Vv162 by Danny Devriendt

Inhoud nummer 162 â&#x20AC;&#x201C; maart 2014

Voorwoord Danny Devriendt

Formaat en positie van tekstvakken en vormen Danny Devriendt

Animaties met Moovly Danny Devriendt

Ninite: automatische installatie van programma's Olivier Levrau

Formulierobjecten in Excel Danny Devriendt

Papieren notities verslaan laptop www.destandaard.be

Een GSM, een vergiftigd geschenk Agnes Coeckelberghs

V A A R D I G E V I N G E R S N R . 162

Voorwoord Danny Devriendt Dag lezer Nummer 162 is het eerste nummer van onze 46e jaargang. Met de maand maart op de kalender zitten we al flink over de helft van het schooljaar. Maart is ook de maand van onze jaarlijkse studiedag. Het aantal deelnemers dit jaar blijft, ondanks het interessante en gevarieerde programma, relatief laag. Jammer, maar misschien niet geheel onverwacht als we het recentste MICTIVO-rapport, de monitor voor ICT-integratie in het Vlaamse Onderwijs consulteren en citeren: In schril contrast met de investeringen in digiborden, de opkomst van sociale media en de introductie van allerhande nieuwe mobiele technologie staat de uitermate beperkte aantal nascholingen die leerkrachten volgen. Gemiddeld volgde een leerkracht in het gewoon lager onderwijs de voorbije vijf jaar 2 ICT-nascholingen en in het secundair onderwijs 3. Opvallend is wel dat van alle gevolgde nascholingen samen voor alle niveaus 1/3 over ICT gaat. Bovendien zijn de leerkrachten en de directies lager onderwijs minder tevreden over het technisch nascholingsaanbod. We hopen dat de afwezigen ongelijk zullen gehad hebben. In elk geval proberen we ook met ons tijdschrift een gevarieerd aanbod aan bruikbaar materiaal te voorzien: we beginnen met een stukje tekstverwerking over het dynamisch plaatsen van grafische objecten. Met Moovly, een nieuwkomer, kan je dan weer aantrekkelijke animaties maken. En Ninite helpt je bij het installeren van software. Daar bovenop voegen we nog een concreet voorbeeld van gebruik van formulierobjecten in Excel toe. Wist je verder dat het nemen van notities op papier beter rendeert dan op laptop? Om af te ronden staan we even stil bij GSM's en straling. Mocht je nog niet met het lidgeld voor 2014 in regel zijn, dan herhalen we hier nog even onze oproep tot hernieuwing. De prijzen voor 2014 blijven nog maar eens ongewijzigd: gewoon lid (Vaardige Vingers thuisgestuurd) _____________________________________ â&#x201A;Ź 20,00 premium lid (Vaardige Vingers thuisgestuurd + Floppykrant via de website) _____________â&#x201A;Ź 34,00 We rekenen erop dat u ook in 2014 trouw lid blijft. Maak daarom vandaag nog uw bijdrage over op rekening nummer BE55 0000 9986 5944 (BIC: BPOT BE B1) van ABW mocht dat nog niet eerder gebeurd zijn. Alvast heel veel dank! Namens het ABW-bestuur Maak vandaag nog uw lidgeld 2014 over:

BE55 0000 9986 5944 Veel dank! Danny Devriendt Voorzitter

ACADEMIE VOOR BUREAUWETENSCHAPPEN VZW WWW.ABW.BE

V A A R D I G E V I N G E R S N R . 162

Formaat en positie van tekstvakken en vormen Danny Devriendt

rafische vormen en tekstvakken kunnen heel wat toegevoegde waarde creĂŤren in je Word-documenten. Word biedt interessante mogelijkheden om deze objecten vlot te positioneren en een dynamisch formaat te geven, dat zich automatisch aanpast aan wijzigingen in papierformaat en marges. In deze bijdrage leer je ondermeer het verschil tussen marge en linkermarge kennen.

In dit artikel hebben we het vooral over vormen die je invoegt via Invoegen > Illustraties > Vormen en over tekstvakken die je invoegt via Invoegen > Tekst > Tekstvak. Eigenlijk is er quasi geen verschil tussen vormen en tekstvakken.

Zwevende objecten Een eerste belangrijke eigenschap is de tekstterugloop die je via het tabblad Opmaak > Schikken > Tekstterugloop kan instellen. In Word 2013 kan het ook via de knop Indelingsopties die verschijnt als je een object selecteert. We hebben het in deze bijdrage verder niet over de tekstterugloop In tekstregel. Met deze keuze wordt het object gewoon op de cursorplaats in de tekst ingevoegd, net alsof je een letter of teken zou ingetypt hebben. Het object volgt de normale tekstflow en maakt deel uit van een regel. In alle andere gevallen, wordt het object zwevend: je kunt het object nu gemakkelijk verplaatsen, ook buiten de marges. Het object blijft wel altijd aan een alinea verankerd. Selecteer het object en maak de niet-afdrukbare tekens zichtbaar om te zien aan welke alinea een object verankerd is. In de linkermarge van de betrokken alinea verschijnt dan een anker-teken de positionering van het object kan zowel t.o.v. die ankeralinea gebeuren als t.o.v. de paginarand de marges of de kolom (in een document met verschillende tekstkolommen).

Positie van zwevende objecten 4

Via Opmaak > Schikken > Positie of via het snelmenu Grootte en positie kom je in het tabblad Positie terecht. Uiteraard selecteer je vooraf je zwevende object. Via het tabblad Tekstterugloop bepaal je of een object al dan niet zwevend is (zie hoger).

ACADEMIE VOOR BUREAUWETENSCHAPPEN VZW WWW.ABW.BE

V A A R D I G E V I N G E R S N R . 162 Alvast handig in Word 2013 zijn de hulplijnen voor uitlijning waarbij hulplijnen verschijnen om objecten t.o.v. elkaar mooi te positioneren en objecten t.o.v. de tekst, de marges… te positioneren. Via Opmaak > Schikken > Uitlijnen kan je de optie Hulplijnen voor uitlijning gebruiken al dan niet activeren. Voor de detailregeling van de positie van zwevende objecten biedt het tabblad Positie alle mogelijkheden, zowel horizontaal als verticaal, om objecten op een vaste plaats neer te zetten dan wel dynamisch positioneren t.o.v. pagina, marge, kolom… In het overzichtje hieronder zie je alvast de verschillen tussen pagina, linkermarge, marge… Pagina's worden afgebakend door het papierformaat, marges worden afgebakend door de ingestelde marges. Even horizontaal bekeken: de marge is dus de ruimte tussen linkermarge en rechtermarge. Bij gespiegelde marges, spreken we van binnenmarge en buitenmarge, hieronder geïllustreerd op een oneven pagina.

Verticaal hebben we een analoge situatie. De bovenmarge (1) is de effectieve ruimte die bovenaan de pagina vrijgelaten wordt. Idem wat de ondermarge (3) betreft. De marge zelf (2) is dus de ruimte tussen de bovenmarge en de ondermarge. De pagina (4) tenslotte wordt door de paginarand begrensd. Met een aantal voorbeelden maken we het gebruik van de positioneringsinstellingen duidelijk. Het object past zich aan naarmate de marge-instellingen veranderen.

Horizontaal

Verticaal

ACADEMIE VOOR BUREAUWETENSCHAPPEN VZW WWW.ABW.BE

V A A R D I G E V I N G E R S N R . 162

Horizontaal Centrum – Linkermarge Verticaal Boven - Marge

Horizontaal centrum Linkermarge Verticaal: Boven – Pagina of Boven - Bovenmarge

Horizontaal centrum Linkermarge Verticaal Gecentreerd - Bovenmarge

Horizontaal centrum Linkermarge Verticaal Onder - Bovenmarge

Je begrijpt nu zeker ook de positie van onderstaand object:

Positionering: Boven – marge (verticaal) en Links marge (horizontaal)

Verticaal Boven – Marge Horizontaal Links – rechtermarge

Verticaal Boven – Marge Horizontaal Centrum – rechtermarge

Verticaal Boven – Marge Horizontaal Rechts – Rechtermarge of Rechts - Pagina

Verticaal Boven – Marge Horizontaal Rechts - marge

De grootte van een object De grootte van een object wordt bepaald in het tabblad Formaat, ondermeer te bereiken via het tabblad Opmaak > Grootte. Je kan de objecten een vaste grootte meegeven (absoluut), maar bij zwevende objecten kan je ook voor een relatieve grootte opteren die je dan bv. instelt in procent van de marge, de pagina, afhankelijk van je keuze uit onderstaande lijstjes.

Horizontaal

Verticaal

ACADEMIE VOOR BUREAUWETENSCHAPPEN VZW WWW.ABW.BE

V A A R D I G E V I N G E R S N R . 162 Dit betekent dus dat de afmetingen van je object zich dynamisch aanpassen als je de marge of pagina waaraan het object gekoppeld is, aanpast. Dit kan zowel horizontaal (breedte) als verticaal (hoogte). Met onderstaande twee voorbeelden maken we dat duidelijk. In het eerste voorbeeld is de breedte van het object 30 % van de paginabreedte. In het tweede voorbeeld hetzelfde object met een breedte van 30 % van de linkermarge.

Concrete toepassingen In onderstaand voorbeeld plaatsten we een rechthoekige vorm achter de tekst met een breedte van 50 % t.o.v. de linkermarge en 200 % t.o.v. de bovenmarge. Het tekstblok is rechts uitgelijnd tegen de rechtermarge en sluit bovenaan tegen de paginarand aan.

ACADEMIE VOOR BUREAUWETENSCHAPPEN VZW WWW.ABW.BE

V A A R D I G E V I N G E R S N R . 162 Of wat denk je van deze variant, zelfde positie van nummering en tekst, maar nu is de vorm 100 % breed t.o.v. de linkermarge, 100 % hoog t.o.v. de bovenmarge, links tegen de paginarand en verticaal boven aan de marge uitgelijnd.

Maar het hoeft natuurlijk niet altijd met een vlak te zijn,

ACADEMIE VOOR BUREAUWETENSCHAPPEN VZW WWW.ABW.BE

V A A R D I G E V I N G E R S N R . 162 Bij het instellen van de nummering springen we 2 cm in de linkermarge uit, kozen we witte letters, 36 pt groot, mét een voorloopnul zodat alle nummers uit 2 cijfers bestaan (gemakkelijker horizontaal te positioneren). De titeltekst start tegen de linkermarge (Trebuchet 24 pt). Wil je dit blokje bij elke hoofdstuktitel, dan kan je de hoofdstukken in verschillende secties plaatsen en via de koptekst voor de eerste pagina van elke sectie in één handeling de tekstblok voorzien, aangezien we zo'n tekstblok niet in de titelstijl mee kunnen opnemen.

Je merkt het, er zijn heel wat mogelijkheden met het gebruiken van vormen. Als je ze verstandig gebruikt, fleuren ze je documenten mooi op. Geef je fantasie de vrije loop, maar hou het zakelijk in zakelijke documenten!

ACADEMIE VOOR BUREAUWETENSCHAPPEN VZW WWW.ABW.BE

V A A R D I G E V I N G E R S N R . 162

Animaties met Moovly Danny Devriendt

et Moovly maak je ondermeer animaties met tekst en objecten, al dan niet aangevuld met stem, geluid of (achtergrond)muziek. Moovly is een vrij nieuw product dat nog in volle ontwikkeling is. In deze bijdrage alvast een eerste kennismaking.

Aan de slag Net zoals bij de meeste Web 2.0 toepassingen, moet je je eerst registreren vooraleer je aan de slag kunt. De website is www.moovly.com.

De basisformule is gratis, maar wil je meer, dan betaal je per maand een bijdrage van $ 9,95 (Plus versie) of $ 24,95 (Pro versie). Voor onderwijsdoeleinden zijn er speciale tarieven. Met de gratis versie krijg je een beperkte opslagruimte (100 MB), een beperkte lengte per animatie (10 minuten) en beperkte(re) export. Er komt ook een watermerk en op het einde een outro, een afsluitende dia die aangeeft dat de animatie met moovly gemaakt is. Het aantal bibliotheken waaruit je objecten kan kiezen is beperkt en je kan maximum 20 objecten zelf uploaden. Naast de drie versies werkt Moovly ook met credits. Met credits kan je aankopen doen in de Moovly market place. Je kan er grafische objecten, geluidsbestanden, sjablonen aankopen die je in je animaties kunt gebruiken. Je hoeft je dan ook geen zorgen te maken over (auteurs)rechten en zo. Je kunt de credits aankopen (10 credits voor $ 1,00) maar in de toekomst zal je ook credits kunnen verdienen.

Een mogelijk interessante optie is de optie voice over waarmee je een professionele stem kunt inhuren voor het inspreken van tekst bij uw animaties. De kostprijs is op aanvraag. Een professionele stem maakt onmiddellijk een groot verschil.

ACADEMIE VOOR BUREAUWETENSCHAPPEN VZW WWW.ABW.BE

V A A R D I G E V I N G E R S N R . 162

Aan de slag: onze eerste moov Na het inloggen, kom je in een zogenaamd dashboard terecht. Elke animatie die je maakt met Moovly is een moov. Een moov is dus een multimedia creatie of presentatie. Klik op de menukeuze My Moovs om in de galerie met je eigen moovs terecht te komen. Bij de start vind je enkel de knop New project. Je kunt per project kiezen uit een animated video, een presentatie of een display ad. In dit artikel beperken we ons tot de animated video's.

Voor wie ooit nog met Flash gewerkt heeft: je zou de gebruikersinterface van moovly als een vereenvoudigde Flash-werkomgeving kunnen aanzien. Moovly maakt trouwens intensief gebruik van Flash.

Het witte vlak is de stage: alles wat op de stage verschijnt, wordt in de eindanimatie opgenomen. Rechts boven vind je een schuifregelaar waarmee je op je stage kunt in- en uitzoomen. Links heb je de libraries, de objectbibliotheken. Je kunt gebruik maken van enkele aanwezige standaard bibliotheken, je kunt bibliotheken aankopen en/of een persoonlijke bibliotheek aanleggen met eigen objecten. In het voorbeeld hierboven zijn enkele objecten uit de bibliotheek op de stage gesleept.

ACADEMIE VOOR BUREAUWETENSCHAPPEN VZW WWW.ABW.BE

V A A R D I G E V I N G E R S N R . 162 De objecten zijn vectorieel: je kunt ze zonder kwaliteitsverlies vergroten, verkleinen, roteren… Een aantal objecten zijn geanimeerd en hebben eigen ingebouwde bewegingen. Naast de grafische objecten, kan je ook op elk moment een tekstobject toevoegen aan je stage. In de bovenbalk vind je een knopje T waarmee je een tekstvak op de stage kan plaatsen en er gewoon tekst kan intypen. Onderaan vind je de Timeline. Hierin bepalen we de volgorde, tijdsduur… waarmee de objecten verschijnen/verdwijnen. Wanneer je een object op de stage plaatst, verschijnt een grijze balk op de tijdsbalk die aangeeft wanneer een object te zien is. Boven de tijdslijn zie je ook nog de scenes. Je kunt een animatie opsplitsen in verschillende scènes die je dan gemakkelijk kunt verplaatsen, verwijderen…

In het rechterdeel van je werkvenster zie je tenslotte ook nog de eigenschappen van de geselecteerde objecten. Via die eigenschappen, die van object tot object verschillend zijn, kan je je objecten aanpassen.

Objecten Alles begint dus met objecten die we uit bibliotheken halen en op de stage slepen. In de illustratie hiernaast zie je dat we in de bibliotheken kunnen filteren en bv. enkel objecten kiezen die als achtergrond op de stage bedoeld zijn. Elk object heeft eigenschappen die kunnen aangepast worden, bv. de afmetingen, rotatie en positie. Bij heel wat objecten kan je ook kleuren instellen door bv. rechtstreeks de RGB-kleurencode in te typen, door een kleur te selecteren uit het kleurenpalet of door via het pipet een kleur uit een andere illustratie op het scherm op te zuigen.

Naast grafische objecten, zal je uiteraard vaak ook tekst in je animatie opnemen. Gebruik de tekstknop (linksboven) en typ je tekst in.

Via de eigenschappen kan je lettertype, corpsgrootte, tekstkleur, achtergrondkleur en uitlijning instellen. Je kunt ook zelf objecten in je personal library toevoegen. Links onder in je werkomgeving vind je knoppen om filmpjes, foto's, geluidsfragmenten te uploaden of zelf een geluid of tekstje op te nemen. ACADEMIE VOOR BUREAUWETENSCHAPPEN VZW WWW.ABW.BE

V A A R D I G E V I N G E R S N R . 162

De stage Je kunt je animatie in verschillende afmetingen maken. Via de Stage properties stel je het gewenste formaat van je animatie in. Je kiest er uit een aantal voorgedefinieerde formaten of je bepaalt zelf op maat de afmetingen (custom dimensions). Je kunt ook de achtergrond van je stage instellen. Die geldt voor de volledige animatie. Als je verschillende achtergronden/achtergrondkleuren wil in je animatie, zal je achtergrondobjecten (figuren) moeten gebruiken. Bij de eigenschappen bepaal je verder ook of je voor Video Mode of Presentation Mode kiest. In dat laatste geval kan je niet als video exporteren. We gaan in dit artikel niet verder op de Presentation Mode in. Standaard is de Autosave optie actief. Om de 10 seconden wordt je animatie automatisch op de Moovly-server opgeslagen. Je werkt dus altijd online in Moovly.

De timeline (tijdslijn) De tijdslijn bepaalt wat er wanneer in de animatie weergegeven wordt. Van zodra er een object op de stage geplaatst wordt, krijg je een horizontale lijn, een objectlaag of layer. Hoe hoger de laag, hoe hoger het object op de stapel. Zo moet je de achtergrond wachtzaal natuurlijk helemaal onderaan plaatsen, zodat alle andere objecten v贸贸r de achtergrond zichtbaar zijn en er niet door afgedekt worden. Achteraf kan je de lagen gewoon van volgorde veranderen door ze omhoog/omlaag te slepen. Ook via het snelmenu op een geselecteerd object, kan je de stapelvolgorde van een object aanpassen.

Het grijze blok bij elk object bepaalt wanneer het object weergegeven wordt. Je kan het blok horizontaal verslepen en/of het begin/eindpunt verslepen en aldus startmoment, duur en eindmoment per object vastleggen. In het voorbeeld hierboven verschijnt het object 'dokter' na 2 seconden en gedurende 5 seconden. V贸贸r elke laag zie je een pijltje ( ) dat je kan uitklappen ( ) om animatie aan een object toe te voegen. Met het prullenmandje verwijder je de laag op de tijdslijn en dus ook het object in die laag. Je kan op de naam van een laag dubbelklikken en de naam aanpassen.

ACADEMIE VOOR BUREAUWETENSCHAPPEN VZW WWW.ABW.BE

V A A R D I G E V I N G E R S N R . 162 Het pictogram om op te slaan vind je links boven, maar er wordt normaal tussentijds regelmatig automatisch opgeslagen. Ook geluidsobjecten worden gewoon op de stage gesleept en krijgen hun laag in de tijdslijn. Met de effecten Fade in/out kan je het geluid geleidelijk laten starten/stoppen.

De scene Boven de timeline zie je de scene met thumbnails – miniatuurweergaves – van verschillende tijdstippen van de timeline. De thumbnails worden automatisch geplaatst en maken deel uit van scenes. Standaard bevat een animatie één scene. Als je een scene selecteert, krijg je achteraan automatisch een knop om een nieuwe scene toe te voegen of de scene te verwijderen. Via het snelmenu kan je gelijk waar in een scene kiezen om ze in twee scenes op te splitsen.

Door een animatie in scenes op te splitsen, kan je de inhoud van je animatie beter beheren: je kan scenes verplaatsen, kopiëren, verwijderen…

Animaties Aan de meeste objecten kan je animaties of effecten toevoegen. De beschikbare animaties kunnen per object ietwat verschillen: naast standaard animaties zijn er immers ook object-specifieke animaties. In het voorbeeld hieronder hebben we de animatie Talkloop ingesteld op de dokter. Het betekent dat die dokter continu zijn mond beweegt alsof hij aan het praten is, maar dat kunnen we in dit tijdschrift natuurlijk niet illustreren ☺. Die animatielus wordt voortdurend herhaald. Van zodra je een animatie toevoegt, krijgt die animatie haar eigen laag. De ronde bolletjes geven begin en eindpunt aan. Uiteraard kan je die animatie verslepen of verlengen/inkorten/versnellen/ vertragen door begin- en eindpunt te slepen. Je kan de animatie kopiëren door gewoon op een andere plaats in de animatielaag te klikken. En natuurlijk kan je de geselecteerde animatielaag ook verwijderen door gewoon op Delete te klikken.

Hand animation effects

Enkele animatie-effecten brengen een hand op de stage die objecten plaatst of verwijdert: Drag Hand, Shift Hand, Present Hand in/out. Objecten uit de bibliotheek Doodle Marker hebben ook nog het effect Hand Drawing. Ze worden als het ware met de hand op het scherm getekend, een mooie animatie. ACADEMIE VOOR BUREAUWETENSCHAPPEN VZW WWW.ABW.BE

V A A R D I G E V I N G E R S N R . 162

Move & Zoom Met Move & Zoom kan je een object in/uitzoomen, verplaatsen, draaien. Voeg de animatie Move & Zoom toe en versleep de playhead, de rode verticale lijn, naar een tweede positie op de tijdslijn. Op die tweede positie verplaats je het object en/of schaal je het object (groter/kleiner) en/of roteer je het object. De animatie gebeurt dan tussen de twee punten. In dat tijdsbestek wordt het object geleidelijk verplaatst, geschaald en/of geroteerd.

Afspelen Uiteraard kan je op elk moment je resultaat afspelen in je werkvenster. Het meest eenvoudige is het indrukken van de spatiebalk in de timeline. De spatiebalk is de switch tussen het starten en stoppen van het afspelen. Terwijl de animatie afspeelt, zie je de rode verticale lijn schuiven. De verticale lijn bepaalt de plaats waar je aan het afspelen bent. Je kunt natuurlijk ook de afspeelknoppen gebruiken om af te spelen. Dubbelklik op Rewind of Fast forward om in één sprong naar het begin of einde van je animatie te springen. Met het knopje Loop bepaal je of de animatie al dan niet in een lus opnieuw afgespeeld wordt.

Je moovs beheren In je dashboard MyMoovs kan je een moov selecteren en: verwijderen door op de prullenbak te klikken wijzigen via de Edit knop beheren via de Details knop. Met de Details keuze kom je in de project-weergave. Je kunt van hieruit je moov afspelen en met de respectievelijke knoppen bijwerken, kopiëren, downloaden, publiceren, delen en verwijderen.

15 Met de potlood-knop kan je de titel en omschrijving van je moov aanpassen.

ACADEMIE VOOR BUREAUWETENSCHAPPEN VZW WWW.ABW.BE

V A A R D I G E V I N G E R S N R . 162 Het downloaden kan zowel in Flash-formaat als in MP4-formaat gebeuren. Het downloaden van een video gebeurt evenwel niet onmiddellijk. Na een korte wachttijd krijg je een mail met een link om je MP4-bestand te downloaden. Met de Publish-knop kan je je animatie op YouTube of Facebook plaatsen.

Tot slot Op dit moment is Moovly nog altijd in Beta-test en dat merk je. Er is nog heel wat verbetering mogelijk. Zo kan je de lagen op je tijdslijn niet even tijdelijk verbergen noch vergrendelen, kan je objecten maar beperkt aanpassen (schalen en roteren)… Ter ondersteuning van educatieve projecten, zoals bv. minionderneming, leerbedrijf… kunnen leerlingen – of leerkrachten – met een moov toegevoegde waarde creëren. Het is wel niet de bedoeling om in de informaticalessen veel tijd aan dergelijke tools te besteden. Via een extra opdracht kunnen leerlingen op vrijwillige basis of daarvoor aangeduid eventueel wel met Moovly aan de slag.

Ninite: automatische installatie van programma's Olivier Levrau Het downloaden en installeren van programma's is een tijdrovende aangelegenheid. Gelukkig kan wat werk uit handen worden genomen door gebruik te maken van Ninite. Deze website biedt een reeks populaire gratis programma’s aan die na selectie automatisch worden gedownload en geïnstalleerd. Hoe gaat het in zijn werk? Surf naar de website http://www.ninite.com en kies de software die je wil installeren op je pc. Deze is onderverdeeld in categorieën zoals webbrowsers, beeldbewerkers, mediaspelers, antivirus- en systeemtools etc... Er is maar één zaak waarvoor je moet zorgen: het plaatsen van een vinkje bij de programma's die je graag wil installeren. Onderaan op de pagina klik je vervolgens op 'Get Installer'. Daarna is het enige wat je nog moet doen, het binnenhalen van een licht bestandje. Voer je dit uit? Dan worden alle aangevinkte programma's op je systeem geïnstalleerd.

ACADEMIE VOOR BUREAUWETENSCHAPPEN VZW WWW.ABW.BE

V A A R D I G E V I N G E R S N R . 162

Formulierobjecten in Excel Danny Devriendt

nteractief in Excel, het kan natuurlijk al lang. In deze bijdrage een kleine concrete toepassing voor het berekenen van de BMI-waarde bij kinderen, los van de zinvolheid van die berekening op jongere leeftijd.

Gegevens We beschikken in het tabblad BMI-gegevens over volgende gegevens, afzonderlijk voor jongens en meisjes, die we nodig hebben om de BMI te evalueren. De BMI zelf bereken je door het gewicht (in kg) te delen door het kwadraat van de lengte (in m).

In het tabblad Berekening maken we de uiteindelijke berekening op basis van volgende parameters: de geboortedatum (B5), nodig voor het berekenen van de leeftijd het geslacht via keuzerondjes het gewicht (D5) de lengte (E5)

Gegevensvalidatie Om de invoer van de gegevens ietwat te controleren, kan je gebruik maken van gegevensvalidatie via het tabblad Gegevens > Hulpmiddelen voor gegevens > Gegevensvalidatie.

ACADEMIE VOOR BUREAUWETENSCHAPPEN VZW WWW.ABW.BE

V A A R D I G E V I N G E R S N R . 162 In de cel B5 bv. kan je bij Instellingen ingeven dat de invoer een datum moet zijn die tussen bepaalde waarden ligt. In het tabblad Foutmelding kan je de foutboodschap die verschijnt bij niet-toegelaten invoer aanpassen.

De keuzerondjes voor het geslacht Via Besturingselementen > Invoegen in het tabblad Ontwikkelaars voeg je twee keuzerondjes aan je werkblad toe, de ene met de tekst jongens, de andere met de tekst meisjes. Via het snelmenu koppel je beide objecten aan een lege, niet-gebruikte cel in je werkblad, bv. C1. Bij de selectie komt in die cel C1 dan het corresponderende volgnummer van de keuze, bv. 1 voor jongens en 2 voor meisjes. We werken verder met de waarde uit die cel C1.

De berekening van de leeftijd Op basis van de ingevoerde geboortedatum berekenen we de leeftijd in jaar: =ALS(ISLEEG(B5);"";ALS.FOUT(AFRONDEN.BENEDEN(JAAR.DEEL(B5;VANDAAG()) ;1);"")) de functie isleeg() gebruik je om na te gaan of er wel iets ingevuld is in de cel B5. de functie als.fout() regelt foutopvang mocht de berekening van de leeftijd niet zonder fouten kunnen gebeuren door verkeerde invoer. Met de functie jaar.deel() berekenen we het aantal jaar tussen de geboortedatum en de datum van vandaag â&#x20AC;&#x201C; functie vandaag(). Het verschil ronden we naar beneden af met de functie afronden.beneden().

In de cel G5 is een aangepaste notatie voorzien: #0" jaar" zodat met de inhoud uit de cel als getal kan verder gewerkt worden. We zien bv. 11 jaar, maar de celinhoud is eigenlijk 11.

ACADEMIE VOOR BUREAUWETENSCHAPPEN VZW WWW.ABW.BE

V A A R D I G E V I N G E R S N R . 162

De berekening van de BMI In de cel F5 berekenen we de BMI. In het voorbeeld hieronder is machtsverheffing gebruikt (^). =ALS.FOUT((D5/E5^2);"") Als alternatief kan je natuurlijk ook de lengte met de lengte vermenigvuldigen, maar let dan wel op het gebruik van haakjes. =ALS.FOUT((D5/(E5*E5));"") In beide gevallen voorzien we opnieuw foutopvang met de functie als.fout().

De waarden voor 'te licht', 'te zwaar' en 'obesitas' Vooraf maken we twee bereiken van de opzoektabellen in het tabblad BMI_gegevens: het bereik meisjes voor de cellen A2:D13; het bereik jongens voor de cellen F2:I13. Het eenvoudigst doe je dat door de cellen te selecteren en de bereiknaam telkens in het naamvak linksboven in te typen. Aan de hand van het BMI en het geslacht zoeken we nu in de cellen I5, J5 en K5 de sleutelwaarden voor 'te licht', 'te zwaar' en 'obesitas'. Voor de cel I5 wordt dat: =VERT.ZOEKEN($G$5;ALS($C$1=1;jongens;meisjes);2;WAAR) Met de leeftijd gaan we op zoek naar de corresponderende waarde voor 'te licht', in de tweede kolom van het zoekbereik. Afhankelijk van de keuze van geslacht zoeken we ofwel in het bereik jongens ofwel in het bereik meisjes. Hiervoor gebruiken we de als-functie en op basis van de cel C1 (de willekeurige lege cel die we gebruiken als uitvoer van onze selectie van geslacht) krijgen we dus ofwel jongens ofwel meisjes. Zo wordt in de juiste tabel gezocht. In J5 en K5 krijg je dezelfde formule, maar zoek je nu in de kolom 3 en 4 van je zoekbereik. In rij 6 moet â&#x20AC;&#x201C; indien van toepassing â&#x20AC;&#x201C; een indicatie verschijnen onder de vorm van tekst, zoals bv. Te zwaar in het voorbeeld hieronder. Vanaf 20,74 BMI is een meisje van 11 jaar te zwaar.

Hiervoor voorzien we op rij 6 de volgende formules: I6: =ALS($F$5<I5;"Te licht";"") J6: =ALS(EN($F$5>J5;$F$5<K5);"Te zwaar";"") K6: =ALS($F$5>K5;"Obesitas";"") Als de cellen in rij 6 leeg blijven, dan betreft het een normaal gewicht. Dat geven we in de cel I3 weer: =ALS(EN(I6="";J6="";K6="");"normaal gewicht";"")

ACADEMIE VOOR BUREAUWETENSCHAPPEN VZW WWW.ABW.BE

V A A R D I G E V I N G E R S N R . 162

Voorwaardelijke opmaak Als laatste zorgen we voor een duidelijk visuele indicatie via de achtergrondkleur. We voorzien normaal een groene achtergrond in de cellen B4:K6, maar van zodra de BMI te laag of te hoog is, moet dit bereik een rode achtergrond krijgen. Dit gebeurt uiteraard via twee regels voorwaardelijke opmaak: =OF($I$6<>"";$J$6<>"";$K$6<>"") > rode achtergrond =EN($I$6="";$J$6="";$K$6="") > groene achtergrond.

Papieren notities verslaan laptop www.destandaard.be Op 12 februari verscheen in De Standaard (http://www.standaard.be/cnt/dmf20140211_068) een interessant artikel op basis van een onderzoek uit het blad Psychological Science. Uit een vergelijkend onderzoek blijkt dat studenten die notities maken op papier meer vragen goed beantwoorden dan studenten die op de laptop noteren. De studenten kregen video's over technologie te zien. De helft kreeg er een laptop bij, de andere helft pen en papier. Een halfuur na afloop van de lezing moesten alle studenten enkele feitelijke vragen en enkele denkvragen beantwoorden. Op de feitenvragen scoorden beide groepen ongeveer even goed, maar vooral op denkvragen scoorden de laptopstudenten beduidend slechter, terwijl zij wel mĂŠĂŠr aantekeningen hadden gemaakt. Ze hadden veel meer letterlijke aantekeningen gemaakt. Mensen kunnen sneller typen dan met de hand schrijven, dus wie snel doortikt kan een spreker redelijk bijhouden. Laptopstudenten hadden 12-15 procent letterlijke overlap met de lezingtekst; pen-en-papierstudenten 4-9 procent.

Ook als de studenten een week na de lezing eerst hun aantekeningen mochten bestuderen en daarna vragen erover moesten beantwoorden, presteerden de laptoppers slechter. Je vindt het volledige artikel op volgende link (Engels): http://www.psychologicalscience.org/index.php/news/were-onlyhuman/ink-on-paper-some-notes-on-note-taking.html. ACADEMIE VOOR BUREAUWETENSCHAPPEN VZW WWW.ABW.BE

V A A R D I G E V I N G E R S N R . 162

Een GSM, een vergiftigd geschenk Agnes Coeckelberghs

en gsm, een prachtcadeau of een gevaar voor de gezondheid? Is de straling van onze draadloze communicatie wel helemaal veilig. Een stand van zaken door medici. Artikel overgenomen en herwerkt uit Kankerinfo (het tijdschrift van de stichting tegen kanker).

Net als een draadloze telefoon, wifi, 4G en andere draadloze communicatiesystemen wekt een gsm een elektromagnetisch veld op. De laatste jaren is het gebruik van draadloze toestellen enorm toegenomen en daardoor zijn we allemaal in meerdere of mindere mate blootgesteld aan dergelijke radiogolven. Maar is elektromagnetische straling nu kankerverwekkend of niet? Een relevante vraag, aangezien er vandaag ongeveer 5 miljard mensen gebruik maken van mobiele telefoonsystemen (gsm of andere). Diezelfde vraag had men ook bij gsm-antennes en radio- en televisiezendmasten. De blootstelling aan straling van deze antennes is over het algemeen erg laag. Bij een gsm is er echter een bijkomend probleem namelijk dat het toestel zich vrijwel steeds dichtbij ons lichaam bevindt. De blootstelling is dus veel groter. Omdat we onze gsm vooral op hoofdhoogte vasthouden, onderzocht men in de eerste plaats hoofd- en hersentumoren.

Geen invloed op ons DNA? Er zit ongeveer twintig jaar tussen de DNA-schade die aan de oorsprong ligt van een hersentumor en de kankerdiagnose zelf. Is het dan te vroeg om ons af te vragen of er een verband is tussen mobiele telefoons en kanker? Absoluut niet. In onze contreien is de gsm al sinds 1995 wijdverbreid in gebruik. Een eventueel kankerverwekkend effect zou dus moeten kunnen worden aangetoond. Maar de onderzoekers hebben geen twintig jaar gewacht! Al sinds 1990 zijn ze geïnteresseerd in de mogelijk kankerverwekkende effecten van radiogolven. Het enige wat tot nu toe vaststaat, is dat radiogolven levend weefsel opwarmen. Wanneer we onze gsm dichtbij ons oor houden, worden de elektromagnetische stralen (≤ 900 MHz) volledig geabsorbeerd in de eerste centimeters van onze hersenen. Aangezien het hersenvolume van kinderen veel kleiner is, dringen de stralen bij hen dieper door. Maar omdat de intrinsieke energie van gsm-stralen zo laag is, kunnen ze ons lichaam wel opwarmen (met minder dan 1° C), maar het DNA niet beschadigen. Noch bij volwassenen, noch bij kinderen. UV- of röntgenstralen kunnen dat bijvoorbeeld wel. In principe veroorzaken elektromagnetische stralen dus ook geen kanker, wat in vitro-studies (met levende cellen, in een laboratorium) bevestigen.

Maar versnellen ze misschien de ontwikkeling van kanker? Ook op dit punt stellen verschillende wetenschappelijke studies ons tot op heden gerust. Wat niet wegneemt dat er onzekerheden blijven bestaan.

ACADEMIE VOOR BUREAUWETENSCHAPPEN VZW WWW.ABW.BE

V A A R D I G E V I N G E R S N R . 162

De Wereldgezondheidsorganisatie Vanwege enkele onzekerheden in de studieresultaten besloot de Wereldgezondheidsorganisatie een voorzichtige houding aan te nemen. Daarom brachten ze in 2011 de elektromagnetische velden afkomstig van de radiostralen van mobiele telefoons onder in de groep 2B: mogelijk kankerverwekkend voor de mens. Die beslissing mogen we echter niet verkeerd interpreteren. Ze betekent simpelweg dat er verder onderzoek nodig is om het verband te bevestigen of te ontkennen. Benzinedampen, cafeïne en chloroform bijvoorbeeld behoren tot dezelfde groep.

Hoe omgaan met uw GSM? Tot op heden is er geen sluitend bewijs dat gsm-straling gevaarlijk is voor onze gezondheid, maar dat is niet absoluut zeker. Daarom is enige voorzichtigheid geboden. Dankzij enkele eenvoudige maatregelen kunt u uw blootstelling aan deze golven aanzienlijk beperken. Enkele eenvoudige en effectieve voorzorgsmaatregelen volstaan om het mogelijk risico verbonden aan gsm-straling in te perken (onthoud dat er een mogelijk risico is, dit is dus niet zeker). Om de SAR-waarde1 zo laag mogelijk te houden (dit is de hoeveelheid elektromagnetische energie die in het lichaam absorbeert), volgende tips: bel bij voorkeur alleen als het signaal goed is houd uw gsm zo ver mogelijk van uw hoofd en lichaam (een bluetooth-oortje is ideaal). vermijd verplaatsingen wanneer u aan het bellen bent (gebruik uw gsm dus niet in de trein). kies een apparaat met een lage SAR-waarde. Om de blootstellingsduur te beperken nog een paar tips: verander – als u geen bluetooth-oortje gebruikt – regelmatig van oor (bv. elke 1 à 2 minuten) geef de voorkeur aan sms’en, face-to-face-gesprekken of …. de vaste lijn jonge kinderen gebruiken een mobiele telefoon best niet, of hooguit enkel voor noodzakelijke gesprekken. Er zijn niet alleen onzekerheden in de studieresultaten, het is ook niet uitgesloten dat kinderen stralingsgevoeliger zijn en vooral de jongere generatie zal een heel leven lang regelmatig aan elektromagnetische velden worden blootgesteld.

Sar-waarde checken Er blijkt heel wat te doen te zijn over die SAR-waarde. Europa verplicht de fabrikanten de Sar-waarde van de GSM’s te vermelden. Je kunt zelf de SAR-waarde van je GSM checken op de volgende website: http://www.mmfai.info/public/sar.cfm of http://www.sarvalues.com/index.html (jammer genoeg niet in het Nederlands).

SAR staat voor Specific Absorption Rate en is de eenheid die de hoeveelheid elektromagnetische energie meet die geabsorbeerd wordt door de beller tijdens een telefoongesprek. Een SAR-waarde onder de 0,8 W/kg is aangewezen.

ACADEMIE VOOR BUREAUWETENSCHAPPEN VZW WWW.ABW.BE

Vaardige Vingers 162 – 46e jaargang – maart 2014 Sponsors INTERSTENO-congres

www.frankvercammen.be

www.hanver.be

Abonnement en lidgeld Tijdschrift met de post _________________________________ € 20,00 Tijdschrift met de post + floppykrant op het internet ______ € 34,00 overschrijven op PRK BE55 0000 9986 5944 van de ABW te Hoegaarden.

Redactieleden Agnes Coeckelberghs Danny Devriendt Olivier Levrau

Verleenden hun medewerking --Academie voor Bureauwetenschappen vzw – Stationsstraat 6 – BE-3320 Hoegaarden

e-mail voorzitter Danny Devriendt: devriendt@online.be e-mail penningmeester Agnes Coeckelberghs: agnescoec@hotmail.com De Academie voor Bureauwetenschappen vzw werd in 1972 opgericht als pluralistische vereniging voor leerkrachten burotica door wijlen erevoorzitter Jos Jossart. Ieder auteur is verantwoordelijk voor zijn ingezonden artikel. Het opnemen van een artikel in ons tijdschrift houdt niet in dat de redactie of het bestuur zich akkoord verklaart met de inhoud.