خوێندنەوە بۆچی و چی دەبەخشێ بە شارەزایی مرۆڤ ؟ ماریا بوبوفا
نیل گیمان
وەرگێڕانی عل اخرسی وەرگێڕانی بۆ کوردی
دیاری چال ک
ڕاستیەکان ئەوە نیە کەلە ڕوداوەکاندایە ،بەڵکو لەوەدایە کە پێمان دەڵێ ئێمە کێین
بۆ دەخوێنینەوە ؟ پەرتوک چیمان پێشکەش دەکات ؟ پرسیارێکی کۆن بەڵ م سەنج بەل ی خۆێدا ڕادەکێشێ هێندە ی یەکە م ووشە کە نووسرایەوە ،گالیلۆ لەبارە ی خوێندنەوەوە پێمان دەڵی خوێندنەوە ئەو )هێزە( لەبن نەهاتووەیە کە بە مرۆڤی دەبەخشێ ،کافکاش دەڵێ خوێندنەوە تەورێکە دەریا ی بەستوو ی ناخ پەرت پەرت دەکات ،وە کارڵ ساجان لەبارە ی خوێندنەوەو پەرتووکەوە دەڵێ توانا ی هێنانەد ی جادو دەبەخشێ بە مرۆڤ ،وە جیمس بالوین دەڵێ لەناو پەرتووک و خوێندنەوەدا بەردەوا م ڕێگەیەک هەیە بۆ دەربازبوون ،نووسەر ی پۆڵەند ی فیسوافا شیمبورسکا دەڵێ پەرتوکەکان لەسەر سنور ی کۆتایی ئازادیەکانمان وەستاون . لەوتارێکیدا بۆ دەستە ی خوێنەران کە وەک وتنەوە ی وانەیەک ) نیڵ گیمان ( پەیوەند ی و گرنگی خوێندنەوەو پەرتوک باس دەکات دەڵێ ) بۆچی دواڕۆژمان پەیوەستە بە پەرتووکخانە و خوێندنەوەو زیندە خەونەکانمانەوە؟( ئە م پرسیارە ئاڕاستە ی خوێنەرانی دەکات لە دامەزراوەیەکی چاکخواز ی بریتانی کە پەیوەستن بە دابینکردنی ژیان و گوزەرانی باش بۆ مناڵنی ڕەگەزوچینە جیاجیاکان بەیەکسانی بۆ گەیشتن بەژیانێکی نوێ لەڕێگە ی خۆشەویست کردنی خوێندنەوەو پەرتووک لەسەرەتاکانی تەمەنی مناڵیەوە ،لەدواییدا ئە م ناوەرۆکە ی زیادکرد بۆ پەرتووکی چیرۆکە هەڵبژێردراوەکان کورتکراوەیەکی تایبەتە کە نیڵ گیمان .پێشکەشی کردین دەربارە ی پرسیار ی ئاگادارکردنەوە
:گیمان لێرەوە دەستپێکی خۆ ی دەکات چۆن خوێندنەوە گۆڕانکاریمان تیا دروست دەکات ؟ چۆن سودمان پێ دەگەیەنێ ؟ لە نیۆیۆرک ڕۆژێکیان گوێ م لە هەواڵی دروستکردنی بەندیخانەیەکی تایبەت بوو لەشوێنێکی چۆڵ وە باسو خواز ی ئەوەیان بوو کە چەند ژور و هۆڵ و ڕارەوویان پێویست دەبێت لەدوا ی تێپەڕ بوونی پانزە ساڵی تر ،دیاربوو زۆر بەئاسانی گەیشتنە دەرەنجا م بە بەکارهێنانی چەند هاوکێشەیەکی ئاسان بە م شێوەیە چەند لەمناڵن ناتوانن بخوێننەوە لە تەمەنی دە بۆ یانزە ساڵن کە بەدڵنیاییەوە کەسیان ،تەنانەت گەر بۆگەیاندنی خۆشی بێ هەر ناخوێننەوە ،گیلمان ئەمە ی لەبەرچاوگرت کە چۆن گەورەکان دەتوانن کاریگەریان هەبێ لەنەهێشتنی ئارەزو ی خوێندنەوە بۆپاراستنی ژیانیان بەبێ ئەوە ی مەبەستیان خراپەبی ،گەرانەوە بۆ وانە ی مادلین لنجل ١٩٨٣دەربارە ی داهێنان و گرنگی چاودێریکردن لە پەرتووکیی منداڵن ،لەبارە ی ،پێویستی لەڕادەبەدەر بۆ دایکان و باوکان و بەخێوکەران
باوەڕ م نیە کە پەرتووکێکی خراپ و نەگونجاو هەبێ بۆمناڵن نوسرابێ ،لەناو گەورەکاندا بۆتە باو جارجارە پەنجە ڕادەکێشن بۆ پەرتوکێک لەو پەرتووکانە ی بۆ منداڵن نوسراون یان جۆرێک لە ئەدەبی منداڵن ،یان نوسەرێکی دیار ی کراو گوایە پەرتووکەکانی خراپن و دەبێ منداڵن لەخوێندنەوە ی ڕابگیرێن ،لە م ڕوداوانە م چەند جارێک بینیووە و دوبارەش بوونەتەوە ،بانگەشە کردن بۆ ئایند بلیتۆن وناساندنی بە نووسەرێکی خراپ بەهەمان شێوە بۆ ئاڕ ئیڵ شتاین و دەیان نووسەر ی تر ،ڕەخنە لە گۆڤارە وێنەییەکان دەگیرا گوایە پشتگیر ی .نەخوێندەوار ی دەکات ئەمەهیچ و پوچی و گێلی و سەپاندنە
نوسەر ی مناڵنی خراپ بوونی نیە ،چونکە هەر مناڵێک جیاوازە لەو ی تر ،هەموو مناڵێک ئەیەوێ بگەڕێ و بخوێنێتەوە ،مناڵن دەتوانن ئەوچیرۆکانە بدۆزنەوە کە خۆیان تیایدا دەژین و پێویستیانە ،بیر ی کۆن و داڕماو و مایە پوچ بەوشێوەیەنیە کەبۆ یەکە م جار بەڕێکەوت دەیبینێ ،رێ لەمناڵن مەگرن بۆ خوێندنەوە لەبەرئەوە ی ئێوە واهەست دەکەن ئەوە ی دەیخوێنێتەوە خراپە ،ئەو چیرۆکانە ی ئێوە بەدڵتان نیە ،سەرچاوەیەکە بۆ پەرتووکی تر کە .ئێوە ئارەزو ی خوێندنەوە ی دەکەن ،هەمووانیش هەمان ئارەزوویان نیە ئەکرێ گەورەکان هۆکاربن بۆ داڕمان و لەناوبردنی خۆشەویستی مناڵن بۆ خوێندنەوە بەبێ وویستی خۆیان بەڕێگریکردن لەو بابەتانە ی مناڵەکە ئارەزو ی دەکات و خۆشی لێوە دەبینێت یان بەپێدانی پەرتووکی باشتر کەخۆشیان دەوێ بەڵ م توشی بێزارییان دەکات وەک نموونە ی پەرتووکەکانی سەدە ی بیست و یەک کەهاوتایە بە ئەدەبی فیکتۆر ی ،دەرەنجا م دەگەینە سەردەمێک باوەڕیان وادەبێ کە خوێندنەوە کردەیەکی خۆش نیە و خۆشی نابەخشێ ،بەڵک .و لەوە خراپتریش وا لێکی دەدەنەوە کە قێزەونەو ناخۆشە گیمان دەپەڕێتەوە بۆ کار ی سەرەکی دووهە م ئەدەب و توانا ی گەورە ی بۆبەرزکردنەوە ی ئاستی بەشدار ی ویژدانی ،سەرنجێک دەنوسێ بۆ وەبیرهێنانەوە ی پێداگر ی ڕۆژنامەنووس .ڕیبیکا سۆلنیت کە ) پەرتووک ئەودڵەیە لەسنگێکی تردا لێدەدات (
کاتێک سەیر ی سکرینی تەلەڤزیۆن دەکەین یان ئامادە ی بینینی فیلمێک دەبین ئەو بەسەرهاتانە دەبینی کە بەسەر کەسانی تردا ڕویانداوە لەکاتێکدا داڕشتنی چیرۆک لە پیت دەنەخشێنرێ و مشتێک لە ئاماژە ی جیاکار ی و ژمارە ی تێدایە ،تۆ تەنیا تۆ لەڕێی خەیاڵتەوە ،جیهانێک درووست دەکەیت و پڕ ی دەکەیت لەژیان لەچاو ی ئەوانیتردا دەیبینی و هەست بە شتەکان دەکەیت سەردانی ئەو شوێنانە دەکەیت کەهەرگیز نەتبینیوون و ناتوانی بیانبینی بەهیچ شێوەیەک لەشێوەکان ،درک بەوە دەکەیت کە هەموو ئەوکەسانە ی لەوێن لەهەمان کاتدا خۆتی و ئەبیتە کەسێکی تر ،کاتێک دەگەڕێیتەوە بۆ جیهانەکە ی خۆت هەستدەکەیت گۆڕانکاریت بەسەردا هاتووە ،بەشدار ی مرۆڤەکان دەکات بەچەند بەشێکەوە کە ڕێ .خۆشکەرە ببینە کەسێک یان زیاتر لەوکەسانە ی دەمارگیرن بەخود ی خۆیان گیمان ئاماژە بۆ کار ی بنەڕەتی سێهە م دەکات لە ئەدەبی گێڕانەوەدا لەژیانی مرۆڤ و توانا ی ناساندنی وێنا ی لەبەر گیراوە ی جیهان بەهۆ ی گریمانە ی جێگرەوە لە شێواز ی شتەکان ئەمەش بابەتی ئۆرسۆل لی جوین مان بیردێنێتەوە لە چۆنیەتی فراوان کردنی ئاستی کردنی .شتە تایبەتیەکان بەشێوازێکی کاریگەر بەهۆ ی گێڕانەوە ی چیرۆک چیرۆکی ئەدەبی دەتوانێ جیهانێکی جیاواز وێنابکات ،بتباتە شوێنێک کە لەوەو پێش سەردانت نەکردبێ وەک ئەو چێرۆکانە ی میوە ی پەریەکان دەخۆن ،کاتێک سەردانی ئەو شوێنانە دەکەیت ئیتر بە جیهانەکە ی خۆت ڕاز ی نابیت کە تیایدا گەورەبوویت ،ڕاز ی نەبوون کاردانەوەیەکی باشە ،چونکە گەر کەسەکان راز ی نەبوون بە ژیانیان ئەوا .جیهانەکەیان دەگۆرن و دەیکەنە جیهانێکی باشترو جیاواز باشترین ڕێگە بۆ ڕاکێشانی سەرنج و ئارەزو ی خوێندنەوە لەسەرەتاوە نەگەیشتنە بە پەرتووک ،پەرتووکخانە باشترین ڕێگەیە بۆ لەقاڵبدانی ئە م مەترسیە ،بیڵ مۆیرز لەپێشەکی ) نامە ی خۆشەویستی وێنەگرتنی فۆتۆ ی نوێ ( دا بۆ پەرتووکخانەکان نوسیویەتی گەر پەرتووکخانەکان کراوە بوون ئەوا دیموکراسیش کراوەیە بەبێ گوێدانە شێوازو گەورەییەکە ی ،گیمان گرنگی ڕۆڵی پەرتووکخانەکان لەژیانی تایبەتی خۆیدا دەگێڕێتەوە بۆ ،بەختی باش م هەبوو لە م نزیکانە پەرتووکخانەیەکی لێبوو و باوکیش م لەو جۆرە پیاوانەبوو کەدەتوانرا بەئاسانی ڕاز ی بکرێت بۆ ئەوە ی هەموو ڕۆژێ کاتێک خۆیان دەچن بۆکارکردن منیش بەرن لەگەڵ خۆیان و لە پەرتووکخانەکە بمێنمەوە ،لەپشووەکانی هاویندا کارمەندەکانی ناو پەرتووکخانەکەش ڕێگریان نەکرد لەمنداڵێک کەبتوانێ بەئارەزو ی خۆ ی بەناو پەرتووکەکاندا ڕێی خۆ ی ببڕێ
فەرهەنگ و کارتی زانیار ی بۆ گەران بەدوا ی پرتووکی خێو و دێو و جادو و ڕۆکێتدا ، گەران بەدوا ی خوێن مژەکان یان لێکۆڵەرەکان جادوگەرەکان یان شتە سەرنج ڕاکێشەکان ، .کاتێک تەواو دەبوو م لە خوێندنەوە ی پەرتووکی منداڵن پەرتووکی گەورەکان م دەخوێندەوە گیمان چانسی هەبوو چونکە کارمەندانی پەرتووکخانەکە خۆشەویستی ئەمیان بۆ خوێندنەوە بەهەند وەرگرتبوو لەو جۆرە کەسانەبوون کە ڕێ خۆشکەربوون ،وەک ئەو کەسانە ی رێگربوون لەبەردە م گەرۆکی بۆشایی ئاسمان ڕۆناڵد ماکنێر لە پەرتووکخانە ی کاتی منداڵیدا .گیمان بەچاو ی خۆشەویستیەوە دەیڕوانیە کارمەندەکانی پەرتووکخانەکە ڕاگرەکانی پەرتووکخانە کەسانی باشبوون ،پەرتووکیان خۆشدەوویست وئارەزویان دەکرد کە بخوێنرێنەوە ،فێریان کرد م چۆن پەرتووکی تر بخواز م لەپەرتووکخانە ی ترلەڕێگە ی خواستن و گۆڕینەوە لەنێوان پەرتووکخانەکاندا ،هیچ پەرتووکێکیان لێ گەورەنەدەکرد م کە دەمویست بیخوێنمەوە زۆر خۆشحاڵ دەبوون بەبوونی منداڵێکی چاوگەش کا ئارەزوو ی خوێندنەوە ی هەیە زۆر یارمەتییان دەدا م لەبارە ی ئەو پەرتووکانە ی کە دەمخوێندەوە و گفتوگۆیان لەگەڵ دەکرد م وە پەرتووکی تریان بۆ دەدۆزیمەوە لە ڕیزبەندیەکی دیار ی کراو وەک خوێنەرێک هەڵسوکەوتیان لەگەڵ دەکرد م نەکە م تر نەزۆرتر ئەمەش ئەوە دەگەیەنێ کە بەڕێزەوە هەڵسوکەوتیان لەگەڵ دەکرد م کەهێشتا لەتەمەنی هەشت ساڵی دابوو م ڕانەهاتبوو م .بەو ڕێزگرتنە پەرتووکخانە ئازادیە ،لەوێ ئازاد ی لەخوێندنەوە ئازاد ی لەبیرکردنەوە ئازاد ی لە پەیوەند ی کردن ،پابەند بەفێرکار ی وەک فێرکارێک نا کە کۆتایی دێت بە کۆتایی قۆناغی خوێند لە قوتابخانە و زانکۆکاندا بەڵک و فێرکارێک کە پەیوەستە بە بینینی خۆشی ،دروستکردنی .مەودایەک دوور لە مەترسی بۆ گەیشتن بە زانیار ی گیمان دەستەواژەیەکی نموونەیی خواست بۆ ئەو باوەڕە ی کە هەیبوو ) پەرتووکەکان تا کۆتایی دەمێننەوە ( وەک گریمانە بۆ دوا ی سەدە ی مۆنیتر و سکرینەکان ،لەنوسینێکیدا لەدوا ی دەرخستەکە ی هیرمان هیسە ی گەورە بۆ هۆکار ی ئەوە ی پەرتووک ئەفسونی خۆ ی .لەدەست نادات هەرچەندە تەکنەلۆجیا لەبرەودابێ ئاماژە ی بەوەدا کە دۆگلس ئادەمز جارێک پێیدەڵێت پێش هاتنەئارا ی ئامێر ی گیندڵ بۆ خوێندنەوە ی ئەلەکترونی بە بیست ساڵ ،پەرتووک وەک ماسی قرش هەست پێکراوە ، ماسی قرش کۆنە لەبووندا چونکە لەپێش دەیناسۆرەکانەوە لەدەریاو زەریاکاندا هەبووە وهۆکار ی مانەوەیان تا ئێستا بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە کە ماسی قرش بیت باشترە لە هەرچ
شتێکیترو بەماسی قرش بمێنیتەوە ،پەرتووکە دەستلێدراوەکان ڕەقن بەئاستەنگ خراپ دەبن بەئاسانی پارێزگار ی لێدەکرێ ،سەرچاوە ی ووزە ی ناوێ بۆ بەکارخستنیان لەناو لەپی دەستدا .پاراون ئەوان باشن لەبەر ئەوە ی پەرتووکن وە بۆ هەتاهەتایە شوێنی خۆ ی هەیە گیمان گرنگی بەوەدا کە تێکەڵ کردن نەکات لەنێوان گواستنەوە ی نامە لەگەڵ ناوەرۆکی هەمان نامە ،چونکە خوێندنەوە گرنگە شێواز ی گواستنەوە هیچ کاریگەر ی باش لە .خوێندنەوە ی نامەکە دروست ناکات ئێمە پێویستمان بە پەرتووکخانە و پەرتووک هەیە ،هاوڵتیەک بزانێ بنوسێ و بخوێنێتەوە ، هیچ گرنگی نادە م بە وە ی پەرتووک لەسەر کاغەزبێ یان ئەلەکترۆنی بێ ،ئەوەندە بەسە بزان م دەخوێنیتەوە بێ گوێدانە ئەوە ی لەسەر پارچە کاغەزێک یان بە ڕاکێشان لەسەر .سکرینێک بێت ،گرنگ ناوەرۆکە ،پەرتووکیش دائەنرێ بەناوەرۆک ،ئەمە گرنگیەکەیە پەرتووک ئەو ڕێگەیەیە کە لەگەڵ مردوەکاندا پێی دەدوێین و دەمانگەیەنێتە ئەو وانانە ی کە کەسانێک دایان ناوە و لەناوماندا نەماون ئەو وانانە ی مرۆڤایەتی کۆیکردونەتەوە و پێشکەشی کردونەتەوە و بەردەوا م لەزیاد بووندایە لەبر ی ئەوە ی بەردەوا م خەریکی دووبارە کردنەوە ی فێربوونیان بین ،هەندێ چیرۆک هەن لە مێژوو ی ووڵتان کۆنترن ئەو چێرۆکانە وایان کرد .ئەو باڵەخانە و رۆشنگەریە ی کەتیایدا بۆ یەکەمجار گێڕڕاوەتەوە بۆماوەیەکی زیاتر بمێننەوە گیمان لە وانەیەکی نایابیدا ئەوە ی خستە بەر چاو چۆن چیرۆکەکان بەردەوامیان هەیە ،ئە م چیرۆکانە ڕزگاریان بووە بەهۆ ی ئەوکەسانە ی کە هەڵگر ی بوون و گواستویانەتەوە ،چیمان پێویستە بۆئەوە ی ئەرکەکانی سەرشانمان لببەین بەرامبەر بە داهاتوو ،وەک خوێنەر و .نوسەر و ئامادەگیی و گێڕانەوە ی چیرۆک پێی وابوو دەبێ لەشوێنە گشتیەکان و تایبەتەکاندا بخوێنینەوە بۆبەدەستهێنانی خۆشی خۆئەگەر بۆ خۆشی خوێندمانەوە و ئەوانیتر دەمانبینن کە دەخوێنینەوە ئەوکاتە فێردەبین و خەیاڵمان .بەکار دەخەین و دەیسەلمێنین بۆ ئەوانی تر کە خوێندنەوە کارێکی باشە پێویستە لەسەرمان پاڵپشتی پەرتووکخانەکان بکەین وە بەکاریان بهێنین وەخەڵکی تر هانبدەین کە پەرتووکخانە بەکاربێنن وە ناڕەزایەتی دەربڕین کاتێک پەرتووکخانەکان دادەخرێن ،گەر پەرتووکخانەیەک بەهەند وەرنەگریت ئەوا زانست و زانین و ڕۆشنبیر ی و زانایی بەهەند وەرناگریت تۆ بە م شێوەیە ئەودەنگانە کپ دەکەیت کە لەڕابردووە دێن و زیان لەداهاتوش .دەدەیت
پێویستە ئەوبابەتانە ی مناڵەکانمان ئارەزو ی دەکەن بەدەنگی بەرز بیخوێنینەوە ئەو چیرۆکانەیان بۆبخوێنینەوە کەخۆمان لێیان بێزاربووین پێویستە لسایی دەنگەکان بکەینەوە بیانکەینە چیرۆکی پر لەچێژ و سەرنجیان ڕابکێشین بەردەوامبین لەخوێندنەوە نەوەستین بەبیانو ی ئەوە ی منداڵەکان خۆیان فێر ی خوێندنەوەبوون و دەتوانن خۆیان بخوێننەوە پێویستە خوێندنەوە ببێتە نەریت بۆ کۆکردنەوە ی خێزان وهێشتنەوە ی پەیوەندیەکان بەتوندو تۆڵی .بالەوکاتانەدا تەلەفونەکانمان دابخەین و دورکەوینەوە لەهەرچ شتێک سەرنج بشێوێنێ پێویستە زمان بەکاربێنین واتا ی ووشەکان و چۆنیەتی بەکارهێنانیان فێرببیین بۆ بەردەوامی پەیوەندیەکان بەوانی ترەوە بەشێوەیەکی ڕوون ،ئەوە بڵێین کەمەبەستمانە لەچەق بەستوویی زمان دوورکەوینەوە بەبیانو ی ئەوە ی ووشکەو بێئەرزشە بەڵک و بەکار ی بێنیین وەک کانیەک کە هەڵدەقوڵێ و واتا ی نوێ دەخوازێ و لەخۆ ی دەگرێ و ڕێگە بە دان پیانانی نوێ .لەگەڵ نوێبوونەوە ی کات ئێمە وەک نووسەر بەتایبەتی نووسەر ی مناڵن ئەرکی سەرشانمانە کە ڕاستیەکان بنووسین بۆ خوێنەرەکانمان وە زیاتر گرنگ دەبێت کاتێک چیرۆکەکان تەواو دەبن لەبارە ی کەسانێک یان شوێنەکان کەهەرگیز بوونیان نەبووە وئێمە دروستمان کردوون ،ئەوە فێرببین کەڕاستی ئەوە نیە کە روودەدات بەڵک و ئەوە ی کە پێمانبڵێن ئێمە کێین لەکۆتاییدا گێڕانەوە ی چیرۆک ئەودرۆیەیە کە ڕاستیەکانمان پێدەڵێت ،لەسەرمانە نەیەڵین خوێنەرەکانمان بێزارببن بەڵک و دەبێ وایان لێبکەین لپەرەکان هەڵبدەنەوە ،باشترەین چارەسەر بۆکەسێک کە دووردەکەوێتەوە لەخوێندنەوە ئەو چێرۆکانەیە کاناتوانێ لەخوێندنەوە ی بووەستێ لەکاتێکدا ئەرکە لەسەرمان ڕاستیەکان بەخوێنەرەکانمان بڵێین وە بیان پارێزین بەدروستکردنی قەڵغانێک بەدەوریاندا و هەرچی زانیاریمان هەیە کە کۆمانکردۆتەوە لەکاتی ژیانمان لەسەر گۆ ی ئە م زەمینە سەوزە بۆیان ڕەوانە بکەین ،خۆمان بەدوربگرین لە پێدانی ئامۆژگار ی و وانە ووتنەوە و زۆریان لێنەکەین بە پابەندبوون بەدروستکردنی ڕەوشتێک یان نامەیەک وەک ئەوچۆلەکەیە ی کر م دەکات بەدەمی زەڕنەقوتەکانیەوە گەر بارودۆخ هەرچۆنێکیش بێت .نابێت ئەوشتە بنووسی بۆمنداڵن کەبۆخۆت ناخۆشە بۆخوێندنەوە پێویستە وەک دانەر و نووسەر ی منداڵن درک بکەین بەوە ی کە کارێکی گرنگ ئەنجا م دەدەین ،خۆئەگەر کارەکەمان تێکداو ڕستە ی خراپمان نووسی و بووە هۆ ی دوور کەوتنەوەیان لەخوێندنەوە ئەوا دواڕۆژ ی خۆمان بێهێزدەکەین و دواڕۆژ ی منداڵکانیش .لەسێدارەدەدەین
دوا ی ئەوە ی کە ولیا م بلیک لەنووسینێکدا بەرگر ی توند ی لە خەیاڵ کرد ،گیمان ئاماژە ی .بەتوانا ی لەڕادەبەدەر ی مرۆڤ کرد لە خەیاڵ دا کە بەرزترین پابەبندبوونی هەیە دەبێ هەر هەموو بەمناڵ و گەورەوە نووسەر و خوێنەر زیندە خەونەکانمان بەردەوا م بێ ، بەردەوا م بین لە خەوبینین زۆر ئاسانە لەشوێنێکدا وادەرخەیت هیچ کەس ناتوانێ هیچ شتێک بگۆڕێ ئێمە لەکۆمەڵگایەکی گەورەدا ژیان بەسەر دەبەین ،وە تاک هیچ بەهایەکی نیە هەروەک گەرد ی پێکهاتە ی دیوارێک یان وەک دەنکە برنجێک لە کێڵگەدا بەڵ م ڕاستیەکە ئەوەیە کە تاکەکان دەتوانن جیهانەکەیان بگۆڕن جارلەدوا ی جار وە داهاتوو بونیاد بنێن .ئەمەش بە وێناکردنی شتەکان دەکرێ بەجیاواز ی دەردەکەوێ سەیرێکی ئە م ژورە بکە ئەوە ی دەیبینی تەنانەت دیوارەکانیش ،ئەمە تەنیا خەونێک بووە لەکاتێکی دیاریکراودا یەکێک خەونی بەکورسیەوە بینی و وتی دانیشتن لەسەر کورسی ئاسانترە وەک دانیشتن لەسەر زەو ی و کورسی وێناکرد دەبوو کەسیك خەونی ئەوە ی هەبێ کەمن لێرەدا قسەتان بۆبکە م وئێستا و لەلەندەن بێ ئەوە ی باران ببارێ بەسەرماندا ، دووبارە ی دەکەمەوە ئە م ژورەو پێکهاتەکانی هەموو شتەکانی ناو باڵەخانەکە و شارەکە ، هەن چونکە کەسانێک خەونیان بینیووە لەبەر ئەوە ی لەزیندەخەوندا نقو م بوون و بیریان کردەوە و ئەوشتانەیان دروستکرد کەپێشتر دروست نەکرابوون ،شیکاریان کرد بۆئەوکەسانە ی کە گاڵتەیان پێدەکردن ،لەکۆتاییدا دوا ی بەسەر چوونی کات سەرکەوتوو بوون ،هەموو جووڵە سیاسیەکان ،جووڵە ی کەسەکان ،هەیە چوونکە کەسانێک خەونیان .بینی بە جۆرێکی تر لە) بوون ( :دوا پەیمانی گیمان بابەتێکی دەنگدەرەوەیە لە م ڕۆژگارانەدا پێویستە چیماندەوێ بەسیاسیەکانی بڵێین ،دەنگ نەدەین بەو سیاسیانە ی لە پارتەکانیاندا گرنگی بە خوێندنەوە و پەرتووک نادەن نایانەوێ پارێزەر و هاندەر ی زانست و زانین بن ، .ئەمە پەیوەند ی بە سیاسەتی پارتەکانەوە نیە ئەمە پەیوەستە بە مرۆڤایەتیەوە بەگشتی