N DE
DE SM
DE
N
AAK VA
WAD
Pionieren op Texel ZILTE GROENTEN EN ZEESLA
Begint de zilte revolutie op Texel? Marc van Rijsselberghe vecht niet tegen de verzilting van landbouwgronden maar zoekt uit welke gewassen goed groeien op zout of brak water. ‘We weten nu dat er op aarde 400 miljoen hectare meer grond voor landbouw beschikbaar is.’ TEKST: ANNEMARIE BERGFELD FOTO’S: MERLIJN TORENSMA
Als een fort staat de schapenboet in het open Texelse landschap bij Den Hoorn. Links priemt het witte kerktorentje van het dorpje omhoog, daar weer achter glooit de duinrand. In de schapenboet houdt een man met een missie kantoor. Marc van Rijsselberghe (mocht de naam u bekend voorkomen: hij is inderdaad de vader van Olympisch windsurfer Dorian) pioniert al bijna twee decennia met zilte teelten. Met de toenemende verzilting van landbouwgronden wereldwijd wordt het thema steeds urgenter. ‘Alleen in Groenland en het Amazonegebied is geen sprake van verzilting’, weet Van Rijsselberghe, ‘daar valt nog voldoende regenwater.’ Nu is wat hij doet met zijn bedrijf WADZILT algemeen aanvaard. ‘Maar in het begin werd ik als landbouwterrorist bejegend: “Die man gaat planten vermoorden met zout water!” De wetenschap stelde ook dat een zoutgehalte van 1,7 gram per kilogram water het maximum is waarin aardappelen geteeld kunnen worden. Daarboven kon je het vergeten. Maar samen met twee aardappeltelers aan de waddenkust ontdekten we dat bepaalde aardappelrassen het prima doen bij een saliniteit van 20 gram. Sterker nog, ze werden er zoeter en lekkerder van.’
Alle kleuren van de regenboog Van bieten en aardbeien tot bloemkool en parelgierst, Van Rijsselberghe onderzocht de afgelopen jaren van 2.500 planten hoe ze reageren op zout of brak water. Tomaten
die met zout water gevoed werden, gingen lekker ruiken, van de verschillende aardbeienrassen bleek 90% dood te gaan. ‘Ik vond dat superspannend. Wat gaan ze doen, welke redden het wel? Sommige klapten uit elkaar, andere gingen heerlijk geuren, een witte aardbeiensoort gaf in zout water een drie keer hogere opbrengst dan in zoet water.’ Planten in alle kleuren van de regenboog kwamen en gingen. Nu richten de pionier en zijn team zich in hun veldlaboratorium bij vogelplas De Petten vooral op wortelen, aardappelen (volgend jaar liggen er 120.000 zakken zilte Texelse aardappelen in de Nederlandse supermarkten), zeesla (een wier) en groene groenten als zeebanaan, zeevenkel en ijskruid.
Interessante zeesla Het is een ritje van vijf minuten van de schapenboet naar de plek waar de groenten en wieren groeien. Zeven grote betonnen bakken vallen als eerste op als we het terrein oprijden. ‘Elke bak bevat 120.000 liter uit de grond opgepompt zeewater, waar zeesla in groeit’, vertelt Aad Kilijan, de chemicus van het team. Met een lange haal van zijn arm hengelt hij een handvol frisgroene natte bladeren boven water. Het kostte de mannen drie jaar om te ontdekken wat de optimale hoeveelheden licht en voeding voor zeesla zijn en dat bemesting met biologische stikstof en fosfor de plant met 30% per week doet
groeien. Zeesla is een interessant gewas, vindt Van Rijsselberghe. ‘In de natuur, ook hier over de dijk, groeit het maar vier maanden per jaar. Maar onder onze gecontroleerde omstandigheden groeit het als kool. We houden het zelfs met vorst over.’
Pakistan en Bangladesh Hij ziet een grote toekomst voor dit wier. ‘Het is makkelijk te telen in zoute omstandigheden, het bevat veel gezonde voedingsstoffen en het is te gebruiken als natuurlijke bemester. En dan vergeet ik nog te zeggen dat het veel CO2 opneemt, het zou ook heel geschikt zijn voor biofilters.’ Begint de zilte revolutie op Texel? Als het aan Van Rijsselberghe ligt zeker. Naast WADZILT runt hij ook adviesbureau annex kenniscentrum Salt Farm Foundation. Adviesaanvragen komen van over de hele wereld. Onder andere in Pakistan en Bangladesh begeleidde de stichting projecten om boeren over te laten stappen op de teelt van zilte aardappelen. ‘Het goede nieuws is: nu we weten dat zilte teelt heel goed mogelijk is, weten we ook dat er op de aarde 400 miljoen hectare meer grond beschikbaar is voor landbouw.’ Met de wetenschap heeft de Texelse onderzoeker niet altijd evenveel op. ‘Inmiddels kijkt de wetenschappelijke wereld wel anders naar het probleem, maar ik luister hoe dan ook liever naar wat de planten mij vertellen. En die hebben een verhaal waar de hele wereld wat aan kan hebben.’
Kijk voor nog meer smaak op www.waddenvereniging.nl/smaakvandewadden. 10
