2012 5

DE WAARDVOGEL

51e jaargang nr. 5 december 2012

Officieel contactorgaan van Natuur- en Vogelwerkgroep ‘de Krimpenerwaard’ 6 WAARDVOGEL | FEBRUARI 2017

Belangrijke namen, telefoonnummers en e-mail adressen Bestuur Voorzitter Secretaris

Algemeen adjunct Coördinator plantenwerkgroep

Arie Dorsman, xxxxxx@xxxxxxxxxxxx Ewald Schattenberg, admin@nvwk.nl, secretariaat Xxxxxxxxxx xx, xxxxXxx, Xxxxxxxx Gerard van Slijpe, xxxxxx@xxxxxxxxxxxx bankrekening NVWK: NL82 RABO 0127 2948 80 Hans Kouwenberg, xxxxxx@xxxxxxxxxxxx Patrick Heuvelman, cplanten@nvwk.nl

Coördinator vogelwerkgroep Coördinator PR

Erik Kleyheeg, xxxxxxx@xxxxxxx.xxx Joke Colijn, xxxxxx@xxxxxxxxxxxx

Penningmeester

xxxx xxxxxx xxxx xxxxxx xxxx xxxxxx xxxx xxxxxx xxxx xxxxxx xx xxxxxxxx xxxx xxxxxx xxxx xxxxxx

Werkgroepen en andere belangrijke instanties Redactie Waardvogel voor kopij Maria Spruit en Joke Colijn, nvwkredactie@gmail.com Foto’s t.b.v. de website Ewald Schattenberg, xxxxxxx@xxxxxxx.xx Coördinatoren vlinders en libellen Vacant Coördinator weidevogelbescherming Vacant Coördinator landschapsonderhoud Marc Timmermans, xxxxxxxxxx@xxxxxx.xx Coördinator trekvogeltellingen Rob van Straaten xxxxxxx@xxxxx.xx Coördinator wintervogeltellingen Peter Berger, xxxxxx@xxxxxxxxxxxx Hans Kouwenberg, xxxxxx@xxxxxxxxxxxx Coördinator uilen Bas ‘t Hart, xxxxxx@xxxxxxxxxxxx Coördinator zwaluwen Nico van Dam, xxxxxx@xxxxxxxxxxxx Jeugdwerkgroep Mieke Verwaal, jeugd@nvwk.nl Coördinator Knotgroep Krimpen Jos de Nood, xxxxxx@xxxxxxxxxxxx Dierenambulance Gouda e.o.

Dierenbescherming Afdeling Krimpenerwaard Meldpunt m.b.t. milieu en de jacht Politie Hollands Midden, Regionaal Milieu Team Melden van zwerfvuil Contact opnemen met de betreffende gemeente Meldpunt Laagvliegen Krimpenerwaard Vogelasiel Vogelklas Karel Schot

xxxx xxxxxx xxxx xxxxxx xxxx xxxxxx xxxx xxxxxx xxxx xxxxxx xxxx xxxxxx xxxx xxxxxx xxxx xxxxxx xxxx xxxxxx xxxx xxxxxx 0900 8844 010 4733333 010 4857847

Wilt u actief deelnemen aan de Natuur- en Vogelwerkgroep ‘de Krimpenerwaard’ of wilt u de doelstellingen van deze vereniging steunen, word dan lid.

Stuur daartoe het onderstaande formulier ingevuld naar de secretaris op bovenvermeld adres, of stuur de gevraagde gegevens naar hem via het e-mailadres info@nvwk.nl.





























Ik geef mij hierbij op als lid / jeugdlid (*) van de Natuur- en Vogelwerkgroep ‘de Krimpenerwaard’. Ik geef mij op voor een lidmaatschap / jeugdlidmaatschap / gezinslidmaatschap (zie colofon voor de contributie).

Ik wacht met betalen tot ik een acceptgiro heb ontvangen.

Naam:

Geslacht: m / v Initialen:

Straat + Huisnummer:

Voornaam:

_______ _______

Postcode:

Plaats:

_______

Geboortedatum:

Telefoon:

_______

E-mailadres: Datum:

__________________________________________________________________________________ Handtekening:

_______

Colofon De Waardvogel ISSN 1384-8240 Jaargang 51 verschijnt 5 x per jaar, februari-april-juniseptember-december Kopij Inleveren voor de 1e van de maand van verschijning Oplage 790 exemplaren E-mail redactie Joke Colijn Maria Spruit nvwkredactie@gmail.com Website www.nvwk.nl Secretariaat & ledenadministratie E. Schattenberg, Xxxxxxxxxx xx, xxxx xx, Xxxxxxxx Contributie per kalenderjaar: € 5,- voor een jeugdlidmaatschap, één kind t/m 16 jaar € 15,- voor een één persoonslidmaatschap € 20,- voor een gezinslidmaatschap Gironummer: 5492484 Bankrekeningnummer Rabobank: 1272.94.880 Lid worden U kunt lid worden door het invullen en opsturen van het inschrijfformulier op de binnenzijde van de voorkant of via www.nvwk.nl Op de voorpagina Slechtvalk foto: Michiel Vaartjes www.in-frames.com Overname van artikelen Overname van artikelen uit dit blad is toegestaan met bronvermelding Alle artikelen blijven voor de verantwoording van de auteurs Drukkerij GoudPrintCenter Alblasserdam Zie advertentie Voor advertenties nvwkredactie@gmail.com Jaartarief (= vijf edities): 1/8 pagina: € 50,1/4 pagina: € 90,1/2 pagina: € 150,Ereleden W. Fontijne A. v.d. Waal

Van de voorzitter Arie Dorsman Allereerst wil ik u namens het bestuur van de NVWK prettige kerstdagen wensen en een duurzaam 2012, rijk aan natuurervaringen. Laten we hopen dat het nieuwe jaar een periode inluidt met meer aandacht van de politiek voor en uitvoering door de politiek van twee zulke belangrijke thema’s als natuur en duurzaamheid. Voor de NVWK zal de rijke natuur binnen de Krimpenerwaard zeker centraal zal staan.

De NVWK is de afgelopen twee maanden zeer actief geweest op allerlei fronten. Onze PR coördinator, Joke Colijn heeft met o.a. Max Ossevoort en Wim Sloof, in samenwerking met Groenservice Zuid-Holland de opening verzorgt van de Speelpolder in de het Krimpenerhout.

Kinderen konden natuurlijk spelen in de buitenlucht, maar de NVWK organiserde ook een activiteit waarbij de kinderen zelf een duurzaam nestkastje konden timmeren voor tuinvogeltjes als koolmees, pimpelmees of ringmus.

De NVWK kreeg een grote donatie uit het Stimuleringsfonds van de Rabobank Krimpenerwaard. En er werd een huiszwaluwtil geopend in samenwerking met Woningcorporatie QuaWonen.

Daarnaast waren er excursies, lezingen, een paddestoelencursus en de afsluitavond van het weidevogelseizoen. Tijdens deze avond hebben we afscheid genomen van de Vlnr: Bente Tielkemeijer, Jan Terlouw, Arie Dorsman, bevlogen coördinator Jan Terlouw. We foto: Patrick Heuvelman hebben Jan hartelijk bedankt, met passende cadeaus, voor zijn jaren van inzet en enthousiasme voor de boerenlandvogels.

Verder schrijft Rob van Straaten in deze Waardvogel zijn laatste ‘Betrapt en gesnapt’. Na negen jaar trouw verslaan van alle waarnemingen in de Krimpenerwaard neemt Erik Kleyheeg deze rubriek over. Hartelijk dank voor je tijd en inzet Rob; ongetwijfeld komen we je weer tegen op de telpost!

Ik wil u vast uitnodigen voor de Algemene ledenvergadering (ALV) in maart 2012. Tijdens deze vergadering wil het bestuur graag het gesprek aangaan met alle leden. U bent van harte welkom in “De Zwaan” te Berkenwoude.

Veel leesplezier met deze lekkere dikke Waardvogel en kijk vooral naar de rubriek “Even Noteren”; kom en doe mee!

In dit nummer Van de voorzitter Even Noteren Op de voorpagina: de slechtvalk Betrapt en gesnapt Het jaar van de klauwieren 2012 Zoek mee naar de patrijs Genieten, gedicht Natuurvraag Tuinklever De koereiger Grote donatie voor de Natuur Race 2013 Visarend gevonden Wij zoeken een nieuwe secretaris Nieuwe leden Even activeren Lezing natuurfotograaf

pag. 01 pag. 02 pag. 03 pag. 04 pag. 06 pag. 07 pag. 07 pag. 08 pag. 08 pag. 09 pag. 10 pag. 11 pag. 12 pag. 13 pag. 13 pag. 14 pag. 14

Tellers gezocht Excursie Williskop Excursie Oostvaardersplassen De kunst van het knotten Huiszwaluwtil voor Quawonen De rode Amerikaanse rivierkreeft Persberichten Planten in de bebouwde kom Wat er groeide en bloeide Rectificatie Cursus paddestoelen herkennen Paddestoelen Takkenhutten bouwen Jeugdpagina Opening van de speelpolder Vrienden van de Hennepakkers

pag. 15 pag. 16 pag. 17 pag. 18 pag. 20 pag. 22 pag. 23 pag. 24 pag. 25 pag. 26 pag. 28 pag. 29 pag. 30 pag. 31 pag. 32 pag. 35

De Waardvogel – december 2012

1

Even noteren Zaterdag 8 december 2012 om 09:00 uur Knotgroep Oost gaat aan de slag in een boomgaard met knothaag aan de Opperduit 22 in Lekkerkerk. Meer info bij Marc Timmermans (xxxx-xxxxxx).

Zaterdag 15 december 2012 om 09:00 uur Werken in de natuur met onze knotgroep Krimpen. Elzen afzetten in samenwerking met het ZHL op de Ouderkerkse Landscheiding. Meer info en de exacte locatie is te verkrijgen bij de coördinator van de knotgroep Jos de Nood (xxxxxxxx@xxx.xx / xxxxxxxxxx).

Het weekend van 15 en 16 december 2012 Wintervogeltellingen, info bij Hans Kouwenberg (xxxxxxxxxx) of Peter Berger (xxxx-xxxxxx).

Dinsdag 1 januari 2013 om 00:00 uur Tijdens het gelukkig nieuwjaar wensen met familie en vrienden start ook de Race 2013. Wie ziet de meeste vogelsoorten in 2013? Elders in deze Waardvogel vindt u de spelregels, meer info bij Erik (xxxxxxxxxxxx@ xxx.xx).

Zaterdag 5 januari 2012 om 09:00 uur Knotgroep Oost gaat de boomgaard in voor onderhoud op de Westvlisterdijk 32 in Vlist. Meer info bij Marc Timmermans (xxxx-xxxxxx).

Zaterdag 12 januari 2013 om 09:00 uur Nieuwjaarsexcursie onder leiding van Arie Dorsman naar de Reeuwijkse Surfplas. Het nieuwe jaar beginnen we traditioneel met een rondje surfplas. Behalve duizenden smienten kunnen we ook brilduikers, futen, dodaarzen en soms ijsvogels of houtsnippen waarnemen. We verzamelen bij Restaurant Paviljoen ‘t Reeuwijkse Hout voor een wandeling van 3 uur. Meer info bij Erik (xxxxxxxx@xxx.xx).

Zaterdag 12 januari 2013 om 09:00 uur Werken in de natuur met knotgroep Krimpen. We gaan elzen afzetten op de kade van Heuvelman aan de Nesser Tiendweg vlak bij Heuvelman Hout. Meer info en exacte locatie kunt u krijgen bij de coördinator van de knotgroep Jos de Nood (xxxxxxxx@xxx.xx / xxxx-xxxxxx).

Het weekend van 12 en 13 januari 2013 Wintervogeltellingen, info bij Hans Kouwenberg (xxxxxxxxxx) of Peter Berger (xxxx-xxxxxx).

Woensdag 16 januari 2013 om 20:00 uur Lezing van natuurfotograaf Johan van der Wielen in ‘De Zwaan’ in Berkenwoude. Een vogel fotograferen lijkt makkelijk, maar een mooie plaat lukt vaak net niet. Johan laat u zien hoe het wel kan. Een avond met mooie

2

De Waardvogel - december 2012

vogelfoto's en u leert er ook nog wat van. Meer info bij Hans Kouwenberg (xxxx-xxxxxx).

Zaterdag 19 januari 2013 om 14:00 uur De tuinvogels in de winter worden geholpen door de jeugd van 8 tot 12 jaar. Vogeltaarten bakken, vetbollen maken en een leuke video is het programma voor deze middag. We zijn de gast bij boer Ton op de Beijerscheweg 11 te Stolwijk. Geef je wel vooraf op bij Mieke Verwaal (jeugd@nvwk.nl) / xxxx-xxxxxx. Trek je wel laarzen aan?

Weekeinde van 19 en 20 januari 2013 De jaarlijkse tuinvogeltelling van Vogelbescherming en Sovon, hoe rijk is uw tuin of park in de buurt?

Handleiding, spelregels en tips kunt u allemaal vinden via www.tuinvogeltelling.nl. Op deze site kunt u uw waarnemingen ook invoeren.

Zaterdag 19 januari 2012 om 09:00 uur Knotgroep Oost gaat elzen en wilgen knotten aan de Kadijk in Bergambacht. Meer info bij Marc Timmermans (xxxx-xxxxxx).

Zaterdag 26 januari 2013 om 09:00 uur Werken in de natuur met onze knotgroep Krimpen. We gaan weer elzen afzetten in samenwerking met het ZHL op de Ouderkerkse Landscheiding. Meer info en de exacte locatie verstrekt de coördinator van de knotgroep Jos de Nood (xxxxxxxx@xxx.xx / xxxx-xxxxxx).

Dinsdag 29 januari 2013 om 20:00 uur Vanavond weer de bekende plantenquiz van Anton van Jaarsveld in ‘De Bakkerswaal’ in Lekkerkerk. U hoeft geen bioloog te zijn om mee te doen of te winnen! Soms is een frisse blik op paardenbloemen of veenpluis juist een pre. Meer info bij Hans Kouwenberg (xxxx-xxxxxx).

Zaterdag 2 februari 2013 om 09:00 uur De knotgroep Oost gaat aan de slag in een geriefbosje en met de erfbeplanting. We zijn te gast op de Beijerscheweg 11 te Stolwijk. Meer info bij Marc Timmermans (xxxx-xxxxxx).

Zaterdag 9 februari 2013 om 09:00 uur Werken in de natuur met de knotgroep Krimpen in de landschapstuin van de familie Van der Laan. Een bijzondere tuin waar we gaan knotten en dunnen. De coördinator van de knotgroep, Jos de Nood (xxxxxxxx@xxx.xx / xxxx-xxxxxx), geeft u meer informatie over de exacte locatie.

Het weekend van 16 en 17 februari 2013 Wintervogeltellingen, info bij Hans Kouwenberg (xxxxxxxxxx) of Peter Berger (xxxx-xxxxxx).

Zaterdag 23 februari 2013 om 09:00 uur Werken in de natuur met de knotgroep Oost. We gaan aan de slag op het terrrein van Zon en Leven, Achterbroek 27a Berkenwoude. Er staat heel veel hout dus iedereen is welkom. Meer info bij Marc Timmermans (xxxxxxxxxx).

Zaterdag 9 maart 2013 om 09:00 uur Onderhoud aan fruitbomen in de buurt van Gouderak door de knotgroep Krimpen. Meer info en de exacte locatie krijgt u van de coördinator van de knotgroep Jos de Nood (xxxxxxxx@xxx.xx / xxxx-xxxxxx).

Zaterdag 9 maart 2013 De afsluiting van het knotseizoen op de provinciale werkdag in Oostvoorne. U moet zich zelf aanmelden bij www.landschapsbeheerzuidholland.nl.

Zaterdag 9 maart 2013 om 09:30 uur Onder begeleiding van paddenstoelenkenner(s) gaan we ontdekken welke paddenstoelen er in het voorjaar in het Loetbos te vinden zijn. We verzamelen bij de Hendrikshoeve. Meer info bij Ton de Groot (xxxxxxxx@xxx.xx).

Op de voorpagina:

Zaterdag 16 maart 2013 om 09:00 uur Werken in de natuur met de knotgroep Oost. Als afsluiting van dit knotseizoen nog één maal aan de slag in de Krimpenerwaard. De nadere locatie volgt nog. Meer info bij Marc Timmermans (xxxx-xxxxxx).

Het weekend van 16 en 17 maart 2013 Wintervogeltellingen, info bij Hans Kouwenberg (xxxxxxxxxx) of Peter Berger (xxxx-xxxxxx).

Zaterdag 24 maart om 07:00 uur Vogelexcursie op de telpost ‘De Hoekse Sluis’ en het Helofytenfilter in polder Den Hoek. Eerst een “open ochtend” op de telpost met de voorjaarstrek en daarna gaan we op zoek naar grutto's en andere weidevogels in het rietfilter van polder Den Hoek oost. Meer info bij Erik (xxxxxxxx@xxx.xx).

Het weekend van 13 en 14 april 2013 Wintervogeltellingen, info bij Hans Kouwenberg (xxxxxxxxxx) of Peter Berger (xxxx-xxxxxx).

de slechtvalk

Erik Kleyheeg De slechtvalk is een soort die bij iedereen bekend is doordat hij van alle vogels de hoogste snelheid haalt: hij kan in zijn duikvlucht zeker 260 km/u halen (sommige bronnen spreken van snelheiden boven de 350 km/u), genoeg om met zijn keiharde borstbeen een prooi met één stoot te doden. Deze prachtige roofvogel komt in grote delen van de wereld voor en ook in de Krimpenerwaard. Hoewel hij in de vorige eeuw nog vrij zeldzaam was – zelfs in de winter – is de trefkans tegenwoordig in de winter behoorlijk groot. In verschillende polders in de Krimpenerwaard zit ’s winters altijd wel een slechtvalk, zoals in polder Den Hoek en polder Middelblok.

Slechtvalken komen meestal in september terug uit hun broedgebieden en vertrekken weer in maart of april.

Jonge vogels die zelf nog niet broeden, blijven soms nog tot in mei en de laatste jaren worden zelfs in de zomermaanden soms slechtvalken gezien. Ze broeden echter nog niet in de Krimpenerwaard, hoewel slechtvalken hun broedareaal uitbreiden naar andere plekken in Nederland. Onder natuurlijke omstandigheden broeden slechtvalken op rotskliffen, en heel soms in hoge bomen of op de grond. Omdat we in Nederland geen rotskliffen hebben, broeden ze hier in hoge bouwwerken, zoals zendmasten of hoogspanningsmasten waar speciale nestkasten zijn opgehangen.

Tijdens de jacht vliegen slechtvalken hoog in de lucht, zoekend naar een prooi. Dit is meestal een grotere vogel, zoals een duif of eend. Zodra een geschikte prooi gevonden is, zet de slechtvalk zijn befaamde duikvlucht in en stoot de prooi in de vlucht. De prooi is meestal op slag dood. Naast deze jachttechniek zijn ook andere technieken bekend waarvan de slechtvalk gebruik maakt.

Zo worden prooien ook wel achtervolgd in ‘horizontale’ vlucht, wat ook met grote snelheden gepaard gaat, maar waarbij de prooi niet wordt verrast zoals bij de duikvlucht. Daarnaast staan spreeuwen op het dieet, die

op een speciale manier gevangen worden. Grote zwermen spreeuwen worden vaak belaagd door slechtvalken, waarbij de valk de grootste moeite heeft om zich te focussen op één individu. Dit leidt tot spectaculaire taferelen, waarvan bijvoorbeeld op YouTube mooie filmpjes te zien zijn.

De slechtvalk is net als andere valken te onderscheiden van andere roofvogels door spitse, geknikte vleugels. Van torenvalk en boomvalk is de slechtvalk te onderscheiden door het grote formaat en het stevige lijf (de boomvalk is heel slank). Bovendien is de boomvalk, die qua kleed het meest lijkt op de slechtvalk, een uitgesproken zomergast, terwijl slechtvalken vooral wintergasten zijn. Daarnaast mist de slechtvalk de bruinrode ‘broek’ van de boomvalk.

Het vrouwtje is zoals bij de meeste roofvogels een stuk groter dan het mannetje. Jonge vogels hebben een bruingrijze rug, terwijl volwassen vogels een donkergrijze rug hebben. Als u in de Krimpenerwaard op zoek gaat naar slechtvalken, kunt u het beste goed de uiteinden van de armen van hoogspanningsmasten bekijken of hekken en paaltjes in polders waar geen masten staan. Let ook goed op groepen smienten en kieviten die in paniek raken, want dat is vaak een aanwijzing dat er een jagende slechtvalk in de buurt is!

De Waardvogel – december 2012

3

Rob van Straaten De maanden september, oktober en november waren weer zeer de moeite waard, vele vogelaars deden leuke waarnemingen voor de Krimpenerwaard. De waard kreeg zelfs een bezoek van een zeldzame roofvogelsoort die een aantal dagen bewonderd kon worden, later meer. Eind september en begin oktober is de tijd om de vogeltrek te bewonderen, vooral op de telpost “De Hoekse Sluis” werden weer zeer mooie waarnemingen gedaan.

Het lijkt dat er wat minder grote zilverreigers voor onze waard kiezen, de grootste groep op een slaapplaats was 42 stuks. Dit kan te wijten zijn aan het zachte weer, misschien dat er meer vogels onze kant op komen als het wat kouder gaat worden. Op 18 oktober foerageerde een kleine zilverreiger in polder Den Hoek. Van 26 oktober tot 16 november verbleef er in de Krimpenerwaard een koereiger; de vogel verbleef het meest in polder De Nesse. Leuk is dat er eerder op deze plek een koereiger heeft gezeten. De grootste groep lepelaars betrof een groep van 24 stuks die over de IJssel vlogen ter hoogte van Lageweg. Op diverse plekken werden kleine en grotere groepen met ooivaars gezien, de meeste zullen nazaten zijn uit de ooievaarsdorpen en zullen dan ook niet wegtrekken. Alleen als de weersomstandigheden zo zijn dat ze geen voedsel meer kunnen vinden, zullen ze iets naar het zuiden trekken. Op 7 september vloog er een zwarte ooievaar over Ouderkerk a/d IJssel, en op 30 september nog een exemplaar over Lageweg. Op 22 oktober vlogen 7 kraanvogels over polder De Nesse. Op 2 september was er een claim van een zwarte ibis. De vogel vloog over polder Geer en Zijdeweg. Dit betreft pas de tweede waarneming voor de Krimpenerwaard .

Op 28 oktober vlogen de eerste 2 kleine zwanen weer over de Krimpenerwaard. Later arriveerden er steeds meer kleine familiegroepen. Op 1 november vlogen er 6 wilde zwanen over polder Kattendijksblok. Deze schaarse soort voor de Krimpenerwaard wordt onregelmatig gezien, vliegend zonder vergelijk worden ze vaak niet herkend. In vlucht zijn ze maar net wat kleiner dan de knobbelzwaan, alleen als je ze hoort roepen, weet je dat het geen knobbelzwanen betreft.

Leuk zijn altijd de verschillende eendensoorten die zich in de waard ophouden. Buiten de algemenere soorten zoals wilde-, kuif-, tafel-, berg- en slobeenden zie je vaak ook minder algemene soorten, zoals bijvoorbeeld pijlstaarten; van deze soort vlogen er weer een aantal groepjes langs de Lek met als grootste groep 22 exemplaren. Van 9 november tot 24 november verbleef er eerst een man krooneend op de IJssel. Later werd er zelfs een tweede exemplaar gezien. Mede door het zachte weer waren grote zaagbek en brilduiker schaars, maar als het kouder gaat worden zullen we deze soorten zeker gaan zien. Op 28 oktober was er een melding van 3 middelste zaagbekken in de Bakkerskil te Krimpen a/d Lek en op 15 oktober werd er op de IJssel een nonnetje waargenomen.

Op 15 oktober werden we verrast door 2 zeearenden die over polder Schuwagt vlogen. Op 13 november werd een

4

De Waardvogel - december 2012

eerstejaars zeearend ontdekt in polder Het Beijersche.

Deze bleef zeker tot 30 november aanwezig rond deze polder. Soms zat de vogel recht voor het kijkscherm van het Zuid-Hollands Landschap. Hier werden dan ook de nodige prachtige foto’s gemaakt. Waarom de vogel zo lang op deze plek bleef rondhangen, is nog een raadsel.

Leuk is het verhaal van een waarnemer die zag dat een langslopende Nijlgans met lef bij de keel werd gegrepen en verorbert werd door de jonge zeearend. Het aantal waarnemingen van de visarend viel erg tegen, het waren er slechts 2 stuks. Normaal wordt deze soort veel vaker gezien. Zowel de rode wouw als de zwarte wouw lieten zich niet waarnemen in deze maanden. Er werden 9 blauwe kiekendieven gezien in de Krimpenerwaard. Op 1 december werd een ruigpootbuizerd gezien in polder Het Beijersche. De kleinste roofvogel het smelleken liet zich ook een aantal keren zien.

Op 10 september vlogen er 3 krombekstrandlopers langs de telpost ‘De Hoekse Sluis’, ook vloog er hier een bosruiter en een zilverplevier langs. Eind oktober begin november verbleven er maximaal 3 bokjes in de slikrand bij Lageweg .

Een porseleinhoen verbleef op 15 september in Het Doove Gat te Haasterecht. Dit betreft pas de 5e waarneming voor de Krimpenerwaard. De grootste kans om hem te treffen is ‘s nachts als de mannetjes roepen in moerasachtig terrein.

Een kerkuil vloog op 15 november over polder Kattendijksblok. Opmerkelijk zijn de waarnemingen van velduilen. Op 3 oktober vloog er een exemplaar over de telpost heen en op 19 oktober vlogen zelfs twee exemplaren over Lageweg.

Een kleine bonte specht was aanwezig in Ammerstol.

Een grote pieper vloog op 16 september over Stolwijk en later vloog er een exemplaar over de telpost ‘De Hoekse Sluis’. Grote aantallen kool- en pimpelmezen kwamen uit het oosten van Europa onze kant op. Hierbij kwamen ook weer grote aantallen zwarte mezen mee met als grootste groepen 95, 116 en 152 exemplaren. Er werden ook weer wat meer boomklevers gezien, zeer waarschijnlijk meegevlogen met de grote aantallen mezen. Op 16 oktober was er een melding van een gekraagde roodstaart, die een aantal dagen in een tuin verbleef in Schoonhoven. Ook werden er wel wat waarnemingen gedaan van de appelvink. Goudvinken werden er weer wat minder gezien; een enkel exemplaar in het Krimpenerhout en het EZH-bos. Uiteraard werden er in deze tijd weer honderden vinken en kepen gezien, zowel op de telpost als b.v. in het Loetbos. Op 15 oktober

Gekraagde roodstaart, foto: Kees Flipse

werd in een tuin in Stolwijk een keep gezien en gefotografeerd. Er was slechts 1 waarneming van een beflijster en wel op 19 oktober in Lageweg. Op 7 oktober werd er een bonte vliegenvanger gezien in Ouderkerk a/d IJssel in polder De Nesse. Op 8 oktober vlogen er 6 baardmannetjes over de telpost ‘De Hoekse Sluis’.

De gorzen deden het dit najaar heel goed. Zo zagen we 1 geelgors en 11 ijsgorzen in de waard, waarbij het merendeel op de telpost ’De Hoekse Sluis’ werd gezien.

Een Cetti’s zanger verbleef langdurig in de buurt van het gebied de Opperduit te Lekkerkerk. Een late snor verbleef op 23 september in Het Doove Gat te Haastrecht.

De pestvogel-invasie bracht ook enkele exemplaren naar

Keep, foto: Hans Nonner

onze waard. Een groep van 25 stuks werd gezien in het Krimpenerhout, later volgden er nog enkele exemplaren in Lekkerkerk.

Ik wil iedereen bedanken voor het doorgeven van zijn of haar waarnemingen. Heb je leuke en verrassende vogels gezien, geef ze door met datum en plaats. U kunt uw waarnemingen direct invoeren via www.nvwk.nl of www.waarneming.nl.

Dit was de laatste bijdrage van Rob aan de rubriek ‘Betrapt en gesnapt’. De redactie wil hem hartelijk bedanken voor zijn jarenlange (9 jaar!) enthousiaste inzet. Vanaf nu zal Erik Kleyheeg de interessante waarnemingen in de Krimpenerwaard verzamelen. U kunt hem bereiken via xxxxxxxxxxxx@xxxx.xx.

Zeearend, foto: Pepijn Hof www.pepijnhof-illustratie.nl

De Waardvogel – december 2012

5

Jaar van de Klauwieren 2012 Erik Kleyheeg Sovon Vogelonderzoek Nederland kiest elk jaar een vogelsoort uit die dat jaar midden in de schijnwerpers staat. Dit jaar was dat voor het eerst niet één soort, maar een soortgroep: de klauwieren. Het is een soortgroep die door zijn prachtige verschijning en opvallende gedrag erg populair is onder vogelaars.

In Nederland komt maar één van de soorten met zekerheid tot broeden, namelijk de grauwe klauwier.

Deze soort komt de laatste jaren weer terug uit een diep dal. In de tweede helft van de 20e eeuw degradeerde de grauwe klauwier van een algemene broedvogel in het buitengebied tot een zeer zeldzame en gelokaliseerde broedvogel. Dit kwam met name door schaalvergroting in de landbouw, waardoor steeds minder ruigte overbleef en er relatief weinig grote insecten – het favoriete voedsel van de grauwe klauwier – voorhanden waren. Door meer aandacht voor de benodigde habitat voor de soort, groeit het aantal broedparen in Nederland nu weer gestaag. Een andere klauwierensoort, waarvoor redding misschien al te laat is, is de klapekster. Deze soort is nooit algemeen geweest als broedvogel in Nederland, maar met name op de Veluwe hebben de afgelopen eeuw altijd tientallen broedpaartjes gezeten. In 2002 is de soort helaas verdwenen als broedvogel in Nederland. Alleen in het winterseizoen kunnen we klapeksters nog af en toe tegenkomen, als ze uit noordelijkere streken naar ons land komen.

In de Krimpenerwaard zijn zowel de klapekster als de grauwe klauwier echte zeldzaamheden. In de afgelopen tien jaar werd de grauwe klauwier slechts twee keer gezien: op 28-6-2004 in het Krimpenerhout en op 19-92008 in polder Hoek. In beide gevallen ging het om een volwassen mannetje, dat gemakkelijk te herkennen is aan zijn roodbruine rug, grijze kop, zwart ‘Zorro-masker’ en gehaakte snavel. Vrouwtjes en jonge vogels zijn veel minder opvallend met een vaalbruin lijf en zonder zwart masker. De klapekster werd in de afgelopen tien jaar iets vaker gezien, in totaal zes keer (zie tabel). Hij is te herkennen aan zijn grotere formaat, grijze rug en zwarte vleugels.

Klapeksterwaarnemingen in de Krimpenerwaard in de afgelopen tien jaar: 18-11-2005 06-10-2007 03-04-2009 - 04-04-2009 17-10-2009 09-10-2011 14-10-2011

EZH-bos Berkenwoudse Driehoek Polder Middelblok Polder Beneden Haastrecht Trektelpost De Hoekse Sluis Trektelpost De Hoekse Sluis

Naast de grauwe klauwier en de klapekster komen in Europa en West-Azië nog enkele klauwierensoorten voor die soms in Nederland als dwaalgast opduiken. De roodkopklauwier uit Zuid-Europa bezoekt Nederland meerdere keren per jaar en is bijvoorbeeld ook wel eens in de Alblasserwaard gezien. Op de Krimpenerwaardlijst

6

De Waardvogel - december 2012

Grauwe klauwier Illustratie: http://natdrawings.blogspot.nl

ontbreekt de soort echter nog. In 2011 werd een nieuwe klauwierensoort voor Nederland gevonden bij Den Helder. Het betrof een langstaartklauwier uit CentraalAzië. De vogel trok op die dag honderden vogelaars. Op 19 oktober 2012 werd een langstaartklauwier gefotografeerd op de Buulderbergsche Heide (NoordBrabant), maar helaas door niemand anders meer teruggevonden. De kleine klapekster komt ook heel af en toe in Nederland terecht en werd dit jaar op 14 mei gezien op het Science Park in Amsterdam. De meest spectaculaire klauwierenwaarneming van dit jaar in Nederland is echter wel de ontdekking van opnieuw een nieuwe soort, de steppeklapekster, op Texel op 27 oktober. De vogel bleef een poosje ter plaatse (zeker tot 9 november) en kon dus door veel vogelaars worden ‘bijgeschreven’. Andere klauwierensoorten die dit jaar niet in Nederland werden gezien, zijn bijvoorbeeld de Daurische en de Turkestaanse klauwier. Geen van deze twee bijzondere soorten werd ooit in de Krimpenerwaard gezien, maar het lijkt mij een aardige uitdaging voor de Race 2013 (zie elders in deze Waardvogel) om daar eens verandering in te brengen!

Zoek mee naar de patrijs!

Erik Kleyheeg De patrijs is in de Krimpenerwaard net een soort spook: jarenlang zoeken kan soms niks opleveren, maar je kunt er ook zo tegenaan lopen. Er is veel onduidelijkheid over de status van de patrijs in de Krimpenerwaard. Het enige wat zeker is, is dat de soort zeer zeldzaam is. Toch worden steeds meer ruige terreinen aangelegd door bijvoorbeeld het Zuid-Hollands Landschap waarin de patrijs zich zou kunnen schuilhouden. 2013 is het Jaar van de Patrijs en daarom hét moment om eens duidelijkheid te krijgen over de status van deze soort in de Krimpenerwaard. SOVON roept vogelaars op om populatietellingen van patrijzen te doen in het voorjaar en in de zomer volgens een simpele telmethodiek die terug te vinden is op www.jaarvandepatrijs.nl.

De NVWK wil haar leden graag oproepen om ook op zoek te gaan naar patrijzen in de Krimpenerwaard. Voor een goede telling is het de bedoeling dat een gebied minimaal eenmaal in het voorjaar (15 februari-31 maart) en eenmaal in de zomer (1-30 september) wordt bezocht, waarbij alle percelen zorgvuldig worden gescand met de verrekijker of telescoop. Extra tellingen kunnen op eigen initiatief worden uitgevoerd in het voorjaar, de zomer of in de winter (1 december-1 februari) bij sneeuw. Deze tellingen vinden plaats tot 2 uur na zonsopkomst of vanaf 2 uur voor zonsondergang, bij voorkeur bij droog en windstil weer en goed zicht. Tevens kan in de voorjaarsperiode een avondtelling worden gedaan met geluid, waarbij elke 300 meter het geluid 1 minuut lang wordt afgespeeld, waarna 2 minuten lang wordt geluisterd of er een vogel reageert. Dit dient plaats te vinden tussen zonsondergang en een uur daarna.

Heeft u een patrijs gevonden, dan zijn er diverse opties om het te melden. U kunt de vogel invoeren op www.jaarvandepatrijs.nl, u kunt de waarneming melden op krimpen.waarneming.nl met een uitgebreide beschrijving (zie daarvoor de handleiding) en/of u kunt een mail sturen naar xxxxxxxxxxx@xxxx.xx. Voor vragen kunt u ook mailen naar dit e-mailadres. Kan de patrijs rekenen op uw inzet?

Genieten M. Bersma Ik heb een braam geplukt, de laatste aan de struik waarvan het blad oranje kleurt, waar ik het najaar ruik.

Geen spin meer voor het raam, vol energie op jacht, de vliegen vangend in z’n web, geduldig, elke dag.

Het is November haast, ’t is buiten mild en zacht; zó stil, zó onnatuurlijk stil alsof de wereld wacht… op regen, storm en ijs?

Ik weet het nu nog niet, maar al die kleuren om mij heen is rijkdom, ik geniet.

Bron illustratie: http://www.kruidenrijk.nl

De Waardvogel – december 2012

7

Natuurvraag:

Waar broedden gierzwaluwen voordat

mensen in West-Europa stenen huizen bouwden?

Erik Kleyheeg De gierzwaluw kennen wij als typische dorps- en stadsvogel, gierend over de huizen en broedend onder dakpannen. De soort is zo aangepast aan broeden in gebouwen dat je nauwelijks kunt voorstellen dat ze ooit ergens anders gebroed hebben. Gierzwaluwen bestonden echter al lang voordat mensen stenen gebouwen maakten en moeten in die tijd andere nestplaatsen gehad hebben.

We kunnen niet terug gaan in de tijd om zelf te kijken waar gierzwaluwen bijvoorbeeld 2000 jaar geleden broedden, maar we kunnen wel kijken naar het broedgedrag van gierzwaluwen in streken waar maar weinig mensen wonen. Het is dan vooral interessant om te kijken naar gebieden die een biotoop hebben die vergelijkbaar is met het Nederlandse landschap zoals het eruit zag voordat het werd bepaald door de mens. Eén van die gebieden, die in het Nederlandse natuurbeheer wordt beschouwd als ‘referentie’ voor oerbos, is het Bialowieza reservaat in Oost-Polen. Hoewel de aantallen niet groot zijn, komen hier in het bos ook gierzwaluwen voor. De oude bomen in dit bos zitten vol met spechtenholten en er is een kolonie gierzwaluwen bekend van enkele honderden paartjes die in deze holen broeden.

Zelf werd ik voor het eerst met dit fenomeen geconfronteerd in een natuurgebied in het dunbevolkte Estland. Daar hing een aantal grote nestkasten en ik was erg nieuwsgierig voor welke vogels die bedoeld waren.

Tot mijn verbazing zag ik toen een gierzwaluw schijnbaar in volle vaart recht het gat in vliegen. In gebieden waar dus geen huizen zijn waarin gierzwaluwen kunnen broeden, en ook weinig geschikte bomen, worden speciaal voor gierzwaluwen nestkasten opgehangen.

Al met al is het zeer waarschijnlijk dat voordat mensen dorpen en steden bouwden, gierzwaluwen voornamelijk holenbroeders waren in oude bossen met veel spechten.

Daarnaast is het niet ondenkbaar dat ook gaten en spleten in rotswanden werden gebruikt in gebieden waar die beschikbaar waren. In Nederland was de gierzwaluw dus een echte bosvogel.

Gierzwaluw in een nestkast in Estland, foto: Erik Kleyheeg

Tuinklever Kees Flipse Plotseling en onverwachts wonen er sinds enkele weken twee vogeltjes in onze tuin. Ze zijn de hele dag bezig om zaden te verplaatsen en wel van ons vogelhuis naar vrijwel ons gehele tuinpad alwaar ze de zaden tussen de voegen

verstoppen. Het zijn echte tuinklevers. Ze vliegen af en aan.

Hopelijk houden ze in een schriftje bij waar ze alles verstoppen.

Deze endemische ondersoort van de meer bekend zijnde boomklever heeft volledig afstand genomen van het op boomstammen naar insecten zoeken en is een echte straatvogel geworden. Een evolutionair wondertje?

8

De Waardvogel - december 2012

De koereiger in onze Krimpenerwaard Tekst en foto’s: Peter de Mooij In de maand november werd er weer eens een koereiger in onze Krimpenerwaard gezien, die door veel mensen bekeken of op de foto gezet is. Altijd een heel erg leuke waarneming, zo’n helderwitte koereiger. In tegenstelling tot de in onze polders veel voorkomende blauwe reiger, zilverreiger en purperreiger, die allen waterminnend zijn en hun voedsel voor het overgrote deel in de poldersloten vinden, foerageert de koereiger, zoals zijn naam al doet vermoeden, het liefst tussen de poten van koeien of ander groot vee. Het vee trapt met de poten de veenweiden los, waardoor allerhande insecten bovenkomen. Een waar smulparadijs voor onze koereiger. Ook kikkers en andere kleine amfibieën worden met smaak verorberd.

Het bijzondere aan deze waarneming mag, naast dat het een zeldzaamheid is in onze Krimpenerwaard, ook gevonden worden in de verbazingwekkende tamheid van dit exemplaar.

Deze koereiger was soms tot op enkele meters te benaderen en dat terwijl deze soort normaal redelijk schuw is.

Op het eerste gezicht lijkt hij veel op de hier, als al gezegd, veelvoorkomende grote zilverreiger, maar hij is beduidend kleiner, heeft kortere poten en een veel kortere snavel. Het oorspronkelijke verspreidingsgebied van de koereiger is o.a.

Amerika, Azië, Afrika en Australië.

In Europa broedt de vogel wel in het Middellandse-Zeegebied en er zijn ook, bij mijn weten, enkele succesvolle broedgevallen in ons nederige landje bekend.

Slapen doet de koereiger het liefst in een boom. Voor mij is het een van de leukste waarnemingen van de novembermaand die erg veel bekijks trok. Al de keren dat ik op de fiets, gewapend met de camera en verrekijker de polder inreed en hem mocht vinden, trof ik medevogelaars aan die een verheugde blik wierpen op deze zeldzame gast.

De Waardvogel – december 2012

9

Grote donaties voor de natuur Arie Dorsman Op zaterdag 3 november 2012, de landelijke Natuurwerkdag, ontving de NVWK twee grote donaties van Rabobank Krimpenerwaard. De eerste donatie van € 3000,- was door de Rabobank al in 2011 toegezegd, nadat de toenmalige penningmeester Kees Rietvelt een aanvraag had ingediend bij het Stimuleringsfonds van de Rabobank ter ondersteuning van het Huiszwaluwproject. De NVWK schenkt vier huiszwaluwtillen aan instanties in de Krimpenerwaard waarmee de NVWK samenwerkt om natuur in stand te houden of te ontwikkelen. U hebt er vast al meer over gehoord en gelezen.

Inmiddels zijn er met behulp van de donatie van de Rabobank vier grote huiszwaluwtillen gemaakt door Neeleman-Bouw (Bert Neeleman). In samenwerking met de Dienst Landelijk Gebied en Groenservice Zuid-Holland zijn er twee tillen geplaatst in de landschapselementen in Bergambacht en Nederlek.

De tweede donatie van de Rabobank Krimpenerwaard heeft een andere oorsprong. Dit jaar veilde de Rabobank een vaatje haring onder Krimpenerwaardse ondernemers.

Het hoogste bod zou nog eens verdubbeld worden door de Rabobank. De ondernemer die het hoogste bod uitbracht, mocht het goede doel voor de opbrengst bepalen. Dhr. Hans Mudde, van de bloemisterij uit Lekkerkerk (broer van Dirk Mudde, beiden natuurliefhebbers en lid van de NVWK) had het hoogste bod en gaf aan dat het verdubbelde bedrag van € 800,naar de NVWK moest gaan. Dhr. Mudde had ons inziens geen beter doel kunnen kiezen voor dit prachtige bedrag.

Op de landelijke Natuurwerkdag was de knotploeg van de NVWK werkzaam bij de vereniging Zon en Leven aan de Achterbroek, waar heel veel snoei- en knotwerk uitgevoerd kon worden op het campingterrein. In het mooie clubgebouw werd bij een warm snorrende houtkachel en onder genot van koffie en koek de donatie van € 3800,- overhandigd door Lional Haps, accountmanager van Rabobank Krimpenerwaard, en die van

Vlnr: Lional Haps, Hans Mudde, Arie Dorsman, Marc Timmermans, foto: John Wijntjes

10

De Waardvogel - december 2012

€ 800,- werd overhandigd door Hans Mudde, beide aan onze voorzitter Arie Dorsman. Buiten volgde een fotosessie in de regen.

Daarna toog de hele groep aan het werk. Wilgen, essen en elzen werden geknot. Veel hakhout mocht meegnomen worden voor de eigen houtkachel. De rest werd opgetast om gebruikt te worden in de kachel voor de sauna van Zon en Leven. Een aantal van de harde werkers kon na afloop gebruik maken van deze sauna om heerlijk te ontspannen.

De € 800, - gaat gebruikt worden door de knotgroep van Marc Timmermans om het gereedschap aan te vullen.

Bij deze nogmaals dank aan dhr. Hans Mudde en Rabobank Krimpenerwaard voor deze ruimhartige schenkingen en de vereniging Zon en Leven voor de gastvrijheid. Maar natuurlijk ook dank aan de knotters op deze dag, hun coördinator Marc Timmermans en andere (bestuurs-)leden die bijdroegen tot deze zeer geslaagde NVWK activiteit. Het was ondanks de nattigheid een geweldige dag.

Foto: Nelleke van Bergen, Landschapsbeheer Zuid Holland

Race 2013:

nieuw jaar, nieuwe kansen!

Erik Kleyheeg Het is weer zover: na voorgaande edities in 2003 en 2008 is er in 2013 weer een jaarrace! Alles draait erom om in één kalenderjaar zoveel mogelijk vogelsoorten te zien binnen de grenzen van de Krimpenerwaard. Voor de één een fijn excuus om veel tijd buiten door te brengen, voor de ander een bittere strijd om de eerste plaats in het klassement. Het is een wedstrijd waarin genieten van vogels en sportiviteit centraal staan. Doe je ook (weer) mee?

De regels van de Race 2013 zijn ongewijzigd en eenvoudig. Alle inheemse soorten die binnen de grenzen van de Krimpenerwaard in levende lijve worden gezien of gehoord, tellen mee tussen klokslag 00:00 uur 01-01-2013 en 24:00 uur 31-12-2013. Iedereen voert zijn of haar waarnemingen in op krimpen.waarneming.nl, zodat de score gemakkelijk kan worden bijgehouden en de wedstrijd transparant blijft. Het is heel gemakkelijk om een account te openen op krimpen.waarneming.nl, dus dat kan geen belemmering zijn om mee te doen (vraag mij eventueel om hulp). Bijzondere soorten dienen zo snel mogelijk ingevoerd of anderszins gemeld te worden, zodat andere deelnemers ook kans hebben om de soort te zien. Uiteindelijk is het motto om samen zoveel mogelijk leuke soorten te zien in de Krimpenerwaard!

In 2008 deden in totaal 19 deelnemers mee die samen maar liefst 206 vogelsoorten wisten te vinden. De lijst met bijzondere soorten is te lang om hier op te noemen, maar bevatte onder meer soorten als kwak, slangenarend, roodpootvalk, poelruiter, hop, bladkoning en krekelzanger. Alle deelnemers zagen soorten die zij nooit eerder hadden gezien in de Krimpenerwaard en de Race 2008 was daarmee een enorm succes. Ik ben ervan overtuigd dat de Race 2013 weer zoveel prachtige soorten op zal leveren!

Meld je nu aan voor de Race 2013 door een mail te sturen naar xxxxxxxxx@xxxxx.xx.

Grote belangstelling bij de krekelzanger tijdens de Race 2008

De Waardvogel – december 2012

11

Gewonde visarend Erik Kleyheeg Op vrijdag 5 oktober liep Pepijn Hof aan het einde van de middag in het natuurontwikkelingsgebiedje langs de Bilwijkse Weg tussen Stolwijk en Haastrecht toen zijn aandacht werd getrokken door een grote roofvogel die uit het gras opsprong maar niet bleek te kunnen vliegen. Direct herkende Pepijn de vogel als een visarend, op zichzelf al een bijzondere waarneming in de Krimpenerwaard.

Bezorgd over het welzijn van de vogel besloot Pepijn ondergetekende te bellen om te overleggen wat de beste stappen zouden zijn om de vogel in goede handen te krijgen. Ik ben direct komen kijken en ook Cor Oskam was even later van de partij. Na overleg met mensen van het Zuid-Hollands Landschap, de eigenaar van het gebied, werd de dierenambulance ingeschakeld. Het bleek lastig om de locatie van de vogel goed uitgelegd te krijgen, maar uiteindelijk werd de ambulance er toch op uit gestuurd.

Terwijl we stonden te wachten, konden we het niet laten om van de situatie gebruik te maken om de vogel uitgebreid te fotograferen. Om het werk voor het dierenambulancepersoneel iets makkelijker te maken, besloten we de vogel alvast te vangen, wat zonder kleerscheuren of verwondingen lukte. Vanaf dat moment kon de vogel, die wel alert was maar zich erg rustig hield, van alle kanten bekeken worden. Zo werd vastgesteld dat het om een onvolwassen exemplaar ging, maar omdat de vogel ongeringd was kunnen we alleen gissen naar de herkomst. Enkele minuten later zagen we met de verrekijker dat de dierenambulance in Haastrecht was gestopt en Pepijn besloot snel op de fiets te springen om voor de laatste kilometer even de weg te wijzen. Toen het personeel van de dierenambulance uitstapte, klonk er direct enthousiast “Wauw, het is er echt één!”. We kregen uitgelegd dat ze vaak verkeerde informatie krijgen over gewonde vogels en dat ze er vanuit gingen dat wij een buizerd hadden gevonden, een soort die veel algemener is in de Krimpenerwaard.

Nadat we onze eigen diagnose hadden doorgegeven, namelijk dat de vogel een gebroken bot had in de vleugel, werd de visarend veilig in een kooi gezet. Het werd ons verzekerd dat de patiënt een professionele behandeling zou krijgen en dat we geïnformeerd zouden worden over het wel en wee van de vogel. De volgende dag kregen we inderdaad bericht dat de vogel door een dierenarts was behandeld en dat er goede hoop was op herstel. Het bot was inderdaad gebroken, maar niet helemaal door, en er was een ontsteking ontstaan op de plaats van de breuk. Het bot is gespalkt en de vogel had antibiotica gekregen tegen de ontsteking.

Ook had de visarend inmiddels vrijwillig iets gegeten en hij oogde vitaal. Hopelijk knapt de vogel voldoende op om snel weer in de natuur te kunnen worden losgelaten, dit alles door het attente handelen van Pepijn. Zo blijkt maar weer dat het altijd nuttig is om goed om je heen te kijken als je buiten in de natuur bent.

Foto’s: Pepijn Hof, www.pepijnhof-illustratie.nl

12

De Waardvogel - december 2012

Gezocht: een nieuwe secretaris Ewald Schattenberg Na 12 jaar trouwe dienst als secretaris van de NVWK wordt het voor mij tijd om het stokje door te geven. Zeker als je hier nog 4 jaar extra bij optelt als secretaris van de weidevogelwerkgroep. Vandaar deze oproep. Zonder een secretaris is het voor de overige bestuursleden heel lastig om de vereniging draaiende te houden. Veel gebeurt op de achtergrond, maar is wel belangrijk en dankbaar werk.

Wat wordt er allemaal van een secretaris verwacht? De secretaris is het correspondentieadres van de vereniging.

De post komt via de secretaris binnen en de meeste brieven en aanvragen voor subsidies en vergunningen worden via het secretariaat verzonden. Op zich zit hier niet veel werk in want de brieven worden vaak al in concept aangeleverd door de andere bestuursleden. Het gaat meer om het vastleggen van ingekomen en uitgaande post. Op de diverse bestuursvergaderingen wordt de post doorgenomen en verdeeld onder de verschillende bestuursleden. De notulen van bestuursvergaderingen worden per toerbeurt gemaakt door de diverse bestuursleden. De notulen van de jaarlijkse Algemene Ledenvergaderingen worden uiteraard wel door de secretaris zelf gemaakt.

De mail die binnen komt via de computer kan vaak worden doorgestuurd naar de betreffende bestuursleden.

Ook komen er nieuwe leden via de mail binnen, welke in de ledenadministratie moeten worden opgenomen.

Verder houdt het secretariaat de ledenadministratie bij en worden eens per jaar de rekeningen uitgeprint welke met de Waardvogels mee moeten naar de leden. Ook worden

er twee keer per jaar adresstickers uitgeprint voor de weidevogelwerkgroep. Voor de verspreiding van de Waardvogels draait de secretaris bezorglijsten uit aan de hand van de digitale ledenlijst.

Tenslotte komt u als secretaris in een heel gezellig bestuur terecht. Iedere keer wordt er bij een ander bestuurslid thuis vergaderd. Aan de inwendige mens wordt altijd gedacht en er is steeds belangstelling voor nieuwe ideeĂŤn en voorstellen.

In de afgelopen jaren heb ik altijd met plezier mee vergaderd en gemerkt dat je grootse dingen kunt doen als je naar elkaar luistert en samenwerkt. Enkele voorbeelden zijn de Natuurdagen in het Loetbos, de brandweer/gierzwaluwentoren, de huiszwaluwentillen, de natuurplattegrond van de NVWK en natuurlijk het 40jarige en 50-jarige jubileum van onze vereniging.

Mocht u wat meer willen weten over deze bestuursfunctie dan kunt u altijd contact opnemen met mij, de huidige secretaris, Ewald Schattenberg. Dit kan via admin@nvwk.nl maar natuurlijk ook per telefoon (xxxxxxxxxxx.

Wij verwelkomen de nieuwe leden: In verband met privacyoverwegingen zijn de gegevens op deze plaats verwijderd. Wij vragen uw begrip.

De Waardvogel – december 2012

13

Even activeren Erik Kleyheeg De winter heeft zijn intrede gedaan nu Sinterklaas weer terug naar Spanje is vertrokken. De feestdagen staan voor de deur en met een beetje geluk heeft u een paar dagen vrij om er even op uit te trekken. In het nieuwe jaar staan weer tal van activiteiten op de agenda van de NVWK en we hopen u daar te zien!

Race 2013 In 2013 zullen vogelaars in de Krimpenerwaard weer proberen zoveel mogelijk soorten binnen een jaar te zien.

Iedereen mag de uitdaging met zichzelf, de elementen en andere vogelaars aangaan vanaf 00.00 uur op 1 januari.

De tussenstand zal nauwgezet worden bijgehouden en bijzondere soorten worden zo snel mogelijk doorgegeven, zodat iedereen kan profiteren van een groot aantal extra alerte ogen in de Krimpenerwaard. Zie elders in deze Waardvogel voor de spelregels. Aanmelden kan door een mail te sturen naar xxxxxxxxxxx@xxxxxx.xx.

het invoeren van www.tuinvogeltelling.nl.

uw

waarnemingen

op

Zoeken naar de patrijs Tijdens het jaar van de patrijs doen we in de Krimpenerwaard extra ons best om erachter te komen hoe het is gesteld met de populatie van de patrijs. Wilt u meehelpen om patrijzen te vinden? Elders in deze Waardvogel vindt u meer informatie over de telperiode en telmethoden die door SOVON zijn vastgesteld. Voor meer informatie kunt u ook kijken op www.jaarvandepatrijs.nl.

Nieuwjaarsexcursie 12 januari Traditioneel beginnen we het nieuwe vogeljaar met een nieuwjaarsexcursie bij de surfplas in Reeuwijk. Arie Dorsman leidt u al vogelend rond de plas, waarbij talloze overwinterende watervogels zich laten bewonderen.

Naast de duizenden smienten en kuifeenden maakt u kans op bijzondere soorten zoals brilduiker, nonnetje, ijsvogel en misschien wel een roerdomp. De excursie begint om 09.00 uur op de parkeerplaats bij Restaurant ’t Reeuwijkse Hout en de wandeling duurt ongeveer 3 uur.

Tip: neem warme kleding en een thermoskan met hete thee of koffie mee!

Holenbroeders inventariseren In het voorjaar van 2013 start de NVWK een onderzoek om helder te krijgen of in het relatief jonge Loetbos en Krimpenerhout voldoende nestgelegenheid is voor vogels die in boomholten broeden. Hiervoor wordt een broedvogelinventarisatie uitgevoerd waarbij uw hulp zeer welkom is! Elders in deze Waardvogel vindt u een uitgebreide beschrijving van de opzet van het onderzoek.

U kunt zich nu aanmelden door een mail te sturen naar xxxxxxxxxxx@xxxxxx.xx!

Nationale tuinvogeltelling 19-20 januari Uw tuin is vast ook een vogelparadijs! In de winter komen veel vogels af op strooivoer, vetbollen en pindanetjes in de tuin. Maar weet u eigenlijk wel hoeveel vogels nu precies van uw tuin gebruik maken? Zoals elk jaar organiseert de Vogelbescherming weer de nationale tuinvogeltelling in het weekend van 19 en 20 januari. U kunt natuurlijk ook mee doen. Kijk voor de spelregels en

Voorjaarstrek en eerste grutto’s 24 maart Veel mensen weten niet dat vogeltrek in het voorjaar ook spectaculair kan zijn met grote aantallen vogels en bijzondere soorten. Op 24 maart houden we een ‘open dag’ op trektelpost ‘De Hoekse Sluis’ en kunt u de voorjaarstrek meebeleven. De telling start om 7.00 uur.

Na afloop van de telling zullen we een bezoek brengen aan het Helofytenfilter in polder Den Hoek waar de eerste grutto’s en andere weidevogels zich hebben verzameld.

Lezing natuurfotograaf Johan van der Wielen op 16 januari 2013 Van de website www.schoffie.eu geplukt “Tijdens deze enerverende avond neemt natuurfotograaf Johan van der Wielen je mee in de artistieke wereld van de vogels.

Deze zeer uiteenlopende groep aan dieren spreekt als geen ander tot de verbeelding van veel natuurliefhebbers en is het meest favoriete onderwerp van beeld. In plaats van de bekende beelden zoekt Johan daarbij vooral naar de impressies en emoties, het artistieke beeld. Zijn creatieve zoektocht naar sfeer zorgt voor unieke beelden van soms heel ‘gewone’ soorten.

Het gaat hem om de fotografische kunstzinnigheid, waarbij gedrag, lichtval en weersomstandigheden belangrijke elementen vormen.”

Dit belooft een bijzonder interessante woensdagavond te worden, waarvan de fotografie-liefhebbers onder ons natuurlijk het nodige hopen op te steken! Johan ontvouwt zijn geheimen vanaf 20.00 uur in ‘De Zwaan’, Kerkweg 2 te Berkenwoude.

14

De Waardvogel - december 2012

Tellers gezocht

voor broedvogelinventarisatie

Loetbos en Krimpenerhout Erik Kleyheeg Het Loetbos en het Krimpenerhout zijn beide bossen in het laagveen die vrij recent zijn aangeplant. Bij de aanplant van zulke bossen arriveren de eerste broedvogels vrijwel direct en met de ontwikkeling van de vegetatie, vindt ook een verandering plaats in het type vogelsoorten dat in deze bossen broedt. Een groep vogelsoorten die van nature pas in een vrij laat stadium tot broeden komt in net aangeplante bossen, zijn de holenbroeders. Deze soorten hebben natuurlijke boomholtes nodig om in te broeden en die worden meestal pas gevormd als de bomen ouder zijn (en een dikke stam hebben).

Om holenbroeders zoals diverse soorten mezen een handje te helpen in jonge bossen, kunnen nestkasten opgehangen worden. Het is echter onbekend wanneer bossen als het Loetbos en het Krimpenerhout oud genoeg zijn om in voldoende natuurlijke nestholtes te voorzien.

Om daar een beter beeld van te krijgen, gaat de NVWK dit in 2013 en 2014 onderzoeken. We zijn nu nog op zoek naar tellers die hieraan mee willen doen!

In de winter van 2012/2013 worden in het Loetbos en het Krimpenerhout alle nestkasten tijdelijk weggehaald, zodat in het voorjaar van 2013 alleen natuurlijke nestgelegenheid beschikbaar is voor holenbroeders.

Vanaf februari 2013 is het de bedoeling dat het Krimpenerhout en het Loetbos gedurende het broedseizoen worden geïnventariseerd volgens de BMPmethode om het aantal territoria van holenbroedende vogels vast te stellen. Dit betekent dat slechts een beperkt aantal vogelsoorten hoeft te worden geïnventariseerd (zie de lijst hieronder). In 2013 kunnen we op die manier vaststellen hoeveel holenbroeders nestgelegenheid kunnen vinden onder natuurlijke omstandigheden.

In de winter van 2013/2014 worden in vooraf vastgestelde vakken nestkasten geplaatst in een onnatuurlijk hoge dichtheid voor diverse soorten holenbroeders. Hierdoor creëren we een situatie waarbij gebrek aan nestgelegenheid geen rol van betekenis speelt voor het aantal territoria van holenbroeders. Net als in 2013 zal in het voorjaar van 2014 op dezelfde manier een inventarisatie worden uitgevoerd in het Krimpenerhout en het Loetbos om het aantal territoria vast te stellen.

Als we uiteindelijk na de twee broedvogelinventarisaties het aantal territoria vergelijken in de situatie zonder en met nestkasten, kunnen we bepalen of het Loetbos en het Krimpenerhout voldoende natuurlijke nestgelegenheid bieden (geen effect van nestkasten) of niet (meer territoria met nestkasten). Aangezien het Loetbos en het Krimpenerhout een andere leeftijd hebben, kunnen we ook beoordelen of de natuurlijke nestgelegenheid toeneemt met de ontwikkeling van het bos. Naar aanleiding van de bevindingen kan een objectieve beoordeling worden gemaakt of het zinvol is om in deze aangeplante bossen nog nestkasten aan te bieden om holenbroeders een handje te helpen.

Ben je geïnteresseerd om mee te doen aan dit onderzoek?

Meld je dan aan door een mail te sturen naar xxxxxxxxxxx@xxxxxx.xx. Hoe meer vrijwilligers, hoe groter de uitvoerbaarheid van dit onderzoek!

De bedoeling is dat resultaten naast de Waardvogel ook zullen worden gepubliceerd in een populairwetenschappelijk tijdschrift als Limosa.

De vogelsoorten die geïnventariseerd zullen worden zijn: bonte vliegenvanger, boomklever, boomkruiper, gekraagde roodstaart, groene specht, grote bonte specht, koolmees, matkop, pimpelmees en ringmus (belangrijkste soorten zijn vet gedrukt).

Grote bonte specht, illustratie Pepijn Hof, www.pepijnhof-illustratie.nl

De Waardvogel – december 2012

15

Excursie Willeskop

zaterdag 10 november

Tekst en foto’s: Gerard van Slijpe Omdat Erik ziek was, vond de excursie plaats onder leiding van Arie Dorsman. Arie gaf eerst uitleg over het ontstaan van het gebied.

We waren met z’n tienen. Het weer was gelukkig droog na de hele nacht regen. We werden meteen getrakteerd op 14 grote zilverreigers!! In totaal zagen we ongeveer 40 vogelsoorten, waaronder diverse soorten ganzen (brandganzen, kolganzen, Canadese ganzen, grauwe ganzen en Nijlganzen), eenden (wilde eenden, smienten, pijlstaarten, krakeenden en slobeenden), kepen, vinken, putters, veldleeuweriken, buizerds, torenvalken; teveel om op te noemen.

Toen was er koffie. Daarna liepen we weer verder het gebied in, met als klap op de vuurpijl een vrouwtje en mannetje bruine kiekendief. Ook zagen we heel veel veldleeuweriken en kramsvogels. Vooral Arie en Wim waren hier zeer over verheugd, vooral omdat ze zo mooi te zien waren.

Het was een geslaagde herfstwandeling, waarop we ook nog veel soorten paddenstoelen tegenkwamen.

16

De Waardvogel - december 2012

Excursie Oostvaardersplassen André Voets Zaterdag 1 december 2012, het was 4 tot 6 graden, droog, met vanaf 15.00 uur regen. Een leuke dag, o.l.v. Erik Kleyheeg.

Voor mij, André Voets en mijn vrouw Yvonne was het dubbel leuk, omdat wij Erik (en zijn ouders en broertjes) in mei 2003 tegen kwamen op Lesbos. Bij een klooster aldaar zagen wij geen enkele monnik, maar wel de blauwe rotslijster en daar kwam het blad van de NVWK uit de rugzak. Maar dit terzijde.

Zaterdag om 8 uur ’s morgens verzamelden ongeveer 25 mannen en vrouwen zich bij de Stolp Inn te Stolwijk en vertrokken wij met zo’n zeven auto’s richting Almere.

Het verzamelpunt aldaar zou de Oostvaardersdijk moeten zijn. Wij reden braaf achter een volgbusje aan dat bovengenoemde dijk helaas niet bereikte, maar wij vonden met behulp van Erik’s 06-nummer uiteindelijk de juiste plek. Daar stonden de telescopen al uitgestald en werd de brilduiker waargenomen.

Hierna vertrokken we naar de Lepelaarsplassen en na een sanitaire stop bij het bezoekerscentrum wandelden we naar de kijkhut. De vogels zaten helaas ver weg op de plas, maar met de telescopen werden o.a. de volgende vogels waargenomen: kuifeend, slobeend, rosse stekelstaart, nonnetje, dodaars en aalscholver. Grappig was dat Yvonne (zonder telescoop) opmerkte: die zwaan daar heeft een gele snavel en dat was warempel een kleine zwaan. Op de terugweg naar de auto klonk het gekrijs van een big. Het bleek het moerasvarkentje, de waterral, te zijn. Verder zagen we nog koperwieken en de grote bonte specht.

Per auto vertrokken we naar een dijkje langs het Markermeer, waar een eerdere waarneming van sneeuwgorzen was gedaan. Deze zagen we helaas niet, maar wel toppereenden en een rotgans. Hierna gingen we weer verder naar een uitkijkpunt naast het Oostvaardersbos. Toen we van de parkeerplaats naar dit punt liepen, wees Erik ons op een langsvliegende havik, prachtig te zien met haar gestreepte borst. Onderweg zagen we ook vele buizerds, van zeer donker tot heel licht. We hadden geluk, het zonnetje scheen en de kleuren van de vogels op de plassen waren goed te zien.

Wintertaling, grote zilverreiger, grote zaagbek, pijlstaart, smient, goudplevier, kemphaan en een

jagend vrouwtje bruine kiekendief, wilde paarden, edelherten en een schitterende vos namen we waar.

Opeens hoorden enkele mensen het geluid van een baardmannetje, maar helaas bleef het bij het geluid.

De tocht werd vervolgd naar het bezoekerscentrum Oostvaardersplassen, via de dijk langs het Markermeer met aan de andere kant goed zicht op de uitgestrektheid van het gebied dat wij de Oostvaardersplassen noemen.

We gingen een bezoek brengen aan kijkhut “De Zeearend”. Bij het begin van de wandeling daar naar toe zagen we een goudhaantje en een krakeend en iets verder een keep. Het was inmiddels licht gaan regenen en onze wandeling verliep over een stront- en modderpad.

De verantwoordelijken hiervoor waren de konikpaarden, die je zelfs kon aanraken. In de kijkhut zagen we een prachtige man blauwe kiekendief, alsmede de lang verwachte vliegende deur. De zeearend was mooi te zien met zijn witte staart, terwijl hij in de nevel verdween.

Het liep tegen vieren en de laatste stops moesten de Praambulten worden. Bij de Kleine Praambult werd wederom een blauwe kiekendief gezien, ditmaal een vrouwtje, bij de Grote Praambult een kudde Heckrunderen en opnieuw een vrouwtje blauwe kiekendief. De regen was heviger geworden en Erik gaf het eindsein voor deze excursie.

Het was een leuke dag, anders dan anders, met diverse leuke waarnemingen, en versnaperingen zoals gevulde speculaas en pepernoten die rond gingen. Ongetwijfeld ben ik een aantal waargenomen soorten vergeten te vermelden. Deze zijn terug te vinden op waarneming.nl.

Erik en alle anderen bedankt voor deze leuke dag.

Foto: Arie Dorsman

De Waardvogel – december 2012

17

1. Hier is een tak te zien die te kort is afgezaagd: er zijn geen nieuwe takken rond de zaagwond ontstaan.

2. Niet volgens de onderste lijn zagen. Bij de bovenste lijn ziet het hout er jonger uit, dus daar zagen we.

3. Dit is een heel slordig geknotte wilg, met van die rare kapstokken.

4. Deze knot is heel los. Het is eigenlijk geen knot, maar een kluwen van takkenstompjes met ruimte er tussen.

5. Een mooie, volgens de regels geknotte boom.

18

De Waardvogel - december 2012

De kunst van het knotten Foto’s en tekst: Jos de Nood, coördinator Knotgroep Krimpen De landelijke Natuurwerkdag hebben we al een poosje achter ons. Het weer was matig, maar toch goed om te werken. Het was dan ook een geslaagde dag voor de deelnemers. Alleen de opkomst viel tegen; vorig jaar vierendertig, nu zestien, dat was jammer. Maar goed, het knotseizoen is nu in volle gang.

Ik hoor wel eens zeggen: ”Wilgen knotten, het is wel leuk om buiten te zijn, maar het is eigenlijk niet meer dan domme kracht”. Ik ben het daar helemaal niet mee eens.

Ik heb bomen dood zien gaan door ondeskundig knotten.

Bovendien, met het afzagen van de takken ben je er niet: er moet de hele zomer aan onderhoud gedaan worden.

Maar daarover later; ik wil het nu over het knotten hebben.

Als de takken van de boom worden afgezaagd, zal de boom in het voorjaar nieuwe scheuten gaan maken. De boom doet dat het makkelijkste op plaatsen waar nog jong hout is overgebleven, dat is dus normaal gesproken bij de knot. Er wordt vaak gezegd dat je de takken goed kort moet afzagen omdat je dan een mooi compacte knot krijgt. Dat klopt ook wel. Maar als mensen met de kettingzaag zagen, gaan ze vaak extra kort zagen.

Wellicht denken ze; met de kettingzaag kost het geen moeite om het heel kort te doen. Dat is niet goed, nu loopt de stomp misschien niet meer uit. Op afb. 1 is een tak te zien die te kort is afgezaagd: er zijn geen nieuwe takken rond de zaagwond ontstaan. Hij is afgezaagd in oud hout, beter gezegd oude schors (bast), die niet in staat is nieuwe loten te vormen. Dus niet volgens de onderste lijn zagen (afb. 2), want daar vormen zich niet meer gemakkelijk twijgen. Bij de bovenste lijn ziet het hout er jonger uit, dus daar zagen we. Hoe ouder de boom is, hoe meer je hierop moet letten.

Bij het zagen met handgereedschap heb je al gauw de neiging om toch maar wat hoger te zagen, omdat de tak daar wat dunner is. Je krijgt dan van die rare kapstokken; het is geen gezicht (afb. 3). Je ziet hier een wilg die wel heel slordig is geknot. Gelukkig

is dit later nog hersteld. Het valt ook op dat het allemaal eenjarige takken zijn, maar dat heeft er mee te maken dat deze bomen onder een hoogspanningsleiding staan.

Als je zulke lange stompen laat staan en zelfs minder lange, dan zal de boom zeker veel twijgen gaan vormen.

De knot wordt heel los. Het wordt eigenlijk geen knot, maar een kluwen van takkenstompjes met ruimte er tussen, zoals op afb. 4. Best mooi om te zien misschien en voor de vestiging van plantaardig en dierlijk leven ook niet verkeerd. Maar doordat alle ruimtes zich vullen met blad en stof uit de lucht blijft de knot altijd nat en dus kwetsbaar voor rot. Omdat het water tot op de stam doordringt, zal de boom heel jong al kernrot zijn en niet meer stevig staan.

Als er op de stam ook takken zaten, zal daar weer veel nieuw schot ontstaan. Bovendien kan de boom nieuwe scheuten maken op elke plek van de stam. Je ziet dan in april/mei groene knopjes tevoorschijn komen uit de groeven in de schors.

Dat na het knotten voor ons de rust begint, kunnen we wel vergeten. De volgende keer hoop ik te schrijven over het onderhoud, wat ik noem “het wilgjes trekken”.

PS: Als je eens mee wilt werken, mail dan naar xxxxxxxxxxx@xxxxxx.xx.

Overweeg je om als hobby een paar schapen te houden, mail dan naar hetzelfde adres.

De Waardvogel – december 2012

19

20

De Waardvogel - december 2012

Huiszwaluwtil voor QuaWonen Plaatsing van onze huiszwaluwtillen (4) Tekst: Arie Dorsman; foto’s: Arie Dorsman, Patrick Heuvelman, Gerard van Slijpe In eerdere Waardvogels hebt u kunnen lezen over het project van de huiszwaluwtillen ter ere van het 50-jarig bestaan van de NVWK in 2011. Het bestuur heeft het initiatief van de zwaluwcoördinator, Nico van Dam, om enkele huiszwaluwtillen in de Krimpenerwaard te plaatsen serieus genomen. In 2010 zijn vier instanties waar de NVWK mee samenwerkt benaderd om de natuur in de Krimpenerwaard te helpen versterken. Alle vier instanties zegden hun medewerking toe. Het aanbod was als volgt: de NVWK schenkt de huiszwaluwtil, de ontvangende instantie vraagt de vergunning aan en zorgt voor de fundering, de stalen kolom en de plaatsing. Leden van de NVWK leveren, indien gewenst, ondersteuning in samenwerking met Neeleman Bouw.

Om het gehele project goed te laten verlopen, heeft Nico van Dam d.m.v. zijn contacten in de zwaluwwereld een prototype van de til laten maken alvorens NeelemanBouw in Bergambacht tot productie van vier tillen zou overgaan.

In die periode werd Nico van Dam benaderd door woningcorporatie QuaWonen om mee te denken bij een renovatieproject van woningen in Bergambacht, waar een kolonie huiszwaluwen broedt. Direct had Nico de gedachte om het prototype te schenken aan QuaWonen onder de condities van het huiszwaluwtillen project van de NVWK. Door allerlei omstandigheden lukte het niet om de huiszwaluwtil van QuaWonen in 2011 geplaatst te krijgen. Nico van Dam hield wel de vinger aan de pols rond de vergunningaanvraag en zo kon de NVWK samen met QuaWonen op 23 november 2012 de derde huiszwaluwtil openen aan de Secretaris Schippersstraat in Bergambacht.

Samen met 50 kinderen van de basisscholen ‘De Ark’ en ‘Kiezel en Kei’, die door QuaWonen waren uitgenodigd, werd het een feestelijke gebeurtenis. Alle kinderen en

begeleiders kregen van Woningcorporatie QuaWonen een toepasselijk cadeau: een bouwpakket van een duurzaam vogelhuisje.

In de twee weken daarvoor had Neeleman-Bouw gezorgd voor een onderheide fundering en de stalen kolom. Met een aantal leden van de NVWK is de huiszwaluwtil geplaatst, waarbij Hoveniers- en Aannemersbedrijf A. Molenaar uit Bergambacht gratis een vrachtwagen met kraan ter beschikking stelde om één en ander in elkaar te zetten, waarvoor dank.

Het is de bedoeling dat de andere huiszwaluwtillen voor het Zuid-Hollands Landschap en het Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard nog voor het broedseizoen van 2013 zijn geplaatst. In totaal heeft de NVWK dan, mede door de inzet van Nico van Dam en vele anderen, vijf huiszwaluwtillen kunnen realiseren in de Krimpenerwaard.

Het project is dan zeker niet ten einde. De zwaluwwerkgroep gaat vervolgens met enkele vrijwilligers de ontwikkelingen van vestiging en broedsucces volgen bij de huiszwaluwtillen.

De Waardvogel – december 2012

21

De rode Amerikaanse rivierkreeft Foto’s en tekst: Peter de Mooij Langzaam maar zeker rukken ze op, deze uit de rivier de Mississippi komende moeraskreeften, zoals men ze in de volksmond ook wel noemt. Ze zijn volgens zeggen meegekomen met het bulkwater (ballastwater) van schepen. Rond 1970 werden de eerste al gesignaleerd in ons nedergelegen landje en het zijn er inmiddels ontelbaar veel geworden.

Sinds enkele jaren mag volgens internationale afspraken enkel nog maar gezuiverd ballastwater worden meegenomen, maar de kreeft is hier en zal hier blijven, want hij gedijt erg goed. Jammer is dat hij een schimmelinfectie bij zich draagt die voor de Europese kreeftensoorten dodelijk is. Binnen een korte tijd kan de infectie alle Europese kreeften binnen een gebied uitroeien (bron AD 2010). Daarnaast ondermijnt hij de dijken, omdat hij er graten in graaft en daar wij al de handen vol hebben aan de muskusrat, lijkt me dat zorgelijk.

De rode rivierkreeft is werkelijk een alleseter. Van aas tot verse vis, van kikkers tot insectenlarven: wat maar voor zijn scherpe schaartjes komt, vindt spoedig een weg naar zijn bek en buik. Gelukkig hebben deze kreeftjes zelf ook natuurlijke vijanden, zoals de roofvissen (de paling, de

22

De Waardvogel - december 2012

snoekbaars, de baars, de snoek), de fuut, de meerkoet, de aalscholver etc.

Er is maar één ding waar de kreeftjes (ik zeg ‘kreeftjes’ want ze worden niet veel groter dan 15 cm) niet tegen kunnen en dat is een strenge vorst. Nou ja, dat zijn de geluiden die je in de wandelgangen hoort. Of dit echt waar is valt een beetje te betwijfelen, omdat de afgelopen winter een korte periode van zeer strenge vorst heeft gekend. Misschien had het nog even langer moeten aanhouden om de populatie wat uit te dunnen, want de rode kreeftjes hebben er niet echt onder geleden!

Ik vond deze op het fietspad en zette hem even aan de kant en maakte deze foto’s. Met opgeheven scharen als een dominee die de gemeenschap zegenen wil, stond hij daar dapper zijn mannetje. Mooi is hij zeer zeker in die fraaie rode kleur.

Sovon stadsvogelmeetnet MUS start zevende jaar: doe ook mee in 2013 Jan Schoppers, Meetnetcoördinator MUS, MUS@sovon.nl

PERSBERICHT

Het Meetnet Urbane Soorten gaat alweer zijn zevende jaar in. Dit stadsvogelmeetnet is opgezet door Sovon Vogelonderzoek Nederland en Vogelbescherming Nederland om de aantalsontwikkeling en verspreiding van broedvogels in bebouwde gebieden in beeld te brengen. Het is een laagdrempelige telling geschikt voor ervaren en minder ervaren tellers. De resultaten van de eerste zes jaar zien er goed uit en in diverse artikelen en nieuwsbrieven is dat op de MUS-pagina uit de doeken gedaan http://www.sovon.nl/nl/search/publicaties/MUS. Meedoen, individueel of als vogelwerkgroep Via Aanmelden MUS http://s1.sovon.nl/inloggen/mus/musaanmelden.asp kan men zien welk postcodegebieden vrij zijn en kan je ook aanmelden voor een eigen gebied. Er zijn enkele steden en dorpen, zoals Groningen, Almere, Zoetermeer en Bunschoten, die vrijwel vlakdekkend ‘geMUSt’ worden. Ook Arnhem is vorig jaar geheel geteld met MUS. Mooi is te zien dat de huismus het in het jonge deel van de stad (ten zuiden van de Rijn) beter doet dan in het noorden. Zelfs in de jongste wijken heeft de soort zich gevestigd. De boomklever heeft zijn bolwerk in het noordelijke deel (meer oude bomen en parken), maar de soort zit tegenwoordig ook in een klein aantal in het zuiden. Het materiaal biedt een verscheidenheid aan uitwerkingen, zoals verschillen tussen wijken duiden en indien er een langere reeks jaren geteld is beschikbare aantalsontwikkelingen. Slechts 5-7 uur veldwerk per postcodegebied levert zo een hoop interessante resultaten op. Een presentatie van MUS in Arnhem is te bekijken op http://slidesha.re/V0SyEW. MUS-cursus MUS is een ideale telling om als vogelwerkgroep op te pakken. De tellingen kosten weinig tijd en door de laagdrempelige opzet kunnen ook vogelaars met weinig telervaring meedoen. Voorwaarde is dat men de 30-40 algemene soorten stadsvogels op zicht en geluid kan herkennen. Om hierbij te helpen heeft Sovon de MUS-cursus opgezet: een vogelherkenningscursus die met name ingaat op geluiden en herkenning, en via internet individueel te volgen is: http://www.sovon.nl/nl/content/cursus-meetnet-urbane-soorten-mus.

In MUS zijn in 2012 maar liefst 160 vogelsoorten vastgesteld en daarnaast ook 17 zoogdiersoorten! Elke MUS-teller kan indien ingelogd kaartjes maken van alle soorten landelijk of van je provincie.

In de eerste Sovon-Nieuws van 2013 zal te lezen zijn hoe het de stadse vogels is vergaan in het afgelopen jaar.

Huismus, foto: Jan Schoppers

Zeldzame reiger overnacht graag in veenweidegebied in Zuid-Holland Maurice Kruk, Landschapsbeheer Zuid-Holland

PERS BERIC HT

De afgelopen zomer registreerden ruim 60 vrijwilligers uit de Alblasserwaard, Krimpenerwaard, Reeuwijk, Alphen en Nieuwkoop, samen met medewerkers van Landschapsbeheer Zuid-Holland, Natuurmonumenten en Bureau Waardenburg meer dan 950 purperreigers, verspreid over ruim 100 slaapplaatsen in Zuid Holland. Een onverwacht groot succes in het project “De purperreiger als logé in Zuid Holland”. Dit project heeft als doel om de slaapplaatsen in kaart te brengen en het belang ervan bij de grondeigenaren onder de aandacht te brengen. Met als einddoel het veiligstellen van de slaapplaatsen voor de toekomst.

Purperreigers vliegen in maart vanuit West-Afrika naar ons land om te broeden.

Van april tot juli broeden de zeldzame vogels in kolonies in drassige, oude rietlanden. Daarna nemen ze, verspreid in het veenweidegebied, ongeveer een maand de tijd om reserves op te doen voor de trek naar West-Afrika. Ze eten vis, muizen en kikkers. Tijdens deze maand slapen de purperreigers in kleine bosjes, singels en losse bomen die zo kenmerkend zijn voor het Zuid-Hollandse polderlandschap. Uit het onderzoek blijkt dat het om heel veel plekken gaat. De grootste slaapplaatsen herbergen meer dan 50 purperreigers, op andere plaatsen slapen ze alleen.

Purperreiger op weg naar Afrika, Dankzij de gezamenlijke inspanning hebben we nu inzicht in de locatie van de foto: Floris Scheplitz belangrijkste leefgebieden van deze bedreigde reigersoort. Van de slaapplaatsen is ook de onderhoudstoestand geïnventariseerd. Zo nodig zullen de slaapplaatsen de komende winter, in samenwerking met de grondeigenaren en vrijwilligers, worden opgeknapt zodat de vogels ook volgend jaar weer een fijn logeerplekje hebben.

De afgelopen weken zijn de purperreigers in rap tempo naar Afrika gevlogen. Ze vertrekken met wind mee. Vrijwilligers bij Ridderkerk, Dordrecht en Gorinchem telden op 31 augustus meer dan 400 purperreigers die op weg waren naar Afrika. Ze vliegen in een week naar de Sahel, dus de meeste zijn al weer op hun bestemming.

De purperreiger is een zeldzame broedvogel, met minder dan 800 paar. In Europa neemt Nederland een belangrijke positie in voor het verblijf van deze soort. De purperreiger wordt ook wel rode reiger genoemd en is sierlijker dan de blauwe reiger.

Ze zijn karakteristiek voor het veenweidelandschap. We wisten al dat Zuid-Holland een belangrijk broedgebied is voor de purperreiger. Enkele grote kolonies komen jaarlijks terug naar Nieuwkoop, de Zouweboezem en Kinderdijk.

De Waardvogel – december 2012

23

Ook in de bebouwde kom vind je menige blom Anton van Jaarsveld Zo op het eerste oog zeg je als leek: in de bebouwde kom, daar tref ik geen bijzondere wilde planten aan. De praktijk wijst anders uit. Dat weten we dankzij natuurverenigingen als KNNV, IVN en Floron. De afkortingen staan voor Koninklijke Nederlandse Natuurhistorische Vereniging, Instituut voor natuureducatie en duurzaamheid en Floristisch onderzoek Nederland. Dankzij de inventarisatiegegevens van deze verenigingen weten we heel veel vindplaatsen, ook van planten in de steden. Er verschijnen in onze moderne tijd verspreidingskaartjes, zelfs met GPS-aanduiding! Dat is voor een positieve liefhebber erg prettig, maar voor een ùitstekende verzamelaar – met klemtoon op de eerste lettergreep – een gemakkelijk hulpmiddel voor zijn kwalijke hobby.

Uit het boek “Van muurbloem tot straatmadelief” blijkt bijvoorbeeld, dat Amsterdam op de bouw-, haven- en industrieterreinen veel zeldzame planten herbergt. Door aanvoer van goederen, overslag en braak liggen komen daar ontsnapte en aangevoerde soorten tot bloei. De aanvoer van zand voor wegen, trottoirs en andere bestratingen zorgt voor een onverwachte flora, zoals straatliefdegras en bleekgele droogbloem. Dat effect kennen wij in de Krimpenerwaard bijvoorbeeld ook op

24

De Waardvogel - december 2012

het industrieterrein op De Zaag, waar o.a. teunisbloemen en prikneus te vinden zijn.

Kademuren in oude binnensteden vormen prachtige vestigingsplaatsen. Op de foto hiernaast zien we op de Visbanken in Gouda een aantal varensoorten en de gele helmbloem. Deze van oorsprong rotsplanten hebben daar een enigszins identieke groeiplaats gevonden. Voor de liefhebbers: de gemeente Gouda geeft in samenwerking met Cyclus een reeks boekjes uit over de mooie plekjes in de gemeente. Dezelfde stad zaait in de bermen bloemenmengsels uit van wilde planten. Moeten we dat zien als verfraaiing of uitbreiding van de eigen flora dan wel als manipuleren van de natuur? De meningen daarover zijn nogal verschillend. Feit is, dat planten als cichorei en agrimonie zich daar al jaren handhaven.

Het klimaat in de bebouwde kom is anders dan elders: steden zijn vaak warmte-eilanden. In de zomer houden de stenen de warmte langer vast, stofdeeltjes in de lucht doen datzelfde en de open winkels zorgen voor versterking van het effect. Ook in de winter is de temperatuur hoger. Daar spelen plantensoorten uit zuidelijker streken op in, bijvoorbeeld tongvaren en tengere vetmuur. Daarentegen verkoelen daktuinen weer.

Uit een Duits onderzoek (NRC van 31 oktober jl.) blijkt, dat de temperatuur van begroeide daken gematigder is.

Tot slot nog wat nieuwkomers in de bebouwde kom. De brede wespenorchis maakt als stadsplant furore. In parken en plantsoenen (Kralingse bos!), zelfs in mijn eigen tuin is hij verschenen, en …. zonder hulp! Tussen de straatstenen groeit in elke gemeente wel de superkleine vroegeling en in menig gazon vind je draadereprijs, al is de kans groot, dat het plantje onopgemerkt is gebleven. Een echte straatlantarenplant is de onooglijke steenkruidkers (zie foto). Aan de uitgelaten honden dankt hij de bijnaam “pisplant”. In en buiten de bebouwde kom zien we tegenwoordig het bezemkruiskruid. Deze gele Zuid-Afrikaan heeft heel Nederland in zeer korte tijd veroverd en geeft daarmee wat kleur tussen de stenen. Heus, als je goed kijkt, valt er best wat te genieten.

Wat groeide en bloeide er in 2012 Patrick Heuvelman Hierbij een overzicht van de dit jaar aangetroffen ‘bijzondere’ flora in onze polders. Dit overzicht is samengesteld aan de hand van invoeringen op de site www.waarneming.nl, eigen waarnemingen en bijzondere soorten die bij toevalligheid of door speur- en inventarisatiewerk zijn gelokaliseerd en geregistreerd. Er zijn dit jaar 380 waargenomen plantsoorten ingevoerd. Tussen deze soorten zitten 38 zeldzame soorten. Dit zijn soorten die landelijk of regionaal onder druk staan door het veranderende landschap, klimaat of door andere negatieve invloeden.

In het gebied de Zaag en het Stormvloedpolderbos, maar ook langs de oevers van de Lek bij Schuwacht, komt het mooie zomerklokje voor. In de eerste dagen van maart is de gulden boterbloem aangetroffen.

In april stond op twee verschillende plaatsen in de polder, de mooie maar sterk onder druk staande wilde kievitsbloem te bloeien. Langs de oevers van de Lek, is dit jaar op drie verschillende plekken kruisbladwalstro waargenomen. Deze soort is in Limburg zeer algemeen, maar voor de waard een zeldzame waarneming. Langs de Lek, bij de Zaag, is de driekantige bies aangetroffen.

Ook in het Loetbos zijn zeer leuke soorten waargenomen, zoals een gevlekte orchis en de moerasvaren. Bij eendenkooi ‘De Bakkerswaal’ groeide dit voorjaar een hartbladzonnebloem. En in omgeving van de Heemtuin Krimpen werd een moeraswolfsmelk gevonden, en in de heemtuin zelf een adderwortel. In de polder Stolwijk, groeide een slangenwortel. Verder werden er in mei, verspreid over heel de Krimpenerwaard de volgende leuke soorten aangetroffen: beemdooievaarsbek, kleine majer, valse kamille, Spaanse ruiter en een Amerikaanse kruidkers.

Goed om te zien was dat ook dit jaar de fraaie Karthuizer anjer weer langs de Lek bloeide.

De geelgroene zegge kwam op verschillende afgeplagde stukken polder voor, onder andere langs het Paddenpad en op verschillende plaatsen in de Berkenwoudse Driehoek. De keizerskaars is dit jaar op twee plaatsen waargenomen. Een van de fanatieke floristen, Henk Gazan, vond op de Zaag een exemplaar van de sikkelklaver. En tijdens de zomer werden in een ZHL-gebied, maar ook nog in november langs de Lek bij Ammerstol, meerdere exemplaren van de sterzegge gevonden.

In de soortenrijke gebieden van het ZHL in de polder bij Berkenwoude werden ook dit jaar grote aantallen van de mooie teer guichelheil en klokjesgentiaan aangetroffen. Tijdens de avondwandeling op de Zaag werd langs een Links, van boven naar beneden: ruige weegbree, oranje springzaad, zomerklokje. Rechts: Karthuizer anjer, Karthuizer anjer, ruige weegbree. Bron foto’s: www.wilde-planten.nl

De Waardvogel – december 2012

25

van de wandelpaden de fijne ooievaarsbek aangetroffen.

De fraaie wilde marjolein is deze zomer op drie plaatsen waargenomen. Erg leuk was de ontdekking van de ruige weegbree in de berm van de dijk bij Schuwacht. De plant was net niet met aarde afgedekt na de asfalteringswerkzaamheden in dat gebied. In juli werden ook enkele planten van bont kroonkruid en oosterse karmozijnbes aangetroffen. In een sloot langs de Zuidbroek werden meerdere planten van de moerashyacint gevonden, vermoedelijk verwilderde planten die voort zijn gekomen uit gekweekte vijverplanten. In de Bochtafsnijding werd de hertsmunt gevonden. Later in het jaar werden opnieuw langs de Lek oranje springzaad, kruisbladige wolfsmelk en gele kamille gevonden. De laatste noemenswaardige soorten zijn het fraaie goudknopje, opnieuw een waarneming uit de boezem van het ZHL, maar ook de meldingen van slijkgroen en een aantal exemplaren van rechte alsem in de berm ter hoogte van de Kwakels.

Duidelijk is dat langs de Lek en in het gebied van de Berkenwoudse Driehoek de meeste zeldzame soorten zijn waargenomen, maar ook overal in de waard komen leuke soorten voor. Uiteindelijk zijn er minder bijzondere soorten gemeld dan in 2011 (59). Dat wil niet zeggen dat er soorten zijn verdwenen, want alle toen gemelde groeiplaatsen zijn mogelijk niet opnieuw door waarnemers bezocht. Er is dus geen zekere conclusie te trekken van mogelijke achteruitgang of het verdwijnen van soorten. We gaan proberen hier in 2013 een beter beeld van te krijgen. Wat aan de hand van de waarnemingen wel blijkt, is dat de soorten die in

specifiek ingerichte en beheerde gebieden groeien, zoals de gebieden van het Zuid-Hollands Landschap, stabiele omstandigheden hebben wat meer zekerheid geeft voor het behoud van zeldzame en beschermde soorten.

Ook is duidelijk dat werkzaamheden langs wegvakken van dijk- en provinciale wegen ook invloed hebben op het voorkomen van soorten. Er wordt immers veel grond aangevoerd, met daar in zaden of sporen van planten die normaliter niet in dit gebied groeien of zich zonder specifiek beheer kunnen handhaven.

De NVWK heeft opnieuw afspraken gemaakt met organisaties als Groenservice Zuid-Holland, het ZuidHollands Landschap en het Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard. Er is afgesproken dat er een uitwisseling van waargenomen soorten plaats vindt, zodat de beheerders met deze informatie waar nodig kunnen sturen in het beheer van een bepaald gebied. Niet om iedere bijzondere plant te sparen. Maar om daar waar kansrijke en goede omstandigheden voor soorten zijn, deze te sparen en zo een soort voor de waard te behouden. Zo ook het geval van de Karthuizer anjer: deze mooie soort krijgt extra aandacht omdat deze door het gevoerde maaibeleid van de afgelopen jaren zeker niet zal overleven. Omdat deze soort nu al een aantal jaren wordt waargenomen in een redelijk aantal, kan er in dezen worden gesproken over een te handhaven populatie en dienen er passende maatregelen genomen te worden door de beheerder.

Laten we in 2013 er ook weer op uitgaan en bijzondere waarnemingen, liefst met foto, invoeren op waarneming.nl of ze door te geven op cplanten@nvwk.nl

Rectificatie Van de redactie In het septembernummer van de Waardvogel van dit jaar berichtten wij u over onze inspanningen om de belangen van de kwetsbare natuur o.a. in de Krimpenerwaard op provinciaal niveau te verdedigen. We deden verslag van bijeenkomsten in het afgelopen jaar en gaven u onze visie op pagina 15.

Op de pagina’s 16 t/m 19 publiceerden we onze officiële zienswijze op de Groenagenda van de provincie Zuid-Holland, zoals die naar de Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland is verstuurd.

Helaas is de eerste pagina van onze zienswijze tweemaal afgedrukt, en mist u de derde pagina. Op de website www.nvwk.nl kunt u de volledige tekst lezen van onze ‘Zienswijze op de Groenagenda’.

De redactie van de Waardvogel wenst alle auteurs, bezorgers en lezers van ons blad gezellige kerstdagen en een natuurvol 2013

26

De Waardvogel - december 2012

outplacement – loopbaanbegeleiding – re-integratie 2e spoor Ook in de Krimpenerwaard!

Op zoek naar een nieuwe baan voor uzelf of voor uw medewerkers? De coaches van id Rijnmond staan voor u klaar! www.idrijnmond.nl 010-2934343

Wij dragen graag een steentje bij.

Dat is het idee.

Ramen, Deuren, Kozijnen ,Verbouwingen Gevelbekleding , Aanbouwen , Renovatie Inbraak preventie Tel. 0180 -517522 / 06-51809068

Rabobank Krimpenerwaard ondersteunt uw vereniging.

Rabobank. Een bank met ideeën.

www.rabobankkrimpenerwaard.nl

Abelenlaan 4a - 2935 SB Ouderkerk a/d IJssel Postbus 3012 - 2935 ZG Ouderkerk a/d IJssel info@van-der-velden.nl - www.van-der-velden.nl

Verslag van de cursus

‘Paddenstoelen herkennen’ Annelies Groothuis De herfst begon voor 18 cursisten op dinsdag 16 oktober in het gastvrije en knusse lokaal van eendenkooi ‘De Bakkerswaal’ en beleefde haar hoogtepunt op de zaterdag daarna in het Loetbos.

De paddenstoelenjuf Lia, in haar gewone leven biologieleraar in Alphen aan den Rijn, weidde ons in in de wereld van zwam, schimmel, vruchtlichaam, hyfen, mycelium, substraat, saprofyten, parasieten en mycorrhiza, om maar een paar termen te laten vallen. Zij raadde ons boeken aan. Het beste vond zij Paddestoelen van R. Rayner en Hans Adema.*) Zij liet ons prachtige foto’s zien en had de excursie al voorbereid samen met Ton. In het Loetbos kwamen we eerst niet verder dan zo’n 100 meter, omdat we daar al zoveel zagen. Dankzij het dode hout in de bosjes is er in deze vochtige periode een overvloed aan paddenstoelen. Erg leerzaam waren de verschillende levensfasen van een soort, zoals het zwavelkopje.

Er waren natuurlijk prachtige vliegenzwammen en om er nog een paar te noemen: krulzoom, nevelzwam, franjehoed, vezelkop, wimperzwammetje, vaalhoed, stinkzwam, satijnzwam, honingzwam, helmmycena, judasoor en valse

Een van de vele soorten inktzwammen, foto Patrick Heuvelman

28

De Waardvogel - december 2012

kopergroenzwam. Er werd fanatiek met spiegeltjes onder de hoed naar de plaatjes gekeken en er werden prachtige foto’s gemaakt. We hielden een gezellige koffiepauze met koek. Er bleken een paar vogelaars te zijn die heel veel paddenstoelen kenden, zodat ons jufje allengs vaker vroeg of het forum het er mee eens was. Uiteindelijk moesten we er nog flink de pas in zetten om bij Restaurant ‘De Loet’ in het gras de witte kluifzwam en het gordijnzwammetje te zien en struinend door de bosjes wezen Ton en Jannie ons, bosjesmannen en takkewijven, nog op donsvoetje, zilvergrijze ridderzwam en kroontjeszwam.

Het was fantastisch en velen van ons gaan hier zeker mee door. NVWK, hartelijk dank voor het organiseren. *) Noot van de redactie: het betreft hier een oudere uitgave van Elsevier - vandaar de spelling zonder ‘n’ in de titel - die alleen nog tweedehands te koop is.

Kroontjesknotzwam, een zeer beschermde soort die slechts een enkele keer per jaar in Nederland wordt gevonden. Een leuke ontdekking in het Loetbos! Foto Ton de Groot

Paddenstoelen

in de

Krimpenerwaard

Tekst en foto’s: Sjani van Ophemert In september breekt er voor de paddenstoelliefhebbers een drukke tijd aan. In een korte periode zijn er heel veel te zien. In de maanden september en oktober zijn de meeste te zien, ook al zijn er typische winter- en voorjaarssoorten. Paddenstoelen zijn moeilijk te determineren, maar er zijn ook soorten die je direkt kan herkennen, zoals de vliegenzwam, het zwavelkopje en sommige boleten. Zo niet, dan moeten de steel, lamellen, plaatjes, de geur en standplaats (onder welke boom hij staat) goed onderzocht worden. Dat heb je bijvoorbeeld bij de bloedsteelmycena. Die is te herkennen aan het donkere vocht dat tevoorschijn komt, als je de steel doorbreekt. In veel gevallen moet er zelfs een microscoop aan te pas komen. Bij gordijnzwammen, de paarse knoopzwam en de bosparasolzwam is dit het geval. De laatstgenoemde werd tijdens een wandeling in het Loetbos voor paddenstoelliefhebbers ontdekt en microscopisch onderzocht.

Bloedsteelmycena

Vliegenzwam

De Waardvogel – december 2012

29

Takkenhutten bouwen, leuk!

Derek de Waal Op zaterdag 17 november gingen we met een groep hutten bouwen op een boerderij aan de Schaapjeszijde.

Eerst deden we takken knippen en gaten in de grond boren. Daarin gingen grote takken.

Daaromheen vlochten we takken en toen was de hut klaar.

De overgebleven takken legden we op een grote hoop waar bijvoorbeeld egels kunnen overwinteren. Na een middag hard werken gingen we weer naar huis.

Help tuinvogels de winter door Mieke Verwaal Zaterdag 19 januari van 14.00 tot 16.00 uur willen we bij boer Ton op de Beijerseweg 11 te Stolwijk weer een gezellige middag voor de jeugd van 8-12 jaar organiseren. Dit keer willen we het hebben over de verschillende soorten tuinvogels. We gaan een video bekijken en daarna maken we vogeltaarten, vetbollen en ander ‘vogelsnoep’. Zo maken we lekkere dingen om te vogels de winter door te laten komen. Natuurlijk is er weer volop gelegenheid om in het hooi en rond de boerderij te spelen.

Dus geef je snel op bij Mieke Verwaal, jeugd@nvwk.nl, of xxxx-xxxxxx. Trek bij slecht weer je regenlaarzen aan!

Vogels ringen Martijn Bongiovanni Op zaterdag 30 juni is de jeugd van de NVWK bij Gouderak gaan kijken bij het ringen van vogels. Misschien vraagt u zich af: waarom nu nog een verslag van een excursie die in juni gehouden is? Maar ook bij de jongere generatie gaat er wel eens iets verkeerd.

Zoals al gezegd, ging de jeugd dus met ervaren ringer Cor Oskam mee om te zien hoe (jonge) vogels geringd worden. Allereerst werd ons verteld met welke materialen je een ring aanbrengt, daarna hoe je de ring stevig aanbrengt, zodat deze niet in de Sahara achterblijft of je een los pootje hebt. Vervolgens kregen wij allerlei soorten van ringen te zien: pootringen in soorten en maten, nekringen en de tangen waarmee de ringen bevestigd worden. Vervolgens wilden we het ringen weleens in de praktijk zien, maar daarvoor moesten we wel eerst een slachtoffer vangen. Een goed moment voor pauze dus.

Na de pauze hebben we de vangnetten uitgeplozen, maar daaruit kwam alleen een juveniele roodborst, die al geringd was.

Geen ring-demonstratie dus. Maar wel een voorbeeld van een uitgebreid onderzoek naar de (conditie van de) vogel. Hoe hem te wegen (in het kokertje van een WC-rol) het vetgehalte te bepalen en nog veel meer. Als laatste kregen we een vogelquiz aangeboden en werden we hartelijk uitgenodigd om nog eens te komen. Cor en collega's: bedankt voor de leerzame ochtend!

Opening Speelpolder in Krimpen aan de Lek Niels en Johan Boer Wij zijn op 16 oktober bij de opening van Polderrijk geweest. Polderrijk is een natuurspeeltuin. Wij hadden geluk want het was mooi weer. Er was heel veel te doen zoals insectenhotelletjes maken, een vogelhuisje maken en je kon ook nog een graspruik maken. Je kon pannenkoeken eten en broodjes en marshmallows braden op een kampvuur. Helaas konden wij geen broodje braden, het deeg was op. Je kan over boomstammen lopen en met een touw over de sloot slingeren. Er was ook nog een kleipad, er lag een beetje water op dus het was heel glad en we gleden er bijna over uit. Toen we naar huis moesten waren we heel erg vies.

Oplossing foto-quiz ‘Het Jaar van de Bij’ van pagina 31, Waardvogel september 2012 We geven de gewone Nederlandse namen (dat was voldoende) en voor de fanatiekelingen ook de Latijnse namen.

1. aardhommel (Bombus terrestris) 5. honingbij (Apis mellifera) 2. hoornaar (Vespa crabro germana) 6. boomhommel (Bombus hypnorum) 3. gewone of limonadewesp (Vespula vulgaris) 7. tweekleurige zandbij (Andrena bicolor) 4. lathyrusbij (Megachile ericetorum) 8. blinde bij (= een zweefvlieg: de instinker! Eristalis tenax) De Waardvogel – december 2012

31

Opening eerste Speelpolder Joke Colijn Op dinsdagmiddag 16 oktober in de herfstvakantie werd de eerste van vier Speelpolders in de Krimpenerwaard feestelijk geopend door het Natuur- en Recreatieschap Krimpenerwaard. De locatie van deze Speelpolder is Krilpad, Krimpen aan de Lek. De nieuwe naam “Polderrijk” was bedacht door een meisje uit Krimpen, dat de openingshandeling verrichtte door het onthullen van het naambord. Het was flink drassig omdat het tot en met die ochtend geregend had, maar daarna stak de wind op en woei het droog; ’s middags kwam de zon er zelfs bij.

Groenservice Zuid-Holland (GZH) is voor de provincie Zuid-Holland de motor achter het Speelpolder-project en ook de organisator van de openingsfestiviteiten. De NVWK was 's middags op die opening aanwezig met een stand die bemand werd door Wim Sloof, Jannie Monhemius, Robin Kist, Max Ossevoort en Joke Colijn. De kinderen van de Krimpense lagere scholen konden bij ons deelnemen aan twee 'workshops’: (vóórgezaagde) vogelhuisjes in elkaar timmeren en eenvoudige insectenhotelletjes maken. We hadden vogelbroedhokjes voor 50 kinderen bij ons en materiaal voor 25 insectenhotelletjes.

Verder waren er 'lezingen' van de Vogelklas Karel Schot, er werden 18 bomen geplant met de kinderen, een wilgentenen tunnel werd afgebouwd, ze konden graspruiken maken, er waren pannenkoeken en limonade en de kinderen konden natuurlijk de hele dag spelen – en elke dag daarna!

kinderen die vaak binnen zitten. Er zijn weinig plaatsen waar kinderen nog mogen slootje springen, boompje klimmen, een hut van takken kunnen bouwen, visjes vangen in een sloot en vies mogen worden - tenzij je het geluk hebt op een boerderij te wonen. De NVWK is van het begin af bij het proces van ontwerp tot uitvoering betrokken geweest, omdat wij de doelstelling erg belangrijk vinden.

Kinderen die nu de natuur leren waarderen, zijn hopelijk de natuurbeschermers van later.

De andere drie Speelpolders komen in Bergambacht, Ouderkerk en Stolwijk; de realisatie hiervan staat in de planning voor 2013. Speelpolders zijn stukjes 'polder', vaak aansluitend aan of deel van een recreatiegebied en niet te ver van bebouwing, die ingericht worden met natuurlijk speelmateriaal. Speelpolders zijn ontworpen om kinderen weer naar buiten te krijgen, achter de tv en de pc vandaan.

Studies onderbouwen de noodzaak van buiten spelen: kinderen (en ook volwassenen!) die vaker actief in de natuur verkeren, zijn niet alleen fysiek gezonder (o.a. het probleem overgewicht speelt minder) maar ook mentaal (ze zijn evenwichtiger, sociaal vaardiger, gaan beter om met stress, hebben minder vaak antidepressiva nodig) dan De Waardvogel – december 2012

33

$'0,1,675$7,(.$17225 9(5:$$/ /,' 12$%

Uw kaas van Toos en Klaas, Ouderkerk a/d IJssel, 0180-682019

We staan op de weekmarkten: Dinsdag : Krimpen a/d IJssel Woensdag : Schoonhoven Donderdag : Capelle a/d IJssel Vrijdag : IJsselstein

9RRU DO XZ

‡ %RHNKRXG]DNHQ ‡ %HODVWLQJDGYLH]HQ ‡ %HODVWLQJDDQJLIWHQ ‡ /RRQDGPLQLVWUDWLH

‡ 9ULMEOLMYHQG YRRU DOOH LQOLFKWLQJHQ

‡ 2RN YRRU SULYp DDQJLIWHQ JHYHQ ZLM JUDDJ DGYLHV

2RVWHLQGH +RI WHU %HUJHQ H PDLO YHUZDDO#SODQHW QO

SNACKBAR GRAAFLAND

$+ %HUNHQZRXGH WHO '5 %HUJDPEDFKW WHO

ID[

VOGEL- EN NATUURREIZEN NAAR WERELDWIJDE BESTEMMINGEN! GROEPSREIZEN ¡ INDIVIDUELE REIZEN ¡ FOTOREIZEN ¡ CRUISES FINANCIEEL ZEKER OP REIS MET GGTO

Uw adres voor Patat, div. snacks, belegde broodjes, ijs, sorbets, slushpuppies, milkshakes Ook verzorgen wij mooie vis- en huzarensalades!!!

Weteringsingel 2, hoek Waalstraat Krimpen a/d IJssel tel. 0180 513466

CRUISE-NEWS ATLANTIC ODYSSEY 2013F 5890,29-MRT-2013 / 31 DAGEN, VANA S ATLANTIC

MAAK KANS OP EEN GRATI NGEN! ODYSSEY, VERLOTING AL BIJ 3 BOEKI

NIEUW IN 2013

WESTERN PACIFIC ODYSSEY CRUISES Falklands, South Georgia, Antarctisch Schiereiland Atlantic Odyssey 2013 Western PaciďŹ c Odyssey 2013 Cruise Kaapverdische Eilanden - Madeira GROEPSREIZEN Amerika, vogels in Arizona Texel Zuid-Spanje, Coto Donana en Gibraltar Bulgarije, vogeltrek langs de Zwarte Zee Lesbos in het najaar Zweden, vogeltrek bij Falsterbo Helgoland Oman Schiermonnikoog Falklands, South Georgia, Antarctisch Schiereiland Spanje, PyreneeĂŤn Sri Lanka Madagascar India, vogels en tijgers Gambia Kenia en Tanzania

Greetings from the South!

Kagu, op Nieuw-CaledoniĂŤ

Op de zuidelijke Stille Oceaan

VERTREK

DUUR (DAGEN)

PRIJS

03 nov 12 29 mrt 13 02 apr 13 05 mei 13

20 31 32 9

8190,5890,va. 8075,1130,-

24 aug 12 31 aug 12 06 sep 12 09 sep 12 14 sep 12 08 okt 12 10 okt 12 22 okt 12 26 okt 12

11 3 8 7 8 8 4 10 3

2595,315,1375,1395,1295,1095,745,2695,315,-

03 nov 12 07 nov 12 14 nov 12 19 nov 12 23 nov 12 28 nov 12 02 dec 12

20 7 15 16 16 15 16

va. 8190,1395,3095,3795,2795,1995,3995,-

12 sep 12 30 jan 13

14 15

3695,2295,-

FOTOREIZEN Brazilie FOTOREIS Gambia FOTOREIS

NIEUWE REIZEN IN 2013 Ghana (feb), Kamtsjatka (mei), Ecuador en Galapagos, Colombia (nov-dec) en meer!

Meer informatie? Kijk op www.birdingbreaks.nl, info@birdingbreaks.nl of bel BiringBreaks 020 7792030.

Boerderijwinkel voor: Fam. Van Drunen * Vlees (pakketten) Gouderakse Tiendweg 99 * Boerenkaas 2831 KA Gouderak * Ambachtelijke producten Tel.: 0182-521646 Email: Henk.van.Drunen@deveerstalhoeve.nl Openingstijden: op dinsdag / woensdag en vrijdag van 14.00 tot 18.00 uur en op zaterdag van 09.00 tot 15.00 uur.

In onze boerderijwinkel verkopen we vlees van eigen gefokt vee. De kalfjes die bij ons komen hebben het 1e halve levensjaar bij hun moeder gelopen. Daarna lopen de dieren ‘s zomers in het weiland. Voor de weilanden zijn overeenkomsten gesloten met de landelijke overheid voor botanisch- en weidevogelbeheer. Door dit beheer ontstaat een gevarieerd grasland. ‘s Winters lopen de dieren los in de stal, waar ze alleen eigen gewonnen kuilgras krijgen. Zo groeien ze op een natuurlijke wijze tot ze groot genoeg zijn om te slachten.

Van activisten tot vrienden!

Sophia Dijkstra Zomaar vanuit het niets kregen buurtbewoners die rond de Hennepakkers te Stolwijk wonen in augustus 2010, via een presentatiebord op de Speelweek, lucht van de aanleg van een speelpolder in de Hennepakkers.

Een groepje scholieren van zowel OBS De Hazelmuis alsmede van de PCBS Oranje-Nassau hadden al met de gemeente Vlist en Groenservice Zuid-Holland (GZH) rond de tafel gezeten om hun wensen kenbaar te maken voor deze speelpolder.

Een kabelbaan, fietscrossbaan, trekpondje, polsstokspringen, een heus huttendorp…alles wat een kind zich maar wensen kan was in het plan opgenomen.

Maar buurtbewoners waren niet ingelicht over de plannen en werden hier opeens mee geconfronteerd; dit veroorzaakte vrijwel direct veel weerstand. Wat eerst begon met een twintigtal tegenstanders, werd al gauw 80 man…en later zelfs nog veel meer toen de handtekeningenactie actief werd (deze hebben we overigens nooit aan de gemeente hoeven overhandigen).

Opeens bleek uit alle hoeken dat Stolwijkers toch wel erg begaan zijn met de Hennepakkers als natuurpark en velen hun zorgen en twijfels hadden over de bescherming en aantasting t.a.v. de flora en fauna welke voorkomen in het park. Zo kwam de inmiddels opgerichte actiegroep te weten dat er een flinke vleermuispopulatie in het park bleek te zitten, er ijsvogeltjes voorkwamen en een sperwer-, ooievaars- en ransuilenpaartje dat jaar jongen hadden gekregen.

De bewoners spraken niet alleen hun zorg uit over de flora en fauna maar ook de vervuilde gedempte dam, overlast van hangjongeren, veiligheid, onderhoud, parkeergelegenheid, waardevermindering van aangrenzende huizen, vandalisme en het uitlaten van honden waren voor velen punten van kritiek.

Een informatieavond moest dan ook in alles duidelijkheid geven aan alle bewoners van Stolwijk, maar e.e.a. bleek die avond toch anders te lopen dan de gemeente, GZH en Zuid-Hollands Landschap hadden durven dromen. De architect van de speelpolder had zonder een woord te zeggen de gehele zaal al tegen zich en op deze avond bleek vooral de betrokkenheid en zorg van de bewoners een grote rol te spelen en werd de onzorgvuldige communicatie van de gemeente weer eens flink in het licht gezet.

Toch bracht deze enerverende avond vele goede ideeën met zich mee welke de aanwezigen kenbaar mochten maken, en daar werd gelukkig gehoor aan gegeven. Het originele ontwerp werd totaal veranderd en geminimaliseerd tot natuurlijke en vooral educatieve speelactiviteiten. Even was er toch nog sprake van een andere locatie voor de speelpolder, maar ook daar liep de gemeente tegen enorme weerstand van buurtbewoners aan en werd de Hennepakkers als definitieve locatie voor de aanleg van de speelpolder een feit. Tussen de actiegroep en de gemeente Vlist werd een afspraak gemaakt dat de groep bij elke beslissing betrokken zou worden en tot nu toe wordt hier inderdaad gehoor aan gegeven.

De actiegroep (tegenwoordig ‘De Vrienden van de Hennepakkers’) en de gemeente zijn nu zo tot elkaar gekomen met de plannen dat er geen sprake meer is van actievoering. De Vrienden van de Hennepakkers benutten hun contacten nu om diverse activiteiten in het park te kunnen uitvoeren. In overleg met en goedkeuring van de gemeente doen zij nu een stuk behoud en onderhoud van het park waaronder het snoeien van de (fruit)bomen, het onderhouden van de diverse eilandjes en grienden, het op sommige stukken noodzakelijk oeveronderhoud en nog veel meer.

Sinds kort vallen ‘De Vrienden van de Hennepakkers’ als werkgroep onder Natuur- en Vogelwerkgroep ‘de Krimpenerwaard’. Dit wordt echt als een verrijking voor de groep gezien. Zij kan een beroep doen op de NVWK als rechtspersoon en bij vragen of hulp de vereniging inschakelen, maar ook de NVWK vertegenwoordigen bij al haar activiteiten. De Vrienden hopen in de toekomst nog vele activiteiten te kunnen organiseren in de Hennepakkers welke terug te vinden zijn in de activiteitenagenda van de NVWK. In 2013 is de gemeente van plan de speelpolder te realiseren. Een kleine groep afgevaardigden van de Vrienden zullen in december overleg hebben met de gemeente over de verdere vorderingen. De Vrienden van de Hennepakkers hebben er alle vertrouwen in om samen met de gemeente Vlist het park weer op te laten bloeien voor zowel de jonge als oudere bezoekers.

Volg alle activiteiten van ‘De Vrienden van de Hennepakkers’ via Facebook.

De Waardvogel – december 2012

35

“De Wielewaal” ‘de Wielewaal’

Natuurmuseum en klompenwinkel.

NATUURMUSEUM

&

Van maart t/m oktober geopend van t/m zaterdag van 10.00 KLOMPENWINKEL dinsdag 17.00 uur.

Groepen op afspraak.

U bent van harte welkomde bij;natuur van Het “Bewonder Familie Rijneveld.

Groene Hart in een schilderachtige Tiendweg 26, Willige Langerak omgeving tussen Lek en IJssel” Tel: 0182 384454.

Website : www.museumdewielewaal.nl

Het museum is geopend van dinsdag t/m zaterdag van 10:00 tot 17:00 uur, van maart t/m oktober.

Groepen zijn op afspraak het hele jaar mogelijk.

De klompenwinkel is het hele jaar open van dinsdag t/m zaterdag van 10:00 tot 17:00 uur.

Tiendweg 26 3411 NB Willige Langerak, Lopik Tel: 0182Ͳ384454

www.museumdewielewaal.nl

Mooi aanbod aanbod tweedetweedehands natuurboeken. hands natuurboeken.

Ook ruime ruime sortering sorteringandere andereboeken. boeken.

In- en en verkoop. verkoop.

Wij staan staan op op de de boekenmarkt in boekenmarkt in Krimpen aan den den IJssel.

IJssel.

Krimpen aan André en en Annie Annie Bloot Bloot a.bloot@planet.nl a.bloot@planet.nl

Kijk voor voorons onsactuele actuele Kijk occasionaanbodop op occasionaanbod WWW.AUTOBEDRIJFDEWAAL.NL WWW.AUTOBEDRIJFDEWAAL.NL Middelblok202 202- -Gouderak Gouderak- -(0182) (0182)37372626 Middelblok 2323

Aannemersbedrijf Aannemersbedrijf

Maaijen Maaijen & Zn BEIJERSCHEWEG 7373 BEIJERSCHEWEG NENE STOLWIJK 2821 STOLWIJK 2821 514486 TELTEL0182 0182 514486

Verbouw, Verbouw,onderhoud, onderhoud, nieuwbouw, nieuwbouw, reparatie, restauratie. reparatie, restauratie.

Ontwerp Ontwerpenentekenwerk. tekenwerk.

AlAlmeer meerdandan7575jaar jaareeneenkleine kleineaannemer aannemervan vanFORMAAT FORMAAT Ook erkendleerbedrijf. leerbedrijf.

Ookzijnzijnwijwijeeneenerkend E-mail : abe@maaijen.nl E-mail : abe@maaijen.nl

web: web:www.maaijen.nl www.maaijen.nl

Zit u te BROEDEN op een plan voor een nieuwe keuken?

De Groenling Voor gezond en bewust leven

Wij kunnen u helpen dat EI te leggen.

Vrijblijvend adviezen in een ontspannen sfeer bij: Workshops KEUKENCENTRUM SCHOONHOVEN Lezingen In de melkfabriek Voedingsadvies Schoonhoven 0182-383018 lid A.N.V.K. en 5 jaar garantie!

Nu ook op internet: www.kcschoonhoven.nl Arike Mijnlieff Voedingstherapeut IJsseldijk 208 2924 AX Krimpen a/d IJssel

06 - 25 524 787 info@degroenling.net www.degroenling.net

INEKE’S MODE MODE INEKE’S

V o o rr dd ee vvrroouuww mmeet t sst it ji lj l Bermweg 55-57 55-57 - - Capelle-Schenkel Capelle-Schenkel- -tel. tel.010 010 - 451 Bermweg - 451 0505 0505

Kinderopvangboerderij 'Achter 't Potdeksel' ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾

gelegen in een landelijke en agrarische omgeving van 07.00 tot 19.00 uur opvang aan max. 12 kinderen verticale groep van 0 tot 4 jaar in voormalige koeienstal ervaren en gediplomeerde leiding optimale zorg en aandacht in unieke accommodatie sfeervolle inrichting en aankleding buitenspeelruimte in de openlucht en overdekt.

www.kinderopvangboerderij.nl kinderopvangboerderij@wanadoo.nl Aad van der Meijden & Netty Brussee Benedenberg 66 - 2861 LH Bergambacht

Email: preparateurhofman@kpnplanet.nl

0182-353183

Openingstijden ma t/m vr: van 9 tot 18 uur dinsdagmiddag gesloten zaterdag: van 9 tot 16 uur Tiendweg west 28b Lekkerkerk 0180 - 663262

Scherp in printwerk

huisstijlen brochures flyers

0180-683804

strooifolders periodieken kopiëren en printen in zwart-wit en kleur

06-25040070 Goud PrintCenter Ohmweg 17 2952 BD Alblasserdam

T 078 691 24 74 E info@goudprintcenter.nl I www.goudprintcenter.nl

T. Rook • IJsseldijk Noord 358 2935 CS Ouderkerk

ZORGELOOS RIJDEN DANKZIJ VAN SMITS AUTO’S Wordt fan van ons klantvoordeel programma en profiteer ook mee!:

Kwaliteit

Voordelig

Betrouwbaar

Altijd dichtbij

• Gratis winter- & zomerkeuring met airco-check; • Spaarsysteem voor beurten, ieder jaar meer korting op de al scherpe vaste tarieven; • Aankoop van een door u geselecteerde occasion in geheel Nederland met ‘ZON’–garantie; • Waardecheques met tot 50% korting op onderdelen; • 1,2,3 service voor leaserijders; • Jaarlijks occasionshows, met kwaliteitsaanbod en directe voordelen!

Kijk op smitsauto.nl of kom eens langs bij een van onze vestigingen, er is er altijd wel één bij u in de buurt!

smitsauto.nl

Provincialeweg 7a 2861 EB Bergambacht T. 0182 – 35 70 55 E. info@smitsauto.nl

Smits auto’s, uw dealer & garage. Al 30 jaar dichtbij!

Vestigingen in Bergambacht, Haastrecht, Krimpen a/d Lek, Capelle a/d IJssel, Waddinxveen en Zoetermeer.

In het mooie polderdorp Berkenwoude ligt in het hart van de Krimpenerwaard “De Zwaan”. De sfeervolle zalen zijn zeer geschikt voor het organiseren van uw zakelijke of feestelijke bijeenkomst.

Geluidsversterking, beamer en internetverbinding zijn aanwezig.

Wij bieden u maatwerk van koffie tot complete maaltijden of buffetten.

Alles wordt met liefde voor detail bereid in eigen keuken. Bel ons voor: • vergaderarrangementen, • cursussen, • jubilea, recepties of verjaardagen, • huwelijks- of bedrijfsfeesten.

“De Zwaan” biedt ook een petit restaurant, afhaalmaaltijden en een snackbar.

Keuken geopend van 17.00 tot 20.00 uur op woensdag, vrijdag en zaterdag.

Snacks, koffietafels, lunches en borrels met hapjes behoren eveneens tot de mogelijkheden.

Vraag vrijblijvend advies.

www.dezwaanberkenwoude.nl Beheerder Pieter Versteeg 0182 – 362546 / 06 - 53214225