Περιοδικό "Ἡ Φανερωμένη" - Τεύχος 147 - Μάιος 2020

η ΦΑΝΕΡΩΜΕΝΗ Τεῦχος 147 - Μάιος 2020

May 2020 new.indd 1

06/05/2020 22:30:35

Η ΦΑΝΕΡΩΜΈΝΗ

Μηνιαία Ἔκδοση Ἱεροῦ Ναοῦ Παναγίας Φανερωμένης Τεῦχος 147ο - Μάιος 2020

YΠΕΎΘΥΝΟΣ EΚΔΟΣΗΣ

Ἀρχιμανδρίτης Βενέδικτος Ἰωάννου EΠΙΜΈΛΕΙΑ EΚΔΟΣΗΣ

Πρωτοπρεσβύτερος Θωμᾶς Κωστῆ ΔΙΕΎΘΥΝΣΗ EΠΙΚΟΙΝΩΝΊΑΣ

Ἱερὸς Ναὸς Παναγίας Φανερωμένης Τ.Θ. 21637, 1511 Λευκωσία Τηλ. 22673296, 22660761 Τηλεομ.: 22672321 EΦΗΜΈΡΙΟΙ

Ἀρχιμανδρίτης Βενέδικτος Ἰωάννου Τηλ. 99031993 Πρωτοπρεσβύτερος Ξάνθος Ὀνησιφόρου Τηλ. 99653521 Πρωτοπρεσβύτερος Θωμᾶς Κωστῆ Τηλ. 99522846 Πῶς θὰ κατέβουμε πρὸς τὴν σωτήρια ταπεινοφροσύνη, χωρὶς νὰ ἐγκαταλείψουμε τὸν ὀλέθριο ὄγκο τῆς ὑπερηφάνειας; Ἐὰν παντοτινὰ ἐπιδιώκουμε τὴν ταπεινοφροσύνη καὶ δὲν ἀδιαφοροῦμε σὲ καμιὰ περίπτωση, μὲ τὴν ἰδέα ὅτι τάχα δὲν βλαπτόμαστε ἀπὸ αὐτό. Διότι ἡ ψυχὴ ἐξομοιώνεται πρὸς τὸ ἀντικείμενο μὲ τὸ ὁποῖο ἀσχολεῖται καὶ διαπλάθεται σύμφωνα μ᾿ αὐτὰ ποὺ πράττει καὶ παίρνει τὸ ἀνάλογο σχῆμα μ᾿ αὐτά. [...] Καλοσυνάτος μεταξὺ τῶν φίλων, ἤπιος στὸν ὑπηρέτη, ἀνεξίκακος στοὺς θρασεῖς, φιλάνθρωπος στοὺς ἀνήμπορους, ἡ παρηγοριὰ σ᾿ ὅσους ὑποφέρουν, παρὼν σ᾿ ὅσους θλίβονται, μ᾿ ἕνα λόγο μὴ παραβλέποντας κανέναν, γλυκὺς ὅταν ἀπευθύνεσαι σὲ κάποιον, ἀνοιχτόκαρδος στὴν ἐξυπηρέτηση, πρόθυμος καὶ καταδεκτικὸς πρὸς ὅλους. Ἁγίου Γρηγορίου, ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως, τοῦ Θεολόγου

May 2020 new.indd 2

06/05/2020 22:30:36

Μάιος 2020 | 3

ΜΗΤΡΟΠΟΛΊΤΟΥ ΣΟΥΡΌΖ ΑΝΤΩΝΊΟΥ BLOOM (†)

Εἰς τὴν Κυριακή της Σαμαρείτιδος

Ὅταν ἡ Σαμαρείτιδα ἐπέστρεψε βιαστικὰ στὴν πόλη της καὶ κάλεσε ὅλους ὅσους ζοῦσαν κοντά της νὰ δοῦν τὸν Χριστό, εἶπε: «Ἐλᾶτε! Ἐδῶ εἶναι ἕνας ἄνθρωπος, ποὺ μοῦ εἶπε ὅλα ὅσα ἔχω κάνει!» Καὶ τὰ πλήθη συνέρρευσαν, κι’ ἄκουσαν ὅσα ὁ Χριστὸς εἶχε νὰ πεῖ. Κάποιες φορὲς σκεφτόμαστε, πόσο εὔκολο ἦταν γι᾽ αὐτὴν τὴν γυναῖκα νὰ πιστέψει καὶ πόσο εὔκολο τῆς ἦταν, μετὰ ἀπὸ αὐτὴν τὴν συγκλονιστικὴ ἐμπειρία, νὰ στραφεῖ στοὺς ἄλλους καὶ νὰ πεῖ: «Ἐλᾶτε! Ἀκοῦστε κάποιον ποὺ μιλᾶ ὅπως κανένας ἄλλος δὲν μίλησε ποτέ, κάποιον, ποὺ χωρὶς μιὰ δική μου λέξη εἶδε στὰ βάθη τῆς καρδιᾶς μου, στὸ σκοτάδι τῆς ζωῆς μου καὶ γνώριζε τὰ πάντα». Ἀλλὰ αὐτὸ δὲν εἶναι κάτι ποὺ μπορεῖ νὰ συμβεῖ στὸν καθένα μας; Ὁ Χριστὸς δέν τῆς εἶπε κάτι πολὺ ἰδιαίτερο. Τῆς εἶπε ποιὰ ἦταν· ποιὰ ἦταν ἡ ζωή της, πῶς τὴν ἔβλεπε ὁ Θεός. Ἀλλὰ αὐτὸ μπορεῖ νὰ μᾶς τὸ λέει κάθε μέρα στὴ ζωή μας, ὄχι σὰν μιὰ μυστικὴ ἐμπειρία, ὄχι ὅπως συμβαίνει σὲ κάποιους ἁγίους, ἀλλὰ μὲ τὸν ἁπλούστερο δυνατὸ τρόπο. Ἂν στραφοῦμε στὸ Εὐαγγέλιο καὶ τὸ διαβάζουμε κάθε μέρα, ἢ τὸ διαβάζουμε μιὰ φορὰ γιὰ λίγο ἀλλὰ μὲ πνεῦμα ἀνοιχτό, ποὺ δὲν τὸ ἔχουμε πάντα, πιθανὸν νὰ σκεφτοῦμε ὅτι ὁ Χριστὸς κρατάει μπροστά μας ἕναν καθρέφτη, στὸν ὁποῖο βλέπουμε τοὺς ἑαυτούς μας ὅπως εἶναι: εἴτε μὲ μιὰ ἀγαλλίαση ἀπὸ αὐτὸ ποὺ βλέπουμε, ἤ, ἀντίθετα, συγκλονισμένοι ἀπὸ τὸ γεγονὸς ὅτι εἴμαστε τόσο διαφορετικοὶ ἀπ᾽ αὐτὸ ποὺ φαίνεται ἢ ποὺ φανταζόμαστε ὅτι εἴμαστε. Ὁ Χριστὸς εἶπε στὴ Σαμαρείτιδα: – Φώναξε τὸν ἄνδρα σου! Κι’ αὐτὴ εἶπε: «Δὲν ἔχω ἄνδρα.» Κι’ ὁ Χριστὸς ἀπάντησε: «Εἶπες τὴν ἀλήθεια. Εἶχες πέντε ἄνδρες κι’ ἐκεῖνος ποὺ ἔχεις τώρα δὲν εἶναι ἄνδρας σου περισσότερο ἀπὸ ὁποιονδήποτε ἄλλο.» Κάποιοι πνευματικοὶ συγγραφεῖς ἔχουν σχολιάσει αὐτὸ τὸ ἐδάφιο, λέγοντας ὅτι ὁ Χριστὸς ἤθελε νὰ τῆς πεῖ: Ναί, εἶχες δεθεῖ μὲ ὅλα ὅσα οἱ πέντε αἰσθήσεις σοῦ ἔδιναν, καὶ διαπίστωσες ὅτι σὲ καμία δὲν βρῆκες ἱκανοποίηση, πληρότητα. Καὶ τώρα ὅ,τι σοῦ ἔχει ἀπομείνει εἶναι ὁ ἑαυτός σου, τὸ σῶμα, τὸ μυαλό σου – καὶ αὐτό, δίχως πιὰ νὰ σὲ ἱκα-

May 2020 new.indd 3

06/05/2020 22:30:37

4 | ἡ Φανερωμένη

Τὸ φρέαρ τοῦ Ἰακὼβ ὅπως σώζεται σήμερα ἐντὸς τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ τῆς Ἁγίας Φωτεινῆς τῆς Σαμαρείτιδος, στὴν Παλαιστίνη

νοποιοῦν οἱ πέντε αἰσθήσεις σου, σοῦ δίνει αὐτὴν τὴν πληρότητα, χωρὶς τὴν ὁποία δὲν μπορεῖς νὰ ζήσεις. Δὲν εἶναι αὐτὸ πού μᾶς λέει ὁ Χριστός στὸ Εὐαγγέλιο, ὅταν μᾶς παρουσιάζει αὐτὸ ποὺ μποροῦμε νὰ εἴμαστε, ὅταν μᾶς καλεῖ σ᾽ αὐτὸ τὸ μεγαλεῖο, ποὺ εἶναι το δικό μας μέσα ἀπό το θεϊκὸ κάλεσμα, τὸ μεγαλεῖο ποὺ ὁ Παῦλος περιγράφει, καλώντας μας νὰ φτάσουμε «εἰς μέτρον ἡλικίας τοῦ πληρώματος τοῦ Χριστοῦ» – νὰ γίνουμε ἄνθρωποι ὅπως Ἐκεῖνος, μὲ τὸν ἴδιο τρόπο, ὅπως ὁ Χριστὸς εἶναι πραγματικὸς ἄνθρωπος πλήρης ἀπὸ τὴν σχέση Του μὲ τὸν Θεό; Ἔτσι λοιπόν, ἂς μάθουμε ἀπὸ αὐτὴν τὴ γυναῖκα ὅτι προσπαθήσαμε νὰ βροῦμε τρόπους γιὰ νὰ δεχθοῦμε τὸ μήνυμα τούτου τοῦ κόσμου καὶ νὰ ὁλοκληρωθοῦμε, καὶ νὰ ἀνακαλύψουμε ὅτι τίποτα δὲν μπορεῖ νά μᾶς γεμίσει, γιατὶ ἡ ψυχή τοῦ ἀνθρώπου εἶναι πιὸ βαθιὰ ἀπὸ τὰ ὑλικὰ καὶ τὰ ψυχολογικὰ πράγματα – μόνο ὁ Θεὸς μπορεῖ νὰ γεμίσει αὐτὸ τὸ βάθος. Ἂν μπορούσαμε μόνο νὰ τὸ συνειδητοποιήσουμε, θὰ βρισκόμασταν ἀκριβῶς στὴν θέση τῆς Σαμαρείτιδας. Δὲν μᾶς χρειάζεται νὰ συναντήσουμε τὸν Χριστὸ στὸ πηγάδι· τὸ πηγάδι, βεβαίως, εἶναι τὸ Εὐαγγέλιο, ὁ τόπος ἀπ᾽ ὅπου ἴσως πηγά-

May 2020 new.indd 4

06/05/2020 22:30:37

Μάιος 2020 | 5 ζει τὸ ὕδωρ τῆς ζωῆς – ὄχι ἕνα πραγματικὸ πηγάδι, ἐκεῖνο τὸ πηγάδι εἶναι ἕνα σύμβολο. Τὸ νερὸ ποὺ θὰ πιοῦμε εἶναι διαφορετικό. Ἂς μιμηθοῦμε αὐτὴ τὴ γυναῖκα, ἂς συνέλθουμε, ἂς συνειδητοποιήσουμε ὅτι δὲν ὁλοκληρωθήκαμε ἀπὸ ὅλα ὅσα ἔχουν δεσμεύσει τὴν ζωή μας· κι’ ἂς ἀναρωτηθοῦμε: «Ποιὸς εἶμαι σὲ σχέση μὲ τὸ ὅραμα τοῦ Θεοῦ;» Καὶ μετὰ μποροῦμε νὰ πᾶμε στοὺς ἄλλους καὶ νὰ ποῦμε: Συνάντησα κάποιον ποὺ κρατοῦσε ἕναν καθρέφτη μπροστὰ στὰ μάτια μου, καὶ εἶδα τὸν ἑαυτό μου ὅπως εἶμαι, καὶ εἶπε γιὰ μένα: ἔλα καὶ ‘δές! Ἔλα – κι᾽ ἄκουσέ Τον! … Καὶ ἄλλοι θὰ ἔρθουν, θ᾽ ἀκούσουν, καὶ θὰ γυρίσουν νὰ μᾶς ποῦν: Δὲν εἶναι πλέον ἡ μαρτυρία σας ποὺ μᾶς ἔκανε νὰ πιστέψουμε – εἴδαμε μέ τὰ μάτια μας, ἀκούσαμε μὲ τ’ αὐτιά μας, γνωρίσαμε. Πιστεύουμε. Ἀμήν.

+ ΙΩΆΝΝΟΥ Μ. ΦΟΥΝΤΟΎΛΗ .

Καθηγητοῦ Θεολογικῆς Σχολῆς Ἀριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης

Ἡ ἑορτὴ τῆς Μεσοπεντηκοστῆς Σὲ λίγους πιστοὺς εἶναι γνωστὴ ἡ ἑορτὴ αὐτή. Ἐκτὸς ἀπὸ τοὺς ἱερεῖς καὶ μερικοὺς ἄλλους χριστιανούς, ποὺ ἔχουν ἕνα στενότερο σύνδεσμο μὲ τὴν Ἐκκλησία μας, οἱ περισσότεροι δὲν γνωρίζουν κάν τὴν ὕπαρξή της. Λίγοι εἶναι ἐκεῖνοι ποὺ ἐκκλησιάζονται κατ᾽ αὐτὴ καὶ οἱ περισσότεροι δὲν ὑποπτεύονται κάν, ὅτι τὴν Τετάρτη μετά τὴν Κυριακὴ τοῦ Παραλύτου πανηγυρίζει ἡ Ἐκκλησία μία μεγάλη δεσποτικὴ ἑορτή, τὴν ἑορτὴ τῆς Μεσοπεντηκοστῆς. Καὶ ὅμως κάποτε αὐτὴ ἡ ἑορτὴ ἦταν ἡ μεγάλη ἑορτή της Μεγάλης Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως [δηλαδὴ τῆς Ἁγίας Σοφίας] καὶ συνέτρεχαν κατ᾽ αὐτὴ στὸν μεγάλο ναὸ πλήθη λαοῦ. Δὲν ἔχει κανεὶς παρὰ νὰ ἀνοίξει τὴν Ἔκθεσιν τῆς βασιλείου τάξεως τοῦ Κωνσταντίνου Πορφυρογεννήτου γιὰ νὰ δεῖ τὸ ἐπίσημο τυπικὸ τοῦ ἑορτασμοῦ, ὅπως ἐτελεῖτο μέχρι τὴν Μεσοπεντηκοστὴ τοῦ ἔτους 903 στὸν ναὸ τοῦ Ἁγίου Μωκίου στὴν Κωνσταντινούπολη, μέχρι δηλαδὴ τὴν ἡμέρα ποὺ ἔγινε ἡ ἀπόπειρα κατὰ τῆς ζωῆς τοῦ αὐτοκράτορα Λέοντος Στ´ τοῦ Σοφοῦ (11 Μαΐου 903). Ἐκεῖ ὑπάρχει μία λεπτομερὴς περιγραφὴ τοὺ λαμπροῦ πανηγυρισμοῦ, ποὺ καταλαμβάνει ὁλόκληρες σελίδες καὶ καθορίζει μὲ τὴν γνωστὴ παράξενη βυζαντινὴ ὁρολογία, πώς ὁ αὐτοκράτορας τὸ πρωὶ τῆς ἑορτῆς

May 2020 new.indd 5

06/05/2020 22:30:37

6 | ἡ Φανερωμένη μὲ τὰ ἐπίσημα βασιλικά του ἐνδύματα καὶ τὴν συνοδεία του ξεκινοῦσε ἀπὸ τὸ ἱερὸ παλάτι γιὰ νὰ μεταβεῖ στὸν ναὸ τοῦ Ἁγίου Μωκίου, ὅπου θὰ ἐτελεῖτο ἡ θεία λειτουργία. Σὲ λίγο ἔφθανε ἡ λιτανεία μὲ ἐπὶ κεφαλῆς τὸν πατριάρχη, καὶ βασιλιᾶς καὶ πατριάρχης εἰσέρχονταν ἐπισήμως στὸν ναό. Ἡ θεία λειτουργία ἐτελεῖτο μὲ τὴν συνήθη στὶς μεγάλες ἑορτὲς βυζαντινὴ μεγαλοπρέπεια. Μετὰ ἀπὸ αὐτὴν ὁ αὐτοκράτορας παρέθετε πρόγευμα, στὸ ὁποῖο παρεκάθητο καὶ ὁ πατριάρχης. Καὶ πάλι ὁ βασιλιᾶς ὑπὸ τὶς ἐπευφημίες τοῦ πλήθους «Εἰς πολλοὺς καὶ ἀγαθοὺς χρόνους ὁ Θεὸς ἀγάγοι τὴν βασιλείαν ὑμῶν» καὶ μὲ πολλοὺς ἐνδιάμεσους σταθμοὺς ἐπέστρεφε στὸ ἱερὸ παλάτι. Ἀλλὰ καὶ στὰ σημερινά μας λειτουργικὰ βιβλία, στὸ Πεντηκοστάριο, βλέπει κανεὶς τὰ ἴχνη τῆς παλαιᾶς της λαμπρότητας. Παρουσιάζεται σὰν μία μεγάλη δεσποτικὴ ἑορτή, μὲ τὰ ἐκλεκτά της τροπάρια καὶ τοὺς διπλούς της κανόνες, ἔργα τῶν μεγάλων ὑμνογράφων, τοῦ Θεοφάνους καὶ τοῦ Ἀνδρέου Κρήτης, μὲ τὰ ἀναγνώσματά της καὶ τὴν επίδρασή της στὶς πρὸ καὶ μετὰ ἀπὸ αὐτὴν Κυριακὲς καὶ μὲ τὴν παράταση τοῦ ἑορτασμοῦ της ἐπὶ ὀκτὼ ἡμέρες κατὰ τὸν τύπο τῶν μεγάλων ἑορτῶν τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἔτους. Ποιὸ ὅμως εἶναι τὸ θέμα τῆς ἰδιορρύθμου αὐτῆς ἑορτῆς; Ὄχι πάντως κανένα γεγονὸς τῆς εὐαγγελικῆς ἱστορίας. Τὸ θέμα της εἶναι καθαρὰ ἑορτολογικὸ καὶ θεωρητικό. Ἡ Τετάρτη τῆς Μεσοπεντηκοστῆς εἶναι ἡ 25η ἀπὸ τοῦ Πάσχα καὶ ἡ 25η πρὸ τῆς Πεντηκοστῆς ἡμέρα. Σημειώνει τὸ μέσον τῆς περιόδου τῶν 50 μετὰ τὸ Πάσχα ἑορτάσιμων ἡμερῶν. Εἶναι δηλαδὴ ἕνας σταθμός, μία τομή. Χωρὶς δηλαδὴ νὰ ἔχει δικό της θέμα, ἡ ἡμέρα αὐτὴ συνδυάζει τὰ θέματα τοῦ Πάσχα ἀφ᾽ ἑνὸς καὶ τῆς ἐπιφοιτήσεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἀφ᾽ ἑτέρου, καὶ «προφαίνει» τὴ δόξα τῆς Ἀναλήψεως τοῦ Κυρίου, ποὺ θὰ ἑορταστεῖ μετὰ ἀπὸ 15 ἡμέρες. Ἀκριβῶς δὲ αὐτὸ τὸ μέσον τῶν δύο μεγάλων ἑορτῶν ἔφερνε στὸ νοῦ καὶ ἕνα ἑβραϊκὸ ἐπίθετο τοῦ Κυρίου, τὸ «Μεσσίας». Μεσσίας στὰ ἑλληνικὰ μεταφράζεται Χριστός. Ἀλλὰ ἠχητικὰ θυμίζει τὸ μέσον. Ἔτσι καὶ στὰ τροπάρια καὶ στὸ συναξάριο τῆς ἡμέρας ἡ παρετυμολογία αὐτὴ γίνεται ἀφορμὴ νὰ παρουσιασθεῖ ὁ Χριστὸς σὰν Μεσσίας – μεσίτης Θεοῦ καὶ ἀνθρώπων, «μεσίτης καὶ διαλλάκτης ἡμῶν καὶ τοῦ αἰωνίου αὐτοῦ Πατρός». «Διὰ ταύτην τὴν αἰτίαν τὴν παροῦσαν ἑορτὴν ἑορτάζοντες καὶ Μεσοπεντηκοστὴν ὀνομάζοντες, τὸν Μεσσίαν ἀνυμνοῦμεν Χριστόν», σημειώνει ὁ Νικηφόρος Ξανθόπουλος στὸ συναξάριο.

May 2020 new.indd 6

06/05/2020 22:30:37

Μάιος 2020 | 7 Σ᾽ αὐτὸ βοήθησε καὶ ἡ εὐαγγελικὴ περικοπή, ποὺ ἐπελέγη γιὰ τὴν ἡμέρα αὐτή. Μεσούσης τῆς ἑορτῆς τοῦ ἰουδαϊκοῦ Πάσχα ὁ Χριστὸς ἀνεβαίνει στὸ ἱερὸ καὶ διδάσκει. Ἡ διδασκαλία Του προκαλεῖ τὸν θαυμασμό, ἀλλὰ καὶ ζωηρὴ ἀντιδικία μεταξὺ αὐτοῦ καὶ τοῦ λαοῦ καὶ τῶν διδασκάλων. Εἶναι Μεσσίας ὁ Ἰησοῦς ἢ δὲν εἶναι; Εἶναι ἡ διδασκαλία Του ἐκ Θεοῦ ἢ δὲν εἶναι; Νέο λοιπὸν θέμα προστίθεται: ὁ Χριστὸς εἶναι ὁ διδάσκαλος. Αὐτὸς πού, ἐνῶ δὲν ἔμαθε γράμματα, κατέχει τὸ πλήρωμα της σοφίας, γιατὶ εἶναι ἡ Σοφία τοῦ Ἡ εἰκόνα τῆς Μεσοπεντηκοστῆς: Θεοῦ ποὺ κατασκεύαὁ Χριστὸς ἐνῆλιξ, διδάσκων ἐν μέσῳ τῶν Ἰουδαίων στὸ ναὸ. σε τὸν κόσμο. Ἀκριβῶς Ἔργο Δανιὴλ μοναχοῦ, Ἅγιον Ὄρος, 16ος αἰώνας. ἀπὸ αὐτὸν τὸν διάλογο ἐμπνέεται μεγάλο μέρος τῆς ὑμνογραφίας τῆς ἑορτῆς. Ἐκεῖνος ποὺ διδάσκει στὸ ναό, στὸ μέσον τῶν διδασκάλων τοῦ ἰουδαϊκοῦ λαοῦ, στὸ μέσον τῆς ἑορτῆς, εἶναι ὁ Μεσσίας, ὁ Χριστός, ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ. Αὐτὸς ποὺ ἀποδοκιμάζεται ἀπὸ τοὺς δῆθεν σοφοὺς τοῦ λαοῦ Του εἶναι ἡ τοῦ Θεοῦ Σοφία. Λίγες σειρὲς πιὸ κάτω στὸ Εὐαγγέλιο τοῦ Ἰωάννη, ἀμέσως μετὰ τὴν περικοπὴ ποὺ περιλαμβάνει τὸν διάλογο τοῦ Κυρίου μὲ τοὺς Ἰουδαίους «τῆς ἑορτῆς μεσούσης», ἔρχεται ἕνας παρόμοιος διάλογος, ποὺ ἔγινε μεταξὺ τοῦ Χριστοῦ καὶ τῶν Ἰουδαίων «τῇ ἐσχάτῃ ἡμέρᾳ τῇ μεγάλῃ τῆς ἑορτῆς», δηλα-

May 2020 new.indd 7

06/05/2020 22:30:39

8 | ἡ Φανερωμένη δὴ κατὰ τὴν Πεντηκοστή. Αὐτὸς ἀρχίζει μὲ μία φράση τοῦ Κυρίου– «Ἐάν τις διψᾷ, ἐρχέσθω πρός με καὶ πινέτω· ὁ πιστεύων εἰς ἐμέ, καθὼς εἶπεν ἡ γραφή, ποταμοὶ ἐκ τῆς κοιλίας αὐτοῦ ρεύσουσιν ὕδατος ζῶντος». Καὶ σχολιάζει ὁ εὐαγγελιστής· «Τοῦτο δὲ εἶπε περὶ τοῦ Πνεύματος, οὗ ἔμελλον λαμβάνειν οἱ πιστεύοντες εἰς αὐτόν». Δὲν ἔχει σημασία, ὅτι οἱ λόγοι αὐτοὶ τοῦ Κυρίου δὲν ἐλέχθησαν κατὰ τἠν Μεσοπεντηκοστή, ἀλλὰ λίγες ἡμέρες ἀργότερα. Ποιητικῇ ἀδείᾳ μπῆκαν στὸ στόμα τοῦ Κυρίου στὴν ὁμιλία Του κατὰ τὴν Μεσοπεντηκοστή. Ταίριαζαν ἐξάλλου τόσο πολὺ μὲ τὸ θέμα τῆς ἑορτῆς. Δὲν μποροῦσε νὰ βρεθεῖ πιὸ παραστατικὴ εἰκόνα γιὰ νὰ δειχθεῖ ὁ χαρακτήρας τοῦ διδακτικοῦ ἔργου τοῦ Χριστοῦ. Στὸ διψασμένο ἀνθρώπινο γένος ἡ διδασκαλία τοῦ Κυρίου ἦλθε σὰν ὕδωρ ζῶν, σὰν ποταμὸς χάριτος, ποὺ δρόσισε τὸ πρόσωπο τῆς γῆς. Ὁ Χριστὸς εἶναι ἡ πηγὴ τῆς χάριτος, «τοῦ ὕδατος τοῦ ἁλλομένου εἰς ζωὴν αἰώνιον», ποὺ ξεδιψᾶ καὶ ἀρδεύει τὶς συνεχόμενες ἀπὸ βασανιστικὴ δίψα ψυχὲς τῶν ἀνθρώπων. Ποὺ μεταβάλλει τοὺς πίνοντας σὲ πηγές· «Ποταμοὶ ἐκ τῆς κοιλίας αὐτοῦ ρεύσουσι ὕδατος ζῶντος». «Καὶ γενήσεται αὐτῷ πηγὴ ὕδατος ἁλλομένου εἰς ζωὴν αἰώνιον», εἶπε στὴ Σαμαρείτιδα. Ποὺ μετέτρεψε τὴν ἔρημο τοῦ κόσμου σὲ θεοφύτευτο παράδεισο ἀειθαλῶν δένδρων φυτευμένων παρὰ τὰς διεξόδους τῶν ὑδάτων τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Τὸ γόνιμο αὐτὸ θέμα ἔδωσε νέες ἀφορμὲς στὴν ἐκκλησιαστικὴ ποίηση καὶ στόλισε τὴν ἑορτὴ τῆς Μεσοπεντηκοστῆς μὲ ἐξαίρετους ὕμνους. Αὐτὴ μὲ λίγα λόγια εἶναι ἡ ἑορτὴ τῆς Μεσοπεντηκοστῆς. Ἡ ἔλλειψη ἱστορικοῦ ὑπόβαθρου τῆς στέρησε τὸν ἀπαραίτητο ἐκεῖνο λαϊκὸ χαρακτῆρα, ποὺ θὰ τὴν ἔκανε προσφιλῆ στὸν πολὺ κόσμο. Καὶ τὸ ἐντελῶς θεωρητικό της θέμα δὲν βοήθησε τοὺς χριστιανούς, ποὺ δὲν εἶχαν τὶς ἀπαραίτητες θεολογικὲς προϋποθέσεις, νὰ ξεπεράσουν τὴν ἐπιφάνεια καὶ νὰ εἰσδύσουν στὴν πανηγυριζόμενη δόξα τοῦ διδασκάλου Χριστοῦ, τῆς Σοφίας καὶ Λόγου τοῦ Θεοῦ, τῆς πηγῆς τοῦ ἀκένωτου ὕδατος. Συνέβη μὲ αὐτὴ κάτι ἀνάλογο μὲ ἐκεῖνο ποὺ συνέβη μὲ τοὺς περίφημους ναοὺς τῆς τοῦ Θεοῦ Σοφίας, ποὺ ἀντὶ νὰ τιμῶνται στὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ ὡς Σοφίας τοῦ Θεοῦ, πρὸς τιμὴν τοῦ ὁποίου ἀνεγέρθησαν, κατάντησαν, γιὰ τοὺς ἰδίους λόγους, νὰ πανηγυρίζουν στὴν ἑορτὴ τῆς Πεντηκοστῆς ἢ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἢ τῆς Ἁγίας Τριάδος ἢ τῶν Εἰσοδίων ἢ τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου ἢ καὶ αὐτῆς τῆς μάρτυρος Σοφίας καὶ τῶν τριῶν θυγατέρων της Πίστεως, Ἐλπίδος καὶ Ἀγάπης. Ι. Μ. Φουντούλη, Λογικὴ λατρεία, Πατριαρχικὸ Ἵδρυμα Πατερικῶν Μελετῶν, σ. 108-114.

May 2020 new.indd 8

06/05/2020 22:30:39

Μάιος 2020 | 9

ΑΠΟ ΤΟ ΣΥΝΑΞΑΡΙ ΤΟΥ ΜΗΝΟΣ ΜΑ·Ϊ·ΟΥ

Τῇ Α΄ τοῦ αὐτοῦ μηνός, Μνήμη τοῦ ἐν ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν Παναρέτου ἐπισκόπου Πάφου. Πᾶσαν αρετὴν πρὸς ἑαυτὸν ἑλκύσας, Πράξει τὴν κλῆσιν Πανάρετος καλύπτει. «Τόν τῆς Πάφου ποιμένα θεῖον Πανάρετον, ὡς Χριστοῦ ἱεράρχην ἀνευφημήσωμεν» μᾶς καλεῖ ὁ ὑμνογράφος τῆς Ἐκκλησίας τήν 1η Μαΐου. Γιατί ἀκριβῶς τή μέρα τούτη γιορτάζει καί τιμᾶ ἡ ᾿Εκκλησία Κύπρου τόν ἅγιό της ἱεράρχη, Πανάρετο. ῾Ο ἅγιος Πανάρετος θεωρεῖται ὁ διαπρεπέστερος ἱεράρχης τῆς Πάφου σ’ ὅλη τήν περίοδο τῆς Τουρκοκρατίας. Πέρα ὅμως ἀπό τήν πολυμερή ἐκκλησιαστική καί ἐθνική δράση του, ἡ ἐνάρετη καί ἀσκητική ζωή του τόν ἀνάδειξε γνήσιο τέκνο τῆς ᾿Εκκλησίας, «μυρίπνοον ἄνθος τοῦ Παραδείσου», ῞Αγιο. «᾿Εκ τῶν ἔργων εἶχε καὶ τήν κλῆσιν καὶ ἐκ τῆς κλήσεως τὰ ἔργα· καθότι πᾶσαν ἀρετήν ἐξασκήσας, εἰκότως καὶ παρὰ Θεοῦ ἐδοξάσθη». ῾Ο ῞Αγιος Πανάρετος γεννήθηκε στήν Περιστερωνοπηγή Ἀμμοχώστου. Στήν ἐκεῖ Μονή τοῦ ῾Αγίου ᾿Αναστασίου διασώζονταν μέχρι καί τό 1974 εἰκόνες τίς ὁποῖες ὁ ἴδιος ὁ ῞Αγιος ἐδώρησε. ᾿Επίσης ἔγινε μέ φροντίδα καί συνεισφορά δική του ἡ ἀνοικοδόμηση τοῦ ναοῦ τοῦ Μοναστηριοῦ τό 1756. ῾Ο ῞Αγιος Πανάρετος μᾶλλον διετέλεσε στά νεανικά του χρόνια μοναχός στήν ἴδια αὐτή Μονή. ῾Ο χρόνος τῆς γεννήσεώς του τοποθετεῖται στά 1710 περίπου. Στό ἔργο Exerpta Cypria ὁ Dr Sibthorp πού ἐπισκέφτηκε στήν Πάφο τόν Ἅγιο, στίς 8 Μαΐου 1787, ἀναφέρει ὅτι ἦταν «γέρων καί αἱ δυνάμεις του ἦσαν ἐξαντλημέναι». Μορφώθηκε στό τότε Ἑλληνικόν Ὀρθόδοξον Σχολεῖον στή Λευκωσία, ἀφοῦ εἶχε ἤδη προσληφθεῖ στήν Ἀρχιεπισκοπή ἀπό τόν Ἀρχιεπίσκοπο

May 2020 new.indd 9

06/05/2020 22:30:39

10 | ἡ Φανερωμένη Φιλόθεο. Τό 1757 ἐξελέγη ῾Ηγούμενος τῆς Μονῆς τῆς Θεοτόκου στήν Παλλουριώτισσα, πού ὑπαγόταν στήν πνευματική δικαιοδοσία τῆς ᾿Αρχιεπισκοπῆς. Τό 1767 (14 ᾿Ιανουαρίου) χειροτονεῖται ὡς Μητροπολίτης Πάφου. Μέ πολύ ζῆλο, πρῶτο του μέλημα, ὅταν ἀνέβηκε στόν ἐπισκοπικό θρόνο τῆς Πάφου, ἦταν νά ἀνοικοδομήσει καί νά εὐπρεπίσει τά μοναστήρια, τούς ναούς, καί τά ἐκκλησιαστικά ἱδρύματα τῆς περιφέρειάς του. Οἱ ἱστορικές μαρτυρίες εἶναι πάμπολλες γιά τόν τομέα αὐτό. Ἀναφέρουμε χαρακτηριστικά ὅτι ὁ ἴδιος ἀνοικοδόμησε τόν μεγαλόπρεπο ναό τῆς Μονῆς Χρυσορρογιάτισσας. ῾Ο Ἀρχιμανδρίτης Κυπριανός στό ἔργο του «Χρονολογικὴ ἱστορία τῆς νήσου Κύπρου» (1788) γράφει: «῾Η ἱερὰ ἐκεῖ ἐκκλησία, καὶ τὸ Μοναστήριο (τῆς Χρυσορρογιάτισσας) ἀνεκαινίσθη κατὰ τὸ 1770 ἐκ θεμελίων ἐπὶ τῶν ἡμερῶν τοῦ νῦν ἀξιοπρεπῶς τὴν ἱερὰν ᾿Εκκλησίαν τῆς Πάφου ἰθύνοντος Πανιερωτάτου κυρίου Παναρέτου Μητροπολίτου, διά συνδρομῆς αὐτοῦ, τῶν πατέρων τῆς Μονῆς καὶ τῶν χριστιανῶν τῆς νήσου». ᾿Επίσης προσπάθησε νά τοποθετήσει τό μοναχισμό πάνω σέ καλύτερες καί ἀσκητικότερες βάσεις. ᾿Αλλά καί γιά τό ὅλο ποίμνιό του ἐνδιαφερόταν, γιά τήν πνευματική καί ψυχική του καλλιέργεια. Γιά τή μόρφωση τῶν σκλαβωμένων Κυπρίων φρόντισε μαζί μέ τόν τότε ᾿Αρχιεπίσκοπο Κύπρου Χρύσανθο, γιά νά ἐκδοθοῦν βιβλία, ἀνάμεσα στά ὁποῖα καί ἡ Ἱστορία τοῦ Ἀρχιμ. Κυπριανοῦ πού ἀναφέραμε. Ἐπίσης μέ δικά του ἔξοδα «πρὸς φωτισμὸν τοῦ Γένους» ἐκδόθηκε τό ἔργο τοῦ Θεοφίλου Κορυδαλλέως «Περὶ γενέσεως καὶ φθορᾶς κατ’ Ἀριστοτέλην» χάριν τῶν «φιλεπιστημόνων» μέ σκοπό βέβαια νά ὁδηγηθοῦν περισσότερο κοντά στό Θεό. Ἡ ἐθνική δράση τοῦ Ἁγίου Παναρέτου τά μαρτυρικά ἐκεῖνα χρόνια τῆς

May 2020 new.indd 10

06/05/2020 22:30:40

Μάιος 2020 | 11 τουρκοκρατίας εἶναι σημαντική καί ἀξιόλογη. Βοηθοῦσε ἠθικά καί ὑλικά τό σκλαβωμένο ποίμνιό του. Τό 1783, ὕστερα ἀπό ἑπτάχρονη κακοδιοίκηση τῆς Κύπρου ἀπό τό Μουχασίλη Χατζη-Μπακκή, πού κυριολεκτικά ἀφαίμαξε καί γύμνωσε τό νησί καί τούς κατοίκους του, ὁ Ἅγιος Πανάρετος μαζί μέ ἄλλους ἱεράρχες τοῦ τόπου, ὕστερα ἀπό πολλές ταλαιπωρίες καί κινδύνους πῆγαν στήν Κωνσταντινούπολη. ᾿Εκεῖ διαμαρτυρήθηκαν στό Μεγάλο Βεζύρη καί πέτυχαν ἔτσι τήν παύση τοῦ τυράννου καί τήν ἐπιστροφή τῶν φόρων πού εἰσπράχθηκαν ἀπό αὐτόν ἄδικα καί παράνομα. Αὐτά ὡς πρός τήν ἐκκλησιαστική καί ἐθνική ζωή καί δράση τοῦ ἐπισκόπου Πάφου Παναρέτου, τό δημόσιο του βίου. Πάνω ἀπ’ ὅλα ὅμως ὁ βίος τοῦ ἐπισκόπου Παναρέτου ἦταν ὑποδειγματικά ἅγιος καί πανάρετος. Μιά ἱστορική μαρτυρία ἀπό τό σύγχρονο τοῦ Ἁγίου ἐκκλησιαστικό συγγραφέα Καισάριο Δαπόντε, πού ἀναφέρεται στό ἔργο του «Ἱστορικός κατάλογος ἀνδρῶν ἐπισήμων» (1700-1784) λέει ὅτι «Πρὸς τοῖς ἄλλοις δέ, (τοὺς διαπρεπέστερους κληρικοὺς τῆς Ὀρθοδοξίας) εἶναι ὁ νῦν Πάφου τῆς ἐν Κύπρῳ, Πανάρετος, Κύπριος ἐπίσημος ὄχι, ἀλλ’ ἐπισημότατος, εἰς τὰ γράμματα ὄχι, ἀλλ’ εἰς τὰς ἀρετάς, εἰς τὰ πράγματα· καὶ εἶναι οὗτος πανάρετος, ζωντανὴ ἀρετή. ῾Ο Θεὸς νὰ τὸν πολυετῆ». Ἀπό τον Βίο καὶ Πολιτεία καί τήν Ἀκολουθία τοῦ Ἁγίου γνωρίζουμε τόν Ἅγιο καί τόν ἀσκητικό του βίο πού ἐπιμελῶς ὁ ἴδιος διατηροῦσε ἀφανῆ. [Παναρέτου ἱερομονάχου ᾿Ιβηρίτου, (ἐξ ᾿Αλεξανδρουπόλεως), Βίος καὶ Πολιτεία τοῦ ἐν ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν Παναρέτου ἐπισκόπου Πάφου τῆς Κύπρου, Χφ 1722 Ι.Μ. ᾿Ιβήρων, Ἅγ. Ὄρος, ἔτος 1868. Οἱ πρῶτες γραπτές πληροφορίες γιά τό βίο καί τό ἔργο τοῦ ῾Αγίου Παναρέτου εἶναι τοῦ 1805]. Ἄν ὅμως τήν ἁγιότητά του τήν ἔκρυβε, φανερωνόταν ἡ πραότητά του καί ἡ ταπεινότητα, ἡ ἀκριβής ἐπιμέλεια γιά τό ποίμνιό του καί ἡ συμπάθεια καί ἡ διδαχή. ῾Η τροφή του ἦταν πάντα λιτή, «ἅπαξ τῆς ἡμέρας μετὰ τὸν ἑσπερινόν σιτιζόμενος» καί λέγοντας ὅτι δέν μποροῦσε νά τρώγει «διὰ τὴν τοῦ στομάχου ἀσθένειαν». Μετά πήγαινε στόν κοιτῶνα του ὅπου προσποιόταν ὅτι κοιμᾶται· «ὅθεν παρατηρήσαντες αὐτόν... ἔβλεπον αὐτὸν ἱστάμενον ὄρθιον εἰς προσευχὴν δι’ ὅλης τῆς νυκτός». Τό κρεββάτι του ἐπιμελῶς τό ἔκρυβε ἀπό τούς γνωστούς του γιά νά μήν τό δοῦν, ἀφοῦ αὐτό δέν εἶχε οὔτε στρῶμα οὔτε προσκέφαλο. ῞Οταν λειτουργοῦσε ἦταν πάντοτε «σύννους καὶ

May 2020 new.indd 11

06/05/2020 22:30:40

12 | ἡ Φανερωμένη σκεπτικὸς καὶ περίδακρυς ἐκ τῆς πολλῆς εὐλαβείας». ῾Ο βιογράφος του ἀναφέρει θαύματα τοῦ Ἁγίου καθώς καί τό θαυμαστό θάνατό του. Ἀναφέρεται πώς κάποιος ἱερέας τῆς ἐπισκοπῆς του, φιλάργυρος, ἐκμεταλλευόταν τούς κατοίκους τοῦ χωριοῦ. Ἀφοῦ πολλές φορές τόν συμβούλεψε καί τόν παρατήρησε μέ ἀγάπη ὁ Ἅγιος γιά νά διορθωθεῖ, αὐτός ἐπέμενε στόν σφαλερό του δρόμο. Ὅταν γιά τρίτη φορά βρέθηκε μπροστά στόν Ἅγιο ἄρχισε νά ψευδορκεῖται, προφέροντας μάλιστα τό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ. «Τότε καὶ ὁ ἅγιος ὡς ἤκουσε ταῦτα, μεγάλως ἐταράχθη, καὶ ἔφριξεν εἰς τὴν ἀφοβίαν τοῦ ἱερέως καὶ ἐκ τῆς πολλῆς ταραχῆς καὶ τοῦ θείου φόβου ἀποκριθεὶς λέγει αὐτῷ· “Ἐμφραγήτω τὸ στόμα σου, ἵνα μὴ ὀμνύῃ ψευδῶς”». Καί ὁ ἱερέας βουβάθηκε. ῞Οταν ἀργότερα στίς παραμονές τοῦ θανάτου του ὁ ἱερέας αὐτός μετανόησε εἰλικρινά, κάλεσε τόν Ἅγιο νά τόν συγχωρέσει. ῾Ο Ἅγιος πῆγε τόν βρῆκε καί τόν συγχώρεσε. Ἀμέσως ξανάρθε ἡ λαλιά του καί ἀφοῦ ἐξομολογήθηκε στόν Ἅγιο, πέθανε. Τό θαῦμα τοῦτο ἐπιβεβαιώθηκε καί ἀπό τόν τότε Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Γεράσιμο, πού βρέθηκε τίς μέρες ἐκεῖνες στήν Κύπρο. ῾Ο Ἅγιος Πανάρετος προεῖδε τόν θάνατό του καί ἔτσι ὁ ἴδιος ἑτοίμασε τά ἐντάφιά του καί ἔσκαψε τόν τάφο του. Τίς παραμονές τοῦ θανάτου του, ἐνῶ βρισκόταν ἐξαντλημένος στό κρεββάτι, εἶπε στόν πρωτοσύγκελο τῆς Μητροπόλεώς του νά πάει τήν ἑπομένη κάτω στήν παραλία γιά νά βρεῖ ἕνα καράβι μέσα στό ὁποῖο θἄτανε ὁ πρώην ἅγιος Καρπάθου Παρθένιος καί νά τόν προσκαλέσει νά ’ρθει νά τόν ἐξομολογήσει. ῾Ο Πρωτοσύγκελλος νόμισε πώς ὁ Γέροντάς του παραληροῦσε καί ἀμέλησε τήν ἐντολή του. ῞Οταν ὅμως κατόπιν τοῦ τό ξαναθύμισε ὁ Ἅγιος Πανάρετος, ὑπάκουσε καί κατέβηκε στό λιμάνι. Πραγματικά σέ λίγο ἄραξε ἕνα καράβι πού ἀναγκάστηκε ἀπό τόν καιρό νά προσαράξει ἐκεῖ. Στό καράβι βρισκόταν καί ὁ Καρπάθου Παρθένιος. Ἀφοῦ πήγαν μαζί στή Μητρόπολη, ὁ Πανάρετος ἐξομολογήθηκε καί παρακάλεσε τόν Παρθένιο νά μείνει γιά νά λειτουργήσει τήν ἄλλη μέρα. Στή Θεία Λειτουργία ὁ ῞Αγιος Πανάρετος μετάλαβε τῶν Ἀχράντων Μυστηρίων καί εὐλόγησε γιά τελευταία φορά τό ποίμνιό του. ῞Υστερα παρακάλεσε καί πάλιν τόν ἅγιο Καρπάθου νά μείνει καί τήν ἄλλη μέρα γιά νά τόν κηδεύσει. Τοῦ ὅρισε ὅμως νά τόν ἐνταφιάσουνε μέ τά ροῦ-

May 2020 new.indd 12

06/05/2020 22:30:40

Μάιος 2020 | 13 χα πού φοροῦσε. Ὅταν λοιπόν παρέδωσε τήν ψυχή του στόν Κύριο (1790) καί θά γινόταν ἡ ταφή, ὁ Πρωτοσύγκελλος, πού κατάλαβε πώς ἀπό ταπεινοφροσύνη ἔδωσε τήν τελευταία του παράκληση, εἶπε πώς δέν ταίριαζε στόν Ἀρχιερέα, του νά ἐνταφιαστεῖ ἔτσι. ῞Οταν ἄρχισαν νά ἀλλάζουν τά ροῦχα τοῦ Ἁγίου Ἀρχιερέα τότε μέ θαυμασμό καί ἔκπληξη βρῆκαν μιά ἅλυσσο τυλιγμένη στό σῶμα του σταυροειδῶς, ἡ ὁποία ἀπό τήν πολυκαιρία ἦταν βυθισμένη σ’ αὐτό. Τήν ἁλυσίδα τούτη τήν ἀφαίρεσαν καί τήν παρέδωσαν στόν Ἀρχιεπίσκοπο Κύπρου Χρύσανθο, πού ἐπισκέφτηκε τήν Πάφο μετά τό θαυμαστό θάνατο τοῦ Ἁγίου καί ὁ ὁποῖος τήν Προσωπογραφία τοῦ ἁγίου Παναρέτου μετέφερε στήν Ἀρχιεπισκοπή. «᾿Εκεῖ ὡς δωρητή σε φορητή εἰκόνα του ἁγίου πλήθη ἀσθενῶν συναθροιζόμενα, μετ’ ἀποστόλου Φιλίππου στὴν Μονή Τιμίου Σταυροῦ Ὁμόδους, 1773. εὐλαβείας ταύτην ἀσπαζόμενα τὰς ἰάσεις πάντοτε λαμβάνωσιν ἀπὸ πᾶσαν ἀσθένειαν». Σήμερα ἡ ἅλυσος αὐτή τοῦ Ἁγίου βρίσκεται στήν Ἱερά Μονή Σταυροβουνίου, ὅπου δωρήθηκε ἀπό συγγενεῖς του. Ἀναφέρεται ἐπίσης πώς τήν ἡμέρα τῆς ταφῆς, ἐνῶ ἔπαιρναν τό λείψανο γιά ἐνταφιασμό στό Μητροπολιτικό ναό τοῦ Ἁγ. Θεοδώρου, κάποιος φτωχός παράλυτος πού τρεφόταν ἀπό τόν Ἅγιο καί βρισκόταν στό προαύλιο σύρθηκε νά ἀγγίξει τό ἅγιο λείψανο. Καί τότε γιατρεύτηκε ἀπό τήν παραλυσία του. Ἡ φήμη τοῦ Ἁγίου καί τά θαύματά του ἔγιναν ἀμέσως γνωστά. Καί ἡ φήμη του ξεπέρασε τά ὅρια τῆς μικρῆς Κύπρου. ῎Ετσι πρώτη, ἡ Μεγάλη τοῦ Χριστοῦ ᾿Εκκλησία τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ἀφοῦ ἐξέτασε καλῶς τά πράγματα, διά τοῦ Πατριάρχου της Γερασίμου (1794) ὅρισε νά τιμᾶται ὡς Ἅγιος τῆς ᾿Εκκλησίας καί νά γιορτάζεται μέ πλήρη ἀκολουθία καί ὕμνους τήν 1η Μαΐου. Περιοδικὸ Πνευματικὴ Διακονία, τεῦχος 5ο - 6o, Ἱερὰ Μητρόπολις Κωνσταντίας καὶ Αμμοχώστου.

May 2020 new.indd 13

06/05/2020 22:30:40

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΚΟΛΟΥΘΙΩΝ ΜΑ·Ϊ·ΟΥ 2020 1. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ. Ἱερεμίου προφήτου· Παναρέτου ἐπισκόπου Πάφου. (Ματρώνης Ῥωσίδος ὁσίας, τῆς τυφλῆς.)

3. ΚΥΡΙΑΚΗ Γ´ ΑΠΟ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ. Τῶν ἁγίων Μυροφόρων γυναικῶν, Ἰωσὴφ τοῦ ἀπὸ Ἀριμαθαίας καὶ Νικοδήμου· Τιμοθέου καὶ Μαύρας μαρτύρων· ἡ ἀνακομιδὴ τῶν λειψάνων Λουκᾶ ὁσίου τοῦ ἐν Στειρίῳ τῆς Ἑλλάδος.

5. ΤΡΙΤΗ. Εἰρήνης μεγαλομάρτυρος· Ἐφραὶμ ὁσιομάρτυρος τοῦ ἐν Μάκρῃ. (Σοφίας ὁσίας τῆς ἐν Κλεισούρᾳ Καστορίας.)

8. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ. Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου, ἀποστόλου καὶ εὐαγγελιστοῦ· Ἀρσενίου ὁσίου τοῦ μεγάλου.

9. ΣΑΒΒΑΤΟΝ. Ἡ ἀπόδοσις τῆς ἑορτῆς τῶν Μυροφόρων· Ἡσαΐου προφήτου· Χριστοφόρου μάρτυρος.

10. ΚΥΡΙΑΚΗ Δ´ ΑΠΟ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ (Παραλύτου). Σίμωνος ἀποστόλου τοῦ Ζηλωτοῦ.

12. ΤΡΙΤΗ. Ἡ ἀπόδοσις τῆς ἑορτῆς τοῦ Παραλύτου· Ἐπιφανίου ἀρχιεπ. Κύπρου· Γερμανοῦ ἀρχιεπ. Κωνσταντινουπόλεως.

13. ΤΕΤΑΡΤΗ ΤΗΣ ΜΕΣΟΠΕΝΤΗΚΟΣΤΗΣ. Γλυκερίας μάρτυρος. (Θεράποντος ἱερομάρτυρος, ἐπισκόπου ἐν Κύπρῳ.)

16. ΣΑΒΒΑΤΟΝ. Θεοδώρου ὁσίου τοῦ ἡγιασμένου.

17. ΚΥΡΙΑΚΗ Ε´ ΑΠΟ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ (Σαμαρείτιδος). Ἀνδρονίκου καὶ Ἰουνίας ἀποστόλων· Ἀθανασίου ἐπισκόπου Χριστιανουπόλεως· Θεοφάνους ἐπισκόπου Σολίας τῆς Κύπρου.

19. ΤΡΙΤΗ. Πατρικίου ἱερομάρτυρος, ἐπισκόπου Προύσης καὶ τῶν σὺν αὐτῷ Ἀκακίου, Μενάνδρου καὶ Πολυαίνου· τῶν ιγ´ (13) ὁσιομαρτύρων τῆς ἱερᾶς μονῆς Παναγίας τῆς Καντάρας Κύπρου.

21. ΠΕΜΠΤΗ. Κωνσταντίνου καὶ Ἑλένης, μεγάλων θεοστέπτων βασιλέων καὶ ἰσαποστόλων.

23. ΣΑΒΒΑΤΟΝ. Ἡ ἀπόδοσις τῆς ἑορτῆς τῆς Σαμαρείτιδος· Μιχαὴλ ὁσίου καὶ ὁμολογητοῦ, ἐπισκόπου Συνάδων.

May 2020 new.indd 14

06/05/2020 22:30:40

24. ΚΥΡΙΑΚΗ Ϛ´ ΑΠΟ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ (Τυφλοῦ). Συμεὼν ὁσίου τοῦ ἐν τῷ Θαυμαστῷ ὄρει· Κυριακοῦ ὁσίου τοῦ ἐν Εὐρύχου.

27. ΤΕΤΑΡΤΗ. Ἡ ἀπόδοσις τῆς ἑορτῆς τοῦ Πάσχα· Ἑλλαδίου ἱερομάρτυρος· ἡ μετακομιδὴ τῶν λειψάνων Θεράποντος ἱερομάρτυρος· Ἰωάννου ὁσίου τοῦ ῾Ρώσου. Θά τελεστεῖ ἀγρυπνία τό βράδυ τῆς Τρίτης (θά περιλαμβάνει ἑσπερινό, ὄρθρο καί Θ. Λειτουργία) 9.00 μ.μ. - 00.45 π.μ.

28. ΠΕΜΠΤΗ. Η ΑΝΑΛΗΨΙΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΗΜΩΝ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ· Εὐτυχοῦς ἱερομάρτυρος, ἐπισκόπου Μελιτινῆς.

30. ΣΑΒΒΑΤΟΝ. Ἰσαακίου ὁσίου, ἡγουμένου τῆς μονῆς Δαλμάτων.

31. ΚΥΡΙΑΚΗ Ζ´ ΑΠΟ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ. Τῶν ἁγίων πατέρων τῆς ἐν Νικαίᾳ Α´ Οἰκουμενικῆς Συνόδου· Ἑρμείου μάρτυρος.

ΑΝΑΓΝΏΣΜΑΤ Α ΚΥΡΙΑΚΩΝ Ἀποστολικὸν Ἀνάγνωσμα

Εὐαγγελικὸν Ἀνάγνωσμα

3. ΚΥΡΙΑΚΗ Γ´ ΑΠΟ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ (Μυροφόρων). Ἦχος β´. Ἑωθινὸν Δ´. Κυριακῆς τῶν Μυροφόρων· Κυριακῆς τῶν Μυροφόρων· «Πληθυνόντων τῶν μαθητῶν...» «Ἐλθὼν Ἰωσὴφ ὁ ἀπὸ Ἀριμαθαί(Πράξ. Ϛ΄ 1-7). ας...» (Μαρκ. ιε΄ 43-ιϚ΄ 8).

10. ΚΥΡΙΑΚΗ Δ´ ΑΠΟ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ (Παραλύτου). Ἦχος γ´. Ἑωθινὸν Ε´. Κυριακῆς τοῦ Παραλύτου· Κυριακῆς τοῦ Παραλύτου· «Ἐγένετο Πέτρον διερχόμενον...» «Ἀνέβη ὁ Ἰησοῦς εἰς Ἱεροσόλυ(Πράξ. θ΄ 32-42). μα…» (Ἰωάν. ε΄ 1-15).

17. ΚΥΡΙΑΚΗ Ε´ ΑΠΟ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ (Σαμαρείτιδος). Ἦχος δ´. Ἑωθινὸν Ζ´. Κυριακῆς τῆς Σαμαρείτιδος· Κυριακῆς τῆς Σαμαρείτιδος· «Διασπαρέντες οἱ ἀπόστολοι...» «Ἔρχεται ὁ Ἰησοῦς εἰς πόλιν...» (Πράξ. ια΄ 19-30). (Ἰωάν. δ΄ 5-42).

24. ΚΥΡΙΑΚΗ Ϛ´ ΑΠΟ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ (Τυφλοῦ). Ἦχος πλ. α´. Ἑωθινὸν Η´. Κυριακῆς τοῦ Τυφλοῦ· Κυριακῆς τοῦ Τυφλοῦ· «Ἐγένετο πορευομένων ἡμῶν...» «Παράγων ὁ Ἰησοῦς...» (Πράξ. ιϚ΄ 16-34). (Ἰωάν. θ΄ 1-38).

31. ΚΥΡΙΑΚΗ Ζ´ ΑΠΟ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ (Πατέρων). Ἦχος πλ. β´. Ἑωθινὸν Ι´. Κυριακῆς τῶν Πατέρων· Κυριακῆς τῶν Πατέρων· «Ἔκρινεν ὁ Παῦλος παραπλεῦσαι...» «Ἐπάρας ὁ Ἰησοῦς τοὺς ὀφθαλ(Πράξ. κ΄ 16-18, 28-36). μούς...» (Ἰωάν. ιζ΄ 1-13).

May 2020 new.indd 15

06/05/2020 22:30:40

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ὸν μήνα Μάϊον ὁ ἑσπερινὸς ἀρχίζει στὶς 5:30 μ.μ. καὶ ὁ ὄρθρος ἀρχίζει στὶς 7:00 π.μ. Σημειώνεται ὅτι ἑσπερινὸς τελεῖται, ὁσάκις θὰ τελεσθῆ Θεία Λειτουργία τὴν ἑπομένη.

Τ

ὴν Κυριακὴ τῶν Μυροφόρων, 3η Μαΐου, τελεῖται τὸ ἐτήσιο μνημόσυνο ὅλων τῶν κεκοιμημένων Κληρικῶν καὶ Λαϊκῶν που ὑπηρέτησαν τὴν ἐκκλησία τῆς Παναγίας Φανερωμένης.

Τ

῾ ἀπόδοσις τῆς ἑορτῆς τοῦ Πάσχα θὰ εορταστεί μὲ ἀγρυπνία ποὺ θὰ ἀρχίσει στὶς 9:00 μ.μ. τὸ βράδυ τῆς Τρίτης 26/5 καὶ θὰ τελειώσει γύρω στὶς 12:45 μετὰ τὰ μεσάνυκτα. Σημειώνεται πὼς ἡ ἀκολουθία τοῦ ὄρθρου καὶ ἡ Θεία Λειτουργία τελοῦνται ἀπαραλλάκτως ὡς καὶ κατὰ τὴν ἑορτὴ τοῦ Πάσχα.

Η

῞σοι ἐπιθυμοῦν νὰ προσέλθουν στὸ Μυστήριο τῆς Ἱερᾶς Ἐξομολογήσεως, μποροῦν νὰ ἐπικοινωνοῦν μὲ τὸν Ἀρχιμανδρίτην Βενέδικτον Ἰωάννου (99031993) καὶ τὸν Πρωτοπρεσβύτερον Ξάνθον Ὀνησιφόρου (99653521).

Ο

῞σοι ἐπιθυμοῦν νὰ βοηθήσουν στὸ φιλανθρωπικὸ ἔργο τῆς ἐνορίας μας, γιὰ τὴν ἀνακούφιση ἀπόρων οἰκογενειῶν, μποροῦν νὰ ἐπικοινωνοῦν μὲ τὸν π. Ξάνθο Ὀνησιφόρου ἢ μὲ τὰ γραφεῖα τοῦ ναοῦ.

Ο

May 2020 new.indd 16

06/05/2020 22:30:40

Μάιος 2020 | 17

ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΓΕΡΟΝΤΩΝ

Ο ΟΡΘΟΛΟΓΙΣΜΌΣ ΣΤῊΝ ΕΠΟΧΉ ΜΑΣ Ἡ λογική στὴν πνευματική ζωή – Γέροντα, τί θέση ἔχει ἡ λογικὴ στὴν πνευματική ζωή; – Ποιὰ λογική; Ἡ κοσμική; Αὐτὴ ἡ λογικὴ δὲν ἔχει καμμιὰ θέση στὴν πνευματικὴ ζωή. Μπαίνουν Ἄγγελοι, Ἅγιοι ἀπὸ τὸ παράθυρο, τοὺς βλέπεις, μιλᾶς μαζί τους, φεύγουν… Ἄν πᾶς νὰ τὰ ἐξετάσης αὐτὰ μὲ τὴν λογική, δὲν γίνεται. Στὴν ἐποχή μας ποὺ ἔχουν αὐξηθῆ οἱ γνώσεις, δυστυχῶς ἡ ἐμπιστοσύνη μόνο στὴν λογική κλόνισε τὴν πίστη ἀπὸ τὰ θεμέλια καὶ γέμισε τὶς ψυχὲς ἀπὸ ἐρωτηματικά καὶ ἀμφιβολίες. Γι’ αὐτὸ στερούμαστε τὰ θαύματα, γιατί τὸ θαῦμα ζεῖται καὶ δὲν ἐξηγεῖται μὲ τὴν λογική. Ἀντίθετα, ἡ πίστη στὸν Θεό τραβάει τὴν θεϊκή δύναμη κάτω καὶ ἀναποδογυρίζει ὅλα τὰ ἀνθρώπινα συμπεράσματα. Κάνει θαύματα, ἀνασταίνει νεκροὺς καὶ ἀφήνει μὲ στόμα ἀνοικτὸ τὴν ἐπιστήμη. Ὅλα τὰ πράγματα τῆς πνευματικῆς ζωῆς ἐξωτερικὰ φαίνονται ἀνάποδα. Ἄν δὲν ἀναποδογυρίση κανεὶς τὸ κοσμικό του φρόνιμα, νὰ γίνη πνευματικὸς ἄνθρωπος, ἀδύνατον εἶναι νὰ γνωρίση τὰ μυστήρια τοῦ Θεοῦ ποὺ μᾶς φαίνονται παράξενα (ἀνάποδα). Ὅποιος νομίζει ὅτι μπορεῖ νὰ γνωρίση τὰ μυστήρια τοῦ Θεοῦ μὲ τὴν ἐξωτερικὴ ἐπιστημονικὴ θεωρία, μοιάζει μὲ ἀνόητο ποὺ θέλει νὰ δῆ τὸν Παράδεισο μὲ τὸ τηλεσκόπιο. Ἡ λογική κάνει πολὺ κακό, ὅταν κανεὶς πάη νὰ ἐξετάση μὲ αὐτὴν τὰ θεῖα, τὰ μυστήρια, τὰ θαύματα. Οἱ Καθολικοὶ μὲ τὴν λογική τους ἔφθασαν νὰ ἐξετάσουν τὴν Θεία Κοινωνία στὸ Χημεῖο, γιὰ νὰ δοῦν ἄν πράγματα εἶναι Σῶμα καὶ Αἷμα Χριστοῦ. Οἱ Ἅγιοι ὅμως μὲ τὴν πίστη ποὺ εἶχαν, συχνὰ

May 2020 new.indd 17

06/05/2020 22:30:41

18 | ἡ Φανερωμένη ἔβλεπαν Σάρκα καὶ Αἷμα στὴν ἁγία Λαβίδα. Σὲ λίγο θὰ φθάσουν νὰ περνοῦν καὶ τούς Ἁγίους ἀπὸ τὶς ἀκτίνες, γιὰ νὰ διαπιστώσουν τὴν ἁγιότητά τους! Πέταξαν τὸ Ἅγιο Πνεῦμα, ἔβαλαν τὴν λογική τους καὶ τώρα ἀσχολοῦνται μὲ τὴν λευκή μαγεία. Σὲ ἕναν Καθολικὸ ποὺ εἶχε καλή διάθεση –ἔκλαιγε ὁ καημένος– εἶπα: «Μία ἀπὸ τὶς σπουδαιότερες διαφορὲς ποὺ ἔχουμε εἶναι καὶ αὐτή, ἐσεῖς βάζετε τὸν ἐγκέφαλο, ἐμεῖς τὴν πίστη. Ἐσεῖς ἀναπτύξατε τὸν ὀρθολογισμὸ καὶ γενικὰτὸν ἀνθρώπινο παράγοντα. Μὲ τὴν λογική σας περιορίζετε τὴν θεϊκή δύναμη, γιατί τὴν θεία Χάρη τὴν πετᾶτε στὴν ἄκρη. Ἐσεῖς στὸν ἁγιασμό ρίχνετε συντηρητικό, γιὰ νὰ μή χαλάση. Ἐμεῖς στὰ χαλασμένα ρίχνουμε ἁγιασμό καὶ γίνονται καλά. Πιστεύουμε στὴν Χάρη ποὺ ἁγιάζει καὶ ὁ ἁγιασμὸς κρατάει καὶ διακόσια καὶ πεντακόσια χρόνια, δὲν χαλάει ποτέ».

– Μπαίνει δηλαδή, Γέροντα, ἡ λογική, ὁ ὀρθὸς λόγος, πρίν ἀπὸ τὸν Θεό; – Μήπως δὲν μπαίνει ἡ λογικὴ ἀλλὰ ἡ ὑπερηφάνεια; Στὴν οὐσία αὐτὴ ἡ λογικὴ εἶναι βλαμμένος λόγος, ὄχι ὀρθός. Ἡ ὑπερηφάνεια εἶναι λογικὴ βλαμμένη. Λογικὴ ποὺ ἔχει ἐγωισμὸ ἔχει καὶ δαιμόνιο φωλιασμένο. Ὅταν μπαίνη αὐτὴ ἡ λογικὴ στὶς ἐνέργειές μας, δίνουμε δικαίωμα στὸν διάβολο.

– Καὶ ὅταν, Γέροντα, ἕνας πνευματικὸς ἄνθρωπος ἔχη νὰ ἀντιμετωπίση ἕναν πειρασμό, καὶ τότε δὲν χωράει καθόλου ἡ λογική; – Τότε, ἄς κάνη ὅ,τι μπορεῖ ἀνθρωπίνως, καὶ ὅ,τι δὲν μπορεῖ, ἄς τὸ ἀφήση στὸν Θεό. Εἶναι μερικοί ποὺ προσπαθοῦν νὰ τὰ πιάνουν ὅλα μόνο μὲ τὸ

May 2020 new.indd 18

06/05/2020 22:30:41

Μάιος 2020 | 19 μυαλό. Σάν αὐτούς ποὺ θέλουν νὰ κάνουν νοερὰ προσευχὴ μὲ τὸ μυαλό. Σφίγγουν τὸ κεφάλι, γιὰ νὰ συγκεντρωθοῦν, πονάει μετὰ τὸ κεφάλι. Ἄν ἀντιμετώπιζα ἐγώ ἔτσι τὰ θέματα ποὺ ἔχω νὰ ἀντιμετωπίσω κάθε μέρα, νομίζεις ὅτι θὰ μποροῦσα νὰ τὰ βγάλω πέρα; Ἀλλὰ κάνω ὅ,τι μπορῶ ἀνθρωπίνως καὶ μετὰ τὰ ἀφήνω στὸν Θεό. «Ὁ Θεός, λέω, θὰ δείξη, θὰ φωτίση τί πρέπει νὰ γίνη». Πολλοί ἀρχίζουν: «Καὶ πῶς θὰ γίνει αὐτή ἡ δουλειά καὶ τί θὰ γίνη μ’ ἐκεῖνο ἤ μὲ τὸ ἄλλο», καὶ μὲ τὸ παραμικρὸ τοὺς πονάει τὸ κεφάλι. Ὅταν κανεὶς προσπαθῆ νὰ τακτοποιήση τὰ πράγματα μόνο μὲ τὴν λογική, ζαλίζεται. Πρέπει νὰ βάλη τὸν Θεὸ μπροστὰ ἀπὸ κάθε ἐνέργειά του. Νὰ μήν κάνη δουλειά, χωρίς νὰ ἐμπιστεύεται στὸν Θεό, γιατί μετὰ ἀγωνιᾶ καὶ κουράζει τὸ μυαλὸ καὶ νιώθει ἄσχημα ψυχικά.

– Γέροντα, ἔχετε πεῖ ὅτι δὲν φθάνετε σὲ κατάσταση ὑπερέντασης. Πῶς γίνεται αὐτό; – Ναί, δὲν φθάνω, γιατί δὲν ἀντιμετωπίζω τὰ πράγματα μὲ τὸ μυαλό. Ἐμένα, ἄν πονέση τὸ κεφάλι μου, θὰ πονέση ἤ ἀπὸ κρύωμα ἤ ἀπὸ ὑπόταση. Καὶ ἔχω τόσα νὰ ἀντιμετωπίσω! Κάθε μέρα ἔχω αὐτοὺς ποὺ ἔρχονται μὲ τὰ θέματά τους, μὲ τὸν πόνο τους. Σκέφτομαι αὐτοὺς ποὺ πέρασαν μὲ τὰ διάφορα προβλήματά τους, τούς ἀρρώστους κ.λπ. Καὶ ἄν γίνη κανεὶς καλά, δὲν λέει ὅτι ἔγινε καλά, νὰ χαρῶ καὶ λίγο, ἀλλὰ συνεχίζω νὰ ἔχω τὴν ἔννοιά μου καὶ γι’ αὐτόν.

– Πῶς μπορεῖ, Γέροντα, ἕνας μοναχὸς νὰ τακτοποιῆ σωστὰ τὸν λογισμό του, γιὰ νὰ μήν κουράζεται μὲ τὴν λογική; – Νὰ τὸν τακτοποιῆ μὲ τὴν πνευματικὴ λογική, ὄχι μὲ τὴν κοσμικὴ λογική. Νὰ γυρίση τὸ κουμπί στὴν πνευματικὴ συχνότητα. Νὰ σκέφτεται πνευματικά καὶ ἡ τοποθέτησή του νὰ εἶναι πνευματική. Ἀκόμη καὶ σὲ ἕναν λαϊκὸ ποὺ εἶναι πνευματικὸς ἄνθρωπος, δὲν ἔχει καμμία θέση ἡ κοσμικὴ λογική. Ἡ κοσμικὴ λογικὴ εἶναι γιὰ ἕναν καλὸ ἄνθρωπο ποὺ δὲν πιστεύει.

– Γέροντα, πῶς ἐννοεῖτε τὴν πνευματικὴ τοποθέτηση; – Πνευματικὴ τοποθέτηση εἶναι νὰ χαίρεσαι μὲ τὰ ἀντίθετα ἀπὸ αὐτὰ μὲ τὰ ὁποῖα χαίρονται οἱ κοσμικοί. Νὰ χαίρεσαι, ὅταν λ.χ. δὲν σοῦ δίνουν σημασία. Μόνο μὲ τὰ ἀντίθετα τῶν κοσμικῶν ἐπιδιώξεων θὰ κινηθοῦμε στὸν πνευματικό χῶρο. Χρήματα θέλεις; Δῶσε καὶ τὸ πορτοφόλι. Θρόνο θέλεις; Κάθισε τὸν ἑαυτό σου στὸ σκαμνί.

May 2020 new.indd 19

06/05/2020 22:30:41

20 | ἡ Φανερωμένη – Ἐμεῖς, Γέροντα, τί ποσοστὸ λογικῆς ἔχουμε; – Ἐσεῖς θέλετε ξεβίδωμα. Νὰ εὐχηθῶ νὰ σᾶς γίνη τῆς ἀγάπης τὸ ξεβίδωμα, ποὺ εἶναι θεία τρέλλα, γιατί ἀλλιῶς καλύτερα εἶναι αὐτοί ποὺ πᾶνε στὸ Λεμπέτι, παρὰ αὐτοὶ οἱ Χριστιανοὶ ποὺ ἔχουν τὸν ὀρθολογισμό, δηλαδὴ τὴν ὑπερήφανη λογική.

Ἡ κοσμικὴ λογικὴ ἀλλοιώνει τὸ πνευματικὸ αἰσθητήριο Οἱ Ἅγιοι Πατέρες τὰ ἔβλεπαν ὅλα μὲ τὸ πνευματικό, μὲ τὸ θεϊκὸ μάτι. Τὰ Πατερικὰ εἶναι γραμμένα μὲ τὸ πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, καὶ μὲ τὸ πνεῦμα τοῦ Θεοῦ ἔκαναν τὶς ἑρμηνεῖες οἱ Ἅγιοι Πατέρες. Τώρα δὲν ὑπάρχει συχνὰ αὐτὸ τὸ πνεῦμα τοῦ Θεοῦ, γιὰ νὰ καταλαβαίνουν τὰ Πατερικά. Τὰ βλέπουν ὅλα μὲ τὸ κοσμικό μάτι, δὲν βλέπουν πιὸ πέρα, δὲν ἔχουν τὴν εὐρύτητα ποὺ δίνουν ἡ πίστη καὶ ἡ ἀγάπη. Ὁ Μέγας Ἀρσένιος ἄφηνε τὰ βάγια μέσα στὸ νερό, χωρίς νὰ τὸ ἀλλάζη, καὶ τὸ νερό μύριζε πολύ. Ἐμεῖς ποῦ νὰ καταλάβουμε τί πήγαζε μέσα ἀπὸ ἐκεῖνο τὸ βρώμικο νερό! «Μά δὲν τὸ καταλαβαίνω αὐτό», σοῦ λέει ὁ ἄλλος. Δὲν στέκεται νὰ δὴ μήπως ὑπάρχη καὶ κάτι ἄλλο, ἀλλὰ τὸ ἀρνεῖται, γιατὶ δὲν τὸ καταλαβαίνει! Ὅταν μπαίνη ἡ λογική, δὲν μπορεῖ νὰ καταλάβη κανεὶς οὔτε τὸ Εὐαγγέλιο οὔτε τοὺς Ἁγίους Πατέρες. Ἀλλοιώνεται τὸ πνευματικὸ αἰσθητήριο, καὶ ὁ ἄνθρωπος μὲ τὴν λογική του βγάζει ἄχρηστα καὶ τὸ Εὐαγγέλιο καὶ τὰ Πατερικὰ καὶ φθάνει νὰ λέη: «Τόσα χρόνια ταλαιπωροῦνται οἱ ἄνθρωποι ἄδικα μὲ τὴν ἄσκηση, τὴν νηστεία κ.λπ.!».Αὐτὸ εἶναι βλασφημία. Ἦρθε μία φορὰ ἕνας κελλιώτης μοναχὸς στὸ Καλύβι μὲ αὐτοκίνητο. «Παιδί μου, τοῦ λέω, τί τὸ θέλεις ἐσὺ τὸ αὐτοκίνητο; Δὲν ταιριάζει!».«Γιατί, Γέροντα; μοῦ λέει. Δὲν γράφει στὸ Εὐαγγέλιο «ἑκατονταπλασίονα λήψεται καὶ ζωήν τὴν αἰώνιον;». «Τὸ «ἑκατονταπλασίονα λήψεται» τὸ λέει γι’ αὐτὰ ποὺ χρειάζεται νὰ ἔχη κανείς. Ἀλλά πάλι γιὰ τὸν μοναχό ταιριάζει αὐτὸ ποὺ λέει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος: «Ὡς μηδὲν ἔχοντες καὶ πάντα κατέχοντες» . Δηλαδή, τίποτε δὲν ἔχει ὁ μοναχός, ἀλλὰ μπορεῖ νὰ κάνη κουμάντο στὰ ταμεῖα τῶν ἄλλων, γιατί τὸν ἐμπιστεύονται γιὰ τὴν ἀρετή του. Ὄχι νὰ ἔχουμε ἐμεῖς οἱ μοναχοί!». Βλέπετε μὲ τὴν λογική τί ἑρμηνεῖες λανθασμένες μπορεῖ νὰ δώση κανείς; Πάντα νὰ ξέρετε, ἄν δὲν ἐξαγνισθῆ ὁ ἄνθρωπος, ἄν δὲν ἔρθη ὁ θεῖος φωτισμός, συνέχεια οἱ ἑρμηνεῖες ποὺ θὰ δίνη, θὰ εἶναι ὅλο θολούρα.

May 2020 new.indd 20

06/05/2020 22:30:41

Μάιος 2020 | 21 Μὲ ρώτησαν μία φορά: «Γιατὶ ἡ Παναγία δὲν ἔκανε θαῦμα στὴν Τῆνο καὶ οἱ Ἰταλοί τίναξαν τὸ καράβι «Ἕλλη» τὴν ἡμέρα τῆς μνήμης της;». Ἐνῶ ἡ Παναγία ἔτσι ἔκανε μεγαλύτερο θαῦμα. Τὸ τίναγμα τῆς «Ἕλλης» προκάλεσε τὴν ἀγανάκτηση τῶν Ἑλλήνων. Κατάλαβαν οἱ Ἕλληνες ὅτι οἱ Ἰταλοὶ δὲν σέβονται τίποτε καὶ ἀγανάκτησαν, ὁπότε μετὰ τοὺς ἐδίωξαν φωνάζοντας «ἀέρα». Ἀλλιῶς θὰ ἔλεγαν: «Καὶ αὐτοὶ θρησκεύουν, εἶναι φίλοι μας». Δὲν θὰ καταλάβαιναν τὴν ἀσέβεια τῶν Ἰταλῶν. Καὶ ἔρχονται τώρα αὐτοὶ μὲ τὴν λογική τους καὶ λένε: «Γιατὶ νὰ μὴν κάνη θαῦμα ἡ Παναγία;». Τί νὰ πῆς; Ἄλλοι ρωτοῦν: «Καλά, τὴν μέτρησαν τὴν φωτιὰ στὴν Βαβυλώνα, ὅταν ἔβαλαν μέσα τοὺς τρεῖς Παῖδες καὶ λένε ὅτι ἦταν σαράντα ἐννιὰ πήχεις;». Μὰ ἀφοῦ τὴν πρώτη φορὰ ἦταν ἑπτὰ μέτρα ὕψος ἡ φλόγα καὶ ὕστερα ἔβαλαν καύσιμη ὕλη, γιὰ νὰ γίνη ἑπταπλάσια. Ἑπτὰ ἐπί ἑπτά δὲν κάνει σαράντα ἐννιά; Βάζεις κάτι τέτοιους στὴν φωτιά; Βλέπεις ἕναν ὀρθολογισμό, μία λογικὴ παράλογη, τελείως ἔξω ἀπὸ τὴν πραγματικότητα. Μερικοὶ ἀπὸ τοὺς σημερινοὺς θεολόγους μὲ κάτι τέτοια ἀσχολοῦνται. Π.χ. ρωτοῦν: «Οἱ δαίμονες ποῦ ἔπεσαν στὴν θάλασσα ζοῦν ἤ πνίγηκαν;». Σημασία ἔχει τὸ ὅτι ἔφυγαν ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο. Τί σὲ νοιάζει ἐσένα τί ἔγιναν; Κοίταξε ἐσὺ νὰ μὴ δαιμονισθῆς καὶ μὴν ἀσχολῆσαι μὲ τὸ ποῦ βρίσκονται τώρα ἐκεῖνα τὰ δαιμόνια!

– Γέροντα, μερικοί προσπαθοῦν νὰ συμβιβάσουν τὸ Εὐαγγέλιο μὲ τὴν ἀνθρώπινη λογική. Ἐξετάζουν τὸ Εὐαγγέλιο μὲ αὐτὴν τὴν κοσμικὴ λογικὴ καὶ δὲν βγάζουν ἄκρη.

– Τὸ Εὐαγγέλιο καὶ ἡ κοσμικὴ λογικὴ δὲν συμβιβάζονται. Στὸ Εὐαγ-

May 2020 new.indd 21

06/05/2020 22:30:41

22 | ἡ Φανερωμένη γέλιο εἶναι ἡ ἀγάπη. Στὴν λογικὴ εἶναι τὸ συμφέρον. Στὸ Εὐαγγέλιο λέει: «Ἄν σὲ ἀγγαρεύση κάποιος γιὰ ἕνα μίλι, ἐσύ νὰ πᾶς δύο μίλια» . Ποῦ ὑπάρχει λογική ἐδῶ πέρα; Ἐδῶ εἶναι μᾶλλον τρέλλα! Γι’ αὐτὸ ὅσοι πᾶνε νὰ συμβιβάσουν τὸ Εὐαγγέλιο μὲ τὴν κοσμικὴ λογικὴ μπερδεύονται ἄσχημα. Ὑπάρχουν λ.χ. διάφορες ὁμάδες ποὺ ὀργανώνουν φιλανθρωπικὰ ἔργα. Μαθαίνουν φέρ’ εἰπεῖν ὅτι κάποιος ἔπαθε μεγάλη ζημιά, φτώχυνε καὶ ἔχει ἀνάγκη ἀπὸ χρήματα. «Νὰ τὸν βοηθήσουμε, λένε, ἀλλὰ προηγουμένως ἄς βεβαιωθοῦμε ἄν ἔχη πράγματι ἀνάγκη». Καὶ πᾶνε δυὸ-τρεῖς νὰ τὸν ἐπισκεφθοῦν, γιὰ νὰ δοῦν ἄν πράγματι ἔχη ἀνάγκη. Καὶ βλέπουν, ἄς ὑποθέσουμε, νὰ ἔχη πολυτελές σαλόνι καὶ λένε: «Ἄ, ἔχει τέτοιες πολυθρόνες, τέτοιο σαλόνι! Αὐτός, γιὰ νὰ ἔχη τέτοια ἔπιπλα, δὲν ἔχει ἀνάγκη». Καὶ τὴν βοήθεια δὲν τὴν δίνουν. Δὲν καταλαβαίνουν ὅμως ὅτι ὁ ἄλλος πεινάει. Γιατί, ὅταν γίνεται κανεὶς φτωχός, αὐτὸ δὲν σημαίνει ὅτι ἀπὸ τὴν μία ὥρα στὴν ἄλλη ἀλλάζει ἀκόμη καὶ τὰ ροῦχα του. Καὶ ποῦ ξέρεις ἄν αὐτὸ τὸ σαλόνι δὲν τὸ εἶχε ἀπὸ παλιὰ καὶ ὁ καημένος δὲν πρόλαβε νὰ τὸ πουλήση ἀκόμη; Ἤ μπορεῖ νὰ τοῦ τὸ χάρισε κάποιος ποὺ ἔμαθε τὴν ἀνάγκη τῆς οἰκογενείας του. Κρίνουν μὲ τὴν λογική καὶ μπερδεύονται, καὶ τὸ Εὐαγγέλιο μένει ἔξω ἀπὸ τὴν ζωή τους. Οἱ ἄνθρωποι βλέπουν ἐξωτερικά, Γι’ αὐτὸ καὶ τὰ ἑρμηνεύουν ὅλα ἀλλιῶς.

Ἡ «κατ’ ὄψιν» κρίση – Γέροντα, νιώθω σὰν ἐμπόδια γιὰ τὴν πνευματικὴ πρόοδο τὴν κρίση, τὴν λογικὴ καὶ τὴν ἀνθρώπινη δικαιοσύνη ποὺ ἔχω.

– Καὶ βέβαια εἶναι ἐμπόδια γιὰ τὴν πνευματικὴ πρόοδο, γιατί φεύγει ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ. Μένει μετὰ ὁ ἄνθρωπος χωρὶς τὴν θεία βοήθεια καὶ πέφτει καὶ σπάζει τὰ μοῦτρα του. Ἡ κρίση καὶ ἡ ἀνθρώπινη δικαιοσύνη εἶναι κατὰ κανόνα ἄδικες. Ἡ δικαιοσύνη τοῦ Θεοῦ εἶναι ἀγάπη, μακροθυμία, ἐπιείκεια. Τὸ μικρόβιο τῆς πνευματικῆς σου ἀρρώστιας εἶναι ὅτι ἐξετάζεις τὰ πράγματα μὲ τὴν ἀνθρώπινη λογική. Τὸ φάρμακο τὸ δραστικὸ εἶναι οἱ καλοὶ λογισμοί. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος σκέφτεται δεξιά, ἔχη δηλαδὴ καλοὺς λογισμούς, αὐξάνει ἡ χωρητικότητα τῆς καρδιᾶς. Ἐπειδὴ χρησιμοποιεῖς πολὺ τὴν λογική, χρειάζεται νὰ προσέξης πολὺ τοὺς λογισμούς σου, γιατὶ καὶ τὰ συμπεράσματα ποὺ βγάζεις μὲ τὴν λογικὴ εἶναι ἀνθρώπινα καὶ ὄχι πνευματικὰ καὶ ἁγιασμένα.

May 2020 new.indd 22

06/05/2020 22:30:41

Μάιος 2020 | 23 – Γέροντα, γιατὶ πέφτω τόσο συχνὰ στὴν κατάκριση; – Σ΄ ἐσένα φταῖνε τὰ Νομικὰ ποὺ σπούδασες, καὶ κρίνεις ἔτσι. Πολλὲς φορὲς ὁρισμένες σπουδὲς ἢ ἕνα ἐπάγγελμα καλλιεργοῦν, κατὰ κάποιο τρόπο, μία ξερὴ λογική. Ἡ λογική εἶναι ἡ ἀρρώστια τῶν διανοουμένων. Εἶναι στὸ μεδούλι τους. Ἐνῶ ἔχεις καρδιά, ἡ λογικὴ πάει πιὸ μπροστὰ ἀπὸ τὴν καρδιά σου. Εἶναι μερικοὶ ποὺ ἔχουν πολλὴ λογικὴ καὶ κρίση μὲ ἐγωισμό, δὲν παραδέχονται κανέναν. Ζητοῦν τὸ ἀπόλυτο ἀπὸ τούς ἄλλους καὶ ὄχι ἀπὸ τὸν ἑαυτό τους, ἀναπαύονται στὶς ἀδυναμίες τους καὶ κατηγοροῦν τοὺς ἄλλους. Πράγματα πολὺ παράξενα! Ἐξωτερικὰ εἶναι σχηματισμένοι, ἔχουν φτιάξει δηλαδὴ ἕναν ἐξωτερικὸ ἄνθρωπο γεμάτο ὑποκρισία καὶ δὲν ἔχουν ἴχνος ἁπλότητος. Αὐτὴ εἶναι καὶ ἡ διαφορὰ Εὐρωπαίων καὶ Ἑλλήνων, καὶ ὅταν λέω «Ἑλλήνων», ἐννοῶ τὸ ὀρθόδοξο πνεῦμα. Τὸν Εὐρωπαῖο δὲν μπορεῖς νὰ καταλάβης πότε μπορεῖς νὰ τὸν πλησιάσης καὶ πότε ὄχι. Πάντα «καλῶς ὁρίσατε» λέει μὲ ἕνα ψεύτικο χαμόγελο. Ἐνῶ τὸν Ἕλληνα τὸν καταλαβαίνεις. Ἔχει χαρά; Τὸ δείχνει. Ἔχει μοῦτρα; Τὸ δείχνει, καὶ κανονίζεις.

– Τί φταίει, Γέροντα, ὅταν κανεὶς κρίνη ἀνθρώπους, πράγματα καὶ καταστάσεις, καὶ μάλιστα ταχύτατα; – Κινεῖται μόνο μὲ τὴν λογική, ἐργάζεται ὁ ἐγκέφαλος, καὶ αὐτὸ εἶναι τὸ ἀποτέλεσμά του. Καλά εἶναι σ΄ αὐτοὺς ποὺ ἔχουν κάμποσο μυαλό, νὰ πάρη ὁ Θεὸς τὸ κατσαβιδάκι καὶ νὰ τὸ στρίψη λίγο. Ὅσο ἀδειάζει τὸ μυαλό, τόσο Χάρη γεμίζει ὁ ἄνθρωπος. Ὅταν λέω μυαλό, ἐννοῶ τὴν κρίση τὴν ἀνθρώπινη, τὸν ἐγωισμό, τὴν αὐτοπεποίθηση. Ἀπὸ τὴν στιγμὴ ὅμως ποὺ θὰ καταλάβη κανεὶς ὅτι δὲν ἔχει σωστὴ κρίση καὶ πῆ, «ἔχω κρίση κοσμική, ἡ κρίση μου δὲν ἔχει θεῖο φωτισμὸ καὶ θὰ κάνω λάθος, Γι’ αὐτὸ δὲν πρέπει νὰ τὴν χρησιμοποιῶ», τότε ὁ Θεὸς θὰ τὸν φωτίση, θὰ γίνη διακριτικὸς καὶ θὰ διακρίνη ποιὸ εἶναι τὸ σωστό. Ὁ πειρασμὸς ἀχρηστεύει ἔξυπνους ἀνθρώπους μὲ τὴν «κατ’ ὄψιν» κρίση. Ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἔχη τὸ ἀνθρώπινο στοιχεῖο μέσα του, κρίνει ἀνθρώπινα καὶ ἐγκληματεῖ. Πρέπει νὰ φύγη τὸ ἀνθρώπινο στοιχεῖο, γιὰ νὰ γίνη ἡ κρίση του θεϊκή. Ἡ κοσμικὴ κρίση εἶναι λανθασμένη κρίση. Πόσες ἀδικίες γίνονται! Πόσες φορὲς κολάζεται κανείς! Γι’ αὐτὸ πάντα νὰ φέρνετε καλὸ

May 2020 new.indd 23

06/05/2020 22:30:41

24 | ἡ Φανερωμένη λογισμό, γιὰ νὰ ἐξασφαλίζετε τὴν ψυχή σας. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι μυστήριο, δὲν μπορεῖς νὰ ξέρης τί κάνει! Μία φορά τὸ Πάσχα, μετὰ τὴν Θεία Λειτουργία τῆς Ἀναστάσεως, καθήσαμε λίγο σὲ ἕνα Καλύβι νὰ φᾶμε τυρὶ καὶ αὐγό. Δίπλα μου καθόταν ἕνας μοναχὸς ποὺ εἶναι ἀγωγιάτης, μεταφέρει ξύλα. Τὸν βλέπω, κάνει στὴν ἄκρη αὐτὸ ποὺ τοῦ πρόσφεραν. «Φάε», τοῦ λέω. «Καλά, καλά, θὰ φάω», μοῦ λέει. Τὸν βλέπω μετά, πάλι δὲν ἔτρωγε. «Φάε, τοῦ ξαναλέω, σήμερα Πάσχα εἶναι». «Εὐλόγησον, Γέροντα, μοῦ λέει, ἐγώ, ὅταν κοινωνάω, δὲν τρώω, στὶς 2 τὸ ἀπόγευμα θὰ φάω». Ἀπὸ τὴν προηγούμενη ἡμέρα νηστικὸς καὶ θὰ ἔτρωγε τὸ ἀπόγευμα! Βλέπεις ἀπὸ εὐλάβεια τί ἔκανε; Καὶ οἱ ἄλλοι μπορεῖ νὰ τὸν θεωροῦσαν ἕναν ἁπλὸ ἀγωγιάτη. Ὁ ἄνθρωπος εἶναι μυστήριο! Καὶ ἄν σὲ ἔβαλαν νὰ κρίνης, νὰ σκεφθῆς: «Εἶναι αὐτὴ ἡ κρίση θεϊκὴ ἤ εἶναι γεμάτη ἐμπάθεια;». Εἶναι δηλαδὴ ἀνιδιοτελὴς ἤ γεμάτη ἰδιοτέλεια; Νὰ μήν ἔχετε ἐμπιστοσύνη στὸν ἑαυτό σας οὔτε στὴν κρίση σας. Ὑπάρχει μέσα πολὺς ἐγωισμός, ὅταν κανεὶς κρίνη. Ἐμένα μὲ βάζουν νὰ κρίνω ἕνα θέμα καὶ ἐνῶ δὲν θέλω, ἀλλὰ ἀναγκάζομαι καὶ τὸ κάνω, καὶ παρ’ ὅλο ποὺ κρίνω μὲ ἀνιδιοτέλεια καὶ ἀμερόληπτα, ὅταν πάω νὰ κάνω προσευχή, δὲν νιώθω, ἄς ὑποθέσουμε, ἐκείνη τὴν γλυκύτητα ποὺ νιώθω ἄλλες φορές. Ὄχι ὅτι μὲ πειράζει ἡ συνείδησή μου γιὰ κάτι, ἀλλὰ γιατὶ ἔκρινα σὰν ἄνθρωπος. Πόσο μᾶλλον ὅταν ἡ κρίση εἶναι λανθασμένη ἤ ἔχη μέσα καὶ τὴν δικαιολογία ἤ ἀνθρώπινα κριτήρια! Εἶναι μεγάλη ὑπόθεση ἡ κρίση. Ἡ κρίση εἶναι τοῦ Θεοῦ. Εἶναι φοβερό! Δὲν ἔχει σημασία ἂν ἔχη καλὴ διάθεση αὐτὸς ποὺ εἶναι στὴν θέση νὰ κρίνη. Σημασία ἔχει τί βγάζει μὲ τὴν κρίση του. Χρειάζεται πολλὴ διάκριση. Φυσικά, ὅλοι οἱ ἄνθρωποι ἔχουμε λίγη διάκριση, ἀλλὰ δυστυχῶς οἱ περισσότεροι ἀπὸ ἐμᾶς δὲν τὴν χρησιμοποιοῦμε γιὰ τὸν ἑαυτό μας ἀλλὰ γιὰ τοὺς συνανθρώπους μας (γιὰ νὰ μὴ… διακριθοῦν, δηλαδή γιὰ νὰ μὴν ἀναδειχθοῦν). Ἔτσι τὴν μολύνουμε μὲ τὴν κρίση καὶ κατάκριση καὶ τὴν ἀπαίτηση νὰ διορθωθοῦν οἱ ἄλλοι, ἐνῶ θὰ ἔπρεπε νὰ ἔχουμε ἀπαίτηση μόνον ἀπὸ τὸν ἑαυτό μας, ποὺ δὲν ἀποφασίζει νὰ πάρη τὸν πνευματικό ἀγώνα στὰ ζεστὰ καὶ νὰ κόψη τὰ πάθη του, γιὰ νὰ ἐλευθερωθῆ ἡ ψυχή μας καὶ νὰ πετάξη στὸν Οὐρανό. Γέροντος Παϊσίου Ἁγιορείτου, Λόγοι Α´ – Μὲ πόνο καὶ ἀγάπη γιὰ τὸν σύγχρονο ἄνθρωπο, Ἱερὸν Ἡσυχαστήριον «Εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης ὁ Θεολόγος», Βασιλικὰ Θεσσαλονίκης, 1998, σελ. 225-236.

May 2020 new.indd 24

06/05/2020 22:30:41

Μάιος 2020 | 25

ΠΑΙΔΙΚΗ ΓΩΝΙΑ Ο ΑΓΙΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΡΩΣΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΠΙΑΤΟ ΤΟΥ ΑΡΧΟΝΤΑ Κάποτε, ἕνας ἀπὸ τοὺς πιὸ ὀνομαστοὺς τσάρους τῆς Ρωσίας, ὁ Μέγας Πέτρος, ξεκίνησε πόλεμο ἐναντίον τῶν Τούρκων. Σ’ αὐτὸν τὸν πόλεμο ὁ στρατός του ἡττήθηκε ἔξω ἀπὸ τὴν Κωνσταντινούπολη καὶ χιλιάδες Ρῶσοι στρατιῶτες πιάστηκαν αἰχμάλω­τοι καὶ πουλήθηκαν δοῦλοι στοὺς Ὀθωμανούς. Ἀνάμεσά τους ἦταν καὶ ἕνα νεαρὸ παλληκάρι, ὁ Γιοβάν, ποὺ στὰ ἑλληνικὰ σημαίνει Ἰωάννης. Τὸν ἀγόρασε γιὰ ὑπηρέτη του ἕνας Τοῦρκος ἀπὸ τὸ Προκόπι τῆς Μικρᾶς Ἀσίας καὶ τὸν πῆρε στὸ σπίτι του μαζὶ μὲ ἄλλους Ρώσους δούλους. Δὲν πέρασε λίγος καιρὸς καὶ οἱ περισσότεροι ἀπ’ αὐτοὺς ἀρνήθηκαν τὴν πίστη τοῦ Χριστοῦ κι ἔγιναν μουσουλμάνοι. Πίστευαν ὅτι ἔτσι θὰ τὰ ‘χαν καλὰ μὲ τὸ ἀφεντικό τους. Ὁ Ἰωάννης ὅμως ἀγαποῦσε πολὺ τὸν Θεό, δὲν τὸν ἔνοιαζαν οἱ βρισιὲς καὶ τὰ πειράγματα τῶν μουσουλμάνων, ποὺ τὸν περιγελοῦσαν γιὰ τὴν πίστη του. Κι ὅσες φορὲς ὁ ἀφέντης του τοῦ ὑποσχόταν τιμὲς καὶ δόξες, ἂν ἄλλαζε τὴν πίστη του, ὁ Ἅγιος τοῦ ἀπαντοῦσε: - Μὴ μὲ πιέζεις ν’ ἀλλαξοπιστήσω, ἀφέντη μου, κι ὑπόσχομαι νὰ σὲ ὑπηρετῶ μὲ προθυμία. Γνώριζε ὅτι προτιμῶ νὰ πεθάνω, παρὰ νὰ πέσω σὲ τόσο μεγάλη ἁμαρτία. Χριστιανὸς γεννήθηκα καὶ Χριστιανὸς θὰ πεθάνω. Ὁ καιρὸς πέρασε. Ὁ Θεὸς βλέποντας τὴν πίστη τοῦ Ἁγίου μαλάκωσε τὴ σκληρὴ καρδιὰ τοῦ ἀγᾶ καὶ δὲν τὸν ἐνόχλησε ξανὰ γι’ αὐτὸ τὸ θέμα. Ἔτσι, ὁ νεαρὸς Γιοβὰν δούλευε μὲ προθυμία ὅλη μέρα φροντίζοντας τὰ ζῶα τοῦ κυρίου του, γιατὶ αὐτὴ τὴν ἐργασία τοῦ εἶχε ἀναθέσει. Τὸ βράδυ ξάπλωνε νὰ κοιμηθεῖ σὲ μιὰ γωνιὰ τοῦ στάβλου κι εὐχαριστοῦσε τὸν Θεὸ ποὺ τὸν ἀξίωσε νὰ κοιμᾶται σὲ φάτνη ὅμοια μ’ αὐτὴ ποὺ γεννήθηκε καὶ ὁ Χριστός μας.

May 2020 new.indd 25

06/05/2020 22:30:42

26 | ἡ Φανερωμένη

Ὁ ἀγὰς βλέποντας τὴν ταπείνωση καὶ τὴν ἀγάπη τοῦ Ἁγίου, θέλησε νὰ τοῦ δώσει γιὰ κατοικία του ἕνα δωμάτιο δίπλα στὸν στάβλο. Ὅμως ὁ Ἰωάννης δὲν δέχτηκε. Ἤξερε ὅτι ἡ ἄσκηση τοῦ σώματος βοηθάει τὴν ψυχὴ νὰ προσεύχεται πιὸ πολύ. Ἔτσι αὐτὸς ὁ στάβλος γέμιζε τὰ βράδια ἀπὸ τὶς προσευχές του, γιατί τὸ μεγαλύτερο μέρος τῆς νύχτας ἔψελνε καὶ δόξαζε τὸν Θεό. Ἀγαποῦσε νὰ νηστεύει, γιατὶ μὲ ἐλαφρὺ στομάχι μποροῦσε νὰ προσεύχεται συνεχῶς. Στὴ λατρεία τῆς ἐκκλησίας μας ἦταν ἐπίσης τακτικός. Κάθε Σάββατο πήγαινε στὴν ἐκκλησία καὶ κοινωνοῦσε. Ἡ ἁγία ζωὴ τοῦ Ὁσίου ἔφερε μεγάλη εὐλογία στὸ σπίτι τοῦ τούρκου ἀξιωματικοῦ, ὁ όποῖος πλούτισε καὶ ἔγινε ἕνας ἀπὸ τοὺς πιὸ ἰσχυροὺς ἄνδρες τοῦ Προκοπίου. Νομίζοντας τότε ὅτι ἀφορμὴ γιὰ τὴν εὐτυχία του ἦταν ὁ ψεύτικος θεός του, ξεκίνησε νὰ πάει γιὰ προσκύνημα στὴ Μέκκα, τὴν ἱερὴ πόλη τῶν μουσουλμάνων, γιὰ νὰ τὸν εὐχαριστήσει. Ὕστερα ἀπὸ κοπιαστικὸ ταξίδι, ἔφτασε στὸν προορισμό του. Πέρασαν πολλὲς ἡμέρες ἀπὸ τὴν ἀναχώρησή του καὶ ἡ γυναίκα του παρέθεσε τραπέζι στοὺς συγγενεῖς καὶ τοὺς φίλους τοῦ ἄντρα της, γιὰ νὰ εὐχαριστηθοῦν καὶ νὰ εὐχηθοῦν νὰ ἐπιστρέψει ὑγιὴς ἀπὸ τὸ ταξίδι. Ὁ Ἰωάννης ὑπηρετοῦσε στὸ τραπέζι σερβίροντας τοὺς καλεσμένους. Ἀνάμεσα στὰ φαγητὰ ἦταν κι ἕνα ποὺ ἄρεσε πολύ στὸν ἀγά, τὸ πιλάφι. Βλέποντας ἡ γυναίκα τὴν πιατέλα μέ τὸ ἀχνιστὸ πιλάφι, ποὺ τόσο ἄρεσε στὸν ἄντρα της, εἶπε στὸν Ἰωάννη: - Γιοβάν, πόσο θὰ χαιρόταν ὁ ἀφέντης σου νὰ ἦταν ἐδῶ μαζί μας καὶ νὰ δοκίμαζε αὐτὸ τὸ πιλάφι!

- Κυρία μου, εἶπε τότε ὁ Ἰωάννης, δῶσε μου ἕνα μεγάλο πιάτο γεμάτο πιλάφι καὶ θὰ τὸ στείλω στὸν ἀφέντη, στὴ Μέκκα. Στὸ ἄκουσμα αὐτῶν τῶν λόγων ὅλοι οἱ προσκεκλημένοι γέλασαν. Ἡ γυναίκα ὅμως εἶπε στὴ μαγείρισσα νὰ τοῦ δώσει αὐτὸ ποὺ ζητοῦσε, νομίζοντας ὅτι ἤθελε νὰ τὸ φάει ὁ ἴδιος ἢ νὰ τὸ πάει σὲ καμιὰ φτωχὴ οἰκογένεια ὅπως συνήθιζε νὰ κάνει. Ὁ Ἅγιος τὸ πῆρε καὶ πῆγε στὸν στάβλο. Ἐκεῖ γονάτισε καὶ ἔκανε θερμὴ προσευχὴ στὸν Θεὸ νὰ στείλει τὸ πιλάφι, μὲ ὅποιον τρόπο Αὐτὸς ἤθελε, στὸν ἀφέντη του. Καὶ πραγματικά, τὸ πιάτο μὲ τὸ φαγητὸ ἐξαφανίστηκε ἀπὸ μπροστά του θαυματουργικά. Ἐπέστρεψε τότε ὁ Ἰωάννης στὴ γιορτὴ καὶ εἶπε στὴν οἰκοδέσποινα ὅτι ἔστειλε τὸ φαγητὸ στὴ Μέκκα. Γέλασαν τότε οἱ καλεσμένοι, σίγουροι ὅτι ἔφαγε τὸ φαγητὸ ὁ ἴδιος καὶ τὰ ἔλεγε αὐτὰ γιὰ νὰ τοὺς διασκεδάσει. Ὕστερα ὅμως ἀπὸ λίγες ἡμέρες γύρισε ἀπὸ τὸ προσκύνημα ὁ κύριός του καὶ ἔφερε μαζί του τὸ χάλκινο πιάτο. Ὅλοι τότε ἀπόρησαν, ἐκτὸς ἀπὸ τὸν Ἅγιο. Ὅταν τὸν ρώτησαν οἱ συγγενεῖς του, ὁ ἀγὰς τοὺς εἶπε:

May 2020 new.indd 26

06/05/2020 22:30:42

Μάιος 2020 | 27 - Τὴν τάδε ἡμέρα (καὶ ἀνέφερε τὴν ἡμέρα τοῦ συμποσίου κατά τὴν ὁποία ὁ Ἰωάννης ἔστειλε τὸ φαγητό), τὴν ὥρα ποὺ ἐπέστρεψα ἀπὸ τὸ με­γάλο τζαμὶ στὸ σπίτι ποὺ κατοικοῦσα, βρῆκα ἐπάνω στὸ τραπέζι ἕνα πιάτο γεμάτο ἀχνιστὸ πιλάφι. Ἀναρωτήθηκα ποιὸς ἄραγε νὰ τὸ εἶχε στεί­ λει, καί, πρὸ παντός, δὲν μποροῦσα νὰ καταλάβω μὲ ποιὸν τρόπο εἶχε ἀνοίξει τὴν κλειδωμένη πόρτα. Εἶδα μάλιστα, πρὸς μεγάλη μου ἔκπληξη, ὅτι πάνω στὸ χάλκινο πιάτο ἦταν χαραγμένο τὸ ὄνομα μου, ὅπως γίνεται μὲ ὅλα τὰ σκεύη τοῦ σπιτιοῦ μας. Ὡστόσο, παρόλη τὴν ταραχή μου, κάθησα κι ἔφαγα μὲ μεγάλη ὄρεξη τὸ ζεστὸ πιλάφι. Μὰ τὸν Ἀλλάχ, ἀκόμα δὲν μπορῶ νὰ καταλάβω πῶς ἔφτασε αὐτὸ τὸ πιάτο στὴ Μέκκα! Θαύμασαν τότε ὅλοι οἱ συγγενεῖς μ’ αὐτὴ τὴ διήγηση καὶ τοῦ ἐξιστόρησαν ὅλα τὰ σχετικὰ μὲ τὸν ἅγιο Ἰωάννη. Τὸ θαῦμα ἔγινε γνωστὸ σ’ ἐκεῖνο τὸν τόπο καὶ ὅλοι θεωροῦσαν πλέον τὸν Ἰωάννη ἄνθρωπο δίκαιο καὶ ἀγαπητὸ στὸν Θεό.

Δημήτρης & Ἄννα Φωτοπούλου, Δι’ εὐχῶν τῶν Ἁγίων (5) Μάιος, Ἀθήνα, Ἐκδόσεις Σταμούλη Α.Ε., 2004, 48-57.

Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ο Ρῶσος κοιμήθηκε σὲ ἡλικία περίπου 40 ἐτῶν το 1730 καὶ ἑορτάζει στὶς 27 Μαΐου. Τὸ ἄφθορο λείψανό του μεταφέρθηκε ἀπὸ τοὺς πρόσφυγες τὸ 1924 ἀπὸ τὸ Προκόπι τῆς Μικρᾶς Ἀσίας στὸ χωριὸ μὲ τὸ ἴδιο ὄνομα, ποὺ ἔκτισαν στὴ Βόρεια Εὔβοια.

May 2020 new.indd 27

06/05/2020 22:30:45

Γραφικές τέχνες

ΚΕΡΑΜΟΣ

Ἡ Κυριακὴ τῆς Σαμαρείτιδος. 1847. Ἱερὸς Ναὸς Παναγίας Φανερωμένης.

May 2020 new.indd 28

06/05/2020 22:30:58