Veeteeltvlees april 2016

JA A RG A N G 15

N R. 4

APR IL 2016

I N D I T N U M M ER

P O RT R E T

H U ISV ESTIN G

Blondefokker Jos Bolk, nieuwe Meer licht in de stal een zaak voorzitter vleesveefederatie van vooral werkcomfort VV04_cover.indd 2

BED RIJFSREPORTAGE

Jan Van Kelecom realiseerde zelfgetekende vleesveestal 14-04-16 14:29

Samen werken aan diergezondheid

Een goede start

Oren merken = BVD-dragers opsporen

Verzeker uzelf ervan dat BVD zich niet (weer) over u bedrijf verspreidt door de geboorte van BVD-virusdragers. Zeker op bedrijven met zoogkoeien kunnen dragerkalveren zeer snel veel virus verspreiden. Met BVD Oorbiopten spoort u BVD-virusdragers zo snel mogelijk op, namelijk direct na de geboorte. Bovendien combineert u het nemen van het oorbiopt met een handeling die u toch al doet: het oormerken van het kalf. Zo werkt u eenvoudig aan een BVD-vrij bedrijf. Meer informatie: www.gddiergezondheid.nl/bvd

Kies voor de BVD-aanpak van de GD: Gezonde koeien. Meer weerstand.

GD, Postbus 9, 7400 AA Deventer, T. 0900-1770 (0,20 cent per minuut)

VV02_p09.indd 9

18-02-16 13:02

I NHOUD

RUBRIEKEN

3 4 27 28 30 31

Van de redactie Vleestelex Uit de dierenartspraktijk Voer voor vleesboer Agenda Anders bekeken R E P O R TA G E S

14 Jan Franken richtte zijn eigen marchigiana-afzetketen in 24 Jan Van Kelecom gelooft betonvast in een toekomst met vleesvee THEMABIJEENKOMSTEN

12 Angusfokkers werken middels workshops aan perfectie 20 Het Nederlandse Blondestamboek hield een kennisdag met als thema ’Balans tussen fokkerij en mesterij’ VOEDING

18 Levende en gefermenteerde gisten winnen aan belang HUISVESTING

6 Over het nut en het belang van natuurlijke verlichting is nog maar weinig bekend KEURING

16

Dubbelraskeuring te Hulshorst enkel voor verbeterd roodbont een succes PORTRETTEN

10 22

Nederlandse dierenarts Jan Pol wereldberoemd dankzij reallifeshow Blonde d’Aquitainefokker en nieuwe voorzitter Federatie van Vleesveestamboeken Jos Bolk weet wat te doen

Jan Franken: ’Er waait een “westenwind”. McDonald’s is uit, “organic” is in.’ 14

Reageren op dit editorial kan via een brief aan de redactie, via e-mail (guy.nantier@crv4all.com) of via het discussieplatform veeteeltforum.nl (topic ‘boerennatuur’).

Guy Nantier Producentenorganisaties van boerennatuur?

O

p het jaarlijks congres ‘Forum for the Future of Agriculture’ van de Europese landeigenaars, overhandigde het European Environmetal Bureau namens een honderdtal Europese milieubewegingen een brief aan de voorzitter van de Europese Commissie Jean-Claude Juncker, een brief waarin zij met aandrang pleiten om – naast een fitnesscheck van de vergroeningsmaatregelen – ook het huidige gemeenschappelijk landbouwbeleid (GLB) tegen het licht te houden. Het nieuws haalde de pers niet of nauwelijks.

De milieubewegingen winden er in de brief geen doekjes om: de vergroening faalt in velerlei aspecten, maar ook het landbouwbeleid. ‘Het lukt niet om via het GLB de boeren een waardig inkomen te garanderen’, luidt het. Een van de ondertekenaars van de brief, het Belgische Natuurpunt, liet in dat kader zelfs optekenen: ‘Zonder een eerlijk inkomen voor

Huisvesting Lichtinval

6

Natuurlijk licht beïnvloedt vooral de werksfeer in de vleesveestal.

de boer is een groen landbouwbeleid gewoon onmogelijk. We moeten de individuele boer wat meer ontzien.’ De focus moet gaan naar een ander landbouwbeleid dat de boeren perspectieven biedt, waardoor marges ontstaan voor meer loon en voor meer boerenlandnatuur, aldus nog Natuurpunt.

Dat is een serieuze ommekeer in de gedachten van de milieubeweging. Ik mag hopen dat die ommekeer van lange duur is. Empathie – de sleutel tot elk succes – is immers een werkwoord en is niet enkel een zaak van opeisen, maar zeker ook van schenken.

Aan de andere kant moeten boerenbelangenbehartigers nadenken over hoe we sneller uit kunnen komen op het ideaalbeeld dat iedere Europese boer meedenkt over zijn bijdrage aan natuur, biodiversiteit en milieu op het bedrijf. Via de oprichting van lokale producentenorganisaties van boerennatuur misschien?

Bedrijfsreportage Nieuw bedrijf

24

Maatschap Van Kelecom liet een volledig nieuw bedrijf voor vleesvee bouwen.

V E E T E E LT V L E E S

VV04_editorial.indd 3

AP R I L

2 0 1 6

txt m

3

14-04-16 16:55

V L E E S T E L E X

Excellentstatus voor herefordstier Bararps Memphis Herefordfokstier Bararps Memphis van Marten Koiter uit het Nederlandse Eexterzandvoort heeft bij de exterieurkeuring door de stamboekinspecteur 90 punten gekregen voor algemeen voorkomen.

Memphis is een ruim vier jaar oude, imBararps Memphis met fokker Miranda Lysell, vlak voor het vertrek vanuit Zweden naar Nederland

posante verschijning. De stier kreeg dan ook 95 punten voor ontwikkeling. Bij geboorte woog de stier 46 kg. Op 200 dagen liet hij al 348 kg optekenen en op één jaar 601 kg.

De stier werd geïmporteerd uit Zweden waar hij gefokt werd door Einar en Miranda Lysell. Vader van de stier is Harvie Dan Hidalgo ET 193U. Memphis werd in 2012 in Zweden op de nationale show kampioen stierkalveren.

Vruchtbaarheid op één in fokdoelenquête witblauw Op de CRV-ledenvergaderingen vleesvee zijn de resultaten bekendgemaakt van de in november gehouden online fokdoelenquête onder Belgisch-witblauwbedrijven. 114 veehouders namen hieraan deel. ‘Op het prioriteitenlijstje van de respondenten staan vruchtbaarheid en diergezondheid op plaats één’, vatte Wim Veulemans de resultaten samen.

De secretaris van het Vlaamse stamboek Belgisch witblauw gaf verder aan dat in het fokdoel op deze bedrijven de vleesproductie op plek twee staat, gevolgd door een beter exterieur en tot slot voerefficientie. Veulemans: ‘Exterieur en voerefficientie wisselen van plaats al naargelang de respondent een deelnemer aan keuringen is of niet. In tegenstelling tot de periferie van de sector beschouwen de Vlaamse witblauwbedrijven het imago van het ras niet als een prioriteit.’

Binnen vruchtbaarheid en diergezondheid hechten de deelnemers vooral belang aan de vruchtbaarheid. Vervolgens zijn de opfok – in termen van drink- of zoogvermogen – en het weren van erfelijke gebreken primordiaal. ‘Inteelt vermijden vormt blijkbaar geen issue meer’, becommentarieerde de stamboeksecretaris. ‘Wellicht is dit te verklaren door de beschikbaarheid over een stieradviesprogramma inteelt.’

Tweede belangrijkste fokdoel op de bedrijven is de vleesproductie. De respondenten vertaalden dit in extra aandacht voor gewicht, beenwerk en dagelijkse groei. Op het vlak van exterieur (fokdoel 3) behoren meer lengte, beter beenwerk en een betere hoogtemaat tot de topprioriteiten. ‘De bespiering in de achterhand is niet leidend meer.’

Voerefficiëntie (fokdoel 4) denken de be-

drijven te realiseren door een betere gezondheidsstatus, een hogere dagelijkse groei en zwaardere karkassen. ‘Minder voer voor eenzelfde productie is bij de deelnemers niet aan de orde’, aldus Veulemans.

Bespiering in achterhand is niet leidend meer in witblauw

Roodbonte breekt jarenlange traditie te Rhenen Op de 82e Paasveetentoonstelling voor slachtvee te Rhenen is voor het eerst sinds jaren weer een roodbonte koe algemeen kampioene geworden. Isa van Halfweg (v. Bart van Halfweg), in eigendom van Theo Veerman uit Zuidoostbeemster, zorgde voor dit exploot.

In de categorie mannelijk slachtvee werd de Belgisch-witblauwstier Opportune van Krakehoeve van EG Slachterij Jos en Roy Havermans uit Made algemeen kampioen. Opportune heeft als afstamming Obus.

Isa van Halfweg (v. Bart van Halfweg)

4

VV04_telex.indd 4

V E E T E E LT V L E E S

APR I L

2016

14-04-16 16:14

Arjan Stegeman, hoogleraar gezondheidszorg faculteit diergeneeskunde Utrecht:

‘Antibioticagebruik is ook voor de veehouderij een eindig pad.

Er komen ook in de veehouderij meer bacteriën die niet meer te behandelen zijn vanwege resistentie’ U IT:

B OE R D E R IJ ,

M A A RT

2 0 1 6

Ierland gaat volledige rundveestapel genotyperen In Ierland is een aanvang genomen met het op grote schaal genotyperen van het melk- en vleesvee. Elke rundveehouder wordt via de Ierse nationale vereniging van rundveehouders ICBF gevraagd om

15 procent van de rundveestapel ter beschikking te stellen voor dna-analyse.

Tegen 2020 zullen aldus zo’n twee miljoen dna-testen zijn uitgevoerd. Het doel op de langere termijn van het ICBF is om

elk geboren kalf in Ierland, zo’n twee miljoen per jaar, te laten genotyperen.

‘Ierland wil hiermee het eerste land ter wereld zijn waar al het rundvee een dnapaspoort heeft’, luidt het bij ICBF.

Nieuw record op COT-voorjaarsveiling in Laren Op de eerste stierenveiling van 2016 van het centraal opfokstation COT te Laren werd in het blonde d’Aquitaineras een nieuw record gevestigd. De hoogste veilingprijs van 6500 euro werd neergeteld voor BAC Jade (v. Evian) van fokker Wim Rutjes uit Spijk. BAC Jade werd aangekocht door de familie Kip uit De Wijk.

Voor fokker Rutjes verliep de eerste deelname aan de centrale opfok zeer succes-

vol. Twee andere opfokstieren uit zijn stal – BAC Jaguar (v. Goliath) en BAC Jupiter (v. Goliath) – werden voor respectievelijk 3700 euro en 3200 euro geveild.

De op een na duurste stier van de veiling was BAC Jongleur (v. Berlioz) van de Belgische fokker Carl Mintjens uit Oostmalle. De stier werd afgeslagen voor 4000 euro en werd aangekocht door Wim Goedhart uit Loosdrecht.

Veilingtopper BAC Jade met fokker Rutjes (r.) en koper, de familie Kip (l.)

Via-beelden leveren eerste genoomfokwaarden karkas Het limousinras in het Verenigd Koninkrijk beschikt sinds maart als eerste vleesveeras over genoomfokwaarden voor zes karkaskenmerken.

De zes karkaskenmerken met hun genetische variatie staan in tabel 1. De optelsom van alle vleesstukken vermenigvuldigd met hun huidige (Engelse) marktprijs levert een winstverschil op tussen de beste en de slechtste verervende stier van 125 tot 185 euro per karkas.

De fenotypische waarden werden verza-

meld in de slachthuizen op basis van Via-metingen op zo’n 2000 runderkarkassen waarvan het dna werd onderzocht. Via staat voor Visual Image Analyses of metingen met een camera.

Lijstjes met de genoomfokwaarden worden vooralsnog niet gepubliceerd door het stamboek. De genoominformatie blijft eigendom van de eigenaar van het dier. Deze laatste beslist zelf over het al dan niet vrijgeven van de genoomfokwaarde.

Tabel 1 – Limousingenoomfokwaarden karkas (bron: BLCS, maart 2016)

karkaskenmerken

karkaskenmerken

genetische variatie

(Engels) filet striploin topside silverside rump knuckle

(Nederlands) dikke lende dunne lende dikke bil platte bil steak spierstuk

1,0 kg 2,4 kg 3,4 kg 4,5 kg 2,0 kg 2,0 kg

Duizendste koe gemeten voor binnenbekkenmaten Afgelopen jaar werden in het kader van het project Bewust Natuurlijke Luxe zo’n vierhonderd dieren (witblauw en

verbeterd roodbont) opgemeten. De teller komt daarmee op duizend te staan.

De duizendste koei is van het verbeterd-

roodbontras en staat gestald bij fokker Sjoerd Witteman en Lisette Verhoog van het Groene Hart Rund uit Zoetermeer.

V E E T E E LT V L E E S

VV04_telex.indd 5

AP R I L

2 0 1 6

5

14-04-16 16:14

H O O F D A RT I K E L

Natuurlijk licht beïnvloedt de wer

Maximaal nut van n Over de noodzaak van voldoende luchtinlaat en ventilatie in nieuwbouwstallen is elke stallenbouwer het eens. Maar hoe zit het met natuurlijk licht en de hoeveelheid na te streven lichtdoorlatend oppervlak? Een overzicht van de richtlijnen en nieuwe trends. tekst Annelies Debergh

H

et nut van ventilatie in rundveestallen is alom beschreven en inmiddels goed bekend. Over het nut en het belang van natuurlijke verlichting is daarentegen veel minder geweten. Althans, dat is het geval voor vleesvee.

‘In de melkveehouderij gebeurt in het algemeen veel meer onderzoek en bestaat meer aandacht voor licht in de stal. Daar is ook bekend dat het lichtschema de dierprestaties beïnvloedt.’ Aan het woord is Eric van den Hengel, directeur bij bouw- en milieuadviesbureau Stalbouw.NL. Een van de redenen is het anders bouwen. ‘Bij vleesvee wordt in het algemeen erg sober gebouwd met hellingstallen of potstallen. Bij melkvee is men zich ervan bewust dat licht een positief effect heeft op de hormoonhuishouding en daarmee de productieprestaties van de dieren. Bij vleesvee bestaat daar weinig onderzoek naar en is dat minder nadrukkelijk in kaart gebracht.’

Betere dierprestaties Suzy Van Gansbeke, onderzoeker aan het Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek, maakt een gelijkaardig onderscheid. ‘Bij melkvee is het effect van lichtsterkte op productie duidelijk aangetoond. Er bestaan cijfers over het positieve effect van licht op de productieprestaties van melkvee, ook op vlak van vruchtbaarheid en bronstdetectie. Daar is het positieve effect van extra licht wetenschappelijk aangetoond en wordt ook met lichtschema’s gewerkt, bij vleesvee is dat veel minder het geval.’

Ondanks dat het belang bij vleesvee niet eenduidig is aangetoond, gaat SBB Bouwadvies uit van eenzelfde positief effect van licht op de groei en de vruchtbaarheid bij vleesvee. Dat stelt Peter Op ’t Roodt, medewerker bij SBB Bouwadvies.

‘Bij nieuwbouwstallen wordt daarom standaard

6

Voldoende hoge lichtintensiteit is vooral van belang voor fokvaarzen en fokkoeien

VV EE EE TT EE EE LLTT VV LL EE EE SS AOPKRTI O L B2E0R1 62 0 0 9

VV04_hoofdverhaal.indd 6

14-04-16 14:29

t de werksfeer in de vleesveestal

n natuurlijk licht meer licht voorzien. Vaak is ook al meer luchtinlaat in de stal voorhanden, waardoor ook aan de zijkanten meer licht de stal kan binnenkomen.’

De bouwadviseur van SBB wijst op het verbeteren van de dierprestaties bij fokdieren. ‘We zien dat in donkere stallen meer schurftproblemen bestaan. Dat ligt aan het feit dat die stallen vaak minder geventileerd zijn, maar ook de lagere lichtintensiteit zou daarop van invloed zijn.’

Tien tot vijftien procent Wanneer het gaat over te handhaven lichtdoorlatend oppervlak, splitst Op ’t Roodt het advies op. Hij maakt een onderscheid naar lichtinval uit het dak of vanaf de zijkanten.

Een belangrijke richtlijn is om acht tot tien procent van het vloeroppervlak om te zetten in lichtstraten in het dak. Met de lichtinval via ramen of lichtdoorlatende poorten in zijgevels en kopgevels komt het totale lichtdoorlatend oppervlak uit op tien tot vijftien procent. ‘Daarbij adviseren we om aan de zuidkant minder lichtplaten of stroken aan te brengen omwille van de warmte, aan de noordkant meer. In de praktijk betekent dit vaak twee lichtstroken gericht op de noordkant en een lichtstrook gericht op de zuidkant.’

Om de natuurlijke lichtinval zo weinig mogelijk te hinderen, is Peter Op ’t Roodt geen voorstander van strozolders. ‘Strozolders zijn niet alleen een probleem voor de ventilatie of arbeidsveiligheid. Ze zijn ook voor de lichtinval onhandig en hinderen een goede doorstroming van licht. Ze worden daarom liever niet in nieuwbouwprojecten opgenomen.’

De verplichte vervanging van asbestdaken in Nederland brengt ook de lichtinlaat hernieuwd onder de aandacht. Bij die verplichte renovatie merkt Eric van den Hengel dat veehouders ook de lichtinlaat opnieuw bekijken en evalueren.

‘Bij dakvernieuwing is te zien dat lichtplaten soms ook echt aan vervanging toe zijn. Dat is soms al na tien jaar het geval.’

De keuze bij renovatie valt vaak op sandwichpanelen met stroken lichtplaat of een brede lichtnok. ‘Veehouders die het licht van boven halen, adviseren we om goed op te passen dat de lichtplaat infraroodstraling weert of het licht voldoende spreidt. Anders loop je het risico dat een lichtstrook het effect van een brandstrook krijgt. Melkwitte platen of kunststofplaten met specifieke eigenschappen kunnen daarvoor een oplossing bieden.’

VE EV TVEEEELTTTEEVEE LLTET EVJSLA EN OEU KS A TA O R PIB RE1IR/L 222020001906 9

VV04_hoofdverhaal.indd 7

7

14-04-16 14:30

H O O F D A RT I K E L

Bij verlichting wordt uitgegaan van 150 tot 250 lux

In een extreme vorm kan een geheel lichtdoorlatend dakoppervlak worden gekozen, het zogenaamde lightroof-systeem. ‘In dat geval worden hele daken voorzien van lichtdoorlatende platen met een warmtewerende coating.’

Soorten licht en lichtregimes Licht in de stal is ook voor de veehouder belangrijk, zo stelt Van Gansbeke nog.

‘Licht in het algemeen is belangrijk voor de werkzaamheden in de stal. Het bevordert de arbeidsvreugde bij de veehouder.

Werken in een lichte stal geeft een totaal ander gevoel dan werken in een donkere stal.’

In dat kader komen ook serrestallen als voorbeeld naar voren. ‘Veehouders kiezen voor dat type stal omdat ze zo toch aanzienlijk besparen op bouwkosten. De lichtinval is in dat geval een bijkomend voordeel.’

Wanneer ze over licht spreekt, maakt Suzy Van Gansbeke geen onderscheid tussen natuurlijk licht en kunstlicht.

‘Het effect van licht is niet zozeer afhankelijk van het soort licht, wel van de licht-intensiteit. Bij melkvee is het verband tussen lichtsterkte en productie beter aangetoond dan bij vleesvee. Daar is bekend dat bij bepaalde lichtniveaus en lichtschema’s de productie, vrucht-

8

V E E T E E LT V L E E S

VV04_hoofdverhaal.indd 8

APR I L

baarheid en bronst positief worden beinvloed.’ Daarom kiezen veehouders bij nieuwbouw ook regelmatig voor automatische lichtregimes met 16 uur licht en 8 uur donker. ‘In vleesvee is het effect van lichtregimes niet echt onderzocht.’

150 tot 250 lux Van den Hengel beaamt dat in de vleesveehouderij minder nadrukkelijk dan in de melkveehouderij naar het effect van licht wordt gekeken. ‘Maar het bewustzijn groeit wel’, klinkt het. Hij spreekt over directe verlichting vanuit het dak of de nok, en indirect daglicht via ventilatieopeningen in de zijwand, staldeuren of de kopgevel van de stal.

‘We adviseren om tien procent van de breedte van de stal om te zetten in lichtnok. Zo kan voldoende natuurlijk licht van bovenaf de stal binnenkomen.’ Bij daglicht zijn niveaus van 150 lux al snel haalbaar. Puur voor de verlichting gaat Stalbouw.NL uit van 150 tot 200 lux, soms tot 250 lux. ‘Dat zijn behoorlijk hoge lichtniveaus. Op die manier kun je invloed uitoefenen op de hormoonhuishouding van koeien.’

Peter Op ’t Roodt noemt gelijkaardige cijfers. ‘Voor vleesvee bestaat weinig onderzoek naar de gewenste lichtintensi-

teit, dus gaan we voor fokvee uit van gelijkaardige waarden als bij melkvee.’ Hij spreekt net als Eric van den Hengel over 150 tot 250 lux. ‘Bij fokvaarzen en zoogkoeien liggen de dierprestaties hoger dan bij mestvee. Bij stieren gaan we bijvoorbeeld uit van 80 tot 100 lux in het kader van rust in de groepen.’ In een keizersnedelokaal of bij een behandelstraat gaat Op ’t Roodt uit van nog hogere lichtniveaus. ‘Licht in de behandelruimtes is een belangrijk aandachtspunt.

Daar is heel veel licht nodig. Het advies op die plaatsen gaat tot 1000 lux.’

Spiegels belangrijk Behalve natuurlijk licht komt daar ook kunstlicht om de hoek kijken. ‘Bij nieuwbouw worden tegenwoordig vaak hogedruk-natriumlampen gekozen. Deze lampen zijn wat betreft lichtrendement interessanter dan een klassieke tl.’

Led-lampen zijn weer zuiniger. ‘Maar qua investeringskosten zijn led-lampen aanzienlijk duurder.’ Het is vooral een keuze van de individuele veehouder, geeft Op ’t Roodt aan. ‘Vaak is het wel goed om naar de spiegels in de armaturen te kijken. Hoe de spiegels het licht weerkaatsen in de stal is vaak van grotere invloed dan het type lamp dat in de armatuur zit.’ l

2016

14-04-16 14:30

D E E E R S T E K E U S VA N V L E E S V E E H O U D E R S

25 MEI

THEMA BIOVEEHOUDERIJ U kunt uw advertentieruimte reserveren t/m 16 mei Bel: +31 (0)26 38 98 820/823.

Of e-mail: advertenties@crv4all.com

VSM DRACHT Voor zoogkoeien en jongvee.

Individuele drachtcontrole via bloedspots.

Uitwisseling met alle managementprogramma’s.

Al vanaf 28 dagen na inseminatie.

Voor meer info: info@ruma-vsm.nl of 0485-478040

SERING

V E E T E E LT V L E E S

VV04_p09.indd 9

AP RI L

2 0 1 6

9

14-04-16 09:25

P O RT R E T J AN

P O L

Leeftijd: 73 Opleiding: faculteit voor Diergeneeskunde, Utrecht Werk: dierenarts in Michigan (VS) Eigenaar: Pol Veterinairy Services Bekend van: het reallife-tv-programma ‘The incredible Dr. Pol’

VV04_DrPol.indd 10

14-04-16 13:29

Nederlandse dierenarts Jan Pol wereldberoemde tv-ster dankzij reallife-tv

‘Boer terug in de huiskamer’ Als een wereldster werd de in Amerika wonende Nederlandse dierenarts Jan Pol half februari in Nederland onthaald bij de presentatie van zijn boek ‘De wereldberoemde dierenarts uit Nederland’. De kwieke 73-jarige blijft nuchter onder de populariteit van zijn reallife-televisieserie. ‘Een dier is een dier, het is geen mens.’ tekst Alice Booij

‘E

r is veel te veel overheidscontrole in Nederland’, zegt Jan Pol, wanneer hij voor het eerst door Veeteelt bladert.

‘Ik snap best dat melkveehouders emigreren; bij ons in Michigan zijn veel immigranten.’

Al vier dagen heeft hij onafgebroken interviews gegeven, is hij aangeschoven bij televisie- en radioprogramma’s en ging hij op de foto met honderden fans. Een spoor van vermoeidheid is bij de Amerikaanse dierenarts dr. Jan Pol, die een week in Nederland was om zijn boek te promoten, niet te bespeuren. In zijn doorleefde hoofd staan de ogen nog even enthousiast. ‘Ik geniet van al die aandacht. Mensen die gek op dieren zijn, zijn leuke mensen.’

‘Ibr aanpakken?

Dat lukt alleen met vaccineren’ De in Drenthe geboren dierenarts is een wereldster geworden dankzij zijn reallife-tv-programma ‘The incredible Dr. Pol’. Goed voor 2,5 miljoen kijkers in de Verenigde Staten en maar liefst 3 miljoen in Nederland. Wekelijks gunnen Pol, zijn vrouw Diane, zoon Charles en hun medewerkers de kijkers een inkijkje in hun werk. Inmiddels is het zevende seizoen gestart. ‘We zijn eerlijk, nuchter en denken out of the box’, verklaart Pol het succes. Van het spreekuur met honden, katten en kippen tot bedrijfsbezoeken bij varkens, paarden en koeien; het boeit de televisiekijkers in 28 landen. ‘Het brengt de boer terug in de huiskamer.’

Geregisseerd wordt er echter niet. ‘We zetten niets in scène en doen ook niets opnieuw voor de camera’, klinkt het stellig. ‘Wij doen ons werk met de dieren en zij mogen filmen.’ Het komt erop neer dat van 250 uur videomateriaal 40 minuten tv overblijft. ‘Ik heb de camera’s en de microfoon niet eens meer in de gaten. Eerder zette ik het geluid nog uit als ik naar de wc ging.’

Van 40 naar 200 koeien Zoals we hem kennen van tv, zo is hij ook in levenden lijve: toegewijd, vol droge humor en recht door zee. In 1970 emigreerde de toen 28-jarige Pol naar de Verenigde Staten, zijn Amerikaanse vrouw Diane achterna. Tien jaar werkte hij in een dierenkliniek, voordat hij in de garage van zijn huis een eigen praktijk begon, die inmiddels is uitgegroeid tot een bedrijf met twaalf medewerkers, van wie vier dierenartsen. ‘Tachtig procent van onze klanten was melkveehouder’, herinnert hij zich van het begin. Inmiddels is dit percentage geslonken naar veertig procent. ‘Ik heb me nooit willen specialiseren’, geeft hij aan, terwijl hij met zijn noeste handen zwaait. ‘Ik hou van alle dieren. Juist die afwisseling maakt mijn werk leuk.’

Op bedrijven met vleesvee – voornamelijk Aberdeen Angus – komt hij zelden.

‘Vleesvee heeft niet veel behandelingen nodig. Ik word er hooguit bijgevraagd om dieren drachtig te voelen of te helpen bij een verlossing.’ In dat geval is Pol altijd heel voorzichtig met de dieren. ‘Je bent een indringer, je ruikt vreemd en komt op hun terrein. Het is dus altijd oppassen.’ Veelzeggend: ‘Never turn your back on an Angus’, ofwel ga nooit met je rug naar een anguskoe staan.

Verschil in benadering tussen de landbouwhuisdieren en de gezelschapsdieren is er overigens wel. ‘Bij melk- en vleesvee gaat het om de economie: kan die koe de dierenartskosten weer opbrengen?’, verwoordt Pol de afweging.

Ondanks de afstand met Nederland weet Pol nog goed wat er allemaal aan de hand is. ‘Nederland gaat ibr bestrijden?’, vraagt hij en geeft er meteen een advies achteraan. ‘Ibr proberen uit te bannen heeft geen zin, dat lukt niet. Het is een soort griep en je weet nooit waar, wanneer of hoe het weer eens opduikt. Vaccineren is het beste wat je kunt doen.’

In Amerika enten eigenlijk alle melkveebedrijven tegen zo’n beetje elke mogelijke ziekte. Naast ibr, bvd, pinkengriep en wel vijf verschillende soorten leptospirose noemt Pol ook de enting tegen pasteurella-longontstekingen. ‘Dat is risicomanagement, je kunt het bedrijf nooit helemaal gesloten houden en met enten sluit je problemen uit.’

Dierenactivisten Een levend dier ter wereld brengen noemt Pol nog altijd het mooiste van zijn vak. Regelmatig is hij op televisie te zien met ontbloot bovenlijf en beide armen in een koe. ‘In Amerika gebruiken veehouders meer pinkenstieren; het kalven gaat de laatste jaren gemakkelijker.’

Hoewel er soms koud water en slingertechnieken aan te pas komen in ‘The incredible Dr. Pol’ om een pasgeboren kalf tot leven te brengen, heeft Pol nooit problemen met dierenbeschermingsorganisaties. ‘Terwijl je bij ons in Amerika niet eens paarden mag laten slachten. Een paard is een vriend, die mag je niet eten.’

Hij heeft meer te maken met collegadierenartsen die zich druk maken over de lage prijzen die Pol doorberekent aan zijn klanten. ‘Dierenartsen die dieren als mensen gaan behandelen, vragen ook prijzen als in de humane gezondheidszorg. Ze denken niet meer aan het dier, maar aan hun portemonnee.’ Maar een dier is een dier. ‘Een dier is geen mens. Je moet je nuchtere boerenverstand gebruiken. Het moet betaalbaar blijven om dieren te houden’, luidt de overtuiging van Pol; het maakt hem een aimabele gepassioneerde vakman. ‘Ik help de dieren en maak de mensen blij.’ l

V E E T E E LT V L E E S

VV04_DrPol.indd 11

AP R I L

2 0 1 6

11

14-04-16 16:24

Echte liefhebbers van vleesvee: JAARGA NG 13

NR.7

JULI 2014

JA A R GA NG 1 3

NR .6

JUNI 2 0 1 4 JAARGA NG 13

NR.5

MEI 2014

... lezen diepgravende vakinformatie in VeeteeltVlees

ER IN DIT NUMM

BEDRIJ FSREPO

RTAGE

le Jan Staal zoekt norma doorgroeien kalveren die goed

SPECIA L ANGUS

te Het oudste en groots wereld rundvleesras in de

I N D I T NU M M E R

G VLEESV EE VAKDA

Voorkeurspositie voor rbegrazing vleesvee bij natuu

T OE K OMS T V I S I E

F OK K E R IJ

LTO zet bakens uit voor vleesveehouderij

Opu-ivp-techniek brengt versnelling in fokkerij

24-06-14 13:39 VV06_Cover.indd 2

VV07_Cover.indd

2

... zijn digitaal met hun tijd mee en informeren zich kort en bondig op veeteeltvlees.nl of veeteeltvlees.be

IN DIT NUMM ER

MANAG EMENT

DIE R GE Z ONDHE ID Duurz aamheid vleesvee Vliegenbestrij inzich telijk metding bedrij start vaak veel te laat fsscan VV05_Cover.indd

2

DIERGE ZONDH

EID

Homeopathische geneeskunde is een totaalconce pt

PROFIE L

Melkveehouder Kees Gorter nieuwe voorman CRV

12-06-14 14:29

15-05-14 16:51

... zijn te vinden voor leuke wetenswaardigheden op facebook.com/VeeteeltVlees

... hebben hun smartphone ingesteld voor het supersnelle nieuws op twitter.com/VeeteeltVlees

VV adv FB, etc.indd 63

20-08-14 11:37

T H E M A B I J E E N K O M S T

Workshops maken vakmanschap inzichtelijker voor Nederlandse angusfokkers

Van passie naar perfectie Het met vier jaar jong Nederlandse angusstamboek verzamelde recent zijn leden te Nijkerk. Op het programma stonden: de jaarvergadering, een voordracht van een angusspecialist en drie workshops om van passie naar perfectie te gaan. tekst Guy Nantier

O

p zaterdag 19 maart was het verzamelen geblazen voor de Nederlandse angusfokkers op het landgoed Salenstein te Nijkerk voor de jaarlijkse ledenvergadering. Op het landgoed lopen zo’n 150 Salentein-black-angusrunderen.

Een dertigtal leden kreeg er van voorzitter Focko Zwanenburg te horen dat de vraag naar angusvlees in Nederland groeiende is. ‘Dat is heel mooi, maar het houdt meteen ook een grote uitdaging in’, aldus Zwanenburg. ‘Voor we het goed en wel weten, loopt iemand met ons vlees weg.’ Hierbij maakte de voorzitter een ‘bezorgde’ kanttekening naar het initiatief van fastfoodketen Mc Donald’s die momenteel uitpakt met de ‘maestroburger’, een 100 procent gegarandeerde angus-beefburger. Focko Zwanenburg: ‘We moeten met zorg met el-

kaar omgaan en nadenken over hoe we het Nederlandse angusvlees een “eigen” gezicht kunnen geven en kunnen afschermen.’

Consistent handelen Onder het motto ‘Angus meats business’ had het jonge angusstamboek in het verlengde van de vergadering ook gezorgd voor een voordracht door Arwel Owen, aberdeen-angus-beef-specialist van de Engelse ki-organisatie ABS. Owen gaf toelichting over de eigenschappen van het ras, de verschillende fokdoelen binnen het ras en de mogelijkheden in de stierkeuze aan de hand van fokwaarden.

Owen: ‘Angusfokkers moeten vooral consistent handelen willen ze een hoge kwaliteitsstandaard behouden. Gebruik gedurende twee tot drie jaar daarom lie-

Slager Chiel Bolscher legde uit hoe angusvlees verwerkt wordt

ver één stier dan verschillende stieren om zo de homogeniteit in de veestapel te behouden. Houd de groei van het jongvee op 200 en 400 dagen nauwlettend in de gaten. En selecteer voor de fokkerij moeders met een goede melkproductie.’

Demo’s vakmanschap Afsluitend werden de leden getrakteerd op drie workshops: het houden van een anguskudde, koeien keuren en de verwerking van angusvlees. Focko Zwanenburg: ‘We moeten gaan van passie naar perfectie.’ l

Op het landgoed Salenstein lopen zo’n 150 black-angusrunderen

V E E T E E LT V L E E S

VV04_angusdag.indd 13

A P R I L

2 0 1 6

13

14-04-16 16:50

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Jan Franken investeert in gegarandeerde afzet

Jan Franken Ondernemer Jan Franken wil niet afwachten welke prijs de markt voor zijn zorgvuldig gemeste dieren geeft.

Daarom richtte hij zijn eigen marchigiana-afzetketen in.

Activiteiten: Ras: Aantal stuks:

Marchigiana-vlees op eigen menukaart Aarle-Rixtel

gesloten vleesveebedrijf, bed and breakfast, restaurantketen marchigiana 60

D

e energie spat van ondernemer Jan Franken (59) af, als hij het over de 60 marchigiana-runderen en hun kalveren op de Croy Hoeve heeft. ‘Het zijn zulke mooie en makkelijke beesten’, begint hij zijn verhaal. Op het Landgoed Croy in Aarle-Rixtel, dat 210 hectare telt, heeft hij een vleesveebedrijf, een restaurant en een bed and breakfast. Franken heeft inmiddels zeven restaurants in Nederland volgens het ‘Croy-concept’.

Te jong om te rentenieren Franken kwam in aanraking met het landgoed toen hij voor zijn payrollbedrijf een bedrijfsruimte zocht. Het kasteel, eigendom van de stichting ‘Geloof, hoop en liefde Croy’, was destijds in gebruik als bedrijfsverzamelgebouw.

‘In 1994 kon ik mijn bedrijf in gordijnenconfectie, dat ik vanaf 1980 had opgebouwd, goed verkopen’, laat Franken weten zonder bedragen te noemen.

‘Maar ik was te jong om te gaan rentenieren’, lacht de ondernemer. Hij haalde een vliegbrevet en richtte een privévliegtuigmaatschappij op. De zaken gingen redelijk, totdat Ryanair opkwam.

‘Tegen zo’n ontwikkeling valt niet te vechten. Ik nam mijn verlies en heb me op nieuwe zaken gericht.’

De kleurrijke ondernemer Jan Franken combineert op Landgoed Croy zijn zakelijk inzicht en zijn passie voor koeien. Hij ontwikkelde een bloeiend concept, waarin recreatie, horeca en vleesveehouderij samenkomen en bepaalt zijn eigen prijs voor een kilo vlees. tekst Diane Versteeg

extra foto’s: www.veeteeltvlees.nl

Het succesvolle payrollbedrijf werd in 2011 verkocht. Franken was toen al hoofdbeheerder van het kasteel en eigenaar van restaurant ‘Auberge de Croyse Hoeve’’ tegenover het kasteel. ‘Ik ben heel naïef in de horeca gestapt: als het aan de voorkant van de bar leuk is, zal het aan de achterkant ook zo zijn’, lacht hij. ‘Maar dat viel tegen. Dus begon ik met saneren. Dingen beter, makkelijker en sneller doen, dat kende ik uit mijn vorige bedrijven.’ Inmiddels heeft hij zeven Croy-restaurants, waar zo veel mogelijk diervriendelijk geproduceerd vlees en andere producten van het Landgoed Croy op de kaart staan. Jaarlijks ontvangen de restaurants 350.000 mensen.

rakter, de groeicapaciteit en de kwaliteit van het vlees.

De dieren staan in een acht procent hellingstal op stro. Elke ochtend en avond strooit Franken in met een automatisch instrooisysteem. ‘De dieren lopen het stro zelf de helling af naar de ruimte achter het voerhek. Een mestschuif verwijdert twee keer per dag de stromest uit de stal.’

Vanaf dit seizoen laat Franken de stromest twee jaar composteren voordat die op het land gaat. ‘De mest is van betere kwaliteit en dus beter voor de bodem.’

Twee keer per dag strooit Franken de hellingstal automatisch in

Bierbostel uit Croy-brouwerij Als dertiger leerde Franken koeien melken. ‘Ik raakte besmet met het “koeienvirus” en dat is nooit meer weggegaan’, lacht de ondernemer. Toen de pachter van de langgevelboerderij naast het kasteel zijn pachtcontract wel wilde verkopen, kreeg Franken de kans om op het landgoed te wonen. ‘Het oude pand heb ik gesloopt. Er kwam een nieuwe langgevelboerderij met daarachter de nieuwe hellingstal voor de marchigiana’s.’

Hij koos voor het ras vanwege hun ka-

Achter het linkergedeelte van de langgevelboerderij staat de hellingstal van de marchigiana’s

14

VVE EE ET TE EE EL LT TVVL LE EE ES S AOP K R TI LO B2 E0 R1 62 0 0 9

VV04_bedrijfsrep De Croy Hoeve.indd 14

14-04-16 16:53

Het rantsoen bestaat uit hooi en krachtvoer, dat naar behoefte van de dieren op maat wordt samengesteld op basis van bloedmonsters

Het gemakkelijk afkalvende Italiaanse ras werd vroeger gebruikt als trek- en lastdier. Daarom zijn ze volgens Franken sterk en makkelijk benaderbaar, belangrijk vanwege de bezoekers aan het landgoed. Hij selecteert koeien en stieren voor nafok op karakter. ‘Een stier moet “aaibaar” zijn, nieuwsgierig zijn en naar je toe willen komen, anders gebruiken we hem niet.’ Hij wijst naar de Nederlands marchigiana-kampioen Duco, die bij hem op stal staat. ‘Hij kreeg tijdens de keuring een acht voor karakter’, zegt de veehouder.

Naast natuurlijke dekking maakt Franken ook gebruik van ki en embryotransplantatie. Enkele embryo’s worden door holsteindraagmoeders ter wereld gebracht. De kalfjes worden bruin geboren en zijn bij geboorte klein en smal. In het eerste jaar groeien ze 1,5 kilo per dag.

Het rantsoen bestaat uit hooi, aangevuld met twee kilo krachtvoer. Mais krijgen de dieren niet meer, omdat dit volgens de ondernemer nadelig is voor de kwaliteit en smaak van het vlees. ‘Ook werden de koeien van de mais te vet, wat zorgde voor problemen bij afkalven.’ Elke ochtend en avond voert Franken met een voerschep een kilo brok, dat is samengesteld naar de behoefte van de dieren. ‘Op basis van halfjaarlijkse bloedmonsters wordt bepaald welke vitaminen en mineralen de dieren nodig hebben. Die ko-

men terug in de brok.’ Twee keer per week krijgen de dieren verse bierbostel uit de eigen Croy-brouwerij bij het restaurant in Aarle-Rixtel.

Inspiratie uit ‘westenwind’ De Croy-restaurants zorgen voor zekerheid over de eigen vleesafzet. Franken bepaalt zo zelf de prijs voor zijn vlees. ‘Ik wil geen koeien op de wagen zetten en vervolgens afwachten wat de markt ervoor wil geven. Om de boerderij levensvatbaar te houden, heb ik 4,50 euro nodig voor een kilo geslacht gewicht. Aan de Croy-restaurants verkoop ik het vlees voor 6,50 euro per kilo’, laat de ondernemer weten. ‘Dat kan alleen als je een meerwaarde aan het product meegeeft, bijvoorbeeld door een herkenbaar concept neer te zetten.’ Door aan productontwikkeling te doen, weet Franken het vlees op meerdere manieren en via meerdere kanalen af te zetten. Een voorbeeld hiervan is het in 2015 geïntroduceerde Croy Runderstoofpotje.

Normaal gesproken levert Franken elke twee à drie weken één koe om aan de vraag van de restaurants te voldoen, voor de productie van één partij runderstoofvlees in pot heeft Franken in één keer 1200 kilo vlees nodig. ‘Voor deze levering heb ik zelf te weinig koeien.

Daarom laat ik ook andere Nederlandse marchigiana-veehouders vlees leveren’,

zegt hij. ‘Die moeten voldoen aan de Croy-voorwaarden: 100 procent raszuiver, grasgevoerd, gehouden op stro, het liefst van een kleinschalig bedrijf.’ De koeien worden geslacht door een eigen slachter en de dieren komen 72 uur voor de slacht aan bij het slachthuis. ‘Zo worden ze stressloos geslacht en komt er geen adrenaline in het vlees. Dat gaat ten koste van de smaak.’

Het runderstoofpotje past bij de “blurring”-trend die Franken tijdens een studiereis met het Food Service Instituut Nederland (FSIN) naar New York ontdekte. ‘De grenzen tussen horeca, supermarkt en non-foodwinkels vervagen als het om eten gaat. New Yorkers vinden het normaal dat wat je in de supermarkt koopt, ook daar kunt eten.’ Volgens de ondernemer komen de trends en winkels die je daar ziet, ook deze kant op. ‘Er waait een “westenwind”. McDonald’s is uit, biologisch – “organic” – is in’, zegt hij. Het inspireerde Franken om in de Croy-restaurants een streekwinkel in te richten: ‘Wat je in het restaurant eet, is te koop in de winkel en andersom.’

Volgens Franken proberen veel Nederlandse horecazaken deze ontwikkeling tegen te houden door bestaande wetgeving te omarmen. ‘Ik niet, ik geloof in mijn concept. De aanval is de beste verdediging, want de consument die dit wil, is niet te stoppen.’ l

V E E VT EE EE TL T E EV LL TE VE LS E O E SK TAOP BR EI R L 2 0 10 69

VV04_bedrijfsrep De Croy Hoeve.indd 15

15

14-04-16 16:38

K E U R I N G

Dubbelraskeuring te Hulshorst enkel voor verbeterd roodbont succes

Roodbont trekpleister De keuring te Hulshorst viel tegen in het Belgisch-witblauwras vanwege het zeer kleine aantal dieren. In schril contrast stond de sterke afvaardiging bij de verbeterd roodbonten met een zeer hoge kwaliteit. Geen ‘makkie’ voor de keurmeesters met zoveel kwaliteit op het bord. tekst Guy Nantier

extra foto’s www.veeteeltvlees.nl

Belgisch witblauw Bijschrijver Havermans haalt twee kampioenstitels op Voor de organisatie van de dubbelraskeuring te Hulshorst vielen de aanmeldingen in het Belgisch-witblauwras tegen.

Slechts dertig stuks maakten hun opwachting. Gelukkig was er daar bijschrijver Havermans uit Wagenberg. Jos en Roy Havermans schreven op het laatste nippertje drie stieren in. Twee ervan werden kampioen: 110 (v. Panache) behaalde in de categorie zes tot twaalf maanden de eindzege en 112 (v. Attribut) bij de stieren van 1 tot 2 jaar. Stier 112 werd ook uitgeroepen tot dagkampioen. De familie Havermans zag haar bedrijfslot eveneens beloond met de titel van beste bedrijfsgroep.

Kampioenen witblauwras Kampioen mannelijke mini’s: 8725 (v. Adajio) van S. Doornewaard, Oosterwolde Kampioen mannelijk 6-12 maanden: 110 (v. Panache) van J. en R. Havermans, Wagenberg Kampioen mannelijk 1-2 jaar en dagkampioen: 112 (v. Attribut) van J. en R. Havermans, Wagenberg Kampioen oudere stieren: Diederik (v. Benhur) van L. Polinder, Nunspeet

Kampioene vrouwelijke mini’s: Charlotte (v. Kubitus) van A. Soede, ter Aar Kampioen 6-12 maanden en dagkampioene: Maxima (v. Adajio) Soede, ter Aar Kampioen 1-2 jaar: Schutten Hamara (v. Argan) van A. J. Reurink, Oldebroek Kampioene koeien: Henrianne (v. Lotto), van J. Duijst uit Bunschoten

Tweemaal Soede In het vrouwelijk vee was de strijd wat spannender. Albert Soede uit ter Aar kaapte de zege weg bij de dieren tot 6 maanden met Kubitusdochter Charlotte.

Ook bij de vaarzen van zes tot twaalf maanden haalde Soede zijn gram met

Maxima. De Adajiodochter mist wat ontwikkeling in hoogtemaat maar de bespiering in de voorhand en de achterhand was voortreffelijk. Maxima werd ook dagkampioen.

De kampioenen mannelijk: 8725 (v. Adajio), 110 (v. Panache), 112 (v. Attribut) en Diederik (v. Benhur)

16

V E E T E E LT V L E E S

VV04_keuring Hulshorst.indd 16

APRI L

Andries Jan Reurink uit Oldebroek kon opnieuw een titel bijschrijven op het palmares van Argandochter Schutten Hamara. Hamara blijft een topdier in breedte en in uitbundige, scherpe vleespartijen.

De kampioenen vrouwelijk: Charlotte (v. Kubitus), Maxima (v. Adajio), Schutten Hamara (v. Argan) en Henrianne (v. Lotto)

2016

14-04-16 11:15

Verbeterd roodbont Gewichtige Groot Rassert 592 dé blikvanger bij het verbeterd roodbont

152 (v. Dafne), kampioene 1-2 jaar en Miss Toekomst

4569 (v. Tom V.), kampioene koeien en dagkampioene

148 (v. Silver), kampioen 1-2 jaar en Mr. Toekomst

Groot Rassert 592 (v. Leyenhorst 99), kamp. oudere stieren en dagkampioen

De verbeterd-roodbontfokkers kunnen terugblikken op een zeer geslaagde regiokeuring te Hulshorst. Niet alleen was het aantal dieren met zeventig stuks groot, maar ook de kwaliteit in de breedte was erg hoog. De keurmeesters van dienst, Marc Kouwenberg en Herman Blankenstein, dienden zich meermaals te

laten bijstaan door de scherprechter van dienst, Arend Jan Westerkamp, om een definitieve keuze te maken.

Ki-stier oogst bewondering Groot Rassert 592, die op de stierenkaart van CRV staat, was dé blikvanger. De vierjarige stier staat nu gestald bij de familie

Kampioenen verbeterd-roodbontras Kampioen mannelijke mini’s: 8524 vd Westhoeve (v. Tinus) van mts. Westerkamp, Zwolle Kampioene tot 1 jaar: Roel (v. Leyenhorst 149) van N. v.d.

Schaft, Aalsmeer Kampioen 1-2 jaar en Mr. Toekomst: 148 (v. Silver) van J. Spronk, Zoetermeer Kampioen oudere stieren en dagkampioen: Groot Rassert 592 (v. Leyenhorst 99) van J. Wittingen, Oosterwolde

Kampioene vrouwelijke mini’s: Hennie 15 (v. Groot Rassert 592) van J. Wittingen, Oosterwolde Kampioene tot 1 jaar: Silvia 18 (v. Patamon K.) van A. van de Bunt, Dronten Kampioene 1-2 jaar en Miss Toekomst: 152 (v. Dafne) van J. Spronk, Zoetermeer Kampioene koeien en dagkampioene: 4569 (v. Tom V.) van J. Vis, Hulshorst

Wittingen uit Oosterwolde. Groot Rassert 592 oogde ‘gewichtig’, maar toch heel elegant, met een fijne en ronde broekbespiering en mooie kleuraftekening. De stier werd kampioen in de categorie mannelijk ouder dan 2 jaar en tevens dagkampioen. In het vrouwelijk vee was de dagzege voor 4569 van Hans Vis uit Hulshorst.

Deze dochter van Tom van het Veerhuis showde meer lengte en breedte dan haar concurrenten. De staart lag wel ingebed door de ruime conditie.

Tweemaal Spronk Bij de stieren werd Silverzoon 0148 van Jan Spronk uit Zoetermeer aangeduid tot Mister Toekomst. ‘0148 is royaal gebouwd in lengte en breedte met een beste bespiering in de achterhand en een rastypische kop. Een topstier’, aldus het commentaar van keurmeester Marc Kouwenberg. In het vrouwelijk vee was de titel Miss Toekomst voor 0152 (v. Dafne), eveneens van Jan Spronk. Een luxe vaars met een ronde bilbespiering. l

V E E T E E LT V L E E S

VV04_keuring Hulshorst.indd 17

A P R I L

2 0 1 6

17

14-04-16 11:15

V O E R E N

Verschillende soorten gisten met verschillende werking bij rundvee

Levende en gefermenteerde gisten winnen aan belang

William van den Berg: ‘Levende gisten om pensverzuring te vermijden’ ‘Om het houden van vleesvee rendabel te maken moet je op het scherpst van de snede kunnen voeren’, zegt William van den Berg. Van den Berg houdt 200 stuks witblauw vleesvee in het Nederlandse Horssen. ‘Om daarbij het risico op pensverzuring te verkleinen ben ik een jaar terug begonnen met levende gisten voeren.’

Van den Berg voert levende gisten aan alle dieren. ‘Vooral bij stieren in de groei- en

18

V E E T E E LT V L E E S

VV04_gisten.indd 18

APRI L

de afmestfase is het toevoegen van gisten belangrijk om geen pensverzuring te krijgen.’ Op zijn bedrijf voert hij aan alle dieren gemiddeld 50 gram van het supplement per dier en per dag. ‘Maar ik ga er wel erg zorgvuldig mee om en weeg de hoeveelheid gisten altijd goed af.’

Na een jaar levende gisten gebruiken ziet Van den Berg dat het vee er gezond bijloopt. ‘De stieren staan toch wat mooier in het hok en ik haal betere resultaten bij

de afgevoerde stieren. De laatste stieren halen slachtgewichten van 560 kg op 19 tot 20 maanden. Dus van dag één zit de groei er toch in.’

Ook bij het oudere vee heeft hij de indruk dat de gisten hun werk doen met onder meer een betere vertering van de snijmais. ‘Het is moeilijker te zeggen bij de oudere koeien, maar in haarkleed merk ik een verschil en ook in vruchtbaarheid heb ik het gevoel dat het goed loopt.’

2016

14-04-16 13:59

De toepassing van gisten in rantsoenen blijft gestaag toenemen. Steeds meer lijken gisten een plaats te veroveren als ingrediënt in mineralensupplementen of als toevoeging in krachtvoersoorten. De werking bij de koe blijkt afhankelijk van de soort gist. tekst Annelies Debergh

L

ang leek het verhaal van gisten twijfelachtig. Met meer dan dertig jaar toepassing – vooral in de Verenigde Staten – lijken gisten hun plaats in de rundveevoeding definitief te hebben veroverd.

In eerste instantie werden gistproducten zonder echt wetenschappelijk bewijs als voedingssupplement in rantsoenen gebruikt. Inmiddels bevestigen onderzoekers wereldwijd de werking van zowel levende als dode, ook wel gefermenteerde gistcellen genoemd, zij het met een verschillende werking.

Stabieler klimaat in de pens ‘Er is een duidelijk verschil tussen levende en dode gisten’, legt Veerle Fievez uit.

Ze is hoofddocent diervoeding aan de faculteit Bio-ingenieurswetenschappen van de Universiteit Gent. ‘De werking van levende gist is gebaseerd op het wegvangen van zuurstof, waardoor levende gisten het klimaat in de pens positief bevorderen.’ Levende gisten zorgen zo voor een stabielere zuurtegraad in de pens.

‘Bij te natte kuilen of ook bij suikerrijke rantsoenen met te weinig structuur tonen levende gisten een positieve werking.’

Runderen nemen tijdens het eten vaak zuurstof op, wat de zuurtegraad in de pens negatief beïnvloedt. ‘Levende gisten gebruiken zuurstof en suikers om te groeien. Zo wordt de zuurtegraad in de pens stabieler en verbetert het pensmilieu voor de goede soorten bacteriën.’

Varianten in levende gisten Voorbeeld van een levende gist op de markt is Levucell-SC van gistproducent Lesaffre, in Nederland vermarkt door Trouw Nutrition, in België door Bivit.

‘De focus ligt op een gezond pensmilieu’, zo legt Mark Dielissen van Trouw Nutrition uit. ‘Het voordeel is dat de zuurstof in de pens wordt gebruikt door de gistcellen. Op die manier zijn de bacteriën die de ruwe celstof verteren, actiever en ontstaat een betere vertering van de ruwe celstof. Door de toevoeging van gisten is de zuurtegraaddip in de pens ook minder diep en duurt de dip minder lang.’

Onder de levende gisten bestaan twee soorten: de brouwersgisten en de bakkersgisten. Producent Alltech brengt met Yea-Sacc een type brouwersgist op de markt voor gebruik in rantsoenen.

Tilly Haertjens van Alltech haalt de typische werking van levende gisten aan, waaronder het stabiliseren van het pensmilieu. ‘Maar het effect van de levende gisten op de dierlijke prestaties gaat nog verder. De gistcel bestaat uit meerdere bestanddelen, die elk een specifieke werking hebben in het rund. Gistcellen komen zo de darmgezondheid ten goede.’

Ze ziet gisten als een soort verzekering.

‘Gisten fungeren als een verzekering bij rantsoenwissels of andere weersomstandigheden. Bij de start van weidegang of bij het wisselen van kuilen neemt de druk op de penswerking toe en dan kunnen gisten die druk wegnemen.’

Nauwkeurig optimaal doseren De toevoeging van gisten is precisiewerk, zo geeft Mark Dielissen van Trouw Nutrition aan. ‘Van de zuivere gist is slechts een halve gram nodig per koe per dag.

Daarom worden gisten vaak op een drager gezet. Op die manier kunnen ze beter worden toegediend in de mengvoerwagen of als onderdeel van mineralenmengsels. Er bestaan ook speciale varianten van deze gist om te pelleteren.

Gisten zijn erg gevoelig voor bewerking, maar in die variant is de gist bestand tegen het verwerkingsproces tot brok.’

Een nauwkeurige dosering is belangrijk, stelt Dielissen. ‘Op Europees niveau moeten fabrikanten kunnen aantonen dat een levende gist ook echt werkt en een verbetering oplevert voor het dier.

Voor een juiste hoeveelheid koloniënvormend vermogen moet je een optimaal voerniveau aanhouden.’ Te weinig voeren heeft dan ook geen nut. ‘Het voeren van gisten kost gemiddeld acht cent per koe per dag. Wie minder voert, haalt geen effect van het toevoegen van gisten in zijn rantsoen.’ Levende gisten correct doseren in een brok is moeilijk. ‘De variatie in het toedienen van een standaardbrok is vaak te groot om een juiste hoeveelheid te geven aan elke dier. Bij een eiwitbrok kan dat meestal wel.’

In een aantal mineralenmengsels zitten standaard gisten. ‘In veel mineralenmengsels hebben gisten al een vaste plaats verworven.’ Tilly Haertjens noemt niet alleen de correcte dosering. ‘Als de balans in de pens niet goed zit, dan kan de koe de mineralen ook niet opnemen.

Door gisten toe te voegen aan de mineralenmengsels wordt het pensmilieu stabieler en verbetert de mineralenopname.’

Gefermenteerde gistcellen Ook gefermenteerde gistcellen ondersteunen het rund. ‘De werking van beide overlapt enigszins’, legt Veerle Fievez uit. Ze wijst op de celwandstructuur van de gistcellen die bepaalde stoffen aanlevert bij de koe. ‘Zowel van levende als van dode gistcellen is aangetoond dat ze positief zijn voor rundvee. De celwanden van de gistcellen leveren bepaalde voedingsstoffen en treden bijvoorbeeld ook op als mycotoxinebinders. Ze helpen de vertering te verbeteren.’

Jan Speerstra brengt met Diamond V een gefermenteerde gist op de markt. De werking van dit type gist ligt volgens hem in het aanleveren van specifieke stofwisselingsproducten of metabolieten, onder meer aminozuren, bepaalde B-vitaminen en sporenelementen. ‘Gefermenteerde gisten kunnen door de veehouder zelf in de mengvoerwagen worden toegediend, maar ook een aantal mengvoerbedrijven voegen gefermenteerde gisten toe aan de brok of mineralenmengsels.’

Het toevoegen van gefermenteerde gisten komt volgens Speerstra de gezondheid van het dier ten goede. Met NutriTek introduceert Speerstra een nieuw product op de markt, waarbij de gefermenteerde gist een hoger aandeel antioxidanten bevat. ‘Bij problemen met het immuunsysteem gaan koeien de glucose zelf gebruiken voor ondersteuning van het eigen lichaam. Gefermenteerde gistcellen met bijhorende metabolieten, zoals onder meer antioxidanten, zorgen voor een weerstandsverbetering en ontstekingremmende werking. Het zorgt voor een lager aantal ketosegevallen, minder zieke runderen en een betere kwaliteit colostrum voor de kalveren.’ l

V E E T E E LT V L E E S

VV04_gisten.indd 19

A P R I L

2 0 1 6

19

14-04-16 13:59

T H E M A B I J E E N K O M S T

Blondefokkers en afmesters gelijkgestemd over true-typekoe

Op eenzelfde lijn De belangstelling van blonde d’Aquitaineveehouders was massaal op de eerste van twee kennisdagen met als thema ‘Balans tussen fokkerij en mesterij’. Fokbeleid en afmestbeleid zitten dicht bij elkaar, zo bleek uit een praktische toetsing. tekst Guy Nantier

M

et ruim 150 belangstellenden was het zaterdag 9 april op het stierenmestbedrijf van Henk Broeders in Berkel-Enschot een geslaagde aftrap van twee kennisdagen ‘Balans tussen fokkerij en mesterij’.

Stamboekinspecteur Fredie van Dijk lichtte er de verschillende stamboektaken toe en gaf uitleg bij het fokbeleid.

‘Het fokdoel moet dicht bij de vraag van de markt zitten’, gaf ze aan. De vertaalslag hiervan voor de veehouderij is: één natuurlijk geboren kalf per jaar, een

moeder met een goede melkproductie, zodat een jeugdgroei van 1400 gram gehaald kan worden, en een goede levensduur van de koe door onder meer duurzaam beenwerk en een rustig karakter.

Antibioticavrije keten ‘Voor de afmesterij resulteert het fokbeleid in raszuivere meststieren waarvan minimaal tachtig procent de Seuropklasse E behaalt met een vetbedekking 2– en een aanhoudingspercentage van 65 procent’, aldus Fredie van Dijk. ‘De

genetica helpt in het vinden van de balans tussen fokkerij en afmesterij.’

Stierenafmester Henk Broeders werd door stamboekvoorzitter Ed Neerincx geïntroduceerd als de ‘meest gepassioneerde’ stierenafmester van Nederland.

Broeders gaf op de kennisdag toelichting bij zijn Bief Select-concept, dat het tweesterren-Beter-Leven-keurmerk van de Dierenbescherming geniet. Henk Broeders: ‘In tegenstelling tot bijvoorbeeld de Amerikaanse of de Franse consument wil de Nederlandse consument liever geen vetrandje zien aan zijn steak.

De blonde is daar heel geschikt voor. Verder moet het vlees duurzaam geproduceerd zijn via een gesloten kringloop, met aandacht voor dierwelzijn en het vlees moet veilig en gezond zijn.’

Bief Select gaat door de groeiende vraag op termijn naar de afmest van 10.000 stieren per jaar. De afmester gaf de aanwezigen nog mee dat Bief Select binnen één à twee jaar antibioticavrij zal zijn.

‘De dierdagdosering in de vleesveehouderij behoort nu al tot de laagste, maar iedere schakel in de keten, ook Bief Select, draagt een verantwoordelijkheid in het antibioticaresistentievraagstuk.’

De praktijk bewijst De kennisdag werd afgesloten met een praktische toetsing van de fokvisie van stamboekinspecteur Fredie van Dijk en de visie van afmester Henk Broeders op levend vee. Beide deskundigen kwamen uit bij eenzelfde exterieurtype met minder ontwikkeling en met meer fijne bespiering. ‘Ze zitten dicht bij mekaar’, concludeerde deelnemer Marnic Loterman, blonde d’Aquitaineveehouder uit het Belgische Brakel. l

20

V E E T E E LT V L E E S

APRI L

VV04_kennisdag fokkerij afmesting blonde.indd 20

2016

14-04-16 12:26

DIT IS EEN VEESTAPELADVISEUR!

Geert Demasure | vleesveehouder in Avelgem (B.) ‘Ik ben fier om landbouwer te mogen zijn. Het is het mooiste dat er is. Maar de liefde voor de dieren en het economische aspect moet wel in elkaars verlengde liggen. De Belgischwitblauwkoeien moeten presteren. CRV is een meerwaarde omwille van haar stierenaanbod. Ze heeft de juiste stieren die het beste passen bij mijn fokdoel. De veestapeladviseur kijkt mee over mijn schouder en staat mij bij waar nodig.’

Dit is een veestapeladviseur!’

Wat maakt de veestapeladviseur anders?

Ga mee naar het erf van vier totaal verschillende veehouders: crv4all.nl/meerdanjeziet

CRV, meer dan je ziet.

Veestapeladviseur Ruben Bonne met vleesveehouder Geert Demasure

BETTER COWS | BETTER LIFE

377-15 Adv Adviseur FASE 2 Demasure NL.indd 1

13-04-16 10:54

P O RT R E T

Blondefokkers Jos Bolk nieuweenvoorzitter afmestersFederatie gelijkgestemd van Vleesveestamboeken over true-typekoe

‘Frans chauvinisme benaderen’

22

VV E E TE ET E LE TL V T L AE PE R S IA L P1R I2L0 02 90 1 6

VV04_portret Jos Bolk.indd 22

14-04-16 15:53

P O RT R E T

Hij is een ervaren bestuurder, fokker en mester van blonde d’Aquitaines en sinds kort de nieuwe voorzitter van de Federatie van Vleesveestamboeken. Jos Bolk is een man van samenwerken en kansen creëren. ‘Individueel kunnen we niks, samen kunnen we een vuist maken.’ tekst Alice Booij

I

n vleesveeland is enthousiast gereageerd op de benoeming van Jos Bolk als nieuwe voorzitter van de Federatie van Vleesveestamboeken. De opvolger van Guus Laeven is écht een man uit de praktijk, een ondernemer met een mooi en succesvol vleesveebedrijf. Met zoogkoeien, vleesstieren, natuurbeheer en huisverkoop. Met de predicaten Scharrelrundvlees en twee sterren Beter Leven van de Dierenbescherming laat Bolk zien dicht bij consumenten en burgers te staan en daarmee in een nichemarkt

ziet iedereen het belang van samenwerken. Individueel kunnen we niks, samen kunnen we een vuist maken.’

‘Blondebril’ Met zijn blonde d’Aquitaines heeft de vleesveehouder uit Aerdt wel een duidelijke ‘kleur’. ‘Ik heb geen seconde gemerkt dat er enige twijfel is over mijn onafhankelijkheid’, reageert hij. ‘Iedereen kent me als bestuurder die het algemeen belang behartigt.’

Het project Natuurlijk Luxe bijvoorbeeld

‘Er zijn mogelijkheden voor een gezonde vleesveehouderij in Nederland’ een professioneel vleesveebedrijf te kunnen runnen. ‘Als we in Nederland nu eens zelf gaan produceren wat er aan rundvlees gegeten wordt, dan ziet de toekomst er voor vleesveehouders heel rooskleurig uit.’

LTO-bestuurder Bolk is een positieve en enthousiaste prater met veel bestuurservaring. Nog enkele maanden heeft zijn nieuwe functie ook een overlap met het plaatsvervangend voorzitterschap bij de LTO-vakgroep vleesveehouderij. ‘Dat heb ik bijna drie termijnen gedaan’, vertelt de uit het Gelderse Aerdt afkomstige Bolk. ‘Aan besturen zit een houdbaarheidsdatum, het is tijd voor een frisse wind.’

De nieuwe uitdaging bij de federatie kwam daarom op een heel goed moment.

De ‘identiteit van alle verschillende rassen behouden’ is een van de speerpunten van de nieuwe voorzitter. ‘We zijn binnen de federatie met tien rassen en binnen de vleesveewereld met een diversiteit aan partijen, het is één van mijn uitdagingen om alles bij elkaar te houden.’

En dat is eigenlijk niet zo moeilijk, geeft Bolk aan. ‘Aan het einde van het liedje

is toch een item dat vooral betrekking heeft op twee rassen binnen de federatie.

‘In dit project wordt veel kennis verzameld en ervaring opgedaan waar andere rassen ook weer hun voordeel mee kunnen doen’, reageert Bolk. ‘Wie met vleesvee fokt, werkt altijd op het spanningsveld van veel bespiering en gemakkelijke geboorten. De data van de binnenbekkenmatenmeting en de relatie met fokkerij zijn voor alle rassen belangrijk.’

Het zal echter nog wel enige jaren duren voordat er daadwerkelijk vooruitgang met het natuurlijk kalven in de fokkerij van de Belgische witblauwen en de verbeterd roodbonten wordt geboekt, zo schat Bolk in. ‘Die rassen zijn al veertig jaar een bepaalde richting op gefokt, die koers wijzig je niet in twee jaar.’

Het is bemoedigend dat zoveel vleesveehouders werk maken van het meten van de binnenbekkenmaten en dat voorlopers ook al resultaten boeken met het natuurlijk kalven. ‘Maar de grote slag bij het gros van de vleesveehouders zal pas over een paar jaar kunnen plaatsvinden.’

Over twee jaar is het allemaal in kaart gebracht, geeft Bolk aan. ‘Ik heb de stille hoop dat we met dubbele snelheid waarmee de keizersnede is binnengehaald,

Naam Leeftijd: Woonplaats: Bedrijf: Bestuursfuncties:

Jos Bolk 44 Aerdt (Gld.) www.natuurkoeien.nl voorzitter van de Federatie van Vleesveestamboeken en plaatsvervangend voorzitter van de LTO-vakgroep vleesveehouderij

deze er ook weer uitfokken. Ja, dat duurt dus een jaar of twintig.’

En dan is er nog het COT, het stierenopfokstation. Ook hierbij is het voor Bolk de uitdaging ieder ras erbij te betrekken, vooral omdat de blonde d’Aquitainestieren ver in de meerderheid zijn. ‘De andere stamboeken moeten gebruikmaken van het succes dat de blonde d’Aquitaines hebben, ze profiteren ervan dat de blondes voor een mooie prijs en zelfs internationaal verkocht worden. Lift daarop mee.’

NVM en promotie De focus van Bolk binnen de federatie zal in eerste instantie liggen op het intern organiseren van de club. Er moet een nieuwe secretaris komen. En in 2017 staat de NVM weer op de agenda. ‘Die gaat met zekerheid door.’ De belangenbehartiging beperkt zich nu nog tot de fokkerijzaken rondom de vleesveehouderij, bij LTO heeft de federatie een adviesfunctie bij de sectorbrede zaken.

‘De vraag is wat de stamboeken verder willen’, klinkt het diplomatiek. ‘Wellicht kunnen we nog meer aan promotie doen.’ Wegen verkennen, noemt Bolk het. ‘We gaan gesprekken aan met slagers, maar ook met de ons bekende grossiers zoals VIT en Bief Select. We moeten duurzaam geproduceerd vlees op de kaart zetten.’

Er is steeds meer vraag naar regionaal geproduceerd vlees, weet Bolk uit eigen ervaring. ‘We moeten de consument stimuleren rundvlees te eten dat in Nederland is geproduceerd. Eigenlijk moeten we het Franse chauvinisme benaderen, vlees eten van eigen bodem.’

Tachtig procent van het geconsumeerde vlees in Nederland komt momenteel uit het buitenland. ‘Wanneer we dat meer naar ons toe trekken, betekent het dat we al gauw 20.000 zoogkoeien extra moeten hebben om dat vlees te leveren.’

Met het zelf bedienen van een nichemarkt voelt Bolk uit eigen ervaring dat er kansen liggen. ‘Ons bedrijf is niet het enige in Nederland dat hierop inspeelt, er zijn nog veel meer bedrijven die dat doen, en met succes. Zij laten zien dat er mogelijkheden genoeg zijn voor een gezonde vleesveehouderij in Nederland.’ l

V E E T E E LT V L E E S

VV04_portret Jos Bolk.indd 23

AP R I L

2 0 1 6

23

14-04-16 15:53

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Jan Van Kelecom realiseerde zijn jongensdroom en liet een zelfgetekende stal bouwen

Jan Van Kelecom Witblauwveehouder Jan Van Kelecom uit Hoegaarden liet een nieuwe vleesveestal bouwen voor 450 stuks vee.

Activiteiten: Ras: Aantal kalvingen:

Betonvast vertrouwen Met de bouw van een compleet nieuw vleesveebedrijf evolueerde Hoegaarden

akkerbouw, gesloten vleesveebedijf Belgisch witblauw 200

G

een verschrikte blikken en geloei van koeien, geen metaalklik van de voederhekken. Er heerst een grote stilte in de nieuwe vleesveestal van Jan Van Kelecom (26). Het vee heeft dan ook net de maaltijd, geserveerd uit de voermengwagen, achter de kiezen en geniet volop. Of hij al negatieve puntjes heeft ontdekt nu de eerste winterperiode in de nieuw gebouwde stal bijna achter de rug is? ‘Alles verloopt eigenlijk naar wens’, zegt zonder aarzeling de al even rustige, jonge veehouder.

Zelfgetekende droomstal Jan Van Kelecom baat sinds 2011 in maatschap met vader Stefaan, moeder Carine en broer Bert een gemengd landbouwbedrijf akkerbouw en vleesvee uit in het Vlaams-Brabantse Hoegaarden.

Voordat Jan en zijn broer in maatschap traden met hun vader omvatte het bedrijf zo’n 300 hectare akkerbouw (in hoofdzaak graan, suikerbieten, aardappelen, vezelvlas en mais) en 100 stuks

de bedrijfsvoering van maatschap Van Kelecom uit Hoegaarden van pure afmestactiviteiten naar het fokken en het afmesten.

Foktechnisch zijn de prestaties op veertien maanden een ijkpunt. tekst Guy Nantier

extra foto’s en film: www.veeteeltvlees.be

meststieren. Met de komst van de twee zonen in het bedrijf werd het idee opgevat om een gesloten vleesveebedrijf op te zetten. Jan heeft immers zijn hart verpand aan rundvee.

Gaandeweg werden drachtige dieren en vrouwelijk fokvee aangekocht. ‘Even, heel even, heb ik voor mijn bachelorstudies met het idee gespeeld om verder te investeren in het afmesten van stieren’, vertelt Jan. ‘Maar na mijn stage bij de gebroeders Theunis had ik de microbe van de fokkerij helemaal te pakken. Door zelf te fokken kan je meer genieten van je werk. Bovendien, goede afmestresultaten halen begint al in de kalveropfok.’

Het plan van een gesloten vleesveebedrijf is sinds september 2015 helemaal afgerond met de ingebruikname van een gloednieuw gebouwde stal op een nieuwe locatie vlak bij het ouderlijk bedrijf.

Het maatschap telt naast de afmeststieren nu ook 450 stuks fokvee, goed voor 200 kalvingen op jaarbasis.

Voor het stalconcept is de jonge veehou-

der niet over één nacht ijs gegaan. ‘Eigenlijk werk ik er al sinds mijn prille jeugd aan’, geeft hij aan. ‘Ik droomde al van kindsbeen af om een stal te bouwen.

Bij elk bedrijfsbezoek, bij elke open dag deed ik ideeën op over benodigde stalruimte, ventilatieaspecten, hellingvloeren et cetera. Die ontwerpen heb ik in een digitaal 3D-tekenprogramma verzameld. De architect hoefde voor de vergunningaanvragen als het ware enkel nog mijn plannen over te tekenen.’

De stal in detail De nieuwe vleesveestal is 97 meter lang bij 40 meter breed. Het gebouw omvat een nursery, een kalverstal, een jongveegedeelte, een compartiment met drachtige dieren en een gedeelte met te insemineren dieren.

‘De nursery voor kalveren van nul tot zes weken is een gesloten ruimte met mechanische luchtafvoer’, legt de veehouder uit. ‘Het bevat twee lokalen, elk met tweemaal acht individuele CalfO-

De maatschap zette een van a tot z compleet vleesveebedrijf neer

24

VV EE EE TT EE EE LLTT VV LL EE EE SS AOPKRTI O L B2E0R1 62 0 0 9

VV04_bedrijfsrep Jan van kelecom.indd 24

14-04-16 16:42

Tel-opentopboxen. Na de eerste biest, die met de sonde wordt verstrekt, gebeurt de melkverstrekking tweemaal daags met poedermelk en met een milkshuttle.’

De kalverstal is van het type potstal, is bestemd voor kalveren van zes weken tot vier maanden oud en omvat tien boxen voor telkens acht kalveren. De boxen zijn 5 meter diep en 4 meter breed.

De linkerzijde van de grote stal bestaat uit een behandelbox, een ziekenboeg, een aanbindgedeelte voor hoogdrachtige koeien en het jongveegedeelte. Het jongveegedeelte telt 15 boxen (3,7 m breed bij 7 m diep) en een hellingvloer van 7 procent. Het voerhek bestaat uit verstelbare buizen. Aan de overkant van de voergang zijn er 14 boxen (5 m breed bij 11 m diep) met in breedte verstelbare en zelfsluitende voerhekken voor de drachtige dieren. De vloer heeft hier een helling van 5 procent.

De rechterzijde van de stal wordt ingenomen door eveneens 14 boxen voor vaarzen en koeien die geïnsemineerd moeten

worden en een voergang. ‘Hier is het voerhek in breedte verstelbaar en zelfsluitend. Boven deze dieren zijn hogedruk-natriumlampen van wit licht met sensor en timer gemonteerd voor een optimale tochtwaarneming en inseminatieactiviteiten.’

De klimaatregeling in de stal gebeurt volautomatisch via een windbreekzeil gekoppeld aan een weerstation. Het windbreekzeil is bovendien lichtdoorlatend. Om een maximum aan daglicht in de stal te hebben werden in het dak twee rijen van lichtplaten geplaatst en een lichtkoepeloversteeknok.

Ondergronds waterreservoir Maar de bouw van het nieuwe bedrijf behelsde niet alleen een vleesveestal. Ook werden er vier sleufsilo’s aangelegd van 2,5 meter hoog en 40 meter lang, een opslagplaats, een landbouwloods voor stroopslag en machines en een overdekte mestvaalt van 400 m2, goed voor een opslag van stalmest voor vier maanden.

‘Vier maanden mestopslag is misschien wel wat krap’, getuigt de veehouder. ‘We

hebben half januari al mest moeten wegvoeren.’

De aangelegde sleufsilo voor mais is 10 meter breed. De twee sleufsilo’s voor gras zijn 8 meter breed en die voor perspulp is eveneens 10 meter breed. De opening van de sleufsilo’s is gericht naar het westen wat theoretisch niet ideaal is om broei aan het snijoppervlakte tegen te gaan. Jan Van Kelecom: ‘Wij hebben geen last van broei door een voldoende hoge uitkuilsnelheid. Uitkuilen met onze pelikaanbak geeft bovendien ook een mooi snijvlak. En niet te vergeten: er zou bijkomende betonverharding nodig zijn geweest om de opening naar het noorden te hebben. Dat zou extra kosten hebben betekend.’

Bij de bouw werd eveneens een ondergrondse opvang gemaakt van 205 m3 hemelwater. ‘Het hemelwater was oorspronkelijk voorzien als goedkoop drinkwater voor het vee’, vertelt Jan onomwonden.

‘Maar in tussentijd is de belasting op hemelwater niet zo veel lager meer dan op putwater. En de kans op verontreiniging van het hemelwater door bijvoorbeeld

De nieuwe vleesveestal is 97 meter lang bij 40 meter breed

V E EV TE EE ET LE TE VL T L EV EL SE EOS K AT PORB I EL R 2 20 01 06 9

VV04_bedrijfsrep Jan van kelecom.indd 25

25

14-04-16 11:27

B E D R I J F S R E P O RTA G E

Na de eerste biest gebeurt de melkverstrekking met een milkshuttle

De reforme-stieren worden klassiek afgemest op gemiddeld 22 maanden bij 500 kg geslacht. ‘Maar naar de toekomst toe wil ik ze wel jonger en lichter afleveren, op zo’n 420 kilogram, Dit kan eigenlijk enkel als je de gehele opfok in eigen handen hebt.’

Karlita d’El Cense d’El Tour (v. Xyder de Mouland), een van de gekochte fokkoeien

kadavers van vogels in de dakgoot is niet ondenkbaar. We hebben de bestemming dan maar gewijzigd. Het hemelwater wordt nu gebruikt voor alle reinigingswerken en de fytobehandelingen van de gewassen.’

Jonger en lichter afmesten ‘Het basisrantsoen op het bedrijf bestaat uit zestig procent mais en veertig procent gras’, zegt Jan over de bedrijfsvoering. ‘In de winter voeren we zomergras, in de zomer voeren we najaarsgras.’

Vaarzen, hoogdrachtige dieren en versgekalfde dieren krijgen daarnaast perspulp en een eiwitkern van 30 procent eiwit extra. Het jongvee krijgt bijkomend eveneens perspulp en een jongveekorrel van 22 procent ruw eiwit extra.’

Het bedrijf kan in principe zelfvoorzienend zijn in gras en mais. Toch worden nog maispartijen aangekocht. ‘Op de waardevolste gronden moet je gewassen met de hoogste toegevoegde waarde telen. Het is zonde om die gronden in te zetten voor de productie van ruwvoer’, vindt Jan. De doelen in het foktechnisch beleid liggen klassiek bij gemiddeld een eerste inseminatie op vijftien maanden, een eerste afkalving op twee jaar en een tussenkalftijd op ongeveer 380 tot 390 dagen. ‘Bij de vaarzen insemineer ik bij de eerste goede bronst. De koeien worden bevrucht dertig tot veertig dagen na kalving, tenminste als ze zuiver zijn. Koeien die na zestig dagen niet in bronst gekomen zijn, worden kunstmatig in bronst gebracht.’

26

V E E T E E LT V L E E S

VV04_bedrijfsrep Jan van kelecom.indd 26

APR I L

Foktechnisch ijkpunt Waar liggen Jans prioriteiten bij de stierkeuze? ‘Mijn keuze bepaal ik in hoofdzaak op basis van de beschikbare fokwaarden’, legt hij uit. ‘Vitaliteit van de kalveren, lage sterfte en geen gebreken staan met stip op één. Daarna volgen de fokwaarden voor gewicht en bespiering op veertien maanden. De fokwaarde gewicht op veertien maanden vind ik een belangrijk ijkpunt voor jeugdgroei. Het is een referentiepunt voor stieren die naar de eindfase van de afmesting gaan en voor vaarzen die moeten gedekt worden.’

Daarnaast focust de jonge veehouder zich bij zijn stierkeuze op de vruchtbaar-

heid. ‘Maar die resultaten moet ik proefondervindelijk zelf ervaren aangezien er geen gegevens bekend zijn. Dat vind ik heel jammer.’ Stieren waarmee Jan momenteel insemineert, zijn onder andere: Charmeur van Perenhof (v. Sheriff), Goveur van het Vinkenhof (v. Sauveur), Occident de Neuve Cour (v. Juventus), Tilouis d’Atrive (v. Imperial) en Horace de Haute Somme (v. Obus).

Met de bouw van een compleet nieuw bedrijf is een forse investering gemoeid die terugverdiend moet worden. Of de jonge ondernemer zich zorgen maakt nu de malaise in de landbouwsector groot is? ‘Nee, niet echt’, zegt Jan vol vertrouwen. ‘Toen we met de plannen voor de nieuwe stal van start gingen, stegen de vleesprijzen en zag het er inderdaad beter uit dan nu. Maar in tegenstelling tot bijvoorbeeld de graanprijs of de aardappelprijs, is de vleesprijs veel minder gevoelig voor schommelingen. Ik blijf honderd procent vertrouwen in een toekomst met vleesvee.’ l

Ontdekkingsdag 6 mei Op vrijdag 6 mei houden Jan Van Kelecom en familie een open dag op het gloednieuwe vleesveebedrijf.

Collega’s zijn welkom vanaf 13.00 uur tot 18.00 uur om onder meer met eigen ogen alle onderdelen van

de nieuwe vleesveestal te ontdekken.

Alle toeleveranciers zijn aanwezig voor een deskundige uitleg over hun bijdrage.

Het adres is: Lange Grachtstraat te 3320 Hoegaarden (België).

2016

14-04-16 11:27

U I T

D E

D I E R E N A RT S P R A K T I J K P I E T

D E

M E U T E R

Aan de hand van voorbeelden uit hun dagelijkse praktijk schrijven drie dierenartsen over diergezondheid in de vleesveehouderij. Om en om beschrijven John Campe, Piet De Meuter en René Bemers maandelijks vastgestelde ziektebeelden, uitgevoerde behandelingen en/of mogelijke preventiemaatregelen.

Acute zenuwsymptomen bij twee maanden oud kalf

Magnesiumtekort V

orig jaar nam een veehouder contact op. Hij houdt blonde d’Aquitainedieren en had weer ‘een kalf met de vallende ziekte’, zo omschreef hij aan de telefoon. Het ging om een kalf van ongeveer twee maanden oud, kreeg ik nog te horen.

Ik wist meteen waar de veehouder op doelde. Kalfjes met deze symptomen worden plots zo stijf als een plank en vallen om.

Terwijl ze platliggen, blijven de jonge dieren in een stijve houding liggen met de kop recht vooruit, ze rillen en de ogen draaien weg. Dergelijke kalveren vertonen typische zenuwsymptomen die wijzen op magnesiumtekort.

Om de diagnose te bevestigen, kan een bloed- of urinemonster afgenomen worden. Een andere mogelijkheid is het afnemen van een kleine hoeveelheid oogvocht. Onderzoek in het laboratorium kan vervolgens uitsluitsel geven over een tekort aan magnesium.

Gezien de eenduidige symptomen en de leeftijd kon ik in dit geval meteen de diagnose magnesiumtekort stellen. In de praktijk gebeurt het wel eens dat kalveren van ongeveer twee maanden last krijgen van magnesiumtekort en vaak doet dit tekort zich met enkele dagen verschil voor bij meerdere kalveren.

In dit geval besloot ik het kalf een magnesiuminfuus te geven.

Magnesium kan bij jonge kalveren intraveneus en subcutaan worden toegediend. Vaak is een herhaling van de behandeling nodig om voldoende magnesium toe te dienen. Tot slot adviseerde ik de veehouder om het rantsoen van de dieren ook aan te passen. We zijn nu een jaar verder en in afwachting van het nieuwe weideseizoen bereidt deze veehouder de jonge kalveren voor aan de hand van een aangepaste en met magnesium verrijkte brok.

De encyclopedie hypomagnesiemie Magnesiumtekort kan optreden bij dieren van allerlei leeftijden. Hypomagnesiemie, ook wel kopziekte of grastetanie, komt voor bij zoogkalveren rond de leeftijd van twee maanden wanneer een kalf op een eenzijdige melkvoeding staat. Koemelk bevat namelijk weinig magnesium en indien de jonge dieren nog weinig ruwvoer of krachtvoer opnemen, kan er een acuut tekort ontstaan.

De aandoening treedt vaak op bij jonge dieren die pas op de weide komen. De benutbaarheid van magnesium is afhankelijk van het stikstof- en kaliumgehalte van het gras. Bij een toenemend kalium- en stikstofgehalte neemt de benutbaarheid af. Jong, eiwit- en kaliumrijk gras vormt bijgevolg een extra risico.

Bij een tekort kunnen kalveren dood worden aangetroffen.

Magnesiumsupplementatie is dan nodig om verdere uitval te bestrijden. Dat kan met een infuus, maar ook via een onderhuidse injectie met magnesium. Bij volwassen dieren kunnen magnesiumbolussen worden toegepast. Kopziektegevoelige bedrijven kunnen het magnesiumgehalte bijsturen door gebruik van magnesiumhoudende meststoffen.

V E E T E E LT V L E E S

VV04-dap demeuter.indd 27

AP R I L

2 0 1 6

27

14-04-16 14:33

V O E R

V O O R

V L E E S B O E R

Stamboomanalyse in strijd tegen neosporabesmetting Uit de resultaten van het abortusprotocol blijkt dat neospora nog steeds een van de belangrijkste oorzaken is van abortus bij rundvee. De verticale overdracht (van moeder op dochter) is de belangrijkste overdrachtweg. Bij een besmette moeder wordt in 80 procent van de gevallen een besmet kalf geboren. In de aanpak van neospora op het bedrijf is het dus belangrijk om positieve familielijnen op te sporen.

Om veehouders hierbij te ondersteunen, kan de veehouder voortaan een stamboomanalyse aanvragen bij Dierengezondheidszorg Vlaanderen (DGZ). De stamboomanalyse is een rapport dat alle neospora-analyses die op het bedrijf zijn uitgevoerd, weergeeft per familielijn. Zo kan de veehouder op een visuele manier

snel en eenvoudig positieve familielijnen terugvinden.

Het huidige neosporaprogramma van DGZ werd ook in een nieuw jasje gestoken. DGZ werkt voortaan met twee pak-

ketten: Neospora Monitoring en Neospora Doorlichting.

Voor bijkomende informatie: www.dgz.be

Toppers halen karkasgroei van 1100 gram per dag Uit de resultaten van de wedstrijd ‘Best groeiende stier 2015’ van Boerenbond blijkt dat er twee bedrijven in staat waren om een stier met een karkasgroei

boven de 1100 gram per dag in te sturen.

Het cijfer dat in de wedstrijd beoordeeld wordt, is de karkasgroei per dag – zoals te vinden op de vernieuwde IVB-website

Tabel 1 – Top tien Boerenbond-wedstrijd ‘Best groeiende stieren 2015’

Seuropklasse AE2 AS2 AS2 AS2 AS2 AS2 AS2 AS2 AS2 AS2

warmkarkasgewicht (kg)

karkasgroei (gram/dag)

391 534 527 512 594 529 569 488 551 606

1155 1108 1082 1075 1049 1044 1036 1004 980 965

afstamming (vader)

eigenaar

Noceur Harmonica Fleuron eigen stier Benhur Giga Heros Javanais Harpon Origan

N. Lyen, Sint-Truiden R. Monbaliu, Jabbeke W. Nuttens, Veurne G. Fonteyne, Lo K. De Fauw, Tielt G. Spincemaille, Zwevegem F. Van De Vijver, Knokke-Heist F. Himpe, Waregem P. De Meulemeester, Wijtschate L. Lameire, Dentergem

– voor stieren tot maximaal 30 maanden oud waarvan de geboortedatum gekend is. Het wordt berekend door het omgerekende warmkarkasgewicht te delen door het aantal levensdagen van het dier.

De tien best groeiende stieren (zie tabel 1) halen gemiddeld een geslacht gewicht van 530 kg en een gemiddelde karkasgroei van 1050 gram per dag. Opmerkelijk is de grote variatie in het geslacht gewicht van ruim 200 kg.

De top tien laat bij een slachtrendement van 70 procent een gemiddeld netto levend gewicht van 757 kg optekenen op een leeftijd van 16,6 maanden. Rekening houdend met 50 kg geboortegewicht betekent dit een levende groei van gemiddeld zo’n 1400 gram per dag vanaf geboorte tot slachten.

Nederland heeft een nieuwe ‘schijf van vijf’ Wat in België bekendstaat als de ‘voedingsdriehoek’ is bij de noorderburen de ‘schijf van vijf’. Het Nederlands Voedingscentrum presenteerde recentelijk een nieuwe schijf van vijf.

De belangrijkste verandering in de nieuwe schijf van vijf is de aanbeveling om 250 gram groenten per dag te eten in plaats van slechts 200 gram. Peulvruchten krijgen ook meer aandacht dan voorheen. Peulvruchten zijn verplaatst van

28

VV04_vvb.indd 28

V E E T E E LT V L E E S

APR I L

het vak ‘granen’ naar ‘vleesvervangers’.

De nieuwe aanbeveling is om wekelijks peulvruchten te eten.

Verder zouden volgens de nieuwe schijf consumenten één keer per week vis moeten eten, vergeleken met twee keer per week in de vorige schijf. De hoeveelheid vlees is verminderd naar 500 gram per week.

Meer info: www.voedingscentrum.nl

2016

14-04-16 16:35

E C O N O M I E

Toeslagprijzen

Veeprijzen

B RON: WAGE NI NGE N UR L I VE S TO CK RE S EA R C H ( N L . )

ST IER EN Tabel 1 – Energie- en eiwittoeslagprijzen rundveevoeders (in eurocenten, excl. btw)

5 april 2016 kvem kg dve-toeslag mestvee kvevi kg dve-toeslag

5,5

tendens

14.2 64.6 13.6 62.3

5,0 euro/kg koud geslacht excl. btw

fokvee

B R ON : V E E MA R K T B R U G G E ( B .)

4,5

S 2015

S 4,57

4,0

E 3,84

E 2015

U 3,16

U2015

R 2,88

R 2015

3,5 3,0 2,5 2,0

minimum-/maximumprijs 1

5

K O EIEN 5,0

10

15

20

25 30 week

35

40

45

50

B R ON : V E E MA R K T B R U G G E ( B .) minimum-/maximumprijs

euro/kg koud geslacht excl. btw

4,5

Prijsmonitoring B RON: LEI- W UR ( NL . )

Tabel 2 – Prijsmonitoring van rundvee naar rundvlees Nederland

Nov-15 Dec-16 tendens

index API af-boerderij

index PPI verwerking

index CPI consument

116,20 114,20

105,50 107,80

108,90 108,40

4,0

S 4,11

3,5

E 3,64

3,0

U 3,09

E 2015 U 2015

R 2,54

2,5 2,0

S 2015

1

5

10

15

20

R 2015

25 30 week

35

40

45

50

Voor de meest actuele veeprijzen: ga naar www.veeteeltvlees.nl

Vleesprijsindex B R ON : F OD -E C ON OMIE ( B .)

120

vereenvoudigde ratio referentieratio (18 m.) ondergrens bovengrens

110 100

2005 = 100

90 80 70 60 50 40

‘07 l ‘07 ‘08 l ‘08 ‘09 l ‘09 ‘10 l ‘10 ‘11 l ‘11 ‘12 l ‘12 ‘13 l ‘13 ‘14 l‘14 n’15 c’15 n’16 b’16 jan ju jan ju jan ju jan ju jan ju jan ju jan ju jan ju ja de ja fe maand/jaar

V E E T E E LT V L E E S

VV04_vvb.indd 29

AP R I L

2 0 1 6

29

14-04-16 16:36

C O L O F O N

AGENDA Keuringen en prijskampen

Marchigianakalveren onder toezicht Eig.: Jan Franken, Helmond Foto: Harrie van Leeuwen

14 mei: 22 mei: 5 juni: 5 juni: 26 juni: 22-24 juli: 23 juli: 30 juli: 6 augustus: 11 augustus: 5-7 september: 23-25 september: 29 oktober: 10 september: 1-2 december:

Blonde d’Aquitainekeuring Aquitanima te Bordeaux (Frankrijk) Regiokeuring witblauw te St. Niklaas Nationale keuring witblauw te Arras (Frankrijk) Regionale keuring witblauw te Tielt CRV-fokveekeuring witblauw te St. Lievens Houtem Nationale blonde d’Aquitainekeuring te Mayenne (Frankrijk) Nationale keuring witblauw te Libramont Grote Prijs Keukens Redant te Erpe-Mere Keuring Oogstfeest (Bwb en vrb) te Stroe Vleesveekeuring te Enter Nationale charolaiskeuring te Clermont Ferrand (Frankrijk) Nationale keuring limousin te Poitiers (Frankrijk) Nationale blonde d’Aquitainekeuring te Mariënheem Nationale keuring Dutch Hereford te Dalfsen Super Finale Charolais de Moulins te Moulins (Frankrijk)

Ve i l i n g e n COLOFON VeeteeltVlees is een uitgave van CRV BV en verschijnt maandelijks.

4 mei: 16 juni:

Veiling Blonde Génétique te Doux (Frankrijk) RJ Interlim-veiling te Lanaud (Frankrijk)

redactie

hoofdredacteur Guy Nantier redactie Jorieke van Cappellen, Annelies Debergh, Inge van Drie, Florus Pellikaan, Jaap van der Knaap, Ivonne Stienezen en Diane Versteeg fotografie Harrie van Leeuwen, Kristina Waterschoot eindredactie Mirjam Braam (chef), Lieke van den Broek, Ingrid Sevenster, Rogier van der Weiden vormgeving André Fris, René Horsman, Esther Onida aan dit nummer werkten verder mee Alice Booij, Tijmen van Zessen hoofd uitgeverij Rochus Kingmans

Beurzen, studievergaderingen, demodagen

redactie-adres

VOORUITBLIK

Nederland: postbus 454, 6800 AL Arnhem telefoon 026 38 98 800 Vlaanderen: Van Thorenburghlaan 14, 9860 Oosterzele telefoon 09 363 92 11 fax 09 363 92 06 E-mail veeteelt@crv4all.com

abonnementsprijs/jaar

Nederland en België € 48,10, overige landen € 93,35.

In combinatie met abonnement op vakblad Veeteelt € 10 korting.

Prijzen excl. 6% btw. Abonnementen zijn gebaseerd op kalenderjaar en worden jaarlijks in februari gefactureerd. Opzegging is mogelijk per kwartaal.

Bel voor opgave van een abonnement: België: CRV Klantenservice (078 15 44 44) E-mail klantenservice.be@crv4all.com Nederland: CRV Klantenservice (088 00 24 440) E-mail klantenservice.nl@crv4all.com

advertentie-afdeling

Jannet Fokkert, Froukje Visser postbus 454, 6800 AL Arnhem telefoon (+31)(0)26 38 98 820 E-mail advertenties@crv4all.com

14-16 mei: 22-24 juli: 5-7 september:

Aquitanima te Bordeaux (Frankrijk) Landbouwbeurs te Libramont Veehouderijbeurs Sommet de l’Elevage te Clermont-Ferrand (Frankrijk)

Vo e der b o m en in d e b io veeh o u d er ij Mei (25 mei) – Bladeren kunnen een bron van eiwit, mineralen en sporenelementen zijn voor het rundvee. Bovendien bevatten bladeren belangrijke plantenstoffen die een positief effect hebben op de vertering en de gezondheid van herkauwers. Welke boomsoorten nuttig kunnen zijn, valt te lezen in het meinummer.

Verder in het komende nummer de re-

sultaten van de recentste fokwaardeschatting voor geboortekenmerken in het Belgisch-witblauwras. Zijn er aankomende toppers te bespeuren?

En wat betekent de recente invoering van fosfaatrechten in Nederland voor de gespecialiseerde vleesveebedrijven en/of de gemengde melkvee-vleesveebedrijven? De redactie gaat op onderzoek.

illustraties/foto’s

De foto’s zijn van de eigen fotodienst van Veeteelt. Uitzonderingen zijn foto’s van Paasveetentoonstelling Rhenen (4), Myranda Lysell (4), Fredie van Dijk (5).

Overname van artikelen is alleen toegestaan na toestemming van de redactie. Hoewel aan de samenstelling van de inhoud de meeste zorg is besteed kan door de redactie geen aansprakelijkheid worden aanvaard voor mogelijke onjuistheden of onvolledigheden.

Alle auteursrechten en overige intellectuele eigendomsrechten ten aanzien van (de inhoud van) deze uitgave worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze rechten berusten bij CRV BV c.q. de betreffende auteur. Artikelen uit VeeteeltVlees mogen uitsluitend verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt worden na schriftelijke toestemming van CRV. Druk: Senefelder Misset Doetinchem ISSN 1570-3312

30

V E E T E E LT V L E E S

VV04_agenda.indd 1

APR I L

2016

14-04-16 11:26

A N D E R S

V E E T E E LT V L E E S

VV04_cartoon.indd 31

B E K E K E N

AP R I L

2 0 1 6

31

14-04-16 13:27

Hoe kan ik een maximale groei van mijn dieren bereiken?

Fokstier Titane de Dessous la Ville staat voor efficiĂŤntie.

Zijn fokwaarden en tevreden veehouders tonen ons dat hij gezonde, sterke kalveren geeft zonder uitval en dat ze uitgroeien met zeer veel gewicht, gestalte en behoud van kwaliteit.

BETTER COWS | BETTER LIFE

025-16 Ad Titane-NED-JAN.indd 1

BESPIERING GEWICHT GESTALTE

104 112 106

CRV4ALL.NL

13-04-16 14:22