andreprosabøkeravjonfosse
Raudt,svart.Roman1983,2023
Stengdgitar.Roman1985,1993,2021,2023
Blod.Steinener.Forteljing1987,2024
Naustet.Roman1989,1991,1998,2001,2016,2023
Flaskesamlaren.Roman1991,2024
Blyogvatn.Roman1992,2003,2024
Toforteljingar.1993,2023
Prosafråeinoppvekst.Kortprosa1994,2023
MelancholiaI.Roman1995,1997,1999,2016,2023
MelancholiaII.Roman1996,1997,1999,2016,2023
Eldrekortareprosa.1998
Morgonogkveld.Roman2000,2001,2016,2023(ib.)
DeterAles.Roman2004,2005,2016,2023
Andvake.Forteljing2007,2008
Kortareprosa.2011
Olavsdraumar.Forteljing2012,2013
Kveldsvævd.Forteljing2014
Trilogien.Andvake.Olavsdraumar.Kveldsvævd.Roman2014, 2015,2023(pocket),2023(ib.)
Levandestein.Kortareprosa2015,2024
Detandrenamnet.SeptologienI–II.Roman2019,2020
Egereinannan.SeptologienIII–V.Roman2020,2021
Eitnyttnamn. SeptologienVI–VII.Roman2021,2022
Septologien.Roman2022
Kvitleik.Forteljing2023,2024
JonFosseharogsåskriveskodespel,dikt,essay, barnebøkerogomsettskjønnlitteratur. Sjåwww.samlaget.no
JonFosse Morgonogkveld
Roman
Samlaget
Oslo2025
©DetNorskeSamlaget2004 www.samlaget.no
Omslag:StianHole
Førtrykk:Type-itAS,Trondheim
Papir:70gHolmenBookCream2.0
Trykkeri:ScandBookAB,Falun
PrintedinSweden
ISBN978-82-340-1261-7
4.utgåva,4.opplaget
Dennebokaertryktpåmiljøvenlegpapir.
MeirvarmtvatnOlai,seiergamlejordmorAnna Neistånoikkjederoghengikjøkkendøradå mann,seierho
Neinei,seierOlai
oghankjennereinvarmeogeinkuldespreie segoverallhudasomreisersegogeilykkegår igjennomalthansogpressarsegutsomtåreri augaderhanskundarsegborttilkomfyrenog begynneråausedampandevarmtvatnoppieit trau,såvarmtvatnjadetskaldetnokblija,tenkjerOlaioghanauserendåmeirvarmtvatnopp itrauetoghanhøyrerjordmorAnnaseieatdet heldsikkertno,detskullevelverenokno,seier hoogOlaiseroppogderstårgamlejordmor Annaattmedhanoghotartrauet
Egkanberedetinnsjølv,eg,seierjordmor Anna
ogsåhøyresteittilbakehaldeskrikfråkammersetogOlaisergamlejordmorAnnainni augaoghannikkarmothenneogflirerhan ikkjelittmedmunnenògderhanstår Tolmadegno,seiergamlejordmorAnna Blirdeteingut,skalhanheiteJohannes,seier Olai
Vifårnosjå,seierjordmorAnna Johannesja,seierOlai Etterfarminja,seierhan
Jadeterikkjenokogalemeddetnamnet, seiergamlejordmorAnna ogendåeitskrikhøyrest,opnareno TolmadegnoOlai,seiergamlejordmorAnna Tolmadeg,seierho
Duhøyrerkvaegseier?seierho Tolmadeg,seierho
Duerfiskar,duveitatdetikkjeskalvere kvinnfolkibåten,ikkje?seierho Jaujau,seierOlai
Ognotydermannfolkdetsame,duveitkva detvilseie?seiergamlejordmorAnna Ulykkeja,seierOlai
Janettoppulykkeja,seiergamlejordmor Anna 8
ogOlaisergamlejordmorAnnagåraktiretningkammersdøraogtrauetmedvarmtvatn heldhoframforsegpåstrakearmarogsåstansar gamlejordmorAnnaframforkammersdøraog hosnursegmotOlai
Stånoikkjeder,seiergamlejordmorAnna ogdetstøkktiliOlai,stårhannoderogså uforvarandespreierulykke?neidetvardåslett ikkjemeiningaogskaldetnogågalemedho høgtbådeaktaelskaogæraMarta,kjærasten hans,konahans,skaldetnodet,neidetmådet ikkjegjere
LatattkjøkkendøraduOlaiogsetdegnedi stolendin,seiergamlejordmorAnna
ogOlaisetsegnedvedendenavkjøkkenbordetoghanleggolboganepåbordetoghan støttarhovudetihendeneogheldigvisfekkhan sendtMagdatilbrorenidag,tenkjerOlai,då hanvarstadforåhentegamlejordmorAnna roddehanførstbortombrorenmedMagdaog ikkjevisstehanomdetvarrettgjort,forhoer dåsnartvaksenkvinneMagdaòg,åradeifer fort,menMartabadhanomdet,nårhoskulle fødeoghanskulleroforåhentegamlejordmor AnnamåttehantaMagdamedseg,såhofekk
verehosbrorhansmedanfødselenstodpå,ho varforungennotilfornøyeåfåvitekvasom ventahennesomvaksenkvinne,haddeMarta sagthanogdåmåttehansjølvsagtgjeresom hohaddesagthantil,sjølvomhanjosågjerne skullehattMagdahossegno,eitkloktogforstandigjentebarnharhovoresålengehankan minnastoggodiallsiferd,eigoddotterhar hanvelfåttsegja,tenkjerOlai,mensåsågdet ikkjeuttilatHerrenGudskulleunnedeifleire barn,forikkjevartvelMartamedbarnfleire gongerogåradeigjekkogetterkvartslodeiseg tiltolsmedatdetnokikkjevartfleirebarnpå dei,detvarslikdet,slikvardeiralagnadsadei ogtakkaHerrenGudforathanhaddegittdei Magda,forvissdeiikkjeeingonghennehadde hatt,neidåhaddedetblittstusslegfordeiher påHolmenderdeiharsettbuoghusaharhan sjølvbygdogvissthjelptebrørneoggrannartil mendetmestehaddehandåsjølvgjortogdå hanfriddetilMartahaddehanaltskaffaseg Holmen,foreinbilligpengefekkhankjøptden oghanhaddetenktaltgodtut,kvarheimehusetskullebyggasthaddehantenktpå,luntily forvindogvêrskulledetligge,ogkvarnaustet
ogbryggaskulleverehaddehanòghatttanke for,komikkjeder,ogdetførstehanbygdevar bryggaogdetieirolegviksomvendermotland, godtilyforvindogvêrfråhavetderpåvestsida avHolmenja,ogsåvartheimehusetbygd,ikkje såstortogventkanskje,menfintnokogno, nolågMartaderinnepåkammersetogskulle endelegfødehaneinson,noskullevesleJohannesfødast,detvarhanvelsikkerpå,tenkteOlai derhansatvedendenavkjøkkenbordet,påstolensin,ogstøttahovudetihendene,menberre detnoikkjegjekkgaleatt,berrenoMartafekk fødebarnet,fekkdetutiverda,berrenoikkje barnetvesleJohannesvartverandeattderinne imagenhennarMartaogatdeiikkjestoddet oververkenvesleJohannesellerMarta,berre ikkjedetsomdenfæledagenskjeddemedmor hansnoògskulleskjemedMarta,neidentankenvarikkjetilåbere,tenkjerOlai,fordeihar dåhattdetsågodtsamanOlaiogMarta,kjære ikvarandrehardeivorefråførstestund,tenkjerOlai,menno?skalnoMartatakastfråhan? vilGudhansåvondt?neineimenomhanvil, menatdetlikemykjeerSatansomdenneverd styrersomdengodeGud,dethaddevelaldri
Olaitviltpå,denernokmykjegodtstyrtavein lågaregudelleravdenvondesjølvdenneverd, menikkjeheilt,fordengodeGuderherdåòg, slikerdet,tenkjerOlaiderhansitvedendenav kjøkkenbordetpåstolensinogstøttarhovudeti hendene,neidengodeGudhaddenåddframtil han,sålangt,hanhaddehattdetgodtogsåglad hanvarbådeikonasiogidotteraMagdaskulle ikkjehanklagesinaudfornokon,jasålenge deiMagdahaddejadåskulledeiikkjeklagesin lagnadmenhellerpriseHerrenGudforatdei hennehaddefått,jasliktenktedei,bådeMarta oghansjølv,mensåbegyntejomagenhennar Martaåvekseogsåstoddetdåklårtfordeiat nohaddeHerrenGudunntdeiendåeitbarnog dåikkjetvillengervar,takkadeiHerrenGud forathanhaddevelsignadeimedendåeitbarn ogdennegongenvartdetnokeingut,noskulle vesleJohannesfødast,detvarvelOlaisikkerpå ognovaraltsådagenogstundakomenogså drygdeogdrygdedet,tenkteOlaiderhansat vedendenavkjøkkenbordetogstøttahovudet ihendene,noskulleeitgutebarnfødast,det varsikkert,usikkertvarnoberreomdetskulle komeseglevandeinnidennevondeverd,ja
novardetdetdetstodpå,tenkteOlai,menvart nogutebarnetlevandefødt,vardetikkjetvilom kvadetskulleheite,altforlengesidanhadde hansagttilMartaatbarnethogjekkmedskulle kallastJohannesetterfarhansoghohaddeikkje sagthanimot,jadetvardåvelberrepassande, haddehosagt,atgutenskulleJohannesheite etterfarhans,tenkjerOlaiogno,kviforerdetså stilleattderinnepåkammerset?kannokovere gale?mendetverkavelikkjenettsomomnoko vargalefattdågamlejordmorAnnavarinnom kjøkkenetforåhentemeirvarmtvatn?neiikkje kunnevelhanmerkepågamlejordmorAnnaat nokoikkjevarsomdetskullenei,tenkjerOlai oghankjennersegbråttrolegare,janestenlykkelegkanhanbråttkjenneseg,jadusomdet skifter,ikkjetilåtru,det,tenkjerOlai,noskal eitlitegutebarn,vesleJohannes,sjåverdsenslys, forimørkretogvarmenderinneimagenhennarMartaharhanvaksesegstorogfriskogfin, fråikkjeåverenokoidetheileharhanblitttil eitmenneske,einlitenkar,jaderinneimagen hennarMartaharhanfåttbådefingrar,tærog andlet,derharhanfåttbådeaugeoghjerne ogkanskjeharhanfåttseglitthåròg,ogno
skalhanså,medanmoraMartaskrikogharilt, komeutidennekaldeverdogsåskalhanvere åleineder,skildfråMarta,skildfråalleandre, hanskalverederåleinealltidåleineogsåskal han,nåralteromme,nårhanstiderkomen, løysastoppogblitilinkjeoggåattendetilder hankjemifrå,fråinkjeogtilinkje,slikerlivsensgang,formenneske,dyr,fuglar,fiskar,hus, kjerald,foraltsomfinstja,tenkjerOlaiogsåer detjosåmykjemeiròg,tenkjerhan,forsjølv omdetkantenkjastslik,fråinkjeogtilinkje, såerdetjoikkjeslikheller,deterjosåmykje meirenndet,menkvaeraltdetteandre?den blåehimmelen,treasomfårlauv?ordasomvar deribyrjinga,slikdetiSkriftastår,ogsomgjer ateinskjøner,bådedjuptogmorosamt,kvaer detteandre?neiseiedet,neikvenkanseiedet? fordetmåvelvereeiGudsåndsomeridetalt samanoggjeralttilmeirenneitinkje,somgjer detomtilmeiningogfargar,ogdermed,tenkjerOlai,erjoogsåGudsordogåndidetheile, slikerdetja,deterhanvisspå,tenkjerOlai, menatSatansverkandeviljeerderòg,deter hanlikesåvisspå,ogomdetermestavdeteine elleravdetandreneideterhanslettikkjesik-
kerpå,tenkjerOlai,fordeikjemparvel,deito, omkvensomskalveredensterkasteogslikvar detnokògaltdåverdavartskapt,tenkjerOlai, atGudskapteverdagodogathanerallmektigogallvitande,somdeiseier,deigudelege,nei detharhanvelaldritruddsåmykjepå,menat Gudfinst,neikomikkjeder,forGudfinstja, menlangtlangtborteogheiltheiltnære,fori deteinskildemennesketerhan,ogatavstanden mellomdenfjerneogslettikkjeallmektigeGud ogdeteinskildeogslettikkjeallmektigemennesketvartmindredåGudgjordesegomtil menneskeoglevdeblantoss,dengongdåJesus gjekkikringherpåjord,neidetharhanvelhelleraldritviltpå,menatGudbestemmeraltog atdetereiGudsmeiningmedaltsomskjer,nei dentrurikkjehanpå,såsantsomhanerOlai ogerfiskarogergiftmedMartaogersonhans Johannesogno,idennestund,skalblifartil einlitenkrabatsomJohannesskalheite,etter bestefaren.DetfinsteinGud,ja,tenkjerOlai. Menhanerlangtborte,oghanerheiltnære. Oghanerverkenallvitandeellerallmektig.Og deterikkjedenneGudåleinesområroververda ogmenneska,jauhanerheròg,menforstyrra
detvarthanjaiskaparverketsitt,tenkjerOlai ogsidanhantenkjerslikerhanvelforheidning årekne,hankanikkjeståvedtruvedkjenninga hannei,hankanikkjefordet,menhankan ikkjelatesomomhanikkjeveitdethanveitog harsettdethanharsett,harskjøntdethanhar skjønt,ogvanskelegåsetjeordpåkvahanveit erdetjoòg,fordethanharervelhelsteivisse somikkjekanseiast,deterlikemykjeeisorg someitordoghansGudervelhelst,omhan nomåseiedet,ikkjeavdenneverd,deterein Gudeinkananenåreinfornektardenneverd, dåsynerhanseg,underlegnok,bådeideteinskildemennesketogiverda,tenkjerOlaioghan kanhøyrelittavkvadennehansGudvilseie hannåreinspelemannspelergodt,jadåerhan der,fordengodemusikkendenavviserjoverda, mendetlikerikkjeSatanogdiforstellerhanalltidtilsåmykjebråkogfaenskapdereinverkeleggodspelemannspelerogdeterforferdeleg, tenkjerOlai,ogno,derinnepåkammerset,der strirnovesleJohannesforlivet,vesleJohannes, sonhans,noskalsonhanskomesegutiverda denvondeogdeterkanskjeeinavdeistridaste tørnaneieitmenneskeslivdet,åkomesegut
fråsittopphavderinneimorslivogbegynnepå sitteigelivuteiverdadenvonde,foraltdåerein bådeisambandmedGudsgodleikogmedein lågaregudellereinSatan,neinomåhanikkje sitjeogtenkjeslik,detmåtil,detteja,neikva, jaja,tenkjerOlaioghanreisersegoppoghan høyrerMartaskrikeoghanhøyrergamlejordmorAnnaseiesåså,presselitttilno,duerflink noduMartaoggamlejordmorAnnaseierlitt tilogdetpressarmothovudethansogmørkret erikkjelengerraudtogmjuktogallelydaneog denjamnedunkingaadadaaaadaaogaåsåa eaeabrusingasusingadengamleelvaogvoggingiaeaieaevatneteaogeåaalterjasasa asajamtsaogrøysteneogsådesseforferdelege lydarogpresseaeogdennekuldenskjeringaa afilingasteingåattaogaframogaltsomskjer omoteinogdetverkjeriarmaribeinialtsom erifingraneogkrøiakjersegøogaltedete rolegevatneteaoaogdenhardebrumminga ogrøysteneeneaaenaeajaaogsådeelyset yifråibortanfråaltereinannanstadaaogdet erikkjelengertilstadesmendetbrusarogsåein lydognokonslengjerhanfråsegliksominni nokoogsåhenderogfingrarifingranekrøkjer
segogalledeigamleogalterikkjelengertilstadesieitgammalthusavvatnieitgammalthav avgrønskeoglysandestjernersomfjernarsegog nærmarsegogdeikjemogikkjenokoertydeleg mengjennomalteinklårleiksomkomdenfrå eistjerneogmjuktogavgrensakuldelinjederifråjordaogsådennestillaieistoroggammal stillederifråogikkjeinnanifråmennokosom skulleogdetkjemikkjeattdetforsvinnogforsvinningaerikkjenokoannaenndengamleog aldridensameogsådettydelegeskriketklårteit skriktydelegeisomstjerneogsåsomeinemningeimeiningeinvinddennepusteneinroleg pustogsåeirolegrolegrolegerørslerogtøyet mjuktkvitleikikkjesågammaltmenfråhavet eitkledeogikkjemørktograudtmentørtog forferdelegstilleogsåeihandogdetteskriketer borteogsåmjuktmjuktnettsomdetraudeog mørkeogmjuktogvarmtogsåkvittogmjukt ogvarmtdermellomlippeneogfastogkvittog alterrolegogsåduersågoddusågodduså fineingutdeterduogingenersåfinsomdeg ingendetfinstikkjenokonsåfinsomdegduer detfinastedetbesteJadetereinfingutjaHan erfinJaduverdaDuharfåttdegeinsonog
mjuktogvåttogsådenneunderlegerolegeroa ogsåååoogdetkviteoogmjuktsååoghardt ogoåsåsååoogsåkvittogsåvarmtnesten ogoåsårolegHanskalheiteJohannesjaDet fårvelblislikjaogsåogglibortogikkjevere
DetereinfingutJohannesjaogbliidennebli verandederikkjenokoannaJohannesskalbli fiskarhansomfarenDetskalJohannesjaogså rolegstillebliogderogderogsåsåogOlaistår der,attmedsengaderinnepåkammersetoghan servesleJohannesliggedervedbrystethennar
Martaogdeikortetynnemørkehårtustanehans erstrokneflattbakoverdenhøgepannahansog
Martaliggdermedattlatneaugeogpustarroleg jamtlangeandedraglangsameogvesleJohannes liggdervedbrystethennarogsygogsyg
Einfingut,deterduja,seierOlai
Jadetvarteinvelskaptfingut,seiergamle jordmorAnna
Ogaltgjekkvel,seierho
Altgjekkvelbådemedmorogbarn,seierho
Ognomådeifåkvile,nohardeitattsegut bådemorogbarn,ognomådeifåkvile,seierho
Jaogtakkskalduhaforalldengodehjelp, seierOlai
