2018 5

Waardvogel

57e JAARGANG | NUMMER 5 | DECEMBER 2018 WWW.NVWK.NL

foto v

Beheer van een boomgaard

20

Panorama Krimpenerwaard

26

Wormen doen het werk!

39

omvat meer dan alleen goed snoeien

an de

m

aa

nd

Weer een stap verder naar de uitvoering

WeidevogelcafĂŠ voor boeren en weidewachters

Namen, telefoonnummers en e-mailadressen Bestuur

Voorzitter Secretaris

Penningmeester

Algemeen adjunct Bestuurslid Coördinator plantenwerkgroep Coördinator vogelwerkgroep Coördinator PR

Max Ossevoort, xxxxxxxxxxxxx@xxxxx.xxx Frans van der Storm, info@nvwk.nl Boschpolderstraat 14, 2807 LJ Gouda Jan de Boer, penningmeester@nvwk.nl bankrekening NVWK: NL82 RABO 0127 2948 80 Jaap Graveland, jaap.graveland@nvwk.nl Jan van Exel, xxxxxxxxxxxxx@xxxxx.xxx Stef van Walsum, planten@nvwk.nl Dirk-Jan van Roest, vogelwerkgroep@nvwk.nl Joke Colijn, xxxxxxxxxxxxx@xxxxx.xxx

XX XXXXXXXX XXX XXXXXX XX XXXXXXXX XX XXXXXXXX XX XXXXXXXX XXX XXXXXX XX XXXXXXXX XX XXXXXXXX XX XXXXXXXX XX XXXXXXXX XXX XXXXXX

Werkgroepen Redactie Waardvogel voor kopij Maria Spruit en Joke Colijn, nvwkredactie@gmail.com XX XXXXXXXX XXX XXXXXX Foto’s t.b.v. de website Redactie, nvwkredactie@gmail.com of

Dirk-Jan van Roest, vogelwerkgroep@nvwk.nl XX XXXXXXXX Werkgroep Ruimtelijke Ordening Ton de Groot, werkgroepro@nvwk.nl XX XXXXXXXX

Sandra Bouwman, werkgroepro@nvwk.nl Coördinator vlinders- en libellen- werkgroep Gabrielle Heuvelman, xxxxxxxxxxxxx@xxxxx.xxx XX XXXXXXXX Coördinator weidevogelbescherming Klaas de Mik, xxxxxxxxxxxxx@xxxxx.xxx XX XXXXXXXX XXX XXXXXX Assistent weidevogelbescherming Joep Vermaat, weidevogels@nvwk.nl Coördinator werkgroep landschaps- onderhoud Patrick Heuvelman, landschapwerkgroep@nvwk.nl XX XXXXXXXX Coördinator wintervogeltellingen Peter Berger, xxxxxxxxxxxxx@xxxxx.xxx XXX XXXXXX

Hans Kouwenberg, xxxxxxxxxxxxx@xxxxx.xxx XXX XXXXXX Coördinator uilenwerkgroep Stefan van der Heijden en Laura Pezzoli,

uilenwerkgroep@nvwk.nl XX XXXXXXXX Coördinator erfvogelwerkgroep Jaap Graveland, erfvogels@nvwk.nl XX XXXXXXXX XXX XXXXXX Coördinator zwaluwenwerkgroep Nico van Dam, xxxxxxxxxxxxx@xxxxx.xxx XXX XXXXXX Coördinator jeugdwerkgroep Kees Janssen, jeugd@nvwk.nl XX XXXXXXXX Coördinator Knotgroep Krimpen Jos de Nood, xxxxxxxxxxxxx@xxxxx.xxx XXX XXXXXX Coördinator roofvogelwerkgroep Henk Visser, roofvogelwerkgroep@nvwk.nl XX XXXXXXXX

Jaap Jan Leeuwenburgh, roofvogelwerkgroep@nvwk.nl XX XXXXXXXX Coördinator waterwerkgroep Marc van Bemmel, waterwerkgroep@nvwk.nl XX XXXXXXXX XXX XXXXXX

Andere belangrijke instanties Dierenambulance Gouda e.o.

Dierenbescherming Afdeling Krimpenerwaard Meldpunt m.b.t. milieu en de jacht Politie Hollands Midden, Regionaal Milieu Team Melden van zwerfvuil Contact opnemen met de gemeente Krimpenerwaard Meldpunt Laagvliegen Krimpenerwaard Vogelasiel Vogelklas Karel Schot Meldpunt klachten onderhoud sloten, Hoogheemraadschap van Schieland en de bermen of dijken Krimpenerwaard, info@hhsk.nl

Milieutelefoon Bij verstoringen van de natuur Illegale (roof)vogelvervolging Melden via www.natuurverstoring.nl of bij de politie Onderzoek doodsoorzaak dieren Dutch Wildlife Health Centre www.dwhc.nl/meldingsformulier Meldpunt invasieve plantensoorten In bermen N-wegen ter bestrijding en monitoring: zuidholland@pzh.nl

0182 529059 0180 510984 0900 8844 140182 010 4733333 010 4857847 010 4537356 0888 333555 0900 8844

Lid worden?

Wilt u actief deelnemen aan de Natuur- en Vogelwerkgroep Krimpenerwaard of wilt u de doelstellingen van onze vereniging steunen, word dan lid. Op onze website kunt u alles over ons vinden, wat we doen en waar we voor staan. Meld u aan op www.nvwk.nl onder ‘de vereniging’, of stuur een e-mail naar info@nvwk.nl met uw gegevens. U kunt ook de secretaris bellen: 06 55812250. Zie de colofon voor de diverse lidmaatschappen.

2

WAARDVOGEL | DECEMBER 2018

Van de voorzitter

Colofon

Max Ossevoort

De Waardvogel ISSN 1384-8240 Jaargang 57 verschijnt 5 x per jaar, februariapril-juni-september-december

U heeft vast al in de lokale media gelezen over de presentatie van het Panorama Krimpenerwaard, een belangrijk document voor de ontwikkelingen in de Krimpenerwaard tot 2050. Ontwikkelingen die ook hun invloed zullen Kopij aanleveren hebben op de natuur. Wij waren betrokken bij de ontwikkeling er van en Vóór 15 januari, 15 maart, 15 mei, zullen er bij de uitvoering zeker op toe blijven zien dat economie en ecologie 15 augustus en 15 november hand in hand blijven gaan. U kunt dit boek overigens ook zelf downloaden Oplage onderaan de pagina op de volgende link: www.panoramakrimpenerwaard.nl 925 exemplaren maar uiteraard komt het Panorama ook als download op onze site.

De Natuur- en Milieufederatie Zuid-Holland, ondersteund door o.a. de NVWK, is er met juridische procedures E-mail redactie in geslaagd om de smienten deze winter weer veilig te laten overwinteren in heel Zuid-Holland. Dit mooie Joke Colijn Maria Spruit eendje, zo herkenbaar aan de fluittonen die je dag en nacht kunt horen, gaat in aantal sterk achteruit en heeft nvwkredactie@gmail.com daarom onze steun hard nodig nu en in de toekomst.

Een terugblik 2018: We mogen als vereniging trots zijn op datgene dat we in 2018 weer hebben gepresteerd.

Website www.nvwk.nl De werkgroepen met hun enthousiaste en gemotiveerde leden, hebben met veel inzet hun doelen nagestreefd www.facebook.com/denvwk/ en daarbij is echt heel veel werk verzet. https://twitter.com/denvwk Een prachtig voorbeeld van samenwerking: dit jaar zijn er op initiatief van het HHSK en gecoördineerd door nvwk.nl de uilen- en roofvogelwerkgroep, samen met vrijwilligers van onze ‘timmergroep’, kasten voor torenvalken en Secretariaat & ledenadministratie kerkuilen gemaakt en opgehangen voor dijkbescherming (tegen ondergraving door muizen) langs de Lek. Dit Frans van der Storm project werd ook financieel ondersteund door het HHSK. Geweldig dat dit met zo veel inzet is gerealiseerd.

Boschpolderstraat 14 Daarnaast hebben we dit jaar het Graslandvlinderproject opgestart en dat heeft vorm gekregen door de aanleg 2807 LJ Gouda van 6 locaties voor graslandvlinders en wilde bijen, mogelijk gemaakt door financiële bijdragen van sponsoren, info@nvwk.nl zoals A. Molenaar uit Bergambacht, de provincie Zuid-Holland, het Streekfonds Krimpenerwaard en ook van Contributie per kalenderjaar de gemeente Krimpenerwaard zelf. Natuurlijk moet er nog veel werk verricht worden door vrijwilligers en de € 5,- voor een jeugdlidmaatschap, projectleiding, maar het gaat zeker lukken de komende paar jaren om dat succesvol af te ronden. één kind t/m 16 jaar Het seizoen van snoeien van knotwilgen is weer begonnen: hoe doe je dat goed zodat de boom een mooie € 17,- voor een basislidmaatschap € 22,- voor een gezinslidmaatschap knot houdt en op de gewenste plekken weer uitloopt. In de praktijk blijken veel knotwilgen onbedoeld verkeerd geknot te worden, vandaar dat we begonnen zijn met voorlichting te geven onder andere aan uitvoerend Bankrekeningnummer personeel van HHSK en de gemeente Krimpenerwaard.

NL82 RABO 0127 2948 80 De Race 2018 nadert het einde, 31 december is de laatste dag waarop nog vogels ‘gescoord’ kunnen worden, maar wat blijft het spannend deze keer: ook op het moment dat ik dit schrijf is het nog geen uitgemaakte zaak Lid worden U kunt lid worden via www.nvwk.nl wie er gaat winnen. Zeker is dat de winnaar qua aantal soorten een nieuw record zal vestigen, want hoeveel of door een e-mail met uw gegevens verschillende en zeldzame soorten vogels zijn er dit jaar niet waargenomen in onze Krimpenerwaard, het bleef te sturen naar info@nvwk.nl soorten regenen!!

Mocht u nog wat tijd over hebben en aan de slag willen wanneer het u uit komt, kijkt u dan eens op de website Op de voorpagina Zwartsprietdikkopje, in onze klussenbank. Daar is voor elk wat wils. foto: Paul Schrijvershof Wanneer u deze Waardvogel ontvangt staan we op de drempel van de aanvang van de feestdagen en weer Foto van de maand: een nieuw jaar. Ik wil u allen fijne feestdagen wensen, een goed uiteinde en natuurlijk ook een jaar met nieuwe Geweizwam, kansen en uitdagingen, veel gezondheid en dat we intens mogen blijven genieten van de natuur in onze foto: Jannie Monhemius Krimpenerwaard. d Overname van artikelen Overname van artikelen uit dit blad is toegestaan met bronvermelding

In dit nummer

Belangrijke gegevens 2 Disclaimer Van de voorzitter 3 Artikelen of uitingen van ­derden in de Waardvogel geven niet noodEven Noteren 4 zakelijkerwijs de mening van de Geweizwam foto van de maand 5 redactie of van de Natuur- en Zwartsprietdikkopje op de voorpagina 6 Vogelwerkgroep Krimpenerwaard weer, maar zijn voor rekening van de Klussenbank: wie helpt mee? 7 auteurs, de geciteerden of de bron.

Kostbare knotwilgen 8 Eurobirdwatch 2018 11 Drukkerij Mooi samenwerkingsproject 12 Efficiënta Insectenvriendelijk graslandbeheer 13 Krimpen aan den IJssel Zie advertentie Leve(n)de Tuin vervolg 14 BMP Roofvogels 2018 16 Voor advertenties Van de penningmeester 17 nvwkredactie@gmail.com Alle Waardvogels digitaal? 18 Jaartarief (= vijf edities): 1/8 pagina: € 50,Petitie Europees jachtverbod weidevogels 18 1/4 pagina: € 90,Nieuwe Sovon Vogelatlas 19 1/2 pagina: € 150,Rechter verbiedt opnieuw schieten smienten 19 Beheer van een boomgaard 20

Naar de pier van IJmuiden 22 Buidelmees 25 Panorama Krimpenerwaard 26 Even voorstellen 29 De NVWK zit nu op Instagram 29 Trots op ons Natuurplein 30 NVWK-Vogelcursus 31 Afsluitavond weidevogelseizoen 32 HX4H op bezoek 33 Herinneringen aan de Zaag 33 Waarom willen wij hier wonen? 34 Ophangen nestkasten 35 Race 2018: de spanning stijgt! 37 Nacht van de Nacht 38 Lezing vleermuizen 39 Wormen doen het werk! 39 Kwaliteitsimpuls Loetbos 40 Eindejaars Plantenjacht 42 Nationale Tuinvogeltelling 42 d WAARDVOGEL | DECEMBER 2018

3

Even noteren D

insdag 18 december, 20.00 uur Thomas van der Es is boswachter bij Staatsbosbeheer en een gedreven en deskundige verteller. In veel gebieden gaat de natuur achteruit, maar het rivierengebied is een uitzondering. De rivieren hebben meer ruimte gekregen om bij hoge rivierstanden sneller water te kunnen afvoeren. Daarmee ontstond ook veel extra ruimte voor natuur. De Noordwaard bij de Biesbosch is misschien wel het mooiste voorbeeld. De Biesbosch is daardoor het thuis geworden van de bever, de zeearend, en sinds twee jaar ook twee paar visarenden. En dat op fietsafstand (24 km) van de Krimpenerwaard. Thomas zal een lezing over de Biesbosch geven en hiervan prachtige beelden tonen. Kortom, mis het niet.

Locatie: De Zwaan, Kerkweg 2, Berkenwoude. Koffie/thee verkrijgbaar vanaf half acht.

Z

aterdag 22 december 2018 Tweede slaapplaatstelling grote zilverreigers. Telling van aantallen grote zilverreigers op de bij ons bekende slaapplaatsen.

De telling vindt plaats vanaf zonsondergang totdat het donker is.

Voor deelname of info: vogelwerkgroep@nvwk.nl.

Z

aterdag 29 december 2018 van 10.00 tot 11.00 uur Ook dit jaar organiseert FLORON weer de Eindejaars Plantenjacht. Onder leiding van onze plantencoördinator maken we een wandeling van één uur en noteren daarbij alle planten die in bloei staan. Van jong tot oud, ervaren of onervaren, iedereen is welkom! De resultaten geven we door via plantenjacht.nl.

Mochten we er geen genoeg van krijgen dan plakken we er nog een uurtje aan vast. We verzamelen zaterdag 29 december om 10.00 uur op parkeerplaats ‘Wellepoort’ bij Schaapjeszijde. Later bijspringen/eerder afhaken kan altijd.

H

et weekend van 5 en 6 januari De roofvogelwerkgroep houdt een roofvogeltelling en telt dan het aantal roofvogels in de Krimpenerwaard, waaronder de overwinteraars. Voor informatie kun je een mail sturen naar roofvogelwerkgroep@nvwk.nl of de coördinatoren bellen: Henk Visser, XXX XXXXXX, of Jaap Jan Leeuwenburgh, XXX XXXXXX.

H

et weekend van 12 en 13 januari 2019 Wintervogeltellingen, info bij Hans Kouwenberg, XXX XXXXXX of Peter Berger, XXX XXXXXX.

Z

aterdag 5 januari 2019 van 08.30 tot ong. 12.00 uur.

De traditionele Nieuwjaarswandeling rond de Reeuwijkse Surfplas. We zien smienten, zaagbekken en andere eenden op de plas en misschien de ijsvogel in het riet. Het rondje is ongeveer 8 kilometer dus we zijn rond twaalven terug bij de parkeerplaats van het Reeuwijkse Hout. Eventueel nemen we iets warms toe in het restaurant.

Z

aterdag 12 januari 2019 van 9.00 tot 15.00 uur De knotgroep Krimpen gaat opnieuw snoeien en knotten bij de familie Den Uyl, Molendijk 170 in Krimpen aan de Lek. Info bij Jos de Nood, xxxxxxxxxxxxx@xxxxx.xxx.

4

WAARDVOGEL | DECEMBER 2018

Z

aterdag 12 januari 2019 van 9.00 tot 13.00 uur De Knotgroep Krimpenerwaard gaat knotten bij fam.

Blokland, Westeinde 45, in Berkenwoude. Achter het perceel staan ca. 30 knotwilgen van zo’n 15 jaar oud. Op het erf zelf staan ca. 10 knotwilgen. Naast het huis ligt een oude boomgaard met 10 redelijk bijgehouden fruitbomen. De focus zal liggen op de knotbomen. Geen zwaar hout, maar stikken, zodat een goede kroon kan groeien en ze over 2-3 jaar geknot kunnen worden.

Info bij Edith Kuijper, xxxxxxxxx@xxxxx.xxx.

D

insdag 15 januari 2019 om 20.00 uur Kees Mostert geeft een lezing. Kees werkt als ecoloog bij de provincie Zuid-Holland. In zijn vrije tijd doet hij veel onderzoek aan vleermuizen, ook in de Krimpenerwaard. Door bat detectors en bat loggers is het waarnemen van vleermuizen eenvoudiger geworden en zijn we veel over hun gedrag te weten gekomen. Kees doet ook onderzoek in grotten, op zolders en in bunkers en laat met veel foto’s zien hoe en waar vleermuizen overwinteren, de zomer doorbrengen en hun kraamkamers hebben, bijvoorbeeld in uw huis. Tijdens de lezing zal hij vertellen welke vleermuissoorten voorkomen in de Krimpenerwaard en waar je ze kunt zien en horen. Locatie: De Zwaan, Kerkweg 2, Berkenwoude. Koffie/thee verkrijgbaar vanaf half acht. Zie ook pagina 39.

D

onderdag 17 januari 2019 om 20.00 uur Weidevogelcafé, lezing van Jeroen Onrust over relatie tussen regenwormen, graslandbeheer en weidevogels. Jeroen is gepromoveerd aan de universiteit van Groningen op onderzoek aan regenwormen. Hij onderzocht de regenwormdichtheid in relatie tot mestgift en bodemeigenschappen en zag positieve effecten van wormen op de doorlaatbaarheid van de bodem en op weidevogels. Na afloop is er veel gelegenheid voor discussie, onder het genot van hapjes en drankjes. De doelgroepen zijn de Weidewachters en leden van de NVWK die zich misschien willen gaan inzetten voor weidevogelbescherming, en leden van het Agrarisch Collectief Krimpenerwaard (ACK). De daarbij aangesloten boeren houden in hun bedrijfsvoering rekening met weidevogels of andere natuurwaarden. Een mooie gelegenheid om met hen en hun aanpak kennis te maken. Locatie: De Zwaan, Kerkweg 2, Berkenwoude. Koffie/thee verkrijgbaar vanaf half acht. Zie ook pag. 39.

Z

aterdag 26 januari 2019 van 9.00 tot 15.00 uur De snoeiers van de knotgroep Krimpen zijn nog een keer bij de familie Den Uyl, Molendijk 170 in Krimpen aan de Lek. De knotters werken dan bij het Zuid-Hollands Landschap. Info bij Jos de Nood, xxxxxxxxxxx@xxxxx.xxx.

Z

aterdag 26 januari 2019 van 9.00 tot 13.00 uur De Knotgroep Krimpenerwaard gaat knotten bij Natuurcamping Zon & Leven, Achterbroek 27a in Berkenwoude.

Wilgen knotten en allerlei zaagwerk, ook met de kettingzaag.

Het hout kan worden meegenomen. Info bij Edith Kuijper: xxxxxxxxxxxxx@xxxxx.xxx.

H

et weekend van 25, 26 en 27 januari 2019 De Nationale Tuinvogeltelling wordt sinds 2001 georganiseerd door Vogelbescherming Nederland en Sovon Vogelonderzoek Nederland. Dankzij de Tuinvogeltelling weten we hoe vogels in de winter onze tuinen gebruiken. Met die informatie kunnen we vogels beter helpen en beschermen. Doe ook mee; het is leuk en nuttig! Zie ook pag. 42.

Z

aterdag 9 februari 2019 van 9.00 tot 15.00 uur De knotgroep Krimpen gaat aan het werk (snoeien en knotten) bij het Zuid-Hollands Landschap. Locatie nog niet bekend. Wil je komen helpen, bel eerst Jos de Nood, XXXXX XXXXXX.

Z

aterdag 9 februari 2019, van 9.00 tot 13.00 uur Weer een werkochtend van de Knotgroep Krimpenerwaard.

De locatie wordt nog bekend gemaakt, maar reserveer het vast

in de agenda! Info bij Edith Kuijper xxxxxxxxxxxxx@xxxxx.xxx.

H

et weekend van 16 en 17 februari 2019 Wintervogeltellingen, info bij Hans Kouwenberg, XXX XXXXXX of Peter Berger, XXX XXXXXX.

Z

aterdag 23 februari 2019 Derde slaapplaatstelling grote zilverreigers. Telling van aantallen grote zilverreigers op de bij ons bekende slaapplaatsen.

Telling vindt plaats vanaf zonsondergang totdat het donker is.

Voor deelname of info: vogelwerkgroep@nvwk.nl.

Z

aterdag 23 februari 2019 om 9.00 uur De knotgroep Krimpen gaat opnieuw aan het werk (snoeien en knotten) bij het Zuid-Hollands Landschap. Tijden komen op de site en in de volgende Waardvogel. Info bij Jos de Nood, xxxxxxxxxxxxx@xxxxx.xxx of XXX XXXXXX. d

Het NVWK-bestuur en de redactie van de Waardvogel wensen u fijne feestdagen en een mooi en biodivers 2019 Vink,foto: Peter Stam

Geweizwam foto van de maand Maria Spruit

Omdat de herfst het seizoen is voor zwammen en paddenstoelen is als foto van de maand de gezweizwam van Jannie Monhemius gekozen. Toch zijn deze organismen het hele jaar waar te nemen. Desalniettemin is er een duidelijke piek van waarnemingen van geweizwammen in de maanden oktober, november en december. d

D J

e naam geweizwam is goed gekozen, want het zijn net kleine hertengeweitjes. Het is een heel algemeen voorkomend zwammetje dat alleen groeit op dode takken en stronken van loofbomen. Het is een klein zwammetje van slechts 1 tot 5 cm hoog.

onge geweizwammen zijn wit; aan de buitenkant zitten sporen die ongeslachtelijk worden gevormd. Later worden er geslachtelijk sporen gevormd en kleuren de zwammen van beneden naar boven naar zwart. Met noemt dit zwammetje ook Napoleonsbroek omdat Napoleon graag een witte broek droeg met daaronder zwarte laarzen. Vooral de kleinere exemplaren zijn onmiddellijk te herkennen als de zwarte laarzen onder de witte broek van Napoleon. d WAARDVOGEL | DECEMBER 2018

5

Zwartsprietdikkopje op de voorpagina Tekst en foto: Paul Schrijvershof

Vergeleken met andere dagvlinders zien dikkopjes er nogal afwijkend uit. De dikkopjes vormen min of meer een overgangsfamilie tussen de nacht- en dagvlinders. Ze behoren officieel bij de dagvlinders omdat ze voelsprieten met een knopje aan het uiteinde hebben, maar op het eerste gezicht zien ze er uit als nachtvlinders. Het lichaam is plomp en relatief breed, evenals de kop waarop de antennen ver uit elkaar staan ingeplant. Daar komt bij dat, met name bij de Europese soorten, de bovenvleugels nooit helemaal opengaan, maar onder een hoek van 45 graden ten opzichte van de ondervleugels blijven staan. a Aanbevolen beheermaatregel Zwartsprietdikkopjes zijn gedurende het ei- en popstadium gevoelig voor maaien van de vegetatie en intensieve begrazing, omdat die stadia zich relatief hoog in de grassen bevinden. Bij verkeerd beheer kunnen dus vrijwel alle eitjes en poppen verloren gaan, waardoor een hele deelpopulatie kan worden uitgeroeid. Het is dan ook aan te bevelen om gefaseerd te maaien en de vegetatie af te voeren of extensieve begrazing toe te passen.

H

Illustratie: Richard Lewington

et zwartsprietdikkopje behoort tot de kleinste Nederlandse dagvlinders met een voorvleugellengte van slechts 12 tot 14 mm. De grondkleur is lichtbruin tot geel, zonder tekening op de boven- of onderkant van de vleugels. Alleen bij het mannetje is op de bovenzijde van de voorvleugel een donkere geurstreep te herkennen die evenwijdig loopt aan nabijgelegen aders. In tegenstelling tot het nauw verwante geelsprietdikkopje is de onderzijde van de sprietknop zwart.

De soort heeft een groot verspreidingsgebied dat loopt van het Iberisch Schiereiland tot Oost-Azië en Noord-Amerika en van Zuid-Scandinavië tot Noord-Afrika. In Nederland is het zwartsprietdikkopje een wijdverbreide en algemene stand-vlinder.

Al komt het zwartsprietdikkopje nog wijdverbreid voor, de aantallen zijn nog maar een schim van die uit de jaren negentig. Of de soort nog in de Krimpenerwaard voorkomt is nog maar de vraag. Twintig jaar geleden vloog deze vlinder, zover bekend, alleen in en bij Krimpen aan de Lek maar is daar na 2012 niet meer vastgesteld. Met een beheer van bermen en dijken dat rekening houdt met de behoeften van graslandvlinders behoort een terugkeer van deze mobiele vlinder zeker tot de mogelijkheden, aangezien de dichtstbijzijnde waarnemingen komen van het nabij gelegen Kinderdijk en de Van Brienenoordbrug.

H

et zwartsprietdikkopje leeft in ruigten en graslanden met overjarige grassen en nectarrijke kruiden. De vlinder vliegt in een generatie van eind juni tot eind augustus, met een piek eind juli. De eitjes die langwerpig van vorm zijn, worden in de nazomer afgezet op overstaande grassen, zoals gladde witbol, kropaar, timotheegras en kweek, en overwinteren. In april komt de rups uit het ei en spint een kokertje van bladeren. Van daaruit gaat het rupsje op zoek naar voedsel. De rups is groen van kleur en heeft lichte lengtestrepen en op de bruingroene kop zitten lichte haren. In juni spint zij een cocon van bladeren, meestal aan de basis van de waardplant. Hierin vindt de verpopping plaats. Eind juni komen de vlinders uit de pop. Er zijn vaak meer mannetjes dan vrouwtjes, daarom besteden de mannen veel tijd aan het zoeken naar een wijfje. Dit doen zij door laag over de vegetatie patrouillevluchten te houden. Omdat een vrouwtje gewoonlijk maar een keer paart, trachten de mannetjes als eerste bij

6

WAARDVOGEL | DECEMBER 2018

haar te zijn. Mannetjes vliegen bij lagere temperaturen dan vrouwtjes.

Een mannetje dat bij minder gunstige weersomstandigheden kan vliegen, heeft een grotere kans een vrouwtje te vinden. Het vrouwtje komt ’s ochtends uit de pop. Vaak wordt er al gepaard terwijl ze nog aan het opdrogen is. Met vrouwtjes die al kunnen vliegen wordt in een golvende vlucht gebaltst, waarna de paring plaatsvindt op een grasspriet. Mannetjes zie je nogal eens gezamenlijk bij modderpoelen drinken. Dat doen zij om hun zoutvoorraad weer aan te vullen.

Tijdens de paring geeft het mannetje namelijk een derde van zijn zoutvoorraad via het sperma aan het vrouwtje door. Dit zout is nodig voor de ontwikkeling van de eitjes. Het nectaraanbod is, naast de aanwezigheid van geschikte waardplanten, een belangrijke voorwaarde voor het voorkomen van deze soort. Belangrijke planten waar het zwartsprietdikkopje zijn voeding uit zuigt zijn akkerdistel, kale jonker, knoopkruid, braam, moerasrolklaver, rode en witte klaver.

De vlinder besteedt per dag 54% van zijn actieve periode aan het zoeken naar voedsel. a Bron: www.vlinderstichting.nl

Klussenbank: wie helpt mee?

De NVWK krijgt het steeds drukker. Dat is prachtig, want in de praktijk betekent het dat we als vrijwilligersvereniging meepraten bij de grote projecten die worden uitgevoerd in de Krimpenerwaard en daar het natuurbelang kunnen inbrengen, maar ook dat we uit eigen initiatief met projecten kunnen aankloppen bij de beide gemeenten, waterschap en provincie. Helaas schieten daardoor bepaalde klussen erbij in en hebben we voor de projecten extra handen nodig. Daarom hebben we een klussenbank opgericht; er staan ook klussen op de site onder Actueel. Vaak gaat het om kortlopende taken, soms komt een klus op herhaling. Wie helpt mee?

Oude waarnemingen invoeren

Vogelaar deel je kennis met anderen

Up-to-date houden van de NVWK-site

Klaarzetten cursusmaterialen

Hans Kouwenberg is uit het bestuur gestapt en bedacht toen gelijk maar een klus om zijn nieuw beschikbare tijd te vullen: het digitaliseren van waarnemingen uit oude Waardvogels en stoffige rapporten met belangrijke inventarisaties. Dat bleek toch wel een monnikenwerk waarbij hij wat hulp kan gebruiken. Heb jij deze winter wat uurtjes over om dit soort archiefstukken te helpen digitaliseren? Je bouwt mee aan een waardevolle databank, en je bepaalt zelf je tempo en wanneer je er aan werkt.

Informatie bij Hans Kouwenberg, kijk ook op pagina 18.

We krijgen gelukkig veel complimenten voor onze website! Natuurlijk willen we dat die goed wordt bijgehouden, zoals de Nieuwsberichten, de Agenda en met nieuwe content. Er is al iemand die dit een uitdaging vindt, kijk op pag. 29.

Wil jij met haar een team vormen zodat dit klusje niet stil ligt als zij op vakantie gaat of ziek is? De content krijg je aangeleverd, het gaat om het plaatsen. Stuur een mailtje naar de NVWK redactie of bel, gegevens op pagina 2.

De NVWK op streekmarkten en braderieën

Tot voor enkele jaren hadden wij regelmatig een standje op jaarmarkten e.d. waarop aan belangstellenden uitleg werd gegeven over onze doelstellingen en onze acties. Hier werden ook nieuwe leden geworven.

Er komt helaas niets meer van en dat is een gemiste kans om ons te profileren. Vind je het leuk om een paar maal per jaar bij zo’n standje te staan en de doelstellingen van de NVWK uit te dragen?

De spullen om je stand ‘groen’ aan te kleden zijn uiteraard beschikbaar. De frequentie bepaal je zelf. Inmiddels heeft zich iemand gemeld maar omdat het niet zo leuk is om in je eentje een kraampje te bemensen, zoeken we nog iemand!

Informatie bij Joke Colijn, contactgegevens op pagina 2.

Logistiek regelaar van jeugdactiviteiten

Onze jeugd is een beetje klaar met knutselen, kids beleven liever avonturen en geef ze eens ongelijk.

Nu hadden we bedacht dat ze best mee kunnen doen met activiteiten voor volwassenen, steeds met een andere NVWK-werkgroep. Dat is veel spannender en niet zo kinderachtig. De activiteiten bestaan dus al, maar dan moet er logistiek en vanuit het oogpunt van veiligheid nog wel het e.e.a. gebeuren voordat kids mee kunnen doen. Dat zal voor elke activiteit anders zijn, dus je moet soms wel een beetje creatief kunnen denken. Vanzelfsprekend sta je voor de uitvoering van je plan niet alleen. Wil je met ons sparren hoe dit vorm kan krijgen? Bel of mail Jaap Graveland, gegevens op pagina 2.

Jaap Graveland heeft de handschoen ­opgepakt om na jaren in het voorjaar van 2019 weer een NVWK-vogelcursus te geven voor iedereen die meer wil weten van vogels en die wil ­leren herkennen wat hij of zij om zich heen ziet en hoort. Iedereen weet dat Jaap het al heel druk heeft met allerlei klussen voor de NVWK, deze zou hij graag met jou delen. De Race heeft heel veel goede vogelaars uit de anonimiteit gehaald. Wie van hen vindt dit een leuke ­uitdaging? Lees zijn oproepje op pagina 31.

Hiervoor hoef je niet zelf een goede ­vogelaar te zijn, maar affiniteit is wel handig. De vier theorieavonden worden in De Zwaan gehouden in ­Berkenwoude, er moeten lespakketten voor ­ worden samengesteld en je kunt voor niks mee op de vier ­excursieochtenden. Niet moeilijk, wel een heel leuke klus!

Kijk ­hiervoor ook even op pagina 31.

Schoonmaken nestkasten Springerpark

Onze voormalige penningmeester woont in Schoonhoven en hij maakte jarenlang samen met een vriend eenmaal per jaar de nestkasten schoon in het Springerpark. De ­heren zijn niet meer zo piep en volgens hen wordt de ladder steeds hoger.

Ze blijven voortaan liever met twee benen op de grond.

Wie ­nemen deze schone taak ­eenmaal jaarlijks van hen over, liefst ook samen?

Die ladder wordt ­geregeld.

De vogels zullen jullie ­ ­­heel dankbaar zijn! Neem contact op met de voorzitter, zie pagina 2.

Op de site plaatsen van oude Waardvogels

Nog zo’n winterklusje: het op de site plaatsen van ­ingescande oude Waardvogels om ons digitale Waardvogelarchief te complementeren. Ook hier is geen haast bij, elke ­ Waardvogel is er één. Het moet zorgvuldig gebeuren maar dat is jou wel toevertrouwd. Informatie bij Hans Kouwenberg, contactgegevens op pagina 2 en 18.

Neem ons mee op excursie

Als je aardig thuis bent in een bepaald groen werkveld, of je kent een mooi natuurgebiedje, maak geïnteresseerden dan deelgenoot en neem ons een keer mee. Je hoeft echt geen specialist te zijn, samen komen we er wel uit, het gaat immers om de beleving! Maar ook als je wél ergens op gespecialiseerd bent is dit leuk. Neem contact op met Jaap Graveland, hij weet hoe je zoiets aanpakt en wij doen de PR. Hou je natuurgeheimen niet langer voor jezelf maar laat anderen meegenieten! Gegevens Jaap op pagina 2.

WAARDVOGEL | DECEMBER 2018

7

Kostbare knotwilgen Laten we er beter voor zorgen!

Jaap Graveland De knotwilg is de ‘nationale boom’ van Zuid-Holland. Door de waarde voor landschap, biodiversiteit, oeverbescherming en gebruik van het hout is het de belangrijkste boomsoort in de Krimpenerwaard. De oude bomen zijn het meest waardevol.

Maar we zorgen er vaak slecht voor en veel bomen gaan daardoor vroegtijdig dood. De NVWK wil hier met bewoners en het Hoogheemraadschap verandering in brengen. Ook de beide gemeenten staan open voor beter onderhoud. d

E

r komen ca. 15 wilde wilgensoorten in Nederland voor.

De bekendste is de schietwilg, Salix alba. Knotwilgen behoren bijna altijd tot die soort. Andere algemene soorten in de Krimpenerwaard zijn de grauwe wilg en de boswilg. In het tekstkader op pag. 10 staat uitgelegd hoe je meer te weten kunt komen van elke soort. Zeer de moeite waard. Bij ons staan knotwilgen vooral langs wegen, bij bruggen, maar ook los in het landschap. Ze komen zoveel voor omdat ze goed groeien op veengrond en omdat ze heel nuttig waren, en nog steeds zijn.

D

e waarde van knotwilgen voor biodiversiteit Op wilgensoorten komen meer soorten insecten voor dan op enige andere boomsoort (de zomereik is een goede tweede).

De wilgenkatjes bevatten naast stuifmeel ook honing, wilgen bloeien vroeg en tientallen(!) wilde bijensoorten zijn er sterk van afhankelijk. Maar wilgen herbergen ook veel soorten rupsen, kevers, galvormende insecten enzovoort. Het zachte, snel vermolmende hout is ook een goede kiemplaats voor zaden. Dus in een rij knotwilgen kunnen je in de knotten of op de stam soms wel tientallen soorten planten aantreffen, van varen tot berk.

Onder: bosuil in gat van knotwilg, foto: Wil Sluis; rechtsboven: bloeiende knotwilgen zijn waardevolle nectarplanten voor insecten, foto: Jaap Graveland; rechtsonder: in deze knotwilg groeien vlier en hondsroos, foto: Misjel Decleer

8

WAARDVOGEL | DECEMBER 2018

De waarde neemt toe met de ouderdom, want er komen steeds meer holten in de stam en in de knot. In oude knotwilgen broeden tientallen soorten vogels, van bosuil tot pimpelmees en van Canadese gans tot winterkoning. Tot slot zijn de holtes ook populair bij vleermuizen en marterachtigen zoals de bunzing.

Om een beeld te krijgen van de waarde voor ons landschap hoeven we alleen maar om ons heen te kijken.

N

uttig voor mensen De wilgen worden ook nu nog steeds aangeplant voor oeverbescherming en versteviging van de bermen: de wortels houden de grond goed bij elkaar. Wilgen werden vroeger veel gebruikt voor het maken van zinkstukken, om de voet van dijken te beschermen. Tegenwoordig zijn ze nog veel in gebruik als windvang rond een boomgaard, vlechten van onder andere eendenkorven, voor brandhout, takkenrillen voor erfafscheidingen, etc.

ilgen kwetsbaar, verantwoordelijkheid HHSK én bewoners Wilgen hebben de naam onverwoestbaar te zijn. Deels klopt dat wel, zelfs na zware beschadiging lopen ze wel weer uit. Maar omdat het zachte hout snel inrot, worden veel beschadigde bomen niet oud. En ook de vorm doet er toe: een goed geknotte wilg, met een holle stam, herbergt veel meer soorten dan een niet geknotte of omgevallen en weer uitlopende wilg.

Helaas zorgen we vaak slecht voor onze wilgen, waardoor ze vroegtijdig doodgaan of geen goede knot vormen.

Wat gaat er mis? Daarvoor is eerst wat uitleg nodig: wie is er eigenlijk verantwoordelijk voor die zorg? Het antwoord is: de eigenaar van de grond waar de wilgen op staan. Meer dan 90% van de wilgen staat langs wegbermen in het buitengebied, en de meeste bermen zijn in eigendom bij agrariërs of andere bewoners. Veel bewoners beseffen niet dat zij dus voor het onderhoud verantwoordelijk zijn. Het Hoogheemraadschap (HHSK) onderhoudt de bermen. Bij bermen waar waardevol gras of juist veel distels op staan doen agrariërs dat soms, in overleg met het HHSK. Maar het HHSK onderhoudt de bermen alleen voor de verkeersveiligheid en stabiliteit van de oevers.

Dus verwijdert het HHSK overhangende takken en houdt ze de vegetatie kort. De meeste bermen worden daarvoor geklepeld: een ketting slaat het gewas kapot, het ‘maaisel’ blijft liggen. Het HHSK is dus niet verantwoordelijk voor het onderhouden van de wilgen, behalve als ze de verkeersveiligheid of stabiliteit van de oever bedreigen.

De NVWK overlegt twee keer per jaar met medewerkers van het HHSK over het onderhoud van vegetatie in de bermen en op de dijken. Het is de NVWK al lange tijd een doorn in het oog dat bij het klepelen de voet van wilgen vaak wordt geraakt. De stammen raken vaak fors beschadigd, de sapstroom die door de schors gaat stopt op die plek, er treedt rotting op en de bomen kunnen vroegtijdig het loodje leggen. Dat gebeurt natuurlijk niet met opzet. Het is meer een gevolg van onwetendheid en de wens het werk snel en efficiënt uit te voeren.

We hebben dit aangekaart in het overleg. Het HHSK gaf aan de beschadiging van de wilgen zoveel mogelijk te willen voorkomen en vroeg de NVWK daarom een presentatie gegeven voor de mensen van de buitendienst. Over de waarde van wilgen, de schade door klepelen en de gevolgen ervan. Het was een goede bijeenkomst en het HHSK gaat zich inzetten om het klepelen zorgvuldiger uit te voeren.

Knot uitgescheurd door een te zware tak, foto: Jaap Graveland

Schade veroorzaakt door het klepelen, foto: Jaap Graveland

Takkenril van wilgentenen, foto: Jaap Graveland

W

WAARDVOGEL | DECEMBER 2018

9

R

ol van bewoners: knotten en ander onderhoud Bewoners zijn als ze grondeigenaar zijn dus zelf verantwoordelijk voor het onderhoud van de wilgen. We zien het hier op verschillende manieren mis gaan. Bij het knotten worden de takken te dicht op de knot afgezaagd, waardoor de knot beschadigd raakt en gaat inrotten. Het beste is om een stuk tak ter lengte van de takdikte te laten staan. Bij het werken met de handzaag gebeurt dit haast bijna vanzelf al; de kettingzaag in handen van een onwetende is hier een grote boosdoener.

Vaak wordt ook te lang gewacht met knotten. De takken worden dan zo zwaar dat ze de stam bij sterke wind uit elkaar scheuren.

De holle stam ligt open, de knot is kapot, dus de natuurwaarde van de wilg verdwijnt grotendeels. Het beste is om de bomen eens in de drie, hoogstens vier jaar te knotten. Voor de vele ‘gebruikers’ van de wilg kun je dat het beste gefaseerd doen: elk jaar slechts een deel van de bomen, zodat de andere bomen in de winter hun waarde houden voor vogels en insecten.

Tot slot halen grondeigenaren de takken van de wilgen die langs de stam groeien niet snel genoeg weg. Die stamtakken groeien dan te veel uit. Dit gaat ten koste van de knotvorming, het is geen mooi gezicht en bezorgt het HHSK extra werk, omdat die dan maar de takken verwijdert vanwege de verkeersveiligheid.

Als je de takken twee keer zo kort mogelijk langs de stam verwijdert, een keer in het late voorjaar en een keer in de zomer, dan is het maar een paar minuten werk. Kleine takjes kun je het beste met een rukje naar beneden er af trekken. Dat geeft minder kans op hergroei dan afknippen.

Tot slot, wij als bewoners planten vaak nieuwe of vervangende wilgen aan. Dat is prima natuurlijk, maar zet ze dan minimaal drie meter uit elkaar. Dichter op elkaar zetten hindert het HHSK bij het schonen van de sloten en het klepelen en vergroot dus de kans op beschadiging.

A

fspraken, informatie, proefproject We hebben een paar afspraken gemaakt met het HHSK. Voor nieuwe mensen van de buitendienst zullen we onze presentatie af en toe opnieuw geven. Ook met de gemeente Krimpenerwaard zijn er nu afspraken over het geven van de presentatie aan de buitendienst. Op onze site onder Erfvogelwerkgroep staat hij als download. Verder spraken we af bewoners op allerlei manieren te informeren over hun eigen verantwoordelijkheid en over het onderhoud zelf. Via dit artikel, op sociale media en op de sites van de NVWK en HHSK. Tot slot willen we een proefproject uitvoeren, bestaande uit een samenwerking tussen de NVWK, bewoners en het HHSK. Eigenlijk heel simpel: bewoners langs een weg knotten zoveel mogelijk gezamenlijk en gelijktijdig de wilgen waarvoor zij verantwoordelijk Informatie over wilgensoorten en hun bewoners op www.krimpen.waarneming.nl Op deze site vind je heel veel informatie over elke wilgensoort.

Klik in het openingsscherm op ‘Overzichten’, dan op ‘Waargenomen soorten’. Selecteer dan ‘planten’. Dan moet je even wachten, soms duurt dat even, maar dan komt een lijst te voorschijn van alle soorten die in de Krimpenerwaard zijn waargenomen. De soorten staan op alfabetische volgorde van hun wetenschappelijke naam. Scroll naar beneden tot je bij Salix bent. Klik daar op de soort waar je meer van wilt weten.

Rechtsboven zie je dan een schermpje ‘Over deze soort’. Klik op ‘Informatie’ en er gaat een wereld voor je open: er volgt een overzicht, met foto’s, van de soorten die allemaal gebruik maken van deze wilgensoort. Dat zijn er veel meer dan je denkt.

10

WAARDVOGEL | DECEMBER 2018

zijn, en het HHSK haalt het snoeihout op, of versnippert het op een goed toegankelijke plek zodat bewoners de snippers kunnen gebruiken voor hun tuin of erf. De NVWK stopt een A4 bij de bewoners in de brievenbus met bijzonderheden en aanleiding voor dit proefproject, met vermelding van contactgegevens voor het geval bewoners vragen hebben.

We willen dit projectje deze winter uitvoeren. We hebben al een weg op het oog. Over welke dat wordt en het resultaat brengen we in het voorjaar verslag uit. d

Boven: als takken te dicht bij de knot worden afgezaagd raakt de knot beschadigd, waardoor die inrot; foto: Joke Colijn Onder: knotwilg met zijtakken op de stam die verwijderd moeten worden; foto: Jaap Graveland

Eurobirdwatch 2018 Vroeg uit de veren voor veel vogels Coen van Nieuwamerongen

Vroeg op voor veel, want het is vandaag 6 oktober, de Euro Birdwatch. Vandaag worden er in veel Europese landen trekvogels geteld. Ook wij doen dit jaar natuurlijk weer mee op de telpost ‘De Hoekse Sluis’ bij Lekkerkerk. De verwachting is dat het erg druk wordt met het oog op de ‘Race’ die dit jaar in volle gang is. Vanaf kwart voor zeven is de post al bemand.

H

et is nog vrij donker, maar het eerste ochtendgloren komt er al aan. We kunnen soorten als zanglijster en koperwieken al noteren, want dat zijn vogels die zowel ‘s nachts als overdag kilometers vliegen om hun winterlocatie te bereiken. We noteren gedurende de telling meer dan honderd van beide soorten. We genieten van de snel opkomende zon. Er staat weinig wind en het is zo’n tien graden. Ook is het erg helder met hier en daar een wolkje hoog aan de lucht. Het wordt lichter en er beginnen steeds meer vogels te vliegen. De eerste groepen met vinken

pimpelmees en tjiftjaf. Tussen de vele vinken en graspiepers vliegen kepen en groenlingen. Ook komt er met enige regelmaat een grote gele kwikstaart over.

Er is even paniek, er komt een slechtvalk aanvliegen. Deze blijkt geen trek te hebben in een vogel en heeft zelf ook nog een rit voor de boeg. De zwaluwen beginnen toch al flink af te nemen zo begin oktober, maar toch schrijven we nog 50 boerenzwaluwen. Over de Lek komt een bontbekplevier roepend aanvliegen, terwijl boven ons de andere vogels gewoon door blijven vliegen. We horen nog een boompieper en weer een boomleeuwerik.

O

Overvliegende veldleeuwerik, foto: Gijsbert Mourik

ns streven is om over de tienduizend vogels te komen met deze telling. Dat lukt goed, want rond twaalf uur zitten we al ver boven de tienduizend. Twee kolganzen komen over de post, een van de eerste van het najaar. Langzamerhand druppelen de eerste tellers weer af, maar het is dan ook al 13.00 uur, terwijl anderen nog dapper blijven staan en volhouden tot half drie.

We zien met elkaar erg veel en verbreken de dagrecords van de volgende soorten: grote gele kwikstaart (staat nu op 14), witte kwikstaart (staat nu op 68), krakeend (staat nu op 119), vink (staat nu op 10.156), lijster onbekend (staat nu op 70) en rietgors (staat nu op 97). Ook het telpost record is verbroken.

Dat stond op 13.125 op 9 oktober 2011 en staat nu op 14.389!

Voor de rest tellen we nog een leuk aantal houtduiven, smienten, kauwen, spreeuwen en graspiepers. Het is een zeer geslaagde, gezellige, maar ook zeker een nuttige telling. Er is in totaal zeven uur en drie kwartier geteld en we komen op een totaal van 65 trekkende soorten.

Allen hartelijk dank voor jullie komst en waarnemingen! In het bijzonder Max bedankt voor het klaarzetten van de telling en niet te vergeten voor de petten van de werkgroep. d

trekken voorbij, rietgorzen komen roepend overvliegen en uit het riet schreeuwt een waterral.

Ondertussen komen er steeds meer bekenden op de telpost. Hoe meer ogen hoe meer we kunnen zien en noteren. We werken sinds kort met de app van trektellen.nl. Daarmee kunnen we de voorbijvliegende vogels gelijk invoeren en dat scheelt achteraf een hoop rekenwerk. Met dank aan de tablet van Arie DorsmanHET IS EEN KLEIN STAPJE NAAR UW NIEUWE BIJ UW HUIS PAST EEN MOOIE TUIN! konden we de vogels gemakkelijk invoeren. Op de boei komt TUIN,EenMET MOLENAAR HOVENIERSBEDRIJF! mooie tuin zorgt voor ontspanning. naar een hovenier die u kan helpen met het ontwerpen, aanleggen of onderhouden van ‘onze’ geelpootmeeuw weer zitten, zoals hij elke dag (in het Op zoekWij ontwerpen zulke tuinen, leggen ze aan en uw tuin? Dan bent u bij Molenaar aan het goede adres! Graag adviseren wij u in een geheel onderhouden voor het vakwaar en met gesprek. ze.

VaakMet zienliefde wij mogelijkheden u zelf nog nooit aan hebt gedacht. najaar) doet. Ganzen, eenden, lijsters, zangvogels, steltlopers… vrijblijvend de creativiteit die u van hoogwaardig Daarbij houden wij rekening meteen uw wensen, zodat uw tuin het verlengstuk van uw woning het ontgaat ons allemaal niet. De eerste boomleeuwerik, met wordt mag waarvan u veel extra wooncomfort zult ervaren! hoveniersbedrijf verwachten. zijn korte staartje, komt in beeld.

A. Molenaar Hoveniersbedrijf brengt elke tuinwens in praktijk, met respect voor de Het wordt nu echt druk zowel op als over de post. De vinken natuur en met gebruikmaking van de beste vliegen massaal over in grote groepen, soms wel meer dan materialen. We gaan daarbij geen enkele uitdaging uit de weg, ontzorgen u totaal! honderd tegelijk. Ondertussen deelt Mieke cake uit, wat ons allemaal goed smaakt. Mieke hartelijk dank!

Heeft u interesse? Neem| TUINAANLEG dan contact met ons op TUINONTWERP | TUINONDERHOUD via 06-54967545 of mail naar op marc@amolenaar.nl Bekijk diverse projecten onze website www.amolenaar.nl ‘Stil!’ klinkt het als een bevel. Een tikkend geluid wordt gehoord, gevolgd door een hoge, lange tsiij. Aha, een appelvink, een leuke waarneming, die we natuurlijk noteren. Die hadden we nog niet vandaag. ’t Hooge 5 | CD 2861Bergambacht EZ Bergambacht | T (0182)(0182) 35 18 35 61 18 61 Tussenlanen 20/b Zand | 2861 | Telefoon: Fax: (0182) 35 11 64 | | www.molenaarhovenier.nl E-mail: info@amolenaar.nl E marc@amolenaar.nl Via de bomen trekken de kleinere vogels, zoals koolmees,

WAARDVOGEL | DECEMBER 2018 11

Mooi samenwerkingsproject HHSK en NVWK timmeren nestkasten Stefan van der Heijden, (mede-)coördinator uilenwerkgroep NVWK Op verzoek van het Hoogheemraadschap Schieland en de Krimpenerwaard (HHSK) gaan de roofvogel- en uilenwerkgroep muizen proberen te bestrijden. Langs de Lekdijk zijn op diverse plekken zoveel muizen aanwezig, dat er schade ontstaat aan de dijk. De muizen graven gangen waardoor de graszode van de dijk los komt te liggen. Het gevolg daarvan is dat de sterkte van de dijk vermindert, wat uiteraard ongewenst is. De wens vanuit HHSK is om op een milieuvriendelijke manier deze muizen te bestrijden voordat zij een plaag gaan vormen. d

K

erkuilen en torenvalken eten vrijwel uitsluitend muizen. Deze soorten zijn daarmee de meeste geschikte doelsoorten, en daarmee een natuurvriendelijk middel, voor dit project. Het voedselaanbod is in voldoende mate aanwezig, maar vaak ontbreekt het voor deze vogels aan geschikte nestplaatsen. Om die reden worden er kasten opgehangen. De kans dat de soorten zich in grotere aantallen (permanent) langs de Lekdijk vestigen wordt daarmee aanzienlijk vergroot.

O

p zaterdag 3 november, niet geheel toevallig ook Natuurwerkdag 2018, hebben vrijwilligers van zowel NVWK als HHSK gezamenlijk circa 40 kerkuil- en torenvalkkasten in elkaar gezet. We waren te gast bij de familie Bongers in Bergambacht. Hier hadden we een mooie, ruime werkplaats tot onze beschikking. Eerder was al het hout er naar toe gebracht.

De gastheer had nog de laatste hand aan de voorbereidingen gelegd en alles klaar gezet.

Tijdens het timmeren werden alle vrijwilligers door de gastvrouw en gastheer uitstekend verzorgd met koffie, thee, sap, taart en soep; waarvoor nogmaals dank!

In totaal waren er vijftien volwassen vrijwilligers actief. De een zeer ervaren met dit soort klussen, de ander niet. Maar allemaal even enthousiast! Daarnaast waren er vijf kinderen bij het project betrokken. De kids hebben ook een geweldige bijdrage geleverd:

12

WAARDVOGEL | DECEMBER 2018

stickers plakken, sjouwen, materiaal aangeven en sommigen schroefden zelfs. Bovendien testten de kinderen de stevigheid van de kasten, want stel je voor dat er ooit eens een zeearend op de kast zou gaan zitten…

Het project wordt vanuit het dagelijks bestuur van HHSK met interesse gevolgd. Om die reden was ook hoogheemraad Dorenda Gerts aanwezig. Haar komst en belangstelling werden door de vrijwilligers gewaardeerd!

E

en gedeelte van het Lekdijktraject is verkend en er zijn diverse erfeigenaren benaderd met de vraag of we kasten op mogen hangen. Met een goede en zorgvuldige uitleg zijn er gelukkig veel mensen bereid om op hun erf een kast voor één of zelfs beide soorten te laten plaatsen. Op dinsdag 6 november zijn de eerste kasten geplaatst (zie pagina 35). Het is de bedoeling dat alle kasten eind 2018 zijn opgehangen, ruim op tijd voor het nieuwe broedseizoen.

HHSK financiert de benodigde materialen (plaatmateriaal, schroeven, bevestigingsmateriaal en turf). De roofvogel-en uilenwerkgroep plaatsen de kasten gezamenlijk. De kasten worden in de toekomst meegenomen in de controlerondes van alle bij de NVWK bekende kasten. Zodoende houden we goed in de gaten of het plaatsen van de kasten ook daadwerkelijk succes gaat opleveren. We zijn heel benieuwd. d

Vlinders en bijen in graslanden zijn met relatief eenvoudige maatregelen te helpen https://www.itfryskegea.nl

PERSBERICHT

Vlinders en bijen die in graslanden leven zijn met relatief eenvoudige maatregelen te helpen. Dat blijkt uit nieuw onderzoek dat we samen met De Vlinderstichting en collectief It Lege Midden in Friesland hebben gedaan. Vooral het kruidenrijk maken of houden van perceelranden heeft positieve effecten op vlinders.

Insecten hebben het moeilijk Vanwege een gebrek aan voedsel, waardplanten en mogelijkheden is het voor insecten zwaar om de winter door te brengen. Niettemin vervullen ze een onmisbare schakel in ecosystemen, als voedsel voor vogels, natuurlijke bestrijders van plagen en bestuivers van planten en gewassen. Om effectief iets voor insecten in grasland te betekenen, is het noodzakelijk om met bewezen maatregelen te werken.

Onderzoek doen Gebrek aan voldoende kennis over dit onderwerp, was in 2015 reden voor It Fryske Gea, It Lege Midden en De Vlinderstichting om deze te ontwikkelen, middels een driejarige pilot, in het midden van Friesland. Er is geëxperimenteerd met zeven verschillende maatregelen, variërend van gefaseerd slootkantbeheer tot intensieve wisselbeweiding.De argusvlinder, een sterk in aantal afnemende vlinder van graslanden, heeft onder de noemer Keningin fan ‘e Greide (koningin van het grasland) gefungeerd als icoonsoort van het project. In 2015 is er een nulmeting uitgevoerd op alle 24 locaties van de pilot. De maatregelen zijn toegepast in 2016 en 2017. Ook in die jaren zijn er metingen aan insecten uitgevoerd, door vrijwilligers, studenten van Van Hall Leeuwarden en onderzoekers van De Vlinderstichting. De resultaten van de pilot zijn recent gepubliceerd in een rapport, dat op 28 november is overhandigd aan gedeputeerde Johannes Kramer.

De uitkomsten Uit de pilot blijkt dat het creëren en behouden van kruidenrijke randen en het gefaseerd maaien hiervan (niet alles tegelijk) een beheermaatregel is die positief werkt. Dagvlinders en ook de meer kritische groep graslandvlinders profiteren van deze beheermaatregel. Wilde bijen (in 2017) en bodembewonende kevers (2016 en 2017) werden in hoger dan gemiddelde aantallen aangetroffen op locaties met kruidenrijke randen. Ook zijn er aanwijzingen dat een op de argusvlinder gericht maaibeheer rond hekken en palen – het voortplantingshabitat van deze vlindersoort – positief werkt voor dagvlinders.

Deze studie maakt het voor het eerst mogelijk om van een aantal beheermaatregelen in te schatten wat de effecten ervan zijn op dagvlinders, bijen en bodembewonende insecten in graslanden. Deels betreft dit eerste indicaties. Wij zijn samen als samenwerkende organisatie erg blij met de resultaten van de studie en willen deze zo breed mogelijk onder de aandacht te brengen. Dit doen we onder andere middels de brochure ‘Insectenvriendelijke graslandbeheer in Midden-Friesland’, zodat ze op zoveel mogelijk plekken gaan worden toegepast. Naar verwachting wordt daarmee voor graslandinsecten een belangrijke eerste stap gezet die kan bijdragen aan het stoppen van verdere achteruitgang.

WAARDVOGEL | DECEMBER 2018 13

Leve(n)de Tuin vervolg Tekst en foto’s: Jaap Graveland

In het juninummer vertelden we over het project Leve(n)de Tuin. Sindsdien hebben we niet stilgezeten en willen volgend voorjaar aantal acties uitvoeren. Ik val gelijk met de deur in huis: we hebben daarbij hulp nodig. Wil je bijvoorbeeld een stadsvogelexcursie organiseren?. Een kleine moeite, leuk om te doen, en je helpt er bewoners en vogels mee. d

V

anwege het succes van de eerste serie lezingen in april, gingen we op herhaling. Op 26 september lieten we opnieuw, met de Werkgroep Steenbreek (http://www. steenbreekkrimpenaandenijssel.nl/) in drie presentaties zien hoe je bij woningrenovatie rekening kunt houden met vogels en vleermuizen, en welke planten en beplanting je kunt toepassen om het vogels, vlinders en bijen in je tuin naar de zin te maken.

We konden weer terecht in de raadzaal van het gemeentehuis in Krimpen aan den IJssel, en opnieuw was er veel belangstelling: veertig mensen kwamen luisteren. De presentaties staan op onze site. Ga naar https://www.nvwk.nl/werkgroepen/ erfvogelwerkgroep, de drie presentaties staan rechts onder.

- Er zijn veel perken met kale grond en dus een onkruidprobleem, en er zijn perken met dubbelbloemige rozen die weinig honing, stuifmeel en bessen (rozenbottels) produceren dus waarin weinig waarde voor insecten en vogels zit.

D

e gemeente Krimpen aan den IJssel probeert al met vogels en insecten rekening te houden in het stedelijk groen, maar het kan nog beter. Daarom spraken we af dat ik een rondje door Krimpen zou fietsen, zou noteren wat me opviel en wat er beter zou kunnen. Dat rondje werd drie en een half uur, maar het was leuk en nuttig. De belangrijkste conclusies waren: - Krimpen is rijk aan stedelijk groen, met o.a. veel hoge bomen.

- Veel plantsoenen hebben al een flinke diversiteit aan struiken, waaronder struiken die noten of bessen produceren (belangrijk voedsel in de winter).

- Her en der zijn natuurvriendelijke oevers aangelegd.

- In straten in oude of juist heel nieuwe wijken staan relatief weinig bomen aangeplant, waarschijnlijk omdat de straten smaller zijn.

- In perken met kruiden staat opvallend weinig onkruid, omdat de kruiden de bodem goed bedekken.

- Op een paar plekken staan combinaties van kruiden en siergrassen die er heel mooi uitzien én grote waarde hebben voor vogels en insecten, en daar is weinig last hebben van onkruid.

- Minstens de helft van de (vaak kleine) voortuinen bestaat voornamelijk uit tegels en heeft dus nauwelijks natuurwaarde.

Betegelde voortuinen betekenen te weinig beplanting voor insecten en vogels. Dit komt erg veel voor.

14

WAARDVOGEL | DECEMBER 2018

Rozenperk: dubbele roos dus weinig stuifmeel en honing, geen bottels, en bovendien veel kale grond dus erg veel onderhoud

- Er staan weinig zaaddragende struiken of kruiden in het openbaar groen.

- Plaatselijk zijn stoepen en pleinen onnodig breed en ‘versteend’.

- Het buurterf - bewoners onderhouden in hun wijk zelf een stuk grond met bloemen, bomen, speel- en zitvoorzieningen verdient beslist een tweede kans, op een andere locatie.

Als je het volledige verslag en de bijbehorende foto’s wilt hebben, stuur dan even een mail: jaap.graveland@nvwk.nl.

A

an de hand van de resultaten stippelden we met de gemeente Krimpenerwaard een route uit voor een soort ‘stadssafari’.

Met de betrokken gemeenteambtenaren, een medewerker van Qua Wonen en de verantwoordelijke wethouder bekeken we op 29 september een aantal locaties op de stand van zaken en verbeterpunten te bespreken.

Tijdens de stadssafari bij een mooi aangelegd perk met bloemen en zaden.

Het is onkruidvrij door goede bodembedekking met planten. Zo moet het.

A

fspraken, vogelcursus We spraken af dat de gemeente de bevindingen gebruikt voor het opstellen van zijn Nota Biodiversiteit en het periodieke herinrichten van plantenvakken. Het meest lastige voor de

W

e willen dus in het voorjaar een vogelcursus gaan organiseren met als doel dat de cursisten vogels leren herkennen en gaan tellen in de bebouwde kom. Het bedje is al gespreid, want er bestaat al een vogelmeetnet waar we bij kunnen aansluiten. Met de toepasselijke naam MUS: Meetnet Urbane Soorten.

Verder blijven we informatie aanbieden over te kiezen planten, beschikbare nestkasten etc. De NVWK zal proberen stadsvogelexcursies en tuinexcursies of open tuinen te organiseren. Ook zouden we met bewoners nestkasten kunnen maken om in de eigen tuin of het openbaar groen op te hangen.

Aan de zogenaamde Krimpense Groene Tafel, het periodieke overleg van de gemeente Krimpen aan den IJssel (wethouders, ambtenaren) met organisaties die met ‘groen’ bezig zijn, maakten we afspraken over dit onderwerp, onder andere om berichten over dit soort activiteiten op de gemeentepagina’s te plaatsen.

H

elp mee De NVWK kan deze acties alleen uitvoeren als zich mensen aanbieden om hier bij te helpen. Dus heb je zin om een stadsvogelexcursie of open tuinendag te organiseren, wil je Gierzwaluwnestkasten aan gevel in de vogelwijk, een goed initiatief je tuin open stellen voor bezoek, of heb je vragen over hoe je kan bijdragen, bel me dan even, of stuur een mail. Zonder hulp NVWK, de Werkgroep Steenbreek én de gemeenten is om de kunnen we dit niet uitvoeren en blijft vergroening van de tuinen bewoners te bereiken. Bekend maakt bemind, dus we denken of natuurinclusief renoveren beperkt tot een vrij kleine groep dat kennis van vogels, nestgelegenheid en beplanting bewoners bewoners. Vergroting van de biodiversiteit is geen zaak voor de stimuleert om zelf in hun tuin aan de slag te gaan en bij renovatie gemeente alleen; bewoners dragen ook veel verantwoordelijkheid en kunnen met weinig moeite veel betekenen. d van de woning rekening te houden met vogels en vleermuizen.

Marjan Pols _ de Pee PRAKTIJK VOOR PSYCHO SOCIALE HULPVERLENING EN KRUIDENTHERAPIE

De Vroedschap 3 I 2922 VB Krimpen aan den IJssel 06 516 926 13 I www.marjanpolsdepee.nl I info@marjanpolsdepee.nl

WAARDVOGEL | DECEMBER 2018 15

BMP Roofvogels 2018 In de herhaling zit de kracht Jaap Jan Leeuwenburgh De roofvogelwerkgroep is dit voorjaar gestart met een Broedvogel Monitoring Project (BMP) Roofvogels; een meerjarig project. In het septembernummer van de Waardvogel werd alvast een voorproefje gegeven van de uitkomsten van de BMP in 2018. In deze Waardvogel leggen wij uit wat de BMP Roofvogels is en wat de betekenis van de uitkomsten ervan kan zijn. a

Sperwer, foto: Rianne van der Meer

W

at is een BMP Roofvogels?

Kort gesteld: met een kaart in de hand een vast omlijnd telgebied (een zogenaamd plot) doorkruisen en het aantal territoriale roofvogels in kaart brengen; daarbij in februari tijdens de eerste telronde een felle oostenwind trotseren, maar ook met volle teugen genieten van de ontluikende natuur in voorjaar en vroege zomer.

We brengen met de telling het aantal territoria binnen het plot in beeld. Daarbij letten we op territoriaal en/of nestindicerend gedrag. Een voorbeeld: een overvliegende havik telt niet, maar een roepende havik telt wel. Ook een (baltsend) paartje, vervoer van voedsel of ontlasting telt als nestindicerend gedrag. Dit gebeurt allemaal binnen door Sovon per soort vastgestelde datumgrenzen. Nestindicerend gedrag van de havik telt tussen 1 februari en 15 juni; van de boomvalk, die later arriveert, tussen 1 mei en 31 augustus.

D

e BMP-plots Wij hebben voor de BMP twee plots geĂŻnventariseerd.

Het eerste plot (polders Achterbroek e.o.) ligt ruwweg tussen Gouda, het Beijersche, Berkenwoude, Lageweg en Gouderak.

Het tweede gebied (polders Lekkerkerk en Ouderkerk e.o.) ligt tussen Berkenwoude, Ouderkerk aan den IJssel, Krimpen aan de Lek en Lekkerkerk. Aanvankelijk wilden wij bij dit gebied ook nog het deel richting Krimpen aan den IJssel betrekken, maar dat bleek een iets te grote kluif. Op het kaartje staat dit deel er nog wel bij, maar er is daar in 2018 dus (nog) niet geĂŻnventariseerd.

H

et BMP-seizoen bestaat uit minimaal 6 telrondes. Tussen februari en juli zijn dat zes maandelijkse fietstochten door de gebieden. Daarnaast maken we een paar losse deelbezoeken, want de boomvalk is eind juni nog maar net begonnen met broeden en de sperwer laat zich niet gemakkelijk vinden. Voor een zo volledig mogelijk beeld werden daarom ook vermeldingen op https://krimpen.waarneming.nl/ van roofvogels die nestindicerend gedrag vertoonden meegenomen in de uiteindelijke telresultaten.

Na afloop van het broedseizoen worden de waarnemingen volgens vaste criteria herleid tot aantallen territoria/broedparen per soort. Dat gebeurt door middel van auto-clustering van de

W

elk gedrag telt wel mee en wat niet?

De BMP-telling werkt volgens een vaste methodiek die in een door het Sovon opgestelde handleiding wordt beschreven.

De standaardmethode is de uitgebreide territoriumkartering.

BMP-plot

16

Boomvalk

Bruine kiekendief

Buizerd

Havik

Sperwer

Torenvalk

43438 Polders Achterbroek e.o.

2

1

11

2

2

2

43439 Polders Lekkerkerk en Ouderkerk e.o.

1

0

4

1

0

3

Totaal

3

1

15

3

2

5

WAARDVOGEL | DECEMBER 2018

ingevoerde teldata via de Sovon-website. De computer herleidt daarbij de gegevens die in het veld zijn verzameld tot territoria.

D

oor meer jaren achtereen te tellen ontstaan goed vergelijkbare gegevens. Telresultaten hebben de meeste waarde wanneer het gebied tenminste twee jaren of meer wordt geïnventariseerd.

Hoe meer jaren hoe beter. Hoe langer de tijdreeks, hoe meer inzicht er ontstaat, dus hoe waardevoller de informatie wordt.

Kennis van de roof-vogelsoorten, hun geluiden en broedgedragingen is een belangrijke basis voor goede resultaten.

De BMP-methode is vrij ingewikkeld, maar met wat oefening komen wij zeker verder. Het is voor de roofvogelwerkgroep zaak om de tellingen verder te verfijnen; een mooie uitdaging.

In de tabel op pag. 16 staan de aantallen per soort per plot en in

totaal weergegeven. In de komende jaren zal dit overzicht steeds worden aangevuld en zodoende uitgroeien tot een goed overzicht van de roofvogelstand in dit deel van de Krimpenerwaard.

H

eb je na het lezen van dit verhaal zin om volgend voorjaar met ons mee te doen? Meld je dan aan bij de roofvogelwerkgroep.

Een extra paar enthousiaste oren en ogen zijn altijd welkom.

Maar ook als je je niet aansluit bij de roofvogelwerkgroep, kan je toch een bijdrage leveren aan dit project door bij roofvogelwaarnemingen op https://krimpen.waarneming.nl/ het waargenomen gedrag van een roofvogel te noteren. Alle waarnemingen van nest-indicerend gedrag maken het beeld steeds completer en dat is uiteindelijk waar wij naar streven. a

Van de penningmeester Jan de Boer

Na de ledenvergadering in maart van dit jaar zijn wij (mijn vrouw en ik) enthousiast aan de slag gegaan als penningmeester van de NVWK. De financiële administratie krijgt een wat andere opzet. Er is dit jaar een nieuw ledenpakket aangeschaft. We hebben geprobeerd om alles zo goed mogelijk van het oude naar het nieuwe systeem over te zetten. Dit is een tijdrovende klus geweest.

Natuurlijk staat niet alles er zonder slag of stoot in één keer goed in. Verschillende (ex-)leden hebben ons geattendeerd op fouten in de administratie: reeds opgezegd, verhuisd, incorrect email adres, enz. Maar met uw feedback komen we er wel. Dank vast daarvoor.

I

n de maanden november en december hebben wij de automatische incasso’s ingeleverd bij de bank en de facturen verstuurd om de contributie van het jaar 2018 te incasseren. De facturen zijn zowel per post als per email verstuurd. In 2019 gaan wij u benaderen om zoveel mogelijk digitaal met u te kunnen communiceren en wij hopen dat u ons een machtiging geeft om de contributie automatisch te innen. Uiteraard alleen als u dit nog niet heeft gedaan. Wilt u nu al een machtiging afgeven of heeft u wellicht een andere vraag, dan graag een email aan de penningmeester: penningmeester@nvwk.nl. Voor het jaar 2019 is het de bedoeling om weer in mei de contributie te innen. d WAARDVOGEL | DECEMBER 2018 17

Alle Waardvogels digitaal?

Interessante winterklus Hans Kouwenberg Tijdens een van mijn laatste vergaderingen als bestuurslid kwam naar voren dat bestuursleden Frans en Stef een paar volle dozen met allerlei rapporten van inventarisaties uit de Krimpenerwaard thuis hebben staan. Het zou in mijn ogen zonde zijn als deze gegevens verloren zouden gaan. Mijn idee is deze rapporten te scannen en op de website te zetten zodat iedereen ze kan downloaden en gebruiken. d

O

ok bedacht ik hoe mooi het zou zijn als al deze natuurdata op papier, ook digitaal beschikbaar zouden komen op waarneming.nl. Inmiddels ben ik in het bezit gekomen van een paar schoenendozen vol met oude Waardvogels en daar staan eveneens heel veel nuttige gegevens in zoals in de rubriek ‘Betrapt en Gesnapt’, maar ook excursieverslagen, fenologiegegevens en inventarisaties.

De dozen van Stef heb ik inmiddels doorgenomen. Daarin bevinden zich veel notulen, verslagen en een enkel rapport met interessante natuurdata. In de oude Waardvogels staan wél heel veel waardevolle natuurdata, ik heb ze namelijk vluchtig doorgenomen bij het scannen. Een nestkastenproject met 125 kasten in het Loetbos, trektellen met vijf telposten, een gewonde slechtvalk bij Krimpen, planteninventarisaties van de Berkenwoudse Hoge Boezem zijn goede voorbeelden van oude data.

In de vorige Waardvogel heeft al een oproep gestaan voor deze klus, het invoeren van de Waardvogels op waarneming.nl. Het

lijkt mij een ideaal klusje voor in de wintermaanden, vandaar nu dit artikel. Het invoeren van de gegevens van een Waardvogel kost snel een paar uur. Zin en tijd? Graag een mail naar hanskouwenberg@ tele2.nl .

I

k heb al 100 Waardvogels gescand, toch mis ik er nog een aantal.

Van voor 1971 heb ik er geen, al werd er wel één uitgegeven.

In het decembernummer van 1971 wordt gesproken over de 8e jaargang uit 1968, blijkbaar is er vanaf het begin van onze vereniging in 1961 een clubblad geweest. In hetzelfde artikel wordt ook gesproken over ‘mededeling 17’ van oktober 1967, een transectonderzoek in de Krimpenerwaard. U snapt dat ik heel graag in het bezit zou komen van deze oude Waardvogels of mededelingen om ze te scannen en in te voeren op waarneming.nl.

Alle oude Waardvogels en andere interessante rapporten zullen ook op onze website worden gezet, zodat iedereen ze kan lezen en informatie er uit gebruiken. d

Bond Friese Vogelwachten start petitie voor Europees jachtverbod op weidevogels https://www.bfvw.nl

PERSBERICHT

De Bond Friese Vogelwachten (BFVW) is een petitie begonnen om de jacht op kwetsbare weidevogelsoorten als de grutto, wulp en kievit in heel Europa te verbieden.

Verkiezingen De petitie is gericht aan de leden van het Europees Parlement. ,,In drie maanden tijd willen we zoveel mogelijk handtekeningen verzamelen om deze op 1 maart 2019 aan te bieden aan Europarlementariër Jan Huitema’’, aldus BFVW-voorzitter Rendert Algra. ,,Voor onze drieduizend vrijwilligers begint dan het voorjaar waarin we eieren en kuikens van weidevogels beschermen. Maar in maart komen ook de verkiezingen voor het Europees Parlement in mei dichterbij. Een goed moment om partijen en kandidaten ervan te overtuigen dat er een eind moet komen aan de moord op kwetsbare weidevogels.”

Jacht Landbouwminister Carola Schouten trekt miljoenen euro’s extra uit om het weidevogelbestand te verbeteren, terwijl dezelfde vogels tijdens de trek uit de lucht worden geschoten in landen als Frankrijk, Italië en Malta. Algra: ,,De grutto is officieel veilig in Frankrijk, maar daar komt vanaf 2020 mogelijk verandering in. Andere soorten als kievit en scholekster mogen nu al vrij bejaagd worden. De BFVW wil een jachtverbod op weidevogels in heel Europa. De wulp is gelukkig op veel plaatsen beschermd, maar uitzondering is de kustlijn van Frankrijk waar juist de trekroute langs loopt. Wij vinden dat dit soort uitzonderingen moeten worden opgeheven, want we dekken zo wel een heel dure tafel voor de Fransen”.

Het aantal weidevogels in Nederland daalt al jaren. De Vogelbescherming schat dat het aantal grutto’s en wulpen jaarlijks met 5 procent afneemt.

De BFVW roept iedere vogelliefhebber op om de petitie te ondertekenen en zo te laten weten dat weidevogels niet op een menukaart horen.

Ga naar https://www.nvwk.nl/actueel/nieuws naar het nieuws van 5 december en teken de petitie!

18

WAARDVOGEL | DECEMBER 2018

Nieuwe Sovon Vogelatlas Na 40 jaar ook in Krimpenerwaard grote veranderingen Joke Colijn De Landelijke Dag van Sovon was een groot succes die ook door NVWK-ers goed is bezocht. Onder grote belangstelling werd daar de nieuwe Vogelatlas gepresenteerd waarin de ontwikkelingen van de laatste 40 jaar overzichtelijk zijn gemaakt. Zelfs sinds de laatste versie uit 2002 is er veel revolutionair veranderd. Voor dit gigantische project hebben ruim 2000 vogelaars meer dan 5 jaar (van 2012 tot 2017/2018) gedurende vele uren atlasblokken geteld.

Sovon is een onafhankelijk onderzoeksorganisatie met als missie de ontwikkelingen in de Nederlandse vogelstand te volgen en te verklaren. Elke organisatie of persoon die belang hecht aan objectief en systematisch verzamelde gegevens over de Nederlandse vogelstand, kon daarom een financiële bijdrage geven voor productie van de atlas. Als financieringsvorm was het mogelijk om een vogelsoort te sponsoren. De NVWK koos voor de vogel in ons logo: de smient, die immers onder grote druk staat. Ook in de Krimpenerwaard zijn vrijwilligers de afgelopen jaren actief geweest met tellen. Ze hebben daarmee een prachtstuk werk afgeleverd.

D

e NVWK trekt regelmatig aan de bel over het verlies aan biodiversiteit en achteruitgang weidevogels. Op provinciaal niveau zijn we actief bij het Actieplan Boerenlandvogels. In het proces van Strategische Visie en Panorama pleiten we voor aantal natuurimpulsen en spreken we daarover met statenleden en raadsleden. Die gaan de komende maanden besluiten nemen over al of niet overnemen van actiepunten. Er gaan ook soorten vooruit, en het valt mensen op hoe vogelrijk de Krimpenerwaard is. Dat zeggen een aantal bewoners, boeren en raadsleden ons ook; dus wat is het probleem dan precies? Daar zijn heldere antwoorden op te geven, maar niet in zo’n kort bestek. Daarom krijgen we de komende edities van de Waardvogel informatie over de veranderingen. Over soorten waar het in de Krimpenerwaard heel goed mee gaat vergeleken met

40 jaar geleden, zoals de blauwe reiger en de knobbelzwaan en ook een verrassende soort als de zwarte roodstaart op industrieterreinen, maar ook over compleet verdwenen broedvogelsoorten als patrijs en wulp. In grote lijnen komt het erop neer dat het in moerassen en grote wateren beter gaat, o.a. vanwege maatregelen voor waterveiligheid, en dat het met de weidevogels slecht gaat door intensieve landbouw.

Het blijkt dat dit soort informatie nauwelijks bekend is bij de gemiddelde Krimpenerwaarder. We gaan proberen er iets aan te doen om dat bewustzijn te verhogen, zodat meer mensen hun eigen verantwoordelijkheid gaan nemen en de impact op de biodiversiteit wordt vergroot. In de Waardvogel beginnen we met een serie artikelen van vogelaars als Erik Kleyheeg, Rudi Terlouw en Jaap Graveland. We kijken ernaar uit. d

Rechter verbiedt opnieuw schieten smienten in Zuid-Holland www.vogelbescherming.nl/actueel/bericht/rechter-verbiedt-opnieuw-schieten-smienten-in-zuid-holland

PERSBERICHT

De Rechtbank in Den Haag heeft, net als vorig jaar, geoordeeld dat er voorlopig geen afschot van smienten mag plaatsvinden in Zuid-Holland.

Vogelbescherming Nederland en de Natuur en Milieufederatie Zuid-Holland (NMZH) maakten eerder bezwaar tegen dit voorgenomen plan van de provincie Zuid Holland. Smienten zijn kleine eenden uit het arctisch gebied, die onder meer in ons land overwinteren. Al tientallen jaren zien we de aantallen van deze eend slinken.

De provincie Zuid-Holland besloot in november 2017 het doden van smienten toe te staan, vanwege de schade die de eenden aan de landbouw toe zouden brengen. Tegen het afschieten van de eenden bestaat veel weerstand. Ruim tienduizend mensen stuurden protestmails naar provinciale staten tegen dit geplande afschot. De bestuursrechter oordeelde destijds dat de onderbouwing van het besluit van de provincie twijfelachtig is en het afschieten van de smienten de slinkende populatie verder in gevaar kan brengen. In afwachting van de beslissing van de provincie op de bezwaren van de natuurorganisaties, werd afschot verboden.

Geen goed beeld invloed van afschot De rechtbank oordeelt nu dat de provincie de gebreken die de rechter constateerde in de uitspraak van vorig jaar nog niet heeft hersteld. Daardoor bestaat er nog steeds geen goed beeld van de invloed van het afschot op de staat van instandhouding van de smient. Daarbij heeft Sovon de staat van instandhouding van de smient als (matig) ongunstig beoordeeld. Als gevolg van de uitspraak mag er geen afschot plaatsvinden in afwachting van het verdere verloop van de beroepsprocedure van de natuurorganisaties. Vogelbescherming en de NMZH zijn zeer verheugd met deze uitspraak.

Vogels schiet je niet af Eerder sprak Fred Wouters van Vogelbescherming zich al uit: “Vogels schiet je niet af, soorten waar het niet goed mee gaat schiet je al helemáál niet.

Smienten eten gras dat bedoeld is voor koeien, maar de huidige landbouwpraktijk laat te weinig ruimte voor natuur op het platteland. In de zomer zijn weidevogels de dupe, in de winter de smient.”

WAARDVOGEL | DECEMBER 2018 19

Beheer van een boomgaard omvat meer dan alleen goed snoeien Frits Hemerik namens de hele knotgroep De NVWK heeft een paar jaar geleden van de gemeente Krimpen aan den IJssel het beheer gekregen van de boomgaard De Vries aan de Boveneindselaan. Dit is een stukje agrarisch erfgoed midden in een woonwijk, dat jarenlang geen onderhoud kreeg en dreigde te verloederen. Op verzoek van de omwonenden zijn we de uitdaging aangegaan deze boomgaard te revitaliseren. De gemeente tekende in 2016 een overeenkomst met de NVWK, een jaarlijkse vergoeding voor onderhoud werd vastgelegd en de gemeente gaf opdracht een professioneel beheerplan te maken aan Bureau Mens en Groen van ons lid Maurice Kruk. Voor de uitvoering van het beheerplan is een structurele aanpak van het beheer noodzakelijk. Dat verplicht ons om een goede administratie op te zetten van wat er staat en wat er aan gedaan moet worden, maar ook om te analyseren wat de randvoorwaarden voor een succesvol beheer zijn. Hierbij hoort een goede communicatie en samenwerking met de afdeling Groen van de gemeente. d

S

amen met Ber Verbeek is ondergetekende initiatiefnemer van het project. Wij waren en zijn ‘groentjes’ op dit gebied en hebben met ‘boerenverstand’ een en ander opgezet. Als je je oor goed te luisteren legt bij degenen binnen de NVWK met kennis van zaken, dan blijkt dat we gezamenlijk heel ver kunnen komen. Mensen met kennis zijn er genoeg, te beginnen bij onze coördinator landschapsbeheer Patrick Heuvelman.

De cursusfaciliteiten die ons aangeboden worden, zijn daarbij bijzonder welkom. Uiteraard is de motivatie en inzet van onze medeknotters onontbeerlijk. De werkzaamheden aan de boomgaard zijn opgenomen in het programma van de knotgroep Krimpenerwaard Oost, waarbij inmiddels de knotgroep Krimpen ook al haar steentje heeft bijgedragen met als doel dat meer te intensiveren, vooral omdat de kennis van het snoeien van fruitbomen in deze laatste groep sterker is vertegenwoordigd.

T

erug naar de aanhef van deze bijdrage. Bijgaande kaart (2) van de boomgaard geeft aan waar wat staat en de nummering is handig om per boom aan te geven wat er al aan gedaan is en wat er nog te doen staat. Dit ligt vast in een beheeroverzicht. Aan de hand daarvan worden prioriteiten gesteld als de knotgroep neerstrijkt in de boomgaard. Belangrijk is om weer feedback te krijgen over wat iedereen individueel daadwerkelijk gedaan heeft, zodat daarmee de administratie kan worden bijgewerkt.

Zonder deze verslaglegging is de continuïteit niet gewaarborgd, want vrijwilligers komen en gaan ook weer. Het beheer beperkt zich niet alleen tot snoeien, maar impliceert ook de afstemming van het maaibeleid met de aannemer die in de gemeente maait, waarbij we streven naar zoveel mogelijk behoud van de natuurlijke begroeiing.

Onder de beheeractiviteiten vallen ook de volgende zaken. Het plaatsen van een bijenkorf in het bloeiseizoen. Het planten en verzorgen van klein fruit omdat dit historisch gezien ook in de boomgaard stond en voor het vogelbestand zeer aantrekkelijk is. De verzorging van de elzen langs de singel (3), die voor bescherming tegen de wind moeten zorgen, maar ook weer niet teveel licht mogen wegnemen. De walkant ontdoen van ongewenste begroeiing zoals braamstruiken en vlierbessen, want beheer houdt ook in dat de singel vrij moet zijn van overhangende begroeiing (6). Scheefstand van bomen ontstaat snel door de zachte bodem en het ontbreken van voldoende beheer. Ook voor kleine zaken moet aandacht zijn: de rubberen

20

WAARDVOGEL | DECEMBER 2018

boombanden vervangen we door juten banden die voldoende sterk zijn, ter wille van een milieuvriendelijker aspect. De nestkastjes die we opgehangen hebben, moeten geïnspecteerd worden op nestactiviteit, maar ook of de spechten de openingen niet hebben aangetast. De communicatie met de bewoners rond de boomgaard en de organisatie van een plukdag behoren tot de externe activiteiten.

Z

aterdag 1 december was de knotgroep weer actief en werd er vooral aandacht gegeven aan noodzakelijke randverschijnselen. Bijgaande foto’s laten dit zien. Scheefstand van een appelboom werd professioneel en succesvol bestreden door Patrick Heuvelman (4) en natuurlijk werd er ook gesnoeid aan fruitbomen. Jannie Monhemius inspecteert de nestkastjes (5) en gebruikt haar kennis om een nauwkeurige analyse daarvan te noteren. Leen den Hartog heeft meteen huiswerk gekregen en mag deze winter drie kastjes repareren. Veel aandacht werd gegeven aan het opschonen van de walkant (7). Uiteindelijk hoorde bij het werk van de dag ook nog het omleggen van een half dode conifeer in de tuin van onze gastvrouw en -heer die ons altijd van koffie en dergelijke voorzien, want voor wat hoort wat. Na afloop lag de ‘oogst’ snoeihout klaar (1) om ‘s maandags afgevoerd te worden. Het bijwerken van de administratie van weer een succesvolle werkdag in Boomgaard De Vries rondde de activiteiten af. Een plezierig bijverschijnsel van deze werkdag was bovendien, dat de stappenteller van mijn Iphone ruim 8000 stappen ofwel zo’n 4 km aangaf... d

1

2

3

4

6

5

7

WAARDVOGEL | DECEMBER 2018 21

Naar de pier van IJmuiden Kijken naar de zeevogeltrek Tekst: Wil Sluis, foto’s: Peter de Wolf Op 13 oktober 2018 staat deze boeiende excursie op de agenda. Dat betekent vroeger opstaan dan normaal op zaterdag en in plaats van één wekker zet ik voor alle zekerheid een tweede er naast. De afspraak is verzamelen om 7.30 uur op de parkeerplaats bij het veer van Schoonhoven. Het is nog donker als ik de deur uit ga. Op de parkeerplaats staat al een groepje te wachten, daar moet ik zijn. Met negen personen, waarvan de jongste 10 jaar is, vertrekken we richting IJmuiden, Zuidpier. Hier gaan we vandaag diverse zeevogels zien.

V

anaf de parkeerplaats bij IJmuiden lopen we in de richting van de duinen. We zien meteen zo’n 50 kneuen overvliegen en er vliegen er nog meer op uit de duinen. Ook een witte kwikstaart, aalscholvers, vinken en kauwtjes laten zich zien. We lopen naar de pier en eenmaal op de pier willen we ook graag andere soorten zien. En dat gebeurt ook: oeverpiepers, voor mij een nieuwe soort, zien we verschillende keren op de rotsblokken.

En dan de vele steenlopers, soms zo dichtbij en mooi te fotograferen. Vervolgens zien we scholeksters en vliegt er een grote zilverreiger over, we wijzen elkaar er op. De meeuwen zijn rijkelijk aanwezig: zilvermeeuw, kleine mantelmeeuw, grote mantelmeeuw, en kokmeeuw. Aan het eind van de pier vinden we een mooi plekje en worden de telescopen uitgestald.

En dat is nodig, want er komt van alles voorbij. Wat te denken van de roodkeelduiker, graspiepers, rotganzen, zwarte zeeeend en zeekoet. Wanneer we de eerste jan-van-gent zien, roept de jongste van 10 dat hij nu 200 vogelsoorten op zijn naam heeft staan. Wat mooi om dit met elkaar te delen; hij is zichtbaar trots. We zien een bruine kiekendief over zee vliegen. Wat doet die hier zo’n vreemde plek? We genieten van het mooie en warme weer. Later blijkt dat het die dag 26 graden is geworden.

22

WAARDVOGEL | DECEMBER 2018

W

e zijn toe aan onze koffie, maar het blijft opletten geblazen.

“Grote gele kwikstaart!” en “Zanglijsters!” roepen we naar elkaar. Wat een mooi gezicht, zoveel drieteenstrandlopers bij elkaar. Terwijl we over zee turen zien we een bruinvis, dat is mooi meegenomen op deze excursie! Even later komt er iemand naar ons toe en laat een foto zien van een alk die hij net geschoten heeft. Leuk dat er onder de vogelaars zijn die dit willen delen, want wat je gezien hebt telt. We willen weten waar de alk gezien is.

Dat is een stukje terug. Wij gaan op pad en zoeken een stukje terug. We zien wel iets in de verte. Maar dan verrast deze duiker ons, want even later is de alk zeer dichtbij. Ook deze kunnen we afvinken.

Het is een ochtendexcursie dus gaan we richting de parkeerplaats.

Onderweg in de haven zien we naast een knobbelzwaan nog een dodaars. We kijken terug op een zonnige dag met mooie waarnemingen. We hebben het al over een volgende excursie naar Zeeland, misschien in de winter? Ik kijk er nu al naar uit. d

Onder: de vuurtoren aan het einde van de pier van IJmuiden.

Rechts, v.l.n.r.: lekker turen, alk, zilvermeeuw, de jeugdige ­vogelaars, steenloper, een groep drieteenstrandlopers

WAARDVOGEL | DECEMBER 2018 23

Buidelmees een ontdekking op de Zaag Jaap Oosterom

Vrijdag 16 november 2018. Na een week werken heb ik lekker een middag vrij! Dat betekent: vogelen. Ik wil op zoek naar een ruigpootbuizerd, die mis ik nog steeds op mijn lijst. Het zou toch moeten lukken nu er zo’n mooie oostenwind staat. d

I

k rij met mijn auto naar Bergambacht om vanaf daar de parallelweg van de N210 af te rijden richting Krimpen. Rijden, stoppen, even scannen, rijden, stoppen, scannen enz. Bij de Kwakels stap ik even uit om een paar zangvogeltjes te scoren.

Vrijwel gelijk hoor ik een goudhaantje roepen en komt hij ook tevoorschijn. Na een paar leuke foto’s gemaakt te hebben stap ik weer de auto in om mijn zoekactie te vervolgen. Even na het Helofytenfilter zie ik een groep kolganzen. Hé, die ene heeft een ring, leuk! Het blijkt te gaan om een ring uit NoordoostDuitsland, altijd interessant. Zo rijd ik door richting Krimpen aan den IJssel naar bedrijventerrein Stormpolder, in de hoop op een leuke dwaalgast. Hier is niets bijzonders te zien. Ik rijd door naar het Stormpoldervloedbos. Hier liep ik een rondje; ook niet veel bijzonders: een paar zangertjes (vuurgoudhaan, goudhaan, tjiftjaf, staartmees enz.) Ik heb nog een uurtje over, wat zal ik doen? Weet je wat, laat ik nog even naar De Zaag gaan. Pas werd er in de Alblasserwaard een oeverpieper langs de rivier gezien, dus dat zou hier ook moeten kunnen. Een paar minuten later loop ik rustig De Zaag op. Ook hier hoor ik gelijk een vuurgoudhaan roepen en krijg hem al snel in beeld. Langzaam loop ik een rondje, maar is er geen pieper te bekennen. Ik doe rustiger aan bij de rietkraag. Afgelopen winter hebben daar een aantal baardmannetjes gezeten. Misschien zitten ze er dit jaar weer. Er is niks te horen of te zien. Ik kijk door het kijkscherm: een paar eenden (krakeend, smient, wintertaling).

P

lotseling hoor ik achter me een langgerekte, ijle roep die op de roep van een rietgors lijkt, maar iets langgerekter en ijler.

Ik draai me gelijk om, want ik herken dit geluid: BUIDELMEES!!

Het zal toch niet! Ja hoor, hij blijft roepen en even later komt hij even tevoorschijn op een meter of twee afstand! Hij verdwijnt gelijk weer achter het riet. Snel probeer ik foto’s te maken. Het fototoestel stelt niet scherp, waardoor de vogel wazig op de foto staat. Qua kleuren en vorm is het toch duidelijk een buidelmees.

Ik app de waarneming gelijk door naar de NVWK-Bird-Alertapp. Bijna gelijk word ik gebeld door mijn vaste vogelmaatje Coen: “Leuke ontdekking!! Kan je me even ophalen?” Het is inmiddels al 17.00 uur en als ik dan nog heen en weer moet naar Gouderak is het natuurlijk al lang donker voordat we terug zijn.

Dus dat gaat helaas niet. Morgen maar een poging wagen. Direct nadat ik de telefoon uitdruk word ik weer gebeld. Dit keer door Arie Dorsman: “Wat een mooie waarneming doe je daar zeg! Ik zit in de Kwakels, in de hoop daar wat leuks te ontdekken. Zal ik nog even komen?” “Ja kan je doen, maar het is over 20 minuten donker. Dus ik denk dat je weinig kans maakt.” Intussen hoor ik de buidelmees al een tijdje niet, waardoor ik besluit om naar huis te gaan. Op het pad richting de ingang kom ik Kees tegen. Ik ben met Kees meegelopen en samen hebben we nog even gezocht, zonder resultaat. Kees zegt: “Waterral heb ik ook nog niet voor de race.” en spontaan begint er een waterral te roepen! “Nu dus wel,” zeg ik. Even later vliegt er nog een ijsvogel vlak langs ons

Foto: Dirk Jan van Roest

heen. Ook leuk! Inmiddels is het helemaal donker geworden en staken we de zoektocht.

D

e dag daarna appt Coen om 7.41 ‘Buidelmees nog aanwezig,’ met een duidelijke geluidsopname erbij en een foto. Later die ochtend zijn er nog een paar hele mooie foto’s gemaakt en hebben veel mensen de buidelmees gelukkig nog kunnen zien.

Later blijkt dat het dezelfde locatie was als waar de eerste waarneming was rond 1990. Dat betrof alleen een mannetje dat een nest begon te bouwen. Er kwam echter geen vrouwtje, dus werd het nest niet afgebouwd. Dit was net voordat de buidelmees als broedvogel in Nederland toe ging nemen. d Buidelmezen broeden vanaf ongeveer 1980 jaarlijks in ons land. Aanvankelijk verliep de kolonisatie van ons land voorspoedig. Er ontstonden bolwerken in verschillende regio’s, met name in Friesland en Groningen, het IJsselmeergebied en langs de Grote Rivieren. In de jaren negentig van de twintigste eeuw telde de landelijke broedpopulatie tot 250 paartjes. Spoedig daarna zakten de aantallen echter om onbekende redenen in en verdwenen de meeste bolwerken.

Ringmeldingen tonen overigens veelvuldige verplaatsingen tussen de Nederlandse (en buitenlandse) broedgebieden aan.

Nederlandse broedvogels overwinteren in Zuidwest-Frankrijk en mogelijk elders in Zuid-Europa. Parallel aan de inzakkende broedpopulatie in Nederland en elders in West-Europa zijn ook de aantallen trekkers afgenomen.

Bron: www.sovon.nl

WAARDVOGEL | DECEMBER 2018 25

Panorama Krimpenerwaard Weer een stap verder naar de uitvoering Tekst en foto: Jaap Graveland Het Panorama Krimpenerwaard: een toekomstvisie uitgewerkt in 29 agendapunten (actiepunten). In de Waardvogel van juni hebben we de actiepunten toegelicht die we voor natuur inbrachten. Hier een update. We hebben o.a. met de agrariërs onze actiepunten voor natuur en landbouw toegelicht aan de gemeenteraden en provinciale staten. En ingesproken over het voorstel van B en W Krimpenerwaard om de lobby voor een tweede oeververbinding te versterken met het aanbod om 200 ha voor woningbouw aan te bieden, uiteindelijk op nader te bepalen plekken in de Krimpenerwaard.

Als deze Waardvogel verschijnt is de eindversie van het Panorama gepresenteerd, op 28 november, en voor iedereen beschikbaar.

Zie daarvoor de site: https://panoramakrimpenerwaard.nl/. Opzet en doel van deze site licht ik toe aan het eind van dit artikel. d

T

afel van Verkenning Op 19 september was de derde bijeenkomst van de zogenaamde Tafel van Verkenning (TvV), de bijeenkomst van vertegenwoordigers van de participatiegroepen, met de verantwoordelijke wethouders, de gedeputeerde uit provinciale staten, de dijkgraaf en elk met een van hun ambtenaren als toehoorders. Op deze bijeenkomst maakten we de beschrijving van de agendapunten en de ‘principes’ af. Met principes bedoelen we: uitgangspunten voor uitvoering van de agendapunten. Bijvoorbeeld: De landbouwsector zorgt niet alleen voor voedsel maar ook voor instandhouding van het cultuurlandschap met natuurwaarden. Het is beduidend meer dan een economische sector gericht op omzet en winst. En: De Krimpenerwaard is een karakteristieke groene long tussen grote steden die vooral groen en open moet blijven met behoud van biodiversiteit. Opvang van ruimtelijke druk vanuit steden doet daaraan afbreuk.

We ‘pitchten’ onze agendapunten: voorstellen voor acties in de uitvoeringsagenda. Voor natuur zijn dat: natuurinclusieve landbouw, stepping stones, natuurinclusief renoveren en streekpromotie.

Ik pitchte daar de stepping stones. Kort en goed bestaat dit voorstel uit het verbinden van bestaande natuurgebieden met slim gekozen, kleine stepping stones: ecologisch beheerde bermen, aanleg van

26

WAARDVOGEL | DECEMBER 2018

Panorama vanaf de IJsseldijk over hooiland in de polder Middelblok

een of meer tiny forests bij een paar kernen, verdere ontwikkeling van de oeverlanden langs Lek en IJssel, vergroening van onze bebouwingslinten (eigenlijk een versterking van ons erfvogelinitiatief) en het meer ecologisch inrichten van de groenvoorziening bij de kernen. Met dat laatste is de gemeente Krimpen aan den IJssel al bezig en we zijn met de gemeente Krimpenerwaard in gesprek.

We denken aan laagdrempelige acties, samen met ZHL, HHSK, gemeenten en provincie. Feitelijk is het een uitbreiding van onze huidige aanpak van de vlinder- en bijenidylles in het Graslandvlinderproject, en het letterlijk aan elkaar knopen van initiatieven van overheden voor herstel van biodiversiteit.

Realisatie vindt plaats in de loop van nu tot over dertig jaar, we hebben dus even de tijd. De locaties liggen bij voorkeur zo dicht mogelijk bij de kernen, onder andere omdat we bewoners zoveel mogelijk bij de aanleg en het beheer willen betrekken zodat het ‘hun’ project wordt. Soorten die daar van profiteren: berm- en dijkplanten, waaronder soorten die nu zeldzaam zijn geworden; insecten waaronder de doelsoorten van de Graslandvlinderproject; vogels, maar ook soorten die zich slecht verspreiden zoals de ringslang en de rugstreeppad. De pitch sprak de overheden aan,

omdat het concreet en laagdrempelig is, en we al hebben laten zien dat we dit kunnen. Maar ook omdat het een samenwerking is tussen overheden en bewoners.

Na verschijnen van ‘ons’ Panorama is het woord aan de politiek. Dus het is afwachten wat er met onze voorstellen gebeurt, maar dit was in ieder geval een positief signaal.

P

resentatie aan raden en staten Op 30 oktober presenteerden alle participatiegroepen hun voorstellen aan de volledige raden en staten en meest betrokken ambtenaren. De locatie was het gemeentehuis in Lekkerkerk, en de opkomst was heel goed. We verdeelden ons over drie zalen: bewoners, ondernemers en landbouw en natuur. In twee ronden konden de raden- en statenleden (en ambtenaren) een van de drie zalen/onderwerpen bezoeken. In totaal bezochten 35 tot 40 mensen onze presentaties over landbouw en natuur. Er waren veel vragen en discussie, o.a. over vermarkting van natuurinclusieve streekproducten en wat we precies van de overheden verwachten.

In de einddiscussie waarin alle groepen weer bij elkaar waren, riepen de raden en staten alle participatiegroepen op vooral de urgentie nog eens goed aan te geven, welke voorstellen (bevolkings)krimp helpen te bestrijden, en om aandacht te geven aan natuur en milieu.

Die zaken staan allemaal in het Panorama, maar kennelijk moeten we daar straks in de communicatie extra aandacht aan geven.

T

weede oeververbinding Ongeveer tegelijkertijd ging de gemeenteraad van de gemeente Krimpenerwaard na de nodige politieke schermutselingen met een 16-15 meerderheid akkoord met een voorstel van B en W om de lobby voor een tweede oeververbinding te versterken door aan de Metropoolregio Rotterdam-Den Haag 200 ha van onze polder aan te bieden voor woningen, als overloop voor Rotterdam. 5.000 tot 10.000 woningen boven op de 3.000 woningen uit de Woonvisie van de gemeente Krimpenerwaard; die laatste zijn bedoeld voor opvang van de eigen bevolking.

Ik ga hier niet herhalen wat erover al in de media is verschenen.

Geïnteresseerden kunnen alle stukken vinden op de site van de gemeente: www.krimpenerwaard.nl. Zoek onder ‘bestuur’, kies dan ‘gemeenteraad’ en vervolgens ‘vergadering en stukken’. Kies dan voor de raadsvergadering van 16 oktober. Daar vind je ook onze inspraakreacties. Waarvoor we overigens de nodige complimenten kregen. Een kortere weg is het Nieuwsbericht op onze site van 19 oktober. Kort en goed is onze reactie: - In deze tijd van aandacht voor klimaatverandering moeten minstens ook de optie van aanleg van een metroverbinding en andere alternatieven worden verkend.

- B en W kiezen hier eenzijdig voor één thema, terwijl de les uit het verleden juist is dat je economie en natuur en landschap gelijktijdig moet versterken omdat we elkaars belangen anders blijven bestrijden.

- Dat is ook de essentie van de gezamenlijke aanpak van bewoners, ondernemers, agrariërs, natuurorganisaties en jongeren in het Panorama Krimpenerwaard.

- Ons inziens bewijst het weer eens dat overheden in het landelijk gebied moeten investeren, omdat landbouw, natuur en landschap anders altijd het kind van de rekening zijn. Compensatie voor schade door economische ontwikkeling is dan voor natuur het hoogst haalbare en doorgaans blijkt die compensatie onvoldoende en te laat effect te hebben.

- De keuze van B en W is in strijd met het beleid van de provincie en de stadsregio zelf om nieuwe woningen zoveel mogelijk in en vlak bij de stad te concentreren en gebieden als de Krimpenerwaard

groen te houden, juist ook voor de stedelingen. In het provinciale beleid wordt de Krimpenerwaard expliciet genoemd als polder waar geen grootschalige woningbouw moet plaatsvinden.

- We vragen B en W bij provincie en rijk ook te lobbyen voor een investering in duurzame landbouw en behoud en versterking van natuur en landschap, naast een lobby voor economie en mobiliteit.

Anders zet de afname van biodiversiteit en verschraling van het landschap onherroepelijk door. Daar hebben we nu vijftig jaar ervaring mee.

T

er illustratie van de keuzen die nu worden gemaakt, en het verschil tussen woorden en daden: de minister van landbouw heeft een visie geschreven voor de toekomst van de landbouw: de landbouw moet in 2030 circulair zijn. Zelfs met veel inzet lijkt dat een utopie, maar dat een minister van landbouw zo’n visie uitbrengt is een stapje vooruit. Helaas blijft het voorlopig bij woorden: de begroting van het hele departement is 0,3% van de rijksbegroting, 880 miljoen per jaar. Dat lijkt veel geld, maar is slechts de helft van het bedrag dat het kabinet aan aandeelhouders van internationals wilde geven in de vorm van afschaffing van de dividendbelasting.

De kranten stonden er weken vol van. Maar heeft u iets gelezen over deze fooi voor het landelijk gebied? Kortom, er is werk te doen. De voorstellen die we in het Panorama doen voor natuur en landbouw, met inzet van bewoners/consumenten, agrariërs, natuurbeschermers én overheden, zijn broodnodig.

We hebben zelf de daad maar bij het woord gevoegd en hebben met de Natuur en Milieufederatie Zuid-Holland en het Zuid-Hollands Landschap een brief van bovengenoemde strekking opgesteld en naar gedeputeerde staten gestuurd. Deze brief vind u ook op onze site bij het Nieuwsbericht van 19 oktober.

W

aardtafel De vertegenwoordigers van de vijf participatiegroepen hebben besloten om na het verschijnen van het Panorama samen actief te blijven. Dat zal gebeuren onder de naam Waardtafel.

Communicatie naar de bewoners van de Krimpenerwaard, toezicht op het uitvoeren van de afspraken die de politiek er over maakt en het uitvoeren van eigen acties worden de belangrijkste taken van deze Tafel.

Over communicatie gesproken: er is een website gemaakt voor het Panorama, die minstens vijf jaar ‘in de lucht’ zal blijven. Je kunt er al het Panorama, de Strategische visie en wat achtergrondinformatie vinden. De komende tijd willen we de site verder vullen en er ook gelegenheid in gaan bieden voor discussie en het inbrengen van ideeën. Zie https://panoramakrimpenerwaard.nl/.

Vragen, opmerkingen? Laat het weten: jaap.graveland@nvwk.nl. tel. XX XXXXXXXXXXX (na 20.00 u) d

‘t Panorama is af! Nu ermee aan de slag. Foto: Jaqueline Veltman

WAARDVOGEL | DECEMBER 2018 27

Verblijf in een ‘heidehuisje’ met een eigen vogelkijkhut grenzend aan een natuur- en stiltegebied.

Nico de Haan ging u voor: ‘Als je niet aangestaard wordt door de Schotse Hooglanders dan word je wel begluurd vanaf de kale topjes van het struikgewas door de roodborsttapuiten.

Raven praten in de verte en in het voorjaar jodelt hier de wielewaal’. Kijk op: www.heidehuisje.nl of bel 06-81525089

WELKOM IN HET REESTDAL

Tuinontwerp en hoveniersbedrijf

'Projecten in het groen' ontwerp beplantingen onderhoud

www.projecteninhetgroen.nl

0 6 .

5 4 2 1 3 9 8 8

Even voorstellen Nieuwe medewerker website en social media Sabrina van Roest Ik ben Sabrina van Roest en getrouwd met Dirk-Jan van Roest (jullie wel bekend bij de vereniging). Wij wonen in Polsbroek en hoewel dit onder de Lopikerwaard valt, voelen wij ons zeer betrokken bij de Krimpenerwaard en genieten daar dan ook volop van de natuur. d

I

n Polsbroek hebben wij een klein oud huisje met een mooi stuk land eromheen. Hier lopen een paar schapen en wat kippen. Of het nu mooi weer is of niet, het is iedere dag weer genieten van de dieren en het weidse uitzicht.

Tijdens de afgelopen Algemene Ledenvergadering in maart deden Maria en Joke een oproep tot ondersteuning bij de productie van de Waardvogel, website en social media. Aangezien ik wel lid van de vereniging ben maar daar verder niet in participeerde, leek mij dit een leuke taak op me te nemen.

Sinds kort houd ik me dan ook bezig met het plaatsen van nieuwsberichten en agendapunten op de website en Facebook en zal er steeds meer opgepakt gaan worden als het gaat om het updaten van de website.

De berichten die ik plaats worden mij aangeleverd door de NVWK redactie. Dit blijft dan ook voor u het vertrouwde kanaal om gegevens en kopij aan te leveren.

De NVWK zit nu op Instagram Deel dit bericht!

Coen van Nieuwamerongen en Jaap Oosterom, accountbeheerders We zien in de afgelopen jaren dat er steeds minder jeugd is die zich bezig houdt met de NVWK. Waardoor komt dat? Weten jongeren die in de Krimpenerwaard wonen wel van het bestaan van de NVWK af? d

V

eel volwassenen zitten op Facebook, terwijl de jeugd op Instagram te vinden is.

We willen door middel van een Instagramaccount jongeren bereiken en zo laten weten dat de NVWK er is en wat we allemaal doen. Uit onderzoek is gebleken dat jongeren best iets willen doen voor de natuur, alleen moet het nieuws ze gebracht worden. Door een Instagramaccount te starten willen we jongeren bereiken en proberen ze bij de werkgroep te krijgen. Alleen de vraag is: hoe komen jongeren erachter dat het account er is? We willen lezers daarom vragen dit stukje te laten lezen aan bijvoorbeeld een zoon of dochter die Instagram heeft, met als doel dat jongeren ons gaan volgen zo verder in aanraking komen met de werkgroep. Ze zullen zien dat we heel wat te bieden hebben, zoals: (vogel)excursies, cursussen, interessante lezingen en andere activiteiten. Het geeft (aan het begin) niet of je wel of niet lid bent van de Natuur- en Vogelwerkgroep. Kom gewoon naar een excursie en ervaar de natuur. Als het bevalt, kost het een jeugdlid slechts 5 euro per jaar. Daar kun je toch niet voor twijfelen?

Ons account kun je vinden door op Instagram naar nvwk.nl te gaan. En vergeet ons vooral niet te volgen, zodat je direct op de hoogte wordt gesteld van leuke nieuwtjes, excursies, lezingen etc. d WAARDVOGEL | DECEMBER 2018 29

Trots op ons Natuurplein Leerlingen van Groep 8 van O.B.S. Het Schateiland in Lekkerkerk

Wij hebben een nieuw plein, het natuurplein. Dat houdt in dat het plein vol zit met veel natuurlijke onderdelen. Zoals: een insectenhotel, moestuinbakken, een zandbak, een wadi (moeras), bijna overal boomschors, we mogen in de bosjes spelen en we gebruiken waterzuilen. Een waterzuil vangt water op en daar kunnen we weer de planten mee water meegeven. Juf Janny van Herk heeft mensen van de NVWK gevraagd om mee te denken over de planten en te helpen bij de nestkasten.

Vrijdag 9 november is ons plein officieel geopend. Dat heeft dijkgraaf Hans Oosters gedaan. d

V

andalisme Op ons natuurplein is vandalisme gepleegd. Planten zijn er uit de bakken gehaald en er is glas kapot gegooid op de pleinen. Dit is gedaan voor een onbekende reden en er is ook een boom afgezaagd. Hiervoor is ook aangifte gedaan bij de politie. Gelukkig hebben we wel weer een nieuw boompje gekregen.

W

at gebeurt er met het regenwater?

Rondom de school zijn veel tegels weggehaald, zijn struiken aangeplant en er zijn houtsnippers verspreid. Regenwater kan daardoor de grond inzakken in plaats van naar het riool stromen. Minder water naar het riool verbetert de waterkwaliteit in de sloten. Wij vangen ook het regenwater van het dak op met regentonnen dat gebruiken we weer om de planten mee water te geven tijdens een droge periode. We gebruiken het ook om met de waterspeelelementen te spelen.

Ook komt regenwater via stroompjes in een moerasgebied waarin mooie planten groeien. d

30

WAARDVOGEL | DECEMBER 2018

Op veler verzoek: Jaap Graveland

NVWK-vogelcursus!

De afgelopen jaren kreeg de NVWK vaak de vraag wanneer we weer een herkenningscursus voor vogels zouden organiseren. In het voorjaar van 2019 is het zover. De cursus bestaat uit vier door-de-weekse instructieavonden, gevolgd door bijpassende excursies op een zaterdagochtend. We behandelen alle soortgroepen: stadsvogels, weidevogels, erfen bosvogels, water- en moerasvogels. Het gaat om zowel broedvogels, wintervogels, als standvogels. De cursus vindt plaats in de maanden februari-mei. Die spreiding is nodig om winter- en broedvogels in het veld te kunnen zien. We gaan in op herkenning via uiterlijk en via roep of zang. d

D

e cursus wordt in ieder geval gegeven door ondergetekende. Maar het liefst werken we met twee sprekers zodat we het werk kunnen verdelen. Wie heeft een goede vogelkennis en vindt het leuk om samen met mij zijn/haar kennis in te zetten? Je doet er de cursisten veel plezier mee en je leert er zelf ook altijd weer van. Het voorbereidende werk kan beperkt blijven, omdat we het basismateriaal van eerdere cursussen hebben.

Verder zou het fijn zijn als iemand tijdens de cursus wil helpen met gereedmaken van cursusmateriaal, klaarzetten van spullen, etc. Lijkt je dat leuk om te doen, mail dan even naar vogelwerkgroep@nvwk.nl.

Locatie cursusavonden: De Zwaan, Kerkstraat 2, Berkenwoude.

Je kunt alleen deelnemen aan de hele cursus. Dat is prettiger voor de deelnemers en cursusleider(s) en zo leer je elkaar beter kennen. Wie weet wil je na de cursus samen op stap om te oefenen en uiteindelijk misschien wel meedoen aan tellingen.

J

e kunt je via vogelwerkgroep@nvwk.nl vanaf nu aanmelden. De ervaring leert dat de cursus snel volgeboekt raakt. Plaatsing doen we op volgorde van aanmelding. Er is plaats voor maximaal 30 deelnemers, daarna kom je op een wachtlijst.

Kosten: € 20,- voor NVWK-leden, en € 40,- voor niet-leden. Iedereen ontvangt bericht als het programma bekend is. Daarna kun je je aanmelding definitief maken door betaling vóór de cursus begint. Voor vragen (niet voor aanmelden) kun je bij mij terecht: jaap. graveland@nvwk.nl , of tel. XX XXXXXXXXXX na 20.00 u.

Laat deze kans niet lopen! Je zult niet de eerste zijn die zegt: er ging een wereld voor me open! d WAARDVOGEL | DECEMBER 2018 31

Afsluitavond weidevogelseizoen Uitreiking Kristallen Kievit en verkiezing Weidewachter 2018 Joke Colijn Op 8 november hield de werkgroep Weidevogelbescherming de jaarlijkse afsluitavond, zoals gebruikelijk in De Zwaan in Berkenwoude. Alle weidewachters én hun boeren waren uitgenodigd. Coördinator Klaas de Mik maakte de resultaten over het jaar 2018 bekend en Bernard de Jong vertelde over het eerste jaar vliegen met de Weidevogeldrone. Ook was er informatie over de vorderingen van het provinciale Actieplan Boerenlandvogels waarmee de dalende trend in de weide- en akkervogelpopulaties gekeerd moet worden, en lagen de Weidevogelverslagen in een gloednieuwe lay-out klaar om mee te nemen. Naarmate de avond vorderde werd het spannender. Wie zou Weidevogelboer van het Jaar 2018 worden? De familie de Vos kreeg onder applaus de Kristallen Kievit met oorkonde uitgereikt door Joep Vermaat. Weidewachter Hennie van Buren vertelde waarom Daan dit jaar met de eer ging strijken. Toen was het de beurt aan Marinus Rooken, voorzitter van het ACK om bekend te maken dat Bernard de Jong Weidewachter van het Jaar werd! Hij kreeg welverdiende zoenen van Mariëlle Oudenes, gebiedscoördinator ACK. \

32

WAARDVOGEL | DECEMBER 2018

HX4H op bezoek in de Krimpenerwaard Hans Kouwenberg

Op zondag 14 oktober 2018 viel onze winter- of watervogeltelling precies in die laatste zomerse dagen van 2018. Oktober is vaak een uitdagende maand voor de tellers; de laatste zomergasten zijn er nog en de eerste wintergasten arriveren. Dit geldt zeker voor mantelmeeuwen.

Zowel de grote, een wintergast, kan al, als de kleine kan nog aanwezig zijn. Ik reed tussen Moordrecht en Gouda op de Hollandse IJsseldijk.

Het was laag water dus er stonden veel meeuwen op de stenen dammetjes voor de oever. Ik zag twee mantelmeeuwen en een zilvermeeuw op een paar stenen: snel stoppen en kijken. Die mantels waren grote, met rozige pootjes. De zilvermeeuw was echter veel interessanter: hij droeg een kleurring. Ik zette snel de telescoop op en hoopte dat het beest bleef zitten; gelukkig kon ik de ring aflezen. d

D

ie avond zocht ik de ring op CR-birding.org en de rode ring HX4H blijkt bij een Noord-Duits project te horen. Ik stuurde meteen een mail met een korte beschrijving van kleed, omgeving, conditie (zag er goed uit) en natuurlijk heb ik gevraagd om de overige aflezingen. De volgende morgen was er al een antwoord uit Duitsland.

De zilvermeeuw blijkt een Pontische meeuw (Larus cachinnans) te zijn, gelukkig was deze wel via de zilvermeeuw (Larus argentatus) te vinden op CR-birding.org, anders had ik een hulplijn moeten inschakelen.

HX4H is toch een soort van zwerver. Hij is als tweede kalenderjaar in januari 2016 geringd in het stadspark van Neumünster; drie weken later is daar ook de eerste keer de ring afgelezen. In april 2016 is de meeuw éénmaal gezien in Zweden en heeft toen de hele zomer rondgehangen in Hamburg, onder ander twee maal op de

lokale ‘Fischmarkt’.

Najaar/winter 2016 op 2017 bracht HX4H door aan de Nederlandse kust, waarbij IJmuiden, Katwijk, Rotterdam en Scheveningen werden bezocht. Tot nu toe is HX4H in één jaar 19 maal afgelezen.

Wat de reden is weet ik niet, maar HX4H wordt in de volgende 21 maanden maar vier keer afgelezen. In juni 2017 wordt HX4H weer of nog gezien bij Kijkduin, in december in Gouda, in mei 2018 in Polen en dan door mij weer in oktober bij Gouda.

Ik ben geen jager op kleurringen, maar toch maakt het mijn dag een stuk beter als ik er ééntje kan aflezen. Met deze was ik dan ook blij, zeker omdat HX4H zo vaak is gezien en je het idee krijgt de vogel beter te leren kennen. Mogelijk hebben die twee grote mantelmeeuwen nog langere reizen gemaakt, alleen wij vogelaars kunnen ongeringde vogels niet individueel herkennen.

HX4H, ik hoop je komende winter nog een keer te zien. d

Herinneringen aan de Zaag Tekst en illustratie: M. Bersma

Ik maakte voor het eerst kennis met de Zaag, toen ik een jaar of veertien was en ­ huiswerk maakte bij een vriendin waarvan het schip ondergedoken lag in het water achter Bolnes Motorenfabriek. Het schip was een olietankschip dat er tot het einde van de oorlog lag. Het ­ is nooit ontdekt.

Als ik naar haar toeging, liep ik over de brug naar de Zaag, rechtsaf langs de fabriek en passeerde daar een griend waar in de lente zomerklokjes bloeiden. Er was ook een klein ­ strandje waar we ons vermaakten na het huiswerk. Aan het einde van de middag bakte de moeder van mijn vriendin aardappeltjes, beneden in de machinekamer, een traktatie, omdat er toen weinig te eten was.

Als je de brug overging naar links, leek de natuur daar heel anders. Er waren kleine zandheuveltjes, als het ware miniduintjes, begroeid met goudgras en allerlei andere bloemen. Een lieflijk plekje, waar ik wat van deze bloemen plukte voor een andere vriendin die op de kweekschool zat en ze nodig had voor haar biologieles. De lerares was verbaasd dat deze bloemen uit Krimpen aan de Lek kwamen. “Je vindt dit soort alleen in de duinen,” zei ze.

Na de oorlog is dat stukje grond in gebruik genomen door een sterk vervuilende autosloperij.

De heuveltjes en bloemen waren voorgoed weg. Al is die sloperij later verdwenen, toch is dat prachtige plekje nooit meer geworden zoals vroeger, helaas. d WAARDVOGEL | DECEMBER 2018 33

Waarom willen wij hier wonen?

Waarin schuilt de kracht van de Krimpenerwaard?

Joke Colijn

De Krimpenerwaard is veel meer dan een stuk Zuid-Holland waar je kunt wonen en werken. Ons gebied heeft een bijzondere cultuurhistorische status juist vanwege het feit dat we door de omringende rivieren eeuwenlang in meer of minder isolement een bestaan opbouwden, zelfs binnen de waard als dorpen en stadjes geheel onafhankelijk van elkaar. Die historische diversiteit van de kernen, de levende cultuurhistorie die zichtbaar is gebleven in het oeroude slagenlandschap én de natuurwaarden die de Krimpenerwaard vanwege de langzame ontwikkeling van moerasbos naar kleinschalige landbouw meekreeg, maken ons leefgebied uniek, een parel in het steeds minder groene Groene Hart. d

D

e voorgestelde ontwikkelingen in het Panorama die voor de Krimpenerwaard economisch interessant zijn zodat duurzaam en comfortabel wonen en rendabel werken mogelijk blijven, moeten daarom als tegenwicht een zorgvuldige inpassing hebben om het gebied niet onherstelbaar aan te tasten zoals we om ons heen wel hebben zien gebeuren, ondanks de Nationaal Landschap status van het Groene Hart. We moeten voorkomen dat we de kracht uit ons unieke gebied halen. We willen niet verworden tot een tweede identiteitsloos Zuidplas, of als de grootschalig verkavelde delen van de Alblasserwaard, of als het door de A4 opgesplitste Midden Delfland. Deze bedreigingen zijn geen loze kreten; hierover meer in het as. februarinummer.

Input bewoners Een aantal bewoners waaronder ikzelf participeren in de bewonersgroep die zich bezig houdt met de Strategische Visie en het uitwerkingsprogramma Panorama Krimpenerwaard, dat eind november is gepresenteerd - zie pag. 26. Een paar bewoners zijn begonnen met het schrijven van tekst voor op de site www.panoramakrimpenerwaard.nl, waarop documenten zijn te raadplegen en de ontwikkelingen gevolgd kunnen worden. Ik maak een tekst over de kernwaarden van de Krimpenerwaard voor bewoners. Dat is best een uitdaging, en ik vraag uw input. Mijn kernwaarden hoeven niet de uwe te zijn. Ik heb geprobeerd een breed beeld te schetsen van de aantrekkelijke kanten van de waard, van wat mensen motiveert om hier te blijven of juist te gáán wonen en indien mogelijk ook te werken. Als er elementen zijn die ik heb gemist maar die voor u tellen, hoor ik die graag! Want vóór alles moet bij de uitvoering van het Panorama duidelijk zijn wat bewoners hier bindt en waar dus bij elke ontwikkeling rekening mee gehouden moet worden. Het is niet voor niets een bewonersinitiatief! Mijn contactgegevens staan op pagina 2.

Wat is hier dan zo waardevol, leuk of aantrekkelijk?

In de Krimpenerwaard kun je wonen in één van twaalf kernen, of in het buitengebied langs een bebouwingslint. De grootste kern vormt de zelfstandige gemeente Krimpen aan den IJssel, de rest valt onder de gemeente Krimpenerwaard. Wij, de bewoners, vinden hier: - Een groene oase tussen grote steden, met rust en ruimte. Veel elementen met intrinsieke waarde. Fijn thuiskomen uit de hectiek van dagelijks werk buiten de waard, zelfs na de file.

- Wel de faciliteiten van de stad ‘om de hoek’ als je die zoekt voor bijvoorbeeld uitgaan, maar niet de dagelijkse druk en drukte.

- Gezonde bedrijvigheid en werkgelegenheid in de gemoedelijke kernen en op industrieterreinen. Nog fijner is immers als je voor werk de waard niet uit hoeft. Betrokken ondernemers bij instandhouding

34

WAARDVOGEL | DECEMBER 2018

vitaliteit in eigen kern en waard.

- Openheid, groene weilanden, koeien in de wei, vergezichten naar alle kanten, doorzichten naar achterland vanaf lintbebouwing, geurend vers gemaaid gras, roepende buizerds op de thermiek.

- Waardevol historisch cultuurlandschap, oorspronkelijke ontwikkeling zichtbaar in slagenlandschap met dijken, sloten, boezems, vaarten, molens, tiendwegen, kaden met elzenstobben, knotwilgen,lintbebouwing,fraaieboerenhoevenmetoorspronkelijke erfbeplanting, bokpalen, veenputten, pest- en geriefbosjes.

- Drie mooie rivieren die de waard omringen: Lek, IJssel en Vlist.

Langs vooral Lek en IJssel bijzondere getijdennatuur in uiterwaarden dankzij flinke eb- en vloedverschillen in waterstand. Diepe wielen of walen getuigen van oude dijkdoorbraken. Strandjes aan de Lek. Vlist en Loet zijn bijzondere en intieme veenriviertjes.

- Natuur volgde cultuur: bloeiende bermen en dijktaluds, bijzondere water-, pioniers- en natte veenflora, vlinders en zoemende bijen, baltsende weidevogels, zwarte sterns, watervogels, uilen, zwaluwen en veel andere vogels, vleermuizen, hazen en reeën.

- Aantrekkelijke en vitale kernen met nog een eigen gezicht en cultuur, historische panden en oude infrastructuur, met een heel diverse ontstaansgeschiedenis. Gezellig winkelbestand en horeca, in nieuwe wijken scholen en sociale basisvoorzieningen, sportaccommodaties, zwembaden en parken.

- Sociale betrokkenheid, rijk sport- en verenigingsleven ook voor jeugd, dorpshuizen, muziek-, zang- en toneelgezelschappen, kerkgenootschappen van diverse gezindten, Scouting, veel actieve vrijwilligers in allerlei sectoren.

- Historische gebondenheid, meerdere families wonen hier al vele generaties, soms op dezelfde plek en familienamen wortelen in deze grond.

- Een relatief veilige omgeving voor kinderen om op te groeien in een kleinschalige gemeenschap die hen de mogelijkheid biedt om in het groen ‘buiten’ te spelen, de seizoenen te beleven en te beseffen dat voedsel groeit, niet wordt ‘gemaakt’.

- Nieuw groen, in de vorm van aangeplante bossen met inheemse begroeiing zoals Loetbos en Krimpenerhout.

- Natuurnetwerk Nederland (NNN), naast andere natuurgebieden van Zuid-Hollands Landschap en van Groenalliantie MiddenHolland (de laatste beheerd door Staatsbosbeheer).

- Veel gelegenheid om in de groene omgeving te ontspannen, om te wandelen en fietsen in natuurgebieden, langs rivieren, kades, tiendwegen en in het bos, met steeds een dorp binnen bereik voor het volgende rustpunt. Goede knooppuntenroutes, B&B’s en kamperen bij de boer, streekproducten, aantrekkelijke mogelijkheden voor oversteken van rivieren met pontjes.

Hierom houd ik van de Krimpenerwaard. Graag uw reactie! d

Ophangen nestkasten Jaap Jan Leeuwenburgh

Zaterdag 3 november werden er 20 torenvalkkasten en 20 kerkuilkasten getimmerd. Een verslag daarvan staat op pagina 12.

Die kasten moeten een plaats langs de Lekdijk krijgen, met als doel de muizenoverlast waardoor de dijk wordt geteisterd, tijdig aan te pakken. Het idee is dat torenvalken en kerkuilen de muizen gaan wegvangen, een vorm van biologische bestrijding!

Op dinsdag 6 november werd de eerste kast van dit project opgehangen in een fruitboom in Schuwacht (1). Op het tweede adres was de pers ter plaatse voor een goed verhaal in de krant compleet met foto (2,3 en 4). In de weken erna is tussen Krimpen aan de Lek en Schoonhoven door de uilen- en roofvogelwerkgroepen druk gezocht naar geschikte locaties om alle kasten een plaats langs de Lekdijk te kunnen geven.

We hopen dat de kasten spoedig gevonden worden en dat torenvalken en kerkuilen er goed gebruik van gaan maken. In dat geval zal het met de overlast door muizen langs de Lekdijk ook snel gedaan zijn. d

2

1

4 3

Foto’s 1 en 3: Jaap Jan Leeuwenburgh; foto’s 2 en 4:Joke Colijn

WAARDVOGEL | DECEMBER 2018 35

Kinderopvangboerderij 'Achter 't Potdeksel'        

opvang van 07.00 tot 19.00 uur verticale groep van 0 tot 4 jaar (max. 16) optimale zorg en aandacht ervaren en gediplomeerde leiding in landelijke en agrarische omgeving unieke accommodatie in voormalige koeienstal buitenspeelruimte in openlucht en overdekt natuur-educatieve visie en uitgangspunten

www.kinderopvangboerderij.nl potdeksel.kinderopvangboerderij@kpnmail.nl Aad van der Meijden & Netty Brussee Benedenberg 66 - 2861 LH Bergambacht

 0182-353183

De Wielewaal

Natuurmuseum & klompenwinkel v.o.f.

“Bewonder de natuur van Het Groene Hart in een schilderachtige omgeving tussen Lek en IJssel”

Fam. Rijneveld | Tiendweg 26 | 3411 NB Willige Langerak (Lopik) | 0182-384454 Al vanaf 1998 actief in natuureducatie Voor actuele openingstijden en overige informatie zie

www.museumdewielewaal.nl

Uw duurzame drukker in de Krimpenerwaard FSC® gecertificeerd en premium partner

Race2018:despanningstijgt!

Arie Ros

Ruim een jaar geleden werd me gevraagd: “Volgend jaar houden we weer een vogelrace. Doe je mee?” Nu had ik op dat moment mijn handen meer dan vol aan mijn werk, aan vrijwilligerswerk in de kerk en aan mantelzorg. Bovendien zouden we de hele maand januari in Nieuw-Zeeland verblijven. Mijn reactie was daarom: “Noteer mij maar als deelnemer buiten mededinging; ik ben tevreden als ik de 160 soorten haal”. d

T

eruggekomen van down under begon ik eind januari aan mijn race. De zomertortel zat nog in Krimpen aan den IJssel, en van het groepje koereigers aan de Benedenberg was er nog eentje over. Dat was leuk meegenomen. Wat later bleek de rode wouw van de Berkenwoudse Boezem weer terug en dook daar ook een schitterende kleine geelpootruiter op. Het ging veel gemakkelijker dan ik had gedacht! Intussen had zich in mijn werk en in het vrijwilligerswerk een flinke taakverlichting voorgedaan.

Dat betekende dat ik veel meer tijd aan het vogelen kon besteden dan ik had gedacht. Op 4 mei passeerde ik de grens van 160 soorten, dus dat smaakte naar meer!

W

e zijn inmiddels in het najaar beland en het blijft maar mooie soorten regenen. Op 15 september vloog er tot stomme verbazing van drie waarnemers een zwarte zee-eend voorbij de Hoekse Sluis. Gijsbert Mourik was de eerste die zijn positieven een beetje bij elkaar had: “Wat is dat nou voor een eend?” De waarneming werd razendsnel op de WhatsAppgroep gezet. Quinten van Erkel kon daardoor een half uur later de vogel voorbij Lekkerkerk zien vliegen. Waarschijnlijk heeft de eend een poosje op het water gezeten, anders was hij daar wel eerder langsgevlogen. Nog weer een kwartier later konden een stuk of vijf vogelaars uit Zwijndrecht en omstreken de vogel vanuit Ridderkerk zien, terwijl deze de Nieuwe Maas opvloog.

Een mooi voorbeeld van het nut van de WhatsApp-groep (en van het belang van snel handelen, dat natuurlijk ook)!

Op 18 september had ik zelf het geluk een ortolaan te ontdekken in de Stormpolder. Jaap Oosterom en Coen van Nieuwamerongen waren net op tijd om de vogel te zien en te fotograferen. Snel daarna vloog hij op, tot verdriet van een flink aantal racers die later aankwamen.

tweetal sneeuwgorzen, dat op 9 november door Coen, Jaap en Jonathan van Erkel bij (alweer) de telpost werd gezien. Op vrijdag 16 november, aan het einde van de middag, zag Jaap op de Kleine Zaag een buidelmees. Tot dat moment was Gijsbert de enige in de top vijf die al een buidelmees had waargenomen.

Tot opluchting van de overige drie (en heel wat andere vogelaars) bleek de buidelmees er de volgende zaterdag nog te zitten.

Eind november droogde de trek op, maar af en toe werd er nog wel een soort aan een enkele jaarlijst toegevoegd. Ton de Groot en Stefan van der Heijden zagen op verschillende dagen een zeearend, en op 26 november ontdekte Ton een raaf langs de Koolwijkseweg. Ik was op het moment van die melding net op weg naar huis en kwam in de schemering op de plek van de kleine zwanen. Die kon ik als laatste van de deelnemers als jaarsoort bijschrijven (eindelijk!).

Visarend op de Kleine Zaag, foto: Jaap Oosterom

E

Ortolaan in de Stormpolder, foto: Jaap Oosterom

In de weken daarna werden er veel ‘goede’ trekvogels gezien.

Een visarend verbleef enkele weken op de Kleine Zaag, een grote pieper vloog over telpost ‘de Hoekse Sluis’ (waar anders?), en in oktober en november was het de tijd voor bijzondere gorzen. Er werden in totaal zes geelgorzen en maar liefst tien ijsgorzen genoteerd. Een hoogtepunt was wel een

ind november is de stand aan de kop van de race buitengewoon spannend: 1-2. Jaap Oosterom: 194 1-2. Arie Ros: 194 3. Coen van Nieuwamerongen: 193 4. Gijsbert Mourik: 192 5. Arie Dorsman: 189 De laatste weken van het jaar gaan bepalen wie als winnaar van de race uit de bus komt. En dat zal gebeuren door waarnemingen van bijzondere soorten, want de ‘gewone’ soorten zijn door deze vijf vogelaars allemaal al gezien. Ze zoeken in de Loet naar een Siberische tjiftjaf, en ze kijken de Lek of de IJssel af voor een middelste zaagbek. Er blijft geen bessenstruik onbespied, want daar kunnen pestvogels in zitten. En die ene roodhalsgans, rotgans of dwerggans in polder Den Hoek, dat moet toch ook nog kunnen? Hoe het afloopt? U leest het in de volgende aflevering van de Waardvogel! d WAARDVOGEL | DECEMBER 2018 37

Nacht van de Nacht 27 oktober 2018

Joke Colijn; foto’s molen en sterrenkijker Anke van Schaijk, ZHL; foto herfstrietboorder (de volgende dag genomen): Huig Bouter

De Nacht van de Nacht is een initiatief van de Nederlandse provinciale milieufederaties dat begon in 2005. Het is altijd eind oktober, in het weekend waarop de klok een uur terug gaat zodat de nacht extra lang is. Op deze avond en nacht doven honderden gemeentes, bedrijven en huishoudens hun verlichting om aandacht te vragen voor lichtvervuiling en energiebesparing op verlichting. Het is uitgegroeid tot een evenement dat jaarlijks tienduizenden bezoekers trekt, met vele activiteiten om ons bewust te maken van de schoonheid van het donker en hoe storend licht is voor (trek)vogels en nachtdieren. d

H

et Zuid-Hollands Landschap had in de Hooge Boezem achter Haastrecht diverse activiteiten georganiseerd. Het was droog, koud en de lucht trok gelukkig helemaal open, zodat de mensen van de Sterrenwacht ons met hun reusachtige materieel veel sterrenstelsels konden laten zien. Ongelooflijk hoe weinig je eigenlijk ziet met het blote oog - door zo’n kijker is de nachthemel een indrukwekkend groot gewelf stampvol verre zonnen. Uiteraard kregen we uitgebreid les in zwarte gaten, implosies en sterrenstelsels die al lang uitgedoofd zijn maar waarvan het licht nog zichtbaar is. Onder begeleiding liep een groepje steeds door het donker naar de volgende attractie. De molen was te bezichtigen, er was een excursie om nachtelijke vogelgeluiden te leren herkennen bij ‘het bankje’ en er werd ‘genachtvlinderd’ door het groepje van Huig Bouter. Vanwege de kou vloog er helaas geen enkele vlinder - totdat tegen tien uur toch nog een vlinder werd gevangen en wel een heel bijzondere: de dappere, zeer laat vliegende herfstrietboorder. Ik hou van de nacht en vond het een bijzondere ervaring om daar te lopen, in het donker met alleen de nachtelijke geluiden om je heen. d

38

WAARDVOGEL | DECEMBER 2018

Lezing vleermuizen van Kees Mostert Jaap Graveland

Kees werkt als ecoloog bij de provincie Zuid-Holland en maakt o.a. de muizenkaarten voor de provincie. Hiervoor was hij de afgelopen jaren ook regelmatig in de Krimpenerwaard werkzaam. d

I

n zijn vrije tijd doet hij veel onderzoek aan vleermuizen voor de Zoogdierenwerkgroep Zuid-Holland, ook in de Krimpenerwaard. Zo is in recente jaren op een tweetal zomeravonden een min of meer gebiedsdekkende grove inventarisatie gemaakt in de Krimpenerwaard, met o.a. NVWK-leden. Met batdetectors worden de voor elke soort typerende vleermuisgeluiden hoorbaar gemaakt. Door met batdetectors uit open autoramen langzaam over dijken en tiendwegen te rijden werd determinatie en tellen mogelijk.

Met batdetectors en batloggers is het waarnemen van vleermuizen eenvoudiger geworden en zijn we veel over hun gedrag te weten gekomen. Kees doet ook onderzoek in grotten, op zolders en in bunkers en laat met veel foto’s zien hoe en waar vleermuizen overwinteren, de zomer doorbrengen en hun kraamkamers hebben. Bijvoorbeeld in uw huis, of in een holle knotwilg langs de weg. Hij zal aan de hand van unieke foto’s hun donkere wereld zichtbaar maken en vertellen welke vleermuissoorten voorkomen in de Krimpenerwaard, en waar je ze kunt zien en horen.

Dinsdag 15 januari 2019, 20.00 uur. Locatie: De Zwaan, Kerkweg 2, Berkenwoude.

Koffie/thee verkrijgbaar vanaf half acht. d

Wormen doen het werk!

Weidevogelcafé voor boeren en weidewachters Joke Colijn Een lezing over wormen? Kun je over wormen na wat openingszinnen nog iets interessants zeggen? Nou, reken maar van wel! Jeroen Onrust heeft acht jaar lang het gedrag van wormen bestudeerd, zowel overdag als ’s nachts en wormen blijken afhankelijk van de omstandigheden verbazend actief. En die omstandigheden zijn manipuleerbaar. Jeroens studie richtte zich op veenweidegebied, dus de uitkomsten zijn één op één toepasbaar in de Krimpenerwaard. En ze zijn de moeite waard: met een kleine aanpassing in de bemestingskalender zijn de voordelen voor de boer, voor de kwaliteit van de bodem én voor weidevogels enorm. Op 17 januari beginnen we om 19.30 uur met koffie of thee en Jeroen start zijn lezing om 20.00 uur. d

B

ij het regiem van de intensieve melkveehouderij is vooral tijdens een lange droge periode zoals afgelopen zomer, de bovenste laag met de graszode keihard, kurkdroog en vergaat tot stof. De capillaire werking stopt een stukje onder de wortels van het gras zodat het nauwelijks groeit of zelfs doodgaat, en eenmaal uitgedroogd is die bovenste laag verloren. Resultaat: de bodem klinkt meer dan gemiddeld in en de grasopbrengst blijft achter. Dit valt te voorkomen!

Wormen zijn ontzettend belangrijk voor de doorlaatbaarheid van de bodem, want zoals Jeroen zegt: wormen zijn de sleutelrolspelers in het grasland ecosysteem. Een hoge aanwezigheid en grote activiteit van wormen zorgt voor een veel betere vochthuishouding in de graslanden.

En actieve wormen zitten hoger in de vochtige bodem, dus zijn bereikbaar voor weidevogels.

Ja maar, zal de agrariër zeggen, ik kan die wormen toch niet op bevel aan het werk zetten? Niet op commando nee, maar wormen zijn uitstekend te verleiden om hun heilzame werk op het juiste moment te doen. En dat moment kan de boer zelf bepalen. Daarom: agrariërs, weidewachters en wie iets heeft met weidevogels, kom allemaal naar het Weidevogelcafé, luister en word wijzer, neem nog een drankje en een hapje en heb het erover met elkaar. Boeren, wormen en weidevogels, ze zijn onlosmakelijk verbonden in het grasland ecosysteem.

En met het juiste beheer op het goede moment profiteren ze allemaal. d Bron foto: hetnieuwsvandevooruitgang.nl WAARDVOGEL | DECEMBER 2018 39

Kwaliteitsimpuls Loetbos Werkzaamheden ook hier van start Anja Brands, senior communicatieadviseur Staatsbosbeheer In het septembernummer van de Waardvogel informeerde ik u over de ingrepen in het kader van de Kwaliteitsimpuls in het Krimpenerhout. Medio november is Staatsbosbeheer namens Groenalliantie Midden-Holland gestart met werkzaamheden die het Loetbos aantrekkelijker maken voor bezoekers. Er komen nieuwe thematische wandelroutes, speelplekken, zitelementen en een duidelijk herkenbare entree. Het bos wordt op plekken aangepast aan de wensen van de huidige bezoekers, waarbij vooral gezinnen met kinderen er straks meer kunnen beleven, doen en zien.

Ter voorbereiding op de werkzaamheden zijn vanaf medio november in het bos op plekken struiken en bomen verwijderd.

Dit zorgt voor fraaie zichtlijnen en een meer geleidelijke overgang van bos naar open ruimte. De ideale bosrand bestaat uit een geleidelijk gradiënt: van lage planten, via struiken naar hoge bomen. Vogels en insecten profiteren van deze ingrepen omdat zij in de struiklagen voedsel en beschutting vinden. De gekapte bomen worden afgevoerd of gebruikt voor takkenrillen in het bos. De kapwerkzaamheden duren enkele weken, terwijl de werkzaamheden voor de kwaliteitsimpuls doorlopen tot medio 2019.

E

ntree De zuidelijke parkeervoorziening bij de Hendrikshoeve wordt heringericht voor fietsers en invalidenparkeerplaatsen, auto’s zijn daar straks verboden. Het materiaal van het nieuwe terreinmeubilair en speeltoestellen past goed bij de omgeving. De fietsrekken zijn gemaakt van eikenhout en bieden plaats voor circa 32 fietsen. Bij en vanaf de parkeerplaats aan de Kerkweg wordt een doorgang naar de Hendrikshoeve gecreëerd. Er ontstaat zo een beter zicht op de Hendrikshoeve omdat struiken en bomen in de zichtlijn worden verwijderd. Vanaf de Hendrikshoeve komt een bloemrijke rand met dwergvlinderstruiken en hortensia’s waardoor er meer beleving ontstaat.

40

WAARDVOGEL | DECEMBER 2018

H

et Hoedje van Loetje De overdekte zitplaats ‘Hoedje van Loetje’ [zie afbeelding hieronder. red.] en nieuwe sanitaire voorzieningen achter de Hendrikshoeve zorgen ervoor dat het Loetbos aantrekkelijker wordt voor een langer verblijf. Het turfdak van het Hoedje is een directe verwijzing naar het omliggende veenweidelandschap. Het dak wordt licht gekanteld en hangt aan zes staanders waardoor het een speels landschapselement wordt in een speelrijke omgeving. De constructie verwijst subtiel naar de verderop gelegen hooiberg voor de Hendrikshoeve.

T

hematische wandelroutes Het Loetbos heeft straks drie thematische wandelroutes: de natuurroute, eetbare route en speelroute. Dit zijn aanpassingen aan bestaande paden waarbij op verschillende plaatsen langs en/of op het pad speelelementen of informatiepanelen worden geplaatst. De huidige natuurroute blijft bestaan. De eetbare route van circa 3 km start vanaf de zuidelijke parkeerplaats en gaat langs verschillende fruit- en notensoorten. De speelroute voor kinderen van 4 tot 8 jaar bestaat uit een half verhard wandelpad gecombineerd met een struinpad door het bos.

Om dit struinpad avontuurlijk te maken wordt een aantal speelobjecten toegevoegd. Een vlonderbrug en dammen doen dienst als wateroversteken.

F

ruit- en notenbomen De bestaande fruitboomgaard wordt uitgebreid met de soorten Belle de Boskoop, Kruidenierspeer, Groninger Kroon, Jutpeer, IJsbout, Brabantse Bellefleur, Zoete Bloemee, Kweepeer, Renette Ananas en Gieser Wildeman. Langs de eetbare route worden 13 fruit- en notenbomen en bessen geplaatst zoals walnoot, hazelnoot, verschillende pruimen-, peren en appelsoorten en een zwarte moerbei. Deze bomen zijn gekozen op basis van het type ondergrond en de bodemgesteldheid. De bomen worden gesteund d.m.v. duurzame boomverankering en er worden (duurzame) antimaaischadepalen toegepast bij elke boom.

N

ieuwe elementen In het Loetbos is ook plaats voor Landart. Zo wordt er op de open ruimte achter de Hendrikshoeve een groot speelkunstwerk, namelijk De Mol, geplaatst. Doordat er in het gebied verschillende zichtlijnen worden gemaakt is dit kunstwerk straks al te zien als

mensen uit de auto stappen. Daarnaast wordt medio december langs de speelroute een uit hout gesneden sprookjesfiguur geplaatst. Kinderen uit de wijde omgeving hebben hiervoor ideeĂŤn kunnen insturen. De boswachter heeft het meest passende idee geselecteerd dat een bomenkunstenaar ter plekke maakt.

Z

orgvuldig werken Tijdens de werkzaamheden houdt Staatsbosbeheer rekening met de aanwezige flora en fauna in het Loetbos. Uitgangspunt is dat deze geen hinder ondervinden en dat beschermde plantenen diersoorten niet worden verontrust of beschadigd. Ook de aannemer is verplicht hiermee rekening te houden. Tijdens de voorbereiding heeft overleg plaatsgevonden met de Natuuren Vogelwerkgroep Krimpenerwaard over de verschillende werkzaamheden. Naast het behouden van de aanwezige natuurwaarden probeert Staatsbosbeheer door middel van aanvullende beheermaatregelen de natuurwaarden de komende jaren verder te versterken in het Loetbos.

K

waliteitsimpuls De werkzaamheden vormen onderdeel van de kwaliteitsimpuls Groenalliantie Midden-Holland die als doel heeft de recreatiegebieden in het Groene Hart beter te laten aansluiten bij deze tijd. De provincie Zuid-Holland draagt financieel bij aan de kwaliteitsimpuls. Staatsbosbeheer is als beheerder verantwoordelijk voor de uitvoering van de werkzaamheden. Samenwerking vindt plaats met gemeenten, waterschappen, omwonenden en andere belanghebbenden uit de omgeving om projecten gezamenlijk te realiseren en/of te onderhouden. Kijk voor meer informatie over de projecten en hun voortgang op www.kwaliteitsimpulsgroenalliantie.nl. d WAARDVOGEL | DECEMBER 2018 41

Eindejaars Plantenjacht 2018-2019 Stef van Walsum, coördinator plantenwerkgroep; bron: www.floron.nl/plantenjacht

Als traditionele afsluiting van 2018 organiseert FLORON voor de vijfde maal de Eindejaars Plantenjacht. De opdracht: zoek tussen eerste kerstdag en 3 januari een uur lang naar bloeiende wilde en verwilderde planten en geef het lijstje met vondsten door aan FLORON. Het idee van de plantenjacht kwam van de Britse organisatie BSBI (Botanical Society of Britain & Ireland), waar de New Years Day Plant Hunt sinds 2012 een begrip is. De Eindejaars Plantenjacht is een mooie aanleiding om gezellig met je natuurvereniging, vrienden of familie er op uit te trekken en de bloeiende planten te noteren die je tegenkomt in de polder. d

W

aarom organiseert FLORON de Eindejaars Plantenjacht?

Door jarenlang op een systematische wijze en op grote schaal winterbloeiers te tellen, probeert FLORON te onderzoeken wat het effect van weer en klimaat is op bloeiende planten. Het gaat dan bijvoorbeeld om soorten die bij het uitblijven van serieuze nachtvorst de bloei nog wat weten te rekken of om soorten die het hele jaar door bloeiend te vinden zijn, want niet alle plantensoorten zijn afhankelijk van het decemberweer. Sommige plantensoorten zijn beter bestand tegen kou en vorst dan andere soorten. Maar als het weer echt meezit dan beginnen voorjaarsbloeiers al te bloeien op zonnige en beschutte plekken.

D

oe mee! De regels zijn eenvoudig: • Kies een moment van dinsdag 25 december (eerste kerstdag) t/m donderdag 3 januari, met goed weer voor een wandeling.

• Noteer gedurende één uur alle wilde en verwilderde planten die in bloei staan. Je hoeft geen aantallen te noteren. Gebruik de zoekkaart van www.floron.nl/plantenjacht om planten op naam te brengen.

• Geef de resultaten door aan FLORON door het meldingsformulier op de site van FLORON in te vullen. Deel je mooiste foto’s op Twitter met #Plantenjacht of op de Facebook-pagina van FLORON.

E

n wil je wel naar buiten maar het jezelf helemaal makkelijk maken? Zaterdag 29 december organiseert de NVWK een plantenwandeling in de Berkenwoudse Driehoek. We starten 10.00 uur vanaf de parkeerplaats ‘Wellepoort’. Van jong tot oud, ervaren of onervaren, iedereen is welkom! d

Nationale Tuinvogeltelling 2019 https://www.tuinvogeltelling.nl/

PERSBERICHT

De Nationale Tuinvogeltelling wordt sinds 2001 georganiseerd door Vogelbescherming Nederland en Sovon Vogelonderzoek Nederland. Dankzij de Tuinvogeltelling weten we hoe vogels in de winter onze tuinen gebruiken. Met die informatie kunnen we vogels beter helpen en beschermen. Doe ook mee; het is leuk en nuttig!.

U

w vogels tellen in drie gemakkelijke stappen -Tel op vrijdag 25, zaterdag 26 of zondag 27 januari 2019 een half uur de vogels in uw tuin of op uw balkon (hieronder vindt u meer informatie over een ‘balkontelling’). Vliegen de vogels alleen maar over uw tuin? Die tellen niet mee.

-Noteer alle waarnemingen van een soort in uw tuin of op uw balkon. Maar tel deze waarnemingen niet bij elkaar op, want dan loopt u het risico dezelfde vogel dubbel te tellen. Geef alleen het hoogste aantal door van een soort die u tegelijk hebt gezien. Dus: ziet u in uw tel-halfuur 3 koolmezen tegelijk en even later 5 koolmezen? Dan geeft u door: 5 koolmezen.* -Uw telling geeft u op vrijdag 25, zaterdag 26 of zondag 27 januari 2019 gemakkelijk door via de app Tuinvogels of via de website bovenaan. Op dat moment staat het telformulier voor u klaar. Het wijst zich vanzelf! * Tip: zitten er veel vogels tegelijk op de voederplank of silo? Maak een foto met uw smartphone en u kunt na uw half uurtje tellen rustig controleren hoeveel vogels u zag.

L

euk om te weten: ’s Morgens vroeg zijn vogels het meest actief en valt er dus het meest te tellen.

U hoeft geen onderscheid te maken tussen vrouwtjes- en mannetjesvogels.

Tellen vanaf uw balkon? Voor balkontellers gelden dezelfde regels wat betreft tijdsduur (30 minuten tellen), aantallen en overvliegers. Er zijn geen exacte regels tot waar u mag tellen vanaf uw balkon, omdat ieder balkon anders is. Maak zelf een realistische inschatting van uw ‘telgrens’ en overleg eventueel met uw buren om dubbeltellingen te voorkomen.

Heeft u hulp nodig bij het herkennen van uw tuinvogels? Op de pagina Tuinvogels op de site vindt u een overzicht met de 25 meest voorkomende tuinvogels. Of download de app Tuinvogels van Vogelbescherming voor een uitgebreid overzicht.

Wilt u de telling eerst op papier noteren? Download dan deze handige tellijst (PDF) en print hem.

Er is veel gratis lesmateriaal beschikbaar voor scholen, kinderboerderijen, kinderdagverblijven, etc.

R

esultaten: De resultaten van de Tuinvogeltelling vindt u op www.tuinvogeltelling.nl. Heeft u een telling ingestuurd? In de bevestigings e-mail vindt u een link waarmee u de resultaten in uw eigen buurt kunt volgen.

42

WAARDVOGEL | DECEMBER 2018

Voor al uw boekhoudzaken, belastingadviezen, belastingaangiften en loonadministraties Ook over uw privĂŠ-aangiften geven wij u graag advies.

Hof ter Bergen 23-1 2861 DR BERGAMBACHT

Telefoon : 0182 - 351240 Fax : 0182 - 354494 E-mail : info@verwaaladministratie.nl

Reisgids 2016

jde bestemmingen Vogel- en natuurreizen naar wereldwi

reisprogramma ww Vraag de gratis Reis in 2018 reisgids aan!

E in met ons mee!

www.birdingbreaks.nl • T ( 020) 779 20 30 • E info 100+ groepsreizen 22 fotoreizen 55 expeditiecruises 10 weekenden in Nederland

Vogel- en natuurreizen naar wereldwijde bestemmingen

EEN SELECTIE VAN ONZE REIZEN 2018: Spanje - Kraanvogels en meer in Extremadura € 1350,24 januari

Zweden in het vroege voorjaar € 1495,13 en 19 april

Polen, oerbossen en moerassen € 1495,10 mei

Gambia € 2350,5 februari

Lesbos: vogeleiland! € 1450,23 april

Canarische Eilanden € 1975,6 februari

Spanje: Grote Trapfotografie vanuit hutten € 1795,25 april

Expeditiecruise Vlissingen Spitsbergen V.a. € 1950,18 mei

Spanje, Extremadura.

Easy Birding met Vogelbescherming! € 1350,18 en 25 februari, 4 maart en 14 april

woude ligt in het hart van de feervolle zalen zijn zeer geschikt e of feestelijke bijeenkomst. etverbinding zijn aanwezig. t complete maaltijden of buffetten. eid in eigen keuken. Bel ons voor:

Eilat: paradijs voor trekvogels € 1675,17 maart Costa Rica Easy Birding € 3995,17 maart Noord-Finland en Varanger in het vroege voorjaar € 1695,21 maart Ardennen in het voorjaar € 495,22 maart

IJsland in het voorjaar € 2750,26 april Texel € 360,27 april

Engeland, Farne Island Papegaaiduikers en meer! € 895,25 en 29 mei, 2, 6, 10 en 14 juni Noord-Spitsbergen IJsberenspecial v.a. € 3150,29 mei, 4, 5, 12, 15, 19, 22 en 29 juni

Georgië, Batumi Easy Birding € 1850,27 april Hongarije - Easy Birding € 1495,29 april Kazachstan: bergen, steenwoestijn en steppen € 3595,1 mei

Marokko: Hoge Atlas, Sahara en kust € 2125,2 april

Vraag de gratis reisgids aan!

12 jaar

met reizen ks.nl! gBrea Birdin • individuele reizen groepsreizen • cruises • fotoreizen

Reisgids 2018

Vogel- en natuurreizen naar wereldwijde

bestemmingen

www.birdingbreaks.nl T ( 020) 779 20 30 E info@birdingbreaks.nl

“De Zwaan” biedt ook een p afhaalmaaltijden en een sna Keuken geopend van 17.00 t woensdag, vrijdag en zaterd