRV en melkveehouder uit Elst (Gld.).

De bijeenkomst vindt plaats op dinsdag 7 januari 2014 in: Café-restaurant Witkamp, Dorpsstraat 8, 7245 AK Laren (Gld.) Aanvang: 20.00 uur

445-13 Ad pltfrm RB.indd 1

25-11-13 16:02

Uitnodiging open dag zaterdag 21 december melkveestal Giessenburg De Heihoeve BV en de deelnemende bedrijven nodigen U uit van 10.00 tot 16.00 uur om een bezoek te brengen aan deze nieuwe melkveestal. De primeur op deze dag is de nieuwe Fullwood Saturnus zij aan zij binnenmelker, daarnaast kunt U het Crystamix automatisch voersysteem in werking zien. U vindt het bedrijf aan de Heideweg 17 te Giessenburg. Wat is er te zien: - 3+3 Ligboxenstal met MDV Certificaat voor 320 melkgevende koeien - Greenbedding in de ligboxen - De primeur van de Fullwood Saturnus 33 stands zij aan zij binnenmelker, met Streampulse melktechniek - Fullwood CrystaAct+ stappentellers - Automatische koe separatie naar bestaande en nieuwe stal - Heavy Duty opdrijfhek - Crystamix automatisch voersysteem i.c.m. voorraadbunkers en torensilo’s - Mueller Silotank - Oversteek brug in de voergang - JOZ Mestrobots met sproei installatie - Bauer Mestscheider - Minibeurs met 35 deelnemende bedrijven Tot ziens op de open dag. Bedrijfskleding is niet toegestaan!

Deelnemende bedrijven: Heihoeve B.V. • www.heihoevebv.nl Cothen 0343 - 56 33 83 www.debietechniek.nl

Maartensdijk (0) 346 214 686 www.stalbouw.nl

Mueller Sales • Mechanisatie Giessenburg B.V. • LMB H. de Leeuw V.O.F. • Jaap Klijn GEA Rofianda Consultancy B.V. • Agricom • Schothorst Agri • Remon waterbehandeling Hans de Baat Olieproducten B.V. • Uittenbogerd Heukelum B.V. • Leerdammer B.V. Dierenzorggroep • Zon & Zo • DuynieBeuker • Alliance B.V. H.A.B.O. Noordeloos B.V. • AB Midden Nederland BV • Koning Witzier makelaardij De Kuiper Noordeloos BV • CR-Delta • WEA Boekhoudkantoor • Unive verzekeringen Veld-V • Wildeboer • Flynth • Summiltec • WEA Accountants & Adviseurs

V E E T E E LT

VX20_p17.indd 17

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 3

09-12-13 10:29

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Melkveebedrĳf De Laak Met een productie van meer dan 45.000 kilo melk per hectare beheert Ruud Taks een intensief melkveebedrĳf. Veel voer moet worden aangekocht. Aantal koeien: Aantal stuks jongvee: Hoeveelheid grond: Intensiteit: Productie per koe: Levensprod. bĳ afvoer:

Terheĳden

235 120 50 hectare 45.000 kg melk per ha 9200 4,40 3,65 40.800

Ruud Taks: ‘Goed bewust van voerkosten’

In de 28 standsbinnenmelker kan één man vlot melken

Ruud Taks: ‘Weinig stress en een hoge levensproductie zĳn de succesfactoren’

Rantsoenefficiëntie als rapportcĳfer Als het gaat om het voeren en het verzorgen van zĳn koeien laat Ruud Taks weinig aan het toeval over. De computer van zĳn adviseur produceert maandelĳks een schat aan informatie over de benutting van het rantsoen. Hiermee krĳgt de veehouder

ongeveer 45 dieren, een hoogproductieve groep van zo’n 110 dieren en een laagproductieve groep van 60 dieren. Taks bepaalt voor elke individuele koe op basis van lactatiestadium, melkproductie en conditie wanneer een koe doorschuift naar een volgende groep. Alle dieren krĳgen een compleet gemengd rantsoen. Krachtvoerboxen zĳn op het bedrĳf niet aanwezig en ook in de melkstal wordt geen brok verstrekt. Naast gras- en maiskuil is jaarrond perspulp beschikbaar. De krachtvoercomponent in het rantsoen bestaat uit soja/ raap, mais/tarwe en een maatmeel. Om extra structuur bĳ te kunnen mengen, staat in de loods een grote voorraad graszaadhooi. Door het aandeel van de verschillende voermiddelen te variëren maakt de vee-

indirect ook een cĳfer voor zĳn vakmanschap. De melkkoeien lopen in drie rantsoengroepen

tekst Wichert Koopman

et bedrĳfsprofiel van Melkveebedrĳf De Laak in Terheĳden maakt in een oogopslag duidelĳk waar de sleutel zit in het management van deze melkveehouderĳ. Melkveehouder Ruud Taks (30) produceert op vĳftig hectare grond met 235 koeien jaarlĳks 2,2 miljoen liter melk en het jongvee fokt hĳ zelf op. Een intensiteit van meer dan 45.000 kilo melk per hectare is zelfs voor Brabantse begrippen zeer intensief. Taks rekent dagelĳks aan de voeropname van zĳn vee en met zĳn adviseur maakt hĳ maandelĳks uitgebreid studie van de prestaties van zĳn koeien in relatie tot het voerverbruik. Rekenen aan de rantsoenefficiëntie doet de ondernemer al sinds 2007. ‘We hebben altĳd al een deel van het voer moeten aankopen en zĳn ons daardoor goed bewust van de waarde’, motiveert Taks zĳn focus op dit kengetal. ‘Het belang

V E E T E E LT

VX20_bedrijfsrep Taks.indd 18

DECEMBER

1/2

van een goede benutting is de laatste jaren alleen maar toegenomen. Zes jaar geleden kostte aangekocht ruwvoer rond de acht cent per kilo droge stof, nu zitten we gemiddeld al op vĳftien cent. En de komende jaren verwacht ik eerder een prĳsstĳging dan een prĳsdaling’, zo geeft hĳ aan.

Drie rantsoengroepen Grote ramen in de kantine, boven in de vier jaar geleden in gebruik genomen stal, bieden een mooi overzicht over het koppel van 210 zwartbonte melkkoeien. Op de koffietafel ligt een stapeltje papier met cĳfers van de technische resultaten van de verschillende diergroepen. Taks’ voeradviseur van ForFarmers Hendrix stelde ze op aan de hand van de meest recente melkcontrole. Het melkveekoppel is verdeeld in drie rantsoengroepen: een opstartgroep van

2013

09-12-13 09:01

lken

Twee lange lasagnekuilen zorgen voor slechts één voerovergang per jaar

houder voor iedere groep een passend mengsel. Zo krĳgt de opstartgroep voldoende structuur, veel zetmeel en niet te veel eiwit om de melkproductie niet op te drĳven en om te voorkomen dat de dieren te veel van hun lichaamsreserves aanspreken. De oudmelkte dieren krĳgen juist minder zetmeel en meer eiwit om de melk eronder te houden en de conditieopbouw te beperken.

Vlak conditieverloop ‘Een vlakke lactatiecurve en een vlak conditieverloop zĳn voor een goede rantsoenefficiëntie belangrĳke voorwaarden’, weet Taks na zes jaar ervaring. ‘De opbouw van lichaamsreserves kost voer dat niet wordt omgezet in melk. In de opstartgroep mag de rantsoenefficiëntie niet te hoog zĳn, want dan verliezen de

Diepstrooiselboxen en een ruime nieuwe stal bieden veel koecomfort

koeien te veel gewicht, in de laagproductieve groep mag het kengetal juist niet te laag zĳn, want dan groeien de dieren te veel.’ In het overzicht dat werd opgesteld na de melkcontrole van november, scoorde de opstartgroep op melkveebedrĳf De Laak een rantsoenefficiëntie van 1,66 kilo meetmelk per kilo droge stof ruwvoer, terwĳl de hoog- en laagproductieve groep uitkwamen op respectievelĳk 1,49 en 1,12. Het gemiddelde van de veestapel komt hiermee op 1,44. ‘En daarmee ben ik niet helemaal tevreden’, geeft de veehouder aan. ‘Het langdurig gemiddelde zit op 1,48. We zĳn in korte tĳd overgeschakeld naar zowel een andere graskuil als een nieuwe maiskuil. Dat zien we direct terug in de rantsoenefficiëntie.’ Het verloop van het voerverbruik per li-

ter melk over de verschillende productiegroepen illustreert de invloed van het lactatiestadium. Bĳ een korte tussenkalftĳd is het aantal lactatiedagen van de veestapel gemiddeld lager en de rantsoenefficiëntie daardoor gemiddeld hoger. Het is voor Taks een belangrĳke motivatie om te streven naar verbetering van de huidige score van 400 dagen.

Lasagnekuilen Bĳ een rondgang over het erf wĳst Taks op de royale nieuwe sleufsilo’s. ‘We hebben de laatste tĳd veel geïnvesteerd in voeropslag’, vertelt hĳ. ‘Kwalitatief uitstekend ruwvoer is de basis voor een goede rantsoenefficiëntie. Daar was voor ons nog winst te halen.’ De grasoogst is opgeslagen in twee lange kuilen. ‘We kuilen een aantal snedes

De meeste koeien zĳn na een dag weer uit het strohok

V E E T E E LT

VX20_bedrijfsrep Taks.indd 19

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 3

09-12-13 09:02

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Een vaste weekplanning biedt Ruud Taks en zĳn medewerkers overzicht

gras in laagjes over elkaar heen’, legt Taks uit. ‘Zoveel partĳen gras, zoveel verschillen. Door te werken met lasagnekuilen corrigeren we de extremen.’ De grasoogst van dit voorjaar bewĳst volgens de veehouder het nut van deze werkwĳze. ‘We maaiden de eerste snede in twee keer. De eerste partĳ kwam te nat in de kuil en de tweede was iets te oud. Beide partĳen hadden onvoldoende eiwit, maar dat hebben we weer kunnen compenseren met de tweede snede. Als we de drie partĳen afzonderlĳk hadden moeten voeren, was de rantsoensamenstelling steeds een lastige puzzel geworden. Nu hebben we een kuil waar goed mee valt te werken.’ Naast het gras is ook de mais opgeslagen in één grote sleufsilo, net als de perspulp. Zo kan lange tĳd een constant rantsoen worden gevoerd. ‘Overgangen in de voersamenstelling zien we direct terug in een dalende rantsoenefficiëntie’, heeft Taks ervaren. ‘Door te werken met grote en uniforme partĳen hoeven de koeien maar enkele keren per jaar over te schakelen.’ De sterk wisselende samenstelling van weidegras verstaat zich slecht met het streven naar een constant rantsoen. De koeien komen dan ook al jaren niet meer in de wei. De droge koeien beschikken nog wel over een uitloop voor wat extra beweging.

Droogstand zes weken ‘Een goede rantsoenefficiëntie bĳ de melkkoeien is mooi, maar zegt nog niet alles’, relativeert Taks de cĳfers op papier. ‘Eigenlĳk draait het om de benutting op bedrĳfsniveau. In die berekening moet je ook het voer meenemen dat de droge koeien en het jongvee opvreten. Om zo veel mogelĳk voer om te zetten in melk is het zaak deze groepen dieren zo klein mogelĳk te houden.’ De droogstand is om deze reden op melkveebedrĳf De Laak beperkt tot zes weken en Taks streeft naar een jongvee-

V E E T E E LT

VX20_bedrijfsrep Taks.indd 20

DECEMBER

1/2

Een jongveebezetting van niet meer dan vĳf stuks per tien melkkoeien maakt het mogelĳk veel voer om te zetten in melk

bezetting van maximaal de helft van het aantal melkkoeien. Bĳ een afkalfleeftĳd van twee jaar en een gemiddeld vervangingspercentage van vĳftien procent zĳn toch voldoende vaarzen beschikbaar om jaarlĳks nog zo’n tien procent te groeien. ‘Ik overweeg wel eens om het jongvee af te stoten’, geeft de veehouder aan. ‘Dat zou veel schelen in de voeraankoop en ook arbeid besparen. Maar we hebben de stal, waar voorheen de melkkoeien waren gehuisvest, toch over. Bovendien is het prettig om de jongveeopfok zelf in de hand te houden. Dan weet je wat je krĳgt.’ De ondernemer doet er wel alles aan om niet in de verleiding te komen te veel vaarskalveren aan te houden. Zo insemineert hĳ jaarlĳks dertig tot veertig procent van de melkkoeien met een stier van het Belgisch-witblauwras. En als er in een periode voldoende vaarskalfjes geboren zĳn, worden de overtollige dieren direct verkocht.’

Stress voorkomen ‘In het kengetal rantsoenefficiëntie komen veel aspecten van het management van een melkveebedrĳf tot uitdrukking’, zo heeft Taks ervaren. Naast ruwvoerkwaliteit en rantsoensamenstelling noemt de veehouder bĳvoorbeeld ook de gezondheid van de veestapel. ‘Een zieke of kreupele koe zet voer niet efficiënt om in melk en komt na herstel nooit meer helemaal terug op niveau, wat ten koste gaat van de persistentie’, legt hĳ uit. Stress voorkomen is volgens Taks dan ook een belangrĳke succesfactor in het streven naar een hoge rantsoenefficiëntie. Om problemen zo veel mogelĳk voor te zĳn staat de dierenarts sinds tweeënhalf jaar elke dinsdagochtend op de stoep om volgens een vast stramien de gezondheid van de veestapel te volgen. ‘De totale kosten voor diergezondheid zĳn door deze werkwĳze niet gedaald, wel het aantal ziektegevallen en daarmee het medicĳngebruik.’

Werken volgens een vaste planning is op melkveebedrĳf De Laak standaard. Op een planbord heeft Taks in hoofdlĳnen de taken voor zichzelf en zĳn beide medewerkers (elk voor dertig uur in de week) vastgelegd. Donderdagochtend worden bĳvoorbeeld de boxen gevuld, vrĳdagochtend worden koeien drooggezet. De dieren worden daarbĳ meteen bekapt en de staarten en uiers worden geschoren. ‘Door te werken met een vaste planning houd ik overzicht en rust in mĳn hoofd’, motiveert de veehouder zĳn werkwĳze.

Oude koeien efficiënt Om de koeien maximaal comfort te bieden hebben ze in de nieuwe stal veel ruimte en liggen ze in diepstrooiselboxen met zaagsel. Het heeft er mede toe geleid dat de productie in vier jaar tĳd is gestegen van 8400 naar 9300 kilo melk per koe. De gemiddelde leeftĳd van de veestapel is bĳna vĳf jaar en de levensproductie bĳ afvoer ligt op 41.000 kilo. Zuinig zĳn op de koeien wordt beloond met een hoge rantsoenefficiëntie. Oudere koeien hebben minder voer nodig om een liter melk te produceren dan jongere dieren, onder andere omdat ze niet meer hoeven te investeren in groei. Bovendien is bĳ een laag vervangingspercentage minder jongvee nodig, wat weer gunstig uitpakt voor de voerbenutting op bedrĳfsniveau. Na een periode van bouwen en investeren is de strategie van Ruud Taks voor de komende jaren gericht op een verdere optimalisatie. De nieuwe stal is vol, maar door een hogere productie per koe kan de bedrĳfsproductie nog wel groeien. ‘Misschien moeten we wel meer krachtvoer gaan voeren. En mĳn adviseur oppert wel eens om drie keer per dag te gaan melken. De rantsoenefficiëntie schĳnt er met een tiende door te stĳgen. Als dat waar is, dan kan het al snel uit om daarvoor extra arbeid in te huren.’ l

2013

09-12-13 09:02

k j i l r WONDER baa

Ven Dairy WONDER *CV Shottle x Goldwyn x Durham x Lead Mae familie KI Code. 765593

NL 12/13 (DB-fokwaarden) 71 dochters (46 bedr.) PRODUCTIE +1435kgM +0.01%V -0.05%E +63kgV +45kgE NVI +254 GEZONDHEID Levensduur +458 • Pers. 108 • Celg. 110 • Vru. 97 EXTERIEUR 113 Uier • 113 Totaal

• Al 71 dochters in z’n DB-productie index • Eiwit percentage blijft stijgen • Super gebruikerstevredenheid •

BG E.T.

766248 • Shottle x Jocko Besne

12/13 103 dtrs. +1855kgM +52kgV +44kgE • Levensduur +538 • Uierg. 107 • Ext. 110 • NVI +236

• Melk • Top exterieur • Super levensduur • Nu met Duitse dochters •

BG E.T. dochters

Tel. 038 4604311 Email. info@ai-total.nl www.ai-total.nl VX20_p21.indd 21

Reproplus NW. & N. Holland Tel. 0582-574059 Reproplus Westkw., LL. & Nveld. Tel. 0594-612582 KI Service Libertas Tel. 06-13238087 KI Service Clemens Tel. 0599-648221 KI Service Zuid-West Friesland Tel. 0514-582453 KI IJssel-Delta Tel. 06-15217283

KI Service Solides Fertiplus Tel. 06-25530678 Tel. 0573-453081 KI Service Salland Tellus Focus Tel. 06-22789974 Tel. 06-20401130 & 06-53167772 KI Service Twente KI Service Propos Tel. 06-51433018 Tel. 0492-344766 Van Engelen KI Service KI de Vallei Tel. 06-46115216 Tel. 06-23272462 VSE Jan Advokaat BV Tellus Tigra Tel. 06-53884044 Tel. 0516-491492 V EFreyr E T E E L T N O V Jan E M de B EGraaf R 2 2 0 1 3 17 KI Service Tel. 0547-361683 Tel. 06-51143661

09-12-13 10:26

K E R S T Q U I Z E M B RY O ’ S

Vĳf vrouwelĳke embryo’s uit fokstierleverende koefamilies voor winnaar Veeteeltkerstquiz

Kerstquiz krĳgt nieuwe hoofdprĳs Gedwongen door de wetgeving moest Veeteelt afscheid nemen van de traditie die het kerstquizkalf heet. Maar niet getreurd, want het alternatief is vĳf vrouwelĳke embryo’s uit evenzoveel hoogwaardige koefamilies, die gratis door aanbieder CRV worden ingezet. Het is het beste van rood- en zwartbont, aangevuld met hoornloosheid en met een knipoog naar TPI. tekst Florus Pellikaan

R E N A T E FA M I L I E

M O N A L I S A FA M I L I E

Moeder Delta Ralon (v. Gold Chip)

Grootmoeder Delta Monalisa 1 (v. Bolton)

Succesvol met Atlantic en Astro

Vol Amerikaanse afstamming

Met het doorbreken van de fokstieren Atlantic, Astro en Brilliant behoort de Etazon Renatefamilie tot de meest succesvolle koefamilies van dit moment. Een halfzus van deze stieren is Delta Riant (v. Bolton). ‘Ze is wat betreft productie en exterieur de meest imponerende dochter van Renate’, stelt Jaap Veldhuisen, foktechnicus bĳ CRV. In combinatie met de Amerikaanse hoge exterieurgenoomstier Gold Chip leverde dat de fraaie pink Delta Ralon op. Van haar spoeling met de Duitse genoomtopper Sundance (v. Sudan) is een embryo onderdeel van de hoofdprĳs. Het embryo heeft een geschat niveau van 280 NVI en 112 totaal exterieur.

‘Een pedigree met een duidelĳke knipoog naar TPI’, daarmee typeert Jaap Veldhuisen het embryo uit de Monalisafamilie. Het kalf in wording heeft een geschatte GTPI-fokwaarde van 2265 en dat is gezien de Amerikaans georiënteerde afstamming met Bouw Rocky (v. Shamrock) als vader en Cookiecutter Mom Hunter als moedersvader niet verwonderlĳk. De grootmoeder van het embryo is Delta Monalisa 1, zelf moeder van drie ingezette genoomstieren en halfzus van fokstier Delta Ambrose (v. Goldwyn). Monalisa 1 (v. Bolton) kwam als vaars tot een 305 dagenlĳst van 11.035 kg melk met 3,58% eiwit en 124 lactatiewaarde.

VVEEEETTEEEELLTT J DA ENCUE AMRBI E 1R / 2 1 / 22 0 20 09 1 3

VX20-embryopakket.indd 22

09-12-13 13:45

ie een kleine kansberekening doet, komt al snel tot de conclusie dat de nieuwe hoofdprĳs van de Veeteeltkerstquiz helemaal geen nadeel hoeft te zĳn. Vĳf embryo’s resulteren al snel in twee en met een beetje geluk in drie kalveren, vaarskalveren in dit geval zelfs. En of de puzzelaar nu hoopt op een zwartbont, een roodbont, een hoornloos of een exterieurrĳk kalf, het embryopakket van CRV voldoet aan al deze wensen. Bovendien zĳn embryo’s ook veterinair veilig. Nee, hoe jammer het sneuvelen van de traditie van het kerstquizkalf onder druk van de wetgeving ook is, de winnaar mag zich meer dan gelukkig prĳzen. De vĳf vrouwelĳke embryo’s, die in de kaders worden voorgesteld, komen allemaal uit families die al fokstieren hebben afgeleverd. Maar daarnaast zĳn de pedigrees ook nog eens bĳzonder actueel en dat heeft alles te maken met de recente wĳzigingen in het Delta-programma. ‘De embryo’s die wĳ uit onze donoren wonnen, verkochten we in het verleden aan de veehouders met wie we embryocontracten hadden’, vertelt Jaap Veldhuisen, foktechnicus en coördinator van het Delta-programma bĳ CRV. ‘Het gevolg was alleen dat embryo’s soms laat werden ingezet, waardoor dit soms de snelheid wat uit ons fokprogramma haalde.’ Op dit moment zĳn de contracten daarom herzien en worden tochtige dieren door de zogenoemde satellietbedrĳven, wat vroeger de contractbedrĳven waren, direct gemeld bĳ CRV. Vanuit een vooraf gekozen segment (bĳvoorbeeld eiwit of exterieur) implanteert CRV dan een willekeurig embryo. Sinds de wĳziging in het Delta-programma kosten embryo’s nog maar honderd euro per stuk, maar moeten de satellietbedrĳven er wel minimaal

FA M I L I E

VA N

G - F O R C E

veertig per jaar afnemen. Ook moeten de bedrĳven voldoen aan bepaalde drachtscores en veterinaire eisen. Binnen het Delta-programma zet CRV embryo’s uit die de ki-organisatie wint uit de eigen dieren op het donorstation in Terwispel of op de vĳf Delta-testbedrĳven. Ook embryo’s die CRV bĳ fokkers uit andere koefamilies aankoopt, komen in het programma terecht en worden geïmplanteerd bĳ de satellietbedrĳven. Over belangstelling voor de nieuwe contractvorm heeft CRV geen klagen. ‘We hebben nu al tweehonderd satellietbedrĳven. Op dit moment is er zelfs bĳna een tekort aan embryo’s, waardoor we geïnteresseerden op een wachtlĳst zetten.’

Zonder terugkoopregeling Door de verbeteringen van het Delta-programma mogen veehouders volgens Veldhuisen ook verwachten dat het niveau van de InSire-teststieren stĳgt. ‘Of we nu uit volledige spoelingen het beste dier kunnen selecteren of dat we uit twee dieren moeten kiezen omdat er nog vier embryo’s ergens in een vat zitten, zorgt natuurlĳk voor een verschil in niveau van de beste.’ De embryo’s die CRV als hoofdprĳs in de prĳzenpot van deze kerstquiz heeft gedaan worden gratis geïmplanteerd. Er geldt voor deze vĳf embryo’s bĳ wĳze van uitzondering geen terugkoopregeling, maar CRV wil wel het eerste recht hebben voor het foktechnisch benutten van de dieren die uit de embryo’s worden geboren. Het geeft de potentie van de embryo’s aan en daarmee de motivatie om de twintig Veeteelts van afgelopen jaar ter hand te nemen, op zoek naar de antwoorden. l

M A S S I A FA M I L I E

B E L L E FA M I L I E

Delta G-Force, volle broer van grootmoeder

Grootmoeder Delta Rexona (v. Tequila)

Moeder Egchel D Belladonna (v. Mitey)

Veel correctheid mét niveau

Grootmoeder 1a op NRM

Hoornloos uit familie Manitas

Als Jaap Veldhuisen een favoriet uit het embryopakket mag kiezen, gaat hĳ voor het embryo uit de familie van Delta Gem, die ook de hoge genoomstier Delta G-Force heeft voortgebracht. ‘Deze familie vererft veel correctheid met absoluut topniveau van fokwaarden.’ Hĳ verwĳst daarmee naar de verwachte fokwaarden van het embryo van 287 Inet, 113 exterieur en prima gezondheidskenmerken. De grootmoeder van het embryo is de volle zus van Delta G-Force en eerder bracht de Delta Gemfamilie ook al de fokstier Delta Malaga (v. Jordan) voort. Vader van het embryo is de pas sinds kort beschikbare genoomstier Vero Crown (v. Sudan).

Natuurlĳk kan ook roodbont niet ontbreken in het embryopakket en deze kleurslag wordt vertegenwoordigd door niemand minder dan de Massiafamilie. Moeder van het embryo is Delta Rexa, een van de hoogste Arnoldpinken van Nederland. Grootmoeder Delta Rexona (v. Tequila) sleepte als vaars een 1a-positie in de wacht tĳdens de laatste NRM. Overgrootmoeder Dukefarm Rexona (v. Classic) produceerde al meer dan 40.000 kilo melk. En betovergrootmoeder is de bekende Massia 20. Het embryo, waarvan is vastgesteld dat het kalf roodbont wordt, heeft de roodfactorgenoomstier Lucky Souverein (v. Fidelity) als vader.

Het gen dat zorgt voor hoornloosheid was lange tĳd vooral verbonden aan roodbont. Maar in dit geval gaat het om een zuiver zwartbont, heterozygoot hoornloos embryo dat zĳn basis heeft in de Southland Bellefamilie. De familie leverde eerder al fokstieren zoals Malpas en Southland Manitas. De homozygoot hoornloze moeder van het embryo is ingeschreven met 84 punten en reikte in 305 dagen tot bĳna 10.000 kg melk met 3,36% eiwit. De combinatie met de Duitse hoge genoomstier en Freddiezoon Fanatic, een volle broer van Chevrolet, zorgt met 222 NVI ook voor een hoge verwachte fokwaarde van het kalf in wording.

V E E T E E LT

VX20-embryopakket.indd 23

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 3

09-12-13 13:45

K E R S T Q U I Z

Speur naar de goede antwoorden in Veeteelt en win een embryopakket of een van de vele andere prĳzen

Veeteeltkerstquiz 2013 Het puzzelen kan weer beginnen. De Veeteeltnummers van 2013

Vraag 6

vormen de sleutel tot het vinden van de juiste antwoorden van de kerstquiz van Veeteelt. Vul de antwoorden in op de bĳgevoegde antwoordkaart – alleen originele antwoordkaarten dingen mee naar de prĳzen – en zorg ervoor dat de antwoordkaart uiterlĳk

Vraag 7

maandag 6 januari binnen is bĳ de redactie. Vraag 1

Vraag 4

Wat is waar over A2-melk? a. A2-melk wordt geproduceerd door koeien met een specifieke genetische variant. b. A2-melk is in Groot-Brittannië al sinds 2007 op de markt. c. Er zĳn in Nederland maar weinig koeien die A2-melk produceren.

Wat blĳkt uit onderzoek van Wageningen UR over vrĳloopstallen? a. Koeien in vrĳloopstallen hebben vergeleken met koeien in ligboxenstallen significant minder tĳd nodig om te gaan liggen. b. Het aantal kreupele koeien is in vrĳloopstallen vĳf keer kleiner dan in ligboxenstallen. c. Het stikstofverlies in een vrĳloopstal is lager dan het stikstofverlies in een ligboxenstal.

Vraag 2 Welk gas neemt het grootste aandeel van de emissie op een melkveebedrĳf voor zĳn rekening? a. methaangas b. lachgas c. kooldioxide

Vraag 3 In welk land is foto 1 gemaakt? a. Engeland b. Zuid-Afrika c. Botswana

Welke stier was in het boekjaar 2012-2013 hofleverancier van excellente koeien in Nederland en Vlaanderen? a. Goldwyn b. Talent c. Duplex

Vraag 5 Wat kenmerkt de melkveehouderĳsector in Zweden? a. Zweedse melkveebedrĳven hebben een laag krachtvoerverbruik. b. Het vervangingspercentage ligt in Zweden op een laag niveau. c. In Zweden wordt het landenquotum maar voor 70 procent volgemolken.

Wat blĳkt uit onderzoek over het gebruik van droogzetters met antibiotica op melkveebedrĳven? a. Melkveehouders gebruikten in 2012 vrĳwel evenveel droogzetters met antibiotica als in de periode 2005-2010. b. In 2012 werd een derde van de Nederlandse melkkoeien niet met antibiotica drooggezet. c. Het antibioticagebruik bĳ kalveren jonger dan 56 dagen is erg laag.

Vraag 8 Wat is waar over de koe op foto 2? a. Ze won als roodbonte ooit een zwartbontrubriek op de World Dairy Expo in Madison. b. Ze werd als tweedekalfskoe gekloond. c. Ze werd geveild voor 500.000 dollar.

Vraag 9 Welk gegeven over de Belgische melkveehouderĳsector klopt niet? a. Eén op de vĳf bedrĳven levert minder dan 200.000 liter melk. b. 50 procent van de melk is in handen van coöperaties. c. In vĳf jaar tĳd groeide de gemiddelde Belgische melkproducent met 44 procent in productie.

Vraag 10 Wat is waar over het bedrĳf op foto 3? a. Het bedrĳf heeft geen achtergevel in de stal. b. Het bedrĳf heeft naast melkkoeien 2000 stuks vleeskalveren. c. Het bedrĳf heeft zand in de boxen.

V E E T E E LT

VX20-kerstquiz 2013.indd 24

DECEMBER

1/2

2013

06-12-13 14:49

: N I W N E E E M DOE Vraag 11 Welke oud-NRM-kampioene bereikte de leeftĳd van 17 jaar? a. Stouwdamshof Jacoba 8 b. Doortje 2370 c. Soeten Botter Allmacht 8

Vraag 12 Wat karakteriseert het mpr-jaar 2012-2013? a. De vruchtbaarheid van de Nederlandse koe is voor het tweede jaar op rĳ achteruitgegaan. b. In Vlaanderen telt het gemiddelde mprbedrĳf 63 koeien. c. Zowel in Nederland als Vlaanderen steeg de gemiddelde levensproductie per koe.

Vraag 13 Welke uitspraak over klauwaandoeningen klopt niet? a. In Nederland heeft 37 procent van de koeien een zoolbloeding. b. Zeker 95 procent van de zoolzweren treedt op aan de buitenklauw. c. Op bedrĳven met stinkpoot komen nietgenezende wittelĳnaandoeningen minder vaak voor.

KK A P O Y R B M E T HE

ET!

Vraag 14 Welke gemiddelde leeftĳd bereiken koeien op de 25 procent Nederlandse bedrĳven met de hoogste levensduur? a. 5,9 jaar b. 6,8 jaar c. 7,1 jaar

Vraag 15 Wat klopt niet over lactose? a. De genetische spreiding voor lactose is ongeveer 0,5 procent. b. Lactosegehalten in melk zĳn bĳ jonge koeien hoger dan bĳ oude koeien. c. Koeien met hoge vet- en eiwitgehalten in de melk produceren minder lactose.

V E E T E E LT

VX20-kerstquiz 2013.indd 25

D E CE MB ER

1 / 2

2 0 1 3

06-12-13 14:49

K E R S T Q U I Z P R I J Z E N

Vĳf hectare mais en talloze topstieren in prĳzenpot

Een vat vol prĳzen Wie naast de hoofdprĳs van de kerstquiz grĳpt, hoeft niet te treuren. Correcte invullers van het antwoordkaartje maken kans op fraaie andere prĳzen. Wat te denken van het door Syngenta aangeboden maiszaad voor vĳf hectare mais? Ook is er een scala aan spermaprĳzen van internationaal gerenommeerde topstieren.

Wille Xsires doneert vĳf rietjes van Wille in de prĳzenpot. De Winnipegzoon staat in de top van de Duitse fleckviehranglĳst. Wille stamt uit een diepe Duitse koefamilie. Zĳn moeder Liesel produceerde meer dan 70.000 kg melk, zĳn groot- en overgrootmoeder vierden keuringssuccessen in Baden-Württemberg.

Xavi

Big Winner of Talentino

Round Up

Wie de vĳftien vragen van de kerstquiz goed beantwoordt, maakt kans op vĳf rietjes van de roodbonte Molenkamp Xavi-red van aanbieder AI Total. Op basis van genomics scoort Xavi meer dan 2000 GTPI. Hĳ is een zoon van Hunsberger Alchemy (v. Destry) uit de vermaarde Molenkamp Grietjefamilie van Henk, Gerrie en Mark van Wichen uit Maasbommel.

Populair zĳn ze zeker. In de ranglĳst van meestgebruikte stieren prĳkten de zwartbonte Big Winner (v. Win 395) en de roodbonte Talentino (v. Talent) afgelopen boekjaar in de top met achtereenvolgens ruim 30.000 en iets meer dan 16.000 eerste inseminaties. Een van de prĳswinnaars kan kiezen voor vĳf rietjes van één van deze twee grootheden van KI Kampen.

Twaalf jaar oud is BFG Round Up inmiddels. Van de Duitse fleckviehstier kwamen in zĳn geboorteland inmiddels meer dan 6000 dochters aan de melk. Als sterke punten noteren de nakomelingen van Round Up bespiering, klauwen en koten, uierkwaliteit en uiergezondheid. Bayern Genetik schenkt aan een winnaar vĳf rietjes van deze allroundstier.

Surefire

Golden Dreams

Shot Al

Genes Diffusion breidde onlangs haar stierenpakket uit met de stieren van de Amerikaanse ki-organisatie CRI. Van een van deze stieren, namelĳk Wa-Del Surefire, stelt Genes Diffusion vĳf doses sperma beschikbaar. Surefire is een Ramoszoon uit de met 85 punten ingeschreven O Manmoeder Tel-Sal Samantha, die als vaars in 305 dagen bĳna 11.000 kg melk produceerde. In de decemberdraai scoorde Surefire 237 NVI, 560 dagen levensduur en 111 exterieur.

Exterieurliefhebbers zullen wegdromen bĳ het aanbod van Veecom: vĳf rietjes van exterieurkanon Heavenly Golden Dreams. De Goldwynzoon uit de Amerikaanse MD-Delight Durham Atlee scoort 119 voor totaal exterieur en is daarmee wereldwĳd de hoogste. De in Italië geteste Golden Dreams is een volle broer van de Amerikaanse stier Maple-Downs-I G W Atwood, wiens dochters in de Amerikaanse keuringsringen momenteel furore maken.

Van de witgespikkelde Mr Regelcreek Shot Al biedt WWS vĳf doses aan. Shot Al is een Shottlezoon die relatief laat een index kreeg. Ondanks zĳn jonge leeftĳd – hĳ is geboren in 2007 – kwamen alleen al in de Verenigde Staten meer dan 5300 dochters van pinkenstier Shot Al aan de melk. De veelvuldig als stiervader ingezette Shot Al stamt via Goldwyndochter MD-Maple-Dell Gold Ailey uit de Amerikaanse MS Kingstead Chief Adeenfamilie.

VVEEEETTEEEELLTT J DA ENCUE AMRBI E 1R / 2 1 / 22 0 20 09 1 3

VX20-kerstquizprijzen.indd 26

06-12-13 12:11

Kinderwedstrĳd: ontwerp een halster

D Sol

Seaver

Montbéliarde, Deens roodbont of toch liever een holsteinstier? Koole & Liebregts laat een van de prĳswinnaars kiezen tussen vĳf doses van de Deense Viking Red-stier VR Cigar, vĳf doses van de Franse montbéliardestier Valfin JB en vĳf doses van de Deense Shottlezoon en vruchtbaarheidsspecialist D Sol.

De pedigree van R-E-W Seaver is vrĳ van O Man, Shottle en Planet en dat maakt de Canadese Goldwynzoon uit Durhamdochter Morningview Drh Santa breed inzetbaar. Zĳn dochters produceren melk uit uiers die zowel fraai als gezond zĳn. Semex stelt van Seaver vĳf doses beschikbaar.

Elsass

Tackleberry

Wie als prĳswinnaar op zoek is naar stieren met een alternatieve bloedvoering, kan uitstekend terecht bĳ Elsass. Importeur GGI biedt van de zwartbontstier vĳf doses aan. Elsass is een zoon van de relatief onbekende Encino (v. BW Marshall) uit de met 86 punten ingeschreven Duitse Titanicdochter Devilla. Op haar beurt stamt Devilla uit de fameuze Lou Ettafamilie.

KI Samen laat de prĳswinnaar de keus: of vĳf rietjes van een van de hoogste nieuwkomers bĳ roodbont, Tackleberry (v. Lawn Boy), of vĳf rietjes van RH Norwin, een roodfactor Stormin Normanzoon uit de met 91 punten ingeschreven Duitse Leedochter RH Meggilee. Tackleberry maakte in de decemberdraai zĳn debuut met 198 NVI, +0,15 voor eiwit en 106 exterieur.

Natuurlĳk ontbreekt ook de kinderwedstrĳd dit jaar niet in Veeteelt. De opdracht voor dit jaar is: ontwerp een kalverhalster (zie afbeelding). Op de site van Veeteelt kun je een voorbeeld vinden om uit te printen. Trek dus al je knutselmateriaal uit de kast, gebruik je fantasie en stuur je ontwerp op naar de Veeteeltredactie. Wat kun je winnen? Voor de oudste categorie (8 t/m 12 jaar) stelt Veeteelt een Rockboard-scooter beschikbaar; de jongste kinderen (t/m 7 jaar) kunnen een portable dvd-speler van Donald Duck winnen. Zorg ervoor dat je halster uiterlĳk maandag 6 januari bĳ Veeteelt binnen is. Je mag je ontwerp sturen naar: Redactie Veeteelt o.v.v. kinderwedstrĳd Postbus 454 6800 AL Arnhem Nederland

Maisprĳs Syngenta Levi

Meteor

Uit de vooraanstaande familie van Whittier Farms Leadman Mae stamt Morningview Levi. Ingenieursbureau Heemskerk stelt vĳf rietjes van de Buckeyezoon ter beschikking. Net als zĳn familiegenoot Morningview Legend noteerde Levi in het jongste boekjaar een plaats in de top tien meestgebruikte importstieren in Nederland. Levi is een zoon van de in Europa nauwelĳks benutte R-E-W Buckeye (v. BW Marshall), die ooit de LPI- en TPIlĳst in Canada en Amerika aanvoerde.

Hĳ staat in de Amerikaanse top tien TPI en is een van de hoogste Planetzonen in Amerika. Ook omgerekend noteert Sully Alta Meteor fraaie cĳfers. Met een winst van 38 NVI kwam hĳ in de decemberdraai uit op 287 NVI en 111 exterieur. Meteor stamt uit de met 85 punten ingeschreven Shottledochter Sully Shottle May die als vaars in 365 dagen 15.472 kg melk met 3,2% vet en 3,3% eiwit produceerde. Alta biedt van Meteor vĳf rietjes aan.

Maisveredelaar Syngenta stelt maiszaad beschikbaar voor een areaal van vĳf hectare. Is er een Nederlandse winnaar, dan wordt het SY Milkytop, een vroegrĳp ras met hoog zetmeel en een zeer goede vem-opbrengst. Wordt het een Belgische winnaar, dan biedt Syngenta SY Comandor aan, de vroege variëteit in korrel en silo voor de betere voederwaarden en de hoogste opbrengst.

V E E T E E LT

VX20-kerstquizprijzen.indd 27

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 3

06-12-13 12:11

Als u eenmaal begint te rekenen, komt u uit bij VMS van DeLaval

-Langhout e Mts Kooistra kt Jan Tead Eagum mel 0 15 im ru In het Friese a di zijn vrouw Ly samen met a. pr Su 3 VMS koeien met

Bij de keuze voor de melkrobot hebben we alles doorgerekend en zijn we bij DeLaval uitgekomen.

DeLaval BV - Steenwijk - 0521 537 500 - info.nl@delaval.com - www.delaval.nl

VMS - als u eenmaal ..._A4_fc.indd 1 VX20_p28.indd 74

5-12-2013 15:57:50 06-12-13 13:46

T H E M A B I J E E N K O M S T

Boer heeft weinig zicht op impact duurzaamheidsmaatregelen op bedrĳf

Een weg met hobbels Duurzaamheid is een moeilĳk te definiëren begrip, zo bleek op het symposium ‘Duurzame veehouderĳ, meerdere wegen naar Rome’ in Beekbergen. Met de BedrĳfsRoutePlanner van DLV heeft de boer weer een nieuw instrument in handen om zĳn route naar duurzaamheid uit te stippelen. tekst Jorieke van Cappellen

de fabriek. Het gaat altĳd om de manier waarop iets geproduceerd is.’ Om hun afzetmarkt veilig te stellen eisen foodconcerns steeds meer duurzaamheid van leveranciers. Jansen ziet toekomst voor duurzaam geproduceerd voedsel. Dit jaar steeg de consumentenbesteding voor duurzame zuivel 20 procent.

Wiebren van Stralen:

Marc Jansen:

‘Met dierrechten

‘De consument

sla je duurzaam- heeft een eenzĳdig heidsontwik-

beeld van

kelingen dood’

duurzaamheid’

et bedrĳf duurzamer maken betekent vooral efficiënter omgaan met mineralen, aldus mest- en milieuspecialist bĳ LTO Wiebren van Stralen op het symposium ‘Duurzame Veehouderĳ, meerdere wegen naar Rome’ in Beekbergen. Het symposium voor veehouders was een gezamenlĳk initiatief van het Centrum voor Landbouw en Milieu (CLM) en DLV. ‘Er zĳn in Nederland veel mensen die iets vinden van de melkveehouderĳ en daar moet je rekening mee houden als je boer wilt blĳven.’ In de nieuwe mestwetgeving wordt de duurzame omgang met mineralen beloond. ‘Op

termĳn mogen bedrĳven die aantoonbaar meer opbrengst halen, meer bemesten.’ Van Stralen noemde dierrechten bangmakerĳ. ‘Dierrechten komen er niet. Daarmee sla je duurzaamheidsontwikkelingen direct weer dood.’

Verlichting in de fabriek Het begrip duurzaamheid bleek lastig te definiëren in Beekbergen. Marc Jansen, directeur van het Centraal Bureau Levensmiddelen (CBL) ging in op de eenzĳdige perceptie van de consument van duurzaamheid. ‘Duurzaamheid gaat nooit over de vrachtwagens die producten vervoeren of de verlichting in

Geen idee van effect Duurzaamheid gaat niet alleen om verantwoord antibioticagebruik of milieuregels, maar ook om economische duurzaamheid, aldus DLV-adviseur rundvee Harm Wientjes. ‘In de praktĳk nemen boeren echter nogal eens duurzaamheidsmaatregelen waarvan ze het effect op hun bedrĳfsvoering niet kennen.’ Met de BedrĳfsRoutePlanner die DLV in Beekbergen presenteerde, krĳgt een veehouder dat inzicht wel. Het programma is gebaseerd op milieukundige rekenmodellen van het CLM en gegevens van zestig bedrĳven van het praktĳknetwerk ‘Keuzes duurzame veehouderĳ’. Door bedrĳfskengetallen in te vullen kan een veehouder zien hoe zĳn bedrĳf scoort op acht duurzaamheidsthema’s. ‘We richten ons met de BedrĳfsRoutePlanner op de bedrĳven die al bewust met duurzaamheid bezig zĳn’, aldus Wientjes, die de wens uitsprak dat in 2015 1000 tot 2000 melkveehouders met de Be-

V E E T E E LT

VX20_symposium DLV.indd 29

drĳfsRoutePlanner werken. De grootste uitdaging in de uitwerking van de BedrĳfsRoutePlanner noemde Wientjes het doorberekenen van extra genomen duurzaamheidsmaatregelen. Vanaf circa 750 deelnemers zĳn deze simulatie-uitbreidingen mogelĳk. Op de vraag of veehouders wel zitten te wachten op weer een nieuw systeem om duurzaamheid in kaart te brengen, antwoordde Wientjes: ‘Het is een ondernemersmodel waarmee een veehouder in één oogopslag kan zien waar de sterktes en zwaktes op zĳn bedrĳf liggen.’

Geloofwaardigheid Ook uit de slotdiscussie bleek dat er meerdere wegen naar duurzaamheid leiden. Volgens melkveehouder Barry Somers, die zĳn ervaringen met de BedrĳfsroutePlanner uit de doeken deed, moet duurzaamheid op een bedrĳf wel in balans blĳven. ‘Deze zomer was het fosforgehalte in het rantsoen zo laag dat koeien moeilĳker in de benen kwamen na afkalven. We moeten ook niet doorslaan.’ Wiebren van Stralen waarschuwde om niet te krampachtig te zoeken naar vastomlĳnde issues over duurzaamheid. ‘Wat vandaag belangrĳk is, is morgen weer anders. Verduurzaming staat of valt met geloofwaardigheid. Zeggen dat je duurzaam bent is niet voldoende, je moet het ook kunnen staven met cĳfers.’ Het verhaal achter de cĳfers is echter net zo belangrĳk, aldus een veehouder. ‘Wĳ vinden een koe die 100.000 liter melk heeft gegeven duurzaam. Maar vertel de consument ook hoe je dit bereikt hebt. Anders kan zo’n hoog getal juist verkeerd uitpakken.’ l

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 3

05-12-13 14:35

KERSTSPECIAL B O E R E N

B I N N E N

G R E N Z E N

Johan Hagen: ‘Als je niet samenwerkt woon je hier pas echt op een eiland’

Boeren op een eiland Het waddeneiland Schiermonnikoog telt zeven melkveebedrĳven. Ondanks de handicaps van het boeren op een eiland willen de ‘eilanders’ er voor geen goud weg. tekst Tĳmen van Zessen

‘Voor noodgevallen is er wel een watertaxi’ B O E R E N

O P

E E N

E I L A N D

angzaam verdwĳnt de veerboot weer uit het zicht. Een trekker met een oplegger vol graspakken rĳdt ondertussen het eiland Schiermonnikoog op. ‘Alle aanvoer en afvoer van diensten en materialen moet hier via de veerdienst. Dat betekent dat je leeft met het oog op de klok. Als ik een dierenarts nodig heb bĳ een zware bevalling, dan moet ik vóór zes uur ’s avonds bellen, anders is er geen gelegenheid meer om via de veerboot het eiland te bereiken. Voor noodgevallen is er wel een watertaxi, maar daar hangt ook een prĳskaartje aan.’ Aan het woord is Johan Hagen. Hĳ is een van de zeven melkveehouders op Schiermonnikoog.

Boot met bierbostel Om succesvol te kunnen boeren op een eiland zĳn volgens Hagen twee eigen-

V E E T E E LT

DECEMBER

VX20_begrensd boeren Hagen.indd 30

1/2

schappen doorslaggevend. ‘Je moet zelfredzaam zĳn en kunnen samenwerken. Als je dat niet lukt, dan leef je hier pas echt op een eiland.’ Kleine storingen en simpel onderhoud aan (melk)installaties doen de meeste ‘eilanders’ zelf. En door samen te investeren in machines is de loonwerker overbodig en blĳven de bewerkingskosten laag. Elk jaar laten de boeren een boot met bierbostel naar het eiland komen, rechtstreeks van de Heineken-fabriek. ‘Ik denk dat wĳ de goedkoopste bierbostel van Nederland hebben’, glimlacht Hagen. Ook de afvoer van slachtkoeien gebeurt in samenspraak. ‘Die veeauto moet vol, anders zĳn de kosten voor transport relatief te hoog. Dat kan betekenen dat je een koe een week langer laat staan.’ En hoe gaat dat met de melk? ‘Alle melk gaat naar FrieslandCampina, het is te

J O H A N

H A G E N

kostbaar om twee melkafnemers naar het eiland te laten komen.’

Honderd procent opvolgers Schiermonnikoog telt zo’n 970 inwoners en is qua inwoneraantal de kleinste zelfstandige gemeente van Nederland. Jaarlĳks doen niet minder dan driehonderdduizend toeristen het eiland aan. Voor de melkveehouderĳ vormt dit een belangrĳke bron van neveninkomsten; alle boeren op ‘Schier’ doen iets met het toerisme. ‘Wĳ hebben naast onze 120 melkkoeien een volwaardig inkomen in de toeristenbranche. Mĳn broer Kees en ik richten ons veel op de koeien, mĳn echtgenote Lucia is druk met twee vakantiewoningen, vier safaritenten en een groepsaccommodatie voor honderd personen.’ In de toekomst kunnen de kinderen Martin en Esther de beide tak-

2013

05-12-13 14:46

ken voortzetten, maar die plannen zĳn nog niet volledig ingevuld. De massale aanwezigheid van toeristen heeft ook een keerzĳde. Zo ligt de afschot van ganzen gevoelig en dat blĳft niet zonder gevolgen. Pas eind mei vertrekken de grasverslindende vogels, waardoor er pas eind juni een eerste snede gras kan worden gemaaid. Hoewel er voor de opbrengstderving een kostendekkende vergoeding bestaat, is deze voor het verlies aan kwaliteit van de graszode niet toereikend. Desondanks koesteren de zeven melkveehouders ‘hun’ eiland. Het percentage bedrĳven met een opvolger op Schiermonnikoog is met honderd procent ongekend hoog, terwĳl de uitbreidingsmogelĳkheden beperkt zĳn. In een polder van 275 hectare grond melken de veehouders gezamenlĳk 567 koeien. Om nog enigszins

te groeien besteedt een aantal veehouders de opfok van jongvee uit aan bedrĳven op de vaste wal. Maar waarom zoveel moeite? Wat maakt dit eiland zo aantrekkelĳk? Johan Hagen denkt diep na: ‘We hebben met z’n zevenen een hartstikke leuke ploeg en kunnen goed met elkaar door één deur. Gisteren volgden we nog een workshop klauwbekappen en ’s zomers na het werk op het land besluiten we de dag gezamenlĳk met een drankje.’

Iedereen kĳkt naar elkaar om Hagen verhuisde 35 jaar geleden vanuit het Zuid-Hollandse Reeuwĳk naar Schiermonnikoog. Hoewel hĳ officieel daarom geen ‘eilander’ is, wil hĳ niet meer terug naar de Randstad. ‘We wonen hier met veel plezier, iedereen kĳkt hier naar elkaar om, we passen in deze samenleving.’ l

Melkvee houden op ‘Schier‘ De zeven melkveehouders op Schiermonnikoog melken samen 567 koeien. Deze koeien produceren gemiddeld een ejr van 1946 (tabel 1). De boeren op ‘Schier’ zĳn goede veemanagers, het aantal honderdtonners op dit Waddeneiland is met 27 fors. Het staat gelĳk aan 4,8 procent van het totaal aantal dieren, bĳna drie keer zoveel als gemiddeld in Nederland. Tabel 1 – Gemiddelde productie van melkveebedrĳven op Schiermonnikoog

aantal kg koeien melk 81

V E E T E E LT

VX20_begrensd boeren Hagen.indd 31

8061

% % vet eiwit 4,22

3,37

D E CE MB E R

kg kg vet eiwit 340

1 / 2

272

ejr 1946

2 0 1 3

05-12-13 14:46

F O T O S P E C I A L K O E I E N K O P P E N

De stoere zwartbonte holstein

VX20-fotopagina1.indd 32

05-12-13 14:24

A D V E R T O R I A L

Udder Comfort helpt de koe zelf het probleem op te lossen zonder gebruik van antibiotica! We gebruiken Udder Comfort nu ongeveer drie jaar. We waren een van de eerste gebruikers in Nederland en we zijn erg tevreden over de resultaten. Het werkt! Niet voor iedere koe maar we zien wel een drastische vermindering van antibiotica gebruik. We merken dat Udder Comfort sneller werkt wanneer de problemen subklinisch zijn. Het grote voordeel voor ons is dat we geen wachttermijn hebben bij het melken. We kunnen de melk door blijven leveren. We gebruiken voornamelijk de blauwe spray bij zichtbare mastitis. In die gevallen behandelen we iets langer, dan wanneer de problemen subklinisch zijn. Vaak zien we na een dag behandelen dat het uier en de spenen soepeler worden. Het resultaat is dus direct merkbaar. Daarnaast gebruiken we de gele spray bij speenbeschadigingen en andere wonden aan het uier. We gaan Udder Comfort gebruiken bij vaarzen rond het afkalven. Door Udder Comfort wordt de doorbloeding in het uier beter en met behulp van de ingrediënten van Udder Comfort kan de koe veel beter zelf het probleem oplossen zonder de hulp van antibiotica. De natuurlijke afweer lijkt beter te werken.

Kwaliteits-uiers geven kwaliteitsmelk

Fam. Hutten, Gebruikt ongeveer drie jaar Udder Comfort SCC: 110.000

- Etherische oliën - Natuurlijke ingrediënten - Zachte en gezonde uiers om kwaliteitsmelk te produceren

Voor uw dealers zie: www.comfortsolutionseurope.com of bel (+31)(0)599 481786

Comfort Hybrid® Inflations De Comfort Hybrid Inflations hebben een driehoekvorm in de tepelvoering. Zoals op de afbeeldingen hiernaast is te zien, geven deze tepelvoeringen geen overdruk op de spenen maar wordt het melkkanaal wel volledig afgesloten. Deze techniek maakt dat de Comfort Hybrid Inflation een zeer subtiele voering is voor de spenen. Elke tepelvoering heeft een eigen ontluchting waardoor ze sneller uitmelken en de spenen droog blijven. Voordelen van Comfort Hybrid Inflations ten opzichte van conventionele tepelvoeringen: • Tepelvoering en beker zijn één geheel en lichtgewicht • Ze zijn zeer snel te vervangen • De levensduur ligt tussen 8.000 en 12.000 melkbeurten • Geen oneven uiers meer na het melken • Lager cel getal

De koeien melken snel uit en ze zijn rustiger! Wij kozen voor deze voeringen vanwege de individuele ontluchting per speen en omdat grote veehouders in Amerika ze ook gebruiken. Door de individuele ontluchting is de speenbelasting drastisch omlaag gegaan. De spenen lijken zelfs beter geworden te zijn. Daarnaast melken deze voeringen veel sneller uit dan onze vorige voeringen.

Vraag om 30 dagen proef gebruik.

Importeur voor Europa:

Onze vorige voeringen bevielen ons prima, maar we merken dat deze voeringen nog veel beter zijn. Onze koeien trappen nagenoeg niet meer. Het is mooi om de pulsatie te zien werken. De spenen zijn kurkdroog omdat er door de ontluchting geen sprake meer is van speenwassing. De voeringen zijn erg licht en daardoor fijn in de omgang. Wij vinden het ideaal dat de voeringen in hun geheel vervangen kunnen worden. Dit scheelt heel veel en zwaar werk. Na een jaar gebruik merken wij geen slijtage en op basis daarvan verwachten wij 10.000 melkbeurten minimaal te kunnen behalen. Familie Krol, Boekel - 90 melkkoeien - Gebruiken Comfort Hybrid Inflations ongeveer 1 jaar

VX20_p33.indd VeeTeelt Comfort33 Solotions dec 2013.indd 1

Comfort Solutions Europe B.V. www.comfortsolutionseurope.com Tel.: (+31)(0)599 481786

05-12-13 28-11-13 11:14 13:24

“KIJK OP KOEIEN” Veecom gaat 2 keer per jaar in Italië dochters van stieren bekijken en neemt alle fokkerijdeskundigen mee op dochtertour. Veecom bekijkt dochters van stieren ook in volgende lactaties. Onze mensen zijn zeer goed opgeleid en hebben ‘Kijk op Koeien’.

• 94% betrouwbaarheid • 507 kg melk • 0,24 % vet

• 0,29 % eiwit • 108 celgetal • (bron: Anafi, Italië)

Torrer: kracht, veel front en inhoud, hellende kruizen en beste benen

Torrer O-Man x Boss Iron aAa 534126 Ook van Torrer hebben we in 3 opeenvolgende lactaties dochters bekeken en door ons deskundig paringsadvies zijn de eerste melkgevende dochters in Nederland gelijk een succes.

Veecom wenst u een Prachtige Kerst en een Gezond en Ondernemend 2014! Veecom • Hoofdweg 27 • 9627 PA Hellum tel.: 0598-421729/0598-432343 • fax: 0598-432806 website: www.veecom.nl • e-mail: info@veecom.nl Veecom adv dec 2013.indd 6

06-12-13 12:55

I N T E R B U L L

B캐 zwartbont levert de indexdraai marginale veranderingen op. Lawn Boy toont b캐 roodbont dat h캐 meer in z캐n mars heeft dan alleen het hoornloosheidgen.

VX20_Interbull intro.indd 35

06-12-13 10:45

N E D E R L A N D

E N

V L A A N D E R E N

Z WA RT B O N T

Nieuws fokwaardedraai beperkt zich tot de gevestigde stierennamen

Newhouse in de kĳker De Interbull-draai van december is een samenraapsel van nieuwtjes. De eerste zonen van Beekmanshoeve Bertil duiken op in de lĳst. Aan moederskant treedt de Newhouse Sneekerfamilie voor het voetlicht met onder meer de hoogste debutant in de genoomlĳst.

et een ruime kloof tussen hem en zĳn achtervolgers kon het bĳna niet anders. Na augustus neemt Ramoszoon Delta Atlantic ook in december de hoogste plek in op de NederlandsVlaamse NVI-lĳst. Met inmiddels ruim 500 dochters aan de melk geeft de stier voor totaal exterieur een punt prĳs en onder invloed van een lager vetgehalte veranderen ook de productiefokwaarden licht. Opvallend is wel de stĳging in aantal dagen levensduur. Dochters van Atlantic scoren een levensduurfokwaarde van +778 dagen en winnen zo 58 dagen levensduur. Delta Atlantic heeft ook een link met Midwolder Douglas, de hoogste nieuwkomer van deze draai. De Mascolzoon van Genes Diffusion voert terug op Midwolder Marjon, op haar beurt een volle zus

Apina Super Hero uit de Nadjafamilie

dgn. lvd

+973 +812 +1401 +889 +832 +677 +2488 +1394 +609 +1368 +1535 +1063 +1135 +1627 +451 +1653 +2071 +914 +329 +1565

Inet

+4 n n –20 +15 n +7 +0 n n +11 –12 n +18 +13 –13 n +12 +10 –12

kg melk

NVI (+/–)

+321 +319 +316 +314 +309 +309 +307 +306 +305 +305 +304 +303 +302 +300 +299 +298 +297 +296 +296 +293

kg vet kg eiwit

57 56 56 58 56 57 60 59 56 56 60 58 56 56 60 56 56 61 58 60

% eiwit

CRV CRV CRV CRV CRV CRV CRV CRV CRV CRV CRV CRV CRV CRV CRV CRV CRV CRV CRV Kampen

% vet

Sunset x Ramos G-Force x Cricket Hunter x Goli Wonder x Paramount G-Force x Bertil G-Force x Boxer Snowman x Shottle Bookem x Bolton Packman x Gofast Goliath x Gofast Super x Ramos Shamrock x Goli Gravity x Jardin G-Force x Goldwyn Atlantic x Shottle Goliath x Laudan Hunter x Super Fidelity x Paramount Aswin x Mascol Snowman x Goldwyn

betr.

eig./imp

r m.vade vader x

naam

Apina Hurricane Newhouse Jasper Vero Anchorman Delta Cupido Buisweerd Mobile D’n Driehoek Nilson JHS Snowrush Delta Bookem Danno Walcama Packer Apina Jordan Apina Super Hero Bouw Rocky AH Vitesse Newhouse Clever Delta Alonso Weelder Solution MS Nirvana Delta Sherlock rf Lowlands Monopoly Giessen Charityman

gebruikskenmerken

productie

exterieur

. uiergez .h. vruchtb . geboort eg. frame robuusth . uier benen totaal

Newhouse Gofast stĳgt voor exterieur

+0,06 +0,22 –0,11 –0,30 +0,19 +0,24 –0,42 –0,15 +0,44 –0,10 –0,57 +0,05 +0,08 –0,18 +0,13 –0,33 –0,28 +0,04 +0,17 –0,17

–0,15 +0,23 +0,03 +0,02 +0,21 +0,23 –0,23 +0,01 +0,16 –0,09 –0,20 –0,03 +0,10 +0,00 +0,19 –0,07 –0,02 +0,08 +0,18 –0,17

+47 +55 +50 +11 +53 +51 +62 +46 +65 +49 +10 +50 +56 +52 +31 +39 +60 +43 +29 +51

+20 +174 +49 +342 +51 +323 +32 +158 +48 +332 +44 +312 +61 +367 +49 +304 +35 +300 +38 +257 +33 +141 +34 +248 +48 +329 +56 +346 +32 +215 +50 +286 +69 +415 +39 +262 +27 +189 +37 +250

+795 +530 +727 +839 +675 +617 +772 +534 +595 +767 +933 +686 +582 +601 +647 +748 +581 +449 +711 +570

111 103 108 104 106 99 110 101 108 101 106 103 108 97 106 100 107 102 107 102 108 107 108 100 107 102 108 102 102 104 106 101 105 101 105 98 111 106 108 97

106 109 105 101 106 106 97 101 106 110 107 104 105 108 103 109 102 99 107 102

106 107 108 108 104 108 110 105 106 107 105 104 101 106 108 102 108 103 106 109

102 106 107 108 104 102 105 105 108 109 105 106 105 104 111 103 106 107 103 107

113 107 112 111 105 111 113 107 113 115 107 114 109 106 109 111 106 111 111 105 112 112 108 112 111 106 111 111 107 112 109 106 109 112 107 111 108 106 108 109 104 109 110 112 114 110 106 109 110 102 109 112 115 114 108 105 108 115 108 115

GES-genoomfokwaarden dec. 2013, gebaseerd op voorouder- en genoominformatie (n = nieuw)

V E E T E E LT

01_InterbullDec1/2_ZB.indd 36

DECEMBER

1/2

van Etazon Renate. Debutant Douglas staat met + 569 kg melk voor een gemiddelde melkproductie met een positieve vet- en eiwitvererving naast 610 dagen levensduur en 108 totaal exterieur. Minder goed nieuws is er voor Skalsumer Blitz, de voormalige nummer twee in de lĳst. Zĳn fokwaarde laat met 54 NVI een flinke veer. De Paramountzoon verliest op kilogrammen melk, gehalten vet en eiwit en komt een punt lager uit voor totaal exterieur. Ook de levensduurfokwaarde loopt met honderd dagen terug.

Bertilzonen komen door Van de stieren die positief evolueren, springt Aurora Jeroen met een plus van 74 NVI tot 239 NVI totaal het meest in het oog. Jeroen combineert genen van Bertil met Aurora Frisia 5, een O Mandochter van de familie Verkleĳ uit HazerswoudeDorp. Dezelfde koe staat ook aan de wieg van Shottlezoon Aurora Ormsby (+212 NVI). Met ruim 1000 kg melk, fraaie positieve gehalten en 108 totaal exterieur toont Jeroen een volwaardig profiel. Vanuit de hoek van Bertil komen deze draai meerdere stieren met dochters aan de melk. Voorbeeld daarvan is onder meer De Biesheuvel Bertoli met 236 NVI. Zoals zĳn naam al aangeeft, is deze Bertilzoon gelinkt aan Jardinzoon De Biesheuvel Sunrise (195 NVI) via moeder De Biesheuvel Javina 5 (v. O Man). Aan moederskant loopt de Sneekerfamilie van Jan en Pauline Nieuwenhuizen uit Zevenhoven opnieuw in de kĳker. De Sneekers leveren met Newhouse Jasper op 319 NVI onder meer de hoogste nieuwkomer bĳ de genoomstieren. Met Delta G-Force aan vaderskant is Jasper zelf een product van een genoomstier met een betrouwbaarheid van 56 procent. Met Newhouse Clever (v. G-Force) telt de genoomtop nog een tweede Sneekertelg. Ook in de lĳst van inlandse fokwaarden scoren de Sneekerpupillen goed. Met

2013

06-12-13 11:03

Delta Atlantic Ramos x O Man CRV Regancrest Alta Iota (i) O Man x Ito Alta O-Bee Manfred Justice Manfred x Elton WWS Heuvel Suarez O Man x Cello Kampen End-Road O-Man Bronco (i) O Man x BW Marshall WWS ALH Dakota O Man x Durham WWS Danillo Goldwyn x O Man Gen.Dif. Midwolder Douglas Mascol x O Man Gen.Dif. Co-Op Bosside Massey (i) Mascol x Bret GD/AWE Newhouse Banker Goldwyn x Mascol CRV Charlesdale Superstition (i) Boliver x O Man GD/AWE Delta Persuader Mascol x Dustin CRV Aurora Jeroen (gn) Bertil x O Man CRV Schillview Garrett (i) O Man x Mtoto Heemskerk De Biesheuvel Bertoli by (gn) Bertil x O Man CRV Newhouse Gofast Goldwyn x O Man CRV Delta Astro Goldwyn x O Man CRV Delta Brilliant Goldwyn x O Man CRV Maple-D.-I G W Atwood (i) Goldwyn x Durham WWS Slotboom’s Pilot Mascol x Jocko CRV Via Thelo (i) O Man x Lorak K&L/AWE Vaucluse O Man x Hershel Gen.Dif. Delta Ammo Goldwyn x Win 395 CRV JGS Alta Daniel Goldwyn x Jocko Alta Braedale Goldwyn James x Storm Semex Picston Shottle Mtoto x Aerostar Heemskerk Skalsumer Blitz Paramount x O Man CRV Lowlands Upgrade Paramount x Dustin CRV Delta Refiner Manager x Jordan CRV Coyne-Farms Dorcy by (i) Bolton x Bret Heemskerk Aurora Ormsby Shottle x O Man CRV Long-Langs Oman Oman O Man x Aaron WWS De-Su Oman Goli O Man x BW Marshall CRV Delta Ambrose Paramount x Goldwyn CRV Delta Malaga Jordan x Jocko CRV Big Winner Win 395 x Lucky Leo Kampen Ralma O-Man Cf Cricket by O Man x Durham CRV Farnear-TBR Alta Avalon (i) Mac x Shottle Alta Ponsstar Shogun O Man x Jesther Samen Newhouse Ubrox (gn) Bertil x O Man CRV Newhouse Vegas Paramount x O Man CRV De Biesheuvel Sunrise Jardin x O Man CRV Het Broek Silver Mascol x Jocko CRV/GD Zeedieker Dairymaster Survivor x Goldwyn Kampen De Biesheuvel Summit Mascol x Dustin CRV Delta Paramount Jocko x Fatal CRV Morningview Legend O Man x Durham Heemskerk Gillette Jordan by (i) Goldwyn x Durham Semex MS Atlees Sht Aftershock Shottle x Durham Heemskerk Woudhoeve 1042 Impuls O Man x Jesther CRV Weggelhorster Santana Zidane x Gentry Samen DT Improver O Man x Aaron CRV Stol Joc Joco Besne x Manfred K&L/AWE West Port A.D. Mitey P rf Goldwyn x Sept. Storm Semex Ponsstar Sunflower O Man x Lightning Samen RH Norwin Stormin Norman x Lee Samen

87 88 99 82 87 87 92 63 76 83 89 86 78 90 80 86 87 83 85 89 80 86 85 84 99 99 80 82 82 79 89 89 91 81 87 93 96 77 96 81 86 91 85 80 86 99 96 89 82 95 94 94 97 84 90 84

+301 +268 +250 +250 +247 +243 +243 +243 +242 +242 +241 +240 +239 +238 +236 +235 +234 +230 +230 +230 +227 +226 +222 +221 +220 +218 +217 +216 +214 +213 +212 +210 +210 +208 +204 +204 +201 +199 +198 +197 +196 +195 +191 +190 +188 +182 +177 +161 +155 +153 +149 +143 +131 +129 +81 +70

–7 +9 –1 –15 –6 +23 –6 n +13 +0 +19 –10 +74 +2 +26 –9 +14 +0 +38 –11 +9 +20 –12 +0 +0 –1 –54 +3 +10 –1 +2 +25 –10 –4 +11 –3 –23 –29 +8 +4 –4 +14 +1 +14 +8 –3 –13 +3 +21 –11 +10 –12 +10 –2 –36 –16

–0,14 +0,00 –0,02 +0,35 –0,45 –0,25 +0,04 +0,11 –0,02 +0,02 –0,70 –0,30 +0,20 –0,32 +0,22 +0,01 +0,22 +0,03 +0,10 –0,07 –0,30 +0,12 –0,15 –0,30 +0,13 –0,23 –0,33 –0,50 –0,12 –0,44 –0,23 +0,01 –0,01 –0,08 –0,46 +0,40 –0,36 –0,27 –0,27 +0,35 –0,06 –0,38 –0,46 –0,01 –0,44 –0,50 +0,38 –0,11 –0,27 –0,15 –0,19 +0,10 –0,42 +0,27 +0,53 –0,19

+0,15 –0,04 +0,06 +0,22 –0,16 –0,04 +0,05 +0,02 +0,03 +0,01 –0,16 +0,04 +0,17 –0,20 +0,28 +0,03 +0,10 +0,02 –0,10 –0,01 +0,02 +0,07 –0,08 –0,26 +0,01 –0,25 –0,12 –0,11 –0,03 –0,20 –0,10 +0,16 –0,03 +0,03 –0,12 +0,19 –0,07 –0,18 –0,12 +0,17 –0,07 +0,07 –0,14 +0,07 +0,12 –0,08 +0,19 –0,17 –0,30 +0,05 +0,08 +0,05 +0,02 +0,00 +0,34 –0,10

+10 +31 +56 +41 +47 +45 +27 +17 +48 +59 +58 +62 +31 +26 +34 +21 +36 +33 +23 +18 –23 +19 +1 +26 +69 +56 +30 +30 +55 +54 +18 +16 +50 +33 +44 +34 +41 +16 +22 +22 +44 +61 +49 +37 +33 +30 +27 +20 +30 +16 +30 +18 +56 +59 +27 +51 +18 +20 +3 +16 +23 +26 +48 +53 +32 +23 +40 +41 +19 +39 +38 +19 –3 +17 +12 +13 +25 +29 +42 +24 +54 +41 +27 +58 +14 +33 +2 +8 +16 +58 +13 +41 +49 +29 +13 +3 +13 +3 +33 +42 –2 +18 +18 +12 +23 +52 +36 +10 +33 +20 +13 +15

+161 +289 +294 +146 +335 +380 +179 +163 +218 +126 +15 +113 +397 +173 +366 +108 +254 +238 +148 +139 +351 +266 +190 +121 +133 +120 +356 +261 +120 +56 +150 +338 +163 +260 +192 +176 +58 +66 +165 +204 +282 +305 +156 +42 +285 +191 +242 +28 +18 +250 +76 +93 +267 +120 +179 +83

exterieur

dgn. lvd . uiergez .h. vruchtb . geboort eg. frame robuusth . uier benen totaal

kg vet kg eiwit Inet

% eiwit

kg melk

+523 +1310 +1144 –39 +2198 +1935 +629 +569 +870 +486 +968 +640 +1156 +1423 +824 +391 +709 +948 +739 +653 +1706 +878 +1094 +1292 +439 +1208 +2080 +1794 +658 +1013 +1025 +1095 +755 +1112 +1480 +102 +672 +843 +1179 +274 +1398 +1481 +1340 +74 +1344 +1423 +374 +523 +869 +1080 +326 +227 +1469 +300 –216 +699

% vet

NVI (+/–)

betr.

eig./imp .

vader x m.vade r

naam

gebruikskenmerken

productie

+778 105 +324 104 +670 106 +555 103 +435 104 +546 103 +376 103 +610 107 +541 107 +489 105 +1012 107 +694 108 +168 103 +611 107 +263 105 +342 105 +249 104 +296 103 +432 104 +568 103 +209 103 +531 108 +556 105 +222 107 +308 108 +640 108 +467 104 +344 100 +384 108 +628 106 +548 105 +361 102 +532 104 +319 101 +736 101 +697 99 +370 108 +498 106 +747 108 +161 105 +251 100 +493 101 +660 106 +281 106 +428 101 +423 100 +94 101 +255 105 +359 107 +294 102 +71 104 +207 100 +430 103 +210 108 +53 102 –46 107

105 105 104 106 105 115 105 110 98 113 101 109 101 106 104 105 101 104 104 112 106 102 104 103 102 106 105 107 99 102 104 109 100 102 99 102 95 100 102 105 101 113 94 104 99 108 105 102 102 104 99 98 97 105 97 97 98 106 101 96 100 97 100 109 102 106 97 98 94 108 104 102 106 110 100 101 102 109 105 107 101 104 99 106 95 111 102 96 96 105 97 97 104 106 102 105 98 101 105 101 104 103 101 104 88 99 97 103 103 106 97 106

111 109 105 103 104 101 105 106 101 110 103 103 106 106 104 112 115 109 108 107 101 105 105 106 109 110 101 105 105 103 108 103 105 108 102 101 111 107 105 104 111 110 103 109 105 102 109 107 105 107 96 107 110 105 106 104

114 — 109 107 — 105 110 108 — 108 — 107 108 — 109 110 112 113 — 107 — 105 107 105 106 110 105 102 103 — 106 105 108 111 101 105 111 — 107 107 109 108 108 106 105 104 110 104 106 109 96 109 106 — 106 101

109 112 103 111 110 103 113 105 111 111 111 101 106 107 108 115 110 111 117 110 107 107 109 107 113 112 103 114 110 115 110 109 108 114 107 105 109 115 104 108 108 108 105 115 106 109 103 110 114 104 107 107 105 105 106 107

110 104 102 108 103 105 109 107 103 108 102 110 106 102 105 108 106 108 110 107 103 105 105 108 103 103 105 107 106 103 105 100 105 104 108 106 105 104 100 104 106 100 106 104 107 108 106 105 104 96 106 107 104 102 94 97

GES-fokwaarden december 2013 van zwartbontstieren op basis van Nederlandse en Vlaamse dochters, indien vermeld deels op basis van buitenlandse dochters (i) (n = nieuw, gn = genoomgeteste stier met voor het eerst dochterinformatie) (in de fokwaarden voor CRV- en Kampen-stieren is ook genoominformatie verwerkt)

113 112 105 111 109 104 113 108 108 113 108 106 108 107 108 116 114 113 117 111 106 108 109 109 112 112 104 112 110 111 110 106 109 113 108 106 111 113 104 108 111 108 107 113 108 109 108 110 111 104 105 110 108 106 103 104

Uitgelicht – Ramoszoon Delta Atlantic blĳft de hoogste op 301 NVI. – Midwolder Douglas (v. Mascol) is de hoogste debutant. – Paramounttelg Skalsumer Blitz zakt met 54 NVI. – Koppositie genoomtop voor Apina Hurricane (v. Sunset). – 1012 dagen levensduur voor Superstition (v. Boliver).

dochteraantallen richting de 300 verhoogde Goldwynzoon Newhouse Gofast (235 NVI) zĳn fokwaarde voor totaal exterieur naar 116. In totaal komen zeven nieuwe stieren de genoomtop binnen. Apina Hurricane heet de nieuwe koploper van de lĳst. De stier stamt uit Ramosdochter Apina Nadja van de familie Bleser uit Epen. Ook Apina Super Hero (v. Superstition) en Apina Jordan (v. Goliath) voeren terug op de Ramosdochter.

Meer dan duizend dagen Ook uit internationale hoek komt aardig wat nieuws de NVI-lĳst binnendruppelen. Voorbeeld daarvan is onder meer Regancrest Alta Iota. Van deze O Manzoon zĳn inmiddels ruim 700 dochters aan de melk en dat stuwt de fokwaarde van Iota naar 268 NVI. De stier overstĳgt het niveau van vader O Man, die met bĳna 5000 dochters aan de melk op 250 NVI uitkomt. Net na vader O Man komt zoon Heuvel Suarez op 250 NVI. De KI Kampen-stier wint een punt exterieur, maar boet in op aantal dagen levensduur. Belangstelling gaat ook uit naar DeSu O Man Goli, die met de komst van fokperiodedochters standhoudt. Ralma O Man Cricket lukt dat minder. Met al ruim 5000 dochters aan de melk levert de O Manzoon toch 23 NVI in, vooral door een terugval van ruim 200 dagen levensduur. Aan de allesoverheersende kracht van O Man lĳkt met meer nieuw bloed een einde te komen. Mascolzoon Co-Op Bosside Massey kreeg met 19 dochters voor het eerst een inlands gerealiseerde fokwaarde achter zĳn naam. Met die prille index scoort Massey een plus van 13 NVI. Een gelĳkaardige winst is ook te zien achter de naam van Charlesdale Superstition (v. Boliver). Superstition verdiende al vroeg de stiervaderstatus en maakt nu een opvallende sprong vooruit met een fokwaarde voor levensduur van 1012 dagen. l

V E E T E E LT

01_InterbullDec1/2_ZB.indd 37

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 3

06-12-13 13:11

Z WA RT B O N T

I N T E R N A T I O N A A L

Observer maakt come-back, Shamrock debuteert verdienstelĳk

Planetzonen in de lift De koefamilie van Sunny Boy, de Skalsummer Pietjefamilie, brengt deze indexdraai zowel goed als slecht nieuws. Waar in Nederland productietopper Blitz een steek laat vallen, is zĳn Britse bloedverwant Pello juist bezig aan een opmars.

V E E T E E LT

DECEMBER

03_InterbullDec1/2_ZB-INT.indd 38

1/2

Golden Dreams koploper voor exterieur

+1126 +2141 +1811 +1431 +1993 +1089 +486 +1581 +1274 +633 +456 +1236 +617 +786 +320 +1134 +1255 +274 +1316 +1955

kg vet kg eiwit

% eiwit

% vet

–0,13 –0,15 –0,40 –0,23 –0,60 +0,00 +0,25 –0,21 –0,31 –0,29 –0,18 +0,12 –0,29 –0,08 +0,10 –0,05 –0,01 +0,23 –0,08 –0,45

+0,11 –0,08 –0,20 –0,17 –0,29 +0,04 +0,19 –0,12 –0,08 –0,10 –0,12 +0,05 –0,09 –0,12 +0,01 –0,03 +0,17 +0,29 –0,24 –0,30

+36 +77 +38 +39 +25 +47 +43 +48 +25 +2 +4 +65 +1 +27 +22 +44 +53 +31 +49 +38

+49 +65 +42 +33 +39 +41 +33 +43 +36 +13 +5 +47 +13 +16 +12 +36 +59 +34 +22 +37

Inet

+12 +51 +38 –11 –8 –9 +7 –35 –3 n +17 n +68 +26 –3 +18 n +9 +7 +0

exterieur

. uiergez .h. vruchtb . geboort eg. frame uier benen totaal

gebruikskenmerken

dgn. lvd

+308 +295 +287 +284 +279 +273 +257 +254 +250 +250 +249 +248 +245 +243 +242 +241 +240 +239 +239 +238

kg melk

72 65 71 80 75 70 65 65 68 73 62 62 66 69 68 70 62 72 68 74

NVI

GGI/AWE Heemskerk Alta CRI CRI Heemskerk Veecom/Sem. Heemskerk WWS WWS Heemskerk K&L/AWE WWS Veecom/Sem. Alta K&L/AWE K&L/AWE GGI/AWE Heemskerk Heemskerk

(+/–)

. betr.

naam

Guarini Goldwyn x O Man Ballycairn Oman Pello O Man x Goldwyn Sully Alta Meteor Planet x Shottle Badger-Bluff Fanny Freddie O Man x Die-Hard Co-Op O-Style Oman Just O Man x Teamster Morningview Levi Buckeye x O Man Pirolo Goldw. Wyman Goldwyn x O Man Larcrest Cancun Planet x Shottle De-Su 521 Bookem Planet x Ramos Ronelee Gold Digger Goldwyn x Outside DM Ramos Memolo Ramos x Ford Tirsvad Goldwyn Grafit Goldwyn x O Man Ensenada Jeeves Paul Jeeves x Shottle Go-Farm Pitbull rf Mr Burns x Mr Sam Beyercrest Alta Reliant Ramos x Mtoto D Mason Mascol x O Man VH Tirsvad Stol Joc Strong Stol Joc x O Man Mavid Mascol x Eminenz Larcrest Classic Alton x Outside De-Su Gillespy by Bolton x Shottle

Britse Pello op volle kracht vooruit

productie

eig./imp

De Planetzonen maakten tĳdens de vorige draai het nieuws en laten ook deze laatste publicatie van 2013 van zich horen. Van de veertig zonen die in augustus uitkwamen met een dochtergeteste fokwaarde, weten er 33 te klimmen of gelĳk te blĳven. Gemiddeld scoren de Planettelgen een ruime plas melk (+1346) met lage gehalten (–0,21% vet, –0,14% eiwit), fraaie uiers (110) en voldoende goed beenwerk (104). De hoogste Planetzoon prĳkt in de omgerekende NVI-lĳst op plaats drie. Sully Alta Meteor voegt bĳna vierhonderd dochters toe aan zĳn index en dat levert hem +38 punten NVI op. Hĳ stamt uit de voormalige nummer-1-indexkoe van Amerika: Sully Shottle May. De-Su 521 Bookem doet vooral goede zaken in thuisland Amerika. Hĳ verbeterde zĳn TPI-index en is met een stand van 2257 TPI de tweede stier van het land, achter Coyne-Farms Dorcy. Interessant is ook de come-back van die andere Planetzoon uit de De-Sustal: De-Su Observer. Na zĳn vrĳe val in de indexdraai van augustus herstelt hĳ een deel van de schade door een winst van 41 punten TPI. Minder fortuinlĳk verging het deze draai Larcrest

Meteor op stoom

Cancun. De zoon van de glorieuze stiermoeder Cosmopolitan is van alle Planetzonen de grootste verliezer (–35 NVI). Vooral op de onderdelen uier (–3) en vruchtbaarheid (–4) moet hĳ terrein prĳsgeven. Tussen het tiental nieuwe Planetzonen valt de naam van Ladys Manor Shamrock op. Als genoomstier was hĳ al eens de hoogste stier wereldwĳd, hĳ scoorde ooit bĳna 2500 GTPI. Zĳn eerste dochtergeteste fokwaarde brengt hem minder hoog (2227 TPI), maar dat is wel voldoende voor een plek in de top tien. Shamrock stamt uit de bekende fokkoe Ladys Manor Ruby D Shawn (v. Shottle). Zĳn volle zus was eerder ook de nummer-1-koe voor GTPI. Eigenaar WWS doet deze draai meer goede zaken: Ronelee Gold Digger – een Goldwyn uit de bekende fokkoe Ronelee Out-

m.vade

oldwynzoon Guarine handhaaft zich als leider in de naar NVI omgerekende internationale indexlĳst. Voor het eerst is zĳn fokwaarde deels gebaseerd op informatie van fokstierdochters, een kleine veertig in totaal. Zĳ tillen de fokwaarden voor levensduur verder omhoog. Ook in Duitsland blĳft de allrounder de baas, daar leidt hĳ in het klassement met 149 RZG. De Duitse hoogvlieger voelt inmiddels wel de hete adem in zĳn nek van de Brit Ballycairn Oman Pello. De O Manzoon uit de Skalsumer Pietjefamilie weet maar liefst 51 punten NVI te klimmen. Met een Inet van +430 vererft hĳ veruit de hoogste productie van het veld.

vader x

+290 +430 +239 +208 +190 +276 +245 +273 +197 +50 +20 +341 +49 +116 +99 +243 +374 +230 +178 +210

+602 110 +471 107 +744 104 +829 105 +821 107 +554 108 +468 106 +502 105 +542 104 +609 110 +626 109 +204 105 +544 110 +223 107 +610 109 +614 107 +368 107 +402 106 +656 108 +575 108

104 103 100 105 104 107 99 97 95 104 103 105 106 103 106 101 98 102 101 95

105 109 107 107 104 110 110 95 105 112 100 107 98 99 103 107 104 108 94 97

103 105 102 104 106 106 109 104 105 104 109 112 101 113 107 98 103 100 104 108

113 105 115 109 108 104 111 112 113 112 114 107 110 112 104 104 107 104 111 113

102 104 105 105 104 105 107 106 108 104 107 103 107 111 106 106 103 109 102 105

109 106 111 109 109 107 113 111 113 110 114 110 109 117 108 104 106 106 109 113

vervolg tabel op volgende pagina

2013

06-12-13 09:48

–0,37 –0,45 –0,28 –0,26 –0,54 +0,00 –0,06 +0,14 –0,21 +0,28 –0,33 +0,27 –0,30 +0,01 +0,10 –0,20 +0,02 +0,04 +0,04 –0,34 +0,06 –0,14 –0,26 –0,08 –0,33 –0,13 +0,07 –0,25 +0,02 –0,29 –0,13 –0,14 –0,27 –0,15 –0,27 –0,18 –0,15 +0,27 +0,02 +0,16 +0,49 +0,05 –0,20 –0,16 –0,36 –0,26 –0,04 –0,42 +0,06 –0,57 –0,36 +0,23 –0,05 –0,32 +0,03 +0,16 –0,37 +0,04 –0,08

+226 +145 +279 +202 +127 +125 +239 +20 +189 +343 +147 +201 +240 +41 +205 +234 +371 +123 +308 +132 +102 +142 +154 +106 +227 +188 +131 +192 +194 +301 +106 +111 +280 +207 +177 +150 +336 +131 +117 +132 +313 +80 +281 +90 +30 +204 +163 +305 +157 +72 +258 +226 +148 –36 +144 +100 +24 +43 +104

+664 108 +560 107 +538 107 +377 102 +548 103 +398 107 +682 106 +335 108 +514 103 +461 102 +275 106 +607 109 +488 103 +600 107 +438 108 +482 100 +370 101 +596 106 +173 106 +521 110 +369 107 +532 106 +425 102 +372 105 +395 106 +576 103 +650 107 +542 107 +408 105 +499 105 +354 101 +500 104 +205 101 +358 107 +721 107 +221 105 +348 103 +346 108 +72 107 +429 104 +435 102 +477 106 +372 103 +428 104 +593 109 +357 104 +352 103 +122 101 +462 108 +427 106 +463 — +211 104 +307 101 +434 109 +242 105 +437 104 +252 108 +446 102 +108 103

kg vet kg eiwit

% eiwit

kg melk

+1459 +1225 +1855 +1163 +1610 +696 +1340 +139 +1032 +1144 +1156 +805 +1611 +443 +762 +1390 +1706 +554 +1369 +1276 +323 +918 +877 +556 +1583 +1004 +505 +1056 +1009 +2107 +872 +1067 +1762 +627 +1190 +877 +1358 +162 +753 +200 +676 +385 +1629 +398 +797 +1057 +771 +1802 +330 +1436 +1647 +641 +888 +212 +518 +251 +654 +79 +773

% vet

(+/–)

+237 +5 +237 –26 +236 +6 +235 +11 +234 +117 +234 –15 +231 –15 +231 +9 +228 +0 +227 –1 +227 +18 +226 +14 +224 –7 +224 –23 +223 +3 +222 –10 +221 +0 +221 +0 +220 –18 +219 –3 +219 –8 +217 +1 +215 +32 +215 –3 +214 –15 +212 +1 +211 –20 +210 –22 +209 +1 +208 –13 +208 +3 +206 n +204 +46 +202 –3 +202 –22 +200 +4 +198 –13 +193 +1 +191 +6 +190 –13 +187 +36 +183 +16 +182 +1 +182 –4 +180 –5 +179 –1 +179 +27 +177 +68 +177 –10 +172 –26 +171 +10 +171 –12 +171 +10 +169 +12 +163 +2 +160 +6 +160 +3 +158 +1 +140 –1

Inet

76 71 64 70 59 61 65 69 68 66 65 75 73 81 70 65 65 79 65 65 70 67 74 68 65 76 72 81 63 66 64 59 64 73 76 63 68 65 69 65 59 66 65 67 71 69 62 64 65 77 54 63 73 81 68 74 70 83 81

–0,08 –0,11 –0,20 –0,04 –0,28 –0,09 –0,14 –0,09 –0,03 +0,03 –0,13 –0,10 –0,16 –0,15 +0,01 –0,11 –0,08 –0,03 –0,05 –0,21 +0,03 –0,10 +0,00 –0,02 –0,16 –0,05 +0,00 –0,01 –0,10 –0,26 –0,16 –0,24 –0,16 +0,20 –0,11 –0,05 +0,10 +0,10 –0,14 +0,13 +0,14 –0,05 –0,12 +0,06 –0,19 +0,02 –0,03 –0,06 +0,16 –0,30 –0,11 +0,07 –0,12 –0,06 +0,04 +0,03 –0,13 +0,04 –0,14

+27 +10 +52 +26 +16 +30 +52 +18 +25 +76 +19 +59 +40 +20 +42 +41 +76 +27 +63 +23 +19 +27 +14 +17 +36 +31 +28 +22 +45 +61 +26 +33 +49 +14 +26 +21 +44 +30 +34 +22 +72 +21 +50 +3 +2 +21 +30 +36 +19 +7 +35 +48 +34 –18 +25 +24 –5 +7 +26

+42 +32 +44 +36 +28 +16 +33 –3 +33 +42 +28 +19 +40 +2 +27 +37 +51 +16 +42 +24 +14 +22 +30 +17 +39 +30 +17 +35 +25 +46 +15 +14 +45 +39 +31 +26 +56 +14 +13 +18 +35 +9 +44 +19 +10 +38 +24 +56 +25 +20 +46 +28 +20 +2 +21 +11 +11 +6 +14

exterieur

dgn. lvd . uiergez .h. vruchtb . geboort eg. frame uier benen totaal

Voladi Man O Man x Hershel K&L/AWE Wa-Del Surefire Ramos x O Man CRI BG E.T.Shottle Shottle x Jocko Total Gunnar Goldwyn x Ford GGI/AWE De-Su 527 Spur Planet x Shottle WWS Lot-O-Rok Jeeves Deuce Jeeves x Goldwyn WWS Beery-Val Bolton Abram Bolton x O Man WWS Heavenly Golden Dreams Goldwyn x Durham Veecom/Sem. Regancrest-PJ Tabber O Man x Boliver Heemskerk Cogent Twist Shottle x Major Cog./Sam. Lake-Effect Alta Caliber Goldwyn x Shottle Alta Mel-Crest Alta Razor Baxter x Goldwyn Alta De-Su Observer Planet x O Man WWS Crackholm Fever Goldwyn x Blitz Semex Coppertop Doberman Shottle x Granger Heemskerk O-Man End-Story O Man x Jocko Veecom/Sem. Roylane Socra Robust Socrates x O Man WWS Mr Regelcreek Shot Al Shottle x Goldwyn WWS VH Tirsvad Goldwyn Goose Goldwyn x Shottle K&L/AWE Sala Shottle Parocas Shottle x Britt Veecom/Sem. Lirr Drew Dempsey Goldwyn x Derry WWS Ronelee Boliver Dashawn Boliver x Outside WWS Heidenskipster Goldday Goldwyn x O Man GGI/AWE Cordes-Maid Stonewall Shottle x Durham Heemskerk Zani Bolton Mascalese Bolton x O Man Veecom/Sem. Gen-I-Beq Brawler Altabaxter x Shottle Semex D Sol by Shottle x T Funkis K&L/AWE Dansire Oman Justi Ole O Man x Jocko K&L/AWE Va-Early-Dawn Sudan Jammer x Sailor CRI De-Su Alta Goalman by Bolton x O Man Alta Bertaiola Mincio Bolton x Boss Iron Veecom/Sem. Ladys-Manor Pl Shamrock Planet x Shottle WWS Fustead Jetstream Soto Jetstream x Shottle Heemskerk Omatido O Man x Aaron GGI/AWE Leko Laudan x Jocko GGI/AWE Comedien Goldwyn x O Man K&L/AWE De-Su Authority Stol Joc x O Man Semex Sabbiona Goldfarm Goldwyn x Storm Veecom/Sem. Goldboy Goldwyn x Ford GGI/AWE VH Mascol Tubbetorp Mando Mascol x Novalis K&L/AWE Sherdon Irrestitable Maestro x Zelati II Heemskerk Valleyville Musketeer Bonair x Goldwyn Semex Freurehaven Niagara Bolton x Goldwyn Total Nog Mato Mascol x Laudan GGI/AWE Boheme Sho Shottle x Jesther K&L/AWE Regan-ALH Diplomat rf Mr Burns x O Man Semex Cypripede Bolton x Shottle Gen.Dif. Broeks Elburn rf Mr Burns x O Man GGI/AWE All Ven Torrer O Man x Boss Iron Veecom/Sem. Wabash-Way Explode Bolton x Shottle Total Duga Isy Stol Joc x Shottle K&L/AWE Berix Mcol Mascol x Lancelot K&L/AWE Gillette Windbrook FBI x Blitz Semex R-E-W Seaver Goldwyn x Durham Semex Genervations Lobo Goldwyn x Durham Total Galastar Bluesky Shottle x Jocko Heemskerk Gillette Jungle by FBI x Durham Semex KHW Elm-Park Acme rf Talent x Durham WWS Comestar Lauthority Goldwyn x Igniter Semex

betr. NVI

eig./imp .

vader x m.vade r

naam

gebruikskenmerken

productie

Interbull-fokwaarden december 2013, buitenlandse stieren (n = nieuw)

101 102 96 104 96 106 101 100 103 98 102 95 95 102 98 101 97 102 97 98 102 99 104 105 96 98 106 102 100 97 100 97 103 99 97 103 95 98 102 105 99 101 95 103 97 101 97 97 101 98 91 96 93 100 103 97 102 99 97

104 99 100 104 106 98 100 102 102 100 102 105 108 100 104 100 107 105 106 97 100 100 107 104 100 101 106 105 99 99 98 105 101 104 106 114 102 106 100 108 99 99 95 106 94 100 94 98 103 98 102 99 99 97 106 90 101 102 94

106 108 104 104 107 106 104 110 107 108 106 107 105 109 103 110 100 104 103 106 109 104 112 107 113 104 99 105 107 103 105 102 115 99 99 105 106 106 108 97 100 110 106 100 105 105 107 109 105 112 103 102 107 107 106 107 105 107 109

106 109 110 114 116 107 110 120 110 106 113 110 115 112 112 110 107 111 111 109 113 111 113 110 114 111 104 106 107 108 120 114 111 107 104 108 108 112 111 104 104 110 109 106 111 106 112 108 105 115 110 106 111 115 106 110 111 113 113

102 106 102 103 109 108 101 108 106 105 106 102 104 106 102 106 104 103 102 106 105 105 105 105 104 104 101 103 107 102 105 105 102 104 103 105 102 103 105 105 102 107 102 107 104 105 105 106 102 102 105 106 110 104 102 105 102 105 104

107 111 108 111 116 110 108 119 111 109 112 109 112 113 109 112 106 109 108 110 113 110 114 111 115 110 102 107 110 107 116 111 113 105 103 109 108 110 112 103 103 113 108 106 110 107 112 111 106 114 109 107 113 113 107 111 109 112 113

Uitgelicht – Guarini verstevigt koppositie door extra levensduur. – Productietopper Pello wint vĳf punten uiergezondheid. – Cancun verliest punten voor vruchtbaarheid. – Ronelee Gold Digger hoogste nieuwkomer. – Shamrock met dochters wel omhoog, niet exceptioneel.

side Dabble – debuteert verdienstelĳk, terwĳl Ensenada Jeeves Paul (v. Jeeves) zĳn cĳfers opschroeft naar fokstierstatus.

Italiaanse showallure De Boltonzonen doen deze draai minder goede zaken. Van de 42 zonen zĳn er 28 die op NVI-niveau moeten inleveren. Eén van hen is de Italiaanse vererver Zani Bolton Mascalese (–15). In zĳn thuisland zit hĳ als koploper van het PFT-klassement echter nog altĳd stevig in het zadel. De Boltonzoon is dit jaar de meestgebruikte stier van Italië dankzĳ een torenhoge productievererving en hoog exterieur (115). De Italianen doen het sowieso goed als het aankomt op exterieur. Ze zĳn hofleverancier in de top tien met hoogste exterieurstieren. Aan de leiding gaat daarin Heavenly Golden Dreams. De Goldwynzoon is een volle broer van de Amerikaan Atwood en stamt daarmee uit de 92 puntenkoe MD Delight Durham Atlee. Hĳ laat het hart van de exterieurliefhebber sneller kloppen (+119 totaal exterieur). Dat geldt ook voor zĳn landgenoot Go Farm Pitbull (v. Mr Burns), die nu 117 totaal exterieur scoort en deze draai 26 punten NVI wint. Van het zuiden van Europa naar het noorden, waar de Deense Tirsvad Stol Joc Strong van zich doet spreken. De Deen vererft veel melk (+ 1255) én dikke melk (+0,17% eiwit) en heeft via zĳn stamboom een Nederlands tintje: de moeder van Strong is Tir-An Oman Genève, een kleindochter van de bekende Nederlandse stiermoeder Grietje 80. Hollandse invloed is ook herkenbaar in de Duitse roodfactordrager Elburn. De Mr Burnszoon staat op de derde plaats in de Duitse indexlĳst met een RZG van 142. Zĳn moeder is de volle zus van Snowman en een dochter van de Nederlandse Brook MBM Elsa. De Franse Stol Joczoon Duga Isy stĳgt naar 174 ISU en bezet daarmee de top drie van het klassement. In Canada zĳn Goldwyn en O Man nog altĳd belangrĳke stiervaders in de top 100 LPI. Wel neemt Baxter nu de meeste zonen voor zĳn rekening. l

V E E T E E LT

03_InterbullDec1/2_ZB-INT.indd 39

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 3

06-12-13 09:48

N E D E R L A N D

E N

V L A A N D E R E N

R O O D B O N T

Camion blĳft koploper, Asterix en Red Torpedo stĳgen in tweede draai

Hoofdrol voor Lawn Boy De decemberdraai kent geen sensationele stĳgers of drastische dalers, maar stabiliteit is troef. Outcross nieuwkomers zĳn er via de hoornloze stiervader Lawn Boy wel. En in de genoomlĳst is de grens van 300 NVI geslecht.

ie snel de nieuwe roodbontlĳst overziet om vast te stellen of een stier vanwege een forse daling beter niet gebruikt had kunnen worden, zal tevreden zĳn. Ook een blik langs grote stĳgers levert geen spĳt op. Nee, de decemberdraai kenmerkt zich binnen de roodbontverervers door stabiliteit. Camion van de Peul, die tĳdens de vorige draai op nummer één binnenkwam, houdt deze positie bĳvoorbeeld eenvoudig vast. Met meer dochterinformatie worden zĳn fokwaarden wel fĳngeslepen, waardoor hĳ iets melk verliest (nu +450 kg), maar stĳgt voor eiwit (nu +0,05%). Camion ontpopt zich echter met 114 (plus 2) vooral als beenwerkspecialist, maar heeft in 90 melksnelheid wel een duidelĳk aandachtspunt. Ook debutant tĳdens de vorige draai Red Torpedo doet goede zaken. De outcross Blitzzoon liet tussen deze twee draaien door ook nog met succes een dochtergroep zien tĳdens de open dag van KI Kampen. Nu stĳgt hĳ 25 punten NVI door winst te boeken voor gehalten, levensduur en beenwerk.

moeten worden, dan ging die titel dit keer zonder twĳfel naar Aggravation Lawn Boy. De Amerikaanse Bacculumzoon kreeg vĳf jaar geleden vooral kansen als stiervader vanwege zĳn hoornloosheid. Maar inmiddels blĳkt hĳ veel meer te kunnen dan het politiek beladen kenmerk doorgeven. De twee hoogste nieuwkomers van deze draai zĳn namelĳk Lawn Boyzonen, maar beide zĳn helaas wel gehoornd. De hoogste debutant, Lowlands Bolero, staat nog in de wachtstal van CRV en zal de komende periode nog niet beschikbaar zĳn. Die status krĳgt Tackleberry van eigenaar KI Samen al wel en gezien zĳn eiwitververving van +0,15 procent onderscheidt hĳ zich positief ten opzichte van veel van zĳn halfbroers. Ook op secundair gebied scoort de Lawn Boyzoon, gefokt door Arjan van Hest uit Moergestel, goed en met Goldstar en Ronald aan moederzĳde is hĳ ook nog eens outcross. Zĳn exterieurfokwaarde van 106 op basis van zestien dochters vraagt wel om de nodige voorzichtigheid. Een hogere betrouwbaarheid hebben de fokwaarden van Fasna Asterix (v. Lawn Boy) vanwege inmiddels 124 ingeschreven dochters al wel. In zĳn tweede draai plust de als genoomstier veelbenutte

Ook invloedrĳk mét hoorns Wanneer er uit de roodbontstieren een ‘man of the match’ uitgeroepen zou

Inet

dgn. lvd . uiergez .h. vruchtb . geboort eg. frame robuusth . uier benen bespieri ng totaal

+56 +19 +28 +29 +56 +25 +9 +22 +29 +23 +8 +27 +10 +18 +17 +10 +29 +25 +27 +29

+215 +192 +225 +122 +162 +138 +95 +76 +165 +176

+502 104 +423 103 +257 103 +150 95 +89 102 –7 97 +409 105 +365 105 +525 99 +316 100

+114 +471 +784 +265 +560 +482 +578 +380 +778 +948

+0,84 +0,11 +0,31 –0,04 +0,06 –0,21 –0,24 +0,00 –0,08 –0,22

+0,25 +0,19 –0,05 +0,20 +0,04 +0,15 –0,05 –0,06 –0,05 –0,08

99 99 95 102 97 100 97 99 93 99

103 106 100 100 95 104 92 96 99 99

101 103 101 102 102 101 102 103 104 103

— 99 97 — 101 97 99 101 100 100

109 108 103 112 103 108 107 104 103 101

106 106 109 107 112 108 101 103 105 103

98 106 97 106 98 104 99 109 101 106 102 107 100 104 103 105 101 105 98 102

GES-fokwaarden dec. 2013 van in Nederland en Duitsland geteste mrĳ-stieren (n = nieuw)

V E E T E E LT

02_InterbullDec1/2_RB.indd 40

DECEMBER

1/2

Tackleberry debuteert met +0,15% eiwit

exterieur

kg vet kg eiwit

+10 +1 +19 +37 +6 +3 –7 +13 –21 n

% eiwit

+223 +195 +159 +141 +135 +122 +121 +115 +109 +108

kg melk

82 75 84 68 88 75 75 74 72 65

NVI (+/–)

CRV/GGI CRV CRV GGI CRV CRV CRV Kampen Samen CRV

betr.

. eig./imp

Baltimore Buster x Door Remco Matthijs x Manuel 183 Meervelder Markus Marnuel x Herbert Malborix Matthijs x Buster Menno Manuel 253 x Karel Dos 4 Manuel 214 x Parole Ewald Matthijs x Guido Karel 200 Albert J x T Ajax Meervelder Albert Mark 44 x Meldober Carlo Matthijs x Parole

% vet

r m.vade vader x

naam

gebruikskenmerken

productie

Forse winst voor de hoornloze Asterix

Red Torpedo plust 25 NVI in tweede draai

stiervader Asterix twee punten voor frame, vier voor robuustheid en twee voor benen en juist op die punten kon de uiervererver nog wat verbetering gebruiken. De pinkenstier met vlakke gehaltevererving is bovendien wel hoornloos en maakt goede kans de stierenkaart van CRV te mogen verrĳken. Het mrĳ-segment krĳgt versterking van nieuwkomer Carlo (v. Mathĳs), die met name opvalt door zĳn ruime melkvererving (+948 kg) met allround exterieur.

2013

06-12-13 11:59

kg vet kg eiwit Inet

dgn. lvd . uiergez .h. vruchtb . geboort eg. frame robuusth . uier benen totaal

–8 –4 –4 –5 +48 +6 –11 n +7 +16 –3 +10 –13 +5 +2 –2 +4 +20 –1 –10 +12 +2 +25 +16 +10 +5 +3 +5 –2 +14 +1 +18 –11 +6 –1 –7 –9 +1 +1 –18 +3 –16 –25

+450 +879 +836 +711 +1265 +391 +335 +527 +215 +790 +87 +1094 +888 +579 +1643 +701 +287 +680 +873 +936 +319 +1082 +633 +438 +379 +144 +593 +1825 +640 +478 +443 +999 +46 +996 +572 +823 +2046 +538 +39 +358 +313 +822 +1052

+0,11 –0,35 +0,04 +0,02 –0,56 –0,23 –0,08 +0,01 +0,03 –0,08 +0,11 –0,25 +0,10 –0,09 –0,76 –0,25 +0,36 –0,03 +0,10 –0,63 +0,32 –0,73 –0,02 –0,15 +0,07 +0,49 –0,40 –0,76 –0,68 +0,04 –0,11 –0,12 +0,18 –0,06 –0,02 –0,34 –0,66 –0,25 +0,46 –0,08 +0,26 –0,48 –0,54

+0,05 +0,01 +0,21 +0,02 –0,17 –0,20 +0,15 +0,15 +0,06 –0,01 +0,09 –0,17 +0,13 +0,03 –0,19 +0,16 +0,16 –0,01 +0,04 +0,00 +0,23 –0,17 –0,02 +0,03 +0,20 +0,09 +0,04 –0,37 –0,08 –0,15 –0,10 +0,07 +0,04 –0,01 +0,07 –0,11 –0,20 +0,17 +0,27 +0,03 +0,11 –0,02 –0,08

+29 +20 +10 +32 +41 +47 +34 +27 +8 +30 –1 –2 +9 +24 +25 +31 +12 +12 +29 +27 +12 +10 +28 +24 +49 +42 +19 +23 +4 +40 +11 +38 +41 +23 +28 +23 +48 +34 –11 +33 +40 +29 –14 +23 +27 +21 +8 +18 +23 +29 +44 +12 –6 +24 +11 +30 –27 +16 +25 +5 +11 +8 +35 +41 +16 +5 +40 +34 +24 +26 +9 +20 +29 +53 +4 +33 +37 +22 +10 +15 +35 +20 –3 +27 +1 +30

+150 +156 +300 +188 +130 –24 +130 +194 +80 +175 +74 +149 +291 +139 +160 +193 +197 +156 +249 +113 +223 +52 +145 +94 +184 +152 +89 +119 +1 +66 +51 +252 +59 +228 +166 +95 +267 +158 +190 +86 +168 +104 +121

+571 105 +566 106 +351 100 +589 104 +559 104 +832 105 +490 104 +476 105 +590 98 +573 101 +621 103 +398 102 +433 101 +454 102 +710 99 +515 104 +606 103 +237 104 +193 103 +562 104 +422 103 +765 103 +365 103 +549 101 +328 104 +177 107 +399 100 +567 100 +565 104 +252 105 +396 106 +361 99 +122 104 +224 103 +331 101 +324 102 +444 96 +419 100 +450 101 +465 103 +160 102 +177 102 +339 100

100 108 102 103 90 101 98 111 98 102 105 100 99 106 101 112 98 104 96 110 105 103 97 99 98 108 99 97 101 99 93 102 98 101 100 105 101 103 96 107 95 105 99 107 96 100 103 107 96 101 99 104 99 109 99 107 96 104 97 106 92 102 97 100 98 102 100 104 92 102 101 104 88 103 97 105 95 106 98 104 99 107 99 100 92 98

103 107 102 97 104 105 103 102 113 100 96 106 101 106 105 107 101 98 109 101 107 99 111 100 106 104 106 107 105 103 99 107 108 105 107 106 106 108 101 101 103 107 105

103 107 104 100 105 102 104 102 109 104 98 107 102 106 — 108 105 — 108 — 105 102 109 100 102 106 107 101 102 105 101 105 104 104 108 — 105 107 104 101 99 105 104

107 103 107 108 111 109 110 107 113 113 105 115 108 110 103 110 104 108 104 111 106 112 109 103 111 107 110 107 111 111 110 105 107 103 110 109 106 108 102 108 108 105 103

114 108 116 104 106 108 106 103 112 105 106 107 102 107 109 108 106 110 106 104 106 101 108 108 102 105 108 106 108 108 113 105 111 104 106 103 111 105 110 102 102 107 113

110 107 111 105 110 110 109 106 116 109 104 113 106 110 107 111 105 108 108 108 108 107 112 105 109 107 111 108 111 110 110 107 111 105 111 108 110 109 105 105 106 108 108

Dakker x Fidelity Dakker x Fidelity Arroyo x Lawn Boy Dakker x Super Arroyo x Kylian Jackpot x Fiction Maicon x Impuls Stellando x Everspen Camion x Fiction Award x Kylian

CRV CRV CRV CRV CRV CRV CRV CRV CRV CRV

56 56 60 56 60 56 56 56 59 59

+305 +292 +287 +286 +283 +278 +269 +268 +267 +267

n n +26 –6 +10 n n n n –17

+1770 +1668 +1149 +1676 +799 +1381 +560 +247 +1413 +707

–0,09 –0,09 –0,42 –0,32 –0,10 –0,08 –0,11 +0,69 –0,41 +0,17

–0,03 +0,08 –0,09 –0,09 +0,14 +0,05 +0,11 +0,40 –0,08 +0,03

+72 +60 +67 +66 +15 +33 +46 +51 +28 +40 +55 +53 +16 +29 +65 +40 +27 +43 +46 +27

+405 +427 +164 +306 +238 +345 +163 +336 +232 +215

+609 107 +476 105 +745 106 +621 104 +628 104 +645 103 +579 108 +702 104 +567 105 +716 106

97 109 98 110 101 107 103 108 101 100 99 107 104 104 99 106 101 107 98 105

102 103 111 106 111 102 104 101 106 107

101 102 110 102 111 105 106 104 103 107

110 107 115 112 111 109 111 106 106 109

106 108 107 103 110 107 107 107 110 110

108 108 115 110 114 109 110 107 109 111

kg melk

+262 +223 +217 +203 +203 +201 +199 +198 +198 +197 +195 +193 +191 +191 +190 +186 +185 +180 +178 +177 +175 +174 +173 +173 +167 +167 +166 +164 +164 +163 +161 +148 +148 +147 +147 +147 +145 +145 +141 +135 +134 +122 +121

NVI (+/–)

84 86 98 93 74 92 83 64 91 84 98 81 85 82 91 93 90 84 84 80 86 96 78 91 94 82 87 82 92 74 89 85 96 91 97 76 88 71 99 93 92 79 97

betr.

% eiwit

genoomstieren Bronkhorster Dapper Schreur Milton Delta Colorado Texel Beauty Debutant Delta Valentino Groenibo Mystic Delta Megamix Delta Meteor Elagaaster Maxx Delta Haka

% vet

Camion van de Peul Fender x Goldwyn HJR Windstar Spencer x O Man Delta Fidelity Kian x Lightning Topspeed Kodak Kevin x Stadel Lowlands Bolero by (gn) Lawn Boy x Stadel Carmano Cadon x Lay-Out Cherokee van de Peul Fender x Goldwyn Tackleberry Lawn Boy x Goldstar Jotan Jordan x Durham Fasna Asterix P Lawn Boy x Canvas Heihoeve Arnold Lightning x Farm Rens Alta Timon Talent x Faber Lowlands Redman Fiction x TS Gogo Stouwdamshof Akron Manitas x Stadel Malvoy Marmax x Celsius Talentino Talent x Kian Lowlands Klimmer Taco x Pablo RH Kiska (i) Kian x Ronald Lowlands Franklin Mr Burns x Taco Tableau (i) Talent x Faber J&G Malando TS Gogo x Kian Aggravation Lawn Boy P Bacculum x Manfred Red Torpedo Blitz x Lichtblick Lowlands Fender TS Gogo x Lightning Beukenhof 346 Ideal Talent x Lightning Red Mystery Misty x Ronald JU Stefan Canvas x Lightning J&G Timeless Canvas x Domino Lowlands Lambiek Talent x Kibo Donatelli Dominator x Sept. Storm Maniac van de Peul Royalist x Kian Red Wing Mr Burns x Kian DCH Almighty Pericles x Lightning Jerudo Jerom x Rudolph Apina Curtis Kian x Lentini Crackholm Secure (i) Mr Burns x Goldwyn Lowlands Standard Jasper x TS Gogo Groenibo 73 Zander Mr Burns x Classic Kian Andries x Sunny Boy Aalshorst Pleasure Talent x Merton Beverlake Loustar Goldstar x Sparta Peeldijker Burnstyn Mr Burns x Rubens Van de Peul Kylian Kian x Lightning

exterieur

CRV CRV CRV CRV CRV GGI/AWE CRV Samen WWS CRV CRV Alta CRV CRV CRV Kampen CRV GGI/AWE CRV GGI/AWE Samen WWS Kampen CRV CRV Samen CRV Samen CRV GGI/AWE CRV Kampen CRV GGI CRV AI Total CRV Toekomst CRV Kampen Samen Samen CRV

eig./imp .

vader x m.vade r

naam

gebruikskenmerken

productie

Boven: GES-fokwaarden december 2013 van roodbontstieren op basis van Nederlandse en Vlaamse dochters, indien vermeld deels op basis van buitenlandse dochters (i) (n = nieuw, gn = genoomgeteste stier met voor het eerst dochterinformatie) (in de fokwaarden voor CRVen Kampen-stieren is ook genoominformatie verwerkt) Onder: GES-genoomfokwaarden december 2013 gebaseerd op voorouder- en genoominformatie

Uitgelicht – Camion blĳft stevig op kop en verbetert zĳn beenvererving. – Lawn Boyzonen Bolero en Tackleberry hoogste debutanten. – Mrĳ heeft er met Mathĳszoon Carlo een melkvererver bĳ. – Duitse Carmano boekt weer winst en dringt top 10 binnen. – Nieuwe genoomstier Bronkhorster Dapper over de 300 NVI.

Van de nieuwkomers terug naar de gevestigde orde, waarbĳ de stabiele Fidelity inmiddels 18.000 dochters aan de melk heeft. Ook Kodak en Jotan hebben inmiddels circa 1000 dochters aan de melk, maar leveren beide een punt exterieur in en komen respectievelĳk op 105 en 116 voor totaal exterieur. Intussen schuift vanuit de categorie importstieren met Nederlandse dochters de Duitse Carmano de top tien in. Ondanks een lage gehaltevererving weet de Cadonzoon zich sterk met zĳn hoge levensduurfokwaarde (832 dagen), zĳn goede secundaire kenmerken (105 uiergezondheid en vruchtbaarheid) en 110 exterieur. Het aan de melk komen van grote aantallen fokstierdochters bekomt Aalshorst Pleasure minder goed. De Talentzoon verliest op basis van 1500 dochters twee punten exterieur. Ook Burnstyn (–16) en Redman (–13) moeten NVI-terrein prĳsgeven. Winst is er voor Timon (+10), Malando (+12) en Kiska (+20).

Nieuwe genoomstieren in top 10 Bĳ de genoomstieren vindt er een flinke verversing plaats. Maar liefst zes stieren in de top tien debuteren. Hieronder zĳn de nummers één en twee: Bronkhorster Dapper en Schreur Milton, beide het resultaat van de combinatie Dakker (v. ManO-Man) maal Fidelity. Dapper doorbreekt bĳ zĳn debuut zelfs de magische grens van 300 punten NVI en heeft net als zĳn driekwartbroer een productief verervingspatroon met meer dan 400 Inet. Overigens is de eenjarige door familie Verheĳ uit Steenderen gefokte Dapper op dit moment nog niet beschikbaar. Dat geldt wel voor De Vrendt Nano, die met zĳn dertiende plek de hoogst beschikbare roodbonte genoomstier is. De door familie Lutke Willink uit Geesteren gefokte stier heeft met Foxtrot en De Vrendt Janine twee hoornloze ouders en is ook zelf hoornloos. Onder andere dus dankzĳ moedersvader en ‘man of the match’ van deze indexdraai Lawn Boy. l

V E E T E E LT

02_InterbullDec1/2_RB.indd 41

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 3

06-12-13 11:59

R O O D B O N T

I N T E R N A T I O N A A L

E N

O V E R I G E

R A S S E N

Amerikaanse brownswiss-stier Vigor hoogste stier op roodbontbasis

Malden aan de macht A

de Duitse Malden veel melk (+1615 kg) en sterk beenwerk (111), maar zĳn eiwitververving (–0,10) is minder negatief dan die van zĳn vader en zĳn halfbroers. Met 42 dochters op 28 bedrĳven is de betrouwbaarheid van zĳn fokwaarden nog wel beperkt. gebruikskenmerken

+240 +162 +221 +0 +213 +3 +208 +22 +185 –8 +170 +29 +170 –13 +167 –3 +157 +0 +151 –3 +141 –4 +133 –10 +133 +40 +127 +4 +104 –3 +55 –11

+1615 +1860 –198 +861 +2082 +1223 +966 +231 +332 +1095 +573 +713 +745 +1867 +944 –491

–0,49 –0,36 +0,47 –0,20 –0,75 –0,11 –0,25 +0,03 +0,10 +0,05 –0,22 –0,15 –0,44 –0,42 –0,44 +0,43

+28 +48 +50 +52 +26 +12 +22 +16 +22 +46 +46 +37 +22 +26 +13 –10 +23 +3 +54 +34 +8 +14 +20 +20 –3 +23 +45 +48 +5 +23 +8 –2

+543 103 +350 105 +526 107 +621 107 +387 102 +273 99 +485 106 +401 102 +503 106 +296 100 +302 109 +195 96 +421 105 +357 102 +304 98 +32 96

% eiwit

dgn. lvd . uiergez .h. vruchtb . geboort eg. frame uier benen totaal

55 71 76 66 66 65 63 81 67 69 69 73 61 71 69 76

% vet

betr. NVI

GGI/AWE WWS WWS GGI/AWE GGI/AWE Alta GGI/AWE Heemskerk GGI/AWE Heemskerk GGI/AWE Semex Semex Total Heemskerk Total

–0,10 –0,14 +0,26 –0,17 –0,28 –0,07 –0,09 –0,23 –0,11 –0,05 –0,08 –0,06 –0,04 –0,19 –0,12 +0,22

exterieur

kg vet kg eiwit Inet

Malden Malvoy x Mascol Huijben Elwood Elayo x September Storm Big Apple Talent x Regiment Laron P Lawn Boy x Shottle Levant Lawn Boy x Classic Stantons Alta Ric Mr Burns x Jordan Lasse P Lawn Boy x Classic Kamps-Hollow Arudolf Sept. Storm x Prelude Lucatoni Laurel x Talent Hylltop Presley Mr Burns x Salto Edway Elayo x September Storm Greenlea Artie Mr Burns x Regiment Bireten-Hof Blitz Kelvin Blitz x Stadel Maximo Marmax x Marshall Mr Burns Maxwell Mr Burns x Talent Apples Absolute Talent x Regiment

(+/–) kg melk

productie

eig./imp .

naam

vader x

m.vade r

ls genoomstier maakte hĳ al indruk en met zĳn dochterfokwaarden is dat niet anders. Zowel in de Duitse RZG-lĳst als in het internationale roodbontklassement op basis van NVI prĳkt Malden (Malvoy x Mascol x Stadel) op kop. Net als zĳn vader Malvoy vererft

+253 +314 +123 +103 +216 +250 +149 –28 +56 +256 +70 +123 +86 +283 +98 +22

99 93 98 98 97 100 97 104 100 97 95 99 96 92 97 89

107 106 106 95 106 101 106 110 99 100 105 106 101 88 102 96

102 104 105 103 106 111 105 102 102 109 108 109 106 105 105 108

105 105 112 112 113 108 107 110 104 105 109 110 108 106 110 119

111 110 106 104 101 105 103 108 107 104 104 108 103 101 104 107

108 108 111 109 110 111 107 109 106 108 110 112 108 105 109 117

GES-fokwaarden december 2013 roodbont internationaal (n = nieuw)

+21 –9 –30 +6

+14 +838 –165 –320

–0,19 –0,14 +0,18 –0,01

+0,09 –0,08 +0,13 +0,16

–14 +7 +4 +875 107 +26 +23 +147 +653 102 +6 +4 +38 +301 104 –15 +0 –23 +314 102

103 97 107 101 103 102 101 92

CRV MünchenGr CRV Xsires

94 86 85 84

+106 +62 +58 +45

+8 +17 +32 +5

+142 –417 –175 +403

–0,06 +0,15 +0,34 –0,10

+0,01 +0,14 +0,15 –0,07

+2 –8 +17 +10

+6 –5 +5 +9

+30 –30 +68 +55

+216 101 –103 109 +351 104 +134 106

108 109 103 108

92 96 94 90

K&L K&L K&L K&L

78 59 94 72

+123 +122 +99 +87

–6 –21 –2 –2

+372 +1476 +217 +848

–0,11 –0,42 –0,04 –0,38

+0,05 –0,08 +0,00 –0,12

+8 +17 +29 +45 +7 +8 +6 +20

+91 +245 +49 +88

+137 104 +264 108 +171 109 +199 103

105 99 103 105

94 98 94 97

K&L K&L K&L K&L

90 75 84 99

+230 +194 +176 +97

–13 –28 +19 –1

+1161 +173 +252 –441

–0,48 –0,04 –0,04 +0,32

–0,16 +0,10 –0,05 +0,11

+11 +27 +5 +14 +8 +5 +3 –8

+124 +76 +35 –20

+1058 103 +705 102 +731 109 +581 107

dgn. lvd

+276 +253 +193 +189

% eiwit

78 76 75 72

% vet

exterieur

. uiergez .h. vruchtb . geboort eg. frame robuusth . uier benen totaal

kg vet kg eiwit Inet

kg melk

betr.

CRV GGI GGI CRV

NVI (+/–)

eig./imp

r m.vade vader x

naam

brown swiss Sun-Made Vigor President x Even Huray Hussli x Siray Event Even x Vinos Kulp Gen Pronto Dally (i) Pronto x Emerald fleckvieh Vanstein Randy x Malf BFG Rurex Ruap x Rexon Imposium Regio x Romen Rumgo Rumba x Stego montbéliarde Sir Joyau d’Or x Cantadou Baxter Plumitif x Ibidem Redon Isangrin x Bois le Vin Triomphe (i) Lecuyer x Gardian Scandinavisch roodbont R David Fyn Aks x T.Bruno R Fastrup (i) Orraryd x Stadel R Bangkok (i) T Fjembe x T.Bruno Peterslund T.Bruno x Hulan

gebruikskenmerken

productie

104 102 107 106 102 95 107 107

106 105 102 105

— — — —

99 97 97 99

93 97 93 95

93 92 87 86

109 103 104 100

100 101 98 101 100 100 96 97

95 90 95 92

109 101 104 95 104 99 105 96

99 99 101 94

108 101 109 101 105 100 99 94

96 95 94 95

— — — 92

105 118 100 115 100 118 104 120

112 108 108 112 98 95 93 91

GES-fokwaarden december 2013 overige rassen (n = nieuw) indien vermeld deels op basis van buitenlandse dochters (i) (cĳfers op roodbontbasis)

V E E T E E LT

DECEMBER

04_InterbullDec1/2_RB-INT.indd 42

1/2

Malden neemt koppositie over van Elwood

De betrouwbaarheid van de fokwaarden van Laron P steeg juist flink sinds de indexdraai in augustus. Het aantal dochters van de Lawn Boyzoon verdubbelde tot 129. De extra dochters deden de fokwaarden van Laron P goed. Hĳ kreeg er 22 punten NVI en ruim vĳftig dagen levensduur bĳ. Met 208 NVI en 109 exterieur beschikt Laron P daarmee van de internationale Lawn Boyzonen voorlopig over de beste papieren, zeker nu zĳn halfbroers Levant en Lasse P iets terrein verliezen. Staan Malden en Laron P nog aan het begin van hun carrière, Tableau is al een stadium verder. Van de Talentzoon zĳn inmiddels ruim 1700 Duitse en 25 Nederlandse fokstierdochters aan de melk die ervoor zorgen dat Tableau voor het eerst in de Nederlands/Vlaamse lĳst staat.

Zoon van Apple De Amerikaanse Big Apple handhaaft zĳn positie hoog in de roodbontlĳst. De Talentzoon van de met 95 punten ingeschreven KHW Regiment Apple is niet de enige stier uit een familie die sterk scoort op keuringen. Zĳn landgenoot Mr Burns Maxwell stamt via een Talentmoeder uit Harvue Roy Frosty, die twee keer de World Dairy Expo op haar naam schreef. Een andere Amerikaanse stier, Sun-Made Vigor, doet goede zaken in de brownswisslĳst. De populaire Amerikaanse stier – hĳ was het afgelopen boekjaar veruit de meestgebruikte brownswiss-stier in Nederland met bĳna 7000 eerste inseminaties – kreeg 21 punten NVI erbĳ en komt uit op 276 NVI. Vigor is daarmee de hoogste stier van alle rassen met een fokwaarde op roodbontbasis. l

2013

05-12-13 13:32

F O K K E R I J

Nieuwe samenwerking ki-organisaties vergroot kans op hoge GTPI-stieren

Samenwerking Alta en CRV in fokprogramma’s VS Alta en CRV gaan samenwerken met hun fokprogramma’s in Noord-Amerika. De ki-organisaties hebben een overeenkomst gesloten die schaalvoordeel en vooral betere genetica moet opleveren in de steeds duurdere zoektocht naar stieren met een hoge GPTI-fokwaarde. tekst Jaap van der Knaap

‘D

oor de komst van genomic selection verandert de fokkerĳwereld razendsnel. Je moet daardoor continu alert reageren op nieuwe ontwikkelingen. CRV en Alta maken de moedige keus om te investeren in samenwerking. Beide organisaties profiteren daardoor van het schaalvoordeel dat uiteindelĳk zorgt voor minder kosten en betere stieren.’ In een notendop schetst Paul Hunt, chief operating officer bĳ Alta Genetics, waarom ki-organisatie Alta Genetics en CRV in de Verenigde Staten gaan samenwerken met hun fokprogramma. Door de samenwerking versterkt en vergroot Alta per direct het zogenoemde Peak-fokprogramma in Noord-Amerika. Daarin worden hoogwaardige vrouwelĳke dieren intensief gespoeld en beloftevolle dieren bĳ melkveehouders gecontracteerd. De stieren die uit deze paringen worden geboren, ondergaan een genoomtest op basis van GPTI. Alta en CRV bepalen daarna ad random wie welke stier opneemt in het stieraanbod.

Logische partners Het is voor het eerst dat Alta en CRV gaan samenwerken. ‘CRV is net als Alta een betrouwbare en wereldwĳd opererende organisatie’, zegt Hunt. ‘CRV werkt hard aan toetreding tot de Noord-Amerikaanse markt. Ook zonder ons doen ze dat, maar we denken dat het beter is om met ze samen te werken. Je kunt best concurreren in dezelfde markt en vervolgens samenwerken in productontwikkeling.’ ‘We zĳn weliswaar concurrenten, maar het is niet ongebruikelĳk dat bedrĳven elkaar opzoeken om ontwikkelingskosten te delen’, zo bevestigt Ate Lindeboom, directeur operations and development bĳ CRV. Alta is volgens Lindeboom een logische partner, die goed past bĳ de strategie die CRV gekozen heeft.

Ate Lindeboom: ‘Investeren in vrouwelĳke dieren in de VS is momenteel erg kostbaar’

Paul Hunt: ‘Je kunt best concurreren en samenwerken in productontwikkeling’

‘Dankzĳ deze samenwerking kunnen we ons aanbod aan topstieren op basis van GTPI verder uitbreiden. Om in het stieraanbod in de Verenigde Staten te kunnen concurreren, moet je investeren in vrouwelĳke dieren. Dat is momenteel erg kostbaar. Door gebruik te maken van het fokprogramma Peak van Alta kunnen we ons programma snel uitbreiden en profiteren van schaalvoordelen.’ In 2015 moeten de eerste stieren uit de nieuwe samenwerking beschikbaar komen. Op jaarbasis zĳn dat er voor CRV zeker twintig, schat Lindeboom, maar het exacte aantal stieren dat beide partĳen nu gaan onderzoeken op genoomfokwaarden, wordt niet gemeld. ‘We willen uiteindelĳk zo veel stieren inzetten als we voor onze markt nodig hebben’, vertelt Hunt diplomatiek. ‘Met de huidige ontwikkelingen in de fokkerĳwereld kunnen we niet voorspellen hoeveel dat er over een paar jaar zullen zĳn.’ Lindeboom meldt dat CRV ook vanuit het eigen fokprogramma in de VS nog beperkt stieren blĳft inzetten. ‘We blĳven stieren aankopen bĳ fokkers, ook dat blĳft een belangrĳke genenbron.’

GTPI-fokwaarde leidend Beide organisaties hebben goede afspraken gemaakt over wie welke stier uiteindelĳk zal gaan vermarkten. ‘We blĳven onze eigen fokkerĳvisie volgen’, aldus Lindeboom. ‘De fokwaarde GTPI is leidend, maar wĳ zoeken vooral ook stieren die echt wat kunnen toevoegen op basis van gezondheid en efficiëntie.’ Op de vraag of deze stap zorgt voor verdergaande samenwerking, antwoordt Hunt: ‘Als een samenwerking een flinke kostenbesparing en significant betere genetica oplevert, dan is het logisch dat twee partĳen elkaar vinden.’ l

Om in stieraanbod in de Verenigde Staten te kunnen concurreren, is investeren in hoogwaardige vrouwelĳke genetica noodzakelĳk

V E E T E E LT

VX20-CRV nieuws.indd 43

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 3

10-12-13 15:56

Z U I V E L

Johan Schep: ‘Ons bestaansrecht is dat we de melk kunnen brengen op de plek waar deze veel opbrengt’

Ook Farmel zoekt melk, maar werkt anders De naam Farmel is nog redelĳk nieuw in de markt, maar met een omzet van 200 miljoen liter boerderĳmelk is het inmiddels een partĳ van formaat. Door verregaande samenwerking met Arla en Ausnutria Hyproca zoekt Farmel op een zorgvuldige manier nog eens zeker 100 miljoen liter boerderĳmelk. ‘Een klant binden die bĳ je past doe je door niet heel hard de markt in te gaan.’ tekst Florus Pellikaan

et is in Amerika een beproefd systeem: de handel in boerderĳmelk richting zuivelfabrieken die een deel van de verwerkingscapaciteit invullen met melk die niet afkomstig is van ‘eigen’ veehouders. In deze ruimte in de markt is Farmel gestapt. Wie denkt dat dit hetzelfde is als de handel in spotmelk die in 2007 flopte, heeft het volgens Johan Schep volledig mis. ‘Alle melk die wĳ bĳ veehouders afnemen, is gedekt door contracten bĳ zuivelverwerkers. De melkprĳs die wĳ gemiddeld aan boeren betalen, is daardoor ook een zuiver genoteerde prĳs’, vertelt Johan Schep, eigenaar van Schep Groep en sinds begin dit jaar mede-eigenaar van Farmel. De handelsonderneming is ontstaan uit het vroegere Steegro. Dit voorjaar is Johan Schep toegetreden en is hĳ één dag per week aanwezig om het management te ondersteunen dat verder bestaat uit Jan Henry van der Linde, Aris van Ommeren en Wiecher Braad. Naast het afnemen van boerderĳmelk levert Farmel ook ruwvoer, levend vee en productierechten aan veehouders.

Partĳen vragen meer melk De plas aan boerderĳmelk die Farmel dit jaar geheel op basis van langetermĳncontracten verzamelt, telt inmiddels 200 miljoen liter. Deze hoeveelheid wordt uitgeleverd aan twintig melkverwerkers in Nederland en Vlaanderen. Dit varieert

voor kunnen kiezen om zelf melk te gaan verwerken, maar er wordt al 30 procent verwerkingscapaciteit bĳgebouwd. Het is de vraag of dat allemaal vol komt’, waarschuwt Schep. ‘Daarnaast is er in de melkprĳs een machtsspel aan de gang vanwege een aantal nieuwe verwerkers. Met Lyempf en Katshaar zĳn er al zuivelverwerkers failliet gegaan. Daarom geeft het werken zoals bĳ Farmel met twintig afnemers meer zekerheid dan één fabriek’, verklaart Schep de keuze.

Cent meer via management volgens Schep van een paar honderd liter melk met een grotere marge voor zelfzuivelaars tot flinke hoeveelheden melk voor grote coöperaties. ‘We zĳn voor zuivelverwerkers een heel flexibele schil rondom de eigen melkvoorziening. Ons bestaansrecht is dat we de melk kunnen brengen op de plek waar deze nodig is en dus veel opbrengt’, vertelt Schep. Bovendien zĳn er ook steeds meer zuivelverwerkers die zelf geen leveranciers meer aannemen en de melkvoorziening volledig aan Farmel uitbesteden. Dat de werkwĳze van Farmel zĳn vruchten afwerpt, blĳkt uit een toenemende vraag bĳ Farmel. ‘Recent spraken we met Arla de intentie uit om voor hen een grote hoeveelheid melk te verwerven voor de Nederlandse markt’, vertelt Johan Schep. ‘We hebben bĳ Arla bewezen dat we wat flexibiliteit betreft ons mannetje kunnen staan en de onderneming heeft met deze werkwĳze ook in het buitenland goede ervaringen.’ Ook met het Chinese Ausnutria Hyproca, dat in Heerenveen een grote nieuwe fabriek bouwt naast die van A-Ware, heeft Farmel een verregaande samenwerking. Het is aanleiding voor Farmel om uitbreiding van de melkplas te zoeken. De reden van Schep en Farmel om de activiteiten in de zuivel op te voeren, zĳn de kansen die daar op dit moment ontstaan door de toenemende vraag naar zuivelproducten. ‘We hadden er ook

Vanwege de toenemende vraag naar melk zoekt Farmel nieuwe leveranciers, maar het gros van de veehouders zal daar tot nu toe nog weinig van hebben gemerkt. ‘We zoeken veehouders die passen bĳ ons profiel. Wie ons als alter-

Farmel haalt op dit moment 200 miljoen liter boerderĳmelk op en levert dit aan twintig fabrieken in Nederland en Vlaanderen

V VE EE ET TE EE EL LT T DJ EACNE UMABRE I R 1 1/ /2 2 2 20 00 19 3

VX20_Farmel.indd 44

10-12-13 15:30

natief ziet, is welkom. Maar een klant binden die bĳ je past, doe je niet door heel hard de markt in te gaan’, verklaart Schep de werkwĳze. ‘De nieuwe leveranciers die we er dit jaar bĳ hebben gekregen zĳn veehouders die alternatieven hebben overwogen en echt een keuze voor onze werkwĳze maken. Hierdoor gaan klanten bĳ een van onze (potentiële) afnemers weg vanwege eigen gevoel, niet door het gevoel dat wĳ creëren.’ Een veehouder die bĳ Farmel past, is volgens Schep iemand die ondernemend en initiatiefrĳk is en vanuit een positief kritische houding het laat horen als iets niet naar wens gaat. ‘Vanaf onze kant willen we klantrelaties naar een hoger plan brengen dan de zuivelfabrieken. Dat moet de toegevoegde waarde van ons zĳn. Zo delen wĳ bĳvoorbeeld onze inzichten op de zuivelmarkt met onze leveranciers en kunnen we voer, vee of productierechten faciliteren.’ Schep ziet ook voor veehouders die in 2015 willen gaan melken, mogelĳkheden om aan Farmel te gaan leveren, omdat geen ledengeld hoeft te worden ingelegd. Daarnaast worden ook veehouders met relatief kleine bedrĳven niet buitengesloten. Farmel trekt nieuwe leveranciers niet met het beloven van een gouden melkprĳs. ‘We proberen de bovenkant van de markt te zoeken en betalen beslist

een marktconforme melkprĳs. Aangezien FrieslandCampina marktleider is, ligt onze melkprĳs rond dat niveau. Maar we gaan niet twee cent boven een bepaalde partĳ garanderen. Zoiets moet namelĳk uit de marge van een fabriek komen en dat is niet economisch duurzaam.’ Farmel probeert de financiële meerwaarde voor zĳn leveranciers op een heel ander vlak te vinden. Zo lopen er inmiddels een aantal pilots om de marge op de melkveebedrĳven van de leveranciers te verhogen. ‘We willen veehouders bĳvoorbeeld hulpmiddelen aanbieden om de voerefficiëntie te verhogen of de tussenkalftĳd te verlagen zonder dat ze dit hoeven te betalen. Ook zullen we ze hierbĳ ondersteunen met kennis. Iedere cent die we hiermee de melk goedkoper maken, gunnen we de boer zonder dit uit de markt te hoeven wringen.’

Contract dat bĳ veehouder past Alhoewel Farmel zich wat betreft de melkprĳs niet afzet tegenover melkfabrieken, is er voor veehouders wel ruimte om te onderhandelen. ‘We zĳn een handelspartĳ, dus de contracten hoeven niet voor alle veehouders hetzelfde te zĳn. We luisteren naar de veehouder en doen een aanbod dat bĳ hem past. Sommige bedrĳven kiezen voor een driepartĳencontract tussen veehouder, handel

en melkfabriek. Anderen willen minimaal een bepaalde melkprĳs, garanties over zondagsrust of over een opzegtermĳn van enkele jaren. Het kan allemaal en hierin zĳn we flexibeler dan veel fabrieken’, stelt Schep. Voor doemscenario’s dat Farmel bĳvoorbeeld de melk op een bepaald moment niet kwĳt zou kunnen, hoeven veehouders volgens Schep beslist niet bang te zĳn. ‘We hebben de pieken en dalen goed in beeld en kunnen ook heel gemakkelĳk wat melk omleiden door bĳvoorbeeld in opslag te zetten bĳ een van de afnemers. Daarnaast is flexibiliteit iets van geven en nemen, waardoor we afnemers soms ook vragen wat meer melk af te nemen dan afgesproken. En als laatste mogelĳkheid kunnen we melk laten verwerken tot room of poeder die we vervolgens afzetten via onze handelstak in melkingrediënten.’ Richting de toekomst wil Farmel zich primair richten op Nederland en Vlaanderen, al komen er ook verzoeken uit bĳvoorbeeld Duitsland binnen. ‘Een verdubbeling van omvang is niet ondenkbaar’, schat Schep in. ‘We zĳn voor fabrieken niet de goedkoopste leverancier, maar wel een heel flexibele. Hierdoor kan een zuivelfabriek meer marge maken en kunnen wĳ de boer een goede melkprĳs blĳven betalen.’ l

V E E T E E LT

VX20_Farmel.indd 45

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 3

10-12-13 15:31

A G R I B E X

Qottage dâ&#x20AC;&#x2122;Horimetz (v. Roy), algemeen kampioene Productie: 3e lactatie 305 10.942 3,66 3,10

V VE EE ET TE EE EL LT T DJ EACNE UMABRE I R 1 1/ /2 2 2 20 00 19 3

VX20_agribex.indd 46

10-12-13 16:37

Classsicdochter Annelies van familie Van Nevel beste roodbonte in Brussel

Qottage in kampioensrol Ze ging er weer voor: Goldwyntelg Betty de

kampioene van Patrick Van Hoof net te kort

reeks van de Vlaamse fokkers. Dit keer liep Gappie (v. Damion) van de familie Terrĳn uit Bogaarden voorop met een fraai uitgezwaard lĳf met daaronder een degelĳk opgehangen melkklier. De combinatie met extra kracht bracht de Damiontelg vóór Corentine de la Garde-Dieu (v. Goldwyn) van Luc Piron uit Charneux.

voor winst. Met Qottage d’Horimetz ging de

Grote en erg kleine reeksen

Blier. In Brussel kwam de voormalig nationaal

nationale zege naar Stéphane Feys uit Chièvres. tekst Annelies Debergh

videoimpressie www.veeteelt.nl

e aftrap van de nationale show in Brussel verliep goed. Met een eerste vaarzenreeks waar vĳf Vlaamse koeien op kop liepen, leek de start op de Belgische landen tuinbouwbeurs Agribex op een voltreffer voor de Vlaamse fokkers. Een glamoureus begin was er met name voor Glitter ten Ruysschaert (v. Seaver). De jeugdige Seaverdochter van Geert Mazereel uit Reninge was voor de eerste keer op een show te zien en vertegenwoordigde haar fokstal met verve. Haar balansrĳke jonge lĳf was zowat foutloos met een opvallend hoog en sterk gedragen, melkrĳke uier. Op basis van die sterke uierkenmerken weerhield Glitter de concurrentie van de opeenvolgende Windbrookdochters Goldbrook van Filip Maelfait uit Hulste en Diamant Marcy van de familie Op ’t Roodt uit Olen. Met de tweede reeks werd een mooi vervolg gebreid aan de zege-

Met het vorderen van de reeksen telde de catalogus steeds vaker meer nummers dan aantal dieren in de ring. De eerste groep tweedekalfskoeien was wel nog goed gevuld. Het Canadese jurylid David Crack nam de tĳd om die uitgebreide rubriek zorgvuldig te wikken en te wegen, niet zozeer voor het bepalen van de kop, maar wel voor de keuze van de volgers in de reeks. Zo liet Linotte des Grands Trix van Hubert Broers uit Gomzé-Andoumont al bĳ het binnenkomen van de ring een diepe indruk achter. De Sanchezdochter toonde een fraaie wigvorm en veel lengte in haar degelĳk gebouwde frame. Maar met name over de hooggedragen uier klonk jurylid David Crack erg lovend. Met Floreta l’Herbagère (v. Goldwyn) van het gelĳknamige fokbedrĳf l’Herbagère van de familie Moureaux uit Flavion in haar schaduw was sprake van een erg bĳ elkaar passend kopduo op de show. Floreta toonde veel openheid in haar fĳngebouwde en lange skelet en had een gracieuze uitstraling. Op vlak van kracht moest ze wel haar meerdere erkennen in Linotte. Met Forcage de l’Herbagère (v. Baxter) deed l’Herbagère nog een gooi naar de finale. Forcage was niet de grootste, maar toonde in de kleine reeks van vier dieren wel de beste verhoudingen in

Thomas De Brabander: ‘Voor mĳ is elke show even belangrĳk’ Bĳna voortdurend liep Thomas De Brabander in de ring tĳdens het Belgische nationale treffen. Dat begon met het Brussels Holstein Showmanship, een Europese strĳd tussen jonge fokkers en voorbrengers van koeien. ‘Er zit een koe in mĳn lĳf’, zegt De Brabander. Zĳn eerste regionale jongveekeuring liep hĳ toen hĳ twaalf jaar was. Hĳ volgde al enkele keren de Jongefokkersschool in Battice en volgde stages op diverse internationale bedrĳven. Zelf heeft hĳ één

koe in zĳn bezit. ‘Vandaag heb ik hier voor andere fokkers een achttal dieren klaargezet voor de show. Fokkerĳ is mĳn grote passie.’ Aan zĳn hand scoorde Seaverdochter Glitter de derde plek in de juniorenfinale. ‘Een fĳn gevoel’, zo geeft De Brabander aan. Maar de jonge fokker heeft nog meer ambitie. ‘Ik zou graag nog eens met een kampioen lopen. Regionale of nationale show, dat maakt mĳ niet uit. Voor mĳ is elke show even belangrĳk.’

V E E T E E LT

VX20_agribex.indd 47

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 3

10-12-13 16:37

A G R I B E X

haar strak gelĳnde en lange lĳf. De Baxterdochter won vóór Goldwyntelg Nirvana van Roland en Jean Califice uit Mortier, maar moest in de finale de duimen leggen voor de concurrentie uit de jongere reeksen.

Show compleet met opzwepende muziek Met veel zwier zocht David Crack de beste koeien uit van de juniorenreeksen. Daarbĳ hield hĳ onder meer halt bĳ de twee Vlaamse reekswinnaars. Onder de tonen van opzwepende muziek spoorde hĳ aan tot het nodige enthousiasme op de tribunes voor de verkiezing van de juniorenkampioene. De Canadees gaf na veel show en aarzelen de verlossende tik aan Sancheztelg Linotte des Grands Trix. Ook familie Moureaux viel

Glitter (v. Seaver), derde bĳ het juniorenkampioenschap Classicdochter Annelies verkozen tot beste roodbonte

in de prĳzen met de reservetitel voor Goldwyndochter Floreta l’Herbagère. Als derde bleek Seavertelg Glitter uitverkoren, die volgens Crack een beloftevolle toekomst tegemoet gaat.

Qottage vóór Betty Bĳ de seniorenrubrieken scoorde de witgespikkelde Shottledochter Elina van Lode Vandecaveye uit Westvleteren de hoogste positie met haar balansrĳke lĳf, dito uier en een gepaste breedte. Die lengte en fraaie uierkenmerken waren ook te zien bĳ Shakerdochter Finale de Bois Seigneur van Eddy Pussemier uit Ophain-Bois-Seigneur, maar door haar breedte won Elina het pleit. In derde positie kwam de gerekte Goldwyndochter Vrony van Jacques Monbaillieu uit Zuidschote, die met een ideaal lactatiestadium beslist hoger had kunnen eindigen. De strĳd nam toe in Brussel met weer een pupil uit de stallen van Moureaux. Dit keer trok hun Final Cutdochter Dedicase de l’Herbagère ten strĳde met een krachtig lĳf voorzien van veel balans, lengte en kwaliteit in haar uier. Ze troefde moeiteloos stalgenote Discrète de l’Herbagère af (v. Avanti) op basis van haar extra maat in het frame. Het mooiste kopduo was ongetwĳfeld in de finale bĳ de oudste rubriek te zien. Daar groeide de spanning met de deelname van voormalig Belgisch kampioene Betty de Blier (v. Goldwyn). De pupil van Patrick Van Hoof en Linda Boonen uit Mortsel toonde veel stĳl en elegantie en had een sterk opgehangen uier. Maar in melkglans scoorde Qottage d’Horimetz (v. Roy) van Stéphane Feys uit Chièvres net een fractie hoger. Zowel in uier als in het front bezat de Roydochter veel breedte en juist op dat punt gaf David Crack de ruim anderhalf jaar jongere Qottage het voordeel boven Betty. Een mooie derde positie kwam op naam van Classicdochter Annelies van Marc en Jeroen Van Nevel uit Beernem.

Annelies als beste roodbonte De melkrĳke Annelies verkeerde in bloedvorm in Brussel en zag dat uiteindelĳk ook beloond worden bĳ het verkiezen van de beste roodbonte op de show. Aan de lengte en stĳl in haar frame, de gepaste kruishelling en breedte en daaronder een sterk opgehangen uier kon geen andere roodbontpupil tippen. De klap op de flank van Annelies bevestigde de keuze van beste roodbonte. Met de keuzes in de oudste rubriek in Brussel was eigenlĳk ook de spanning voor de finale vergleden. Maar dat was buiten de show van David Crack gerekend die het publiek applaudiserend weer trachtte op te hitsen. Aan sfeer en toeschouwers geen gebrek in hal 12, hoewel het de verwachtingen van het publiek in de richting van Qottage niet kon afwenden. Aan de spanning kwam een eind toen Crack achtereenvolgens Qottage, Betty en Dedicase aantikte. Qottage d’Horimetz pakte even later behalve de seniorentitel ook de titel van algemeen kampioene en zo trok de Roydochter naar huis als de Belgisch beste koe van het moment. l

V VE EE ET TE EE EL LT T DJ EACNE UMABRE I R 1 1/ /2 2 2 20 00 19 3

VX20_agribex.indd 48

10-12-13 16:37

AltaPreg Het hele pakket bij Alta ondergebracht

Een drachtige koe is uw verzekering van melkproductie in de toekomst. De vruchtbaarheid van uw koeien is bij onze Alta Genetics specialisten in goede handen, zij zijn opgeleid om uw resultaten te verbeteren. Het AltaPreg team komt graag bij U langs met advies over reproductie en vruchtbaarheid.

Neem nu contact met ons op voor een gratis analyse wat AltaPreg voor U kan opleveren op tel. 0594-620 940 â&#x20AC;&#x153;Met AltaPreg kiezen we voor een gerichte aanpak van onze vruchtbaarheid en fokkerij met een effectieve behandeling van de open koeien. De vruchtbaarheidsresultaten van de inseminaties en de nauw nauwkeurige keurige bedrijfsbegeleiding zorgen op ons bedrijf voor rust en zekerheid!â&#x20AC;? Gerard Kregel Melkveebedrijf Kregel

www.altagenetics.nl | 0594 - 620940 | info@altagenetics.nl VX20_p49NED.indd 49

05-12-13 15:44

KERSTSPECIAL B O E R E N

B I N N E N

G R E N Z E N

Paul Dĳkzeul is de laatst overgebleven melkveehouder in zĳn gemeente

Klem tussen duin en dorp Het bedrĳf van Paul Dĳkzeul ligt pal tegen de Kennemerduinen aan de Noordzee. ‘s Zomers rĳdt Dĳkzeul met trekker en melktank naar de weide verderop om zĳn koeien te melken. tekst Jorieke van Cappellen

‘Mĳn bedrĳfsvoering zal nooit perfect zĳn’ B O E R E N

I N

H E T

D O R P

ĳ is de laatst overgebleven melkveehouder in zĳn gemeente. Enige weemoed klinkt door in de stem van Paul Dĳkzeul. ‘Vroeger zaten hier wel dertig melkveebedrĳven, maar omdat je hier tegen de duinen zo weinig uitbreidingsmogelĳkheden hebt, is iedereen inmiddels vertrokken of omgeschakeld naar bĳvoorbeeld pensionpaarden.’ Toegegeven, de ligging van het bedrĳf van Paul (45) en Jacqueline (51) Dĳkzeul is niet de meest ideale. De boerderĳ ligt aan een van de dorpsstraten van Santpoort-Zuid en is aan de voor- en zĳkant ingeklemd door dorpsbebouwing. De duinen omsluiten de acht hectare metende huiskavel aan de andere zĳden. De zestigkoppige veestapel van Dĳkzeul is gehuisvest in de zeer goed onderhouden grupstal uit 1974. Op de oude deel van de boerderĳ staat in de winter het jongvee.

V E E T E E LT

DECEMBER

VX20_begrensd boeren Dijkzeul.indd 50

1/2

Als neventak houdt Dĳkzeul twaalf pensionpaarden. In 1988 kocht Dĳkzeul met zĳn ouders het bedrĳf, wat destĳds een hele vooruitgang was. ‘We hadden eerst een pachtbedrĳf in Haarlem, maar woonden op afstand in een rĳtjeshuis.’ In de loop van de jaren werden de mogelĳkheden van het melkveebedrĳf in Santpoort-Zuid echter steeds meer ingeperkt. ‘Het duingebied is aangemerkt als Natura 2000-gebied en we zitten aan de max van onze milieuvergunning. Zelfs binnen in de stal mogen we niets meer veranderen en geen enkele extra dierplek creëren.’

Wind door de melkwagen Het melken op de grupstal en de verzorging van de zestig koeien is fysiek zwaar werk, hoewel de koeien wel veel individuele aandacht krĳgen. ‘We hebben al

PA U L

D I J K Z E U L

diverse honderdtonners gehad en de oudste koe is veertien jaar.’ ’s Zomers gaan de koeien naar een weideperceel in Haarlem, waar ze het hele weideseizoen blĳven op 36 hectare. ’s Ochtends gaat Dĳkzeul om vĳf uur met de trekker op pad, om dan drie uur later met een volle melktank terug te keren naar het bedrĳf, want het melken gebeurt in een melkwagen. ‘Ja, het is niet ideaal’, weet Dĳkzeul. ‘Maar ik kan er ook ongelooflĳk van genieten. De natuur ’s ochtends vroeg is zo mooi. Bĳ mĳ waait de wind door de melkwagen en onder het melken zie ik de vliegtuigen van Schiphol opstĳgen en de schepen door het Noordzeekanaal varen. Welke boer kan dat nu zeggen?’ Het is niet dat de gemeente hem weg wil hebben, zegt Dĳkzeul over de beperkingen waar hĳ mee te maken heeft. De vee-

2013

05-12-13 14:34

houder zat al diverse malen om tafel met gemeente en provincie voor de bouw van een nieuwe ligboxenstal. Aanvankelĳk leek een bedrĳfsverplaatsing naar de 36 hectare in Haarlem een optie, maar nieuwbouw paste daar niet in het bestemmingsplan. Op de huidige plek tegen de duinen van Santpoort-Zuid is het, rekening houdend met de stankcirkel voor de omliggende huizen, eveneens onmogelĳk, of Dĳkzeul moet zĳn veestapel nog verder inkrimpen. ‘Het is de vraag of dat de investering wel waard is voor een bedrĳf waar ik waarschĳnlĳk de laatste melkveehouder zal zĳn.’

Verknocht aan unieke plek Ondanks de beperkingen zĳn Paul en Jacqueline Dĳkzeul enorm verknocht aan de unieke plek van hun bedrĳf. ‘We hebben een werkelĳk schitterend uit-

zicht op de duinen en ’s zomers bruist het van de wandelaars en fietsers die allemaal via onze straat richting de duinen gaan. Er gebeurt hier altĳd wat.’ In het dorp wonen heeft meer voordelen. ‘Het is gemakkelĳk om snel even boodschappen te doen. Uit sociaal oogpunt is het ook leuk. Mensen komen graag even een kĳkje nemen als ik aan het werk ben met de koeien.’ Het zware werk neemt de veehouder voor lief. ‘Zolang mĳn lichamelĳke gezondheid het toelaat, ga ik gewoon door. Mĳn bedrĳfsvoering zal nooit perfect zĳn. Maar koeien melken is en blĳft het mooiste vak dat er is. Ik ben eigen baas en ik houd van de zorg voor mĳn dieren en van de afwisseling in het werk. Ik hoor niet bĳ de grote ondernemende boeren. Maar ben ik daardoor minder gelukkig? Absoluut niet.’ l

Koeienlucht in het dorp ‘Alsof er een beetje platteland in het dorp is’, zegt buurvrouw Elisabeth Bakker over het bedrĳf van Paul en Jacqueline Dĳkzeul. ‘Ze wonen in een best deftige buurt. Maar iedereen is blĳ met Paul en Jacqueline, het zĳn sociale mensen.’ Het gebrom van de trekker die om vĳf uur ’s ochtends door het dorp rĳdt, vindt Bakker niet erg. ‘Het klinkt juist vertrouwd.’ En de koeienlucht? ‘Ja, die ruiken we af en toe. Maar dat geeft nou juist dat buitengevoel.’ Bakker zou de koeien niet willen missen. ‘Als ze in de herfst terug naar de boerderĳ komen, zie je de koeienruggen in de veewagen. Hé, ze zĳn weer thuis, denk ik dan.’

V E E T E E LT

VX20_begrensd boeren Dijkzeul.indd 51

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 3

05-12-13 14:34

I N T E RV I E W

Accelarated Genetics hekelt de jacht naar de hoogste genoomstier

De druk van hoge cĳfers Ki-organisatie Accelerated Genetics nam lange tĳd een afwachtende houding aan omtrent de inzet van genomic selection. Die houding lĳkt er nu voor te zorgen dat de Amerikaanse ki het tempo van de mondiale fokkerĳ nauwelĳks bĳ kan houden. ‘We hadden eigenlĳk een paar jaar terug moeten investeren in vrouwelĳke genetica’, aldus fokkerĳdirecteur Devan Funk in een openhartig gesprek. tekst Jaap van der Knaap

et de jaarlĳkse inzet van 125 holsteinstieren is ki-organisatie Accelarated Genetics een middelgrote speler in de Verenigde Staten. De in 1941 gestarte coöperatie richt zich op het fokken van stieren voor de commerciele melkveehouder. Dat lukte de laatste decennia uitstekend met internationaal veel benutte stieren als Paradise Roebuck, Barbee Juror Ito, Keystone Potter, Veazland Marion en van recente datum Long Langs Man-O-Man. Toch is de organisatie, die zetelt in de plaats Baraboo in de provincie Wisconsin, bezorgd over de (eigen) toekomst, vertelt Devan Funk (49), vice-president genetica van Accelerated. Nog voor de eerste vraag is gesteld, steekt Funk van wal. ‘Voor het hoofd fokkerĳ van een Amerikaanse ki-organisatie zou ik eigen-

V E E T E E LT

DECEMBER

VX20_interview Devan Funk.indd 52

1/2

lĳk veel enthousiaster moeten zĳn over genomic selection dan dat ik nu ben.’ Waarom bent u niet zo enthousiast over genomic selection? ‘In de huidige holsteinfokkerĳ draait het nu maar om één ding: je moet als ki-organisatie stieren of koeien bezitten die hoog in de internationale ranglĳsten staan. Wanneer dat even niet meer lukt, lĳkt het wel of je niet meer meetelt.’ U heeft met Man-O-Man toch een stier die vanwege hoge genoomfokwaarden internationaal op veel belangstelling kon rekenen? ‘Dat klopt. Man-O-Man is een bĳzondere O Manzoon omdat hĳ een goede eiwitaanleg weet te combineren met een hoge exterieurvererving. Als jonge stier had hĳ echter al gezondheidsproblemen.

We hebben hem daarom al vroeg laten klonen omdat hĳ hoge genoomfokwaarden bezat. Nagenoeg al het sperma dat we verkochten, was uiteindelĳk van zĳn kloon, al mocht dat niet geëxporteerd worden. Man-O-Man zal wel de laatste stier zĳn die ooit gekloond is. Door genomic selection is klonen echt oud nieuws geworden. Iedereen wil aan de slag met de nieuwste, nog betere generaties.’ Is Man-O-Man het schoolvoorbeeld van uw fokprogramma ? ‘Dat is hĳ zeker, met zĳn hoge eiwitproductie en levensduurfokwaarde past hĳ goed bĳ ons fokdoel. In de 24 jaar dat ik hier werk, heb ik de internationale fokkerĳkoers wel sterk zien veranderen. Van productie naar eiwit en vervolgens via meer exterieur naar fokprogramma’s

2013

05-12-13 14:26

die extra aandacht schenken aan gezondheidskenmerken. Al die tĳd zĳn wĳ bĳ onze basis gebleven en hebben we gezocht naar stieren die geschikt zĳn voor de commerciële melkveehouder. Negentig procent van onze rietjes gaat naar deze groep, die op zoek is naar middelgrote, productieve, gezonde en vruchtbare koeien. Vooral de fokwaarden voor vruchtbaarheid bepalen de laatste jaren de populariteit van onze stieren. We zien zelfs dat holsteinfokkers vanwege slechte vruchtbaarheidsresultaten overstappen op het jerseyras. Bĳ de jersey speelt vruchtbaarheid minder, maar in de holsteinfokkerĳ hebben we het dieptepunt

volledig overtuigd van genomic selection. Hoe groot was de betrouwbaarheid van het systeem nu eigenlĳk al?’ ‘De genetische winst voor ons was dat we de stieren met minder goede genoomfokwaarden niet meer zĳn gaan testen op de testbedrĳven. Maar op economisch vlak heeft genomic selection ons weinig gebracht. We moeten nu veel meer betalen om stieren aan te kopen, terwĳl de spermaprĳs sterk onder druk staat door internationale concurrentie.’ Toch gebruikt u in uw fokprogramma ook volop genoomstieren als stiervader. ‘Er is veel druk om de hoogste stier te ma-

Wat zou volgens u de oplossing zĳn? ‘Wetenschappers blĳven benadrukken en aantonen dat de fokwaarden van jonge stieren gemiddeld 75 procent betrouwbaar zĳn. Gemiddeld klopt het, maar wĳ moeten werken met de individuele stieren. We hopen dat het systeem zichzelf zal herstellen wanneer we een paar jaar verder zĳn, maar het rekensysteem is inmiddels zo ingewikkeld, dat we als foktechnici nauwelĳks meer kunnen verklaren waar de cĳfers vandaan komen. We zullen samen met de wetenschappers moeten zoeken naar de oplossingen om het systeem te verbeteren.’ U klinkt getergd. ‘Zo wil ik niet overkomen, maar het frustreert me wel. De druk is groot om stieren te fokken met hoge cĳfers. Onze verkopers in het veld roepen erom, de leden, het coöperatiebestuur. Een aantal hoge topstieren in het pakket is nu eenmaal nodig om de aandacht op je te blĳven vestigen. Maar aan de andere kant is er nauwelĳks geld om je te blĳven verzekeren van hoogwaardige stieren. Achteraf hadden we een aantal jaren geleden moeten investeren in vrouwelĳke, hoogwaardige genetische dieren om daaruit nieuwe stieren te fokken. Een aantal concurrenten heeft dat wel gedaan. Maar om dat nu nog te doen, is te laat. Topdonoren zĳn enorm duur. In feite hebben we de slag om de hoogwaardige vrouwelĳke dieren gemist.’

‘We hebben de slag om de hoogwaardige vrouwelĳke dieren gemist’ qua vererving van slechte vruchtbaarheid wel bereikt en is de weg naar boven weer gevonden.’ Welke effecten heeft genomic selection op uw fokprogramma? ‘In eerste instantie had het nauwelĳks effect. We zĳn jaarlĳks 125 holsteinstieren blĳven inzetten en blĳven verspreiden onder testbedrĳven. We hadden de stalcapaciteit voor de stieren en voldoende bedrĳven om ze te testen. We zagen geen meerwaarde in het krimpen van het programma. Bovendien was ik niet

ken. Dat betekent dat we risico’s moeten nemen en vooral de hoge, jonge genoomstieren als stiervader moeten inzetten. We hebben bĳvoorbeeld sterk ingezet op stiervaders als Observer, Domain en Bowser. Met het aan de melk komen van hun dochters zĳn het nog steeds goede stieren, maar ze halen niet het niveau van hun genoomfokwaarden. Daardoor zĳn de fokwaarden van hun zonen ook gedaald en zĳn deze nauwelĳks meer vermarktbaar. Het systeem van genomic selection is nog steeds niet perfect, terwĳl we er wel mee moeten werken.’

Het is nogal een ontboezeming om te zeggen dat u de slag gemist hebt. ‘Ik vind het ook niet leuk om te zeggen, maar het is wel waar. Doordat we zelf nauwelĳks vrouwelĳke topdieren bezitten, is het nu lastig om aan de nieuwe generatie topstieren te komen. Misschien moeten we wel meer samenwerkingen opzoeken of stieren gaan leasen.’ ‘In ons fokprogramma proberen we wel onze eigen koers te varen door te focussen op hoge productie in combinatie met middelgrote, vruchtbare koeien. Als stierenkoper zou ik eigenlĳk nu graag nog een stier als Badger Bluff Fanny Freddie willen inzetten als stiervader. Hĳ heeft geweldige cĳfers met een hoge betrouwbaarheid dankzĳ melkgevende dochters. Maar volgens de huidige fokkerĳwetten is bĳ inzet van Freddie als stiervader op dit moment het generatie-interval veel te groot. Zeg nu zelf, eigenlĳk is dat toch enorm jammer?’ l

V E E T E E LT

VX20_interview Devan Funk.indd 53

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 3

05-12-13 14:27

F O T O S P E C I A L K O E I E N K O P P E N

De actieve kruislingen

VX20-fotopagina2.indd 54

05-12-13 14:19

VX20-fotopagina2.indd 55

05-12-13 14:20

Hoeveel verjaardagen vieren uw koeien? De levensduur van melkkoeien is een belangrijke factor in het bedrijfsresultaat. Nieuw onderzoek toont aan dat als Novem 20 al bij milde mastitis naast een antibioticum wordt ingezet, het risico op afvoer met 43% wordt verlaagd1.

• Langwerkende ontstekingsremmer en pijnstiller • 1 injectie werkt 3 dagen2 • Versnelt de genezing en herstelt de eetlust • Lager celgetal én lager afvoerpercentage1

Novem® 20 De herstelversneller

1) McDougall S. et al.(2009) Effect of treatment with the nonsteroidal anti-inflammatory meloxicam on milk production, somatic cell count, probability of re-treatment, and culling of dairy cows with mild clinical mastitis. J.Dairy Sci.92-4421-4431 2) K. Okkinga et al. (1998) Productnaam: Novem 20. Regnr./Kan.status: REG NL 10219 URA. Werkzame bestanddelen: Meloxicam 20mg/ml. Indicaties bij rundvee: Acute respiratoire infecties in combinatie met geschikte antibiotica. Diarree in combinatie met orale rehydratietherapie. Aanvullende therapie bij acute mastitis, in combinatie met een antibioticum therapie. Voor de verlichting van post-operatieve pijn bij kalveren na het onthoornen. Doeldier: Rundvee en varkens. Voornaamste bijwerking(en): Een geringe kortdurende zwelling op de plaats van injectie na subcutane toediening wordt in minder dan 10% van het rundvee, behandeld in het klinisch onderzoek, gezien. Indien u andere bijwerkingen vaststelt, gelieve uw dierenarts hiervan in kennis te stellen. Contra-indicatie(s): Niet gebruiken bij dieren die lijden aan een verminderde lever-, hart- of nierfunctie en hemorragische aandoeningen, of als er aanwijzingen zijn voor ulcerogene gastro-intestinale lesies of individuele overgevoeligheid voor het product. Bij rundvee niet gebruiken bij dieren met diarree jonger dan één week. Dosering: Rundvee: Een éénmalige subcutane injectie van 0,5 mg meloxicam/kg lichaamsgewicht (dat wil zeggen 2,5 ml/100 kg lichaamsgewicht), in combinatie met een geschikte antibioticum therapie of orale rehydratie therapie, indien passend. Wachttijd rundvee: vlees 15 dg, melk 5 dg. Boehringer Ingelheim bv - Telefoon: +31 (0)72 5662411 - E-mail: vetmedica.nl@boehringer-ingelheim.com - Verdere informatie is op aanvraag beschikbaar.

19730 BI Novem20 VX20_p56.indd 56 VERJAARDAG A4_V4.indd 1

09-01-13 10:57 17:18 05-12-13

U I T

D E

D I E R E N A RT S P R A K T I J K J A N

D I J K H U I Z E N

Aan de hand van praktĳkvoorbeelden schrĳven drie dierenartsen over ziekten in de melkveehouderĳ. Dierenarts Toon Meesters uit Roosendaal, Jef Laureyns, verbonden aan de Universiteit Gent (en dierenarts te Merelbeke) en Jan Dĳkhuizen, werkzaam bĳ de Graafschap dierenartsen te Vorden, wisselen elkaar af bĳ een beschrĳving van ziektebeeld tot behandeling.

Ademhalingsproblemen melkvee als gevolg van een ibr-infectie

Acute ibr-infectie N

a het telefonisch spreekuur bekeek ik de mĳ toegeschoven visites. Eentje sprong eruit. Het ging om twee koeien met longontsteking op hetzelfde melkveebedrĳf. De notitie onder de visite ‘ibr?’ beschreef precies mĳn gevoel. In al mĳn praktĳkjaren heb ik maar enkele keren te maken gehad met een acute ibr-uitbraak, maar dit deed alarmbellen rinkelen. Het zekere voor het onzekere nemend, ging ik eerst de andere visites doen, voordat ik mĳn auto parkeerde bĳ de bewuste veehouder. Ik wilde natuurlĳk geen risico nemen qua verdere verspreiding van deze ziekte. De eerste koe die ik onderzocht, was al enkele dagen onder behandeling, maar knapte onvoldoende op. De temperatuur was normaal, maar je kon zien dat het dier problemen had met de ademhaling. Op een enkele piep na was het longveld te stil. Toen ik mĳn hand op de schoft legde, begreep ik waarom. De huid knisperde onder mĳn vingers. Er had zich lucht vanuit de ontstoken long onder de huid verplaatst. De tweede patiënt had van een tweeling afgekalfd en was recenter ziek geworden. Ook hier vielen ademhalingsproblemen als naknĳpen en neusvleugelen op. De neusgaten worden dan bĳ het inademen actief groter gemaakt. Uit de neusgaten kwam overvloedig slĳm met witte pusslierten naar buiten. De thermometer gaf 40,3 graden Celsius aan. De voorste longhelften waren afwĳkend bĳ het beluisteren. De luchtweg was gevoelig en na een kneepje liet de koe een pĳnlĳke hoest horen. Andere symptomen van ibr als een rode neus (red nose disease) of witte plaques op het neusslĳmvlies waren niet te vinden. Ik nam een neusswab om uitsluitsel te krĳgen. De uitslag kwam snel: positief op veldvirus ibr. Ik adviseerde om zo snel mogelĳk alle vee te enten om verdere verspreiding tegen te gaan.

De encyclopedie infectieuze bovine rhinotracheïtis Infectieuze bovine rhinotracheïtis is een virusinfectie van de voorste luchtwegen. De infectie wordt veroorzaakt door een herpesvirus. Nederland en Vlaanderen zĳn jammer genoeg niet vrĳ van deze aandoening en we moeten steeds alert blĳven op een uitbraak. Met vaccinatie is de ziekte goed te voorkomen. De symptomen van een ibr-infectie zĳn: koorts, neusvloei en tranen. De productie kan flink zakken en verwerpen en op-

breken zĳn andere mogelĳke gevolgen. Als gevolg van de ibr-infectie worden runderen gevoeliger voor een secundaire longontsteking. Het virus kan van buitenaf op een bedrĳf geïntroduceerd worden, maar kan ook bĳ dieren die het ooit hebben gehad weer gaan opspelen als de weerstand flink onder druk staat. Het ‘slapende herpesvirus’ komt dan net als met een koortslip bĳ de mens tot leven en kan weer andere dieren besmetten. De meerderheid van de dieren die een besmetting doormaken, zal herstellen maar blĳft levenslang virusdrager en is ibr-positief. Dergelĳke dieren kunnen als gevolg van een immuniteitsdaling tĳdelĳk opnieuw virus uitscheiden.

V E E T E E LT

VX20_dap dijkhuizen.indd 57

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 3

05-12-13 14:32

GEZONDE CIJFERS HALEN WORDT VANAF NU MAKKELIJKER Better Life Gezondheid & Better Life EfficiĂŤntie: de nieuwe fokkerijgetallen van CRV

CRVARN0191 Campagne Advertenties Spread.indd 1

03-12-13 09:53

Gezonde cijfers haal je niet zomaar. Daar zijn behalve gezond boerenverstand ook concrete gegevens voor nodig: in één oogopslag weten welke stier goed scoort op gezondheid en efficiëntie. CRV helpt u daar graag bij. Met Better Life Gezondheid en Better Life Efficiëntie, twee nieuwe en waardevolle fokkerijgetallen waarmee

u uw veestapel gericht verbetert op gezondheid en efficiëntie. Voor uw gemak en om u zo optimaal mogelijk te ondersteunen hebben we aantrekkelijke Better Lifestierenpakketten samengesteld in SAP en Stierwijzer. Meer weten? Kijk dan op onze website.

WWW.CRV4ALL.NL - WWW.CRV4ALL.BE

CRVARN0191 Campagne Advertenties Spread.indd 2

03-12-13 09:53

De méér melk maïs Superieur in zetmeel (106) Zeer goede VEM-opbrengst Uitstekende beginontwikkeling Vroegrĳp

www.symilkytop.nl

Syngenta, Postbus 512, 4600 AM Bergen op Zoom. Tel. 0164 225 500, Fax 0164 225 502, www.syngenta.nl. Syngenta stimuleert de aanleg van biodiversiteitsstroken. Zie www.syngenta.nl/operationpollinator (of scan de QR code). ®/TM Registered Trademark of a Syngenta Group Company.

NK-3009D.indd 1 VX20_p60NED.indd 60

17-10-13 11:00 12:37 05-12-13

(foto Alex Arkink)

ATLANTIC, DE GEZONDSTE STIER VAN DE KLAS U wilt zich geen zorgen maken over de gezondheid van uw veestapel. Maar hoe weet u welke stier dat biedt? De fokwaarden vertellen u veel, maar niet welke stier het beste scoort op gezondheid. Better Life Gezondheid van CRV doet dat wel. Better Life Gezondheid is een uniek fokkerijgetal, afgeleid van de totale fokwaarden van de stier. En wat blijkt? Atlantic scoort 10% op het gebied van gezondheid: een oogstrelend exterieur en een lange levensduur. Een prachtcombinatie die leidt tot een indrukwekkende levensproductie.

ATLANTIC (Ramos x O Man) ki-code: 97-8797 aAa: 234165

(zb-basis)

NVI GEZONDHEID EFFICIËNTIE LEVENSDUUR KG MELK

301 10 4 778 523

Meer informatie over Better Life Gezondheid vindt u op onze website.

BETTER COWS | BETTER LIFE

452-13 Atlantic.indd 1

CRV KLANTENSERVICE NEDERLAND 088 – 00 24 440 | WWW.CRV4ALL.NL BELGIË 078 – 15 44 44 | WWW.CRV4ALL.BE

05-12-13 13:10

KERSTSPECIAL B O E R E N

B I N N E N

G R E N Z E N

Combinatie van economisch boeren en natuurbehoud

Verknocht aan hout Tussen de houtwallen en bosjes, bĳna bĳ de Duitse grens, ligt het melkveebedrĳf van Kees Schieven. Het behoud van dit kleinschalige landschap is voor hem vanzelfsprekend. tekst Ivonne Stienezen

‘De polder vind ik saai, ik houd van afwisseling in een perceel’ B O E R E N

M E T

D E

N A T U U R

oulisselandschap, volgens de Dikke Van Dale: landschap waarin weiden of akkers door bossen, hagen of struiken zĳn begrensd. Dit is het landschap waarin Kees Schieven (57) met zĳn gezin in Winterswĳk Ratum 130 melkkoeien houdt op 30 percelen. Het grootste perceel is 7,5 hectare, het kleinste 1 hectare. Vlak en recht is er niets, maar dat heeft voor Schieven zĳn charme. ‘Af en toe een bobbel of natte plek in een perceel maakt het afwisselend. In de polder zou ik het maar saai vinden’, stelt hĳ. Ook de weidegang in de zomer houdt het werk voor Schieven en zĳn gezin afwisselend. ‘Anders ziet elke werkdag er haast hetzelfde uit.’ De weidegang zorgt wel voor extra werk, meer dan op een gemiddeld bedrĳf. ‘Van de 100 hectare die we in gebruik hebben, kunnen we 40 hectare laten beweiden door het melk-

V E E T E E LT

DECEMBER

VX20_begrensd boeren Schieven.indd 62

1/2

vee. De meeste van die percelen liggen aan de overkant van de weg, die moeten de koeien dus oversteken. Gelukkig is het verkeer hier niet zo druk, maar je moet dan wel even met z’n tweeën zĳn. Sommige automobilisten blĳven zelfs met opzet wachten omdat ze die overstekende koeien zo’n mooi gezicht vinden.’

Minder opbrengst Voordat Schieven besloot om op deze plek het ouderlĳk bedrĳf voort te zetten, studeerde hĳ aan de hogere landbouwschool in Dronten. ‘Ik heb stage gelopen in Canada, prachtig zo’n weids land. Maar ik ben toch verknocht aan de houtwallen om ons bedrĳf.’ Voor veel veehouders zou dit landschap een beperking zĳn, voor Schieven is het een gegeven. Hĳ boert al zĳn hele leven in dit landschap, hier ligt zĳn geschiede-

K E E S

S C H I E V E N

nis. Zĳn moeder werd op deze boerderĳ geboren, net als hĳzelf. ‘Ik ben toch gebonden aan mĳn geboortegrond, meer dan ik zelf vroeger dacht.’ ‘Bĳna al mĳn percelen zĳn omzoomd door houtwallen of bos, die zorgen voor schaduw aan de randen. Daar groeit minder gras of mais en droogt het gras minder goed bĳ het kuilen. Bĳ het bemesten houd ik daar rekening mee, de mest en kunstmest strooi ik liever op plekken waar het gewas wel wil groeien. Ik schat dat minder dan 80 procent van onze oppervlakte een goede opbrengst geeft.’ Even later blĳkt vooral de liefde voor het landschap weer: ‘Ik houd wel van overhangende takken. Omdat ik dat mooi vind, snoei ik niet te kort. Als ik met de trekker meer dan twee meter van de perceelrand moet blĳven, dan wordt het tĳd om te snoeien.’

2013

05-12-13 15:03

d ’

Vanuit een pilotproject vanuit het GLB (Gemeenschappelĳk Landbouwbeleid) ontvangt Schieven voor 2011, 2012 en 2013 subsidie voor het beheer van het landschap. ‘We krĳgen subsidie voor kleinschalige percelen. Dat is mooi meegenomen, maar niet de reden dat we dit landschap in stand houden. Daarnaast krĳgen we voor een paar percelen subsidie uit een regeling voor grasland van minimaal tien jaar oud’, legt Schieven uit. ‘Ik kick niet op de natuur, de boerderĳ gaat voor. Uiteindelĳk moeten we wel gewoon ons geld verdienen. Als ik echt veel moeite voor natuurbescherming moet doen zonder dat ik er iets voor terugkrĳg, dan doe ik het niet. Maar dat het samen kan, dat vind ik mooi.’ In 2004 begon Schieven zĳn holsteinmelkveestapel in te kruisen met fleckvieh. Dat valt ook direct op als je het erf

opkomt, in de kalveriglo’s liggen bonkige kalveren, zowel zwart als rood. ‘Ik kies voor een systeem met sober voer en beperkt krachtvoer. Bĳ holsteins gaat dat fout, die geven zichzelf weg. Een fleckviehkoe gaat terug in melkgift. Deze veestapel past goed bĳ mĳ en bĳ mĳn bedrĳf.’

Toekomstperspectief Na 2015 wil Schieven uitbreiden naar 150 koeien. Verder uitbreiden is niet mogelĳk door het Natura 2000-gebied dat een kilometer verderop begint. ‘Door Natura 2000 kostte het me in 2007 veel gedoe om de vergunningen voor de uitbreiding van de stal te krĳgen. In deze stal passen 150 koeien en dat is ook wel het maximum om hier weidegang toe te passen. En dan kan ik de mest nog kwĳt. Met 150 koeien ben ik dik tevreden.’ l

Natuurbeheer is economische factor ‘Kees Schieven en andere agrariërs rondom Winterswĳk zĳn actief in het behoud van het kleinschalige, agrarische cultuurlandschap. Dat is belangrĳk om dit type landschap en natuur in stand te houden, maar het is ook een belangrĳke economische factor voor de omgeving. Het is namelĳk een toeristische trekpleister’, legt Jan Stronks uit. Hĳ is coördinator van de agrarische natuurvereniging PAN, die veehouders onder meer ondersteunt bĳ het beheer van de houtwallen. ‘Kees Schieven geeft bovendien ruimte aan gevarieerd grasland, het is geen biljartlaken. Dat geeft meer diversiteit en structuurvariatie in het landschap.’

V E E T E E LT

VX20_begrensd boeren Schieven.indd 63

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 3

05-12-13 15:03

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Lars-Inge Gunnarsson Lars-Inge Gunnarsson is een van de Zweedse leden van EDF (European Dairy Farmers). Als een van de weinige Zweden weet hĳ de hoge melkproductie per koe om te zetten in een kostprĳsvoordeel. Melkproductie: Aantal koeien: Grond: Melk per koe: Neventakken:

Laholm Zweden

7.500.000 kg 650 1200 ha 11.600 4,16 3,34 vleesvee, akkerbouw, energie en kaas

Lars-Inge Gunnarsson

De veestapel bestaat deels uit Zweeds roodbonten en deels uit holsteinkoeien

Zweeds melkveebedrĳf spreidt prĳsrisico door te investeren in neventakken

Schaken op meerdere borden Het Zweedse familiebedrĳf van Lars Inge Gunnarsson omvat een veestapel van 650 melkkoeien. Toch komt slechts vĳftig procent van de omzet uit de verkoop van melk. Kaas, akkerbouw, vlees en energie vullen de exploitatie aan. tekst Tĳmen van Zessen

ie het melkveebedrĳf van de familie Gunnarsson van de achterzĳde nadert, ziet in eerste instantie geen stallen, maar een elegant landhuis. Het geelwitte gebouw biedt onderdak aan de ambachtelĳke kaasmakerĳ, waar het familiebedrĳf Skottorps Säteri jaarlĳks 150.000 kilo kaas produceert. De zuiveltak is een aparte onderneming die door de familie van Lars Inge Gunnarsson wordt gerund. Het is echter niet de enige neventak naast de melkproductie. Gunnarsson heeft een vleesveetak – hĳ mest zĳn eigen stierkalveren af – hĳ verbouwt diverse akkerbouwgewassen en sinds dit jaar draagt ook de productie van energie bĳ aan het resultaat. ‘Van de totale omzet komt ongeveer de helft uit melkproductie, 25 procent uit vleesproductie, 10 procent uit akkerbouw, 5 procent uit energieproductie en 10 procent uit EU-subsidies’, verduidelĳkt Gunnarsson de verhouding.

V E E T E E LT

VX20_bedrijfsrep Zweden.indd 64

DECEMBER

1/2

Met een productie van 9410 kilo melk per hectare is er ruimte om een deel van de 1200 hectare landbouwgrond te benutten voor akkerbouw. Naast gras, mais en graan teelt Gunnarsson bĳvoorbeeld ook suikerbieten en aardappelen. Alles bĳ elkaar werken er twintig mensen op het bedrĳf in Laholm, onder wie ook acht medewerkers uit Polen.

Zweedse kostprĳskanjer De melkproductie vindt plaats op twee locaties: één locatie met 550 dieren en een andere locatie met 100 dieren. Op het grootste bedrĳf gaan de koeien driemaal daags door een 2 x 12 zĳ-aan-zĳmelkstal. Dankzĳ een productie van 11.600 kilo meetmelk per koe weet Gunnarsson zĳn kosten te verdelen over een flinke plas melk. De veehouder is lid van EDF (European Dairy Farmers) en scoort op vrĳwel alle kenmerken beter dan het gemiddelde EDF-bedrĳf. Een

knappe prestatie in Zweden, een land waar de kostprĳs voor melkproductie tot de hoogste van Europa behoort. Het break-evenpoint van de onderneming ligt 6,5 cent onder het EDF-gemiddelde. ‘We analyseren de resultaten maandelĳks. Ik denk dat we ons resultaat danken aan de hoge melkproductie per uur, die staat op 300 kilo melk. We werken niet voor niets met protocollen: op maandag koeien droogzetten, op dinsdag klauwbekappen en op woensdag drachtcontrole. De hoge productie per uur gaat hand in hand met een hoge productie per koe, maar zonder daarbĳ buitensporig veel kosten te maken.’ Gunnarsson doelt onder meer op de veekosten, die zo’n twintig procent onder de Europese norm liggen. ‘Insemineren en drachtcontrole doen we zelf. We vertrouwen volledig op onze tochtdetectie en realiseren bĳ deze productie een tussenkalftĳd van dertien maanden.’ De melkvaarzen insemineert de Zweed niet voordat ze 26 maanden oud zĳn. Op deze wĳze kunnen de dieren nog even doorgroeien – de afkalfleeftĳd is 24 maanden – en maken ze een persistente lactatie.

Vervanging op 42 procent De veestapel van Gunnarsson mag dan zeer vruchtbaar en productief zĳn, het vervangingspercentage is met 42 procent opvallend hoog. Gunnarsson legt uit dat Zweedse boeren hun koeien eerder vervangen vanwege de goede prĳzen voor slachtkoeien in combinatie met hoge kosten voor een mastitisbehandeling (op zondag kost dit bĳna 400 euro). ‘Aureus is een groeiend probleem in Zweden, ook bĳ ons, maar vooralsnog gaan de meeste koeien weg vanwege de klauwen.’ Om de levensduur te stimuleren kiest de veehouder voor stieren die hoog scoren op gezondheidskenmerken. Hĳ streeft naar gemiddeld grote koeien die gemak-

2013

05-12-13 14:40

Poolse arbeiders nemen het melken voor rekening in de 2 x 12 zĳ-aan-zĳmelkstal

Gunnarsson investeerde in een biogasinstallatie om stroom op te wekken

De akkerbouw vertegenwoordigt tien procent van de omzet op het bedrĳf

der melk, maar zolang ze zich handhaven in de stal voldoen ze in mĳn ogen.’ Het rantsoen van de koeien is gebaseerd op 26 kilo melk per koe. De dieren krĳgen een mix van 25 kilo silagegras (dertig procent droge stof), 15 kilo maissilage (dertig procent droge stof), een halve kilo stro, drie kilo graan (gerst, haver, triticale), 1 kilo sojameel, 0,2 kilo mineralen en 0,1 kilo zout. Gunnarsson noemt zĳn rantsoen een PMR (partly mixed ration) want in de krachtvoerstations kunnen koeien nog tot maximaal 12 kilo krachtvoer opnemen. ‘Ons streven is het krachtvoerverbruik onder de dertig kilo per honderd kilo melk te houden. Krachtvoer is relatief duur in Zweden; we hebben het verbruik al kunnen

beperken zonder daarbĳ op melkproductie in te leveren.’ De Zweedse melkveehouder is fier op zĳn bedrĳf, dat efficiënt in elkaar steekt. Ook als het gaat om energieverbruik. Een tweetal windmolens maakte het bedrĳf al onafhankelĳk van externe elektriciteit, maar sinds dit voorjaar produceert de ondernemer ook energie. Hĳ investeerde met dertig procent Europese subsidie in totaal 1,2 miljoen euro in een mestvergister. Hoewel de prĳzen nu nog tegenvallen (4 cent per kWh) weet Gunnarsson dat het op termĳn een vangnet kan bieden in tĳden van lage melkprĳzen. ‘Als ik opnieuw voor de keuze kwam te staan, dan zou ik in mĳn bedrĳf dezelfde keuzes hebben gemaakt.’ l

Het rantsoen van de koeien is berekend op 26 kilo melk, de rest komt uit krachtvoer

kelĳk afkalven en sterk voor de dag komen als het gaat om uiergezondheid en klauwgezondheid. ‘We willen dit bereiken door stieren te selecteren uit de top10 van de NTM-ranking, voor zowel zwartbont als Zweeds roodbont.’

Vangnet voor prĳsfluctuaties Op dit moment kalven er veel vaarzen af van Onsild, Limbo, Ross en Orange (zwartbont) en van Facet en Leroy (Zweeds roodbont). De stieren die nu in het inseminatievat zitten, zĳn Clark, Gergor en Loop (zwartbont) en Grant en Cigar (Zweeds roodbont). ‘We kruisen binnen de veestapel niet, we laten de roodbonten rood en de zwartbonten zwart. De roodbonten produceren min-

V E E T E E LT

VX20_bedrijfsrep Zweden.indd 65

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 3

05-12-13 14:41

LOW INPUT HIGH OUTPUT De melkveehouderij verandert in een ongekend hoog tempo. De bedrijven worden groter, er komt meer vreemde arbeid, het ruwvoer wordt schaarser. Hoge saldo’s zijn alleen haalbaar met een koe die lang meegaat en met weinig kosten veel melk geeft. De zuivelconsumenten eisen steeds vaker een duurzame bedrijfsvoering met weinig gezondheidsproblemen. ProCROSS dieren voldoen aan uw eisen.

Steeds meer veehouders in Nederland gaan ProCROSSEN, een 3-weg kruising met de rassen VikingRED (ZweedsRoodbont), Montbéliarde en Holstein. Deze mix levert bewezen betere saldo’s en meer arbeidsgemak. Wie wil dat nou niet?

MEER WINST PER KOE

BETERE VOEREFFICIËNTIE

LAGER CELGETAL

EENVOUDIG SYSTEEM

BETERE VRUCHTBAARHEID

MEER ARBEIDSVREUGDE

MEER SALDO

HOGERE LEVENSPRODUCTIE

INTEELT OPLOSSEN? GA PROCROSSEN! K&L is exclusief distributeur van ProCROSS in Nederland. Kijk op www.procross.info voor meer informatie en neem voor vragen contact op met één van onze fokkerijspecialisten.

NVS00083 - adv Procross - veeteelt magazine (crv publishing) 210x297_fc_def.indd 1 VX20_p66.indd 86

0572 39 47 78 INFO@PROCROSS.INFO WWW.PROCROSS.INFO

14:08 10-12-13 16:03

H H H - S H O W

Teruggekochte Talentdochter Geertje van Ko de Haan wint roodbontkeuring. Pag. 68 Na NRM-titel in 2010 wint Wilhelmina 358 opnieuw nationale titel. Pag. 70

Savarddochter Bons-Holsteins Aaltje 93 pakt titel in de middenklasse

VX20-HHH intropagina.indd 67

10-12-13 10:27

H H H - S H O W

Mark Nutsford werpt nog een kritische blik op de plaatsing van de eerste seniorrubriek met de latere reservekampioene Marjan 26 op kop

Teruggekochte Talentdochter van Ko en Lennert de Haan wint HHH-show

Eindelĳk goud voor Geertje Van de zes koeien die in 2012 het HHH-podium bestegen, wist alleen Marjan 26 opnieuw een titel te bemachtigen. Maar prolongatie van het algemeen kampioenschap zat er niet in. De Blitzdochter kreeg in Zwolle klop van Reiertjeshoeve Geertje 407. tekst Inge van Drie

video-impressie www.veeteelt.nl

ĳfdekalfs, zesdekalfs, zelfs negendekalfs. Roodbontjury Mark Nutsford keek in de oudste rubriek zĳn ogen uit. De inderhaast ingevlogen Britse melkveehouder verving tĳdens de HHH-show John Gribbon, die zich kort voor de keu-

ring ziek afmeldde. ‘Wereldwĳd kom je op keuringen bĳna nergens zoveel oude koeien in één rubriek tegen. Ik vind het een eer dat ik deze klasse mag jureren.’ Onder meer tweevoudig NRM-winnares OV Nueva (v. Sputnic) van Marco Nieuwen-

huis uit Klarenbeek maakte haar opwachting in de ring. Vooral de enorm hoge, brede achteruier van de robuuste, negen jaar oude Nueva sprak tot de verbeelding. Maar Nutsford koos liever voor koeien met iets meer melkopdruk en stĳl, zoals Zeedieker Mon-Chri 1 van Landbouwsluis uit Genemuiden. Met haar lange hals en vrouwelĳke voorkomen veroverde Mon-Chri de 1b-positie achter de amper zes weken terug voor de vĳfde keer gekalfde Reiertjeshoeve Geertje 407 van Ko en Lennert de Haan uit Beerta. In bovenbouw, met name op de lendenen, was de donkerrode, jeugdige Talentdochter sterker dan Mon-Chri, terwĳl haar uier met de ietwat speels geplaatste spenen

Ko de Haan: ‘Dit is toch fantastisch?’ Nog vóór ze de roodbonttitel won, was Reiertjeshoeve Geertje 407 (v. Talent) al op de foto gezet. Fokker en eigenaar Ko de Haan uit Beerta regelde dat omdat Geertje gelĳktĳdig met drie dochters deelnam aan de HHH-show. Het verhaal van de Geertjes is bĳzonder. ‘We hebben Geertje deze zomer teruggekocht op de veiling van Jan en Ria Haandrikman in Beilen. Als kalf had ik haar aan hen verkocht, ze waren op zoek naar

een donkerrood kalf om mee te fokken. Ik zei, joh, ik heb hokken vol met van die Talentjes, kom er maar een uitzoeken. Dat ze nu, jaren later, met drie van haar dochters op de keuring is, dat is toch fantastisch?’, vertelt Ko de Haan na afloop van de fotoshoot in de voorring. De toch al bĳzondere dag kreeg voor De Haan extra glans toen Geertje 407 enkele uren later opnieuw voor de lens kwam, nu als algemeen kampioene roodbont.

VVEEEETTEEEELLTT J DA ENCUE AMRBI E 1R / 1 2 / 22 0 20 09 1 3

VX20-HHH roodbont.indd 68

10-12-13 13:40

Reiertjeshoeve Geertje 407 (v. Talent), algemeen kampioene Prod.: 5.06 329 9956 4,19 3,34 lw 85

zich nog royaal boven de hak bevond. In de finale trof Geertje – een koe met een bĳzondere levensgeschiedenis (zie kader) – een tegenstander van formaat in Marjan 26. De Blitzdochter van Hendrik Jan Arendsen Raedt uit Barchem won in 2012 het algemeen kampioenschap op de HHH-show. Aan kwaliteit had ze sindsdien niets ingeboet. Met haar sterke voorhand, haar fraaie lichaamsbalans en haar ondiepe uier rekende ze in haar rubriek vrĳ eenvoudig af met de harmonisch gebouwde Stouwdamshof Malve 133 (v. Stouwdamshof 274) van de familie Van ’t Hof uit Oosterwolde. Maar Geertje – een laatbloeier, ze viel nooit eerder in de prĳzen – was een ander verhaal. Nutsford toonde zich bĳzonder gecharmeerd van de Groningse Talentdochter, die twee keer vaker gekalfd had dan Marjan. Hĳ verkoos Geertje tot seniorkampioene met Marjan als haar secondante. ‘Geertje laat nog net even wat meer bloei op haar uier zien en ze is vandaag iets scherper dan Marjan.’

Steegink ook beste bedrĳfsgroep De seniorkampioene bleek haar exterieurtalent ook door te geven aan de volgende generatie. In de middenklasse eiste haar Classicdochter Geertje 408 een finaleplek op. Voor de titels kwam de breed gebouwde pupil van Alex Verwaĳen uit Beilen met haar vast aangehechte, mooi beaderde melkklier evenwel niet in aanmerking, net zo min als de lange, soepel bewegende Dĳkstar Connie 70 van Freek Bongers uit Egchel. Van meet af aan was duidelĳk dat de

titelstrĳd zich zou afspelen tussen Jotandochter Heerenbrink Jenny 205 en de Savardzussen Wilhelmina 472 en Bons-Holsteins Aaltje 93. De melktypische en breed gebouwde Jenny van Jan en Irma Steegink uit Okkenbroek – ook leveranciers van de beste bedrĳfsgroep – was gewapend met een vast aangehechte uier met daarin een sterke ophangband. Wilhelmina 472 van Teus van Dĳk uit Giessenburg was royaal ontwikkeld en stĳlvol gebouwd, maar voorzien van een even vlak kruis. Aaltje 93 van Nico en Lianne Bons uit Ottoland toonde juist een breed, hellend kruis, een puike achteruier en een fraaie middenhand. ‘Deze koe geniet van het showen’, stelde Nutsford. Resoluut wees hĳ Aaltje aan als winnares, terwĳl Jenny de reservetitel pakte.

uit Laren. Van dat duo was de jeugdige Geertje 409 – nota bene opnieuw een dochter van seniorkampioene Geertje 407 – de sterkste. De Securedochter, die Oudenampsen in gezamenlĳk eigendom heeft met Wim Veneklaas Slots, was sterker in uier en in beenwerk dan stalgenote Huntje Holstein Ampel 372. Hiltje 388 (v. Leonard) van Klaas en Lutske Reitsma-Kloosterman uit Broeksterwoude kreeg in haar rubriek sterke concurrentie van Annie 127 (v. Joyboy) van de familie Pellikaan uit Meerkerk. In beenwerk was Hiltje de betere van de twee, maar Annie beschikte over andere troeven: een fraaie ribbenpartĳ, een brede voorhand en een symmetrische uier met hoog aangehechte achterkwartieren. Het kampioenslint kwam uiteindelĳk om de borst van Annie 127, terwĳl de reservetitel voor Barendonk Emma 220 was. Nutsford stak zĳn sympathie voor de kampioensvaars niet onder stoelen of banken: ‘Deze vaars heeft alles wat ik graag wil zien in een vaars.’ En om dat te benadrukken wees hĳ niet de middenklaskampioene Aaltje, maar Annie aan als algemeen reservekampioene van de roodbontkeuring. En het algemeen kampioenschap? Nutsford, die onder de indruk was van de vele oudere koeien, koos voor de kampioene met de meeste kalvingen: Reiertjeshoeve Geertje 407. l

Nauwelĳks ondereind Over publieke belangstelling had de organisatie van de HHH-show niet te klagen. Sowieso waren er in Zwolle weinig wanklanken te horen. Niet alleen de opkomst van het publiek was hoog, ook ontbraken er relatief weinig van de opgegeven koeien in de Ĳsselhallen. Bovendien was het niveau van de keuring hoog. Ondereind was nauwelĳks te bespeuren. Neem de eerste vaarzenrubriek. Maar liefst vĳftien stuk voor stuk fraaie vaarzen verschenen in de ring. Op kop kwam Barendonk Emma 220, een jonge Jotandochter van de familie Hermanussen uit Beers. Met haar ondiepe uier, haar sterke bovenbouw en het prima beengebruik rekende ze af met twee Securezussen van Henk Oudenampsen

Annie 127 (v. Joyboy), kampioene vaarzen Prod.: 2.06 172 4903 4,25 3,12 lw 110 l.l. Bons-Holsteins Aaltje 93 (v. Savard), kamp. midden Prod.: 2.10 363 9560 4,30 3,63 lw 100

V E E T E E LT

VX20-HHH roodbont.indd 69

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 3

10-12-13 13:40

H H H - S H O W

Bons-Holsteins Koba 191 wint in haar rubriek in de middenklasse van Goldwyndochter Emeraude

Na NRM-titel in 2010 boekt Van Dĳk opnieuw nationaal succes met ‘de Juror’

Wilhelmina zet kroon op carrière Aan spanning geen gebrek tĳdens de zwartbontkeuring van de HHH-show. In Zwolle nam Wilhelmina 358 ‘revanche’ op Bons-Holsteins Ella 153. Maar Bons bleef niet met lege handen; hĳ won onder meer de bedrĳfscollecties. tekst Tĳmen van Zessen

video-impressie www.veeteelt.nl

‘I

k heb in mĳn hele keuringsleven nog nooit zo’n koe gezien, ze is grandioos’, prees het Duitse jurylid Lambert Weinberg zĳn algemeen kampioene. Met dezelfde egards en dezelfde superlatieven koos jurylid Jaap Jacobi twee maanden geleden nog voor een koe die de kampioene van Weinberg versloeg. Het onderlinge duel tussen Wilhelmina 358 (v. Juror) en Bons-Holsteins Ella 153 (v. Allen) werd toen, op de fokveedag van Hoornaar, nog beslist in het voordeel van Ella. Nu, tĳdens de HHH-show, was het Wilhelmina die won. Wie er

als buitenstander naar kĳkt, zal zeggen: ‘gooi het maar in mĳn pet’, maar tegelĳkertĳd is het ook de franje van een jurysport. Want zowel Weinberg als Jacobi wisten hun keuze steekhoudend te onderbouwen. Het is maar net aan welk aspect je de meeste waarde hecht.

Credits uit levensproductie Wilhelmina 358 zette in Zwolle hoe dan ook een kroon op haar carrière. Na de NRM-titel in 2010 boekte ze opnieuw een nationale zege. De twaalfjarige Jurordochter van Teus en Lia van Dĳk uit

Giessenburg kreeg haar credits omdat ze zich na een levensproductie van 140.000 kilo melk nog uitzonderlĳk goed bewaard wist. Dat was in combinatie met haar fraaie ribwelving en imponerende verhoudingen in frame voor Weinberg voldoende reden om haar te verkiezen boven Bons-Holsteins Ella 153. De koe van Nico en Lianne Bons uit Ottoland was vier jaar jonger dan Wilhelmina en had de helft minder melk geproduceerd. Ze droeg haar uier hoger en vaster en was overtuigender in de stap. Om reservekampioene te worden moest ze met een kwartet finalisten afrekenen dat serieuze weerstand bood. Zo was daar de ‘melktank’ Tellingen Mistic 1 van Roelof en Ina Krikken uit Echten. De dochter van Stormin Norman was fraai in haar overgangen, stapte op harde benen en droeg een hoge achteruier. De jeugdige Giessen Praline 2 trok van leer met haar lange lĳf en een vast aangehechte uier met correct geplaatste spenen. De koe van Theo van Vliet uit Nieuwlande gaf klop aan Mistic, maar moest buigen voor Goldwyndochter Mariegold. Ard Gunnink en de familie Nĳman uit Stegeren hadden in Mariegold niemand minder dan de reservekampioene van de middenklasse NRM 2012. Een afkalving verder was Mariegold nog steeds imponerend met haar vastgegoten uier, hoewel ze een lichte onbalans in de voorkwartieren niet kon verbloemen. Ze had wel veel balans in frame: haar brede, diepe lichaamsmaten brachten haar vóór Praline. En ook haar half-

VV EE EE TT EE EE LLTT JDA ENCUE AMRBI E 1 R / 12 / 2 0 20 09 1 3

VX20-HHH zwartbont.indd 70

10-12-13 15:19

nifesteerden zich echter met een harmonische bouw, een sterk front en een wenselĳke combinatie van melktype en kracht. Koba 195 toonde ook even meer edelheid en kreeg terecht de voorkeur boven haar krachtige zusje Bons-Holsteins Koba 191.

Vrouwelĳke hals

Wilhelmina 358 (v. Juror), algemeen kampioene. Levensproductie: 3355 139.434 3,67 3,19

zusje Stouwdamshof Malve 129 moest het ontgelden. De gitzwarte koe van de familie van ’t Hof uit Oosterwolde sprak zonder meer aan met haar torenhoge achteruier en glasharde benen. Mariegold legde echter – letterlĳk – meer gewicht in de schaal. Ze zou zelfs haar NRM-prestatie herhalen; opnieuw een landelĳke reservetitel voor Mariegold. Met name dankzĳ de vastheid in uier en even meer helling in haar kruisbouw versloeg ze Ella 153, die eervol derde werd.

Compliment aan het midden Lambert Weinberg startte zĳn toelichting meerdere malen met een compliment aan de koeien die midden in of zelfs achter in de rubriek terechtkwamen. Hĳ deed dat niet alleen uit fatsoen, vaak was het niveau in de volle breedte van de rubrieken gewoon hoog. Neem nu Duplexdochter De Wĳde Blik Liberty 7, een koe met prachtige overgangen en veel vastheid in haar uier. Haar eigenaar familie Nĳman zag haar verdwĳnen naar de zesde plaats van rubriek zes. Weinberg had in deze serie niet zĳn sterkste moment. Er waren koeien met meer balans dan de ranke, 1c-geplaatste Hendrika 39 (v. Goldwyn) van de familie Verwaaĳen uit Beilen, terwĳl andere meer overtuigden in het beenwerk dan Krikkens krachtpatser Tellingen Loreen 3 (v. Stormin Norman) die als 1b werd opgesteld. De 1a was niet de meest ontwikkelde koe in het gezelschap, maar overtuigde wel in uier en benen. Toch was de finale voor Giessen Charity 37, een Million-

dochter van Van Vliet, een brug te ver. De finalisten van de middenklasse kwamen uit andere rubrieken. Het fraaie melkskelet en haar imponerende achteruier brachten Luna 2 (v. Shottle) bĳvoorbeeld naar de eindronde. Ondanks haar vlakke kruisligging maakte de koe van Berend Meppelink uit Dalen korte metten met Reidlander Kelmos 821 (v. Samuelo). De koe van Koos en Wilco Stolwĳk uit Bedum stapte op parallel geplaatst beenwerk en bezat een breed en vast aangehechte uier. Vanwege een nog bredere en hogere achteruier was de harmonisch gebouwde Jurgien 200 haar de baas geweest. De familie Veenstra uit Boerakker zag hun late Starleaderdochter in de kampioenschapskeuring echter zwichten voor Luna 2. De sierlĳke lĳnen in het skelet van Luna waren – terecht of niet – zelfs voldoende om de spĳkerharde Emeraude van het lĳf te schudden. De Franse Goldwyntelg van Jan Kolff uit Woudrichem stapte op kogelharde benen en etaleerde een hoog opgehangen uier.

Diverse koeien die tĳdens de HHH-show in actie kwamen, zouden op internationale podia niet misstaan. Weinberg maakte het compliment zowel in de middenklasse als in de juniorencategorie. De Duitser was onder meer lovend over de jongste 1a, Reidlander Betty 656 (v. Damion), een fraai uitgebalanceerde vaars van Stolwĳk met de door Weinberg zo geliefde vrouwelĳke hals. Hoewel ze niet kaarsrecht vooruit stapte, waren de benen wel droog en haar uier had veel bodemvrĳheid. Het waren voldoende ingrediënten voor een eervolle vermelding. Betty versloeg onder meer de zeer complete Dalenoord Jelte 727 (v. Dalie Boy). Jan en Endie Dalenoord uit Enschede zagen dat Jelte zich helaas lastig liet begeleiden, maar haar beresterke frame, dito benen en goed opgehangen uier bleven niet onopgemerkt. Zuid-Ooster Geertje 99

Willem’s Hoeve Rita 670 (v. Cricket), kampioene vaarzen Prod.: 2.03 285 10.259 3,67 3,60 lw 129 l.l. Bons-Holsteins Koba 195 (v. Jasper), kampioene middenklasse Prod.: 2.08 433 12.839 4,24 3,57 lw 115

Dubbelslag voor Bons Alle fraaiheid ten spĳt kwam het kampioensduo – net als de winnende bedrĳfsgroep – verdiend uit de stal van Bons. De volle Jasperzusjes Koba 191 en Koba 195 herhaalden het huzarenstukje van de fokveedag in Hoornaar door samen de middenklasse te winnen. Bons-Holsteins Koba 195 mocht vanwege een fractie meer uierlengte en achteruierhoogte het kampioenslint dragen. Beide koeien ma-

V E E T E E LT

VX20-HHH zwartbont.indd 71

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 3

10-12-13 15:19

H H H - S H O W

mengde zich ook in de strĳd. De uit de kluiten gewassen Cricketdochter kwam uit voor Oene, Wouter en Jeroen Dolstra uit Oosterstreek. Behalve dat ze groot en lang was, was ze behangen met een vast aangehechte uier en voorzien van een goede ophangband en een goede speenplaatsing. Haar halfzusje Willem’s Hoeve Rita 670 wierp zich in de strĳd met een muurvaste uieraanhechting. De vaars van Dick, Anneke en Wim de Jong uit Buren etaleerde veel macht en stapte trefzeker door de ring. In augustus won Rita nog als Bogartdochter de landgoedfair Mariënwaerdt in Beesd, maar afstammingsonderzoek wees uit dat de fraai gelĳnde vaars een dochter is van Cricket. Ze wist Laurindochter Bons-Holsteins Ella 186 te overtreffen dankzĳ een betere textuur in uier. Ella 186 combineerde op prachtige wĳze melktype met kracht en ze nam kordate passen door de ring.

Mariegold kort na het winnen van haar reservetitel

Zilver voor De Groot De vaars die het dichtst in de buurt kwam van Rita 670 kwam uit Everdingen. Luzanna 229 (v. Alliance) kreeg bewondering om haar evenredigheid in bouw; een fraaie wigvorm in het skelet, de functionele constructie van het kruis en haar sterke front. De pupil van Kees en Arie Wouter de Groot stapte bovendien op sterk beenwerk. Vanwege meer breedte in de achteruier veroverde ze het zilver vóór Betty, maar in het duel met Rita kreeg ze klop. De Cricketdochter zette zo de macht in haar lĳf om in macht op het podium. l

Gofast slaagt voor praktĳkexamen op de HHH-show Voor zĳn theorie-examen slaagde hĳ al tĳdens de indexdraai van december. Newhouse Gofast zag zĳn toch al hoge exterieurscore met een punt toenemen tot 116. Tĳdens de HHH-show vond het praktĳkexamen plaats; voor het eerst

toonde Gofast een dochtergroep. De Goldwynzoon van ki-organisatie CRV – hĳ is gefokt door de kersverse fokkers van het jaar Jan en Pauline Nieuwenhuizen – slaagde er in Zwolle in om te voldoen aan de hooggespannen verwach-

tingen. De acht dochters die zich in de ring presenteerden, beschikten over vast aangehechte, ondiepe uiers met een mooie achteruierhoogte en een prima ophangband. De goed ontwikkelde, gerekte vaarzen beschikten over prima kruizen met centraal geplaatste draaiers en de vaarzen stapten op hun droge beenwerk vlot door de ring. Gofast is een Goldwynzoon uit een O Manmoeder. Die combinatie bleek in de praktĳk goed uit te pakken. De Gofastvaarzen waren niet zo tenger als de gemiddelde Goldwyndochters, maar ook niet zo dik als de doorsnee O Mandochters. Ze paarden melktype aan een passende conditie. Het enige smetje op het optreden vormde het wat onrustige gedrag in de ring, maar aan het fraaie exterieur van de Gofastdochters deed dat niks af.

V VE EE ET TE EE EL LT T DJ EACNE UMABRE I R 1 1/ /2 2 2 20 00 19 3

VX20-HHH zwartbont.indd 72

10-12-13 15:19

GGI-HOLLAND-JERUDO-20131200:Layout 1

05.12.2013

10:31 Uhr

Seite 2

Jerudo nr. 1 roodbont import stier!

Kracht en melktype in één! Pinkenstier Uit koefamilie met hoge levensproductie

Foto’s: KeLeKi

Folma - 3e lactatie

Viola - 3e lactatie

2014 Wordt een goed jaar met Jerudo’s in uw stal!

GGI

Foto: Christine Massfeller

Holland

Genetics Made in Germany

Bosjessteeg 2 • 8271 RK IJsselmuiden Tel. 038-3333 670 • Fax 038-3333 669 Internet: www.ggi.nl • e-mail: info@ggi.nl

VX20_p73.indd 73

05-12-13 13:16

Internationale Osnabrücker Zwartbontdagen 2014 25 januari 2014, Halle Gartlage, Osnabrück 9.30 uur Holsteinshow 13.00 uur Presentatie dochtergroepen 14.00 uur Top-Genetica-Veiling Een hoogtepunt in de LINE-UP 2014: gRZG 156 – Modeldochter uit RR Barbie (volle zus van BEACH). Hoogste zus van OHG’s top stier van 2014: FAMOUS - gRZG 166

NIEUW: Stieren op de topgenetica veiling

RR Barbie

Automatisch melken Voor een optimale balans tussen werk en privé • Meer tijd voor de belangrijkste zaken in het alledaagse leven • Minder administratie: meer tijd voor uw koeien • Het meest flexibele en diervriendelijke systeem met 24/7 maximaal koewelzijn en meer melk in de tank • WISH 5 jaar garantie

Veiling-catalogus: Osnabrücker Herdbuch eG Ochsenweg 40-43 49324 Melle - Deutschland Tel: +49 5422 987-0 info@ohg-genetic.de adv_88x125mm_comfort_winteractie 28-11-2013 13:29

Pagina 1

by vdk

EEN UNIEK CONCEPT ...

Bel +31 (0)570 62 17 00 voor een offerte op maat, bezoek www.sac.eu of raadpleeg uw dealer.

CalfOTel Comfort

voor koe, melk en melker

OHG.indd 16

VDK products

ie eract W i nat g naar dreden. . Vr a o o r w a a v

actie Moergestel T: 013 - 513 36 17 E: info@calfotel.com

V E E T E E LT

VX20_p74.indd 74

DECEMBER

1/2

CalfOTel Open Top met enkel frame

www.calfotel.com

2013

05-12-13 16:41

Fijne Kerstdagen!

... en de beste wensen voor een ambitieus 2014

www.forfarmershendrix.nl Boeren met ambitie VX20_p75.indd 75

05-12-13 11:21

F O T O S P E C I A L K O E I E N K O P P E N

De knuffelbare jersey

VX20-fotopagina3.indd 76

06-12-13 10:41

Geen gezeur: €16,- ook in 2014! Enorme stijging deze draai!

Red Torpedo Blitz x AB 87 Lichtblick x A 90 Stadel • Prod.: 87% +633 -0.02 -0.02 173 NVI • Ext. 81% 111 109 109 108 112 Totaal • No.1 Blitzzoon van Nederland • Gezonde uiers, celgetal 104 • aAa 243

Topexterieur met eiwit!

Red Torpedodochter Annie 174

Talentino Talent x A 90 Kian x AB 87 Lentini • Prod. 98% +701 -0.25 +0.16 186 NVI • Ext. 94% 107 108 110 108 111 Totaal • Super uiers en benen • Normale geboortes (geboorte gemak 102) • aAa 312 en super bevruchter

! ewezen duurzaam en vruchtbaar

Talentinodochter Alie 386

Big Winner Win 395 x A 90 Lucky Leo x A 90 Pinkpop • Prod. 99% +102 +0.40 +0.19 204 NVI • Ext. 92% 101 105 105 106 106 Totaal • Bijzonder laatrijp (110) en vruchtbaar (104) • Uit de 100-tonners van Mr. Duurzaamheid Jos Knoef • aAa 516

Big Winnerdochter Kingfarm Holsteins Alida 444

u en uw gezin st en w m a te en p m a K i Het K ig 2014! d oe sp or vo n ee en n ge a ﬁjne feestd K.I. Kampen | De Bese 1 | 7722 PD Dalfsen Tel.: 0529 – 431967 | Fax: 0529 – 434979 Internet: www.ki-kampen.nl | E-mail: info@ki-kampen.nl

KI Kampen dec 2013.indd 77

05-12-13 11:23

B E E L D V E R H A A L

Bvd-drager aan de hand van een bvd-oormerk in enkele dagen opgespoord

Bvd-dragers opgemerkt Het vroegtĳdig opsporen van bvd-dragers vormt de sleutel in de bvd-bestrĳding. Aan de hand van een bvd-oormerk wordt bĳ het oormerken van het kalf een oorweefselmonster genomen, bestemd voor onderzoek in het laboratorium van Dierengezondheidszorg Vlaanderen (DGZ). Dit beeldverhaal toont de weg van de monstername bĳ het kalf tot uitslag bĳ de veehouder en de bedrĳfsdierenarts. tekst Annelies Debergh beeld Kristina Waterschoot

V E E T E E LT

VX20_oorbiopt.indd 78

DECEMBER

1/2

2013

05-12-13 15:13

Het bvd-oormerk bestaat uit een traditioneel oormerk, een oormerk voor het nemen van een oormonster en een bemonsteringsbuisje. Voor het plaatsen van het bvd-oormerk is een speciale oormerktang nodig.

Eerst brengt de veehouder de flap met witte cilinder of de mannelĳke oormerkflap aan in de oormerktang en vervolgens de flap met witte kop of de vrouwelĳke oormerkflap. Het kalf wordt stevig vastgezet. Terwĳl de veehouder het oor met één hand vasthoudt, knĳpt hĳ met de andere hand het oormerk vast in het oor. Het oormerk blĳft in het oor achter.

De metalen pin in de oormerktang bevat nu een stukje oorweefsel. Na opnieuw doordrukken met het buisje wordt het oormonster afgesloten. Het nummer op het oormerk stemt overeen met het nummer op het buisje.

De veehouder bergt het buisje op in de geadresseerde en voldoende gefrankeerde envelop. Daarbĳ komt het begeleidend aanvraagformulier met de gegevens van het kalf, de veehouder en de bedrĳfsdierenarts. De envelop kan nu verzonden worden naar DGZ.

De buisjes worden verzameld op een standaard, een houder. Per monster wordt op de computer een dossier aangemaakt. Zo wordt elk monster zichtbaar in het laboratoriumtraject door een link tussen document en monster.

Een speciaal toestel scant de barcode in en opent het buisje. Een rood staafje drukt het kleine stukje oorweefsel door de metalen pin. Het oorweefselmonster komt nu in het buisje terecht. Het buisje met oorweefselmonster wordt terug in de standaard geplaatst.

De oorweefselmonsters komen op de afdeling serologie terecht. De laborant voegt een vloeistof toe waarna de monsters tussen 18 en 24 uur overnachten. De verschillende stalen doorlopen nu een ELISA-test. De laborant brengt de stalen op een plaat aan, spoelt ze, voegt de reactievloeistof toe en laat deze gedurende twee uur inwerken.

De plaat wordt nogmaals gespoeld en de reactievloeistof wordt toegevoegd. Na een half uur zĳn de platen klaar om af te lezen met een spectrometer. De kleuromslag bepaalt of een dier al dan niet positief is. Een positief resultaat betekent dat het kalf bvd-drager is.

Door de koppeling van het monster met het dossier is het uitslagformulier snel beschikbaar. De bedrĳfsdierenarts en de veehouder ontvangen het resultaat van de test per post of per e-mail.

V E E T E E LT

VX20_oorbiopt.indd 79

D E CEMB E R

1 / 2

2 0 1 3

05-12-13 15:13

KERSTSPECIAL B O E R E N

B I N N E N

G R E N Z E N

Piet Praag: ‘Als je niets met natuur hebt, zit je hier niet meer’

Altĳd varend naar het land Het lĳkt niet meer van deze tĳd. Per boot melken en koeien omweiden. Toch bewaren Piet en Carolien Praag met succes dit cultuurgoed. ‘We willen en zullen laten zien dat je hier kunt boeren.’ tekst Florus Pellikaan

video-impressie www.veeteelt.nl

‘De tĳd heeft hier niet stilgestaan, we investeren ieder jaar’ B O E R E N

T U S S E N

H E T

e late novemberzon geeft het riet in het Wormer- en Jisperveld een prachtige goudgele kleur. In een licht gebogen, naar werken staande houding, stuurt Piet Praag (64) met losse hand de zogenoemde langedĳker tussen de rietkragen over het wĳdse water. De droge koeien die een klein perceel omringd door water begrazen, kĳken een moment op als ze de licht klapperende motor horen aankomen. ‘Zie je daar die kerktoren?’, wĳst Piet Praag in de verte. ‘Daar ligt het verste perceel waar ik ga melken. Het is twintig minuten varen.’ De Noord-Hollandse melkveehouder uit Jisp runt samen met zĳn vrouw Carolien Praag (62) een van de laatste, zo niet de allerlaatste vaarboerderĳ met melkvee van Nederland. ‘Hier melkt ook verder niemand meer in het vaargebied en veel land is verkocht aan Natuurmonumen-

V E E T E E LT

DECEMBER

VX20_begrensd boeren Praag.indd 80

1/2

WA T E R

ten. Maar het boeit me gewoon om er in dit gebied als melkveehouder wat van te maken. Toen ik het bedrĳf van mĳn vader overnam, zeiden diverse mensen: “Daar kan je niet boeren jongen.” We willen en zullen laten zien dat het wel kan’, stelt Piet gemotiveerd. ‘Ook onze zoon levert een bĳdrage aan het bedrĳf door al zĳn vrĳe tĳd eraan te besteden en hĳ wil het bedrĳf op termĳn ook overnemen’, vult Carolien aan. Wie denkt bĳ familie Praag in een soort openluchtmuseum terecht te komen, heeft het verkeerd. ‘De tĳd heeft hier niet stilgestaan, we investeren ieder jaar. We hebben bĳvoorbeeld een shovel om ronde balen te laden en een kleine rupskraan om de mestschuit te lossen. En twee jaar terug hebben we voor 40.000 euro een nieuw ponton laten bouwen’, verwĳst Piet Praag naar zĳn ‘vloot’, die

P I E T

P R A A G

twee pontons, een koeienschuit, een mestschuit en twee langedĳkers, met elk een motor van 30 pk, telt. ‘We zĳn in veertig jaar tĳd net als veel andere boeren verdubbeld in aantal koeien. We melken er nu vĳftig, maar dit is wel het maximum. De kleine en lage percelen zĳn eigenlĳk niet geschikt voor nog meer koeien.’ Toch krĳgt familie Praag het voor elkaar om op het weiland waar riet en biezen niet ontbreken, met dank aan een flinke krachtvoergift 7500 kilo melk per koe te melken.

Kosten zĳn relatief laag Hoe meer de Noord-Hollandse melkveehouders, die als neventak ook kano’s en roeiboten verhuren, over het bedrĳf vertellen, hoe duidelĳker het wordt dat vooral de grote hoeveelheid werk de bedrĳfsvoering kenmerkt. ‘We moeten al-

2013

06-12-13 13:04

tĳd varend naar het land, of het nu om melken, kuilen of vaste mest rĳden gaat. Als ik ’s nachts bĳ een kalvende koe ga kĳken, moet ik ook even met de boot oversteken’, vertelt Piet Praag alsof het de gewoonste zaak van de wereld is. ‘Je moet hier inderdaad geboren zĳn. Het is een grotere kunst om hier te boeren dan om dat in de polder te doen.’ Gedurende het gesprek wordt ook duidelĳk dat de familie niet van armoede op een houtje hoeft te bĳten. ‘Onze kosten zĳn in verhouding niet hoog, want land kost hier maar 15.000 euro per hectare. Daarnaast is natuurbeheer een belangrĳk onderdeel van het bedrĳf geworden. En dat is voor ons geen straf. We zĳn in de natuur opgegroeid en als je niets met natuur hebt, zit je hier ook niet meer.’ Alhoewel Piet en Carolien Praag historie in leven houden en een gebied op de ori-

ginele wĳze onderhouden, worden ze wel door de omgeving, maar niet door alle instanties op handen gedragen. ‘Recent zĳn de vaarvergoedingen door de provincie opnieuw toegewezen en dan krĳgt Natuurmonumenten wel een vergoeding en wĳ niet. Terwĳl wĳ de enige zĳn die nog vaste mest in het gebied brengen. Maar dit vechten we aan’, verzekert Carolien. ‘Je merkt dat men eigenlĳk geen particuliere grondbezitters meer binnen het gebied wil en dat men liever de grond overneemt, aan ons verhuurt en de regels bepaalt.’ Piet vult aan: ‘Vorig jaar hebben we gelukkig nog zeven hectare land kunnen kopen. Daar waren we erg blĳ mee, want er gaat niets boven eigen land waar we op onze manier koeien kunnen melken. En de tĳd heeft toch bewezen dat we daarmee een bĳdrage aan het gebied leveren?’ l

Waar mogelĳk ondersteunen ‘Wĳ zĳn bĳzonder trots op de ambassadeurs van dit gebied’, zo prĳst burgemeester Peter Tange van gemeente Wormerland familie Praag. ‘Het is van essentieel belang dat iemand met aandacht voor de meerwaarde van dit gebied het onderhoudt en dat doet deze familie al jarenlang uitstekend.’ Waar mogelĳk probeert de gemeente de vaarboeren te ondersteunen. ‘In het Jisperveld mag maximaal zes kilometer per uur worden gevaren, maar om snel bĳ de koeien te kunnen zĳn, is voor familie Praag een uitzondering gemaakt. Het garanderen van hun toekomst kunnen we niet, maar wĳ proberen waar mogelĳk te ondersteunen.’

V E E T E E LT

VX20_begrensd boeren Praag.indd 81

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 3

06-12-13 13:04

B O E R E N G E L U K

H E T

G E L U K S M O M E N T J A N

VA N

B A N C K A E RT

Vĳftien stieren in het vat ‘Fokkerĳ is mĳn eerste en mĳn belangrĳkste hobby. Ik bepaal zelf welke stieren ik op mĳn bedrĳf wil gebruiken. Ik zie het als een van de enige echte vrĳheden die je nog hebt als melkveehouder. In fokkerĳ kan ik nog echt mĳn eigen visie kwĳt. Ik hou van opvallende, mooie, laatrĳpe en productieve koeien met veel breedte en ik leg nog altĳd veel nadruk op het exterieur. Ik laat ook alle vaarzen later weer herpunten. Het geeft enorm veel voldoening als je dieren met de jaren ziet verbeteren.’ ‘Het uitzoeken van de juiste stieren is een echte passie. Met de hulp van de internationale vakliteratuur, stierenlĳsten en verhalen van koefamilies zoek ik alle cĳfers en pedigrees van stieren op. Ik gebruik ook altĳd veel verschillende stieren, allemaal roodbont. Meestal heb ik twaalf tot vĳftien stieren in het vat zitten. Elke koe heeft haar eigen verbeterpunten en om bepaalde klemtonen te leggen heb je verschillend bloed nodig.’ Jan Banckaert (54) melkt 60 koeien in Waarschoot

V E E T E E LT

VX20_boerengeluk.indd 82

DECEMBER

1/2

2013

06-12-13 15:12

Duits Brown Swiss scoort in 2013! … op naar 2014! Laatrijpe koeien met gezonde uiers en zeer goede vruchtbaarheid die blijven lopen!

Stiergebruik 2013: Brown Swiss aandeel met 27% gestegen!

Beste kruisingspartner in de 3-weg kruising: Holstein x Fleckvieh x Brown Swiss

HURAY - Holli 1e lactatie

Het beste kruisingsras op Holstein wat eiwit èn beenkwaliteit echt verhoogd!

JUSUV - Maya 5e lactatie

Melkproductie 2012-2013 Ras

dgn kg melk % vet % eiw Kgv

Kge kg v+e € EJR

4,03

344

7.747

4,63

3,68

359

285

644

1854

Brown Swiss 50-75% 4.107 3,10

336

8.330

4,50

3,60

375

300

675

1980

Brown Swiss

234

Top 7 Duits Brown Swiss economisch jaarresultaat 2013 Naam

Vader

dgn kg melk % vet % eiw Kgv Kge € EJR

(meer koeien te zien op www.brownswiss.nl)

tkt kg v+e AV Eigenaar / veehouder

Marie 463 Vinozak

401

13.075

5,65

4,06

739

531

3.444

114

443

1.270

87 Mts. Zents-Tap, Vorden

Fokje 148 Jublend

399

14.141

4,93

3,97

697

561

3.409

126

442

1.258

85 W A M Bosgoed, Denekamp

Gre 246 ETPAT - Bella 4e lactatie

Aantal Lft.

Vivo

Mollie 261 Prossli

328

11.114

5,67

4,13

630

459

3.407

123

385

1.089

456

17.584

4,44

3,60

781

632

3.392

130

490

1.413

W A M Bosgoed, Denekamp 84 Mts. Prins-Broek, Hasselt

Alie 24

Etvei

315

12.511

4,67

3,92

584

491

3.391

128

379

1.075

79 E Keuper, Netterden

Eva 59

Prossli

341

10.734

5,61

3,94

602

422

3.371

113

363

1.024

78 Mts. Duiven-de Boer, Vledder

326

13.627

4,42

3,49

602

476

3.345

116

377

1.078

86 Mts. Zents-Tap, Vorden

Margje 535 Jublend Naam

Vader

dgn kg melk % vet % eiw kg v+e AV Eigenaar/veehouder

F Roelofke 45 Vidoba 3.115 100.290

4,53

3,55

8.107

85 Mts Valk, Zwolle

50% BS, 50% HF

HURAY - Adriana 209 (NL) 1e lactatie

PROSSLI - Hannie 611 & Margje 607

100.000 tonner

www.brownswiss.nl tel. 038-3333670

VX20_p83.indd 83

06-12-13 12:00

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Familie Breemersch heeft ISO-gecertificeerd bedrĳf

Boeren met de blik naar buiten

Jaklien en Kris Breemersch-Van Slambrouck Door de ISO-certiﬁcering van hun melkveebedrĳf willen Kris Breemersch en Klemskerke Jaklien Van Slambrouck actief werken aan de duurzaamheid van hun bedrĳf. Aantal koeien: Melkquotum: Hoeveelheid land: Melkproductie per koe:

110 900.000 liter 63 hectare 8056 4,20 3,48

Verantwoord maatschappelĳk ondernemen. Die opdracht trachten Kris en Jaklien Breemersch uit Klemskerke meervoudig vorm te geven met een zorgtak, vakantiewoning en ISO-certificering. tekst Annelies Debergh

et vlakke polderlandschap trekt stilaan zĳn winterkleed aan. Ook rond de hoeve van Kris Breemersch (62) en Jaklien Van Slambrouck (61) wacht de donkere kleigrond op de eerste kou. Enkel een groepje vriesganzen verderop verstoort de rust op het stille erf. Al sinds 1973 boeren Kris en Jaklien op een steenworp afstand van de Belgische kust. ‘We hebben allerhande tĳden gekend’, blikt Jaklien op veertig jaar carrière terug. ‘Eerst moest het altĳd maar groter en hebben we ons voortdurend op groei gericht. Later moest alles weer beter. Landbouw wĳzigt voortdurend.’

productie van 8056 kg melk met 4,20% vet en 3,42% eiwit, zo geeft de bedrĳfsboekhouding aan. ‘Als een bedrĳf groeit, dan moet je als bedrĳfsleider telkens weer aanpassen en bĳstellen. Als het draait kun je weer verder.’ Eenmaal over de honderd koeien, kwamen de grenzen van het bedrĳf in zicht, deels onder invloed van de wĳzigende wetgeving rondom mest en nutriënten. ‘Vanaf dat moment was het niet langer

boeren met de nadruk op groei, maar op het steeds beter doen’, vervolgt Jaklien. De huidige evolutie in de melkveehouderĳ met verdubbeling en exponentiële groei van bedrĳven bekĳken Kris en Jaklien met wantrouwen. ‘We vinden het op ons bedrĳf belangrĳk om alle factoren in evenwicht te houden en voldoende aandacht te hebben voor de natuurlĳke kringloop.’ Een voorbeeld is het winnen van eigen krachtvoer door het voeren van zelf geteelde wintertarwe. ‘De cirkel is rond en de kringloop moet gesloten zĳn. Van elk onderdeel dat niet klopt of verkeerd gaat, wordt ooit de rekening gepresenteerd.’

ISO-gecertificeerd bedrĳf Het bedrĳf van Jaklien en Kris was afgelopen jaar in beeld als het eerste melkveebe-

Functie als zorgboerderĳ brengt extra sociaal contact

Van groter naar beter Ze is een doorgewinterde boerenvrouw, Jaklien en ze staat voor haar stiel. De melkveehoudster neemt al snel het woord en begint bĳ de start van het bedrĳf in 1973. ‘We molken toen zes melkkoeien op 26 hectare’, somt ze op. Enkele ossen, zeugen en jongvee maakten het plaatje compleet. Al snel specialiseerde het paar zich. ‘Het advies was meer en groter en dus nam het aantal koeien voortdurend toe.’ In 1984 telde het bedrĳf 200.000 liter melk, in 1996 900.000 liter. Sinds 1996 groeide het melkquotum niet verder. De melkveehouders melken het quotum vol met 110 melkkoeien. Die realiseren een

V E E T E E LT

DECEMBER

VX20_bedrijfsrep Vlaanderen.indd 84

1/2

2013

06-12-13 15:11

Melkveebedrĳf ‘dhaezenburg’ is zo veel mogelĳk ingepast in het landschap

Gericht op eigengeteelde grondstoffen bĳ het melkvee

drĳf in Vlaanderen dat ISO-gecertificeerd is. De keuze om voor een ISO-certificaat te gaan was heel bewust. ‘Als boer word je om de oren geslagen met allerhande lastenboeken. Alleen het woord al: lastenboeken. Veel landbouwers gaan gebukt onder die talrĳke voorwaarden. We wilden dat voor zĳn en hebben zo ingetekend bĳ een project om ISO-certificering toe te passen.’ In het kort legt Jaklien uit dat ISO-certificering vooral betekent dat je de bedrĳfsvoering zoveel mogelĳk analyseert en over elk aspect van het management van tevoren nadenkt. ‘Je denkt na over de afvoer van koeien, zaken als de ongediertebestrĳding, je hebt ideeën over de afvalstromen en noem maar op. Telkens weer stel je jezelf de vraag hoe je iets doet en waarom.’ Kris en Jaklien geven aan dat ze sinds de ISO-certificering nog bewuster omgaan met het management. ‘Deze certificering is niet opgelegd, we hebben ervoor gekozen vanuit onze eigen overtuiging en konden elke stap ook vanuit die overtuiging invullen. De ISO-normen voeren we uit met protocollen met als centraal doel con-

De melkstal als uithangbord met bĳzondere architectuur

tinue verbetering van de bedrĳfsvoering volgens ons eigen ritme en onze tĳd.’ De ISO-normen zĳn Europees aanvaard. ‘Je voldoet aan alle Europese normen en bent andere lastenboeken een stap voor. Bovendien zĳn de ISO-normen ook binnen Europa te vergelĳken. Een melkveebedrĳf in Wallonië of Frankrĳk met ISO-certificering staat op gelĳke voet als ons bedrĳf.’

Netwerken voor de landbouw Hoewel de omvang sinds 1996 niet meer opvallend is gewĳzigd, kwamen er op ‘dhaezenburg’ wel enkele activiteiten bĳ. Sinds de kinderen het huis uit zĳn, is een deel van de woning als vakantiewoning ingericht voor gasten. Daarnaast is het bedrĳf actief als zorgboerderĳ. ‘Je krĳgt veel terug van het contact met andere mensen op je bedrĳf’, zegt Jaklien over beide neventakken. Ze haalt een voorbeeld aan van de geboorte van een kalf en hoe ‘hulpboeren’ daar tegenaan kĳken. ‘Zĳ kĳken daar met verwondering naar. Ze draaien je eigen cirkel van drukke routine even terug, zodat je jezelf ook even de tĳd gunt om een ge-

beurtenis als de geboorte van een kalf te beschouwen en te beleven.’ Er is in elk geval heel bewust voor gekozen om het bedrĳf meer open te stellen voor de buitenwereld. ‘In de bedrĳfswereld hebben mensen de mond vol van “pr” en “networking”, maar de landbouwsector vergeet nog te veel dat het een schakel is in een groter geheel. Landbouw is te lang in een vergeethoek geplaatst. Groene zorg en groen toerisme is eigenlĳk een manier om landbouw weer in de kĳker te zetten. Waar het voedsel vandaan komt, dat is ook echt belangrĳk. Consumenten willen weer weten hoe hun voedsel geproduceerd wordt.’

Opvallende architectuur De melkstal die een opvallende architectuur heeft, past bĳ die visie. Met de regelmaat van de klok komen in de zomermaanden fietsers even het erf opgereden om het melken van dichtbĳ te bezichtigen. ‘Landbouwbedrĳven mogen gezien worden’, klinkt Jaklien stellig. ‘Ze maken deel uit van het landschap en die verwevenheid met de omgeving maakt landbouwbedrĳven juist mooi.’ l

V E E T E E LT

VX20_bedrijfsrep Vlaanderen.indd 85

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 3

06-12-13 15:11

deskundig • betrouwbaar • analytisch • ondernemend

Uw partner in kwaliteitsborging Kwaliteit = vanzelfsprekend ABZ Diervoeding is een nieuwe coöperatie ontstaan na een fusie uit kracht tussen twee sterke coöperaties: Arkervaart Diervoeding en Brameco·Zon Voeders. Samen denken wij nog beter te kunnen bijdragen aan een beter financieel resultaat voor uw bedrijf en een sterke veehouderijsector.

› Gespecialiseerd in laboratoriumonderzoek voor boerderijmelk en zuivelproducten › Audits, inspecties en certificering van bedrijfsprocessen in agrofood ketens

Door onze oprechte en persoonlijke aanpak staan wij dichtbij onze veehouders. Op basis van onze specialistische kennis leveren wij het meest geschikte rundveevoer met een maximaal rendement voor uw bedrijf. De lat ligt hoog en dat wordt door onze klanten al jaren gewaardeerd. Wilt u met ons werken aan betere cijfers? Neem contact op met één van onze rundveespecialisten.

Het beste dichtbij Postbus 5, 3860 AA Nijkerk

Postbus 8510, 5605 KM Eindhoven

Telefoon 033 422 15 10

Telefoon 040 238 07 77

info@abzdiervoeding.nl

www.abzdiervoeding.nl

www.abzdiervoeding.nl/rundvee T. +31 (0) 88 754 70 00

QLIP-3017B.indd 1

V E E T E E LT

VX20_p86.indd 86

DECEMBER

1/2

E. INFO@QLIP.NL

WWW.QLIP.NL

22-05-13 15:31

2013

06-12-13 09:37

TELEFOON (0031) 0183-589109 FAX (0031) 0183-589129 GSM (0031) 06-53884044 E-MAIL: INFO@JADVOKAAT.NL

VOF V. S. E. ADVOKAAT Botersloot 50 4225 PS Noordeloos

✂

SPERMABON KERST 2013

Het onderstaande sperma van deze stieren is beschikbaar middels deze inschrijfbon.U kunt inschrijven op één of meerdere stieren. De hoogste inschrijver per stier ontvangt in ieder geval die portie sperma, zoals achter elke stier staat vermeld. Wanneer er nog sperma over is, ontvangt de tweede hoogste inschrijver de volgende portie sperma. Wanneer u van één of meerdere stieren de hoogste inschrijver bent, zullen wij u z.s.m. berichten.

U kunt uw inschrijving per post, fax of e-mail aanleveren uiterlijk t/m vrijdag 10 januari 2014. IK SCHRIJF IN OP DE VOLGENDE STIEREN: Prijs per dosis:

Naam stier:

......... ......... ......... ......... ......... ......... ......... ......... ......... ......... ......... .........

...................................................... ...................................................... ...................................................... ...................................................... ...................................................... ...................................................... ...................................................... ...................................................... ...................................................... ...................................................... ...................................................... ......................................................

Naam stier:

..................................................... ..................................................... ..................................................... ..................................................... ..................................................... ..................................................... ..................................................... ..................................................... ..................................................... ..................................................... ..................................................... .....................................................

Prijs per dosis:

......... ......... ......... ......... ......... ......... ......... ......... ......... ......... ......... .........

WIJ WENSEN U EENDEZE GOEDE EN ZODAT EEN VOORSPOEDIG 2014 TOE! STUUR VANDAAG BONKERST NOG OP, U NIET TE LAAT BENT! Naam

:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Eigen vat ❏ ja ❏ nee KI: . . . . . . . . . . . . . . . .

Adres

:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Telefoon : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

PC + Woonpl. : . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

✂

Abrian Acme rf Accoord Active Albiorix rf Allegro AltaGratis AltaIota AltaMeteor AltaOak Alexander Amaretto Apple Artie Arroyo rf Atwood Atwood Balance Balisto Beautifull Bell Hille Bell Rex Bev Nick Beyercrest Joe Big Winner Big Time Blackstar Bobstar 50 Bogart Bolt Bolton Bookem Boss Iron Boudewijn Brick Broek Hein 55 Bradnick Braut (S-R) Braxton Broker rf Brolin (SWE) Bugleboy Canvas rf Carousel Amos Cash

10 13 12 10 10 12 7 9 7 1 8 10 6 5 8 6 3 12 6 16 11 6 3 17 15 6 6 11 11 10 3 7 8 3 4 5 5 11 6 2 6 1 7 9 16

Cashcoin 10 Celsius 12 Chaser 9 Champion 2 Chanel 10 Chester 11 Chicago 8 Classic 11 Comestar Outside 5 Comestar Stormatic 7 Carlo v't V (VRB) 2 Ceasar 8 Coach 9 Corky 12 Courier 7 Covert rf 15 DH Canvas rf 12 Dakota 14 Damion 8 Danillo 6 Dawson 11 Defender 5 Destry rf 8 Detox rf 10 Dino MRIJ 5 Dolman 2 Donor 5 Dream (FLV) 10 Drop (BAQ) 3 Duplex 11 Durango 14 Eagle (Rown) 7 Eagle (FLV) 12 Elayo red 7 Elwood 9 Elburn rf 8 Emimenz 12 Emmett 12 Emperor 10 End-Story 14 Energy 11 Epic 10 Epo (FLV) 15 Erwin (Pie) 12 Esquimau 8

Everest Everest (BAQ) Exranco Jake Faber Fabio Fatal Fever Fibrax Fiction rf Fiction (ITA) Fieldhouse Finley Fitlist Flano Flash Florentin (Ab) Foundation Fortune (Alpine) Fraiko rf Geoffry Gibor Giessen (Ramm) Goldday Golden Dreams Goldwyn Goli Grandprix Guarini Halogen Heide Henson Hidalgo (BAQ) Hippo (FLV) Holiday Hvezda rf Ideal Improver Isard (BAQ) Istar Aero It Meindert (G) Ivar (BAQ) Izara (MON) Jango Jannsen Janosch Jardin

11 2 9 5 7 6 6 15 8 5 12 10 8 1 14 25 9 14 8 10 9 3 8 12 3 2 7 9 3 7 4 13 2 3 9 10 11 3 10 5 1 14 9 15 14

Jefferson 16 Jerom 10 Jerudo 12 Jess 15 Jesther 10 Jet Hendrik (DFR) 14 Jewel-red 6 Jobert 13 Jocko Besn 9 Jonk 16 Jordan (Gillette) 2 Jorryn 9 Jotan Red 14 Jotan Red 6 Jubilant rf 2 Jurus 5 Kian 18 Kollo 3 K Lens (SWE) 5 Labelle 1 Latimer 10 Laurenzo 1 Lava 1 Lektor (BAQ) 4 Lancelot 10 Langemaat 283 MRIJ 4 Legacy 10 Levi 9 Lewis 12 Lexus 13 Lichtblick 12 Lightning rf 14 Likes 4 Linus 3 Lithium 10 Lonar 12 Loustar 5 Lucifer 12 Lucky Lawrence 8 Lucky Monitor 10 Luxemburg 4 Maddock P 7 Maestro 10 Magical 10 Magley 10

E-mail

Major Malando Manager (FLV) Manat Manfred Man O Man Marcel rf (Looslea) Marius rf Mark Adam Marker Markwell Osaka Marvin (YER) Mascol Massey Mavid Maximo Maximus rf Mc Cutchen Milestone Minardi Momo (FLV) Monaco Moonlight Mortal Mr Burns rf Mr Bean (FLV) Mr Savage rf Nevada Niagra Nico Noir (BAQ) Numero Uno O-Cosmopolitan O Man Obelisk Observer Officer Ohare P Olympic Oslo (SWE) Paradise Paradox Parvex Law Pavetheway Peace Train

7 10 4 12 1 2 10 2 2 13 12 5 14 8 11 9 9 3 9 3 1 12 3 4 3 11 10 16 7 9 14 10 10 8 4 5 11 1 11 8 5 10 9 2 3

: .......................... Pericles 15 Peter (SWE) 8 Peterslund (SWE) 5 Pitbull rf (Go-Farm) 8 Planet 10 Pleasure 14 Primetime 5 Radon 9 Ramos 5 Rasino (FLV) 2 Redon (MON) 6 Restaurant 14 Roppa 9 Rioja-red 9 Ritzy 7 Rubens rf 3 Rudi 1 Sanchez 7 Saratoga 14 September Storm rf 4 Shamrock 11 Shandar 7 Shogun ps 12 Shottle 7 Sierra 12 Simon rf 13 Skyward 3 Slocum 1 Snowball P 8 Snowman 6 Sparta rf 8 Stadel 9 Sunflower ps rf 13 Sk Match Maker 15 Sk Sunny Boy 4 Spiderman 15 Stol Joc 4 Steven 4 Stardom 2 Suarez 5 Sudan 6 Sunshine 9 Surfinnelam (DFR) 6 Survivor 9 TKO 10

Timer Talent rf Talentino Thoiry Throne Toystory Tokio (BAQ) Tribute rf Tugelo Twist (cogent) Twist-red P Translator Turbolans (VRB) Ulkjes Manuel MRIJ Vaillant (BAQ) Vista Chief Wagrain P (FLV) Watha Wildthing White Wonder Windbrook Win 395 Wyman Yorick Zabing rf Zandb Royal Zelati ll Zelgadis Zoro BBL-sperma van: Arti Damocles Espace Fabrikant Fantomas Geant Pepe de Jauvelan Orage Original Ranger Tapageur Ustin Valseur Vaucluse Zorba

13 5 12 10 2 9 9 4 12 14 4 11 5 4 2 6 14 2 5 8 8 10 12 10 12 17 14 10 12 30 3 50 2 50 16 25 25 12 75 3 4 3 3 15

Direct uit voorraad leverbaar spermacontainers adv advocaat dec 2013 def.indd 17

06-12-13 14:28

SERIE KLAUWAANDOENINGEN

Bas Toxopeus: ‘Er is geen enkele aanwĳzing dat mortellaro bĳ weidegang minder voorkomt’

Serie: Klauwaandoeningen Eind 2013 loopt het driejarige project ‘Grip op Klauwen’ ten einde. Daarop vooruitlopend belicht Veeteelt in vĳf maanden tĳd de vĳf belangrĳkste klauwaandoeningen. En wat is er binnen het project gedaan om verbetering te realiseren? Deel 1: Stinkpoot Deel 2: Zoolbloeding Deel 3: Zoolzweer Deel 4: Mortellaro Deel 5: Wittelĳndefect

innen de klauwaandoeningen wordt vaak onderscheid gemaakt tussen primaire aandoeningen en vervolgaandoeningen, de zogenoemde secundaire klauwaandoeningen. Tot de primaire aandoeningen behoort ook mortellaro, net zoals stinkpoot, zoolbloeding en tussenklauwontsteking. Toch is mortellaro min of meer een vreemde eend in de bĳt op het gebied van klauwaandoeningen. Mortellaro bevindt zich namelĳk niet op of in het hoorn van de koe. ‘Het is een huidziekte aan de ondervoet, veroorzaakt door bacteriën en daarmee dus een infectieuze aandoening’, vertelt Bas Toxopeus. De rundveedierenarts bĳ samenwerkende dierenartsenpraktĳk De Oosthof is een van de specialisten die betrokken is bĳ de Ach-

Mortellaro vraagt discipline Over geen van de klauwaandoeningen is nog zoveel onbekend als over mortellaro. Toch zĳn er genoeg mogelĳkheden om de pĳnlĳke aandoening te bestrĳden. ‘Dikwĳls wordt mortellaro bĳ de droge koeien of het jongvee in stand gehouden.’ tekst Florus Pellikaan

terhoekse groep veehouders die meedraaien in het project Grip op Klauwen. De vraag welke bacteriën mortellaro veroorzaken, blĳkt niet eenvoudig te zĳn. ‘Er zĳn al veel onderzoekers die zich daarover hebben gebogen. Uit puncties blĳkt dat er in ieder geval vier soorten bacteriën aangetoond worden in en rond mortellaroplekken, maar er zĳn er vrĳwel zeker nog meer’, stelt Toxopeus. ‘Momenteel heerst de gedachte dat de bacteriestam van de treponema’s een belangrĳke rol speelt.’ Henk Woolderink, technisch specialist melkvee bĳ ForFarmers Hendrix, vult aan: ‘Mortellaro is niet zoals mastitis waarbĳ je gemakkelĳk kunt aantonen wat de veroorzaker is. Misschien hebben meerdere bacteriën elkaar wel nodig.’

Volgens onderzoek in 2004 van de Gezondheidsdienst voor Dieren, Wageningen Universiteit en het toenmalige NRS blĳkt ruim 21 procent van de Nederlandse melkkoeien in meer of mindere mate mortellaro te hebben. Het optreden van mortellaro is in ieder geval sterk bedrĳfsafhankelĳk. ‘Er zĳn bedrĳven waar je het gehele koppel een score 2 of 3 voor matige of ernstige mortellaro geeft. Maar ik heb ook ooit een koppel gehad waarbĳ geen enkele koe last had van mortellaro’, vertelt Wilfried Klein Severt, klauwverzorger bĳ AB Oost. Wat betreft het ziektebeeld kent mortellaro vier stadia, aldus Toxopeus. ‘Het eerste stadium is het acute stadium met een kleine, maar fel rode mortellaroplek. Zonder behandeling evolueert dat

Halvering mortellaro bĳ Niek en Bram Groot Wassink door protocollen

Niek en Bram Groot Wassink

Verzamelen van kennis en managen blĳft een kwestie van finetunen. Daarom reageerden de broers Niek en Bram Groot Wassink uit Rekken positief op de vraag om als praktĳkbedrĳf mee te draaien in

het project Grip op Klauwen. Na de nulmeting kwam er al snel een praktĳkdoel. ‘Mortellaro sluimerde al langere tĳd in het koppel en dat bleek ook in de meting. Niet dat er veel koeien heftige mortellaro hadden, maar er waren wel dieren met milde mortellaro’, omschrĳft Bram Groot Wassink de situatie. Niek vult aan: ‘Het project heeft bĳgedragen aan deze bewustwording, waarna we maatregelen hebben genomen. We hebben het voetbad verlengd en verdiept en plaatsen het niet meer om de drie weken, maar iedere zaterdag.’ Ook houden de broers, die 140 koeien melken, de roosters nu nog beter schoon

en dan met name ook achter de boxrand. ‘Eigenlĳk zĳn we gewoon meer protocollair gaan werken’, stelt Niek Groot Wassink vast. ‘Het waren wel vooral de Classic- en de Maxwelldochters die mortellaro hadden, maar dan nog is er een oorzaak en die hebben we aangepakt.’ De maatregelen hebben ervoor gezorgd dat het aantal mortellarogevallen meer dan gehalveerd is. ‘De scores 3 van ernstige mortellaro zĳn afgezwakt naar scores 1 en 2’, vertelt Bram Groot Wassink. ‘En van een redelĳk aantal koeien met een lichte mortellarobesmetting zĳn we naar een grote groep koeien zonder mortellaro gegaan.’

V VE EE ET TE EE EL LT T DJ EACNE UMABRE I R 1 1/ /2 2 2 20 00 19 3

VX20_serie klauwen 4.indd 88

06-12-13 15:55

Slotsymposium op 19 december Het project Grip op Klauwen houdt op donderdag 19 december het slotsymposium in Bunschoten. Van veehouders tot klauwverzorgers, alle betrokkenen bĳ het project delen hun ervaringen met een gezamenlĳke aanpak. Ook de verbeteringen in klauwgezondheid die gedurende het project zĳn geboekt, worden gepresenteerd. Afgevaardigen van het ministerie, van KNMvD, LTO en de Dierenbescherming gaan daarna met elkaar in discussie. Aanmelden voor het symposium via chris.vermeer@zlto.nl. Zie ook: www.gripopklauwen.nl

Voetbaden én individuele behandelingen in de strĳd tegen mortellaro

naar stadium 4 als grote witte en chronische mortellaroplek die niet of nauwelĳks meer te genezen is.’ De drie specialisten zĳn het erover eens dat mortellaro vanwege de pĳn die het kan veroorzaken alle aandacht verdient. ‘In een ernstige vorm is de plek felrood en ziet die eruit als een aardbei. Dit is voor de koe extreem pĳnlĳk, waardoor ze ook kreupel zal lopen’, vertelt Klein Severt. ‘Daarnaast zorgt mortellaro ook voor extra hoorngroei met andere klauwaandoeningen als gevolg.’

Rol weerstand lastig te duiden Gevraagd naar de oorzaken van mortellaro blĳkt dat de onduidelĳkheden over de ziekteverwekker preventie lastig maken. Duidelĳk is volgens Saskia Scheer, namens Projecten LTO Noord projectleider van de Achterhoekse groep, wel dat infectiedruk de belangrĳkste oorzaak van mortellaro is. ‘De infectiedruk wordt enerzĳds bepaald door het aantal koeien dat mortellaro heeft en anderzĳds door de hygiëne van de vloer.’ Het brengt Bas Toxopeus bĳ een kritische succesfactor voor bestrĳding van mortellaro. ‘Dikwĳls worden de roosters bĳ de melkkoeien wel netjes bĳgehouden en worden er frequent voetbaden geplaatst. Maar te vaak gebeurt dit bĳ de

droge koeien en het jongvee niet, waardoor een besmettingspoel van mortellaro in leven wordt gehouden.’ Een tweede oorzaak van mortellaro is verminderde weerstand. ‘Mortellaro is infectieus, dus speelt weerstand altĳd een rol. Maar dat is ook direct de enige zekerheid’, stelt Toxopeus. ‘In een proef in Denemarken is geprobeerd kruisbesmetting met mortellaro van besmette naar gezonde dieren te laten plaatsvinden, maar het lukte niet.’ Woolderink vult aan: ‘Net zo onverklaarbaar is dat sommige koeien altĳd mortellaro aan de ene poot hebben en niet aan de andere poot. We weten gewoon nog niet alles over mortellaro.’ Ventilatie en stalklimaat, die bĳ stinkpoot wel een belangrĳke rol in de preventie spelen, doen dat bĳ mortellaro in ieder geval veel minder. ‘Er is ook geen enkele aanwĳzing dat mortellaro bĳ weidegang minder voorkomt’, stelt Toxopeus. ‘Ook in de weideperiode moet dus behandeling plaatsvinden.’ Preventie en behandeling kruisen elkaar bĳ het bestrĳden van mortellarogevallen, omdat bestrĳding ook de besmettingsdruk verlaagt. ‘Het behandelen van mortellaro kan op twee manieren. Enerzĳds door ontsmetting via een voetbad en anderzĳds door koeien individueel te

behandelen’, zegt Klein Severt. Toxopeus vult hem aan: ‘Over voetbaden is al veel gezegd, maar het blĳft een heel belangrĳk hulpmiddel om de infectiedruk te verlagen.’ De deskundigen schetsen een aantal randvoorwaarden waaraan voetbaden moeten voldoen, zoals een minimale lengte van drie meter en een vloeistofhoogte van 15 centimeter. Na 200 koepassages moet een voetbad ververst of schoongemaakt én opgeruimd worden. De geadviseerde frequentie van voetbaden verschilt per bedrĳf. ‘Juist op deze punten hebben we binnen het project adviezen gegeven en ook echt vooruitgang geboekt’, vertelt Saskia Scheer. ‘Het klinkt misschien eenvoudig, maar het heeft resultaat.’

Consequent en herhalen Mortellaro is niet gemakkelĳk uit te roeien, maar het is volgens de deskundigen wel te onderdrukken door consequent te zĳn met voetbaden en individuele behandelingen. De noodzakelĳke individuele behandeling van koeien met mortellaro bestaat uit het droogmaken van de klauw, het aanbrengen van een hoefgel of spray, de plek verbinden, na drie dagen het verband eraf halen en de behandeling herhalen. ‘Door probleemkoeien consequent te controleren en te behandelen is mortellaro bĳ 90 procent van de koeien beheersbaar’, verzekert Toxopeus. ‘Pak je dit in een bepaalde periode koppelbreed fanatiek op, dan is het later ook goed onder de knie te houden en kost het minder tĳd. Hierbĳ is de keuze van het geneesmiddel veel minder belangrĳk dan het consequent uitvoeren. Mortellaro draait namelĳk vooral om discipline.’ l

V E E T E E LT

VX20_serie klauwen 4.indd 89

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 3

06-12-13 15:56

T H E M A B I J E E N K O M S T

Henk Schoonvelde: ‘Een kruisling vertelt in de melkgift hoe het ruwvoer was’

Fokkers focussen op efficiëntie Tĳdens het druk bezochte symposium van het Nordwin College viel het woord efficiëntie in iedere presentatie, ook in die van de drie melkveehouders. Volgens professor Van Arendonk is het maken van een efficiëntieslag ook bittere noodzaak en gaat genomic selection erbĳ helpen. tekst Florus Pellikaan

Johan

Alfred

Jos

Arnoud

van Arendonk:

de Vries:

Knoef:

Ramaker:

‘Van eigen

‘We gaan van

‘Vruchtbaarheid is

‘Jerseys stoten

fokkerĳ is op een

genomic selection

nauwelĳks

20 procent

melkveebedrĳf

naar genomic

gecorreleerd aan

minder broeikas-

nauwelĳks sprake’

management’

levensduur’

gassen uit’

ageningenprofessor Johan van Arendonk zette tĳdens het symposium van het Nordwin College in Heerenveen de trend voor wat zich zou ontwikkelen als hét thema van de dag. ‘De uitdaging waar we voor staan is een groeiende wereldbevolking voeden binnen de draagkracht van de aarde. We moeten twee keer meer voedsel produceren met twee keer minder ecologische druk’, stelde Van Arendonk de doelen scherp. ‘Op dit moment gaat 40 procent van het totale voedsel verloren, dus daar is veel te halen. Een efficiëntieslag in de kringlopen is de remedie en daarin loopt de melkveehouderĳ ver achter bĳ de pluimvee- en varkenshouderĳ.’ Het symposium had eigenlĳk het thema ‘Elke boer zĳn eigen fokkerĳ’ meegekregen. Dat dit thema interessant was, bleek wel uit de ruim driehonderd be-

V E E T E E LT

DECEMBER

VX20_symp.fokk.strat. en koepad.indd 90

1/2

zoekers die op de dag afkwamen. ‘Natuurlĳk is fokkerĳ leuk, maar van eigen fokkerĳ is op een melkveebedrĳf nauwelĳks sprake’, drukte Van Arendonk in het vervolg van zĳn uiteenzetting iedere fokkerĳambitie de kop in. ‘Je kunt als veehouder wel kiezen tussen stieren, maar je bent grotendeels afhankelĳk van de trend van de ki-organisatie. Ook de verschillen van dochters van stieren tussen bedrĳven zĳn klein, dus zo doorslaggevend blĳken paringen ook niet. Nee, de gemeenschappelĳke belangen van efficiëntie en milieu zĳn veel groter. En daarin maakt eendracht macht.’

Snelst groeiende ras In de drie presentaties van individuele veehouders bleek dat iedereen toch wel min of meer een eigen fokkerĳvisie heeft, maar ook dat het door Van

Arendonk benoemde gemeenschappelĳke doel wel degelĳk de aandacht heeft. Zo herhaalde Arnoud Ramaker, sinds kort compagnon van Hielke en Hanny de Rooĳ uit Wadenoĳen, de afwegingen die ze recent hebben gemaakt. ‘Binnen het holsteinras zĳn genoeg goede stieren en daarmee hebben we altĳd goed geboerd, maar moeten we het fokdoel door de veranderende omstandigheden misschien aanpassen? De prĳzen van voer en land stĳgen structureel’, beschouwde Ramaker. Een uitspraak van Torsten Hemme, directeur van IFCN Dairy Research Centre, zette Ramaker aan het denken. Hĳ stelde namelĳk: ‘De holsteinkoe is ontworpen om veel melk te maken van goedkoop voer, maar als voer niet meer goedkoop is, moet je misschien naar andere rassen kĳken.’ Ramaker kwam uit bĳ het jerseyras.

2013

09-12-13 12:18

K O E PA D

‘Voor dezelfde hoeveelheid kaas heb je met jerseys ten opzichte van holsteins 32 procent minder water en 11 procent minder land nodig. En je produceert dan ook nog eens 20 procent minder broeikasgassen’, vertelde Ramaker. ‘Daardoor is het jerseyras op dit moment ook het snelst groeiende ras ter wereld.’ Ramaker en De Rooĳ gaan nu een jerseyveestapel opbouwen die ze naast de holsteinveestapel gaan houden.

Koe moet voor ons werken Andere rassen was ook de rode draad in de uiteenzetting van Henk Schoonvelde, melkveehouder in Koekange en medeeigenaar van fokkerĳorganisatie Xsires. Hĳ heeft al tien jaar goede ervaring met kruisen, vooral met de driewegkruising tussen fleckvieh, Scandinavisch roodbont en holstein. ‘Een koe is een instrument om grond tot waarde te brengen, niet meer en niet minder. En daarom moet een koe voor ons werken, maar de laatste jaren met zuiver holstein kregen wĳ steeds meer het idee dat wĳ voor de koe moesten werken’, stelde Schoonvelde. ‘Wĳ streven juist naar veel melk, acceptabele werktĳden en minder fysieke belasting. En daar heb je een probleemloze koe voor nodig.’ Van het verwĳt dat kruislingen te weinig melk produceren wilde de Drentse melkveehouder niet horen. ‘Wanneer je de beste stieren van de verschillende rassen binnen driewegkruising gebruikt, doen ze wat betreft productie niet onder voor holstein.’ Voldoen kruislingen in productie niet, dan is dat volgens Schoonvelde vaak te wĳten aan het ruwvoer. ‘In tegenstelling tot een holstein vreet een kruisling het voer wel altĳd. Maar in de melkgift vertelt een kruisling vervolgens hoe goed de kwaliteit van het ruwvoer was. Bĳ goed ruwvoer haalt een kruisling meer melk uit ruwvoer dan een holstein en is ze dus efficiënter.’

Betrouwbare fokwaarden De succesvolle holsteinfokker Jos Knoef uit Geesteren, die inmiddels 54 koeien over de grens van 100.000 kilo melk loodste, betrok efficiëntie ook in zĳn presentatie. Maar dan vooral in relatie tot vruchtbaarheid. ‘Voor sommigen is vruchtbaarheid een doel op zichzelf geworden, terwĳl het nauwelĳks gecorreleerd is aan levensduur. Persoonlĳk vind ik dat vruchtbaarheid veel te zwaar in de NVI wordt meegewogen.’ Of een koe nu in zes of in acht lĳsten honderdtonner wordt, het maakt Jos Knoef niet uit. ‘We gaan ook lang door

met insemineren, want dit duurt nog altĳd minder lang dan een nieuwe vaars opfokken. En dat is ook efficiëntie.’ Jos Knoef focust in zĳn fokkerĳstrategie met als doel nieuwe honderdtonners daarom meer op uiergezondheid. ‘Mastitis zorgt twee keer per dag voor frustratie. En een koe die om haar uiergezondheid wordt afgevoerd, brengt minder op dan een inmiddels vette koe die niet drachtig wil worden.’ Knoef let ook sterk op laatrĳpheid, persistentie, uiers, benen, NVI en Inet met aandacht voor het eiwitgehalte. En als laatste hecht hĳ aan de betrouwbaarheid van de fokwaarden, waardoor hĳ nog relatief veel fokstieren en niet heel veel genoomstieren gebruikt. Het is dé brug naar de presentatie van Alfred de Vries, manager fokkerĳ bĳ CRV. ‘Fokkerĳ vereist lokale data en fokwaarden om zo stieren te krĳgen die passen bĳ het milieu en de bedrĳven. Maar voor een fokwaarde als levensduur duurt een enigszins betrouwbare fokwaarde op basis van dochters vele jaren en daarvoor biedt genomic selection uitkomst’, vertelde De Vries.

Contract voor data en genomics Om zeker te zĳn van een voldoende grote referentiepopulatie achter genomic selection sluit CRV op dit moment contracten met veehouders af voor het aanleveren van data. Deze zogenoemde DataPlus-bedrĳven moeten deelnemen aan bedrĳfsinspectie, mpr en Digiklauw en kunnen in ruil daarvoor tegen een fors gereduceerd tarief dieren op genomics laten onderzoeken. Over vĳf jaar wil CRV 600 van deze bedrĳven met in totaal 120.000 koeien aan zich gebonden hebben. ‘Ook voor deze bedrĳven heeft het voordelen, want er zal in de toekomst steeds meer geselecteerd worden op basis van genomics. We gaan van genomic selection naar genomic management’, schetste De Vries het fokkerĳvergezicht. ‘Genomics wordt ook voor de individuele veehouder gangbaar, net als bedrĳfsinspectie en mpr.’ Johan van Arendonk deelde de mening van De Vries dat genomic selection zich snel ontwikkelt. ‘Nu wordt het nog vooral ingezet voor traditionele kenmerken zoals productie. Maar de techniek heeft juist een kans voor moeilĳk te meten kenmerken zoals methaanuitstoot en voerefficiëntie. De komende jaren gaan we aan de toepassing daarvan hard werken, met het gemeenschappelĳke doel van een hoge efficiëntie en minder milieudruk als “opdrachtgever”.’ l

Jan en Pauline Nieuwenhuizen zĳn tĳdens de HHH-show uitgeroepen tot fokkers van het jaar. Het jaar 2013 was voor de melkveehouders uit Zevenhoven erg succesvol met stieren uit de Sneekerfamilie. Zo debuteerden de stieren Newhouse Gofast en Newhouse Banker dankzĳ melkgevende dochters met sterke cĳfers en staan er in de lĳsten met genoomstieren diverse nazaten uit de Sneekerfamilie op prominente plaatsen. Nieuwenhuizen, die 120 koeien melkt, omarmde al vroeg de techniek van genomic selection. Al jaren behoort de veestapel tot de hoogste productiebedrĳven van Nederland.

Pauline en Jan Nieuwenhuizen

Unaniem is Hans Huĳbers herkozen als voorzitter van de Zuidelĳke Land- en Tuinbouworganisatie ZLTO. De 54-jarige melkveehouder uit Wintelre kreeg het volledige vertrouwen tĳdens de algemene ledenvergadering. Huĳbers volgde in 2009 Anton Vermeer op, en was daarvoor onder meer voorzitter van de raad van commissarissen van CRV. Marc Ligthart is de beoogd opvolger van Jannes Oosterveld bĳ zuivelfabriek DOC Kaas. Ligthart (54) werkte onder meer bĳ FrieslandCampina, waarna hĳ mee verhuisde met de verkoop van de zuivelfabriek in Nĳkerk naar concurrent Arla. De huidige directeur Oosterveld gaat met pensioen. Per 1 januari start Yoram Knoop als CEO van ForFarmers. De 44-jarige Knoop volgt Bert-Jan Ruumpol (54) op, die sinds 2003 algemeen directeur was van de voercoöperatie. Knoop heeft een internationale carrière en werkte de laatste jaren bĳ voerproducent Cargill. Na zeventien jaar stopt Harry Schuiling (53) als directeur van Semex Holland. Schuiling verruilt zĳn functie voor een internationale baan bĳ Semex Canada. Jurjen Boerrigter (30) volgt hem op.

V E E T E E LT

VX20_symp.fokk.strat. en koepad.indd 91

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 3

09-12-13 12:18

Vredo FE ZODENBEMESTER Voor OPTIMALE benutting

• • • • • • •

NIEUW verzinkt frame Laag eigen gewicht & sterke constructie Onderhoudsarm Voldoet aan de strenge mestwetgeving Perfecte prijs-kwaliteit verhouding Werkbreedte 5,2 tot 7,2 m Gegarandeerde werkingskwaliteit

Vredo brengt de mest waar het hoort... ...BIJ DE WORTEL! www.vredo.nl

verkoop@vredo.nl

+31 (0) 488 411 254

STIJGENDE WINST MET GEZONDER VEE Wetenschappelijk bewezen (gegarandeerd effect) Stimuleert de groei van micro-organismen in de pens Vermindert pensverzuring Arkervaart_ProWeide_Advertentie_Veeteelt Verbetert de vertering 14-05-12 13:01 Pagina 1 Verhoogt de melkproductie Verbetert de voerefficiency met 5-7 % Verlaagt (kracht)voerkosten gezondepens.nl

T +31 (0)514 569 001 mail@speerstra.com

Koecomfort Koecomfort Het beste voor uw koei Het beste voor uw koei Het beste voor uw koeien ??uw op maat Het beste voor?? uw koei koei Koecomfort voor uw koeien op maat Het beste voor

Ga voor een laag celgetal! Het beste

Het beste voor koeien op maat Hetuw beste voor??uw koei

Renovatie bij R-boxen R-boxen (ook (ook ingestorte) ingestorte) Zwevende Zwevende boxe box Renovatie of of nieuwbouw: nieuwbouw: bij Dual waterbed + Positiebox = Minder werk + Positiebox = Minder werk Renovatie (ook ingestorte) Zwevende boxen of Grupstal Grupstal ?? Renovatie of nieuwbouw: bij R-boxen Zwevende of ?? Renovatie of nieuwbouw: nieuwbouw: bij boxen R-boxen (ook ingestorte) ingestorte) Zwevende boxe Zwevende boxe box Renovatie of bij R-boxen (ook Zwevende

Dual Waterbed Dual Waterbed !! Dual Waterbed Dual Waterbed !! Dual Waterbed Dual Waterbed !! Dual Waterbed

Dual waterbed + Positiebox =ofMinder werk Renovatie of nieuwbouw: bij R-boxen (ook ingestorte) Zwevende Grupstal ?? Renovatie of nieuwbouw: bij boxen R-boxen (ook ingestorte) Zwevende boxe

Meest duurzaam koematras, met eindeloos blijvende veerkracht besparing opkoematras, strooisel enmet arbeid verdient het zichveerkrach snel terug Meest duurzaam eindeloos blijvende Meest duurzaam koematras, met eindeloos Door blijvende veerkracht. Meest duurzaam duurzaam koematras, met met eindeloos eindeloos blijvende veerkracht Meest koematras, veerkracht Behoud vanop uw koeien en reduceren op blijvende dierenartskosten. Door besparing strooisel en arbeid verdient het zich snel teru teru Door besparing op strooisel en arbeid verdient het zich snel terug. Door besparing opkoematras, strooisel en enmet arbeid verdient het zich zichveerkrach snel Meest duurzaam koematras, met eindeloosDoor blijvende veerkracht. Meestbesparing duurzaam eindeloos blijvende op strooisel arbeid verdient het snel terug Meest duurzaam koematras, met eindeloos blijvende veerkracht. Behoud van uw koeien en reduceren op dierenartskosten. Meest duurzaam koematras, met eindeloos blijvende veerkracht Behoud van uw koeien en reduceren op dierenartskosten. Conclusie: Meerwaarde zonder Behoud vanop uwstrooisel koeien en en reduceren op dierenartskosten. dierenartskosten. Door het zich snel snel terug. Behoud van uw koeien op Door besparing enreduceren arbeid verdient hetmeerprijs zich snel snel teru teru Door besparing besparing op op strooisel strooisel en en arbeid arbeid verdient verdient het zich terug. Door besparing strooisel en arbeid verdient het zich Vraag, op geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen. Conclusie: Meerwaarde zonder meerprijs ! Behoud dierenartskosten. Conclusie: Meerwaarde zonder meerprijs Behoud van uw koeien en reduceren op dierenartskosten. Behoud van van uw uw koeien koeien en en reduceren reduceren op op dierenartskosten. Conclusie: zonder meerprijs Behoud vanMeerwaarde uw koeien en reduceren op dierenartskosten. Vraag, geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen.

Conclusie: Meerwaarde zonder meerprij Vraag, geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen. Vraag,box geheel/ vrijblijvend, vrijblijvend, naar onze onze referentieadressen. referentieadressen. Vraag, geheel naar Recht zonder liggen / Schone Weinig strooisel Conclusie: meerprijs Conclusie: Meerwaarde Meerwaarde zonder meerprijs !! Conclusie: Meerwaarde zonder meerprij Meerwaarde zonder meerprijs Vraag, geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen. Vraag, geheel vrijblijvend, naar onze referentieadressen. Vraag, geheel vrijblijvend, naar naar onze onze referentieadressen. referentieadressen.

Recht liggen liggen // Schone Recht Schone box box // Weinig Weinig strooisel strooisel

Holland / International B.V. – E.H. Woltersweg 33 – 9831 TG Aduard –

Holland / International B.V. – E.H. WolterswegHolland 33 – 9831International TG AduardB.V. – Tel. E.H. 050-5732777 Woltersweg 33 33 –– 9831 9831 TG TG Aduard Aduard –– Holland // International B.V. –– E.H. Woltersweg

www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.buc-holland.com www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl www.uierverzorging.nl

Holland / International B.V. – E.H. Woltersweg 33 – 9831 TG Aduard –

Holland / International B.V. – E.H. WolterswegHolland 33 – 9831 TG AduardB.V. – Tel.– E.H. 050-5732777 / International Woltersweg 33 – 9831 TG Aduard –

www.uierverzorging.nl

V E E T E E LT

DECEMBER

1/2

2013

ProWeide is een volledige voersoort voor melkkoeien met een actieve weidegang. De voederwaarde van gras komt, in VX20_p92.indd 92

09-12-13 10:42

OOK VOOR DEZE VRAAG ZIJN WIJ UW GESPREKSPARTNER Weten wat nu nodig is. Hoe blijft u efficiĂŤnt ondernemen en gecontroleerd groeien binnen een sector die steeds verandert? En hoe zorgt u ervoor dat externe invloeden zo min mogelijk impact hebben op uw bedrijfsvoering. Uw relatiemanager denkt hier graag met u over mee. Hij is op de hoogte van de actuele ontwikkelingen binnen uw sector en in uw onderneming. En weet wat nu nodig is om uw plannen op korte en lange termijn te realiseren. Zo zorgen we ervoor dat u op het juiste moment kunt zaaien ĂŠn oogsten. Meer weten? Ga naar abnamro.nl/agrarisch

ABN_Ads_Veeteelt_210x297_Wt.indd 1 VX18_p43.indd 43

24-10-13 11:15 15:33 04-11-13

T H E M A B I J E E N K O M S T

Geen betere genezing door mastitis langer te behandelen

Theo Lam:

Christian

Jantĳn Swinkels:

‘Minder

Scherpenzeel:

‘Hoe meer

droogzetters is

‘Altĳd één injector

antibiotica, hoe

hand.’ Zĳn tweede tip luidde: ‘Zet droog op koeniveau, niet op kwartierniveau. De drie gezonde kwartieren naast een geïnfecteerd kwartier hebben meer kans om ook besmet te raken. Zet een koe daarom altĳd rondom droog.’ Als laatste advies gaf Scherpenzeel mee om niet radicaal met droogzetters op het bedrĳf te stoppen. ‘Het is mogelĳk, maar ik heb in de praktĳk te vaak gezien dat het voor problemen zorgt.’ De derde GD-spreker op het congres, dierenarts Jantĳn Swinkels, was enthousiast dat hĳ eindelĳk de resultaten van zĳn onderzoek mocht presenteren. Vanuit zĳn vorige functie bĳ een farmaceutisch bedrĳf was hĳ betrokken bĳ een grootscheeps onderzoek naar verlengd behandelen bĳ klinische mastitis. In drie studies in diverse Europese landen, waaronder Nederland, Duitsland en Engeland, is gekeken naar het effect van langer doorbehandelen. Daarvoor werd de ene helft van de mastitisgevallen op praktĳkbedrĳven behandeld volgens de bĳsluiter, anderhalve dag met in totaal drie injectoren, de andere helft werd gedurende vĳf dagen behandeld met in totaal zes injectoren.

goed mogelĳk’

per kwartier’

meer resistentie’

Niet te lang behandelen

drooggezet. ‘Het gebruik van droogzetters was voor een groot deel preventief. De overheid staat dat preventief gebruik niet meer toe, dus selectief droogzetten is nu een gegeven. Het moet zeker lukken om minder droogzetters te gebruiken, maar het is wel een uitdaging voor de melkveehouders.’ Terug naar nul is niet wenselĳk. Als voorbeeld liet hĳ cĳfers uit Denemarken zien. Het aandeel koeien dat daar wordt drooggezet met een droogzetter is opgelopen van ongeveer 10 procent naar 25 procent. Het aantal mastitisgevallen liep daardoor juist terug.

Christian Scherpenzeel, ook dierenarts van de Gezondheidsdienst voor Dieren, onderschreef de stelling van Lam. ‘We mogen droogzetters niet meer preventief inzetten. En ik heb er vertrouwen in dat het kan, ik ben een optimist. Maar het vraagt veel vakmanschap van veehouders om dat voor elkaar te krĳgen.’

Selectief droogzetten is een gegeven Ruim 300 bezoekers namen de moeite om zich bĳ te laten praten op het nationaal uiergezondheidscongres. De rode draad op dit congres: hoe houden we mastitis in de hand met zo min mogelĳk antibiotica? tekst Ivonne Stienezen

et nationaal uiergezondheidscongres, de opvolger van het UGCN-symposium, trok op 4 december veel melkveehouders naar Zwolle. Ze werden bĳgepraat over de stand van zaken rondom mastitis en het minimaliseren van de hoeveelheid antibiotica in dat kader. GD-dierenarts en onderzoeker Theo Lam, ‘uiergezondheidsgoeroe’ volgens een van de andere sprekers, trapte het congres af met de stand van zaken. ‘In ons land werd tot voor kort 75 procent van de uiers drooggezet met een droogzetter.’ Dat lĳkt wellicht weinig, maar vaarzen worden voor hun eerste lactatie niet

V E E T E E LT

DECEMBER

VX20_UGCN en bloempjes.indd 94

1/2

Droog op koeniveau Gebaseerd op ervaringen uit de praktĳk gaf Scherpenzeel tips voor melkveehouders. ‘Gebruik altĳd een hele injector per kwartier. Eén injector verdelen over twee of zelfs vier kwartieren werkt antibioticaresistentie juist in de

‘Veel veehouders behandelen een mastitisgeval langer dan de bĳsluiter vermeldt’, weet Swinkels. Vanuit de zaal werd ook duidelĳk dat dierenartsen dat vaak adviseren. ‘Maar wetenschappelĳk bewĳs dat verlengd behandelen werkt, is er nauwelĳks’, stelt Swinkels, die daarmee zĳn onderzoeksdoel verklaarde. De onderzoekers keken naar bacteriologische genezing (is de bacterie weg?) en klinische genezing (zĳn de verschĳnselen weg?). Wat betreft bacteriologische genezing bleken er geen significante verschillen te zĳn tussen de standaard behandeling en de verlengde behandeling. Wat betreft de klinische genezing liet een

2013

09-12-13 12:16

K O E I E N B L O E M P J E S

van de studies een mooi effect zien. Na de behandeling van anderhalve dag was maar tien procent van de koeien genezen. Na vĳf dagen was ongeveer 60 procent van de koeien genezen. Maar dat gold zowel voor de koeien die doorbehandeld waren als voor de koeien waarbĳ de behandeling na anderhalve dag was beëindigd. Swinkels verklaart het als volgt: ‘De koe heeft een infectie in de uier, veroorzaakt door een bacterie. Die bacterie wordt onschadelĳk gemaakt door het antibioticum. De infectie zorgt voor ontsteking in het lichaam, daardoor komen bĳvoorbeeld de vlokken in de melk. Het lichaam heeft tĳd nodig om die ontsteking op te ruimen, dat duurt langer dan het aanpakken van de infectie met het antibioticum.’

Herman Brusselmans, schrĳver: ‘In mĳn jongenstĳd was het al bekend dat runderen rustig werden van muziek. Een schlagermelodie, een stevig stukje rockabilly, een hit van Corry en de Rekels en je had geen kind aan al die beesten. Maar geen Mozart. Daar werden ze gek van. Als m’n broer Joseph een aria van Mozart uit z’n keel toverde, begonnen de koeien zenuwachtig te briesen, met hun hoeven op de grond te bonken en soms zelfs met z’n allen zo plat te schĳten dat je urenlang kon dweilen met de kraan open.’ (Vm)

Bennie Duiven, melkveehouder te Diever: ‘Je moet je in de fokkerĳ niet te veel doelen stellen, want dan bereik je niks.’ (Mm)

‘Voordat ik sperma van een stier koop vraag ik altĳd om minstens vĳf generaties in de afstamming terug te mogen kĳken. De pedigree moet bevestigen wat de index laat zien. Bloedlĳnen vertellen de waarheid, want het bloed stroomt nu eenmaal. Pedigrees liegen niet!’ (Is)

‘Wanneer koeien in de stal vast staan is het rustiger. Er zĳn verschillende gedachten over. Koeien staan al honderden jaren ’s winters aangebonden en nu is het opeens zielig. Toch kan ik me voorstellen dat het voor een koe prettiger is om los te lopen.’ (Ll)

Kees Romĳn, voorzitter vakgroep rundveehouderĳ LTO: ‘Het kabinet dient zich te realiseren dat de agrarische sector de economische motor is van ons land. Dat mag de Haagse politiek wel eens beseffen.’ (Bv)

Albert Jan Maat, voorzitter LTO Nederland: ‘De moderne stal is voor de koe een soort viersterrenver-

Derk Steenbruggen (91), pas gestopte melkveehouder te Olst: ‘Andere veehouders lieten zich ompraten om te kruisen met holstein, ik niet. De mrĳ is altĳd de beste koe geweest en zal dat ook altĳd blĳven. Ze geeft melk met een hoog eiwitgehalte, bĳ ons tussen de 3,70 en 3,80 procent. Ik zag nooit een reden om van mrĳ af te stappen, maar ik heb me vaak moeten verdedigen.’ (mk)

Mensje van Keulen, schrĳfster:

Jos Knoef, melkveehouder te Geesteren: ‘Het is moeilĳk aan te geven wat de invloed van fokkerĳ is op de hoge levensproducties in onze stal. Maar dat de fokkerĳ van invloed is, lĳkt me duidelĳk. En misschien is die invloed wel veel groter dan veel mensen denken.’ (Hp)

wĳl dat alleen nodeloos wachten betekent. Of een verbod op koudmerken, terwĳl het ongemak van één minuut jeuk niet opweegt tegen de onrust van achter een dier aanzitten om haar halsband te kunnen zien.’ (Mm)

Eelco Zandvliet, melkveehouder te Langezwaag:

Ruud Spil, koeienschilder:

Ontstaan resistentie Swinkels concludeert uit dit onderzoek dat het voldoende is om te behandelen volgens de bĳsluiter. ‘Ook als de verschĳnselen nog niet weg zĳn, heeft het geen zin om te blĳven behandelen. Het lichaam heeft die tĳd gewoon nodig. Ik snap dat veehouders het beste willen voor hun koeien en ze extra willen ondersteunen als de verschĳnselen nog niet weg zĳn. Maar uiteindelĳk verhoogt het alleen het antibioticagebruik.’ Als bĳkomend effect van langer doorbehandelen ziet Swinkels de ontwikkeling van resistentie. ‘Hoe meer antibiotica, hoe meer resistentie ontstaat.’ Het onderzoek van Swinkels is gedaan met het antibioticum cefquinome, een middel dat niet meer als eerste keuze wordt gebruikt in Nederland. Swinkels kan niet bewĳzen dat het gevonden effect ook geldt voor andere antibiotica, maar stelt dat het wel aannemelĳk is. In een vervolgonderzoek bekĳkt Swinkels hoe vaak veehouders langer doorbehandelen en waarom ze dat doen, om met die kennis het antibioticagebruik nog verder terug te kunnen dringen. l

blĳf met luxe ligplaatsen. Dus, criticasters van de veehouderĳ, ga eens een nieuwe stal kĳken met melkvee. Maar bekĳk eerst een stal van twintig jaar terug. Dan kun je met eigen ogen zien wat en hoe het dierenwelzĳn is verbeterd.’ (NO)

Erica Rĳneveld, cowfitter: ‘Vrouw zĳn helpt zeker niet in ons vak. Trouwens, ik weet dat ik het graag op mĳn manier doe. Ik vind clippen leuk, maar ik wil niet beschouwd worden als slechts een koeienkapster.’ (Is)

Geeske van der Streek, melkveehoudster en et-dierenarts te Broek: ‘Aan regels die bedoeld zĳn voor dierenwelzĳn, stoor ik me zelfs als dierenarts. Vaak bereiken ze het tegenovergestelde. Koeien die je na afkalven niet mag afvoeren bĳvoorbeeld, ter-

‘Beeldschoon is de koe. Met haar zachte snuit, haar ogen, donker en dromerig onder de lange wimpers, haar grote, donzige oren die alert alle kanten op draaien, haar lange zwaaiende staart, haar krachtige lĳf, ranke poten en hoeven, haar statige tred en speelse huppel, haar glanzende vacht, zwartwit, bruin, blond, effen gevlekt of getekend als een denkbeeldige landkaart.’ (Vm)

Gerrit van der Streek, melkveehouder en tandarts te Broek: ‘Op zondag laten we orgelmuziek door de stal schallen. Niet dat we zo christelĳk zĳn, maar de koeien vinden het prachtig.’ (Mm)

Bronnen: Vara-magazine (Vm), HIplus! (Hp), Boerderĳ vandaag (Bv), Nieuwe Oogst (NO), Melkvee Magazine (Mm), Italian style (Is), Landleven (Ll), melk (mk) V E E T E E LT

VX20_UGCN en bloempjes.indd 95

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 3

09-12-13 12:16

KERSTSPECIAL B O E R E N

B I N N E N

G R E N Z E N

Omgebouwde Alfonsinehoeve brengt nieuwe dimensie in bedrĳf

Hoeve in ere hersteld Met drie vakantiewoningen herstelde de familie Van Marsenille de Alfonsinehoeve in de eer en glorie van weleer. Het melkveebedrĳf krĳgt met jaarrond plezier en vertier een extra dimensie. tekst Annelies Debergh

‘Vakantiewoningen zĳn investering voor toekomst’ B O E R E N

M E T

E E N

O U D E

V I E R K A N T S H O E V E

‘A

lfonsinehoeve’ prĳkt op de gebouwen. De beoordelingsbordjes aan de muur vertellen dat deze Limburgse vierkantshoeve van Jean Van Marsenille en Hilda Steensels en hun kinderen Bart en Thĳs drie vakantiewoningen herbergt. ‘Dit was oorspronkelĳk een varkensbedrĳf’, legt Jean (45) uit. In de oude schuur, die nu tot gastenverblĳf is omgebouwd, waren voorheen zeugen en biggen gehuisvest. Op de zolders lag vroeger het graan en het stro. De hoeve is al enkele generaties in de familie en het bedrĳf voortzetten was een logische stap. De 60 melkkoeien kwamen er bĳ door Hilda. ‘Toen we trouwden zou ik enkele koeien meebrengen’, glimlacht Hilda (45). Omdat de vierkantshoeve in omvang te beperkt was voor melkveehouderĳ, bouwden ze een melkveestal op de kavel recht tegenover de hoeve.

V E E T E E LT

DECEMBER

VX20_begrensd boeren Horpmaal.indd 96

1/2

J E A N

E N

Met het afbouwen van de varkenstak kwam de schuur in 2005 leeg te staan. ‘Bĳ het verbouwen van onze woning in de vierkantshoeve had de aannemer het over een project in een nabĳgelegen dorp.’ Daar was hĳ in een soortgelĳke hoeve enkele vakantiewoningen aan het bouwen. ‘Eerst vonden we dat idee maar niks. Maar dan begin je daarover na te denken en dan groeit het idee toch.’ Even later zette Hilda de stap om een opleiding te volgen om gasten te ontvangen. Ze volgde ook de cursus tot landbouwgids. Jean: ‘Je hebt die schuur leeg staan en het gebouw gewoon laten vervallen was geen optie. En een nieuw dak leggen om er dan toch niets anders meer mee te doen, dat leek ons ook geen goed idee. Vakantiewoningen waren een goede optie.’ Aangezien de vierkantshoeve in een

H I L D A

VA N

M A R S E N I L L E

woonzone ligt, waren er geen verdere obstakels in het verbouwingsproces. ‘Het is een investering naar de toekomst toe’, vindt Hilda. ‘De vakantiewoningen kunnen ook perfect worden losgekoppeld van het bedrĳf.’

In oorspronkelĳke stĳl hersteld Bezoekers worden welkom geheten met een kapstok met koeienhorens en even verder, aan de wand in de gemeenschappelĳke ruimte, prĳken de twee portretten van Jeans grootouders. ‘Dit deel van de vierkantshoeve deed vroeger dienst als zeugenstal’, vertelt de gastvrouw. Bĳ de oude foto’s aan de wand volgt de verklaring voor de naam van de hoeve. ‘Alfonsine, de grootmoeder van Jean, was al vroeg haar man verloren en iedereen uit het dorp verwees met Alfonsine naar deze hoeve.’ Met Jean en Hilda is

2013

09-12-13 13:40

momenteel de vierde generatie aan de slag in deze gebouwen. De boerderĳ is door Jeans voorouders gebouwd, in het begin van de voorgaande eeuw. Die typische bouwstĳl werd gerespecteerd bĳ de renovatie. ‘We wilden eerst grote glaspartĳen in het gebouw verwerken, maar dat plan is nooit goedgekeurd. We moesten de kleine vensters en de oorspronkelĳke stĳl zoveel mogelĳk behouden.’ Na vĳf jaar gasten ontvangen in de Alfonsinehoeve klinken Hilda en Jean erg positief over hun investering. ‘We hadden evengoed melkquotum kunnen kopen en de melkveetak kunnen uitbreiden’, vat Jean samen. Maar met de beperkte huiskavel van twee hectare was uitbreiding van het aantal koeien niet meteen aan de orde. Het omturnen van de oude vierkantshoeve was een logischer keuze die aansluit bĳ de structuur

van het bedrĳf. Hilda: ‘Hier krĳg je zoveel meer van terug. Het is een hele investering, maar het loont. Het is een tweede tak, levert meer inkomsten en het brengt ook verzet: het is gewoon plezant met andere mensen op het erf.’ In de voorbĳe paasvakantie was er een gezin voor de tiende keer op vakantie. ‘Er komen ook echte vrienden uit’, gaat Hilda verder. Soms komen de gasten ook met specifieke wensen. ‘Veel mensen willen een kamer met zicht op de boerderĳ. Zodra wĳ aan het werk zĳn tussen de koeien, komen de kinderen dan meelopen op de boerderĳ.’ In een aparte ruimte staan kinderlaarzen en liggen overalls in allerhande maten en kleuren. ‘Kinderen doen niets liever dan meelopen op de boerderĳ. Ze helpen mee met een kinderkruiwagen of spelen in het stro. Dat is wel fĳn.’ l

Erfgoed vraagt andere invulling Het Agentschap Onroerend Erfgoed van de Vlaamse overheid beheert de Inventaris Onroerend Erfgoed die alle Vlaamse erfgoed in kaart brengt. Aan het gebruik van gebouwen uit de inventaris zĳn geen bĳzondere voorwaarden gekoppeld, tenzĳ het om onroerend erfgoed gaat dat ook als monument is erkend. ‘We proberen in alle gevallen te bekĳken hoe we eventuele functiewĳzigingen kunnen verzoenen met de erfgoedwaarde van de gebouwen in kwestie’, zegt Veerle Ausloos, communicatieverantwoordelĳke bĳ Onroerend Erfgoed. ‘Voor agrarisch erfgoed houdt dat vaak een andere invulling van de gebouwen in.’

V E E T E E LT

VX20_begrensd boeren Horpmaal.indd 97

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 3

09-12-13 13:40

D I E R G E Z O N D H E I D

Afgeronde studie begin volgend jaar maakt voordelen duidelĳk

Voorbereidingen landelĳke aanpak ibr en bvd Het verminderen van de schade op melkveebedrĳven, het veiligstellen van de exportpositie en het verbeteren van het imago; er zĳn genoeg redenen om ibr en bvd aan te pakken. Een werkgroep met LTO, CRV, Veepro en de vleesvee- en kalversector praat eensgezind over een nationaal bestrĳdingsprogramma.

Toon van Hoof:

tekst Alice Booĳ

egin 2014 ronden de veehouderĳsectoren in Nederland een rapport af met daarin de resultaten van verschillende scenario’s en berekeningen bĳ een landelĳk verplicht bestrĳdingsprogramma van ibr en bvd. ‘Een studie met kansberekeningen, kosten en opbrengsten’, verduidelĳkt Toon van Hoof, portefeuillehouder Diergezondheid bĳ LTO Nederland. ‘Er liggen nog een aantal vragen die komende maanden worden uitgewerkt. Daarna volgt de beslissing of we in Nederland voor zo’n bestrĳdingsprogramma kiezen.’

Economie, dierwelzĳn, imago Van Hoof wil het tempo voor deze besluitvorming erin houden. ‘We houden heel Nederland al een tĳdje aan het lĳntje over dit onderwerp, er moet een beslissing vallen. Aan de andere kant moet het wel heel zorgvuldig gebeuren. Er zĳn gevoeligheden, dus we willen op alle vragen

een antwoord kunnen geven. Het mag niet nog eens mislukken, zoals in 1998.’ Vanuit CRV is manager Verenigingszaken Jos Buiting bĳ het overleg betrokken. ‘De sector zal toch een keer met het landelĳk bestrĳden van ibr en bvd moeten starten. Wanneer het moment er nu niet rĳp voor is, dan komt de vraag over twee of drie jaar opnieuw aan de orde. Het zal toch een keer moeten gebeuren. Als CRV vinden we een landelĳke aanpak een goed initiatief. Het bespaart de sector tientallen miljoenen euro’s schade die ontstaat door alleen al de uitbraken en de gevolgen van een bvd-besmetting. Dat is niet alleen slecht voor de economie bĳ de veehouders, maar ook voor het dierwelzĳn en het imago van de sector.’ Buiting is nog wat voorzichtig over de uitkomsten van het rapport. ‘Een rapport kan wel resulteren in een positieve uitkomst om ibr en bvd landelĳk aan te pakken, maar het belangrĳkste is natuurlĳk

‘Het mag niet nog eens mislukken, zoals in 1998’ dat de hele sector aangeeft ermee aan de slag te willen gaan. Wil iedereen de schouders eronder zetten en wil de overheid de aanpak, waar nodig, ondersteunen?’ Daar lĳkt het inderdaad op, want alle betrokken sectoren zitten nu aan tafel. Ook de vleeskalverhouderĳ is – ondanks een lastige situatie met importdieren – bereid mee te werken aan een ibren bvd-vrĳstatus, geeft Henny Swinkels van de Van Drie Group aan. ‘We kunnen als sectoren samen veel bereiken. En ja, ook de vleeskalverhouderĳ heeft belang bĳ een hogere gezondheidsstatus in Nederland. Het betekent minder problemen en een lager antibioticagebruik.’

NRM 2014 voor het eerst ibr-vrĳ De NRM van 2014 zal voor het eerst ibrvrĳ zĳn. ‘We kregen steeds meer opmerkingen dat veehouders geen koeien inzonden omdat de NRM niet ibr-vrĳ was’, geeft Arie Hamoen, voorzitter van de veecommissie van de NRM, aan. ‘Dat gold voor zowel de individuele inzendingen als bĳ de koeien voor de dochtergroepen. Het omslagpunt is nu bereikt.’ De individuele inzenders hadden al in 2010, na de schriftelĳke evaluatie, aangegeven klaar te zĳn voor een ibr-vrĳe

keuring. ‘In 2012 was het echter te vroeg om een ibr-vrĳe keuring te realiseren. Nu hebben ook de inzenders van de dochtergroepen unaniem aangegeven achter een ibr-vrĳe keuring te staan’, vertelt Hamoen, die toevoegt dat hĳ deze aanpassing al bewust afgelopen november heeft voorgelegd. ‘Zo kan iedereen zich komende winter hierop voorbereiden, wellicht is versneld gecertificeerd ibr-vrĳ worden voor bedrĳven aantrekkelĳk.’

Bedrĳven die gecertificeerd ibr-vrĳ zĳn, kunnen met behoud van hun certificering veilig aan de keuring deelnemen, extra maatregelen zĳn na thuiskomst van de keuring niet meer nodig. Wel adviseert de organisatie om de dieren te enten met markervaccin. Dieren van niet-gecertificeerde bedrĳven moeten twee keer geënt zĳn en een bloedmonster moet aantonen dat de dieren ibrnegatief zĳn met betrekking tot het ibr-veldvirus.

V VE EE ET TE EE EL LT T DJ EACNE UMABRE I R 1 1/ /2 2 2 20 00 19 3

VX20_achtergr. diergezondheid.indd 98

09-12-13 09:00

Wel geeft Swinkels aan tĳd te nemen voor het traject. ‘Het wordt een heel pad, we moeten dan ook niet denken dat we er vroeg mee klaar zĳn. Wanneer we het in behapbare brokken implementeren, houden we iedereen gemotiveerd om deel te nemen.’

Trauma uit 1998 Hoe zit het met de bereidwilligheid van melkveehouders om bvd en ibr aan te pakken? ‘Die groeit’, denkt Van Hoof, waarbĳ hĳ zich baseert op enquêtes, reacties uit het veld en geïnteresseerden bĳ voorlichtingsbĳeenkomsten over ibren bvd-bestrĳding. ‘Maar ik weet ook dat er een groep is die er niet om staat te springen.’ Het zĳn vooral veehouders die bang zĳn voor herhaling van de problemen zoals die in 1998 plaatsvonden, nadat een batch met ibr-vaccin vervuild was en voor grote problemen op enkele melkveebedrĳven zorgde. ‘Hierdoor zĳn er veehouders getraumatiseerd, dat realiseren we ons zeker. Echter, in de besluitvorming voor een eventuele nationale aanpak mag dat niet leidend zĳn.’ Van Hoof geeft aan dat vaccinatie van

rundvee dagelĳks plaatsvindt. ‘Het is ingeburgerd, op de meeste bedrĳven vindt er wel op een of andere manier vaccinatie plaats. We kunnen op vaccinatie vertrouwen.’

Achterop op buitenland Een van de redenen om over een landelĳke aanpak te praten, is de ontwikkeling rondom ibr en bvd in het buitenland. De ons omringende landen zĳn druk bezig met het bestrĳden, legt Linda van Duĳn, dierenarts bĳ GD, uit. ‘Scandinavië is vrĳ. Duitsland is al heel ver met ibr en al in het derde jaar van een nationale bestrĳding van bvd. In België is er al een verplicht programma voor ibr en bereiden ze een verplichte aanpak van bvd voor.’ Ze geeft aan dat bĳna 45 procent van de melkveehouders al bezig is met een systematische aanpak van bvd, voor ibr geldt ongeveer hetzelfde. ‘Zorg ervoor dat je weet wat de status van het bedrĳf is’, adviseert ze. ‘Je moet weten welke risico’s je loopt.’ Alhoewel een landelĳk programma het bestrĳden van beide ziekten gemakkelĳker maakt door het massaal terugdrin-

gen van de infectiedruk, raadt Van Duĳn aan daar niet op te wachten. ‘Bestrĳding van bvd op bedrĳfsniveau kan altĳd uit. Het opsporen van dragers en het bewaken van de ziektestatus op een bedrĳf wegen altĳd op tegen de schade die bvd veroorzaakt. Daarnaast is het in een aantal gevallen zinvol te vaccineren om de kans op insleep kleiner te maken.’ Nederland loopt met de vrĳblĳvendheid van een vrĳwillig bestrĳdingsprogramma achter en dat kan gevolgen hebben voor bĳvoorbeeld de export. ‘Wanneer Duitsland een land wordt met EU-diergezondheidsstatus artikel 10, dus met een ibren bvd-vrĳstatus, dan kunnen we problemen verwachten wanneer we er met een vrachtwagen vol exportvaarzen doorheen willen rĳden’, noemt Buiting als voorbeeld. ‘Dan moeten we met een boot over de Oostzee vaarzen afleveren in Rusland, dat gaat veel geld kosten.’ Hĳ noemt nog andere consequenties. ‘Met een lagere gezondheidsstatus dan de ons omringende landen hebben we minder afzetmogelĳkheden. Die landen zullen bovendien hun voordeel in diergezondheid benutten bĳ de vermarkting. De sector loopt dan veel geld mis.’ l

V E E T E E LT

VX20_achtergr. diergezondheid.indd 99

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 3

09-12-13 09:00

F O T O S P E C I A L K O E I E N K O P P E N

De heldere roodbonte holstein

VX20-fotopagina5.indd 100

09-12-13 13:55

A G R A R I S C H

O N R O E R E N D

Quotum ABC

Agrarische Bemiddeling Advies, Taxaties en Vastgoed

Bert Linders

DRINGEND GEVRAAGD EN AANGEBODEN

G O E D

MET SPOED GEVRAAGD:

 KOOPMELK  LEASEMELK 2013/2014 + 2014/2015

BEL VRIJBLIJVEND VOOR HET MEEST ACTUELE AANBOD Prettige feestdagen en een gelukkig/gezond 2014!

T: 0485-310343 • M: 06-51571131 • F: 0485-310853 l: www.quotumabc.nl E: info@quotumabc.nl Buiten kantooruren mobiel bereikbaar Pieperij 11 7924 PZ Veeningen Tel: 0528 39 11 11 Fax: 0528 39 11 19 info@interfarms.nl

Informatieavonden Emigratie Wereldwijd

• KOOP- EN LEASEMELK • PERCELEN LANDBOUWGROND 3-20 ha • AMMONIAKRECHTEN OVERIJSSEL

AANGEBODEN: CULTUURGROND: WESTERWEG BEERZERVELD BINNENWEG MARIËNVELDE KWARTIERSEDIJK FIJNAART LEEMKAMPWEG HELLENDOORN

9.00.00 ha. 3.85.80 ha. 4.79.60 ha. 9.60.00 ha.

• MELKVEE-AKKERBOUWBEDRIJF: NES 30 HA, UITSTEKENDE GROND • MELKVEEBEDRIJF: NOORD/NOORDOOST-DRENTHE 80 TOT 100 HA

Emigreren naar Amerika, Australië, Canada, Denemarken, Duitsland, Frankrijk, Portugal, Roemenië, Slowakije, Uruguay, Zweden.

• AMMONIAKRECHTEN OVERIJSSEL: DIVERSE PARTIJEN OP DIVERSE PLAATSEN

Maandag 20 jan. Dinsdag 21 jan. Woensdag 22 jan. Donderdag 23 jan.

Alle medewerkers van ’t Gantvoort bedanken hun relaties voor het in hen gestelde vertrouwen in het afgelopen jaar en wensen u fijne kerstdagen en een goed en gezond 2014!

V.d. Valk Gilze Rijen (A58, afslag 12) AC De Meern (A12, afslag 15) Haje Heerenveen (A7, afslag 26) V.d. Valk Assen (A28, afslag 33)

Het complete overzicht en achtergrond informatie over de avonden vindt u onder ‘Nieuws’ op onze website www.interfarms.nl. De avond begint om 20.00 uur, vanaf 19.30 uur staat de koffie klaar.

Kijk voor meer informatie op - > www.interfarms.nl

VOOR MEER INFO EN ACTUEEL AANBOD: WWW.GANTVOORT.NL

Wij bieden u zekerheid en een vlotte afwikkeling!

VESTIGINGEN IN NIJVERDAL EN AALTEN

TEL.: 0543-476980 FAX.: 0543-476024

Wij feliciteren: te Klimmen Fam. Nicolaes ld te Almelo Fam.: Oosterve Veghel Fam. V Bakel te

p van hun met de aankoo er Onieuwe EC vlo

H.H. VEEHOUDERS Rechtstreeks van de fabriek: ZUURBESTENDIGE kuilplaatvloer - van gebakken straatstenen voor een LEVENSLANG gebruik! Timo Schuringa: 06 - 55 95 21 71 / 0599 - 648 204

www.kuilplaat.nl V E E T E E LT

VX20_p101AOG.indd 101

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 3

101

09-12-13 16:59

K O E R I E RT J E S

Voor info/opgave: Veeteelt Postbus 454 – 6800 AL Arnhem tel.: 026 38 98 823 advertenties@crv4all.com www.veeteelt.nl

ZAAGSEL EN ZAAGSEL LAVA3 MIX Voor al uw showartikelen en meer! Eindejaarsactie!

Xsires is gespecialiseerd in het inkruisen van andere rassen op met name de holsteinkoe. De praktijk wijst uit dat dit de snelle oplossing is tot een duurzame, vruchtbare, efficiënte melkkoe met een hoger rendement.

t/m 31 december 2013 Gratis final mist bĳ besteding t/m € 60,Boven de € 60,- gratis windjack Showtime

Erica Rĳneveld Tel.: +31 651527489 E-mail: info@showequip.com

Xsires crossbreeding b.v. Tel.: 0566-622765 Hans Kerkhof | 06 52684393 Henk Schoonvelde | 06 21827019

Alleen de goedkoopste durft zijn prijs erbij te vermelden Af pakhuis, excl. btw

Gemengd zaagsel Bijna stofvrij € 3,00 Wit zaagsel € 3,55 Franco huis Ook los gestort mogelijk per 43 m3

Xsires, de enige echte specialist in inkruisen!

Xsires wenst u allen fijne feestdagen en een gelukkig en gezond 2014!

(Bio)brandstofkorrels (pellets) Nu ook leverbaar: wit zaagsel LAVA 3 mix ligboxstrooisel

Bezoek onze website; www.showequip.com en maak kennis met ons eenvoudige bestelsysteem!

Te koop:

Bel: René: +31(0)651692890 Gerrit: +31(0)651272470 Bekijk de informatiefilm en referentieadressen op: www.koematras.eu

www.delangebv.nl Houtvezel en zaagselhandel

EASYLAC

mobiele melkmachines

www.dairystars.com

Een kleine en handige mobiele melkmachine die overal inzetbaar is. Leverbaar met 220 V elektro- en/of benzinemotor. Voor koeien, geiten en schapen.

Aanbod direct van uw collega.

GOLDFARM aAa 312546

Tel. 06-51608017

De eenvoudigste, meest comfortabele en goedkoopste koematras

Telefoon (072) 503 92 02 Fax (072) 503 98 35

w w w. xs i re s . c om in f o @xsi re s . c om

ENKELE BESTE DEKSTIEREN

MAYO-MATRAS

Tevens gezeefde witte of gemengde vezel in pakken of los gestort per 43 m3

DE LANGE B.V. URSEM

Embryo’s - Dekstiertjes - Vee Tom Schonenberg 06-519-9380

MODUULBOUW BV

Voor meer info & gratis folder: EASYLAC Nederland Tel. 038-3388035

Goldwyn x Sabbiona Cruda ex. 93 (v. Storm)

Perfect op O-Man bloed! Topexterieur 2.25 Uiers 2.47 Benen 2.85 Celgetal 109 Eiwit + 0.22% Pinkenstier (Bron Anafi)

VEECOM

Hoofdweg 27, 9627 PA Hellum Tel. 0598-421729/432343 Fax. 0598-432806 E-mail: info@veecom.nl Website: veecom.nl

Bos rubber, dé rubberspecialist voor koe- en jongveematrassen. Al jaren een begrip! Vijf jaar 100% garantie. Tel. 0224-57 14 68 www.bosrubber.nl

102

V E E T E E LT

20 dec1/2_koeriertjes2013.indd 102

DECEMBER

1/2

2013

09-12-13 15:52

ALH 2013 | 02 Koeriertje Algemeen_ALH Hebt u een OEB tekort in uw rantsoen? : eiwit goedkoop Gebruik microbieel

FOKVEEVEILING • verbetert de voerbenutting

Studie-, vakantiereis Studie-, vakantiereisnaar PORTUGAL PORTUGAL

FOKVEEVEILING

• bespaart op de voerkosten

Cloppenburg goedkoop microbieel eiwit Voor al7 januari uw Dinsdag • verbetert de voerbenutting goedkoop microbieel eiwit • verbetert voerbenutting • bespaart opde de voerkosten showartikelen 10.00 uur

verbetert de voerbenutting • •bespaart op voerkosten

en meer! 378 vaarzen

• bespaart op de voerkosten

ng hebben voor toepassing stra Feed Ingredients BV speerstra.com

stra.com

ng hebben voor toepassing stra Feed Ingredients BV speerstra.com gram

t hebben voor toepassing ng Feed Ingredients BV stra.com stra speerstra.com

mte

stra.com gram

mte gram t

mte

Postbus 160, 8530 AD Lemmer

+31 (0)514 569 001, Fax +31 (0)514 569 002

mail@speerstra.com, www.speerstra.com

Postbus 160, 8530 AD Lemmer

+31 (0)514 569 001, Fax +31 (0)514 569 002

mail@speerstra.com, www.speerstra.com Postbus 160, 8530 AD Lemmer

+31 (0)514 569 001, Fax +31 (0)514 569 002

mail@speerstra.com, www.speerstra.com

36 stieren Een greep uit 3 koeien ons assortiment: 2 vaarskalveren • Shampoos en sprays 3 mestkalveren • Showhalsters • Scheerapparaten Verden o.a. Aesculap, Heiniger, Andis Woensdag 8 januari • Udder Comfort 11.00 uur • Carhartt werkkleding • Kalveropfokartikelen 250 vaarzen • Cadeau-artikelen 40 stieren • Ariat-laarzen 40 jonge runderen en • Voorbrengkleding vaarskalveren www.speerstra.com IBR-vrij BVD-vrij Lepto-vrij Contact: Livestock Bernd Emme ERKENDE tel.:ET-TEAMS 0049170/3313931 Show Equipment

Erica Rĳneveld MASTERRIND GmbH, Tel.: 26160+31 Bad651527489 Zwischenahn, Fax: +31 182 350297 Feldlinie 2a E-mail: info@showequip.com tel.: 00494403/93260 BezoekCatalogus: onze website; www.showequip.com www.masterrind.com dierenarts info@masterrind.com en maak kennis met tel.:eenvoudige 0344-682727 ons DEbestelsysteem! CROB embryotransfer

ruime keuze in EXCLUSIEVE DEKSTIEREN Van 8 tot 14 maart 2012 gaan

3 totproducties 9 april 2014 gaan we •Van Hoge we voorde de1614e keer met e keer met eeneen voor gezellige en leerzame reis reis naar naar •gezellige Hoge gehaltes en leerzame Portugal, ookook welwel ‘Het CALIPortugal, ‘Het • Hoge gezondheidsFORNIË vanvan EUROPA’ CALIFORNIË EUROPA’ kenmerken genoemd. Geheel verzorgd genoemd. € 947, incl. eten, drinken Geheel verzorgd voor € 973, •voor Internationale stiervaders e.d.eten, We drinken gaan naar moderne incl. e.d. We gaan •melkveebedrijven Internationale koefamilies van Nedernaar moderne melkveebedrijven landse boeren, maar ookmaar naar Nederlandse boeren, •van Top exterieur

vele andere We gaan ook naar veleobjecten. andere objecten. naarbezoeken de mooiste We de en stadgezondste Lissabon provincie De Alentejo. • Scherp geprijsd en de provincie Alentejo. Info en opgave • z.s.m. Info enbijopgave z.s.m. bij Portugalkenner en reisleider en reisleider • Portugalkenner Dekgarantie Jan Maat, Giethoorn Giethoorn • Lepto, BVD 06 50IBR, 208 969 Tel.:Para, 208 969- vrij Mail: portugalmaat@planet.nl • Uitstekend advies

Cloppenburg

Woensdag 20 maart Aanvang: 10.00 uur 450 afgekalfde vaarzen, 37 dekstieren, 7 stuks jongvee. ibr-vrij bvd-vrij lepto-vrij

ERKENDE Contact: ET-TEAMS Johan Bergsma,

tel.: 0654253636 Bernd Emme, tel.: 0049170/3313931 Catalogus: www.weu.de dierenarts Tel.: 00494403/93260 tel.: 0344-682727 DE CROB embryotransfer fax: 0344-682288

www.dekstieren.nl

+€100,– per koe per jaar

FREEK LOK EN BERT SCHUTTE dierenartsen Dronten tel.: 0321-317275

fax: 0344-682288

MELKERSMOUWEN.NL Cocalico Originator REX RF Terug van weggeweest! FREEK LOK EN BERT SCHUTTE dierenartsen Dronten tel.: 0321-317275

In winterseizoen ideaal! Melkersmouwen Nieuw-Zeeland, melken met schone en droge armen van pols tot schouder! Steeds meer melkveehouders melken tevreden met onze mouwen. Leverbaar in M, L en XL

GOED

Tevens zeer sterke latex melkershandschoenen en schorten. Bij GGI-Holland beschikbaar! Pensverzuring? Lees het verhaal achter de stier Kijkop opwww.ggi.nl gezondepens.nl Tel.: 038-3333670

www.dairystars.com

Laat zien wat u Te koop: AQUACOW + HOT BOX te koop heeft! Bad voor dieren die niet meer

overeind kunnen komen + toestel om warm water aan te maken 1000 liter/uur. Staat zo goed als nieuw. Prijs nader overeen te komen. Embryo’s, dekstiertjes, Contact via: fokvee en sperma. advertenties@crv4all.com

Tom Schonenberg 06-51979380

BETER

Ga voor alle info naar: www.melkersmouwen.nl

BEST

RENDEMENT UIT TOPGENETICA

EMBRYO’S FOKVEE KI-STIEREN DEKSTIEREN Kiezen voor kwaliteit!

Tel.: 0511-424243 Fax: 0511-423525 info@alh-genetics.nl www.alh-genetics.nl WWS_2013_11_Koeriertje_Veeteelt 15 www.embryosale.com

wws MOONBOY

Melkwinning J.A. kan u helpen als onafhankelijk bij: gevestigd in Wijk adviseur bij Duurstede - Advies en begeleiding aanschaf melkrobot/melkstal -Bouwplannen? Melkstallenbouwadvies - Onafhankelijk advies bij Wij adviseren u(geschillen) vanaf het problemen veroorzaakt door ontwerp, zodat wij uw stal, de melkinstallatie machineberging of - Optimalisatie bewaarplaats geheel naar melkstal/melkrobot (meten tijdensbouwen. melken) uw wens kunnen J.A. (Johan) Grolleman 038-4606033 / 06-45312042 Renovatieplannen? www.melkwinningja.nl

De-Su Dorcy Moonboy 951-ET

• aAa code: 561 • Best exterieur • 2249 88 TPI

Uw bedrijfspand weer als nieuw na renovatie met

m webshoet OMDAT NIET p! ALLE MENGERS HETZELFDE ZIJN

Voor afspraak en informatie: www.wennemars.nl

Tel.: Tel.:31 +31(0)529 (0) 529470999 470 999 www.wennemars.nl

panelen of platen voorzien van duurzame coating!

Sperma bestellen:

0513 672 200

12-12-2011 09:52:42

woensdag 27 maart in de IJsselhallen te Zwolle 0343 - 51 09 71 Aanvang 09.15 uur Entree € 7,50

www.wwsires.nl

V E E T E E LT D E C E M B E R 1 / 2 2 0 1 3 V E E T E E LT M A A RT 1 2 0 1 3

20 dec1/2_koeriertjes2013.indd 103

V E E T E E LT

D E C E M B E R

1 / 2

2 0 1 1

103 65

109

09-12-13 16:07

K O E R I E RT J E S

Voor info/opgave: Veeteelt Postbus 454 – 6800 AL Arnhem tel.: 026 38 98 823 advertenties@crv4all.com www.veeteelt.nl

+€100,–

EU-erkend ET-team (nl-126)

SCHUIM OP DE MEST? Bio Mix Anti Schuim!

per koe per jaar

100% natuurlijk, snelle werking. 1 Ltr. op 50-100m³ mest

HANS HURKMANS ET-SPECIALIST

Info en opgave donoren 06-38919783 • 0492-340920 www.HurkmansET.nl

Klavorhenen. Tel.: 06-27122638 www.kalverenhotel.nl

Bel Van Vloot bv voor: Het beste resultaat voor de beste prijs!

STAL

GOED

BETER Jachtveld gezocht Jager (32, boerenzoon) zoekt extra jachtveld. Ruime vergoeding. Minimaal 80 ha. Tel.nr.: 06-20376383

Joram Hofman

Erik Vloothuis 0031(0)653506924 www.vanvlootbv.nl vloothuis@hetnet.nl

- Advies en begeleiding aanschaf melkrobot/melkstal - Melkstallenbouwadvies - Onafhankelijk advies bij problemen (geschillen) veroorzaakt door de melkinstallatie - Optimalisatie melkstal/melkrobot (meten tijdens melken)

Stalinrichtingnieuw nieuw-enen gebruikt •• Stalinrichting gebruikt Ventilatiegordijnen/- nokken •• Ventilatiegordijnen • Kunstof éénlinghokken volgens europese • Ventilatienokken Ook koppelbaar te leveren. • richtlijnen. Kunststof wanden voor Robotruimtes etc.

Verder allerhande stalinrichting en ventilatiegordijnen en nokken zowel nieuw als gebruikt Hanzeweg 10, 7241 CR Lochem tel. 0573-254983 fax 0573-251452 www.greutink.nl

104

V E E T E E LT

DECEMBER

amloos-6 1

J.A. (Johan) Grolleman 038-4606033 / 06-45312042 www.melkwinningja.nl

1/2

tablet

tablet AFKALFSTAL AFKALFSTAL

ALTIJDAFKALFSTAL ZICHT OP UW

ALTIJD ZICHT OP UW

AFKALFSTAL ALTIJD ZICHT OP UW ALTIJD ZICHT OP UW

(ERF)

tablet tablet

AFKALFSTAL

ALTIJD ZICHT OP UW

AFKALFSTAL

ALTIJD ZICHT OP UW

355˚

Wij zijn zijnuw uwleverancier leverancier voor: Wij voor:

NACHTZINACHTZI CHT CHT

BEWAKING

P PC C

Melkwinning J.A. kan u helpen als onafhankelijk adviseur bij:

Kunststof eenlingboxen

Hanzeweg 10, 7241 CR Lochem tel. 0573-254983 fax 0573-251452 www.greutink.nl

DRAAIBAAR PC

Kunststof naadloze robotruimtes

NACHTZICHT

NACHTZICHT NACHTZICHT 355˚

DRAAIBAAR DRAAIBAAR

Strohakselaars Elektr. benz. of aftakasaandr. Strolengte naar wens. Gratis infomap. www.dieren-op-stro.nl Frato, tel.: 024-6411151

Uw leverancier voor:

v.a. €199 ex. BTW

www.wennemars.nl

VIA INTERNET M O G E L I J KTE BEKIJKEN TE BEKIJKEN

€199 v.a. €199 smartphone O P N A M E v.a. v.a. €199 v.a. ex. BTW ex. €199 BTW INTERNET M O G E L I J K VIATEex. BTW ex. BTW (ERF) BEKIJKEN DRAAIBAAR P

Tel.: 31 (0)529 470999

(ERF)

smartphone O P N AOMPENOAPsmartphone MN AAE MM EE smartphone smartphone OOPVIAGNINTERNET VIA INTERNET E L I J K M O GME LOI JGM K355˚ VIA INTERNET E LTE BEKIJKEN I BEWAKING JK TE BEKIJKEN

DRAAIBAAR

Voor afspraak en informatie:

NACHTZICHT

DRAAIBAAR

OMDAT NIET ALLE MENGERS HETZELFDE ZIJN

Stalinrichtingnieuw nieuw-enen gebruikt •• Stalinrichting gebruikt Ventilatiegordijnen/- nokken •• Ventilatiegordijnen Kunstof éénlinghokken volgens europese •• Ventilatienokken Ook koppelbaar te leveren. • richtlijnen. Kunststof wanden voor Robotruimtes etc.

O P N A M E smartphone 292 645 92 VIA INTERNET M O G E L I J K(+31)6 TEinfo@stalzicht.nl BEKIJKEN

W W W . v.a. S T€199 A L Z I C H T . N L ex. BTW VANAFPRIJS (€199,- EXCL. BTW)

BEST

Wij zijn zijnuw uwleverancier leverancier voor: Wij voor:

Slachtedyk 2 8642 WK Lutkewierum

tablet

KALVERENHOTEL

Tel: 074-250 75 30 www.innoresult.nl

Opruwen van vloeren?

(ERF)

(ERF) (ERF) BEWAKING

355˚ 355˚

BEWAKING BEWAKING

(+31)6 292 645 92 www.stalzicht.nl

355˚

BEWAKING

Adverteren? Een koeriertje is een goedkope en makkelĳke manier van adverteren. De kosten per regel zĳn: Zwart-wit € 5,25 Steunkleur € 6,25 Full-colour € 7,25

U kunt uw koeriertje via e-mail zenden naar: advertenties@crv4all.com

2013

08-08-2011 16:31:43

20 dec1/2_koeriertjes2013.indd 104

09-12-13 16:06

J A A R I N D E X

Veeteeltindex 2013 Bedrijfsreportages (Nederland)

Boerengeluk

Zwolle, CRV Koe-Expo

12/68 11 I/46

Arendsen Raedt, H. J., Barchem

2 I/18

Keuringsdeelname, Zomer, M.

9 I/59

Zwolle, HHH-show

Beek, S. van, Vogelwaarde

8 I/16

Klauwverzorgen, Desimpel, K.

3 I/63

Zwolle, wintershow

Boer, P. en D. de, Tjalleberd Boonstra, H. en W., Roordahuizum Bouw, J. en T., Putten

1/18 10 II/16 5 II/18

Koeien ophalen, Vos, J. T.

10 I/47

Machineonderhoud, Kuiper, F. de

11 I/53

Op rolletjes, Mazereel, G.

1/65 8 I/25

6/34

Evenementen (België) Beveren, provinciale fokdag

8 II/19

Bogaarden, interprovinciale fokveedag 8 I/50

Buijs, J., Etten-Leur

3 I/18

Stalschoonmaak, Jong, R.

Donselaar, B. van, Boven-Leeuwen

2 II/18

Stalvoeren, Boer, B. de

Dooren, C. en A. van, Lage Mierde

3 II/44

Stierkeuze, Banckaert, J.

12/82

Brussel, voorbeschouwing Agribex

Echtelt, M. en A. van, Hoogwoud

11 II/18

Voertijd, Janssen, G.

2 I/59

Gent, CRV Koe-Expo

6/71

Brussel, nabeschouwing Agribex

12/46 11 II/22 1/59

Essen, T. van, Marssum

9 I/16

Voorjaarswerk, Knobbe, J.

4 I/57

Gistel, fokdag rood- en zwartbont

9 I/49

Freriks, R. en P., Luttenberg

8 II/16

Waardering, Schouten, P.

7/47

Oostmalle, provinciale fokveedag

8 II/38

Grin, P. en A., Biddinghuizen

9 II/20

Weidegang, Slingerland, J.

Jong, F. en J. de, Montfoort

4 II/18

Kersten, F. en Y., Sevenum

7/16

5 I/59

Buitenland

Evenementen (buitenland) Fribourg, EK (Zwits.)

1/48

3 I/45

Madison, World Dairy Expo (VS)

10 I/29

Streekstra, W. en P. W., Anjum

4 I/18

Als cowboys in Brazilië

Taks, R., Terheijden

12/18

Kansen voor Ierse melkveehouderij

10 I/44

Oldenburg, Duitse nationale show (Dts.) 6/54

Tielemans, A., W. en G., Blijham

5 I/56

Macedonische melkveehouderij

11 II/54

Waaij, W. van der, Vaassen

11 I/18

Melken in de kop van Europa

8 I/48

Even geen boer

Wienia, M. en A. P., Oostrum

10 I/18

Zweedse koe niet zo duurzaam

3 I/58

Bloemencorso, E. en M. Hereijgers, Wernhout 8 I/15

Collectant, Jansen, A., Wilp

Economie

Consultatiebureau, M. Van de Sompele, Oedelem 11 II/15

Bedrijfsreportages (Vlaanderen)

Agrarische sector bruist

Breemersch, K. en J., Klemskerke

Zijl, J. en B. van der, Vegelinsoord

6/16

6/10

5 I/17

Diaken, W. de Greef, Overberg

12/15

Bepalende factoren mondiale melkprijs 11 II/36

Drager, J. Linde, Zuidwolde

1/17

Buntinx, F., Stevoort

11 II/44

Gesegmenteerde melkprijs

4 I/12

Jager, J. de Man, Herwijnen

11 I/15

De Cuyper, A., Oedelem

10 II/44

Rendement, special

3 II/27

Kennis delen buitenland, E. J. Wijers, Voorst 8 II/15

7/40

Opvangcentrum dieren, H. Dijkman, Ruurlo 10 II/15

12/84

Hulsbosch, I., Jodoigne

3 II/18

Rubriek markt: exportvee

Lambert, F. en K., Zevekote

8 I/42

Rubriek markt: grond

9 II/52

Oranjevereniging, A. Hoeve, Zunderdorp

4 II/17

11 I/44

Peeters, S. en L., Nijlen

10 I/32

Rubriek markt: kapitaal

Paardenjury, G. Klokman, Ruurlo

5 II/17

Pluym, J. en L., Lille

2 II/40

Rubriek markt: kunstmest

3 I/42

Paasvuur, E. Ruesink, Aalten

3 II/17

Quirijnen, F., B. en J., Merksplas

5 I/18

Rubriek markt: zuivel

4 II/50

Rommelmarkt, M. Harmelink, Diepenveen 9 II/17

Saldoverschillen nemen toe

9 I/39

Rotary, G. Aveskamp, Losser

10 I/17

Bedrijfsreportages (buitenland)

Byvelds, R., Williamsburg (Can.)

1/54

Evenementen (Nederland)

Clément, M., Le Mouret (Zwits.)

4 II/42

Aagtekerke, fokdag Zeeland

Greenfield, Kilkenny (Ierl.)

11 I/40

Asten-Heusden, fokdag rood- en zwartbont 3 II/48

Voorzitter kaatsver., S. Hibma, Schettens

Schouwmeester, A. Baas, Oudewater 2 II/17 Voetbaltrainer, H. van der Haar, Amersfoort 9 I/15 8 I/26

Voorzitter carnaval, R. van Gils, Oploo 2 I/17 6/15

Gunnarson, L. I., Laholm (Zw.)

12/64

Bathmen-Laren, fokdag rood- en zwartbont 9 I/54

Voorz. trekkertrek, H. van Leeuwen, Koudekerk 7/15

Heida, A. en M., Hinte (Dtsl.)

8 II/42

Bedum, wintershow Groningen

3 I/41

Webdesigner, B. De Reu, Bellem

Hofte, E. en T. ter, Humansdorp (Z.-Afr.) 2 I/50

Beesd, Dairy Fair Mariënwaerdt

8 II/49

Weidevogelbeschermer, J. Westenbrink, Luttelgeest 4 I/17

Jellema, K. A. en J., Gärds Köpinge (Zw.) 9 II/38

Beilen, Drentse dierenshow

8 I/19

Lam, P., Hollen (Dtsl.)

Dronten, wintershow Flevoland

3 II/23

Exterieur

9 II/32

Exterieurstatistieken 2012-2013

Reuter Dairy, Peosta (VS)

10 II/54 11 I/54

Genemuiden, open dag KI Kampen

3 I/17

10 II/22

Stavenga, A. en M., Hagermarsch (Dtsl.) 7/42

Hoornaar, fokdag rood- en zwartbont 10 I/34

Streefkerk, D. en T., Lyne (Den.)

4 I/59

Houten, wintershow UFF

3 II/58

Fokkerij en beleid

Suter, H. en P., Muhlau (Zwits.)

8 I/56

Middenmeer, wintershow zwartbont

3 II/39

Acceptatie genomics groeit

5 II/28

Sutter, G. en J., Mount Horeb (VS)

2 II/58

Noordeloos, wintershow FVZH

2 II/54

CRV maakt werk van duurzaamheid

5 II/12

11 I/39

De wereld als klant

Timmerman, P. en A., Sommersted (Den.) 9 I/50

Oenkerk, Veekeuring Fryslân

Verster, M., Tweespruit (Z.-Afr.)

1/66

Opmeer, landbouwtentoonstelling

8 I/55

Fokken op hoge levensproductie

8 II/10

Pesse, wintershow Drenthe

3 II/43

Fokken op immuniteit

2 I/54

Boekbespreking

Schijndel, Midsummer Dairy Show

9 II/29

Fokkerijsymposium ALH Genetics

5 II/54

Alles van melk

5 I/44

Vriezenveen, fokdag rood- en zwartbont 8 I/59

Geld verdienen met levensduur

Anderhalve eeuw dierenartsen

5 II/53

Workum, fokdag rood- en zwartbont 10 I/43

Heterosis compenseert

V E E T E E LT

VX20_Jaarindex2013.indd 105

D E CE MB ER

6/46 11 II/48 1/46

1 / 2

2 0 1 3

105

10-12-13 09:56

J A A R I N D E X

Hoornloosheid in opmars Impact van haplotypes Kerstkalf Malina 6 naar Flevoland Ki-cijfers 2012-2013

1/51 10 II/10 1/42 11 I/10

7/26

Tepelvoeringen niet zelf vervangen

Pieterse, M., rundveedierenarts

6/50

Tochtdetectie met sensoren rendeert 10 I/26

Schrijver, P., stoppende emigrant

5 I/40

Vervanging cruciaal bij doormelken

3 II/12

8 I/20

Voorjaarsbemesting, special

2 I/27

Stralen, W. van, beleidsadviseur LTO

9 I/10

Volckaert, D. en M. Heylen, DGZ

Markt voor topgenetica in beweging

8 I/10

Voskamp, W. en R. van der Linde, CRV 11 I/50

Symposium fokkerijstrategie

12/90

Vuuren, A. van, voedingsonderzoeker 4 II/36

Melkinhoud en -productie

Uitreiking schilderijen NRM-kampioenes 1/27

Warder, H.-W., directeur OHG

Bijzondere melkstroom A2-melk

Werken aan extra lactatie

Farmel zoekt melk

12/44

Koespecials

Investeringsgolf in de zuivel

5 II/22

Lactose moeilijk te beïnvloeden

2 II/44

9 I/36

Fokwaarden

DKH Regiment Apple

11 II/28

8 I/46

Levensproductie kan fors stijgen

3 I/52

11 II/30

Weidegang koersen met ‘WeideKompas’ 3 II/24

Lactose wint aan belang

2 I/40

1/12

Fokwaarde kalvervitaliteit

3 I/12

JT Millenium

2 I/46

Interbull-cijfers april

4 I/27

Larcrest Cosmopolitan

3 I/56

Interbull-cijfers augustus

8 I/29

MD-Delight Durham Atlee

6/64

Interbull-cijfers december

12/35

Newhouse Sneeker-familie

9 II/30

Klein onderhoud indexen

3II/54

Mpr-jaarstatistiek 2012-’13 (Vl.)

10 I/38

Maatschappij en beleid

Productiefste melkkoeien 2012-’13

10 II/38

Productie fokstierdochters

11 II/40

Melkprijsbepaling A-Ware

3 I/22

Metamorfose van Belgische zuivelsector 4 II/12 Mpr-jaarstatistiek 2012-’13 (Nl.)

De aarde raakt echt op

5 II/26

Verschillen in lactose

Gezondheidszorg

Eerst groener, dan groter

2 I/56

Zorg om melkkwaliteit in vrijloopstal

10 I/10

6/49 2 I/12

1/23

Internationalisering, special

6/20

België bant bvd

9 I/20

Kennisontwikkeling, special

11 I/26

Bron bvd nog onbekend

8 I/52

Koe is de groene motor

Beweging droge koe, J. Waterlander

4 II/40

Diergezondheid, special

9 I/25

Sectorbreed aan de slag met levensduur 9 II/12

Levensduurtoppers, C. van Velzen

3 II/60

Dracht meten in melk

4 I/22

1,4 procent para-tbc-positief

7/32

Management

Opinie

Rassen

Klauwgezondheid, special

10 II/27

Koe laat pijn niet snel zien

3 II/40

Beweiden met de computer

Landelijke aanpak ibr en bvd

12/98

Boxvulling uit gescheiden mest, beeldverhaal 2 I/38

Lekker vlees redt bedreigde runderrassen 2 II/46

Mineralen meten in tankmelk

1/24

De winst van weidegang

1/29

Negatieve energiebalans slecht voor eicel 2 II/12

Derogatie in evenwicht

6/25

Stierspecials

Oorbiopt, beeldverhaal

12/78

Goede jongveeopfok loont

Praktijk focust op ketose

5 I/52

Graslandbeheer, special

10 II/50

11 II/46 3 I/29

Entrecote van een holsteinkoe

6/60

Camion van de Peul

8 II/50

Delta Refiner

2 II/52

Praktijk weerbarstig in aanpak diarree 4 II/38

Grensverleggend mineralenmanagement 11 II/10

Kian 6/29

Serie klauwaandoeningen: mortellaro

12/88

Huisvesting, special

4 II/23

Lowlands Redman

Serie klauwaandoeningen: stinkpoot

9 II/58

Kalveropfok, special

9 II/43

Skalsumer Blitz

Serie klauwaandoeningen: zoolbloeding 10 II/52

Kerstspecial, begrensd boeren

12/10

Serie klauwaandoeningen: zoolzweer 11 II/54

Mais, special

Sturen op een gezonde pens

10 I/37

Meer, maar vooral beter gras

3II/51

Campylobacter, Dijkhuizen, J.

Sukkelen met wittelijninfectie

8 II/22

Meer mineralen niet altijd beter

4 II/48

Cryptosporidiumdiarree, Meesters, T. 2 I/23

Melktechniek, special

2 II/27

Herinfectie bvd, Laureyns, J.

Uiergezondheidscongres 12/94

Melkveehouderij 3,0, special

5 I/28

Ibr, Dijkhuizen, J.

12/57

Uiergezondheid, special

5 II/37

Melkzuur in kuilen onderschat

3 I/26

Leververvetting, Meesters, T.

8 I/51

Vruchtbaarheidssensoren

4 I/45

Mestplannen moeten dierechten voorkomen 7/39

Maagdarmwormen, Laureyns, J.

1/53

Meters maken in de droogstand

5 I/12

Mastitis robotbedrijf, Meesters, T.

5 I/35

Rantsoensamenstelling, special

8 II/25

Mycoplasma, Laureyns, J.

4 I/51

Historie

Schimmel verpest maiskuil

4 I/48

Navelbreuk, J. Dijkhuizen

Jeepmelken, tussen handmelken en melktank 8 I/22

Serie klimaatneutraal, deel 1

4 I/42

Oogontsteking, Laureyns, J.

Nationale show 1913

Serie klimaatneutraal, deel 2

5 I/48

Tumor aan eierstok, Dijkhuizen, J.

Serie klimaatneutraal, deel 3

6/72

Uiersmet, Meesters, T.

Serie klimaatneutraal, deel 4

7/36

Serie klimaatneutraal, deel 5

8 II/46

Trendbreuk in antibioticagebruik

Worminfecties funest

7/10

6/22

9 I/40

Interviews en portretten Aarts, F., kringloopdeskundige

106

Meyer, D., fokker De-Su

5 I/22

1/31

Anker, J. en R. van Ballegooijen, A-ware 2 II/22

Serie vrijloopstallen, deel 1

7/24

Broekhuis, H., fokveehandelaar

11 I/36

Serie vrijloopstallen, deel 2

8 II/54

Dam., H. van, reisleider

4 I/24

Serie vrijloopstallen, deel 3

11 I/22

Debergh, R., BCZ-frontman

2 I/24

Smart Dairy Farming: meer actie met data 10 I/46

Funk, D., vicepresident Accelerated

12/52

Stikstofverliezen beter inschatten

Langhout, A., fokveehandelaar

5 II/46

Symposium duurzaamheidsstrategie

4 II/44 10 II/46

Uit de dierenartspraktijk 6/64 7/23

3 I/51 10 I/25 9 I/23 11 I/49

10 II/20 12/29

V VE EE ET TE EE EL LT T Djanuari E C E M B E R 1 1/ /2 2 2 20 00 19 2

VX20_Jaarindex2013.indd 106

10-12-13 09:56

FOKVEEBEDRĲF

Reiertjeshoeve

Tien honderduizend-liter-koeien, augustus 2013: 2x Lord Lily, 1x Stadel en 7x Ferdinand

Foto: Harrie van Leeuwen

Alle tien de koeien waren allemaal aan de melk en hadden een totaal van 1.070.000 kg melk geproduceerd. De rode koe is Geertje 400 (v. Stadel, mv. Ferdinand) en is familie van Geertje 407.

Foto: Els Korsten

Vier Geertjes op de HHH-show Zwolle 2013: Geertje 411, Geertje 409, Geertje 408 en Reiertjeshoeve Geertje 407

• Reiertjeshoeve Geertje 407 (v. Talent), kampioen oudere dieren en algemeen kampioen roodbont HHH-show Zwolle 2013. Grootmoeder Felitia, moeder van Ferdinand 2, was in 1994 op de eerste Red Holstein Show in Wanroĳ vaarzenkampioen van Nederland. • Geertje 408 (v. Classic), 1c middenklasse, eigenaar A.A.M. Verwaĳen, Beilen • Geertje 409 (v. Secure-Red), 1b vaarzen, eigenaar J.H. Oudenampsen, Laren • Geertje 411 (v. Jotan-Red), deelname Young Breeders Robert Haandrikman, eigenaar A.A.M. Verwaĳen, Beilen HHH-show Zwolle 2013, met dank aan: voorbrenger Shirley van Graft en cowﬁtter Erica Rĳneveld

Heel veel dank voor alle reacties die we hebben mogen ontvangen!

Wilt u duurzaam vee, koeien met een hoge levensproductie, een goede fokkoe of een mooie keuringskoe, schroom niet en kom naar Beerta toe!

Mts. De Haan

Ulsderweg 41, 9686 XX Beerta Tel.: 0597-655400 V E E T E E LT

Co de Haan.indd 107

J AN U AR I

1 / 2

2 0 0 9

10-12-13 13:37

V O ER

V O O R

B O E R

Minder Nederlandse runderen geslacht in derde kwartaal 2013 Het totaal aantal runderen dat in het derde kwartaal van dit jaar is geslacht (tot en met september) ligt lager dan in dezelfde periode vorig jaar. Dit blĳkt uit cĳfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).

In het derde kwartaal van 2013 zĳn in totaal 8300 runderen minder geslacht dan in dezelfde maanden van 2012. De daling deed zich voor zowel bĳ volwassen runderen als bĳ kalveren. Ook het totale geslacht gewicht nam af.

Een koe heeft tĳd nodig om de uierontsteking op te ruimen

Langer doorbehandelen mastitis niet zinvol Het langer doorbehandelen van een klinische mastitis dan de bĳsluiter vermeldt, heeft volgens onderzoeker Jantĳn Swinkels geen zin. Swinkels baseert zich op drie onderzoeken in Europa waaraan hĳ meewerkte en deelde de inzichten op het Nationaal Uiergezondheidscongres in Zwolle. Swinkels, nu werkzaam bĳ de Gezondheidsdienst voor Dieren (GD), vergeleek een mastitisbehandeling volgens de bĳsluiter van anderhalve dag (drie injectoren) met een behandeling van vĳf dagen (verlengde behandeling). Zowel klinische (zichtbare) als bacteriologische genezing waren niet significant verschillend, zeker niet als de resultaten op dag vĳf werden vergeleken. Veehouders willen graag het beste doen en ook hun dierenarts geeft vaak het advies om door te behandelen’, aldus Swinkels. ‘Veel veehouders zien na anderhalve dag behandelen nog klinische verschĳnselen. Op dag vĳf zĳn deze weg, of de behandeling nu wordt voortgezet of niet. De koe heeft gewoon tĳd nodig om de ontsteking op te ruimen.’

Bĳna helft Vlaamse boeren dagelĳks bezig met social media Bĳna de helft van de Vlaamse boeren (44 procent) maakt dagelĳks gebruik van social media. Daarmee is het gebruik van social media fors gestegen ten opzichte van 2012, toen nog maar 13,4 procent dagelĳks social media gebruikte. Dat blĳkt uit online onderzoek onder 325 Vlaamse landen tuinbouwers door het Nederlandse marketing- en marktonderzoeksbureau AgriDirect. Facebook is nog altĳd het populairste medium (61,3 procent), maar de populariteit is wel licht gedaald. Alleen de populariteit van Twitter (5,8 procent) en LinkedIn (4,1 procent) is gestegen, iets wat vol-

gens AgriDirect te maken heeft met een toenemend zakelĳk gebruik van sociale media. Ongeveer een kwart van de boeren bezit een smartphone en nog eens 25 procent van de respondenten gaf aan binnen twee jaar een tablet of smartphone te willen aanschaffen. Ongeveer 65 procent van de eigenaars gebruikt zĳn smartphone of tablet voor het bedrĳf en bĳna 40 procent maakt gebruik van agrarische apps. Weer-apps, apps met agrarisch nieuws en apps met teelt-, bemestings- en gewasbeschermingsadviezen zĳn hierbĳ het meest populair.

Torenhoge vem-waarden in maiskuilen De vem-gehalten van de snĳmaiskuilen van 2013 zĳn de hoogste van de afgelopen tien jaar. Volgens laboratorium voor grond- en gewasonderzoek Blgg AgroXpertus heeft het vem-gehalte de laatste

108

V E E T E E LT

VX20_vvb.indd 108

DECEMBER

1/2

jaren een stĳgende trend laten zien als gevolg van snĳmaisveredeling. Gemiddeld behalen de kuilen 991 vem per kg droge stof. De groeispurt van de mais na het koude voorjaar heeft er waarschĳn-

lĳk aan bĳgedragen dat de mais van 2013 goed verteerbaar is en daardoor een hogere vem-waarde heeft. Het zetmeelgehalte in de mais is vergelĳkbaar met dat van de maiskuilen van 2012.

2013

10-12-13 12:03

Einde voor project Melkweg 2020 Initiatiefnemers CRV en Accon avm hebben besloten om het project Melkweg 2020 te beëindigen. Het initiatief waarin zes melkveehouders met diverse bedrĳfssystemen werden gevolgd in hun strategische worsteling richting 2020, startte in de zomer van 2011. Via onder andere Twitter, weblogs, video’s en in artikelen in Veeteelt gaven de veehouders, ook bedrĳfseconomisch, volledige openheid van zaken, wat ze

veel waardering en respect van de lezers opleverden. Veeteelt kreeg veelvuldig reacties op het multimediale initiatief waaruit bleek dat lezers zich herkenden in de strategische worsteling en zich spiegelden aan de deelnemende bedrĳven. Veeteelt wil iedereen die een bĳdrage heeft geleverd aan het project door bĳvoorbeeld tweets en reacties op weblogs en forum hiervoor heel hartelĳk bedanken.

Rendement natuurland valt tegen Met 0 tot 100 euro opbrengst per hectare valt het rendement van natuurland tegen, zo stellen de deelnemers aan praktĳknetwerk ‘Nieuwe Natuurlĳke Business’, van Verantwoorde Veehouderĳ. Het praktĳknetwerk met boeren uit de Krimpenerwaard onderzocht de mogelĳkheden van een hoger rendement op natuurland. Het netwerk verwacht namelĳk meer kansen voor melkveehouders om aan natuurbeheer te doen nu de overheid meer bezuinigt op natuurbeheeruitgaven. De netwerkdeelnemers oogstten het hooi na 15 juni en wikkelden het in de meeste gevallen in plastic. De kwaliteit van het hooi was zeer matig, maar voor rantsoenen voor droge koeien en jongvee voldeed het product prima. Voor melkvee

kan dit voer gecombineerd worden met eiwitrĳk kuilgras (voorjaar, najaar). De opbrengsten zĳn bepaald door de grasopbrengst, het ‘weidegeld’ en de benutting van de aanvoerruimte voor mest (10 ton vaste mest en nadien beweiden). De kosten betroffen bewerkingskosten en pacht. Met 0 tot 100 euro opbrengst per hectare valt het rendement van natuurland vooralsnog tegen. De deelnemers concludeerden dat het belangrĳk is om te beschikken over natuurhooi van goede kwaliteit met betrouwbare informatie over de samenstelling. De uitdaging is om een goede afzetmarkt te ontwikkelen, zodat de opbrengstprĳs per baal kan toenemen en daarmee het rendement per hectare stĳgt.

Verband weiden en schmallenbergvirus Bedrĳven die weidegang toepasten in 2011, hadden gemiddeld tien keer vaker een hoog percentage dieren met afweerstoffen tegen schmallenbergvirus dan bedrĳven die geen weidegang toepasten. Dat blĳkt uit onderzoek van de Gezondheidsdienst voor Dieren (GD). Bovendien was de kans op een misvormd kalf bĳ weidende koeien bĳna drie keer zo groot als bĳ koeien die het hele jaar op stal stonden. De GD wĳt dat aan het feit dat koeien die buiten lopen gemakkelĳker in aanraking komen met knutten. Deze insecten dragen het schmallenbergvirus over. De mate van ventilatie in de stal bleek geen verband te hebben met het optreden van het schmallenbergvirus. Ook vliegenbestrĳding en de stal ’s nachts verlichten hadden geen effect. De impact van het schmallenbergvirus op bedrĳfsniveau op het gebied van melkproductie, vruchtbaarheid en sterfte was gering, zo concludeert de GD. Weliswaar was er een dip in melkproductie tĳdens de acute fase van schmallenberg in de maanden augustus en september 2011, maar het totale verlies aan melkproductie in deze vier weken bleef beperkt tot dertig tot vĳftig liter per koe.

Vroegtĳdig opsporen van dierziekte met plaatsbepaling Een activiteitsmeter die dankzĳ plaatsbepaling ook inzage geeft in gezondheidsafwĳkingen van de koe. Volgens Johan Knol, verkoopspecialist bĳ GEA, is dat de meerwaarde van het nieuwe programma Cow View. ‘Dankzĳ de halsbandzenders en speciale ontvangers in de stal weet het programma tot op dertig centimeter nauwkeuring waar de koe zich bevindt. Omdat je daardoor inzage hebt of de koe ook daadwerkelĳk in de ligruimte is, of met haar kop door het voerhek steekt, is het gedrag haarfĳn in beeld.’ Het programma vergelĳkt de gegevens met die van vorige dagen en met het hele koppel en geeft afwĳkingen aan.

‘Onze ervaring is dat veehouders weinig doen met gegevens van verlaagde koeactiviteit die beschikbaar komen bĳ stappentellers. Maar doordat Cow View deze gegevens combineert met plaatsbepaling en eventueel koppelt aan melkproductiegegevens van de robot, krĳg je een betrouwbaar beeld van mogelĳke pensverzuring of melkziekte.’ Volgens Knol vergoedt het eerder opsporen van dierziekten de twintig tot dertig procent meerprĳs ten opzichte van gangbare stappentellers. Cow View weet tot op dertig centimeter nauwkeurig waar de koe zich bevindt

V E E T E E LT

VX20_vvb.indd 109

D E CE MB E R

1 / 2

2 0 1 3

109

10-12-13 12:04

A G E N D A

2013

ADVERTEERDERSINDEX

13 december 17-19 december

Winteravondshow Zuidwesthoek te Wanneperveen (Dr.) Rundvee & Mechanisatie Vakdagen te Venray (L.)

2014 Fokveeveiling te Cloppenburg (Duitsland) Fokveeveiling te Hamm (Duitsland) Fokveeveiling te Osnabrück (Duitsland) Fokveeveiling te Bitburg (Duitsland) Highlightsale te Hamm (Duitsland) Fokveeveiling te Leer (Duitsland) Fokveeveiling te Krefeld (Duitsland) Swiss Expo te Lausanne (Zwitserland) Osnabrücker Schwarzbunttage te Osnabrück (Duitsland) 25 januari Agro-Expo Dairy Sale te Roeselare (W.Vl.) 25-27 januari Agro-Expo Vlaanderen te Roeselare (W.Vl.) 26 januari Koeparade te Roeselare (W.Vl.) 29 januari Fokveeveiling te Lingen (Duitsland) 31 januari Wintershow West-Brabant te Etten-Leur (N.Br.) 8 februari Wintershow FVZH te Noordeloos (Z.H.) 22 februari Groninger Rundvee Show te Bedum (Gr.) 22 februari-2 maart SIA te Parĳs (Frankrĳk) 26-27 februari Schau der Besten te Verden (Duitsland) 1 maart Wintershow Drenthe te Pesse (Dr.) 4 maart Wintershow Flevoland te Dronten (Fl.) 5 maart Wintershow Noord-Holland te Middenmeer (N.H.) 5 maart Agro Nord Dairy Show te Aars (Denemarken) 7 maart Wintershow UFF te Houten (U.) 12 maart Excellentschau te Leer (Duitsland) 22 maart Fokveedag te Putten (Gld.) 22-23 maart Zwitserse nationale show te Bulle (Zwitserland) 4 april Avondbloesemshow te Zoelen (Gld.) 5-6 april Dairy Grand Prix te Maishofen (Oostenrĳk) 10-12 april Eurogénétique te Epinal (Frankrĳk) 13-15 juni Franse nationale show te Fougères (Frankrĳk) 27-28 juni NRM te Zwolle (Ov.) 2-3 juli Livestock Event te Birmingham (Groot-Brittannië) 3-5 juli Deense nationale show te Herning (Denemarken) 16-19 september Space te Rennes (Frankrĳk) 30 oktober WEU-Konvent te Oldenburg (Duitsland) 11-14 november EuroTier te Hannover (Duitsland) 7 januari 7 januari 8 januari 9 januari 10 januari 14 januari 15 januari 16-19 januari 25 januari

Ned er lan d ABN Amro ........................93 ABZ Diervoeding ..............86 Advokaat ..........................87 Agrifirm Feed..................112 AI Total .............................21 Alta ..................................49 Boehringer-Ingelheim .......56 BUC Holland.....................92 Comfort Solutions.............33 CRV................16, 58, 59, 61 De Heus .............................4 DeLaval ............................28 ForFarmers Hendrix ..........75 Gantvoort, ’t...................101 Genes Diffusion ................14 GGI ..................................73 Haan, Mts. De ................107 Interfarms .......................101 KI Kampen........................77 Koole & Liebregts .............66 Limagrain ...........................2 MBS Beton .....................101

Mewitec ...........................17 OHG ................................74 Platform Roodbont ...........17 Qlip ..................................86 Quotum ABC..................101 Ruma-VSM.....................101 SAC ..................................74 Semex ................................6 Speerstra ..........................92 Spermex ...........................83 Strooiselbedrĳf Sinnige ......92 Syngenta ..........................60 Vandersanden .................101 VDK products ...................74 Veecom ............................34 Veld-V-Beton ..................101 Vredo ...............................92 WWS..................................3 Zoetis .............................111 Oplegger: VUXX Meehechter: Heemskerk

VOORUITBLIK

Mais en t ien t o n n er s Januari 1/2 (16 januari) – De special in het eerste nummer van 2014 gaat over mais. Met welke ziektes en plagen moeten veehouders rekening houden? Ook brengt Veeteelt de resultaten van een analyse onder tientonners. Wat typeert deze koeien en welke combinaties waren succesvol? Het laatste deel van de klauwenserie gaat over wittelĳndefect.

Sen so r t ech n iek en g en omi cs Februari 1 (7 februari) – Steeds meer melkveebedrĳven maken gebruik van de techniek van sensoren. Het eerste februarinummer van Veeteelt besteedt er uitgebreid aandacht aan. Ook het onderwerp genomic selection komt aan bod. Wat kunnen veehouders er in de praktĳk mee?

VOOR ALLE REGIONALE, NATIONALE EN INTERNATIONALE EVENEMENTEN ROND DE KOE:

W W W. V E E T E E LT. N L 110

V E E T E E LT

DECEMBER

VX20_agenda en vooruitblik.indd 110

1/2

2013

10-12-13 13:30

NEW

Ontwormen melkkoeien: ZERO Milk Withdrawal de keuze is helder Pour-On voor

Melkvee

Met Cydectin® Pour-On voor melkvee verlost u melkkoeien heel eenvoudig van wormen. Cydectin® Pour-On voor melkvee kent geen wachttijd voor melk. U past het in geval van wormbesmetting probleemloos toe bij al uw melkvee, op elk moment van het jaar. Moxidectine, de werkzame stof van Cydectin®, doodt de belangrijkste long- en maagdarmwormen bij rundvee. Dankzij de pour-on-formule dient u Cydectin® eenvoudig toe.

Vraag uw dierenarts hoe u Cydectin® Pour-On eenvoudig in uw wormmanagement inpast.

moxidectine

Pour-On voor Melkvee

CYDECTIN 0,5% W/V POUR-ON voor rundvee •Uitsluitend voor diergeneeskundig gebruik – REG NL 9405 – URA. •Werkzaam bestanddeel: Moxidectine 5 mg/ml. •Doeldier: Rund. •Indicaties: Weimoxidectine deseizoen: Voor de bestrijding van infecties veroorzaakt door volwassen en larvale stadia van maagdarmwormen van: Haemonchus placei; Ostertagia ostertagi; Trichostrongylus axei; Nematodirus helvetianus; Cooperia oncophora; Cooperia punctata (volwassen); Oesophagostomum radiatum (volwassen); Bunostomum phlebotomum (volwassen). Volwassen longwormen: Dictyocaulus viviparus. Hoornvliegen: Haematobia irritans. Verhindert herinfecties door Ostertagia ostertagi gedurende 5 weken en Dictyocaulus viviparus gedurende 6 weken. Weide- en stalseizoen: Voor de bestrijding van infecties veroorzaakt door: Luizen: Linognathus vituli; Haematopinus eurysternus; Solenopotes capillatus; Bovicola bovis (Damalinia bovis). Maagdarmwormen: Larvale stadia van Ostertagi ostertagi. Stalseizoen: Schurftmijten: Sarcoptes scabiei; Psoroptes ovis; Chorioptes bovis. •Toedieningswijze en dosering: Per behandeling 500 μg moxidectine per kg lichaamsgewicht (1 ml/10 kg LG). Toedienen over het midden van de rug van het dier van de schoft tot de staartinplant . •Contra-indicaties: Geen. •Wachttermijnen: (orgaan)vlees: 14 dagen. Melk: 0 dagen. •Bijwerkingen: Geen bekend. •Speciale waarschuwingen & Bijzondere voorzorgen: Het natregenen van dieren binnen 24 uur na behandeling kan een nadelige invloed hebben op de werkzaamheid. Alle dieren van de groep behandelen. Toepassen op een schone en gezonde huid. Indien na toepassing van het product voor rundvee, ter bestrijding van luizen en schurftmijten, verschijnselen in de vorm van jeuk, actieve laesies of parasieten 28 dagen na behandeling niet zijn verdwenen, dan dient de behandeling te worden herhaald. Niet combineren met vaccinatie tegen longworm. Veilig te gebruiken tijdens dracht en lactatie en bij dekstieren. In verband met mogelijke huidirritatie dient bij de toepassing direct huidcontact vermeden te worden. Zie bijsluiter. •Bewaren: Na eerste opening 6 maanden houdbaar. Buiten het bereik en zicht van kinderen bewaren. Niet bewaren boven 25°C. •Nadere informatie: zie verpakking/bijsluiter of op aanvraag beschikbaar bij de registratiehouder: Zoetis B.V.-Postbus 37-2900 AA Capelle a/d IJssel- Nederland (e-mail: info.nl@zoetis.com).

Pour-voor Melkvee

CATS 13.CYP.12.3

CYDECTIN® Pour-On heeft 0 dagen wachttijd voor melk en slechts 14 dagen wachttijd voor vlees.

Meer melk uit voer PensEfficiënt > Gezonde pens > Goede voerefficiëntie > Optimale productie Meer weten? www.pensefficient.nl of T 088 488 10 12

AgrF_PensEfficient_adv_A4.indd 1

02-10-13 09:35