2013 2

DE WAARDVOGEL

52e jaargang nr. 2 april 2013

Officieel contactorgaan van Natuur- en Vogelwerkgroep ‘de Krimpenerwaard’

Belangrijke namen, telefoonnummers en e-mail adressen Bestuur Voorzitter

Max Ossevoort, xxxxxx@xxxxxxxxxxxx

Secretaris

Algemeen adjunct Coördinator plantenwerkgroep

Dirk-Jan van Roest, info@nvwk.nl Leeghwaterstraat 138, 2871 PL Schoonhoven Gerard van Slijpe, xxxxxx@xxxxxxxxxxxx bankrekening NVWK: NL82 RABO 0127 2948 80 Hans Kouwenberg, xxxxxx@xxxxxxxxxxxx Patrick Heuvelman, cplanten@nvwk.nl

Coördinator vogelwerkgroep Coördinator PR

Erik Kleyheeg, xxxxxxx@xxxxxxx.xxx Joke Colijn, xxxxxx@xxxxxxxxxxxx

Penningmeester

xxxx xxxxxx xx xxxxxxxx xx xxxxxxxx xxxx xxxxxx xxxx xxxxxx xxxx xxxxxx xx xxxxxxxx xxxx xxxxxx xxxx xxxxxx

Werkgroepen en andere belangrijke instanties Redactie Waardvogel voor kopij Maria Spruit en Joke Colijn, nvwkredactie@gmail.com Foto’s t.b.v. de website Ewald Schattenberg, xxxxxxx@xxxxxxx.xx Coördinatoren vlinders- en libellenSjani van Ophemert en Gabrielle Heuvelman, werkgroep xxxxxx@xxxxxxxxxxxx Coördinator weidevogelbescherming Vacant Coördinator landschapsonderhoud Vacant Coördinator trekvogeltellingen Rob van Straaten xxxxxxx@xxxxx.xx Coördinator wintervogeltellingen Peter Berger, xxxxxx@xxxxxxxxxxxx Hans Kouwenberg, xxxxxx@xxxxxxxxxxxx Coördinator uilenwerkgroep Jaap Graveland, xxxxxx@xxxxxxxxxxxx Coördinator zwaluwenwerkgroep Coördinator jeugdwerkgroep Coördinator Knotgroep Krimpen Coördinator roofvogelwerkgroep Contact vrienden van de Hennepakkers Dierenambulance Dierenbescherming Meldpunt m.b.t. milieu en de jacht Melden van zwerfvuil Meldpunt Laagvliegen Krimpenerwaard Vogelasiel

Nico van Dam, xxxxxx@xxxxxxxxxxxx Mieke Verwaal, jeugd@nvwk.nl Jos de Nood, xxxxxx@xxxxxxxxxxxx Morrison Pot, xxxxxx@xxxxxxxxxxxx Sophia Dijkstra xxxxxxxxxx@xxx.xx Gouda e.o.

Afdeling Krimpenerwaard Politie Hollands Midden, Regionaal Milieu Team Contact opnemen met de betreffende gemeente

xx xxxxxxxx xxxx xxxxxx xx xxxxxxxx xxxx xxxxxx xxxx xxxxxx xxxx xxxxxx xxxx xxxxxx xx xxxxxxxx xxxx xxxxxx xxxx xxxxxx xxxx xxxxxx xx xxxxxxxx xx xxxxxxxx xxxx xxxxxx xxxx xxxxxx 0900 8844 010 4733333 010 4857847

Vogelklas Karel Schot

Wilt u actief deelnemen aan de Natuur- en Vogelwerkgroep ‘de Krimpenerwaard’ of wilt u de doelstellingen van deze vereniging steunen, word dan lid.

Stuur daartoe het onderstaande formulier ingevuld naar de secretaris op bovenvermeld adres, of stuur de gevraagde gegevens naar hem via het e-mailadres info@nvwk.nl.





























Ik geef mij hierbij op als lid / jeugdlid (*) van de Natuur- en Vogelwerkgroep ‘de Krimpenerwaard’. Ik geef mij op voor een lidmaatschap / jeugdlidmaatschap / gezinslidmaatschap (zie colofon voor de contributie).

Ik wacht met betalen tot ik een acceptgiro heb ontvangen.

Naam:

Geslacht: m / v Initialen:

Straat + Huisnummer:

Voornaam:

_______ _______

Postcode:

Plaats:

_______

Geboortedatum:

Telefoon:

_______

E-mailadres: Datum:

__________________________________________________________________________________ Handtekening:

_______

Colofon De Waardvogel ISSN 1384-8240 Jaargang 52 verschijnt 5 x per jaar, februari-april-juniseptember-december Kopij Inleveren voor de 1e van de maand van verschijning Oplage 850 exemplaren E-mail redactie Joke Colijn Maria Spruit nvwkredactie@gmail.com Website www.nvwk.nl Secretariaat & ledenadministratie Dirk-Jan van Roest Leeghwaterstraat 138 2871 PL Schoonhoven Contributie per kalenderjaar: € 5,- voor een jeugdlidmaatschap, één kind t/m 16 jaar € 15,- voor een eenpersoonslidmaatschap € 20,- voor een gezinslidmaatschap Bankrekeningnummer Rabobank: 1272.94.880 Gironummer: vervallen!

Lid worden U kunt lid worden door het invullen en opsturen van het inschrijfformulier op de binnenzijde van de voorkant of via www.nvwk.nl Op de voorpagina Trichius zonatus of penseelkever foto: Peter de Mooij Overname van artikelen Overname van artikelen uit dit blad is toegestaan met bronvermelding Alle artikelen blijven voor de verantwoording van de auteurs Drukkerij GoudPrintCenter Alblasserdam Zie advertentie Voor advertenties nvwkredactie@gmail.com Jaartarief (= vijf edities): 1/8 pagina: € 50,1/4 pagina: € 90,1/2 pagina: € 150,Ereleden W. Fontijne A. v.d. Waal

Van de voorzitter Max Ossevoort We kijken terug op een ongewone Algemene Ledenvergadering onder leiding van de scheidende voorzitter. Er waren de nodige functiewisselingen binnen het bestuur en een aantal werkgroepen. Gelukkig hebben we een nieuwe secretaris in de persoon van Dirk-Jan van Roest die enthousiast Ewald Schattenberg na vele jaren van trouwe dienst opvolgt. In deze Waardvogel zal Dirk-Jan zich aan u voorstellen. Ook na vele jaren is Marc Timmermans, onze coördinator landschapsonderhoud, er mee gestopt. Ik hoop dat we op korte termijn een opvolger voor hem zullen vinden. Daarnaast werd Rob van Straaten ook bedankt voor het vele jaren verzorgen van de rubriek “Betrapt en gesnapt”.

Je neemt toch niet elke dag afscheid van een voorzitter die 17 jaar lang met zijn bemanning de vereniging door de diverse wateren heeft geleid. Dan volgt als klap op de vuurpijl, en dat is zeker ongewoon, de uitreiking van een Koninklijke onderscheiding door de burgemeester van Vlist, mw. Aaltina Evenhuis aan diezelfde voorzitter. Geweldig! Nogmaals van harte gefeliciteerd Arie.

Dan nu verder met een nieuwe voorzitter. Ook ik zal mij verderop in dit blad aan u voorstellen, zodat u weet wie ik ben en wat mij drijft. Een nieuwe voorzitter, betekent dat dat er gelijk veel zal veranderen? Nee, natuurlijk niet. Het schip gaat verder op de ingeslagen koers. Als uw kapitein ben ik trots op de bemanning: de overige leden van het bestuur, de redactie van de Waardvogel en de coördinatoren van de werkgroepen; niet alleen door hun enthousiasme en hun inzet, maar ook door de grote kennis en ervaring die zij bij de vereniging inbrengen. Dit is ook nodig in een tijd waarin de natuur onder druk staat. Maar ik ben ook trots op alle leden die wij hebben. Mede door uw inbreng in de diverse onderwerpen kunnen wij laten zien wie we zijn. Door uw bijdrage en, onder andere, deelname aan georganiseerde evenementen op de diverse gebieden kunnen we samen als vereniging invulling geven aan onze doelstellingen, en dat is toch waar het om draait. We kunnen het in stand houden van de natuur in de Krimpenerwaard alleen met elkáár realiseren.

Jammer genoeg is, naast de al eerder genoemde functie van de coördinator landschapsonderhoud, ook de functie van de coördinator van de weidevogelwerkgroep nog vacant. We zijn ons allemaal bewust van de dalende aantallen van de diverse weidevogelpopulaties en dat maakt de noodzaak tot invulling van deze vacature alleen nog maar nijpender. Wie durft de uitdaging aan om op korte termijn te reageren en deze functie in te gaan vullen? Jan Terlouw, die de vrijwillige weidevogelbescherming tot voor kort coördineerde, is zeker bereid om te helpen en u in te werken.

Tot slot: ik hoop ook u dit jaar te mogen ontmoeten bij een van de georganiseerde evenementen. In “Even noteren” staat zeker iets van ieders gading. Verder hoop ik dat wanneer u dit blad leest, Koning Winter ons land definitief verlaten zal hebben en het voorjaar zichtbaar én voelbaar is geworden, zodat we vaker naar buiten kunnen.

In dit nummer Van de voorzitter Even Noteren Op de voorpagina Betrapt en gesnapt Fenologie Roofvogelonderzoek Wintergasten De sijs Nieuwe voorzitter stelt zich voor Race Nieuwe secretaris stelt zich voor Nieuwe coördinator uilenwerkgroep 17 jaar voorzitter Raadplaatjes Even activeren

pag. 01 pag. 02 pag. 03 pag. 04 pag. 06 pag. 07 pag. 08 pag. 09 pag. 10 pag. 11 pag. 11 pag. 12 pag. 13 pag. 14 pag. 15

IJskoude excursie Libellen in de Krimpenerwaard Vroege vlinders Jaarverslag plantenwerkgroep Voorjaar gedicht Wandelen in de Waard 2 Zwaneneiland Zorg voor de boerennatuur Beversporen Vervolg zorg voor de boerennatuur Oplossing raadplaatjes Vliegende planten Jeugdpagina Verslag Ledenvergadering Persbericht koolmezen

pag. 17 pag. 18 pag. 19 pag. 20 pag. 21 pag. 22 pag. 24 pag. 27 pag. 28 pag. 30 pag. 30 pag. 31 pag. 32 pag. 33 pag. 36

De Waardvogel – april 2013

1

Even noteren Zaterdag 20 april 2013 om 13:30 uur De jeugd van 8 t/m 12 jaar gaat roeien in het Loetbos en vanaf het water op zoek naar bijzondere planten. Het loonbedrijf ‘t Hart van de Krimpenerwaard’ stelt een aantal boten beschikbaar, je moet je dus wel vooraf opgeven bij Mieke Verwaal (jeugd@nvwk.nl). Trek wel je oude kleren aan en geen laarzen.

Woensdag 24 april 2013 om 20:00 uur Lezing over vlinders en libellen door Kars Veling van de Vlinderstichting. Het seizoen begint zo'n beetje en Kars zal u inspireren om weer het veld of tuin in te gaan. We zien u graag in Zorg- en natuurboerderij De Hoeksesluis, Opperduit 2, 2941 AK Lekkerkerk. Meer info bij Gabrielle Heuvelman (xx-xxxxxxx).

Zaterdag 4 mei 2013 vanaf 04:45 uur Om 05:00 uur start de Big Birding Day 2013, welk team ziet en hoort in de komende 12 uur de meeste soorten vogels in de Krimpenerwaard? Teams kunnen zich opgeven bij Erik (xxxxxxxxxxxxxx@xxx.xx).

Heeft u nog geen team, mail even naar Erik. De start is bij de parkeerplaats van Restaurant ‘De Loet’ in het Loetbos.

Voorjaar en zomer 2013 Dit voorjaar en deze zomer wordt er door de Vrienden van het Zwaneneiland te Krimpen aan den IJssel een aantal keren gehooid; we weten helaas nog niet wanneer. Wil je met ons meehelpen, stuur dan een mailtje naar xxxxxxx@xxx.xx.

Zaterdag 25 mei 2013 om 13:00 uur Libellen-excursie in het Loetbos met onze nieuwe coördinatoren Sjani en Gabrielle. In dit gevarieerde gebied komen meer soorten voor dan u denkt. De nadruk ligt op libellen, al zullen de vlinders niet worden overgeslagen.

Verzamelen bij de Hendrikshoeve, meer info bij Gabrielle Heuvelman (xx-xxxxxxx).

Dinsdag 4 juni 2013 om 20:00 uur Lezing over kraanvogels door Peter de Barse. Als vogelaar volgt Peter de kraanvogels door Europa en leert ons deze prachtige vogels kennen. We zijn te gast in ‘De Zwaan’ in Berkenwoude. Meer info bij Hans Kouwenberg (xx-xxxxxxx) en op pagina 15.

Zaterdag 8 juni 2013 vanaf 08:30 uur Plantenexcursie naar het Rotterdamse havengebied.

Vorig jaar hadden we een lezing en nu gaan we zelf het gebied bekijken samen met een medewerker van het Havenbedrijf. De vele bijzondere soorten staan in bermen en leidingstroken; trekt u wel uw stevige wandelschoenen aan? Verzamelen bij het busstation

2 De Waardvogel – april 2013

van Krimpen a/d IJssel om 08:30 uur, de excursie duurt tot 13:00 uur. Meer info bij Patrick Heuvelman (xxxxxxxxx).

Woensdag 26 juni 2013 om 20.00 uur Avondwandeling door het Krimpenerhout o.l.v. Erik Kleyheeg, waarbij we in een rustig tempo vogels bekijken. Verzamelen bij de Surfplas Krimpen op de parkeerplaats. Info bij Erik Kleyheeg (xx-xxxxxxx).

Zaterdag 29 juni 2013 van 14:00 – 16:00 uur Vlindermiddag voor de jeugd van 8 t/m 12 jaar. We gaan vlinders kijken en een vlindertafel maken. Voor 20 juni graag opgeven bij Mieke Verwaal (jeugd@nvwk.nl), bij regen gaat het helaas niet door.

We zijn te gast bij De Regt Marine Cables, Zaag 2, Krimpen a/d Lek. Zaterdag 13 juli 2013 om 09:00 uur Maaisel afruimen van open plekken in het Loetbos.

Gezellig samen het droge maar voedselrijke gras afvoeren om de grond te verschralen voor meer soorten planten. Draagt u uw steentje bij aan dit streven?

Verzamelen bij de Hendrikshoeve; meer info bij Patrick Heuvelman (xx-xxxxxxx).

Zaterdag 31 augustus om 09:00 uur Elzen en andere houtige gewassen trekken om de verruiging van de orchideeënveldjes te stoppen. Vele handen maken licht werk en hoe meer zielen hoe meer vreugd. Zien we u ook bij de Hendrikshoeve in het Loetbos? Meer info bij Patrick Heuvelman (xxxxxxxxx).

Woensdag 4 september 2013 om 19:30 uur Avondwandeling over de Graafkade met aandacht voor planten. Samen met Rudi Terlouw van het ZuidHollands Landschap betreden we gewoonlijk gesloten percelen om het effect te zien van jarenlang plaggen.

We verzamelen op de P-plaats van de Berkenwoudse Driehoek, hoek Schaapjeszijde/Wellepoort. Meer info bij Patrick Heuvelman (xx-xxxxxxx).

Het weekend van 14 en 15 september 2013 Wintervogeltellingen, info bij Hans Kouwenberg (xxxxxxxxx) of Peter Berger (xx-xxxxxxx).

Het weekend van 12 en 13 oktober 2013 Wintervogeltellingen, info bij Hans Kouwenberg (xxxxxxxxx) of Peter Berger (xx-xxxxxxx).

Het weekend van 14 en 15 december 2013 Wintervogeltellingen, info bij Hans Kouwenberg (xxxxxxxxx) of Peter Berger (xx-xxxxxxx).

Op de voorpagina:

Trichius zonatus

of penseelkever

Maria Spruit Hier volgt het tweede deel met over wetenswaardigheden over kevers en torren. Weet u nog: de Latijnse naam voor de orde was Coleoptera. Kever is de wat meer wetenschappelijke Nederlandse naam. Zoals in het vorige nummer al verteld is, zijn kevers insecten met twee paar vleugels. In dit artikeltje wil ik wat meer vertellen over de anatomie van de kevers. Het lijf van insecten, dus ook van kevers, bestaat uit drie delen; kop, romp en achterlijf.

Andere namen voor romp zijn borststuk en thorax. Het borststuk is verantwoordelijk voor de mobiliteit, want hieraan zijn de poten en de vleugels bevestigd. De romp bestaat uit drie segmenten: prothorax, mesothorax en metathorax. Aan elk segment zit een paar poten. Even rekenen: ja, dan heeft een kever zes poten. Elke poot bestaat uit een heup (coxa) heupring (trochanter), dij (femur), scheenbeen (tibia) en de voet (tarsus). Aan de poten zitten kunnen diverse attributen zitten, zoals bij sommige loopkevers. Zij hebben aan het scheenbeen van de voorste poten soms een antennepoetser. De voet bestaat weer uit verschillende geledingen. Soms heeft de voet nog een paar klauwtjes of, zoals bij de geelgerande watertor, er zitten zuignapjes aan.

De voorvleugels, die bij kevers verhard zijn, zitten vast aan het tweede segment en de achtervleugels aan het derde segment van het borststuk. Over de vleugels is veel te vertellen. Het voorste paar is geheel verhard en vormt dekschildjes. De dekschilden bedekken het achterlijf. Het tweede paar ligt veilig opgeborgen onder het eerste paar.

Om te gaan vliegen, bewegen de bovenste vleugels opzij en omhoog, waarna de gaasachtige ondervleugels tevoorschijn komen. De ondervleugels zijn langer dan de bovenvleugels. Ze moeten op een speciale manier teruggevouwen worden, om weer geheel onder de dekschilden te passen. Hiervoor is een heel systeem van vleugeladergewrichten nodig. De vleugels worden aangedreven door spieren in de thorax. Bij sommige soorten vallen de dekschilden niet helemaal over het

achterlijf, bijvoorbeeld bij de kortschildkevers.

Kortschildkevers doen aan oorwormen denken, maar missen de tangen op het achterlijf. Vrij veel kevers hebben hun vermogen om te vliegen verloren. Wanneer de vleugels nog wel zijn aangelegd, zijn de vliegspieren vaak niet meer aanwezig. Soms zijn de schildvleugels aan elkaar gegroeid op de middennaad. Van enkele soorten zijn de vrouwtjes zelfs helemaal vleugelloos geworden. Dit is bijvoorbeeld het geval bij de vrouwtjes van de glimworm.

De drie delen die men bij een kever kan waarnemen, komen niet overeen met de werkelijke indeling. Het gedeelte wat men ziet als het middelste gedeelte is alleen het halsschild, het pronotum. Het halsschild ligt op het eerste segment van het borststuk. De schilden ziet men als het derde gedeelte, maar behoren ook tot het borststuk. De vleugels vallen meestal over het derde gedeelte, het achterlijf, waardoor dat verborgen blijft.

Op de voorpagina staat de penseelkever. De penseelkever behoort tot de bladsprietkevers (Scarabaeidae). Het uiterlijk is kenmerkend: het lichaam is zeer sterk behaard, waardoor er veel stuifmeel aan kan blijven hangen en de kever bijdraagt aan de bestuiving van bloemen. De kleur en tekening van de schilden hebben wat weg van een wesp of een bij (in het Engels heet hij dan ook bee beetle: bijenkever). Dit is een vorm van mimicry, waardoor insecteneters op een verkeerd spoor gezet worden. De lengte is 12 tot 15 millimeter. De penseelkever eet behalve stuifmeel de zachtere delen van planten, liefst delen van witte schermbloemen, hoewel ook andere planten worden gegeten, zoals els, meidoorn, margriet en liguster. De larve leeft in en van rottend hout en is tweejarig. De volwassen kever is van juni tot augustus te zien. De Trichius fasciatus lijkt erg op de T. zonatus, maar deze is in Nederland schaarser en wordt meer gezien in Limburg, Drenthe en de Achterhoek. Bij de T. zonatus zijn de banden op de schilden onderbroken. Bij de T. fasciatus lopen de eerste en meestal de laatste band door.

Op witte schermbloemen zijn ook vaak enigszins gelijkende boktorren te vinden, zoals de gevlekte smalboktor. Ook de vierbandsmalbok is veel te vinden op de schermbloemen van fluitenkruid en gewone berenklauw (zie de Waardvogel van april 2011).

Bronnen: http://nl.wikipedia.org/wiki/Anatomie_(insecten) http://www.ahw.me Elseviers gids van planten en dieren in de tuin, Michael Chinery Kevers in kleur, Leif Lyneborg

Illustratie: Kevers in kleur, Leif Lyneborg

De Waardvogel – april 2013

3

Betrapt en gesnapt Erik Kleyheeg De periode eind januari tot eind maart werd gekenmerkt door aanhoudende kou met steeds terugkerende vorstperioden.

Zelfs in de laatste dagen van maart was er ’s nachts sprake van enkele graden nachtvorst. Dit houdt in dat de winter lang aanhield en veel zomergasten in noordelijk Frankrijk bleven wachten op beter weer. De gebruikelijke massale terugkeer van tjiftjaffen en fitissen liet dus nog op zich wachten. De soorten die wel al waren teruggekeerd, zoals de grutto, hadden het zwaar en met name steltlopers moesten uitwijken naar de getijdengebieden langs de Lek en Hollandsche IJssel. Die aanhoudende winter in combinatie met het voorzichtig terugkeren van de eerste zomergasten is duidelijk te zien aan de waarnemingen die werden gedaan in deze periode.

Dodaarzen, typische wintervogels in de Krimpenerwaard, werden in de gehele periode veelvuldig gezien op de grote rivieren, vooral op de Lek. De roerdomp werd voornamelijk gezien in de laatste dagen van januari in het Stormpoldervloedbos, maar in februari zat nog steeds een exemplaar op de Zaag. Het maximale aantal grote zilverreigers dat op een slaapplaats werd geteld, was met 78 exemplaren op 23 februari (Harm Blom) lager dan normaal, zoals te verwachten met de vorst. In het Krimpenerhout, op 27 maart, vloog de eerste en voor maart de enige waargenomen purperreiger op (Wim Sloof, Max Ossevoort en Maria Spruit). Lepelaars keerden terug in de Krimpenerwaard op 5 maart in polder Kattendijksblok (Jan-Willem Hoogendoorn). Het aantal waarnemingen nam daarna gestaag toe. De grote groep kleine zwanen langs de Kadijk kende zijn maximum op 4 februari, toen maar er liefst 392 exemplaren zaten (Ton de Groot). Inmiddels zijn deze vogels allemaal weer op de terugweg naar hun broedgebieden in Siberië. Af en toe werden ook wilde zwanen gemeld, zoals op 27 maart toen Jannie Monhemius er 8 telde in polder Bergambacht West. Ganzen waren goed vertegenwoordigd in polder Den Hoek. Tussen de duizenden kolganzen zaten soms enkele toendrarietganzen (maximaal 3 op 10 februari, Gijsbert Mourik) en kleine rietganzen (maximaal 2 op 2 februari, Pieter van Dam en Herman van den Brand). De aantallen brandganzen in polder Den Hoek waren uitzonderlijk, met een maximum van 2000 exemplaren op 3 februari (Erik Kleyheeg). De uitdaging was om hiertussen roodhalsganzen te vinden en dat lukte in de eerste dagen van februari. Rudi Terlouw en Diny Buisman vonden er zelfs 2 op 4 februari. Maart is bij uitstek de doortrekperiode van pijlstaarten, zowel overvliegend over trektelpost ‘De Hoekse Sluis’ als ter plaatse. In met name polder Den Hoek en polder Laag Bilwijk werden veel waarnemingen gedaan (aantal per waarneming <10). Zomertalingen kwamen over het algemeen laat binnen, maar de eerste waarneming werd al gedaan op 22 februari door Arie Dorsman bij Opperduit langs de Lek. Brilduikers werden door de koude juist vaak gezien langs de Lek, met maximaal 7 exemplaren ter plaatse bij De Hoop (Gijsbert Mourik).

Hetzelfde geldt voor nonnetjes (laatste waarneming op 26 februari) en grote zaagbekken. De eerste waarneming van de zeldzame middelste zaagbek werd gedaan op 30

4

De Waardvogel – april 2013

maart, toen een mannetje langs trektelpost ‘De Hoekse Sluis’ vloog (div. waarnemers). Van 25 tot en met 28 januari zat een ontsnapte kokardezaagbek op de DZHbakken bij Bergambacht.

Naast één opvallend vroege zwarte wouw op 1 maart (Marcel Schildwacht) werden maar liefst 7 waarnemingen gedaan van rode wouwen. Deze soort trekt jaarlijks door de Krimpenerwaard, maar wordt meestal niet door zoveel mensen gezien. Spectaculair was ook de waarneming van een zeearend langs trektelpost ‘De Hoekse Sluis’ op 7 maart (div. waarnemers). Bruine kiekendieven stroomden de Krimpenerwaard in vanaf halverwege maart, toen juist de waarnemingen van overwinterende blauwe kiekendieven ophielden. Een zeldzame ruigpootbuizerd was de hele winter aanwezig bij de Kadijk tot en met 23 februari. Het is uitzonderlijk dat een exemplaar zo lang aanwezig blijft en door zoveel mensen kan worden waargenomen.

Na een waarneming van twee kraanvogels boven Krimpen aan den IJssel op 31 januari (Gert Blom) vond er uitzonderlijke trek van deze soort plaats op 5 maart. In de Krimpenerwaard werden overvliegende vogels gemeld uit Schoonhoven (6 exemplaren, Ton de Groot) en Vlist (2 exemplaren, Erik Kleyheeg). Drie waarnemingen van in totaal 11 vogels volgden in de twee weken daarna. Op 28 maart werden de eerste 8 foeragerende kluten waargenomen bij de Bakkerskil, Krimpen aan de Lek (Paul Schrijvershof). Hier waren ze de dagen erna ook te vinden. Kleine plevieren druppelden binnen na een waarneming op 17 maart bij Lageweg (Erik Kleyheeg), iets nadat zijn grotere neef de bontbekplevier voor het eerst werd gezien op 12 maart langs de Hollandsche IJssel (Harm Blom). Soms verkeerden ze in gezelschap van enkele bonte strandlopers, die vanaf 10 maart ook weer in kleine aantallen doortrokken. De eerste grutto werd gezien op 1 februari in polder Den Hoek (Ton de Groot) en aantallen stegen daarna snel. Hiertussen zaten regelmatig IJslandse grutto’s, die nog een stuk moesten doorvliegen naar IJsland. Door de vorst werden grutto’s opvallend vaak gemeld op slikrandjes langs de Hollandsche IJssel en Lek. Een zwarte ruiter zat van 10 tot 14 maart in polder Laag Bilwijk. Vanaf 20 maart werden regelmatig zwartkopmeeuwen gemeld, meestal

overvliegend, maar soms ook tussen kokmeeuwen op de bemeste weilanden. Geelpoot- en Pontische meeuwen doken regelmatig op langs de grote rivieren, maar vooral de Hollandsche IJssel bij Gouda blijkt een goede plek te zijn voor deze soorten.

IJsvogels boden dapper weerstand aan het koude weer en werden vooral gezien op de Zaag en in het Stormpoldervloedbos. Twee overvliegende boomleeuweriken werden op 8 maart waargenomen op trektelpost ‘De Hoekse Sluis’. Daar vloog ook de eerste boerenzwaluw van het jaar over op 23 maart (Ton de Groot). Met de massale binnenkomst van witte kwikstaarten in de eerste week van maart (maximaal 54 exemplaren op een omgeploegd weiland in polder Den Hoek op 29 maart) kwamen ook opvallend veel rouwkwikstaarten mee. In de meeste polders werd deze soort waargenomen. Een andere bijzondere doortrekker is de pestvogel die op 12 maart kort ter plaatse was in het Krimpenerhout (Henk Gazan).

Een aantal roodborsttapuiten onderbrak de voorjaarstrek in de Krimpenerwaard, onder andere in polder De Nesse,

De blauwborsten zijn ook weer binnengekomen, foto: Hans Stoel

polder Vlist Westzijde en polder Den Hoek. Mogelijk bleven ze door de kou wat langer pleisteren dan gebruikelijk. Als de zon een klein beetje doorbrak begon de Cetti’s zanger wel direct weer te zingen bij Opperduit en op de Zaag. De soort lijkt zich definitief te hebben gevestigd in de Krimpenerwaard. De uiterwaarden van de Lek waren ook goed voor drie waarnemingen van baardmannetjes op 22 februari, 2 maart en 21 maart.

Zwarte mezen zijn redelijk onopvallend in de winter en enkelingen werden opgemerkt op diverse locaties in de waard, soms ook op voederplanken. In polders Kromme, Geer en Zijde werd op 9 maart een noordse kauw opgemerkt tussen de kauwen, een wintergast uit het verre noordoosten met een opvallende grijze hals (Gijsbert Mourik). Sijzen overwinterden dit jaar massaal in de waard met grote groepen tot 400 exemplaren langs de Vlist (Cor Oskam). Regelmatig werden ook groepjes grote en kleine barmsijzen opgemerkt. Tot slot zijn ook de appelvinken het vermelden waard, met één overvliegend exemplaar op 17 februari in Ouderkerk aan den IJssel (Harm Blom) en twee over trektelpost ‘De Hoekse Sluis’ op 8 maart (div. waarnemers).

Goudvinken worden nog steeds waargenomen in het EZH-bos, foto: Hans Stoel

Purperreiger, foto: Wim Sloof

De Waardvogel – april 2013

5

Fenologieverslag 2012 Morrison Pot Net als in voorgaande jaren hebben ook in 2012 weer veel waarnemers hun eerste fenologie waarnemingen doorgegeven via internet. In voorgaande jaren gebeurde dit nog via het bekende fenologieformulier, maar sinds de opkomst van waarneming.nl is dit vrijwel niet meer in gebruik. (Fenologie is de studie van jaarlijks terugkerende natuurverschijnselen; dit kunnen de eerste bladeren aan bomen zijn, de eerste vlinders, de eerste planten in bloei of het tijdstip waarop trekvogels terugkomen; red.). Dit stuk geeft een overzicht van enkele eerste waarnemingen van gevederde zomergasten in de Krimpenerwaard in 2012.

Grutto De eerste grutto van 2012 werd gezien op 22 februari.

Deze datum is redelijk normaal voor een eerste grutto waarneming, al werden er de afgelopen vijf jaar waarnemingen gedaan op een eerdere datum in februari.

In 2013 zijn er bijvoorbeeld al vroeger grutto’s gezien, namelijk al op 1 februari!

Koekoek Op 14 april werd voor het eerst in 2012 de welbekende zang van deze broedparasiet gehoord. Rudi Terlouw hoorde een exemplaar roepen in polder De Nesse, gevolgd door een waarneming van Ton de Groot bij de Kwakels, Bergambacht op 16 april.

Temmincks Strandloper Op 1 mei werden de eerste Temmincks strandloper van 2012 gezien. Erik Kleyheeg zag er één in Het Doove Gat, gevolgd door een waarneming van dezelfde vogel door Cor Oskam. Tot een paar jaar geleden waren er slechts enkele waarnemingen van deze steltloper gedaan binnen de Krimpenerwaard. Sinds de nieuwe inrichting van Het Doove Gat bij Haastrecht lijkt de soort jaarlijks in de Krimpenerwaard aanwezig te zijn. Dit gebeurd met name in de maand mei, wanneer er doortrek plaatsvindt van de overwinteringsgebieden naar de broedgebieden in Zweden en Noorwegen.

Zomertaling Net als in 2010 en 2011 zagen Rudi Terlouw en Diny Buisman ook in 2012 de eerste zomertaling van het jaar in polder De Nesse nabij Ouderkerk aan den IJssel. In 2012 zagen zij de eerste zomertalingen op 6 maart, ruim een week eerder dan voorgaande jaren; toen op 13 en 14 maart.

Huiszwaluw Op 5 april werd de eerste huiszwaluw gezien, gevolgd door een waarneming op 6 april. Net als in 2011 bleken ook in 2012 de kunststof nestkommetjes die Cor Oskam aan zijn huis heeft hangen goed te zijn voor een eerste waarneming van huiszwaluwen. Toen echter op 24 maart: 12 dagen eerder.

Beflijster Op 12 april werden door Rudi Terlouw/Diny Buisman in polder Den Hoek de eerste beflijsters van het voorjaar gezien: een groepje van drie nog wel! Dezelfde dag werd er nog een exemplaar waargenomen door Johannes Luiten in polder Middelblok bij Gouderak. Tot aan 23 april werden er verschillende losse exemplaren, maar ook groepjes tot vijf exemplaren gezien in de polders bij Gouderak en de Ouderkerkse Landscheiding bij Berkenwoude.

6 De Waardvogel – april 2013

Grauwe kiekendief De grauwe kiekendief kende in 2012 een moeizame voorjaarsmigratie. Waarschijnlijk kwamen door slechte weersomstandigheden boven de Sahara veel grauwe kiekendieven later aan in de broedgebieden dan gebruikelijk. Twee gezenderde broedvogels uit OostGroningen kwamen bijvoorbeeld twee weken later dan gebruikelijk aan in het broedgebied (Koks et al 2013).

In de Krimpenerwaard is de grauwe kiekendief een zeldzame, maar toch jaarlijkse doortrekker. Op 1 mei werd er door Richard Slagboom vanaf telpost ‘Kinderdijk’ een grauwe kiekendief boven de Krimpenerwaard gezien. Een paar dagen later, op 6 mei, werd door Cor Oskam een exemplaar boven Haastrecht gezien. Van de latere aankomstdata van grauwe kiekendieven was bij de exemplaren die in de Krimpenerwaard werden gezien, niets te merken. De meeste grauwe kiekendieven worden in de laatste week van april of de eerste week van mei gezien. Dat was ook is 2012 het geval.

Bosruiter Door de nieuwe inrichting van Het Doove Gat bij Haastrecht is het gebied vooral in het voorjaar, wanneer de vegetatie nog laag is, erg interessant voor steltlopers.

Het is dan ook niet verassend dat enkele fenologie waarnemingen van steltlopers uit dit gebied komen. Op 29 april zag Morrison Pot de eerste bosruiter van 2012 in het Doove Gat, gevolgd door een waarneming van Harm Blom op 5 mei in polder Den Hoek, Lekkerkerk.

Man beflijster bij de Ouderkerkse landscheiding, Berkenwoude.

Ruim een week hebben hier diverse exemplaren gefoerageerd op de rand van een baggerdepot. Foto: Johannes Luiten ©

Tjiftjaf Na enkele winterwaarnemingen in januari en februari werd op 8 maart de eerste voorjaarswaarneming gedaan.

Cor Oskam hoorde een exemplaar roepen langs de Bonrepas bij Schoonhoven. Enkele dagen later op 11 maart werd door Jannie Monhemius in het Loetbos het eerste zingende exemplaar van 2012 gehoord.

Vervolgens stroomden de waarnemingen binnen op 12 en 13 maart.

Fitis De eerste fitis werd op 19 maart waargenomen. Stefan van Ettinger hoorde een exemplaar zingen in het Loetbos.

Dit is wat aan de vroege kant, maar niet uitzonderlijk.

Vervolgens hoorden Adri Clements en Jannie Monhemius op 22 maart een fitis zingen, wederom in het Loetbos.

Bruine kiekendief In de meeste jaren worden er winter waarnemingen van bruine kiekendieven gedaan. Dat was in 2012 niet het geval. Het eerste exemplaar werd op 15 maart door Ton de Groot en Jannie Monhemius gezien op telpost ‘De Hoekse Sluis’. Vervolgens werd er een exemplaar gezien boven de rietkraag in Het Doove Gat, Haastrecht.

Boerenzwaluw Op 18 maart werden de eerste boerenzwaluwen gezien.

Ton de Groot zag twee exemplaren op doortrek langs telpost ‘De Hoekse Sluis’. Een dag later, op 19 maart, zag Johannes Luiten een exemplaar overvliegen in polder Veerstalblok bij Gouderak. De vijf opeenvolgende dagen

daarna kwamen er steeds waarnemingen uit de omgeving van Gouderak.

Wielewaal In heel 2012 werden maar drie wielewalen in de Krimpenerwaard gezien. Deze voormalige broedvogel lijkt met het jaar schaarser te worden. Op 30 april zagen Harm Blom, Cor Oskam, Rob van Straaten en Morrison Pot een exemplaar overvliegen op telpost ‘De Hoekse Sluis’. Bofkont Harm Blom zag vervolgens twee wielewalen overtrekken boven zijn tuin in Ouderkerk op 5 mei.

Fenoloog van het jaar Ieder jaar wordt de fenoloog van het jaar gekozen. Dit is degene die de meeste punten weet te verzamelen door als eerste een zomergast in de Krimpenerwaard waar te nemen. De eerste waarnemer van een soort krijgt 2 punten, de tweede waarnemer van een soort 1 punt.

Hieronder volgt de top vijf.

1. Rudi Terlouw 2. Cor Oskam 3. Ton de Groot 4. Harm Blom 5. Johannes Luiten

29 punten 19 punten 19 punten 13 punten 11 punten

Rest mij iedereen te bedanken voor het doorgeven van waarnemingen via www.krimpen.waarneming.nl en veel succes te wensen dit voorjaar.

Geef roofvogelnesten door!

Morrison Pot Vanaf komend voorjaar is er weer een roofvogelwerkgroep actief in de Krimpenerwaard. Door middel van het ringen van roofvogelnesten wil ik informatie verzamelen over het reilen en zeilen van roofvogels in de Krimpenerwaard. Voorlopig wil ik me beperken tot twee soorten: torenvalk en bruine kiekendief. Om ringonderzoek te kunnen doen is het natuurlijk belangrijk te weten waar nesten van deze soorten zich bevinden. Daar heb ik uw hulp bij nodig!

Als u een nestlocatie van de hierboven genoemde soorten weet, kunt u contact met mij opnemen via onderstaand emailadres en telefoonnummer. Belangrijk om hierbij te vermelden is dat het in verband met mogelijke verstoring wordt afgeraden om niet zelf intensief te gaan zoeken naar nesten en de locaties ook niet door te geven op waarneming.nl.

Hopelijk kan ik de komende maanden een hoop nesten van torenvalken en bruine kiekendieven ringen. In het najaar zal er een artikel in de Waardvogel verschijnen over de activiteiten van de roofvogelwerkgroep.

E-mail: xxxxxxx@xxx.xx, telefoon: xx xxxxxxxx.

Alvast bedankt!

Pul van een torenvalk wordt gemeten en gewogen.

Foto: Morrison Pot ©

De Waardvogel – april 2013

7

Wintergasten

in de

vierde ‘echte’ winter

Hans Kouwenberg Elke maand tellen leden van onze vereniging trouw hun stuk Krimpenerwaard voor de landelijke watervogeltelling van Sovon. In het middelste weekeinde van de maanden september tot en met april telt iedereen zijn eigen vaste gebied. 7 soortgroepen moeten verplicht worden geteld, de futen en reigers, zwanen en ganzen, eenden, roofvogels, rallen, plevieren en meeuwen. De meeste tellers nemen ook de rest van de vogels mee. Dit is het 24e seizoen dat we meedoen met deze telling en bepaalde trends zijn duidelijk te zien in onze waard. De aanleiding voor dit artikel is het feit dat we voor de vierde keer op rij een winter hebben die ook het predicaat winter mag hebben. Terwijl ik dit typ zit ik nog op te warmen van een dag natte sneeuw en het is al 15 maart. De maanden september en april worden pas sinds een paar jaar geteld; deze neem ik daarom in dit artikel niet mee, net zo min als maart en april 2013 omdat die nog moeten worden verwerkt.

De eerste grote zilverreiger zagen we in februari 1994.

In het seizoen 1997/1998 werd er elke telling één of meerdere gezien. De eerste keer dat we er meer dan honderd zagen, was ook meteen de beste telling ooit: november 2010. Bij sneeuw en ijs trekken de grote zilverreigers weg. Zodra het weer beter wordt, komen ze ook binnen een paar weken weer terug. Grote zilverreigers kunt u overal in de Krimpenerwaard tegenkomen, polder Den Hoek is een goede plek.

De kolgans is een soort waar geen peil op te trekken is.

De beste maanden om veel kolganzen te zien zijn december, januari en februari. In januari 1995 zagen we er 24.298, twee jaar later in 1997 maar 41 stuks.

Gemiddeld over de 24 jaar zien we er in januari 6367. Dit seizoen was het dankzij de sneeuw en vorst een goed jaar voor kolganzen: in december 7857 stuks en in januari 5685.

Over de kolgans hoor ik niet zo veel mensen praten, de Nijlgans komt echter regelmatig voorbij en dan meestal niet in positieve zin. De Nijlgans wordt elke telling gezien. De eerste keer dat we er meer dan 100 zagen was in januari 2000, met 103 stuks. De Nijlgans lijkt zich de laatste jaren te stabiliseren rond de 600 exemplaren.

Tijdens vorst en sneeuw trekt een deel weg naar andere gebieden, een deel blijft echter. Het laagste aantal tijdens de laatste vier winters was 105 stuks in december 2010.

De Nijlgans komt in de hele Krimpenerwaard voor, polder Schuwacht is een goede plek. Ik blijf het verbazend vinden dat een vogel die van oorsprong uit Afrika komt zich zo goed weet te handhaven in dit klimaat.

Een exoot waar ik Een exoot waar ik vogelaars minder over minder over hoor hoor klagen, is de grote klagen, is de grote Canadese gans. Deze Canadese gans. gans is wat later dan de Nijlgans aan zijn opmars begonnen. Hij zit volgens mij nog niet aan zijn maximum voor de Krimpenerwaard. Dit seizoen zagen we er voor het eerst meer dan 1000: 1524 in november en 1019 in december. De grote Canadese gans trekt in NoordAmerika in de winter zuidwaarts op de vlucht voor de kou. Hier trekt hij bijna niet weg bij vorst en sneeuw.

Deze gans kom je ook in de hele Krimpenerwaard tegen.

Grote groepen zitten vaak rondom Berkenwoude.

De smient staat niet voor niets in het logo van onze vereniging. In de tellingen van oktober tot en met maart is ongeveer de helft van het aantal getelde vogels smient.

Tijdens een wintervogeltelling zien we ongeveer 30.000

8 De Waardvogel – april 2013

smienten, zowel in de polder als ook op de rivieren. Bij sneeuw en vorst zien we in eerste instantie meer vogels op de Lek en Hollandsche IJssel; daarna trekken ze weg, waarschijnlijk naar het Deltagebied. De laatste jaren zien we wat minder smienten tijdens de telling: van jaren met makkelijk 40.000 tot de laatste seizoenen met krap 20.000. De landelijke trend voor de smient is matig afnemend (<5%/jaar).

De slobeend is in de Krimpenerwaard vooral een eend van de kooien. In november en december rond de 800 waarna de aantallen afnemen tot zo’n 200 stuks. Vriezen de kooien dicht, dan verdwijnen ook de slobeenden. De kooien Nooitgedacht en Bilwijk zijn voor publiek afgesloten, Bakkerswaal heeft een kijkscherm. Bij eendenkooi Bakkerswaal wordt in de winter het water opengehouden met een pomp. Bij vorst is er dus veel kans op hoge aantallen en mogelijke bijzonderheden.

De ijsvogel is duidelijk een vogel die last heeft van de “ouderwetse” winters. Tot vijf jaar geleden was er nog een stijgende lijn, nu zijn er tellingen dat we er geen één zien. De aantallen ijsvogels zijn laag, waardoor er ook een factor geluk nodig is om hem tijdens een telling te zien. De ijsvogel is natuurlijk bekend om het feit dat hij zich heel snel herstelt van het decimeren door strenge winters.

Tot afgelopen seizoen hebben we tijdens de wintervogeltellingen nooit een halsbandparkiet gezien.

Halsbandparkieten worden wel in de Krimpenerwaard gezien, maar dan voornamelijk in de zomer. Dit seizoen zagen we elke telling één of enkele exemplaren in het EZH-bos of op de Zaag. Ik ben heel benieuwd of de soort de komende zomer ook tot broeden komt.

Al deze vogels zijn geteld door vrijwilligers die soms al 24 jaar acht maal per seizoen de telling uitvoeren, soms met redelijk weer, maar ook vaak tijdens regen, storm, sneeuw of vorst. Hiervoor wil ik iedereen hartelijk danken ook de tellers die de afgelopen jaren om diverse redenen zijn gestopt. U voelt hem natuurlijk al aankomen: een aantal telgebieden worden op dit moment niet geteld. Lijkt u het leuk om eenmaal per maand een paar uur uw eigen gebied te tellen, het gebied heel erg goed te leren kennen en ook nog mee te werken aan de verbreiding van de kennis over vogels? Neem dan contact op met Peter Berger (xxxxxxx@xxx.xx) of Hans Kouwenberg (xxxxxxxxxxxx@xxx.xx).

Tijdens een wintervogeltelling zien we ongeveer 30.000 smienten.

De sijs

(Carduelis spinus)

Tekst en foto’s: Peter de Mooij Eind februari begin maart was er in de Krimpenerwaard een ware invasie van sijsjes in de elzenbomen te vinden, waar ze met hun spitse snavels behendig de zaden uit de elzenproppen peuterden. Hele zwermen van soms wel honderd stuks foerageerden langs de tiendwegen, in het EZH-bos, Loetbos en Krimpenerhout. Ze waren tot op enkele meters te benaderen en dus voer voor de fotograaf, vogelaar en andere natuurliefhebbers. Niet alleen in de Krimpenerwaard, maar in heel Nederland was men getuige van deze wolken sijsjes. Ook in onze tuinen was hij met zijn intense geelgroene kleur een welkome gast op de vetbolletjes en pindanetjes.

De sijs is een zangvogel uit de familie van de vinkachtigen. Hij is vooral een wintergast, maar hij broedt tegenwoordig ook in Nederland, hoewel dat vroeger veel minder het geval was. Hij nestelt bij voorkeur in naaldbomen, vooral sparrensoorten zijn favoriet. Veel vogels uit Scandinavië en Rusland overwinteren in ons laaggelegen landje.

De mannetjes hebben een donkere kruin en kin en een geelgroene gestreepte rug, de vrouwtjes zijn iets minder intens van kleur. Als ware acrobaten hangen ze ondersteboven aan de elzenbomen op zoek naar voedsel. Er zijn gevallen bekend dat ze zelfs in deze pose slapend de nacht doorbrengen, hoewel ik er nimmer getuige van ben geweest.

De sijs broedt in de maanden maart en april, doch in jaren waarin het voorjaar langer op zich laat wachten verschuift dat naar mei en juni. Bij wat zachter weer zijn al in februari de zogenaamde baltsvluchten waar te nemen, waarbij het mannetje al zingend omhoog vliegt en met gespreide staart in cirkels rondfladdert.

Voor mij en veel anderen was het een lust voor het oog toen ze in zulke grote hoeveelheden onze Krimpenerwaard aandeden. Het maakte voor mij het koude voorjaar een heel klein beetje goed.

De Waardvogel – april 2013

9

Nieuwe voorzitter Even voorstellen…

Max Ossevoort Nadat mij al weer ruim een jaar geleden door Arie Dorsman gevraagd werd of ik voorzitter van de NVWK zou willen worden heb ik daar ja op gezegd, omdat mij dat een leuke uitdaging leek. Aangezien ik niet ben opgegroeid in de Krimpenerwaard en niet op de hoogte ben van alle ins en outs die hier spelen, heb ik destijds afgesproken dat ik me wel goed wilde voorbereiden door onder andere bestuursvergaderingen bij te gaan wonen en me te zullen verdiepen in de diverse aspecten van de NVWK. Ook ben ik actiever gaan ‘vogelen’ en nog meer aan de diverse activiteiten gaan deelnemen. Andere verzoeken voor bestuursfuncties heb ik afgehouden omdat ik toch mijn energie het liefst wilde stoppen in het voorzitterschap van de NVWK. Door het bijwonen van onder andere de bestuursvergaderingen heb ik ook de andere bestuursleden en coördinatoren beter leren kennen en dat vind ik erg prettig. Tijdens de Algemene Ledenvergadering van 27 maart jongsleden ben ik gekozen als uw nieuwe voorzitter en ik wil mij hier graag aan u voorstellen.

Ik ben Max Ossevoort, opgegroeid in Huybergen, NoordBrabant. Al op jonge leeftijd zwierf ik vaak door de bossen en tekende ik de gevonden nesten in op zelfgemaakte kaarten. Ik hield bij wanneer de eieren uitkwamen en wanneer de jongen uitgevlogen waren. Ik heb mijn liefde voor de natuur dus al op jonge leeftijd ontdekt. In 2001 ben ik in de Krimpenerwaard komen wonen en lid geworden van de NVWK. Sinds 2004 ben ik getrouwd met Joke Colijn; zij was al jaren lid van de NVWK en u kent haar inmiddels van de redactie van de Waardvogel en de PR voor onze vereniging. Wij wonen in Stolwijk en ik ben nog altijd verbaasd over één van de eigenschappen van dit veenweidegebied: de snelheid waarmee het inklinkt als het waterpeil laag wordt gehouden; ik blíjf aarde op onze tuin brengen! Dat is ook gelijk één van de zorgpunten met consequenties voor o.a. de weidevogels.

Sinds 2010 ben ik met de VUT nadat ik 42 jaar heb gewerkt als militair bij de Koninklijke Landmacht.

Tijdens die periode ben ik onder andere 18 jaar geplaatst geweest in het buitenland, waarvan de laatste zes jaar .

Scheidend voorzitter Arie Dorsman overhandigt de statuten van de vereniging en de voorzittershamer aan onze nieuwe voorzitter Max Ossevoort.

Foto: Maria Spruit

10

De Waardvogel – april 2013

vóór mijn VUT samen met Joke in de Verenigde Staten.

Naast andere hobby’s (onder andere reizen, tenorsaxofoon spelen en tuinieren) heb ik in die jaren op allerlei manieren invulling kunnen geven aan mijn liefde voor de natuur. Sinds ik hier woon hield dat onder andere in: vogels waarnemen, mede invulling geven aan het Zwarte Stern project, weidevogels monitoren, de jaarlijkse paddentrek in Stolwijk ondersteunen en ander vrijwilligerswerk verrichten in de natuur. Meestal doe ik dat samen met Wim Sloof en Joke, maar ook bij andere buiten-projecten raak ik steeds meer betrokken. Ik werk graag met mensen; samen een idee vorm geven en vlot trekken geeft me veel voldoening. Vanaf het moment dat ik niet meer voor defensie werk is de tijd die ik hier aan kan besteden behoorlijk toegenomen en daar komt nu dus ook bij het invulling geven aan de functie van voorzitter van onze schitterende vereniging. Ik voel mij een gezegend mens.

Mocht u vragen hebben of tegen een probleem aanlopen, aarzel dan niet om mij daar mee te benaderen. Mijn contactgegevens staan voorin de Waardvogel.

Race 2013

stand eind maart

Erik Kleyheeg Is het u al opgevallen dat u dit voorjaar werkelijk altijd en overal vogelaars tegenkomt in de polder? Dat komt omdat de Race 2013 in volle gang is en iedere deelnemer probeert een plaatsje te veroveren in de hoogste regionen van de ranglijst.

De vele man- en vrouwuren in de polder worden beloond door fantastische vogelwaarnemingen ondanks dat de winter zo lang aanhoudt. Vele langverwachte zomergasten moeten aan het eind van maart nog arriveren, maar desondanks is de totale soortenlijst van alle vogelsoorten die in 2013 gezien zijn hoger dan tijdens de Race 2008, toen we een normaal voorjaar hadden. Dat betekent dat andere, veelal bijzondere, soorten zijn gezien, waaronder roodhalsganzen, rode wouwen, kraanvogels en zelfs een pestvogel.

In de strijd om de top 3 in het klassement is duidelijk dat alleen met vele uren vogelen de top haalbaar is. Groepen ganzen moeten worden uitgeplozen, de telpost moet soms lange ochtenden met weinig vogels bezet worden en je moet elk moment van de dag klaarstaan om achter soorten aan te gaan die door anderen gemeld worden via krimpen.waarneming.nl, whatsapp of andere moderne communicatiemiddelen. Het is opvallend dat een groot deel van de deelnemers heel gelijk op gaat en dat is zeker met name te danken aan snelle communicatie. Daarnaast gaan de deelnemers vaker dan normaal gezamenlijk op pad om leuke soorten te zoeken, waardoor de Race 2013 een zeer sociaal karakter krijgt.

Maandelijkse stand Plaats 1 Plaats 2 Plaats 3

Eind januari Ton de Groot (96) Rob van Straaten (92) Arie Dorsman (90)

Eind februari Ton de Groot (101) Rudi Terlouw (101) Arie Dorsman (99)

Eind maart Rudi Terlouw (121) Ton de Groot (119) Erik Kleyheeg (118)

Na een koude maand maart zullen in april soorten als fitis, oeverzwaluw en visdief snel arriveren, samen met talloze andere zomergasten. April is bovendien een maand waarin veel bijzondere trekvogels kunnen worden verwacht, dus het is opletten geblazen. Overvliegende bijzondere soorten kunnen het verschil maken op de ranglijst! Gaat het weer lukken om steltkluten, hoppen en reuzensterns te vinden, net als tijdens de Race 2008? U kunt de voortgang bijna live volgen op www.krimpen.waarneming.nl.

Nieuwe secretaris Even voorstellen…

Dirk-Jan van Roest Mijn naam is Dirk-Jan van Roest, ik ben 33 jaar, getrouwd met Sabrina en als technisch directeur binnen het reclamebureau Reprovinci verantwoordelijk voor advies, acquisitie en innovatie.

In 2003 ben ik voor het eerst in aanraking gekomen met het zogenaamde ‘vogelen’.

Mijn schoonvader (Jacob van ’t Hof uit Aalsmeer) die al sinds zijn jonge Dirk-Jan introduceert zichzelf op de Algemene Ledenvergadering, foto: Maria Spruit jaren een fanatieke vogelaar annex soorten jager is, leek het leuk als ik met Sabrina samen met hen door Spanje zou rondtrekken. Wellicht niet voor iedereen de meest ideale situatie om drieënhalve week met je schoonouders opgescheept te zitten, maar een nieuw soort vakantie en Spanje doorkruisen was aanlokkelijk genoeg. Dus zo geschiedde…Voordat we de Pyreneeën bereikt hadden was ik al verkocht. Alles wat aangewezen werd controleerde ik in de vogelgids. Toen ik voor het eerst met een analoge camera en een 500mm telelens mijn eerste roodborsttapuit ‘schoot’ was ik om. Naast de passie voor wielrennen probeer ik tijd te maken om er lekker met vrouw, camera en verrekijker op uit te gaan. Vaak wijst de praktijk uit dat vooral de vakanties in het teken staan van natuur en fotografie.

Als nieuwe secretaris van de NVWK hoop ik een steentje bij te dragen aan de vereniging, maar vooral (direct of indirect) aan de natuur en het beleid daarop binnen de Krimpenerwaard en zo mogelijk ook daar buiten.

De Waardvogel – april 2013

11

Nieuwe coördinator uilenwerkgroep Het stokje wordt overgedragen Bas 't Hart Na vier jaar coördinatorschap draag ik het stokje over aan Jaap Graveland als nieuwe coördinator van de uilenwerkgroep.

Het was een boeiende en leerzame periode met als hoogtepunten ondermeer de vele steenuilen die we de afgelopen jaren in de Krimpenerwaard gelukkig konden blijven zien en ringen, de prettige samenwerking op diverse locaties en natuurlijk ook de eerste broedende kerkuilen sinds decennia. Ook zal ik niet snel vergeten dat ik op een van mijn eerste rondes met jonge steenuil en al het water in viel... Wees gerust, dit jong hield het hoofd letterlijk boven water.

Ik blijf actief in mijn eigen deelgebied (controleren van de nestkasten, red). Jaap stelt zich hieronder verder voor. Ik heb er alle vertrouwen in dat Jaap dit op uitstekende wijze zal gaan invullen en ik wens hem daarbij alle succes en plezier!

Jaap Graveland Ik woon met vrouw en kinderen nu bijna vijf jaar in Berkenwoude. We hebben eerst in Woerden gewoond en daarna tien jaar in Zeeland, maar het laagveengebied bleef altijd trekken. Misschien omdat mijn vader is geboren en opgegroeid in Haastrecht en mijn moeder in Lekkerkerk en we elke drie weken op bezoek gingen bij oma, op een mooie boerderij aan de Steinsedijk in Haastrecht.

Ik kijk vogels sinds mijn zestiende, studeerde biologie in Wageningen en deed daarna onderzoek naar foerageergedrag, overleving en broedsucces van ganzen.

Vervolgens deed ik promotieonderzoek naar kalkgebrek bij vogels op de arme zandgronden (dunne eischalen) in relatie tot verzuring. Dit was een soort ontdekkingstocht naar hoe wilde vogels calcium verzamelen, opslaan en gebruiken voor de vorming van eischalen en het skelet van hun jongen. De mooiste herinneringen heb ik echter aan onderzoek in 1994-1998 in Noordwest-Overijssel naar de oorzaken van achteruitgang van de grote karekiet en de rietzanger. De grote karekiet is absoluut één van de interessantste en meest tot de verbeelding sprekende vogelsoorten in Nederland, die nog broedt (hoe lang nog?) in de Reeuwijkse Plassen en vroeger langs de Lek. Over kalk en vogels, en over de boeiende levenswijze van de grote karekiet vertel ik graag een andere keer.

Sinds 1998 werk ik bij Rijkswaterstaat als adviseur ecologie. De laatste jaren is monitoring mijn hoofdonderwerp: welke informatie heeft RWS nodig en wat moeten we daarvoor meten en tellen? Vanuit dat werk heb ik regelmatig contact met Sovon.

Ik wilde meer voor de natuur doen en ik heb vorig jaar op verzoek van het Zuid-Hollands Landschap een BMP-plot geteld met daarin het helofytenfilter en omliggende weilanden. Sinds vorig najaar tel ik een atlasblok (5x5 km) voor Sovon. Ik vertel dit omdat ik onder de aandacht wil brengen dat dit systematisch tellen hartstikke leuk werk is; je komt meer te weten over de verspreiding en het gedrag van de vogels en je leert vanzelf ook de omgeving beter kennen. Ik kan het iedereen aanraden.

En…er zijn nog een paar atlasblokken ‘vrij’: het blok met daarin de stad Gouda en het blok waarin Bergambacht ligt, voor het grootste deel bestaand uit landelijk gebied.

Interessante plots voor stad- en parkvogels en bij vorst

voor ijsvogels, nonnetjes en grote zaagbekken. Grijp je kans!

Nu dus over de uilenwerkgroep. Ik kom in een gespreid bedje, want de groep draait lekker. We richten ons vooral op de steenuil, omdat die zo typerend is voor de erven van het platteland. Hij zit in de verdrukking en we kunnen helpen met nestgelegenheid en het geven van voorlichting voor een uilvriendelijke inrichting van het buitengebied. Er broeden nu circa twaalf paar, de stand lijkt stabiel. De werkgroep heeft zes Ik kom in een jaar gegevens vergespreid bed, want de zameld. Momenteel uilenwerkgroep draait zetten we die lekker. gegevens op een rijtje: waar zitten ze precies, waarom daar, zijn er verschillen in broedsucces, waar komt dat door, wat eten ze (braakballenonderzoek) en natuurlijk: wat kunnen we nog meer doen om de stand te laten toenemen?

En wie weet komt er een moment om het werk te verbreden als de kerkuil landelijk verder toeneemt en zich eindelijk ook, na de Alblasserwaard, in de Krimpenerwaard vestigt. We houden jullie uiteraard op de hoogte!

Jaap Graveland, foto: Eva Graveland

12

De Waardvogel – april 2013

17 jaar voorzitter van de NVWK Arie Dorsman Begin 1996 kwam Marcel Schildwacht een keer langs bij mij thuis en vroeg me of ik geïnteresseerd was in een bestuursfunctie bij de NVWK. Ik was al lid van de NVWK en ik werkte mee aan de wintervogeltellingen. Door het enthousiasme van Marcel over de vereniging kon ik daar alleen maar ”ja” op zeggen. Enkele dagen later schoof ik aan bij een bestuursvergadering en kreeg ik te horen dat het om de functie van voorzitter ging. Daar moest ik wel even over nadenken, want de benoeming, bij de algemene ledenvergadering (ALV), zou al snel zijn.

Nu, zeventien jaar later, ben ik nog steeds blij dat ik de tweede keer ook “ja” heb gezegd. Al snel merkte ik het enthousiasme van veel leden om met hun specialisme in de natuur van de Krimpenerwaard bezig te zijn. Allerlei excursies, cursussen en lezingen tijdens de zomer- en winteravonden zorgden er voor dat de leden van de NVWK veel contact met elkaar konden hebben. Dit gebeurde altijd in een open en vriendschappelijke, motiverende sfeer. Eerst kwamen we veel bij elkaar in “De Drie Maenen” te Ouderkerk. Later verhuisden we met de activiteiten naar “De Zwaan” in Berkenwoude en naar eendenkooi “De Bakkerswaal” in Lekkerkerk.

Het is heerlijk om voorzitter te zijn van een bestuur met actieve, gemotiveerde mensen die altijd open staan voor nieuwe initiatieven. Ook de coördinatoren van de verschillenden werkgroepen brachten hun ideeën makkelijk naar het bestuur, waardoor veel gerealiseerd kon worden. Vooral de professionalisering van onze onderzoeken en inventarisaties hebben de NVWK tot een betrouwbare en geloofwaardige partner gemaakt voor andere instellingen die natuur beheren of aanleggen in de Krimpenerwaard. Namens de NVWK blijf ik zitting houden in het Pactpartneroverleg en de Adviesgroep Uitvoering van het Veenweidepact.

De grote projecten die de NVWK op haar naam heeft staan, konden alleen maar uitgevoerd worden dankzij de inzet en het vertrouwen van velen en daar kijk ik met veel voldoening op terug. Ik denk aan ons prachtige blad “De Waardvogel”, maar ook aan de gierzwaluwtoren in

Arie krijgt het lintje opgespeld, foto: Gabrielle Heuvelman

Krimpen a/d IJssel, het grote feestjaar van het 40-jarig bestaan, 25 jaar weidevogelbescherming, de vele vogelen planteninventarisaties, het 50-jarig bestaan in 2011, de grote Natuurdag die nu al twee keer is georganiseerd in het Loetbos en aan het project van de vijf huiszwaluwtillen. Het is eigenlijk te veel om op te noemen.

Door veel naar buiten te treden met de NVWK is er nog steeds sprake van ledengroei. Ruim 735 leden en jeugdleden begrijpen het belang van mooie, rijke natuur in de directe woonomgeving. De NVWK speelt een belangrijke rol bij het uitdragen van kennis en inzicht over de soortenrijkdom (biodiversiteit) in het veenweidegebied. Of het nu planten, insecten, vogels, paddenstoelen, amfibieën of reptielen zijn, of het nu groot is of microscopisch klein, alle levensvormen zijn van belang. Ik heb het bijzonder prettig gevonden om deze boodschap namens de NVWK voor het voetlicht te mogen brengen met een sterk bestuur en actieve coördinatoren en (jeugd-)leden.

Dat het bestuur dit heeft willen bekronen met een Koninklijke onderscheiding waardeer ik zeer. Het voorzitterschap van de NVWK heb ik met veel plezier ingevuld. Ik heb het echter nooit alleen gedaan, daarom wil ik iedereen nogmaals bedanken voor de buitengewoon goede samenwerking tijdens het werk van de NVWK. Ik wens het bestuur en de vereniging onder de nieuwe voorzitter Max Ossevoort veel voorspoed en geluk toe.

Arie is bijgekomen van de schrik en spreekt de zaal weer toe, foto: Maria Spruit

De Waardvogel – april 2013

13

Raadplaatjes Tekst: Maria Spruit, foto’s: Peter de Mooij Hieronder een kleine quiz naar een idee van Peter de Mooij. Weet u welke levensvormen er op de foto’s staan? Al deze mooie foto’s zijn gewoon gemaakt in onze Krimpenerwaard. De oplossingen kunt u vinden op pagina 30.

1

5

1

2

3

3

5

4

6

Even activeren Erik Kleyheeg Het voorjaar is eindelijk in volle gang en nu is het moment om er stevig van te genieten. Dat kan overal, zowel binnen als buiten de Krimpenerwaard. Dankzij de lange dagen kunnen we zelfs doordeweeks na het werk en het eten lekker een stukje gaan wandelen. Dauwtrappen bij het krieken van de ochtend wordt een zwaardere opgave, maar het vroege opstaan kan zeer de moeite waard zijn! Hieronder volgt een kort overzicht van enkele activiteiten in de Krimpenerwaard in de komende maanden. Houd voor activiteiten vanaf juli de volgende Waardvogel in de gaten.

Zoeken naar de patrijs Tijdens het jaar van de patrijs doen we in de Krimpenerwaard extra ons best om erachter te komen hoe het is gesteld met de populatie van de patrijs. Wilt u meehelpen om patrijzen te vinden? In de Waardvogel van december 2012 staat meer over de telperiode en telmethoden die door SOVON zijn vastgesteld. Dit artikel is ook te vinden onze site: www.nvwk.nl. Voor meer informatie kunt u ook kijken op www.jaarvandepatrijs.nl.

Big Birding Day 4 mei Om 05.00 uur ’s ochtends op zaterdag 4 mei gaat de Big Birding Day 2013 van start! Tot 17.00 uur proberen de teams binnen de grenzen van de Krimpenerwaard zoveel mogelijk vogelsoorten te zien en de winnaar krijgt aan het einde van de dag de wisselbeker mee naar huis.

Teams van drie à vier personen kunnen zich nog aanmelden bij Erik Kleyheeg (xxxxxxxxxxxxx @xxxxxxx.xx). Als je geen team hebt maar wel wilt meedoen, vraag dan of je in een team geplaatst kunt

worden. We verzamelen om 04.45 uur op het parkeerterrein van Restaurant ‘De Loet’ in het Loetbos.

Avondwandeling Krimpenerhout Op woensdag 26 juni, kort na de langste dag, maken we een gezellige avondwandeling door het Krimpenerhout.

Het zal miegelen van de jonge vogeltjes en misschien komen zelfs de eerste steltlopers alweer overvliegen richting het zuiden. In een rustig tempo zullen we alle vogels bekijken die we tegenkomen. We verzamelen om 20.00 uur op de parkeerplaats bij de Surfplas Krimpen.

Zelf een excursie leiden?

Kent u een leuk natuurgebiedje waar u graag naar vogels kijkt en lijkt het u leuk deze plek aan anderen te laten zien, dan kunt u natuurlijk ook zelf een excursie geven.

Als u op tijd contact opneemt met Erik Kleyheeg (xxxxxxxxxxxx@xxx.xx) wordt de organisatie van de excursie voor u geregeld en wordt de excursie in de Waardvogel aangekondigd.

Lezing over kraanvogels Hans Kouwenberg Peter de Barse is al vele jaren gefascineerd door het vogelleven om hem heen.

Toen hij eenmaal had kennisgemaakt met de kraanvogels in Lac du Der wilde hij over die prachtige vogels veel meer te weten komen. Daarvoor heeft Peter reizen gemaakt naar bekende pleisterplaatsen tijdens de trektijd zoals Rügen, het Hornborgasjön in Zweden en dichterbij het prachtige hoogveengebied de Diepholzer Moren. Peter vindt het fijn zijn kennis over deze vogel met anderen te delen. Dit doet hij aan de hand van foto's gemaakt tijdens zijn kraanvogelreizen. In de lente trekken de kranen zich terug in natte bosgebieden.

Aan de hand van een Duitse dvd zullen beelden getoond worden van het broeden, maar ook van de massaliteit van de trek. Tijdens een kraanvogelavond moet je ze ook horen, want dat geeft de totale belevenis weer! Het kan bijna niet anders of je wilt na de lezing de kranen zelf beleven. Dat kan, want het Diepholzer Morengebied is niet zo ver weg en in de eerste twee weken van november zitten daar tussen de 30.000 en 60.000 exemplaren!

Peter komt uit Strijen, gelegen in de Hoekschewaard, en is daar mede coördinator van de Vogelwerkgroep van het Hoekschewaards Landschap. Op 4 juni komt Peter alles vertellen in ‘De Zwaan’ te Berkenwoude en u bent van harte welkom.

Bron illustratie: http://www.avibirds.com/html

De Waardvogel – april 2013

15

outplacement - loopbaanbegeleiding - re-integratie 2e spoor Ook in de Krimpenerwaard!

Op zoek naar een nieuwe baan voor uzelf of voor uw medewerkers? De coaches van id Rijnmond staan voor u klaar!

www.idrijnmond.nl 010-2934343

Wij dragen graag een steentje bij.

Dat is het idee.

Ramen, Deuren, Kozijnen ,Verbouwingen Gevelbekleding , Aanbouwen , Renovatie Inbraak preventie Tel. 0180 -517522 / 06-51809068

Rabobank Krimpenerwaard ondersteunt uw vereniging.

Rabobank. Een bank met ideeĂŤn.

www.rabobankkrimpenerwaard.nl

Abelenlaan 4a - 2935 SB Ouderkerk a/d IJssel Postbus 3012 - 2935 ZG Ouderkerk a/d IJssel info@van-der-velden.nl - www.van-der-velden.nl

IJskoude excursie trektelpost ‘De Hoekse Sluis’ Erik Kleyheeg Op zaterdag 23 maart vond de excursie naar trektelpost ‘De Hoekse Sluis’ plaats. Hoewel het in eind maart zeer aangenaam weer kan zijn, was daarvan dit jaar geen sprake. De weersvoorspelling was dan ook angstaanjagend: een minimumtemperatuur in de ochtend van enkele graden onder het vriespunt en een snijdende oostenwind met een kracht van 5 Beaufort. Ten eerste zijn dat geen weersomstandigheden waarbij je graag naar buiten gaat en bovendien verwachtte ik dat de vogels, die tegen de wind in zouden moeten boksen, niet in groten getale langs de telpost zouden vliegen.

Echter, tot mijn grote verbazing en bewondering, hadden vijf belangstellenden de stoute (warme) schoenen aangetrokken en al om 7 uur in de ochtend acte de présence gegeven. Het eerste uur van de telling leek hun enthousiasme ongegrond, maar toen kwam er toch wat beweging aan de zuidwestelijke horizon. Met name prachtig uitgewaaierende groepen wulpen kwamen laag over het water langs vliegen. Binnen een uur hadden we een nieuw telpostrecord bij elkaar geteld van maar liefst 387 wulpen! Daarnaast vlogen af en toe grutto’s en meeuwen langs die wat afleiding bezorgden. Tot de hoogtepunten behoorden ook enkele groepjes goudplevieren, een groepje van vier pijlstaarten en vier grote zaagbekken die allemaal in zuidwestelijke richting overvlogen.

Om 9 uur hadden we het desondanks zo koud gekregen dat we de warmte van de auto weer opzochten. Een

Twee grutto’s laag over de Lek, foto: Edwin Vliegenthart

slechtvalk stal als laatste nog even de show door op dat moment dichtbij over de telpost te vliegen. Een select gezelschap deed na de telling nog kort het helofytenfilter in polder Den Hoek aan, maar daar stond de wind ook vol op en er was niet veel te zien. Het werd dus een korte excursie, maar niet zonder resultaat. Ik wil de deelnemers aan deze ijskoude excursie graag hartelijk bedanken voor hun doorzettingsvermogen en interesse in de telpost. Ik hoop jullie op een mooie warme zonnige lentedag nog eens tegen te komen op ‘De Hoekse Sluis’!

Verkleumde tellers op de telpost, foto: Max Ossevoort

Dat onze telpost van grote waarde is, blijkt uit het volgende: op 1 april werden er op de telpost twee zeearenden waargenomen, die tot grote vreugde van de aanwezigen kort na elkaar vrij dichtbij langs vlogen. Deze waarneming werd door verschillende kranten opgepikt en onze vogelcoördinator werd geïnterviewd.

De foto is gemaakt door Ton de Groot. (redactie)

De Waardvogel – april 2013

17

Libellen in de Krimpenerwaard Sjani van Ophemert Nederland is een rijk libellenland. Maar liefst 71 van de 95 libellensoorten van Noordwest–Europa zijn in Nederland waargenomen. Volwassen libellen zijn ware vliegkunstenaars. Ze kunnen in de lucht cirkelen, achteruitvliegen, wenden en versnellen. Libellen leggen hun eitjes op waterplanten. Uit de eitjes komen de larven tevoorschijn, die leven op de bodem van een vijver of een plasje. Wanneer de larven volgroeid zijn, kruipen ze langs plantenstengels omhoog. Het larvehuidje breekt open en de libel sluipt uit.

Het leven van een libellenlarve duurt een of twee jaar met uitersten van vijf jaar. Dat is heel wat langer dan dat van een vliegend exemplaar; dat duurt meestal maar een paar weken. Dit is ook het geval bij de vroege glazenmaker, die vooral voorkomt op laagveenmoerassen. Je maakt een grote kans om deze mooie, middelgrote roodbruine libel te ontmoeten als je eind april, begin mei gaat kijken bij de Peterput in het Loetbos. Wanneer je de rietstengels bekijkt zie je, als je geluk hebt, ook larven waarvan het larvehuidje opengebroken is en de libel naar buiten komt.

De vroege glazenmaker komt vooral voor op laagveenmoerassen en laat zich zien vanaf eind april. De grootste aantallen zien we in juni tot ongeveer half augustus. In onze Krimpenerwaard komt hij in toenemende mate en op veel plaatsen voor. Als hij is uitgekleurd, is de vroege glazenmaker te herkennen aan zijn opvallende groene ogen; vandaar de toepasselijke Engelse benaming ‘green-eyed hawker’. Hij heeft een zwarte rugstreep en een kielvormig vlekje. Aan het eind van de bovenkant van de vleugels zie je een geelbruin vlekje, het pterostigma genaamd. Bij jonge vrouwtjes zijn de vleugels een beetje geel.

Uiteraard komen er in de Krimpenerwaard nog veel meer soorten voor: blauwe glazenmaker, glassnijder, bruine glazenmaker, platbuik, viervlek, gewone oeverlibel, diverse heidelibellen, paardenbijter, grote keizerlibel, de zeldzame groene glazenmaker en nog vele juffers. Af en toe zie je soorten die je niet veel tegenkomt; dit zijn vaak zwervers. Zo kwam ikzelf vorig jaar een gevlekte

witsnuitlibel tegen in bovengenoemde Peterput. De Vlinderstichting heeft een folder uitgebracht met de titel ”Haal libellen naar uw tuin”. Waterplanten zoals vederkruid, waterpest, hoornblad, fonteinkruid, kikkerbeet, munt, egelskop en gele lis in je vijver en eigenlijk geen vissen leveren waarschijnlijk leuke libellensoorten op. Als je een vijver hebt (hoeft niet eens groot te zijn) of iemand anders in de buurt heeft een vijver, dan is het leuk om af en toe eens te kijken welke soorten er in zitten en ze dan te melden op www.waarneming.nl.

Vorig zaten er bij mijn zoon, naast de gebruikelijk soorten, een paar vuurjuffers en een azuurwaterjuffer. Die komen maar sporadisch voor.

Op beide foto’s: vroege glazenmaker; foto’s: Sjani van Ophemert

18

De Waardvogel – april 2013

Vroege vlinders Gabrielle Heuvelman Na een paar warme dagen werden de eerste vlinderoverwinteraars waargenomen, zoals de kleine vos. Bram Omon had vroeg in maart de eerste rupsen van het bont zandoogje en de argusvlinder ontdekt. Maar snel daarna werd het weer ijzig koud en de vlinders kropen weer veilig weg. De eerste popoverwinteraar groot koolwitje vloog op 7 april mijn huis voorbij en een gehakkelde aurelia zat zich op te warmen op de grond van de nog kale moestuin. En dat na al die koude dagen.

Een echte vroege vlinder is de kleine vos. Dit jaar was hij ook weer als eerste op 1 april (geregistreerd) waargenomen. Dit is bijna drie weken later dan in 2012. De kleine vos is ongetwijfeld een van de meest algemene dagvlinders. â&#x20AC;&#x2DC;s Zomers groeperen ze vaak op vlinderstruiken en hemelsleutels in de tuin en op distels en brandnetels in de natuur.

De soort overwintert net als dagpauwoog, gehakkelde aurelia en citroenvlinder als volwassen vlinder.

In de herfst zoeken ze huizen en niet te vochtige schuren, holle bomen of takkenbossen op en gaan dan in winterslaap. Afhankelijk van het weer worden ze half maart actief en leggen dan in april hun eitjes in grote groepen op brandnetels. Dit wordt de eerste generatie van het nieuwe jaar, die niet zo talrijk is en tussen eind mei tot eind juli vliegt. Uit de eieren van deze eerste generatie vliegt in augustus en september een bijzonder

Gehakkelde aurelia, foto: Adri de Groot (vogeldagboek.nl)

talrijke tweede generatie. In gunstige jaren ontwikkelt de kleine vos nog een derde generatie. De overwinterende kleine vossen zijn afkomstig uit de tweede of derde generatie.

Heeft u een vlinder waargenomen, voer hem dan in bij www. waarneming.nl of mail ze door naar xxxxxxxxxxx@xxxxxxx.xx.

Kleine vos, foto: Max Ossevoort

De Waardvogel â&#x20AC;&#x201C; april 2013

19

Jaarverslag coördinator plantenwerkgroep 2012 Patrick Heuvelman, coördinator plantenwerkgroep Het eerste jaar als coördinator planten heb ik als zeer plezierig ervaren. Graag geef ik een overzicht van de activiteiten die voor de floristen, maar ook voor de breed geïnteresseerde leden binnen de vereniging, zijn georganiseerd. De jeugdwerkgroep valt onder de verantwoording van de plantenwerkgroep en daarom geef ik hieronder ook een overzichtje van hun activiteiten.

Activiteiten plantenwerkgroep Naast de vertrouwde plantenquiz van Anton van Jaarsveld hebben we een aantal leuke excursies gehad, zoals naar de Tenellaplas in Oostvoorne en een avondwandeling op de Zaag in Krimpen a/d Lek, waar zowel floristen als vogelaars in een grote groep de aanwezige flora en fauna hebben verkend. Er was ook een avondwandeling in de Berkenwoudse Driehoek, waar vooral een afgeplagd deel veel aandacht kreeg. Verder is in de Zwaan een lezing gehouden over de natuur in het havengebied van Rotterdam, een interessante avond die om een vervolg vraagt.

Determineren en inventariseren Om de kennis bij de nieuwe coördinator planten en geïnteresseerde leden over het determineren te verbreden, hebben vijf deelnemers mee gedaan aan een cursus determineren aan de hand van ‘de Eggelte’ (Veldgids Nederlandse Flora), georganiseerd door de KNNV Afdeling Gouda e.o. De opgedane kennis is gedeeld en in de praktijk gebracht bij het inventariseren van orchisveldjes in het Loetbos. De gegevens van de 58 gevonden soorten tijdens deze inventarisatie zijn ingeleverd bij de beheerder van het gebied, Groenservice Zuid-Holland (G.Z-H), zodat zij hun beleid waar nodig op de aangetroffen soorten kunnen aanpassen. Ook is er aan het hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard een lijst overhandigd met waargenomen soorten, zodat zij hiermee rekening kunnen houden bij hun beheer van bermen en slootkanten.

Landschapsonderhoud Net als vele jaren in het verleden heeft een te klein groepje vrijwilligers zich ook dit jaar ingezet om gras/hooi te ruimen op verschillende landjes in het Loetbos. Het doel is om het maaisel te verwijderen, zodat het opgenomen voedsel wordt afgevoerd, waardoor de grond verschraalt en het aantal soorten kan toenemen.

Handwerk, dat is waar het hier om draait.

2012 was het eerste jaar dat Knotgroep ‘Krimpen’ binnen de NVWK opereert. Hier volgt het verslag van deze enthousiaste hardwerkende groep. De groep heeft ongeveer 30 ‘leden’. Met deze groep zijn we in het seizoen 2012-2013 negen keer op zaterdag bezig geweest. Er waren dit jaar per keer ongeveer 15 deelnemers. Vier keer stonden er naast knotwilgen ook hoogstamfruitbomen op de locatie. Eén project werd ons pas vlak voor het eind van het seizoen aangedragen. Het betrof hier hoofdzakelijk knotwilgen met takken tussen de 15 en 20 jaar oud. Dat was dus nog een keer het ouderwetse werk. Er is twee keer voor het Zuid-Hollands

20

De Waardvogel – april 2013

Landschap gewerkt. We overwegen om dat vaker te gaan doen ten koste van het werk bij particulieren. We hebben vier gecertificeerde kettingzagers. Met ons ouder wordende ledenbestand is dat geen overbodige luxe.

Daarvan zijn er drie tussen de vastgestelde dagen ook nog geregeld bezig.

De oude vertrouwde knotploeg van Mark heeft eveneens een druk jaar achter de rug. Hier volgt een kleine bloemlezing van de activiteiten. Het seizoen begon op 3 november bij Zon en Leven in Berkenwoude, waar divers snoei- en rooiwerk werd gedaan. Op 13 november zijn we bij Ton Vonk-Noordergraaf geweest. Op en rond het erf zijn verschillende snoeiwerkzaamheden uitgevoerd.

De geplande dag op 8 december is vervallen omdat meerdere mensen zich hadden afgemeld vanwege mogelijke gladheid. Op 5 januari 2013 zijn we gaan snoeien in de boomgaard aan de West-Vlisterdijk. Op 19 januari is een deel van een elzenkade aan de Kadijk afgezet. Hierbij is goed gebruik gemaakt van het aanwezige ijs. Dit hield wonderbaarlijk goed. We hadden een vuurkorf waar we ons aan warmden tijdens de pauze.

Op 2 februari is er gezaagd en gesnoeid in het geriefbosje van Ton Vonk-Noordergraaf. Op 23 februari zijn we nogmaals bij Zon en Leven geweest. Hier is altijd veel werk te verrichten. Overal werden we goed voorzien van een hapje en een drankje.

Paddenstoelen herkennen Van een echte werkgroep kan men nog niet spreken, maar het is goed nieuws dat er door leden zelf het initiatief genomen is om actief paddenstoelen te gaan zoeken en te determineren. Er was grote belangstelling bij de eerste cursus voor paddenstoelen-herkenning. Het theoriedeel van de cursus werd gehouden in eendenkooi ‘De Bakkerswaal’ en het praktische deel in het Loetbos, waar veel en heel leuke, zelfs zeldzame, soorten werden waargenomen. De wens is om ook volgend jaar activiteiten op het gebied van paddenstoelen te organiseren.

Jeugdwerkgroep De jongste leden van de vereniging hebben ook veel activiteiten bij kunnen wonen. Het jaar is begonnen met het maken van vogelhuisjes in de schuur van boer Ton in Stolwijk. De oudere jeugd heeft mee gekeken bij het ringen van vogels. Alle kinderen hebben een middag weidevogels bestudeerd op een boerderij in Stolwijk, waar ook een ritje met een trekker is gemaakt. Er is een excursie naar Natuurmuseum ‘De Wielewaal’ geweest.

Dit jaar heeft de jeugd geholpen met het snoeien van

hakhoutbosjes op de beheerboerderij van het ZuidHollands Landschap aan de Schaapjeszijde. Daar hebben ze met het vrijkomende hout een wilgenhut gebouwd. De vogels zijn deze winter niet vergeten: in het weekeinde van de tuinvogeltelling hebben de kinderen allerlei lekkere snoep-items voor de vogels gemaakt zoals vetbollen, pindakaas stokken en dennenappels met

vulling. Natuurlijk mochten de kinderen van bij boer Ton spelen in het hooi.

Dank aan alle deelnemers aan en organisatoren van deze activiteiten.

Knotacties in Krimpen aan de IJssel, foto`s afkomstig van Knotgroep Krimpen

.

M. Bersma ’t Voorjaar legt een waas van groen over grauwe bomen; kijk hoe zij opnieuw verfrist weer tot leven komen.

Bij de sloot een gele plek van klein hoefblad naast een hek. ’t Mezenkastje aan de muur krijgt al snel bewoning; ginds, diep in de achtertuin zingt een winterkoning.

In de den een tortelpaar dat verliefd is op elkaar.

Al wat dood scheen leeft opnieuw, knoppen springen open, heel nieuwsgierig komt een mol uit de grond gekropen.

Overal klinkt vogelzang.

De lente is in volle gang.

De Waardvogel – april 2013

21

Wandelen in de Waard

met Rinus en Anton (2)

Beijersche-Stolwijk-Koolwijk-Zuidbroek-Achterbroek-Beijersche Rinus Anker Gebruikmakend van de buurtbus of bus 197 en 294 van Arriva kunt u uitstappen bij de Beijersche brug aan de Provincialeweg N207 Gouda-Bergambacht. Wanneer u met de auto bent, is het mogelijk om te parkeren op de parallelweg bij het recreatieterrein in de Beijersche bocht. De route zelf is vetgedrukt, een alternatief schuin. Een advies: draag een lange broek vanwege de brandnetels. U moet over een paar hekken klimmen.

Start: Vanaf de Provincialeweg krijgt u aan de noordoostkant langs het fietspad (de Goudseweg) de Goudse Vliet. Hier overheen gaat een voetgangersbruggetje (zie foto). U volgt het pad met geelrode paal nr. 13.

Houd op de kade rechts aan. Geniet van het fraaie uitzicht op de polder, links richting Gouda/Haastrecht, verderop ligt links Bilwijk met beide eendenkooien en rechts de westelijke Krimpenerwaard.

Onderweg ziet u knobbelzwaan, wilde eend, meerkoet, koolmees, duif en vink tussen de essen en elzen op de kade. U kunt aan uw linkerkant op een mooi gelegen terrein van het Zuid-Hollands Landschap (ZHL) op een bankje naar vink en merel luisteren. Langs de kade groeit o.a. gele lis, wilgenroosje, valeriaan, andoorn, moerasspirea, wolfspoot, watermunt, beekpunge, melkeppe en tandzaad.

We gaan aan het einde de Groeneweg op. Ook hier is een ingang voor hetzelfde recreatieterrein van ZHL. We gaan na ca. 30 meter de Bilwijkerweg op, rechtsaf en volgen de fietsroute Gunterwaai en Waterrot. U heeft op deze weg richting Stolwijk een fraai uitzicht op Vlist en het dorp Stolwijk. U hoort en ziet meeuw, scholekster, ekster, kraai en kauw en in voorjaar/zomer kievit, tureluur, grutto, fitis en tjiftjaf.

Aan het begin van Stolwijk gaat u linksaf, de Hekkenkade op, richting oost. Na 200 m komt u over het recreatieterrein “De Hennepakkers”. Hier kunt u een rondje wandelen (groen) en als u geluk heeft treft u ooievaars op het nest of een ransuil in het zonnetje. U loopt dit pad ongeveer 400 m zuidelijk af en komt dan in de bebouwing van Stolwijk bij het zwembad. U kunt hier in de zomer, na telefonische afspraak, een consumptie nuttigen of lekker zwemmen. Na het zwembad gaan we langs het Verpleeg/Verzorgingshuis Wilgenhove rechtdoor, de Kievitslaan in. Als u moe bent: vóór het bejaardencentrum vindt u de halte van de buurtbus. We vervolgen de Kievitslaan tot waar de weg naar rechts buigt en de Bovenkerkseweg aan uw linkerhand begint. Extra: Als u de Bovenkerkseweg ingaat, ongeveer 30 minuten heen- en langs de andere kant van het water weer terug wandelt, dan krijgt u een welkome aanvulling (bruin).

22

De Waardvogel – april 2013

Bij de Bovenkerkseweg gaat u rechtsaf, via de Populierenlaan richting centrum van het dorp Stolwijk met passende horecavoorzieningen. Na een versnapering gaat u links via Wijdstraat en Tentweg ca. 1 km door de bebouwing naar de Schoonouwenseweg. In de zomer kunt u boven het dorp huiszwaluw, boerenzwaluw en gierzwaluw waarnemen, verder lopend ziet u kwikstaart, fuut en visdief. Aan het einde van de Tentweg gaat u rechtsaf de Koolwijkseweg op. U steekt de Provincialeweg met een bushalte voor bus 197 en 294 over. Via de Koolwijkseweg gaat u ca. 2 km westwaarts door het fraaie boerderijlint met een geitenboerderij. Aan het eind gaat u het Reevlietpad op naar het zuiden. Afhankelijk van het seizoen vindt u hier o.a. luzerne, basterdklaver, raapzaad, kikkerbeet, smeerwortel en gele waterkers. Na ca. 800 m komt u bij een vogelkijkscherm op de Reekade met prachtige uitzichten over de polder richting Bergambacht en aan de westkant richting Berkenwoude en de skyline van Rotterdam. In de zomer zitten hier rietzangers, fazant, veldleeuwerik en in de winter kleine zwaan, smient en bergeend. U vervolgt de weg tot u uitkomt op Zuidbroek naar rechts en Benedenberg naar links.

Daar ligt een keuze: u kunt 500 m rechtdoor gaan op de Okkerse Kade (blauw) en dan de Kijfhoekse Kade aflopen naar rechts; u komt dan bij het riviertje de Loet uit, bij de afslag Berkenwoude (Zuidbroekse Opweg) met aansluiting op de provinciale weg N210 (Cornelis Gerardus Roosweg) Bergambacht-Krimpen aan de IJssel; òf u neemt de kortere versie en gaat Zuidbroek in, rechtsaf (paars). Na ca 2 km komt u ook uit op de Zuidbroekse Opweg. Daar gaat u rechtsaf langs het bungalowpark in Berkenwoude. U kunt daar op de buurtbus stappen richting Stolwijk of Berkenwoude en Lekkerkerk.

Bent u nog niet moe, dan loopt u rechtdoor de Schenkel uit richting Stolwijk. Direct door de bocht naar rechts kunt u linksaf de Elserkade op, noordwaarts richting Achterbroek. Aan het einde komt u op de Graafkade, hier gaat u rechtsaf. Hier vindt u bij de bocht naar links weldra een bankje. Draait u zich eens een paar keer om: u kijkt naar Bergambacht, Groot-Ammers, Schoonhoven en aan de andere kant naar Gouderak, Moordrecht en Ouderkerk. De Elserkade vervolgen tot de Achterbroek. Daarvandaan kunt u met de buurtbus naar het Beijersche en de Beijersche bocht. U kunt ook rechtsaf de laatste 6 km lopen (roze). Het is wat u verkiest.

Linksboven, wilgenroosje: www.wildaboutbritain.co.uk Rechtsboven, moerasspirea: www.cruydthoeck.nl Rechtsonder, gele lis: www.cruydthoeck.nl

De Waardvogel â&#x20AC;&#x201C; april 2013

23

Hier zie je wat de tuinlieden van de gemeente doen als er klachten komen van overhangende takken. Wij proberen nu voor die tijd te snoeien.

24

De Waardvogel â&#x20AC;&#x201C; april 2013

Het Zwaneneiland Jos de Nood, coördinator van de Knotgroep Krimpen en de Vrienden van het Zwaneneiland Het knotseizoen is weer voorbij, het gereedschap kan geslepen worden en in het vet gezet. Op de valreep werd ons nog een klus aangereikt door Landschapsbeheer Zuid-Holland. Zoals het ons werd gezegd leek het een haastklus bij mensen die ten einde raad waren. Piet en ik zijn maar eens gaan kijken. Het bleek bij een voormalige boerderij te zijn die door de huidige bewoners is omgebouwd tot een conferentieoord. Op het erf staan o.a. een tiental forse knotwilgen met takken van wel 15 jaar oud. De bewoners waren bang dat ze met de eerste storm om zouden waaien. Ik was verrast dat na mijn oproep 18 man/vrouw bereid waren te helpen. Ik vraag me bij dit soort klussen wel eens af of dit werk wel een taak voor de knotgroep is; doen wij de groenbedrijven hiermee geen valse concurrentie aan?

Maar genoeg hier over. Ik wil nu liever iets vertellen over recreatiegebied Het Zwaneneiland in Krimpen aan den IJssel. Het park ligt midden in de bebouwde kom en is destijds fraai ontworpen. Jammer genoeg doet de gemeente niet veel aan onderhoud. Grote delen worden twee keer per jaar gemaaid en al het maaisel blijft liggen.

Je snapt al wat het gevolg is: brandnetels!

Je ziet hiernaast een kaartje van het park. Rechtsboven is een waterpartij en het gedeelte waar de oorspronkelijke sloten zijn behouden. Dit is een stukje polderlandschap.

Hier staan veel knotwilgen en er loopt een wandelpaadje door. Hier kom ik zo op terug.

Linksboven is een stuk met riet en spontaan gegroeide bomen, waar niets aan wordt gedaan. Hopelijk wordt het ooit nog eens gefaseerd gemaaid. We hebben hier links in het driehoekje 60 meidoorns en sleedoorns geplant.

Daarboven zie je het oude tiendweggetje, wat ooit Ouderkerk met de Lekdijk verbond. Links is er een groot stuk met hoofzakelijk brandnetels en wilde bosschages.

Dit deel is goed voor de vogels. We hebben er 120 wilde rozen geplant, waarvan de grootste zich door de stuiken zullen weven. Aan de grote vijver is een kinderstrandje,

in de vijver een speeleiland en op het grote grasveld een skatebaan.

Het zwaartepunt van ons werk ligt op het poldergedeelte.

We halen daar nu al een aantal jaren het maaisel weg, voor zover de mankracht dat toelaat. Als er schapen zouden lopen, zouden we meer tijd overhouden voor de rest. Het probleem is om iemand te vinden die vier of vijf schapen wil weiden op het Zwaneneiland. Tot nu toe is ons dat niet gelukt. Als je iemand weet, of zelf overweegt om een paar schapen te houden, dan hoor ik graag van je.

Nu gebeurt het maaien nadat de brandnetels zaad hebben gegeven. Dit jaar gaan we op het gedeelte wat we de bloemenweide noemen, ruimen vóór de brandnetels gaan zaaien. De gemeente wil dit perceel wel een keer extra maaien. Op deze manier hopen we de brandnetels terug te dringen en de weidebloemen een kans te geven. We willen dat proces graag volgen, zodat we de verbetering kunnen aantonen. Misschien is er onder de lezers van dit blad iemand die dit onderzoek vorm zou willen geven. Ik zou daar graag mee in contact willen komen.

Als je wel eens mee zou willen werken op het Zwaneneiland, kun je het beste een mailtje sturen naar xxxxxxxxx@xxxx.xx.

Tot slot nog twee mooie winterse plaatjes uit het park.

De Waardvogel – april 2013

25

$'0,1,675$7,(.$17225 9(5:$$/ /,' 12$%

Uw kaas van Toos en Klaas, Ouderkerk a/d IJssel, 0180-682019

We staan op de weekmarkten: Dinsdag : Krimpen a/d IJssel Woensdag : Schoonhoven Donderdag : Capelle a/d IJssel Vrijdag : IJsselstein

SNACKBAR GRAAFLAND Uw adres voor

9RRU DO XZ

Â&#x2021; %RHNKRXG]DNHQ Â&#x2021; %HODVWLQJDGYLH]HQ Â&#x2021; %HODVWLQJDDQJLIWHQ Â&#x2021; /RRQDGPLQLVWUDWLH

Â&#x2021; 9ULMEOLMYHQG YRRU DOOH LQOLFKWLQJHQ

2RVWHLQGH +RI WHU %HUJHQ H PDLO YHUZDDO#SODQHW QO

groepsre izen â&#x20AC;¢ crui ses â&#x20AC;¢ foto reizen â&#x20AC;¢ indi

Ook verzorgen wij mooie vis- en huzarensalades!!!

Weteringsingel 2, hoek Waalstraat Krimpen a/d IJssel tel. 0180 513466

viduele reizen

$+ %HUNHQZRXGH WHO '5 %HUJDPEDFKW WHO

ID[

VRAAG NU DE REISGIDS 2013 AAN !

50 GROEP SREIZEN 21 CRUIS â&#x20AC;¢ 10 FOT ES â&#x20AC;¢ 6 BIN NENLAND OREIZEN SE WEEK ENDEN Een greep uit ons aanbod t/m september 2013: Vog el- en nat uur rei

Patat, div. snacks, belegde broodjes, ijs, sorbets, slushpuppies, milkshakes

Â&#x2021; 2RN YRRU SULYp DDQJLIWHQ JHYHQ ZLM JUDDJ DGYLHV

Reisgid

zen naa r we rel dw

s 2013

ijde bes tem min

gen

GROEPSREIZEN BUITENLAND Spanje, kust, steppen en pyreneeën Georgië Spanje, Extremadura en Sierra de Gredos Lesbos Bulgarije Polen Roemenië Wit-Rusland Finland, Lapland en Varangerfjord Schotland China, Sichuan en Tibet IJsland Costa Rica Kenia Zuid-Turkije en Bruine Visuil Brazilië Amerika, vogels in Arizona Galapagos en Ecuador Peru Oeganda

DAGEN 10 11 8 8 9 8 8 11 10 8 16 8 17 16 11 16 11 18 21 18

PRIJS 1695 2295 1375 1395 1495 1395 1395 2395 2495 1395 3295 2295 3545 3995 1650 4195 2595 7295 4995 4695

VERTREK 1 mei 13 1 mei 13 3 mei 13 10 mei 13 16 mei 13 16 mei 13 20 mei 13 23 mei 13 27 mei 13 1 juni 13 7 juni 13 9 juni 13 21 juli 13 24 juli 13 31 juli 13 29 aug 13 29 aug 13 4 sept 13 10 sept 13 18 sept 13

FOTOREIZEN Noorwegen, Varanger Helgoland, Roots lezersreis Spitsbergen Engeland, Farne Islands Helgoland Brazilië

7 5 8 7 4 14

1795 795 2295 1175 595 3695

1 mei 13 22 mei 13 3 juni 13 9 juni 13 20 juni 13 11 sept 13

CRUISES Cruise Kaapverdische Eil. - Madeira Kamtsjatka, Commandeur eil. en Koerillen Noord-Atlantische Cruise Spitsbergen Kamtsjatka, Commandeur eil. en Bering Zee

9 13 12 8 14

va 1130 va 5450 va 1500 va 2750 va 5915

5 mei 13 24 mei 13 o.a. 6 juni 13 5 data in juni/juli 21 juni 13

Meer informatie: www.birdingbreaks.nl T ( 020) 779 20 30 E info@birdingbreaks.nl groepsreizen â&#x20AC;¢ cruises â&#x20AC;¢ fotoreizen â&#x20AC;¢ individuele reizen

Boerderijwinkel voor: Fam. Van Drunen * Vlees (pakketten) Gouderakse Tiendweg 99 * Boerenkaas 2831 KA Gouderak * Ambachtelijke producten Tel.: 0182-521646 Email: Henk.van.Drunen@deveerstalhoeve.nl Openingstijden: op dinsdag / woensdag en vrijdag van 14.00 tot 18.00 uur en op zaterdag van 09.00 tot 15.00 uur.

In onze boerderijwinkel verkopen we vlees van eigen gefokt vee. De kalfjes die bij ons komen hebben het 1e halve levensjaar bij hun moeder gelopen. Daarna lopen de dieren â&#x20AC;&#x2DC;s zomers in het weiland. Voor de weilanden zijn overeenkomsten gesloten met de landelijke overheid voor botanisch- en weidevogelbeheer. Door dit beheer ontstaat een gevarieerd grasland. â&#x20AC;&#x2DC;s Winters lopen de dieren los in de stal, waar ze alleen eigen gewonnen kuilgras krijgen. Zo groeien ze op een natuurlijke wijze tot ze groot genoeg zijn om te slachten.

Effectief agrarisch natuurbeheer Joke Colijn Op 4 maart jl. hielden Natuurmonumenten, Vogelbescherming, De 12 Landschappen en Landschapsbeheer Nederland een mini-conferentie waar zij hun visie ‘Naar een effectief agrarisch natuurbeheer’ presenteerden. Voor de NVWK waren Max Ossevoort en ikzelf aanwezig op de conferentie. Onnodig te zeggen dat we daar allerlei bekende gezichten van gelijkgestemde organisaties tegenkwamen: we delen allemaal dezelfde zorg.

Het nieuwsbericht wat Natuurmonumenten over deze conferentie publiceerde, heeft de volgende inhoud.

Zorg voor boerennatuur kan en moet beter De zorg voor natuur en landschap in het boerenland moet en kan beter. De beste resultaten worden bereikt als boeren, natuur- en landschapsorganisaties de handen ineen slaan en in grote gebieden hun werkzaamheden afstemmen op de planten en dieren die op hun land voorkomen. Dat stellen de vier genoemde natuurorganisaties in een gezamenlijke visie, getiteld ‘Naar een effectief agrarisch natuurbeheer’.

Met de visie, die 4 maart in Utrecht is gepresenteerd, hopen de organisaties de wijze waarop boeren natuur en landschap nu beheren een duw in de goede richting te geven. Een noodzakelijke duw, vinden de organisaties, want ondanks alle inspanningen en investeringen de afgelopen dertig jaar is het aantal planten en dieren dat leeft in het boerenland dramatisch achteruitgegaan.

Van de vogels die een halve eeuw geleden leefden op akkers en in weilanden is nog maar 25 procent over, een verlies van 3,3 tot 5,7 miljoen vogelparen. Hoewel Nederland er in negatieve zin uitspringt, doet de achteruitgang zich in heel Europa voor. Een Europese vogelorganisatie berekende dat er sinds 1980 zeker 300 miljoen broedparen zijn verdwenen.

Bij planten is de situatie niet veel beter. Graslanden en akkers zijn monoculturen geworden, die ongeschikt zijn (gemaakt) voor veel wilde planten. Met als gevolg dat dotterbloemen en pinksterbloemen, die een halve eeuw geleden nog massaal het boerenland opfleurden, zeldzaam zijn geworden. Geen bloemen betekent geen insecten. En dat betekent geen voedsel voor tal van vogels.

De natuurorganisaties pleiten daarom voor een natuurbeheer op het boerenland dat planten en dieren wél beschermt. Ze willen dat boeren in een groot gebied met elkaar en met natuur- en landschapsorganisaties gaan samenwerken. Daarmee komt een einde aan de versnippering, waarbij de ene boer wel en de andere niet meedoet aan natuurbeheer. Boeren en natuurbeheerders kunnen in die samenwerking gebruik maken van elkaars kennis en ervaring.

De natuurorganisaties keren zich tegen de wens van de landbouworganisatie LTO Nederland om het agrarisch natuurbeheer te betalen uit het natuurbudget van de rijksoverheid.

Ze vinden dat een deel van de landbouwsubsidies van de Europese Unie ingezet moet worden om het boerenland leefbaar te houden voor planten en dieren. Het natuurbudget van het rijk kan dan gebruikt worden waar het voor bedoeld is: voor de zorg van planten en dieren in de natuurgebieden. Hiermee kan bijvoorbeeld het omvallen van de EHS voorkomen worden.

Dramatische achteruitgang weidevogels blijft doorzetten David Kleijn van Alterra sprak op de conferentie over de effectiviteit van agrarisch natuurbeheer, waarvan hij een bijzonder interessante studie heeft gemaakt. David is op basis van zijn onderzoek behoorlijk somber gestemd over de overlevingskansen van bijvoorbeeld onze weidevogels onder het tot nu toe gevoerde natuurbeleid en pleit dan ook voor afschaffing

van maatregelen die niet effectief blijken, en het vrijkomende budget radicaal anders aan te wenden, namelijk te richten op kuikenoverleving. Hij baseert zijn inzichten op heel veel wetenschappelijke gegevens. ‘Het leeuwendeel van het onderzoek naar de effectiviteit van agrarisch natuurbeheer in Nederland heeft zich gericht op weidevogels. Weidevogels zijn bijzonder karakteristiek voor Nederland en Nederland heeft een grote internationale verantwoordelijkheid voor het behoud van deze groep vogels. Slechts weinig andere soorten zijn zo sterk van ons land afhankelijk voor hun voortbestaan.’ Vervolgens vertelt hij dat zowel directe legselbescherming door het plaatsen van nestbeschermers om vertrapping te voorkomen en het sparen van gemarkeerde nesten bij landbouwactiviteiten (alhoewel hij aangeeft dat de verliezen zonder bescherming nog groter zouden zijn), als uitgestelde maaidata niet hebben kunnen voorkomen dat de dichtheden van de weidevogels nog steeds teruglopen.

De inzet van zovele vrijwilligers in al die jaren is in dit opzicht niet voor niets, omdat wij inmiddels mede dankzij alle door hen aangeleverde gegevens weten wat effectief beheer kan zijn, en vooral ook wat niet effectief is. Daarnaast spelen factoren als klimaatveranderingen (boeren maaien gemiddeld twee weken eerder dan dertig jaar geleden, terwijl de eilegdata niet veranderd zijn) en de technologische en economische ontwikkelingen in de landbouw (grootschaliger maaien, gebruik van voor weidevogels ongeschikte grassoorten, inzet loonwerkers, gebruik kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen) een essentiële rol in die race.

Het leerproces is daadwerkelijk een wedren tegen de tijd: zelfs al weten we op tijd hoe we het moeten aanpakken, kunnen we die veranderingen op tijd implementeren in onze bestuurssystemen om bijvoorbeeld de weidevogelpopulaties te redden? De uitkomst van deze conferentie moet de overheden een duw in de goede richting geven.

Verbetervisie op 10 punten van natuurorganisaties De gepresenteerde Verbetervisie van de Natuurorganisaties kent 10 punten van aanbeveling. Wat in verband met bijvoorbeeld de weidevogels bijzonder hierin aanspreekt is dat geleverde prestaties beloond zouden moeten worden in plaats van nagelaten activiteiten te honoreren, dit in combinatie met bewaking van meetbare, realistische doelen door een overheidsinstantie waarmee het contract wordt afgesloten. Maak gebruik van voortschrijdend inzicht en stel plannen op tijd bij. Ga versnippering tegen en zet in op sterke, kansrijke gebieden.

Kortom: agrarisch natuurbeheer moet lonen, zowel direct voor de agrariër als indirect voor iedereen die beseft dat de natuur van onschatbare waarde is.

Lees de 10 helder geformuleerde verbeterpunten zoals opgesteld door de natuurorganisaties op onze website www.nvwk.nl. Ook het nieuwsbericht van Natuurmonumenten en de uitgebreide studie van David Kleijn van Alterra naar de effectiviteit van agrarisch natuurbeheer vindt u daar.

Vervolg op blz. 30 De Waardvogel – april 2013

27

De Waardvogel â&#x20AC;&#x201C; februari 2013

3

Zoeken naar beversporen Twan Teunissen, Stichting ARK, december 2012 De winter is bij uitstek de tijd om sporen van de bever te zoeken. De bever is een landschapsarchitect die grote invloed heeft op zijn omgeving. Vooral in de winter knagen bevers aan struiken en bomen en zijn deze sporen goed te vinden. Ga zelf op pad met de ‘Zoekkaart beversporen’ en geef de waarnemingen door.

De bever is helemaal terug in Nederland. Steeds meer rivieren en beken worden bevolkt door beverfamilies. Het begon met de aankomst van bevers in de Biesbosch, gevolgd door de Gelderse Poort, Limburg, Flevoland, Groningen en Drenthe.

Vanuit deze gebieden verspreidt de bever zich steeds verder over Nederland en zijn op steeds meer plaatsen sporen te vinden.

Bevervraatsporen, foto: Bart Beekers De landschapsarchitect Voor natte natuurgebieden is de bever een grote aanwinst. Als een natuurlijke houthakker vormt hij het landschap. Begroeide oevers en dichte bossen worden opengemaakt en op deze open plekken leeft een groot aantal verschillende soorten planten en dieren. Afgeknaagde bomen lopen vaak weer uit en worden na een paar jaar opnieuw afgeknaagd. Zo ontstaat een twijgentuintje, een soort van natuurlijke griend, waar andere grazers zoals reeën en wilde paarden weer van profiteren.

Op enkele plekken in Nederland bouwen bevers dammetjes in stromend water. De stuwmeertjes die ontstaan blijken een belangrijk leefgebied voor amfibieën en vissen en daarvan kan bijvoorbeeld weer een zwarte ooievaar of ijsvogel profiteren.

Sporen zoeken en vinden Bevers zijn vegetariërs en eten ’s zomers allerlei waterplanten. In de winter zijn die niet beschikbaar en schakelen bevers over op het eten van twijgen en bast van struiken en bomen. Bevers kunnen niet klimmen, dus knagen ze bomen en struiken om zodat ze de verse jonge twijgen in de toppen kunnen opeten.

Wie nu op zoek gaat in beverleefgebieden kan de sporen bijna niet missen. Behalve knaagsporen, zijn dat ook looppaadjes van en naar het water, pootafdrukken in de modder en houtsnippers op plekken waar takken afgeknaagd werden.

Een van de gebieden waar goed naar sporen kan worden gezocht is de Millingerwaard in de Gelderse Poort. Dit natuurgebied van Staatsbosbeheer is vrij toegankelijk (ook buiten wegen en paden) en er leven veel bevers.

Download gratis de ‘Zoekkaart beversporen’.

Weten waar bevers leven of een spoor gevonden? Bezoek dan waarneming.nl.

Meer over bevers: http://www.zoogdiervanhetjaar.nl.

Stichting ARK maakt zich sterk voor natuurontwikkeling. ARK zet elk jaar in het teken van een zoogdier. In 2012 was dat de bever.

De Waardvogel – april 2013

29

Vervolg van blz. 27 EHS Omdat alle ontwikkelingen rondom de ecologische hoofdstructuur (EHS) soms best ingewikkeld zijn, heeft de Natuur en Milieufederatie Zuid-Holland hier een factsheet over gemaakt. De factsheet geeft antwoorden op vragen als: Wat is de ecologische hoofdstructuur nu ook al weer precies? Waarom is deze belangrijk? En wat is de stand van zaken van de realisatie van de EHS in Zuid-Holland? Op de NVWK-website vindt u deze handige factsheet.

De provincie Overijssel heeft net als Zuid-Holland gekozen voor een natuurbeleid wat nog onder de maat zit van de door het voormalige kabinet Rutte gestelde minimale doelen. Hierover zijn kritische kamervragen aan staatssecretaris van Economische Zaken Sharon Dijksma gesteld door D66 en PvdA. De reacties hierop kunnen ook voor Zuid-Holland heel relevant zijn. Lees de vragen op onze site. Wij houden u op de hoogte.

Verder heeft staatssecretaris Dijksma (opvolgster van Bleeker) een brief gestuurd naar de Kamer met het doel de kamer te doordringen van het feit dat veel projecten al veel te lang op uitvoering wachten: Vooruit met natuurbeleid. Deze brief vindt u ook op de site www.nvwk.nl. Dit klinkt alsof de staatssecretaris de noodzaak van groene projecten ziet, maar hierdoor kan ook voor veel projecten waarover nu nog onderhandeld wordt de deur definitief dichtgegooid worden.

Dijksma wil voor de zomer nog een ‘natuurtop’ organiseren; toch nog controle door de landelijke overheid op het beleid van de provincies? Dat zou in ons geval heel mooi zijn.

Overigens gebeurt er van alles achter de schermen op het Provinciehuis. Op 10 april is de zogenaamde realisatiestrategie van de EHS in de commissie Groen en Water besproken. Hier kwam ‘nieuw agrarisch natuurbeheer’ ter sprake, maar in onze ogen gebruikt de gedeputeerde Weber deze goedklinkende terminologie veel meer om zijn boekhouding op orde te krijgen dan om gestelde natuurdoelen te halen. In juni wordt besloten door de Statenleden of een voorstel voor een planologische verankering van de herijkte (magere) EHS in Zuid-Holland in de Provinciale Staten Verkiezingen de inspraakprocedure in kan gaan. Besluitvorming zou dan in november in Provinciale Staten plaatsvinden – dan is definitief wat binnen en wat buiten de herijkte EHS valt en welke gebieden verkocht gaan worden.

De onlangs gepubliceerde berichten over een extra impuls van 6,7 miljoen in 2013 voor Zuid-Hollandse natuur zijn zeer misleidend. Het gaat om een kruimel van de landelijk jaarlijks voor natuur beschikbaar gestelde 200 miljoen, waarvoor nog een commissie Jansen II ingesteld zal worden die een verdeelsleutel moet maken voor deze 200 miljoen over de twaalf provincies.

Het was dus een voorschotje op wat de provincie al had zullen krijgen dit jaar (een sigaar uit eigen doos dus) en zeker geen extra impuls.

Wordt vervolgd.

Oplossing raadplaatjes Maria Spruit 1) Eitjes van de huismoeder: een nachtvlinder die tot de uilen behoort. Het is een algemene soort die over het hele land voorkomt. Huismoeders hebben geen voorkeur voor een bepaalde biotoop. De vlinders worden ook vaak binnenshuis gezien. De eitjes worden in grote groepen afgezet op de waardplanten: allerlei kruidachtige planten en grassen. De vliegtijd van de vlinder is van eind mei tot begin oktober. Overdag kunnen de vlinders gemakkelijk opgejaagd worden uit vegetatie. Ze vliegen dan snel op, waarbij hun felgekleurde oranje-gele achtervleugels te zien zijn, die ze daarna weer snel verbergen. (bron tekst en foto's: http://www.vlindernet.nl) 2) Fluweelmijt: wordt ook wel oogstmijt of geluksspinnetje genoemd. Deze mijt ziet eruit als een piepklein spinnetje. Er zijn vele soorten fluweelmijten die sterk op elkaar lijken. De fluweelmijt is ongeveer 2-5 millimeter lang. Hij is te herkennen aan de fluweelachtige beharing en de bloedrode kleur. Als kind noemden wij ze daarom bloedspinnetjes. De fluweelmijt heeft vier paar poten; het voorste paar is langer en dient als antennes. De mijt leeft van kleine diertjes, zoals andere mijten en springstaartjes die worden gegrepen en leeggezogen. De larven parasiteren op verschillende soorten warm- en koudbloedige dieren. De beet van de larve van de oogstmijt veroorzaakt bij de mens hevig jeukende plekjes. De larve beweegt zich zeer snel en kruipt op het lichaam om vervolgens op zoek te gaan naar een beschutte plaats, bijvoorkeur plaatsen waar de kleding knelt: randjes van kousen, de plaats van de broekriem. De beet van de larve is niet voelbaar, maar na enkele uren verschijnen kleine rode bultjes die hevig jeuken. (bron: http://nl.wikipedia.org) 3) Facetogen van een vlieg: een facetoog is een samengesteld oog. Het bestaat uit tientallen of soms wel tienduizenden identieke lichtdetectors, die naast elkaar liggen. Ze vormen min of meer een bolvormig geheel, zodat er een groter zichtveld ontstaat. Facetogen komen voor bij insecten en andere geleedpotigen. Facetogen zijn vooral goed ontwikkeld bij insecten die op het zicht jagen, zoals libellen, en bij snelle vliegers die voldoende moeten kunnen zien om obstakels te ontwijken, zoals vliegen. (bron: http://nl.wikipedia.org) 4) Perenroest: een schimmelziekte die voorkomt op het blad van perenbomen, maar ook komt hij voor op jeneverbes. Perenroest kan niet het hele jaar op de perenboom blijven, omdat de perenboom zijn blad verliest. Daarom heeft de schimmel een jeneverbes nodig om te overwinteren. (bron: www.fruitbomen.net) 5) Dansmug of vedermug: een mug waarbij het niet nodig is om moordneigingen te voelen, omdat zij geen bloed zuigt. Dansmuggen zijn onschuldige insecten die over het algemeen gemakkelijk van steekmuggen zijn te onderscheiden door de grotere en witte vleugels die als een afdakje op de rug worden gevouwen in rust, in plaats van dat ze doorzichtig zijn en recht achter de rug worden gevouwen, zoals bij veel steekmuggen. De twee grote, veerachtige uitsteeksels op de kop verklaren de naam vedermug. Dansmuggen vormen een uitgebreide familie, waarvan wereldwijd meer dan 7000 soorten gevonden zijn. In Nederland zijn bijna 450 soorten bekend. Ze komen over de hele wereld voor, zelfs op Antarctica. (bron: http://nl.wikipedia.org) 6) Roze stinkzwam: een zwammetje dat veel op de kleine stinkzwam lijkt. De roze stinkzwam is waarschijnlijk afkomstig uit NoordAmerika. Rond 1950 werd de soort voor het eerst in Nederland gemeld. De roze stinkzwam is te vinden in bossen, parken en tuinen. Vaak groeit hij op verstoorde grond, op vermolmd hout of hopen met houtsnippers. Het is een saprofyt (levend van dood organisch materiaal).

Hij verschijnt van juni tot november met een piek in september en oktober. Met de stank valt het overigens wel mee; de sporenmassa ruikt naar kattenpoep, maar dan moet je er wel met je neus bovenop zitten. (bron: http://www.eifelnatur.de)

30

De Waardvogel – april 2013

Vliegende planten?

Anton van Jaarsveld Onzin natuurlijk. Er bestaan geen vliegende tapijten en ook geen vliegende planten. Planten hebben nu eenmaal een standplaats. Daarom ben ik een toelichting bij de titel verschuldigd. Ik wil het hier hebben over de officiële Nederlandse namen van planten met een vogelnaam erin, meestal voorin, soms achterin de naam. In een vereniging met zoveel vogelaars moet een artikeltje als dit aanspreken, lijkt me.

Ter geruststelling: het aantal is beperkt. Ik kwam niet verder dan een twintig redelijk bekende soorten. De namen met het woord “vogel” voeren daarbij de lijst aan: vogelmuur, vogelpootje, vogelkers, vogelwikke en vogelmelk. Het gaat binnen het raamwerk van dit artikel te ver om bij elk van deze soorten de achtergrond van de naam te vermelden. Die loopt namelijk uiteen van overeenkomst tot geliefde voedselplant bij de vogel. Ook de zeldzame orchidee bosvogeltje vliegt mee, al zitten de vleugels figuurlijk gesproken achterin. Hier speelt de vorm van de bloem een rol. Van samenstellingen met “bloem” heb ik er maar weinig kunnen vinden; daar had ik er in eerste instantie meer van verwacht: kievitsbloem, koekoeksbloem en zwanenbloem, weer met verschillen in de verklaring. Met “kruid” zijn we snel klaar: ik kwam niet verder dan havikskruid en duifkruid. Een “bek” hadden alleen reigersbek en ooievaarsbek, en nog wel een grote. De “kraai” in kraaihei zal wel te maken hebben met de zwarte vrucht en in kraailook met de kraaienpootachtige meeldraden. En dan volgt er een stel losse samenstellingen. De eerste is duivenkervel, een plantensoort die kennelijk een vaste eter kent. Misschien geldt dat ook wel voor hennengras, maar ik moet bekennen, dat ik in de Krimpenerwaard - met weinig exemplaren van deze plantensoort - nooit hennen heb zien schransen. Wel hebben wij in onze regio veel ganzen en veel “voeten”, dus ook veel ganzenvoeten. Deze plant wordt algemeen niet als moeders mooiste gezien. De bladvorm is ongetwijfeld uitgangspunt geweest voor de naam. De volgende soort is de “bes” die gezelschap krijgt

Hop, foto: Anton van Jaarsveld

van de lijster, die in de herfst graag komt fourageren. En dan als laatste de “zwaluw”tong, alweer vanwege de overeenkomst.

Zijn er dan omgekeerd geen vogelnamen met daarin een plant? Jawel, maar het aantal is iets beperkter. Er zijn er een paar met “boom”, bijvoorbeeld in boomvalk en boomleeuwerik, met “bos”, bijvoorbeeld in bosuil en met “hout”, zoals in houtduif. De benamingen boom, bos en hout zijn algemeen, niet op een specifieke plant gericht.

Daar komen grasmus, rietgors, notenkraker, en rietgans dichter bij. De appelvink en de braamsluiper hebben het duidelijkst de link met een speciale plant.

Bij mijn weten zijn er maar twee soorten in Nederland die èn staan èn vliegen, oftewel met dezelfde naam voor plant en vogel: de hop (beide foto’s) en de wouw. Ik moet bekennen, dat ik de vogel hop mooier vind dan de plant. Slechts éénmaal heb ik in het buitenland het geluk gehad het prachtige verenpak en de grote kuif te zien.

Daar steekt de plant qua schoonheid wat schril tegen af: weinig kleur, eigenlijk alleen maar groen en een beetje geelbruin. De naam hop is voor zowel plant als vogel al erg oud. En dan tot slot de wouw. De plant is in onze streek minder bekend. Langs spoorwegen, op dijken (!) en in de duinen zijn de lange aarvormige lichtgele bloemtrossen met een beetje geluk wel te vinden.

Misschien ben je bij het aantreffen ervan even blij als bij het opmerken van de naamgenoot in de lucht : “Wauw, een wouw !”

Hop, bron: www.hawar-islands.com

De Waardvogel – april 2013

31

Roeien in het Loetbos Mieke Veen Voor de jeugd van 8 t/m 12 jaar hebben we weer een leuke activiteit georganiseerd. Wij mogen gaan roeien bij het loonbedrijf ‘t Hart van de Krimpenerwaard’ in het Loetbos, op zaterdagmiddag 20 april om 13.30 uur. We verzamelen bij het loonbedrijf op het adres Loet 6, 2941 LB Lekkerkerk. We krijgen in totaal gratis acht roeiboten tot onze beschikking en we willen ’t Hart van de Krimpenerwaard voor deze sponsoring van onze jeugd hartelijk bedanken. Verder zullen we ons die middag bezighouden met de planten die we onderweg tegenkomen. Graag opgeven bij Mieke Verwaal, jeugd@nvwknl.

Kindermiddag met vlinders Mieke Veen Wij gaan op zaterdag 29 juni een kindermiddag houden op de Zaag. We beginnen om 14.00 uur en het duurt tot ongeveer 16.00 uur. Eerst wandelen we een rondje over de Zaag met onze nieuwe vlindercoördinatrice Gabrielle.

Daarna gaan we werken aan een echte vlindertafel. De tafel is al voor gezaagd, maar hij moet nog een kleurtje krijgen.

Kinderen tussen acht en twaalf jaar zijn welkom. We zijn te gast bij een bedrijf wat op de Zaag zit: De Regt Marine Cables. Dit is een kabelfabriek. Dit bedrijf is ook het startpunt van deze activiteit. Het adres is Zaag 2, Krimpen aan de Lek. Willen jullie je opgeven voor 20 juni bij Mieke Verwaal, xxxx xxxxxx of jeugd@nvwk.nl. Bij regen gaat het niet door, want dan zijn er geen vlinders!

Chinees? Hottentots? Latijn?

Naar een idee van Marinus Stolker Bet ere envo gelin deh and danti e nind el ucht.

Remoz neeg gon tkaam wulawz nee.

Redei ejtlegov tgniz slaoz teh tkebeg si.

Pod egel nee na dief lahne er eteb.

Tad laz meh neeg nereiedniw neggel.

Negnah negliw ed naa stie.

Chinees, Hottentots, of Latijn…

Ja, het zou van alles kunnen zijn.

Het lijkt wel een heel vreemde taal.

Maar toch, als je het goed bekijkt allemaal.

Als heel goed kijkt…

Merk je dat het niet zo vreemd is als het lijkt.

De jeugdwerkgroep van de NVWK wil Loonbedrijf ’t Hart van de Krimpenerwaard B.V. voor de sponsoring van onze jeugd hartelijk bedanken.

32 De Waardvogel – april 2013

Notulen van de ledenvergadering op 27 maart 2013 Ewald Schattenberg 1. Opening Om 20.00 uur opent de voorzitter (Arie Dorsman) de jaarvergadering en heet de 52 aanwezige leden van harte welkom. Na de opening van de vergadering stelt de voorzitter de mensen achter de tafel voor en toont hij het nieuwe organigram van de vereniging. Te zien is dat er een nieuwe groep bij is gekomen: Vrienden van de Hennepakkers. Hierover wordt onder punt 8 meer verteld.

2. Vaststellen van de notulen van 28 maart 2012 De notulen zijn gepubliceerd in Waardvogel nummer 2, april 2012. Er zijn meerdere afschriften van de notulen van de vorige jaarvergadering in de zaal neergelegd om de aanwezigen de gelegenheid te bieden deze nog even in te zien. Er zijn geen opmerkingen over het jaarverslag.

De notulen worden ongewijzigd vastgesteld, met dank aan de secretaris. De voorzitter en de secretaris ondertekenen de goedgekeurde notulen.

3. Jaarverslag van de secretaris De secretaris leest het jaarverslag voor en merkt op dat de vereniging inmiddels al weer is gegroeid tot 739 leden.

De Waardvogels, cursussen, dia-avonden en lezingen, de coördinatorenavond en de website passeren de revue. Uit de zaal wordt gevraagd waar de grote stijging van het ledenaantal vandaan komt. De voorzitter legt uit dat dit mensen zijn vanuit de groep “Vrienden van de Hennepakkers” en de Knotgroep Krimpen.

Na afloop van zijn verhaal geeft de secretaris aan dat het complete jaarverslag geplaatst is in Waardvogel nummer 1, februari 2013.

4. Verslag van de kascontrolecommissie De kascontrolecommissie wordt vanavond vertegenwoordigd door Jan Boer. Alles is correct verantwoord en ziet er netjes uit. Complimenten! Er zijn geen verdere op- of aanmerkingen.

5. Jaarverslag van de penningmeester Gerard van Slijpe (penningmeester) toont de financiële overzichten met behulp van de beamer aan de zaal en hij licht diverse gegevens toe. De inkomsten waren het afgelopen jaar wat lager omdat subsidies en bijdragen minder worden. Zo was er dit keer ook geen bijdrage van de Kringloop Huisraad, omdat ook zij minder te verdelen hebben over meer partijen. Wel werden we gesteund door de Rabobank: zij verdubbelden de opbrengst van het eerste verkochte haringvaatje en schonken dit bedrag aan ons.

De uitgaven zijn verder nagenoeg gelijk gebleven. Alleen de Waardvogel is wat duurder geworden omdat er nu twee kleurenpagina’s meer in zitten. (ook de oplage is gestegen door het grotere ledenaantal; red.)

De Knotgroep Krimpen heeft een eigen rekeningnummer gekregen en voert - binnen onze vereniging - haar eigen financiële beleid.

Ten aanzien van de begroting 2013 valt te melden dat deze gelijk is aan de begroting van 2012. Er zijn geen schokkende dingen te verwachten.

Verder zijn er geen vragen meer uit de zaal. De penningmeester wordt bedankt voor de heldere uitleg.

Het financiële verslag is na te lezen in Waardvogel nummer 1, februari 2013.

6. Jaarverslag van de coördinator vogels De coördinator vogels (Erik Kleyheeg) vertelt dat er veel activiteiten zijn geweest in 2012. Bij de wintervogeltellingen zijn er nog steeds gebieden in de Krimpenerwaard die niet geteld worden. Om echt de gehele Krimpenerwaard gebiedsdekkend te tellen, zijn er nog steeds extra vrijwilligers nodig. Het zou erg mooi zijn als mensen met belangstelling zich zouden melden bij de vogelcoördinator (Erik Kleyheeg). Zijn gegevens staan in de Waardvogel vermeld.

De gierzwaluwentoren in Krimpen aan den IJssel heeft nog geen broedresultaten voortgebracht, maar de zwaluwen vliegen nu wel door de toren heen.

Voor de weidevogelwerkgroep wordt nog steeds dringend een coördinator gezocht.

De steenuilen hebben het moeilijk. Wel zijn er leuke ringmeldingen van binnen en buiten de Krimpenerwaard.

Jaap Graveland volgt Bas ’t Hart op als coördinator.

Het wilde eenden-onderzoek toonde aan dat 20 procent van de eenden een kleurafwijking heeft, zowel mannetjes als vrouwtjes.

Nebularia heeft een ringmussenproject gedaan en daarbij zijn en passant ook nog enkele rietvogels geringd.

Het fenologieverslag is geschreven door Morrison Pot (zie dit aprilnummer). Winnaar van de fenologiewedstrijd van 2012 was Rudi Terlouw.

Tenslotte dankt Erik in het bijzonder Bas ’t Hart, Jan Terlouw en Rob van Straaten voor hun inzet in de afgelopen jaren.

Na afloop van zijn verhaal geeft de Erik aan dat zijn verslag gepubliceerd staat in Waardvogel nummer 1, februari 2013.

Vanuit de zaal wordt gevraagd waar de huiszwaluwentil in Gouderak komt. Het grote probleem is dat er een vergunning nodig is om hem te plaatsen. De planning is om hem buitendijks aan de IJssel te zetten. Dit loopt via het Zuid-Hollands Landschap, eigenaar van het gebied.

Volgens Rijkswaterstaat echter zou de til een stroomwijziging van het water kunnen veroorzaken. Lukt het niet om de huiszwaluwtil op de beoogde plaats te zetten, dan wordt er voor een andere locatie gekozen.

Ook is er een vraag over de oeverzwaluwenwand bij Lageweg. De wand zou niet echt geschikt zijn omdat hij te hard is. De voorzitter geeft hierover het woord aan

De Waardvogel – april 2013

33

‘d de Wielewaal’

NATUURMUSEUM

&

KLOMPENWINKEL

“Bewonder de natuur van Het Groene Hart in een schilderachtige omgeving tussen Lek en IJssel”

Het museum is geopend van dinsdag t/m zaterdag van 10:00 tot 17:00 uur, van maart t/m oktober.

Groepen zijn op afspraak het hele jaar mogelijk.

De klompenwinkel is het hele jaar open van dinsdag t/m zaterdag van 10:00 tot 17:00 uur.

Tiendweg 26 3411 NB Willige Langerak, Lopik Tel: 0182Ͳ384454

www.museumdewielewaal.nl

Mooi aanbod tweedehands natuurboeken.

Ook ruime sortering andere boeken.

In- en verkoop.

Wij staan op de boekenmarkt in Krimpen aan den IJssel.

André en Annie Bloot a.bloot@planet.nl

Kijk voor ons actuele occasionaanbod op WWW.AUTOBEDRIJFDEWAAL.NL

Middelblok 202 - Gouderak - (0182) 37 26 23

Aannemersbedrijf

Maaijen & Zn BEIJERSCHEWEG 73 2821 NE STOLWIJK TEL 0182 514486

Verbouw, onderhoud, nieuwbouw, reparatie, restauratie.

Ontwerp en tekenwerk.

Al meer dan 75 jaar een kleine aannemer van FORMAAT Ook zijn wij een erkend leerbedrijf.

E-mail : abe@maaijen.nl

web: www.maaijen.nl

De Groenling Voor gezond en bewust leven

INEKE’S MODE

Workshops Aannemersbedrijf

Lezingen Voedingsadvies

BEIJERSCHEWEG 73 Arike Mijnlieff 2821Voedingstherapeut NE STOLWIJK 208 TEL IJsseldijk 0182 514486 2924 AX Krimpen a/d IJssel

erbouw, onderhoud, nieuwbouw, 06 - 25 524 787 reparatie, restauratie. info@degroenling.net Ontwerp enwww.degroenling.net tekenwerk.

Al meer dan 75 jaar een kleine aannemer van FORMAAT Ook zijn wij een erkend leerbedrijf.

Vo o r d e v r o u w m e t s t i j l Bermweg 55-57 - Capelle-Schenkel - tel. 010 - 451 05 05

Nico van Dam, coördinator zwaluwen, die vertelt dat er een soortgelijke wand aan de Capelse kant staat. Die is door Leen den Hartog en hemzelf onder handen genomen om het voor zwaluwen veel te harde bouwmateriaal door geschikter materiaal te vervangen. Ook de wand bij Lageweg zal worden aangepast.

7. Jaarverslag van de coördinator planten Patrick Heuvelman (coördinator planten) vertelt dat er veel animo was voor de planten. Er zijn leuke excursies geweest met mooie wandelingen.

Tijdens zijn verhaal wordt Patrick onderbroken door Max Ossevoort. De burgemeester van Vlist (mw. Evenhuis) komt binnen en mag op het grondgebied van de burgemeester van Bergambacht onze voorzitter officieel in het zonnetje zetten.

Na een mooie toespraak en het uitspreken van de waardering voor het werk van de NVWK en Arie Dorsman in het bijzonder wordt Arie plechtig tot Lid benoemd in de Orde van Oranje Nassau. Volkomen sprakeloos en verrast ondergaat Arie de ceremonie en is na afloop heel erg blij met dit blijk van waardering.

Na deze onderbreking gaat Patrick weer verder met zijn verhaal. Er zijn veel leuke activiteiten geweest met de jeugd en ook de paddenstoelen hebben extra aandacht gekregen in 2012. De landschapswerkgroepen hebben veel werk verricht. Helaas stopt Marc Timmermans, de coördinator van de knotgroep Oost, als coördinator. We zijn nog op zoek naar een opvolger.

Ook Marc wordt heel erg bedankt voor zijn inzet in de afgelopen jaren. Na afloop van zijn verhaal geeft de Patrick aan dat het verslag gepubliceerd wordt in Waardvogel nummer 2, april 2013. Vanuit de zaal zijn verder geen vragen meer.

8. Samenwerking Vrienden van de Hennepakkers De voorzitter geeft een toelichting op de reden van toetreding van de Vrienden van de Hennepakkers tot onze vereniging. Een en ander had te maken met het rond

krijgen van een eigen wettelijke status. Om in aanmerking te komen voor subsidies en andere gelden was het nodig om een officiële vereniging te worden in plaats van een gemotiveerde en actieve buurtgroep. En die financiële middelen zijn hard nodig om het achterstallig onderhoud op de Hennepakkers aan te pakken. Er zijn inmiddels al flinke stappen gezet om de Hennepakkers weer in de oude glorie terug te brengen.

Zo is er geknot, gebaggerd en is er een insectenhotel gemaakt. Door de Vrienden van de Hennepakkers is besloten om op te gaan in onze vereniging.

Voor de nieuwe werkgroep worden de financiën gescheiden van de NVWK-gelden geregeld zodat zij net als de knotgroep Krimpen het beheer over de eigen gelden houden. De financiële zaken lopen via onze penningmeester en de nieuwe groep valt onder onze plantencoördinator.

Vanuit de zaal komt de vraag of we niet actief andere groepen willen benaderen om bij onze vereniging aan te sluiten. De voorzitter geeft aan dat wij bereid zijn om andere groepen te helpen indien dit aansluit bij onze doelstelling en activiteiten, maar het is geen doel van de NVWK om via actieve ledenwerving bij andere groepen, zelf te willen groeien. Wanneer de vraagsteller een organisatie kent, wil de NVWK daar wel contact mee opnemen, maar de vraagsteller had geen organisatie op het oog.

9. Bestuursverkiezing Conform de statuten moet dit jaar de secretaris (Ewald Schattenberg) aftreden. Ook de voorzitter (Arie Dorsman) zal aftreden. Ewald en Arie hebben zich niet meer herkiesbaar gesteld. Door het bestuur zijn zowel Dirk-Jan van Roest (als nieuwe secretaris) en Max Ossevoort (als nieuwe voorzitter) voorgesteld als nieuwe bestuursleden.

In de Waardvogel van februari 2013 is de leden de gelegenheid geboden kandidaten voor te stellen. Er zijn ook geen nieuwe voordrachten vanuit de zaal zodat Dirk-

Geïnspireerd door de naam ‘Hennepakkers’ maakte Gert Blom tijdens de jaarvergadering deze cartoon

De Waardvogel – april 2013

35

Jan van Roest en Max Ossevoort beiden gekozen worden in de betreffende functies en drie jaar mogen aanblijven in het bestuur. De zaal kan zich hierin vinden en wenst beiden veel succes toe.

Nadat Ewald en Arie hartelijk bedankt worden voor hun werk in de afgelopen jaren mogen zij hun stoelen afstaan aan de nieuwe bestuursleden. In Waardvogel nr. 2 van april 2013 zullen de nieuwe bestuursleden, Dirk-Jan en Max, zich uitgebreid voorstellen.

10. Benoeming leden van de kascontrolecommissie Jan Boer heeft er al twee termijnen opzitten in de kascontrolecommissie en is statutair niet meer te benoemen. Zijn plaats wordt ingenomen door Aad Hegge. Rinus Anker blijft nog één jaar aan in de kascontrolecommissie. Als reserve-kascontroleur blijft Kees Rietvelt benoemd.

11. Rondvraag -Aad Hegge vraagt om volgende keer naambordjes te gebruiken voor de bestuursleden.

-Ook vertelt hij dat er tijdens het plaatsen van de huiszwaluwentil een film was vertoond, die hij graag op bijvoorbeeld de weidevogelavond ook zou zien.

-Verder vraagt hij naar de landinrichting. Arie Dorsman geeft aan dat er momenteel oude modules gewoon worden afgewerkt, maar dat de nieuwe modules nog niet vast staan in verband met de (ontbrekende) financiering hiervan. Door de decentralisaties van Rijk naar de provincies zijn grote vertragingen opgelopen in uitvoeringen van besluiten, o.a. aangaande landinrichting.

12. Sluiting De voorzitter sluit om 21.30 uur de vergadering.

Na afloop van de vergadering geeft Richard Struijk van RAVON, een boeiende presentatie over ringslangen.

Opvallende voorjaarstrek van koolmezen Arjan Boele en Fred Hustings, Sovon Vogelonderzoek Nederland, vrijdag 15 maart 2013

PERSBERICHT

Plotseling zijn er weer veel koolmezen waarvan de nodige bovendien een afwijkende ‘tswie-wie-wie’-roep hebben. En dat is best bijzonder, want het gaat om terugtrek van vogels met een ver oostelijke herkomst. In sommige najaren trekken sommige vogelsoorten invasie-achtig door. Als het om mezen gaat, merken we in het voorjaar doorgaans niets van massale terugtrek en lijken ze wel te zijn ‘verdampt’. Zijn ze allemaal dood, trekken ze via een andere route terug? Ditmaal lijkt het anders.

Najaar 2012 Afgelopen najaar werd Nederland overspoeld door koolmezen. Op veel trektelposten werden de bestaande telpostrecord verpletterd. Voorbeelden zijn tellingen op 13, 18 en 19 oktober met dagelijks meer dan vijfduizend vogels langs telpost Ketelbrug FL (met een Nederlands record van 6109 op de 19e) en bijna 4800 langs De Nolle, Vlissingen ZL en bijna 4000 langs De Vulkaan, Den Haag ZH op 19 oktober. Alleen al op de 19e werden ruim 25.000 exemplaren ingevoerd op www.trektellen.nl en in tien dagen tijd (11 tot 20 oktober) in totaal 75.000. Een ongekend aantal. Ter vergelijking: in oktober 2011 telden de trektellers 4100 koolmezen in Nederland.

In het najaar van 2012 belandden er ook minimaal 11.000 koolmezen in de netten van Nederlandse ringers, ruim vijf keer zoveel als een jaar eerder. Van de gevangen koolmezen bleken enkele exemplaren eerder in het najaar in de Baltische staten te zijn geringd, wat aangeeft dat de vogels uit deze regio, en wellicht zelfs verder oostelijk tot in Rusland, afkomstig zijn. Opvallend aan de trekkende vogels was dat vele een afwijkende roep lieten horen (http://www.natuurbericht.nl/?id=9712). In een eerder Natuurbericht (http://www.natuurbericht.nl/?id=9647) werd al aangegeven dat deze vogels waarschijnlijk uit Rusland afkomstig zijn.

Koolmees (foto: Jan van der Straaten)

Maart 2013 Het is vaak de vraag waar de mezen die in het najaar langskomen in de winter blijven. Merkbare terugtrek wordt in ons land meestal niet of nauwelijks vastgesteld op de telposten. Deze maand werden echter op sommige telposten ‘zomaar’ relatief veel koolmezen geteld, waarbij ook weer vogels met de ‘tswie-wie-wie'-roep. Zo werden op 5 maart langs Breskens ZL (208 exemplaren), op 6 maart op telposten Maarnsche Berg UT (180) en De Horde, Lopik UT (152) en op 7 maart langs De Groote Peel NB/LB (203) aantallen geteld die voor het voorjaar ongebruikelijk zijn. De 349 koolmezen die op 7 maart langs De Hoekse Sluis, Bergambacht ZH vlogen en de 420 een dag later langs De Groote Peel, betekenden zelfs voorjaarsrecords voor www.trektellen.nl. Dat record stond tot dit voorjaar op 163, bij Breskens, 11 maart 1995. Het zijn natuurlijk niet de enorme aantallen van het afgelopen najaar, maar is toch zeker opmerkelijk zo in het voorjaar.

Leuk was ook de vangst van een volwassen vrouwtjeskoolmees nabij Surhuisterveen FR op 11 maart met een ring uit Litouwen. Deze vogel had blijkbaar de najaarstrek en de winter overleefd en was nu op de terugweg naar haar broedgebied in de Baltische Staten of wellicht Rusland.

36

De Waardvogel – april 2013

Kinderopvangboerderij 'Achter 't Potdeksel' ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾ ¾

gelegen in een landelijke en agrarische omgeving van 07.00 tot 19.00 uur opvang aan max. 12 kinderen verticale groep van 0 tot 4 jaar in voormalige koeienstal ervaren en gediplomeerde leiding optimale zorg en aandacht in unieke accommodatie sfeervolle inrichting en aankleding buitenspeelruimte in de openlucht en overdekt.

www.kinderopvangboerderij.nl kinderopvangboerderij@wanadoo.nl Aad van der Meijden & Netty Brussee Benedenberg 66 - 2861 LH Bergambacht

Email: preparateurhofman@kpnplanet.nl

0182-353183

Openingstijden ma t/m vr: van 9 tot 18 uur dinsdagmiddag gesloten zaterdag: van 9 tot 16 uur Tiendweg west 28b Lekkerkerk 0180 - 663262

Scherp in printwerk

huisstijlen brochures flyers

0180-683804

strooifolders periodieken kopiëren en printen in zwart-wit en kleur

06-25040070 Goud PrintCenter Ohmweg 17 2952 BD Alblasserdam

T 078 691 24 74 E info@goudprintcenter.nl I www.goudprintcenter.nl

T. Rook • IJsseldijk Noord 358 2935 CS Ouderkerk

ZORGELOOS RIJDEN DANKZIJ VAN SMITS AUTO’S Wordt fan van ons klantvoordeel programma en profiteer ook mee!:

Kwaliteit

Voordelig

Betrouwbaar

Altijd dichtbij

s Gratis winter- & zomerkeuring met airco-check; s Spaarsysteem voor beurten, ieder jaar meer korting op de al scherpe vaste tarieven; s Aankoop van een door u geselecteerde occasion in geheel Nederland met ‘ZON’–garantie; s Waardecheques met tot 50% korting op onderdelen; s 1,2,3 service voor leaserijders; s Jaarlijks occasionshows, met kwaliteitsaanbod en directe voordelen!

Kijk op smitsauto.nl of kom eens langs bij een van onze vestigingen, er is er altijd wel één bij u in de buurt!

smitsauto.nl

Provincialeweg 7a 2861 EB Bergambacht T. 0182 – 35 70 55 E. info@smitsauto.nl

Smits auto’s, uw dealer & garage. Al 30 jaar dichtbij!

Vestigingen in Bergambacht, Haastrecht, Krimpen a/d Lek, Capelle a/d IJssel, Waddinxveen en Zoetermeer.

In het mooie polderdorp Berkenwoude ligt in het hart van de Krimpenerwaard “De Zwaan”. De sfeervolle zalen zijn zeer geschikt voor het organiseren van uw zakelijke of feestelijke bijeenkomst.

Geluidsversterking, beamer en internetverbinding zijn aanwezig.

Wij bieden u maatwerk van koffie tot complete maaltijden of buffetten.

Alles wordt met liefde voor detail bereid in eigen keuken. Bel ons voor: • vergaderarrangementen, • cursussen, • jubilea, recepties of verjaardagen, • huwelijks- of bedrijfsfeesten.

“De Zwaan” biedt ook een petit restaurant, afhaalmaaltijden en een snackbar.

Keuken geopend van 17.00 tot 20.00 uur op woensdag, vrijdag en zaterdag.

Snacks, koffietafels, lunches en borrels met hapjes behoren eveneens tot de mogelijkheden.

Vraag vrijblijvend advies.

www.dezwaanberkenwoude.nl Beheerder Pieter Versteeg 0182 – 362546 / 06 - 53214225