Περιοδικό "Ἡ Φανερωμένη" - Τεύχος 153 - Νοέμβριος 2020

η ΦΑΝΕΡΩΜΕΝΗ Τεῦχος 153 - Νοέμβριος 2020

November 2020 new.indd 1

31/10/2020 22:27:48

Η ΦΑΝΕΡΩΜΈΝΗ

Μηνιαία Ἔκδοση Ἱεροῦ Ναοῦ Παναγίας Φανερωμένης Τεῦχος 153ο - Νοέμβριος 2020

YΠΕΎΘΥΝΟΣ EΚΔΟΣΗΣ

Ἀρχιμανδρίτης Βενέδικτος Ἰωάννου EΠΙΜΈΛΕΙΑ EΚΔΟΣΗΣ

Πρωτοπρεσβύτερος Θωμᾶς Κωστῆ ΔΙΕΎΘΥΝΣΗ EΠΙΚΟΙΝΩΝΊΑΣ

Ἱερὸς Ναὸς Παναγίας Φανερωμένης Τ.Θ. 21637, 1511 Λευκωσία Τηλ. 22673296, 22660761 Τηλεομ.: 22672321 EΦΗΜΈΡΙΟΙ

Ἀρχιμανδρίτης Βενέδικτος Ἰωάννου Τηλ. 99031993 Πρωτοπρεσβύτερος Ξάνθος Ὀνησιφόρου Τηλ. 99653521 Πρωτοπρεσβύτερος Θωμᾶς Κωστῆ Τηλ. 99522846 «Ὅταν ἡ οἰκοκυρὰ ἐργάζεται μέσα εἰς τὸ σπίτι της καὶ μαγειρεύει ἢ πλένει ἢ ὁτιδήποτε ἄλλο κάνει, ἂς λέγη ταυτοχρόνως καὶ τὴν εὐχὴν ἐκφώνως. Θὰ φύγουν ὅλοι οἱ λογισμοὶ καὶ τὸ σπίτι της θὰ γίνῃ ἕνας αἰσθητὸς παράδεισος. Ὅλα τότε θὰ εἶναι ὄμορφα καὶ γαλήνια εἰς τὸ σπίτι της καὶ τὰ λόγια τῆς εὐχῆς, ὡσὰν ἕνα ἱερὸ ἆσμα, θὰ διαποτίζουν τὴν ψυχήν της καὶ ὅταν θὰ ἔλθουν τὰ παιδιά της ἀπὸ τὸ σχολεῖον καὶ ὁ ἄνδρας της ἀπὸ τὴν ἐργασίαν, θὰ τοὺς ὑποδεχθῆ μὲ τὴν θερμότητα τῆς εὐχόμενης καρδίας της καὶ θὰ τοὺς ἀφαιρέσῃ τὸν κόπον καὶ τὸ ἄγχος. Μόνον ἡ εὐχή, τὸ γλυκύτατον Ὄνομα τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ, μπορεῖ νὰ διώξη ἀπὸ τὸ σπίτι τὴν τηλεόραση ἢ νὰ τὴν ρυθμίση». Ἀπὸ τὸ βιβλίο Γέρων Ἰωσὴφ ὁ Ἡσυχαστής,

Ἱ. Μ. Καρακάλλου Ἁγίου Ὄρους, ἐκδ. Ὀρθόδοξος Κυψέλη.

November 2020 new.indd 2

31/10/2020 22:27:50

Νοέμβριος 2020 | 3

Ἰωάννου Μ. Φουντούλη ΤΑ ΕΙΣΌΔΙΑ ΤΗΣ ΘΕΟΤΌΚΟΥ Τὴν 21η Νοεμβρίου πανηγυρίζει ἡ Ἐκκλησία μας τὰ Εἰσόδια τῆς Θεοτόκου ἢ ὅπως ἀναλυτικώτερα γράφει τὸ συναξάριο τῆς ἡμέρας: «τὴν μνήμην τῆς ἐν τῷ ναῷ εἰσόδου τῆς Θεομήτορος». Κατὰ τὴν ἑορτὴ τῆς Κοιμήσεως εἴχαμε τὴν εὐκαιρία νὰ μιλήσωμε γιὰ τὴν ἐπίδρασι τῶν ἀποκρύφων εὐαγγελίων στὴν σύστασι καὶ ἀνάπτυξι τῶν θεομητορικῶν ἑορτῶν, στὴν ὑμνογραφία καὶ εἰκονογραφία των. Καὶ στὴν προκειμένη περίπτωσι ἔχομε ἕνα ἀπὸ τὰ χαρακτηριστικώτερα παραδείγματα τῶν ἐπιδράσεων αὐτῶν. Ὁ βίος τῆς Θεοτόκου, ἐκτὸς ἀπὸ τὶς ἀφηγήσεις τῶν αὐθεντικῶν Εὐαγγελίων γιὰ τὸν εὐαγγελισμό, τὴν ἐπίσκεψι στὴν Ἐλισάβετ καὶ τὰ ἄλλα περιστατικὰ τῆς ζωῆς της, ποὺ ἄμεσα συνδέονται μὲ τὸν βίο καὶ τὸ ἔργο τοῦ Κυρίου, δὲν μᾶς εἶναι γνωστὸς παρὰ μόνο ἀπὸ τὶς διηγήσεις τῶν ἀποκρύφων, ποὺ ἀνέλαβαν νὰ συμπληρώσουν τὰ ὑπάρχοντα κενά. Τὴν εἴσοδό της στὸν ναό, ποὺ ἑορτάζομε, μᾶς τὴν περιγράφει μὲ πολλὲς λεπτομέρειες τὸ λεγόμενο Πρωτευαγγέλιο τοῦ Ἰακώβου. Τὸ ἄτεκνο ζεῦγος τοῦ Ἰωακεὶμ καὶ τῆς Ἄννης ἀποκτοῦν κατὰ θεία ἐπαγγελία τέκνο, τὴν Μαρία, καὶ τώρα, τριετίζουσα, τὴν ἀφιερώνουν στὸν ναὸ τοῦ Σολομῶντος στὰ Ἱεροσόλυμα, κατὰ τὴν ὑπόσχεσί των, γιὰ νὰ ἀνατραφῆ ἐκεῖ καὶ νὰ διακονῆ σ´αὐτόν. Τὴν ὑποδέχεται ὁ ἀρχιερεὺς Ζαχαρίας, ὁ κατόπιν πατὴρ τοῦ Προδρόμου, καὶ προφήτης αὐτός, γνωρίζοντας τὸν θεῖο προορισμὸ τῆς κόρης, τὴν εἰσάγει κατὰ μοναδικὴ ἐξαίρεσι στὰ ἅγια τῶν ἁγίων, ὅπου καὶ ἀνατρέφεται μὲ τροφὴ ποὺ τῆς ἔφερναν οἱ ἄγγελοι. Αὐτὸ ἀκριβῶς εἶναι καὶ τὸ θέμα τῆς σημερινῆς ἑορτῆς. Ἔτσι τὸ βλέπομε ἀποτυπούμενο στὶς ἑορτολογικὲς εἰκόνες καὶ ἔτσι τὸ ἀκούομε ὑμνούμενο ἀπὸ τὴν ἱερὰ ὑμνογραφία τῆς ἑορτῆς. Μεγάλη βασιλικὴ πρὸς τιμὴν τῆς Θεοτόκου ἔκτισε ὁ αὐτοκράτωρ Ἰουστινιανὸς στὴν θέσι τοῦ παλαιοῦ ἰουδαϊκοῦ ναοῦ τῶν Ἱεροσολύμων, στὸν λόφο Μορία. Τὰ ἐγκαίνιά του ἔγιναν τὴν 21η Νοεμβρίου τοῦ

November 2020 new.indd 3

31/10/2020 22:27:50

4 | ἡ Φανερωμένη

Ἡ ἐν τῷ ναῷ εἴσοδος τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου. Τοιχογραφία τοῦ 14ου αἰῶνος. Ναὸς Ἁγίου Νικολάου τῆς Στέγης, Κακοπετριά.

ἔτους 543. Ὁ ναὸς αὐτὸς ὠνομάζετο «Ἁγία Μαρία ἡ Νέα» ἢ «Νέα Ἐκκλησία». Ἀπὸ τὸν τόπο ὅπου εἶχε κτισθῆ, ὅπου πρὶν ἦσαν τὰ «ἅγια των ἁγίων», ἦταν εὔκολο νὰ συνδυασθῆ μὲ τὴν διήγησι τοῦ Πρωτευαγγελίου. Ἔτσι ἡ ἑορτὴ τῶν ἐγκαινίων τοῦ ναοῦ αὐτοῦ, συνεδέθη μὲ τὴν διήγησι ἐκείνη καὶ διεδόθη στὸν χριστιανικὸ κόσμο σὰν ἑορτή, ὄχι πιὰ τῶν ἐγκαινίων τῆς «Νέας Ἐκκλησίας», ποὺ εἶχε καθαρῶς τοπικὸ χαρακτήρα, ἀλλὰ σὰν μνήμη τῆς εἰσόδου τῆς Παναγίας στὰ ἅγια τῶν ἁγίων, σὰν «Εἰσόδια τῆς Θεοτόκου». Κάτι παρόμοιο εἴδαμε νὰ συμβαίνη καὶ μὲ τὴν ἑορτὴ τῆς Κοιμήσεως τῆς Θεοτόκου, ποὺ βρῆκε καὶ αὐτὴ τὴν θέσι της στὸ ἑορτολόγιο τὴν ἡμέρα τῶν ἐγκαινίων τοῦ ναοῦ τῆς Γεσθημανῆ, ποὺ εἶχε κτισθῆ ἐπάνω στὸν τάφο της. Στὸ θέμα τῆς σημερινῆς ἑορτῆς συναντᾶται καὶ παραλληλίζεται ὁ ναὸς τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης μὲ τὸν ναὸ τῆς Καινῆς. Τὸ παλαιὸ σκήνωμα τοῦ Θεοῦ, μὲ τὸ νέο. Ἦταν ἐκεῖνος ναὸς τοῦ μόνου ἀληθινοῦ Θεοῦ. Σκήνωμά Του μεταξὺ τῶν ἀνθρώπων. Ναὸς καθαρός, ἅγιος, ἀμίαντος. Σ´αὐτὸν ἐτελεσιουργεῖτο τὸ μυστήριο τῆς πνευματικῆς παρουσίας τοῦ

November 2020 new.indd 4

31/10/2020 22:27:52

Νοέμβριος 2020 | 5 Θεοῦ στὸ μέσον τοῦ λαοῦ Του. Αὐτὸς ποὺ ὁ οὐρανὸς τοῦ οὐρανοῦ δὲν Τὸν χωροῦσε, κατοικοῦσε στὸ ἱερὸ αὐτὸ κτίσμα. Πολὺ χαρακτηριστικὰ ὑπογραμμίζει ὁ Σολομὼν στὴν προσευχὴ ποὺ ἀνέπεμψε κατὰ τὴν μεγάλη ἡμέρα τῶν ἐγκαινίων του: «ὅτι εἰ ἀληθῶς κατοικήσει Θεὸς μετὰ ἀνθρώπων ἐπὶ τῆς γῆς; Εἰ ὁ οὐρανὸς καὶ ὁ οὐρανὸς τοῦ οὐρανοῦ οὐκ ἀρκέσουσί σοι, καὶ τίς ὁ οἶκος οὗτος, ὃν ὠκοδόμησα;» (Γ´ Βασ. η´ 27). Καὶ ὅμως ὁ ἀχώρητος Θεὸς αὐτὸν τὸν τόπον ἠγάπησε καὶ ἐξέλεξε. «Αὕτη ἡ κατάπαυσίς μου εἰς αἰῶνα αἰῶνος, ὧδε κατοικήσω ὅτι ἠρετησάμην αὐτήν», ψάλλει γιὰ τὴν Σιὼν ὁ ἱερὸς ποιητὴς τοῦ 131ου ψαλμοῦ. Πρὸς αὐτὸν τὸν ναὸ καὶ μόνο συνέτρεχε ὁ Ἰσραὴλ καὶ ἀνέφερε τὴν μόνη δεκτὴ καὶ εὐάρεστο στὸν Θεὸ λατρεία. Ἦταν ὁ μόνος ναός, τοῦ μόνου ἀληθινοῦ Θεοῦ. Σ´αὐτὸν τὸν ναὸ τώρα προσφέρεται ἡ Παρθένος. Τριετὴς αὐτή, προσάγεται σὰν καθαρὰ καὶ ἄμωμος θυσία τοῦ ἀνθρωπίνου γένους πρὸς τὸν Θεό, ὅπως ὁ γενάρχης Ἀβραὰμ προσέφερε τριετίζουσα δάμαλι θυσία στὸν Θεὸ (Γένεσ. ιε´ 9). Καὶ ἡ λογικὴ αὐτὴ ζῶσα θυσία γίνεται ἀποδεκτὴ ἀπὸ τὸν Θεὸ καὶ εἰσάγεται σ´αὐτὰ τὰ ἅγια των ἁγίων, στὸ ἄδυτο ἐνδιαίτημα τοῦ Θεοῦ. Τὸ ἐπίγειο κατοικητήριο τοῦ παντάνακτος Θεοῦ γίνεται κατοικία τῆς πιὸ ἐκλεκτῆς καὶ πιὸ ἁγνῆς ὑπάρξεως ποὺ παρήγαγε ποτὲ τὸ ἀνθρώπινο γένος. Αὐτὸ θριαμβευτικὰ ψάλλει τὸ δοξαστικὸ τῶν αἴνων τοῦ ὄρθρου τῆς ἑορτῆς, ποίημα Λέοντος τοῦ μαΐστορος, τοῦ β´ ἤχου, ποὺ θὰ ἀκούσωμε: ήμερον τῷ Ναῷ προσάγεται, ἡ Πανάμωμος Παρθένος, εἰς κατοικητήριον τοῦ παντάνακτος Θεοῦ, καὶ πάσης τῆς ζωῆς ἡμῶν τροφοῦ. Σήμερον τὸ καθαρώτατον ἁγίασμα, ὡς τριετίζουσα δάμαλις, εἰς τὰ Ἅγια τῶν Ἁγίων εἰσάγεται· ταύτῃ ἐκβοήσωμεν, ὡς ὁ Ἄγγελος· Χαῖρε μόνη ἐν γυναιξὶν εὐλογημένη.

Σ

Ὁ ναὸς αὐτός, ὁ νομικός, ἦταν ὁ τύπος τῆς Παρθένου Μαρίας, ἡ προφητικὴ εἰκὼν καὶ ἡ προτύπωσις τοῦ ὑπερφυοῦς μυστηρίου ποὺ συνετελέσθη μέσα στὰ σπλάχνα τῆς ἁγνῆς κόρης. Γιατί μόνο σ’ αὐτὴν κατώκησε ὁ μόνος Θεός. Ἡ μητρικὴ κοιλία της ἔγινε τὰ ἅγια τῶν ἁγίων, στὰ ὁποῖα ἐσκήνωσε ὁ Υἱὸς καὶ Λόγος τοῦ Θεοῦ. Αὐτὴ ἀνεδείχθη ἡ ἀληθὴς σκηνὴ τοῦ μαρτυρίου τοῦ Θεοῦ, ὁ ἐπίγειος ἄχραντος καὶ ἀκατάλυτος

November 2020 new.indd 5

31/10/2020 22:27:52

6 | ἡ Φανερωμένη ναός Του, ἡ ἔμψυχος καὶ ἄψαυστος κιβωτὸς τῆς διαθήκης τοῦ Θεοῦ. Αὐτὴν παραδόξως προδιετύπωσαν ἡ στάμνος μὲ τὸ μάννα, τὸν ἄρτον τῶν ἀγγέλων ποὺ ἔφαγαν οἱ ἄνθρωποι τοῦ παλαιοῦ νόμου, καὶ ἡ ξηρὰ ράβδος τοῦ Ἀαρὼν ποὺ ἐβλάστησε, γιὰ νὰ σημάνη τὴν θεία ἐκλογὴ καὶ πρόκρισι τοῦ παλαιοῦ ἱερατείου, τὰ ἱερὰ δηλαδὴ ἀντικείμενα ποὺ ἐφυλάσσοντο μέσα στὴν κιβωτὸ τῆς διαθήκης, σὰν μαρτύρια τῆς διαθήκης τοῦ Θεοῦ μὲ τὸν λαὸ Του τὸν Ἰσραὴλ (Ἐξόδ. ιστ´ 33, Ἀριθμ. ιζ´ 25, Ἑβρ. θ´ 4). Αὐτὴν ἀκριβῶς τὴν Θεοτόκο ἐξεικόνιζε καὶ ἡ κατὰ ἀνατολὰς πύλη τοῦ ναοῦ, ποὺ εἶδε στὸ ὅραμά του ὁ προφήτης Ἰεζεκιήλ. Ἡ πύλη, ἀπὸ τὴν ὁποία ἐμπῆκε στὸν κόσμο ὁ Θεὸς καὶ ἔμεινε γιὰ πάντα «κεκλεισμένη» (Ἰεζ. μδ´ 1-2). Αὐτὴν προφητικὰ ἐσυμβόλιζε καὶ τὸ καταπέτασμα τοῦ ναοῦ, ποὺ ἐκρέμετο μεταξὺ Θεοῦ καὶ ἀνθρώπων καὶ ἐχώριζε, ἀλλὰ καὶ ἥνωνε, τὰ ἅγια τοῦ ἰουδαϊκοῦ ναοῦ πρὸς τὰ ἅγια των ἁγίων (Ἐξόδ. κστ´ 33, Ἑβρ. θ´ 3). Ἀκριβῶς τὶς προφητικὲς αὐτὲς εἰκόνες χρησιμοποιεῖ ὁ ὑμνογράφος Γεώργιος γιὰ νὰ ψάλη τὴν δόξα τῆς Θεοτόκου καὶ γιὰ νὰ ὑμνήση τὴν ἁγνὴ παρθένο, τὴν ἀνωτέρα πάντων τῶν ποιημάτων. Δύο χαρακτηριστικὰ τροπάρια τῆς θ´ ὠδῆς τοῦ πρώτου κανόνος τῆς ἑορτῆς, τὸν εἱρμὸ καὶ τὸ τρίτο τροπάριο, θὰ ἀκούσωμε νὰ ψάλλωνται. Προτάσσεται καὶ τῶν δύο τὸ μεγαλυνάριο, ποὺ εἰσάγει ὅλα τὰ τροπάρια τῆς ὠδῆς αὐτῆς: ῎γγελοι τὴν Εἴσοδον τῆς Πανάγνου, ὁρῶντες ἐξεπλήττοντο πῶς ἡ Παρθένος εἰσῆλθεν, εἰς τὰ Ἅγια τῶν Ἁγίων.

Α Ω

῾ς ἐμψύχῳ Θεοῦ κιβωτῷ, ψαυέτω μηδαμῶς χεὶρ ἀμυήτων, χείλη δὲ πιστῶν, τῇ Θεοτόκῳ ἀσιγήτως, φωνὴν τοῦ Ἀγγέλου ἀναμέλποντα, ἐν ἀγαλλιάσει βοάτω· Ὄντως ἀνωτέρα πάντων, ὑπάρχεις Παρθένε ἁγνή. ῎γγελοι καὶ ἄνθρωποι τῆς Παρθένου, τὴν Εἴσοδον τιμήσωμεν, ὅτι ἐν δόξῃ εἰσῆλθεν, εἰς τὰ Ἅγια τῶν Ἁγίων.

Α Π

αραδόξως προδιετύπου Ἁγνή, ὁ Νόμος σε σκηνὴν καὶ θείαν στάμνον, ξένην κιβωτόν, καὶ καταπέτασμα καὶ ῥάβδον, Ναὸν ἀκατάλυτον, καὶ πύλην Θεοῦ· Ὅθεν ἐκδιδάσκει σοι κράζειν· Ὄντως ἀνωτέρα πάντων, ὑπάρχεις Παρθένε ἁγνή.

Πῶς ὁ ἀχώρητος Θεὸς ἐχώρησε μέσα στὰ σπλάχνα τῆς Παρθένου; Πῶς

November 2020 new.indd 6

31/10/2020 22:27:52

Νοέμβριος 2020 | 7 ἡ ἁγνὴ κόρη τοῦ Ἰωακεὶμ καὶ τῆς Ἄννης ἔγινε ἐπουράνιος σκηνὴ τοῦ Λόγου τοῦ Θεοῦ; Πῶς ἀπὸ τὴν παρθενική της σάρκα ἔλαβε τὸ ἀνθρώπινο φύραμα ὁ Υἱὸς τοῦ Θεοῦ; Πῶς τὸ πεπερασμένο σῶμα της ἔγινε πλατύτερο ἀπὸ τοὺς οὐρανούς; Αὐτὸ εἶναι τὸ μυστήριο τοῦ νέου ἐμψύχου ναοῦ τοῦ Θεοῦ. Σ’ αὐτὸν συνηντήθη ὁ ἄνθρωπος μὲ τὸν Θεό, γιατί μέσα της ὁ Θεὸς ἔγινε ἄνθρωπος, γιὰ νὰ γίνη ὁ ἄνθρωπος Θεός. Ἐκεῖνο ποὺ προετύπωνε ὁ σκιώδης ναός, ποὺ τὴν δέχθηκε σήμερα στὰ ἄδυτά του, ἔγινε πραγματικότης σ’ αὐτήν. Δι’ αὐτῆς εἰσήχθη ἡ χάρις καὶ δι’ αὐτῆς τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον ἀνεκαίνισε τὴν καταφθαρεῖσα φύσι. Αὐτὸ ἀκριβῶς θὰ ἀκούσωμε νὰ μελωδῆ ὁ ἱερὸς ποιητὴς τοῦ κοντακίου τῆς ἑορτῆς: ῾ καθαρώτατος ναὸς τοῦ Σωτῆρος, ἡ πολυτίμητος παστὰς καὶ Παρθένος, τὸ ἱερὸν θησαύρισμα τῆς δόξης τοῦ Θεοῦ, σήμερον εἰσάγεται, ἐν τῷ οἴκῳ Κυρίου, τὴν χάριν συνεισάγουσα, τὴν ἐν Πνεύματι Θείῳ· ἣν ἀνυμνοῦσιν Ἄγγελοι Θεοῦ· Αὕτη ὑπάρχει σκηνὴ ἐπουράνιος.

Ο

«Καθαρώτατος ναός», λοιπόν, ἡ Θεοτόκος. «Σκηνὴ ἐπουράνιος». Αὐτὸ εἶναι τὸ θεολογικὸ νόημα τῆς σημερινῆς ἑορτῆς. Δὲν εἶναι ἁπλῶς ἀνάμνησις τῆς ἀποκρύφου διηγήσεως, ἀλλὰ κάτι τὸ βαθύτερο καὶ οὐσιαστικώτερο. Ἡ ἔξαρσις τῆς θεομητορικῆς ἰδιότητος τῆς Μαρίας. Ἡ ὑπογράμμισις τοῦ δόγματος τῆς Γ´ Οἰκουμενικῆς Συνόδου. Ὁ πανηγυρισμὸς καὶ ἡ λειτουργικὴ ἐξύμνησις τῆς Μητρὸς τοῦ Θεοῦ, τῆς Θεοτόκου, τοῦ ζῶντος ναοῦ καὶ τοῦ ἀχράντου κατοικητηρίου τοῦ Θεοῦ. «Ἰδοὺ ἡ σκηνὴ τοῦ Θεοῦ μετὰ τῶν ἀνθρώπων» (Ἀποκ. κα´ 3). Ἀλλὰ ἡ ἑορτὴ αὐτὴ ἔχει καὶ μία ἐκκλησιολογικὴ θεολογικὴ διάστασι. Ἡ Θεοτόκος εἶναι καὶ τύπος τῆς Ἐκκλησίας. Τοῦ νέου λαοῦ τοῦ Θεοῦ, μέσα στὸν ὁποῖον κατοικεῖ ὁ Θεὸς καὶ ἐμπεριπατεῖ (Β´ Κορ. στ´ 16). Ὅλων ἡμῶν, ποὺ διὰ τῆς σαρκώσεως τοῦ Θεοῦ Λόγου σ´αὐτὴν καὶ ἀπὸ αὐτήν, ἐγίναμε ναοὶ τοῦ Θεοῦ τοῦ ζῶντος , ἐπίγεια κατὰ χάριν σκηνώματα καὶ ἀχειροποίητοι οἶκοι τοῦ ἐπουρανίου Θεοῦ. Τὸ γράφει ρητῶς ὁ ἀπόστολος Παῦλος στοὺς Κορινθίους: «Οὐκ οἴδατε ὅτι ναὸς Θεοῦ ἐστέ, καὶ τὸ Πνεῦμα τοῦ Θεοῦ οἰκεῖ ἐν ἡμῖν;… Ὁ γὰρ ναὸς τοῦ Θεοῦ ἅγιός ἐστιν, οἵτινές ἐστε ὑμεῖς» (Α´ Κορ. γ´ 16 – 17). Ἰωάννου Μ. Φουντούλη, Λογικὴ Λατρεία, Ἀποστολικὴ Διακονία, Ἀθήνα, 1984, 299-305

November 2020 new.indd 7

31/10/2020 22:27:52

8 | ἡ Φανερωμένη

ΑΠΟ ΤΟ ΣΥΝΑΞΑΡΙ ΤΟΥ ΜΗΝΟΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ

Τῇ Ϛ΄ τοῦ αὐτοῦ μηνός, μνήμη τοῦ ἐν ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν Δημητριανοῦ ἐπισκόπου Χύτρων (Κυθρέας) Οὐ βουλόμενος χωρισθῆναι προβάτων, Δημητριανέ, ἧκες εἰς Βαβυλῶνα. Ὁ ἅγιος Δημητριανὸς γεννήθηκε στὴν κωμόπολη Συκαῖ τῆς ἐπαρχίας Λευκωσίας, μιὰ κωμόπολη ἐρειπωμένη σήμερα, μεταξύ τῶν χωριῶν Παλαίκυθρο καὶ Ἔξω Μετόχι, τὴν ἐποχὴ ποὺ στὴν Κωνσταντινούπολη βασίλευε ὁ αὐτοκράτορας Θεόφιλος (829-842 μ.Χ). Ὁ πατέρας του ἦταν ἱερέας καὶ ἡ μητέρα του μιὰ πιστὴ καὶ θεοφοβούμενη γυναίκα. Στὸ εὐλογημένο περιβάλλον τοῦ χριστιανικοῦ σπιτιοῦ τους μεγάλωσε ὁ μικρὸς Δημητριανὸς μὲ τὸ ἄρωμα τῆς εὐωδίας τοῦ Χριστοῦ. Ὅταν ἔφθασε στὴν ἡλικία τῶν 15 ἐτῶν γιὰ νὰ τὸν διαφυλάξουν ἀπὸ τοὺς κινδύνους ποὺ ἀπειλοῦν τὴν ἀτίθαση νεότητα τὸν πάντρεψαν μὲ μία συνομήλική του ποὺ εἶχε τὸ ἀνάλογο ἦθος μὲ αὐτόν. Μέσα σὲ τρεῖς μῆνες, ὅμως, ἡ νεαρὴ σύζυγος πέθανε. Κατὰ τὴν σύντομη ζωή τους μαζί, οἱ δύο σύζυγοι μὲ τὴ δύναμη τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ παρέμειναν παρθένοι. Μετὰ τὴν κοίμηση τῆς συζύγου του ὁ Δημητριανὸς ἀποφάσισε νὰ ἀφιερωθεῖ ὁλοκληρωτικὰ στὸν Θεό. Ἀποχαιρέτισε τοὺς γονεῖς καὶ ὅλα τα ἐγκόσμια καὶ πῆγε στὴν Μονὴ τοῦ Ἁγίου Ἀντωνίου ποὺ βρισκόταν κοντὰ στοὺς Χύτρους, ὅπου καὶ ἔλαβε τὸ ἀγγελικὸ σχῆμα. Ὁ Θεὸς τὸν γέμισε μὲ ἄφθονα χαρίσματα λόγῳ τῆς ταπεινώσεώς του καὶ τὸν στόλισε μὲ τὸ χάρισμα τῶν ἰάσεων ποικίλων ἀσθενειῶν ποὺ ἀπομακρύνονταν μόνο μὲ τὸν λόγο του. Ἔγινε ἡ παρηγοριὰ ὄχι μόνο τῶν μοναχῶν ἀλλὰ καὶ πλήθους λαϊκῶν, τοὺς ὁποίους ὠφελοῦσε μὲ τὴ διδασκαλία του. Πρῶτα θεράπευε καὶ ἀπάλλασσε ἀπὸ τὰ ψυχικὰ πάθη ὅσους τὸν πλησίαζαν καὶ μετὰ τοὺς θεράπευε τὰ σωματικά.

November 2020 new.indd 8

31/10/2020 22:27:52

Νοέμβριος 2020 | 9 Ἡ φήμη τῆς ὁσιακῆς ζωῆς τοῦ ἁγίου Δημητριανοῦ ἔφθασε στὸν Ἐπίσκοπο Χύτρων Εὐστάθιο ὁ ὁποῖος μετὰ ἀπὸ ἀρκετὲς παρακλήσεις τὸν ἔπεισε νὰ χειροτονηθεῖ πρεσβύτερος, τὸν ἔκανε δὲ οἰκονόμο καὶ διαχειριστὴ ὅλων τῶν ὑποθέσεων τῆς μητροπόλεώς του. Παρὰ τὰ μεγάλα καθήκοντα ποὺ τὸν ἐπιβάρυναν, ὁ ἅγιος Δημητριανὸς τηροῦσε τὸν μοναχικὸ κανόνα τῆς ἀσκήσεώς του μὲ τὶς νηστεῖες, τὶς ἀγρυπνίες, τοὺς κόπους μὲ τοὺς ὁποίους διατηροῦσε Εἰκ. 1. Κακοπετριά, ναὸς Ἁγίου Νικολάου καὶ ηὔξανε τὶς ἀρετές του πολετῆς Στέγης, τοιχογραφία 11ου αἰ. μώντας τὴ νωθρότητα καὶ ἀμέλεια. Ταυτόχρονα ἦταν «εὐπρόσιτος, γαλήνιος, πρᾶος, ἥσυχος, μετρημένος, συμπαθής», ὅπως γράφεται στὸν βίο του καὶ ἀσκοῦσε ἕνα μεγάλο φιλανθρωπικὸ ἔργο, συνεχίζοντας νὰ εὐεργετεῖ μὲ τὸ χάρισμα τῶν ἰαμάτων ὅλους τοὺς πάσχοντες. Μετὰ ἀπὸ πολλὰ χρόνια διακονίας στὴ θέση τοῦ οἰκονόμου παρακάλεσε τὸν Ἐπίσκοπο νὰ τὸν ἀπαλλάξει ἀπὸ τὰ καθήκοντά του, ποθώντας νὰ γυρίσει στὴν ἀγαπημένη του ἡσυχία. Γύρισε στὴ μονὴ τῆς μετανοίας του ἀλλὰ ἐκεῖ τὸν περίμενε ἄλλη φροντίδα μεγαλύτερη ἀπὸ αὐτὴ ποὺ εἶχε στὸν κόσμο. Οἱ ἀδελφοί του μοναχοὶ τὸν παρακάλεσαν καὶ τὸν ἔπεισαν νὰ ἀναλάβει τὴν ἡγουμενία τῆς Μονῆς. Τὸ μοναστήρι τὴν ἐποχὴ αὐτὴ γνώρισε μέρες μεγάλης προόδου, ὑλικῆς καὶ πνευματικῆς, καὶ ἔγινε πνευματικὴ ὄαση γιὰ τὰ γύρω χωριά. Μετὰ τὴν κοίμηση τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Κύπρου ἐξελέγη ὁ Χύτρων Εὐστάθιος ὡς διάδοχός του. Ἀμέσως φρόντισε νὰ βρεῖ ἄξιο ποιμένα καὶ διδάσκαλο γιὰ ἀντικαταστάτη του. Σκέφτηκε ἀμέσως τὸν ἅγιο Δημητριανό, τοῦ ὁποίου γνώριζε τὸν βίο καὶ τὰ χαρίσματα. Ὁ ἅγιος ἔλαβε ἀπὸ τὸν Θεὸ τὴν πληροφορία γιὰ τὰ σχέδια τοῦ Ἀρχιεπισκόπου καὶ ἔφυγε κρυφὰ ἀπὸ τὸ μοναστήρι καὶ ἔψαχνε γιὰ κρυψώνα γιὰ νὰ ἀποφύγει τὴν ἀρχιερωσύνη. Κατέφυγε μετὰ τὴν ὑπόδειξη ἑνὸς φίλου του σὲ ἕνα ἄγνωστο

November 2020 new.indd 9

31/10/2020 22:27:53

10 | ἡ Φανερωμένη καὶ ἀθέατο μικρὸ σπήλαιο σὲ μία δύσβατη περιοχή. Ὁ Κύριος ὅμως, ποὺ ἤθελε νὰ τοποθετηθεῖ ὁ «λύχνος ἐπὶ τὴν λυχνίαν», τὸν φανέρωσε σ’ αὐτοὺς ποὺ ἔψαχναν νὰ τὸν βροῦν. Ὁ ἅγιος δέχθηκε μὲ ταπείνωση τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ καὶ χειροτονήθηκε Ἐπίσκοπος Χύτρων, χαροποιώντας τὸ ποίμνιό του ποὺ τὸν γνώριζε ἀπὸ τὴν προηγούμενή του διακονία. Ὡς ἐπίσκοπος δὲν παραμελοῦσε τὰ Εἰκ. 2. Καλογραῖα, ναὸς Χριστοῦ Αντι- μοναχικά του καθήκοντα παράλληλα μὲ φωνητῆ, τοιχογραφία τέλους 12ου αἰ. τὴν ἄσκηση τῶν ποιμαντικῶν του ἔργων. Φρόντισε ἰδιαίτερα γιὰ «τὴν ἐπιμέλεια τῶν φτωχῶν, τὴν προστασία τῶν χηρῶν, τὴ βοήθεια τῶν ὀρφανῶν, τὴ δικαίωση ὅσων ἀδικοῦνταν, τὴ φιλοξενία τῶν ξένων, τὴν ἐπίσκεψη τῶν ἀσθενῶν, τὴ συμπάθεια ὅσων βρίσκονταν στὴ φυλακή, τὴν ἔνδυση τῶν γυμνῶν, τὴν τροφὴ τῶν πεινασμένων, τὸ δρόσισμα ὅσων διψοῦσαν, τὴν εἰρήνη ὅσων μάχονταν». Ἔγινε ὁ πατέρας τῶν τυφλῶν, τῶν ἀναπήρων, τῶν ἀδυνάτων, τῶν φτωχῶν, τῶν λεπρῶν, σωτήρας τῶν αἰχμαλώτων. Θεράπευε δὲ μὲ τὴν ἐπίκληση τοῦ Χριστοῦ καὶ τὴ δύναμη τοῦ Τιμίου Σταυροῦ πλῆθος ἀσθενειῶν. Ἡ χάρη τῶν ἰαμάτων δὲν σταμάτησε νὰ ἐνεργεῖ καὶ μετὰ τὸν θάνατό του, παραμένοντας στὰ ἅγιά του λείψανα. Τὴν ἐποχὴ αὐτὴ οἱ Ἄραβες (Σαρακηνοὶ) κινήθηκαν πρὸς δυσμὰς μέχρι τὴν Κύπρο μὲ ἀρχηγὸ ἕναν Ἕλληνα ἐξωμότη ποὺ λεγόταν Δαμιανός. Σ’ αὐτὴ τὴ ληστρικὴ ἐπιδρομὴ ποὺ ἔγινε γύρω στὸ 911 – 912 μ.Χ. καὶ Εἰκ. 3. Κακοπετριά, ναὸς Ἁγίου Νικολάου ποὺ κράτησε τέσσερις μῆνες κούρτῆς Στέγης, τοιχογραφία 14ου αἰ.

November 2020 new.indd 10

31/10/2020 22:27:54

Νοέμβριος 2020 | 11 σεψαν πόλεις καὶ χωριὰ καὶ ὅταν ἔφθασαν στὴν ἐπαρχία τοῦ ἁγίου, πῆραν μαζί τους, ἐκτὸς ἀπὸ τὰ λάφυρα, καὶ ἕνα μεγάλο ἀριθμὸ αἰχμαλώτων. Τὸν ἴδιο τὸν ἅγιο δὲν τὸν πείραξαν. Ὁ στοργικὸς πατέρας ἀφῆκε τὴν ἐπαρχία του καί, παρὰ τὰ γηρατειά του –θὰ ἦταν τότε κάπου 77 - 78 χρόνων–, πῆγε «ὀπισθόπους» στὴ μακρινὴ καὶ ἄγνωστη ἐκείνη χώρα γιὰ νὰ ἐνισχύει καὶ νὰ παρηγορεῖ τὰ σκλαβωμένα παιδιά του. Ἡ λειψανοθήκη μὲ τὰ λείψανα του ἁγίου Δημητριανοῦ. Ἡ ζωή του στὸν ἀφιλόξενο τόπο ἦταν μία συνεχὴς προσευχὴ καὶ ἕνας ἀτέλειωτος θρῆνος γιὰ τοὺς χριστιανούς του. Προσεύχεται μὲ ὑπομονή, ἐπιμονὴ καὶ πίστη. Μιὰ μέρα ἐπιζήτησε καὶ παρουσιάστηκε μπροστὰ στὸν ἀνώτατο ἄρχοντα τῶν Ἀράβων. Μὲ θάρρος καὶ παρρησία τοῦ ἐξέθεσε τὰ μαρτύρια τῶν χριστιανῶν ἀπὸ τὴν ἀδικαιολόγητη ληστρικὴ ἐπιδρομὴ τοῦ ἐξωμότη καὶ ζήτησε τὴν ἀπελευθέρωσή τους. Μὲ τὰ πολλά του δάκρυα ἔκαμψε τὴ φυσικὴ ἀγριότητα τοῦ ἀρχηγοῦ τῶν βαρβάρων, ὁ ὁποῖος ἀφοῦ προσκάλεσε τὸν μακαριώτατο Δημητριανό, παρέδωσε σ’ αὐτὸν καὶ τὰ λάφυρα κι’ ὅλους ἀνεξαίρετα τοὺς αἰχμαλώτους κι’ ἔπειτα, μὲ πολλὴ χαρά, τοὺς ἐξαπέστειλε στὴν πατρίδα τους. Ὁ σεβάσμιος ἐπίσκοπος ἀφῆκε τὸν κόσμο γύρω στὰ 915 – 916 μ.Χ. σὲ ἡλικία 81 περίπου χρόνων. Λείψανα τοῦ ἁγίου φυλάσσονταν στὸν ναό Παναγίας Χαρδακιωτίσσης στὴν Κυθρέα. Διασώθηκαν κατὰ τὴν τουρκικὴ εἰσβολή τοῦ 1974 ἀπὸ τὸν ἱερέα Κωνσταντίνο Παπαναστασίου, καὶ σήμερα βρίσκονται στὸν ναὸ Παναγίας Εὐαγγελιστρίας Παλλουριωτίσσης, στὴ Λευκωσία. Πηγές: Ὁ ἐν Ἁγίοις Πατὴρ ἡμῶν Δημητριανὸς Ἐπίσκοπος Χύτρων (Κυθρέας) τῆς Κύπρου. Ἱ. Ν. Ἁγίας Μαρίνης καὶ Ἁγίου Νεκταρίου Τερσεφάνου, Λευκωσία-Κύπρος. www.synaxarion.gr

November 2020 new.indd 11

31/10/2020 22:27:55

12 | ἡ Φανερωμένη

ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΙΑ ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΑΝΟΥ ΧΥΤΡΩΝ Χριστόδουλος Α. Χατζηχριστοδούλου

Μεταξὺ τῶν συνώνυμων ἁγίων Δημητριανῶν ξεχωριστὴ θέση κατέχει ὁ ἱεράρχης τῶν ἀρχαίων Χύτρων (σημ. Κυθραίας), τοπικὸς ἅγιος τῆς Κύπρου († μετά τὸ 915), ὁ ὁποῖος ἑορτάζει στὶς 6 Νοεμβρίου καὶ παριστάνεται ὡς ἐπίσκοπος σὲ τοιχογραφίες καὶ φορητές εἰκόνες βυζαντινῶν καὶ μεταβυζαντινῶν ναῶν τῆς Κύπρου. Σὲ ὁρισμένες ἀπεικονίσεις του φέρει τὴν ὀνομασία τῆς ἐπισκοπῆς του, ἡ ὁποία ἀναφέρεται ὡς Κυθραία. Ὡς ἐκ τούτου δημιουργεῖται πρόβλημα ἂν πρέπει πάντα νὰ ταυτίζεται μὲ τὸν ἐπίσκοπο Χύτρων· λ.χ. ὅπου ἀπεικονίζεται μὲ τὸν Μακεδόνιο, πιθανῶς νὰ ἔχουμε τὸν ὁμώνυμο ἐπίσκοπο Ταμασοῦ, τοῦ ὁποίου σώζονται δὺο εἰκόνες τοῦ 18ου αἰῶνα, καθὼς καὶ ἐρειπωμένος ναὸς στὸ χωριὸ Πέρα τῆς ἐπαρχίας Λευκωσίας. Σὲ ὅλους σχεδὸν τοὺς ὑφιστάμενους ναοὺς τῆς Κύπρου, ποὺ φέρουν σήμερα τὸ ὄνομα Ἅγιος Δημητριανός, τιμᾶται ὁ ἐπίσκοπος Χύτρων. Ἡ παλαιότερη σωζόμενη ἀπεικόνιση τοῦ ἁγίου Δημητριανοῦ ἐπισκόπου Χὺτρων εἶναι σὲ τοιχογραφία τοῦ 11ου αἰῶνα. Η ἀπεικόνιση στὴν τοιχογραφία μιμεῖται φορητὴ εἰκόνα ἀνηρτημένη στὸν τοῖχο καὶ βρίσκεται στὴ βόρεια πλευρὰ τοῦ νοτιοανατολικοὺ πεσσοὺ τοῦ ἱεροῦ Βήματος τοῦ ναοῦ τοῦ Ἁγίου Νικολάου τῆς Στέγης (εἰκ. 1). Ὁ ἅγιος παριστάνεται σὲ προχωρημένη ἡλικία μὲ κοντὰ μαλλιὰ καὶ γένια. Στὸ καθολικὸ τῆς μονῆς τοῦ Χριστοῦ Ἀντιφωνητῆ στὴν Καλογραῖα ἀπεικονίζεται ὁ ἅγιος Δημητριανὸς ὄρθιος καὶ μετωπικὸς σὲ τοιχογραφία τοῦ τέλους τοῦ 12ου αι. (εἰκ. 2). Ἔχει λευκὰ σγουρὰ μαλλιὰ καὶ κοντὰ στρογγυλὰ γένια καὶ φορεῖ ἀρχιερατικὰ ἄμφια. Μὲ τὸ δεξιὸ Εἰκ. 4. Χοὺλου, ναὸς Παναγίας Παντανάσσης, τοιχογραφία ἀρχῶν 16ου αιῶνα.

November 2020 new.indd 12

31/10/2020 22:27:56

Νοέμβριος 2020 | 13 χέρι εὐλογεῖ καὶ στὸ ἀριστερὸ κρατᾶ κλειστὸ εὐαγγέλιο . Στὸ ναὸ τοῦ ἁγίου Νικολάου τῆς Στέγης ὁ ἅγιος Δημητριανός, μὲ τὰ καθἱερωμένα προαναφερθέντα εἰκονογραφικὰ χαρακτηριστικά, παριστάνεται ξανὰ τὸν 14ο αἰῶνα (εἰκ. 3), δηλώνοντας ἔτσι τὴ συνεχιζόμενη ἀπόδοση τιμῆς στὸν ἐπίσκοπο Χὺτρων. Σὲ τμῆμα ἐπιστυλίου εἰκονοστασίου τοῦ τέλους τοῦ 15ου αἰῶνα στὸν ναὸ τοῦ Τιμίου Σταυροῦ στὴν Κυπεροὺντα εἰκονίζεται ὁ ἅγιος Δημητριανὸς σὲ προτομὴ μὲ κοντὰ λευκὰ μαλλιὰ καὶ γένια. Φορεῖ φελόνιο καὶ ὠμοφόριο Εἰκ. 5. Φλάσου, ναὸς ἁγ. Δημητριανοὺ, καὶ κρατᾶ μπροστὰ στὸ στῆθος κλει- ἀμφίγραπτη εἰκόνα, πίσω όψη, 17ος αι. στὸ κώδικα εὐαγγελίου. Στὶς ἀρχὲς τοῦ 16ου χρονολογείται τοιχογραφία μὲ τὸν ἅγιο Δημητριανὸ ὄρθιο στὸ ναὸ τῆς Παναγίας στὴ Χοὺλου τῆς ἐπαρχίας Πάφου (εἰκ.

4). Στὸ ἐξωκκλήσι τῆς Παναγίας Καρδιοβαστάζουσας στὰ Καμινάρια ὁ Δημητριανὸς περιλαμβάνεται ἀνάμεσα σὲ Κύπριους καὶ ἄλλους ἱεράρχες ὡς ἑξῆς: Δημητριανός, Σπυρίδων, Γρηγόριος Θεολόγος, Νικόλαος, Ἀθανάσιος καὶ Ἑπιφάνιος (περ. 1523). Ὡς πρὸς τὰ εἰκονογραφικὰ χαρακτηριστικά, οἱ παραστάσεις τοῦ ἁγίου στὴ Χούλου καὶ στὰ Καμινάρια εἶναι πιὸ κοντὰ στὸ πρότυπο ἀπὸ τὸν Ἀντιφωνητή. Στὸν 17ο αἰῶνα χρονολογείται ἡ ὀπίσθια, σήμερα, ὄψη ἀμφιπρόσωπης (ἀδη­μοσίευτης) εἰκόνας τοῦ ἁγίου (συνέχεια στὴν σελίδα 16) Εἰκ. 6. Κυθρέα, ναὸς Παναγίας Χἀρδακιώ­τισσας, εἰκόνα τοῦ 1815.

November 2020 new.indd 13

31/10/2020 22:27:56

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΚΟΛΟΥΘΙΩΝ ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2020 1. ΚΥΡΙΑΚΗ Ε΄ ΛΟΥΚΑ. Κοσμᾶ καὶ Δαμιανοῦ Ἀναργύρων τῶν ἐξ Ἀσίας· Δαυῒδ ὁσίου τοῦ ἐν Εὐβοίᾳ.

3. ΤΡΙΤΗ. Τὰ ἐγκαίνια τοῦ ἐν Λύδδῃ ναοῦ Γεωργίου μεγαλομάρτυρος τοῦ τροπαιοφόρου, ἤτοι ἡ κατάθεσις τοῦ τιμίου σώματος αὐτοῦ· Ἀκεψιμᾶ, Ἰωσὴφ καὶ Ἀειθαλᾶ μαρτύρων.

7. ΣΑΒΒΑΤΟΝ. [Γεωργίου ὁσίου τοῦ ἐν Δράμα (Καρσλίδου)· Δημητριανοῦ ἐπισκόπου Χύτρων]· Τῶν ἐν Μελιτινῇ λγ΄ (33) μαρτύρων· Λαζάρου ὁσίου τοῦ ἐν τῷ Γαλησίῳ ὄρει ἀσκήσαντος.

8. ΚΥΡΙΑΚΗ Ζ΄ ΛΟΥΚΑ. Ἡ σύναξις τῶν ἀρχιστρατήγων Μιχαὴλ καὶ Γαβριὴλ καὶ τῶν λοιπῶν Ἀσωμάτων Δυνάμεων.

9. ΔΕΥΤΕΡΑ. Νεκταρίου ἐπισκόπου Πενταπόλεως τοῦ θαυματουργοῦ· Ὀνησιφόρου καὶ Πορφυρίου μαρτύρων· Ματρώνης ὁσίας· Συμεὼν ὁσίου τοῦ μεταφραστοῦ.

11. ΤΕΤΑΡΤΗ. Μηνᾶ, Βίκτωρος, Βικεντίου καὶ Στεφανίδος μαρτύρων· Θεοδώρου ὁσίου τοῦ Στουδίτου· [Ὀρέστου μάρτυρος· Ἀρσενίου ὁσίου τοῦ Καππαδόκου].

13. ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ. Ἰωάννου ἀρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως τοῦ Χρυσοστόμου· [Ἰωάννου πατριάρχου Ἀλεξανδρείας τοῦ Ἐλεήμονος].

14. ΣΑΒΒΑΤΟΝ. Φιλίππου Ἀποστόλου· Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ· Εὐφημιανοῦ ὁσίου· Κωνσταντίνου νεομάρτυρος τοῦ ἐξ Ὕδρας.

15. ΚΥΡΙΑΚΗ Η΄ ΛΟΥΚΑ. Γουρία, Σαμωνᾶ καὶ Ἀβίβου μαρτύρων καὶ ὁμολογητῶν.

16. ΔΕΥΤΕΡΑ. Ματθαίου Ἀποστόλου καὶ Εὐαγγελιστοῦ.

21. ΣΑΒΒΑΤΟΝ. Η ΕΝ Τῼ ΝΑῼ ΕΙΣΟΔΟΣ ΤΗΣ ΥΠΕΡΑΓΙΑΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΚΑΙ ΑΕΙΠΑΡΘΕΝΟΥ ΜΑΡΙΑΣ.

22. ΚΥΡΙΑΚΗ Θ΄ ΛΟΥΚΑ. Φιλήμονος καὶ τῶν σὺν αὐτῷ, ἐκ τῶν Ο΄ (70)· Κικιλίας μάρτυρος καὶ τῶν σὺν αὐτῇ· Σῳζομένου ὁσίου τοῦ ἐν Ποταμίᾳ· Ἰακώβου ὁσίου τοῦ ἐν Εὐβοίᾳ.

November 2020 new.indd 14

31/10/2020 22:27:56

25. ΤΕΤΑΡΤΗ. Ἡ ἀπόδοσις τῆς ἑορτῆς τῶν Εἰσοδίων· Αἰκατερίνης μεγαλομάρτυρος τῆς πανσόφου· Μερκουρίου μάρτυρος.

26. ΠΕΜΠΤΗ. Στυλιανοῦ ὁσίου τοῦ Παφλαγόνος· Ἀλυπίου ὁσίου τοῦ Κιονίτου· Νίκωνος ὁσίου τοῦ Μετανοεῖτε.

28. ΣΑΒΒΑΤΟΝ. [Ἰακώβου μεγαλομάρτυρος τοῦ Πέρσου]· Στεφάνου τοῦ νέου ὁσιομάρτυρος· Εἰρηνάρχου μάρτυρος.

29. ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΓ΄ ΛΟΥΚΑ. Φιλουμένου τοῦ νέου ἱερομάρτυρος τοῦ ἐξ Ὀρούντης· Παραμόνου μάρτυρος καὶ τῶν σὺν αὐτῷ.

30. ΔΕΥΤΕΡΑ. Ἀνδρέου ἀποστόλου τοῦ Πρωτοκλήτου. [Σὲ ἀγκύλες σημειώνονται οἱ ἐκ μεταφορᾶς ἑορταζόμενοι ἅγιοι]

ΑΝΑΓΝΏΣΜΑΤ Α ΚΥΡΙΑΚΩΝ Ἀποστολικὸν Ἀνάγνωσμα

Εὐαγγελικὸν Ἀνάγνωσμα

1. ΚΥΡΙΑΚΗ Ε΄ ΛΟΥΚΑ. Ἦχος δ΄. Ἑωθινὸν Ι´. Τῶν Ἁγίων· Κυριακῆς Ε΄ Λουκᾶ· «Ὑμεῖς ἐστε σῶμα Χριστοῦ...» «Ἄνθρωπός τις ἦν πλούσιος...» (Α΄ Κορ. ιβ΄ 27 – ιγ΄ 8). (Λουκ. ιστ΄ 19 – 31).

8. ΚΥΡΙΑΚΗ Ζ΄ ΛΟΥΚΑ. Ἦχος πλ. α´.

Tῶν Ἀρχιστρατήγων· «Εἰ ὁ δι’ ἀγγέλων λαληθεὶς λόγος...» (Ἑβρ. β΄ 2 – 10).

Ἑωθινὸν ΙΑ´. Κυριακῆς Ζ΄ Λουκᾶ· «Προσῆλθε τῷ Ἰησοῦ... ᾧ ὄνομα Ἰάειρος...» (Λουκ. η΄ 41 – 56).

15. ΚΥΡΙΑΚΗ Η΄ ΛΟΥΚΑ. Ἦχος πλ. β´. Ἑωθινὸν Α´. Κυριακῆς Η΄ Λουκᾶ· Κυριακῆς ΚΓ΄ Ἐπιστολῶν· «Νομικός τις προσῆλθε τῷ «Ὁ Θεός πλούσιος ὤν ἐν ἐλέει...» Ἰησοῦ...» (Λουκ. ι΄ 25 – 37). (Ἐφεσ. β΄ 4 – 10).

22. ΚΥΡΙΑΚΗ Θ΄ ΛΟΥΚΑ. Ἦχος βαρύς. Ἑωθινὸν Β´. Κυριακῆς ΚΔ΄ Ἐπιστολῶν· Κυριακῆς Θ΄ Λουκᾶ· «Χριστός ἐστὶν ἡ εἰρήνη ἡμῶν...» «Ἀνθρώπου τινός πλουσίου...» (Λουκ. ιβ΄ 16 – 21). (Ἐφεσ. β΄ 14 – 22).

29. ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΓ΄ ΛΟΥΚΑ. Ἦχος πλ. δ΄. Ἑωθινὸν Γ´. Κυριακῆς ΚΕ΄ Ἐπιστολῶν· Κυριακῆς ΙΓ΄ Λουκᾶ· «Παρακαλῶ ὑμᾶς ἐγὼ ὁ δέσμιος...» «Ἄνθρωπός τις προσῆλθε τῷ (Ἐφεσ. δ΄ 1 – 7). Ἰησοῦ...» (Λουκ. ιη΄ 18 - 27).

November 2020 new.indd 15

31/10/2020 22:27:56

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ ὸν μήνα Νοέμβριον ὁ ἑσπερινὸς ἀρχίζει στὶς 5:00 μ.μ. καὶ ὁ ὄρθρος ἀρχίζει στὶς 6.45 π.μ. Σημειώνεται ὅτι ἑσπερινὸς τελεῖται, ὁσάκις θὰ τελεσθῆ Θεία Λειτουργία τὴν ἑπομένη.

Τ

ὴν Κυριακήν, 15 Νοεμβρίου, ἄρχεται ἡ Νηστεία τῶν Χριστουγέννων. Ὅσοι ἐπιθυμοῦν κατὰ τὴν περίοδο αὐτὴ νὰ μνημονεύονται τὰ ὀνόματα τῶν ζώντων καὶ τῶν κεκοιμημένων τους, καλὸν εἶναι νὰ τὰ προσκομίσουν ἔγκαιρα στοὺς ἱερεῖς.

Τ

῞σοι ἐπιθυμοῦν νὰ προσέλθουν στὸ Μυστήριο τῆς Ἱερᾶς Ἐξομολογήσεως, μποροῦν νὰ ἐπικοινωνοῦν μὲ τὸν Ἀρχιμανδρίτην Βενέδικτον Ἰωάννου (99031993) ἢ τὸν Πρωτοπρεσβύτερον Ξάνθον Ὀνησιφόρου (99653521).

Ο

῞σοι ἐπιθυμοῦν νὰ βοηθήσουν στὸ φιλανθρωπικὸ ἔργο τῆς ἐνορίας, γιὰ τὴν ἀνακούφιση ἀπόρων οἰκογενειῶν, μποροῦν νὰ ἐπικοινωνοῦν μὲ τὸν π. Ξάνθο Ὀνησιφόρου ἢ μὲ τὰ γραφεῖα τοῦ ναοῦ.

Ο

(συνέχεια ἀπὸ τὴν σελίδα 13)

Δημητριανοῦ, ἀπὸ τὸν ὁμώνυμο ναὸ στὴ Φλάσου. Τὰ εἰκονογραφικὰ χαρακτηριστικὰ τοῦ ἁγίου ὁμοιάζουν μὲ ἐκεῖνα τοῦ ἁγίου Νικολάου (εἰκ. 5). Πιθανῶς ὁ ζωγράφος θέλει νὰ προσδώσει καὶ στὸν Δημητριανὸ τὸ ἦθος τοῦ Νικολάου, δηλ. ὅτι εἶναι κανόνας πίστεως καὶ εἰκόνα πραότητος, ἐγκρατείας διδάσκαλος. Στὸν ναὸ τῆς Παναγίας Χορδακιώτισσας τῆς Κυθραίας φυλασσόταν, μέχρι τὴν τουρκικὴ εἰσβολὴ τοῦ 1974, προσκυνηματικὴ εἰκόνα τοῦ ἁγίου Δημητριανοῦ, χρονολογημένη στὰ 1815, τεχνοτροπίας τῆς σχολῆς Ἰωάννου Κορνάρου τοῦ Κρητός (εἰκ. 6). Στὴν εἰκόνα αὐτὴ ὁ γηραιὸς ἅγιος ἐπίσκοπος ἔχει μακριὰ μαλλιὰ καὶ γένια. Ἡ συγκεκριμένη εἰκονογραφία τοῦ Δημητριανοῦ θυμίζει ἀπεικόνιση τοῦ ἁγίου Ἐπιφανίου Κύπρου. Φορεῖ ἀρχιερατικὰ ἄμφια σύγχρονα τῆς ἐποχῆς τοῦ ζωγράφου, φέρει ἐπισκοπικὴ ράβδο, εὐλογεῖ μὲ τὸ δεξιὸ χέρι καὶ κρατᾶ στὸ ἀριστερὸ ἀνοικτὸ εὐαγγέλιο μὲ πυκνογραμμένες σελίδες. Συνοδευτικὴ ἑπιγραφὴ τὸν ἀναφέρει ὡς «Ο ΑΓΙΟC – ΔΗΜΗΤΡΙΑΝΟC / ΕΠΙΣΚΟΠΟC - ΚΥΘΡΑΙΑC». Πηγή: Νίκος Ὀρφανίδης (ἐπ.), Ἄγιος Δημητριανὸς Ἐπίσκοπος Χύτρων, Ἀκτή, Λευκωσία, 2014, 65-78.

November 2020 new.indd 16

31/10/2020 22:27:56

Νοέμβριος 2020 | 17

ΑΠΟ ΤΟ ΣΥΝΑΞΑΡΙ ΤΟΥ ΜΗΝΟΣ ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ (συνέχεια)

Τῇ ΚΘ΄ τοῦ αὐτοῦ μηνός, μνήμη τοῦ ἁγίου νέου ἱερομάρτυρος Φιλουμένου τοῦ Κυπρίου. Ὄντως Φιλούμενος ὑπὸ Χριστοῦ ἐφιλεῖτο Καὶ πορφυρίδι περιεβλήθη λαμπρᾷ τοῦ μαρτυρίου. Ὁ ἅγιος Φιλούμενος, κατὰ κόσμον Σοφοκλῆς Ὀρουντιώτης, ἦταν γέννημα καὶ θρέμμα τῆς ἁγιοτόκου νήσου Κύπρου. Γεννήθηκε στὶς 15 τοῦ Ὀκτώβρη τοῦ ἔτους 1913 στὴν ἐνορία τοῦ Ἁγίου Σάββα στὴ Λευκωσία. Ἡ καταγωγή του ὅμως ἦταν ἀπὸ τὸ χωριὸ τῆς ἐπισκοπῆς Μόρφου, Ὁροῦντα. Γόνος εὐλαβῶν γονέων –τοῦ Γεωργίου καὶ τῆς Μαγδαληνῆς Χασάπη- καὶ «ὑποτακτικὸς» τῆς εὐλογημένης γιαγιᾶς του Ἀλεξάνδρας, ὁ ἅγιος Φιλούμενος μυήθηκε ἀπὸ πολὺ νωρὶς σ’ ἕνα μοναχικὸ τυπικὸ ζωῆς. Παιδιόθεν ἔμαθε νὰ προσεύχεται, νὰ νηστεύει, νὰ ἐκκλησιάζεται καὶ νὰ μελετᾶ τὴν Ἁγία Γραφὴ καὶ τὰ συναξάρια μὲ τοὺς βίους τῶν Ἁγίων. Ἰδιαίτερα τοῦ ἄρεσε νὰ διαβάζει τὸ βίο τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Καλυβίτου, τοῦ ὁποίου ἡ βιοτὴ τόσο τὸν εἶχε θέλξει, ὥστε ἄναψε μέσα του ἔντονη ἡ ἐπιθυμία νὰ ἀναχωρήσει ἐκ τοῦ κόσμου γιὰ νὰ ζήσει τὴν κατὰ Θεὸ μοναχικὴ ζωή. Ἔτσι, τὸ καλοκαίρι τοῦ 1927 ἐγκατέλειψε, μαζὶ μὲ τὸν ἀδελφό του Ἀλέξανδρο (τὸν μετέπειτα ἱερομόναχο Ἐλπίδιο), τὸ πατρικό του σπίτι καὶ πῆγε στὸ Σταυροβούνι, ὅπου παρέμεινε γιὰ 5 χρόνια, ὑποτασσόμενος «ἐν παντὶ» στὸν τότε ἡγούμενο, μοναχὸ Βαρνάβα. Τὸ 1934 –Θεοῦ τῇ νεύσει– ἀναχώρησε, μαζὶ μὲ τὸν ἀδελφό του, ἀπὸ τὴ Μονὴ τοῦ Σταυροβουνιοῦ καὶ μετέβη στὰ Ἱεροσόλυμα γιὰ νὰ ἐγγραφεῖ στὸ Γυμνάσιο τοῦ ἐκεῖ Πατριαρχείου. Στὸν τρίτο χρόνο φοίτησής του στὸ Γυμνάσιο ἐκάρη μοναχός, ἀπὸ τὸν τότε Πατριάρχη Τιμόθεο Θέμελη, καὶ λίγους μῆνες μετὰ χειροτονήθηκε διάκονος. Τὸ 1943 χειροτονήθηκε πρεσβύτερος καὶ ἕξι χρόνια ἀργότερα ἔλαβε καὶ τὸ ὀφφίκιο τοῦ Ἀρχιμανδρίτη. Ἀποφοιτώντας ἀπὸ τὴ Σχολὴ τοῦ Πατριαρχείου ὁ ἅγιος Φιλούμενος, πα-

November 2020 new.indd 17

31/10/2020 22:27:56

18 | ἡ Φανερωμένη ρέμεινε στὰ Ἱεροσόλυμα, ὅπου ὑπηρέτησε, ὡς μέλος τῆς Ἁγιοταφικῆς Ἀδελφότητας γιὰ 45 συνεχῆ χρόνια. Σ’ αὐτὰ τὰ χρόνια διορίστηκε ὡς ἡγούμενος σὲ διάφορα προσκυνήματα –στὴν Τιβεριάδα, στὴν Ἰόππη, στὴ Μονὴ τοῦ Ἀρχαγγέλου, στὴ Ραμάλλα, στὸν Ἀββᾶ Θεοδόσιο, στὸν Προφήτη Ἠλία, στὸ Φρέαρ τοῦ Ἰακὼβ–-, ἀπ’ ὅπου διακόνησε μὲ πολλὴ ἀγάπη καὶ πόνο τὸ ἑκάστοτε ποίμνιό του. Ὁ κόσμος, καὶ κυρίως οἱ ἁπλοὶ ἄνθρωποι μὲ τοὺς ὁποίους συναναστρεφόταν καθημερινά, στηρίζοντάς τους πνευματικὰ καὶ ὑλικά, τὸν ἀγαποῦσαν καὶ τὸν σέβονταν. Πολλοὶ μάλιστα τὸν εὐλαβοῦνταν ἀπὸ τὸν καιρὸ ποὺ ἦταν ἐν ζωῇ, ἀφοῦ ἀπὸ πολὺ νωρὶς ἀπέκτησε τὴ φήμη ἑνὸς ἐξαιρετικοῦ ἱερομονάχου καὶ πνευματικοῦ. Ἡ ζωή του ἦταν ἁπλὴ καὶ ταπεινή, σύμφωνη, ὅσο ἦταν δυνατόν, μὲ τὸ αὐστηρὸ μοναχικὸ τυπικὸ ποὺ ὡς παρακαταθήκη παρέλαβε ἀπὸ τοὺς πρώτους πνευματικούς του πατέρες στὸ Σταυροβούνι. Ὁ ἴδιος ἦταν πολὺ αὐστηρὸς νηστευτής· συνήθως ἔτρωγε ἐλάχιστα καὶ χωρὶς νὰ ἔχει ἀπαιτήσεις γιὰ τὸ εἶδος τοῦ φαγητοῦ. Τὸ ἴδιο αὐστηρὸς ἦταν καὶ στὸ θέμα τῆς προσευχῆς καὶ τῆς τέλεσης τῶν ἀκολουθιῶν (στὶς ἀκολουθίες ἤθελε τὸ τυπικὸ καὶ ἡ ἐκκλησιαστικὴ τάξη νὰ τηρεῖται μὲ πολλὴ ἀκρίβεια). Ἀγαποῦσε τὴ μελέτη –γι’ αὐτὸ καὶ ἦταν καλὰ καταρτισμένος θεολο-

November 2020 new.indd 18

31/10/2020 22:27:57

Νοέμβριος 2020 | 19 γικὰ– καὶ τοῦ ἄρεσε νὰ διηγεῖται κομμάτια ἀπὸ τὰ βιβλία ποὺ διάβαζε στοὺς προσκυνητὲς ποὺ τὸν ἐπισκέπτονταν. Πολλὲς φορὲς τοῦ εἶχαν προτείνει νὰ φύγει ἀπὸ τὰ Ἱεροσόλυμα γιὰ νὰ σπουδάσει καὶ ἐπιστρέφοντας νὰ ἀνεβεῖ σὲ μία ψηλότερη ἐκκλησιαστικὴ τάξη. Ὁ ἅγιος ὅμως πάντοτε ἀρνιόταν, ἀφοῦ ἡ μόνη του φιλοδοξία ἦταν νὰ ἀντιπροσωπεύει καλὰ τὸ Μοναστήρι στὰ ἡγουμενεῖα ποὺ διοριζόταν, ὄντας ἕνας σωστὸς μοναχός. Τὸ τελευταῖο προσκύνημα στὸ ὁποῖο διορίστηκε ἦταν στὸ Φρέαρ τοῦ Ἰακώβ. Ἐκεῖ εἶχε νὰ ἀντιμετωπίσει πολλὲς δυσκολίες, γιατὶ συχνὰ τὸν ἐπισκέπτονταν φανατικοὶ Σιωνιστές, ἀπαιτώντας νὰ ἀφαιρέσει τὶς εἰκόνες καὶ τὸ Σταυρὸ ἀπὸ τὸ ναό. Πολλὲς φορὲς μάλιστα τὸν ἀπειλοῦσαν ὅτι θὰ τὸν σκότωναν ἂν δὲν ἔφευγε ἀπὸ τὸ προσκύνημα, ἀλλὰ αὐτὸς εἶχε πάρει τὴν ἀπόφαση νὰ παραμείνει ἐκεῖ ὅ,τι καὶ ἂν συνέβαινε. Τὸ ἀπόγευμα τῆς 29ης Νοεμβρίου τοῦ 1979, μέρα ποὺ ἡ ἐκκλησία μας τιμᾶ τὴ μνήμη τοῦ ἁγίου μάρτυρος Φιλουμένου –τοῦ ἐν Ἀγκύρα μαρτυρήσαντος ἐν ἔτει 270– «ἄγνωστοι» εἰσῆλθαν στὸ Φρέαρ τοῦ Ἰακὼβ καὶ ἐπιτέθηκαν στὸν ἅγιο. Τὸν σκότωσαν κτυπώντας τον μὲ τσεκούρι στὸ πρόσωπο, στὰ χέρια καὶ στὰ πόδια. Στὴ συνέχεια βεβήλωσαν τὴν ἐκκλησία, ἐνῶ φεύγοντας ἔρριξαν καὶ μία χειροβομβίδα καταστρέφοντας τὸν χῶρο σχεδὸν ὁλοσχερῶς. Τὸ σκήνωμα τοῦ ἁγίου μεταφέρθηκε γιὰ νεκροψία στὸ Τὲλ Ἀβὶβ καὶ παρόλο ποὺ οἱ ἀρχὲς τὸ ἔδωσαν στοὺς πατέρες τοῦ Πατριαρχείου μετὰ ἀπὸ 5 μέρες, δὲν παρουσίαζε νεκρικὴ ἀκαμψία ἀλλὰ ἦταν μαλακὸ καὶ εὐλύγιστο σὰν νὰ ἦταν ἐν ζωῇ. Ἡ κηδεία ἔγινε στὸ ναὸ τῆς Ἁγίας Θέκλας (στὶς 4 Δεκεμβρίου τοῦ 1979), παρόντων τῶν Ἁγιοταφιτῶν πατέρων, συγγενῶν τοῦ Ἁγίου καὶ πλήθους κόσμου, ὄχι μόνο ὀρθοδόξων ἀλλὰ καὶ ἑτεροδόξων καὶ μουσουλμάνων. Λίγο ἀργότερα ἔγινε καὶ ἡ ταφὴ τοῦ μάρτυρος στὸ κοιμητήριο τῆς Ἁγιοταφικῆς ἀδελφότητας στὴν Ἁγία Σιών. Τέσσερα περίπου χρόνια μετὰ τὸν θάνατο τοῦ ἁγίου Φιλουμένου, στὶς 30 Νοεμβρίου τοῦ 1983, πάρθηκε ἡ ἀπόφαση ἀπὸ τὸ Πατριαρχεῖο νὰ γίνει ἡ ἀνακομιδὴ τῶν ὀστῶν του. Ὅσοι ἦταν παρόντες ὅμως βρέθηκαν μπροστά σὲ ἕνα θαυμαστὸ γεγονός: ὅταν ἀνοίχτηκε ὁ τάφος, τὸ σῶμα

November 2020 new.indd 19

31/10/2020 22:27:57

20 | ἡ Φανερωμένη τοῦ μάρτυρος ἦταν ἄφθορο καὶ εὐωδιάζον, ὡς ἄνωθεν ἐπισφράγιση τῆς ἔνταξής του «ἐν σκηναῖς ἁγίων». Στὴ συνέχεια ξανακλείστηκε ὁ τάφος καὶ ἄνοιξε ξανὰ στὶς 26 Δεκεμβρίου τοῦ 1984. Τὸ σκήνωμα τοῦ ἁγίου βρέθηκε καὶ πάλι νὰ εὐωδιάζει καὶ νὰ διατηρεῖ μερικὴ ἀφθαρσία. Τότε, οἱ Ἁγιοταφίτες τὸ τοποθέτησαν στὸ Ἱερὸ Βῆμα τοῦ ναοῦ τῆς Ἁγίας Σιών. Στὶς μέρες μας ἔχει ὁλοκληρωθεῖ στὸν τόπο μαρτυρίου τοῦ Ἁγίου περικαλλὴς τρίκλιτος ναός, τοῦ ὁποίου τὸ ἕνα κλίτος εἶναι ἀφιερωμένο στὸν ἅγιο Φιλούμενο. Ἐκεῖ μεταφέρθηκε τὸ 2008 καὶ τὸ σκήνωμά του. Σ’ αὐτὸ προστρέχουν καὶ πολλοὶ ποὺ εὐλαβοῦνται τὸν Ἅγιο –ὄχι μόνο ὀρθόδοξοι ἀλλὰ καὶ Ἄραβες ἀκόμη καὶ ἑτερόδοξοι– ζητώντας τὶς πρὸς τὸν Κύριο πρεσβεῖες του. Στὶς 29 Νοεμβρίου τοῦ 2009 ἔχει γίνει ἀπὸ τὴ Σύνοδο τοῦ Πατριαρχείου Ἱεροσολύμων ἡ ἐπίσημη ἁγιοκατάταξη τοῦ ἁγίου. Πηγή: Ὁ Ἅγιος Νέος Ἱερομάρτυς Φιλούμενος ὁ Κύπριος, Ἱερὰ Μονὴ Ἁγίου Νικολάου Ὀρούντας, Ὀρούντα – Κύπρος, 2007.

Ἀπολυτίκιον. Ἦχος α΄. Τῆς ἐρήμου πολίτης. ῆς Ὀρούντης τὸν γόνον, νήσου Κύπρου τὸ βλάστημα, καὶ ἱερομάρτυρα νέον Ἰακὼβ θείου Φρέατος, Φιλούμενον, τιμήσωμεν, πιστοί, ὡς πρόμαχον τῆς πίστεως ἡμῶν, καὶ ἀήττητον ὁπλίτην Χριστοῦ τῆς ἀληθείας πόθῳ κράζοντες· Δόξα τῷ σὲ δοξάσαντι Χριστῷ, δόξα τῷ σὲ ἀφθαρτίσαντι, δόξα τῷ σὲ ἡμῖν χειραγωγὸν πρὸς πόλον δείξαντι.

Τ

November 2020 new.indd 20

31/10/2020 22:27:57

Νοέμβριος 2020 | 21

ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΓΕΡΟΝΤΩΝ

Νὰ ζητᾶμε ταπεινὰ τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ γιὰ τὴν διόρθωσή μας

– Γέροντα, ὅταν οἱ Πατέρες λένε ὅτι μετάνοια εἶναι νὰ ἀποφασίση κανεὶς νὰ μὴν ξανακάνη τὰ προηγούμενα ἁμαρτήματα καὶ νὰ λυπᾶται γι᾿ αὐτά, σημαίνει ὅτι διαρκῶς πρέπει νὰ τὰ θυμᾶται; – Ὄχι, δὲν θυμᾶται κάθε ἁμαρτία χωριστά, ἀλλὰ ἔχει συνέχεια τὴν συναίσθηση τῆς ἁμαρτωλότητός του. Μέχρις ἑνὸς σημείου πρέπει νὰ σκέφτεται κανεὶς ἕνα σφάλμα του καὶ ὕστερα νὰ ζητᾶ ταπεινὰ τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ καί, ἂν δὲν ὑπάρχη ὑπερηφάνεια, ὁ Θεὸς θὰ βοηθήση. Ἰδίως ὅταν κάποιος εἶναι εὐαίσθητος, καλύτερα εἶναι νὰ ξεχνᾶ παλιὲς ἁμαρτίες του, ἀφοῦ ἔχουν τακτοποιηθῆ μὲ τὴν μετάνοια καὶ τὴν ἐξομολόγηση. Μπορεῖ τὸ ταγκαλάκι νὰ τοῦ θυμίζη παλιές του ἁμαρτίες καὶ νὰ τὸν ζαλίζη μὲ λογισμούς, γιὰ νὰ τοῦ τρώη τὴν ὥρα καὶ νὰ τὸν περισπᾶ ἀπὸ τὴν προσευχή. Ἕνας ὅμως ποὺ δὲν εἶναι εὐαίσθητος καὶ βλέπει νὰ γεννιέται μέσα του ὑπερηφάνεια, τότε καλὰ εἶναι νὰ φέρνη στὸν νοῦ του τὶς ἁμαρτίες του, γιὰ νὰ ταπεινώνεται.

– Γέροντα, μπορεῖ κάποιος νὰ ἔχη συναίσθηση τῆς ἁμαρτωλότητός του καὶ νὰ μὴν ἔχη μετάνοια; – Ναί, ἂν δὲν ἔχη ταπείνωση. Ὅταν στὴν μετάνοια ἀνακατεύεται ὁ ἐγωισμός, συνέχεια ὁ ἄνθρωπος σκέφτεται: «πῶς τὸ ἔκανα αὐτό, πῶς τὸ εἶδαν οἱ ἄλλοι, τί ἰδέα θὰ σχηματίσουν;», καὶ βασανίζεται. Τὸ «πῶς τὸ ἔκανα πάλι» καὶ τὸ «πῶς κατήντησα» ἔχει ἐγωισμό· δὲν ἔχει μετάνοια. Πρέπει νὰ καταλάβη ὅτι ἔσφαλε καὶ νὰ ζητήση ταπεινὰ τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ. «Θεέ μου, νὰ πῆ, ἔσφαλα, συγχώρεσέ με. Τέτοιος παλιάνθρωπος εἶμαι. Λυπήσου με. Ἂν δὲν μὲ βοηθήσης, χειρότερος μπορῶ νὰ γίνω, καλύτερος δὲν μπορῶ νὰ γίνω. Μόνος μου δὲν πρόκειται νὰ διορ-

November 2020 new.indd 21

31/10/2020 22:27:57

22 | ἡ Φανερωμένη θωθῶ», καὶ νὰ προσπαθήση νὰ μὴν τὸ ξανακάνη. Πολλοὶ ἄνθρωποι ποὺ ἔσφαλαν καὶ πόνεσαν, γιατὶ πλήγωσαν τὸν Θεὸ καὶ ὄχι γιατὶ ξέπεσαν στὰ μάτια τῶν ἀνθρώπων, ἁγίασαν. Ὅταν κάποιος ζῆ κοσμικὰ καὶ κόβη μετὰ τὶς σχέσεις του μὲ τὸ κοσμικὸ πνεῦμα, ἕλκεται πολλὲς φορὲς ἀπὸ αὐτό, χωρὶς νὰ τὸ θέλη. Δὲν πρέπει ὅμως νὰ ἀπογοητεύεται. Νομίζω, σ᾿ αὐτὴν τὴν περίπτωση, πρόοδος εἶναι καὶ τὸ ὅτι ἀρχίζει ἡ καλὴ ἀνησυχία, ποὺ ἐλέγχει τὴν ψυχὴ γιὰ τὰ σφάλματα ποὺ ἔκανε καὶ γιὰ ὅ,τι ἔπρεπε νὰ κάνη, ἀλλὰ δὲν ἔκανε. Σιγὰ-σιγὰ γίνεται μιὰ πάλη, ταπεινώνεται ἀκουσίως ὁ ἄνθρωπος καὶ ἀπελπίζεται μὲ τὴν καλὴ ἀπελπισία, δηλαδὴ ἀπελπίζεται ἀπὸ τὸ ἐγώ του. Τότε ὅλα τὰ ἀποδίδει στὴν Χάρη τοῦ Θεοῦ καὶ πιστεύει ἀληθινὰ ἐκεῖνο ποὺ εἶπε ὁ Κύριος: «Χωρὶς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν» . Ἂν στὴν συνέχεια ἀγωνισθῆ φιλότιμα, μὲ πολλὴ ταπείνωση, ἐλπίζοντας στὴν παντοδυναμία τοῦ Θεοῦ, ὁ Καλὸς Θεὸς θὰ τὸν ἐλεήση.

Ἡ λύπη γιὰ τὰ σφάλματά μας

– Γέροντα, πῶς θὰ βοηθηθῆ κανεὶς νὰ μὴν ξανακάνη τὸ ἴδιο σφάλμα; – ῍ Αν πονέση πραγματικὰ γιὰ τὸ σφάλμα του, δὲν θὰ τὸ ξανακάνη. Πρέπει νὰ ὑπάρχη ἐσωτερικὴ συντριβὴ μὲ εἰλικρινῆ μετάνοια, γιὰ νὰ διορθωθῆ. Γι᾿ αὐτὸ λέει ὁ Ἀββᾶς Μάρκος ὁ Ἀσκητής: «Ἂν ὁ ἄνθρωπος δὲν στενοχωρηθῆ κατ᾿ ἀναλογίαν τοῦ σφάλματός του, εὔκολα περιπίπτει εἰς τὸ αὐτὸ σφάλμα» . Δηλαδή, ἂν εἶναι μικρὸ τὸ σφάλμα, χρειάζεται μικρότερη μετάνοια, ἂν εἶναι μεγαλύτερο, μεγαλύτερη μετάνοια. Ὅταν κανεὶς δὲν πιάνη τὸ μέγεθος τῆς πτώσεώς του καὶ δὲν λυπᾶται «κατ᾿ ἀναλογίαν τοῦ σφάλματος», τότε εὔκολα πέφτει στὸ ἴδιο ἢ καὶ σὲ μεγαλύτερο σφάλμα.

– Πῶς θὰ καταλάβουμε ὅτι δὲν λυπηθήκαμε «κατ᾿ ἀναλογίαν τοῦ σφάλματος»; – Ἀπόδειξη ἂν πέφτετε πάλι στὸ ἴδιο σφάλμα. Ὕστερα, ὅταν παρακολουθῆτε τὸν ἑαυτό σας, νὰ μὴν κάνετε μόνο διάγνωση. Ἐσεῖς συνέχεια κάνετε μικροβιολογικὲς ἐξετάσεις, βρίσκετε τὸ μικρόβιο, τὸ κοιτᾶτε καὶ λέτε: «πρέπει νὰ τὸ σκοτώσω», ἀλλὰ δὲν ἀρχίζετε θεραπεία. Ἐντάξει, διαπιστώσατε ὅτι ἔχετε μιὰ πάθηση. Τάκ, νὰ κοιτάξετε πῶς θὰ τὴν θεραπεύσετε. Τί ὠφελεῖ νὰ κάνετε συνέχεια ἀναλύσεις–ἀναλύσεις, χω-

November 2020 new.indd 22

31/10/2020 22:27:57

Νοέμβριος 2020 | 23 ρὶς νὰ προσπαθῆτε νὰ διορθωθῆτε; Λέτε: «ἔχω ἐκεῖνο τὸ πάθος, ἔχω τὸ ἄλλο», ἀλλὰ δὲν τὰ κόβετε καὶ παραμένετε στὰ ἴδια μοιρολογώντας. Ἔτσι σπαταλᾶτε τὶς δυνάμεις σας καὶ χαραμίζεστε. Χαραμίζετε τὸ μυαλό σας, τὴν καρδιά σας. Ἀρρωσταίνετε ἀπὸ τὴν στενοχώρια καὶ ὕστερα δὲν κάνετε τίποτε. Ἔπειτα, ὅταν γίνετε καλά, ἀρχίζετε: «Καὶ γιατί τότε ἀρρώστησα καὶ πῶς ἀρρώστησα;». Δὲν λέω, θὰ παρακολουθῆτε τὸν ἑαυτό σας, δὲν θὰ ἀφήνετε τὰ σφάλματά σας νὰ περνᾶνε ἀπαρατήρητα, ἀλλὰ μέχρις ἑνὸς σημείου, βρὲ παιδάκι μου, καὶ ἡ στενοχώρια! Ὄχι ἀδιαφορία, ἀλλὰ ὄχι καὶ κακομοιριά! Ἔκανες κάτι ποὺ δὲν ἦταν σωστό; Τὸ σκέφτηκες; Τὸ εἶδες; Τὸ ἀναγνώρισες; Τὸ ἐξομολογήθηκες; Προχώρα· μὴ σκαλώνης. Κράτησέ το μόνο στὸν νοῦ σου, γιὰ νὰ προσέξης ἄλλη φορά, ἂν σοῦ δοθῆ παρόμοια ἀφορμή. Ἡ στενοχώρια γιὰ τὰ σφάλματά μας εἶναι ἄσκοπη, ὅταν δὲν προσπαθοῦμε νὰ τὰ διορθώσουμε. Εἶναι σὰν νὰ κλαῖμε ἕναν ἄρρωστο συνέχεια, χωρὶς νὰ τοῦ προσφέρουμε βοήθεια γιὰ νὰ ἀναρρώση.

– Καὶ ὅταν, Γέροντα, δίκαια ταλαιπωρῆσαι γιὰ ἕνα σφάλμα σου, καὶ τότε δὲν πρέπει νὰ λυπᾶσαι; – Ὄχι, πρέπει νὰ λυπᾶσαι, ἀλλὰ ἡ λύπη νὰ εἶναι ἀνάλογη, σύμμετρη μὲ τὸ σφάλμα σου. Ἂν δὲν πονέσης, θὰ εἶσαι «τραλαλὰ» καὶ θὰ ξαναπέσης στὸ ἴδιο λάθος· δὲν θὰ διορθωθῆς. Ὅταν ὅμως ἀπὸ τὴν λύπη τῆς μετανοίας περνᾶς στὴν ἀπόγνωση, τότε σημαίνει ὅτι ἔχεις λυπηθῆ περισσότερο ἀπὸ ὅσο ἔπρεπε. Σ᾿ αὐτὲς τὶς περιπτώσεις χρειάζεται νὰ δώσης στὸν ἑαυτό σου λίγο κουράγιο καὶ νὰ ἀντιμετωπίσης τὸ σφάλμα μὲ λίγη καλὴ ἀδιαφορία.

Αὐτομεμψία ὄχι ἀπελπισία

Ὁ Θεὸς ἀπὸ ἀγάπη δὲν ἐπιτρέπει στὴν ἀρχὴ τῆς πνευματικῆς μας ζωῆς νὰ συναισθανθοῦμε τὴν ἁμαρτωλότητά μας, γιὰ νὰ μὴν καμφθοῦμε. Ὑπάρχουν φιλότιμες καὶ εὐαίσθητες ψυχὲς ποὺ δὲν θὰ τὸ ἄντεχαν καὶ θὰ πάθαιναν ζημιά. Θαμπώνει τὰ μάτια μας καὶ δὲν βλέπουμε ὅλα μαζὶ τὰ σφάλματά μας. Μπορεῖ π.χ. νὰ ἔχουμε κουτσουλιὲς στὸ μανίκι μας, καὶ ἐμεῖς νὰ νομίζουμε ὅτι εἶναι λουλούδια. Προχωρώντας στὸν ἀγώνα μας, λίγο-λίγο, ἐπιτρέπει ὁ Θεὸς νὰ ἀρχίσουμε νὰ βλέπουμε τὰ σφάλματά μας καὶ μᾶς δίνει καὶ δύναμη νὰ ἀγωνισθοῦμε, γιὰ νὰ

November 2020 new.indd 23

31/10/2020 22:27:57

24 | ἡ Φανερωμένη τὰ διορθώσουμε. Ἡ λεπτὴ ἐργασία βλάπτει, ὅταν δὲν ὑπάρχη πεῖρα. Τὸ ἴδιο συμβαίνει καὶ μὲ τὴν συναίσθηση τῶν εὐεργεσιῶν τοῦ Θεοῦ. Ἂν ἔβλεπε ὁ ἄνθρωπος τὶς εὐεργεσίες τοῦ Θεοῦ στὴν ἀρχὴ τῆς πνευματικῆς του ζωῆς, θὰ πάθαινε πνευματικὴ αἱμορραγία. Γιατί, ὅταν κανεὶς βλέπη τὶς εὐεργεσίες τοῦ Θεοῦ καὶ συναισθάνεται τὴν ἀχαριστία του, μετὰ λειώνει.

– Γέροντα, δὲν βλέπω τὰ σφάλματά μου καὶ ἡ καρδιά μου εἶναι πέτρα.

– Μερικὲς φορὲς ἐπιτρέπει ὁ Θεὸς νὰ μὴ βλέπουμε τὰ σφάλματά μας καὶ νὰ εἶναι ἡ καρδιά μας πέτρα, γιατὶ μπορεῖ ὁ διάβολος νὰ μᾶς ρίξη στὴν ἀπελπισία. Ὁ ἄνθρωπος πρέπει νὰ σκέφτεται τὴν ἁμαρτωλότητά του μὲ διάκριση. Ἡ μετάνοια ποὺ ἔχει μέσα της ἄγχος καὶ ἀπελπισία δὲν εἶναι ἀπὸ τὸν Θεό· ἔχει βάλει καὶ τὸ ταγκαλάκι τὴν οὐρίτσα του. Πρέπει νὰ προσέξη κανείς, γιατὶ μπορεῖ ὁ διάβολος νὰ τὸν πιάση ἀπὸ τὰ δεξιά, ἀπὸ τὴν μετάνοια, καὶ νὰ τὸν πετάξη στὰ ἀριστερά, στὴν θλίψη καὶ στὴν ἀπογοήτευση, ὥστε νὰ τὸν τσακίση ψυχικὰ καὶ σωματικὰ καὶ νὰ τὸν ἀχρηστέψη. Φέρνει δηλαδὴ τὴν ἄλλη συντριβή, ποὺ ἔχει ἄγχος, γιὰ νὰ τὸν κάνη συντρίμμια. Μπορεῖ λ.χ. νὰ τοῦ πῆ: «Εἶσαι πολὺ ἁμαρτωλός, δὲν θὰ σωθῆς». Δῆθεν ἐνδιαφέρεται γιὰ τὴν ψυχή του, καὶ τοῦ δημιουργεῖ ἄγχος καὶ ἀπελπισία! Μὰ δὲν θὰ ἀφήσω τὸν διάβολο νὰ κάνη ὅ,τι θέλει. Ὅταν ὁ διάβολος σοῦ λέη: «εἶσαι ἁμαρτωλή», νὰ τοῦ λές: «Τί σὲ ἐνδιαφέρει ἐσένα; Ὅταν θέλω ἐγώ, θὰ πῶ ὅτι εἶμαι ἁμαρτωλή, ὄχι ὅταν θέλης ἐσύ».

– Γέροντα, ποῦ ὀφείλεται ἡ μελαγχολία ποὺ ἔρχεται πολλὲς φορὲς στὴν ψυχή; – Ἡ μελαγχολία καὶ τὸ πλάκωμα τῆς ψυχῆς ὀφείλονται συνήθως σὲ τύψεις ἀπὸ εὐαισθησία, καὶ τότε ὁ ἄνθρωπος χρειάζεται νὰ ἐξομολογηθῆ, γιὰ νὰ μπορέση νὰ βοηθηθῆ ἀπὸ τὸν πνευματικό. Γιατί, ἂν εἶναι εὐαί-

November 2020 new.indd 24

31/10/2020 22:27:58

Νοέμβριος 2020 | 25 σθητος, μπορεῖ τὸ σφάλμα ποὺ ἔκανε νὰ εἶναι πολὺ μικρό, ἀλλὰ ὁ ἐχθρὸς διάβολος νὰ τὸ μεγαλοποιῆ· νὰ τοῦ τὸ δείχνη μὲ μικροσκόπιο, γιὰ νὰ τὸν ρίξη στὴν ἀπελπισία καὶ νὰ τὸν ἀχρηστέψη. Μπορεῖ νὰ τοῦ πῆ λ.χ. ὅτι τάχα στενοχώρησε πολὺ τοὺς ἄλλους, ὅτι τοὺς δυσκόλεψε κ.λπ., καὶ νὰ τὸν κάνη νὰ στενοχωριέται πιὸ πολὺ ἀπὸ ὅσο ἀντέχει. Ἀφοῦ ἐνδιαφέρεται ὁ διάβολος, γιατί δὲν πηγαίνει νὰ πειράξη τὴν συνείδηση ἑνὸς ἀναίσθητου ἀνθρώπου; Ἀλλὰ τὸν ἀναίσθητο τὸν κάνει νὰ θεωρῆ μηδαμινὸ ἕνα μεγάλο σφάλμα του, γιὰ νὰ μὴν ἔρθη σὲ συναίσθηση. Πρέπει ὁ ἄνθρωπος νὰ γνωρίση τὸν ἑαυτό του ὅπως εἶναι, καὶ ὄχι ὅπως τὸν παρουσιάζει ὁ ἐχθρὸς διάβολος, διότι αὐτὸς ἐνδιαφέρεται γιὰ τὸ κακό μας. Ποτὲ νὰ μὴν ἀπελπίζεται, ἀρκεῖ νὰ μετανοῆ, γιατὶ καὶ οἱ ἁμαρτίες του εἶναι λιγότερες ἀπὸ τοῦ διαβόλου καὶ ἐλαφρυντικὰ ἔχει, ἐπειδὴ πλάσθηκε ἀπὸ χῶμα καὶ ἀπὸ ἀπροσεξία γλίστρησε καὶ λασπώθηκε. Γιὰ νὰ γίνη σωστὸς ἀγώνας, πρέπει νὰ γυρίζουμε τὴν ρόδα ἀντίθετα ἀπὸ ἐκεῖ ποὺ τὴν γυρίζει ὁ διάβολος. Ἂν μᾶς λέη ὅτι εἴμαστε κάτι, νὰ καλλιεργοῦμε τὴν αὐτομεμψία. Ἂν μᾶς λέη ὅτι δὲν εἴμαστε τίποτε, νὰ λέμε: «Ὁ Θεὸς θὰ μὲ ἐλεήση». Ἔτσι ἁπλὰ ἂν κινῆται ὁ ἄνθρωπος, μὲ ἐμπιστοσύνη καὶ ἐλπίδα στὸν Θεό, μπαίνει στὴν ζωή του ἡ μετάνοια, ἡ ταπείνωση, καὶ ἀνεβαίνει σὲ πνευματικὰ ὕψη.

– Δηλαδή, Γέροντα, ἡ αὐτομεμψία δὲν βοηθάει στὸν πνευματικὸ ἀγώνα; – Βοηθάει, ἀλλὰ θέλει διάκριση. Μπορεῖ π.χ. νὰ λέη κανεὶς στὸν ἑαυτό του: «Εἶσαι ἀνόητος...». Νὰ τὸ λέη ὅμως μὲ ταπείνωση, γιὰ νὰ κοροϊδέψη τὸν διάβολο, ἀλλὰ καὶ μὲ λεβεντιά, ὄχι μὲ κακομοιριά. Αὐτομεμψία, ὄχι ἀπελπισία. Σημεῖο πνευματικῆς ὡριμότητος εἶναι νὰ πιστέψω ὅτι δὲν κάνω τίποτε, νὰ ἀπογοητευθῶ μὲ τὴν καλὴ ἔννοια ἀπὸ τὸν ἑαυτό μου, ἀπὸ τὸ ἐγώ μου· νὰ νιώθω πὼς μὲ ὅ,τι κάνω προσθέτω συνέχεια μηδενικὰ καὶ νὰ συνεχίζω τὸν ἀγώνα μου ἐλπίζοντας στὸν Θεό. Τότε ὁ Καλὸς Θεός, ὅταν δῆ τὰ μηδενικὰ τῆς ἀγαθῆς μου προαιρέσεως, θὰ μὲ λυπηθῆ, θὰ προσθέση στὴν ἀρχὴ τὴν μονάδα καὶ θὰ πάρουν ἀξία τὰ μηδενικά μου καὶ θὰ πλουτίσω πνευματικά. Μέσα στὴν ταπεινὴ κατάσταση τῆς ἀπογοητεύσεως ἀπὸ τὸν ἑαυτό μου κρύβεται ἡ καλὴ πνευματικὴ κατάσταση. Γέροντος Παϊσίου Ἁγιορείτου, Λόγοι Γ´ – Πνευματικὸς Ἀγώνας, Ἱερὸν Ἡσυχαστήριον «Εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης ὁ Θεολόγος», Βασιλικὰ Θεσσαλονίκης, 2001, 150-157.

November 2020 new.indd 25

31/10/2020 22:27:58

26 | ἡ Φανερωμένη

ΠΑΙΔΙΚΗ ΓΩΝΙΑ

H ΠΡΟΣΕΥΧH ΤΟῦ ΜΙΚΡΟῦ IΑΚΏΒΟΥ

Ὁ Ἰάκωβος ἦταν ἕνα φτωχό, ἀδύνατο παιδάκι, σοβαρό, μὲ φθαρμένα ροῦχα, πάντα ὅμως καθαρά, τὸν περισσότερο καιρὸ ξυπόλυτο. Τὰ παιδιὰ τοῦ σχολείου τὸν φώναζαν συχνὰ «παππού», ὁ ἀδελφὸς του Γιῶργος καὶ κάποιοι ἄλλοι «καλόγερο». Στὸ σπίτι του εὶχε μετατρέψει τὸ ἕνα ἀπὸ τὰ δύο δωμάτια σε κελλάκι, ὅπου ἔκανε τὶς πολύωρες προσευχές του. Ὁ μικρὸς Ἰάκωβος δὲν ἔβγαινε νὰ παίξει καθόλου στὸν δρόμο, δὲν μποροῦσε νὰ ἀκούει τὰ παιδάκια τοῦ χωριοῦ νὰ λένε τὶς κακὲς λέξεις, ἔστω κι ἄν δὲν τὶς καταλάβαινε. Προτιμοῦσε νὰ πηγαίνει κάθε ἀπόγευμα μὲ τὴ γιαγιὰ καὶ τὴ μητέρα του ν’ ἀνάβουνε τὰ καντηλάκια καὶ νὰ βάζει τὴ γιαγιά του νὰ τοῦ λέει γιὰ τοὺς βίους τῶν ἁγίων καὶ γιὰ τοῦς Ἱερομόναχους τῆς οἰκογένειάς τους. Ἀπὸ τὰ ἐννέα του χρόνια καὶ μετὰ ὅλοι τὸν εἶχαν γιὰ γιατρό τους. Ὅταν ἀντιμετώπιζαν προβλήματα μὲ τὴν ὑγεία τους τὸν καλοῦσαν γιὰ νὰ διαβάσει εὐχές. Μιὰ φορὰ ἔπεσε ἐπιδημία μαγουλάδων. Οἱ μητέρες πήγαιναν στὸ σπίτι του τὰ παιδιὰ πρησμένα γιὰ νὰ τοὺς διαβάσει εὐχή.

– Τί εἶναι τάχα ὁ Ἰάκωβος ποὺ θὰ προσευχηθεῖ νὰ γίνω καλὰ ἐγώ, εἶπε μὲ αὐθἀδεια ἕνα ἄρρωστο παιδί. Τὴν ἄλλη μέρα, ἐνῶ ὅλα τὰ ἄρρωστα παιδιὰ εἶχαν ξεπρηστεῖ, αὐτὸ χειροτέρεψε, πρήστηκε περισσότερο καὶ ἦταν πολὺ βαριά. Κλαίγοντας πῆγε τότε ἡ μητέρα τοῦ παιδιοῦ στὸν Ἰάκωβο καὶ τὸν παρακάλεσε νὰ κάνει προσευχή.

– Νὰ πεῖς στὸ παιδὶ νὰ μετανοήσει, νὰ μὴ γελάει μὲ τὴν προσευχή, οὔτε νὰ κοροϊδεύει, ἄν δὲν θέλει νὰ πεθάνει, τῆς εἶπε ὁ Ἰάκωβος. Πράγματι τὸ παιδὶ μετανόησε καὶ μετὰ τὴν προσευχὴ ἔγινε τὴν ἄλλη μέρα τελείως καλά.

November 2020 new.indd 26

31/10/2020 22:27:58

Νοέμβριος 2020 | 27

Μερικὰ χρόνια ἀργότερα, μέσα στὸ κατακαλόκαιρο, τὸν στείλανε μὲ τὸν ἀδελφό του τὸν Γιῶργο, νὰ θερίσουνε τὸ χωράφι τους. Ἕνα φίδι ὅμως δάγκωσε τὸν ἀδελφό του, ὁ ὁποῖος ἔκλαιγε ἀπὸ τὸν πολὺ πόνο καὶ τὸν φόβο. Ὁ Ἰάκωβος σταύρωσε τὴν πληγή του μὲ τὸν μικρὸ ξύλινο σταυρὸ ποὺ φοροῦσε πάντοτε στὸ στῆθος του, γονάτισε καὶ ζήτησε βοήθεια: – Χριστέ μου, Σὲ παρακαλῶ, κάνε νὰ γίνη νερὸ τὸ δηλητήριο, νὰ μὴν πάθει κακὸ ὁ ἀδελφούλης μου, πάρε καὶ τοὺς πόνους του καὶ τιμώρησε αὐτὸ τὸ καταραμένο φίδι, εἶπε ἀπὸ τὰ βάθη τῆς παιδικῆς του καρδιᾶς. Καὶ ἔτσι ἐγινε. Ὁ πόνος ὑποχώρησε καὶ ὁ ἀδελφός του δὲν ἔπαθε τίποτα, ἐνῶ τὸ φίδι ψόφησε! Κείμενο: Ἕνας σύγχρονος Ἅγιος. Ὁ Ὅσιος Ἰάκωβος (Τσαλίκης) ἡγούμενος τῆς Ἱερᾶς Μονῆς Ὁσίου Δαυΐδ Γέροντος, Ἱερὰ Μονὴ Ὁσίου Δαυΐδ Γέροντος, Λίμνη Εὐβοίας, 2018, 42-46. Εἰκόνα: Ἥταν κάποτε παιδιά. Ὁ ἅγιος Γέροντας Ἰάκωβος Τσαλίκης, Ἐκδ. ΑΘΩΣ, Ἀθήνα, 2017.

November 2020 new.indd 27

31/10/2020 22:27:58

Γραφικές τέχνες

ΚΕΡΑΜΟΣ

Οἱ Ἅγιοι Ὁμολογητές, Ἅβιβος, Γουρίας καὶ Σαμωνᾶς.

Ἁγιογραφικὸ ἐργαστήρι μονῆς Ἁγίου Ἡρακλειδίου. 18ος αἰώνας. Ἱερὸς Ναὸς Παναγίας Φανερωμένης.

November 2020 new.indd 28

31/10/2020 22:28:11