Bestuur
Voorzitter Jaap Graveland, jaap.graveland@nvwk.nl XX XXXXXXXX XX XXXXXXXX
Secretaris Frans van der Storm, info@nvwk.nl XX XXXXXXXX
Boschpolderstraat 14, 2807 LJ Gouda
Penningmeester Michiel Fokkema, penningmeester@nvwk.nl XX XXXXXXXX bankrekening NVWK: NL82 RABO 0127 2948 80
Algemeen adjunct Benjamin Hallie,xxxxxxxxxxxx@xxxxxxxx.xx
Coördinator
Wilt u actief deelnemen aan de Natuur- en Vogelwerkgroep Krimpenerwaard of wilt u de doelstellingen van onze vereniging steunen, word dan lid. Op onze website kunt u alles over ons vinden, wat we doen en waar we voor staan. Meld u aan op www.nvwk.nl onder ‘de vereniging’, of stuur een e-mail naar info@nvwk.nl met uw gegevens. U kunt ook de secretaris bellen: 06 55812250. Zie de colofon voor de diverse lidmaatschappen.
De Waardvogel
ISSN 1384-8240
Jaargang 62
verschijnt 5 x per jaar, februariapril-juni-september-december
Kopij aanleveren
Vóór 15 januari, 15 maart, 15 mei, 15 augustus en 15 november
Oplage
975 exemplaren
E-mail redactie
Joke Colijn
Maria Kuijf nvwkredactie@gmail.com
Website www.nvwk.nl www.facebook.com/denvwk/ https://twitter.com/denvwk nvwk.nl uilenwerkgroep_nvwk.nl
Secretariaat & ledenadministratie
Frans van der Storm
Boschpolderstraat 14
2807 LJ Gouda info@nvwk.nl
Contributie per kalenderjaar
€ 5,- voor een jeugdlidmaatschap, één kind t/m 16 jaar
€ 20,- voor een basislidmaatschap
€ 25,- voor een gezinslidmaatschap
Bankrekeningnummer
NL82 RABO 0127 2948 80
Lid worden
U kunt lid worden via www.nvwk.nl of door een e-mail met uw gegevens te sturen naar info@nvwk.nl
Op de voorpagina
Viervlek
foto: Harry Verkerk
Foto van de maand:
Ree
foto: Ewoud Benschop
Overname van artikelen
Overname van artikelen uit dit blad is toegestaan met bronvermelding
Disclaimer
Artikelen of uitingen van derden in de Waardvogel geven niet
noodzakelijkerwijs de mening van de redactie of van de Natuur- en Vogelwerkgroep Krimpenerwaard weer, maar zijn voor rekening van de auteurs, de geciteerden of de bron
Drukkerij
Efficiënta
Krimpen aan den IJssel
Zie advertentie
Voor advertenties
nvwkredactie@gmail.com
Jaartarief (= vijf edities):
1/8 pagina: € 50,-
1/4 pagina: € 90,-
1/2 pagina: € 150,-
Jaap Graveland
Voorjaar! Alle seizoenen zijn mooi, maar de lente vind ik nét nog wat mooier dan de andere. Onze tuin staat vol met voorjaarsbloeiers. De winteraconieten, boerencrocussen en sneeuwklokjes zijn uitgebloeid; bosanemoon, longkruid, speenkruid en vele andere melden zich. Ook de vogels helpen bij het voorjaarsgevoel. Voor het eerst nestelt er een staartmees op ons erf, in een klimop langs een elzenstam. En het plaatselijke bosuilpaartje broedt dit jaar in een kerkuilkast in onze schuur. Het vlieggat zit aan de buitenzijde, maar in de schuur zelf hoor ik het vrouwtje af en toe zacht roepen. Leuk!
Het weidevogelseizoen is eveneens gestart. Achterop deze Waardvogel staat een poster met de oproep om uw kat ‘s nachts binnen te houden. Elk kuiken dat vliegvlug wordt helpt, bij populatieherstel!
Ook maatschappelijk is er volop dynamiek: de Groenalliantie wil eco lodges bouwen in de Krimpenerhout, de gemeente Krimpenerwaard wil 4000 woningen bouwen in en bij de kernen, veel meer dan nodig is voor de eigen bevolking. In het Groene Hart verkiezingsdebat over de toekomst van het Groene Hart was dat de centrale vraag: kunnen we het buitengebied redden van de alsmaar toenemende claims en versnippering? Hier een link naar de interessante inleidingen: https://milieufederatie.nl/nieuws/heeft-het-groene-hart-nogtoekomst/. Onder andere van transitieprofessor Jan Rotmans, die zijn boeiende betoog inleidde met de opmerking: ‘Er is geen hart, er is geen plan voor het Groene Hart.’ Ik geef hem gelijk.
De belangrijkste ontwikkeling was natuurlijk de verkiezing voor provincie en waterschap. Ik hoop dat de overtuigende winst van BBB helpt om twee dingen te realiseren: 1) echt concreet perspectief voor alle boeren in het Groene Hart, niet alleen voor de voorlopers, 2) dat daardoor gerustgesteld de agrarische sector de natuurdoelen accepteert. Ik denk dat de kansen hierop zijn toegenomen door de duidelijke verkiezingsuitslag.
Verbinding is het toverwoord. Ik sprak met Albert de Jong van Sovon over het verbinden van het cursuswerk van Sovon met onze excursies. We kunnen elkaar daarmee helpen en meer mensen stimuleren deel te nemen aan een vogelcursus en mee te gaan doen aan vogeltellingen.
Het onderwerp voor de volgende Prachtlintbijeenkomst is ook ‘verbinden’. Letterlijk: we gaan kijken waar de beste kansen liggen om ecologisch beheerde bermen van provincies, waterschap en gemeente aan elkaar te verbinden, zodat planten en insecten zich sneller kunnen verspreiden en het ecologisch herstel wordt versterkt. Ons eigen Graslandvlinderplan wordt afgerond met de plaatsing van een aantal kleurige informatieborden bij de aangelegde Idylles die daar eveneens aan bijdragen.
De belangrijkste verbinding die we in de Krimpenerwaard voor natuur kunnen maken is natuurlijk die met onze agrariërs. In het veld weten onze weidewachters en de agrariërs elkaar wel te vinden. Bestuurlijk lukt dat momenteel niet, door meningsverschillen over stikstof. Ik hoop dat het zogenoemde gebiedsproces onder leiding van provincie en gemeente daarin verbetering kan brengen. In dit gebiedsproces worden plannen gemaakt voor een verduurzaming van de landbouw, remmen van bodemdaling en CO2-uitstoot, biodiversiteitsherstel, verbetering van de waterkwaliteit én voor een duidelijk toekomstperspectief voor de agrariërs. Natuur en landbouw hebben veel gemeenschappelijke belangen. Hopelijk gaan die voor verbinding zorgen tussen de partijen: samen sterker. d
Belangrijke gegevens 2
Van de voorzitter 3
Even Noteren 4
Ree, foto van de maand 5
Viervlek op de voorpagina 6
Klussenbank: wie helpt mee? 8
Jaar van de Scholekster 9
Even voorstellen Michiel Fokkema 10
Fotolezing ‘Libellen kijken als hobby’ 10
Zoogdierwerkgroep nieuws 11
Zó slecht gaat het met de natuur in Nederland 13
Algemene ledenvergadering, verslag 14
Jeugdpagina 16
Verkiezingsuitslag draagt bij aan oplossen van het
stikstofprobleem 18
De wereld van wantsen 20
Zeegvissen en slootjesvissen 23
Plan zonnepark 23
Grote zilverreigertellingen 24
Struikroven, 150 planten gered 27
Nestbehandeling zomerganzen 28
Race 2023 30
Jos is gestopt 33
Overwinterende roofvogels 34
40 weken LiveAtlas challenge 37
De wandeling 38
Eerste kievitsei in de Krimpenerwaard 38
Poster: Kuikens in het land, poes in de mand 39
Vrijdagavondwandeling Jeugdnatuurwacht Krimpen/NVWK
Vrijdag 21 april, 19.00-20.30 uur
We wandelen met een grote groep kinderen door de Hooge Boezem achter Haastrecht. We worden begeleid door een aantal ervaren NVWK-leden die hun telescoop en kennis ter beschikking stellen. NVWK-jeugdleden en ouders zijn van harte welkom. Verzamelen bij zwembad Natuurlijk De Loete. Laat het even weten als je deelneemt. xxxxxxx@xxxxxxxx.xx of XX XXXXXXXX
Vogelexcursie helofytenfilter, Nespolder
Zaterdag 22 april. Excursie voor mensen die weinig van vogels weten en voor beginnende vogelaars. Kinderen zijn zeer welkom, onder begeleiding van een ouder. Excursieleider: Jaap Graveland. We lopen circa vijf km langs het helofytenfilter en vervolgens naar de Nespolder. Er zijn volop weidevogels en watervogels te zien. Het kan plaatselijk modderig zijn, dus zorg voor laarzen of stevige waterdichte schoenen. En zorg ook voor warme kleding, het kan ’s ochtends verraderlijk koud zijn. Ook mensen die geen NVWK-lid zijn kunnen zich opgeven, maar bij overintekening gaan leden voor.
Start: 07.30 uur op de driesprong van parallelweg N210 met de Okkerse kade bij De Kwakels. Neem daarvoor de parallelweg N210 vanaf rotonde Berkenwoude/Zuidbroekse Molen of vanaf rotonde Bergambacht. Je kan parkeren in de berm langs de parallelweg. Maar handigst is om met de fiets te komen. Einde excursie ca. 10.00 uur. Aanmelden: stuur een mail naar: info@nvwk.nl.
Plantenexcursie Stormpoldervloedbos o.l.v. Stef van Walsum Het Stormpoldervloedbos is als wilgenvloedbos onderdeel van het zoetwatergetijdengebied. In dit gebied groeien diverse bijzondere plantensoorten die gespecialiseerd zijn in het overleven van of juist afhankelijk zijn van eb en vloed. We verzamelen vrijdagavond 28 april 18.30 uur op de parkeerplaats aan de Van der Giessenweg in de Stormpolder. De excursie duurt ongeveer twee tot drie uur. Er zijn maximaal 20 plaatsen beschikbaar. Opgeven is verplicht en kan bij Benjamin: xxxxxxx@xxxxxxxx.xx of XX XXXXXXXX
Praktijkochtend herkenning weidevogels
Zaterdag 29 april, start 09.00 uur tot ongeveer 12.30 uur in de Hooge Boezem achter Haastrecht (of Doove Gat). Het vervolg op de herkenningscursussen weidevogels en predatie/predatoren. Bij het zwembad Natuurlijk De Loete (Bredeweg 2, 2851 VA Haastrecht) steek je via het hoge witte brugje de Vlist over en loop je op het pad een stukje door. Verderop achter het overstaphekje zie je ons met telescopen staan. We verwachten daar alle soorten weidevogels uit de cursus te horen en te zien en mogelijk een vliegende predator.
Zaterdag 29 april van 05.00 tot 17.00 uur. Big Birding Day is het jaarlijks evenement waarbij in groepsverband binnen de grenzen van de Krimpenerwaard zoveel mogelijk vogelsoorten gescoord moeten worden. Daarvoor krijg je twaalf uur de tijd. Het is een geweldige beleving om zo’n dag mee te maken. Vanaf het krieken van de dag, wanneer de eerste vogels beginnen met zingen, wordt er fanatiek gevogeld. In het verleden zijn er door het winnende
team meer dan 115 soorten gezien. Gaat dat dit jaar ook lukken? Je kunt je als groep van drie à vier personen opgeven bij Coen van Nieuwamerongen. Wie geen groepje heeft, maar wel mee wil doen, kan zich uiteraard ook aanmelden. We verzamelen ons centraal in de Krimpenerwaard op het parkeerterrein van café De Loet langs de N210. Om 5.00 uur starten we, dus om 4.45 uur graag aanwezig zijn . Info en opgeven: xxxxxxx@xxxxxxxx.xx
Libellen kijken als hobby, fotolezing van Paul Schrijvershof
Dinsdagavond 2 mei. Inloop om 19.30 uur, De lezing start om 20.00 uur in De Zwaan, Kerkweg 2 in Berkenwoude. Zie het artikel op pagina 10.
Vogelexcursie Doove Gat
Zaterdag 13 mei. Excursie voor mensen die weinig van vogels weten en voor beginnende vogelaars. Kinderen zijn zeer welkom, onder begeleiding van een ouder. Excursieleider is Jaap Graveland. Een rondwandeling van ongeveer vijf km door en om Doove Gat, een gebied rijk aan water-, moeras- en weidevogels. Het kan plaatselijk modderig zijn, dus zorg voor laarzen of stevige waterdichte schoenen. Zorg ook voor warme kleren, het kan in mei ’s ochtends heel koud zijn. Ook mensen die geen NVWKlid zijn, kunnen zich opgeven, maar bij overintekening gaan leden voor. Start: 6.45 uur op parkeerplaats bij zwembad Natuurlijk De Loete, Bredeweg 2 in Haastrecht. Einde excursie circa 9.00 uur. Aanmelden: stuur een mail naar: info@nvwk.nl.
Jeugdexcursie Eendenkooi Bakkerswaal
Op zaterdag 13 mei om 14.00 uur gaan we naar de eendenkooi nabij Lekkerkerk, bij eenieder bekend als De Bakkerswaal. De ervaren gidsen van het Zuid-Hollands Landschap leiden ons rond en vertellen ons van alles over het ontstaan en de functie van een eendenkooi. Verder nemen we een kijkje in het bezoekerscentrum wat bijzonder indrukwekkend zal zijn. Voor wie er nooit geweest is, neem een camera of mobieltje mee... ;-) We kunnen met maximaal 20 personen terecht. Ouders zijn welkom, afhankelijk van het aantal kinderen dat zich inschrijft. Duur excursie: twee uur. Opgeven kan bij Benjamin: xxxxxxx@xxxxxxxx.xx of XX XXXXXXXX.
Ecologisch landschapsbeheer op diverse perceeltjes in en rond het Loetbos
Begin juni, wanneer de meeste voorjaarsbloeiers zijn uitgebloeid en zaad hebben gezet, worden diverse percelen in het Loetbos (waaronder de Idylle) ecologisch gemaaid. Het maaisel wordt grotendeels handmatig afgevoerd ten behoeve van verschraling. We hebben een gezellige groep die de handen uit de mouwen steekt, maar we zijn altijd op zoek naar extra hulp. Voorlopige data afruimen: zaterdag 3 en 10 juni (na midweeks maaien). Voor verdere info: Edwin Valentijn: landschapswerkgroep@nvwk.nl of XX XXXXXXXX
Excursie biologische geitenboerderij De Bonte Weide
Zaterdag 10 juni, 10.00 tot 12.30 uur. Wegens succes herhaald. Na het bijzondere bezoek van vorig jaar stelt Mart-Jan de Jong ook dit jaar zijn boerderij weer open voor de NVWK. Op de excursiedatum zijn
de lammetjes net geboren. Dat maakt deze excursie zeer geschikt voor (jonge) kinderen. Verder neemt Mart-Jan ons tijdens de rondleiding mee in de dagelijkse gang van zaken op zijn biologisch boerenbedrijf. Graag opgeven bij Benjamin: xxxxxxx@xxxxxxxx.xx of XX XXXXXXXX
Vogelexcursie door Cor Oskam in polder De Hooge Boezem achter Haastrecht, ook bekend als het Doove Gat Zaterdag 17 juni 06.45 tot 09.30 uur. Verzamelen bij zwembad Natuurlijk De Loete. Na het bezoek eerder dit voorjaar, is er ook in het late voorjaar nog van alles te zien. Vanwege de behoefte aan excursies in eigen omgeving is er nu een tweede mogelijkheid tot deelname onder leiding van een gerenommeerd expert. Cor Oskam kent dit gebied uitstekend en voert hier broedvogelinventarisaties en ringonderzoek uit. Het is 42 ha. groot en werd in 2011 nieuw ingericht en de tweede fase werd in 2013 opgeleverd.
Momenteel is het een zeer vogelrijk gebied. De kokmeeuwenkolonie en de grauwe gans zijn daar voor een groot deel debet aan, maar er is veel meer te zien. In 2022 kwamen er in totaal 52 verschillende soorten vogels tot broeden.
Cor zal de verschillende moeraszangertjes laten zien en uitleg geven hoe hun zang te onderscheiden is van andere vogels die in kleed gelijkenis vertonen. Daarnaast is er verder genoeg te vertellen over de verschillende soorten eenden en steltlopers die in het gebied voorkomen. Met een beetje geluk zijn er soorten als geoorde fuut, steltkluut of bijzondere steltlopers te zien. Er is gelegenheid voor maximaal 15 personen. Opgeven bij Benjamin: xxxxxxx@xxxxxxxx. xx of XX XXXXXXXX
Voor mensen die willen leren snoeien is het nu al mogelijk zich aan te melden voor een cursus in het najaar. Opgeven of nadere info: wim.van.den.bremen@xs4all.nl
Nachtvlinderavond verzorgd door de vlinderwerkgroep
Deze nachtelijke excursie vindt plaats medio juni. Houd de website www.nvwk.nl, nieuwsbrief en volgende Waardvogel in de gaten! Voor vragen: vlinderwerkgroep@nvwk.nl
Excursie naar de Moerputten door de vlinderwerkgroep
Deze excursie vindt plaats in juli. Houd de website www.nvwk. nl, nieuwsbrief en volgende Waardvogel in de gaten! . Voor vragen: vlinderwerkgroep@nvwk.nl
Lezing Harm Blom, boswachter Staatsbosbeheer in de Biesbosch
Donderdag 21 september. Inloop om 19.30 uur, start lezing om 20.00 uur in De Zwaan in Berkenwoude.
De Biesbosch is een uniek zoetwatergetijdengebied en daarmee uniek voor mens én dier. Boswachter Harm Blom van Staatsbosbeheer, tevens oud-bestuurslid van de NVWK, neemt u tijdens de lezing mee in de rijke en gevarieerde wereld van de Biesboschnatuur. Het gebied is absoluut meer dan riet, water en wilgenbos. Niet alleen boven water maar zeker ook onder water. Meer informatie in het juni-nummer van de Waardvogel of op de website: www.nvwk.nl. d
Maria Kuijf
Sinds 2012 zien we regelmatig reeën in de Krimpenerwaard. De meeste waarnemingen komen vanuit het Krimpenerhout en het Loetbos. Ewoud Benschop maakte mooie foto’s van een ree in het Loetbos! d
Een ree is wat grootte betreft te vergelijken met een grote herdershond. Een mannetjes ree heet bok, een vrouwtje heet geit, een jong is een reekalf en een groep noemen we een sprong. De bokken hebben een gewei. Het gewei wordt afgeworpen in de herfst en gaat meteen weer aangroeien. De vertakkingen van het gewei noemen we enden. Geweien variëren per bok in vorm en aantal enden. De leeftijd bepalen aan de hand van het aantal enden bijvoorbeeld is niet mogelijk.
Reeën zijn herkauwers. Ze hebben een gevarieerd menu van kruiden, grassen, scheuten, bladeren en knoppen van bomen en struiken. Maar ook bessen, landbouwgewassen, twijgen, eikels, beukennootjes en paddenstoelen. In de zomer eten ze veel jonge blaadjes. Reeën eten enkel de meest voedzame delen van een plant. De ree is het enige hoefdier met kiemrust. Dit wil zeggen dat de ongeboren vrucht zich pas later ontwikkelt waardoor de draagtijd verlengd is.
Reeën zijn gewoontedieren: ze gebruiken steeds dezelfde routes door het bos, de zogenaamde ‘wissels’. Een ree kan goed zwemmen en hard lopen. Een verontruste ree stampt met de voorpoot.
Wist je dat een ree geluid maakt? Het lijkt op het wild geblaf van een hond. Ze doen dit wanneer ze schrikken, dus als waarschuwing voor andere reeën. Maar ook om een vijand af te schrikken. De mannetjes blaffen in de paartijd om een vrouwtje te zoeken. Geiten en reekalveren kunnen een fluitend geluid produceren om met elkaar contact te houden.
Is het ‘de ree’ of ‘het ree’? Dit is beide goed. ‘Het’ is meer jagersjargon. d
Tekst: Harry Verkerk, foto’s: Huig Bouter
Het libellenseizoen gaat nu echt beginnen. Het weer wordt beter, de temperatuur stijgt langzaam en de zon laat zich meer zien. Wie is er al op uit geweest? En, hebben jullie al een vuurjuffer gezien? Deze aflevering gaat niet over een juffer, maar over een ‘echte’ libel: de viervlek. Een prachtige, goed herkenbare, algemene libel die ook in de Krimpenerwaard voorkomt. D.
Deviervlek is een libel uit de familie korenbouten (Libellulidae). Deze familie kent veel geslachten, waaronder de korenbouten (Libellula) - inderdaad, deze familienaam wordt ook voor een geslacht gebruikt, hetgeen verwarrend kan zijn -, oeverlibellen, heidelibellen en witsnuitlibellen. De libellen van het geslacht korenbouten zitten veelal op een uitkijkpost, zoals een dorre tak of een rietstengel, vanwaar zij met korte vluchten een prooi verschalken of indringers verjagen. Ze rusten horizontaal uit, in tegenstelling tot andere geslachten binnen de familie, zoals de glazenmakers, die meestal verticaal hangend rusten.
Deviervlek is een prachtige libel met duidelijke zwarte vlek bij de knoop van de vleugels. De achtervleugel heeft een donkere
basisvlek, met daarboven een bruinoranje vlek, die ook in de voorvleugel aanwezig is. Het achterlijf wordt naar achter toe smaller. De basis van het achterlijf wordt als oranjebruin omschreven, maar kan ook als geelkleurig ervaren worden. Vanaf segment S6 is de viervlek vrijwel zwart. Langs de zijden van het achterlijf zijn van S4-8 gele vlekken zichtbaar. Als hulpmiddel bij de anatomie is een vereenvoudigde tekening van de Vlinderstichting opgenomen.
Mannetjes en vrouwtjes lijken erg op elkaar, waardoor ze moeilijk te onderscheiden zijn. De mannetjes hebben lange achterlijfaanhangsels, die uiteenwijken. De vrouwtjes hebben een breder achterlijf en de achterlijfaanhangsels hebben een spitse punt en wijken niet uiteen.
Op de zijkant van S9 bij het vrouwtje zit een gele vlek, die bij het mannetje ontbreekt. Tip: probeer een paar goede foto’s te maken, zodat je dit aspect later thuis rustig kunt bekijken. In het veld zul je dat onderscheid niet snel zien.
De paring vindt vaak in de lucht plaats en duurt kort. Het vrouwtje gaat meteen daarna eieren afzetten door al vliegend herhaaldelijk met het achterlijf het water te raken, waarbij zij per keer tientallen bevruchte eitjes loslaat. De larven die daaruit komen leven twee jaar onder water. Na het uitsluipen leeft een viervlek gemiddeld twee tot vier weken.
Degrootste kans een viervlek te zien is in mei en juni, hoewel hij vanaf april tot in augustus en ook wel in september gezien kan worden. Je treft hem vooral aan bij stilstaande wateren met een rijke vegetatie. Omdat deze libel vrij veel op de uitkijk zit, moet je wel even de tijd nemen om ergens te gaan zitten, zodat je uiteindelijk beloond wordt. Of je moet gewoon geluk hebben hem ergens te zien zitten.
Deviervlek is in Nederland een algemene inheemse soort. De viervlek wordt ook in de Krimpenerwaard waargenomen. Om je een beetje op weg te helpen, zijn de waarnemingen in de Krimpenerwaard 2021 en 2022 in kaart gebracht. Dit is echter geen garantie dat je de viervlek zult aantreffen - hoewel ik van harte hoop dat we in 2023 meer meldingen zullen zien dan over 2022. Jullie zijn uitgedaagd! Wie gaat er mee op zoek?
Bronnen: Vlinderstichting.nl, Veldgids Libellen, Frank Bos en Marcel Wasscher, Veldgids Libellen van Europa, KlaasDouwe en B. Dijkstra, libellen van Nederland, Jan Katzman Bron illustratie links: www.vlinderstichting.nl D
Knoopvlek
Vliegtijd viervlek april mei juni juli augustus
14-7-2022 12:32 1 imago, gezien
14-7-2022 12:20 1 imago, gezien
2-7-2022 17:38 2 imago, gezien
17-6-2022 14:00 2 imago, gezien
7-6-2022 15:01 1 imago, gezien
10:51 1 imago, gezien
14:07 2 imago
de Kooi
(voormalige gemeente)
12:55 1 imago, foeragerend, gezien
16:53 1 imago
3-5-2022 09:42 1 imago, foeragerend, gezien
Waarnemingen viervlek van 2021 en 2022, bron: waarneming.nl
Foto’s rechts: het uitsluipen van een viervlek prachtig in beeld gebracht door Huig Bouter
DeNVWKkrijgthetsteedsdrukker.Datisprachtig,wantindepraktijkbetekenthetdatwealsvrijwilligersverenigingmeepraten bijdegroteprojectenindeKrimpenerwaardendaarhetnatuurbelangkunneninbrengen,maarookdatweuiteigeninitiatiefmet projectenkunnenaankloppenbijdebeidegemeenten,hetwaterschapendeprovincie.Somsschietendaardoorbepaaldeklussen erbijinenvoordeprojectenhebbenweextrahandennodig.Daaromhebbenweeenklussenbankopgericht;erstaanook klussen opdewebsiteonderActueel.Vaakgaathetomkortlopendetaken,somskomteenklusopherhaling.Wiehelptmee? D
De NVWK wil een beeldocument van de activiteiten van alle werkgroepen maken. Daarvoor zijn filmpjes door leden nodig, die je gewoon maakt met je telefoon. NVWK-activiteiten vinden plaats door het hele jaar heen, dus blijf alert op geschikte momenten in alle jaargetijden. Lekker bezig in het landschap? Ben je vlotjes aan het timmeren, loop je planten te inventariseren, Waardvogels te bezorgen of sta je vogels te tellen? Doe je mee aan een cursus of excursie? Alles leent zich voor een filmpje. Bij voorkeur liggend, (landscape) maar gooi een leuk staand filmpje niet weg. Stuur je materiaal naar het e-mailadres van de redactie, zodat we hiervan een representatieve korte film kunnen maken. De eerste filmpjes zijn binnen! We zijn benieuwd - stuur maar op!
Benjamin zoekt versterking voor de jeugdwerkgroep. Hij is creatief in het bedenken van activiteiten, maar zou blij zijn met versterking voor het uitvoeren van die leuke plannen. Benjamin heeft een drukke baan naast zijn studie en het zou voor het moment al helpen als een ouder of grootouder de praktische organisatie van al is het maar één activiteit op zich wil nemen. Een coördinator zou natuurlijk helemaal ideaal zijn. Neem contact op met Benjamin Hallie voor overleg of informatie.
De NVWK krijgt met enige regelmaat historische documenten aangeboden over de natuur en landschap in de Krimpenerwaard. Die kunnen bij toekomstige ontwikkelingen van grote waarde blijken. Wie houdt van de geur en de taal van oude papieren en wil ze archiveren en orde scheppen? Zie pag. 2 voor de secretaris, info@nvwk.nl
Doe je mee met de Nationale Tuinvogeltelling? Dan is dit ook iets voor jou. Door driemaal in het voorjaar vogels op een bepaalde plek in je eigen bebouwde kom te tellen, wordt duidelijk of onze beide gemeenten slagen in hun voornemen om de goede maatregelen te nemen die de kernen beter leefbaar maken voor vogels. De NVWK maakt er een speerpunt van om ook in onze bebouwde kommen natuurinclusief te (laten) bouwen en renoveren en het groenbeleid daarop af te stemmen. Want steeds meer vogels vertrekken uit de bebouwde kom en het wordt zo een dooie boel. Daarom tellen overal in het land mensen al broedvogels voor het Meetnet Urbane Soorten, MUS - doe mee! Bel of mail Jaap Graveland of Mariëlla van Gemeren van de werkgroep RO, zie pagina 2.
Voor het vierde jaar van ons project zoeken we nog één teller, een maatje voor het gebiedje De Kwakels is er al. Het gaat in het broedseizoen om wekelijks de eitjes en/of de jonkies tellen, en het (op afstand) noteren van de nesten van de eikenprocessierups in een paar proefbomen. Een leuke natuurklus met een lage instap. Zolang je weet hoe een koolmees er uit ziet, kun je hier aan beginnen. Eén van de vorige monitoren wil jullie graag wegwijs maken. Voor nadere info: Joke Colijn, zie pag. 2.
Klaas heeft jarenlang onze grote weidevogelwerkgroep geleid. Hij had contact met alle weidewachters, leidde aspirant weidewachters op en nam hen mee in zijn kano om hen het ‘vak’ te leren in de praktijk. Met de boeren in de Krimpenerwaard heeft Klaas veel contacten gelegd en daarmee ook vogels gered. Op dit moment loopt het hem over de handen, zeker omdat we nog steeds nieuwe mensen nodig hebben aangezien onze oude rotten in het vak soms wat rustiger aan moeten doen. Wie wordt lid van ons weidevogelteam zodat Klaas het een jaartje rustiger aan kan doen? Samen sparren is ook nog eens leuker. Informatie in eerste instantie bij Joke Colijn, zie pag. 2.
Het onderhoud aan de nestkasten in het Springerpark en op de oude begraafplaats is jarenlang bijgehouden door een aantal trouwe leden. Stille krachten, bevredigende klus. Maar met het klimmen der jaren valt het klimmen in ladders niet meer te combineren. Wie gaat de uitdaging aan en springt hier in? Nog leuker is als je e.e.a. in het broedseizoen combineert met een wekelijkse ronde om de bezetting te checken, dan zie je de eer van je werk. Bijvoorbeeld met MUS, zie linksonder. De kasten zijn nu schoon, dus het wordt een vloeiende instap. Zet je park op de kaart waardoor het belang van natuur in de stad wordt onderbouwd. Bel Joke Colijn, redactie, pag. 2.
De waterwerkgroep is al enige tijd op drift, ze zoekt een anker. Iemand die weer activiteiten op touw zet en de groep weer op koers brengt. Denk niet dat je per se alles van waterdieren en waterecologie moet weten om deze taak in te vullen, want er zit heel veel kennis in de groep en daaruit kun je ook putten voor ideeën. En als waterleven je interesse heeft, leer je immers vanzelf, gaandeweg. Zo gaat dat nu eenmaal met iets dat je leuk vindt! Wil je meer weten? Zoek contact met Jaap Graveland, zie pag. 2.
We zoeken mensen in de omgeving van Ouderkerk, Gouderak en Berkenwoude. Het gaat om controleren en schoonmaken van de nestkas- ten en helpen bij het ringen van de jonge uilen! Lijkt je dit leuk of wil je meer info, neem dan contact op met Pia, zie pag. 2 voor de contactgegevens.
Het is een unicum: een soort die voor de tweede keer een eigen ‘jaar van’ krijgt. De scholekster is het gelukt! Na 2008 gaan we in 2023 opnieuw extra intensief naar de scholekster kijken. Dat klinkt leuk, maar de reden is niet zo positief: de Nederlandse broedpopulatie van de ‘bonte piet’ kachelt nog steeds achteruit. Het blijft dus belangrijk om deze soort beter te leren kennen, zodat er hopelijk maatregelen kunnen worden getroffen om de achteruitgang te stoppen. Dit jaar richten we ons op scholeksters in de stad, kijken we naar hun kuikenoverleving en onderzoeken we de effectiviteit van broedpalen. En ook dit jaar kun je weer meedoen! d
Onderzoek
Eén van de vragen die we dit jaar hopen te beantwoorden is welk deel van de scholeksterpopulatie in stedelijk gebied broedt. Het agrarisch gebied is nog steeds verreweg de belangrijkste broedhabitat, maar een groeiend deel van de scholeksters zoekt inmiddels zijn heil op platte daken in bebouwd gebied. In 2008 ging het om vier procent van de populatie, maar inmiddels verwachten we dat het percentage hoger ligt. Om zicht te krijgen op de omvang van de stedelijke populatie, zoekt Sovon vrijwilligers die scholeksters willen inventariseren in het stedelijk gebied. Hiervoor breng je tijdens het broedseizoen minstens drie keer een bezoek aan een kilometerhok in een dorp of stad. Vooral gebieden met bedrijventerreinen en nieuwbouwwijken hebben de voorkeur, omdat deze minder vaak bezocht worden terwijl hier juist relatief meer scholeksters zitten. Tijdens de drie bezoeken registreer je het gedrag van alle aanwezige scholeksters. Mocht je nesten vinden van scholeksters op daken, kun je deze ook invoeren bij Scholekster op het Dak (scholeksterophetdak.nl), waar over meerdere jaren de verspreiding van dakbroedende scholeksters wordt bijgehouden.
Kuikenoverleving
Vroegtijdig overlijden van de kuikens is mogelijk een van de oorzaken van de sterke achteruitgang van de scholekster. Gegevens over nestsucces worden veelvuldig verzameld, ook door de weidevogelvrijwilligers in de Krimpenerwaard. Over de kuikenoverleving weten we veel minder, terwijl we van andere weidevogels weten dat dit een belangrijk knelpunt vormt. Daarom zijn er speciale opties toegevoegd aan de invoerapplicaties die gebruikt worden voor het volgen van scholeksternesten. Vrijwilligers die werken met AviNest hebben nu de mogelijkheid om vervolgwaarnemingen van kuikens bij een nest in te voeren. Omdat kuikens zich vaak verplaatsen en niet meer op de oorspronkelijke
Aquarel scholeksters: Ellen Breider
nestplek zitten, kun je bij elke nieuwe waarneming een nieuwe locatie aangeven. Ook vrijwilligers die in agrarisch gebied werken met de Boerenlandvogelmonitor kunnen de overleving van de kuikens invoeren.
In het boerenland hebben scholeksters regelmatig te maken met predatie van nesten en kuikens. Om het nestsucces te verhogen, zijn verspreid over het land diverse vrijwilligers al een aantal jaar bezig met het aanbieden van broedpalen. Dit zijn verhoogde broedplatforms waarop scholeksters hun nest kunnen maken, veilig voor vossen en andere grondpredatoren.
Het lijkt erop dat de scholeksters dankbaar gebruik maken van de platforms en dat de predatiekans inderdaad lager is, maar goed onderzocht is het nog niet. Vandaar dat we in het Jaar van de Scholeksters onderzoek doen naar de effectiviteit van broedpalen. Ook in de Krimpenerwaard worden op verschillende plekken broedpalen geplaatst en we hopen op goede resultaten. Er zijn in het Jaar van de Scholekster dus verschillende projecten waar je aan kunt meedoen. Hiermee hopen we in gezamenlijkheid meer te weten te komen over één van onze meest karakteristieke weidevogels. Kijk voor een overzicht van alle onderzoeksactiviteiten en handleidingen op de website www.jaarvandescholekster.nl d
Sinds de ALV jl. ben ik als opvolger van Marco Steenwinkel benoemd tot de nieuwe penningmeester van de NVWK en wil me bij deze gelegenheid graag even voorstellen. Mijn naam is Michiel Fokkema. Ik woon sinds een jaar of twintig in Krimpen aan den IJssel en voorheen in Krimpen aan de Lek, bij elkaar nu bijna dertig jaar in de Krimpenerwaard. Ik kom origineel uit Friesland maar heb van mijn twaalfde tot achttiende in Wassenaar gewoond en daarna een jaar of tien in Rotterdam. Ik ben getrouwd en heb twee volwassen dochters en een kleinzoon D
Inmijn vrije tijd mag ik graag: zeilen, lezen, koken, fotograferen, houtbewerken en vogels kijken. Als ik niet vrij ben, werk ik als levensmiddelentechnoloog bij een fabrikant van smaakstoffen. Ik ben graag in de natuur als ik aan het wandelen of zeilen ben. Ik heb er alleen niet zo heel veel verstand van. Tijdens de Covid pandemie ben ik echter begonnen met vogels kijken en lid geworden van de NVWK. Bij mijn eerste ALV heb ik me opgegeven voor de kascommissie, omdat ik in het verleden ervaring heb opgedaan als penningmeester in twee andere verenigingen en ik in een ver verleden economie heb gestudeerd. Op die manier kwam Marco ook op het idee om mij te vragen als zijn opvolger.
Intussen ben ik me aan het inwerken in de administratie van de NVWK en de eerstvolgende grote klus is het innen van de contributie. Met
meer dan 900 leden is dat iets wat goed voorbereid en uitgevoerd moet worden. Gelukkig is een en ander geautomatiseerd en veel leden hebben een bankmachtiging gegeven en ontvangen de factuur per e-mail. In deze gevallen gaat het bijna geheel automatisch. De leden die (nog) geen bankmachtiging afgaven en/of de factuur (nog) per post krijgen, roep ik hierbij op om alsnog de machtiging te verlenen en/of hun e-mailadres door te geven. Dat maakt het een stuk eenvoudiger, goedkoper en milieuvriendelijker. Dit kan via het e-mailadres: penningmeester@nvwk.nl. Bij voorbaat onze hartelijke dank. Ook alle andere vragen en opmerkingen omtrent de financiën van de vereniging kunt u hier kwijt. Ik heb er zin in en hoop jullie ooit allemaal eens te spreken.
PS: De foto is al wat ouder en ik inmiddels ook. D
Na het lezen van de enthousiasmerende artikelen van Harry Verkerk in de Waardvogel van februari wil je misschien ook aan de slag met deze boeiende insecten. Maar hoe pak je dat aan en wat heb je ervoor nodig? d
Deze lezing van Paul Schrijvershof geeft je handvatten hoe je met deze hobby kunt beginnen. Tevens word je meegenomen in de interessante leefwijze van libellen en welke soorten je zoal in Zuid-Holland kunt tegenkomen, met de nadruk op de Krimpenerwaard. Wellicht denk je dat alles wel zo’n beetje bekend is over de verspreiding en het voorkomen van libellen in de Krimpenerwaard. Dat is echter geenszins het geval. Er zijn nog genoeg vragen onbeantwoord die om nader onderzoek vragen. Daarover meer tijdens deze fotolezing.
Paul
werd ongeveer 25 jaar geleden lid van de NVWK. Van 20012011 was hij coördinator van de Vlinder- en Libellenwerkgroep. De lezing is op dinsdagavond 2 mei in De Zwaan, Kerkweg 2, Berkenwoude. Inloop om 19.30 uur. De lezing start om 20.00 uur. D
Bovenste foto: vuurlibel
Onderste foto: zwervende heidelibel, foto’s: Paul Schrijvershof
Na de eerste bijeenkomst en de muizeninventarisatie in 2022 krijgt de Zoogdierenwerkgroep steeds meer vorm. We zijn inmiddels met dertien personen. Sommigen hebben al wat ervaring met zoogdieren, maar voor de meesten van ons is het nog een onbekende wereld. Gelukkig maakt onbekend niet onbemind. Vol enthousiasme zijn we dan ook op zoek gegaan naar informatie over de zoogdieren die in de Krimpenerwaard leven d
weten we:
1. Waar de faunapassages in de Krimpenerwaard zijn: Ze liggen allemaal in het oostelijke deel van de Krimpenerwaard. Twee langs de N228 (Haastrecht) en twee langs de N207 (Bergambacht) en drie à vier bij de rondweg rond Gouda.
2. Meer over de aantallen reeën in het Loetbos en de Krimpenerhout:
Het komt regelmatig voor dat mensen die langs de N210 bij het Loetbos of het Krimpenerhout rijden een ree spotten. De laatste tijd werden ze minder vaak gesignaleerd. Door de drukte van wandelaars, honden en mountainbikers in het gebied was de verwachting dan ook dat ze flink in aantal waren afgenomen. Gelukkig blijken er toch nog ongeveer twintig exemplaren in dit gebied rond te lopen.
3. Over de bevers in de Krimpenerwaard:
Vorig jaar november is de grootste bever van Nederland in de Krimpenerwaard gevonden. De ongeveer 1,30 meter lange en veertig kilo zware vrouwtjesbever was helaas niet meer in leven. Zij is door Naturalis meegenomen en is daar gebruikt voor onderzoek en wordt geprepareerd om op te zetten. Bevers zijn vaak lastig te zien. Ze leven voornamelijk in de schemer en in de nacht. Gelukkig zijn de knaagsporen, looppaadjes en houtsnippers op plekken waar takken afgeknaagd worden wel goed te zien. Er worden regelmatig sporen in het Stormpoldervloedbos en op De Zaag in Krimpen aan den IJssel gevonden. Maar in de rest van de Krimpenerwaard komen ook bevers voor. Bevers houden van waterrijke (veenweide-) gebieden en die hebben wij volop in ons gebied. Zodra we hier meer over weten, delen we dit natuurlijk met jullie.
Hier is te zien dat er gebruik gemaakt wordt van de faunapasage. Helaas niet door de dieren die wij willen, maar door een kat. Foto: Ralph Brieskorn.
Daarnaastgaan we langs bij otterexpert Rudi Terlouw. Hij kan ons meer vertellen over otters en marterachtigen in de Krimpenerwaard. Vorig jaar zijn er twee otters in de Krimpenerwaard uitgezet. Helaas werd er na korte tijd al één dode otter gevonden. Nadat er een tijd geen sporen zijn gevonden, zijn er vorige maand weer verse uitwerpselen (spraints) van een otter gezien in de Krimpenerwaard. Of dit één van de twee otters is, weten we niet. Maar het belangrijkste is: er leeft weer een otter in de Krimpenerwaard. D
eerste studieavond hebben we inmiddels achter de rug. Marco Snijders heeft ons op een gepassioneerde manier alles over vleermuizen geleerd. Het is nu nog te koud, maar als het weer goed is, hebben we over een tijdje ook een praktijkavond. Want het vinden van vleermuizen blijkt best lastig te zijn. Zo’n batdetector lijkt ideaal, maar het is helaas niet zo dat de batdetector ook gelijk aangeeft met welke vleermuis we te maken hebben. De ultrasone geluiden worden omgezet naar een voor ons hoorbaar geluid. Dat is het. Het beoordelen van de geluiden dat moeten we helaas nog zelf doen. De planning is om na de praktijkavond zelf te gaan inventariseren in de Krimpenerwaard. We zijn nu aan het kijken op welke manier en waar de inventarisatie hier in de Krimpenerwaard kan worden gedaan. Een van de gebieden waar we aan denken is het gebied rondom de Surfplas in Krimpen aan de Lek. Met de plannen die er zijn om hier een recreatiepark aan te leggen kan dit wellicht extra informatie opleveren.
De Waardvogel wordt verspreid in o.a. Krimpenerwaard, Krimpen a/d IJssel en Gouda
Verblijf in een ‘heidehuisje’ met een eigen vogelkijkhut grenzend aan een natuur- en stiltegebied. Nico de Haan ging u voor: ‘Als je niet aangestaard wordt door de Schotse Hooglanders dan word je wel begluurd vanaf de kale topjes van het struikgewas door de roodborsttapuiten’.
Nieuw is een laadpaal voor elektrische auto’s. Kijk op: www.heidehuisje.nl of bel 06-81525089
Door boodschappen te doen bij boeren en makers uit de buurt geniet jij van de meest verse producten en vergroot je tegelijkertijd de biodiversiteit in jouw omgeving. Dankzij jou kunnen boeren onder andere bloemenstroken aanleggen, investeren in een gezonde bodem en (weide)vogels de ruimte geven. Doe je ook mee?
BESTEL BIJ BOEREN EN MAKERS UIT DE BUURT OP RECHTSTREEX.NL
https://www.https://www.nd.nl/nieuws/nederland/1169280/zo-slecht-gaat-het-met-de-natuur-in-nederland-stikstof-grote-, Nederlands Dagblad, Eline Kuijper, vrijdag 31 maart 2023
De natuur in Nederland staat flink in het rood, staat in het tweejaarlijkse rapport over de staat van de Nederlandse natuur. Stikstof, vermesting en droogte zijn de boosdoeners. Het is zaak om actief in te zetten op grootschalig natuurherstel, zegt het Wereld Natuur Fonds, dat het rapport donderdag uitbracht.
Het grootste drama voor de natuur speelt zich af in het agrarisch landschap, dat bijna 60 procent van het landoppervlak beslaat. Sinds 1990 is het aantal diersoorten dat daar leeft leven bijna gehalveerd. Vooral broedvogels doen het slecht: grauwe gors, kemphaan en zomertortel zijn bijna verdwenen. En het aantal marters, zoals de wezel, bunzing en hermelijn, gingen achteruit. Kenmerkende grasvlinders komen er bijna niet meer voor. Oorzaken: hoge stikstofuitstoot door schaalvergroting en intensivering van de landbouw, grootschalige ontwatering en watervervuiling.
De maatregelen waar boeren subsidie voor konden krijgen, bedoeld om planten en dieren op hun land te beschermen, hebben geen succes gehad. De grutto, die zo’n beetje symbool staat voor de teloorgang van weidevogels, is tussen 2001 en 2020 in aantal gehalveerd van 60.000 naar 30.000 broedparen.
Landbouw op de schop
Het rapport windt er geen doekjes om. Het herstel van de natuur kan alleen komen als de landbouw volledig op de schop gaat. Dat geldt voor alle leefgebieden, ook buiten het agrarisch landschap. Omdat intensieve veehouderij de grootste bijdrage levert aan stikstofuitstoot, begint daar de oplossing. En die ligt volgens het rapport in zogeheten natuurpositieve landbouw.
Dat houdt in dat boeren de natuur inzetten bij de productie van voedsel, in plaats van haar uit te bannen. Boeren gebruiken dan land om voedsel voor mensen te produceren, en niet voor dieren. Bij die landbouwmethode zijn méér boeren nodig, die minder dieren houden.
Dat het slecht gaat met de Nederlandse natuur kan nauwelijks een verrassing heten. In open gebieden, zoals op de heide en in de duinen, gaat het al jaren slecht met de natuur en dat gaat nog steeds achteruit. Dieren doen het daar ‘uitgesproken slecht’. Het rapport somt een hele serie soorten op die sterk achteruit zijn gegaan, zoals onder meer broedvogels en vlinders: duinpieper, korhoen, tapuit, wulp, duinparelmoervlinder, blauwe kiekendief. Om open natuurgebieden te kunnen behouden en herstellen, is het verminderen van stikstofdepositie een ‘absolute voorwaarde’. Dat geldt vooral voor heide. Op 90 procent van de heide in Nederland komt te veel stikstof neer.
Goed nieuws
Gelukkig gaan er ook dingen goed. In bossen, die steeds ouder en gevarieerder worden, gaat het beter met planten en dieren dan in andere gebieden. Dat heeft alles te maken met de manier waarop deze beheerd worden. Grote stukken naaldbos zijn omgevormd tot gemengd bos en loofbos. Bovendien wordt sinds 1985 dood hout niet meer opgeruimd. Dat helpt: paddenstoelen, die afhankelijk zijn van dood hout, gingen vooruit. De grote winnaar in het bos is de specht. Van de zes soorten die in Nederland leven, gaat het de meeste spechten voor de wind. Ze hebben meer nestmogelijkheden en een groter voedselaanbod.
Dit betekent niet dat de bossen geen bedreiging kennen. Verzuring, vermesting, de neerslag van stikstof en verdroging maken bossen kwetsbaar. Met name bossen op de hoge zandgronden hebben daaronder sterk te lijden, zeker in combinatie met droogte. ‘Een sterke vermindering van de stikstofdepositie is in de bossen noodzakelijk’, stelt het rapport.
Tuinmuurtjes
Opvallend is dat ook uit steden en dorpen positieve berichten komen. Bepaalde dieren en planten doen het daar opvallend goed, ook al is het voor geen enkele soort de oorspronkelijke leefomgeving. Zo is de slechtvalk met een opmars bezig en doen muurplanten het tegen de verwachting in goed. ‘Wijken uit de jaren dertig zijn rijk aan tuinmuurtjes die al zo oud geworden zijn, dat soorten als tongvaren, steenbreekvaren en muurvaren erop kunnen groeien’, staat in het rapport.
Toch is het beeld in steden en dorpen niet alleen gunstig. Zo gaat het aantal vlinders achteruit in stedelijk gebied, en nam de hoeveelheid broedvogels af.
In natte natuur - zoet water en moerassen - gaat het redelijk goed, al is de waterkwaliteit nog altijd ondermaats. Tussen 1990 en 2005 nam het aantal dieren dat daar leeft met de helft toe, waarna die ontwikkeling stabiliseerde. Met de bever, otter en watervleermuis gaat het goed
Kiezen voor natuurherstel
Zie voor het volledige rapport van het Wereldnatuurfonds: WWF Living Planet Report Nederland 2023, Kiezen voor natuurherstel https://www.wwf.nl/globalassets/pdf/lpr/lpr-nl-2023-kiezen-voor-natuurherstel.pdf. Het gaat niet goed met de Nederlandse natuur. (zie de QR-code hiernaast) Maar dit rapport heeft ook meteen een hoopvolle boodschap: natuurherstel werkt en kan ons helpen bij het oplossen van de diverse crises waar we nu mee worstelen: klimaat, stikstof en biodiversiteit.
Het Wereld Natuur Fonds heeft dit tweejaarlijkse rapport over de staat van de Nederlandse natuur opgesteld in samenwerking met verschillende natuurorganisaties en kennisinstituten: Naturalis Biodiversity Center, Stichting ANEMOON, EIS Kenniscentrum Insecten, FLORON, Nederlandse Mycologische Vereniging, RAVON, Sovon Vogelonderzoek Nederland, SoortenNL, De Vlinderstichting en de Zoogdiervereniging. D
Tekst: Frans van der Storm, secretaris, foto’s: Maria Kuijf
De trouwe deelnemer aan de Algemene vergaderingen van de NVWK weet inmiddels wel hoe het gaat. Je komt aan bij De Zwaan in Berkenwoude, wordt enthousiast ontvangen door Corry en Marjan met een kop koffie, je loopt door naar de grote zaal, neemt een heerlijk gebakje en … en … wat is dat nou? Staan er allemaal nestkastjes tegen de muur. Niet een paar, maar tientallen. d
Vlak na 20.00 uur opent Jaap Graveland de vergadering en verwelkomt ruim 40 leden plus vijf bestuursleden. En net zoals er groei zit in het aantal vergadertijgers, zo zit er ook groei in de vereniging. We begonnen het jaar met ruim 900 leden. In het eerste kwartaal zijn er alweer zo’n 20 bij gekomen en Jaap stelt voor om erop te mikken dat we 1000 leden hebben in 2025. En waar ook de NVWK niet ontkomt aan enige mate van vergrijzing hopen we vooral ook jeugdleden erbij te krijgen. Wat dat betreft kunnen we een voorbeeld nemen aan André Bloot die met zijn Jeugdnatuurwacht in Krimpen aan den IJssel jaar in jaar uit er in slaagt om een groot aantal jeugdigen actief in en met natuur te laten bezig zijn. Zo’n actieve jeugdafdeling zouden we ook in de Krimpenerwaard erg toejuichen.
Verder ging Jaap in op samenwerking, binnen de NVWK, met aanpalende zusterorganisaties en met organisaties als Sovon en Floron. Met Sovon hebben we nu het arrangement dat zij de theorie aanbieden en wij de excursies in het veld.
in elkaar gezet. Voor spreeuw, huismus en ringmus, kool- en pimpelmees, roodborst en grauwe vliegenvanger. Alle aanwezigen konden een nestkast meenemen. De voorzitter gaf snel een instructie mee: ophangen op het noordoosten, op twee tot drie meter hoogte en oude nesten in het najaar verwijderen ivm eventuele aanwezige nestparasieten.
Jaap besteedde extra aandacht aan de samenwerking met de boeren. Op hun verzoek doet een aantal van onze weidevogelbeschermers mee met het beïnvloeden van het broedsucces van overzomerende ganzen. Dat wil zeggen dat eieren worden behandeld op zo’n manier dat per nest telkens één ei wordt uitgebroed. De samenwerking met de boeren heeft het afgelopen jaar zeker onder druk gestaan ten gevolge van de stikstofproblematiek en alles wat daaromheen gebeurde. Gesprekken met LTO-Noord hebben de grootste spanning eraf gehaald, we hebben nog een weg te gaan.
De NVWK wil nogmaals duidelijk stellen dat wij liever meer dan minder boeren zien in de Krimpenerwaard. Wij willen liever dat de boeren voor hun inkomen toekunnen met minder vee en dat zij een reële beloning in plaats van alleen compensatie krijgen voor te leveren ecosysteem- of landschapsdiensten. Want het is ons allemaal duidelijk dat het landschap van de Krimpenerwaard en de boerenstand onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Wij zijn dan ook blij dat in elk geval de samenwerking op het vlak van weidevogelbescherming goed loopt.
Datalles gezegd hebbend begonnen we aan het formele deel van de vergadering. En zoals je dat
graag hebt met het formele deel bleek dat zowat een formaliteit. De verslagen van de secretaris en van de penningmeester werden bij wijze van hamerstuk vastgesteld. De toelichting bij de financiën leidde niet tot vragen en Mart-Jan de Jong bevestigde nog eens de hoge kwaliteit van onze boekhouding met het oordeel van de kascontrolecommissie. En zo verleende de vergadering eenstemmig decharge aan het bestuur over het gevoerde beleid en beheer in het verslagjaar 2022.
In de vergadering in 2022 was een vraag gesteld over verzekeringen voor vrijwilligers. Het bestuur heeft dat uitgezocht en kan meedelen dat vrijwilligers van de NVWK zijn verzekerd op de polis van de gemeente Krimpenerwaard.
De vergadering had geen vragen bij de begroting en gaf er goedkeuring aan.
Metde goede afsluiting van het voorgaande jaar kwam nu de afsluiting voor twee bestuursleden.
We stonden eerst stil bij het afscheid van Marco Steenwinkel. In slechts twee jaar heeft hij als penningmeester zijn stempel gezet op het financieel beheer van de NVWK. Na een vergeefse zoektocht naar geschikte huisvesting in de Krimpenerwaard, hebben Marco en zijn partner Vincent besloten te verhuizen naar een uniek pand in Veenhuizen, van waaruit ze in alle vrijheid kunnen genieten van het Drentse landschap. Met Groeten uit Baflo (een boek over wandelen van Kees Vrolijk) en een kunstzinnig silhouet van Gouda (gezien vanuit de polder) mochten we hem een stoffelijk blijk van waardering meegeven.
Vervolgens was er het aftreden van Joke Colijn. “Het waren twaalf mooie jaren” begon Jaap zijn toespraakje en hij noemde in een niet uitputtende opsomming een lange lijst van allerlei projecten en acties waarvoor Joke zich in al die jaren met hart en ziel heeft druk gemaakt. Joke legt het bestuurlijk werk neer, zij gaat door met onder andere de Waardvogel en met weidevogelbescherming. Namens de vereniging en uit dank voor het vele werk overhandigde Jaap een op linnen gedrukte wandplaat uit 1954 van bos- en weidevogels, met daarnaast een fles wijn als stimulans om niet altijd áán te hoeven staan.
Waar bestuursleden aftreden, treden nieuwe in functie – nu ja, deze keer één. Michiel Fokkema, treedt uit de kascontrolecommissie en neemt het penningmeesterschap op zich, daarin gesteund door een instemmend applaus van de vergadering. Harry Verkerk treedt toe tot de kascontrolecommissie.
Voor de functie van bestuurslid PR en communicatie blijft vooralsnog de vacature openstaan.
Niet alleen van bestuursleden werd afscheid genomen. Ook van Huug Luigies namen we afscheid als verkenner voor eigen huisvesting van de NVWK.
Wij willen graag met de Voedselfamilie Krimpenerwaard en met de Stichting Promotie Krimpenerwaard samen de Hendrikshoeve gaan gebruiken. Dat past ook bij de wensen van de eigenaar van het gebouw, de Groenalliantie. Echter, het ziet ernaar uit dat de Groenalliantie het gebruik van de Hendrikshoeve openbaar gaat aanbesteden. Als financiële opbrengst het belangrijke criterium wordt voor toewijzing, dan wordt het tijd voor plan C.
Inde rondvraag werd nog gevraagd naar het standpunt van het bestuur over verschillende kwesties.
Over het zonnepark denken we positief kritisch: vanuit de RES ligt
er een taakstelling voor te leveren energie. Als het zonnepark er niet komt, moet die energie elders vandaan komen. Wij hebben tot nu toe invloed op biodiversiteit bevorderende maatregelen. Over overnachtingsmogelijkheden in de Krimpenerhout denken we vierkant negatief. Aan de voorgelegde plannen is niets eco, ze leiden tot natuur- en kapitaalsvernietiging.
Tot slot kwam de vraag aan de orde hoe de NVWK laat zien dat ze inderdaad boeren steunt. Het bestuur gaf daarbij enkele voorbeelden, maar weet ook dat we met een heel complexe problematiek te maken hebben. Dat laat zich beter in een aparte setting bespreken, hetgeen ook door Rudi Terlouw werd bevestigd.
Na een klein uur werd de vergadering gesloten, een tas koffie gehaald en de beamer klaargezet voor een bevlogen en interessante presentatie van de oprichter van Stichting Otterstation Nederland, Addy de Jongh, over de herintroductie van de otter. Wie had gedacht een herhaling te krijgen van de presentatie van Hans Blom, een paar jaar geleden, die kwam bedrogen uit…
En die nestkastjes? Met de complimenten van ons nestkastentimmerteam mocht iedere aanwezige een nestkast meenemen, naar keuze geschikt voor mees, huismus of roodborst/ grauwe vliegenvanger. D
BenjaminHallie
Omdat het vorig jaar zo’n succes was, gaan we dit jaar weer naar de biologische geitenboerderij van Mart-Jan de Jong. De lammetjes zijn net geboren. Daarom is het voor kinderen erg leuk om mee te gaan naar De Bonte Weide op zaterdag 10 juni van 10.00 tot 12.30 uur.
Verder neemt Mart-Jan ons tijdens de rondleiding mee in de dagelijkse gang van zaken op zijn biologisch boerenbedrijf. Graag opgeven bij Benjamin: b.hallie@hetnet.nl of 06-28430807. D
BenjaminHallie
zaterdag 13 mei om 14.00 uur gaan we naar de eendenkooi nabij Lekkerkerk. Die is bij eenieder bekend als De Bakkerswaal. De ervaren gidsen van het Zuid-Hollands Landschap leiden ons rond en vertellen ons van alles over het ontstaan en de functie van een eendenkooi.
we nemen een kijkje in het bezoekerscentrum wat heel erg leuk zal zijn. Voor wie er nooit geweest is, neem een camera of mobieltje mee... ;-) We kunnen met maximaal 20 personen terecht. Ouders zijn welkom, afhankelijk van het aantal kinderen dat zich inschrijft. Duur excursie: 2 uur. Opgeven kan bij Benjamin: b.hallie@ hetnet.nl of 06 28430807. D
Op zaterdag 22 april en zaterdag 13 mei zijn er vogelexcursies. Jaap Graveland, onze voorzitter, is excursieleider. Jaap weet heel veel van vogels. Hij vindt het erg leuk als er kinderen met hun vader of moeder (of iemand anders) meekomen.
Op zaterdag 22 april gaat Jaap naar het Helofytenfilter en de Nespolder. De start is om 07.30 uur op de driesprong van parallelweg N210 met Okkerse Kade bij De Kwakels. In dit gebied zitten veel watervogels en weidevogels. Trek warme kleren aan, want het kan nog erg koud zijn.
zaterdag 13 mei gaan we naar het Doove Gat/Hooge Boezem. Daar wandelen we ongeveer vijf kilometer het gebied rond. Trek laarzen aan of waterdichte schoenen. Kleed je ook warm aan, want in mei kan het ‘s morgens vroeg nog steeds koud zijn. We starten om 6.45 uur op parkeerplaats bij zwembad Natuurlijk De Loete, Bredeweg 2 in Haastrecht. Einde excursie circa 9.00 uur.
Voor deze excursies moet je je opgeven bij info@nvwk.nl. Ook mensen die geen NVWK-lid zijn kunnen zich opgeven, maar bij overintekening gaan leden voor. D
Natuurlijk ken je de wilde eend. En wellicht heb je ook wel eens een bergeend gezien. Of een slobeend? In deze puzzel zijn meerdere eendensoorten verstopt. Kun jij ze vinden? Tip: De ij is één letter. In de gele hokjes vind je nog een eend en dat is de oplossing van de puzzel. Benjamin heeft op de ALV van André Bloot een mooi tweedehands boek voor de jeugd gekocht. Benjamin verloot dit boek onder degenen die het juiste antwoord sturen naar de redactie (nvwkredactie@gmail.com). Veel succes!
1. Foto (12 letters).
2. Het neefje van 1 in de warme periode (11 letters).
3. Foto (8 letters).
4. Heeft een grote snavel in spatelvorm, foto (8 letters ).
5. Heeft een aan zijn kont (9 letters).
6. Foto (8 letters).
7. Vogel uit het logo van de NVWK (6 letters).
8. Foto (9 letters).
9. Heeft een hulpmiddel nodig om goed te kunnen duiken (10 letters). d
In het nieuws waren veel verschrikte reacties van natuurbeschermers vanwege de grote winst van BBB: “Nu worden natuurherstel en energietransitie nóg moeilijker!” Ik voel dat zelf helemaal niet zo, integendeel. d
Proteststem
Ik ervaar die steun voor BBB vooral als een proteststem, een roep om nu eindelijk eens gehoord te worden. De meeste boeren willen best verduurzamen, als de doelen, het tijdschema en financiële haalbaarheid maar duidelijk zijn. Alle betrokken deskundigen zijn het al jaren over één ding eens: zonder duidelijk agrarisch perspectief, zonder visie en plan blijft er strijd. Gelukkig is er door de omvang van de winst geen twijfel mogelijk: het kan niet zonder duidelijk landbouwplan met perspectief voor álle boeren.
Écht perspectief voor boeren nodig
De nu voorgestelde oplossingen (biologisch, korte keten, zorgboerderij, minicamping enz.) hebben één ding gemeen: het helpt maar een deel van de boeren, de markt/vraag is simpelweg niet groot genoeg. Voor een landbouwtransitie is echt wel wat meer nodig. Denk aan veel betere voorlichting, voedselbeleid en de echte prijs doorberekenen. Ik heb al bij herhaling gepleit voor een Deltaplan landbouwtransitie. Het sjabloon ligt er, nl. van Deltaprogramma Waterveiligheid. Voor mij geldt: als er een goed plan ligt, en er komen harde afspraken over bijvoorbeeld stikstofreductie, en niet halfslachtige plannen met innovaties die hun waarde nog niet keihard bewezen hebben, dan interesseert het mij geen biet of de 70% stikstofreductie in 2030 of 2035 moet worden gehaald. ALS het maar wordt gehaald in het afgesproken jaar. ALS.
Geld is daarbij helemaal het probleem niet om drie redenen
1) De economische schade van de huidige impasse is enorm. De bouw ligt stil en voor elk project is een tijd en geld vretende rekenpartij nodig voor stikstofuitstoot en bepaling van stikstofneerslag op natuur.
2) De uitvoeringskosten van de huidige aanpak van het stikstofprobleem zijn belachelijk hoog: heel erg veel regels en ingewikkelde maatregelen (luchtwassers, emissiearme stallen, mestuitrijregels, enz.) waarvoor onderzoek, implementatie, heel erg veel monitoring, evaluatie en handhaving nodig zijn. Ik vind het waanzin, een fabeltjesfuik. Het aantal ambtenaren, adviseurs, wetenschappers, juristen, handhavers dat hier mee bezig is loopt in de duizenden.
3) De huidige veehouderij heeft wat in financieel jargon heet: een
negatieve ‘business case’. Dat betekent dat de kosten hoger zijn dan de baten: https://www.volkskrant.nl/columns-opinie/veehouderijis-zo-goed-als-failliet~b0240189/ en https://www.consultancy.nl/nieuws/35148/ecorys-75-mindervee-levert-meer-op-dan-veehouderij-nu-kost.
De uitvoeringskosten noemde ik al, maar daar komen nog bij de kosten van natuurherstel, verbetering van de waterkwaliteit, gevolgen van vogelgriep, medische zorg vanwege gezondheidsproblemen, enz.
Ik ben niet ‘tegen de boeren’
Als ik dit zeg, krijg ik altijd het verwijt van de boeren hier, dat ik ‘tegen de boeren ben’ of ‘de boeren weg wil hebben’. Maar dat is onzin. Hoe we de veehouderij hebben georganiseerd is niet te wijten aan de boeren, maar is vooral het gevolg van de keus om voldoende en goedkoop voedsel te produceren, op dure grond, met een hoge productie per ha, met veel import van voer en met een grote belasting van natuur en milieu. Voormalig minister van landbouw Veerman zei het zo: “We importeren het voer, exporteren het vlees en de rommel blijft hier.”
Toon begrip voor elkaars waarden
Deze kosten verdwijnen grotendeels als de veehouderij verduurzaamt. Je spaart in de toekomst dus veel geld uit. Dat maakt het mogelijk nu te investeren in het maken van goede plannen, bekostigen van de verduurzaming, beloning voor de boer. Het vereist wel dat de landbouwsector durft te erkennen dat de huidige wijze van landbouw bedrijven écht een probleem is voor natuur en milieu, dat stikstof geen ‘gemaakt probleem’ is. Nu blijven boeren en natuurbeschermers vooral elkaar verwijten maken, terwijl
een onmachtige overheid, een onverschillige kiezer en machtige sectoren als de bouw en industrie de grootste ‘tegenstanders’ zijn. Nu is de kans om eindelijk eens beter naar elkaar te luisteren: de huidige onzekerheid en gebrek aan praktische voorstellen zijn écht niet houdbaar voor boeren en de huidige achteruitgang van natuur is niet houdbaar voor onze samenleving en toekomst.
Twee kanten van eenzelfde vlag
Ik hoorde laatst een podcast over de samenwerking tussen idealistische boeren en idealistische inwoners van Amsterdam om melk van biologische boeren rechtstreeks aan inwoners te verkopen, met een grote meerprijs voor de boer (€1,80 per liter, dat is echt veel). Daarin vertelde een initiatiefneemster dat op het erf van een van de aangesloten boeren twee vlaggen naast elkaar stonden: een vlag van Extinction Rebellion en een omgekeerde Nederlandse vlag. Dat beeld laat me niet meer los, omdat het in één keer toont dat mensen van Extinction Rebellion en actievoerende boeren met hart en ziel dezelfde strijd voeren voor hun toekomst. Beide groepen hebben te maken met bestuurders en kiezers die niet de keuzes maken die nodig zijn, die er te weinig met hun hart in zitten en te weinig bereid zijn te veranderen. Hoogleraar Transitiekunde Jan Rotmans zei het bij zijn inleiding op het Groene Hart debat in Gouda zó: “Er is geen hart en er is geen plan voor het Groene Hart.” https://milieufederatie.nl/wp-content/uploads/sites/14/2023/03/ Groene-Hart-Maart-2023-Jan-Rotmans-.pdf
De R zit in de eeuw Komt het nog goed? Geen idee eigenlijk. In een slechte bui denk ik: ‘De r zit in de eeuw, alleen ramp, rechter of rebellie gaan de crisissen (stikstof, klimaat enz.) nog keren.’
Als de bestuurders en politici blijven priegelen zoals nu (bijvoorbeeld bij stikstof voor vergunningverlening van elke boerderij de emissie willen bepalen, en van élke ha. natuur de depositie), zonder echte besluiten te nemen, dan weet ik niet wat er gebeurt. Weinig goeds.
Een bekend gezegde luidt: onder druk wordt alles vloeibaar. Dus wie weet lukt het de partijen, van BBB tot GroenLinks, om samen te besluiten tot een Deltaprogramma ‘natuurinclusieve landbouw’. Zoals er ook een Deltaprogramma ‘waterveiligheid en zoetwatervoorziening’ kwam. Als er serieus aan zo’n plan gewerkt gaat worden, ontstaat er ook ruimte voor het gesprek tussen bijvoorbeeld landbouw-
en natuurorganisaties in de regio; nu wordt dat gesprek steeds moeilijker.
Voor de wat langere termijn een paar ontwikkelingen waar ik m’n hoop op vestig.
1) Ernst en mogelijke oplossingen van de crisissen zijn nu dagelijks in het nieuws. Dat beïnvloedt ons onbewust. We zijn kuddedieren en volgen (juist) niet de (opinie)leider, maar de mening en het gedrag van mensen met wie we een relatie hebben. Zodra een bepaald aandeel van die mensen die mening of dat gedrag tonen, gaan wij dat zelf ook doen. Heel geleidelijk gaat dan de wal het schip toch keren. Recent verscheen daar een heel goed boek over: ‘Change’ van Damon Centola. Aanrader!
2) Er is binnen de ministeries een discussie over veel meer noodzakelijke ambtelijke tegenspraak bij onuitvoerbare Tweede Kamerbesluiten en beleid. Aanleiding was het drama van de toeslagenaffaire. Stikstof is natuurlijk weer een goed voorbeeld. Uitstel en laveren op en over de juridische rand resulteert in onmogelijke eisen voor wetenschap (bv. stikstofmodel Aerius), boeren (geen bemesting langs de sloten, je moet bijna GIS-deskundige zijn om er uit te komen, en dan kloppen de kaarten ook vaak nog niet eens), natuurorganisaties én ambtenaren. Ik ben één van die ambtenaren en werk nu mee aan een plan voor betere natuurgegevens. Kosten: 300 miljoen euro voor tien jaar… Wordt de natuur daar nu werkelijk beter van?
Veranderingen komen altijd van onder af, ambtenaren gaan daar misschien aan kunnen bijdragen.
3) Misschien wel het belangrijkste: de jonge generatie meldt zich steeds nadrukkelijker. Ik organiseerde laatst met anderen een workshop op het congres ‘Biodiversiteit en gemeenten’ van het Deltaplan biodiversiteitsherstel. Daar waren heel veel jongeren met drive, kennis en ideeën. Opvallend veel vrouwen ook. Even m’n zeer kort-door-de-bocht conclusie: want die zijn zorgzamer. En: ze hebben minder haantjesgedrag… Dat kan ook helpen om crisissen op te lossen.
Er zijn zoals gezegd ook heel veel boeren die willen veranderen, die daar al mee bezig zijn. Ook daaronder relatief veel jongeren. Logisch, het is hun toekomst. En hopelijk is er door hun inzet ook een toekomst voor natuur. d
Wantsen hebben een slecht imago. Bekend en berucht is de bedwants Erzijnechtertienduizendensoorten,waarvanermeer dan600inNederlandvoorkomenenverrewegdemeestezijnonschadelijk.Hetismijopgevallendaterveelmooiewantsenzijn, onder andere door de foto’s van Nico Kranenburg. Daarom wil ik in dit artikel aandacht besteden aan wantsen. d
Wantsen hebben zes poten, dus behoren zij tot de insecten. Hun lichaam lijkt uit één geheel te bestaan, maar zoals alle insecten hebben ze een kop, borststuk en achterlijf. Ze verschillen van andere groepen insecten door hun steeksnuit, waarmee ze voedsel opzuigen uit planten, zaden, andere insecten of nog levende dieren. In het laatste geval is dat een paracitaire levenswijze. Sommige soorten wantsen kunnen met hun steeksnuit pijnlijk steken.
Bij veel soorten wantsen kunnen de mannetjes, net als bij sprinkhanen, geluid produceren dankzij aanpassingen aan het
lichaam. Van bepaalde soorten maken ook de wijfjes en larven zoemgeluiden.
Boven: Parende grauwe schildwantsen, ze zitten met hun achterlijven tegen elkaar. Deze wants voedt zich met plantensappen en zuigt ook aan dode insecten. De grauwe schildwants is een slechte vlieger. Hij vliegt traag en luid zoemend en bij de landing komt hij vaak op de rug terecht. Foto: Harry Verkerk
Onder: Koolschildwants eet van kruisbloemigen. De vrouwelijke koolschildwants eet ook andere insecten. Foto: Nico Kranenburg
hebben zich aangepast aan allerlei biotopen op het land, onder water en zelfs voor óp het water en aan diverse levenswijzen. Wantsen komen niet voor in de poolgebieden en in zee. Daarom kunnen ze een heel verschillend uiterlijk hebben. Er zijn zowel ronde als bijna naaldachtige soorten. De grootte varieert van enkele millimeters tot meer dan tien centimeter. Planten etende soorten hebben vaak camouflagekleuren, maar felgekleurde wantsen komen ook voor. Rovende wantsen hebben soms het voorste potenpaar omgevormd tot grijppoten. In water levende wantsen hebben vaak brede achterpoten om beter te kunnen zwemmen, en klauwtjes aan het middelste potenpaar om zich onder water vast te houden.
Wantsen lijken nog het meest op kevers. Ze hebben twee paar vleugels: de grotendeels verharde voorvleugels (hemelytra), die taai en dik zijn, en vliesachtige achtervleugels. Alleen aan het uiteinde zijn ook de voorvleugels dun en vliezig. Het eerste paar dient ter bescherming, het tweede paar, zeer dunne en vaak doorzichtige vliesvleugels, om te vliegen. De twee paar vleugels worden over elkaar heen gevouwen. Niet alle soorten wantsen hebben vleugels. De meeste wantsen hebben achter het halsschild een duidelijk zichtbare driehoek, die met de punt naar het achterlijf wijst, het scutellum of schildje en in de tekening op de schilden zijn vaak één of meer driehoeken te onderscheiden. Wantsen zijn over het algemeen platter dan kevers.
Veel wantsen hebben geurklieren om vijanden af te schrikken. De afscheiding stinkt en smaakt verschrikkelijk en heeft een verlammende werking. De wants heeft aanpassingen om te voorkomen dat hij door de eigen afscheiding wordt vergiftigd. Sommige wantsen kunnen deze afscheiding, bestaande uit organische zuren, alcoholen en esters, zelfs gericht wegschieten. Wanneer je een wants in huis aantreft, vang hem dan op een insectvriendelijke manier om een stinkbommetje te voorkomen.
kennen een onvolkomen gedaantewisseling. Dat wil zeggen dat jonge wantsen (nymfen) al een beetje op het imago lijken. Door vervellingen verkrijgen ze het volwassen uiterlijk.
bereiken ook exotische wantsen ons land. Ik ben al een paar keer de opvallende bladpootrandwants tegengekomen. Hij is afkomstig uit Noord-Amerika en heeft zich hier sinds 2007 succesvol gevestigd. En de WUR vraagt uit te kijken naar de bruingemarmerde schildwants. Deze Aziatische soort veroorzaakte voor miljoenen euro’s schade in Italië.
Wilje nog meer lezen over wantsen? Je kunt de Veldgids wantsen downloaden via de QR-code. Een wants gezien en je wil weten welke het is? ObsMapp en ObsIdentify zijn handige apps om via een geuploade foto te ontdekken welke wants het is (en die tegelijk te melden op waarneming.nl). d
Bronnen: wikipedia.org,Veldgids wantsen, waarneming.nl
Boven: De bessenwants is een van de algemeenste grote wantsen en komt in geheel Nederland voor, maar is zeldzaam in kleigebieden. Komt voor in allerlei kruidenrijke biotopen, onder andere veel in bloemrijke graslanden. Komt ook in tuinen en parken voor. Foto: Nico Kranenburg.
Onder: Bladpootrandwants is een erg grote randwants die van alle andere wantsen te onderscheiden is door zijn formaat, de van doorns voorziene achterdijen en de sterk verbrede en afgeplatte achterschenen. De Noord-Amerikaanse soort is nu algemeen in heel Nederland en komt het meeste voor in het zuiden en het westen van het land. Wordt in allerlei biotopen met coniferen aangetroffen, maar relatief talrijk in stedelijk gebied. Komt in het najaar huizen binnen op zoek naar geschikte overwinteringsplekken. Bron: Veldgids wantsen.
Boven: Plataanridderwants of elzenridderwants. Deze soorten zijn niet uit elkaar te houden. Ze behoren tot de bodemwantsen. Deze zijn vaak wat donker gekleurd. Een uitzondering zijn de ridderwantsen uit de kleurige subfamilie Lygaeinae. Midden: De zeer algemene groene stinkwants wordt bruin wanneer hij in winterslaap gaat. Zo valt hij minder op tussen de dode takjes en bladeren. Bij bedreiging scheidt hij een vieze en stinkende substantie af. Wanneer hij gegeten wordt (door bv. kleine kinderen) kunnen de stoffen die hij afscheidt, blaren in de mond veroorzaken. Onder: De vuurwants is een omnivoor. Hij eet voornamelijk planten, maar ook levende en dode insecten. Deze wants kan niet vliegen en is soms massaal aan te treffen bij lindebomen en andere voedselbronnen, vaak in bewoond gebied. Foto’s: Nico Kranenburg.
Tel. 06-51809068 / www.hagendijkbouw.nl
Zuidbroek 149a
2861 LL Bergambacht 06-10301196.
info@bui-tegewoon.nl
www.bui-tegewoon.nl
Zuidbroek 149a 2861 LL Bergambacht 06-10301196.
info@bui-tegewoon.nl www.bui-tegewoon.nl
BREED INZETBAAR OP UW NATUURPROJECTEN.
BREED INZETBAAR OP UW NATUUR PROJECTEN.
Onderzoek, advies & inventarisatie in natuur en landschap,
Onderzoek, advies & inventarisatie in natuur en landschap,
WERKVELDEN: agrarische inpassingsplannen - erfinrichtingen - natuur in de stadgroenspaarplannen - landschappelijke inpassingeninventarisatie & onderzoek - Wet Natuurbeschermingecologische werkbegeleidingkleinschalige water maatregelenbeheer & inrichtingsplannen - gebiedsontwikkelingagrarisch & particulier natuurbeheer
SPECIALISATIES:
WERKVELDEN: agrarische inpassingsplannen - erfinrichtingen - natuur in de stadgroenspaarplannen - landschappelijke inpassingeninventarisatie & onderzoek - Wet Natuurbeschermingecologische werkbegeleidingkleinschalige water maatregelenbeheer & inrichtingsplannen - gebiedsontwikkelingagrarisch & particulier natuurbeheer
SPECIALISATIES:
inrichting en beheer van weidevogelgebieden, moer as- en waternatuur, rivierengebied, beheerplanning en organisatie, agrarische inpassing en verbreding
inrichting en beheer van weidevogelgebieden, moeras- en waternatuur, rivierengebied, beheerplanning en organisatie, agrarische inpassing en verbreding
Tekst en foto’s: Jaap Graveland
Ravon is de landelijke organisatie die met betaalde krachten en veel vrijwilligers reptielen, amfibieën en vissen inventariseert en beschermt (www.ravon.nl). De afgelopen jaren heeft Ravon met de NVWK een paar keer slootjesvissen en zegenvissen georganiseerd D
slootjesvissen gebeurt met grote schepnetten in, je raadt het al, sloten in de Krimpenerwaard. Het zegenvissen vindt plaats in de nevengeul in De Zaag. Een zegen is een groot net dat over een breedte van circa twintig meter door een geul wordt getrokken, waarbij de meeste aanwezige vissen worden gevangen. De vissen en andere gevangen dieren worden na de vangst in glazen cuvetten gestopt, waarin we ze goed kunnen bekijken en op naam kunnen brengen. Bij beide activiteiten gaat er letterlijk een wereld voor je open, de onderwaterwereld. De activiteiten zijn ook heel erg leuk voor kinderen.
Meer is eigenlijk niet nodig. Behalve meedoen natuurlijk! Het kost je een uur paar uur voorbereiding, verdeeld over een aantal dagen. Heb je vragen, of wil je dit organiseren, neem dan even contact met me op. Jaap Graveland: jaap.graveland@nvwk.nl D
Ravon
heeft aangeboden dit jaar opnieuw deze twee activiteiten te organiseren voor de NVWK. We hebben iemand nodig die een paar dingen aan de kant van de NVWK organiseert: 1) Je bent contactpersoon naar Ravon, 2) Je maakt een oproep voor deelname, die we dan in de Waardvogel, de Nieuwsbrief opnemen en op de site zetten. 3) Je informeert de deelnemers over de locatie, datum en tijd.
Leen Verschoor, werkgroep Ruimtelijke Ordening
In de Waardvogel van februari 2023 informeerde Marije Willems ons over de planontwikkeling van een zonnepark aan de Tiendweg te Krimpen aan de Lek. Wat is er sindsdien gebeurd? d
Voor de verdere planuitwerking heeft de initiatiefnemer Solar Energie Works (SEW) het toetsingskader voor zonneparken nodig dat de gemeente aan het voorbereiden is. De vertegenwoordiger van SEW heeft ons laten weten dat uit hun overleg met de gemeente Krimpenerwaard is gebleken dat dit toetsingskader niet eerder dan januari 2024 beschikbaar is.
Verder heeft SEW aangegeven dat zij nader onderzoek moeten doen naar de kosten voor de aanleg van een 50 Kv aansluitpunt nabij het terrein door Stedin. In ons eerdere gesprek begin 2023 gaf de vertegenwoordiger van SEW aan dat die kosten misschien te hoog worden om een financieel haalbaar plan te maken.
Ook heeft SEW een offerte gevraagd voor een quick scan voor een ecologisch onderzoek. Zo’n onderzoek en dan met name de manier waarop met de resultaten zal worden omgegaan, is een verplichting voor SEW in het verdere ontwerp- en vergunningenproces.
Zodra er nieuwe ontwikkelingen zijn, zullen Marije en ik die melden. d
Tekst en foto’s: Leo Markensteijn
Drie keer tijdens het herfst/winterseizoen, in oktober, december en februari, worden in het hele land op de bekende slaapplaatsen grote zilverreigers geteld. In de Krimpenerwaard wordt dit gedaan door ongeveer 17 vrijwilligers verdeeld over 9 slaapplekken. Deze slaapplekken liggen verspreid door de hele polder. Grote zilverreigers zijn gevoelig voor verstoring en zoeken rustige plaatsen om te overnachten, meestal in bomen, soms in ondiep water. Vaak liggen de slaapplaatsen in bosjes middenin de polder, zoals in de Spaansche Zee, maar ook in een rustig gedeelte van het Loetbos of in een gesloten natuurgebied als Eendenkooi de Bakkerswaal. D
wordt op hetzelfde moment op ongeveer 230 slaapplaatsen geteld en al deze gegevens gaan naar Sovon. De trend is positief voor de grote zilverreiger, de aantallen nemen nog steeds toe. Het geschatte maximaal aantal overwinteraars is 8100 tot 16500 vogels. (2016 - 2021).
Uitringaflezingen blijkt dat vooral Oost-Europese vogels ons land in de winter bezoeken. Dit is vooral te danken aan een betere bescherming op de broedplaatsen aldaar, met als gevolg dat de aantallen spectaculair zijn toegenomen. In onze huidige warmere winters is er blijkbaar voldoende voedselaanbod, wat de trektocht loont. Het voedsel van grote zilverreigers is divers, voornamelijk vis, maar ook muizen, kikkers, mollen en zelfs kleine vogels. Het weer is bepalend voor het aantal vogels. Strenge vorst in Oost-Europa betekent meer grote zilverreigers bij ons. Bij strenge vorst in ons land trekken de vogels meer naar het zuiden.
Hettellen vindt plaats van één uur voor zonsondergang tot één uur erna. We tellen dan de vogels die invallen op de slaapplekken. Mijn ervaring is dat de meeste grote zilverreigers pas na zonsondergang naar de slaapplekken komen. Sommige pas als het vrijwel donker is, wat het tellen wel eens lastig maakt. Het aantal getelde grote zilverreigers wordt doorgegeven aan de plaatselijke coördinatoren, die de aantallen vervolgens invoeren op de site van Sovon. Dit is het kenniscentrum voor verspreiding en trends van de in het wild levende vogels in Nederland. Landelijk
De grote zilverreiger broedt ook in Nederland. Dat is rond 1992 begonnen met enkele broedparen in de Oostvaardersplassen en vooral toegenomen na de eeuwwisseling. Ook in onder andere de Krammer-Volkerak en de Wieden zijn er tegenwoordig broedkolonies. Voor 2000 werden er nauwelijks broedende grote zilverreigers waargenomen in ons land.
Hoeveel grote zilverreigers overnachten in de Krimpenerwaard? Dat varieert nogal per moment en per slaapplaats. Hieronder wat cijfers van 2021 en 2022.
Tijdenshet tellen worden regelmatig andere leuke waarnemingen gedaan. Zo zag ik zelf al een paar keer een uil langsvliegen in de schemer. Bosuil en havik worden soms gehoord en één van de tellers zag een keer vier flamingo’s overvliegen!
Het tellen is ook voor beginners prima te doen, de grote zilverreigers zijn goed te herkennen. Wil je eens een keer aanwezig zijn bij zo’n telling, dan is dat zeker mogelijk. Stuur een bericht naar Mieke Veen of ondergetekende en je kunt je aansluiten bij een telling op één van de slaapplaatsen. De tellers zijn graag bereid hun ervaringen te delen. En nieuwe vrijwilligers zijn altijd welkom!
Misschien een aardige tip: vanaf het kijkscherm aan de binnenkant van de Lekdijk is de Bakkerswaal goed te overzien. De grote zilverreigers overnachten ver van de dijk helemaal aan de noordkant van de plas. D
Bronnengrafieken:Sovon
Voor al uw boekhoudzaken, belastingadviezen, belastingaangiften en loonadministraties
Ook over uw privé-aangiften geven wij u graag advies.
Behandelcentra voor chronische rug-, heup-, knie- en voetklachten met de Dr. R. Bourdiol-methode. We zijn aangesloten bij diverse beroepsverenigingen, o.a. het Kwaliteitsregister Paramedici en Kabiz. De zorgverzekeraars vergoeden behandelingen en therapiezolen vanuit aanvullende pakketten. Voor nadere informatie zie www.voet-statiek.nl
Praktijkadressen:
Vrijhof 13, 2923 BR Krimpen aan den IJssel
Oostmaaslaan 33a-35a, 3063 AN Rotterdam
Telefoon: 0180-51 42 91 en 010-212 27 30
Meidoornstraat 3-F
Telefoon : 0182 - 351240 2861 VH BERGAMBACHT
E-mail : info@verwaaladministratie.nl
Benedenkerkseweg 41a
2821LA Stolwijk
www.groenehart-tuinenparktechniek.nl
Tekst: Yvonne Metaal, foto’s: Yvonne Metaal en Frans van der Storm
Na het uitgraven en aanbieden van boompjes op twee locaties: in het Loetbos en in Gouda, kreeg ons NVWK-lid Yvonne Metaal een ander idee. Een groot deel van de Koningin Julianastraat in Krimpen aan de Lek stond namelijk op de nominatie om gesloopt te worden. Een ideale mogelijkheid leek het, om na zoveel jaren verzorging, allerlei tuinplanten een tweede leven te gunnen. De afgelopen twee jaar woonden er tijdelijk mensen in deze huizen, dus was het ook even de vraag of die nog een beetje voor de planten hadden gezorgd. Maar dat viel mee, de planten hebben de droge zomers doorstaan. d
Hulp van meerdere partijen
Nadat Yvonne contact opnam met Qua Wonen en de gemeente Krimpenerwaard werd men toch wel enthousiast. Qua Wonen had al eerder twee kleinschalige struikroofprojecten in Krimpen aan den IJssel uitgevoerd, maar nog nooit een straat met voor- en achtertuintjes. Een datum werd geprikt en andere partijen gevraagd mee te helpen, zoals Frans van der Storm die het evenement meldde bij de gemeente en Stefan van der Heijden en Henk Focke die een inventarisatie deden. Verder was er intensief contact met Bernhard Jaarsma van Qua Wonen en hielpen vrijwilligers van het Cultuurhuis met de logistiek. Voorafgaand aan de struikroofdag waren er helaas werkzaamheden aan de daken geweest waardoor toch een aantal planten niet meer verplant konden worden.
Twee dagen voor de ophaaldag hebben hovenier Hans Broere en aannemer Berkouwer de zwaarste bomen en struiken uitgegraven, dat was een enorme hulp. Daarnaast wisten deze mannen alle namen van alle planten, wat bij kale takken ook erg handig was!
4maart
Vanaf 9.00 uur mochten huurders van Qua Wonen als eerste circa drie planten meenemen. Daar werd goed gebruik van gemaakt. Wat opviel was dat er vele mensen kwamen die daar hadden gewoond en uit ‘hun tuintje’ planten wilden meenemen. Daarna kwamen mensen uit de buurt en ook vanuit omliggende dorpen. Het liep gesmeerd en mensen hadden genoeg keuze. Met elkaar zijn ongeveer150 planten gered! Het was een geslaagd project!
Motivatie
Yvonne: ‘Mijn drijfveer komt voort uit het niet lijdzaam willen toezien hoe onze omgeving verandert. Hoe de biodiversiteit enorm afneemt, er minder waterleven is en de insectenstand dramatisch achteruit gaat. Alles wat we met elkaar kunnen bijdragen is meegenomen. Praten hebben we volgens mij al genoeg gedaan, het is echt tijd voor actie! Het is niet erg moeilijk om zo’n project te organiseren, dus doe mee!’ d
De landbouworganisatie LTO heeft het NVWK-bestuur gevraagd of NVWK-leden kunnen meedoen aan nestbehandeling: vroeg in het voorjaar worden eieren van grauwe gans en Canadese gans aangeprikt of met maïsolie ingesmeerd, zodat ze niet uitkomen. Eén tot twee eieren worden ongemoeid gelaten zodat de ganzen blijven broeden en niet een nieuw nest beginnen. Het bestuur besloot hieraan mee te werken en heeft de vrijwilligers van de weidevogelwerkgroep gevraagd of ze mee willen doen. D
Ganzen sterk toegenomen
Het aantal ganzen is de laatste decennia in Nederland en in de Krimpenerwaard sterk toegenomen. Oorzaken zijn beperking van de jacht en de toename van geschikt voedsel: eiwitrijk Engels raaigras. De meeste ganzen zijn winterganzen: ze komen hier alleen in het winterhalfjaar. De kolgans en de brandgans zijn in de Krimpenerwaard het meest talrijk. Maar ook de ganzen die hier broeden (jaarrond verblijvende ganzen, ik noem ze hier kortweg zomerganzen) namen sterk toe: grauwe gans, grote Canadese gans en nijlgans (voor grauwe gans, zie https://s1.sovon.nl/gebieden/ gebieden_grafieken). Bij die zomerganzen speelt ook de toename van moerasgebied een rol.
Boeren ontvangen een vergoeding voor opbrengstverlies door begrazing. In onze veenweiden blijft de schade door winterganzen doorgaans beperkt. Door de groeispurt in het voorjaar haalt het gras de geleden schade in. In de tijd dat ik nog op het Instituut voor Bosen Natuurbeheer werkte (nu Wageningen Environmental Research), rond 1995, deed collega Geert Groot-Bruinderink er veel onderzoek naar. Zijn conclusie was dat de schade op grasland meestal erg gering was. De meeste schade trad op in akkerbouwgewassen. (https:// pub.sovon.nl/pub/publicatie/18447). Doordat de grasgroei door optimalisatie van het gebruik van het grasland steeds eerder op gang komt, is de schade nu misschien groter. Maar de jacht blijft gesloten, boeren kunnen schade claimen, er komt een taxateur langs en dan wordt er al dan niet schade uitgekeerd. Ook al is de opbrengstderving in het algemeen heel beperkt, het blijft een ergernis voor de boeren, omdat plaatselijk wel forse opbrengstderving kan optreden en de bewijslast en het werk bij de individuele boer liggen.
Verreweg het meeste opbrengstverlies treedt op in het zomerhalfjaar, door de zomerganzen. Want het zomerhalfjaar is het groeiseizoen waarin de boeren gras oogsten om in te kuilen voor de winter of hun vee weiden. Naast directe schade levert het ook ergernis op en extra werk om de ganzen weg te jagen of omdat het oogstschema van gras en beweiding moet worden aangepast. De grauwe gans is verreweg het meest talrijk en veroorzaakt de grootste opbrengstderving en schadeuitkering.
Vanwege die schade mogen zomerganzen worden bejaagd, in tegenstelling tot winterganzen. Dat bejagen gebeurt dan ook.
Zomerganzen mogen dus wel worden bejaagd. De NVWK is er niet blij mee, maar we kunnen hiervoor wel begrip opbrengen.
Preventie, dus nestbehandeling, geeft minder dierenleed
Alternatieven voor schadebeperking naast afschot van ganzen zijn: verjaging en vergassing met CO2. Maar verjaging werkt tijdelijk
en leidt alleen tot verplaatsing van het probleem. Vergassing is veel effectiever dan nestbehandeling omdat het om volgroeide vogels gaat, maar het is heel bewerkelijk: je moet de ganzen eerst weten te vangen. We vinden een preventieve maatregel zoals nestbehandeling beter: veel minder dierenleed en onrust in de polder. Nadeel is wel dat het effect erg beperkt lijkt. Dat is onder andere te lezen in het advies van een breed samengestelde commissie die recent adviseerde over het omgaan met ganzenoverlast: https://www.bij12.nl/wpcontent/uploads/2021/06/Ganzen-zonder-grenzen-door-deMaatschappelijke-Adviesraad-Faunaschade.pdf
Rudi Terlouw gaf ons een mooie toelichting over hoe de nestbehandeling zo effectief mogelijk kan worden uitgevoerd. De effectiviteit hangt sterk af van het behandelen op het juiste moment. Dat betekent dat je de ganzen eigenlijk goed moet volgen om te weten wanneer ze tot broeden overgaan. Wij laten dat graag over aan de Faunabeheereenheid die de nestbehandeling met de LTO coördineert.
Het blijft dus een lastige afweging. Daar komt bij dat er in de Krimpenerwaard een predator voorkomt, die grote invloed kan hebben op het aantal grauwe ganzen: de vos. Onderzoek laat zien dat ganzen gebieden met een vos mijden en dat een vos een nest van de grauwe gans kan verstoren. Onderstaande tabel laat goed zien welke bijdrage de vos in het beperken van het aantal broedende grauwe ganzen kan hebben:
Effectiviteit van preventieve maatregelen tegen ganzen. ++ is effectief, + is redelijk effectief, - is niet effectief, ? is niet bewezen. Bron; https://www.clm.nl/uploads/nieuws-pdfs/VNBL_ nov2018_ganzen.pdf
De vos wordt in de Krimpenerwaard echter intensief bejaagd, omdat het ook een geduchte predator kan zijn van weidevogels. Er geldt een landelijke ontheffing voor bejaging overdag. Zuid-Holland stond ook nachtelijke jacht met lichtbak en nachtkijkers toe, maar dat is, tot er een definitieve uitspraak komt in hoger beroep, voorlopig verboden. (https://www.animalrights.nl/vossenjacht-ligt-voor-detweede-keer-stil).
Relatie met predatiebeheerplan
Helaas is er nog geen predatiebeheerplan: een serie afspraken over maatregelen om predatie van weidevogels te beperken. Het is een verplicht onderdeel van het agrarisch natuurbeheer, maar nog altijd niet gereed. Ook vanuit het Natuurbeheercollectief Krimpenerwaard is er behoefte aan. Ik verwacht dan ook dat het er in één à twee jaar is, maar zover is het dus nog niet. Je zou daarin bijvoorbeeld kunnen opnemen dat je belangrijke weidevogelgebieden uitrastert, zodat de vos er slecht bij kan. In andere weidevogelgebieden in Zuid-Holland gebeurt dit al, bijvoorbeeld in Midden-Delfland. Met succes. Kortom, het is best lastige materie. Maar ons standpunt om mee te werken aan nestbehandeling is in lijn met het advies van de bovengenoemde commissie.
Ongeveer tien weidewachters helpen mee
We hebben het voorgelegd aan de weidevogelwerkgroep: de weidewachters hebben het meest contact met de boeren, komen veel buiten, overleggen al veel met ‘hun’ boeren over zaken als uitgesteld maaien in percelen met weidevogels, en hebben dus met de boeren het beste zicht op waar grauwe en Canadese ganzen broeden.
Circa tien weidewachters doen nu aan de nestbehandeling mee. Het gaat alleen om agrarisch gebied. Het Zuid-Hollands Landschap heeft aangegeven voldoende eigen menskracht te hebben voor nestbehandeling.
Nestbehandeling kan alleen onder voorwaarden
De grauwe gans is een beschermde soort. Er is dus een ontheffing nodig van de Wet Natuurbescherming en die krijg je alleen als de nestbehandeling voldoet aan bepaalde regels. Het mag slechts in een beperkte periode, alle behandelaars en behandelde nesten moeten worden geregistreerd, er moet opgave worden gedaan van het aantal behandelde nesten en er moet één ei blijven liggen. Want hoe mild de ingreep ook lijkt, het blijft een zware verstoring van een beschermde vogelsoort. D
Zowel voor de Krimpenerwaard als voor heel Nederland geldt: Vanaf 1980: significante toename, >5% per jaar (++, minimaal verdubbeling in 15 jaar), laatste 12 seizoenen: significante toename, <5% per jaar (+) Deze grafieken zijn gebaseerd op het Meetnet Watervogels (seizoen juli t/m juni). Weergegeven is het seizoensgemiddelde (rode punten), de trendlijn (donker gekleurde lijn) en het 95% betrouwbaarheidsinterval van de trendlijn (lichtgekleurde lijn). Het oranje lijntje in de grafiek van de Krimpenerwaard geeft het gemiddelde over de laatste vijf seizoenen, analoog aan de werkwijze zoals die binnen Natura 2000 wordt gebruikt om de actuele situatie te beschrijven. Bron: Sovon.
De race is in volle gang en zorgde ervoor dat er op de gure dagen in de winter toch volop gevogeld werd. Misschien omdat de kachel niet zo warm stond door de hoge gasprijzen of omdat er in februari stiekem toch heel veel leuks te zien was in de waard. D
Erhuisden weer enorme groepen ganzen in onze polders met daartussen pareltjes als de kleine rietgans en de toendrarietgans Van de prachtige roodhalsgans, die eerder geringd werd gevonden (en dus niet werd meegeteld) werden wilde exemplaren waargenomen. Op zondag 12 februari werd na het vinden van een roodhalsgans door Erik Kleyheeg een kilometer verderop de absolute topper van de maand gevonden door Arie Ros. Hij mag de eer opstrijken voor het vinden van de dwerggans. Op een steenworp afstand van deze plek in het Loetbos was nog een bijzonderheid te vinden die eerder in het jaar ook al te zien was. We kunnen nu wel stellen dat de klapekster voor het eerst echt heeft overwinterd in de Krimpenerwaard.
Halverwege de maand februari kondigde de voorjaarstrek zich aan. De eerste voorbij trekkende kraanvogel ploeterde tegen de wind in door onze regio. Alleen waargenomen door Herman van den Brand en mijzelf. Verdere bijzonderheden in de maand februari waren het bokje, overwinterende blauwe kiekendieven, een smelleken, roodborsttapuit en appelvink. In totaal werden er in de maand februari 107 soorten waargenomen.
Delaatste maand van dit kwartaal zit er op het moment van schrijven bijna op, daar waar we stiekem het voorjaar verwachtten, roerde maart vertrouwd zijn staart met overwegend wisselvallig weer. Van sneeuwstorm tot hagel en van miezer tot
storm, alles is voorbij gekomen. Waar de voorjaarstrek misschien wat vertraging heeft opgelopen, omdat vogels wachten op beter weer, heeft de race dat zeker niet. De teller staat met nog acht dagen in maart te gaan al op 116 soorten. De tot discussie leidende sneeuwgans (wild of niet) heeft zich weer op de vertrouwde plek gemeld. Het Stormpoldervloedbos herbergt nog steeds de kleine bonte specht. Deze kleine vogel weet deelnemers van de race visueel nog steeds te ontglippen. Tot op heden heeft alleen Quinten van Erkel hem horen zingen en zodoende van horen scoren kunnen maken. De vele bezoeken aan de Stormpolder levert veel racers nog wel een koppel baardmannetjes op.
Het echte vuurwerk vond plaats op zaterdag 11 maart. In een periode van twee weken slecht weer was daar ineens een prachtige voorjaarsdag. Waar voor mij als schrijver de zaterdag vooral een dag is waarop ik de kinderen van club naar club moet brengen, stonden de eerste trektellers al om 07.00 uur op de Hoekse Sluis. (Coen van Nieuwamerongen, Quinten van Erkel, Erik Kleyheeg, Herman van den Brand, Arie Dorsman en Jannie Monhemius (in wisselende aanwezigheid). Het vloog die ochtend als een gek en de WhatsApp-groep ontplofte dan ook. Al vroeg werd de eerste rode wouw gemeld. Dit zouden er totaal 5 worden wat een dagrecord betekende (dat stond op 2). Een tweetal van de later voorbijtrekkende rode wouwen konden elders in de Krimpenerwaard nog opgepikt worden, onder andere door Vincent Vuijk die op zijn
fiets zenuwachtig achter elke waarneming aan croste en ook ik kon op de Gouderakse Brug mijn eerste twee exemplaren voor de regio bijschrijven. Er werden die dag tien boomleeuweriken, een kraanvogel, twee zeearenden en grote zaagbekken gezien. Naast het record van de wouwen zijn ook de vorige dagrecords van de goudplevier (140 > 150), kemphaan (89 > 180), grutto (131 > 295) en de ooievaar (50 > 130) gesneuveld.
bijzondere waarnemingen in de maand maart waren de casarca bij De Hem in Schoonhoven, een overvliegende zilverplevier in Den Hoek, roerdompen en verschillende rouwkwikstaarten. Die brachten een hele discussie met zich mee. Want wanneer spreken we van een zuivere rouwkwikstaart? Wat blijkt? Veel vaker dan we vermoeden komt een kruising met de witte kwikstaart voor.
Ook in het Doove Gat was het prijs. Binnen enkele dagen werden daar nonnetje, rotgans en dwergmeeuw waargenomen. Cor heeft de mazzel op enkele minuten van dit mooie natuurgebied te wonen en zag dan ook als enige alle drie deze soorten. De meesten moeten het alleen met een rotgans doen.
Op 29 maart wordt een kleine zilverreiger gevonden in de polder van Ouderkerk. Ook deze soort is schaars in de regio en trok dan ook bekijks van onze ‘racers’. Wat verder opvalt is dat de zeearend steeds vaker zijn weg weet te vinden naar onze Krimpenerwaard. Het weer is wat wisselvallig zo aan het begin van dit voorjaar, maar de pleisterende grutto’s en andere soorten weidevogels, de massaal zingende tjiftjaffen en de wedstrijdspanning onder de racers zullen er niet om malen. Maar bij het zien van mijn eerste blauwborst dit jaar hunker ik toch echt naar het zachte zoete voorjaar.
Aankop van de ranglijst vinden we op dit moment (29 maart) Coen van Nieuwamerongen (125) die met Quinten van Erkel (121) deze maand meermaals stuivertje wisselde. Cor Oskam (123) heeft inmiddels een flinke inhaalslag gedaan en staat op plek twee. Het blijft spannend in de top, want de zomergasten druppelen in rap tempo binnen. Dit zijn veelal soorten die iedereen gaat zien, dus het is zoeken naar de krenten in de pap. D
Foto links: roodborsttapuit, foto: Daan van Braak
Foto’s rechterpagina boven naar beneden: nonnetje, foto: Daan van Braak; casarca’s, foto: Dirk-Jan Saaltink; kraanvogel, foto: Coen van Nieuwamerongen; roerdomp, foto: Herman van den Brand
Foto rechtsboven: rotgans, foto: Erik Kleyheeg
Kinderopvangboerderij
'Achter 't Potdeksel'
opvang van 07.00 tot 19.00 uur
verticale groep van 0 tot 4 jaar (max. 16)
optimale zorg en aandacht
ervaren en gediplomeerde leiding
in landelijke en agrarische omgeving
unieke accommodatie in voormalige koeienstal
buitenspeelruimte in openlucht en overdekt
natuur-educatieve visie en uitgangspunten www.kinderopvangboerderij.nl
potdeksel.kinderopvangboerderij@kpnmail.nl Aad van der Meijden & Netty Brussee
Benedenberg 66 - 2861 LH Bergambacht
0182-353183
Landschap – Cultuurhistorie – Ecologie -
Klimaatadaptatie
Advies – Realisatie – Educatie
Landschap – Cultuurhistorie – Ecologie -
Wij kunnen u helpen door middel van:
Klimaatadaptatie
Advies – Realisatie – Educatie
Landschap – Cultuurhistorie – EcologieKlimaatadaptatie
Advies – Realisatie – Educatie
Wij kunnen u helpen door middel van:
• Advies, ontwerp en directievoering bij inrichting van natuurterreinen, openbaar groen, landgoederen en (boeren)erf
• Opstellen van (groen)beheerplannen en gebiedsvisies.
• Advies, ontwerp en directievoering bij inrichting van natuurterreinen, openbaar groen, landgoederen en (boeren)erf
Wij kunnen u helpen door middel van:
• Ecologische en landschappelijke inventarisaties
• Opstellen van (groen)beheerplannen en gebiedsvisies.
• Advies, ontwerp en directievoering bij inrichting van natuurterreinen, openbaar groen, landgoederen en (boeren)erf
• Ecologische en landschappelijke inventarisaties.
• Qickscans, ecologisch vervolgonderzoek en aanvragen ontheffingen m.b.t. Wet natuurbescherming.
• Opstellen van (groen)beheerplannen en gebiedsvisies.
• Qickscans, ecologisch vervolgonderzoek en aanvragen ontheffingen m.b.t. Wet natuurbescherming.
• Lezingen, excursies en cursussen m.b.t. Natuur en Landschap.
• Ecologische en landschappelijke inventarisaties
• Lezingen, excursies en cursussen m.b.t. Natuur en Landschap
• Qickscans, ecologisch vervolgonderzoek en aanvragen ontheffingen m.b.t. Wet natuurbescherming.
info@bureau -schildwacht.nl
info@bureau-schildwacht.nl
• Lezingen, excursies en cursussen m.b.t. Natuur en Landschap.
www.bureau-schildwacht.nl
www.bureau-schildwacht.nl
Beukendaal 3, 2831 VA Gouderak 06-22978424
Beukendaal 3, 2831 VA Gouderak 06-22978424
info@bureau-schildwacht.nl
Uw duurzame drukker in de Krimpenerwaard
www.bureau-schildwacht.nl
Beukendaal 3, 2831 VA Gouderak 06-22978424
FSC® gecertificeerd en premium partner
Tekst: Wim van den Bremen, foto’s: Frans van der Storm
Na zo’n 50 jaar is Jos de Nood gestopt als coördinator van de knotgroep Krimpen. Het jaar 1970 was het jaar van het milieu. Overal ontstond aandacht voor het belang van een goede en schone omgeving. In die tijd ontmoette hij iemand die hem meenam om wilgen te knotten langs de Tiendweg. Ze sliepen in het hooi van een boer en hadden zo een leuk weekend. d
Jos wilde verder. Op de school waar hij werkte, waren veel collega’s met een open haard. Voor een kofferbak vol met hout wilden ze graag helpen. Eerst met eigen materiaal. Contact met een groep uit Waddinxveen leverde drie nieuwe zelfgemaakte houten ladders op. Daar leerden ze ook de subsidies aan te vragen en ontstond de kerngroep. Er kwamen nieuwe locaties bij, zoals de wilgen rond de boomgaard van gebroeders de Jong. Het gereedschap nam toe en moest allemaal in het schuurtje van Jos. Op school was er een gashok waar de spullen naar toe verhuisden. Maar het bleef gesjouw. Een van de leden stelde zijn kar beschikbaar. Nadat er ook voor het Zuid-Hollands Landschap werd gewerkt, mocht de kar bij hen staan in de boerderij van Graveland aan de Schaapjeszijde.
Josdeed nog alles zelf. Het materiaal en het onderhoud ervan, de financiën en de contacten met eigenaren. De administratie, het gesleep op werkdagen en het programma voor de leden van de knotgroep. Nieuwelingen mochten zelf hun gang gaan, zodat er een van hen met boom en al in de sloot viel. Alles ging met de hand. Voor dikke takken was dat toch te zwaar. Dus kwam er een kettingzaag. Ook de kettingzager schoot eens met kettingzaag en al de sloot in. Zijn vrouw zou hem volgens het verhaal met de tuinslang schoon gespoten hebben. Bij de adressen waar werd geknot, werd op de deel op stropakken koffie gedronken en afgesloten met een kop soep. Er gingen knotters naar snoeicursussen voor fruitbomen. Zodat ook het onderhoud aan hoogstamboomgaarden werd opgepakt.
Dekerngroep professionaliseerde. De taken werden verdeeld. Er kwamen meer motorzagen en er werd gewerkt met een ARBOplan voor de groep. In 2012 volgde de aansluiting bij de NVWK. De kerngroep werd verjongd. En inmiddels zijn er op de werkdagen van de groep zo’n 15 à 25 knotters en snoeiers actief. Jos kan dus heel tevreden zijn over wat er is bereikt. Op de laatste werkdag van dit seizoen werd Jos bedankt. Uit de kerngroep door Bert Verveer. En vanuit de NVWK door Frans van der Storm. Met foto’s en cadeautjes. Gelukkig blijft Jos aan als vrijwilliger op de werkdagen. d
Links: Bert Verveer (spreker) rechts en Piet van de Wulp links. Boven: de cadeaus waren foto’s, waaronder een groepsfoto op locatie en een pakket streekproducten.
Tekst en foto’s: Dirk-Jan Saaltink
Van zaterdag 14 januari tot zondag 22 januari heeft de roofvogelwerkgroep voor het zesde jaar op rij weer de jaarlijkse wintertelling gedaan. Ook dit jaar is de buizerd weer de meest geziene vogel. Het was dit jaar echter wel een behoorlijke uitdaging, want in die week waren er veel dagen met kou, harde wind en mist. d
Mist is niet handig bij het tellen van roofvogels. Vanaf vaste punten proberen we met een telescoop zittende buizerds, haviken, biddende torenvalken, jagende sperwers en slechtvalken in beeld te krijgen. Met een zicht van 200 meter wordt dat lastig. Gelukkig zaten er ook heldere dagen tussen en hebben we alsnog de hele polder kunnen tellen.
Wehebben de Krimpenerwaard verdeeld langs de lijnen van de vijf-kilometerblokken. In totaal zijn zes tellers/telteams op pad geweest die samen 246 roofvogels hebben genoteerd. De buizerd is wederom het meest gezien, net als vorig jaar met maar liefst 162 individuen. Net als vorig jaar is de torenvalk de nummer twee. De dalende lijn van de afgelopen twee jaar is gekeerd.
De overige roofvogels worden in kleinere aantallen gezien. Deels omdat er minder van deze soorten broeden in de Krimpenerwaard, zoals de sperwer, deels omdat het schaarse wintergasten zijn zoals de slechtvalk en blauwe kiekendief. Het aantal van tien slechtvalken is wel een nieuw record waardoor er een trend naar boven lijkt te ontstaan.
Er is ook een nieuwe soort aan het lijstje toegevoegd. Voor het eerst in zes jaar is er een zeearend waargenomen tijdens de wintertelling. Dit kon natuurlijk niet uitblijven, omdat deze vliegende deur aan een opmars in Nederland bezig is.
Al met al was het geen slechte wintertelling dit jaar. We kunnen ons weer klaar maken voor een nieuw broedseizoen met BMP-R tellingen en torenvalkkasten inspecteren. d
Grafiek 1: Aantallen waargenomen buizerds en torenvalken tijdens de wintertellingen van de afgelopen zes jaar.
Grafiek: Aantallen waargenomen sperwers, slechtvalken, blauwe kiekendieven en haviken tijdens de wintertellingen van de afgelopen zes jaar.
Foto’s linkerpagina: buizerd Rechter foto: zeearend
In het prachtige Berkenwoude, in het hart van de Krimpenerwaard, ligt Cultureel Centrum De Zwaan.
Of het nu gaat om een buffet, lunch, diner of borrel in een versierde zaal in De Zwaan of bij u thuis, vraag gerust naar de vele mogelijkheden.
U kunt contact met ons opnemen door een mail te sturen naar dezwaanberkenwoude@gmail.com, of bel naar 0182-362546 of 06-53214225.
“Bewonder
Fam. Rijneveld | Tiendweg 26 | 3411 NB
Willige Langerak (Lopik) | 0182-384454
Al vanaf 1998 actief in natuureducatie
Voor actuele openingstijden en overige informatie zie www.museumdewielewaal.nl
Wij zijn geopend voor de afhaalmaaltijden en snacks op vrijdag en zaterdag van 17.00 tot 20.00 uur. De Zwaan, Kerkweg 2 te Berkenwoude. Neem voor de overige activiteiten een kijkje op onze website: www.dezwaanberkenwoude.nl
Met veel passie bereiden Marjan en Corrie zo veel en zo vers als mogelijk vanuit de keuken van De Zwaan.
De zalen in De Zwaan zijn in te richten voor verjaardagen, vergaderingen, jubilea, diners, lunches.
Lunches en diners serveren wij à la carte of in buffetvorm.
de natuur van Het Groene Hart in een schilderachtige omgeving tussen Lek en IJssel”
In samenwerking met SOVON, zij vieren dit jaar hun 50-jarig jubileum met een speciale lustrumchallenge voor vogels, hebben we een 40 weken challenge opgezet voor het tellen van vlinders en libellen in Nederland. Op de kaart zijn verschillende vlinder- en libellenvormen getekend die bestaan uit vakken van 1 vierkante kilometer: de zogenaamde kilometerhokken. Door via LiveAtlas complete vlinder- en libellenlijsten in deze hokken bij te houden, help je om de figuren op de kaart te zetten en doe je waardevolle tellingen. De ‘challenge’ start op onze Landelijke Dag, 4 maart 2023 en loopt 40 weken lang.
Het verzamelen van data is ontzettend belangrijk om te achterhalen hoe het met soorten in Nederland gesteld is. Bij De Vlinderstichting tellen jaarlijks duizenden vrijwilligers vaste routes (meetnetten) en losse waarnemingen. De meetnetten blijven onze eerste prioriteit maar voor iedereen die een keer op pad gaat en losse waarnemingen wil doorgeven vragen we gebruik te maken van de kwartiertelling óf LiveAtlas. Want hierin worden gegevens gebundeld waardoor we er meer informatie kunnen uithalen dan bijvoorbeeld via Waarneming.nl.
Waarom deze challenge?
Door een complete telling te doen en deze als geheel op te slaan, verzamel je onbewust veel meer informatie dan wanneer je dezelfde wandeling maakt en dezelfde waarnemingen elk apart als een losse waarneming opslaat. We weten dan bijvoorbeeld waar je wel hebt gelopen maar niks hebt gezien, en ook dat alle soorten die niet in de telling zitten ook daadwerkelijk niet door jou gezien zijn.
Vlindervormen
Door minstens een halfuur en maximaal anderhalf uur lang in één van de kilometerhokken van de vlinder-, libel-, of rupsfiguur te tellen, kleur je dat hok van de vorm in. De mooiste vorm is om 1 uur lang in een kilometerhok te tellen, maar in sommige zeer open gebieden is dat erg lang, vandaar de wat ruimere tijdsmarge. Hoe meer hokken er zijn geteld, hoe verder de vorm gevuld raakt. Je kunt een kilometerhok in je eentje tellen, maar ook met meerdere tellers op pad gaan. Zo zetten we de vlinders en libellen -letterlijk!- op de kaart.
Zo doe je mee!
Bekijk de methode van tellingen voor LiveAtlas.
Kijk op de website van LiveAtlas welke kilometerhokken van de vorm nog niet geteld zijn. Deze hokken kun je in het veld ook in de invoer van de app Avimap zien.
Voer een telling van minimaal een halfuur uit in een of meerdere van deze niet-getelde kilometerhokken. Deze worden gevuld op de kaart. Heb je medetellers, voer die dan ook in bij je telling
Waarnemingen doorgeven via de app
In de laatste versie van de apps Avimap en iAvimap kun je de hokken die bij de challenge horen herkennen aan de witte rand. Selecteer die hokken om mee te doen en tel er minstens een half uur. Heb je de app Avimap nog niet? Download deze dan om mee te doen. Achteraf de telling invoeren op ons invoerportaal kan ook.
Wat kun je winnen?
De veertig mensen die de meeste unieke kilometerhokken hebben geteld ontvangen het nieuwe wandelboek ‘Op zoek naar vlinders en libellen’. Heb je minimaal 15 herhaaltellingen gedaan in hetzelfde kilometerhok, dan ontvang je vier vrolijke vlinderstickers (13x13 cm). Wie de allermeeste hokken heeft geteld, wint een bootexcursie naar de Weerribben in de vliegtijd van de sierlijke witsnuitlibel in 2024
Ga voor meer informatie over de challenge naar: liveatlas.sovon.nl/liveatlas/result/vlinders40jaar D
Ik ben uitgenodigd door familie voor een zondagse wandeling in Nieuw Helvoet.
Natuurlijk maak ik daar graag gebruik van. Het doel is ‘de Punt’.
Het is al enige tijd geleden dat ik daar was, bij dat kleine stukje strand aan het Haringvliet. Ik zie het verschil met vroeger, toen waren er nog duintjes, nu wordt het strandje omzoomd door kale bomen (het is ook nog maar februari), maar het brede water is nog hetzelfde. De kleine golven rollen af en aan en de uitgestrekte watervlakte schittert in de zon. Dit landschap, zoals het er nu uitziet, doet mij denken aan De Zaag in Krimpen aan de Lek. Het is heerlijk om de frisse lucht op te snuiven. Het is nog geen voorjaar, maar de zon begint kracht te krijgen. In de houten strandtent kunnen we iets te eten bestellen. De lokaliteit wordt druk bezocht, vooral door honden. Ze komen uitgewaaid, in allerlei soorten en maten, per twee of drie met hun baasjes binnen gelopen. Ze zijn goed opgevoed, ze verdragen elkaar. Twee meisjes kijken vol verlangen naar twee kleine buldoggen, die nieuwsgierig naar hen toelopen. Zij willen de hondjes zo graag aaien. Eén van hen steekt aarzelend haar hand uit, maar dat willen de hondjes niet. Ze blaffen luid en de meisjes tuimelen verschrikt achteruit. Wie verwacht dat nu van zulke schattige dieren. Het geblaf wordt beantwoord door de diepe bassen van de grotere honden. Het is opeens een reuze herrie, het gaat er levendig aan toe, maar de honden worden gekalmeerd door hun baasjes zodat de rust weerkeert.
Na onze maaltijd zoeken we nog even het strand op langs het Haringvliet. Kleine schelpjes liggen glanzend op het zand. Het water schittert als een zilveren lint in de zon. Voldaan rijden we terug, de zon achter ons latend, de bewolkte lucht tegemoet. d
Dit jaar is de primeur van het eerste kievitsnest in de Krimpenerwaard voor polder Bergambacht Oost. Weidewachter Bouw Breedveld zag op 15 maart vanaf de weg een kievit druk in de weer. d
Ineen perceel van boer Floor de Jong aan de Tussenlanen vond hij het eerste kievitsnest van dit jaar. Op het perceel was het al een drukte van belang. Naast verschillende stellen kieviten waren er ook grutto’s en tureluurs, die een plekje in de polder aan het veroveren zijn. Met het eerste kievitsnest is het weidevogelseizoen 2023 officieel van start! Inmiddels zijn er meer dan 120 boerenbedrijven actief betrokken bij het weidevogelbeheer in de Krimpenerwaard. Zo proberen we met elkaar de weidevogelpopulatie in stand te houden! Kijk voor meer info eens op de website: www.weidehofkrimpenerwaard.nl
Nuhet broedseizoen weer is aangebroken, is het tijd om de kat ‘s nachts binnen te houden. Onderzoeken tonen aan dat katten vooral in de nacht grote strooptochten maken en miljoenen vogels opeten. Lees de teksten op de flyer hiernaast er eens op na. Arjan Lubach besteedde op zijn geestige wijze aandacht aan het kattenprobleem in de uitzending van 16 maart. De QR-code stuurt je naar het YouTube-filmpje van Arjan over het gedrag van katten.
Wevragen je om de flyer op te hangen! De flyer is makkelijk uit de Waardvogel te knippen. De broedvogels zullen je dankbaar zijn! d
Ook al krijgen zij hun dagelijkse maaltijd, katten hebben het altijd op levende prooien voorzien. Dat is slecht nieuws voor de (weide)vogels. Katten roven zowel de gelegde eieren als de net uitgekomen kuikens uit hun nest.
Wat kunt u doen?
1. Houd de kat ‘s nachts binnen, sluit schuurdeur of kattenluik.
2. Vul de voerbak geregeld aan.
3. Laat uw kat tijdig steriliseren of castreren, zodat er geen nestjes (zwerf) katten geboren worden.
4. Toch naar buiten? Voorzie uw dier van een kattenbelletje.
Vogelpopulaties hebben het zwaar te verduren. De meeste vogelsoorten broeden slechts één keer per jaar.
Een kat kan een compleet nest binnen enkele minuten verwoesten.
Gesnapt! Deze huiskat is vastgelegd door een wildcamera. Middenin de polder!
Een opgepeuzeld Grutto-ei. Kuikens maken geen schijn van kans.
BROEDSEIZOEN: APRIL T/M JUNI
Met zijn weilanden, sloten, plassen en begroeiing vormt de Krimpenerwaard een ideaal leefgebied voor weidevogels. Maar de weidevogelpopulatie staat onder druk. Weidehof Krimpenerwaard zet zich samen met de agrariërs in voor het behoud van onze bijzondere weidevogels. De bekendste weidevogels vormen samen de zogeheten ‘Big Five’: de Grutto, Kievit, Tureluur, Scholekster en Slobeend. Deze prachtige vogels hebben, samen met andere soorten, van de Krimpenerwaard hun thuis gemaakt. De regio telt tevens vele agrarische bedrijven. Wij streven naar een gezonde balans: een waard waarin boeren de ruimte hebben om te ondernemen, terwijl de weidevogelpopulatie in tact blijft.
Meer informatie: www.weidehofkrimpenerwaard.nl
BROEDSEIZOEN: APRIL T/M JUNI
Het is een kleine moeite om (weide)vogelkuikens te beschermen: ’s nachts de kat binnenhouden. Het kattenluik op slot of de schuurdeur dicht. Dat is in het voorjaar nodig omdat veel kwetsbare kuikens het slachtoffer worden van huis- en boerderijkatten.
Bekijk de campagnefilm van Emiel en zijn kat Gurbeo
Scholekster,foto:MariëlleOudenes-Graveland
‘Kuikens in het land, poes in de mand’ is de oproep van natuurorganisaties en Weidehof Krimpenerwaard.