Veeteeltvlees juni 2022 by CRV Uitgeverij/CRV Publishers

J U N I 2022

Vleesvee scoort op eiwitefficiëntie volgens onderzoek

Beenwerk en breedte

bij broers Horlings

Duurzaamheid staat centraal

in Fines-vleesconcept

VEETEELTVLEES IS EEN UITGAVE VAN CRV BV IN OPDRACHT VAN COÖPERATIE KONINKLIJKE CRV U.A.

VV06-cover.indd 2

07-06-22 09:15

Virtuose

d’Argenton Rejoui x Kubitus

Fenomeen in dagelijkse groei Ki-code: 945085

Op 33 mnd: 1158 kg en 151 cm (+11)

⊲ Super genomics voor lengte en gestalte ⊲ Economische bloedvoering ⊲ BWB index: 116

Wilt u sperma van Virtuose of andere stieren bestellen, bezoek dan onze webshop op shop.crv4all.nl of shop.crv4all.be

177-22 adv Virtuose VV APRIL 2022 2.indd 2

29-03-22 09:35

INHOUD RUBRIEK E N

5 6 15 24 30 32 33 34 35

Van de redactie Fokkerijnieuws CRV-coöperatienieuws Beeld van boven: Van ’t Zandeind, familie Huijbregts in Riel Managementnieuws Marktinfo voer Marktinfo vee Agenda CRV-bedrijfsnieuws

hoofdartikel eetbaar eiwit

HOOFDA RT IK E L

8 Onderzoek toont aan dat vleesveesector positief scoort op eetbaar-eiwitefficiëntie REPORTAG E

12 Een eigengefokte nationaal kampioen is de ambitie bij de familie Horlings MANAGE M E N T

16 Alternatief voedergewas sorghum kan goed de droogte aan 20 Onderzoek naar weiden zonder afrastering of draad 28 Voerwijzer: vlot de afmest opstarten bij jonge stiertjes

8 teelt sorghum

keuring Ravels

KEURIN G

18 Veel kwaliteit op de witblauwkeuring tijdens de Agridagen in Ravels SERIE V L E E SC ON C E PT E N

22 Duurzaamheid staat voorop in het Finesconcept van jonge vleesveehoudster DE BOE RIN

26 De afleverbon voor krachtvoer onder de loep genomen

JUNI 2022

Vleesvee scoort op eiwitefficiëntie volgens onderzoek

VEETEELTVLEES IS EEN UITGAVE

Beenwerk en breedte

bij broers Horlings

VAN CRV BV IN OPDRAC

Bertil Horlings:

Ines Theunis:

‘We lopen niet achter de meute aan, dan hebben we nog een keer wat anders’

‘De reproductie van dieren moet top zijn om duurzaam te kunnen werken’

Duurzaamheid staat centraal

in Fines-vleesconcept

HT VAN COÖPERATIE KONINKL

IJKE CRV U.A.

07-06-22 09:15 VV06-cover.indd 2

BIJ DE COVER

Duurzaamheid staat vooraan bij Ines Theunis, goed klimaatvoer is daar een onderdeel van (foto: Philippe Swiggers)

22 veeteeltvlees JUNI 2022

VV06-inhoud.indd 3

07-06-22 12:20

www.venostal.com

Email: veno@venostal.com Tel: 0229-544100

HOBBYFARMING.nl

om MENT!

www.

on b e

www.venostal.com

k iteK S P E C I A L I S T I N O P F O K zM oeEsL Be w

elbox.

r te

Te Pari Classic MC Cattle Crush Vleesvee behandelbox

ere

Volledig robuuste thermisch verzinkte behandelbox.

Online bestellen vanaf 250kg Beiden kanten van de box volledig of op meerdere plekken te openen. Veilige en sterke nekklem welke voor en achter te bedienen is.

e dier.

STARTEN MET SUCCES

(VANAF 600KG ZONDER VERZENDKOSTEN):

3-weg selectie vanuit de box.

WWW.VLEESVEEVOER.NL

at c.l

Rubberen vloer en anti terugloop oplossing.

www.venostal.com

l.com

Doorloop voor personeel en ingang achterzijde dier. Inclusief ‘squeeze’ voor kleinere dieren.

HEEFT U VEEL DIEREN? ze on

k WIJ BIEDEN KWALITEITSVOERezVOOR: oe site B web VLEESVEE • ZOOGKOEIEN • SCHAPEN • VARKENS

ndelbox.

VOOR MELK- EN VLEESVEE

GEITEN • PAARDEN • KIPPEN • KONIJNEN • CAVIA’S HERTEN • ALPACA’S • EZELS • KANGOEROES • ETC. ONTWIKKELEN VOEDERS AANGEPAST AAN DE ONTWIKKELINGSFASES

hter te

ZOOGKOEIENBROK • BEEF MASH • SOJAVRIJE BROKKEN • BIESTVERVANGER MELKPOEDER STANDAARD & VOOR ZWAAR BEVLEESDE RASSEN LIKSTENEN • MINERALENEMMERS • KALVERMUESLI • KALVERKORRELS VLEESVEEBROK • MINERALEN • RUNDVEEKOEKEN • ENKELVOUDIGE VOEDERS O.A. SOJASCHROOT & 6MM PULP • GRASZAAD

WE VAN UW VEE. HIERBIJ ZIJN DE NUTRITIONELE WAARDEN EN VERTEERBAARHEID ESSENTIEEL VOOR DE KWALITEIT VAN ONZE VOEDERS

rdere

WILT U EEN AANGEPAST VOORSTEL VOOR UW JONGVEE? CONTACTEER ONS VERVEKA@VERVEKA.NL OF T +31 (0)184 651 300

en jde dier. erland!

MING.nl 04-02-2022 10:49

ox.

50kg e plekken te openen.

e bedienen is.

STEN):

R.NL

eo znBoezkeoz nze oek eB etiwsebbew sit

REN?

R VOOR:

VARKENS N • CAVIA’S OES • ETC. ESTVERVANGER

DE RASSEN LVERKORRELS UDIGE VOEDERS AD

b ahe idelloV n d V e rg

a eltt

ww w . v ne

mE :lia :leT v e on 9220 ev@445n o 1 lats 00

a iss c a M dn

Samen creëren we een duurzame voedselketen voor toekomstige generaties.

FEBRUARI 2022RENDEMENT! veeteeltvlees JUNI 2022UW VERHOOG

VTVL_NED_004_v1.indd 22 4

w w v.w ne

ts .la

www.ve

Te Pari Classic MC Cattle Crush Vleesvee behandelbox

Volledig robuuste thermisch verzinkte behandelbox. Veilige en sterke nekklem welke voor en achter te bedienen is. Beide kanten van de box volledig of op meerdere plekken te openen. 3-weg selectie vanuit de box. Rubberen vloer en anti terugloop oplossing. WIj zijn openzoek naar een dier. Doorloop voor personeel ingang achterzijde vertegenwoordiger voor Nederland! Inclusief ‘squeeze’ voor kleinere dieren.

www.agrifirm.be

alC eevse iss

C Cxobl

c. mo

so lat

c mo

er.

mE :lia :leT v e on 9220 ev@445n o 1 lats 00

le C o c. ilie tta xob etsu mo l uub e eg ideb s e t n e e t C B rC ets en r eht reh sur ekr .si n k edie lp imr sim en ek s h c n hsu c e h e k h a ekk k k v n l k v t l e re e re ne t n -3 niz lew m niz lew m Te Pari Classic MC Cattle Crush n nav epo e etk etk gew k k d b e ed b s e e n e R ob .n ele ah ov ob .ne bu ahe oov x c n o r x t b n r i d Vleesvee behandelbox v e d v e e n llo ne ble ble ner rooD av ello ca ide ca .xo .xo tiu gid tiun reolv ol eth og eth r o f o Volledig robuuste thermisch verzinkte behandelbox. I d r f ed t p n e t o e e o c b e p v l n b p o o u o .x m ro .x tn em tna eis Veilige en sterke nekklem welke voor en achter te bedienen is. edree et i et i osrep uqs‘ f dre gur l gur ere l n e er o o e e lee z le po po Beiden kanten van de box volledig of op meerdere plekken te openen. v ’e ne lpo gni ne r po o i l o o n o r s g lk is iss gna gna enielk nie 3-weg selectie vanuit de box. .gn .gn r ca hca id ere e h t t e d e r re rei izr Rubberen vloer en anti terugloop oplossing. djiz .ne edj .ne de .rei reid . Doorloop voor personeel en ingang achterzijde dier. Email: veno@venostal.com Tel: 0229-544100 Inclusief ‘squeeze’ voor kleinere dieren. eo znBoezkeoz nze oek eB etiwsebbew sit

www.venostal.com

Pe VERHOOG ira elV UW RENDEMENT!

Email: veno@venostal.com Tel: 0229-544100

ostal.com

EMENT!

eo znBoezkeoz nze oek eB etiwsebbew sit

veeteelt OKTOBER 2021

08-03-2022 08-04-2022 10:53 09:14

04-02-2022 03-06-2022 10:49 13:39

VAN DE REDACTIE

Even veel mening,

zeker meer wetenschap Ik ben niet Satoshi Nakamoto. Ik had het ook niet kunnen zijn. Te jong! Maar alvorens je richting Google spurt: de man of vrouw is onbekend, het is een pseudoniem. Over Satoshi en wie hij of zij is, zijn er tig meningen. Wat we wel weten – een feit dus – is dat hij of zij aan de basis van de bitcoin staat. Meningen en feiten. Het verschil tussen beide is velen niet altijd duidelijk. Zelfs in de hoogste echelons niet. Dat bleek de voorbije jaren met corona, maar ook in de recente stikstofdebat mis ik vaak de feiten. Meningen zijn er daarentegen genoeg. Een andere vaststelling is dan weer dat de wetenschap een mening vaak in de weg zit. Wetenschappelijke vaststellingen, feiten dus, worden daarbij vaak genegeerd of uit het debat geweerd. Nochtans brengt wetenschappelijk onderzoek ons nagenoeg altijd verder. Wat we binnen twintig jaar weten en kunnen, is nu nog niet in te schatten. Wie dacht circa dertig jaar geleden dat we ooit een betaalmiddel zouden hebben dat niet aangestuurd wordt door een centrale bank of beheerder. Vandaag kennen we de bitcoin, met dank

aan die ene Satoshi Nakamoto of wie het ook is. Wetenschap kan richtingevend zijn. Dat is ook zo in de landbouw, ook in de veehouderij. Verschillende voorbeelden hiervan komen in dit nummer aan bod. Precisielandbouw, krachtvoer dat minder uitstoot oplevert, merkerselectie, zelfs virtuele afrasteringen. Allemaal hulpmiddelen die onze sector vooruit kunnen helpen richting beter, efficiënter en aanvaardbaarder. En zo zijn er vele meer, maar ze worden vaak niet gezien, niet erkend in een (politiek) debat. Nochtans zijn ze misschien wel de beste manier vooruit. De vraag is waarom ze niet gezien of erkend worden? Misschien ligt het aan de kennis. Onlangs schrok ik ervan hoe weinig sommigen weten over wetenschap. In een interactieve theatervoorstelling over dna bleek crispr-cas amper gekend te zijn in het publiek. De mogelijkheden hiermee zijn dan wetenschappelijk eindeloos, de kennis is dat niet, de aanvaardbaarheid daardoor misschien nog minder. Dus meer wetenschap en vooral meer mensen als Lieven Scheire, die het begrijpelijk kunnen uitleggen.

WIM VEULEMANS HOOFDREDACTEUR

veeteeltvlees JUNI 2022

VV06-editorial.indd 5

07-06-22 09:17

FOKKERIJNIEUWS

Hoge gemiddelde prijs op witblauwveiling Carlisle De recente verkoop van British Blue in het Engelse Carlisle was gemiddeld goed, maar leverde geen recordbedragen op. De gemiddelde verkoop lag op 686 Britse pond (ongeveer 800 euro) hoger dan de vorige editie. Vooral het vrouwelijk vee was in trek met een verkooppercentage van 92 procent en drie verkopen tegen vijfcijferige prijzen. Een van de topstieren in de verkoop was met 18.000 gns of circa 21.600 euro Brennand Panther van Jeff en Margaret Walker uit Clitheroe. Deze zwarte stier, die eerder tweede werd in zijn rubriek, woog 1076 kg en is een zoon van Cromwell Fendt en Brennand Mandy (v. Tweeddadle Ebony). Panther, geboren in maart 2020, trekt naar Norbreck Geneticsteam. Met een prijs van 16.800 euro of 14.000 gns was de reservekampioen mannelijk van Andrew Woodburn uit Muirkirk een tweede topseller. Netherwood Pablo, die ook het senior-

kampioenschap veiligstelde, werd in april 2021 geboren uit Netherwood Kylie (v. Colos) en Solway View Firecracker. Twee andere stieren werden verkocht voor net meer dan 12.000 euro per stuk, onder meer een zoon van Blak, gefokt door Garry Patterson’s Aultmore Powerhouse, en een stier uit de Solwaypeye (v. Dodou). Bij het vrouwelijk vee dat werd aangeboden, viel vooral de reeks van Kevin Watret’s Solway View-kudde op met verkoopprijzen van omgerekend 18.700, 17.600 en 15.200 euro en met een embryovaarskalf dat ook 8.800 euro maakte. Zijn veilingtopper met 18.700 euro was Solway View Rosie (v. Tweeddale Ironman), die al eerder haar stempel heeft gedrukt in de showring. De 16 maanden oude Rosie is een van de beste dieren in de kudde. Rosie was een van de vijf vaarzen gekocht door Kevin en Sonya Fletcher, van de nieuw opgerichte Coul Blues-kudde in de buurt van

Laggan, die vorig jaar Solway View Odin voor bijna 32.000 euro kochten. Ze kochten ook Solway View Pixie voor 17.600 euro. Deze 19 maanden oude blauw-witte vaars van Bedgebury Kent won een dag eerder haar rubriek. Tot slot werd ook meer dan 15.000 euro betaald voor de 15 maanden oude Solway View Ribbon, ook van Bedgebury Kent. Veilingtopper bij de vaarzen was Ironmandochter Solway View Rosie

Aantal vleesveekalveren stabiel in Wallonië De cijfers in het jaarverslag 2020-2021 van fokkerijorganisatie Elevéo tonen een stabilisatie van het totaal aantal ingeschreven vleesveekalveren. Het aantal ingeschreven blonde d’Aquitainekalveren steeg met 4,8 procent. Waalse veehouders schreven tussen 1 september 2020 en 31 augustus 2021 in totaal 41.792 kalveren in bij Elevéo. Daarvan waren er 37.531 van het Belgisch-witblauwras, een lichte stijging van 1,1 procent ten opzichte van een jaar eerder. Limousin was het tweede grootste ras met 2050 kalveren (–1,6%), nummer drie was

blonde d’Aquitaine met 1044 ingeschreven kalveren. De populairste stier in het voorbije boekjaar was Darko de Centfontaine (3,23% van de ingeschreven kalveren), gevolgd door Courtois de la Hesbaye (2,48%) en Digital d’Embise (2,45%). Het jaarverslag maakt ook melding van het aantal dieren dat in een stamboek is opgenomen (gekeurd). Ten opzichte van vorig boekjaar groeit het aantal opnames voor witblauw met 2,7 procent tot 20.571 opnames. Het aantal stamboekopnames van limousin groeit met maar liefst 39 procent tot 1315

dieren. Het aantal blondes opgenomen in het stamboek bedroeg 473. Ter vergelijking: Wallonië telde in 2020 circa 6.000 bedrijven met in totaal 233.903 zoogkoeien. Ook het opfokstation van Ciney valt onder werking van Elevéo. Het aantal intredende stieren kende in 2021 een terugval, onder meer door een vernieuwd programma met mycoplasma. 182 stierkalveren kwamen binnen, 102 werden er in dat boekjaar te koop aangeboden op de veiling, waarvan 71 stieren werden verkocht.

Saphir veilingtopper in Casteljaloux Voor de blonde d’Aquitaineveiling van het centraal opfokstation in het Franse Casteljaloux waren 38 stieren in aanbieding. De mixte-vleesstier Saphir werd de veilingtopper. Van de 38 stieren in de catalogus hadden 30 stieren een stamboekkwalificatie, waaronder een stier RJV*, twee stieren RJV, zes stieren RRJ, negen stieren DRJ en twaalf stieren de kwalificatie Diffusion. Acht stieren kregen een label ‘espoir’. De dertig gekwalificeerde stieren behaalden een gemiddelde veilingprijs van 4430 euro. De acht stieren espoir werden verkocht voor gemiddeld 3386 euro. De veilingtopper ditmaal werd de mixte-vleesstier Saphir van fokker Jerom Sallot (fokbedrijf gaec de la Prise au Renard) uit St. Clement Rancoudray. Saphir (Nougaro x Lego) werd geveild voor 6700 euro. De stier kreeg na de centrale opfok de volgende fokwaarden: geboortegemak 100, groei 108, bespiering 110, skeletontwikkeling 93, raskwaliteiten 94 en functionele kenmerken 96 punten. Zijn totale speenindex IMOCR bedraagt 109 indexpunten.

Veilingtopper Saphir

veeteeltvlees JUNI 2022

VV06-fokkerijnws.indd 6

07-06-22 09:20

Bram Bombeek, journalist vilt.be, en Bertjan Olivier, Menapii-manager:

‘Toekomstbestendige bedrijven sluiten is dan weer even roekeloos als mondmaskers verbranden aan de vooravond van een pandemie’ Uit: De Morgen, 28 mei 2022

Winst voor jonge Saab van de Woeste Hoeve in Koekange

De kampioenen van Koekange samen met de Deense juryleden

Imperialdochter Saab van de Woeste Hoeve heeft het algemeen kampioenschap opgeëist tijdens de jongveekeuring voor blonde d’Aquitainedieren in Koekange. Saab, van fokker en eigenaar Johan Schilder uit Hoogwoud, behaalde eerder op de dag het kampioenschap bij de pinken tot één jaar. Daar kwam de meeste tegenstand van Sue (v. Louis) van Henk Stegeman uit Laren. Na een lange periode waarin het organiseren van keuringen onmogelijk was, was nu het terrein van De Boerlanderij van Dennis Boerland uit Koekange de plaats waar blondefokkers hun dieren weer konden tonen. Bij de dieren tussen de één en drie jaar ging de hoofdprijs naar Roxanne JE (v. Fromant) van Jan Eggerink uit Wierden. De Deense juryleden Torben Andersen en Hendry Pool wezen Porsche van de Boerlanderij (v. Justin du Moulin) aan als reservekampioene bij de dieren tussen één en drie jaar oud.

Export witblauw groeit opnieuw In zijn jaarverslag maakt Inovéo, deel van Awé Groupe, melding van een recordproductie. In de stallen van BBG werden het voorbije boekjaar 5.243.960 rietjes geproduceerd, ruim 850.000 meer dan het jaar voorafgaand. 232 stieren zorgden voor deze productie. Met 89.382 rietjes was Demi de l’Orgelot de best producerende stier. Ruim 4,3 miljoen rietjes vonden hun weg naar het buitenland, ook een groei van iets meer dan 309.000 rietjes. Het lijstje met exportlanden noteert momenteel al 40 landen. Het aantal geregistreerde inseminaties via Inovéo daalde in Wallonie met 2,7 procent, goed voor 125.138 inseminaties. Net geen 75.000 daarvan waren eerste inseminaties, een daling van 5,6 procent. In dit lijstje met inseminaties komen in totaal 39 rassen voor met maar liefst 2052 verschillende stieren. Daarvan waren er 619 van het Belgisch-witblauwras, een stijging van 3,5 procent. Het aantal holsteinstieren daalde daarentegen met 6,7 procent. In verkoop was Tétu de la Coue in Wallonië veruit de populairste stier met 10.583 rietjes. Tétu was vooral populair via de inseminatoren. Futé, op plek twee met 7169 verkochte rietjes, deed het dan het best in de verkoop via de Inovéo-adviseurs. Zijn zoon Cachemire de Dessous la Ville volgt hem al op de voet. Demi de l’Orgelot was met 89.382 rietjes de best producerende stier

veeteeltvlees JUNI 2022

VV06-fokkerijnws.indd 7

07-06-22 09:21

HOOFDARTIKEL EETBAAR EIWIT

Vleesveesector scoo rt

eetbaar-eiwiteffi c

De veehouderij delft vaak het onderspit in discussies over de inzet van plantaardig eiwit. Direct benutten voor menselijke consumptie lijkt efficiënter. Een studie van het ILVO werpt nieuw licht op de kwestie. Iedere kilo voor de mens eetbaar eiwit die in de Belgische vleesveesector wordt gevoerd, levert per saldo tussen de 1,09 en 1,72 kilo hoogwaardig, voor de mens eetbaar eiwit op. TEKST WICHERT KOOPMAN

undvee heeft geen goede reputatie als het gaat om de efficiëntie waarmee het plantaardig eiwit omzet in dierlijk eiwit. In een studie van het Vlaamse Instituut voor Landbouw en Visserij Onderzoek (ILVO) wordt de eiwitefficiëntie van de melkveehouderij bijvoorbeeld geschat op ongeveer 20 procent, afhankelijk van het rantsoen. Dat wil zeggen dat de totale melkveesector ongeveer 5 kilo plantaardig eiwit nodig heeft om een kilo dierlijk eiwit in de vorm van melk en vlees te produceren. Voor de vleesveehouderij ligt dit cijfer zelfs nog iets ongunstiger. Met een eiwitefficiëntie van ruim 40 procent doet de varkenssector het wat dat betreft aanzienlijk beter en de eiwitefficiëntie in de vleeskippensector is met een score van meer dan 50 procent nog wat beter. ‘Maar deze berekening van de eiwitefficiëntie vertelt niet het hele verhaal’, vindt Leen Vandaele, senior onderzoeker bij het ILVO. ‘Wie zo naar eiwitefficiëntie kijkt, gaat voorbij aan het feit dat rundvee voor een groot deel wordt gevoerd met voedermiddelen die voor de mens ongeschikt zijn, denk aan ruwvoer, maar ook aan bijproducten uit de levensmiddelenindustrie.’

Van zoogkoe tot afmeststier Om een eerlijker beeld te krijgen van de rol die de rundveehouderij speelt in de eiwitvoorziening van de mens, voerde het ILVO een alternatieve studie uit naar de eetbaar-eiwitefficiëntie van de Belgische vleesveehouderij. De onderzoekers maakten in hun studie een analyse voor de hele sector. Dat wil zeggen van de zoogkoeienhouderij tot de afmest van stieren. Ook de witvleesproductie van de vleeskalversector – waarin ook een deel van de kalveren uit de vleesveehouderij tot waarde wordt gebracht – werd in de berekeningen betrokken.

Zo zijn in totaal acht verschillende rantsoenen in de berekening opgenomen. ‘Voor iedere levens- en productiefase hebben we berekend hoeveel voor de mens eetbaar eiwit de dieren gemiddeld opnemen en deze totale opname is afgezet tegen de productie van eetbaar eiwit in de vorm van vlees’, vertelt onderzoekster Leen Vandaele van het ILVO. De onderzoekers berekenden hoeveel voor de mens eetbaar eiwit door de sector wordt verbruikt en hoeveel voor de mens eetbaar eiwit dit oplevert. Opdrachtgever voor dit onderzoek was de brancheorganisaties van Belgische veevoederbedrijven, de Belgian Feed Association (BFA) en ook de boerenorganisaties Boerenbond en ABS waren bij de studie betrokken.

Intensief mais en extensief gras Om recht te doen aan de variatie in Vlaamse vleesveebedrijven maakten de onderzoekers onderscheid tussen twee bedrijfssystemen: intensieve maisbedrijven en extensieve grasbedrijven. Voor de schatting van het aandeel eetbaar eiwit van de diverse voedermiddelen maakten de onderzoekers van het ILVO gebruik van cijfers die collega-onderzoekers uit Frankrijk eerder verzamelden. Zij berekenden het aandeel eetbaar eiwit van maismeel bijvoorbeeld op 15 procent, dat van gras (en grasproducten) op nul procent en voor sojaschroot op 60 procent. Voor een aantal veelgebruikte voedermiddelen zijn de kengetallen weergegeven in tabel 1. Voor een aantal grondstoffen liepen de onderzoekers tegen het dilemma aan dat de Franse en Belgische veehouderij van elkaar verschillen. Bijvoorbeeld als het gaat om de waardering van het aandeel eetbaar eiwit van de diverse poeders die worden ingezet als grondstof voor kunstmelk. ‘In de Franse studie is het eetbaar-eiwitaandeel voor weipoeder vastgesteld op

veeteeltvlees JUNI 2022

VV06-hoofdverhaal.indd 8

03-06-22 14:50

o rt positief op

ffi ciëntie

Eetbaar-eiwitefficiëntie varieert tussen bedrijfssystemen Onderzoekers van het ILVO hebben voor verschillende bedrijfssystemen in de Belgische vleesveehouderij berekend hoeveel voor de mens eetbaar eiwit aan dieren gevoerd wordt en hoeveel hoogwaardig voor de mens eetbaar eiwit dit oplevert. De uitkomst wordt uitgedrukt in het kengetal eetbaar-eiwitefficiëntie. Dit varieert van 1,09 in een bedrijfsysteem met veel mais tot 1,72 in een bedrijfssysteem dat is gebaseerd op meer gras.

1,09 KILO INTENSIEF MAIS

1 KILO

1,72 KILO INTENSIEF GRAS

80 procent en voor mageremelkpoeder op 100 procent. De cijfers in dit artikel zijn gebaseerd op de aanname dat in België enkel gebruik wordt gemaakt van poeders die van onvoldoende kwaliteit zijn voor menselijke consumptie. Daarmee is het percentage eetbaar eiwit voor poeders vastgesteld op nul’, licht Vandaele toe.

Baktarwe versus voertarwe ‘De nodige discussie hebben we ook gehad over dit kengetal voor tarwe’, vult Carolien De Cuyper aan. ‘De Franse onderzoekers gingen voor tarwe uit van een eetbaar-eiwitaandeel van 66 procent. Dit is gebaseerd op het feit dat een groot deel van de Franse tarwe bakwaardig is. In België zijn de omstandighe-

den voor de teelt van baktarwe echter veel ongunstiger, wat erop neerkomt dat circa 95 procent van de geteelde tarwe niet bakwaardig is en daarmee de bestemming voertarwe krijgt. Dit hebben we in de berekeningen verwerkt door het eetbaar-eiwitaandeel van tarwe vast te stellen op 3,3 procent (5 procent van 66 procent)’, legt ze uit. ‘De discussie over de inzet van tarwe als voedermiddel raakt een bredere discussie over landgebruik’, merkt senior onderzoeker Vandaele op. ‘We hebben daar in deze studie geen onderzoek naar gedaan, maar de vraag is legitiem of hectares die nu worden ingezet voor de productie van veevoer, ook zouden kunnen worden ingezet voor de productie van levensmiddelen voor de mens’, geeft ze aan. Zonder de

veeteeltvlees JUNI 2022

VV06-hoofdverhaal.indd 9

03-06-22 14:50

HOOFDARTIKEL EETBAAR EIWIT

Leen Vandaele, senior onderzoeker bij het ILVO: ‘De productie van rundvlees heeft een eetbaareiwitefficiëntie die vergelijkbaar is met die van varkensvlees en hoger is dan die van kip’ vraag te willen beantwoorden wijst ze er wel op dat lang niet alle Vlaamse landbouwgrond akkerbouwgeschikt is, dat akkerbouwers ook rustgewassen nodig hebben in hun bouwplan en dat voor Belgische veehouders een instandhoudingsplicht geldt voor permanent grasland.

Rund efficiënter dan kip In de infographic op pagina 9 zijn de uitkomsten van de studie voor de twee verschillende bedrijfssystemen voor vleesvee weergegeven. Hieruit blijkt dat de eetbaar-eiwitefficiëntie varieert tussen de 1,09 voor het intensieve maissysteem en 1,72 voor het extensieve grassysteem. ‘Dit betekent dat elke kilogram voor de mens eetbaar eiwit die in de vleesveesector wordt gevoerd, tussen de 1,09 en 1,72 kilo eetbaar eiwit oplevert. De Belgische vleesveehouderij is per saldo dus leverancier van hoogwaardig eetbaar eiwit voor de mens’, onderstreept senior onderzoeker Vandaele de conclusie. ‘De rundvleesproductie scoort daarmee duidelijker gunstiger dan de productie van kippenvlees (eetbaar-eiwitefficiëntie 0,96) en is gemiddeld vergelijkbaar met de productie van varkensvlees (eetbaar-eiwitefficiëntie 1,36).’ ‘Overigens hebben we in onze studie gekeken naar twee extreem verschillende bedrijfstypen’, licht senior onderzoekster De Cuyper nog toe. ‘De meeste

voedermiddel

aandeel eetbaar eiwit

snijmais gras (producten) bietenperspulp bierbostel (draf) maismeel tarwe gerst sojaschroot raapzaadschroot palmpitschilfers mageremelkpoeder

10 0 0 0 15 3,3 61 60 0 0 0

Tabel 1 – Aandeel eetbaar eiwit van diverse voedermiddelen

vleesveebedrijven zullen ergens tussen deze bedrijfstypen in zitten.’ De gunstige uitkomsten van de studie ontslaan de veehouderijsector volgens de onderzoekers niet van de verantwoordelijkheid om te werken aan verdere verbetering van de eetbaar-eiwitefficiëntie. En daarvoor zien ze ook zeker mogelijkheden. Zo draagt verhoging van de voerefficiëntie bij aan een hogere eetbaar-eiwitefficiëntie, mits deze verhoging het resultaat is van een hogere vleesproductie bij een gelijkblijvend aandeel eetbaar eiwit in het voer.

WUR-docent Hannah van Zanten: ‘Duurzame voedselproductie is meer dan eetbaar-eiwitefficiëntie’ Discussies over de rol van de veehouderij in een duurzame voedselvoorziening voor de mens worden vaak veel te zwart-wit gevoerd, vindt Hannah van Zanten, universitair hoofddocent bij Wageningen UR en gespecialiseerd in onderzoek naar duurzame agrarische productiesystemen. De werkelijkheid is volgens haar complex en de uitkomst van de discussie over de positie van de veehouderij sterk afhankelijk van de gekozen uitgangspunten. ‘De berekening van de eetbaar-eiwitefficiëntie zoals die door het ILVO is uitgevoerd, maakt duidelijk dat de eiwitbehoefte van de vleesveehouderij in het huidige systeem niet direct concurreert met de eiwitvoorziening voor de mens’, concludeert Van Zanten. Dit betekent volgens haar dat door tussenkomst van de veehouderij de eiwitproductie per

hectare voedselgewassen voor de mens kan stijgen, onder andere omdat runderen voor de mens onverteerbare producten zoals gras omzetten in hoogwaardig eiwit. ‘Maar met deze benadering kijk je slechts naar één aspect van een duurzame voedselvoorziening’, nuanceert Van Zanten de conclusies. ‘Zo is niet berekend wat de huidige inrichting van ons voedselsysteem betekent voor de uitstoot van broeikasgassen. Ook is het de vraag of een deel van de grond die nu wordt gebruikt voor de teelt van een voedergewas als mais, niet efficiënter gebruikt zou kunnen worden om direct voedsel te telen voor de mens. En de stroom bijproducten die nu naar de vleesveehouderij gaat, is gebaseerd op het huidige (te) luxe voedingspatroon van de West-Europese consument’, zegt ze en noemt daarmee een aantal factoren die

de uitkomsten van de studie nuanceren. De toekomst van de vleesveehouderij in Nederland en Vlaanderen wordt volgens Van Zanten bepaald door maatschappelijke keuzes. ‘Wat voor consumptiepatroon kiezen we? Welke bijdrage willen we in West-Europa leveren aan de wereldwijde voedselvoorziening? En wat hebben we over voor een duurzame voedselvoorziening?’ De wetenschapper noemt het vragen die de samenleving zal moeten beantwoorden. Daarbij helpt het volgens haar niet als vooren tegenstanders van de veehouderij blijven vasthouden aan extreme standpunten. ‘Het is een discussie die met oog voor de feiten en nuances en respect voor elkaar gevoerd zal moeten worden. Deze studie van het ILVO levert hiereen een belangrijke bijdrage’, concludeert Van Zanten.

veeteeltvlees JUNI 2022

VV06-hoofdverhaal.indd 10

03-06-22 14:50

Effectiever nog is streven naar een verdere verlaging van het aandeel eetbaar eiwit in de verschillende rantsoenen. Overigens zal verdere technologische ontwikkeling de levensmiddelenindustrie tegelijkertijd in staat stellen om meer menselijk eetbaar eiwit te halen uit reststromen. Dat wil zeggen dat bepaalde bijproducten weg zullen vallen als voedermiddel.

Ook eiwitkwaliteit telt ‘Bij de beoordeling van de positie van de vleesveehouderij in de eiwitvoorziening van de mens moet naast de eetbaar-eiwitefficiëntie ook de eiwitkwaliteit in ogenschouw worden genomen’, vult De Cuyper verder aan. ‘De aminozuursamenstelling van dierlijk eiwit sluit vaak veel beter aan op de behoefte van de mens dan die van plantaardig eiwit. Bovendien bevat een groot deel van de plantaardig-eiwitbronnen zogenaamde anti-nutritionele factoren, stoffen die remmend werken op de vertering in het menselijk spijsverteringskanaal’, legt ze uit. ‘We namen dit aspect in ons onderzoek niet mee, maar bekend is dat de

mens dierlijk eiwit aanzienlijk beter benut dan plantaardig eiwit. Ook dat is iets om rekening mee te houden in discussies over de rol van de veehouderij in de eiwitvoorziening van de mens.’ l

Samenvatting – De Belgische vleesveehouderij heeft een totale eiwitefficiëntie van minder dan 20 procent. – Deze berekening gaat voorbij aan het feit dat runderen grotendeels gevoerd worden met eiwit dat ongeschikt is voor menselijke voeding. – De eetbaar-eiwitefficiëntie van de Belgische vleesveehouderij bedraagt (afhankelijk van het bedrijfssysteem) tussen de 1,09 en 1,72. Hiermee scoort rundvlees gunstiger dan kippenvlees en vergelijkbaar met varkensvlees. – De eetbaar-eiwitefficiëntie kan verder verhoogd worden door te werken aan een verhoging van de voerefficiëntie en door minder eetbaar eiwit op te nemen in de rantsoenen.

veeteeltvlees JUNI 2022

VV06-hoofdverhaal.indd 11

03-06-22 14:51

BEDRIJFSREPORTAGE GEBROEDERS HORLINGS

Beenwerk, breedte en een ronde rib

Beste benen en breedte in de voorhand. Dat zijn de handelsmerken van de Belgisch witblauwen van de broers Jos en Bertil met dochters Aniek en Ine Horlings. ‘Een keer nationaal kampioen worden met eigen fok, dat zou nog wel een keer mooi zijn.’ TEKST ALICE BOOIJ

at zullen de inwoners van het prachtige Ruinen in Drenthe genieten. Midden in het dorp ligt het bedrĳf van de broers Jos en Bertil Horlings. Voor de stal staan de iglo’s met twee beste embryokalveren van Amaretto, die uitzicht hebben op de winkelstraat. Hun weilanden worden omzoomd door huizen, met uitzicht op de Belgisch blauwe veestapel, die zich de afgelopen jaren gestaag in de kĳker loopt op keuringen. ‘Het is uitzonderlĳk’, vertelt Bertil in de gezellige kantine voor in de stal. In Hulshorst behaalden ze net voor Pasen een aantal prachtige kampioenschappen. ‘Maar het mooiste is nog dat het bĳ ons een echt familiegebeuren is’, voegt Bertil eraan toe. Dochters Aniek en Ine knikken, ze zĳn al net zo enthousiast. ‘In 2008 zĳn we voor het eerst naar de keuring gegaan, omdat de dochters graag met een koe wilden meedoen’, verhaalt Bertil.

‘Dat was een dochter van Estragon van de Roetweĳer.’ Voor het begin van de Belgisch-witblauwfokkerĳ moeten we zo’n 25 jaar terug in de tĳd. Op het pachtbedrĳf startten de broers – zoons van een garagehouder, opa was schetser en controleur bĳ de melkfabriek – met schapen. Na de verkoop kochten ze een kruislingkoe, die ze steeds met Belgisch witblauwe stieren inkruisden. ‘We hebben weleens een koe aangekocht, maar zĳn nooit naar België geweest om daar een koe te kopen’, vertelt Bertil. ‘We zĳn in 25 jaar op eigen kracht naar de top van Nederland gefokt.’

Karakter belangrijk De keuze viel zonder twĳfel op de blauwen vanwege het karakter. ‘Toen de dochters klein waren, liepen ze ook altĳd tussen de koeien. Een vertrouwd karakter stond voor ons op één’, licht Bertil toe en hĳ geeft aan fan

veeteeltvlees JUNI 2022

VV06-bedrijfsrepo Horlings.indd 12

07-06-22 12:25

te zijn van een fraaie vleespartij én een mooie blauwe kleur. ‘De keizersnede vonden we ook een voordeel, dat is in ons geval goed te organiseren.’ Na zestien jaar als automonteur gewerkt te hebben, maakte Bertil elf jaar geleden de overstap naar het zelfstandig ondernemerschap met een eigen inseminatiebedrijf. Van 100 inseminaties in de maand groeide zijn klandizie naar 5000 per jaar. ‘Ik ben dus altijd in de buurt en wanneer er een koe moet kalven, gaat dat even voor.’ Elke keizersnede is weer spannend, zeggen Ine en Aniek. ‘Het is altijd een verrassing of we de juiste stierkeus hebben gemaakt.’ Bovendien zit er aan elke keizersnede een kleine wedstrijd vast. ‘Als het kalf eerder staat dan de koe dicht is, is er taart’, lachen de meiden.

Benen goed in orde De focus in de fokkerij ligt op een flink aantal kenmerken. Bertil noemt als eerste het beenwerk. ‘Daar wordt soms weleens te makkelijk over gedacht, maar als een dier geen goed beenwerk heeft, vreet het minder, ligt het niet lekker en groeit het niet genoeg. Het laat bovendien de tocht minder zien en is ook minder duurzaam’, somt hij op, waarbij hij wijst op de benen van een heel koppel pinken. ‘Beenwerk is bij onze veestapel goed in orde. Kijk maar.’ Bij de kalveren in de iglo’s wijst hij op het belang van goede huisvesting voor de beenkwaliteit. ‘Stro is nooit te duur, ze moeten lekker liggen, dan groeien ze harder. Maar voor in de iglo ligt schoon beton, zo lopen ze op de hardigheid.’ De kalveren worden overigens allemaal met volle melk opgefokt: onder de koe en wanneer die te weinig melk heeft, gaan de kalveren al snel

BEDRIJFSPROFIEL

Ruinen

eigenaren gebroeders Jos (links) en Bertil Horlings plaats Ruinen aantal kalvingen 25 per jaar grondgebruik 28 ha, waarvan 5 ha mais

in de iglo. ‘Ik laat de koeien ook graag in september kalven, dan hebben we ook embryokalveren uit ontvangsterkoeien, melkkoeien. Die melken we dan twee keer per dag, zodat de kalveren niets tekortkomen. Als ze longontsteking of diarree krijgen, sta je alweer met 2-0 achter.’

Twee Amaretto’s geboren uit embryotransplantatie

veeteeltvlees JUNI 2022

VV06-bedrijfsrepo Horlings.indd 13

07-06-22 12:25

BEDRIJFSREPORTAGE GEBROEDERS HORLINGS Sep. Hij is een zoon van Vuiton uit de bekende Formule (Hazard x nationaal kampioen Cocinelle). ‘Hij had bij de geboorte al mooi fijn beenwerk’, aldus Bertil, die de eerste melkkoeien al drachtig heeft gemaakt. ‘Het is even afwachten of de kalveren zoals verwacht ook gemakkelijk geboren worden.’ Van Sep zitten de eerste 3000 rietjes al in het vat. De stierenkeus bij de gebroeders gebeurt met zorg. ‘We blijven puzzelen met origine, we houden de bloedvoering in de gaten en proberen inteelt zoveel mogelijk te vermijden’, geeft Bertil aan. Aniek vult hem aan: ‘“Het zal wel passen” kennen we niet, we zetten niet zomaar klakkeloos een stier in.’ Van Engin hebben ze goede dieren. ‘Die past heel mooi op Attribut. En Argan in combinatie met Nevada is ook zo’n “gouden” kruising.’ De jongste kalveren zijn van Amaretto. ‘Een stier met maat en bespiering. We hebben Adagio niet gebruikt, waardoor we een vrije bloedvoering hebben’, aldus Bertil. ‘Als iedereen links gaat, gaan wij rechts. We lopen niet achter de meute aan, want dan hebben we nog een keer wat anders dan anderen.’ Zo kunnen ze nu gemakkelijker kiezen voor stieren met Adagio in de bloedlijn.’ Naast een mooie score van 91 punten heeft Amaretto nog een pluspunt, somt de vleesveehouder op. ‘Hij heeft een moeder van 90 punten, een goede moederlijn vinden we ook belangrijk.’

Succesvol met gesekst sperma

De zesjarige Gebr. Horlings Ine (v. Attribut), met haar zeven maanden oude vaarskalf Engin (v. Engin)

Vanaf het beenwerk wijst Bertil naar boven, via de schouder naar de rug. ‘Een goede aansluiting van een brede schouder naar de rug vind ik ook heel belangrijk.’ Ruimte moeten ze hebben tussen de voorbenen. ‘Dan is er ruimte voor hart en longen. Als ze aan de voorkant breed en sterk in elkaar zitten, dan komt de kwaliteit in de achterhand er ook wel.’ Een perfect voorbeeld hiervan vindt hij hun kampioenskoe Gebroeders Horlings Ine (v. Attribut) ‘Je kunt een pak stro tussen haar voorbenen zetten.’

Gouden combinatie Met veel klanten als melkveehouder, die ook nog eens de Belgische blauwe als meestgebruikte stier kiezen, is het een logische stap dat Bertil een stier uit zijn eigen stal haalt. Dat is Gebroeders Horlings Sebastiaan, roepnaam

Met 25 kalvingen per jaar hebben de broers Horlings een groot koppel jongvee op het bedrijf. ‘We werken veel met gesekst sperma’, geeft Bertil aan. ‘Ja, ook bij oudere koeien red ik dat met één inseminatie.’ Hij noemt als succesfactor zo dicht mogelijk bij de eisprong te insemineren. ‘Je moet niet te vroeg zijn bij gesekst insemineren en bij twijfel doe ik altijd een herinseminatie.’ Dat zo’n rietje veel duurder is, vindt de professionele inseminator niet zo belangrijk. ‘Gust blijven kost nog meer geld. We moeten het hebben van de kalfjes, dus op sperma moet je niet bezuinigen.’ Hij noemt ook voeren doorslaggevend voor een goed drachtresultaat. ‘Het is hier altijd tafeltje-dekje. Als de koeien in de wei lopen, ligt er binnen altijd voer voor het voerhek: mais, gehakseld gras en daar komt nog 1,5 kilo brok overheen. Wanneer de koeien in een positieve energiebalans zijn, worden ze makkelijker drachtig.’ Ook in de fokkerij let hij bij de stierkeus op de vruchtbaarheid. ‘Ik pak altijd een stier met een positieve dochtervruchtbaarheid.’ Het toonbeeld van vruchtbaarheid heeft Bertil op zijn netvlies: Gebr Horlings Sunshine (v. Argan). ‘Ze heeft zeven keer gekalfd, vier keer links en drie keer rechts. We hebben haar met gesekst sperma van Amaretto gespoeld en ze leverde dertien embryo’s.’ Sunshine is verkocht naar Patrick van den Berg, de vaste afnemer van koeien en stiertjes, en ook daar levert ze embryo’s. ‘We zijn zelf inmiddels alweer twee generaties verder’, geeft Bertil aan. ‘Van Sunshine hebben we een Nevada en daar alweer een Amaretto uit.’ Op de vraag of er nog verbeterpunten zijn in hun koppel, blijft Bertil even stil. ‘Je moet ook een keer tevreden zijn. De slager zegt dat een beest van 600 kilo geslacht gewicht te groot is. Wat keuringen betreft willen we nog graag een keer een nationaal kampioen fokken. Natuurlijk wel uit een eigen bloedlijn.’ l

veeteeltvlees JUNI 2022

VV06-bedrijfsrepo Horlings.indd 14

07-06-22 12:27

CRVCOÖPERATIENIEUWS

‘Gezamenlijke jongerendag is kans’ De jongerenraad van Agrifirm heeft het bestuur van Young CRV gevraagd om samen de jongerendag 2022 te organiseren. Op die vraag hebben we enthousiast met ‘ja’ gereageerd. Waar we elkaar kunnen versterken, werken we graag samen met jongeren van andere coöperaties. We kunnen van elkaar leren, samen meer bereiken dan ieder voor zich en het is ook logisch om samen te werken, omdat veel jongeren lid zijn van meerdere coöperaties. De Agrifirm-jongerendag heeft traditiegetrouw een interessant programma en wordt altijd goed bezocht. Het is voor ons dan ook een mooie kans om deze dit jaar samen met de jongerenraad van Agrifirm te organiseren. Hiermee kunnen we de leden van Young CRV een heel mooie dag aanbieden. Met sprekers als NAJK-

voorzitter Roy Meijer en Wietse Duursma, voorzitter van Coöperatie CRV is de inbreng van veehouders gewaarborgd. Workshops worden onder andere verzorgd door topfokker Nico Bons en ondernemerscoach Arwen Nelissen. En, wie weet, gaat ook de Nederlandse minister Staghouwer in op onze uitnodiging om met jonge ondernemers in gesprek te gaan. Het wordt zeker een leerzame dag, waar natuurlijk ook volop gelegenheid zal zijn om collega’s te ontmoeten, bijvoorbeeld na afloop met de Boerenrock Top 40. Dus meld je snel aan. We hopen veel jassen van Young CRV te zien in Apeldoorn. Sander Boer, veehouder en bestuurslid van Young CRV

Aanmelden Jongerendag Vleesveecongres op 1 juli, Agrifim & CRV aanmelden kan nog De jongerenraad van Agrifirm en Young CRV organiseren op donderdag 1 september de Jongerendag Agrifirm & CRV 2022. Het belooft een inspirerende en gezellige dag te worden voor jonge agrarische ondernemers. Zo hebben de organisatoren al interessante sprekers weten vast te leggen, zoals voormalig topscheidsrechter en supermarktondernemer Björn Kuipers en BBB-Tweede Kamerlid Caroline van der Plas. Kijk voor het complete programma op: www.agrifirm.nl/evenementen/ jongerendag-2022. Inschrijven voor deze dag is verplicht en kan door het invullen van het registratieformulier dat verschijnt na het scannen van de QR-code. Meld je snel aan, want het aantal plaatsen is beperkt en vol = vol

Op vrijdag 1 juli organiseert het Vlaams departement van Landbouw en Visserij in samenwerking met verschillende partners, waaronder CRV, een congres voor vleesveehouders. Dit congres wordt gehouden op het bedrijf van Ines Theunis in Glabbeek. Tijdens de studiedag, die gekoppeld is aan een bedrijfsbezoek, worden vleesveehouders bijgepraat over de nieuwste ontwikkelingen op het gebied van (onder andere) economie, kalveropfok, watergebruik en voerefficiëntie. Na de broodjeslunch staat een bezoek aan het bedrijf op het programma. Het adres van Boerderij Fines is Nieuwstraat 15, 3880 Glabbeek. De dag start om 9.30 uur en is rond 16.45 uur afgelopen. Inschrijven voor deze dag kan nog tot 28 juni op: www.vleesveecongres.be. Deelname bedraagt 25 euro per persoon, te betalen via overschrijving op rekeningnummer BE 78 4437 6254 4186 (CRV BV België), onder vermelding van naam + locatie + vleesveecongres 2022 of via de QR-code die u direct na inschrijving ontvangt. Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Laurence Hubrecht (tel.: 0473-83 70 60 of e-mail: laurence.hubrecht@lv.vlaanderen.be) of Elke Vrancken (tel.: 0477-98 74 41 of e-mail: elke.vrancken@lv.vlaanderen.be)

Een zomer vol prijskampen De komende weken staat een aantal mooie keuringen voor het Belgisch-witblauwras op het programma. Zo is er op zaterdag 25 juni de prijskamp Koekhoven aan de Bosstraat in Merksplas en wordt zaterdag 16 juli de provinciale prijskamp West-Vlaanderen in Wulpen gehouden. Op woensdag 27 juli staat de fokveedag Oosterkempen in Retie gepland. Inschrijven voor Merksplas is niet meer mogelijk, voor Wulpen kan ingeschreven worden

tot uiterlijk 25 juni bij Marc Coussement (coussement.marc@skynet.be of tel.: 0477-365742). Voor Oosterkempen kan traditiegetrouw ingeschreven worden tijdens de stierinfoavond. Deze vindt plaats op 28 juni om 20.00 uur in PC Ten Aard (Vaartstraat, Geel ten Aard). Van 29 juni tot en met 1 juli vindt de landbouwbeurs in Libramont weer plaats met op zaterdag 30 juli een nationale prijskamp voor Belgisch witblauw. Een week later, op zater-

dag 6 augustus, is het keuringsterrein in Erpe-Mere het toneel voor de Grote Prijs Keukens Redant. Ook deze keuring staat open voor stamboekdieren van het Belgisch-witblauwras uit geheel België. Inschrijven voor Erpe-Mere kan tot uiterlijk 10 juli 2022 bij organisator Hedwig Redant (info@keukensredant.be of tel.: 0475-78 64 38)

veeteeltvlees JUNI 2022

VV06-CRV cooperatienws.indd 15

07-06-22 12:21

ALTERNATIEVE VOEDERGEWASSEN SORGHUM

Goed de droogte door

met sorghum

Een alternatief gewas dat beter tegen droogte bestand is dan mais, maar dat wel op vergelijkbare manier te telen is. Sorghum biedt perspectief en er wordt hard gewerkt aan rassen met een hoge voederwaarde. TEKST GRIETJE DE VRIES

an alle alternatieve voedergewassen staat sorghum nog het meest in de kinderschoenen, maar toch wordt dit gewas al vaak genoemd en geroemd om zĳn droogtebestendigheid. De veredeling van sorghum voor doeleinden in een gematigder klimaat begon ongeveer tien jaar geleden. Sindsdien zĳn er al flink wat stappen gezet om dit van origine subtropische graangewas ook in noordelĳk klimaat tot een succes te brengen, vindt Leo Tjoonk, teamleider ruwvoer bĳ Agrifirm. ‘Net als dat mais ooit een nieuw gewas was, is sorghum dat nu ook. Mais is inmiddels ontwikkeld tot een gewas met hoge voederwaarde, bĳ sorghum is die ontwikkeling nu volop bezig.’ Er zĳn veel verschillende soorten sorghum te verbou-

wen. Er zĳn de wat kleinere graansoorten, met een grotere pluim, die vooral veel zetmeel hebben. Aan de andere kant staan grote planten met een kleinere pluim die veel structuur hebben en minder op voederwaarde zĳn veredeld. ‘Voor veevoer zĳn we vooral geïnteresseerd in voedersorghum, een soort die eigenlĳk wat tussen de grote en de kleine in zit, met een goede drogestofopbrengst en een aanvaardbaar zetmeelgehalte’, vertelt Joke Pannecoucque, onderzoeker bĳ ILVO. ‘Om een echte voedersorghum te ontwikkelen wordt nu veel inspanning verricht bĳ veredelaars.’ Mais en sorghum lĳken op elkaar in de zin dat ze een redelĳk vergelĳkbaar groeiseizoen hebben en ook wat betreft teelt hebben ze overeenkomsten. ‘Dat maakt het

veeteeltvlees JUNI 2022

VV06-Sorghum.indd 16

03-06-22 15:00

ook een interessant gewas om als derde teelt of als afwisseling voor mais te gaan telen. Machinaal is de teelt vrij gelijk aan die van mais, zeker als het gaat om oogsten en bewaring. Het vraagt niet echt om veel investeringen. Daarnaast is het wel een geheel andere plantensoort, die niet gevoelig is voor de ziekten en problemen die mais heeft’, noemt Pannecoucque. Daarom is sorghum een goed gewas om de monoteelt mais te doorbreken.

Warmte nodig bij ontkiemen Toch zijn er wel een aantal teelttechnische zaken die anders zijn dan bij het verbouwen van mais. De grootste uitdaging ligt bij de onkruidbeheersing en het zaaien. ‘Vergeleken met mais heeft het sorghumzaadje een relatief hoge bodemtemperatuur nodig’, vertelt Roy Kuenen, productmanager ruwvoer bij DSV Zaden. ‘Pas als de grond 14°C is, vaak rond half mei, kan sorghum gezaaid worden. Beter wat later dan te vroeg, want te weinig warmte heeft een negatief effect op de beginontwikkeling van de plant.’ Daarnaast is het zaaizaad in sommige gevallen te klein voor een maiszaaier. ‘Je kunt sorghum volveldszaaien, maar voor onkruidbeheersing is het toch het handigst om sorghum in rijen te hebben’, geeft Kuenen aan. Sorghum lijkt met minder bemesting toe te kunnen dan mais. Dat scheelt volgens Kuenen al snel 15 kuub drijfmest vergeleken met maisteelt, maar de voornaamste eigenschap van sorghum is de droogtebestendigheid. ‘Op droogtegevoelige percelen, bijvoorbeeld op zandgronden, is mais erg afhankelijk van beregening. Sorghum kan met een stuk minder vocht toe. Dat komt doordat er op de bladeren een soort waslaagje zit dat ervoor zorgt dat water niet uit de plant verdampt. Daarnaast heeft sorghum een groot wortelnetwerk met een groot oppervlak om voedingsstoffen uit de bodem op te nemen.’

Voederwaardeberekening in ontwikkeling De oogst is bij sorghum misschien iets later dan bij mais, maar komt vrijwel overeen met de oogst en het inkuilen van mais. De hele plant kan worden gehakseld en ingekuild, ook samen met mais. De voederwaarde is nog niet vergelijkbaar met die van mais en verschilt per soort sorghum. ‘De ver-

schillen tussen sorghumsoorten zijn groot en er zijn nog vrij weinig sorghumpercelen om te bemonsteren. De landelijke gemiddelde voederwaarden kunnen daarom nog een stuk accurater’, aldus Kuenen, die met DSV zelf nat-chemische metingen doet om de voederwaarde te bepalen. Van de sorghum met vooral structuur en opbrengst zit de oogst op 15 tot 20 ton droge stof per hectare, met 150 gram zetmeel per kilogram droge stof en een verteringscoëfficiënt van 60 tot 65 procent. De sorghum die door een grotere pluim meer voederwaarde oplevert, heeft volgens DSV een opbrengst van ongeveer 15 ton droge stof per hectare, met 300 tot 350 gram zetmeel per kilo droge stof. Daarbij is de verteringscoëfficiënt ongeveer 70 procent. Ook wordt er vanuit een publiek-private samenwerking gewerkt aan een formule om de voederwaarde van sorghum in vem uit te drukken. Deze lijkt volgens Kuenen tussen de 800 en 900 vem uit te komen.

Goed geconserveerde suikers ‘Wat sorghum precies doet in het rantsoen, is door ons nog niet uitgebreid onderzocht, maar dat gaat in ons lopende vierjarige onderzoek wel gebeuren’, legt Pannecoucque uit. ‘In de laatste twee jaar gaan we kijken naar de verteerbaarheid van sorghum en of het vervangen van mais met een deel sorghum leidt tot veranderingen, onder meer in de melkproductie.’ Aan de hand van dergelijk onderzoek kan de veredeling steeds een stapje verder gaan in de ontwikkeling, om uiteindelijk neer te komen op een voederwaardig sorghumras. ‘De rol van sorghum in het rantsoen is erg afhankelijk van het soort sorghum dat je hebt. Een meer structuurrijk product kan goed ingezet worden om een snel rantsoen wat te vertragen en zo de benutting van de andere componenten in het rantsoen te verbeteren’, geeft Tjoonk aan. ‘Maar erg veel ervaring met sorghum in het rantsoen is er nog niet.’ Het areaal sorghum is namelijk nog klein in Nederland en Vlaanderen. Officiële statistieken zijn daarom moeilijk te vinden, maar Kuenen schat het Nederlandse areaal op 750 hectare. Pannecoucque denkt dat er in Vlaanderen nog flink minder wordt geteeld. Met een kleine 100 hectare heeft het jonge voedergewas nog aardige groeiruimte in Vlaanderen. l

Rob Giesen: ‘Sorghum heeft weinig water nodig en kan toe met weinig bemesting’ Voor Rob Giesen (35) uit Angeren is de sorghumteelt nog erg nieuw: hij is er vorig jaar mee begonnen. ‘We huren 7 hectare van de provincie Gelderland. Aan deze grond zitten enkele voorwaarden verbonden. Zo mag er geen mais verbouwd worden en alleen vaste mest op worden uitgereden’, vertelt Giesen. ‘Sorghum bleef als een van de weinige mogelijkheden over en was voor ons het meest interessant, omdat het gewas weinig water nodig heeft en met weinig bemesting toekan.’ Na het eerste jaar is er volgens de melkveehouder met 110 koeien nog wel wat verbetering mogelijk. ‘De voederwaarde viel tegen, de pluim was minder gevuld vanwege de

koude en natte zomer. Maar de koeien eten het graag en het ruikt lekker. Ondanks de lage voederwaarde op papier, zien we geen daling in melkproductie.’ Giesen kuilt de sorghum in tussen twee lagen mais, met uiteindelijk een derde sorghum. Zo kan het vocht van de sorghum worden opgenomen door de onderste laag mais. De sorghum is ook grover gehakseld, op 15 mm. ‘De opbrengst doet met 45 ton per hectare niet veel onder voor die van mais. Vorig jaar en ook dit jaar telen we een sorghumras dat vooral op voederwaarde is gekweekt. Hopelijk zijn de groeiomstandigheden dit jaar beter en kunnen we een kwalitatief beter gewas oogsten.’

veeteeltvlees JUNI 2022

VV06-Sorghum.indd 17

03-06-22 15:01

KEURING RAVELS

Kampioenen met kwaliteit in Ravels Kwaliteit, publiek en tevreden deelnemers en organisatoren waren het recept voor een mooie en succesvolle witblauwprijskamp op de Agridagen in Ravels. De kampioenstitels werden er mooi verdeeld. TEKST WIM VEULEMANS

wee jaar en twee maanden na de vorige editie vonden in Ravels opnieuw de Agridagen plaats, met op zondag de interprovinciale prijskamp

voor witblauw. De catalogus voorzag 77 ingeschreven dieren van 18 fokkers, met uiteindelijk slechts 10 dieren die in Ravels afwezig bleven.

In de piste kozen juryleden Filip Ally en Rudi Lambert na een dag vlot jureren omstreeks 15.00 uur de zes kampioenen uit. De keuring in Ravels toonde mooie, goed

Tabel 1 – Rubriekswinnaars interprovinciale prijskamp Belgisch witblauw Ravels (kampioenen vetgedrukt)

rubriek

naam dier

geb.dat.

vader

m.vader

eigenaar, woonplaats

stieren 4 tot 30 maanden

Orlando van de Heidebloem Roy van de Sluizenweg Rafa van de Sluizenweg Delta van de Dekshoeven Peggy van de Hemelrijksehei Regen van de Sluizenweg Quincy van ’t Herent Paulien van de Hemelrijksehei Pithaque van de Noordwateringshoeve Delphine van de Heidebloem Nanieke van ’t Berkebos Navina van de Noordwateringshoeve Diva van de Heidebloem met kalf Caigny van de Heidebloem

26-10-2021 07-07-2021 06-04-2021 14-01-2022 08-10-2021 07-06-2021 14-03-2021 10-01-2021 17-09-2020 01-02-2020 01-12-2018 01-06-2018 01-11-2019 31-12-2021

Darko Ismo Complice Impérial Darko Darko Hazard Jet-Set Fiacre Jet-Set Courtois Litige Persan Dali

Attribut Grommit Grommit Grommit Vuiton Zen Impérial Vidal Attribut Lasso Origan Lasso Vidal Persan

Frederik Faes, Mol Anny Meers en Marc Peters, Millen Anny Meers en Marc Peters, Millen Tom Smets, Geel Constant Oostvogels, Hoogstraten Anny Meers en Marc Peters, Millen Raymond Thijs, Pelt Constant Oostvogels, Hoogstraten Paul Anthonissen, Wuustwezel Frederik Faes, Mol Jan Spaepen, Westerlo Paul Anthonissen, Wuustwezel Frederik Faes, Mol Frederik Faes, Mol

vaarzen 4 tot 12 maanden

vaarzen 12 tot 20 maanden vaarzen 20 tot 32 maanden vaarzen 32 tot 44 maanden koeien koe met kalf

veeteeltvlees JUNI 2022

VV06-keuring BWB agridagen.indd 18

03-06-22 14:59

Navina van de Noordwateringshoeve (v. Litige), kampioen koeien

Rafa van de Sluizenweg (v. Complice), kampioen stieren

Delphine van de Heidebloem (v. Jet-Set), kampioen vaarzen 20-44 maanden

gevulde rubrieken met veel kwaliteit in de breedte en al zeker in de kopnummers.

Bij de vaarzen van 12 tot 20 maanden stonden twee rubriekswinnaars klaar voor de strijd. De oudste was Paulien van de Hemelrijksehei van Constant Oostvogels uit Hoogstraten. Deze nakomeling van Jet-Set toonde een volle en zware achterhand met veel fijn vlees. Maar het was uiteindelijk Raymond Thijs uit Neerpelt die de titel meenam richting Limburg. Zijn Quincy van ’t Herent, een dochter van Hazard, toonde maat, een sterke rug en een getypeerde achterhand, waarmee de jury haar omschreef in de rubriek.

Veel jeugdig enthousiasme

Tweemaal prijs voor Faes Zowel de titel kalf met koe als de titel bij de gekalfde vaarzen was voor de jonge fokker Frederik Faes uit Mol. Zijn combinatie Diva van de Heidebloem (v. Persan) met haar kalf Caigny (v. Dali) won de titel bij koe met kalf. De jury verkoos haar boven twee andere dieren om de fokkerijvooruitgang van het kalf ten opzichte van de moeder. Stalgenote Delphine van de Heidebloem (v. Jet-Set) bezorgde Faes een tweede titel, ditmaal bij de vaarzen tussen 20 en 32 maanden. Delphine showde breedte en klasse in haar volledige bouw en dat op sterk en vlot beenwerk. Ze haalde het van twee andere rubriekswinnaars. Zo won ook Pithaque van de Noordwateringshoeve van Paul Anthonissen uit Wuustwezel haar rubriek. Deze Fiacredochter showde een goed ontwikkeld type met veel vlees in de achterhand. In dit kampioenschap stond ook Nanieke van ’t Berkebos. De Courtoisdochter van Jan Spaepen uit Westerlo stond er in magere conditie bij, maar overtuigde met een haar typering, mooie rib en enorme bouw in de rug. Bij de koeien was er winst voor de elegante uitstraling en bouw van Navina van de Noordwateringshoeve (v. Litige). Deze vierjarige koe van Paul Anthonissen nam het in het kampioenschap op tegen de enige andere aanwezige koe, Dara de Spy (v. Balisto) van Ceusters commVlo en Matthias Willems, beiden uit Merksplas. Quincy van ’t Herent (v. Hazard), kampioen vaarzen 20-32 maanden

Stijlvolle jonge vaarzen en stieren De laatste rubriek in het kampioenschap was die voor de jongste vaarzen (4-12 maanden). Hier kon Constant Oostvogels zijn sterk lot dieren verzilveren met een kampioenstitel. Peggy van de Hemelsrijksehei pakte de titel. De Darkodochter uit de Noorderkempen toonde veel gewicht en breedte met een elegante bouw en bespiering in de achterhand. Het kampioenschap won ze weliswaar vlot, in haar rubriek had ze het niet onder de markt met een andere Darkodochter Kelly van de Heidebloem van Frederik Faes. In dit kampioenschap stond nog een andere Darkodochter. Ook Regen van de Sluizenweg van Marc Peters en Anny Meers uit Millen won in een sterke rubriek. Regen toonde een enorme onderbil, een sterke rib en goede voorhand. De jongste vaars in het kampioenschap was Delta van de Dekshoeven van Tom Smets uit Geel. Deze Imperialdochter is een vaars met veel kwaliteit, breedte en bespiering. Peggy van de Hemelrijksehei (v. Darko), kampioen vaarzen 4-12 maanden

In Ravels krijgt traditioneel ook de jeugd een kans om zich te tonen. In twee rubrieken showden vijftien kinderen van 8 tot 14 jaar hun mooiste kalfjes. Vooral de manier waarop ze hun dier voorstelden, werd door beide juryleden beoordeeld en gewaardeerd. Bij de jongste groep, 8 tot 10 jaar, toonde Rik Van De Perre (8) zich de betere met zijn kalfje Gitte. Bij de groep 11 tot 14-jarigen was er winst voor Stan Van Bereindonck (11) met zijn kalf Boris.

De enige titel bij de stieren (4-30 maanden) was voor de oudste stier in het kampioenschap. Rafa van de Sluizenweg, een zoon van Complice de Spy, en eigen aan Marc Peters en Anny Meers, won het kampioenschap. Rafa is een stier met veel vleesuitstraling in zijn bouw. Een compleet plaatje, aldus beide juryleden. In dit kampioenschap was er ook plaats voor stalgenoot Roy van de Sluizenweg. Deze Ismozoon is een sierlijke stier met hoogtemaat en lengte. Tot slot was de jongste stier met rubriekwinst Orlando van de Heidebloem, die een derde reekswinst bezorgde aan Frederik Faes. Orlando is een zoon van Darko, die veel vleesuitstaling showde met breedte in de vooren achterhand. l Diva (v. Persan) en Caigny (v. Dali) van de Heidebloem, kampioen koe met kalf

veeteeltvlees JUNI 2022

VV06-keuring BWB agridagen.indd 19

03-06-22 14:59

ACHTERGROND AFRASTERING

Weiden zonder draad De virtuele afrastering is aan het werk. In Vlaanderen wordt het draadloos weiden voor het tweede jaar getest. Koeien wennen snel, zo is de ervaring, ook in onder andere Noorwegen en Nieuw-Zeeland. Het systeem nodigt bovendien uit om mogelijkheden te onderzoeken om de koeien meer gras te laten opnemen en de graslandefficiëntie te verbeteren. TEKST ALICE BOOIJ

n Vlaanderen is het al te zien. Of beter gezegd niet te zien: de virtuele afrastering. In de natuurbegrazing in de gemeentes Balen en Mol kunnen runderen, geiten en schapen grazen zonder fysiek een afrastering tegen te komen. ‘Het is echt nog wel pionierswerk’, geeft Daan Janssens van Regionaal Landschap Kleine en Grote Nete aan. Samen met onder andere de Katholieke Universiteit in Leuven werken ze er in het project Loslopend Vee aan. ‘We zĳn zeer positief over de resultaten, voor zowel schapen, geiten, runderen als paarden. Het is een heel flexibel systeem.’

Kleine halsband voor zoogkalveren Ruim een jaar geleden zĳn ze in Vlaanderen gestart op een klein terrein om te experimenteren en de koeien te laten wennen. Zoogkoeien met hun kalveren kwamen in maart op het perceel dat door een denkbeeldige draad werd begrensd. ‘Daar liepen we wel tegen de eerste pro-

blemen aan, omdat de kalveren geen halsbanden om hadden en dus door de grenzen liepen, waarna ook de moederkoe op instinct achter haar kalf aanging’, vertelt Janssens. Maar de leeftĳd waarop de kalveren zich ver van hun moeder verwĳderen, is ook de leeftĳd waarop ze zelf een halsband met collar kunnen dragen. ‘Halsbanden die voor bĳvoorbeeld geiten en schapen gebruikt worden.’

Binnen een week in de gaten Dit jaar gaat Loslopend Vee zĳn tweede jaar in en Janssens noemt de conditionering, het leerproces van de dieren, verbluffend snel. ‘Met een week hebben de runderen in de gaten hoe het werkt.’ En wat nog belangrĳker is voor de natuurgebieden waarin de dieren grazen: ‘We krĳgen veel positieve reacties van recreanten, het is voor hun beleving echt een meerwaarde. De dieren lopen niet achter een omheining en dat is landschappelĳk fraaier.’ Zelfs de landbouwer die zĳn dieren inschaart, heeft het er goed mee, vertelt Janssens. ‘Hĳ verkoopt natuurvlees van koeien die los in het natuurterrein rondlopen.’ De collars zĳn waterdicht en robuust, zo ervaart Jans-

Gps-gestuurd, met een app geregeld De collar die koeien om hun hals hebben, staat in verbinding met een satelliet en gps voor de plaatsbepaling. Met de app op de telefoon is de weidegrens vast te stellen en ook aan te passen. Met audiosignalen waarschuwt het systeem de koe wanneer de grens wordt bereikt. Op afstand kan de weidegrens aangepast worden om zo de koeien te motiveren meer gras op te nemen.

Het systeem weet voortdurend waar de koe zich bevindt

Een audiosignaal waarschuwt de koe als ze bij de grens komt. Het geluid wordt luider als ze blijft doorlopen

–1 meter

veeteeltvlees JUNI 2022

VV06-VirtueleAfrastering.indd 20

03-06-22 14:49

sens, die op zĳn app vaststelt dat het slechts bĳ uitzondering voorkomt dat de runderen een schok krĳgen van hun halsband. Een schok heeft overigens slechts 7 procent van de stroomsterkte van een normale stroomdraad. ‘Nee, daar hebben we geen kritische vragen over gehad.’ De meeste dieren hebben genoeg aan het audiosignaal – enkele meters voordat ze de grens bereiken – om te weten dat ze niet verder mogen. ‘Het signaal wordt sterker wanneer ze dichter bĳ de grens komen en ze weten al snel dat ze dan om moeten keren’, aldus Janssens. Hĳ ziet wel verschillen tussen individuele dieren. ‘Je hebt er die de grenzen en het risico opzoeken, maar dan nog gaan ze meestal niet over de grens. Andere draaien bĳ de eerste piep meteen om.’ Als de dieren de pieptoon en stroomprikkel drie keer negeren, krĳgt de veehouder een pushmelding op de smartphone dat er een dier is ontsnapt. ‘Dat is weleens voorgekomen, maar meestal liepen de dieren dan toch weer in de kudde wanneer we erbĳ kwamen. En anders kan ik op de smartphone precies zien waar het dier is.’ De Katholieke Universiteit in Leuven verzamelt in het project alle data om iets te zeggen over diergedrag, gezondheid en welzĳn. ‘Met de signalen van vandaag kunnen we gedrag detecteren met een betrouwbaarheid van 70 tot 80 procent’, geeft onderzoeker Ben Arnouts aan en voegt daaraan toe dat de virtuele afrastering kansen biedt om de koeien meer te laten weiden. ‘Zonder dat het veel inspanning van de veehouder vraagt. Bovendien kun je met de collars ook registreren hoeveel weidegang er heeft plaatsgevonden.’ Voor de toekomst zĳn er dus meer toepassingsmogelĳkheden voor de collars. Dankzĳ een accelerometer komt er ook informatie beschikbaar zoals graasgedrag van de dieren en de benodigde activiteit om tot de grasopname te komen. ‘Het geeft ook een indicatie waar het lekkerste gras staat’, denkt Janssens. ‘En waar de meeste mest of bodemverdichting valt te verwachten.’

Schakelen tussen beweidingssystemen Janssens heeft vertrouwen in het systeem, ook al is het nu nog relatief duur met zo’n 300 euro per halsband. ‘Maar omheining plaatsen, vooral in natuurgebieden, is

ook kostbaar. De virtuele afrastering is behoorlĳk minder werk. Op de app van je telefoon kun je grenzen aangeven en heel snel en gemakkelĳk aanpassen.’ Als de technologie breed ingezet kan worden, zal het financieel ook aantrekkelĳker worden, vermoedt hĳ. ‘Als veehouder kun je zonder veel extra arbeid stripgrazen, precisiebegrazing of rotatiebegrazing uitvoeren. Zo kun je de koeien beter sturen in de mate en kwaliteit van de voedselopname en kun je de gewenste vegetatieontwikkeling beter monitoren.’ Het systeem van de virtuele afrastering is in Nieuw-Zeeland ontwikkeld en is ook getest in Noorwegen en in Groot-Brittannië. Met de geschatte drogestofopname van de koeien kan de grootte van het perceel aangepast worden en kun je sneller laten omweiden. Meer versgrasopname en meer productie van het grasland zĳn de voordelen die enkele veehouders die proefdraaien, signaleren. En er wordt in Nieuw-Zeeland naar meer toepassingen gezocht. Naast het weiden van de koeien worden de collars om de koeienhals ook gebruikt om een signaal af te geven waardoor de koeien weten dat ze naar de stal kunnen komen. Bĳ Gallagher zĳn ze met de virtuele afrastering in de testfase, zo geeft een woordvoerder aan. Het wordt niet eerder dan 2023 voordat het op de markt komt. l

Weiden zonder afrastering te plaatsen wordt momenteel ook in Vlaanderen onderzocht

VIRTUELE GRENS Een stroomtrilling volgt als de koe de grens passeert

Het systeem waarschuwt de veehouder als de koe blijft doorlopen en buiten de grens komt. Gps geeft de locatie van het dier aan

0 meter

+1 meter

veeteeltvlees JUNI 2022

VV06-VirtueleAfrastering.indd 21

03-06-22 14:49

SERIE ONDERSCHEIDENDE VLEESCONCEPTEN

De korte keten of directe verkoop van producent naar consument heeft de wind in de zeilen. Met welk onderscheidend verhaal of welke toegevoegde waarde verleiden vleesveehouders hun klanten?

deel 1 deel 2 deel 3 deel 4 deel 5

Ras Voeding Dierwelzijn Locatie Smaak

deel 6 deel 7 deel 8 deel 9 deel 10

Klimaat Natuurbeheer Maatwerk Bio Samenwerking

Duurzaamheid centraal in het verhaal

veeteeltvlees JUNI 2022

VV06-vleesconcepten 6.indd 22

03-06-22 14:56

BEDRIJFSPROFIEL

Glabbeek

naam Ines Theunis (27) plaats Glabbeek aantal dieren 200 witblauwen merknaam Fines start concept juli 2020 vleesomzet 2 à 3 dieren per week prijs/kg vleespakket 14 euro (6 kg) prijs entrecote/kg 24,35 euro

In nog geen twee jaar tijd heeft Ines Theunis haar Fines-concept al stevig op poten gezet. Drie kernwaarden staan centraal in haar verhaal: duurzaamheid, kwaliteit en innovatie. Maar ook overleg met haar afzetnemers en een doordachte communicatie hebben volop haar aandacht. TEKST WIM VEULEMANS

n 2018 besloot Ines Theunis (27) het levenswerk van haar vader en oom verder te zetten. Twee jaar later lanceerde ze samen met moeder Catherine en met de hulp van haar zus Margo het concept Fines. Onder die naam vertelt ze zo breed mogelijk het verhaal van haar bedrijf. Niet alleen wat ze doet krijgt daarin aandacht, maar ook hoe ze het doet. ‘Vooral via social media trachten we met foto’s, filmpjes en wat korte teksten te vertellen wat we doen op het bedrijf’, vertelt Ines. ‘Die verhalen worden soms wel gedeeld, ook door een aantal slagers, traiteurs of andere klanten waar we ons Finesvlees afzetten.’ Volgens de jonge vleesveehoudster zijn het vooral de jongere slagers en traiteurs die haar Finesverhaal meenemen in de promotie van hun producten in de winkel. Die vleesafzet loopt momenteel beperkt via de groothandel. Het merendeel gaat rechtstreeks naar slagers en traiteurs met wie Ines samenwerkt. Een klein deel is thuisverkoop. Sinds een dik jaar werkt Ines ook samen in het lokale project BoerenToer, een boerenmarkt op de eerste zondag van de maand, waarbij de deelnemende bedrijven telkens op een ander deelnemend bedrijf hun producten promoten en verkopen.

Kernwaarden belangrijk in verhaal In het verhaal van dit bedrijf zijn drie kernwaarden naar voren geschoven. ‘Duurzaamheid, kwaliteit en innovatie zijn voor ons de drie kernwaarden in onze bedrijfsvoering’, verduidelijkt Ines. Wat de kwaliteit betreft, verwijst ze naar het witblauwras. ‘Belgisch witblauw geeft gewoon de beste kwaliteit voor de markt die we bedienen, maar die kwaliteit continu houden is misschien nog belangrijker.’ Als Ines wat aan het voer verandert, overlegt ze dat steeds met de voornaamste afnemers van haar rundvlees. ‘We voeren al langer een rantsoen met mais, perspulp, stro en krachtvoer. Samen met de voeradviseur wilden we een tijd terug het rantsoen versterken met maismeel. We hebben dit eerst getest in een kleinere groep, maar vooral heb ik dit ook vooraf besproken met onze afnemers.’

De vorige jaren is er op het bedrijf stevig geïnvesteerd. Daarmee gelooft Ines sterk in de beschikbare technologie, weliswaar eerder beperkt voor vleesvee. Maar ook biedt het haar hulp en ondersteuning, omdat ze ook nog eens drie dagen buitenshuis werkt. Extra ventilatie in de afmeststal, camera’s in de afkalfstal, tochtdetectie en afkalfdetectie zijn al gerealiseerd. Wateropvang en zonnepanelen staan nog op de planning. ‘Dat is het plan,’ verduidelijkt Ines, ‘maar het moet wel betaald en dus terugverdiend kunnen worden en dat is niet altijd meteen realiseerbaar.’

Duurzaamheid allerbelangrijkst Een derde pijler op het bedrijf is duurzaamheid. Voor Ines is Belgisch witblauw een duurzaam ras, zeker omwille van de efficiënte omzetting van eiwit nuttig voor de mens. ‘Alleen is het ook een lastige, want daar worden we vaak het negatiefst op benaderd. Maar witblauw kan met weinig voer efficiënt vlees produceren. Alleen zien we dat nog te weinig in de promotie van ons vlees.’ Een jaar geleden startte het bedrijf met Durafeed, een ‘klimaatvoer’ uit het Euroclim-project van veevoerproducent Aveve. Het krachtvoer werkt enkel met Europese grondstoffen om zo een CO2-reductie te realiseren. Methaan wordt via het voer gereduceerd door het gebruik van geëxtrudeerd lijnzaad. Tot slot zorgt dit krachtvoer voor meer onverzadigd vetzuur omega 3 in het vlees. ‘Ik heb het eerst in een kleinere groep getest’, vertelt Ines. ‘Er is slechts een beperkte meerkost en de kwaliteit en de groei van de dieren bleven goed. Daarom ben ik het voor alle dieren gaan gebruiken, omdat duurzaamheid zo belangrijk is.’ Ook dit verhaal neemt ze mee in de communicatie aan haar klanten en het brede publiek. ‘Soms gebeurt het wel dat klanten van mijn afnemers me onder andere via social media contacteren en hun enthousiasme delen’, lacht ze. ‘Maar eigenlijk is duurzaamheid meer dan dat. Het is ook technisch goed werken. Zo moet de reproductie van je dieren ook top zijn om duurzaam te kunnen werken.’ En ook dat verhaal vertelt de jonge veehoudster in het Fines-verhaal. l

veeteeltvlees JUNI 2022

VV06-vleesconcepten 6.indd 23

03-06-22 14:57

BEELD VAN BOVEN HUIJBREGTS, RIEL

Veelzijdig en divers In de schaduw van de stad Tilburg ligt het Rielse vleesveebedrijf Van ’t Zandeind. Jos, zoon Joost en zijn vrouw Annelie Huijbregts hebben er sterk ingezet op diversificatie met verschillende rassen, een camping, een zorgboerderij, een boerderijwinkel en een horecalocatie.

Winkel van boer Jos De oude ligboxenstal huisvest in de wintermaanden de herefords en lakenvelders. Het dak werd recent vernieuwd en draagt zonnepanelen. Tussen deze en de strostal voor aan het bedrijf ligt verscholen de winkel van boer Jos, de boerderijwinkel van de familie.

Loods met horeca Achter de woning staat een opslagloods met vooraan een ruimte met horecavergunning. Hier ontvangen ze mensen voor excursies en (bedrijfs)feestjes. Vooraan is er ook een terras.

Woonboerderij uit 1564 Vooraan staat de oude woonboerderij, waar Jos woont. Het gebouw met rieten dak dateert uit 1564 en is altijd in het bezit van de familie Huijbregts geweest.

veeteeltvlees JUNI 2022

VV06-BeeldVanBoven.indd 24

07-06-22 14:35

Vakantie in pipowagen Tussen de weiden en de boerderij is van 1 april tot 1 november een camping geopend. Er zijn zestien kampeerplaatsen die verhuurd worden, waarvan twee pipowagens. Elke plaats heeft eigen sanitair ter beschikking.

Werken met drie rassen De familie werkt al jaren met drie verschillende rassen, waarvan ze ook vlees verkoopt. Vooraan lopen twee koppels witblauwen, links vaarzen, rechts een aantal koeien met kalf. Rechts achteraan de lakenvelders goed te herkennen. Links achteraan lopen de herefords.

Koeknuffelen met de blauwen In 2007 bouwde de familie een nieuwe stal met vier strohokken voor de witblauwen. Wie wil, kan er gaan koeknuffelen. Rechts aansluitend is de oude grupstal verbouwd tot een ruimte waar Annelie en zes collega’s dagelijks een-op-een werken met kinderen met een autismespectrumstoornis.

veeteeltvlees JUNI 2022

VV06-BeeldVanBoven.indd 25

07-06-22 14:35

KRACHTVOERBON

Kijkje op de afleverbon:

wat schaft de pot? R

aapzaadschroot, palmpitschilfers en lijnzaad. Voor Toine Heijmans, adviseur vleesvee bij Agrifirm, kennen deze ingrediënten in krachtvoer geen geheimen. Met elke klant denkt hij mee over de best passende brok. ‘Ik ben veel aan het puzzelen’, lacht Toine. ‘Ik kijk eerst welk ruwvoer beschikbaar is. Bij vleesveehouders is dat meestal mais. Ook houd ik rekening met de bijproducten die iemand wil voeren en het aantal krachtvoersoorten. Als een veehouder maar één krachtvoersilo heeft, ben je daarin beperkt. En natuurlijk moet je weten voor welk type dier de brok is. Voor zoogkoeien heb je een ander krachtvoer nodig dan voor dikbillen of rosékalveren’, geeft hij aan. Is de brok eenmaal uitgekozen en afgeleverd, dan ontvangt de veehouder een afleverbon. Toine maakt ons wegwijs in de termen die op de bon prijken en de betekenis ervan. Wat schaft de pot de komende weken?

Geleverde hoeveelheid

Zes ton krachtvoer heeft deze veehouder besteld. Op de afleverbon staat precies in welke silo het krachtvoer geleverd moet worden: silo 1. ‘Het is heel belangrijk dat het krachtvoer bij een veehouder in de goede silo geblazen wordt; anders krijg je fouten in het rantsoen’, geeft Toine aan. Ook wordt aangegeven hoeveel krachtvoer precies is geleverd en vanuit welk vak in de bulkwagen. De afleverbon vermeldt daarnaast alle gegevens van de klant en om welke soort krachtvoer het gaat. ‘We hebben dertig standaardvoeders beschikbaar. Maar we kunnen zo nodig ook nog een krachtvoeder op maat laten maken.’ De houdbaarheid van de brok wordt eveneens genoemd. ‘De meeste grondstoffen zijn lang houdbaar, maar met name vitaminen gaan na verloop van tijd achteruit in kwaliteit. Vandaar dat we een houdbaarheidsdatum vermelden.’

Analytische bestanddelen

Op een afleverbon kijkt Heijmans kritisch naar de analytische bestanddelen. Vooral het ruweiwitgehalte is belangrijk bij vleesvee. ‘Deze brok bevat 320 gram ruw eiwit. Dat is ontzettend veel’, stelt de vleesvee-adviseur. ‘Van zo’n brok ga je niet 4 kilo voeren, maar 1,5 tot 2 kilo. Dat is mooi voor dikbillen, die relatief veel bijproducten krijgen. Bij rosékalveren is het juist andersom. Zij krijgen weinig ruwvoer en veel krachtvoer. Dan is 320 gram ruw eiwit veel te veel.’ Heijmans let ook op het calciumgehalte. ‘Ook dat is met 17,5 gram hoog in deze brok. Dat hoge aandeel is nodig omdat je weinig krachtvoer voert. Bovendien krijgt vleesvee vaak calciumarme bijproducten zoals aardappels, mais en bierbostel. Vleesvee heeft calcium nodig voor de botopbouw en de stofwisseling.’

Met een schuin oog houdt Toine ook de verhouding calciumfosfor in de gaten. ‘Die moet in het totale rantsoen minimaal 1,5 zijn, zeker bij stieren. Anders ontstaan nierstenen.’

Samenstelling

Het hoge eiwitniveau in de brok is ook zichtbaar bij de samenstelling. ‘Voor zo’n hoog eiwitniveau kun je eigenlijk niet zonder soja- en raapzaadschroot. Dat zijn ook de grondstoffen die in deze brok het meest voorkomen. Dat zie je aan de volgorde: op de bon staat de grondstof met het hoogste aandeel voorop’, legt Toine uit. Al kan de samenstelling veehouders in dit geval ook op het verkeerde been zetten. ‘Deze brok bevat meer soja- dan raapzaadschroot. Dat komt doordat er ook nog bestendige sojaschroot aan is toegevoegd.’ Ook lupinen zijn een bron van eiwit, net als mais-DDGS, dat ook energie levert. De ‘broertjes’ vinasse en melasse zorgen ervoor dat de grondstoffen aan elkaar plakken, legt Toine uit. ‘Vinasse bevat ook nog onbestendig eiwit, terwijl melasse goed is voor de smakelijkheid. Palmolie voegen we toe om het stof van de grondstoffen te binden.’ Krijt levert het benodigde aandeel calcium. Deze brok bevat ook lijnzaad, geeft Toine aan. ‘Lijnzaad is een bron van onverzadigd vet, ofwel goede vetten. Lijnzaad zorgt voor een mooie kleur op de stieren en beschermt de darmen.’

Toevoegingsmiddelen

Verstopt tussen de toevoegingsmiddelen staat nog een bron van eiwit: ureum. ‘Als een brok snel fermenteerbare koolhydraten bevat, bijvoorbeeld uit tarwe, heb je vaak ook snel fermenteerbaar ruw eiwit nodig. In dat geval voegen we maximaal 0,6 procent ureum toe. Te veel ureum willen we niet; dan wordt de kwaliteit van het eiwit anders.’ Bij het bekijken van de bulkbon gaat Toine zeker ook even met zijn vinger langs de vitaminen. ‘In krachtvoeders voor vleesvee is het vitaminegehalte veel hoger, zeker bij dikbillen. Dat komt doordat de dosering krachtvoer lager is. Deze brok bevat 249 mg vitamine E. Krachtvoeder voor melkvee heeft vaak maar 20 tot 30 mg vitamine E, bij rosékalveren is dat rond de 50. Vitamine E heeft een belangrijke rol als antioxidant en gaat ontstekingen tegen.’ Ook selenium wordt toegevoegd, zowel in anorganische als in organische vorm. ‘Die organisch gebonden selenium voegen we in deze brok toe zodat we zeker weten dat de dieren het opnemen. De kans bestaat dat de dieren selenium anders niet goed opnemen, zeker als het ruwvoer veel mangaan en ijzer bevat.’ De voeradviseur benadrukt wel dat er veel meer selenium in de brok zit dan de 0,55 mg die bij de toevoegingsmiddelen genoemd wordt. ‘Ook grondstoffen bevatten van nature selenium. In de rantsoenberekening nemen we dat ook mee.’

veeteeltvlees JUNI 2022

VV06-BoerinFormulier.indd 26

07-06-2022 14:30

Zo, de krachtvoersilo zit weer vol. Voorlopig is er genoeg brok. Maar wat zit er eigenlijk precies in die silo? Dat staat op de afleverbon, die de chauffeur van de bulkwagen na elke levering van krachtvoer achterlaat voor hij het erf weer afrijdt. Toine Heijmans, adviseur vleesvee bij Agrifirm, legt uit wat erop staat. TEKST INGE VAN DRIE

VV06-BoerinFormulier.indd 27

07-06-2022 14:31

VOERWIJZER

Aan de hand van praktijkcases schrijven verschillende voeradviseurs van Aveve (België) en Agrifirm (Nederland) over rantsoenberekeningen in de vleesveehouderij. Deze editie beschrijft Anne Vandelannoote van Aveve de opstart van een afmestfase. In dit eerste deel behandelt ze stieren, in een volgende editie komen koeien aan bod.

Afmest opstarten na aankoop van jonge stiertjes J

onge stieren voor de afmest worden meestal op een leeftijd van 4 tot 12 maanden aangekocht. De voorgeschiedenis van deze dieren is niet altijd gekend. Toch wil je de dieren zo goed mogelijk laten starten om er de beste groei uit te halen. Een goede overgangsperiode en opstart is daarom cruciaal voor een goed en efficiënt verloop van de afmest. Heel wat dierhandelingen dienen te gebeuren wanneer de jonge stieren aankomen op het bedrijf: wegen, vaccineren, scheren, behandelen tegen schurft, ontwormen en eventueel onthoornen. Dit aankomstprotocol is belangrijk, maar brengt ook stress met

zich mee voor de dieren. Bijkomend worden stieren afkomstig van verschillende bedrijven samengezet. Het is logisch dat deze gebeurtenissen tijdens de start impact hebben op de voeropname. Breng daarom de dieren vrij snel in een ruime en goed ingestrooide box, zodat ze sneller kunnen rusten en vlot ontdekken waar voer en water beschikbaar zijn.

Ontwikkeling van de penspapillen Voldoende en vlot bereikbare drinkplaatsen zijn belangrijk voor een vlotte opstart, liefst met een open waterbak, waarbij ze grotere hoeveelheden water

veeteeltvlees JUNI 2022

VV06-voerwijzer.indd 28

07-06-22 09:22

DE CIJFERS

voedermiddel

kg vers

kg droge stof

grashooi maiskuil Nr 122 Optima Beef Korrel totaal

2,5 6 2 10,5

2,1 2,2 1,7 6

inhoud van het rantsoen drogestofgehalte (%) vevi/kg droge stof re (g/kg droge stof) dve (g/kg droge stof) oeb (g/kg droge stof) rc (g/kg droge stof) zetmeel (g/kg droge stof) suiker (g/kg droge stof)

57 967 169 86 12 192 152 46

Tabel 1 – Samenstelling en inhoud van een opstartrantsoen voor jonge stieren

Het kenmerk penspapillen De pensmicroben produceren bij de vertering vluchtige vetzuren. Deze vluchtige vetzuren zorgen voor de energie- en eiwitvoorziening van het dier en worden via de penspapillen op de penswand geabsorbeerd. Hoe meer de penspapillen ontwikkeld zijn, hoe meer opnamecapaciteit en hoe efficiënter de groei. Pensverzuring of een te lage pens-pH is schadelijk voor de penspapillen en hiermee ook voor de gezondheid van het dier. De ontwikkeling van de penspapillen wordt gestimuleerd door voeding met structuur en veilig verteerbare koolhydraten, voldoende wateropname en een goede verhouding ruwvoer-krachtvoer.

kunnen drinken. Dit stimuleert de voeropname. Welke vaste voeding de stierkalveren op het opfokbedrijf gehad hebben, is vaak niet bekend. Sommige stieren zijn nog maar net gespeend, andere hebben nog nooit maiskuil gegeten. Daarbij is het belangrijk om via de penspapillen een goede opname van nutriënten te bekomen. Die penspapillen moeten dus veilig kunnen ontwikkelen. Dit kan door smakelijk hooi te verstrekken, de dieren beperkt mais te laten opnemen en een paar kilogram krachtvoer bij te voeren. Wanneer dit goed gaat, kan je het groeirantsoen opbouwen. Dit zorgt voor geleidelijke en betere

overgangen in het rantsoen en minder afstraffing van de prestaties in het begin. Het is beter de dieren bij de start te sorteren op gelijke grootte en gewicht dan op gelijke leeftijd. Zo voorkom je een verstoorde rangorde in de groep, waardoor dieren een achterstand oplopen in de voeropname. Een goede voeropname is nodig voor het behalen van een goede groei. De overgangsperiode duurt het best drie à vier weken. Schakel je de dieren direct in op een geconcentreerd rantsoen, dan is er risico op pensacidose. Bouw je het rantsoen te langzaam op, dan mis je ook groei. Een goed evenwicht is dus belangrijk.

veeteeltvlees JUNI 2022

VV06-voerwijzer.indd 29

07-06-22 09:22

MANAGEMENTNIEUWS

6776 aanvragen voor pre-ecoregelingen in Vlaanderen MAATSCHAPPIJ – Voor komend teeltjaar zijn 6776 aanvragen van landbouwers ingediend die willen intekenen op een of meerdere pre-ecoregelingen. Dat blijkt uit de verzamelaanvragen die werden ingediend bij het

departement Landbouw en Visserij. Tot eind april konden landbouwers in Vlaanderen verzamelaanvragen indienen. Hierin maken zij onder meer hun teeltplan kenbaar, maar kunnen ze ook intekenen op steunmaatrege-

len. In totaal werden er 30.016 aanvragen tijdig ingediend, tegenover 30.296 vorig jaar. Nieuw in deze verzamelaanvraag waren de pre-ecoregelingen, maatregelen die een gunstig effect kunnen hebben op milieu, klimaat of biodiversiteit en waar de landbouwer zich vrijwillig kan voor engageren. Globaal werden 6776 pre-ecoregelingen aangevraagd. De meest populaire pre-ecoregeling is precisielandbouw (2569), gevolgd door ecologisch beheerd grasland (2430) en verhogen van het effectieve gehalte aan organische koolstof van bouwland via het teeltplan (1070). Er werd dit jaar voor ongeveer 450 hectare eiwitteelten aangemeld als pre-ecoregeling, waarvan 45 hectare quinoa en 38 hectare soja. Verder blijkt uit de analyse van het departement Landbouw en Visserij dat 2761 landbouwers dit jaar een subsidie voor brede weersverzekering aanvragen, tegenover 3377 vorig jaar. Het aantal jonge landbouwers dat dit jaar heeft aangegeven in aanmerking te willen komen voor de premie jonge landbouwer, bedraagt 896. Vorig jaar was dat 879. Wat het areaal granen betreft, werd er dit jaar 83.137 hectare ingezaaid. Dit is een daling van 0,4 procent ten opzichte van vorig jaar. Precisielandbouw is de meest populaire pre-ecoregeling

Toepassing van Renure in Vlaanderen niet meteen POLITIEK – Een versoepeling van de normen voor het gebruik van dierlijke mest of Renureproducten – mineralenconcentraten en uit dierlijke mest gewonnen stikstof als kunstmestvervanger – is er nog niet meteen. Dat zei Vlaams milieuminister Demir in het Vlaams parlement. Ze gaf in de commissie aan dat het mestactieplan nog niet in overeenstemming is met de Europese nitraatrichtlijn.

Momenteel is het gebruik van dierlijke mest beperkt. Door de hoge kunstmestprijzen is er bij veel landbouwers wel een roep naar alternatieven, onder meer producten die gewonnen zijn uit dierlijk mest, de zogenaamde Renure-producten. Demir gaf echter eerder dit jaar in de commissie leefmilieu van het Vlaams parlement aan dat eerst het derogatiedossier afgerond moet zijn. Ze kwam hier

in de commissie nogmaals op terug. Ze stelde ook dat het derogatiedossier nog niet is ingediend, waarbij ze aangaf dat de Europese Commissie een derogatie pas behandelt als het mestactieprogramma conform de Nitraatrichtlijn is. Demir wil dus eerst MAP6+ verder uitrollen en eind van dit jaar een nieuw mestactieplan klaar hebben. Pas dan gaat ze het gesprek aan over Renure en derogatie.

Overnemers voor slachthuis Bastenaken POLITIEK – Het Waalse slachthuis van Bastenaken heeft uiteindelijk een overnemer gevonden. De overnemers, Gotta en Peters, willen op de locatie, die voorheen in handen van Veviba was, een agro-voedingssector ontwikkelen. Na maanden onderhandelen tussen de groep overnemers en de betrokken instanties van huidig beheerder, de Idelux-groep, is begin

deze week een overnameakkoord gesloten. De nieuwe investeerders zijn afkomstig uit het Luikse: Marcel Peters, van de PEMA-groep met onder meer het slachthuis van Saint-Vith, en Bernard Gotta, die aan het hoofd staat van Bernard Gotta SA en Viande de Liège SA. De twee kopers willen vanuit het slachthuis van Bastogne een ‘agro-food centre of excellence’ in Wallonië ontwikkelen. Daarbij willen

ze zich niet alleen beperken tot de slachtactiviteit. De activiteiten van het slachthuis van Bastenaken lagen reeds meer dan twee en een half jaar stil naar aanleiding van het faillissement van Qualibeef (ex-Veviba) en AMB (Abattoir et Marché de Bastogne) in augustus 2019.

veeteeltvlees JUNI 2022

VV06-managementnws.indd 30

07-06-22 09:13

Import van runderen stijgt in België met 9 procent ECONOMIE – In 2021 heeft België 12.333 runderen geïmporteerd. Dat is een toename van bijna 9 procent, zo blijkt uit het jaarverslag van de Dierengezondheidszorg Vlaanderen (DGZ). Bijna de helft van de geïmporteerde runderen (47%) is afkomstig uit Duitsland. In 2020 was dat nog 63 procent. Uit Nederland komt 9 procent. Dat is een afname van 2 procent ten

opzichte van 2020. De verwachting is dat de import vanuit Nederland door strengere regelgeving rondom ibr verder zal dalen. Een toename van import is er vanuit Frankrijk. In 2020 kwam nog 11 procent van de geïmporteerde dieren uit Frankijk. Vorig jaar lag dat op 24 procent. In de importcijfers zijn niet de kalveren meegenomen die naar de Vlaamse kalvermesterijen gaan.

In eigen land verwisselden 176.088 runderen van eigenaar. Dat is bijna 4 procent minder dan vorig jaar. Ook deze aantallen zijn volgens DGZ exclusief de kalveren die naar de kalvermesterijen zijn gegaan. DGZ meldt in het jaarverslag dat er in 2021 nog 13.695 bedrijven waren met melkvee, vleesvee of beide rundveerassen. Samen hadden zij 1,09 miljoen runderen.

Tweede Kamer wil strenger toezicht op slachthuizen MAATSCHAPPIJ – De Nederlandse Tweede Kamer heeft de minister van LNV opgeroepen om strenger toezicht te houden op het dierwelzijn in slachthuizen. Zo wil de Tweede Kamer dat er permanent cameratoezicht wordt ingesteld, maar dat er daarnaast fysieke controles blijven. Camerabeelden zouden bovendien realtime op afstand moeten kunnen worden uitgelezen en

beelden geanalyseerd met behulp van kunstmatige intelligentie. Daarnaast zou de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) zelf moeten kunnen bepalen waar in slachthuizen camera’s worden opgehangen om dode hoeken te voorkomen. Om intimidatie van NVWA-medewerkers te voorkomen zouden toezichthoudende teams moeten rouleren. Dit zou ook het risico be-

perken dat er te hechte banden ontstaan tussen NVWA-medewerkers en de medewerkers en directies van slachthuizen. Slachthuizen die herhaaldelijk in de fout gaan, mogen wat de Tweede Kamer betreft strenger worden aangepakt. Daarbij wordt gedacht aan hoge boetes en gevangenisstraffen, maar ook een levenslang beroepsverbod.

Transportleeftijd van kalveren ter discussie in de EU POLITIEK – Vanaf 2023 mogen Duitse veehouders kalveren pas na 28 dagen transporteren. De discussie rondom de minimumleeftijd van kalvertransport is ook bij de Europese Commissie een onderwerp van gesprek. ‘De Europese Unie is voornemens de regelgeving aan te passen, maar dat is een jarenlang traject’, vertelt Jeannette van de Ven, portefeuillehouder gezonde dieren van LTO. ‘Daarom is het voor de kalverhouderij goed om volgend jaar met de oudere Duitse kalveren ervaringen op te doen.’ Voor de Nederlandse kalverhouderij heeft de aanvoer van oudere kalveren vanuit Duitsland immers gevolgen, stelt Wim Thus, voorzitter van de vakgroep vleeskalverhouderij van LTO. ‘Circa de helft van de kalveren in de vleeskalverhouderij in Nederland komt uit omringende landen en van alle geïmporteerde kalveren komt ruim 70 procent uit Duitsland’, zo legt Thus uit. ‘Nu mengen we de kalveren uit verschillende landen vaak, maar misschien is het wel handig om de kalveren uit Duitsland bij elkaar te houden. Je hebt toch het liefst uniforme groepen met kalveren.’ Volgens Van de Ven is de discussie over transportleeftijd van kalveren niet nieuw. ‘De primaire regel is dat hoe langer een dier op één bedrijf kan zijn, hoe minder stress het ervaart. En ook transport heeft impact op het dier. Maar veel bewijs voor een bepaalde

leeftijd is er niet. Daardoor blijft de vraag nog altijd bestaan wat de beste leeftijd is om een kalf naar de kalverhouder te transporteren

Het voelt arbitrair om de minimumleeftijd met twee weken te verhogen zonder dat duidelijk is of dat beter is voor het kalf of niet.’

Vanaf 2023 mogen Duitse veehouders kalveren pas na 28 dagen transporteren

veeteeltvlees JUNI 2022

VV06-managementnws.indd 31

07-06-22 09:13

MARKTINFO VOER

Invloed van het weer is steeds groter

in eurocenten, excl. btw (bron: Wageningen Livestock Research)

juni 2022 fokvee mestvee

natte bijproducten

mengvoer

Voederwaardeprijzen geven de verhouding weer van de voederwaarde van mengvoer, grondstoffen en bijproducten in relatie tot de marktprijs. Bij een voederwaardeprijs onder de 100 procent is het voedermiddel prijstechnisch interessant.

4 4 0 0 0 4 0 0 0 0 0 0 0 0 0 5 5 5 5 0 0 0 0

vo (e/ erwa ton ard ) ve epr vi ijs ma voe rktp de rijs t rw .o. aar v. de pri js (

) s (% rlie gsv e wa

rin

s 975 908 666 438 529 1.290 1.307 1.291 1.414 1.172 1.235 1.177 1.249 1.008 1.146 1.206 1.248 949 1.122 1.108 1.178 1.149 1.149

m/m

g/k gd 52 67 75 2 21 79 113 115 117 103 161 102 251 158 202 119 84 138 96 118 161 132 97

i g/ kg d

74 173 185 49 70 97 128 120 94 97 344 158 482 400 324 132 84 249 197 195 264 241 172

vev

940 888 694 509 583 1.182 1.180 1.122 1.265 1.038 1.129 968 1.153 942 1.071 1.099 1.129 943 1.035 1.036 1.093 1.068 1.062

dve

s g/k gd re

grondstoffen eiwit

ds g/k g grondstoffen energie

vem

s structuur

maiskuil 34 graskuil 45 luzerne 89 gerstestro 89 graszaadstro 89 ccm 58 tarwe 87 gerst 87 maismeel 87 droge bietenpulp 87 lijnzaadschilfers 87 palmpitschilfers 87 sojaschroot 44/7 87 raapzaadschroot 87 DDG tarwe 87 aardappelstoomschillen 11,5 aardappelsnippers 22 bierbostel 27 maisgluten 42 fokvee standaard (15% re) 87 fokvee eiwitrijk (20% re) 87 afmest groeibrok 87 afmest finish 87

32,10 77,30 29,90 76,50

Zoek, vervang en bespaar

(bron: Liba)

ruwvoer

y/y

m/m = vergelijking t.o.v. vorige maand y/y = vergelijking t.o.v. dezelfde maand vorig jaar

VOEDERWAARDEPRIJZEN

juni 2022

kvem kg dve kvevi kg dve

m/m

– De huidige voederwaardeprijzen zijn berekend door Wageningen Universiteit (WUR) op 31 mei 2022. De waarde van 1000 vem (kvem-prijs) blijft stijgen en staat nu op 32,10 eurocent, de waarde van eiwit daalt naar 77,3 eurocent per kg dve. – In de onderstaande tabel met de voederwaardeprijzen staan verschillende producten opgesomd met bijhorende voederwaarde. De voederwaarde van het product wordt berekend aan de hand van de cijfers die WUR publiceert. Er wordt daarbij een vergelijking gemaakt tussen de marktwaarde en de voederwaarde. Bij een voederwaardeprijs onder de 100 procent is het voedermiddel prijstechnisch interessant. Evalueer ook eerst welke producten in het rantsoen passen en kies binnen deze producten de goedkoopste optie. – De sojamarkt is verder gedaald. Dit heeft te maken met de export die vanuit de regio rond de Zwarte Zee op gang komt. In Noord-Amerika blijven de inzaaiproblemen aanhouden door het natte weer. Gelukkig wordt daar nu droog weer verwacht. – De prijzen voor de raapschroot dalen al enkele weken. Dit komt door de hoge prijzen, waardoor er vraaguitval is. Er komt een kantelpunt waarop raapschroot beter rekent dan sojaschroot. – Alternatieven van soja zijn hard in prijs meegestegen. – De granen bevinden zich op een behoorlijk volatiele markt. Afgelopen weken is de graanmarkt echter wat rustiger geworden en zijn de prijzen zelfs wat gedaald. De prijzen van de energie worden steeds meer beïnvloed door het weer. De weersomstandigheden lijken echter wel gunstig, in Europa valt hier en daar regen. In Noord-Amerika is nu de gewenste droogte aanwezig en ook in Australië en India zijn de weersomstandigheden goed. Rusland heeft nog steeds een grote invloed op de prijzen. Rusland lijkt af te stevenen op een recordoogst van de tarwe. De vraag is echter of deze bij ons terecht gaat komen. – De markt van de vulmiddelen is stabiel, desondanks stijgen de prijzen van deze producten ook. Dit komt met name door de vervoerskosten. – Natte aardappelproducten kunnen momenteel een alternatief zijn voor de dure zetmeelbronnen in het rantsoen.

ENERGIE- EN EIWITPRIJZEN VOER

0,0 0,0 240,0 110,0 150,0 265,2 407,0 393,0 408,0 401,0 440,0 329,0 510,0 394,0 390,0 31,0 61,5 90,5 144,9 396,0 433,2 403,2 383,6

108,1 139,4 228,3 117,9 155,1 248,4 415,2 412,4 445,7 373,4 428,4 374,1 492,0 367,4 432,6 49,3 91,4 99,9 163,2 367,0 413,6 387,0 363,3

y/y

105 93 97 107 98 95 92 107 103 88 104 107 90 63 67 91 89 108 105 104 106

veeteeltvlees JUNI 2022

VV06-markt VOER.indd 32

03-06-22 16:09

MARKTINFO VEE w

KALVEREN NUCHTERE KALVEREN

BROUTARDS LIMOUSIN

1000 1000

2021 € 675

600 600 500 500 400 400

€ 270

300 300

2021

€ 180

200 200 100 100

2021 11

10 10

15 15

20 20

25 25 30 30 week week

35 35

40 40

45 45

50 50

BROUTARDS BLONDE D’AQUITAINE euro gewicht (excl. (excl. btw) btw) euro (gem.)/kg (gem.)/kg levend levend gewicht

2021 2021 2021

RR-€2,80 -€2,80

2,5 2,5 2,0 2,0

10 10

15 15

20 20

25 25 30 30 week week

35 35

40 40

45 45

50 50

Bron: Veemarkten veemarkten België

bron: Bron: Veemarkt veemarkt Agen (Fr.) (Fr.)

2021

RR-€2,88 -€2,88

STIEREN BELGISCH WITBLAUW € 375,00

dikbilstier dikbilstier gelijkgestelde gelijkgestelde goedgevormde goedgevormde 60% 60% 55% 55% verwerking verwerking

€ 335,00

350 350 300 300

2021

2021 € 192,50 192,50 €

2021

150 150 100 100 1 1

5 5

10 10

15 15

20 20

25 30 25 30 week week

2,0 2,0

10 10

25 30 30 week

35 35

40 40

45 45

50 50

40 40

45 45

50 50

dikbil dikbil gelijkgestelde gelijkgestelde goedgevormde goedgevormde 55% 55% 50% 50% verwerking verwerking

€ €350,00 350,00

250 250

€ €285,00 285,00 € €227,50 227,50

200 200

€ €187,50 187,50

50 50 11

2021

2021 2021

€124,00 124,00 €

100 100

2021

€167,50 167,50 €

150 150

2021 55

10 10

land

2021

€ 217,50 217,50 €

200 200

2,5 2,5

2021

€ 252,50 252,50 €

250 250

2021 U-stieren250-300 250-300kg kg U-stieren R-stieren250-300 250-300kg kg R-stieren U-stieren300-350 300-350kg kg U-stieren R-stieren300-350 300-350kg kg R-stieren

15 15

20 20

25 30 week week

45 45

50 50

KARKASPRIJZEN WERELDWIJD

Bron: European Market Observatories

eoro/100 eoro/100kg, kg,levend levendgewicht gewicht (excl. (excl. btw) btw)

Bron: Veemarkten veemarkten België

400 400

2021 2021 2021

3,0 3,0

300 300

U-€3,78 U-€3,78

3,0 3,0

R-geen notering notering R-geen

350 350

U-€3,95 U-€3,95

3,5 3,5

U-€ 3,64 3,64 U-€ R-€ 3,41 3,41 R-€

3,5 3,5

400 400

U-stieren250-300 250-300kg kg U-stieren R-stieren250-300 250-300kg kg R-stieren U-stieren300-350 300-350kg kg U-stieren R-stieren300-350 300-350kg kg R-stieren

4,0 4,0

U-€ 3,67 3,67 U-€

KOEIEN BELGISCH WITBLAUW

5,0 5,0 4,5 4,5

euro (gem.)/kg levend levend gewicht gewicht(excl. (excl.btw) btw) euro (gem.)/kg

700 700

2021

eoro/100 gewicht (excl. (excl. btw) btw) eoro/100 kg, kg, levend levend gewicht

€ 825

800 800

4,0 4,0

bron: Bron: Veemarkt veemarkt Les Hérolles Hérolles (Fr.) (Fr.)

euro (excl. btw) btw) euro (max.) (max.) per per stuk stuk (excl.

bron: Bron: Veemarkt BVK vzw Ciney (B.)

900 900

dikbilstier dikbilstier dikbilvaars dikbilvaars dubbeldoel dubbeldoel melkvee melkvee

Groot-Brittannië Uruguay Europa Australië Verenigde Staten Nieuw-Zeeland Argentinië Brazilië

Waarde* mei 2022 – 481,02 497,92 – 484,77 347,18 488,24 363,48

trend (m/m**) –

–

*euro/100 kg geslacht gewicht stieren **m/m = vergelijking t.o.v. vorige maand

veeteeltvlees JUNI 2022

VV06-marktinfo VEE.indd 33

03-06-22 16:07

Ja H

AGENDA KEURINGEN EN PRIJSKAMPEN 25 juni 2 juli 16 juli 22-24 juli 27 juli 30 juli 6 augustus 11 augustus

Belgisch-witblauwkeuring, Merksplas Belgisch-witblauwkeuring, Sluis Belgisch-witblauwkeuring, Wulpen Nationale keuring blonde d’Aquitaine, Mayenne (Frankrijk) Belgisch-witblauwkeuring Oosterkempen, Retie Nationale Belgisch-witblauwkeuring, Libramont Grote Prijs Keukens Redant (Belgisch witblauw), Erpe-Mere Fokveedag, Enter

De koeien van de familie Bĳl uit Waarschoot laten zich het winterrantsoen goed smaken BEURZEN, STUDIEVERGADERINGEN, DEMODAGEN Foto: Kristina Waterschoot 25 juni 1 juli 7-17 juli 29 juli-1 aug.

Jubileumfeest Blonde d’Aquitaine Stamboek Nederland Vleesveecongres, Glabbeek Wereldcongres charolais, Engeland Landbouwbeurs, Libramont

COLOFON Raadpleeg de website veeteeltvlees.nl of veeteeltvlees.be voor een actuele stand van zaken. Veeteelt is een uitgave van CRV BV en verschĳnt tweemaal per maand, uitgezonderd januari, juni, juli en december.

redactie

VOORUITBLIK Juli

hoofdredacteur Jaap van der Knaap adjunct-hoofdredacteur Inge van Drie redactie Jorieke van Cappellen, Annelies Debergh, Guy Nantier, Florus Pellikaan, Ivonne Stienezen en Tĳmen van Zessen fotografie Harrie van Leeuwen, Kristina Waterschoot bureauredactie Mirjam Braam (chef), Lieke van den Broek, Ingrid Sevenster, Rogier van der Weiden vormgeving André Fris, René Horsman, Esther Onida aan dit nummer werkten verder mee Jelle Feenstra, Wichert Koopman en Reimer Strikwerda hoofd uitgeverĳ Rochus Kingmans

JULI RASSPECIAL redactie-adres

Nederland: postbus 454, 6800 AL Arnhem,

telefoon 026 38 98 800 Het Blonde d’Aquitaine StamboekVan Nederland Vlaanderen: Thorenburghlaan 14, 9860 Oosterzele, tel.Reden 09 363 92 blaast dit jaar veertig kaarsjes uit. ge-11, fax 09 363 92 06 e-mail veeteelt@crv4all.com noeg voor VeeteeltVlees om onze rasspecial abonnementsprĳ s/jaar te wijden aan de ontwikkelingen in dit ras en Nederland en België € 70,30 stamboek gedurendeoverige de voorbije landenveertig € 132,90jaar. combinatie met abonnement op vakblad We blikken terug met In een aantal betrokkenen, VeeteeltVlees € 10 korting. we informeren naar dePrĳ kijk zenvan excl.buitenlandse 6% btw. Abonnementen zĳn gebaseerd op kalenderjaar fokkers op de Nederlandse blondes, maar ween worden jaarlĳks in februari gefactureerd. Opzegging is mogelĳk kijken ook vooruit. per kwartaal. Bel voor opgave van een In het julinummer brengt VeeteeltVlees ookjabonnement: de Nederland: CRV-klantendienst (088 00 24 440) eerste keuringsverslagen van het zomerse (078 15 44 44) België: VRV-klantendienst e-mail seizoen. En verder is er de klantenservice.nl@crv4all.com traditionele bedrijfsreportage en daarbij ook een buitenlands advertentie-afdeling Fokkert,op Willem Gemmink, bedrijf. VeeteeltVlees Jannet ging immers bezoek Froukje Visser bij een gekend Deenspostbus herefordbedrijf. 454, 6800 AL Arnhem telefoon 026 38 98 820 fax 026 38 98 824 e-mail advertenties@crv4all.com

illustraties/foto’s

De foto’s zĳn van de eigen fotodienst van Veeteelt. Uitzonderingen (voor zover niet op de foto aangegeven) zĳn de foto’s van Nico Bons (7), BASF (32), PPO (33), Altic (33), GD (58) Mark Pasveer (58), MS Schippers (68) en Agrifirm (68).

COLOFON VeeteeltVlees is een uitgave van CRV BV in opdracht van Coöperatie CRV ua. De leden van de Coöperatie CRV ontvangen VeeteeltVlees gratis, als onderdeel van het lidmaatschap. VeeteeltVlees verschijnt maandelijks. redactie hoofdredacteuren Guy Nantier, Wim Veulemans redactie Inge van Drie, Jaap van der Knaap, Wichert Koopman en Grietje de Vries fotografie Harrie van Leeuwen foto- en beeldbewerking Rogier van der Weiden vormgeving René Horsman, Esther Onida eindredactie Lieke van den Broek hoofd CRV-magazines Jaap van der Knaap aan dit nummer werkte mee Alice Booij redactie-adres Nederland: postbus 454, 6800 AL Arnhem telefoon 026 38 98 800 Vlaanderen: Buchtenstraat 7, 9051 Sint-Denijs-Westrem telefoon 078 15 44 44 fax 09 363 92 06 e-mail veeteelt@crv4all.com

abonnementsprijs/jaar Nederland en België € 79,00, overige landen € 138,00. In combinatie met abonnement op vakblad Veeteelt bedraagt een abonnement € 141,00 per jaar, overige landen € 260,00 per jaar. Prijzen excl. 9% btw. Abonnementen zijn gebaseerd op kalenderjaar en worden jaarlijks in februari gefactureerd. Opzegging is mogelijk per kwartaal. Bel voor opgave van een abonnement: België: CRV Klantenservice (078 15 44 44) e-mail klantenservice.be@crv4all.com Nederland: CRV Klantenservice (088 00 24 440) e-mail klantenservice.nl@crv4all.com advertentie-afdeling Karen Dammer en Froukje Visser postbus 454, 6800 AL Arnhem telefoon (+31)(0)26 38 98 698 e-mail advertenties@crv4all.com

van artikelen is alleen toegestaan na Overname van artikelen isOvername alleen toegestaan na toestemtoestemming van de redactie. Hoewel aan de ming van de redactie. Hoewel aan de samenstelling van de van de inhoud de meeste zorg is inhoud de meeste zorg is samenstelling besteed, kan door de redactie besteed, kan de redactie geen aansprakelĳkheid geen aansprakelijkheid worden aanvaard voor mogelijke aanvaarden voor mogelĳke onjuistheden of onjuistheden of onvolledigheden. onvolledigheden. Alle auteursrechten en overige intellectuele eigendomsAlle auteursrechten en overige intellectuele rechten ten aanzien van (de inhoud van) dezeten uitgave eigendomsrechten aanzien van (de inhoud worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze rechten van) deze uitgave wordenberusten uitdrukkelĳk bij CRV BV c.q. de betreffende auteur. Artikelen uit voorbehouden. Deze rechten berusten bĳ CRV VeeteeltVlees mogen uitsluitend verveelvoudigd en/of BV c.q. de betreffende auteur. Artikelen uit openbaar gemaakt worden na schriftelijke toestemming Veeteelt mogen uitsluitend verveelvoudigd en/ van CRV. of openbaar gemaakt worden na schriftelĳke toestemming van CRV.

Druk: Moderna Printing, Paal-Beringen ISSN 01.68-7565 Druk: Senefelder Misset Doetinchem ISSN 01.68-7565

illustraties/foto’s De foto’s zijn van de eigen fotodienst van VeeteeltVlees. Uitzonderingen zijn de foto’s van Wayne Hutchinson (6), Blonde Génétique (6), Jan Bouwers (7), BBG (7), DSV (16) Philippe Swiggers (22-23, 28-29) en Nationale Proeftuin voor Precisie Landbouw (30).

veeteeltvlees JUNI 2022

VV06-agenda.indd 34

VX01-editorial.indd 7

07-06-22 09:14

vo tu of lĳk cir To fee du lĳk Vl Aa ge nu m de 20 ga dr va tra ui

O P

Ar in sta Jas

CRVNIEUWS

Samen werken aan een vruchtbare veestapel CRV heeft alles in huis om veehouders te ondersteunen bij het verbeteren van de vruchtbaarheid van hun veestapel. Een groot aantal medewerkers is er dagelijks mee in de weer. Zo ook Bas van Donselaar (51), die sinds 2015 bij CRV werkt als vruchtbaarheidsexpert. Hij insemineert, scant en implanteert embryo’s. Maar hij verzorgt ook vruchtbaarheidsbegeleiding. ‘Het belangrijkste wat ik doe, is veehouders helpen om structuur aan te brengen in het vruchtbaarheidsmanagement. Vruchtbaarheidsbegeleiding is meer dan scannen op dracht’, vertelt hij. Bij de meeste veehouders komt Bas om de drie of vier weken.

‘Ik vraag hen om niet alleen de koeien vanaf 30 dagen na inseminatie klaar te zetten, maar ook de koeien die vanaf 40 dagen na afkalven nog niet tochtig zijn gezien. Als veehouders dit consequent doen, komen probleemkoeien snel in beeld en kan er zo nodig snel actie worden ondernomen.’ Groot voordeel is dat via CRV Dier en CRV Bedrijf, de opvolgers van VeeManager, de vruchtbaarheid van de veestapel via verschillende kengetallen inzichtelijk is voor vleesveehouder en specialist. Op die manier kan samen de juiste actie ondernomen worden. Volgens de CRV-vruchtbaarheidsexpert

mag je als veehouder bij goede cijfers op papier niet meteen achterover gaan leunen. ‘Als een deel van de koeien een te korte tussenkalftijd realiseert terwijl andere koeien te ver uitlopen, kan de tussenkalftijd gemiddeld prima zijn. Maar als de verschillen in tussenkalftijd tussen individuele koeien groot zijn, laat je nog steeds geld liggen.’ Meer weten over het vruchtbaarheidsadvies van uw CRV-vruchtbaarheidsexpert? https://crv4all.be/service/vruchtbaarheidsbegeleiding of https://crv4all.nl/service/vruchtbaarheidsbegeleiding

Een goed kalf begint met de juiste stierkeuze

Materiaal en CRV-overalls in de webshop

Elk jaar een gezond, vlot groeiend kalf. Dat is het doel van menig vleesveebedrijf. De juiste stierkeuze is daarbij een belangrijke start, zeker ook om het inteeltrisico te beperken. Het stieradviesprogramma SAP witblauw kan u daarbij als vleesveehouder ondersteunen. Het SAP berekent de inteeltcoëfficiënt van alle relevante vrouwelijke dieren met alle stieren van uw keuze. Daarbij wordt met minimaal vijf generaties teruggerekend, meer dan voldoende om een inteeltveilige keuze te maken. Binnen het SAP zijn er drie pakketten beschikbaar. Het CRV/BBGpakket of alle huidige BBG-stieren (inclusief proef- en wachtstieren), een stierenkaartpakket met alle stieren van de CRV/BBGstierenkaart en een vrij pakket met alle vrij beschikbare stieren van de CRV/BBG-stierenkaart. Daarnaast kan men ook zelf een pakket samenstellen met alle mogelijk gekende ki-stieren. In de selectie van vrouwelijke dieren wordt steeds een advies berekend voor alle dieren die in aanmerking komen voor inseminatie of dekking in de periode van advies. Daarnaast is ook Fokkerijadvies achter de koe mogelijk. Als u hiervan gebruikmaakt, komt de veestapeladviseur bij u in de stal. Samen bepaalt u het fokdoel en achter de koe beslist u welke stier hier het beste op past. Heeft u vragen of wilt u gebruikmaken van Fokkerijadvies achter de koe? Neem dan contact op met CRV Klantenservice: klantenservice@crv4all.com of 088-00 24 440 (Nederland) of klantenservice.be@crv4all.com of 078-15 44 44 (Vlaanderen) of met veestapeladviseur Frank Steukers, tel.: (+32) (0)472-18 07 63 of Simon De Coninck, tel.: (+32) (0)470-90 47 22

Naast sperma van verschillende stieren van vleesveerassen heeft CRV in haar webshop ook een aanbod aan verschillende materialen en bedrijfskleding beschikbaar. Zo is er regelmatig een aanbod van mooie, moderne CRV-overalls beschikbaar. De materialen beschikbaar via de CRV-webshop zijn vooral interessant voor veehouders die dhz-inseminatie toepassen in hun bedrijfsvoering. Ook handige kalverdekjes kan men bestellen via de webshop. Bestellen kan via de webshop: https://shop.crv4all.nl/nl/materials of https://shop.crv4all.be/nl/materials

veeteeltvlees JUNI 2022

VV06-CRVnieuws.indd 35

07-06-22 14:36

Cachemire de Dessous la Ville Futé x Larron d’Yvoir Op 26 mnd.: 972 kg en 141 cm (+6)

Genen van de toekomst Ki-code: 945128 ⊲ Super economische stier ⊲ Gemakkelijke bloedvoering ⊲ Perfect beenwerk

Wilt u sperma van Cachemire of andere stieren bestellen, bezoek dan onze webshop op shop.crv4all.nl of shop.crv4all.be

051-22 adv Cashmire VV FEB 2022.indd 2

31-01-22 10:09

Veeteeltvlees juni 2022

Articles inside

Van de redactie

Veel kwaliteit op de witblauwkeuring tijdens de Agridagen in Ravels