Περιοδικό "Ἡ Φανερωμένη" - Τεύχος 151 - Σεπτέμβριος 2020

η ΦΑΝΕΡΩΜΕΝΗ Τεῦχος 151 - Σεπτέμβριος 2020

September 2020.indd 1

27/08/2020 11:32:16

Η ΦΑΝΕΡΩΜΈΝΗ

Μηνιαία Ἔκδοση Ἱεροῦ Ναοῦ Παναγίας Φανερωμένης Τεῦχος 151ο - Σεπτέμβριος 2020

YΠΕΎΘΥΝΟΣ EΚΔΟΣΗΣ

Ἀρχιμανδρίτης Βενέδικτος Ἰωάννου EΠΙΜΈΛΕΙΑ EΚΔΟΣΗΣ

Πρωτοπρεσβύτερος Θωμᾶς Κωστῆ ΔΙΕΎΘΥΝΣΗ EΠΙΚΟΙΝΩΝΊΑΣ

Ἱερὸς Ναὸς Παναγίας Φανερωμένης Τ.Θ. 21637, 1511 Λευκωσία Τηλ. 22673296, 22660761 Τηλεομ.: 22672321 EΦΗΜΈΡΙΟΙ

Ἀρχιμανδρίτης Βενέδικτος Ἰωάννου Τηλ. 99031993 Πρωτοπρεσβύτερος Ξάνθος Ὀνησιφόρου Τηλ. 99653521 Πρωτοπρεσβύτερος Θωμᾶς Κωστῆ Τηλ. 99522846 «Να μην εκβιάζομε με τις προσευχές μας τον Θεό. Να μη ζητάμε απ’ τον Θεό να μας απαλλάξει από κάτι, ασθένεια κ.λπ. ή να μας λύσει τα προβλήματά μας, αλλά να ζητάμε δύναμη και ενίσχυση από Εκείνον, για να τα υπομένομε. Όπως Εκείνος κρούει με ευγένεια την πόρτα της ψυχής μας, έτσι κι εμείς να ζητάμε ευγενικά αυτό που επιθυμούμε κι αν ο Κύριος δεν απαντάει, να σταματάμε να το ζητάμε. Όταν ο Θεός δεν μας δίδει κάτι που επίμονα ζητάμε, έχει το λόγο Του. Έχει κι ο Θεός τα «μυστικά» Του. Εφόσον πιστεύομε στην αγαθή Του πρόνοια, εφόσον πιστεύομε ότι Εκείνος γνωρίζει τα πάντα απ’ τη ζωή μας κι ότι πάντα θέλει το αγαθόν, γιατί να μη δείχνομε εμπιστοσύνη; Να προσευχόμαστε απλά και απαλά, χωρίς πάθος και εκβιασμό». Ἁγίου Πορφυρίου τοῦ Καυσοκαλυβίτου, Βίος καὶ Λόγοι, Ιερά Μονή Ζωοδόχου Πηγής-Χρυσοπηγής, Β’ Έκδοση, Απρίλιος 2003, 256

September 2020.indd 2

27/08/2020 11:32:18

Σεπτέμβριος 2020 | 3

ΤΟ ΣΗΜΕΙΟ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ταυρός, ὁ φύλαξ πάσης τῆς οἰκουμένης. Σταυρός, ἡ ὡραιότης τῆς Ἐκκλησίας. Σταυρός, βασιλέων τὸ κραταίωμα. Σταυρός, πιστῶν τὸ στήριγμα. Σταυρός, ἀγγέλων ἡ δόξα καὶ τῶν δαιμόνων τὸ τραῦμα.

Σ

(Ἐξαποστειλάριον τῆς ἑορτῆς τῆς Ὑψώσεως τοῦ Τιμίου Σταυροῦ)

Εἰσαγωγικά

Πρὶν ἀπὸ εἴκοσι αἰῶνες ὁ σταυρὸς ἦταν ὄργανο ἀτιμωτικῆς τιμωρίας καὶ φρικτοῦ θανάτου. Οἱ Ρωμαῖοι καταδίκαζαν στὴν ποινὴ τῆς σταυρώσεως τοὺς πιὸ μεγάλους ἐγκληματίες. Σήμερα ὁ σταυρὸς κυριαρχεῖ σ᾿ ὁλόκληρη τὴ ζωὴ τῶν πιστῶν χριστιανῶν, σ᾿ ὁλόκληρη τὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας μας, ὡς ὄργανο θυσίας, σωτηρίας, χαρᾶς, ἁγιασμοῦ καὶ χάριτος. Ὅπως γράφει ὁ ἱερὸς Χρυσόστομος, «αὐτὸ τὸ καταραμένο καὶ ἀποτρόπαιο σύμβολο τῆς χειρότερης τιμωρίας τώρα ἔχει γίνει ποθητὸ καὶ ἀξιαγάπητο». Παντοῦ τὸ βλέπεις. «Στὴν ἁγία Τράπεζα, στὶς χειροτονίες τῶν ἱερέων, στὴ θεία λειτουργία, στὰ σπίτια, στὶς ἀγορές, στὶς ἐρημιὲς καὶ στοὺς δρόμους, στὶς θάλασσες, στὰ πλοῖα καὶ στὰ νησιά, στὰ κρεββάτια καὶ στὰ ἐνδύματα, στοὺς γάμους, στὰ συμπόσια, στὰ χρυσὰ καὶ τ᾿ ἀσημένια σκεύη, στὰ κοσμήματα καὶ στὶς τοιχογραφίες... Τόσο περιπόθητο σ᾿ ὅλους ἔγινε τὸ θαυμαστὸ αὐτὸ δῶρο, ἡ ἀνέκφραστη αὐτὴ χάρη.» Πράγματι, ὅπου κι ἂν στρέψει κανεὶς τὸ βλέμμα του, μέσα κι ἔξω ἀπὸ τὸν ναό, θὰ δεῖ τὸ σημεῖο τοῦ σταυροῦ. Σὰν ὁρατό, σχηματικὸ σύμβολο, ἀλλὰ καὶ σὰν ἱερὴ χειρονομία. Τὸ σημεῖο τοῦ σταυροῦ δεσπόζει στὴ ζωὴ τῆς Ἐκκλησίας. [...]

Α´. Ἡ τιμὴ στὸν σταυρὸ εἶναι ἀναπόσπαστα συνδεδεμένη μὲ τὸν Ἐσταυρωμένο καὶ Ἀναστάντα Κύριό μας Ἰησοῦ Χριστό

Ἡ Ἐκκλησία μας δὲν τιμᾶ τὸν σταυρὸ αὐτὸ καθεαυτό, ὡς ἁπλὸ σχῆμα, ἀποδεσμευμένο ἀπὸ τὸν ἐσταυρωμένο Κύριο. Αὐτὸ θὰ ἦταν πράγματι εἰδωλολατρία. Ἀλλὰ τὸν τιμᾶ, ὡς τὸ σύμβολο τῆς μεγάλης

September 2020.indd 3

27/08/2020 11:32:18

4 | ἡ Φανερωμένη θυσίας τοῦ Χριστοῦ, ἀπὸ τὴν ὁποία ἀπορρέει ἡ χάρη, ὁ ἁγιασμὸς καὶ ἡ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου. Τὸν ἀσπάζεται καὶ τὸν προσκυνεῖ ὡς τὸ σημεῖο τοῦ Υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου (Ματθ. 24, 30), ποὺ ἔχει προσλάβει μυστικὰ καὶ ἀκατάληπτα, ὅπως εἴπαμε, τὴ χάρη καὶ τὴ δύναμή Του. Βλέποντας ὁ πιστὸς τὸ σχῆμα τοῦ σταυροῦ, κάνοντας τὸ σημεῖο τοῦ σταυροῦ, προσκυνώντας τὸν «τύπον» καὶ τὸ σύμβολο τοῦ σταυροῦ, βλέπει μὲ τὰ μάτια τῆς ψυχῆς του καὶ προσκυνεῖ τὸν ἐσταυρωμένο Ἰησοῦ. «Δὲν ἀσπαζόμαστε τὸν σταυρὸ ὡς Θεό, ἀλλὰ δείχνουμε ἔτσι τὴ γνήσια διάθεση τῆς ψυχῆς μας πρὸς τὸν Ἐσταυρωμένο», γράφει ὁ ἅγιος Ἱερώνυμος. Καὶ ὁ ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνὸς διευκρινίζει ὅτι, ἐκτὸς ἀπὸ τὸ τίμιο Ξύλο, «προσκυνοῦμε καὶ τὸν τύπο τοῦ τιμίου καὶ ζωοποιοῦ σταυροῦ, ἂν καὶ εἶναι ἀπὸ διαφορετικὴ ὕλη κατασκευασμένος, ὄχι βέβαια τιμώντας τὴν ὕλη, μὴ γένοιτο, ἀλλὰ τὸν τύπο, ὡς σύμβολο τοῦ Χριστοῦ». [...]

Β´. Ἡ τιμὴ στὸ σημεῖο τοῦ σταυροῦ ὑπῆρχε πάντοτε καὶ ἐξαρχῆς στὴν Ἐκκλησία

Ἡ ἀρχὴ τῆς τιμῆς πρὸς τὸ σημεῖο τοῦ σταυροῦ χάνεται στὰ βάθη τῆς χριστιανικῆς ἀρχαιότητος, μιὰ καὶ μᾶς παραδίδεται ἀπὸ τοὺς ἀποστολικοὺς χρόνους. Ὁ ἅγιος ἀπόστολος Παῦλος διακηρύσσει: «Ἐμοὶ δὲ μὴ γένοιτο καυχᾶσθαι εἰ μὴ ἐν τῷ σταυρῶ τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, δι᾿ οὗ ἐμοὶ κόσμος ἐσταύρωται κἀγὼ τῷ κόσμῳ». Ὁ ἅγιος ἀπόστολος Πέτρος καταδικάστηκε σὲ θάνατο σταυρικό, ὅπως ὁ Κύριος. Τόσο τιμοῦσε ὅμως τὸ σημεῖο τοῦ σταυροῦ, ὥστε ἱκέτευε τοὺς δημίους του: «Δὲν εἶμαι ἄξιος νὰ μὲ σταυρώσετε ὄρθιο, ὅπως τὸν Χριστό μου. Ἐκεῖνος σταυρώθηκε ἔτσι γιὰ νὰ βλέπει στὴ γῆ, ἐπειδὴ θὰ πήγαινε στὸν ἅδη νὰ ἐλευθερώσει τὶς ψυχές, ποὺ βρίσκονταν ἐκεῖ. Ἐμένα ὅμως νὰ μὲ σταυρώσετε μὲ τὸ κεφάλι κάτω, γιὰ νὰ βλέπω τὸν οὐρανό, ὅπου πρόκειται νὰ πάω.» Ὁ ἅγιος ἀπόστολος Ἀνδρέας ὁ πρωτόκλητος, ὅταν ἀντίκρυσε τὸν σταυρὸ τοῦ μαρτυρίου του (σχήματος Χ), ἀναφώνησε μὲ δέος καὶ συγκίνηση: «Χαῖρε, σταυρέ, ποὺ μὲ τὸ σῶμα τοῦ Χριστοῦ ἁγιάστηκες καὶ μὲ τὰ μέλη του, σὰν μὲ μαργαριτάρια, στολίστηκες! Πρὶν καρφωθεῖ ἐπάνω σου ὁ Κύριός μου, ἤσουν φοβερὸς γιὰ τοὺς ἀνθρώπους. Τώρα ὅμως ὅλοι οἱ πι-

September 2020.indd 4

27/08/2020 11:32:18

Σεπτέμβριος 2020 | 5 στοὶ γνωρίζουν πόση χάρη εἶναι κρυμμένη μέσα σου. Ἄφοβα καὶ χαρούμενα σὲ πλησιάζω. Πρόθυμα δέξου με κι ἐσύ, τὸν μαθητὴ τοῦ ἐσταυρωμένου Χριστοῦ... Ὦ μακάριε καὶ παμπόθητε σταυρέ, πάρε με ἀπὸ τοὺς ἀνθρώπους καὶ παράδωσέ με στὸν Δάσκαλό μου!». Τὴν ἀρχαιότητα τῆς χρήσεως τοῦ σημείου τοῦ σταυροῦ ἐπιβεβαιώνει καὶ ἕνας ἀπὸ τοὺς μεγάλους ἀπολογητές, ὁ Τερτυλλιανός (περίπου 160-220 μ.Χ.), ποὺ γράφει: «Ὁπουδήποτε κι ἂν πρόκειται νὰ φθάσουμε, γιὰ ὁπουδήποτε κι ἂν πρέπει νὰ ξεκινήσουμε, ὅταν φθάνουμε καὶ ὅταν ξεκινοῦμε, ὅταν βάζουμε τὰ παπούτσια μας, ὅταν πλενόμαστε, ὅταν τρῶμε, ὅταν ἀνάβουμε τὸ λυχνάρι, ὅταν πέφτουμε στὸ κρεββάτι, ὅταν καθόμαστε στὸ σκαμνί, ὅταν ἀρχίζουμε κάποια συζήτηση, κάνουμε στὸ μέτωπό μας τὸ σημεῖο τοῦ σταυροῦ» (De corona 3,11).

Γ´. Ὁ Θεὸς φανερώνει μὲ ὑπερφυσικὰ γεγονότα τὴ δύναμη τοῦ Τιμίου Σταυροῦ

Ὁ ἴδιος ὁ Κύριος, μὲ ὑπερφυσικὰ γεγονότα καὶ θαυμαστὲς ἀποκαλύψεις, φανέρωσε σὲ διάφορες περιστάσεις, μὲ τρόπο κραυγαλέο, πὼς τὸ σημεῖο τοῦ σταυροῦ ἀποτελεῖ τὸ σύμβολό Του καὶ τὸ ἀήττητο τρόπαιο τῶν πιστῶν. Θ᾿ ἀναφερθοῦμε σ᾿ ἐλάχιστα παραδείγματα ἀπὸ τ᾿ ἀναρίθμητα ποὺ διασώζουν ἡ ἐκκλησιαστικὴ ἱστορία, οἱ ἅγιοι Πατέρες καὶ τὰ Συναξάρια.

1. Ὁ γνωστὸς ἐκκλησιαστικὸς ἱστορικὸς Εὐσέβιος Καισαρείας (†340), σύγχρονος τοῦ ἁγίου Κωνσταντίνου τοῦ Μεγάλου, περιγράφει ἐναργέστατα καὶ ἀδιάψευστα τὸ πασίγνωστο περιστατικὸ τῆς ἐμφανίσεως τοῦ φωτεινοῦ σταυροῦ στὸν Μεγάλο Κωνσταντῖνο μὲ τὴν ἐπιγραφὴ «ἐν τούτῳ νίκα», καὶ μάλιστα μέρα μεσημέρι, μὲ μάρτυρες ὅλους τοὺς ἄνδρες τοῦ στρατεύματός του.

2.Ὅταν βασιλιὰς ἦταν ὁ Κωνστάντιος, γιὸς τοῦ ἁγίου Κωνσταντίνου, καὶ ἀρχιεπίσκοπος Ἱεροσολύμων ὁ ἅγιος Κύριλλος, ὁ ἴδιος ὁ ἅγιος Κύριλλος διηγεῖται στὸν βασιλιὰ ἕνα θαῦμα μὲ μία ἐπιστολή του, στὴν ὁποία ἀναφέρει ὅτι τὴν ἡμέρα ἐκείνη (7 Μαΐου τοῦ 346 μ.Χ.), γύρω στὴν τρίτη ὥρα (9 π.μ.), φάνηκε στὸν οὐρανὸ τὸ σημεῖο τοῦ τιμίου σταυροῦ, τεράστιο, ὁλοφώτεινο, ἐκτεινόμενο ἀπὸ τὸν ἅγιο Γολγοθᾶ μέχρι τὸ Ὄρος τῶν Ἐλαιῶν. Δὲν τὸ εἶδαν ἕνας καὶ δύο, ἀλλὰ ὅλοι οἱ κάτοικοι τῶν Ἱεροσολύμων. Καὶ δὲν φάνηκε γιὰ μία στιγμὴ μόνο, ἀλλὰ γιὰ ὧρες πολ-

September 2020.indd 5

27/08/2020 11:32:18

6 | ἡ Φανερωμένη λὲς κρεμόταν στὸ στερέωμα. Καὶ ἦταν τόσο λαμπρό, ὥστε ξεπερνοῦσε στὴ λάμψη τὶς ἀκτίνες τοῦ ἡλίου, γι᾿ αὐτὸ καὶ μποροῦσαν νὰ τὸ δοῦν φανερὰ μέρα μεσημέρι. Βλέποντας αὐτὸ τὸ θαῦμα ὁ λαὸς τῆς πόλεως ἔτρεξε στὸν ναὸ τῆς Ἀναστάσεως. Ὅλοι ἔσπευσαν νὰ δοξάσουν μ᾿ ἕνα στόμα τὸν Κύριό μας Ἰησοῦ Χριστό. [...] Τὴν ἀνάμνηση «τοῦ ἐν οὐρανῷ φανέντος σημείου τοῦ Τιμίου Σταυροῦ» ἑορτάζει ἡ Ἐκκλησία μας στὶς 7 Μαΐου, ἡμέρα τῆς ἐμφανίσεώς του.

3.Ὁ ἅγιος μεγαλομάρτυς Εὐστάθιος (20 Σεπτεμβρίου) ἀξιώθηκε νὰ δεῖ ἕνα θαυμαστὸ ὅραμα, χάρη στὸ ὁποῖο μεταστράφηκε ἀπὸ τὴν εἰδωλολατρία στὴ χριστιανικὴ Ὁ Σταυρὸς τοῦ Μεγάλου Κωνσταντίνου, που κα- πίστη. Συνετός, ἐγκρατής, φιλάντασκευάστηκε μετὰ τὴν ἐμφάνιση τοῦ φωτεινοῦ θρωπος καὶ φιλοδίκαιος, ἂν καὶ σταυροῦ μὲ τὴν ἐπιγραφὴ «ἐν τούτῳ νίκα», καὶ φυλάσσεται ἐντὸς τοῦ ἱεροῦ βήματος τοῦ καθολι- εἰδωλολάτρης, ὁ ἅγιος Εὐστάθιος κοῦ τῆς Ἱερᾶς Μεγίστης Μονῆς Βατοπαιδίου. (ποὺ λεγόταν τότε Πλακίδας) εἵλκυσε πάνω του τὴ χάρη τοῦ Χριστοῦ, ποὺ τοῦ ἀποκαλύφθηκε μὲ παράδοξο τρόπο. Ἐνῶ μιὰ μέρα κυνηγοῦσε στὸ δάσος, βλέπει ἀπὸ μακριὰ ἕνα ὡραιότατο καὶ μεγαλόσωμο ἐλάφι, πού, ἐνῶ ἔφευγε, ἔστρεφε κάθε τόσο τo κεφάλι καὶ τὸν παρατηροῦσε κατάμματα. Ὁ ἅγιος σπιρούνισε τὸ ἄλογό του γιὰ νὰ τὸ φτάσει, ἀλλὰ δὲν μπόρεσε. Ἔτρεξαν πίσω του καὶ οἱ σύντροφοί του, ἀλλὰ μετὰ ἀπὸ ὥρα ἀναγκάστηκαν νὰ ἐγκαταλείψουν τὴν προσπάθεια, γιατὶ τὰ ἄλογά τους εἶχαν ἐξαντληθεῖ. Μόνο ὁ ἅγιος ἐπέμεινε νὰ καλπάζει πίσω ἀπὸ τὸ ἀκούραστο ἐλάφι. Τελικά, καταϊδρωμένοι αὐτὸς καὶ τὸ ἄλογό του, ἔφτασαν μπροστὰ σ᾿ ἕνα μεγάλο χάσμα. Τὸ ἐλάφι εὔκολα πήδηξε ἀπέναντι, ὅπου στάθηκε καὶ κοίταζε τὸν ἅγιο. Τὸ ἄλογο ὅμως δὲν μποροῦσε νὰ πηδήξει, καὶ ἀναγκά-

September 2020.indd 6

27/08/2020 11:32:19

Σεπτέμβριος 2020 | 7 στηκε νὰ σταματήσει. Τότε, μὲ ἀπερίγραπτη ἔκπληξη, βλέπει ὁ ἅγιος ἀνάμεσα στὰ κέρατα τοῦ ἐλαφιοῦ ἕναν ὑπέρλαμπρο φωτεινὸ σταυρό, ποὺ ἔφερε τὸν ἐσταυρωμένο Κύριο, καὶ ἀκούει μία φωνὴ νὰ τοῦ λέει: «Γιατί, Πλακίδα, μὲ κυνηγᾶς; Ἐγὼ εἶμαι ὁ Χριστός, ποὺ δὲν μὲ γνωρίζεις, ἀλλὰ μ᾿ εὐαρεστεῖς μὲ τὰ καλά σου ἔργα. Γιὰ χάρη σου λοιπὸν φάνηκα πάνω σ᾿ αὐτὸ τὸ ἐλάφι. Οἱ ἐλεημοσύνες καὶ οἱ καλές σου πράξεις μ᾿ εὐχαρίστησαν. Γι᾿ αὐτὸ κι ἐγὼ σοῦ φανερώθηκα, γιατὶ δὲν εἶναι δίκαιο ἕνας ἄνθρωπος σὰν κι ἐσένα νὰ μὴ γνωρίζει τὴν ἀλήθεια...». Αὐτὰ καὶ ἄλλα πολλὰ τοῦ εἶπε ὁ Κύριος, πρὶν τὸν στείλει στὸν ἐπίσκοπο τοῦ τόπου, ὁ ὁποῖος τὸν βάπτισε μαζὶ μὲ ὁλόκληρη τὴν οἰκογένειά του, δίνοντάς του τὸ ὄνομα Εὐστάθιος. [...]

Δ´. Τὸ σημεῖο τοῦ Σταυροῦ θαυματουργεῖ

Ἕνα διαρκές, ἐπαναλαμβανόμενο θαῦμα εἶναι αὐτὸ τοῦ ἁγιασμοῦ. Μόνο ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία, ἡ Κιβωτὸς τῆς Ἀληθείας, ἔχει αὐτὸ τὸ θεϊκὸ δῶρο καὶ προνόμιο. Μόνο ἡ Ἐκκλησία μας ἔχει ἁγιασμό. Μὲ τὴ σταυροειδὴ εὐλογία τοῦ ἱερέως καὶ τὴν τριπλῆ σταυροειδὴ βύθιση τοῦ σταυροῦ στὸ νερό, αὐτὸ ἁγιάζεται καὶ γίνεται «ἰαματικὸν ψυχῶν καὶ σωμάτων, καὶ πάσης ἀντικειμένης δυνάμεως ἀποτρεπτικόν», ἐνῶ, ἐπιπλέον, παραμένει ἀκέραιο καὶ ἀναλλοίωτο μέσα στὸν χρόνο! Ἔχει δίκαιο λοιπὸν ὁ ἅγιος Ἰωάννης τῆς Κρονστάνδης, ὅταν γράφει: «Ὁ σταυρὸς εἶναι εἰκόνα τοῦ ἐσταυρωμένου Χριστοῦ, τοῦ Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ. Γι᾿ αὐτὸ καὶ τὸ σημεῖο του, καὶ ἡ σκιὰ του ἀκόμα μόνη, προκαλοῦν τρόμο στοὺς δαίμονες, ἐπειδὴ εἶναι τὸ σημεῖο τοῦ Χριστοῦ, ἐπειδὴ εἶναι ἡ σκέπη τοῦ Ἐσταυρωμένου. Γι᾿ αὐτὸ ἀρκεῖ νὰ βυθίσει κανεὶς τὸν σταυρὸ στὸ νερό, γιὰ νὰ τὸ ἁγιάσει. Μετὰ ἀπ᾿ αὐτὸ τὸ νερὸ γίνεται ἰαματικό, καὶ διώχνει τὰ δαιμόνια.»

Ἡ ἀξία τοῦ σημείου τοῦ Τιμίου Σταυροῦ καὶ ἡ ἀνάγκη συχνότατης χρήσης του ἀπὸ τοὺς πιστούς

Μὲ ὅλα ὅσα πολὺ συνοπτικὰ ἐκθέσαμε ὡς ἐδῶ αἰτιολογεῖται καὶ κατανοεῖται ἀπόλυτα ἡ μεγάλη τιμή, μὲ τὴν ὁποία περιβάλλει ἡ Ἐκκλησία μας τὸ σημεῖο τοῦ σταυροῦ, καθὼς καὶ ἡ συχνότατη χρήση του, τόσο στὴ θεία λατρεία, ὅσο καὶ στὴν καθημερινὴ ζωὴ τῶν πιστῶν: Σ᾿ ὅλες τὶς κινήσεις τοῦ λειτουργοῦ, κατὰ τὴν τέλεση τῆς θείας Λειτουρ-

September 2020.indd 7

27/08/2020 11:32:19

8 | ἡ Φανερωμένη γίας, κυριαρχεῖ τὸ σημεῖο τοῦ σταυροῦ. Σ᾿ ὅλες τὶς λατρευτικὲς πράξεις καὶ τελετές, ὅπου γίνεται λόγος γιὰ εὐλογία, κατὰ τὴν παράδοση τῆς Ἐκκλησίας πρέπει νὰ σχηματίζεται ἀπὸ τὸν ἱερέα «σταυροῦ τύπος». Ὅπου κι ἂν στρέψει κανεὶς τὸ βλέμμα του, μέσα κι ἔξω ἀπὸ τὸν ὀρθόδοξο ναό, θὰ δεῖ τὸ σημεῖο τοῦ σταυροῦ ἀποτυπωμένο: στὴ ναοδομία, στὴν εἰκονογραφία, στὴν ἐκκλησιαστικὴ διακοσμητική, στὰ λειτουργικὰ βιβλία, στὰ ἱερὰ ἄμφια καὶ σκεύη... Ἀλλὰ καὶ στὴν καθημερινή μας ζωὴ ὅλοι οἱ πιστοὶ διαφυλάσσουμε, ὡς πολύτιμη πνευματικὴ καὶ ἁγιαστικὴ παρακαταθήκη, τὴν ἱερὴ συνήθεια τῆς χρήσεως τοῦ σημείου τοῦ σταυροῦ. Οἱ εὐσεβεῖς χριστιανοὶ κάνουν πολὺ συχνὰ τὸν σταυρό τους. [...] Σὲ κάθε περίσταση, τὸ σημεῖο τοῦ σταυροῦ!... Ἡ ἡμέρα τοῦ πιστοῦ ἀρχίζει μὲ τὸν σταυρὸ καὶ τελειώνει μὲ τὸν σταυρό! Ἀλλὰ καὶ ἀντίστροφα, ἡ νύχτα του ἀρχίζει καὶ τελειώνει πάλι μὲ τὸν σταυρό! Πολλὲς φορὲς ἐπίσης οἱ χριστιανοὶ καταφεύγουν στὸν ναό, ἀναζητώντας τὸν ἱερέα, γιὰ νὰ τοὺς «σταυρώσει», δηλαδὴ νὰ τοὺς εὐλογήσει σταυροειδῶς (εἴτε μὲ σταυρό, εἴτε μὲ ἄλλο ἱερὸ σκεῦος ἢ ἄμφιο), προκειμένου νὰ ἐνισχυθοῦν ἐναντίον τῶν πειρασμῶν ἢ ν᾿ ἀνακουφιστοῦν ἀπὸ κάποια ἀσθένεια. Τόσο μεγάλη εἶναι ἡ δύναμη τοῦ σημείου τοῦ σταυροῦ, σημείου τοῦ παντοδυνάμου Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ! Τόσο μεγάλη ἡ χάρη, ποὺ περικλείει μυστικὰ μέσα του! Ὅπως συνοπτικὰ καὶ παραστατικὰ διατυπώνει ὁ ἅγιος Μακάριος Μόσχας (†1563), «πολλὲς φορὲς ἕνα καὶ μόνο σημεῖο τοῦ σταυροῦ, ποὺ γίνεται μὲ πίστη καὶ ἔντονα βιώματα, εἶναι ἰσχυρότερο ἀπὸ πολλὰ λόγια προσευχῆς μπροστὰ στὸν θρόνο τοῦ Ὑψίστου. Σ᾿ αὐτὸ ὑπάρχει τὸ φῶς, ποὺ καταυγάζει τὴν ψυχή, ἡ ἰαματικὴ δύναμη, ποὺ θεραπεύει τὰ ἀσθενήματα τῶν ψυχῶν καὶ τῶν σωμάτων, ἡ μυστικὴ δύναμη, ποὺ ἀντιδρᾶ σὲ κάθε βλάβη. Ταράζουν τὴν ψυχή σου ἀκάθαρτοι λογισμοὶ καὶ ἐπιθυμίες; Περιτειχίσου μὲ τὸ σημεῖο τοῦ σταυροῦ, διπλασίασε καὶ τριπλασίασε αὐτὸ τὸ τεῖχος, καὶ οἱ ἀκάθαρτοι λογισμοὶ θὰ δαμαστοῦν. Κατατυραννιέται ἡ καρδία σου ἀπὸ τὴ μελαγχολία καὶ τὴ θλίψη; Σὲ κυριεύει ὁ φόβος ἢ σὲ περιστοιχίζουν οἱ πειρασμοί; Αἰσθάνεσαι τὶς πονηρίες τῶν ἀοράτων ἐχθρῶν; Κατάφυγε σ᾿ αὐτὴ τὴ δύναμη τοῦ σταυροῦ, καὶ ἡ εἰρήνη τῆς ψυχῆς θὰ ξαναγυρίσει, οἱ πειρασμοὶ θὰ ἀπομακρυνθοῦν, ἡ παρηγορία τῆς χάριτος τοῦ Θεοῦ καὶ ἡ πνευματικὴ εὐφροσύνη θὰ πλημμυρίσουν τὴν καρδία σου.» [...]

September 2020.indd 8

27/08/2020 11:32:19

Σεπτέμβριος 2020 | 9

Πῶς κάνουμε σωστὰ τὸ σημεῖο τοῦ Σταυροῦ;

Πῶς ὅμως θὰ γίνει καὶ γιὰ μᾶς φυλακτήριο τὸ σημεῖο τοῦ σταυροῦ; Πῶς θὰ γίνει στὰ χέρια μᾶς φόβητρο τῶν δαιμόνων; Ἂν τὸ κάνουμε σωστά! Ἂν τὸ κάνουμε, ὅπως μᾶς παραδίδει καὶ μᾶς διδάσκει ἡ ἁγία Ἐκκλησία μας, δηλαδὴ μὲ πίστη, εὐλάβεια, συναίσθηση, ἱεροπρέπεια, ταπείνωση καὶ διάκριση. Πῶς δηλαδή; - Ἀρχικὰ ἑνώνουμε τὰ τρία πρῶτα δάκτυλα τοῦ δεξιοῦ χεριοῦ, ὀμολογώντας ἔτσι τὴν πίστη μας σ᾿ ἕνα Θεό, ποὺ εἶναι ταυτόχρονα καὶ τρεῖς ὑποστάσεις, τρία πρόσωπα -ὁ Πατήρ, ὁ Υἱὸς καὶ τὸ Ἅγιον Πνεῦμα-, ὁμοούσια, ἑνωμένα μεταξύ τους «ἀχωρίστως» καὶ «ἀδιαιρέτως». Τὰ ἄλλα δύο δάκτυλα, ποὺ ἀκουμποῦν στὴν παλάμη, συμβολίζουν τὶς δύο φύσεις, δύο θελήσεις καὶ δύο ἐνέργειες τοῦ Κυρίου μᾶς Ἰησοῦ Χριστοῦ, δηλαδὴ τὴ θεία καὶ τὴν ἀνθρώπινη. Μ᾿ αὐτὸ τὸν τρόπο κάνουμε μιὰ συμβολικὴ ὁμολογία τῆς ὀρθοδόξου πίστεώς μας, ποὺ βάσεις καὶ θεμέλιά της ἀποτελοῦν τὸ τριαδολογικὸ καὶ τὸ χριστολογικὸ δόγμα.

- Μετὰ φέρνουμε τὸ χέρι στὸ μέτωπο, τὴ σωματικὴ περιοχὴ τῆς διανοητικῆς λειτουργίας, φανερώνοντας ἔτσι ὅτι ἀγαποῦμε τὸν Θεὸ μ᾿ ὅλη τὴ διάνοιά μας, καὶ ὅτι ἀφιερώνουμε σ᾿ Αὐτὸν ὅλες τὶς σκέψεις μας.

- Τὸ χέρι ἔρχεται κατόπιν στὴν κοιλιά. Ἔτσι δηλώνουμε συμβολικὰ ὅτι προσφέρουμε στὸν Κύριο ὅλες τὶς ἐπιθυμίες μας καὶ ὅλα τὰ συναισθήματά μας.

- Τέλος, φέρνουμε τὸ χέρι στοὺς ὤμους, πρῶτα στὸν δεξιὸ καὶ μετὰ στὸν ἀριστερό, ὀμολογώντας ἔτσι ὅτι καὶ κάθε σωματική μας δραστηριότητα ἀνήκει σ᾿ Ἐκεῖνον. Μιὰ ἄλλη συμπληρωματικὴ ἑρμηνεία, θεολογικώτατη μέσα στὴν ἁπλότητά της, μᾶς δίνει στὴν πέμπτη διδαχή του ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός: «Ἀκούσατε, χριστιανοί μου, πῶς πρέπει νὰ γίνεται ὁ σταυρὸς καὶ τί σημαίνει. Μᾶς λέγει τὸ ἅγιον Εὐαγγέλιον πὼς ἡ ἁγία Τριάς, ὁ Θεός, δοξάζεται εἰς τὸν οὐρανὸν περισσότερον ἀπὸ τοὺς ἀγγέλους. Τί πρέπει νὰ κάμῃς καὶ ἐσύ; Σμίγεις τὰ τρία σου δάκτυλα μὲ τὸ δεξιὸν τὸ χέρι σου καί, μὴν ἠμπορώντας νὰ ἀνεβῇς εἰς τὸν οὐρανὸν νὰ προσκυνήσῃς, βάνεις τὸ χέρι σου εἰς τὸ κεφάλι σου, διότι τὸ κεφάλι σου εἶναι στρογγυλὸ καὶ φανερώνει τὸν οὐρανόν, καὶ λέγεις μὲ τὸ στόμα: Καθὼς ἐσεῖς οἱ ἄγγελοι δοξάζετε τὴν ἁγίαν Τριάδα εἰς τὸν οὐρανόν, ἔτσι καὶ ἐγώ, ὡς δοῦλος

September 2020.indd 9

27/08/2020 11:32:19

10 | ἡ Φανερωμένη ἀνάξιος, δοξάζω καὶ προσκυνῶ τὴν ἁγίαν Τριάδα. Καὶ καθὼς αὐτὰ τὰ δάκτυλα εἶναι τρία -εἶναι ξεχωριστά, εἶναι καὶ μαζὶ- ἔτσι εἶναι καὶ ἡ ἁγία Τριάς, ὁ Θεός, τρία πρόσωπα καὶ ἕνας μόνος Θεός. Κατεβάζεις τὸ χέρι σου ἀπὸ τὸ κεφάλι σου καὶ τὸ βάνεις εἰς τὴν κοιλίαν σου καὶ λέγεις: Σὲ προσκυνῶ καὶ σὲ λατρεύω, Κύριέ μου, ὅτι κατεδέχθης καὶ ἐσαρκώθης εἰς τὴν κοιλίαν τῆς Θεοτόκου διὰ τὰς ἁμαρτίας μας. Τὸ βάζεις πάλιν εἰς τὸν δεξιόν σου ὦμον καὶ λέγεις: Σὲ παρακαλῶ, Θεέ μου, νὰ μὲ συγχωρήσῃς καὶ νὰ μὲ βάλῃς εἰς τὰ δεξιὰ μὲ τοὺς δικαίους. Βάνοντάς το πάλι εἰς τὸν ἀριστερὸν ὦμον, λέγεις: Σὲ παρακαλῶ, Κύριέ μου, μὴ μὲ βάλῃς εἰς τὰ ἀριστερὰ μὲ τοὺς ἁμαρτωλούς. Ἔπειτα, κύπτοντας κάτω εἰς τὴν γῆν: Σὲ δοξάζω, Θεέ μου, σὲ προσκυνῶ καὶ σὲ λατρεύω ὅτι, καθὼς ἐβάλθηκες εἰς τὸν τάφον, ἔτσι θὰ βαλθῶ καὶ ἐγώ. Καὶ ὅταν σηκώνεσαι ὀρθός, φανερώνεις τὴν Ἀνάστασιν, καὶ λέγεις: Σὲ δοξάζω, Κύριέ μου, σὲ προσκυνῶ καὶ σὲ λατρεύω, πὼς ἀναστήθηκες ἀπὸ τοὺς νεκρούς, διὰ νὰ μᾶς χαρίσῃς τὴν ζωὴν τὴν αἰώνιον. Αὐτὸ σημαίνει ὁ πανάγιος σταυρός.»

Τὸ σημεῖο τοῦ Σταυροῦ: Δύναμη, Σημασία καὶ Θαύματά του, Ἱερὰ Μονὴ Παρακλήτου, Ὠρωπὸς Ἀττικῆς, 2011

ΤΟ ΓΕΝΕΣΙΟΝ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ Ὀλίγας ἡμέρας μετά τήν ἔναρξιν τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ ἔτους, τήν 8ην Σεπτεμβρίου, ἡ Ἐκκλησία μας πανηγυρίζει «τό Γενέθλιον τῆς Ὑπεραγίας Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου καί ἀειπαρθένου Μαρίας». Διά τό γεγονός αὐτό τά Εὐαγγέλια σιγοῦν. Ἡ ἴδια ἄλλωστε σιγή ἁπλώνεται γύρω ἀπό τό μεγαλύτερον μέρος τῆς ζωῆς τῆς Θεοτόκου. Ἐλάχιστοι εἶναι καί οἱ λόγοι της, πού διεσώθησαν. Ἀρκεῖ νά σημειωθῇ, ὅτι ἡ προτροπή πρός τούς ὑπηρέτας κατά τό θαῦμα ἐν Κανᾶ τῆς Γαλιλαίας «ὅ,τι ἄν λέγῃ (ὁ Χριστός) ὑμῖν, ποιήσατε» (Ἰω. 2, 5) εἶναι οἱ τελευταῖοι της λόγοι, πού ἀναφέρουν τά Εὐαγγέλια. Ἀπό τότε (τό θαῦμα ἔγινε κατά τάς ἀρχάς τοῦ πρώτου ἔτους τῆς δημοσίας δράσεως τοῦ Κυρίου) καί εἰς τό ἑξῆς ἡ Θεοτόκος παρακολούθησε μέ σιωπήν τήν δρᾶσιν τοῦ Υἱοῦ της καί σιωπηλή ἔπνιξε τόν πόνον της κάτω ἀπό τόν Σταυρόν Του. Τά κενά τῶν Εὐαγγελίων περί τοῦ βίου τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου συ-

September 2020.indd 10

27/08/2020 11:32:19

Σεπτέμβριος 2020 | 11 μπληρώνουν αἱ ἀπόκρυφοι διηγήσεις. Αὐταί, γραμμέναι ἀπό εὐσεβεῖς συγγραφεῖς καί πλουτισμέναι ἀπό τήν φαντασίαν των, δίδουν πληροφορίας διά τήν Γέννησίν της, τήν παιδικήν της ἡλικίαν, τήν Κοίμησίν της. Ἡ Ἐκκλησία ἐπῆρεν ἀπό τά κείμενα αὐτά τάς παραδόσεις, πού ἐθεώρησεν ἀληθινάς καί τάς διεφύλαξεν εἰς τάς ἑορτάς, τούς ὕμνους, τάς εἰκόνας, πού ἔγιναν μέ τό ὑλικόν των. Μία ἀπό τάς ἀποκρύφους διηγήσεις εἶναι τό «Πρωτευαγγέλιον τοῦ Ἰακώβου». Τό Πρωτευαγγέλιον τοῦ Ἰακώβου διηγεῖται μεταξύ ἄλλων καί τά τῆς Γεννήσεως τῆς Θεομήτορος. Ἀπό αὐτό μανθάνομεν τά ὀνόματα τῶν γονέων της, πού εἶναι Ἰωακείμ καί Ἄννα, τήν ἀτεκνίαν των, τήν καταγωγήν τοῦ Ἰωακείμ ἀπό τό βασιλικόν γένος τοῦ Δαβίδ κ. ἄ. Ἐδῶ βλέπομεν τήν θλῖψιν καί τά δάκρυα τοῦ ἀνδρογύνου διά τήν ἀτεκνίαν του, καθώς καί τάς προσευχάς καί τάς νηστείας του διά τήν ἀπόκτησιν τέκνου. Ἐκτός ἀπό τό Πρωτευαγγέλιον, ἕνα ἄλλο ἀπόκρυφον Εὐαγγέλιον, τό λεγόμενον τοῦ Ψευδο-Ματθαίου, πού συμφωνεῖ βασικῶς μέ τό Πρωτευαγγέλιον, ὁμιλεῖ διά τήν Γέννησιν τῆς Θεοτόκου. Διά νά κατανοήσωμεν τά εἰκονιζόμενα εἰς τήν παράστασιν τῆς Γεννήσεως τῆς Θεοτόκου, πρέπει νά παραθέσωμεν μερικά ἀποσπάσματα ἀπό τήν διήγησιν τοῦ Ἰακώβου: «Καί ἰδού ἄγγελος Κυρίου ἐπέστη λέγων αὐτῇ· Ἄννα Ἄννα, ἐπήκουσε Κύριος τῆς δεήσεώς σου, καί συλλήψει καί γεννήσεις, καί λαληθήσεται τό σπέρμα σου ἐν ὅλῃ τῇ οἰκουμένῃ… Καί ἰδού ἦλθον ἄγγελοι δύο λέγοντες αὐτῇ· Ἰδού Ἰωακείμ ὁ ἀνήρ σου ἔρχεται μετά τῶν ποιμνίων αὐτοῦ. Ἄγγελος γάρ Κυρίου κατέβη πρός αὐτόν λέγων· Ἰωακείμ Ἰωακείμ, ἐπήκουσε Κύριος ὁ Θεός τῆς δεήσεώς σου· κατάβηθι ἐντεῦθεν· ἰδού γάρ ἡ γυνή σου Ἄννα ἐν γαστρί λήψεται… Καί ἰδού Ἰωακείμ ἧκε μετά τῶν ποιμνίων αὐτοῦ, καί ἔστη Ἄννα πρός τήν πύλην καί εἶδε τόν Ἰωακείμ ἐρχόμενον, καί δραμοῦσα ἐκρεμάσθη εἰς τόν τράχηλον αὐτοῦ… Ἐπληρώθησαν δέ οἱ μῆνες αὐτῆς· ἐν δέ τῷ ἐνάτῳ μηνί ἐγέννησεν Ἄννα. Καί εἶπεν τῇ μαίᾳ· Τί ἐγέννησα; Ἡ δέ εἶπεν· Θῆλυ· Καί εἶπεν Ἄννα· Ἐμεγαλύνθη ἡ ψυχή μου ἐν τῇ ἡμέρᾳ ταύτῃ· καί ἀνέκλινεν αὐτήν. Πληρωθεισῶν δέ τῶν ἡμερῶν ἀπεσμήξατο Ἄννα, καί ἔδωκεν μασθόν τῇ παιδί, καί ἐπωνόμασε τό ὄνομα αὐτῆς Μαριάμ». Ὅπως βλέπομεν εἰς τήν ἀνωτέρω διήγησιν, ἡ Γέννησις τῆς Παναγίας ἀναγγέλλεται ὑπό τοῦ ἀγγέλου ὕστερα ἀπό μακράν περίοδον ἀτεκνί-

September 2020.indd 11

27/08/2020 11:32:19

12 | ἡ Φανερωμένη ας τῶν γονέων της. Ἄγγελος ἀναγγέλλει τήν γέννησιν καί ἄλλων βιβλικῶν προσώπων: τοῦ Σαμψών, τοῦ Σαμουήλ, τοῦ Ἰωάννου τοῦ Προδρόμου. Ἡ Γέννησις ὅμως τῆς Παναγίας διαφέρει, διότι εἶναι «τοῦ Ἀδάμ ἡ ἀνάπλασις καί τῆς Εὔας ἡ ἀνάκλησις· τῆς ἀφθαρσίας ἡ πηγή καί τῆς φθορᾶς ἀπαλλαγή, δι᾽ ἧς ἡμεῖς ἐθεώθημεν καί τοῦ θανάτου ἐλυτρώθημεν…» (Δοξαστικόν τῆς Λιτῆς τοῦ πλ. δ΄ ἤχου). Τήν σύγκρισιν μεταξύ τῆς μητρός τῆς Παναγίας καί ἄλλων ἀτέκνων γυναικῶν τῆς Ἁγίας Γραφῆς κάνει ὡραιότατα τό γ΄ Στιχηρόν τοῦ Ἑσπερινοῦ τῆς ἑορτῆς τοῦ πλ. β΄ ἤχου: «Εἰ καί θείῳ βουλήματι περιφανεῖς στεῖραι γυναῖκες ἐβλάστησαν, ἀλλά πάντων ἡ Μαρία τῶν γεννηθέντων θεοπρεπῶς ὑπερέλαμψεν· ὅτι καί ἀγόνου παραδόξως τεχθεῖσα μητρός, ἔτεκεν ἐν σαρκί τῶν ἁπάντων Θεόν, ὑπέρ φύσιν ἐξ ἀσπόρου γαστρός…». Ὅπως βλέπομεν εἰς ὅλα σχεδόν τά τροπάρια τῆς ἱερᾶς Ἀκολουθίας τοῦ Γενεθλίου τῆς ὑπεραγίας Θεοτόκου, οἱ ἱεροί ὑμνογράφοι τονίζουν, παραλλήλως πρός τήν Γέννησιν τῆς Παναγίας, καί τόν ρόλον της ὡς Μητρός τοῦ Θεοῦ. Ἀκόμη εἰς τήν λύσιν τῆς στειρώσεως τῆς Ἄννης διαβλέπουν κατά τήν διδασκαλίαν τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας τήν λύσιν τῆς στειρώσεως τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως, ἡ ὁποία θά ἀπολαύσῃ τούς καρπούς τῆς θείας Χάριτος. Ἡ Χάρις αὐτή «καρπογονεῖν λαμπρῶς ἀπάρχεται» μέ τήν Γέννησιν τῆς Θεοτόκου.

Περιγραφὴ τῆς εἰκόνος

Ὁ βυζαντινός ἁγιογράφος τῆς εἰκόνος τῆς Γεννήσεως τῆς Θεοτόκου ἀκολουθεῖ εἰς τήν ἔνταξιν τῶν σχετικῶν σκηνῶν τό ἀπόκρυφον Πρωτευαγγέλιον τοῦ Ἰακώβου διά νά ὑπογραμμίσῃ τήν θαυματουργικήν Γέννησιν τῆς Θεοτόκου. Ταυτοχρόνως ὅμως μένει πιστός εἰς τήν διδασκαλίαν τῆς Ἐκκλησίας του, ὅπως τήν βλέπομεν εἰς τά τροπάρια τῆς ἑορτῆς. Διά τοῦτο, ἐνῷ εἰκονίζει τήν Θεοτόκον ἐντός λίκνου, ὡς βρέφος ἐσπαργανωμένον, δέν παραλείπει νά ἐπιγράψῃ ὑπεράνω τῆς κεφαλῆς της τά συνήθη συμπιλήματα ΜΡ- ΘΥ (Μήτηρ Θεοῦ). Εἰς ὅλα σχεδόν τά τροπάρια τόσον τῆς ἑορτῆς τῆς Γεννήσεως τῆς Θεοτόκου, ὅσον καί τῆς Συλλήψεως τῆς Ἁγίας Ἄννης (9 Δεκεμβρίου), τονίζεται ὅτι ἡ γεννηθεῖσα ἤ συλληφθεῖσα παιδίσκη εἶναι Μητέρα τοῦ Θεοῦ. Εἰς τήν εἰκόνα δεσπόζει ἡ μορφή τῆς Ἁγίας Ἄννης, πού εἰκονίζεται μισοκαθισμένη εἰς τό κρεββάτι. Μέ τήν ἀριστεράν της χεῖρα, πού μόλις

September 2020.indd 12

27/08/2020 11:32:19

Σεπτέμβριος 2020 | 13 προβάλλει ἀπό τό ὁλοκόκκινον μαφόριόν της, στηρίζει τήν κεκλιμένην κεφαλήν της. Αἱ εὐσεβεῖς σκέψεις, εἰς τάς ὁποίας ἔχει βυθισθῆ λόγῳ τοῦ παραδόξου θαύματος, διαβάζονται εἰς τήν λυπηράν ἔκφρασιν τοῦ προσώπου της. Εἰς τό μέσον τῆς εἰκόνος εἰκονίζονται αἱ δοῦλαι, αἱ «παιδίσκαι», πού σπεύδουν νά δώσουν φαγητόν εἰς τήν λεχώ καί νά τήν περιποιηθοῦν. Ἡ μεσαία ἴσως νά εἶναι ἡ Ἰουδίθ, τήν ὁποίαν κατ᾽ ὄνομα ἀναφέρει τό Πρωτευαγγέλιον τοῦ Ἰακώβου. Μία ἀπό τάς δούλας μέ ριπίδιον κάμνει ἀέρα εἰς τήν Ἄννα. Ἡ σκηνή εἰς τό ἄνω ἀριστερόν μέρος τῆς εἰκόνος εἶναι ἐμπνευσμένη ἀπό τήν συνάντησιν τοῦ Ἰωακείμ καί τῆς Ἄννης μετά τήν ἀναγγελίαν ὑπό τοῦ ἀγγέλου περί ἀποκτήσεως τέκνου. Οἱ δύο εὐτυχισμένοι γονεῖς ἐναγκαλίζονται καί ἀσπάζονται εἰς τήν πύλην τοῦ σπιτιοῦ των (ἤ κατά τόν Ψευδο-Ματθαῖον εἰς τήν Χρυσῆν Πύλην τῆς πόλεως). Ἡ ἁγία Ἄννα λέγει εἰς τόν ἄνδρα της κατά τό Πρωτευαγγέλιον: «Νῦν οἶδα ὅτι Κύριος ὁ Θεός εὐλόγησέ με σφόδρα…». Εἰς τό δεξιόν μέρος τῆς εἰκόνος εἰκονίζεται ὁ Ἰωακείμ εἰς στάσιν προσευχῆς. Εἰς αὐτήν τήν ἱεράν στιγμήν τόν εὑρῆκεν ὁ ἄγγελος, πού τοῦ μετέφερε τήν χαρμόσυνον εἴδησιν. Ὁ Ἰωακείμ εὑρίσκεται ἀπέναντι ἀπό τήν Θεοτόκον, ἔχει ἐστραμμένον τό βλέμμα του πρός αὐτήν καί συνομιλεῖ μαζί της. Πλησίον τῆς νεογεννήτου Παναγίας κάθηται γνέθουσα μία παιδίσκη. Εἰς τήν ὅλην εἰκόνα κυριαρχεῖ ὁ τόνος τῆς χαρᾶς. Τά χρώματα τῶν ἐνδυμάτων καί τῶν ἀρχιτεκτονημάτων εἶναι ζωηρά, τά πρόσωπα φωτεινά, ὅπως ἄλλωστε ταιριάζει εἰς τήν γέννησιν τέκνου ὕστερα ἀπό πολλά χρόνια ἀναμονῆς. (συνέχεια στὴν σελίδα 16)

September 2020.indd 13

27/08/2020 11:32:20

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΑΚΟΛΟΥΘΙΩΝ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2020 1. ΤΡΙΤΗ. Ἀρχὴ τῆς Ἰνδίκτου, ἤτοι τοῦ νέου ἐκκλησιαστικοῦ ἔτους· Συμεὼν ὁσίου τοῦ Στυλίτου· τῶν ἁγίων τεσσαράκοντα μαρτύρων γυναικῶν καὶ Ἀμμοῦν διακόνου· Καλλίστης, Εὐόδου καὶ Εὐγράφου μαρτύρων καὶ αὐταδέλφων· Ἰησοῦ τοῦ Ναυῆ.

2. ΤΕΤΑΡΤΗ. Μάμαντος μεγαλομάρτυρος· Ἰωάννου πατρ. Κων/πόλεως τοῦ Νηστευτοῦ. [Πολυδώρου νεομάρτυρος τοῦ Κυπρίου.]

5. ΣΑΒΒΑΤΟΝ. Ζαχαρίου προφήτου, πατρὸς τοῦ Προδρόμου. [Ἀνθίμου ἱερομάρτυρος, ἐπισκόπου Νικομηδείας] 6. ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΓ΄ ΜΑΤΘΑΙΟΥ. Τὸ ἐν Κολοσσαῖς, ἤτοι ἐν Χώναις, θαῦμα τοῦ ἀρχαγγέλου Μιχαήλ.

8. ΤΡΙΤΗ. ΤΟ ΓΕΝΕΘΛΙΟΝ ΤΗΣ ΥΠΕΡΑΓΙΑΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ ΚΑΙ ΑΕΙΠΑΡΘΕΝΟΥ ΜΑΡΙΑΣ.

9. ΤΕΤΑΡΤΗ. Ἡ σύναξις τῶν δικαίων θεοπατόρων Ἰωακεὶμ καὶ Ἄννης· Σεβηριανοῦ μάρτυρος.

12. ΣΑΒΒΑΤΟΝ πρὸ τῆς Ὑψώσεως. Ἡ ἀπόδοσις τῆς ἑορτῆς τοῦ Γενεθλίου τῆς Θεοτόκου· Αὐτονόμου ἱερομάρτυρος· Κουρνούτου ὁσίου τοῦ ἐν Ἀγροκηπίᾳ. [Εὐφροσύνου ὁσίου τοῦ μαγείρου.]

13. ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΡΟ ΤΗΣ ΥΨΩΣΕΩΣ. Τὰ ἐγκαίνια τοῦ ναοῦ τῆς Ἀναστάσεως· προεόρτια τῆς Ὑψώσεως τοῦ τιμίου Σταυροῦ· Κορνηλίου μάρτυρος τοῦ ἑκατοντάρχου· Χρυσοστόμου ἐπισκόπου Σμύρνης τοῦ ἱερομάρτυρος και τῶν ἐν Μικρᾷ Ἀσίᾳ μαρτυρησάντων.

14. ΔΕΥΤΕΡΑ. Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΥΨΩΣΙΣ ΤΟΥ ΤΙΜΙΟΥ ΚΑΙ ΖΩΟΠΟΙΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ.

16. ΤΕΤΑΡΤΗ. Εὐφημίας μεγαλομάρτυρος τῆς πανευφήμου· Κασσιανοῦ ὁσίου τοῦ ἐν Ἀλέκτορᾳ. [Νικήτα μεγαλομάρτυρος· Συμεὼν ἀρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης.]

17. ΠΕΜΠΤΗ. Σοφίας μάρτυρος καὶ Πίστεως, Ἀγάπης καὶ Ἐλπίδος τῶν θυγατέρων αὐτῆς· Ἡρακλειδίου ἐπισκόπου Ταμασοῦ· Αὐξιβίου ἐπισκόπου Σόλων· Ἀναστασίου ὁσίου τοῦ ἐν Περιστερωνοπηγῇ Κύπρου.

September 2020.indd 14

27/08/2020 11:32:20

19. ΣΑΒΒΑΤΟΝ μετὰ τὴν Ὕψωσιν. Τροφίμου, Σαββατίου καὶ Δο-

ρυμέδοντος μαρτύρων.

20. ΚΥΡΙΑΚΗ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΥΨΩΣΙΝ. Εὐσταθίου μεγαλομάρτυρος

καὶ τῆς συνοδίας αὐτοῦ· Μελετίου ἐπισκόπου ἐν Κύπρῳ.

23. ΤΕΤΑΡΤΗ. Ἡ Σύλληψις τοῦ Προφήτου, Προδρόμου καὶ Βαπτιστοῦ Ἰωάννου. [Φωκᾶ ἱερομάρτυρος] 24. ΠΕΜΠΤΗ. Θέκλης μεγαλομάρτυρος καὶ ἰσαποστόλου· τὸ ἐν Κυθήροις θαῦμα τῆς Θεοτόκου τῆς Μυρτιδιωτίσσης· Σιλουανοῦ ὁσίου τοῦ Ἀθωνίτου.

26. ΣΑΒΒΑΤΟΝ. Ἡ μετάστασις τοῦ ἀποστόλου καὶ εὐαγγελιστοῦ Ἰωάννου τοῦ Θεολόγου. [Εὐφροσύνης ὁσίας] 27. ΚΥΡΙΑΚΗ Α΄ ΛΟΥΚΑ. Καλλιστράτου μάρτυρος κ, τῶν σὺν αὐτῷ.

28. ΔΕΥΤΕΡΑ. Χαρίτωνος ὁσίου τοῦ ὁμολογητοῦ καὶ Αὐξεντίου ὁσίου· ἡ εὕρεσις καὶ ἀνακομιδὴ τῶν λειψάνων Νεοφύτου ὁσίου τοῦ Ἐγκλείστου· Ἰσαὰκ ὁσίου τοῦ Σύρου, ἐπισκόπου Νινευΐ.

29. ΤΡΙΤΗ. Κυριακοῦ ὁσίου τοῦ ἀναχωρητοῦ. [Σὲ ἀγκύλες σημειώνονται οἱ ἐκ μεταφορᾶς ἑορταζόμενοι άγιοι]

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ

ὸν μήνα Σεπτέμβριον ὁ ἑσπερινὸς ἀρχίζει στὶς 6:30 μ.μ. καὶ ὁ ὄρθρος ἀρχίζει στὶς 6:45 π.μ. Σημειώνεται ὅτι ἑσπερινὸς τελεῖται, ὁσάκις θὰ τελεσθῆ Θεία Λειτουργία τὴν ἑπομένη.

Τ

ὴν 14ην Σεπτεμβρίου τηρεῖται αὐστηρὰ νηστεία ἕνεκεν τῆς ἑορτῆς τῆς Ὑψώσεως τοῦ Τιμίου Σταυρού.

Τ Ο

῞σοι ἐπιθυμοῦν νὰ προσέλθουν στὸ Μυστήριο τῆς Ἱερᾶς Ἐξομολογήσεως, μποροῦν νὰ ἐπικοινωνοῦν μὲ τὸν Ἀρχιμανδρίτην Βενέδικτον Ἰωάννου (99031993) ἢ τὸν Πρωτοπρεσβύτερον Ξάνθον Ὀνησιφόρου (99653521). ῞σοι ἐπιθυμοῦν νὰ βοηθήσουν στὸ φιλανθρωπικὸ ἔργο τῆς ἐνορίας, γιὰ τὴν ἀνακούφιση ἀπόρων οἰκογενειῶν, μποροῦν νὰ ἐπικοινωνοῦν μὲ τὸν π. Ξάνθο Ὀνησιφόρου ἢ μὲ τὰ γραφεῖα τοῦ ναοῦ.

Ο

September 2020.indd 15

27/08/2020 11:32:20

ΑΝΑΓΝΏΣΜΑΤ Α ΚΥΡΙΑΚΩΝ

Ἀποστολικὸν Ἀνάγνωσμα

Εὐαγγελικὸν Ἀνάγνωσμα

6. ΚΥΡΙΑΚΗ ΙΓ΄ ΜΑΤΘΑΙΟΥ. Ἦχος δ΄. Ἑωθινὸν Β´. Κυριακῆς ΙΓ΄ Ἐπιστολῶν· Κυριακῆς ΙΓ΄ Ματθαίου· «Γρηγορεῖτε, στήκετε ἐν τῇ πί«Ἄνθρωπός τις ἦν οἰκοδεσπόστει...» (Α΄ Κορ. ιστ΄ 13 – 24). της...» (Ματθ. κα΄ 33 – 42).

13. ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΡΟ ΤΗΣ ΥΨΩΣΕΩΣ. Ἦχος πλ. α´. Ἑωθινὸν Γ´. Κυριακῆς πρὸ τῆς Ὑψώσεως· Κυριακῆς πρὸ τῆς Ὑψώσεως· «Ἴδετε πηλίκοις ὑμῖν γράμμασιν...» «Οὐδεὶς ἀναβέβηκεν εἰς τὸν (Γαλ. στ΄ 11 - 18). οὐρανόν...» (Ἰωάν. γ΄ 13 - 17).

20. ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΥΨΩΣΙΝ. Ἦχος πλ. β´. Ἑωθινὸν Δ´. Κυριακῆς μετὰ τὴν Ὕψωσιν· Κυριακῆς μετὰ τὴν Ὕψωσιν· «Εἰδότες ὅτι οὐ δικαιοῦται...» «Ὅστις θέλει ὀπίσω μου...» (Γαλ. β΄ 16 - 20). (Μάρκ. η΄ 34 - θ΄ 1).

27. ΚΥΡΙΑΚΗ Α΄ ΛΟΥΚΑ. Ἦχος βαρύς. Ἑωθινὸν Ε´. Κυριακῆς ΙΣΤ΄ Ἐπιστολῶν· Κυριακῆς Α΄ Λουκᾶ «Συνεργοῦντες παρακαλοῦμεν...» «Ἑστὼς ὁ Ἰησοῦς παρὰ τὴν λί(Β΄ Κορ. στ΄ 1 – 10). μνην...» (Λουκ. ε΄ 1 – 11). (συνέχεια ἀπὸ τὴν σελίδα 13)

Κλείομεν τήν ἀνάλυσιν τῆς εἰκόνος τῆς Γεννήσεως τῆς Θεοτόκου μέ ἀπόσπασμα ἀπό τόν λόγον τοῦ ἁγίου Ἰωάννου Δαμασκηνοῦ εἰς τό Γενέσιον τῆς Ὑπεραγίας Θεοτόκου: «Ὦ ζεῦγος λογικῶν τρυγόνων Ἰωακείμ καί Ἄννα τό σωφρονέστατον. Ὑμεῖς τόν τῆς φύσεως νόμον, τήν σωφροσύνην, τηρήσαντες τῶν ὑπέρ φύσιν κατηξιώθητε· τετόκατε (=ἔχετε γεννήσει) γάρ τῷ κόσμῳ Θεοῦ μητέρα ἀπείρανδρον. Ὑμεῖς εὐσεβῶς καί ὁσίως ἐν ἀνθρωπίνῃ φύσει πολιτευσάμενοι, ὑπέρ ἀγγέλους καί τῶν ἀγγέλων δεσπόζουσαν νῦν θυγατέρα τετόκατε. Ὦ θυγάτριον ὡραιότατον καί γλυκύτατον· ὦ κρίνον ἀναμέσον τῶν ἀκανθῶν ἐκφυέν ἐξ εὐγενεστάτης καί βασιλικωτάτης ρίζης δαβιτικῆς… Ὦ ρόδον ἐξ ἀκανθῶν τῶν Ἰουδαίων φυέν καί εὐωδίας θείας πληρῶσαν τά σύμπαντα. Ὦ θύγατερ Ἀδάμ καί μήτηρ Θεοῦ. Μακαρία ἡ ὀσφύς καί ἡ γαστήρ ἐξ ὧν ἀνεβλάστησας· μακάριαι αἱ ἀγκάλαι αἵ σε ἐβάστασαν καί χείλη τά τῶν ἁγνῶν φιλημάτων σου ἀπολαύσαντα, μόνα τά γονικά, ἵνα ᾖς ἐν πᾶσιν ἀειπαρθενεύουσα». Χρίστου Γ. Γκότση, Ὁ Μυστικὸς κόσμος τῶν Βυζαντινῶν Εἰκόνων, τ.Β΄, Ἀποστολική Διακονία, 1973.

September 2020.indd 16

27/08/2020 11:32:20

Σεπτέμβριος 2020 | 17

ΑΠΟ ΤΟ ΣΥΝΑΞΑΡΙ ΤΟΥ ΜΗΝΟΣ ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ

Τῇ ΙΖ΄ τοῦ αὐτοῦ μηνός, μνήμη τοῦ ἐν ἁγίοις πατρὸς ἡμῶν Αὐξιβίου, ἐπισκόπου Σόλων τῆς Κύπρου. Τὸν Αὐξίβιον οὐ παρόψεται λόγος, Φανέντα ληξίβιον ἐξ ἐναντίου. Στά χρόνια τῶν Ἀποστόλων ἔζησε ὁ ἅγιος Αὐξίβιος καί τῶν «ἀποστόλων τήν χάριν ὡς τοῦ Πνεύματος ὄργανον διά Μάρκου τοῦ θείου θησαυρίσας», σύμφωνα μέ τό ἀπολυτίκιό του, «ἐδείχθη ἱεράρχης εὐκλεής καί πρόεδρος τῶν Σόλων καί ποιμήν». Γεννήθηκε στή Ρώμη. Οἱ γονεῖς του, πλούσιοι εἰδωλολάτρες, εἶχαν ἄλλον ἕνα γιό, μικρότερο, τόν Θεμισταγόρα. Ὁ Αὐξίβιος ἀγαποῦσε πολύ τά γράμματα. Ἀπό καλούς δασκάλους διδάχθηκε ὅλη τή σοφία τοῦ καιροῦ του. Συνάμα ἄρχισε νά γνωρίζει καί τή χριστιανική πίστη ἀπό Χριστιανούς τῆς Ρώμης. Ὅταν ἔφτασε σέ ἡλικία γάμου, οἱ γονεῖς του ἤθελαν νά τόν νυμφεύσουν. Μά ἐκεῖνος, διψώντας γιά μιάν ἄλλη ζωή, ἔφυγε κρυφά μ’ ἕνα καράβι πού ταξίδευε γιά τήν Κύπρο. Κάποιο πρωινό τό καράβι ἔφτασε στόν προορισμό του κι ἄραξε στόν Λιμνίτη, ἕνα λιμάνι τῆς βόρειας ἀκτῆς τοῦ νησιοῦ, πού ἀπέχει τέσσερα περίπου μίλια ἀπό τήν πόλη τῶν Σόλων (ἤ τῆς Σολέας). Στήν πόλη αὐτή, μέ πρόνοια τοῦ Θεοῦ, συ­νάντησε τόν ἀπόστολο καί εὐαγγελιστή Μάρκο, τοῦ ὁποίου ἔγινε μαθητής. Ὁ νε­αρός ἀπόστολος ἦταν πιά μόνος στήν Κύπρο, καθώς ὁ σύντροφός του, ὁ ἅγιος Βαρνάβας, εἶχε ἤδη μαρτυρικά θανατωθεῖ ἀπό τούς Ἰουδαίους στή Σαλαμίνα. Κοντά στόν θεοφόρο Μάρκο ὁ Αὐξίβιος γνώρισε σέ βάθος τήν πίστη τοῦ Χριστοῦ. Ἀπό τά ἅγια χέρια του σύντομα βαπτίστηκε καί λίγο ἀργότερα χειροτονήθηκε ἐπίσκοπος. Ἀπό τότε στήν ψυχή τοῦ Αὐξιβίου ἄναψε ἕνας φλογερός πόθος: Νά κηρύξει καί στούς ἄλλους τό εὐαγγέλιο τῆς σωτηρίας. Μά ὁ δάσκαλός του, ὁ Μάρκος, τόν συμβούλεψε: Πρῶτα νά διδάξεις τούς γύρω σου μέ τό παράδειγμά σου κι ὕστερα

September 2020.indd 17

27/08/2020 11:32:20

18 | ἡ Φανερωμένη μέ τά λόγια σου. Ἔτσι, ἀκολουθώντας τήν ἀποστολική ὑποθήκη, ἄρχισε τόν ἀγώνα του. Σέ λίγο καιρό τόσο ὁ δάσκαλος ὅσο καί ὁ μαθητής ἔφυγαν ἀπό τόν Λιμνίτη. Ὁ πρῶτος ἀναχώρησε γιά τήν Αἴγυπτο, ὅπου ἵδρυσε τήν Ἀλεξανδρινή Ἐκκλησία, καί ὁ δεύτερος γιά τούς Σόλους. Ὁ μεγάλος εἰδωλολατρικός ναός τῶν Σόλων ἦταν ἀφιερωμένος στόν Δία, τόν «πατέρα τῶν θεῶν». Καθώς περνοῦσε ἀπό ’κεῖ ὁ Ἅγιος, συνάντησε τόν εἰδωλολάτρη ἱερέα. Αὐτός, ἄνθρωπος ἀγαθός καί καλοπροαίὉ ἅγιος Αὐξίβιος, ἐπίσκοπος Σόλων· φορητὴ εἰκόνα (2016), ρετος, βλέποντάς τον καί ἔργο τοῦ ἐργαστηρίου ἁγιογραφίας «Ἀντιφωνητής», ἐπισκοπεῖο Ἱερᾶς Μητροπόλεως Μόρφου, Εὐρύχου. καταλαβαίνοντας πώς ἦταν ξένος, τόν κάλεσε στό σπίτι του γιά νά τόν φιλοξενήσει. Ἐκεῖ ὁ Αὐξίβιος ἔμεινε κάμποσο καιρό, χωρίς ν’ ἀποκαλύψει πώς ἦταν Χριστιανός καί μάλιστα ἐπίσκοπος. Μιά μέρα, ὅμως, μέ φωτισμό τοῦ Θεοῦ, ἀποφάσισε νά μιλήσει στόν ἱερέα γιά τόν Χριστό. Ἔτσι, ὅταν ἐκεῖνος γύρισε ἀπό τόν ναό τοῦ Δία, τοῦ εἶπε: – Γιατί λατρεύετε καί προσκυνᾶτε σάν θεούς τίς πέτρες καί τά μάρμαρα; Ἔχουν μάτια, μά δέν βλέπουν. Ἔχουν αὐτιά, μά δέν ἀκοῦνε. Τίς προσευχές πού κάνετε καί τίς θυσίες πού τούς προσφέρετε δέν τίς ἀντιλαμβάνονται. Ὁ θεός τῶν Χριστιανῶν, ὅπως ἔχουν ἀκούσει, εἶναι ὁ ἀληθινός Θεός. Αὐτός δημιούργησε ὅλον τόν κόσμο μόνο μέ τόν λόγο

September 2020.indd 18

27/08/2020 11:32:20

Σεπτέμβριος 2020 | 19 Του. Αὐτός δημιούργησε καί τό ἀνθρώπινο γένος ἀπό ἕνα ζευγάρι, ἄνδρα καί γυναίκα. Γιά νά εἶναι εὐτυχισμένοι, τούς ἔβαλε σ’ ἕναν θαυμάσιο κῆπο, τόν παράδεισο, ὅπου μέ λίγη δουλειά θά μποροῦσαν νά ἔχουν ὅ,τι τούς χρειαζόταν. Μιά μόνο ἐντολή τούς ἔδωσε, νά μήν τρῶνε ἀπό τούς καρπούς τοῦ «δέντρου τῆς γνώσεως τοῦ καλοῦ καί τοῦ κακοῦ», ὅπως τό ὀνόμασε. Ὑπακούοντας σ’ αὐτή τήν ἐντολή οἱ πρῶτοι ἄνθρωποι θά μποροῦσαν νά τελειοποιηθοῦν στήν ἀρετή καί νά γίνουν ὅμοιοι μέ τόν Πλάστη τους. Θά μποροῦσαν νά γίνουν ἅγιοι, ὅπως Ἅγιος εἶναι κι Ἐκεῖνος. Δυστυχῶς, ὅμως, ἐκεῖνοι δέν τήρησαν γιά πολύ τή θεία ἐντολή. Παραβαίνοντάς την, ἔχασαν τόν παράδεισο. Καί δέν ἦταν μόνο αὐτό. Ἀπό τότε μπῆκε καί τό κακό στόν κόσμο, μέ ἀποτέλεσμα ὁ βασιλιάς τῆς κτίσεως, ὁ ἄνθρωπος, νά γίνει σάν τά ἄλλα ζῶα, κάνοντας σκοπό του τήν ἱκανοποίηση τῶν παθῶν του. Κι ὅταν δέν βρίσκει τά μέσα γι’ αὐτό, ἀδικεῖ, κλέβει, σκοτώνει... Ἀπό τό κατάντημα αὐτό ὁ καλός Θεός θέλησε νά σώσει στίς ἡμέρες μας τά πλάσματά Του. Ἦρθε στή γῆ Ἐκεῖνος γιά τόν ὁποῖο μίλησαν οἱ μεγάλοι σοφοί μας. Ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ ἔγινε ἄνθρωπος, μεγάλωσε σάν κι ἐμᾶς, πέθανε, ἀναστήθηκε, ἀναλήφθηκε στούς οὐρανούς καί θά ξανάρθει κάποτε γιά νά μᾶς κρίνει... Τά ἁπλά τοῦτα λόγια συγκίνησαν τόν καλοκάγαθο εἰδωλολάτρη ἱερέα, πού ζήτησε νά μάθει περισσότερα γιά τόν Θεό τῶν Χριστιανῶν. Καί ὁ ἱεραπόστολος συνέχισε νά τόν διδάσκει. Ἡ κατήχηση κράτησε κάμποσες μέρες, ὥσπου, ἕνα βράδυ, ὁ κατηχούμενος ἀσπάστηκε τήν ἀληθινή πίστη καί βαπτίστηκε στό ὄνομα τῆς Ἁγίας Τριάδος. Στό πρόσωπό του ἡ μικρή τοπική Ἐκκλησία βρῆκε ἕναν ἀκόμα ζηλωτή ἐργάτη. Λίγες μέρες μετά τή βάπτιση, ἐπισκέφθηκε τόν ἱερό Αὐξίβιο ὁ ἅγιος Ἡρακλείδιος, ἐπίσκοπος τῆς Ταμασοῦ, ὁ ὁποῖος τόν συμβούλεψε νά κάνει πιά φανερή τήν ἰδιότητά του καί νά ἀρχίσει τό πνευματικό του ἔργο. Ἔτσι κι ἔγινε. Τό κήρυγμα τοῦ Αὐξιβίου, ἐνισχυμένο ἀπό τήν ἅγια ζωή του καί τά πολλά θαύματά του, ἔφερε ἐκπληκτικά ἀποτελέσματα. Τό μικρό ποίμνιο τοῦ Χριστοῦ πλήθαινε συνεχῶς. Τά σπίτια, ὅπου μαζεύονταν ὥς τότε οἱ Χριστιανοί γιά νά λατρεύσουν τόν Θεό, δέν τούς χωροῦσαν πιά. Ἔτσι ὁ Ἅγιος ἀποφάσισε νά χτίσει μιάν εὐρύχωρη ἐκκλησία στήν πόλη τῶν Σόλων. Πραγματικά, μέ τή βοήθεια τοῦ Κυρίου καί τῶν πιστῶν, ἡ ἐκκλησία

September 2020.indd 19

27/08/2020 11:32:20

20 | ἡ Φανερωμένη

Ψηφιδωτὸ δάπεδο μὲ ἀπεικόνιση κύκνου, τοῦ 5ου αἰώνος, Βασιλικὴ Ἁγίου Αυξιβίου, Σόλοι.

ὑψώθηκε σύντομα. Σ’ αὐτήν ὁ ἐπίσκοπος βάπτισε, ἀνάμεσα σέ πολλούς ἄλλους, τόν ἀδελφό του Θεμισταγόρα καί τή γυναίκα του Τιμώ, πού ἦρθαν ἀπό τή Ρώμη γιά νά τόν βροῦν καί πίστεψαν στόν Χριστό. Χειροτόνησε, μάλιστα, λίγο ἀργότερα τόν Θεμισταγόρα πρεσβύτερο καί τήν Τιμώ διακόνισσα, γιά νά τόν βοηθοῦν στό ποιμαντικό του ἔργο. Σέ λίγο καιρό ὁ ναός τῶν Σόλων ἦταν μικρός γιά νά χωράει τά πλήθη τῶν νέων πιστῶν, πού καθημερινά βαπτίζονταν. Γι’ αὐτό στήν ἴδια θέση χτίστηκε ἄλλος, πιό μεγάλος καί πιό ὡραῖος. Πενήντα ὁλόκληρα χρόνια ποίμανε θεάρεστα τούς Σόλους ὁ ἅγιος Αὐξίβιος. Πρίν ἀναχωρήσει γιά τά οὐράνια σκηνώματα, ὅρισε ὡς διάδοχό του τόν μαθητή καί συνεργάτη του Αὐξίβιο. Ὁ ἴδιος τόν εἶχε κατηχήσει καί βαπτίσει, δίνοντάς του τό ὄνομά του. Ὅταν κοιμήθηκε εἰρηνικά, οἱ Χριστιανοί πένθησαν βαριά τήν ἀπώλεια τοῦ χαρισματικοῦ πνευματικοῦ τους πατέρα. Ὁ τάφος του ἔγινε πηγή θαυμάτων. Κάθε χρόνο, τήν ἡμέρα τῆς μνήμης του, 17 Σεπτεμβρίου, μέ εὐλάβεια ἔρχονταν νά ζητήσουν τή μεσιτεία καί τή βοήθειά του. Μ.Σ.Π., «Ἅγιος Αὐξιβιος Σόλων, Ἱεραπόστολος καὶ Ἐπίσκοπος τῶν Ἀποστολικῶν Χρόνων στὴν Κύπρο», Περιοδικό Πάντα τὰ Ἔθνη, Τεῦχος 145, 2018, 26-27.

September 2020.indd 20

27/08/2020 11:32:21

Σεπτέμβριος 2020 | 21

ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ ΣΥΜΒΟΥΛΩΝ ΣΥΓΧΡΟΝΩΝ ΓΕΡΟΝΤΩΝ

Οἱ σταυροὶ τῶν δοκιμασιῶν

– Γέροντα, τὸ σταυρουδάκι ποὺ μοῦ δώσατε τὸ φορῶ συνέχεια καὶ μὲ βοηθάει στὶς δυσκολίες μου.

– Νά, τέτοια σταυρουδάκια εἶναι οἱ δικοί μας σταυροί, σὰν αὐτὰ ποὺ κρεμοῦμε στὸν λαιμό μας καὶ μᾶς προστατεύουν στὴν ζωή μας. Τί νομίζεις, ἔχουμε μεγάλο σταυρὸ ἐμεῖς; Μόνον ὁ Σταυρὸς τοῦ Χριστοῦ μας ἦταν πολὺ βαρύς, γιατὶ ὁ Χριστὸς ἀπὸ ἀγάπη πρὸς ἐμᾶς τοὺς ἀνθρώπους δὲν θέλησε νὰ χρησιμοποιήση γιὰ τὸν ἑαυτό Του τὴν θεϊκή Του δύναμη. Καὶ στὴν συνέχεια σηκώνει τὸ βάρος τῶν σταυρῶν ὅλου τοῦ κόσμου καὶ μᾶς ἐλαφρώνει ἀπὸ τοὺς πόνους τῶν δοκιμασιῶν μὲ τὴν θεία Του βοήθεια καὶ μὲ τὴν γλυκειά Του παρηγοριά. Ὁ Καλὸς Θεὸς οἰκονομάει γιὰ τὸν κάθε ἄνθρωπο ἕναν σταυρὸ ἀνάλογο μὲ τὴν ἀντοχή του, ὄχι γιὰ νὰ βασανιστῆ, ἀλλὰ γιὰ νὰ ἀνεβῆ ἀπὸ τὸν σταυρὸ στὸν Οὐρανὸ – γιατὶ στὴν οὐσία ὁ σταυρὸς εἶναι σκάλα πρὸς τὸν Οὐρανό. Ἂν καταλάβουμε τί θησαυρὸ ἀποταμιεύουμε ἀπὸ τὸν πόνο τῶν δοκιμασιῶν, δὲν θὰ γογγύζουμε, ἀλλὰ θὰ δοξολογοῦμε τὸν Θεὸ σηκώνοντας τὸ σταυρουδάκι ποὺ μᾶς χάρισε, ὁπότε καὶ σὲ τούτη τὴν ζωὴ θὰ χαιρώμαστε, καὶ στὴν ἄλλη θὰ ἔχουμε νὰ λάβουμε καὶ σύνταξη καὶ «ἐφάπαξ». Ὁ Θεὸς μᾶς ἔχει ἐξασφαλισμένα κτήματα ἐκεῖ στὸν Οὐρανό. Ὅταν ὅμως ζητοῦμε νὰ μᾶς ἀπαλλάξη ἀπὸ μιὰ δοκιμασία, δίνει αὐτὰ τὰ κτήματα σὲ ἄλλους καὶ τὰ χάνουμε. Ἐνῶ, ἂν κάνουμε ὑπομονή, θὰ μᾶς δώση καὶ τόκο. Εἶναι μακάριος αὐτὸς ποὺ βασανίζεται ἐδῶ, γιατί, ὅσο πιὸ πολὺ παιδεύεται σ᾿ αὐτὴν τὴν ζωή, τόσο περισσότερο βοηθιέται γιὰ τὴν ἄλλη, ἐπειδὴ ἐξοφλᾶ ἁμαρτίες. Οἱ σταυροὶ τῶν δοκιμασιῶν εἶναι ἀνώτεροι ἀπὸ τὰ «τάλαντα», ἀπὸ τὰ χαρίσματα, ποὺ μᾶς δίνει ὁ Θεός. Εἶναι μακάριος ἐκεῖνος ποὺ ἔχει ὄχι ἕναν σταυρὸ ἀλλὰ πέντε. Μιὰ ταλαιπωρία

September 2020.indd 21

27/08/2020 11:32:21

22 | ἡ Φανερωμένη ἢ ἕνας θάνατος μαρτυρικὸς εἶναι καὶ καθαρὸς μισθός. Γι᾿ αὐτὸ σὲ κάθε δοκιμασία νὰ λέμε: «Σ᾿ εὐχαριστῶ, Θεέ μου, γιατὶ αὐτὸ χρειαζόταν γιὰ τὴν σωτηρία μου».

Ὁ πόνος τοῦ Θεοῦ γιὰ τὶς δοκιμασίες τῶν ἀνθρώπων

– Γέροντα, μερικοὶ λένε: «Δὲν εἶναι σκληρὸ αὐτὸ ποὺ ἐπέτρεψε ὁ Θεός; Δὲν πονάει ὁ Θεός;».

– Ὁ πόνος τοῦ Θεοῦ γιὰ τοὺς ἀνθρώπους ποὺ βασανίζονται ἀπὸ ἀρρώστιες, ἀπὸ δαίμονες, ἀπὸ βαρβάρους κ.λπ. ἔχει συγχρόνως καὶ χαρὰ γιὰ τὴν οὐράνια ἀμοιβὴ ποὺ τοὺς ἔχει ἑτοιμάσει. Ἔχοντας δηλαδὴ ὑπ᾿ ὄψιν Του ὁ Θεὸς τὴν ἀνταπόδοση ποὺ θὰ λάβη στὸν Οὐρανὸ ὅποιος περνάει δοκιμασίες καὶ γνωρίζοντας τί τὸν περιμένει στὴν ἄλλη ζωή, αὐτὸ Τὸν κάνει νὰ μπορῆ νὰ «ἀντέχη» τὸν πόνο. Ἐδῶ ἐπέτρεψε νὰ κάνη τόσα ἐγκλήματα ὁ Ἡρώδης. Δεκατέσσερις χιλιάδες νήπια ἔσφαξε καὶ πόσους γονεῖς, ποὺ δὲν ἄφηναν τοὺς στρατιῶτες νὰ σκοτώσουν τὰ παιδιά τους, τοὺς σκότωναν κι ἐκείνους! Οἱ βάρβαροι στρατιῶτες, γιὰ νὰ φανοῦν στοὺς ἀρχηγούς τους καλύτεροι, ἔκοβαν τὰ παιδάκια κομματάκια. Ὅσο πιὸ πολὺ βασανίζονταν τὰ παιδάκια, τόσο περισσότερο πονοῦσε ὁ Θεός, ἀλλὰ καὶ τόσο περισσότερο χαιρόταν γιὰ τὴν μεγαλύτερη δόξα ποὺ θὰ εἶχαν νὰ ἀπολαύσουν στὸν Οὐρανό. Χαιρόταν γιὰ τὰ Ἀγγελουδάκια αὐτά, ποὺ θὰ ἀποτελοῦσαν τὸ ἀγγελικὸ μαρτυρικὸ τάγμα. Ἄγγελοι ἀπὸ Μάρτυρες!

Στὶς θλίψεις ὁ Θεὸς δίνει τὴν ἀληθινὴ παρηγοριὰ

Ὁ Θεὸς βλέπει ἀπὸ κοντὰ τὶς ταλαιπωρίες τῶν παιδιῶν Του καὶ τὰ παρηγορεῖ σὰν καλὸς Πατέρας. Γιατί, τί νομίζεις, θέλει νὰ βλέπη τὸ παιδάκι Του νὰ ταλαιπωρῆται; Ὅλα τὰ βάσανά του, τὰ κλάματά του, τὰ λαμβάνει ὑπ᾿ ὄψιν Του καὶ ὕστερα πληρώνει. Μόνον ὁ Θεὸς δίνει στὶς θλίψεις τὴν ἀληθινὴ παρηγοριά. Γι᾿ αὐτό, ἄνθρωπος ποὺ δὲν πιστεύει στὴν ἀληθινὴ ζωή, ποὺ δὲν πιστεύει στὸν Θεό, γιὰ νὰ Τοῦ ζητήση τὸ ἔλεός Του στὶς δοκιμασίες ποὺ περνάει, εἶναι ὅλο ἀπελπισία καὶ δὲν ἔχει νόημα ἡ ζωή του. Πάντα μένει ἀβοήθητος, ἀπαρηγόρητος καὶ βασανισμένος σ᾿ αὐτὴν τὴν ζωή, ἀλλὰ καταδικάζει καὶ αἰώνια τὴν ψυχή του. Οἱ πνευματικοὶ ὅμως ἄνθρωποι, ἐπειδὴ ὅλες τὶς δοκιμασίες τὶς ἀντιμετωπίζουν κοντὰ στὸν Χριστό, δὲν ἔχουν δικές τους θλίψεις. Μαζεύουν

September 2020.indd 22

27/08/2020 11:32:21

Σεπτέμβριος 2020 | 23 τὶς πολλὲς πίκρες τῶν ἄλλων, ἀλλὰ παράλληλα μαζεύουν καὶ τὴν πολλὴ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Ὅταν ψάλλω τὸ τροπάριο «Μὴ καταπιστεύσῃς με ἀνθρωπίνῃ προστασίᾳ, Παναγία Δέσποινα», καμμιὰ φορὰ σταματῶ στὸ «ἀλλὰ δέξαι δέησιν τοῦ ἱκέτου σου...». Ἀφοῦ δὲν ἔχω θλίψη, πῶς νὰ πῶ «θλῖψις γὰρ ἔχει με, φέρειν οὐ δύναμαι»; Ψέματα νὰ πῶ; Στὴν πνευματικὴ ἀντιμετώπιση δὲν ὑπάρχει θλίψη, γιατί, ὅταν ὁ ἄνθρωπος τοποθετηθῆ σωστά, πνευματικά, ὅλα ἀλλάζουν. Ἂν ὁ ἄνθρωπος ἀκουμπήση τὴν πίκρα τοῦ πόνου του στὸν γλυκὺ Ἰησοῦ, οἱ πίκρες καὶ τὰ φαρμάκια του μεταβάλλονται σὲ μέλι. Ἂν καταλάβη κανεὶς τὰ μυστικὰ τῆς πνευματικῆς ζωῆς καὶ τὸν μυστικὸ τρόπο μὲ τὸν ὁποῖο ἐργάζεται ὁ Θεός, παύει νὰ στενοχωριέται γιὰ ὅ,τι τοῦ συμβαίνει, γιατὶ δέχεται μὲ χαρὰ τὰ πικρὰ φάρμακα ποὺ τοῦ δίνει ὁ Θεὸς γιὰ τὴν ὑγεία τῆς ψυχῆς του. Ὅλα τὰ θεωρεῖ ἀποτελέσματα τῆς προσευχῆς του, ἀφοῦ ζητάει συνέχεια ἀπὸ τὸν Θεὸ νὰ τοῦ λευκάνη τὴν ψυχή. Ὅταν ὅμως οἱ ἄνθρωποι ἀντιμετωπίζουν τὶς δοκιμασίες κοσμικά, βασανίζονται. Ἀφοῦ ὁ Θεὸς ὅλους μᾶς παρακολουθεῖ, πρέπει νὰ παραδίνεται κανεὶς ἐν λευκῷ σ᾿ Αὐτόν. Ἀλλιῶς εἶναι βάσανο· ζητάει νὰ τοῦ ἔρθουν ὅλα, ὅπως ἐκεῖνος θέλει, ἀλλὰ δὲν τοῦ ἔρχονται ὅλα, ὅπως τὰ θέλει, καὶ ἀνάπαυση δὲν βρίσκει. Εἴτε χορτάτος εἶναι κανεὶς εἴτε νηστικός, εἴτε τὸν ἐπαινοῦν, εἴτε τὸν ἀδικοῦν, πρέπει νὰ χαίρεται καὶ νὰ τὰ ἀντιμετωπίζη ὅλα ταπεινὰ καὶ μὲ ὑπομονή. Τότε ὁ Θεὸς συνέχεια θὰ τοῦ δίνη εὐλογίες, ὥσπου νὰ φθάση ἡ ψυχή του σὲ σημεῖο νὰ μὴ χωράη, νὰ μὴν ἀντέχη τὴν καλωσύνη τοῦ Θεοῦ. Καί, ὅσο θὰ προχωράη πνευματικά, τόσο θὰ βλέπη τὴν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ σὲ μεγαλύτερο βαθμὸ καὶ θὰ λειώνη ἀπὸ τὴν ἀγάπη Του.

Οἱ κατὰ παραχώρησιν Θεοῦ πειρασμοὶ καὶ θλίψεις

Οἱ δοκιμασίες ποὺ μᾶς ἔρχονται εἶναι μερικὲς φορὲς ἡ ἀντιβίωση ποὺ δίνει ὁ Θεὸς γιὰ τὶς ἀρρώστιες τῆς ψυχῆς μας καὶ πολὺ μᾶς βοηθοῦν πνευματικά. Τρώει ὁ ἄνθρωπος ἕνα μαλακὸ σκαμπίλι καὶ μαλακώνει ἡ καρδιά του. Ὁ Θεὸς ξέρει φυσικὰ σὲ τί κατάσταση βρίσκεται ὁ καθένας μας, ἀλλά, ἐπειδὴ ἐμεῖς δὲν ξέρουμε, ἐπιτρέπει νὰ δοκιμασθοῦμε, γιὰ νὰ γνωρίσουμε τὸν ἑαυτό μας, νὰ βροῦμε τὰ πάθη ποὺ ὑπάρχουν κρυμμένα μέσα μας καὶ νὰ μὴν ἔχουμε παράλογες ἀπαιτήσεις τὴν ἡμέρα τῆς Κρίσεως. Γιατί, καὶ νὰ παρέβλεπε τὰ πάθη μας καὶ νὰ μᾶς

September 2020.indd 23

27/08/2020 11:32:21

24 | ἡ Φανερωμένη ἔπαιρνε ὅπως εἴμαστε στὸν Παράδεισο, καὶ ἐκεῖ πάλι θὰ δημιουργούσαμε προβλήματα. Γι᾿ αὐτὸ ὁ Θεὸς ἐπιτρέπει στὸν διάβολο νὰ δημιουργῆ ἐδῶ πειρασμούς, γιὰ νὰ μᾶς ξεσκονίζουν, ὥστε νὰ ταπεινωθῆ καὶ νὰ ἐξαγνισθῆ ἡ ψυχή μας μὲ τὶς θλίψεις, ὁπότε μετὰ μᾶς χαριτώνει. Ἡ πραγματικὴ χαρὰ γεννιέται ἀπὸ τὴν πίκρα ποὺ γεύεται κανεὶς μὲ χαρὰ γιὰ τὸν Χριστὸ ποὺ πικράθηκε, γιὰ νὰ μᾶς σώση. Ὁ Χριστιανὸς πρέπει νὰ χαίρεται ἰδιαίτερα, ὅταν τὸν βρίσκη κάποια δοκιμασία, χωρὶς νὰ ἔχη δώσει ὁ ἴδιος ἀφορμή. [...]

– Γέροντα, μποροῦμε νὰ λέμε γιὰ τοὺς διάφορους πειρασμοὺς ποὺ συμβαίνουν στὴν ζωή μας ὅτι αὐτὸ ἦταν τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ; – Ὄχι, νὰ μὴν μπερδεύουμε τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ μὲ τὸν πειρασμὸ καὶ μὲ ὅσα φέρνει ὁ πειρασμός. Ὁ Θεὸς ἀφήνει τὸν διάβολο ἐλεύθερο μέχρις ἑνὸς σημείου νὰ πειράξη τὸν ἄνθρωπο, καὶ τὸν ἄνθρωπο τὸν ἀφήνει ἐλεύθερο νὰ κάνη τὸ καλὸ ἢ τὸ κακό. Δὲν φταίει ὅμως ὁ Θεὸς γιὰ τὸ κακὸ ποὺ θὰ κάνη ὁ ἄνθρωπος. Ὁ Ἰούδας λ.χ. ἦταν μαθητὴς τοῦ Χριστοῦ. Μποροῦμε νὰ ποῦμε ὅτι ἦταν θέλημα Θεοῦ νὰ γίνη προδότης; Ὄχι, ἀλλὰ ὁ ἴδιος ὁ Ἰούδας ἐπέτρεψε στὸν διάβολο νὰ μπῆ μέσα του. Κάποιος εἶπε σὲ ἕναν ἱερέα: «Πάτερ, σὲ παρακαλῶ, κάνε ἕνα Τρισάγιο γιὰ τὸν Ἰούδα». Ἦταν δηλαδὴ σὰν νὰ ἔλεγε: «Ἐσύ, Χριστέ, εἶσαι ἄδικος· ἔτσι ἦταν θέλημά Σου, νὰ Σὲ προδώση ὁ Ἰούδας· γι᾿ αὐτὸ τώρα βοήθησέ τον». Μετρημένες εἶναι οἱ περιπτώσεις ποὺ ἐπιτρέπει ὁ Θεὸς νὰ δοκιμασθοῦν μερικοὶ εὐλαβεῖς, γιὰ νὰ ἔρθη σὲ συναίσθηση κάποιος ποὺ ἔχει ἄσχημη ζωὴ καὶ νὰ μετανοήση. Αὐτοὶ οἱ ἄνθρωποι ἔχουν διπλὸ μισθό. Δίνει δηλαδὴ ὁ Θεὸς τὴν δυνατότητα σὲ μερικοὺς οἱ ὁποῖοι μὲ τὶς δοκιμασίες ποὺ περνοῦν ἐξοφλοῦν σ᾿ αὐτὴν τὴν ζωὴ ἁμαρτίες καὶ γκρινιάζουν παράλογα, νὰ βοηθηθοῦν ἀπὸ τὴν ὑπομονὴ αὐτῶν πού, ἐνῶ δὲν ἔσφαλαν, ταλαιπωροῦνται, ἀλλὰ δὲν γογγύζουν. Ἂς ὑποθέσουμε ὅτι ἕνας πολὺ καλός, πολὺ εὐλαβής, οἰκογενειάρχης βρίσκεται στὸ σπίτι του μὲ τὴν οἰκογένειά του καὶ ξαφνικὰ γίνεται σεισμὸς καὶ πέφτει τὸ σπίτι, πλακώνει ὅλη τὴν οἰκογένεια καὶ μετὰ ἀπὸ φοβερὴ ταλαιπωρία πεθαίνουν ὅλοι. Γιατί τὸ ἐπέτρεψε αὐτὸ ὁ Θεός; Γιὰ νὰ μὴ γογγύζουν οἱ ἄλλοι ποὺ φταῖνε καὶ τιμωροῦνται. Γι᾿ αὐτό, ὅσοι σκέφτονται τοὺς μεγάλους σταυροὺς τῶν δικαίων, ποτὲ δὲν στενοχωριοῦνται γιὰ τὶς δικές τους μικρὲς δοκιμασίες. Βλέπουν

September 2020.indd 24

27/08/2020 11:32:21

Σεπτέμβριος 2020 | 25 ὅτι, ἐνῶ ἔσφαλαν στὴν ζωή τους, ἐν τούτοις ὑποφέρουν λιγώτερο ἀπὸ τοὺς δικαίους, γι᾿ αὐτὸ λένε σὰν τὸν καλὸ ληστή: «Αὐτοὶ δὲν ἔκαναν τίποτε καὶ ὑπέφεραν τόσο· ἐμεῖς τί πρέπει νὰ πάθουμε;». Δυστυχῶς ὅμως μερικοὶ μοιάζουν μὲ τὸν ληστὴ ποὺ σταυρώθηκε ἐξ ἀριστερῶν τοῦ Χριστοῦ καὶ λένε: «Πήγαιναν μὲ τὸν σταυρὸ στὸ χέρι καὶ δὲς τί ἔπαθαν!». Ὑπάρχουν καὶ περιπτώσεις – αὐτὲς εἶναι πολὺ σπάνιες – ποὺ ἐπιτρέπει ὁ Θεὸς ἀπὸ ἀγάπη νὰ βρίσκουν μεγάλες δοκιμασίες μερικοὺς πολὺ ἐκλεκτοὺς ἀγωνιστές, γιὰ νὰ τοὺς στεφανώση. Αὐτοὶ εἶναι μιμητὲς τοῦ Χριστοῦ. Βλέπετε, στὴν Ἁγία Συγκλητική, ἐπειδὴ βοηθοῦσε πνευματικὰ πολλὲς ψυχὲς μὲ τὶς νουθεσίες της, πῆγε ὁ διάβολος νὰ τὴν ἐμποδίση ἀπὸ αὐτὸ τὸ ἔργο. Τριάμισι χρόνια ἔμεινε ἄφωνη ἀπὸ τὴν ἀρρώστια της. Ἄλλοτε πάλι κάποιος πραγματικὸς μιμητὴς τοῦ Χριστοῦ ζητάει ὡς χάρη ἀπὸ τὸν Θεὸ νὰ συγχωρήση σφάλματα τῶν συνανθρώπων του, νὰ τοὺς ἀπαλλάξη ἀπὸ τὴν δικαία Του ὀργή, καὶ νὰ τιμωρηθῆ αὐτὸς ἀντὶ αὐτῶν, ἐνῶ δὲν φταίει ὁ ἴδιος. Αὐτὸς πολὺ συγγενεύει μὲ τὸν Θεὸ καὶ πολὺ συγκινεῖ τὸν Θεὸ ἡ μεγάλη αὐτὴ ἀρχοντικὴ ἀγάπη τοῦ παιδιοῦ Του. Ἐκτὸς δὲ ἀπὸ τὴν χάρη ποὺ τοῦ κάνει καὶ χαρίζει τὰ σφάλματα τῶν ἄλλων, ἐπιτρέπει νὰ ἔχη καὶ μαρτυρικὸ τέλος, κατὰ τὸ ἐπίμονο αἴτημά του. Συγχρόνως ὅμως τοῦ ἑτοιμάζει καὶ τὸ καλύτερο ἀρχοντικὸ παραδεισένιο παλάτι μὲ ἀκόμη μεγαλύτερη δόξα, διότι πολλοὶ ἄνθρωποι τὸν εἶχαν ἀδικήσει μὲ τὴν κατ᾿ ὄψιν κρίση τους, ποὺ νόμιζαν ὅτι ὁ Θεὸς τὸν τιμώρησε γιὰ τὶς δικές του ἁμαρτίες. Γέροντος Παϊσίου Ἁγιορείτου, Λόγοι Δ΄ Οἰκογενειακὴ Ζωή, Ἱερὸν Ἡσυχαστήριον «Εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης ὁ Θεολόγος», Σουρωτὴ Θεσσαλονίκης, 2002, 191-203.

September 2020.indd 25

27/08/2020 11:32:23

26 | ἡ Φανερωμένη

ΠΑΙΔΙΚΗ ΓΩΝΙΑ Ο ΑΓΙΟΣ ΜΕΓΑΛΟΜΆΡΤΥΣ ΜΆΜΑΣ Ὁ ἅγιος Μάμας ζοῦσε στὴν Καισάρεια μαζὶ μὲ τὴ θετή του μητέρα, Ἀμμία, ποὺ ἦταν πιστὴ καὶ εὐλαβὴς Χριστιανή. Ὅταν τὸ ἀγόρι ἔγινε πέντε χρονῶν, ἡ Ἀμμία τὸ ἔστειλε στὸν δάσκαλο Ἀρίστωνα νὰ ἀρχίσει νὰ μαθαίνει γράμματα. Ὁ Μάμας ὅμως δὲν προόδευε μόνο στα γράμματα, ἀλλὰ δίδασκε στοὺς συμμαθητές του τὴν πίστη στὸν ἀληθινὸ Θεό. Ὅταν ἔγινε ἕξι χρονῶν, ἡ θετή του μητέρα πέθανε. Ἐκείνη τὴν ἐποχή, ὁ βασιλιὰς ἔστειλε στὴν πόλη του ἕναν σκληρὸ ἄρχοντα, τὸν Δημόκριτο, γιὰ νὰ διατάξει τοὺς δασκάλους νὰ προσφέρουν θυσία στὰ εἴδωλα, στοὺς ψεύτικους, δηλαδή, θεούς. Ἐνῶ λοιπὸν ὅλες οἱ σχολὲς πήγαιναν καὶ θυσίαζαν, μόνο οἱ συμμαθητὲς τοῦ Μάμαντος ἀρνοῦνταν νὰ λατρεύσουν τὰ εἴδωλα. Ὁ Δημόκριτος πληροφορήθηκε τὸ γεγονός, καὶ κάλεσε τὸν μικρὸ Μάμα νὰ ἀπολογηθεῖ. Παρόλες τὶς κολακεῖες καὶ ἀπειλὲς τοῦ τυράννου, ὁ Μάμας παρέμεινε ἀκλόνητος στὴν πίστη τοῦ Χριστοῦ. Ὁργισμένος τότε ὁ ἄρχοντας, τὸν ἔστειλε σιδηροδέσμιο στὸν ἴδιο τὸν αὐτοκράτορα γιὰ νὰ κριθεῖ. Καὶ πάλιν ὁ παιδομάρτυρας ὁμολόγησε μὲ γενναιότητα τὸν Χριστό, εἰρωνευόμενος τὰ ἀναίσθητα καὶ ἄψυχα εἴδωλα. Τότε ὁ αὐτοκράτορας διέταξε να τοῦ δέσουν στὸν λαιμὸ ἕνα βαρίδι καὶ νὰ τὸν ρίξουν στὴ θάλασσα νὰ πνιγεῖ. Ἄγγελος ὅμως Κυρίου ἐμφανίσθηκε καὶ φόβισε τοὺς στρατιῶτες μέσα στὸ καράβι, ποὺ ἐπέστρεψαν στὴν ξηρὰ καὶ ἔφυγαν τρομαγμένοι. Μὲ τὴν καθοδήγηση τοῦ ἀγγέλου, ὁ ἅγιος πῆγε νὰ ζήσει στὸ βουνὸ ποὺ τοῦ ὑπέδειξε, ὅπου λάτρευε τὸν Θεὸ καθημερινὰ καὶ ἐξημέρωνε θαυματουργικὰ τὰ ἄγρια θηρία. Ὅταν οἱ εἰδωλολάτρες πληροφορήθηκαν τὰ θαυμαστὰ σημεῖα ποὺ ὁ Μάμας τελοῦσε στὸ βουνό, τὸν κατήγγειλαν στὸν νέο ἡγεμόνα τῆς Καισάρειας. Τότε αὐτὸς ἔστειλε στρατιῶτες νὰ τὸν συλλάβουν. Ἐνῶ αὐτοὶ βρίσκονταν σὲ ἀναζήτηση τοῦ ἁγίου, τοὺς συνάντησε ὁ ἅγιος καὶ τοὺς ρώτησε: «Τί ψάχνετε, ἀδερφοί;». «Ἐρχόμαστε μὲ διαταγὴ τοῦ ἡγεμόνα νὰ συλλάβουμε τὸν Μάμαντα καὶ νὰ τὸν ὁδηγήσουμε μπροστά του, γιατὶ αὐτὸς μὲ μαγικὰ ἡμερώνει τὰ ἄγρια θηρία», ἀποκρίθηκαν οἱ στρατιῶτες. «Ἐλᾶτε, ἀδερφοί, νὰ σᾶς φιλέψω μὲ ψωμὶ καὶ τυρὶ καὶ θὰ σᾶς δείξω ποὺ εἶναι αὐτὸς ποὺ ζητᾶτε», ἀποκρίθηκε μὲ ἀγάπη ὁ ἅγιος. Ἐνῶ τρώγανε, μαζεύτηκαν ἐκεῖ τὰ ἄγρια ζῶα κατὰ τὴ συνήθειά τους,

September 2020.indd 26

27/08/2020 11:32:23

Σεπτέμβριος 2020 | 27

καὶ φόβισαν τοὺς στρατιῶτες. Ὁ ἅγιος τοὺς καθησύχασε, τοὺς εἶπε ὅτι αὐτὸς ἦταν ὁ Μάμας ποὺ ἀναζητοῦσαν καὶ τοὺς ἐξήγησε πὼς τὰ ζῶα τὰ ἐξημέρωνε μὲ τὴ δύναμη τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ, ποὺ λάτρευε, κι ὄχι μὲ μαγικὲς κακοτεχνίες. Κατόπιν τοὺς εἶπε: «Πηγαίνετε καὶ περιμένετέ με στὴν πύλη τῆς Καισάρειας, θὰ ἔρθω πολὺ σύντομα». Πρὶν ὅμως φύγει, μὲ ὑπόδειξη τοῦ Κυρίου κάλεσε μεγάλο λιοντάρι ἀπὸ τὴν ἔρημο, καὶ τοῦ εἶπε: «Ὅταν μὲ φέρουν στὸ στάδιο, θὰ σὲ ὁδηγήσουν καὶ ἐσένα ἐναντίον μου, καὶ τότε νὰ πράξεις ἐκεῖνο ποὺ θὰ σὲ προστάξει ὁ Θεός». Πῆγε λοιπὸν ὁ Μάμας στὴν Καισάρεια καὶ ὁδηγήθηκε μπροστὰ στὸν ἡγεμόνα Ἀλέξανδρο, ποὺ τὸν ἐξέτασε γιὰ τὶς δῆθεν μαγεῖες του. Κι ὅταν ὁ παιδομάρτυρας τοῦ ξεκαθάρισε πώς, ὄχι μόνο δὲν ἦταν μάγος, ἀλλὰ λάτρευε τὴν Ἁγία Τριάδα, ὁ τύραννος τὸν ἀνάγκαζε νὰ ἀρνηθεῖ τὴν πίστη του καὶ νὰ θυσιάσει στὰ εἴδωλα. Μετὰ τὴ θαρραλέα ὁμολογία τοῦ μάρτυρα, ὁ ἡγεμόνας πρόσταξε νὰ ἀρχίσουν τὰ βασανιστήρια. Καθὼς ὅμως μὲ τὴ θερμὴ προσευχὴ τοῦ ἁγίου ὁ Θεὸς τὸν φύλαξε ἀβλαβή, ὁ ἡγεμόνας διέταξε νὰ τὸν ρίξουν στὰ ἄγρια θηρία στὸ στάδιο. Ἀλλὰ καὶ ἐκεῖ ἡ δύναμη τοῦ Θεοῦ τιθάσσευε τὴν ἀγριότητα τῶν θηρίων, ποὺ σεβάστηκαν καὶ προσκυνοῦσαν τὸν μάρτυρα τοῦ Χριστοῦ. Τότε ἀπέλυσαν ἐναντίον του καὶ τὸ λιοντάρι ποὺ προαναφέραμε, κι αὐτὸ ὅρμησε ἐναντίον τῶν θεατῶν, καὶ κατασπάραξε πολλοὺς εἰδωλολάτρες καὶ Ἰουδαίους. Τέλος, ὁ τυφλωμένος στὴν ψυχὴ Ἀλέξανδρος πρόσταξε νὰ φονευθεῖ στὸ στάδιο ὁ μάρτυρας ἀπὸ τάγμα ἱππικοῦ. Πράγματι, ἕνας μονομάχος κτύπησε τὸν Μάμαντα μὲ τρίαινα στὴν κοιλιά. Φωνὴ τότε ἀκούστηκε ἀπὸ τοὺς οὐρανούς, ποὺ τὸν καλοῦσε νὰ ἀπολαύσει τὰ ἀγαθὰ τῆς αἰώνιας ζωῆς. Τελειώθηκε ἔτσι μαρτυρικὰ στὴν Καισάρεια ἐπὶ τῆς βασιλείας τοῦ Αὐρηλιανοῦ, σὲ ἡλικία 15 ἢ 16 ἐτῶν. εικόνα: Ἄγιος Μάμας, Ἐκδόσεις Ποταμίτου, ἐξώφυλλο.

Πηγὴ κειμένου: http://www.immorfou.org.cy/local-saints/166-life-of-theglorious-martyr-mamas-of-the-miraculous.html Διασκευή κειμένου: Χ.Π.

September 2020.indd 27

27/08/2020 14:42:10

Γραφικές τέχνες

ΚΕΡΑΜΟΣ

Ἡ Ἁγία Εὐφροσύνη. ΔΕCΠΟΤΑ ΘΕΕ ΕΠΑΚΟΥCΟΝ ΜΟΥ ΤΗC ΔΟΥΛΗC CΟΥ Κ[ΑΙ] ΤΟΙC ΕΥΛΑΒΟΥΜΕΝΟΙC ΜΕ ΜΗ ΕΠΕΛΘΟΙ ΛΟΙΜΩΔΗC ΝΟCΟC [...] ΜΗ ΤΙC ΛΥΠΗ, ΑΛΛΑ ΔΩΗC ΑΥΤΟΙC ΕΛΕΟC. Δέησις Γεωργίου, Εὐφροσύνης καὶ τῶν τέκνων 1849. Χεὶρ Χριστοδούλου. Ἱερὸς Ναὸς Παναγίας Φανερωμένης.

September 2020.indd 28

27/08/2020 11:32:36