Độ âm điện tăng theo thứ tự: C, N, O nên công thức của chất (3) có HƯ –C lớn nhất, công thức củachất (1) có HƯ –C nhỏ nhất. Hai hay nhiều nhóm tương tự nhau, nhóm nào có điện tích dương lớn hơn sẽ có HƯ –C lớn hơn. HƯ –C phụ thuộc vào bản chất của nhóm liên kết với nó.
IC IA L
c) Hiệu ứng siêu liên hợp Bản chất: HƯSLH là HƯLH đặc biệt giữa các e của liên kết C –H hoặc C– C (của vòng 3, 4 cạnh) với các e (nối đôi hoặc vòng benzen). Thứ tự hiệu ứng siêu liên hợp
FF
Các gốc ankyl, ngoài HƯCƯ còn có HƯSLH dương (+H). HƯ +H càng mạnh khi số liên 2.3.4. Chuyên đề 4: Phản ứng hữu cơ, sơ lược cơ chế a) Cơ chế phản ứng thế
N
Cơ chế PƯ thế nucleophin
O
kết C –H càng nhiều.
Ơ
Sơ đồ tổng quát: 𝑅 − 𝑋 + 𝑌 − → 𝑅 − 𝑌 + 𝑋 − , X là nhóm bị thế, có tí nh chất hút
H
electron, làtác nhân nucleophin.
N
Cơ chế SN2: Hình thành phức hoạt động hay trạng thái chuyển tiếp trong quá trình
M
Q
U
Y
PƯ, không tạo sản phẩm trung gian. PƯ xảy ra một giai đoạn:
Khi tác nhân nucleophin đến gần chất PƯ, liên kết mới giữa cacbon với nhóm Y
KÈ
được hình thành đồng thời với sự yếu đi và đứt ra của liên kết cũ giữa cacbon với X. Cả hai thành phần PƯ (Y và C–X) đều tham gia vào giai đoạn quyết định của PƯ.
D
ẠY
Bảng 2.1. Một số chuyển hóa theo cơ chế SN2 Nucleophin
Chất ban đầu
Sản phẩm
Nhóm đi ra
(Y)
(R–X)
(Y–R)
(X )
OH
CH3Br
CH3OH
Br
I
CH3Cl
CH3I
Cl
NC
(CH3O)2SO2
CH3OH
CH3OSO2O
38
