Ð.Ú.¸. ´ÇõñáÛÇ Ý»ñϳ۳óáõóÇ㪠Ðñ³Ý¹ سñ·³ñ»³Ý
äáõ¿Ýáë ²Ûñ¿ë, ²ñųÝÃÇÝ - 82ñ¹ ï³ñÇ - ÂÇõ 13.536 - 17 ²åñÇÉ 2014 - лé. (54 11) 4775 7595
Ødzó»³É ܳѳݷݻñ
Ծերակոյտի Յանձնախումբը վաւերացուց Ցեղասպանութեան բանաձեւը
Ո
ՒԱՇԻՆԿԹԸՆ.- Հ.Յ.Դ. Միացեալ Նահանգներու Հայ Դատի Յանձնախումբը կը տեղեկացնէ, թէ Հինգշաբթի, Ապրիլ 10ին, Միացեալ Նահանգներու Ծերակոյտի Արտաքին Յարաբերութիւններու յանձնախումբը 5ի դէմ 12 քուէով վաւերացուցած է Հայոց Ցեղասպանութեան ճանաչումը պահանջող նոր բանաձեւ մը, որ կոչ կ՛ընէ Ծերակոյտին՝ ոգեկոչելու Ցեղասպանութեան զոհերը: Միաժամանակ, բանաձեւը կոչ կ՛ընէ Միացեալ Նահանգներու նախագահին, որ երաշխաւորէ ամերիկեան այնպիսի արտաքին քաղաքականութիւն մը, որ առաջնորդուի ցարդ անպատիժ մնացող Ցեղասպանութեան մասին ամերիկեան արխիւներուն մէջ գոյութիւն ունեցող դասերով: Վերջին գրեթէ քառորդ դարուն, ծերակուտական յանձնախումբ մը Ցեղասպանութեան
ճանաչման բանաձեւ չէր վաւերացուցած: Նշենք, որ սոյն բանաձեւը շաբաթ մը առաջ ներկայացւած էր Ծերակոյտի Արտաքին յարաբերութիւններու յանձնախումբի ատենապետ Ռապըրթ Մենենտեզի եւ ծերակուտական Մարք Քըրքի կողմէ: Մենենտեզ Քոնկրեսի շէնքին մէջ Ապրիլ 9ին կայացած Ցեղասպանութեան ոգեկոչման ձեռնարկին ընթացքին խոստացած էր բանաձեւը քուէարկութեան դնել՝ աւելցնելով. «Ցեղասպանութիւնը ցեղասպանութիւն է: Անոր ուրիշ անուն կարելի չէ տալ: Գալ տարի, երբ պիտի նըշենք օսմանեան Թուրքիոյ կողմէ հայերու ջարդերուն հարիւրամեակը, մինչ վերապրողներուն մեծ մասը մեզի հետ պիտի չըլլայ, յոյժ կարեւոր է, որ մենք առաջնորդողի դեր ստանձնենք Ցեղասպանութեան ճանաչման համաշխարհային արշաւին մէջ»:
«Այսօրուան որոշումը կը հաստատէ Միացեալ Նահանգներու նուիրումը պատմական ճշմարտութիւններու եւ լուրջ հարուած մը կը հասցնէ Ցեղասպանութիւնը ուրանալու Թուրքիոյ արշաւին: Անիկա միաժամանակ յստակ պատգամ մըն է նախագահ Օպամային, որ պէտք է վերջ դնէ այս ոճիրը ուրանալու գծով Անգարայի մեղսակից դառնալու իր կառավարութեան քաղաքականութեան: «Շնորհակալութիւն կը յայտնենք ատենապետ Մենենտեզին, իր ազդու առաջնորդողի դերակատարութեան համար, ինչպէս նաեւ՝ մարդկային իրաւանց պաշտպանութեան նպաստող այս բանաձեւին ի նպաստ քուէարկած բոլոր ծերակուտականներուն», յայտնեց Հ.Յ.Դ. Միացեալ Նահանգներու Հայ Դատի Յանձնախումբի գործադիր վարիչ Արամ Համբարեան:
ºõñáËáñÑñ¹³ñ³Ý¿Ý Ý»ñë
Եւրոպայի Հայ Դատի Յանձնախումբը կը զօրակցի Պոնտոսի յոյներուն
Ե
ւրոպայի Հայ Դատի Յանձնախումբի գըրասենեակէն կը տեղեկացնեն թէ Պրիւքսելի մէջ 7 Ապրիլ 2014ին, Եւրոխորհըրդարանէն ներս, տեղի ունեցաւ խորհրդաժողով մը, կազմակերպուած Պոնտոսի համահելլէնական միութիւններու դաշնութեան, իբրեւ հիմնական նիւթ ունենալով եկեղեցապատկան հարստութեան վերադարձը յոյն ժողովուրդին: Խորհրդաժողովին ներկայ էին յոյն պետական անձնաւորութիւններ, եւրոերեսփոխաններ եւ պոնտական միութիւններու ներկայացուցիչներ: Ներկայ էր նաեւ Եւրոպայի եւ Պելճիքայի Հայ Դատի յանձնախումբերու պատուիրակութիւ-
նը մը: Խորհրդաժողովին իր մասնակցութիւնն ունեցաւ Հ.Յ.Դ. Բիւրոյի քաղաքական եւ Հայ Դատի գրասենեակի տնօրէն՝ Կիրօ Մանոյեանը, որ ներկայացուց «Թուրքիա պէտք է վերադարձնէ բոլոր եկեղեցա-
պատկան կալուածները իրենց օրինական սեփականատէրերուն - քաղաքական նախաձեռնութիւն մը» նիւթը: Մանոյեան՝ անդրադառնալէ ետք Սփիւռքի մէջ պոնտոսի յոյներու, ասորիներու եւ Հայ (Þ³ñ.Á ¿ç II)
«Սիրիայի մէջ կռիւը մեր կռիւը չէ: Պէտք չէ, որ մենք այդ կռիւին կողմ լինենք՝ ոչ այս եւ ոչ ալ այն կողմից»
²åñÇÉ 7ÇÝ §ºñÏÇñ Ø»¹Ç³¦ Ñ»éáõëï³ÁÝÏ»ñáõû³Ý §ºñÏñÇ Ñ³ñóÁ¦ ѳÕáñ¹³ß³ñÇ ÑÇõñÝ ¿ñ Ð.Ú.¸. ´ÇõñáÛÇ Ý»ñϳ۳óáõóÇã Ðñ³Ý¹ سñ·³ñ»³ÝÁ:
Ա
յն ինչ վերջերս տեղի ունեցավ Քեսաբում, եւ հարակից շրջաններում, շարունակում է մնալ միջազգային հանրության ուշադրության կենտրոնում: Խնդրին անդրադառնում է նաեւ միջազգային մամուլը, ցավոք երբեմն չճշտըված տեղեկություններով, երբեմն էլ՝ ապատեղեկատվությամբ: Այսօր մենք հնարավորություն ունենք լսելու տեղեկություններ առաջին ձեռքից, առաջին` որովհետեւ Հրանտ Մարգարյանը նոր է վերադարձել Սիրիայից:
-- Պարոն Մարգարյան որտեղ եղաք, ինչ տեսաք, ում հանդիպեցիք եւ ինչ տպավորություններով վերադարաձաք: -- Եղա Հալեպում եւ Լաթաքիայում: Այնտեղ մենք ունենք բավական մեծ կազմակերպվածություն, բնականաբար իմ հանդիպակաց կողմը եղել են մեր կազմակերպության անդամները, Լաթաքիայում՝ նաեւ գաղթականության հետ: Ինչ որ առումով ես գնացել եմ ընթացիկ հանդիպման` մեր մեջ այդ հարցը քննարկելու, ընդհանրապես սիրիահայության իրավիճակի օրակարգով:
-- Քեսաբից ինչ նորություններ ունեք: Այստեղ ամենատարբեր լուրեր են հասնում: -- Իրականության մեջ այսօր ինչ է կատարվում , ինչ կա Քեսաբում, այսօր ոչինչ էլ չկա: Քեսաբը գրավուած է այդ ուժերի կողմից, այնտեղ հայություն չկա, մի քանի տարեց անձինք են՝ տեղափոխվել են Թուրքիա: Եվ ժողովուրդ, ժողովրդի մնացորդաց գոյություն չունի: 28 հոգի են մնացել Քեսաբում: Հայություն չի կարելի դրանց ասել` մնացողները ծերեր են, անկարողներ: Քեսաբում այսօր պատերազմ է: Քեսաբը առճակատման գիծ է` մի կողմից սիրիական բանակն է, մյուս կողմից՝ ընդդիմությունը` Թուրքիայի զորակցությունն ունենալով ու անմիջական մասնակցությամբ:
-- Իսկ այն մարդիկ, ովքեր արտագաղթից հետո մնացել էին ու տեղափոխվել Թուրքիա` նրանց ճակատագր մասին, որեւէ տեղեկություն կա՞: -- Քեսաբի շուրջ բարձրացուած արձագանքը այնքան մեծ է եղել, որ Թուրքիան պետք է ամեն գնով փորձի քարոզչական նպատակով օգտագործել այդ մի քանի ծերերին, ապաստան տալ եւ չեմ կարծում, թե նրանց վտանգ սպառնա: Հիմնականը ժողովուրդն է, որ գաղթական է դարձել, որ տնից - տեղից կտրվել է եւ հիմա Լաթաքիայում է:
-- Ինչպես է իրեն զգում Քեսաբի ժողովուրդ Լաթաքիայում: Գիտենք , որ մի մասը եկեղեցում է տեղավորվել, մյուս մասը` իրենց կամ հարազատների: Ինչ վիճակ է, ինչի կարիք ունեն: -- Սպասողական վիճակ է: Ամենալավ երեւույթն այն է, որ քեսաբցին սպասում է, որ վերադառնա Քեսաբ: Մտածում (Þ³ñ.Á ¿ç IV)
ARMENIA
II
г۳ëï³Ý
Յովիկ Աբրահամեան` Հանրապետութեան Վարչապետ
ÐÇÝ·ß³µÃÇ, 17 ²åñÇÉ 2014
Ødzó»³É ܳѳݷݻñ
Ռակըպ Զարաքօլու ելոյթ ունեցաւ Քափիթոլ Հիլի մէջ Հայոց Ցեղասպանութեան զոհերու յիշատակի միջոցառման
Մ
Կիրակի, 13 Ապրիլի երեկոյեան, Հայաստանի Հանրապետական կուսակցութեան կեդրոնական գրասենեակին մէջ տեղի ունեցած կուսակցութեան գործադիր մարմինի եւ խորհուրդի նիստերը աւարտեցան: Նիստերուն աւարտէն ետք լրագրողներուն համար յայտարարութեամբ մը հանդէս եկաւ կուսակցութեան բանբեր Էդւարդ Շարմազանով: «Կուսակցութեան նախագահը գործադիր մարմինի անդամներուն ներկայացուց վարչապետի թեկնածուն: Նախագահ Սերժ Սարգսեանի առաջարկով Հայաստանի Հանրապետական կուսակցութեան կողմէ Հայաստանի Հանրապետութեան վարչապետի թեկնածու առաջադրուեցաւ Հայաստանի Հանրապետական կուսակցութեան նախագահի տեղակալ Յովիկ Աբրահամեան», յայտնեց Էդուարդ Շարմազանով: Հանրապետական կուսակցութիւնը որոշեց, նախապէս յայտարարուած Երկուշաբթի, 14 Ապրիլի փոխարէն գործադիր մարմինի եւ խորհուրդի նիստերը մէկ օր կանուխ կայացնել: Հանրապետութեան Սահմանադրութեան համաձայն, նախագահը վարչապետ կը նշանակէ կառավարութեան հրաժարականին ընդունումէն առաւելագոյնը մինչեւ 10 օր: Նախկին վարչապետ Տիգրան Սարգսեանի կառավարութեան հրաժարականի ընդունումը տեղի ունեցաւ 3 Ապրիլին, ուստի 13 Ապրիլին կ՛աւարտէր տասնօրեայ ժամկէտը:
Հ
իացեալ Նահանգներու Ծերակոյտի Արտաքին Յարաբերութիւններու յանձնաժողովի նախագահ, ծերակուտական Ռոպերթ Մենենտեզ, Ներկայացուցիչներու Պալատի նոյն յանձնաժողովի նախագահ Էտ Ռոյս Ապրիլ 9ին ներկայ գտնուեցան Քափիթոլ Հիլի մէջ կազմակերպուած Հայոց Ցեղասպանութեան զոհերու յիշատակին նուիրուած միջոցառման: Տարեկան այս ձեռնարկին, առաջին անգամ ըլլալով հրաւիրուած էր մասնակցելու եւ ելոյթով հանդէս գալու թուրք մտաւորական, ակտիվիստ, մարդու իրաւունքներու պաշտպան Ռակըպ Զարաքօլու: Իր խօսքին մէջ ան կոչ ուղղեց Միացեալ Նահանգներուն ճանչնալ Հայոց Ցեղասպանութիւնը եւ վերջ դնել Թուրքիոյ ժխտողական քաղաքականութեան: «Անխօս
Միացեալ Նահանգները Թուրքիայի լաւ ընկերն է, սակայն եթէ իրական ընկեր է, պէտք է այլ կերպ գործէ: Պէտք է աջակցի Թուրքիայի ժողովրդավարութեան, իսկ Թուրքիայի մէջ իրական ժողովրդավարութեան հնարաւոր է հասնիլ՝ առերեսուելով պատմութեան՝ մեր պատմութեան, 1915 թուա-
կանի իրականութեան», իր խօսքին մէջ ըսաւ ան։ «Մենք շատ գոհ ենք, որ Զարաքօլուի խիզախ խօսքը այս երեկոյ լսելի դարձաւ Միացեալ Նահանգներու Քոնկրեսի դահլիճէն ներս», ըսաւ Միացեալ Նահանգներու Հայ Դատի Յանձնախումբի գործադիր տնօրէն Արամ Համբարեանը։
Հայոց Ցեղասպանութեան դասաւանդման վերաբերեալ Քալիֆորնիոյ Թիւ 1915 բանաձեւը կը վաւերացուի
.Յ.Դ. Արեւմտեան Միացեալ Նահանգներու Հայ Դատի Յանձնախումբը կը տեղեկացնէ, թէ Քալիֆորնիոյ Խորհրդարանի Կրթութեան յանձնախումբը միաձայնութեամբ վաւերացուցած է երեսփոխան Ատրին Նազարեանի ներկայացուցած Թիւ 1915 բանաձեւը, որ կը պահանջէ Հայոց Ցեղասպանութեան դասանիւթը ներառել պետական վարժարաններու 7-12 դասարաններու Ընկերային Գիտութեանց նիւթի դասաւանդութեանց մէջ, ինչպէս նաեւ կոչ կ՛ուղղէ Քալիֆորնիոյ Կրթութեան Նախարարութեան, որ Հայոց Ցեղասպանութեան մասին հրատարակութիւններ կատարէ եւ դասաւանդման նիւթեր պատրաստէ: Այժմ բանաձեւը պիտի քըննուի խորհրդարանի Յատկացումներու յանձնախումբին կողմէ: Բանաձեւը ներկայացնելու ընթացքին, Նազարեան շեշտեց պատմութեան այս էջը աշակերտութեան դասաւանդելու կարեւորութիւնը, որովհետեւ Ցեղասպանութիւնը նախընթաց մը հանդիսացած էր այլ ցեղասպանութիւններու համար: Բանաձեւին գլխաւոր հա-
մահեղինակը` Խաչօ Աշաճեան, Հ.Յ.Դ. Արեւմտեան Միացեալ Նահանգներու Հայ Դատի Յանձնախումբի Կրթութեան յանձնախումբի ատենապետ Ալիս Պետրոսեան եւ նոյն յանձնախումբի վարչութեան անդամ Քէյ Մուրատեան, ինչպէս նաեւ Խորհրդարանի Կրթական Հարցերու յանձնախումբի
Եւրոպայի... (Þ³ñ. ¿ç I-Ç)
Դատի յանձնախումբերու միջեւ տեղի ունեցող գործակցութեան, Թուրքիոյ կողմէ կատարուած ցեղասպանութեան ոճիրին ընդունման եւ հատուցման, անդրադարձաւ կատարւող աշխատանքներուն շուրջ, որոնք կ’իրականացուին վերադարձուելու համար Հայ Եկեղեցւոյ պատկանող կալուածներն ու հարստութիւնը: Մանոյեան հանգամանօրէն ներկայացնելէ ետք Միացեալ Նահանգներու Քոնկրեսի 2011ի թիւ 306 բանաձեւումին էութիւնը, որ կը պահանջէ Թուրքիայէն ո՛չ միայն յարգել քրիստոնեաներուն իրաւունքները, այլ նաեւ վերադարձնել իրենց պատկանող եկեղեցիներն ու եկեղեցապատկան հարստութիւն-
անդամներ Ճոեն Պիւքենըն եւ Ռաքի Չաւեզ բանաձեւին ի նպաստ ելոյթներ ունեցան, մինչ թրքական ծագումով ներկայ մը անոր դէմ արտայայտուեցաւ: Հ.Յ.Դ. Արեւմտեան Միացեալ Նահանգներու Հայ Դատի Յանձնախումբը շնորհակալութիւն կը յայտնէ բանաձեւի
վա ւերացումին նպաստած անձնաւորութեանց, գլխաւորութեամբ` Նազարեանին ու Աշաճեանին:
ները, եզրափակեց ըսելով՝ «կը հաւատամ որ այլեւս ժամանակն է, որ Եւրոխորհրդարանը որդեգրէ բանաձեւ մը, որ պիտի օժանդակէ հայերուն, յոյներուն եւ ասորիներուն, վերստանալու իրենց եկեղեցական կալուածները, որոնք բռնագրաւուեցան Թուրքիոյ կողմէ վերջին հարիւր տարիներուն ընթացքին: Այս մէկը կրնայ ըլլալ առաջին քայլը այդ հատուցումներուն, որոնք պէտք է տայ Թուրքիան՝ ճանչնալով ցեղասպանութիւնը որ կատարեց երեք ժողովուրդներուն դէմ»: Խորհրդաժողովին ընթացքին՝ մեծ խանդավառութեամբ ընդունուեցաւ Եւրոպայի Հայ Դատի յանձնախումբի քուէարկած որոշում-բանաձեւը, ուր կատարելէ ետք համապատասխան հիմնաւորումները,
ԵՀԴՅ կը հրապարակէր հետեւեալ որոշումները.Ա) Հրապարակայնօրէն յայտարարել, որ Եւրոպայի Հայ Դատի յանձնախումբը՝ ի շարունակութիւն 1.500.000 հայերուն դէմ կանոնաւորաբար իրագործուած Յեղասպանութեան, Պոնտոսի յոյներու դէմ եղած գործողութիւնները Ցեղասպանութեան գործողութիւններ են: Բ) Կոչ ուղղել Հայաստանի Հանրապետութեան Ազգային Ժողովին՝ ճանչնալ Պոնտոսի յոյներուն դէմ 1914-1922ին տեղի ունեցած գործողութիւնները, որպէս ցեղասպանութեան գործողութիւններ եւ սահմանել իւրաքանչիւր տարուան Մայիս 19ն, որպէս պոնտոսցիներու ցեղասպանութեան յիշատակի օր: Գ) Թուրքիայէն կը պահան-
Ատրին Նազարեան
ջենք ճանչնալ՝ Պոնտոսի յոյներուն, ինչպէս նաեւ ասորիներուն եւ հայերուն դէմ Թուրքիոյ օրուան կառավարութեան կողմէ, դար մը առաջ կատարուած Ցեղասպանութեան փաստը եւ անոր հետեւանքները, եւ աշխատի իր կողմէ մարդկութեան դէմ գործած ոճիրի արդար ճանաչման ուղղութեամբ, հիմնըւելով Ցեղասպանութեան զոհ դարձած ժողովուրդներու բարոյական, նիւթական եւ հողային ամբողջական վերականգնման: Խորհրդաժողովի աւարտին կազմակերպիչները պատուեցին Կիրօ Մանոյեանը յուշատախտակով մը, իր ներդրումին համար խորհրդաժողովին, ինչպէս նաեւ ի երախտագիտութիւն ԵՀԴՅի քուէարկած բանաձեւին համար:
ARMENIA
ÐÇÝ·ß³µÃÇ, 17 ²åñÇÉ 2014
III
ÊÙµ³·ñ³Ï³Ý §¸ñû߳ϦÇ
Ա
Հնարաւորութիւն նախագահի համար
պրիլի երեքի առաւօտեան Հանրապետութեան վարչապետը անց էր կացնում կառավարութեան ամենշաբաթեայ նիստը, եւ դժուար էր ենթադրել, որ նոյն օրուայ երեկոյեան կը յայտարարուի վերջինիս հրաժարականի մասին: Այն էլ, ըստ իր ցանկութեան, եւ այն էլ դեռեւս մէկ ամիս առաջ, հանրապետութեան նախագահին գրած հրաժարականի դիմումի համաձայն: Տեղի ունեցածի վերաբերեալ ծայր առած մեկնաբանութիւններում, որպէս հրաժարականի իրական պատճառներ, նշւում են եւ դեռ նշուելու են կառավարութեան ծրագրի տապալումը, նախորդ տարուայ համար նախանշուած 7 տոկոս տնտեսական աճի չապահովումը, Տ. Սարգսեանի անձի հետ կապւող օֆշորային սկանդալը, ինչպէս եւ «Նաիրիտ»ի ու այլ աղմկոտ պատմութիւնների հետ նրա առնչութիւնը, ընտրութիւններում երկրորդ տեղ գրաւած այլընտրանքային ուժի հիմնական առանցքային պահանջը, Մաքսային միութեանը մաս կազմելու հարցում վերջինիս անհամաձայնութիւնները, հասարակական դժգոհութեան ալիք բարձրացրած պարտադիր կուտակային կենսաթոշակի գաղափարական դրօշակակիրը լինելը, ընդդիմադիր քառեակի կողմից նախաձեռնած հրաժարականի պահանջով նոր արշաւը, որի շրջանակում նախատեսւում էր հանրապետութիւնում հանրահաւաքների ալիք ծաւալել: Յիշենք նաեւ, որ վարչապետը մշտապէս գըտնւում էր հասարակական-քաղաքական քննադատութեան առանցքում, եթէ կոնկրետ առիթ էլ չլինէր, ապա հանրապետութեան սոցիալ-տնտեսական վիճակի համար նրա հասցէին ուղղուող հիմնական (եթէ չասենք ամենահիմնական) մեղադրանքների պատճառով: Վարչապետի հրաժարականի մասին տեղեկութիւնը հրապարակուեց մեզանում աւանդոյթի ուժ ստացող ձեւով՝ Հանրապետական կուսակցութեան գործադիր մարմնի նիստից յետոյ՝ ԱԺ եւ ՀՀԿ խօսնակ Էդւարդ Շարմազանովի կողմից: Շարմազանովի խօսքի հիմնական շեշտադրումն այն էր, որ հրաժարականի համար վարչապե-
Av. Callao 1162 - Buenos Aires info@hotelwilton.com.ar
տը նախապէս դիմել էր, եւ որ այն ունի զուտ անձնական դրդապատճառներ: Այլ խօսքով, միտք բանին այն էր, թէ տպաւորութիւն չստեղծուի, որ նախագահը, յեղափոխութիւնների այս խառը ժամանակներում, տեղի տուեց ընդդիմադիր ուժերի ու քաղաքացիական հասարակութեան ճնշմանը: Յայտնի է, որ վարչապետի հրաժարականի պահանջը, Հայաստանի ներքաղաքական դաշտում, հնչում էր վաղուց եւ օրինակ՝ Հայ Յեղափոխական Դաշնակցութեան կողմից այն մէկ անգամ արդէն ներկայացւել էր խորհրդարանական քննարկման: Ճշմարտութիւնը պահանջում է արձանագրել, որ հետեւողական բնոյթ ստացած այս պահանջի նկատմամբ հանրութեան մէջ նաեւ թերահաւատ տրամադրութիւններ կային: Չի կարելի չհամաձայնուել այն մարդկանց հետ, ովքեր ասում են, որ գործադիր իշխանութեան գործունէութեան հիմնական պատասխանատուն հանրապետութեան նախագահն է եւ ուրեմն արմատական խընդիրների արմատական լուծման համար ինչու չի դրւում հէնց նախագահի հրաժարականի պահանջը: Սրանից էլ հետեւութիւն էր արւում յաճախ այն մասին, թէ որքանով է անկեղծ իշխանութեան դէմ ուղղուած՝ ընդդիմադիր գործունէութեան այսպիսի մարտավարութիւնը: Չենք մոռացել, որ նոյն բանն ասւում էր նաեւ հայթուրքական արձանագրութիւնների առիթով՝ Դաշնակցութեան կողմից արտգործնախարարի հրաժարականի պահանջի ժամանակ: Պէտք է ընդունել, որ համապետական ընտրութեամբ ընտրուած նախագահի հրաժարականը նշանակում է իշխող ուժի արմատական փոփոխութիւն: Սա այն պարագայում, երբ խորհրդարանական մեծամասնութիւնն արդէն իսկ ներկայացընում է այդ նոյն նախագահին: Ի տարբերութիւն համապետական ընտրութեամբ ընտրուած երկու բարձրագոյն ինստիտուտների, կառավարութիւնը նշանակովի է, եւ նրա ամբողջական կազմի կամ առանձին անդամների փոփոխութիւնը, ո՛չ քաղաքական պատկերի փոփոխութիւն է նշանակում, ո՛չ հակասութիւններ՝ նրա ներ-
4812-4993 www.hotelwilton.com.ar
սում եւ ոչ էլ արմատական փոխատեղութիւններ՝ մէկ կողմի կամաւոր զիջումների հիման վրայ: Շեշտում ենք կամաւորի հանգամանքը, որովհետեւ հակառակ պարագայում դրան պէտք է հասնել յեղափոխութեան կամ յեղաշրջման ճանապարհով, իսկ վերջինս որքան է հնարաւոր, իրատեսական ինչպէս եւ թոյլատրելի մեր երկրի համար, արժէ քննել սթափ մտքով եւ ոչ տաք սրտով ու գրգռուած ջղերով: Ի դէպ, հաւանաբար ենթագիտակցական բնազդն է հէնց թելադրում, որ հերթական ընտրութիւնների ժամանակ համընդհանուր ակտիւութիւն դրսեւորող մեր հասարակութիւնը, չնայած համընդհանուր դժգոհութեանը, ընտրութիւնների միջեւ ընկած ժամանակահատուածում դառնում է խիստ կրաւորական դերակատար: Վերադառնալով բուն ասել ասելիքին արձանագրենք, որ վարչապետի, կառավարութեան կամ առանձին նախարարի հըրաժարականի խնդիրը առաջ քաշելով՝ ընդդիմութիւնը նախ եւ առաջ առաջադրում է հեշտ լուծելի մի հարց, որը տեղի է ունենում ընդամէնը նախագահի համաձայնութեամբ, լիովին տեղաւորւում է ժողովրդավարութեան կանոնների մէջ, ինչպէս եւ ընդհանուր պրակտիկա է ամբողջ աշխարհում: Այնքան սովորական մի բան, որ կառավարման ժամանակահատուածում այդ քայլին երկրի ղեկավարները դիմում են երբեմն մի քանի անգամ՝ դրանով չփաստելով իրենց թուլութիւնը, նահանջը, ձախողումը, եւ չխաթարելով սեփական վարկը: Այլ միանգամայն հակառակը: Անցնող շրջանում առաջադրելով հրաժարականի պահանջ, ըստ էութեան ընդդիմութիւնը առաջարկում եւ, ինչու ոչ, տալիս էր նախագահին հնարաւորութիւն՝ անցաւ կերպով սրբագրելու կատարուած սխալները եւ որդեգրելու կուրսի, գործելակերպի փոփոխութիւն: Կարելի է յիշել, որ նոյն հայ-թուրքական գործընթացի տաք օրերին, Թուրքիայի իշխանութիւնը, արտգործնախարար Բաբաջանին փոխարինեց Դաւութօղլուով: Եւ կարծես ոչ մէկի մօտ խնդիր չառաջացաւ, թէ այդպիսի պա-
հին ինչպէս ու ինչու նման քայլ կատարուեց: Մենք չգիտենք այդ քայլն ինչու կատարուեց, սակայն մեր նախարարի փոփոխութիւնը կարող էր առիթ ընձեռնել հրաժարուելու վտանգաւոր արձանագրութիւններից: Նոյն կերպ ազատուելով ակնյայտօրէն անարդիւնաւէտ գործող կառավարական կաբինետից ու մասնաւորապէս նրա ղեկավարից կարելի էր կատարել կուրսի փոփոխութիւն՝ նըկատի ունենալով հէնց այն հիմնական թերութիւններն ու սխալները, որոնք եւ ստեղծուած իրավիճակի պատճառն էին դարձել: Ի վերջոյ, նոր իրողութիւնների պայմաններում մենք պէտք է սովորենք նաեւ հաշուի նստել հասարակութեան իրական (ոչ թղթի վրայ նկարուած) տրամադրութիւնների հետ անկախ այն բանից, թէ այդ տրամադրութիւնների ստեղծած էներգիան որքանով է սպառնում սեփական աթոռի անսասանութեանը: Պէտք է նոր ժամանակների խաղի կանոնի վերածուի այն սկզբունքը, որ եթէ ժողովրդի 80 տոկոսը ինչ որ բանի դէմ է, ապա չի կարելի անել այդ բանը: Անկախ նրանից, կարող ես յաջողութեամբ գլուխ բերել ցանկութիւնդ թէ ոչ: Ինչպէս նաեւ անկախ այն բանից, որ կարող ես համոզուած լինել, թէ դու աւելի ճիշդ ես, քան դիմացիդ մեծամասնութիւնը: Քանի որ ցայտուն օրինակները աւելի պարզորոշ են ուրւագծում երեւոյթը, այդպիսի մի օրինակի անդրադառնանք: Շարլ դը Գոլը Ֆրանսիայի կենդանի լեգենդն էր ֆրանսիական դիմադրական շարժման առաջնորդը, պատերազմի հերոս, մեծագոյն ռազմաքաղաքական գործիչ: Նա երկու անգամ ընտրուել էր երկրի նախագահ: Գըտնուելով բարձրագոյն պաշտօնին, 1969 թուականին, դը Գոլը նախաձեռնեց հանրաքուէ՝ Սենատի վերակառուցման եւ երկրի վարչատարածքային բարեփոխման հարցերով: Նախագիծը ժողովրդի մեծամասնութեան հաւանութեանը չարժանացաւ, որից յետոյ դը Գոլը հըրաժարական տուեց եւ ընդմիշտ հեռացաւ քաղաքականութիւնից: Նա համոզուած էր, որ ճիշդ քայլ է ձեռնարկել, բայց քանի որ ժողովուրդն իրեն չա-
ջակցեց, յետագայ պաշտօնավարումը համարեց աննպատակայարմար: Այսպիսի երեւոյթները ժողովրդավար երկրների համար դարձել են բնականոն վարքագիծ, չգրուած օրէնք: Հէնց այս օրերին, նոյն Ֆրանսիայի նախագահ Ֆրանսուա Օլանդը փոխեց կառավարութեան կազմը, քանի որ իր կուսակցութիւնը պարտուել էր տեղական ընտրութիւններում եւ հետեւաբար, ակնյայտ էր դարձել ուժերի նոր յարաբերակցութիւնը: Գուցէ եւ մենք դեռ հեռու ենք «այսքան ժողովրդավարութիւնից», բայց միւս կողմից ամէն համակարգ ունի իր ներդաշնակ կառոյցը, եւ հնարաւոր չէ լինել ե՛ւ ավտորիտար, ե՛ւ ժողովրդավար, քաղաքական բազմակարծութեան կարգախօսով, բայց միակուսակցական կառավարման գործելակերպով: Թող մեր իշխանութիւնը այլ պատճառներ ներկայացնի, իսկ մենք ընդունենք, որ այնուամենայնիւ նախագահը հաշուի նըստեց հասարակական-քաղաքական կարծիքի հետ՝ փոխելով վարչապետին, ինչպէս եւ կառավարութեան փոփոխութեան բնական նախադրեալներ ստեղծելով: Այժմ նախագահին հնարաւորութիւն է ընձեռուել իրապէս բարեփոխելու գործադիր իշխանութիւնը: Ինչպէս կ՛օգտըւի նա այդ հնարաւորութիւնից՝ ցոյց կը տայ նոր նշանակումը (կամ նշանակումները): Եթէ այդ գործընթացը չկրեց սկզբունքային բնոյթ, ի դէմս այլ կարողութեան, այլ վարքի ու մտածողութեան տէր կադրերի առաջքաշման, կը նշանակի որ տեղի է ունեցել սոսկ անձնաւորուած եւ ենթակայական բընոյթ կրող տեղափոխութիւն: Այսինքն կը նշանակի նախագահը չօգտուեց իր իսկ ստեղծած հնարաւորութիւնից: Նախագահը այդպէս էլ չսովորեց հաշուի նստել հասարակական ձգտումների հետ եւ մեր ժողովրդին ու հետընթացի մէջ գըտնուող երկրին ոչ մի լուսաւոր հեռանկար չի սպասւում: Բայց համբերենք՝ խուսափելով վատատեսական կանխագուշակումներից: Սպասենք ակնկալելով, որ քաղաքական հնարաւորութիւնը չի մսխուի մանր հաշիւների մէջ:
ARMENIA
IV
äñ³½ÇÉ³Ñ³Û Î»³Ýù¿Ý гÕáñ¹³·ñáõÃÇÝ
Առաջնորդական Ընտրութիւն Պրազիլիոյ Թեմի
Ու
րախութիւնը ունինք հաղորդելու մեր համայնքի հաւատացեալներուն, որ անցեալ Երկուշաբթի 31 Մարտի ժամը 20.30ին, Առաջնորդարանիս սրահին մէջ, Նախագահութեամբ Թեմիս Առաջնորդ Գերշ. Տ. Տաթեւ Արք. Ղարիպեանի եւ Ատենապետութեամբ Տիար Անտրէ Գըսաճըքեանի, տեղի ունեցաւ Պրազիլիոյ Թեմիս Ներկայացուցչական խորհուրդի լիագումար ժողովը: Սոյն ժողովի գլխաւոր օրակարգն էր կատարել Նոր Առաջնորդի մը ընտրութիւնը: Նկատի ունենալով, Տ. Տաթեւ Առաջնորդ Սրբազան Հօր յառաջացած տարիքն ու առողջական վիճակը, Ամենայն Հայոց Նորին Սրբութիւն Տ. Տ. Գարեգին Բ.ի թելադրութեամբ եւ համաձայն Հայ Եկեղեցւոյ Կանոնագրութեան, Սրբազան Հայրը իր հրաժարականը ներկայացուցած էր Մայր Աթոռ Ս. Էջմիածին: Ներկայացուցչական Խորհորդի Կանոնագրութեան տըւեալ Յօդուածի տրամադրութեան համաձայն եւ Վեհափառ Հայրապետին ներկայացուցած եռանուն ցանկէն, ներկայ անդամները, միահամուռ ձայներով Թեմիս Աջաջնորդ ընտրեցին Հոգշ. Տ. Նարեկ Վարդապետ Պէրպէրեանը.
Վեհափառ Կաթողիկոսին այս ընտրութեան վաւերացումէն անմիջապէս վերջ, Ս. Գէորգ Մայր Տաճարին մէջ պիտի կատարուի նորընտիր Առաջնորդի Գահակալութեան արարողութիւնը, որու թուականը կը հաղորդուի անմիջապէս: Սան Փաուլօ, Ապրիլ 2014
ԴԻՒԱՆ ԱՌԱջՆՈրԴԱրԱՆԻ
àõñáõÏáõ³Ñ³Û λ³Ýù¿Ý
Երիտասարդներու բողոքը ի նպաստ Քեսապի
Ս
փիւռքի զանազան գաղութներու մէջ, ի նպաստ Քեսապի համար բարձրացած բողոքի մեծ ալիքին, եկան իրենց ներդրումը բերելու նաև Մօնթէվիտէոյի մէջ գործող կարգ մը կազմակերպութիւններու երիտասարդական միութիւները, որոնք միասնաբար բողոքի ցոյց մը կատարեցին մայրաքաղաքի կեդրոնը, նպատակ ունենալով տեղացի ժողովուրդին իրազեկ պահել Քեսապի մէջ կատարուածի մասին։ “Փրկենք Քեսապը” պաստարներով, եռագոյն և Սուրիոյ դրօշներով, Քեսապի իրավիճակի մասին պատմող թերթիկներ բաժնելով և անցորդներուն բացատրութիւններ տալով, մեր տղաքըն ու աղջիկները երկու ժամուայ ընթացքին յաջողեցան ուշադրութիւն գրաւել, բանուկ երթևեկութեան այդ կեդրոնի մէջ հետաքրքրութիւն ստեղծելով։ ԿԱրՕ ՀԷՔԻՄԵԱՆ
«Սիրիայի մէջ...
(Þ³ñ. ¿ç I-Ç)
է ժամանակավոր կեցության մասին է հարցը, ոչ թե հիմնավոր: Եվ սա լավ է, որովհետեւ առանց քեսաբցիների` Քեսաբի վերակագնումն անիմաստ է: Օրինակ, ինձ համար շատ հետաքրքիր է, այն, որ նրանք ավելի շատ մտահոգ են իրենց պարտեզներով, քան բնակարաններով: Սիրիայի վերջին դեպքերը, ռազմական իրողությունը նկատի ունենալով, հաշտվել են այն գաղափարին, որ բնակարանները պետք է վնասված լինեն, բայց հույս ունեն, որ պարտեզները անվնաս կմնան, որպեսզի իրենց համար կարելի դառնա Քեսաբ վերադարձը եւ Քեսաբի վերականգնումը: Մեր հայ ժողովրդի առջեւ դըրված է մի խնդիր. Մենք ամեն ինչ պետք է անենք, որ քեսաբցիները մնան Լաթաքիայում՝ Քեսաբի կողքը, որպեսզի իմաստ ունենա Քեսաբի վերականգնումը: Ինչպես ամեն մի գաղթական ժողովուրդ, բնականաբար նրանք եւս ունեն բազում դժուարություններ: Նրանք, ովքեր տեղավորվել են իրենց հարազատների, բարեկամների բնակարաններում, նրանք էլ շատ հարմար վիճակի մեջ չեն ապրում: Դա ժամանակավոր լուծում է, ոչ թե՝ հիմնավոր: Նրանք ովքեր եկեղեցում են, կենցաղային մեծ դըժվարություններ ունեն, բայց այսօրվա իրենց մտահոգությունը, խնդիրը եւ այն ինչ որ տանելի է դարձնում այդ պայմանները` շուտով Քեսաբ վերադարձն է:
-- Իսկ ինչի կարիք ունեն ամենից շատ: -- Չեմ կարող ասել, թե մասնավոր որեւէ բանի կարիք ունեն: Սնունդը, շատ դժվար չի իրենց համար ձեռք բերել. Տարբեր բարեգործական կազմակերպություններ են գործում, նաեւ Սիրիայի հայկական շտաբը, որ այս օգնության առումով է կազմակերպվել: Այդ առումով լուրջ խնդիր գոյություն չունի: Բայց գոյություն ունի հիմնական խնդիր` ժամանակավոր կեցությունը որքան կերկարի, այդքանով խնդիրները կմեծանան: Դա վերաբերում է կացարանին եւ կրթությանը, բնականոն բոլոր խնդիրներին: Այսօրվա դրությամբ նրանց թըվում է, որ Քեսաբի ազատագրումը 7 սարերի հետեւում չի եւ իրենք կվերադառնան իրենց գյուղը:
-- Պարոն Մարգարյան, ըսպասելի՞ էր, որ նման բան տեղի կունենա Քեսաբի հետ: Այս հարցը ես հաճախ տալիս եմ, նկատի ունենալով, որ Քեսաբը այս ողջ հակամարտության ընթացքում ընդունված էր համարել ամենաապահով, անվտանգ վայրը: -- Անցած մեկուկես - երկու տարվա ընթացքում, Քեսաբը նվազագույն վնասն է կրել: Հիմնական պատճառը եղել է այն, որ համաձայնություն է տեղի ունեցել Սիրիայի եւ Թուրքիայի միջեւ: Եվ այդ սահմանից թափանցումների հարցը, սահմանի ապահովությունը ստանձնել է Թուրքիան: Սա եղել է փո-
ÐÇÝ·ß³µÃÇ, 17 ²åñÇÉ 2014
խադարձ համաձայնությամբ, որովհետեւ սիրիական բանակ գոյություն չի ունեցել այն նկատառումով, որ սիրիական բանակը կարող է հարձակման թիրախ դառնալ եւ հարձակումներից կարող է վնասվել նաեւ խաղաղ բնակչությունը: Սահմանի անվտանգությունը ամբողջությամբ վերապահված է եղել Թուրքիային: Հարձակումից մի գիշեր առաջ, սահմանապահ զորքը քաշվել է եւ տեղի է ունեցել հարձակում: Ինչը որ կրկնակիորեն է ապացուցում, որ այս հարձակումը եղել է թրքական պետականության անմիջական մասնակցությամբ եւ համագործակցությամբ: Ինչ վերաբերում է կանխատեսելուն` պատերազմի ժամանակ, ամեն բան կանխատեսելի է: Սիրիական պետությունը ունի մեծ փորձ Թուրքիային վստահելու եւ հուսախաբ լինելու առումով: Այն մասը, որ վստահում էր, հենց այդ մասում էր խնդիրը: Սակայն ինձ թվում է, որ այս գործողությունը շատ ավելի հեռուն գնացող նպատակ է ունեցել, քան Քեսաբը: Նրանց հարձակման հիմնական նպատակը եղել է շրջափակել Քեսաբը եւ ամբողջ բընակչությանը վերցնել իբրեւ պատանդ: Պատանդ վերցնելով, իրենք պետք է ապահովեին իրենց սիրիական զորքի կոպիտ միջամտություններից: Դրան զուգահեռ նրանք գրավում էին Քեսաբի կողքին գըտնվող բարձունքները, որից հետո սկսում էին վտանգել Լաթաքիան: Մի խոսքով իրենք հարվածում էին Ալավիններով բնակեցված ավաններին, ցույց տալիս թե Ալավիների անվըտանգությունը որքան խախուտ երեւույթ է: Այս հարցին կարելի է զանազան մեկնաբանություններ տալ, քաղաքական վերլուծություններ անելը մի քիչ անշնորհակալ գործ է, բայց ես հավատում եմ նաեւ, որ այստեղ կա Ղրիմի հարց, այստեղ կա Ռուսաստանի երկրորդ՝ խորքային ապահով նավահանգիստը վտանգելու հարցը, Թարթուս-Լաթաքիա նավահանգստային քաղաքների խընդիրը կար, Ղրիմի դիմաց այս նավահանգիստը կորցնելու ծըրագիրը կար: Ոտքի տակ է գընացել Քեսաբը, Թուրքիան ի միջի այլոց լուծել է նաեւ իր հիմնական նպատակներից մեկը` էթնիկական զտումի է ենթարկել Սիրիան, տարածքը ազատել հայերից, քրդերից, քրիստոնյաներից: Մեկ այլ կռվի, շատ մեծ կռվի զոհ է գնացել Քեսաբը: Դրա համար մենք պետք
է կարողանանք ճիշտ կողմնորոշվել: Շատ կարեւոր մի հարց, որ ուզում եմ ասել, անցած երկու տարվա ընթացքում, սիրիահայությունը ունեցել է մեկ քաղաքականություն: Մի քաղաքականություն, որ եղել է Սիրիայի կողքին, եղել է Սիրիայի անկախության կողքին, եղել է Սիրիայի զարգացման երաշխիքների կողքին, բայց դեմ է եղել եղբայրասպան կըռվին, դեմ է եղել ներքին առճակատմանը, արտաքին միջամտությանը եւ իրեն այս պատերազմի մեջ կողմ չի համարել, եւ ոչ մի ձեւով մասնակից չի դարձել այս պատերազմին, ի նպաստ մեկի՝ ընդդեմ մյուսի: Եվ այս քաղաքականությունը արդյունք է տվել, արդյունք` այն առումով, որ վերջապես այս երկու տարվա ընթացքում, սիրիահայությունը իբրեւ հայություն, թիրախ չի դարձել: Ճիշտ է սիրիահայությունը շատ է վնասվել, բայց վնասվել են իբրեւ սիրիայի քաղաքացիներ, ոչ թե իբրեւ սիրիահայեր, իբրեւ հայություն՝ առանձնաբար: Մենք միշտ պետք է գիտակցենք, որ այս քաղաքականությունը պետք է կարողանանք շարունակական դարձընել: Այսինք Սիրիայի մեջ կռիվը մեր կռիվը չի: Պետք չի, որ մենք այդ կռվին կողմ լինենք՝ ոչ այս եւ ոչ էլ այն կողմից: Սա է, որ մենք պետք է գիտակցենք եւ հասկանանք եւ սիրիահայությունից էլ համապատասխան ակնկալիք ունենանք: Որովհետեւ այդքան ասում ենք քեսաբահություն, այնինչ խոսքը մոտ երեք հարյուր ընտանիքի մասին է, երեք հազար՝ հիմնականում ծերացած հասարակության մասին, որովհետեւ երիտասարդությունը տարիներ ընթացքում միշտ աշխատանքի փնտրտուքով գտնվել է Սիրիայից դուրս: Մենք պետք չունենք ոգեւորվելու, անիմաստ հայտարարություններ անելու, անիմաստ կտրուկ շարժումներ անելու, այլ պետք է հասկանանք, որ սա մեր կռիվը չի: Այս կռվից վնասվում է Սիրիան եւ Սիրիայի բնակչությունն ընդհանրապես, որոնց շարքում նաեւ մենք: Սա այն կռիվը չէ, որին մենք իբրեւ համայնք լինենք կողմ եւ մասնակից: Սա մենք բոլորս պետք է գիտակցենք եւ մեր քայլերի ու հայտարարությունների մեջ ունենանք այն զգուշավորությունը, որ ավելորդ անզգուշություններ չդրսեւորենք, որի գինը կարող է վըճարել սիրիահայությունը: