Katten en vogels, symposium en rechtszaak

Jaap Graveland

Elk jaar verschijnen er in de landelijke pers artikelen over de impact van het grote aantal katten op vogels. Maar elk jaar ook zakt de belangstelling erna weer weg: het probleem is er, maar het is te gevoelig om er echt wat aan te doen. Misschien gaat een proefproces hier verandering in brengen. D

3miljoen katten doden 40 miljoen vogels Ik schreef in 2017 voor de Waardvogel een uitgebreid artikel over de effecten van onze katten op de natuur. Nederland telt grofweg 3.000.000 katten waarvan ca. 200.000 zwerfkatten. In de Krimpenerwaard leven ca. 16.000 katten. Bijna één op de vier huishoudens heeft een kat. De Nederlandse katten doden jaarlijks naar schatting 40 miljoen vogels. Katten beïnvloeden vogels ook indirect: de aanwezigheid van katten leidt tot meer nestpredatie door bijvoorbeeld eksters, omdat vogels die voor katten alarmeren hun nestlocatie verraden. Ook mijden vogels vaak tuinen met veel katten. Minder genoemd en ook belangrijk: het enorme aantal katten vormt een geduchte concurrent voor onze natuurlijke en veel schaarsere predatoren: bunzing, hermelijn, wezel, boom- en steenmarter. Het kattenprobleem is door het grote aantal kattenliefhebbers moeilijk aan te pakken. Ik heb alle smoezen de revue zien passeren: “het is de natuur”, “katten binnen houden is zielig”, “jagers en boeren zijn veel erger”, “de getallen kloppen niet”, “mijn kat doet dat niet”, “waar bemoei je je mee”, enz. Zwerfkatten doden de meeste vogels per kat, maar door hun grote aantal vormen de gewone huiskatten het grootste probleem. Bedenk even: Nederland herbergt ongeveer 1 kat per hectare, dus 1 kat op een stuk van 100 bij 100 m. Het zijn ruwe schattingen want er is weinig goed onderzoek. Kattenliefhebbers en hun organisaties doen geen moeite om alsnog goed onderzoek te laten doen. De overheid kijkt de andere kant op, omdat maar weinig partijen er hun vingers aan willen branden. Onderzoek is belangrijk. Room een klein percentage van het geld af dat mensen aan katten uitgeven (ca. 300 euro per kat per jaar), en investeer dat in onderzoek. Onderzoek naar het aantal zwerfkatten, het aantal vogels dat een kat gemiddeld doodt (de variatie is enorm), enz. Op basis van het onderzoek besluit je dan over maatregelen: verplicht chippen zoals bij honden, wegvangen of afschieten van verwilderde katten, sterilisatie, beperking van fok. Katten doden weidevogels In de Krimpenerwaard staan er heel wat zwerfkatten op de wildcamera’s van het Zuid-Hollands Landschap. Katten doden ook weidevogels. Het gaat niet goed met de weidevogels. Veel boeren zetten zich in voor weidevogels. Ze krijgen daarvoor vergoedingen, maar die zijn karig en ze stoppen er veel extra onbetaalde tijd in. Al met al investeren die boeren veel meer geld in natuur dan de 30 euro lidmaatschapsgeld die een burger betaalt aan een natuurvereniging. Dat mag ook wel eens gezegd worden. Dus hebben de boeren een campagne gelanceerd: ‘Kuikens in het land, poes in de mand.’ Oftewel: hou in het voorjaar je kat binnen. Ik weet niet of het veel effect heeft.

Proefproces Natuurjurist Arie Trouwborst heeft het initiatief genomen om een proefproces te starten. Nederland is volgens de Vogelrichtlijn verplicht bijna alle vogelsoorten te beschermen. Organisaties of burgers die een weg willen aanleggen, een bedrijfsterrein willen inrichten, enz. moeten rekening houden met aanwezige soorten. Nadelige effecten moeten ze verzachten (mitigatie) of compenseren. Katten wordt geen strobreed in de weg gelegd. Daar klopt dus iets niet. De Wet Natuurbescherming kent tegenwoordig het beginsel ‘voorwaardelijke opzet’. Dat betekent dat als je kan weten dat je handeling schadelijk is voor een soort, en je die handeling uitvoert zonder mitigatie of compensatie, je in overtreding bent. Dat geldt dus ook voor loslopende katten. Maar zoals zo vaak bij de Wet Natuurbescherming: de overheid handhaaft niet. Vervolgens moet de rechter er aan te pas komen om de overheid bij de les te houden. Zei er iemand stikstof? Mogelijk gaat dat nu dus ook weer gebeuren.

Symposium ‘De huiskat als invasieve exoot’ De Stichting Stop Invasieve exoten organiseerde op 24 juni een online symposium: ‘De huiskat als invasieve exoot’. Aan de orde kwamen: - de effecten die loslopende katten hebben op de natuur in Nederland, - de (inter)nationale regelgeving die van toepassing is, - het nieuwe standpunt van de Vogelbescherming over loslopende katten (o.a. loslopende katten in natuurgebieden wegvangen, met name in gebieden met veel grondbroeders zoals weidevogels): https://www. vogelbescherming.nl/over-ons/standpunten/ standpunt-huisdieren-en-wilde-vogels, - de juridische procedure die rond loslopende katten gestart is tegen de minister van Natuur en Stikstof (http://huiskatthuiskat.nl/), - en de gezondheidseffecten die het loslopen van katten kan hebben voor andere dieren, de mens, en de kat zelf. D