PƯ ưu tiên chạy theo hướng nào là tuân theo quy tắc Maccopnhicop. Theo quy tắc này,
IC IA L
khi cộng một anken không đối xứng với tác nhân không đối xứng thì sản phẩm chính ứng với phần mang điện tích dương của tác nhân đính vào cacbon mang nối đôi đã được hiđro hóa nhiều hơn (tức là có ít gốc R hơn), phần mang điện tích âm của tác nhân sẽ đính vào cacbon mang nối đôi ít bị hiđro hóa hơn (tức có nhiều gốc R hơn).
FF
2.3.5. Chuyên đề 5: Hiđrocacbon HIĐROCACBON NO
O
Hiđrocacbon no là hiđrocacbon chỉ chứa liên kết trong phân tử, gồm 2 loại là
N
ankan (mạch hở) và xicloankan (mạch vòng). a) Ankan
Ơ
Ankan (hay parafin) là hiđrocacbon no, mạch hở, có công thức chung CnH2n+2
H
(n≥1). Ankan sau khi mất 1 nguyên tử H sẽ tạo thành gốc hiđrocacbon (gốc ankyl).
N
Đồng phân: Từ C4H10 trở lên mới có ĐP mạch cacbon. Số nguyên tử cacbon (n)
Y
trong ankan (CnH2n+2) càng lớn thì số ĐPCT (t) càng tăng mạnh.
U
PƯ thế: Nếu có nhiều sản phẩm monohalogen thì tỉ lệ % các sản phẩm phụ thuộc vào số lượng nguyên tử H cùng loại ni và KNPƯ ri của những nguyên tử hiđro đó. KNPƯ
Q
tăng theo trình tự I C–H < II C–H < III C–H vì bậc cacbon càng cao, gốc tự do trung gian
M
sinh ra càng bền và càng làm tăng TĐPƯ.
KÈ
PƯ tách
Tách H2: Thường xảy ra với ankan mạch ngắn và cần xúc tác Cr2O3, Cu, Pt, tạo
hiđrocacbon không no. Riêng trường hợp CH4 không thể có PƯ tách bình thường mà tùy
ẠY
điều kiện có thể thu được axetilen hoặc muội than với hiđro.
D
PƯ crackinh: Bẻ gãy mạch cacbon của ankan để tạo ra hỗn hợp các ankan và
anken có mạch cacbon ngắn hơn. PƯ crackinh gồm crackinh nhiệt (xảy ra theo cơ chế gốc) và crackinh xúc tác (xảy ra theo cơ chế dị li). b) Xicloankan Xicloankan là hiđrocacbon no, có một hay nhiều vòng
46
