Economy Today August 2020

TEΥΧΟΣ 50 / ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020 / €2.50

ΤΟ ΣΤΟΙΧΗΜΑ

ΤΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ Κυριάκος Κόκκινος: Προτεραιότητα οι εταιρείες υψηλής τεχνολογίας

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ TEΥΧΟΣ 50 / ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020

24

12

FOCUS

34

48

34

48

54

60

COVER STORY: Αναγκαίες όσο ποτέ οι ξένες επενδύσεις - 38 ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΜΠΑΝΕΛΛΑΣ: Άμεσες ξένες επενδύσεις και ανάκαμψη της οικονομίας - 40 ΑΝΔΡΕΑΣ ΓΙΑΣΕΜΙΔΗΣ: Αισθητή η απουσία των επενδύσεων - 44 ΤΑΣΟΣ ΓΙΑΣΕΜΙΔΗΣ: Δύσκολο περιβάλλον για προσέλκυση επενδύσεων ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ Υφυπουργό Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής, Κυριάκο Κόκκινο ΒΡΑΣΙΔΑΣ ΝΕΟΦΥΤΟΥ: Η κάθοδος της Chevron Η ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ μεταξύ Ανατολής και Δύσης

ΘΕΜΑΤΑ

60

54

12 18

20 22

24 28

ΤΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ σύστημα του μέλλοντος ΠΑΣΚΑΛ ΝΤΟΝΑΧΙΟΥ: Νέος πρόεδρος του Eurogroup ΕΛΑΦΡΥΝΣΗ καταναλωτών και επιχειρήσεων Η ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΤΩΝ 27 και το μερίδιο της Κύπρου ΟΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ για την κυπριακή οικονομία ΑΝΑΠΟΦΕΥΚΤΗ η αύξηση της ανεργίας

ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟΥΝ 72

76

ΜΑΡΙΝΟΣ ΚΥΝΑΙΓΕΙΡΟΥ: Αυξημένη η εγχώρια ζήτηση ακινήτων ΚΥΡΙΑΚΟΣ Ε. ΓΕΩΡΓΙΟΥ: Υδρογονάνθρακες: Ευλογία ή κατάρα; (Μέρος Β΄)

ΜΟΝΙΜΕΣ ΣΤΗΛΕΣ

78

82

4 5 8 90 94 98

EDITORIAL: ΔΙΣΕΚΤΟ ΕΤΟΣ EI-KONOMIA: Η γλώσσα των αριθμών MARKET WATCH ΝΕΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ AYTOKINHTO GADGETS

ΚΑΙ ΑΚΟΜΗ…

68

78 82

86

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ CEO της Korantina Homes, Γιώργο Ιωάννου MANCHESTER UNITED: Μιζέρια τέλος; JACK DORSEY: Ο άνθρωπος πίσω από το Twitter E-SHOPPING: Εδραιώνεται λόγω COVID-19

EconomyToday 3

ΕDITORIAL ΜΕΓΑΡΟ ΔΙΑΣ Λεωφόρος Άντη Χατζηκωστή και γωνία Λεωφόρου Αρχαγγέλου 31, 2057, Στρόβολος, Λευκωσία Τηλ.: 22580580 Φαξ: 22580675

Π

οτέ δεν πίστευα και ούτε πρόκειται να πιστέψω σε προκαταλήψεις, αλλά το 2020 τροφοδοτεί, ομολογουμένως, με μπόλικη επιχειρηματολογία τη φαρέτρα των λεγόμενων «προληπτικών». Τα στραβά και τα ανάποδα του έτους που διανύουμε είναι τέτοια, που τείνουν να επιβεβαιώσουν όσους θέλουν τους δίσεκτους χρόνους να είναι εξ ορισμού δύσκολοι. Αναμφίβολα, το τρέχον έτος θα γραφτεί στην ιστορία, λόγω της πανδημίας και της άνευ προηγουμένου ύφεσης στην παγκόσμια οικονομία, αλλά και για τις έριδες που αναπτύσσονται σε διάφορα μέρη του πλανήτη και σ’ αυτή την ίδια τη γειτονιά μας. Μια γρήγορη ματιά στο εξωτερικό περιβάλλον είναι αρκετή για να διαπιστώσει κανείς ότι εδραιώνεται ένα σκηνικό αβεβαιότητας, με ό,τι αυτό μπορεί να συνεπάγεται για το μέλλον. Και στην Κύπρο η εικόνα είναι καταθλιπτική, καθώς ο τουρισμός έχει πατώσει. Τον Ιούνιο αφίχθηκαν στο νησί 9.119 τουρίστες, «μόλις» 500.000 λιγότεροι σε σύγκριση με τον Ιούνιο του 2019. Η εσωτερική κατανάλωση, αποτέλεσμα των κυβερνητικών μέτρων και της αναστολής δόσεων, αλλά και η επιδότηση επιτοκίων, επιχειρούν μεταξύ άλλων να κρατήσουν όσο περισσότερο γίνεται την κυπριακή οικονομία στα πόδια της. Αυτό που χρειάζεται όμως για να δώσει ώθηση στην ανάκαμψη, εν τη απουσία της εξωτερικής κατανάλωσης του τουρισμού, είναι οι ξένες επενδύσεις. Οι προσπάθειες για να κερδηθεί αυτό το στοίχημα τρέχουν, παρά τα πολλά εμπόδια του δίσεκτου 2020.

ΔΙΣΕΚΤΟ ΕΤΟΣ ΤΟΥ ΝΕΣΤΟΡΑ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

TEΥΧΟΣ 50 / ΑΥΓΟΥΣΤΟΣ 2020 / €2.50

ΤΟ ΣΤΟΙΧΗΜΑ

ΤΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΚΟΚΚΙΝΟΣ: ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ ΟΙ ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΥΨΗΛΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ

4 EconomyToday

Αρχισυντάκτης: Νέστορας Βασιλείου Art Director: Μάγδα Ιωάννου Συντακτική ομάδα: Έμιλυ Μιντή, Έλενα Καλυφόμματου, Θεόδωρος Καυκαρίδης, Ξένιος Μεσαρίτης, Θεοδώρα Νικολάου, Άννα Κριθαρίδου, Ναταλία Γεωργιάδου ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟΙ/ΑΝΑΛΥΤΕΣ: Ανδρέας Γιασεμίδης, Τάσος Γιασεμίδης, Βρασίδας Νεοφύτου, Κυριάκος Ε. Γεωργίου Διόρθωση: Σάββας Πολυβίου Επεξεργασία φωτογραφιών: Μαρία Χρυσοστόμου ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΓΡΑΦΕΙΟΥ: Νάτια Ιωαννίδου ΔΙΑΦΗΜΙΣΤΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ: Γεωργία Τουτουνζιάν Advertising Executive: Γιώτα Παναγιώτου, e-mail: panayiotouy@diaspublishing.com τηλ. 22580812 Client Service Supervisor: Μαρία Χαραλάμπους MARKETING MANAGER: Γιώτα Ορφανίδου Υπεύθυνη Παραγωγής και Προγραμματισμού: Χριστιάνα Παναγίδου Υπεύθυνος Λογιστηρίου: Γιώργος Γεωργίου Λογιστήριό: Σάββια Αριστείδου EΚΔΟΤΗΣ ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ ΔΙΑΣ ΛΤΔ Ιδρυτής: Κώστας Ν. Χατζηκωστής Διευθύνων Σύμβουλος: Χρύσανθος Τσουρούλλης ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΡΙΑ ΔΙΕΥΘΥΝΟΥΣΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ: Μαρία Κυριάκου Εκτύπωση: Printco Cassoulides Ltd Διανομή: Πρακτορείο Τύπου Κρόνος

EI-KONOMIA

Η γλώσσα των αριθμών στην Κύπρο

ΤΑΞΙΔΙΑ ΚΥΠΡΙΩΝ

-91,5% ΙΟΥΝΙΟΣ 2020: 11.726 ΤΑΞΙΔΙΩΤΕΣ ΙΟΥΝΙΟΣ 2019: 137.992 ΤΑΞΙΔΙΩΤΕΣ

ΣΥΝΟΛΟ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ

1Ο ΤΡΙΜΗΝΟ 2020 ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ: 428.157 ΥΠΑΛΛΗΛΟΙ: 377.459 ΑΥΤΟΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΟΙ: 50.698

ΑΦΙΞΕΙΣ ΤΟΥΡΙΣΤΩΝ

-98,2% ΙΟΥΝΙΟΣ 2020: 9.119 ΤΟΥΡΙΣΤΕΣ ΙΟΥΝΙΟΣ 2019: 509.662 ΤΟΥΡΙΣΤΕΣ

ΙΟΥΝΙΟΣ 2020

Δείκτης Τιμών Καταναλωτή: 99,27 Πληθωρισμός: -2,0%

ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ

-3,6%

ΔΑΠΑΝΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΡΕΥΝΑ 2018: €133,1 εκατ.

2017: €110,2 εκατ.

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2020: €2.523,6 εκατ. ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2019: €2.618,2 εκατ.

ΕΞΑΓΩΓΕΣ

-16,8%

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2020: €985,4 εκατ. ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΑΠΡΙΛΙΟΣ 2019: €1.184,9 εκατ.

ΕΓΓΡΑΦΕΣ ΟΧΗΜΑΤΩΝ

-25,3%

Α΄ ΕΞΑΜΗΝΟ 2020: 17.525 Α΄ ΕΞΑΜΗΝΟ 2019: 23.449 EconomyToday 5

ADVERTORIAL

ΤΡΑΠΕΖΑ ΚΥΠΡΟΥ

Restart

για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά Δύο νέα Σχέδια στηρίζουν την επανεκκίνηση της οικονομίας Η πανδημία του COVID-19 δοκιμάζει για άλλη μια φορά τα δεδομένα της κυπριακής κοινωνίας. Τις επιχειρήσεις, τα νοικοκυριά, την υγεία και ευημερία τους. Όλοι μαζί σαν μια γροθιά ενώσαμε δυνάμεις για να νικήσουμε τον νέο, «αόρατο» εχθρό. Μια μεγάλη νίκη θα φέρει πιο γρήγορα την ανάκαμψη της οικονομίας, θα διατηρήσει τις θέσεις εργασίας και τα εισοδήματα των νοικοκυριών, θα στηρίξει τη βιωσιμότητα των επιχειρήσεων.

Μ

ετά το πρώτο ταρακούνημα, το «lockdown», τα μέτρα στήριξης των επιχειρήσεων και των εργαζομένων και τη διασφάλιση της υγείας τους, η κυβέρνηση προχώρησε σε διάφορες ενέργειες για να «προστατεύσει» εμπράκτως τις επιχειρήσεις, μικρομεσαίες και αυτοτελώς εργαζομένους, τον πυρήνα της οικονομίας, και από την άλλη όλα εκείνα τα νοικοκυριά που άρχισαν να σκέφτονται ένα στεγαστικό δάνειο και τα σχέδιά τους ανατράπηκαν, ή ακόμη που εγκρίθηκαν για ένα δάνειο αλλά τους πρόλαβε η πανδημία. Σε αυτή τη μεγάλη προσπάθεια, ο ρόλος του τραπεζικού συστήματος είναι καθοριστικός. Οι τράπεζες κλήθηκαν να αξιοποιήσουν μέρος της πλεονάζουσας ρευστότητάς τους και να χρηματοδοτήσουν επιχειρήσεις και νοικοκυριά, στη βάση ενός πλαισίου επιδοτήσεων το οποίο αποφάσισε να υλοποιήσει το κράτος.

6 EconomyToday

Καύσιμο για την επανεκκίνηση Η μεγάλη ρευστότητα του τραπεζικού συστήματος είναι το καύσιμο για την επανεκκίνηση της οικονομίας και για την ενίσχυση των βιώσιμων και αξιόχρεων επιχειρήσεων, μικρών και μεγάλων, που έχουν όραμα και πλάνο και επιπλέον είναι σε θέση να παράγουν νέο πλούτο και να διατηρήσουν ή και να δημιουργήσουν θέσεις εργασίας. Η Τράπεζα Κύπρου πρωταγωνιστεί σε αυτή την προσπάθεια. Με στόχο να σταθούν στα πόδια τους οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις και οι αυτοτελώς εργαζόμενοι, διαδραματίζοντας τον ιστορικό της

ρόλο στην επανεκκίνηση της οικονομίας, η Τράπεζα έχει παραχωρήσει από τις αρχές του χρόνου μέχρι σήμερα πέραν των €500 εκατ. σε νέο δανεισμό, στηρίζοντας πέραν των 3.000 επιχειρήσεων και αυτοεργοδοτουμένων. Δηλώνοντας την πρόθεσή της να συνεχίσει με τους ίδιους ρυθμούς, συμμετέχει στο κυβερνητικό σχέδιο επιδότησης επιτοκίων για νέα στεγαστικά και επιχειρηματικά δάνεια. Στη βάση των κυβερνητικών αποφάσεων, εναρμόνισε δύο νέα δάνεια, το «Restart Στεγαστικό Δάνειο» και το «Restart Επιχειρηματικό Δάνειο».

Η Τράπεζα έχει παραχωρήσει από τις αρχές του χρόνου μέχρι σήμερα πέραν των €500 εκατ. σε νέο δανεισμό, στηρίζοντας πέραν των 3.000 επιχειρήσεων και αυτοεργοδοτουμένων

Το «Restart Επιχειρηματικό»

Το «Restart Επιχειρηματικό Δάνειο» απευθύνεται σε αυτοτελώς εργαζόμενους, πολύ μικρές, μικρές, μεσαίες και μεγάλες επιχειρήσεις και αφορά κεφάλαιο κίνησης, ή και επενδύσεις εντός της Δημοκρατίας, με μέγιστη διάρκεια επιδότησης επιτοκίου τα τέσσερα χρόνια. Οι δικαιούχοι είναι οι μη προβληματικές επιχειρήσεις κατά την 31/12/2019 (πολύ μικρές, μικρές, μεσαίες, μεγάλες και αυτοτελώς εργαζόμενοι), οι οποίες θα προσκομίσουν προς την Τράπεζα βεβαίωση από εγκεκριμένο λογιστή. Η επιδότηση του επιτοκίου για τα πρώτα δύο έτη είναι μέχρι 3,50% και 2,00% για το 3ο μέχρι 4ο έτος για τις πολύ μικρές, μικρές, μεσαίες επιχειρήσεις και αυτοτελώς εργαζόμενους, ή 1,50% για το 3ο μέχρι 4ο έτος για μεγάλες επιχειρήσεις. Οι επιχειρήσεις που θα ενταχθούν στο Σχέδιο υποχρεώνονται να μην απολύσουν προσωπικό πέραν του 2% του προσωπικού που απασχολούσαν χωρίς αντικατάσταση (εκτός για λόγους που αιτιολογείται απόλυση άνευ προειδοποίησης) και για περίοδο έξι μηνών από τις 25/6/2020. Το μέγιστο ποσό του δανείου καθορίζεται από τον τομέα δραστηριοποίησης της κάθε επιχείρησης και δεν υπερβαίνει τις €800.000.

Η διάρκεια αποπληρωμής ανέρχεται:

Το «Restart Στεγαστικό»

Το «Restart Στεγαστικό Δάνειο» αφορά νέα στεγαστικά δάνεια ύψους μέχρι €300.000 που εγκρίθηκαν ή θα εγκριθούν από την 1/3/2020 μέχρι τις 31/12/2020 για ιδιοκατοίκηση (αγορά ή ανέγερση πρώτης κατοικίας) και είναι επιλέξιμα για επιδότηση επιτοκίου μέχρι 1,50%, για περίοδο τεσσάρων ετών.

Το ποσό της χρηματοδότησης ανέρχεται:

• Μέχρι και το 80% της αξίας του ακινήτου για ιδιοκατοίκηση, για μόνιμους κατοίκους, με μέγιστο ποσό δανείου €300.000.

• Μέχρι και το 70% της αξίας του ακινήτου για ιδιοκατοίκηση, για μη μόνιμους κατοίκους, με μέγιστο ποσό δανείου €300.000.

H μέγιστη περίοδος αποπληρωμής φτάνει μέχρι τα 35 χρόνια. Οι δικαιούχοι θα πρέπει να προσκομίσουν βεβαίωση από το Τμήμα Φορολογίας για διευθετημένες ή σε ρύθμιση φορολογικές οφειλές και υποχρεώσεις προς την Κυπριακή Δημοκρατία. (Η ημερομηνία της βεβαίωσης δεν πρέπει να υπερβαίνει τις 30 ημέρες από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης).

• Μέχρι 6 χρόνια για σκοπούς κεφαλαίου κίνησης.

• Μέχρι 12 χρόνια για σκοπούς επένδυσης εντός της Κυπριακής Δημοκρατίας.

• Μέχρι 20 χρόνια για σκοπούς επαγγελματικής στέγης. Στο Σχέδιο περιλαμβάνονται και τα δάνεια που θα εκταμιευθούν μέχρι τις 31/12/2020 μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, του Ταμείου Επιχειρηματικότητας Κύπρου και του Πανευρωπαϊκού Ταμείου Εγγυήσεων. Οι πελάτες της Τράπεζας Κύπρου που έχουν ήδη λάβει ή αιτηθεί επιχειρηματικό δάνειο και είναι δυνητικά δικαιούχοι κρατικής επιδότησης, βάσει των προϋποθέσεων του Σχεδίου, καλούνται να συμπληρώσουν και να υποβάλουν δήλωση ενδιαφέροντος συμμετοχής, προσκομίζοντας όλα τα απαραίτητα έγγραφα και δηλώσεις, όπως έχουν καθοριστεί από την Κυπριακή Δημοκρατία. Όλες οι πρωτοβουλίες στοχεύουν σε έναν κοινό σκοπό: Να προστατευθεί η απασχόληση, οι θέσεις εργασίας και τα εισοδήματα των νοικοκυριών.

INFO: Όσοι ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν στα Σχέδια, μπορούν να απευθύνονται στο Δίκτυο Καταστημάτων της Τράπεζας, στο τηλεφωνικό κέντρο 800 00 800 και στην ιστοσελίδα της.

EconomyToday 7

market watch

5+1 ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΝΕΑ

1

Τράπεζα Κύπρου: Στο «Κοινό Κυπρίων» δεσμευόμαστε

Η Τράπεζα Κύπρου, με δέσμευση την υπεύθυνη συμπεριφορά στη βάση της διαχρονικής της φιλοσοφίας «Κοινό Κυπρίων», παρουσιάζει την τρίτη Έκθεση Εταιρικής Υπευθυνότητας 2019, με ιδιαίτερη αναφορά στο όραμα, την προσέγγιση, τις στρατηγικές και τις δράσεις της για τη βιωσιμότητα. Η Έκθεση, που ολοκληρώθηκε εντός των χρονοδιαγραμμάτων της νομοθεσίας και παρά την εκδήλωση της πανδημίας, αναλύει λεπτομερώς τις δράσεις και ενέργειες που αναλαμβάνονται αναφορικά με τη λειτουργία της Τράπεζας, ως υπεύθυνου οργανισμού, σε όλο το φάσμα των δραστηριοτήτων της και τη συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων μερών με γνώμονα την κοινωνική υπευθυνότητα και την ακεραιότητα. Παρουσιάζει τις επιδόσεις της Τράπεζας σε κοινωνικό, οικονομικό και περιβαλλοντικό επίπεδο και σε επίπεδο εταιρικής διακυβέρνησης, με συνοπτικό και συνεπή τρόπο. Επικεντρώνεται στα στοιχεία που είναι σημαντικά για τα ενδιαφερόμενα μέρη της, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να λαμβάνουν τεκμηριωμένες αποφάσεις σχετικά με την ικανότητα της Τράπεζας να δημιουργεί μακροπρόθεσμη βιώσιμη αξία. Επίσης, προβάλλει τις πολιτικές, τις κατευθυντήριες γραμμές και τις προτεραιότητες που έχει θέσει και τον θετικό αντίκτυπο που δημιουργεί με την υιοθέτηση των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών και της Ατζέντας 2030 για τη Βιωσιμότητα. Το πλαίσιο βιωσιμότητας εστιάζεται σε τέσσερις βασικούς πυλώνες: Διακυβέρνηση - Ακεραιότητα - Διαχείριση Κινδύνων, ο Άνθρωπος, η Κοινωνία, το Περιβάλλον και οι Υπεύθυνες Υπηρεσίες.

2

3

Σημαντική επιτυχία της PwC Κύπρου Σε ομάδα από την PwC Κύπρου και την PwC Λουξεμβούργου ανέθεσε η Γενική Διεύθυνση Επικοινωνιακών Δικτύων, Περιεχομένου και Τεχνολογιών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής την πραγματοποίηση μελέτης για την ανάπτυξη και υιοθέτηση λύσεων Τεχνητής Νοημοσύνης στον τομέα της υγειονομικής περίθαλψης εντός της Ε.Ε., μετά τη διεξαγωγή σχετικού διαγωνισμού. Πρόκειται για μια σημαντική επιτυχία για την PwC Κύπρου και μάλιστα σε μια χρονική στιγμή που η ανθρωπότητα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια πανδημία, με τον ρόλο της τεχνολογίας να καθίσταται ακόμη πιο σημαντικός στην προσπάθεια για παρακολούθηση και πρόληψη της εξάπλωσης των ασθενειών. Η μελέτη θεωρείται μείζονος σημασίας για την υποστήριξη και ενημέρωση των πολιτικών πρωτοβουλιών της Ε.Ε. για την ψηφιοποίηση της παροχής υγειονομικής περίθαλψης σε ολόκληρη την Ε.Ε., μέσω της αξιοποίησης των τεχνολογιών Τεχνητής Νοημοσύνης και Μεγάλων Δεδομένων. Αξίζει να σημειωθεί ότι, από την PwC Κύπρου, της προσπάθειας θα ηγηθούν η δρ Χριστίνα Ορφανίδου και ο κ. Πόλυς Διονυσίου, που ηγούνται των αντίστοιχων ομάδων Τεχνητής Νοημοσύνης και του τομέα Υγείας στην PwC Κύπρου. Τη συνολική επίβλεψη του έργου θα έχει ο κ. Βασίλειος Βραχίμης, που είναι ο αρμόδιος συνέταιρος για θέματα Τεχνητής Νοημοσύνης και Υγείας στην PwC Κύπρου.

Τα Connect Corners «ενώνουν» τους πελάτες με τα εναλλακτικά κανάλια εξυπηρέτησης Με έναν πρωτοποριακό τρόπο εξυπηρέτησης εξοικειώνονται οι πελάτες της Ελληνικής Τράπεζας, καθώς ειδικά σχεδιασμένοι χώροι εντός των καταστημάτων εκπαιδεύουν τους πελάτες για να κάνουν τις συναλλαγές τους εύκολα και γρήγορα, χωρίς να περιμένουν στην ουρά του ταμείου. Στα σημεία Connect Corners, οι πελάτες της Ελληνικής Τράπεζας, με μια απλή διαδικασία, «ενώνονται» με την Τράπεζα και εκπαιδεύονται στη χρήση των ψηφιακών καναλιών, απολαμβάνοντας ταχύτερη εξυπηρέτηση, οποτεδήποτε και από όπου κι αν βρίσκονται. Το εξειδικευμένο προσωπικό «Meeters-Greeters» περιμένει τους πελάτες σε ευδιάκριτο σημείο connect corner μέσα στο κατάστημα. Εκεί, με τη συμπλήρωση μιας απλής αίτησης, οι πελάτες εύκολα και εντελώς δωρεάν αποκτούν χρεωστική κάρτα για να κάνουν τις συναλλαγές τους μέσω των αναβαθμισμένων ΑΤΜ και αποκτούν πρόσβαση στα ηλεκτρονικά κανάλια του Hellenic Bank Web Banking και του Mobile App. Οι Μeeters-Greeters εκπαιδεύουν και καθοδηγούν τους πελάτες, οι οποίοι πλέον ζητούν να μάθουν όλες τις λειτουργίες των ψηφιακών καναλιών, ώστε να μπορούν να αυτοεξυπηρετούνται γρήγορα και με ασφάλεια 24/7 από τον δικό τους χώρο.

8 EconomyToday

market watch 4

6

Παρουσίαση του συστήματος MDMS Η Διεύθυνση Διαχειριστή Συστήματος Διανομής της ΑΗΚ παρουσίασε την Παρασκευή 3 Ιουλίου, στο Ξενοδοχείο Κλεοπάτρα, το σύστημα καταγραφής και διαχείρισης μετρητικών δεδομένων MDMS σε όλους τους νέους προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας. Όλοι οι νέοι προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας ενημερώθηκαν για τη λειτουργία και διασύνδεσή τους με το νέο, σύγχρονο σύστημα καταγραφής και διαχείρισης όλων των μετρητικών δεδομένων των πελατών τους. Τους παρουσιάστηκαν όλα τα χαρακτηριστικά, οι δυνατότητες και η λειτουργικότητα του έργου MDMS και τους δόθηκαν όλες οι πληροφορίες για τα συστήματα λήψης μετρήσεων και τις απαραίτητες διαδικασίες. Για το άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, το έργο MDMS (Meter Data Μanagement System) αποτελεί έναν κομβικό σταθμό αναφοράς. Το MDMS είναι ένα πολυσύνθετο και ιδιαίτερα απαιτητικό έργο. Θα εξυπηρετεί τις ανάγκες των καταναλωτών, των προμηθευτών, των παραγωγών και ευρύτερα όλων των συμμετεχόντων στην αγορά ηλεκτρισμού. Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, προγραμματίζεται να είναι σε πλήρη λειτουργία τον Ιανουάριο του 2021. Σε χαιρετισμό του, ο Γενικός Διευθυντής της ΑΗΚ, Παναγιώτης Ολύμπιος, ανέφερε ότι «ο λειτουργικός και λογιστικός διαχωρισμός της ΑΗΚ αποτελεί θεμέλιο για την ανεξάρτητη λειτουργία της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Το άνοιγμα της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας συνιστά μια μεγάλη πρόκληση. Η προσπάθεια που γίνεται θα μας κάνει όλους καλύτερους». Ο Διευθυντής Διαχειριστή Συστήματος Διανομής, Τάσος Γρηγορίου, εξήγησε πως το μέλλον είναι πράσινο, αειφόρο και ηλεκτρικό.

Cyfield: Πολυκατοικία «Ιφιγένεια» στην Ακρόπολη

5

Τη νέα οικιστική πρότασή της σε μια από τις καλύτερες περιοχές της Λευκωσίας, την Ακρόπολη (γωνία Κίμωνος και 1ης Απριλίου), παρουσιάζει η Cyfield. Πρόκειται για τη μοντέρνα πολυκατοικία «Ιφιγένεια», η οποία μπορεί να καλύψει πλήρως τις στεγαστικές ανάγκες όσων επιθυμούν να ζουν κοντά σε σχολεία, σε καταστήματα και όλων των ειδών τις υπηρεσίες. Σημαντικό πλεονέκτημα της νέας πολυκατοικίας αποτελεί η εύκολη πρόσβαση προς όλα τα σημεία της Λευκωσίας. Η νέα πολυκατοικία της Cyfield χαρακτηρίζεται από σύγχρονες αρχιτεκτονικές γραμμές και αποτελεί μια αναβαθμισμένη πρόταση για όσους επιζητούν υψηλά επίπεδα ποιότητας ζωής στην καλύτερη γειτονιά της Λευκωσίας. Η «Ιφιγένεια», χτισμένη με τα ποιοτικότερα υλικά της αγοράς, διαθέτει ευρύχωρα και λειτουργικά διαμερίσματα 2 και 3 υπνοδωματίων, με μεγάλους εσωτερικούς χώρους, μπαλκόνια, χώρους στάθμευσης και αποθήκες. Επίσης, είναι υψηλών τεχνικών προδιαγραφών, αφού διαθέτει πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης Α, θερμική μόνωση, ανεξάρτητη κεντρική υποδαπέδια θέρμανση για κάθε διαμέρισμα, τεχνογρανίτες στην κουζίνα, θυροκάμερες και πολλά άλλα πλεονεκτήματα.

10 EconomyToday

Κυπριακός Διαγωνισμός Επιχειρηματικότητας (CyEC) 2020 Ο Κυπριακός Διαγωνισμός Επιχειρηματικότητας (CyEC) επιστρέφει το καλοκαίρι του 2020 και διοργανώνεται από το Κέντρο Επιχειρηματικότητας του Πανεπιστημίου Κύπρου, με την υποστήριξη του Υπουργείου Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας και την πολύτιμη συμβολή διακεκριμένων οργανισμών και προσωπικοτήτων από το κυπριακό και το παγκόσμιο επιχειρηματικό και ερευνητικό οικοσύστημα. Είναι Διαγωνισμός Επιχειρηματικού Σχεδίου, ο οποίος ήταν ενεργός την περίοδο 2003-2016, προσελκύοντας ιδέες από 100+ ομάδες και οδηγώντας στη σύσταση πέραν των 13 νεοσύστατων εταιρειών, μερικές εκ των οποίων προσέλκυσαν σημαντικές επενδύσεις και έσοδα. Στόχος του διαγωνισμού είναι να μεταμορφώσει καινοτόμες επιχειρηματικές ιδέες σε υγιείς επιχειρήσεις, αναπτύσσοντας ταυτόχρονα μια ισχυρή κουλτούρα δικτύωσης και επιχειρηματικής καινοτομίας. Ο Διαγωνισμός θα διεξαχθεί κατά το χρονικό διάστημα μεταξύ Ιουνίου 2020 και Δεκεμβρίου 2020. Μετά από μια διαδικασία αρχικής επιλογής, οι επιλεγμένες ομάδες θα κληθούν να παρακολουθήσουν πρόγραμμα επιχειρηματικής επιτάχυνσης, με στόχο την ωρίμανση των επιχειρηματικών ιδεών και τη διαμόρφωση εμπορικής στρατηγικής και ανταγωνιστικών επιχειρηματικών σχεδίων, ώστε οι ομάδες να αποκτήσουν την απαραίτητη ετοιμότητα για είσοδο στην αγορά. Τα βελτιωμένα επιχειρηματικά σχέδια που θα υποβληθούν, θα παρουσιαστούν στην κριτική επιτροπή στις 17 Δεκεμβρίου 2020. Στην Τελετή Βράβευσης, οι ομάδες θα παρουσιάσουν συνοπτικά το επιχειρηματικό τους πλάνο και θα ανακοινωθούν τα αποτελέσματα. Στο πλαίσιο του προγράμματος επιχειρηματικής επιτάχυνσης, οι συμμετέχοντες θα έρχονται σε συχνή επαφή με καθορισμένους μέντορες και θα υπάρχει αξιολόγηση της πορείας τους. Τα κύρια χρηματικά βραβεία, τα οποία ανέρχονται συνολικά σε €20.000, προσφέρονται από το Υπουργείο Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας, με την περαιτέρω ενίσχυση της Navigator Consulting Group.

ΘΕΜΑ

Το ενεργειακό σύστημα

του μέλλοντος Οι σχεδιασμοί της Ε.Ε.

12 EconomyToday

Ο

ι δύο στρατηγικές παρουσιάζουν ένα νέο θεματολόγιο για τις επενδύσεις στον τομέα της καθαρής ενέργειας, το οποίο συνάδει με τη δέσμη μέτρων της Επιτροπής για την ανάκαμψη Next Generation EU και με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. Οι επενδύσεις που προγραμματίζονται έχουν τη δυνατότητα να δώσουν ώθηση στην ανάκαμψη της οικονομίας μετά την κρίση του κορωνοϊού. Δημιουργούν ευρωπαϊκές θέσεις εργασίας και ενισχύουν την υπεροχή και την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής οικονομίας σε στρατηγικούς κλάδους που είναι καθοριστικής σημασίας για την ανθεκτικότητα της Ευρώπης.

Ενοποίηση του ενεργειακού συστήματος

Η στρατηγική της Ε.Ε. για την ενοποίηση του ενεργειακού συστήματος θα δημιουργήσει το πλαίσιο για τη μετάβαση στην πράσινη ενέργεια. Το σημερινό μοντέλο, όπου η κατανάλωση ενέργειας στον τομέα των μεταφορών, της βιομηχανίας, του φυσικού αερίου και των κτιρίων πραγματοποιείται εντός στεγανών –καθένα από τα οποία έχει χωριστές αξιακές αλυσίδες, κανόνες, υποδομές, προγραμματισμό και τρόπους λειτουργίας–, δεν μπορεί να συμβάλει στην επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050 με οικονομικά αποδοτικό τρόπο. Το μεταβαλλόμενο κόστος των καινοτόμων λύσεων πρέπει να ενσωματωθεί στον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί το ενεργειακό σύστημα. Πρέπει να δημιουργηθούν νέοι σύνδεσμοι μεταξύ των τομέων και να αξιοποιηθεί η τεχνολογική πρόοδος. Ενοποίηση του ενεργειακού συστήματος σημαίνει ότι το σύστημα προγραμματίζεται και λειτουργεί ως σύνολο, συνδέοντας διάφορους φορείς ενέργειας, υποδομές και τομείς κατανάλωσης. Αυτό το συνδεδεμένο και ευέλικτο σύστημα θα είναι πιο αποδοτικό και θα μειώσει το κόστος για την κοινωνία. Για παράδειγμα, αυτό σημαίνει ένα σύστημα στο οποίο η ηλεκτρική ενέργεια με την οποία κινούνται τα αυτοκίνητα της Ευρώπης θα μπορούσε να προέρχεται από τους ηλιακούς συλλέκτες στις στέγες των σπιτιών, ενώ τα κτίρια διατηρούνται ζεστά με θερμότητα από ένα κοντινό εργοστάσιο, το οποίο χρησιμοποιεί ως καύσιμο καθαρό υδρογόνο που παράγεται από υπεράκτιο αιολικό πάρκο.

Για να καταστεί κλιματικά ουδέτερη έως το 2050, η Ευρώπη πρέπει να μετασχηματίσει το ενεργειακό της σύστημα, το οποίο παράγει το 75% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου της Ε.Ε. Η στρατηγική της Ε.Ε. για την ενοποίηση του ενεργειακού συστήματος και η στρατηγική της Ε.Ε. για το υδρογόνο, οι οποίες εγκρίθηκαν πρόσφατα, θα ανοίξουν τον δρόμο για έναν αποδοτικότερο και περισσότερο διασυνδεδεμένο ενεργειακό τομέα, έχοντας ως διττό στόχο έναν καθαρότερο πλανήτη και μια ισχυρότερη οικονομία. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΑΤΑΛΙΑ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ

EconomyToday 13

ΘΕΜΑ

Οι τρεις βασικοί πυλώνες στρατηγικής

1.

Ένα πιο «κυκλικό» ενεργειακό σύστημα, με επίκεντρο την ενεργειακή απόδοση. Η στρατηγική θα προσδιορίσει συγκεκριμένες δράσεις για την εφαρμογή στην πράξη της αρχής της προτεραιότητας στην ενεργειακή απόδοση και για την αποτελεσματικότερη χρήση των τοπικών πηγών ενέργειας στα κτίρια ή στις κοινότητες. Υπάρχουν σημαντικές δυνατότητες επαναχρησιμοποίησης της απορριπτόμενης θερμότητας από βιομηχανικές εγκαταστάσεις, κέντρα δεδομένων ή άλλες πηγές, καθώς και της ενέργειας που παράγεται από βιολογικά απόβλητα ή σε μονάδες επεξεργασίας λυμάτων. Η πρωτοβουλία «Κύμα Ανακαινίσεων» θα αποτελέσει σημαντικό μέρος αυτών των μεταρρυθμίσεων.

2. Αύξηση του άμεσου εξηλεκτρισμού των

τομέων τελικής χρήσης. Δεδομένου ότι ο τομέας της ηλεκτρικής ενέργειας έχει το υψηλότερο μερίδιο ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, θα πρέπει να χρησιμοποιούμε την ηλεκτρική ενέργεια όλο και περισσότερο όπου αυτό είναι δυνατόν: για παράδειγμα, για αντλίες θερμότητας σε κτίρια, ηλεκτρικά οχήματα στις μεταφορές ή ηλεκτρικούς κλιβάνους σε ορισμένες βιομηχανίες. Μεταξύ των ορατών αποτελεσμάτων θα είναι ένα δίκτυο ενός εκατομμυρίου σημείων φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων, παράλληλα με την επέκταση της χρήσης ηλιακής και αιολικής ενέργειας.

3. Στην περίπτωση των τομέων των οποίων ο

εξηλεκτρισμός αποτελεί δύσκολο εγχείρημα, η στρατηγική προωθεί τα καθαρά καύσιμα, όπως για παράδειγμα το ανανεώσιμο υδρογόνο, τα βιώσιμα βιοκαύσιμα και το βιώσιμο βιοαέριο. Η Επιτροπή θα προτείνει ένα νέο σύστημα ταξινόμησης και πιστοποίησης των ανανεώσιμων καυσίμων και των καυσίμων χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών.

Προτεραιότητα αποτελεί η ανάπτυξη του ανανεώσιμου υδρογόνου, το οποίο θα παράγεται κυρίως με χρήση αιολικής και ηλιακής ενέργειας Ενοποιημένο σύστημα Η στρατηγική καθορίζει 38 δράσεις για τη δημιουργία ενός πιο ενοποιημένου ενεργειακού συστήματος. Σε αυτές περιλαμβάνονται η αναθεώρηση της υφιστάμενης νομοθεσίας, η χρηματοδοτική στήριξη ή η έρευνα και ανάπτυξη νέων τεχνολογιών και ψηφιακών εργαλείων, η παροχή καθοδήγησης προς τα κράτη-μέλη σχετικά με φορολογικά μέτρα και η σταδιακή κατάργηση των επιδοτήσεων για τα ορυκτά καύσιμα, η μεταρρύθμιση της διακυβέρνησης της αγοράς και ο σχεδιασμός των υποδομών, καθώς και η βελτίωση της ενημέρωσης των καταναλωτών. Η ανάλυση των υφιστάμενων φραγμών σε αυτούς τους τομείς θα ληφθεί υπόψη κατά την κατάρτιση των συγκεκριμένων προτάσεων, όπως είναι για παράδειγμα αυτή της αναθεώρησης του κανονισμού ΔΕΔ-Ε έως το τέλος του 2020, της οδηγίας για τη φορολόγηση της ενέργειας και του κανονιστικού πλαισίου για την αγορά φυσικού αερίου το 2021.

14 EconomyToday

Σταδιακή μετάβαση • Από το 2020 έως το 2024, θα στηριχθεί η εγκατάσταση στην Ε.Ε. ηλεκτρολυτικών κυψελών ανανεώσιμου υδρογόνου με ισχύ τουλάχιστον 6 γιγαβάτ για την παραγωγή έως ενός εκατομμυρίου τόνων ανανεώσιμου υδρογόνου.

• Από το 2025 έως το 2030, το υδρογόνο πρέπει να καταστεί αναπόσπαστο μέρος του ενοποιημένου ενεργειακού συστήματος, στο πλαίσιο του οποίου θα εγκατασταθούν ηλεκτρολυτικές κυψέλες ισχύος τουλάχιστον 40 γιγαβάτ για την παραγωγή ανανεώσιμου υδρογόνου και θα παραχθούν έως 10 εκατομμύρια τόνοι ανανεώσιμου υδρογόνου στην Ε.Ε.

• Από το 2030 έως το 2050, οι τεχνολογίες ανανεώσιμου υδρογόνου θα πρέπει να ωριμάσουν και να αναπτυχθούν σε ευρεία κλίμακα σε όλους τους τομείς που είναι δύσκολο να απαλλαγούν από τις ανθρακούχες εκπομπές. Για να συμβάλει στην υλοποίηση αυτής της στρατηγικής, η Επιτροπή δρομολογεί την Ευρωπαϊκή Συμμαχία για το Καθαρό Υδρογόνο, στην οποία συμμετέχουν ηγετικοί παράγοντες της βιομηχανίας, η κοινωνία των πολιτών, εθνικοί και περιφερειακοί υπουργοί και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων. Η Συμμαχία θα δημιουργήσει έναν δίαυλο επενδύσεων για την αύξηση της παραγωγής και θα στηρίξει τη ζήτηση για καθαρό υδρογόνο στην Ε.Ε. Για να κατευθυνθεί στοχευμένα η στήριξη προς τις καθαρότερες διαθέσιμες τεχνολογίες, η Επιτροπή θα εργαστεί για τη θέσπιση κοινών προτύπων, ορολογίας και πιστοποίησης, τα οποία θα έχουν ως αφετηρία τις ανθρακούχες εκπομπές κατά τον κύκλο ζωής, θα βασίζονται στην υφιστάμενη νομοθεσία για το κλίμα και την ενέργεια και θα είναι σύμφωνα με την ταξινόμηση της Ε.Ε. για τις βιώσιμες επενδύσεις. Η Επιτροπή θα προτείνει μέτρα πολιτικής και κανονιστικά μέτρα για τη δημιουργία αισθήματος ασφάλειας στους επενδυτές, τη διευκόλυνση της ευρύτερης χρήσης του υδρογόνου, την προώθηση των αναγκαίων δικτύων υποδομών και εφοδιαστικής, την προσαρμογή των εργαλείων σχεδιασμού των υποδομών και τη στήριξη των επενδύσεων, ιδίως μέσω του σχεδίου ανάκαμψης Next Generation EU.

Στρατηγική για το υδρογόνο

Σε ένα ενοποιημένο ενεργειακό σύστημα, το υδρογόνο μπορεί να στηρίξει την απανθρακοποίηση της βιομηχανίας, των μεταφορών, της παραγωγής ενέργειας και των κτιρίων σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η στρατηγική της Ε.Ε. για το υδρογόνο περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο οι δυνατότητες αυτές μπορούν να γίνουν πραγματικότητα, μέσω επενδύσεων, κανονιστικών ρυθμίσεων, δημιουργίας αγορών, και έρευνας και καινοτομίας. Το υδρογόνο μπορεί να τροφοδοτήσει με ενέργεια τομείς που δεν προσφέρονται για εξηλεκτρισμό και να προσφέρει δυνατότητες αποθήκευσης για την εξισορρόπηση των διακυμάνσεων των ροών ανανεώσιμης ενέργειας, αλλά αυτό μπορεί να επιτευχθεί μόνο με συντονισμένη δράση μεταξύ του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, σε επίπεδο Ε.Ε. Προτεραιότητα αποτελεί η ανάπτυξη του ανανεώσιμου υδρογόνου, το οποίο θα παράγεται κυρίως με χρήση αιολικής και ηλιακής ενέργειας. Ωστόσο, βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα, χρειάζονται άλλες μορφές υδρογόνου χαμηλών ανθρακούχων εκπομπών για την ταχεία μείωση των εκπομπών και τη στήριξη της ανάπτυξης μιας βιώσιμης αγοράς.

Οι επενδύσεις που προγραμματίζονται έχουν τη δυνατότητα να δώσουν ώθηση στην ανάκαμψη της οικονομίας μετά την κρίση του κορωνοϊού EconomyToday 15

ΘΕΜΑ

Τα δεδομένα και οι στόχοι

Φρανς Τίμερμανς

Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος για την Πράσινη Συμφωνία

«Οι στρατηγικές που εγκρίθηκαν θα ενισχύσουν την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και την πράσινη ανάκαμψη, και θα μας θέσουν σε σταθερή πορεία απανθρακοποίησης της οικονομίας μας έως το 2050. Η νέα οικονομία του υδρογόνου μπορεί να αποτελέσει κινητήρια δύναμη για την ανάπτυξη, ώστε να μπορέσουμε να υπερβούμε τις επιπτώσεις της COVID-19 στην οικονομία. Κατά την ανάπτυξη και τη χρήση μιας αξιακής αλυσίδας καθαρού υδρογόνου, η Ευρώπη θα είναι πρωτοπόρος σε παγκόσμιο επίπεδο και θα διατηρήσει την υπεροχή της στην καθαρή τεχνολογία».

Κάντρι Σίμσον

Τιερί Μπρετόν

«Δεδομένου ότι η ενέργεια ευθύνεται για το 75% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου της Ε.Ε., χρειαζόμαστε μια αλλαγή μοντέλου προκειμένου να επιτύχουμε τους στόχους μας για το 2030 και το 2050. Το ενεργειακό σύστημα της Ε.Ε. πρέπει να καταστεί περισσότερο ενοποιημένο, πιο ευέλικτο και ικανό να υιοθετεί τις καθαρότερες και οικονομικά αποδοτικότερες λύσεις. Το υδρογόνο θα διαδραματίσει καίριο ρόλο εν προκειμένω, δεδομένου ότι η πτώση των τιμών των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και η συνεχής καινοτομία το καθιστούν βιώσιμη λύση για μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία».

«Η Ευρωπαϊκή Συμμαχία για το Καθαρό Υδρογόνο που δρομολογείται θα διοχετεύει επενδύσεις προς την παραγωγή υδρογόνου. Θα αναπτύξει έναν δίαυλο συγκεκριμένων έργων για τη στήριξη των προσπαθειών απανθρακοποίησης των ευρωπαϊκών ενεργοβόρων βιομηχανιών, όπως η χαλυβουργία και η χημική βιομηχανία. Η Συμμαχία είναι στρατηγικής σημασίας για τις φιλοδοξίες μας όσον αφορά την Πράσινη Συμφωνία και την ανθεκτικότητα της βιομηχανίας μας».

Επίτροπος Ενέργειας

16 EconomyToday

Επίτροπος Αρμόδιος για την Εσωτερική Αγορά

Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία είναι η νέα αναπτυξιακή στρατηγική της Ε.Ε., ένας οδικός χάρτης που θα βοηθήσει την Ένωση να καταστήσει την οικονομία της περισσότερο βιώσιμη, μετατρέποντας τις κλιματικές και περιβαλλοντικές προκλήσεις σε ευκαιρίες σε όλους τους τομείς πολιτικής και διασφαλίζοντας μια δίκαιη και χωρίς αποκλεισμούς μετάβαση. Ένα περισσότερο ενοποιημένο ενεργειακό σύστημα είναι ουσιαστικής σημασίας για τη μετάβαση στην κλιματική ουδετερότητα έως το 2050, δημιουργώντας παράλληλα θέσεις εργασίας, διασφαλίζοντας τη δίκαιη μετάβαση και ενισχύοντας την καινοτομία στην Ε.Ε. και τη βιομηχανική υπεροχή σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο τομέας αυτός μπορεί να συμβάλει σημαντικά στην οικονομική ανάκαμψη της Ευρώπης μετά την κρίση του κορωνοϊού, όπως περιγράφεται στη δέσμη μέτρων για την ανάκαμψη Next Generation EU που παρουσίασε η Επιτροπή στις 27 Μαΐου 2020. Το υφιστάμενο ενεργειακό σύστημα βασίζεται ακόμη σε πολλές παράλληλες, κάθετες αξιακές αλυσίδες της ενέργειας, οι οποίες συνδέουν με τρόπο άκαμπτο συγκεκριμένους ενεργειακούς πόρους με συγκεκριμένους τομείς τελικής χρήσης, σπαταλώντας σημαντικές ποσότητες ενέργειας. Για παράδειγμα, τα προϊόντα πετρελαίου κυριαρχούν στον τομέα των μεταφορών και ως πρώτες ύλες για τη βιομηχανία. Ο άνθρακας και το φυσικό αέριο χρησιμοποιούνται κυρίως για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και θέρμανσης. Τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας και φυσικού αερίου σχεδιάζονται και λειτουργούν ανεξάρτητα το ένα από το άλλο. Οι κανόνες της αγοράς αφορούν επίσης σε μεγάλο βαθμό διαφορετικούς τομείς. Αυτό το μοντέλο των διαχωριστικών στεγανών δεν μπορεί να δημιουργήσει μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία. Δεν είναι αποδοτικό από τεχνική και οικονομική άποψη και προκαλεί σημαντικές απώλειες υπό μορφή απορριπτόμενης θερμότητας και χαμηλής ενεργειακής απόδοσης. Ένας τρόπος για να επιτευχθεί η ενοποίηση του τομέα είναι η χρήση ανανεώσιμου υδρογόνου, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως πρώτη ύλη, ως καύσιμο ή ως φορέας ενέργειας και για την αποθήκευση ενέργειας, και έχει πολλές δυνητικές εφαρμογές στους τομείς της βιομηχανίας, των μεταφορών, της ηλεκτρικής ενέργειας και των κτιρίων. Το σημαντικότερο είναι ότι, όταν χρησιμοποιείται, δεν εκπέμπει διοξείδιο του άνθρακα και σχεδόν καθόλου ατμοσφαιρικούς ρύπους. Ως εκ τούτου, προσφέρει μια λύση για την απανθρακοποίηση βιομηχανικών διεργασιών και οικονομικών τομέων, όπου η μείωση των ανθρακούχων εκπομπών είναι επείγουσα και δύσκολο να επιτευχθεί. Όλα αυτά καθιστούν απαραίτητο το υδρογόνο, τόσο για την υλοποίηση της δέσμευσης της Ε.Ε. να επιτύχει ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα έως το 2050, όσο και για την παγκόσμια προσπάθεια εφαρμογής της Συμφωνίας του Παρισιού.

ΘΕΜΑ

Ο ΠΑΣΚΑΛ ΝΤΟΝΑΧΙΟΥ

ΝΕΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ

ΤΟΥ EUROGROUP Η εκλογή του νέου προέδρου του Eurogroup συνοδεύτηκε από συμμαχίες, παρασκήνιο και… εκπλήξεις. Ο 45χρονος Ιρλανδός Υπουργός Οικονομικών, Πασκάλ Ντόναχιου, είναι ο νέος πρόεδρος του Eurogroup και έχει αναλάβει καθήκοντα στις 13 Ιουλίου. Θα προεδρεύσει του Συμβουλίου για πρώτη φορά τον Σεπτέμβριο του 2020. Η εκλογή του στο τιμόνι του Συμβουλίου Υπουργών Οικονομικών της Ευρωζώνης προκάλεσε έκπληξη και δυσαρέσκεια. Θεωρείται ως μια εκλογική ήττα των μεγάλων χωρών, αφού για την ανάδειξη του νέου προέδρου του Eurogroup οι συμμαχίες έκλιναν προς την Ισπανίδα Νάντια Καλβίνο. O Πασκάλ Ντόναχιου, που θα παραμείνει για δυόμισι χρόνια στην προεδρία του Eurogroup, αφού ο Μάριο Σεντένο δεν επιθυμούσε δεύτερη θητεία, εκπροσωπεί τα συμφέροντα του ευρωπαϊκού βορρά, γι’ αυτό και η εκλογή του θεωρείται ήττα για χώρες όπως η Γερμανία και η Γαλλία. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΑΤΑΛΙΑ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΚΥΠΕ

Who is Who 18 EconomyToday

Ο Πασκάλ Ντόναχιου γεννήθηκε στο Δουβλίνο τον Σεπτέμβριο του 1974. Είναι απόφοιτος Πολιτικών και Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Trinity College στο Δουβλίνο. Ξεκίνησε την καριέρα του στον ιδιωτικό τομέα. Εργάστηκε στην πολυεθνική εταιρεία Procter & Gamble στο Ηνωμένο Βασίλειο

ΠΩΣ ΕΞΕΛΕΓΗ ΣΤΗΝ ΠΡΟΕΔΡΙΑ Η εκλογή του Πασκάλ Ντόναχιου στην προεδρία του Eurogroup συνοδεύτηκε από το «κοκτέιλ» των συμμαχιών, του παρασκηνίου και των εκπλήξεων. Αρχικά, ανακοίνωσε την υποψηφιότητά του λίγες ώρες μετά την υποψηφιότητα της Ισπανίδας Νάντια Καλβίνο. Η Καλβίνο θεωρείτο ως το φαβορί για το αξίωμα. Για την εκλογή του νέου προέδρου χρειάστηκαν δύο ψηφοφορίες, όμως τα δεδομένα άλλαξαν πριν από τη διεξαγωγή του δεύτερου γύρου, οπότε και η απόσυρση του φιλελεύθερου Πιέρ Γκραμένια από το Λουξεμβούργο, ο οποίος είχε τη στήριξη του Βελγίου, της Ολλανδίας και της χώρας του, ανέτρεψε το σκηνικό. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα ο Ντόναχιου να συγκεντρώσει 10 από τις 19 ψήφους. Συγκεκριμένα, ο Πιέρ Γκραμένια αποσύρθηκε μετά το πέρας του πρώτου γύρου, όπου έλαβε 3 ψήφους από τις 19. Η Νάντια Καλβίνο είχε λάβει 9. Ο Πασκάλ Ντόναχιου έλαβε 7 από τις 19

και μέσα σε διάστημα έξι ετών έγινε διευθυντής πωλήσεων και μάρκετινγκ για τη Βρετανία. Το 2003, επέστρεψε στην πατρίδα του, όπου εργάστηκε για τον γίγαντα Diageo, προτού ασχοληθεί με τα κοινά. Το 2004 εξελέγη δημοτικός σύμβουλος στο Δουβλίνο, στη συνέχεια γερουσιαστής και τέλος έγι-

νε μέλος του κοινοβουλίου το 2011. Από το 2013 έως το 2016, κατείχε διάφορα χαρτοφυλάκια στην κυβέρνηση: Υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, Μεταφορών, Τουρισμού και Αθλητισμού και στη συνέχεια Δημόσιων Δαπανών. Με διπλωματική μαεστρία χειρίζεται τα μέσα μαζικής ενη-

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΣΤΟ EUROGROUP

ψήφους των κρατών στον πρώτο γύρο και πλειοψήφησε στον δεύτερο. Αμέσως μετά την ψηφοφορία, η Ισπανίδα Υπουργός Οικονομικών δήλωσε πως ένας υπουργός δεν τήρησε τη δέσμευσή του να τη στηρίξει. «Είχαμε εξασφαλισμένες 10 ψήφους. Κάποιος δεν έκανε αυτό που είπε ότι θα έκανε», δήλωσε η Καλβίνο. Όσον αφορά δε στην εκλογή του Ντόναχιου, το συμπέρασμα που εξάγεται είναι πως οι μικρότερες χώρες κατάφεραν ένα πλήγμα στους μεγάλους της Ευρωζώνης με τον διορισμό ενός «δικού» τους στην προεδρία. Εξάλλου, οι τέσσερις μεγαλύτερες οικονομίες της Ευρωζώνης –Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία και Ισπανία– «εξοργίστηκαν» με την απρόσμενη ήττα της Ισπανίδας Υπουργού Οικονομικών. Η γαλλική εφημερίδα «Le Monde», σχολιάζοντας την ανάδειξη του Ιρλανδού Υπουργού Οικονομικών στην προεδρία του Eurogroup, κάνει λόγο για «ήττα της Γαλλίας και της Γερμανίας».

μέρωσης, είναι επιδέξιος συνομιλητής και εξοικειωμένος με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός. Ο Πασκάλ Ντόναχιου προέρχεται από το κεντροδεξιό κόμμα Fine Gael, το οποίο βρίσκεται στην εξουσία από το 2011. Για τη γαλλική εφημερίδα «Le Monde», ο Ντόναχιου, παντρεμένος και

Είναι θαυμαστής του «Star Wars», έχει αδυναμία στα κασκόλ, ενώ το χαλαρό του στιλ και οι ικανότητές του έγιναν ορατά ιδιαίτερα από το 2017, οπότε και ανέλαβε τα ηνία του Υπουργείου Οικονομικών της Ιρλανδίας

πατέρας δύο παιδιών, είναι ο καλός καθηγητής της δημοσιονομικής σύνεσης. Κατάφερε να βγάλει τη χώρα του από την ύφεση μόλις ανέλαβε στην πατρίδα του το Υπουργείο Οικονομικών το 2017, προτού ξεσπάσει η πανδημία του κορωνοϊού, όπως αναφέρει η εφημερίδα «Le Figaro». Ο

Ο ρόλος που καλείται να διαδραματίσει ο νέος πρόεδρος του Eurogroup πρέπει να είναι ενωτικός, ειδικότερα μετά τα προβλήματα που κλήθηκαν και καλούνται να αντιμετωπίσουν οι χώρες της Ευρωζώνης (οικονομική κρίση, πανδημία). Αυτό που ανέφερε εξάλλου σε δήλωσή του ο 45χρονος Ιρλανδός, αμέσως μετά την εκλογή του, είναι πως «το Eurogroup έχει ρόλο στην κρίση, οι προκλήσεις είναι μεγάλες, αλλά η Ε.Ε. έχει αποδείξει πως μπορεί να τις αντιμετωπίσει». Ειδικότερα, σημείωσε ότι το Eurogroup θα πρέπει να σχηματοποιήσει μια συναίνεση για το σύνολο των πολιτικών που πρέπει να υλοποιηθούν για την ενίσχυση της ανάκαμψης. Πρόσθεσε ακόμα πως «ως πρόεδρος του Εurogroup, θα επιδιώξω να χτίσω γέφυρες μεταξύ όλων των μελών της Ευρωζώνης και να συνεργαστώ ενεργά μαζί τους για να διασφαλίσω ότι θα υιοθετήσουμε μια συναίνεση προσέγγισης για την αναζωογόνηση των οικονομιών και των κοινωνιών μας». Διπλωματικοί κύκλοι χαρακτηρίζουν τον νέο πρόεδρο του Eurogroup ως «πολύ καλό και πολύ έξυπνο» και επισημαίνουν ότι θα μπορέσει να διαδραματίσει συναινετικό ρόλο στο Eurogroup. Το 2017, μόλις διορίστηκε επικεφαλής του Υπουργείου Οικονομικών της Ιρλανδίας, τόνισε ότι στηρίζει τη μείωση του ελλείμματος, ενώ δεσμεύτηκε για μια «δημοκρατία των ευκαιριών». Μετά την ήττα που υπέστη το κεντρώο κόμμα του, Fine Gael, στις εκλογές του Φεβρουαρίου και τη δημιουργία κυβέρνησης συνασπισμού τον Ιούνιο, αποτελούμενης από τα κόμματα Fine Gael, Fianna Fail και των Πρασίνων, κατάφερε να διατηρήσει το χαρτοφυλάκιό του, κερδίζοντας την εμπιστοσύνη του νέου πρωθυπουργού. Σε θέματα φορολογίας, ο 45χρονος Ιρλανδός αντιστέκεται σθεναρά στην ιδέα ενός ευρωπαϊκού φόρου για τους αμερικανικούς ψηφιακούς γίγαντες (Google, Amazon, Facebook και Apple), ενώ υπερασπίζεται έναν ιδιαίτερα χαμηλό συντελεστή φόρου εταιρειών, στο 12,5%. Μετά την πανδημία του κορωνοϊού, ο Ντόναχιου ενίσχυσε με δισεκατομμύρια ευρώ τις επιχειρήσεις που αντιμετωπίζουν δυσκολίες και λέει ότι η Ιρλανδία αντιμετωπίζει αυτή την κρίση «από θέση ισχύος», χάρη στις «πολιτικές σύνεσης που εφαρμόστηκαν τα τελευταία χρόνια». (Με πληροφορίες από ΚΥΠΕ, protothema.gr, economistas.gr)

45χρονος είναι θαυμαστής του «Star Wars», έχει αδυναμία στα κασκόλ, ενώ το χαλαρό του στιλ και οι ικανότητές του έγιναν ορατά ιδιαίτερα από το 2017, οπότε και ανέλαβε τα ηνία του Υπουργείου Οικονομικών της Ιρλανδίας. «Ο κόσμος λατρεύει τον Πασκάλ, ανεξαρτήτως προέλευσης. Είναι ένας

ακατανίκητος συνδυασμός ευφυΐας και δημοτικότητας, ένας άνθρωπος που χαμογελά και παράγει έργο», σχολίασε ο Φίργκαλ Πέρσελ, διευθυντής εταιρείας δημοσίων σχέσεων που γνώριζε τον νέο επικεφαλής του Eurogroup από την εποχή που ήταν κυβερνητικός εκπρόσωπος.

EconomyToday 19

ΘΕΜΑ

Ελάφρυνση καταναλωτών και επιχειρήσεων Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκφράζει την ικανοποίησή της για τον κατάλογο «βέλτιστων πρακτικών» που συμφωνήθηκε από τον χρηματοπιστωτικό τομέα και από καταναλωτικές και επιχειρηματικές οργανώσεις ως συμβολή στην περαιτέρω άμβλυνση των επιπτώσεων της πανδημίας του κορωνοϊού. Ο κατάλογος αυτός προσδιορίζει συγκεκριμένους τρόπους με τους οποίους οι συμμετέχοντες στην αγορά μπορούν να στηρίξουν πολίτες και επιχειρήσεις καθ’ όλη τη διάρκεια της κρίσης. ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: ΝΑΤΑΛΙΑ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ

20 EconomyToday

Η κάλυψη Οι «βέλτιστες πρακτικές» έχουν προσφέρει κάλυψη σε διάφορα θέματα, όπως είναι μεταξύ άλλων τα εξής: • Αναστολές πληρωμής για καταναλωτικά και επιχειρηματικά δάνεια, καθώς και για ασφαλιστικές εισφορές: τα μέτρα αυτά μπορούν να βοηθήσουν όσους και όσες αντιμετωπίζουν οικονομικές δυσκολίες, με την αναβολή πληρωμών.

• Βελτίωση της ασφάλειας των πληρωμών χωρίς μετρητά, με παράλληλη διασφάλιση ότι οι πληρωμές με μετρητά παραμένουν διαθέσιμες για όσους και όσες τις χρειάζονται.

• Διασφάλιση ότι τα δάνεια που αποσκοπούν στην άμβλυνση των επιπτώσεων του κορωνοϊού χορηγούνται ταχέως, καθώς και ότι τα τέλη και τα επιτόκια που επιβάλλονται είναι δίκαια.

• Διεκπεραίωση και καταβολή νόμιμων ασφαλιστικών απαιτήσεων το ταχύτερο δυνατόν.

Η ανάγκη Το οικονομικό σοκ που προκλήθηκε από την πανδημία του κορωνοϊού έχει εκτεταμένες επιπτώσεις για τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές. Στις 28 Απριλίου 2020, η Επιτροπή ενέκρινε δέσμη μέτρων για τις τράπεζες, ώστε να διευκολυνθεί η τραπεζική δανειοδότηση προς στήριξη της οικονομίας. Η ταχεία επίτευξη συμφωνίας για τη δέσμη μέτρων από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο είχε ως αποτέλεσμα να είναι δυνατή η υλοποίηση των στοχευμένων νομοθετικών αλλαγών που περιλαμβάνονται στη δέσμη ήδη για το δεύτερο τρίμηνο του 2020. Στο πλαίσιο αυτής της δέσμης μέτρων, η Επιτροπή ανακοίνωσε διάλογο με τον ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό τομέα, καθώς και με εκπροσώπους επιχειρήσεων και καταναλωτών. Σκοπός αυτού του διαλόγου ήταν να διερευνηθεί ο τρόπος με τον οποίο οι διάφοροι χρηματοπιστωτικοί παράγοντες θα μπορούσαν να στηρίξουν πολίτες και επιχειρήσεις καθ’ όλη τη διάρκεια της πανδημίας. Στις 28 Μαΐου, η Επιτροπή διοργάνωσε μια αρχική συνεδρίαση στρογγυλής τραπέζης με τα ενδιαφερόμενα μέρη για να συζητήσει μέτρα ελάφρυνσης, στην οποία όλα τα μέρη εξέφρασαν την προθυμία τους για συνεργασία και διάλογο. Ως συνέχεια αυτής της συνεδρίασης, στις 29 Ιουνίου, η Επιτροπή διοργάνωσε δεύτερη συνεδρίαση στρογγυλής τραπέζης. Έπειτα από αυτή τη συνεδρίαση, συμφωνήθηκε ο κατάλογος «βέλτιστων πρακτικών». Και στις δύο συνεδριάσεις στρογγυλής τραπέζης συμμετείχαν πάνω από 25 οργανώσεις, μεταξύ άλλων: • Οργανώσεις καταναλωτών • Ομοσπονδίες επιχειρήσεων • Ασφαλιστικές εταιρείες • Τράπεζες

Βάλντις Ντομπρόβσκις

Συνεδριάσεις στρογγυλής τραπέζης

Ο κατάλογος «βέλτιστων πρακτικών» αποτελεί συνέχεια δύο συνεδριάσεων στρογγυλής τραπέζης, με τη διαμεσολάβηση της Επιτροπής, με εκπροσώπους καταναλωτών και επιχειρήσεων, ευρωπαϊκές τράπεζες, άλλους δανειοδότες και τον ασφαλιστικό τομέα. Οι συζητήσεις έγιναν στο πλαίσιο ευρύτερης προσπάθειας της Επιτροπής να αυξήσει τη δανειοδότηση προς την πραγματική οικονομία, συμπεριλαμβανομένης μιας δέσμης μέτρων για τις τράπεζες τον Απρίλιο. Η Επιτροπή θα διαμεσολαβήσει για μία ακόμη συνεδρίαση στρογγυλής τραπέζης τον Σεπτέμβριο, κατά την οποία θα γίνει ο απολογισμός της προόδου, και θα συνεχίσει τον διάλογο με τα ενδιαφερόμενα μέρη για τη στήριξη της δανειοδότησης κατά τη διάρκεια της ανάκαμψης. Όλοι οι συμμετέχοντες ενθαρρύνονται να ακολουθήσουν αυτές τις βέλτιστες πρακτικές. Το κείμενο συμφωνήθηκε από όλους τους συμμετέχοντες στη συζήτηση στρογγυλής τραπέζης και περιλαμβάνει: • Βέλτιστες πρακτικές για τραπεζική και μη τραπεζική δανειοδότηση προς καταναλωτές.

• Βέλτιστες πρακτικές για τραπεζική και μη τραπεζική δανειοδότηση προς επιχειρήσεις.

• Βέλτιστες πρακτικές για ασφαλιστές.

Οι συζητήσεις έγιναν στο πλαίσιο ευρύτερης προσπάθειας της Επιτροπής να αυξήσει τη δανειοδότηση προς την πραγματική οικονομία, συμπεριλαμβανομένης μιας δέσμης μέτρων για τις τράπεζες τον Απρίλιο

Εκτελεστικός Αντιπρόεδρος για μια Οικονομία στην Υπηρεσία των Ανθρώπων:

«Στόχος μας τώρα είναι να διασφαλίσουμε ότι οι στρόφιγγες ρευστότητας θα μείνουν ανοιχτές και ότι οι καταναλωτές, και ιδίως οι μικρότερες επιχειρήσεις, έχουν πρόσβαση στη χρηματοδοτική στήριξη που χρειάζονται. Εκφράζω τη βαθιά ικανοποίησή μου για τον εκτενή διάλογο που είχαμε με τον ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό τομέα, καθώς και με εκπροσώπους επιχειρήσεων και καταναλωτών. Μέσα από τις γόνιμες συζητήσεις μας, καταλήξαμε στον σημερινό κατάλογο “βέλτιστων πρακτικών”. Καλώ όλους τους ενδιαφερόμενους να αξιοποιήσουν πλήρως αυτό το πολύτιμο εργαλείο. Τον Σεπτέμβριο θα προβούμε σε απολογισμό της κατάστασης και θα συνεχίσουμε τη συζήτηση σχετικά με τον καλύτερο τρόπο να διασφαλιστούν συνεχείς πιστωτικές ροές, στο πλαίσιο της ανάκαμψης».

EconomyToday 21

ΘΕΜΑ

Η συμφωνία των 27

και το μερίδιο Τ

της Κύπρου Σημαντική δουλειά έχει να κάνει το επόμενο χρονικό διάστημα το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, το οποίο καλείται να τεκμηριώσει την άντληση των κονδυλίων που έχει να λάβει η Κύπρος, μετά τη σκληρή παρτίδα πόκερ των Ευρωπαίων ηγετών που κράτησε σχεδόν πέντε ημέρες. ΤΟΥ ΝΕΣΤΟΡΑ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

22 EconomyToday

ο κονδύλι που μπορεί να αντλήσει η Κύπρος από το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο έχει αυξηθεί κατά €250 εκατ. σε σύγκριση με την πρώτη πρόταση της Κομισιόν τον περασμένο Μάιο. Συνεπεία αυτού, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, σε γραπτή δήλωσή του, έσπευσε αμέσως μετά τη συμφωνία να εκφράσει την πλήρη ικανοποίησή του, «γιατί, ύστερα από πολυήμερες και εντατικές διαπραγματεύσεις, η Κύπρος πέτυχε τους οικονομικούς στόχους που είχε θέσει σε σχέση με το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο και το Σχέδιο Ανάκαμψης της Ευρωπαϊκής Ένωσης».

Οι προϋποθέσεις Υπάρχουν βεβαίως και συγκεκριμένες προϋποθέσεις οι οποίες θα πρέπει να τηρούνται προκειμένου να αντληθούν αυτά τα ποσά. Για την αξιοποίηση των κονδυλίων στο

Τα €2,7 δισ. Η Κύπρος έχει τη δυνατότητα να αντλήσει συνολικά έως και

€2,7 δισ.

την επόμενη επταετία, ως ακολούθως:

1. Ταμείο Ανάκαμψης:

€1,25 δισ.

πλαίσιο του προγράμματος Next Generation EU, η Κύπρος θα υποβάλει τριετές εθνικό σχέδιο διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων στην Κομισιόν μέχρι το τέλος του χρόνου. Το σχέδιο θα πρέπει να βασίζεται στις ειδικές συστάσεις της Επιτροπής και να συνάδει με τους στόχους και τις προτεραιότητες της Ε.Ε. όσον αφορά την πράσινη ανάπτυξη και την ψηφιακή μετάβαση. Σημαντικό είναι και το γεγονός ότι η αποδέσμευση των κονδυλίων θα εξαρτάται από την ικανοποιητική εκπλήρωση των σχετικών προθεσμιών και στόχων που θα συμφωνηθούν με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και θα εγκρίνονται και από τα υπόλοιπα κράτη-μέλη.

«Γέφυρες» στη Βουλή Καθόλου τυχαία, ο Υπουργός Οικονομικών ρίχνει γέφυρες στη Βουλή και δη στην αντιπολίτευση. Σε γραπτή δήλωσή του, ο Κωνσταντίνος Πετρίδης ανα-

φέρει ότι «για τη διαμόρφωση αυτού του φιλόδοξου προγράμματος και τη μέγιστη δυνατή απορρόφηση των διαθέσιμων πόρων, απαιτείται όραμα, καλός σχεδιασμός και υπευθυνότητα από όλους, κυβέρνηση και αντιπολίτευση». Ο Υπουργός Οικονομικών επισημαίνει ότι οι διεργασίες για καταρτισμό του προγράμματος ανάκαμψης από πλευράς κυβέρνησης έχουν ήδη αρχίσει και διαβεβαιώνει ότι προτίθεται «μόλις ολοκληρωθεί ο σχεδιασμός, να προβώ σε πλήρη ενημέρωση αλλά και διαβούλευση με όλες τις πολιτικές δυνάμεις της χώρας, ώστε το πρόγραμμα να επιτύχει τη μέγιστη δυνατή συναίνεση, που είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την υλοποίησή του, προς όφελος της κοινωνίας και της επόμενης γενιάς». Σημειώνεται ότι τα κονδύλια αυτά θα αρχίσουν να αποπληρώνονται από τα κράτη-μέλη από το 2027 με ειδικές ρυθμίσεις.

• Μεταρρυθμίσεις που στοχεύουν σε μια ανταγωνιστική οικονομία στην έξυπνη και βιώσιμη ανάπτυξη.

• Αφορούν κυρίως τους τομείς της πράσινης ανάπτυξης και της ψηφιακής μετάβασης.

2. Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο 2021-2027:

€1,45 δισ.

• Αφορούν κυρίως την πολιτική συνοχής, την κοινή αγροτική πολιτική και τα θέματα ασύλου.

EconomyToday 23

ΘΕΜΑ

24 EconomyToday

Η πανδημία του κορωνοϊού, εκτός από την υγειονομική κρίση που προκάλεσε, άπλωσε τα δίχτυα της και στην οικονομία. Οι επιπτώσεις της είναι τραγικές, κυρίως στις «ασθενέστερες» οικονομίες του κόσμου. Αναπόδραστα, η Κύπρος επηρεάζεται δραματικά από τις επιπτώσεις της πανδημίας, που έχει βυθίσει στην αβεβαιότητα την παγκόσμια οικονομία. Η τελική «σούμα» για το μέγεθος της ύφεσης του 2020 θα διαφανεί στο τέλος του χρόνου. Παρά ταύτα, τα δεδομένα δεν είναι ευνοϊκά, καθώς η ατμομηχανή της οικονομίας, ο τουρισμός, πλήγηκε περισσότερο από

ΟΙ ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΚΥΠΡΙΑΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ όλους τους άλλους τομείς, παρά τις προσπάθειες της πολιτείας να σώσει ό,τι σώζεται. Οι διεθνείς οίκοι αξιολόγησης, η Κεντρική Τράπεζα Κύπρου (ΚΤΚ), η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) και το Κέντρο Οικονομικών Ερευνών (ΚΟΕ) του Πανεπιστημίου Κύπρου συμφωνούν ότι η ύφεση στην κυπριακή οικονομία είναι αναπόφευκτη. Το Economy Today καταγράφει όλες τις προβλέψεις και παρουσιάζει το «μέλλον» της κυπριακής οικονομίας. ΤΗΣ ΕΛΕΝΑΣ ΚΑΛΥΦΟΜΜΑΤΟΥ

EconomyToday 25

ΘΕΜΑ

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΚΥΠΡΟΥ

Η πορεία της κυπριακής οικονομίας περιλαμβάνει τρία σενάρια, εξαιτίας της αβεβαιότητας που επικρατεί λόγω της πανδημίας του κορωνοϊού, σύμφωνα με το οικονομικό δελτίο της ΚΤΚ. Αρχικά, στο βασικό της σενάριο, η ΚΤΚ εκτιμά ότι το κυπριακό ΑΕΠ θα συρρικνωθεί με ρυθμό 7,3% και θα ακολουθήσει ανάπτυξη 5,6% και 4,1% το 2021 και το 2022 αντίστοιχα. Ωστόσο, λόγω της μετέωρης κατάστασης που επικρατεί σε σχέση με την εξέλιξη της πανδημίας, η ΚΤΚ κατήρτισε επίσης ένα ήπιο και ένα ακραίο σενάριο για το 2020. Η συρρίκνωση διαμορφώνεται στο 5,6% για το ήπιο σενάριο, ενώ για το ακραίο η ύφεση εκτιμάται ότι θα φτάσει το 9,9%. Το ενδεχόμενο να επικρατήσει το ακραίο σενάριο, σύμφωνα με τους υπολογισμούς της ΚΤΚ, εξαρτάται από την ύπαρξη δεύτερου κύματος κορωνοϊού. Η ΚΤΚ προειδοποιεί πως το β΄ τρίμηνο του 2020 «οι οικονομικές επιπτώσεις θα είναι πολύ πιο έντονες, λόγω των δραστικών μέτρων περιορισμού της εξάπλωσης του ιού. Το πλήγμα στον κρίσιμο για την οικονομία τομέα του τουρισμού είναι σοβαρό, με άμεσο αντίκτυπο στον αριθμό των τουριστικών αφίξεων, λόγω των ταξιδιωτικών περιορισμών που έχουν τεθεί σε εφαρμογή από τα μέσα Μαρτίου». Σημειώνει ότι οι κίνδυνοι για ενδεχόμενη απόκλιση του βασικού σεναρίου για το 2020, το 2021 και το 2022 είναι καθοδικοί, επί τα χείρω, ιδιαίτερα εξαιτίας της αβεβαιότητας, κυρίως σε σχέση με την πορεία της αεροπορικής κίνησης και του τουρισμού. Οι κίνδυνοι για το 2021 και το 2022 συνδέονται με ενδεχόμενη επανεμφάνιση του ιού και επιβολή δεύτερου κύκλου περιοριστικών μέτρων, καθώς και με πιθανή αποδυνάμωση της φερεγγυότητας των δανειζομένων, κάτι το οποίο θα μπορούσε να οδηγήσει σε αύξηση των μη εξυπηρετούμενων χορηγήσεων.

ΚΕΝΤΡΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΚΥΠΡΟΥ Σε σχέση με την πανδημία του κορωνοϊού, το ΚΟΕ παρουσίασε δύο σενάρια για την κυπριακή οικονομία, το συντηρητικό και το ακραίο. Το πρώτο σενάριο προβλέπει μια ετήσια μείωση του ΑΕΠ της τάξης του 7% και το δεύτερο μείωση της τάξης του 14% για το 2020. Στην έκθεσή του, το Κέντρο αναφέρει ότι «στα δύο σενάρια αξιοποιήθηκαν τα υπάρχοντα στοιχεία του Μαρτίου και Απριλίου για δείκτες οικονομικής δραστηριότητας σε διαφορετικές συχνότητες από διάφορες πηγές, καθώς και οι προσδοκίες για την οικονομική δραστηριότητα σε διαφορετικούς τομείς της κυπριακής και ευρωπαϊκής οικονομίας για τους επόμενους 3-12 μήνες, όπως καταγράφονται στους Δείκτες Οικονομικής Συγκυρίας του Μαρτίου και Απριλίου 2020. Επίσης, ως υπόθεση εργασίας υιοθετήθηκε ότι μέχρι τον Ιούνιο δεν θα έχουμε τουριστικές αφίξεις, ενώ για το δεύτερο εξάμηνο του έτους εξετάστηκαν διάφορες άλλες παραδοχές, όπως, μεταξύ άλλων, η ετήσια μείωση στον τουρισμό από 20% μέχρι 80%».

26 EconomyToday

Οι αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομία δύνανται να προέλθουν από τυχόν διασπορά του κορωνοϊού στην κυπριακή επικράτεια, με αποτέλεσμα την ανάγκη επαναφοράς περιοριστικών μέτρων

DBRS

Σε υποβάθμιση των προοπτικών της κυπριακής οικονομίας σε σταθερές από θετικές προχώρησε ο οίκος αξιολόγησης DBRS, επιβεβαιώνοντας τη μακροπρόθεσμη αξιολόγηση σε ξένο και εγχώριο νόμισμα σε BBB- και τη βραχυπρόθεσμη σε R-2 (μεσαίο). Σύμφωνα με ανακοίνωση του οίκου, «η αλλαγή των προοπτικών αντικατοπτρίζει το γεγονός ότι η βελτίωση στην πορεία του δημόσιου χρέους, που οφείλεται στη συνεχή και ισχυρή οικονομική ανάπτυξη, και τα μεγάλα πρωτογενή πλεονάσματα δεν θα συμβαίνουν πλέον βραχυπρόθεσμα, ως αποτέλεσμα της παγκόσμιας νόσου COVID-19». Αναφέρει επίσης πως, «για να αντιμετωπίσει την οικονομική πτώση, η κυβέρνηση έχει υιοθετήσει ένα πακέτο δημοσιονομικής στήριξης και έτσι θα δει το δημοσιονομικό της πλεόνασμα να μετατρέπεται σε μεγάλο έλλειμμα και το δημόσιο χρέος της να αυξάνεται το 2020». Ο οίκος αναμένει ότι η κυπριακή οικονομία θα ανακάμψει τελικά και η αύξηση του χρέους θα αντιστραφεί, αλλά ο χρόνος και ο ρυθμός της οικονομικής ανάκαμψης είναι εξαιρετικά αβέβαιοι αυτή τη στιγμή. Σημειώνεται ότι οι αξιολογήσεις BBB (χαμηλές) υποστηρίζονται από το συνετό πλαίσιο διαχείρισης δημόσιου χρέους της Κύπρου, το καλό ιστορικό της στη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος, την ένταξή της στην Ευρωζώνη, που προωθεί βιώσιμες μακροοικονομικές πολιτικές, και το άνοιγμα στις επενδύσεις, που ενθαρρύνουν ένα ευνοϊκό επιχειρηματικό περιβάλλον. Για να στηρίξει την οικονομία κατά τη διάρκεια της τρέχουσας κρίσης, η κυβέρνηση έχει υιοθετήσει μια δέσμη μέτρων η οποία εκτιμάται ότι θα έχει δημοσιονομικές επιπτώσεις στους λογαριασμούς της γενικής κυβέρνησης κατά περίπου 4,4% του ΑΕΠ. Τα μέτρα περιλαμβάνουν ένα βραχυπρόθεσμο πρόγραμμα εργασίας για τη στήριξη του εισοδήματος των νοικοκυριών, την ελάφρυνση των φόρων για τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά, την αναβολή των κοινωνικών εισφορών και τη στήριξη του τουριστικού τομέα. Ο οίκος αναμένει ότι το μεγάλο πρωτογενές πλεόνασμα του 2019 (5,2%) θα μετατραπεί σε έλλειμμα 1,8% το 2020.

FITCH

O οίκος αξιολόγησης Fitch διατήρησε τη μακροπρόθεσμη πιστοληπτική αξιολόγηση της Κύπρου στο BBB-, διαφοροποιώντας ωστόσο την προοπτική από θετική σε σταθερή, επικαλούμενος τον σημαντικό αντίκτυπο της πανδημίας του κορωνοϊού στην κυπριακή οικονομία και τη δημοσιονομική θέση της κυβέρνησης. Ο οίκος αναμένει σημαντική επιδείνωση του δημοσιονομικού ισοζυγίου, αλλά και αύξηση του δημόσιου χρέους, λόγω της οικονομικής ύφεσης και των ελλειμμάτων στα δημόσια οικονομικά, συνεπεία της πανδημίας. Ειδικότερα, ο Fitch εκτιμά πως το κυπριακό Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν θα συρρικνωθεί με ρυθμό πέραν του 2% το 2020, αντανακλώντας τον αρνητικό αντίκτυπο της υγειονομικής κρίσης στην παγκόσμια οικονομία. Ωστόσο, ο οίκος τονίζει πως οι κίνδυνοι στο βασικό αυτό σενάριο είναι καθοδικοί (επί τα χείρω), καθώς εκτιμάται ότι η κρίση του κορωνοϊού θα περιοριστεί μέχρι το δεύτερο εξάμηνο του 2020 και ότι θα ακολουθήσει ισχυρή οικονομική ανάκαμψη το 2021. Ο Fitch, όσον αφορά τα δημόσια οικονομικά, εκτιμά ότι η ύφεση και τα οικονομικά μέτρα της κυβέρνησης για περιορισμό των συνεπειών του κορωνοϊού θα έχουν ως αποτέλεσμα μια σημαντική επιδείνωση του δημοσιονομικού ισοζυγίου για φέτος. Για το κυβερνητικό πακέτο μέτρων, ο οίκος σημειώνει πως αναμένει δημοσιονομική χαλάρωση, κυβερνητικές χορηγίες και προστασία των θέσεων εργασίας, μέτρα τα οποία θα οδηγήσουν σε δημοσιονομικό έλλειμμα της τάξης του 1% του ΑΕΠ το 2020 σε σύγκριση με πλεόνασμα 2,8% το 2019.

MOODY’S

H αύξηση του δημόσιου χρέους της Κυπριακής Δημοκρατίας λόγω των επιπτώσεων της πανδημίας του κορωνοϊού θα είναι προσωρινή, με την πτωτική πορεία να επιστρέφει με διατηρήσιμο τρόπο μετά το πέρας της πανδημίας, εκτιμά ο οίκος αξιολόγησης Moody’s. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του οίκου, το δημοσιονομικό έλλειμμα θα υποχωρήσει στο -3,6% του ΑΕΠ το 2021, ενώ το δημόσιο χρέος θα διαμορφωθεί στο 105% το 2021. Το πρωτογενές ισοζύγιο, εξαιρουμένων των δαπανών εξυπηρέτησης του χρέους, θα παρουσιάσει έλλειμμα 4,1% το 2020 και θα υποχωρήσει στο -1,0% το 2021, ενώ ο πληθωρισμός θα διαμορφωθεί στο 0,6% και στο 1,5% το 2020 και το 2021 αντίστοιχα. Ο οίκος αναμένει επίσης ότι η οικονομία θα συρρικνωθεί φέτος κατά 6% του ΑΕΠ, με τον αντίκτυπο του κορωνοϊού να επικεντρώνεται στο πρώτο μισό του έτους, διευκρινίζοντας πως οι προβλέψεις υπόκεινται σε σημαντικό βαθμό αβεβαιότητας. Το πιστωτικό προφίλ της Κύπρου, που είναι θετικό Ba2, όπως αναφέρει ο Moody’s, «αντικατοπτρίζει τη βελτιωμένη οικονομική ανθεκτικότητα και τη δημοσιονομική επίδοση της κυβέρνησης μετά την τραπεζική κρίση της χώρας». Ωστόσο, η Κύπρος αντιμετωπίζει πολλές πιστωτικές προκλήσεις που προκύπτουν από τη σχετικά μη διαφοροποιημένη οικονομία και τα υψηλά επίπεδα του κρατικού χρέους, καθώς και του χρέους των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών.

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Η κυπριακή οικονομία θα καταγράψει ύφεση 7,75% το 2020, ενώ το 2021 θα ανακάμψει εν μέρει με ρυθμό 5,25%, προβλέπει στις αναθεωρημένες εκτιμήσεις της η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Συγκεκριμένα, σημειώνει ότι «η Κύπρος βρισκόταν σε σταθερή πορεία ανάπτυξης πριν από το παγκόσμιο ξέσπασμα της πανδημίας του κορωνοϊού. Η πανδημία και τα μέτρα περιορισμού που ακολούθησαν άλλαξαν δραματικά την εικόνα». Η ιδιωτική κατανάλωση και οι επενδύσεις, ιδίως σε εξοπλισμό, αναμένεται να μειωθούν σημαντικά. Τα μέτρα τόνωσης που υιοθετούνται αναμένεται να υποστηρίξουν την απασχόληση και τα εισοδήματα των νοικοκυριών και να βοηθήσουν τις επιχειρήσεις να συνεχίσουν να επενδύουν και να διατηρήσουν την παραγωγική τους ικανότητα, μειώνοντας έτσι κάπως τον σοβαρό αντίκτυπο στην εγχώρια ζήτηση. Η συμβολή των καθαρών εξαγωγών στην αύξηση του ΑΕΠ αναμένεται να είναι σημαντικά αρνητική το 2020 και να γίνει θετική το 2021, αν και δεν ανακάμπτει πλήρως στα προ-πανδημικά επίπεδα. Οι αρνητικοί κίνδυνοι για τις προοπτικές είναι σημαντικοί.

ΠΡΟΒΛΕΨΕΙΣ ΥΠΟΙΚ

H αύξηση του δημόσιου χρέους της Κυπριακής Δημοκρατίας λόγω των επιπτώσεων της πανδημίας του κορωνοϊού θα είναι προσωρινή

Το Υπουργείο Οικονομικών εκτιμά ότι η φετινή ύφεση θα περιοριστεί στο 7%, ενώ το 2021 η οικονομία θα ανακάμψει με ρυθμό 6%. Το δημόσιο χρέος θα εκτιναχθεί στο 117% το 2020 και θα υποχωρήσει στο 103% το 2021, ενώ το έλλειμμα θα φτάσει στο 4,3% και στο 0,4% αντίστοιχα. Το Στρατηγικό Πλαίσιο Δημοσιονομικής Πολιτικής 2021-2023 ετοιμάστηκε αφού λήφθηκαν υπόψη τόσο οι τρέχουσες οικονομικές εξελίξεις, και ιδιαίτερα στον τραπεζικό τομέα, όσο και οι μακροοικονομικές προβλέψεις μέχρι το 2021 και οι δημοσιονομικοί στόχοι που έχουν τεθεί. Οι αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομία δύνανται να προέλθουν από τυχόν διασπορά του κορωνοϊού στην κυπριακή επικράτεια, με αποτέλεσμα την ανάγκη επαναφοράς περιοριστικών μέτρων. Αυτό θα επιδεινώσει την οικονομική δραστηριότητα και θα μειώσει τα έσοδα του κράτους, ενώ πιθανότατα θα χρειαστεί να υιοθετηθεί νέο πακέτο στήριξης της οικονομίας.

EconomyToday 27

ΘΕΜΑ

Αναπόφευκτη

η αύξηση της ανεργίας από τον Νοέμβριο

Από την 1η Νοεμβρίου αίρεται η απαγόρευση των απολύσεων σε όσες επιχειρήσεις εντάχθηκαν στα σχέδια στήριξης του Υπουργείου Εργασίας – Τρομακτικά τα σενάρια για τα εργασιακά. ΤΗΣ ΘΕΟΔΩΡΑΣ ΝΙΚΟΛΑΟΥ

28 EconomyToday

Δ

ύσκολες αποφάσεις θα κληθούν να λάβουν οι κυπριακές επιχειρήσεις μετά το πέρας της εφαρμογής των σχεδίων στήριξης της κυβέρνησης και βεβαίως μετά τη λήξη της ρήτρας για απαγόρευση απολύσεων, που ισχύει μέχρι τις 31 Οκτωβρίου 2020. Από την 1η Νοεμβρίου, λοιπόν, οι εργοδότες θα βρεθούν στην άβολη θέση να προβούν σε επώδυνες ενέργειες, ώστε να διατηρήσουν βιώσιμες τις επιχειρήσεις τους, όπως το να μειώσουν το προσωπικό ή το να μειώσουν τις ώρες εργασίας, κάτι που θα συνεπάγεται μειώσεις μισθών, ενώ δυστυχώς δεν αποκλείεται να υπάρξουν

Μιχάλης Αντωνίου: «Η ανάκαμψη θα ξεκινήσει νωρίτερα από την άνοιξη του 2021 και η ανάκτηση όλων των απωλειών και των ζημιών τοποθετείται στις αρχές του 2022»

και επιχειρήσεις που θα βάλουν λουκέτο. Όποια οδό κι αν ακολουθήσουν, το σίγουρο είναι ότι ο αριθμός των ανέργων στη χώρα μας θα εκτοξευθεί και πάλι στα ύψη. Ήδη τους τελευταίους μήνες, με την έξαρση της πανδημίας και την αναγκαστική εφαρμογή των περιοριστικών μέτρων και το lockdown, παρατηρούμε μια σταδιακή αύξηση της ανεργίας. Με στόχο την αναχαίτιση αυτού του φαινομένου, το Υπουργείο Εργασίας επεξεργάζεται σχέδια κινήτρων για προσλήψεις από τους καταλόγους ανέργων, ενώ τονίζει πως ακόμα και οι προειδοποιήσεις για απόλυση δεν θα πρέπει να γίνονται πριν από την 1η Νοεμβρίου 2020.

EconomyToday 29

ΘΕΜΑ

Η ανεργία το πρώτο εξάμηνο Με βάση τα στοιχεία που τηρούνται στα Επαρχιακά Γραφεία Εργασίας, ο αριθμός των εγγεγραμμένων ανέργων στο τέλος Ιανουαρίου έφτανε τα 26.214 πρόσωπα, τον Φεβρουάριο τα 25.620, τον Μάρτιο τα 26.353, τον Απρίλιο τα 28.591, τον Μάιο τα 29.604 και στο τέλος Ιουνίου 2020 έφτασε τα 31.158 πρόσωπα. Με βάση τα στοιχεία διορθωμένα για εποχικές διακυμάνσεις, τα οποία δείχνουν την τάση της ανεργίας, ο αριθμός των εγγεγραμμένων ανέργων τον Ιούνιο του 2020 μειώθηκε στα 33.538 πρόσωπα σε σύγκριση με 33.797 τον προηγούμενο μήνα. Σε σύγκριση με τον Ιούνιο του 2019, σημειώθηκε αύξηση 12.198 προσώπων ή 64,3%, που αποδίδεται κυρίως στους τομείς των δραστηριοτήτων υπηρεσιών παροχής καταλύματος και εστίασης (αύξηση 6.880), του εμπορίου (αύξηση 1.757), των μεταφορών και αποθήκευσης (αύξηση 820), των διοικητικών και υποστηρικτικών δραστηριοτήτων (αύξηση 635), των επαγγελματικών, επιστημονικών και τεχνικών δραστηριοτήτων (αύξηση 456) και των τεχνών, διασκέδασης και ψυχαγωγίας (αύξηση 355). Σύμφωνα με τα στοιχεία των Επαρχιακών Γραφείων Εργασίας, ο ακριβής αριθμός

εγγεγραμμένων ανέργων στον τομέα των υπηρεσιών παροχής καταλύματος και υπηρεσιών εστίασης τον Ιούνιο του 2019 ήταν μόλις στους 1.972, ενώ τον φετινό Μάιο εκτοξεύθηκε στους 9.293 και τον Ιούνιο στους 8.852. Στο χονδρικό και λιανικό εμπόριο, στην επισκευή μηχανοκίνητων οχημάτων και μοτοσικλετών, τον Ιούνιο του 2019 ήταν εγγεγραμμένοι 3.564 άνεργοι, ενώ φέτος τον Μάιο αυξήθηκαν στους 5.162 και τον Ιούνιο στους 5.321. Μεγάλη αύξηση σημειώθηκε και στον τομέα της μεταφοράς και αποθήκευσης, αφού πέρσι τον Ιούνιο οι εγγεγραμμένοι άνεργοι ήταν μόλις 600, ενώ φέτος τον Μάιο ανήλθαν στους 1.405 και τον Ιούνιο στους 1.420. Βεβαίως, επισημαίνεται ότι, σύμφωνα με ενημέρωση του Τμήματος Εργασίας, η σύγκριση των στοιχείων από τον μήνα Μάρτιο του 2020 και μετά, με τα στοιχεία προηγούμενων μηνών, δεν θεωρείται αντικειμενική. Αυτό οφείλεται στην εφαρμογή από τη Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης των έκτακτων μέτρων που ανακοινώθηκαν από το Υπουργείο Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων για διενέργεια αυτόματων ανανεώσεων των εγγεγραμμένων ανέργων και νέων εγγραφών ανέργων χωρίς φυσική παρουσία, με στόχο την αποφυγή της εξάπλωσης του κορωνοϊού.

Βαρύς ο αντίκτυπος

της πανδημίας Μιλώντας στο Economy Today για τον αντίκτυπο της πανδημίας στις κυπριακές επιχειρήσεις, ο Γενικός Γραμματέας του ΚΕΒΕ, Μάριος Τσιακκής, ανέφερε πως δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι επιπτώσεις είναι έντονες και πολύ σοβαρές. Όπως είπε, σχεδόν όλες οι επιχειρήσεις έχουν μειωμένα έσοδα, την ώρα που τα έξοδά τους παραμένουν σταθερά, οπότε η ρευστότητά τους είναι σχεδόν μηδενική. Αυτό, συνέχισε, τους δημιουργεί πολλά προβλήματα στο να αντεπεξέλθουν και να νιώσουν ισχυρές για να μπορέσουν να διανύσουν αυτή τη νέα κρίση

30 EconomyToday

που βιώνουν. Αναφερόμενος στη στήριξη που δόθηκε στις επιχειρήσεις και τους εργαζομένους από το κράτος, ο κ. Τσιακκής είπε πως η κάλυψη ενός μέρους του μισθολογικού κόστους μέσω των σχεδίων του Υπουργείου Εργασίας ήταν ένα θετικό στοιχείο, αλλά αυτό είναι μόνο ένα μέρος του συνόλου των εξόδων μιας επιχείρησης. Οπότε, εξήγησε, για να δημιουργήσουν κέρδος οι επιχειρήσεις ή για να καταστούν βιώσιμες σε βάθος χρόνου, δεν φτάνει μόνο η στήριξη που δόθηκε. Ο κ. Τσιακκής τόνισε πως

«δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πάρα πολλές επιχειρήσεις θα δυσκολευτούν να σταθούν στα πόδια τους μετά το τέλος της στήριξης. Ακόμα κι αυτές που παραμένουν ακόμη κάτω από τη στήριξη του κράτους, ουσιαστικά τους δίνεται μια παράταση για να αντέξουν». Σύμφωνα με τον ίδιο, αν η οικονομία δεν μπορέσει να επανέλθει σε κανονικούς ρυθμούς, που η εκτίμηση είναι ότι δεν θα μπορέσει, λόγω του τουρισμού που δεν θα λειτουργήσει φέτος, ή λόγω της μειωμένης καταναλωτικής συμπεριφοράς του κόσμου που

παίρνει μειωμένα εισοδήματα, ή ακόμα και λόγω της μείωσης του κύκλου εργασιών των εξαγωγικών αγορών στις οποίες αποτείνονται, τότε οι επιχειρήσεις θα βρεθούν δυστυχώς στη δύσκολη θέση να προχωρήσουν –σε συνεννόηση πάντα με τους εργαζομένους τους– σε αναπροσαρμογές μισθών και ωφελημάτων. Αυτό, όπως είπε, μπορεί να σημαίνει μείωση των ωρών εργασίας, που θα επιφέρει κάποια αναπροσαρμογή στο ύψος των μισθών, ενώ κανένας δεν μπορεί να αποκλείσει ότι κάποιες επιχειρήσεις θα αναγκαστούν να

προβούν σε απολύσεις. Ερωτηθείς σχετικά, ο κ. Τσιακκής είπε πως κανείς δεν μπορεί να προβλέψει αν θα έχουμε μαζικές απολύσεις, ωστόσο οι εκτιμήσεις λένε ότι δεν θα έχουμε μεγάλη αύξηση στο ποσοστό ανεργίας. Άλλωστε, πρόσθεσε, ο στόχος είναι να κρατηθούν οι θέσεις εργασίας. «Κανένας, όμως, δεν μπορεί να αποκλείσει και το σενάριο κάποιες επιχειρήσεις να υποχρεωθούν να κλείσουν», συνέχισε. Σε ερώτηση τι πρέπει να κάνουν οι επιχειρήσεις μετά το τέλος της παροχής στήριξης από το κράτος, ο κ. Τσιακκής είπε πως το ΚΕΒΕ συμβουλεύει τα μέλη του να κάνουν

έναν επανασχεδιασμό και έναν επαναπρογραμματισμό, με βάση την ισχύουσα κατάσταση στην οποία βρίσκεται η κάθε εταιρεία. «Να λάβουν κάποιες αποφάσεις αυτοσυντήρησης και να προβούν σε προληπτικές κινήσεις, ώστε να μη βρεθούν στη δύσκολη θέση να κλείσουν. Για παράδειγμα, όπως έγινε και το 2013, όταν αρκετές εταιρείες μείωσαν τις ώρες και τους μισθούς, ώστε να μην προχωρήσουν σε απολύσεις. Υπάρχει βέβαια και το ενδεχόμενο της καθολικής μείωσης μισθών, πάντα μετά από συνεννόηση με τους υπαλλήλους, για να μειωθεί το κόστος, ενώ η άλλη επιλογή είναι να μειωθεί το προσωπικό», κατέληξε.

Εγγεγραμμένοι άνεργοι (πραγματικά στοιχεία) Μήνας Ιανουάριος Φεβρουάριος Μάρτιος Απρίλιος Μάιος Ιούνιος

2020

2019

26.214 25.620 26.353 28.591 29.604 31.158

30.951 29.751 26.508 20.315 17.607 18.960

Από τον μήνα Μάρτιο του 2020 και μετά, διενεργούνταν αυτόματα οι ανανεώσεις των εγγεγραμμένων ανέργων και οι εγγραφές νέων ανέργων χωρίς τη φυσική παρουσία των πολιτών, με στόχο την αποφυγή της εξάπλωσης του κορωνοϊού.

EconomyToday 31

ΘΕΜΑ

Στα σκαριά σχέδια κινήτρων για προσλήψεις ανέργων

Στο μεταξύ, από πλευράς της, η κυβέρνηση ετοιμάζει σχέδια κινήτρων προς τις επιχειρήσεις μέσω της επιδότησης του μισθολογικού κόστους για προσλήψεις από τον ερχόμενο Νοέμβριο από τον κατάλογο των ανέργων. Όπως δήλωσε πρόσφατα ενώπιον της Βουλής η Υπουργός Εργασίας, Πρόνοιας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Ζέτα Αιμιλιανίδου, στόχος της κυβέρνησης είναι ένα μεγάλο κονδύλι από την Αρχή Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού, γύρω στα 12 με 15 εκατομμύρια ευρώ, να πάει στην κατάρτιση ανέργων, ενώ ένα άλλο ποσό από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο θα στοχεύει στην επιδότηση του μισθολογικού κόστους για πρόσληψη ανέργων, οι οποίοι πιθανόν να αντιμετωπίσουν προβλήματα μετά τον Οκτώβριο, που λήγουν τα υφιστάμενα ειδικά σχέδια του Υπουργείου Εργασίας. Η Υπουργός ανέφερε ότι εδώ και έναν μήνα υπάρχει συνεργασία με τη Γενική Διεύθυνση Ευρωπαϊκών Προγραμμάτων με στόχο «την πλήρη αξιοποίηση του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου για νέα σχέδια για την ανεργία ή νέα σχέδια για διατήρηση θέσεων εργασίας». «Ήδη έχουμε πάρει την έγκριση από τη Διεύθυνση για τη νέα προγραμματική περίοδο 2021 για αξιοποίηση του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου», ανακοίνωσε η κ. Αιμιλιανίδου, εκφράζοντας την ελπίδα ότι σύντομα θα προκηρυχθούν τα σχέδια για τη στήριξη της πρόσληψης ανέργων, διευκρινίζοντας παράλληλα ότι τα σχέδια αυτά θα έχουν ισχύ τους μήνες Νοέμβριο και Δεκέμβριο του 2020 και Ιανουάριο και Φεβρουάριο του 2021.

Οι επιχειρήσεις που έχουν πληγεί ανεπανόρθωτα από την πανδημία θα βρεθούν στην άβολη θέση να προβούν είτε σε απολύσεις είτε σε μειώσεις εργασιακών ωρών, κάτι που συνεπάγεται μειώσεις μισθών, και στη χείριστη των περιπτώσεων να βάλουν λουκέτο

Ανάκτηση απωλειών

εντός του πρώτου εξαμήνου του 2022 Με τη σειρά του, ο Γενικός Διευθυντής της ΟΕΒ, Μιχάλης Αντωνίου, σε δηλώσεις του στο Economy Today και ερωτηθείς για τον πραγματικό αντίκτυπο της πανδημίας στις κυπριακές επιχειρήσεις, είπε πως σε κάποιες επιχειρήσεις η πανδημία έχει προκαλέσει πραγματική ισοπέδωση, σε κάποιες άλλες βαριές απώλειες και σε άλλες σοβαρές αλλά για την ώρα διαχειρίσιμες ζημιές. Περαιτέρω, πρόσθεσε πως το βέβαιο είναι ότι, όταν θα γίνεται ο λογαριασμός των κερδοζημιών, πολύ δύσκολα θα εντοπιστεί επιχείρηση με θετικό πρόσημο. Εξάλλου, σημείωσε, ακόμα και στο αισιόδοξο σενάριο, οι ασκήσεις προσομοίωσης της ΟΕΒ δίνουν μείωση του ΑΕΠ εντός του 2020 πέριξ του 6%, ποσοστό που δεν μπορεί να αφήσει ανεπηρέαστη καμιά οικονομική δραστηριότητα. Σε ερώτηση πόσο ορατός είναι ο κίνδυνος απολύσεων μετά το τέλος της παροχής στήριξης από το κράτος, ο κ. Αντωνίου απάντησε πως «δεν είναι εύκολο να αποφευχθούν οι απολύσεις σε συνθήκες βαθιάς ύφεσης, όπως αυτές που δημιουργούνται. Το σίγουρο είναι ότι τα σχέδια έχουν λειτουργήσει καταλυτικά στην αποφυγή μαζικών απολύσεων και μας έχουν δώσει χρόνο για ψύχραιμη αξιολόγηση των δεδομένων και σχεδιασμό των αντιδράσεών μας. Χάρη στα σχέδια της Υπουργού Εργασίας, έχουμε την αναγκαία άνεση χρόνου να αναζητήσουμε και να συμφωνήσουμε με τους κοινωνικούς μας εταίρους ηπιότερα μέτρα, περιορίζοντας στο ελάχιστο δυνατόν τις

32 EconomyToday

απολύσεις. Γνωρίζετε βέβαια ότι, μέχρι και τον Φεβρουάριο, το σοβαρότερο πρόβλημα της κυπριακής οικονομίας ήταν η οξύτατη έλλειψη εργατικού δυναμικού». Ο κ. Αντωνίου τόνισε ότι ουδείς εργοδότης επιθυμεί να αποδεσμεύσει εργαζομένους επί των οποίων επένδυσε και τους οποίους θα χρειάζεται εκ νέου μόλις επιστρέψει η κανονικότητα. Πρόσθεσε πως είναι γι’ αυτό που η ΟΕΒ ενθαρρύνει τις συναινετικές διευθετήσεις για επιμερισμό του προβλήματος, με προσωρινές ρυθμίσεις που θα επιτρέψουν στις επιχειρήσεις να παραμείνουν βιώσιμες και στους εργαζομένους να κρατήσουν τις δουλειές τους. «Η αύξηση της ανεργίας είναι ωστόσο αναπόφευκτη, αλλά πιστεύω ότι θα είναι σε διαχειρίσιμα επίπεδα, ενώ το στοίχημα θα είναι η γρήγορη ανάκτηση όσων θέσεων εργασίας θα έχουν χαθεί». Οι εκτιμήσεις της ΟΕΒ, συνέχισε, δείχνουν ότι θα φτάσουμε στα επίπεδα του 2019 εντός του πρώτου εξαμήνου του 2022. Όσον αφορά τις επιλογές των επιχειρήσεων, ο κ. Αντωνίου ανέφερε πως πλήγματα που είναι ανεπανόρθωτα συνήθως παράγουν μη αναστρέψιμα αποτελέσματα και οδηγούν είτε στη σημαντική συρρίκνωση είτε στην παύση των εργασιών μιας επιχείρησης. «Εκεί όμως που υπάρχουν έστω και ελάχιστες προοπτικές επιβίωσης, ο Κύπριος επιχειρηματίας θα βρει τους τρόπους να σταθεί όρθιος και να συνεχίσει την πορεία του. Μετά από τριάντα χρόνια που ζω με τους επιχειρηματίες, έμαθα να πιστεύω βαθιά στις δημιουργικές τους ικανότητες», κατέληξε.

Ο όρος που θα τίθεται για τις επιχειρήσεις, σύμφωνα με την κ. Αιμιλιανίδου, είναι να μην είχαν προβεί σε απολύσεις και σε μείωση μισθών. «Για τις σωστές επιχειρήσεις θα είναι μεγάλο κίνητρο», ανέφερε και σημείωσε ότι «η εκπαίδευση με την πρόσληψη θα έχει μεγάλη σημασία και ένας από τους στόχους μας θα είναι η εκπαίδευση στην ψηφιακή τεχνολογία». Ανέφερε επίσης ότι, αν εργοδοτήσουν από τον κατάλογο των ανέργων, η επιδότηση θα ανέρχεται στο 90% και προειδοποίησε πως «οποιαδήποτε πρόσληψη (εργαζομένου) είναι εκτός του καταλόγου δεν θα επιδοτείται».

ΑΠΟ 1Η ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ ΟΙ ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΕΙΣ

Περαιτέρω, η Υπουργός Εργασίας είπε ότι το σημερινό ύψος της ανεργίας δεν είναι ανησυχητικό, λόγω του ότι αυτό οφείλεται, όπως εξήγησε, στον ξενοδοχειακό τομέα, οι εργαζόμενοι του οποίου υπό άλλες συνθήκες θα επέστρεφαν στην εργασία τους. Πρόσθεσε επίσης ότι τα δεδομένα δείχνουν πως η ανεργία οφείλεται κυρίως στο ότι «δεν επέστρεψε ο ξενοδοχοϋπάλληλος στα ξενοδοχεία και δεν επέστρεψαν οι εργαζόμενοι στα κέντρα αναψυχής των τουριστικών περιοχών και σε όλες τις συναφείς δραστηριότητες». Ωστόσο, η κ. Αιμιλιανίδου εξέφρασε ανησυχία για το πώς θα εξελιχθεί η ανεργία μετά τη λήξη των ειδικών σχεδίων για εργαζόμενους και για επιχειρήσεις του Υπουργείου Εργασίας. «Μας ανησυχεί ιδιαίτερα και το ότι, ενώ έχουν δοθεί €500 εκατομμύρια για στήριξη της απασχόλησης, τόσο μέσω σχεδίων για επιχειρήσεις όσο και μέσω άλλων κυβερνητικών σχεδίων (αναστολή δόσεων, αναστολή ΦΠΑ κ.ά.), μια επιχείρηση μόλις τελειώσει η υποχρέωσή της ίσως αρχίσει να απολύει υπαλλήλους», ανέφερε, προσθέτοντας ότι αυτό το θεωρεί «απαράδεκτο». Δήλωσε επίσης ότι η πρώτη απόφαση που έλαβε το Υπουργείο Εργασίας για διατήρηση των θέσεων εργασίας είναι ότι οποιαδήποτε προειδοποίηση για απολύσεις, που με βάση τον νόμο κυμαίνεται ανάλογα με τα χρόνια υπηρεσίας του κάθε εργαζομένου στις 4-5 εβδομάδες, δεν μπορεί να αρχίσει πριν από το τέλος Οκτωβρίου, που λήγει και το τελευταίο σχέδιο επιδότησης για τα ξενοδοχεία και τις συναφείς δραστηριότητες. Πρόσθεσε ότι πολλοί εργοδότες ζήτησαν να μπορεί να αρχίσει η προειδοποίηση για απόλυση πριν από τον Οκτώβριο και η απάντηση του Υπουργείου ήταν ότι οποιαδήποτε προειδοποίηση για απόλυση αρχίζει από την 1η Νοεμβρίου 2020.

Στον πάγο ο εθνικός κατώτατος μισθός

Όσον αφορά τις συζητήσεις που γίνονταν πριν από την έξαρση της πανδημίας του κορωνοϊού για εισαγωγή εθνικού κατώτατου μισθού, φαίνεται ότι αυτές μπαίνουν στον πάγο. Όπως εξήγησε η Υπουργός, πρόκειται για μια δέσμευση της κυβέρνησης και οι σχετικές μελέτες που έγιναν, σε συνεργασία με το Διεθνές Γραφείο Εργασίας αλλά και με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, έχουν ολοκληρωθεί. Πρόσθεσε, ωστόσο, ότι «θα πρέπει να συζητηθεί αυτό το θέμα όταν θα δούμε τα επίπεδα ανεργίας λόγω της πανδημίας», αφού η απόφαση της κυβέρνησης είναι η εισαγωγή του εθνικού κατώτατου μισθού όταν θα υπάρχουν συνθήκες πλήρους απασχόλησης. ΕΤ

Η ανεργία θα αυξηθεί, ιδίως προς το τέλος του χρόνου Μεταξύ των πολλών προβλημάτων που αντιμετωπίζει, τουλάχιστον από το 2013, η οικονομία μας είναι και εκείνο της απασχόλησης. Ένα πρόβλημα που και πάλι, λόγω των επιπτώσεων της πανδημίας αυτή τη φορά, είναι στο προσκήνιο. ΤΟΥ ΔΡΟΣ ΙΩΑΝΝΗ ΒΙΟΛΑΡΗ Καθηγητή Οικονομικών / Διευθυντή Ακαδημαϊκών Προγραμμάτων, City Unity College

Μια εναλλακτική και λιγότερο επώδυνη λύση είναι η προσφορά μερικής έστω απασχόλησης, Ή και απασχόλησης από το σπίτι, οπότε η μείωση του μισθού αντισταθμίζεται σε κάποιο βαθμό από τη μείωση των εξόδων μετακίνησης

Προς το παρόν, λόγω των μέτρων στήριξης που εφάρμοσε η κυβέρνηση, δεν βιώσαμε τα ποσοστά ανεργίας που βιώσαμε το 2013. Όμως, τα μέτρα στήριξης δεν μπορούν να συνεχιστούν για πολύ και είναι, δυστυχώς, βέβαιο πως η ανεργία θα αυξηθεί, ιδίως προς το τέλος του χρόνου, οπότε και τα παρόντα μέτρα μάλλον δεν θα συνεχιστούν. Έστω και αν βρεθεί το εμβόλιο, μέχρι να ομαλοποιηθεί η οικονομική ανάπτυξη θα περάσει ένα διάστημα τουλάχιστον έξι με εννέα μηνών, και μάλιστα σε ορισμένους κλάδους, όπως αυτούς που συνδέονται με τον τουρισμό, θα χρειαστεί ένα διάστημα ίσως και ενός χρόνου. Μια εναλλακτική και λιγότερο επώδυνη λύση είναι η προσφορά μερικής έστω απασχόλησης, ή και απασχόλησης από το σπίτι, οπότε η μείωση του μισθού αντισταθμίζεται σε κάποιο βαθμό από τη μείωση των εξόδων μετακίνησης. Από την άλλη πλευρά, η εμπειρία αυτή επιτακτικά επιβάλλει να προσπαθήσουμε επιτέλους να απεξαρτηθούμε από την τουριστική βιομηχανία και να στραφούμε και σε άλλους τομείς που δεν είναι τόσο ευαίσθητοι σε οικονομικές κρίσεις. Επίσης, θα πρέπει να προσπαθήσουμε ως χώρα να είμαστε πιο αυτάρκεις, ώστε να μην εξαρτόμαστε τόσο πολύ από την εξωτερική ζήτηση, η οποία μόλις μειωθεί επηρεάζει και τις επιχειρηματικές δραστηριότητες, οπότε και την ανεργία.

EconomyToday 33

COVER STORY

ΑΝΑΓΚΑΙΕΣ ΟΣΟ ΠΟΤΕ ΑΛΛΟΤΕ

ΟΙ ΞΕΝΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ

34 EconomyToday

Την ώρα που ο τουρισμός, ένας από τους διαχρονικούς και βασικούς αιμοδότες της κυπριακής οικονομίας, συνεχίζει την κατιούσα, η προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων καθίσταται αναγκαία όσο ποτέ άλλοτε. Κράτος και αρμόδιοι φορείς επιδίδονται σε μια μεγάλη προσπάθεια προκειμένου να έρθουν όσο το δυνατόν περισσότερες ξένες επενδύσεις, παράγοντας καθοριστικός για τη βιωσιμότητα των κρατικών ταμείων και την επανεκκίνηση της κυπριακής οικονομίας. ΤΗΣ ΕΜΙΛΥΣ ΜΙΝΤΗ

H

προσπάθεια αυτή τη φορά εστιάζεται σε νέες κατευθύνσεις και σε νέες αγορές που έχουν αναδειχθεί μέσα από την πανδημία αλλά και που παρουσιάζουν μια νέα δυναμική, ενώ σημαντικό ρόλο αναμένεται να διαδραματίσει και ο Υπουργός Εξωτερικών, ο οποίος από τον Ιανουάριο του 2021 θα εκπροσωπεί επίσημα το κράτος όσον αφορά την οικονομική διπλωματία και τις επαφές με ξένες πρεσβείες. Είναι η ώρα να σηκώσουμε τα μανίκια πάνω, είναι το μεστό μήνυμα που στέλνει ο Invest Cyprus, ο οποίος, διά του Γενικού Διευθυντή του Οργανισμού, Γιώργου Καμπανέλλα, τονίζει πως «η προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων αποτελεί και πάλι “κλειδί”, την ίδια ώρα όμως που ο ανταγωνισμός στον τομέα έγινε πιο έντονος από ποτέ».

ΟΙ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΕΣ

Ο Γενικός Διευθυντής του Invest Cyprus, Γιώργος Καμπανέλλας, αναφέρεται στις προσπάθειες που καταβάλλονται για προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων, εξηγεί γιατί αποτελούν νευραλγικό παράγοντα για την επανεκκίνηση της οικονομίας, τονίζει τη σημασία της οικονομικής διπλωματίας και καταθέτει ενδιαφέροντα στοιχεία για τομείς που παρουσιάζουν σημαντικές προοπτικές και δυναμική.

Μιλώντας στο περιοδικό Εconomy Today, ο κ. Καμπανέλλας, ερωτηθείς σε ποιους τομείς επικεντρώνει τις προσπάθειες ο Invest Cyprus για προσέλκυση ξένων επενδύσεων στην Κύπρο και ποιοι είναι οι στρατηγικοί στόχοι του Οργανισμού, είπε πως «τώρα, περισσότερο από ποτέ άλλοτε, η αύξηση της εξωτερικής ζήτησης θα πρέπει να παραμείνει κορυφαία προτεραιότητά μας, καθώς η οικονομία μας βρίσκεται αντιμέτωπη με τις αλυσιδωτές επιπτώσεις που προκαλεί η πανδημία ανά το παγκόσμιο. Στον Κυπριακό Οργανισμό Προώθησης Επενδύσεων, συνεχίζουμε να εργαζόμαστε στη βάση του τρίπτυχου: headquartering διεθνών επιχειρήσεων τεχνολογίας, προώθηση τομέα επαγγελματικών υπηρεσιών και προσέλκυση ξένων επενδύσεων σε τομείς όπως ο τουρισμός και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ). Σε ό,τι αφορά το headquartering, η προσπάθειά μας επικεντρώνεται στον εντοπισμό διεθνών επιχειρήσεων τεχνολογίας, με στόχο την εγκαθίδρυση βάσης στην Κύπρο. Ιδιαίτερη έμφαση δίνουμε στις εταιρείες τεχνολογίας, στον ιδιαίτερα ελπιδοφόρο τομέα των επενδυτικών ταμείων, στα ξένα πανεπιστήμια και στις ναυτιλιακές εταιρείες. Την ίδια ώρα, ο Οργανισμός συνεχίζει τις προσπάθειες προσέλκυσης επενδύσεων και στους τομείς των ΑΠΕ και του τουρισμού. Για τον τουρισμό ειδικά, όπως γνωρίζετε, έχουμε δημιουργήσει το “TourInvest Cyprus”, που έχει ως αποκλειστική του αρμοδιότητα την προσέλκυση επενδύσεων στον ευρύτερο τομέα της φιλοξενίας και του τουρισμού. Πιστεύουμε ότι μεγάλες προοπτικές ανάπτυξης έχει και ο τομέας της κυπριακής οπτικοακουστικής βιομηχανίας. Τόσο μέσω της προσέλκυσης ξένων κινηματογραφικών παραγωγών όσο και μέσω επενδύσεων σε υποδομές, όπως για παράδειγμα η δημιουργία ενός κινηματογραφικού στούντιο που θα λειτουργήσει υποβοηθητικά στην πραγματοποίηση παραγωγών στην Κύπρο».

EconomyToday 35

COVER STORY

ΝΕΕΣ ΑΓΟΡΕΣ

Αναφορικά με τις αγορές-στόχους και ερωτηθείς από πού προέρχεται το επενδυτικό ενδιαφέρον, ο Γενικός Διευθυντής του Invest Cyprus επεσήμανε πως «συνεχίζουμε να επικεντρώνουμε τη δράση και την προσοχή μας σε πολύ υποσχόμενες αγορές-στόχους, που παρουσιάζουν μεγάλες επενδυτικές προοπτικές και δεν είχαν αξιοποιηθεί επαρκώς μέχρι σήμερα, όπως είναι για παράδειγμα η νοτιοανατολική Ασία, η Ινδία, οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Καζακστάν. Παράλληλα, συνεχίζονται και οι επαφές με τις παραδοσιακές αγορές των μεγάλων χρηματοοικονομικών κέντρων του Λονδίνου και του Ντουμπάι. Βασικός μας στόχος παραμένει βεβαίως η ανάδειξη της Κύπρου ως ελκυστικού επενδυτικού προορισμού, για διάφορους τομείς της οικονομίας, και ως ιδανικής επιλογής για εγκατάσταση έδρας διεθνών δραστηριοτήτων».

ΟΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ

Όσον αφορά τις προοπτικές επενδύσεων για τη χρονιά που διανύουμε, ο κ. Καμπανέλλας, αφού ανέφερε πως, «παρόλο που δεν μπορεί να γίνει ακόμη απόλυτα ακριβής εκτίμηση ως προς το μέγεθος των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας, αφού εν πολλοίς εξαρτάται από τη διάρκεια που θα έχει το φαινόμενο, εντούτοις είναι γενικώς παραδεκτό πως η φετινή χρονιά θα είναι αρκετά δύσκολη σε παγκόσμιο επίπεδο. Όσον αφορά τον τομέα των επενδύσεων, μελέτη των Ηνωμένων Εθνών εκτιμά πως οι ροές άμεσων ξένων επενδύσεων θα μειωθούν σε παγκόσμιο επίπεδο έως και 40% εντός του έτους, συγκριτικά με την αξία τους το 2019, ενώ θα βρεθούν στο χαμηλότερο σημείο από το 2005. Στην Ευρώπη ειδικά, οι ροές άμεσων ξένων επενδύσεων αναμένεται να υποχωρήσουν κατά 30-45% περισσότερο από το αντίστοιχο ποσοστό για τις άλλες ανεπτυγμένες οικονομίες. Το στοιχείο αυτό αποδίδεται στο ότι η Ευρώπη εισήλθε στην κρίση από σχετικά πιο εύθραυστη βάση».

ΑΜΕΣΕΣ ΞΕΝΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ 2019

206%

ΑΥΞΗΣΗ ΣΤΑ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΑ ΤΑΜΕΙΑ

13%

ΑΥΞΗΣΗ ΣΤΙΣ ΑΔΕΙΕΣ ΟΙΚΟΔΟΜΗΣ

81%

ΑΥΞΗΣΗ ΣΤΙΣ ΑΞΙΕΣ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟ 2018

43%

ΤΩΝ ΠΩΛΗΣΕΩΝ ΣΕ ΞΕΝΟΥΣ

73%

ΑΥΞΗΣΗ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΟ 2017

ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ

Ερωτηθείς ποια προβλήματα αντιμετωπίζει ο Οργανισμός στην προσπάθεια για προσέλκυση ξένων επενδύσεων, ο κ. Καμπανέλλας υπέδειξε πως «η χώρα μας, που βρίσκεται αντιμέτωπη με νέες προκλήσεις, καλείται να διαχειριστεί σωστά την εμπειρία του παρελθόντος και με στοχευμένες ενέργειες και τον κατάλληλο προγραμματισμό να εξέλθει αυτής της κρίσης το συντομότερο δυνατόν. Η προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων αποτελεί και πάλι “κλειδί”, την ίδια ώρα όμως που ο ανταγωνισμός στον τομέα έγινε πιο έντονος από ποτέ. Μείζονος σημασίας είναι και η λήψη μέτρων για την αποκατάσταση και περαιτέρω ενίσχυση της αεροπορικής συνδεσιμότητας του νησιού, που έχει δεχθεί βαρύ πλήγμα. Παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε σήμερα, είναι έντονη η πεποίθησή μας ότι η Κύπρος έθεσε τα προηγούμενα χρόνια τις κατάλληλες βάσεις, πάνω στις οποίες μπορεί σήμερα να χτίσει την

Η ΔΥΝΑΜΙΚΗ ΤΩΝ ΑΜΕΣΩΝ ΞΕΝΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ Άκρως ενδιαφέροντα είναι τα στοιχεία που κατέθεσε στο Economy ήταν σε ξένους, αριθμός που αυξήθηκε κατά 73% σε σχέση με το Today ο Γενικός Διευθυντής του Invest Cyprus σε ό,τι αφορά τη 2017. Ταυτόχρονα, σύμφωνα με στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας για δυναμική των άμεσων ξένων επενδύσεων (ΑΞΕ). Ερωτηθείς για το το έτος 2018 (τα στοιχεία για το 2019 δεν είναι ακόμα διαθέσιμα), πού ανήλθαν οι άμεσες ξένες επενδύσεις στην Κύπρο για το 2019, η καθαρή θέση άμεσων ξένων επενδύσεων παρέμεινε θετική, παρόείπε: «Ομολογουμένως, το 2019 υπήρξε μια πολύ καλή χρονιά όσον λο που παρουσίασε μείωση συγκριτικά με προηγούμενα έτη, κάτι που αφορά την εισροή ξένων κεφαλαίων στη χώρα. Ειδικότερα στον το- σημαίνει πως τα αποθέματα εξερχόμενων άμεσων ξένων επενδύσεμέα των επενδυτικών ταμείων, σημειώθηκε 206% αύξηση στα υπό ων υπερβαίνουν αυτά των εισερχόμενων. Πιο συγκεκριμένα, ανήλδιαχείριση κεφάλαια, γεγονός που κατατάσσει τη χώρα στην πρώτη θε στα €7.357,9 εκατ., έναντι €13.050,9 εκατ. το 2017. Αξίζει να θέση στην Ευρώπη. Όσον αφορά τον τομέα του τουρισμού και της σημειωθεί πως το απόθεμα άμεσων ξένων επενδύσεων που επενδύφιλοξενίας, είδαμε μεγάλο αριθμό νέων έργων, κυρίως με ξένα κε- εται από και προς την Κύπρο, προέρχεται κυρίως από την Ευρώπη φάλαια, ενώ σημειώθηκε αύξηση και στις ξένες εταιρείες που με- και κατευθύνεται προς αυτήν, αντίστοιχα. Όσον αφορά τους τομείς τέφεραν τη βάση τους στην Κύπρο, τόσο στον τομέα της ναυτιλίας στους οποίους δαπανήθηκε το μεγαλύτερο μέρος των ΑΞΕ, πρώτος έρχεται ο τριτογενής τομέας (€373,116 εκατ.) και πιο όσο και στον τομέα της τεχνολογίας, στον οποίο Νέος μέτοχος συγκεκριμένα οι χρηματοοικονομικές και ασφαλιστικές και επικεντρωνόμαστε. Επιπρόσθετα, ο τομέας των κατασκευών κινήθηκε επίσης θετικά. Κατά το έτος του Invest Cyprus δραστηριότητες, κάτι που άλλωστε αντικατοπτρίζει και την εξειδίκευση της χώρας στην παροχή χρηματοοικο2019, υπήρξε αύξηση 13% στις άδειες οικοδομής, από πλευράς νομικών υπηρεσιών. Να αναφέρω καταληκτικά πως το η αξία των οποίων σημείωσε 81% αύξηση σε σχέση κυβέρνησης απόθεμα των εξερχόμενων ΑΞΕ της Κύπρου το 2018 με το 2018. Αυτό τροφοδοτείται καθαρά από την ήταν διασκορπισμένο σε τουλάχιστον 130 χώρες, ενώ εξωτερική ζήτηση και τους ξένους επενδυτές, γεγοo Υπουργός τα αποθέματα εισερχόμενων ΑΞΕ διοχετεύθηκαν στη νός που επιβεβαιώνεται και από τις στατιστικές για Εξωτερικών χώρα από τουλάχιστον 153 χώρες». το 2019, με βάση τις οποίες 43% των πωλήσεων

36 EconomyToday

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ INVEST CYPRUS

προσπάθειά της για επιστροφή στην ανάκαμψη. Ελπίζουμε ότι το κράτος θα μας εξοπλίσει ως Οργανισμό σε αυτή τη συγκυρία με όλα τα απαραίτητα μέσα και πόρους, ούτως ώστε να μπορέσουμε να δώσουμε με αξιώσεις τη μάχη προώθησης της Κύπρου σε ένα πολύ πιο ανταγωνιστικό σκηνικό. Σημαντική εξέλιξη είναι και ο νέος μέτοχος του Οργανισμού από πλευράς κυβέρνησης. Ο Υπουργός Εξωτερικών θα εκπροσωπεί και επίσημα το κράτος από τον Ιανουάριο του 2021, γεγονός που θεωρούμε ιδιαίτερα θετικό, δεδομένων των συνεργειών που προκύπτουν όσον αφορά την οικονομική διπλωματία και τις επαφές με ξένες πρεσβείες».

ΕΠΙΠΛΕΟΝ ΚΙΝΗΤΡΑ

Όσον αφορά τα επιπλέον κίνητρα που θα πρέπει να δοθούν από πλευράς του κράτους προς τους επενδυτές, ο κ. Καμπανέλλας σχολίασε πως «η κυβέρνηση πολύ ορθά στήριξε την κοινωνία και τις επιχειρήσεις, με στόχο την επανεκκίνηση της οικονομίας, αλλά, απ’ εκεί και πέρα, ήρθε η ώρα να επικεντρωθούμε στην ανάκαμψη και να εξετάσουμε με ποιους τρόπους μπορούμε να βελτιώσουμε το επιχειρηματικό περιβάλλον της χώρας. Η Κύπρος διαθέτει χαρακτηριστικά τα οποία την καθιστούν ιδανικό προορισμό για ξένες επενδύσεις, όπως είναι το εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό, το επιχειρηματικό περιβάλλον και το ελκυστικό φορολογικό καθεστώς. Πάνω σε αυτά πρέπει να επενδύσουμε και να αντιμετωπίσουμε την κρίση ως μια ακόμη ευκαιρία, σηκώνοντας ψηλά τα μανίκια και προσφέροντας επιπρόσθετα κίνητρα προς τους ξένους επενδυτές, έτσι ώστε να επιλέξουν τη χώρα μας. Ως Invest Cyprus, έχουμε καταθέσει στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας μια σειρά από εισηγήσεις για φορολογικά και άλλα κίνητρα που θα μπορούσαν να διευκολύνουν την προσπάθεια προσέλκυσης άμεσων ξένων επενδύσεων προστιθέμενης αξίας σε όλους τους βασικούς τομείς. Παράλληλα, εκ των ων ουκ άνευ είναι και η στήριξη των τομέων που αποτέλεσαν τα προηγούμενα χρόνια την ατμομηχανή της κυπριακής οικονομίας και έχουν δεχθεί ισχυρό πλήγμα, όπως είναι ο τουρισμός και ο τομέας των ακινήτων. Επιπλέον, στον στόχο της ανάκαμψης μπορεί να συμβάλει και το Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα, το οποίο, μέσα από την προώθηση συγκεκριμένων αλλαγών, αναμένεται να δώσει την απαραίτητη ώθηση».

«Μελέτη των Ηνωμένων Εθνών εκτιμά πως οι ροές άμεσων ξένων επενδύσεων θα μειωθούν σε παγκόσμιο επίπεδο έως και 40% εντός του έτους, συγκριτικά με την αξία τους το 2019, ενώ θα βρεθούν στο χαμηλότερο σημείο από το 2005. Στην Ευρώπη ειδικά, οι ροές άμεσων ξένων επενδύσεων αναμένεται να υποχωρήσουν κατά 30-45% περισσότερο από το αντίστοιχο ποσοστό για τις άλλες ανεπτυγμένες οικονομίες»

Κληθείς να αναφέρει ποιες ενέργειες/δράσεις έχει προγραμματίσει ο Invest Cyprus μέχρι το τέλος του χρόνου, είπε πως, «κατά τη διάρκεια του lockdown, επικεντρωθήκαμε κυρίως στην παροχή της απαραίτητης στήριξης προς τους ξένους επενδυτές και εταιρείες που ήδη δραστηριοποιούνται στην Κύπρο. Η δράση αυτή αποτελεί μέρος της αποστολής μας και δεν παραγνωρίζουμε το γεγονός ότι ο βαθμός ικανοποίησης ξένων επενδυτών και εταιρειών καθορίζει την παραμονή τους εδώ και την πιθανότητα να προχωρήσουν σε νέες επενδύσεις στη χώρα. Από εκεί και πέρα, αναλάβαμε ξανά πρωταγωνιστικό ρόλο στην προσπάθεια της ανάκαμψης. Συγκεκριμένα, ο Οργανισμός έχει μεταφέρει τις προωθητικές του δράσεις ψηφιακά, λόγω και των περιοριστικών μέτρων που εξακολουθούν να ισχύουν σε διεθνές επίπεδο. Με όπλο τις αξιοθαύμαστες επιδόσεις που σημείωσε η Κύπρος στη μάχη κατά της πανδημίας, αλλά και τα συγκριτικά πλεονεκτήματα που διαθέτει η χώρα μας, προχωρήσαμε στην πλήρη αναδιαμόρφωση του προγραμματισμού μας για την τρέχουσα χρονιά, αξιοποιώντας τις τεράστιες δυνατότητες που προσφέρει η τεχνολογία. Πέραν της διοργάνωσης μικρών ενημερωτικών διαδικτυακών συναντήσεων επί καθημερινής βάσης, προχωρήσαμε στον προγραμματισμό σημαντικού αριθμού διαδικτυακών συνεδρίων, τόσο σε ώριμες για την Κύπρο αγορές όσο και σε νέες, ανεξερεύνητες αγορές, οι οποίες προσελκύουν το ενδιαφέρον ξένων επενδυτών. Η προσπάθειά μας αυτή ξεκίνησε με ακροατήρια από το γειτονικό Ισραήλ, την Ινδία και το Χονγκ Κονγκ, ενώ το πρόγραμμά μας μέχρι το τέλος του χρόνου περιλαμβάνει και χώρες όπως η Σιγκαπούρη, το Βιετνάμ, η Σαουδική Αραβία, οι ΗΠΑ, το Ηνωμένο Βασίλειο, η Ρωσία και το Καζακστάν. Παράλληλα, μέσω της εξειδικευμένης μας μονάδας “TourInvest Cyprus”, η οποία, όπως προαναφέραμε, έχει την αποκλειστική αρμοδιότητα για προσέλκυση ξένων επενδύσεων στον ευρύτερο τομέα του τουρισμού και της φιλοξενίας, έχουμε εγκαινιάσει διεθνή καμπάνια προβολής των επιμέρους έργων της χώρας. Όλες οι πιο πάνω ενέργειες υλοποιούνται παράλληλα με την επικοινωνιακή μας στρατηγική, που στοχεύει στη γενικότερη προώθηση και ενίσχυση της θετικής εικόνας της χώρας μέσω τακτικής αρθρογραφίας, άρθρων γνώμης και συνεντεύξεων σε μεγάλα διεθνή μέσα μαζικής ενημέρωσης».

ΣΤΟ ΜΙΚΡΟΣΚΟΠΙΟ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

Κληθείς να σχολιάσει ποιοι νέοι τομείς επενδύσεων αναδείχθηκαν μέσα από την κρίση του κορωνοϊού, ο κ. Καμπανέλλας, αφού ανέφερε ότι «το τοπίο είναι ακόμη ρευστό, με την έννοια ότι βρισκόμαστε ακόμη στην καρδιά αυτής της κρίσης», τόνισε πως, «χωρίς αμφιβολία, συνεπεία της πανδημίας, αναδείχθηκε με τον πλέον χαρακτηριστικό τρόπο η σημασία της επένδυσης από τα κράτη στον τομέα της υγείας. Από εκεί και πέρα, αυτή η κρίση ίσως οδήγησε σε επιτάχυνση του φαινομένου της στροφής στην τεχνολογία σε μια σειρά από τομείς της οικονομίας». ET

EconomyToday 37

COVER STORY

Η ανάκαμψη της κυπριακής οικονομίας: Άμεσες ξένες επενδύσεις και η ανάγκη στήριξης του τομέα των επαγγελματικών υπηρεσιών

Έ

νεκα της φύσης της υγειονομικής κρίσης και της συνεπακόλουθης καθήλωσης των αερομεταφορών, μικρά νησιωτικά κράτη όπως η Κύπρος αναπόφευκτα δέχονται το σημαντικότερο πλήγμα. Γι’ αυτό, εξάλλου, τις μεγαλύτερες απώλειες δέχονται οι τομείς του τουρισμού, των ακινήτων και των επαγγελματικών υπηρεσιών. Για μια ανοικτή και εξωστρεφή οικονομία σαν τη δική μας, η μικρή εγχώρια ζήτηση που απορρέει από την τοπική κοινωνία των 800 χιλ. περίπου κατοίκων είναι ικανή απλά να επιφέρει την επανεκκίνηση. Η ανάκαμψη όμως είναι αποκλειστικά αποτέλεσμα της αύξησης της εξωτερικής ζήτησης, που για τη χώρα μας πηγάζει από το τρίπτυχο τουρισμός - επενδύσεις - επαγγελματικές υπηρεσίες. Σημαντική παράμετρο αποτελεί η άμεση συμβολή κάθε τομέα στην ακαθάριστη προστιθέμενη αξία (GVA) της χώρας. Για τον τομέα των χρηματοοικονομικών και επαγγελματικών υπηρεσιών, το GVA διαμορφώθηκε στο 18% κατά το 2019, ενώ σε υψηλά επίπεδα κινήθηκε και το GVA του τομέα των κατασκευών και ακινήτων. Δικαίως, η προσοχή του Κυπριακού Οργανισμού Προώθησης Επενδύσεων στρέφεται στον κλάδο των χρηματοοικονομικών και επαγγελματικών υπηρεσιών, ο 38 EconomyToday

Eίναι ξεκάθαρο ότι η κυπριακή οικονομία βρίσκεται μπροστά σε νέες προκλήσεις. Στις αναθεωρημένες θερινές εκτιμήσεις της για την ευρωπαϊκή οικονομία, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτίμησε πως η κυπριακή οικονομία θα καταγράψει ύφεση 7,75% το 2020, ενώ η ανάκαμψη εκτιμάται ότι θα ανέλθει στο 5,25% κατά το 2021. ΤΟΥ ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΑΜΠΑΝΕΛΛΑ Γενικού Διευθυντή Invest Cyprus

οποίος αποτελεί για δεκαετίες τον κινητήριο μοχλό της οικονομίας, επιδρώντας θετικά με οριζόντιο τρόπο σχεδόν σε όλους τους υπόλοιπους κλάδους. Για παράδειγμα, στον τομέα αυτό στηρίχθηκε η ανάπτυξη της Κύπρου ως κέντρου ναυτιλιακών υπηρεσιών, ενώ τροφοδοτεί τη ζήτηση για πολλούς τομείς, όπως οι κατασκευές και τα ακίνητα. Ειδικότερα για τον τομέα των χρηματοοικονομικών και επαγγελματικών υπηρεσιών, πέραν των επιπτώσεων συνεπεία της πανδημίας COVID-19, επιβάλλεται να ληφθούν υπόψη και άλλες, εξίσου σημαντικές εξελίξεις. Πιο συγκεκριμένα, η διαφαινόμενη τροποποίηση στη Συμφωνία Αποφυγής Διπλής Φορολογίας με τη Ρωσία, η υποχρέωση εφαρμογής της ευρωπαϊκής οδηγίας DAC 6, καθώς και οι προσπάθειες σε ευρωπαϊκό επίπεδο για υιοθέτηση ενιαίας φορολογικής βάσης, προβληματίζουν έντονα τον Κυπριακό Οργανισμό Προώθησης Επενδύσεων. Προς αντιμετώπιση της αιφνίδιας απόφασης της Ρωσικής Ομοσπονδίας για τροποποίηση της Συμφωνίας Αποφυγής Διπλής Φορολογίας, βασική επιδίωξη της κυβέρνησης πρέπει να είναι η διασφάλιση ίσης μεταχείρισης έναντι των άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Το δε θέμα της υιοθέτησης ενιαίας ευρωπαϊκής φορολογικής βάσης πρέπει να αποτελέσει κόκκινη γραμμή για τη χώρα μας, καθώς από

τη μια τα κράτη-μέλη διατηρούν την κυριαρχία επί της δημοσιονομικής πολιτικής που ακολουθούν, ενώ από την άλλη ο σχεδιασμός των συστημάτων φορολογικής πολιτικής κάθε κράτους-μέλους γίνεται στη βάση της χρηματοοικονομικής και μακροοικονομικής πολιτικής του, λαμβάνοντας υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της κάθε οικονομίας. Αναμφίβολα, οι εξελίξεις των τελευταίων ημερών με τις δικαστικές αποφάσεις για την υπόθεση της Apple αλλά και η Schrems II χρήζουν περαιτέρω επεξεργασίας και πιθανής αξιοποίησης σε ευρωπαϊκό επίπεδο από το οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης. Ο τομέας των χρηματοοικονομικών και επαγγελματικών υπηρεσιών και τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της Κύπρου ως προορισμού ξένων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων και ξένων επενδύσεων επιβάλλεται να προστατευτούν ως κόρη οφθαλμού, ενώ, ταυτόχρονα, πρέπει να ενταθεί η αναζήτηση νέου οικονομικού μοντέλου βιώσιμης ανάπτυξης. Στο έντονα ανταγωνιστικό διεθνές περιβάλλον που προδιαγράφεται, ο Κυπριακός Οργανισμός Προώθησης Επενδύσεων, ως η αρμόδια κρατική επιχείρηση για την προώθηση της Κύπρου ως ελκυστικού επενδυτικού προορισμού και ως ανταγωνιστικού διεθνούς

Ο Invest Cyprus εντείνει τις προσπάθειες προώθησης της χώρας ως ελκυστικού επενδυτικού προορισμού και ως ανταγωνιστικού διεθνούς επιχειρηματικού κέντρου, ανοίγοντας τον δρόμο για ουσιαστική ανάκαμψη

επιχειρηματικού κέντρου, θεωρεί ότι η χώρα μας μπορεί να οικοδομήσει συνθήκες επιστροφής στην ανάκαμψη με τη λήψη των ενδεδειγμένων μέτρων και με προσεκτικό σχεδιασμό. Η αλματώδης άνοδος 11 θέσεων στην κατάταξη IMD Global Competitiveness 2020, που δημοσιεύτηκε πρόσφατα, έχει φέρει την Κύπρο στην 30ή θέση από τις συνολικά 63 χώρες που αξιολογήθηκαν, ξεπερνώντας χώρες όπως η Ιαπωνία, η Γαλλία, η Λιθουανία και η Τσεχία. Έμφαση δίνεται στη βελτιωμένη απόδοση της Κύπρου στις ροές Άμεσων Ξένων Επενδύσεων, όπου κατατάχτηκε δεύτερη κατ’ αναλογία μεγέθους, πίσω από τις ΗΠΑ και μπροστά από τη Σιγκαπούρη. Από την πλευρά μας, έχουμε έγκαιρα καταθέσει προς τα αρμόδια υπουργεία μια σειρά από εισηγήσεις για κίνητρα που θα μπορούσαν να διευκολύνουν την προσπάθεια προσέλκυσης Άμεσων Ξένων Επενδύσεων Προστιθέμενης Αξίας σε όλους τους βασικούς τομείς και είναι με ιδιαίτερη ευχαρίστηση που είδαμε τα επιτελεία των Υπουργείων Οικονομικών και Εσωτερικών να ανταποκρίνονται προχωρώντας σε επεξεργασία των εισηγήσεων αυτών. Επιπρόσθετα, αξιοποιώντας τις δυνατότητες που προσφέρει η τεχνολογία, θέσαμε σε εφαρμογή το νέο πλάνο προώθησης, απευθυνόμενοι στο ξένο επιχειρηματικό και επενδυτικό κοινό. Σε στενή συνεργασία με εκπροσώπους των επαγγελματικών υπηρεσιών, πραγματοποιούμε προωθητικές δράσεις, τόσο σε ώριμες αγορές όσο και σε αγορές-στόχους που παρουσιάζουν μεγάλες επενδυτικές προοπτικές και δεν είχαν αξιοποιηθεί επαρκώς μέχρι σήμερα. Βασικός μας στόχος παραμένει το τρίπτυχο: headquartering, επαγγελματικές υπηρεσίες και προσέλκυση επενδύσεων σε τομείς στρατηγικής προτεραιότητας του κράτους, όπως οι μεγάλες τουριστικές αναπτύξεις και τα έργα ΑΠΕ. Αναγνωρίζοντας τα τεράστια οριζόντια οφέλη για την οικονομία και την ανάγκη για τροφοδότηση της εγχώριας ζήτησης, ο Κυπριακός Οργανισμός Προώθησης Επενδύσεων δίνει έμφαση στην προσέλκυση διεθνών εταιρειών υψηλής τεχνολογίας για τη δημιουργία ευρωπαϊκής ή περιφερειακής βάσης στην Κύπρο. Παράλληλα, συνεχίζονται οι στοχευμένες δράσεις για περαιτέρω ανάπτυξη του τομέα των επενδυτικών ταμείων σε συνεργασία με τον CIFA, καθώς και του τομέα της ανώτερης εκπαίδευσης σε συνεννόηση με τα πανεπιστημιακά ιδρύματα της χώρας Αδιαμφισβήτητα, το καλό επιχειρηματικό περιβάλλον, το εξειδικευμένο εργατικό δυναμικό και η βελτίωση της αποτελεσματικότητας του κράτους λειτουργούν ευνοϊκά για τη χώρα μας. Πρέπει να χτίσουμε πάνω στα συγκριτικά πλεονεκτήματα που διαθέτουμε ως χώρα και, όπου είναι δυνατόν, να τα ενισχύσουμε. Με όπλο και τις εξαιρετικές επιδόσεις που σημείωσε η Κύπρος στη μάχη κατά της πανδημίας, οι οποίες επιβάλλεται να συνεχιστούν χωρίς εφησυχασμό, ο Invest Cyprus εντείνει τις προσπάθειες προώθησης της χώρας ως ελκυστικού επενδυτικού προορισμού και ως ανταγωνιστικού διεθνούς επιχειρηματικού κέντρου, ανοίγοντας τον δρόμο για ουσιαστική ανάκαμψη. ΕΤ

EconomyToday 39

COVER STORY

ΑΙΣΘΗΤΗ Η ΑΠΟΥΣΙΑ

ΤΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ Το βλέμμα στρέφεται στο 2021 Είναι ξεκάθαρο ότι διανύουμε μια χρονιά η οποία θα μείνει στην ιστορία, όχι μόνο για την εξάπλωση του κορωνοϊού, αλλά και για τα ποσοστά ύφεσης που θα καταγράψουν σχεδόν όλες οι οικονομίες του κόσμου, άλλες λιγότερο και άλλες περισσότερο. ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ ΓΙΑΣΕΜΙΔΗ Υπεύθυνου Συνέταιρου Υπηρεσιών Επενδυτικών Ταμείων PwC, Προέδρου του Κυπριακού Οργανισμού Επενδυτικών Ταμείων (CIFA) και Προέδρου του Κυπρο-Ινδικού Συνδέσμου

H

παγκόσμια κατανάλωση έχει μειωθεί σημαντικά, υπάρχουν προβλήματα στην αλυσίδα τροφοδοσίας, ενώ αναμένεται σημαντική συρρίκνωση των επενδύσεων. Το τελευταίο είναι αποτέλεσμα αφενός της αβεβαιότητας που υπάρχει και αφετέρου της ψυχολογίας που δημιουργείται μεταξύ των επενδυτών. Σημειώνεται ότι το ενδεχόμενο εξεύρεσης εμβολίου για τον ιό 40 EconomyToday

ενδεχομένως να αλλάξει άρδην τα δεδομένα (είδαμε τη θετικότατη αντίδραση των αγορών, ειδικά στις ΗΠΑ, μετά τις πρόσφατες ανακοινώσεις για πρόοδο στις εργαστηριακές έρευνες για εξεύρεση του εμβολίου).

Επανασχεδιασμός στρατηγικών

Οι προσδοκίες για την εξέλιξη της κατάστασης μέσα στο 2021 ποικίλλουν και σύμφωνα με

τους ειδικούς θα εξαρτηθούν σε μεγάλο βαθμό από το κατά πόσον θα απαιτηθεί και θα προκύψει ένα δεύτερο lockdown ή αν θα υπάρχει ομαλοποίηση, όπως αναφέρθηκε πιο πάνω. Οι επενδυτές επανεξετάζουν πλέον τους επενδυτικούς κινδύνους και οι διαχειριστές κεφαλαίων αρχίζουν να διαμορφώνουν εκ νέου τις στρατηγικές τους, ώστε να προστατέψουν τα χρήματα των επενδυτών τους, αλλάζοντας το επενδυτικό προφίλ.

Σχεδόν όλοι οι πυλώνες ανάπτυξης της οικονομίας μας στηρίζονται στις επενδύσεις που προέρχονται από ξένες χώρες EconomyToday 41

COVER STORY

Τα δεδομένα της Κύπρου

Η κυπριακή οικονομία το 2020 επανέρχεται σε αρνητικά ποσοστά ανάπτυξης, απόρροια των περιοριστικών μέτρων. Η επιβράδυνση ήταν αναμενόμενη στις αρχές του έτους, όμως οι εξελίξεις καταδεικνύουν ότι διανύουμε μια περίοδο που θα κλείσει με σημαντικά αυξημένο αρνητικό πρόσημο. Μελέτες που πραγματοποιήθηκαν από εταιρείες επαγγελματικών υπηρεσιών για τις οικονομικές επιπτώσεις της πανδημίας διαπίστωσαν πως το ΑΕΠ της Κύπρου αναμένεται να είναι σημαντικά χαμηλότερο το 2020 σε σύγκριση με αυτό που σημειώθηκε το 2019, με τη συρρίκνωση μάλιστα να κυμαίνεται από 7,5% μέχρι 13,5%.

Σκηνικό αβεβαιότητας

Το ζητούμενο για κάθε οικονομία είναι το πόσο καλά προετοιμασμένη είναι στην περίπτωση ύφεσης, καθώς και η ανθεκτικότητα που έχει σε περίπτωση αρνητικών εξελίξεων. Σ’ ένα διαφοροποιημένο διεθνές πολιτικό και 42 EconomyToday

Το ζητούμενο για κάθε οικονομία είναι το πόσο καλά προετοιμασμένη είναι στην περίπτωση ύφεσης, καθώς και η ανθεκτικότητα που έχει σε περίπτωση αρνητικών εξελίξεων

οικονομικό περιβάλλον, όλες οι οικονομίες αναμένεται να επηρεαστούν από ενδεχόμενη ύφεση, ανάλογα του πόσο εξωγενής αυτή είναι. Αν σ’ αυτό προστεθούν και οι αρνητικές εξελίξεις που έφερε η πανδημία, οι προκλήσεις γίνονται ακόμη μεγαλύτερες. Στις αρχές του έτους, οι αναλυτές τόνιζαν ότι η καθοδική πορεία της οικονομίας ήταν αναπόφευκτη, με το ζητούμενο να είναι η αναθέρμανσή της, όμως σε καμία περίπτωση δεν μπορούσε να προβλεφθεί αυτό που τελικά έγινε με τα περιοριστικά μέτρα λόγω του κορωνοϊού. Η πανδημία ήρθε να προστεθεί στις πολιτικές προστατευτισμού των ΗΠΑ (που προκαλούν τριγμούς με άλλες οικονομικές δυνάμεις, όπως η Κίνα), ενώ την ίδια στιγμή υπάρχουν ανοιχτά μέτωπα σε Ουκρανία, Συρία και άλλες περιοχές. Οι εμπορικοί πόλεμοι αυξάνουν την αβεβαιότητα στην οικονομία, με τους επενδυτές και τις επιχειρήσεις να είναι επιφυλακτικοί, επιδεινώνοντας έτσι τις καθοδικές τάσεις.

γραμμα, αλλά και το πλαίσιο που διέπει τις συλλογικές επενδύσεις, και πιο συγκεκριμένα τα επενδυτικά ταμεία. Αυτές οι ενέργειες είναι εξαιρετικά σημαντικές, γιατί θα επιτρέψουν στη χώρα μας να διεκδικήσει μερίδιο από τις επενδύσεις που αναμένεται να πραγματοποιηθούν το 2021, ευελπιστώντας να επιτευχθεί ένα «V shape» μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης. Οι προσπάθειες αυτές, σε συνάρτηση με τα διάφορα διαδικτυακά σεμινάρια που πραγματοποιούνται για την προώθηση της χώρας μας ως ελκυστικού επενδυτικού προορισμού, θα συμβάλουν στην προσέλκυση ξένων επενδυτών, γεγονός που θα προκύψει με την επανεκκίνηση της οικονομίας.

Οι πληγές της κυπριακής οικονομίας

Οι τομείς της κυπριακής οικονομίας που έχουν δεχθεί το μεγαλύτερο οικονομικό πλήγμα κατά το 2020, σύμφωνα με τις έρευνες, είναι η τουριστική βιομηχανία (όπως τα ξενοδοχεία και τα εστιατόρια), το εμπόριο, τα αναπτυξιακά έργα και τα ακίνητα. Πιο συγκεκριμένα, η τουριστική βιομηχανία έχει πληγεί περισσότερο λόγω της κυρίαρχης εξάρτησής μας από τον τουρισμό που προέρχεται από χώρες που αντιμετωπίζουν σοβαρές επιπτώσεις από τον COVID-19, όπως είναι το Ηνωμένο Βασίλειο και η Ρωσία. Σε τομείς όπως οι μεταφορές και οι επιχειρήσεις κοινής ωφελείας έχουν παρατηρηθεί άμεσες αλλά και περιορισμένες επιπτώσεις, καθώς οι τομείς αυτοί επηρεάζονται κυρίως από τις επιπτώσεις που προκύπτουν στους υπόλοιπους τομείς.

Η κυβερνητική στήριξη

Η κυπριακή κυβέρνηση, σε μια προσπάθεια να δώσει ώθηση στη ρευστότητα, ανακοίνωσε ένα σημαντικό πακέτο μέτρων, το οποίο βοήθησε τόσο τους εργαζόμενους όσο και τις ίδιες τις επιχειρήσεις. Θετικό αντίκτυπο στη δημιουργία –έστω και τεχνητής– ρευστότητας στην αγορά είχε και η αναστολή των δόσεων, με την οποία δόθηκε σημαντική ώθηση στην εγχώρια κατανάλωση, με το μεγάλο όμως ερώτημα, για το τι θα γίνει την επόμενη μέρα, να παραμένει.

Ο ρόλος των επενδύσεων

Εντούτοις, η απουσία των ξένων επενδύσεων είναι ιδιαίτερα αισθητή κατά την περίοδο αυτή, καθώς οι ξένες επενδύσεις διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην κυπριακή οικονομία. Σχεδόν όλοι οι πυλώνες ανάπτυξης της οικονομίας μας στηρίζονται στις επενδύσεις που προέρχονται από ξένες χώρες. Γενικότερα, έχουν γίνει αρκετές ενέργειες στην κρίσιμη αυτή περίοδο για να βελτιωθεί το επενδυτικό πρό-

Στάση αναμονής

Τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή, τόσο οι επενδυτές όσο και τα επενδυτικά ταμεία βρίσκονται σε στασιμότητα, αναμένοντας να εκμεταλλευτούν τις ευκαιρίες που θα προκύψουν από την οικονομική κρίση λόγω της πανδημίας

Στο σημείο αυτό, είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι τη συγκεκριμένη στιγμή τόσο οι επενδυτές όσο και τα επενδυτικά ταμεία βρίσκονται σε στασιμότητα, αναμένοντας να εκμεταλλευτούν τις ευκαιρίες που θα προκύψουν από την οικονομική κρίση λόγω της πανδημίας. Θεωρείται λοιπόν δεδομένο ότι η κυπριακή οικονομία, η οποία, ως εξωγενής, είναι συνυφασμένη με τις ξένες επενδύσεις, θα ενισχυθεί σημαντικά με την έναρξη των εν λόγω επενδύσεων. Προς το παρόν, η εγχώρια κατανάλωση, η οποία ενισχύεται από τα μέτρα της κυβέρνησης, συμβάλλει σημαντικά στη διατήρηση ενός θετικού κλίματος στην οικονομία, εν αναμονή βεβαίως των ξένων επενδύσεων, αφού χωρίς αυτές θα είναι πολύ δύσκολο να ξεκινήσει εκ νέου η οικονομία μας. Οι επενδύσεις αυτές μπορούν να γίνουν είτε σε ατομικό είτε σε συλλογικό επίπεδο, λαμβάνοντας υπόψη τα διάφορα πλεονεκτήματα που προσφέρει η Κύπρος στον τομέα των συλλογικών επενδύσεων. Γι’ αυτόν τον λόγο, πιστεύω πως τα επενδυτικά ταμεία θα έχουν κυρίαρχο ρόλο στην αύξηση της ρευστότητας αλλά και στην επανεκκίνηση της κυπριακής οικονομίας, καθώς διαχρονικά διατηρούν σημαντική ρευστότητα, ενισχύοντας παράλληλα την αγορά. ET

Οι ευκαιρίες

Μέσα από μια οικονομική κρίση προκύπτουν πάντοτε ευκαιρίες ανάπτυξης και είναι γεγονός πως οι διαχειριστές των επενδυτικών ταμείων θα τις αξιοποιήσουν προχωρώντας σε χρηματοδότηση των υφιστάμενων αλλά και των καινούργιων επιχειρήσεων και δραστηριοτήτων. Η χώρα μας μπορεί να επωφεληθεί της χρονικής αυτής συγκυρίας και να αποτελέσει έναν σημαντικό κόμβο επενδυτικών ταμείων που επιθυμούν να αξιοποιήσουν τις επενδυτικές ευκαιρίες που θα προκύψουν στην Ευρώπη αλλά και στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής. Άλλωστε, η Κύπρος βρίσκεται στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων, παρέχοντας έτσι πρόσβαση σε αγορές με ταχείς ρυθμούς ανάπτυξης, όπως το Ισραήλ, η Ινδία, η Κίνα και η Μέση Ανατολή. Ταυτόχρονα, η χώρα μας αποτελεί και πύλη εισόδου των διαχειριστών που προέρχονται από τις περιοχές αυτές στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

EconomyToday 43

COVER STORY

Δύσκολο το περιβάλλον

για προσέλκυση επενδύσεων Το επενδυτικό περιβάλλον το οποίο έχει δημιουργηθεί μετά την εξάπλωση του κορωνοϊού ενισχύει τις προκλήσεις για την παγκόσμια και τις εθνικές οικονομίες. Για κάθε χώρα, και ειδικά για μια μικρή, εξωστρεφή οικονομία όπως της Κύπρου, η προσέλκυση επενδύσεων από το εξωτερικό αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την επαναφορά των θετικών ρυθμών ανάπτυξης. ΤΟΥ ΤΑΣΟΥ ΓΙΑΣΕΜΙΔΗ Οικονομολόγου

Η

Κύπρος δεν διαθέτει βαριά βιομηχανία, αν και υπάρχουν πολλά περιθώρια βελτίωσης ώστε να υπάρξει αύξηση των εξαγωγών. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι κύριοι τομείς που τροφοδοτούν το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) της χώρας να είναι ο τουρισμός, οι υπηρεσίες, η ναυτιλία και ο κατασκευαστικός τομέας (σε ό,τι αφορά τις ξένες επενδύσεις, το μεγαλύτερο μέρος τους τροφοδοτείται σε πολυτελείς παραθεριστικές κατοικίες και διαμερίσματα).

Το οικονομικό μοντέλο

Σίγουρα, ως χώρα, θα μπορούσαμε να αναπτύξουμε και άλλους τομείς. Η εκπαίδευση ενισχύεται σταδιακά, ενώ σε σχέση με άλλες χώρες βρισκόμαστε ακόμη πολύ πίσω σε θέματα έρευνας και καινοτομίας. Πολλές οι συζητήσεις για αλλαγή του οικονομικού μοντέλου εδώ και δεκαετίες, αλλά προς το παρόν οι ίδιοι σχεδόν παραδοσιακοί τομείς, με κάποιες ενδεχομένως εξαιρέσεις, 44 EconomyToday

Σύμφωνα με τους διεθνείς οργανισμούς, οι συνολικές επενδύσεις κατά το τρέχον έτος αναμένεται να μειωθούν πέραν του 40% σε σχέση με πέρσι

όπως η εκπαίδευση, συνεισφέρουν στο ΑΕΠ της χώρας. Όταν λέμε αλλαγή του οικονομικού μοντέλου εννοούμε ενίσχυση των υφιστάμενων τομέων της οικονομίας και ανάπτυξη άλλων, όπως για παράδειγμα η τεχνολογία. Στην προσπάθεια προσέλκυσης επενδύσεων, κυρίως σε περιόδους ύφεσης, είναι θεμιτό η πολιτεία να παραχωρεί κίνητρα (φορολογικά, πολεοδομικά, καθώς και άλλα προγράμματα, όπως τα προγράμματα πολιτογραφήσεων). Δυστυχώς όμως, ως κοινωνία, πολλές φορές βλέπουμε να παρουσιάζονται φαινόμενα υπερβολών και κακών πρακτικών. Αναμφίβολα, η πανδημία επιβάρυνε ακόμη περισσότερο και με ασύμμετρο τρόπο ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο διεθνές οικονομικό και πολιτικό περιβάλλον. Τα μέτρα ποσοτικής χαλάρωσης των τραπεζών δεν κατάφεραν να επιτύχουν την οικονομική ανάπτυξη που αναμενόταν τα προηγούμενα χρόνια, αν και ενισχύθηκαν για να μπορέσουν οι οικονομίες να αντέξουν στον αρνητικό αντίκτυπο του κορωνοϊού.

Το Brexit

Η έξοδος της Βρετανίας από την Ευρωπαϊκή Ένωση αναμένεται να επηρεάσει την ευρωπαϊκή και ενδεχομένως την παγκόσμια οικονομία. Το Brexit αναμένεται να προκαλέσει οικονομικές και πολιτικές αναταράξεις, ειδικά στην ευρωπαϊκή οικονομία, η οποία, σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, θα παρουσιάσει τα μεγαλύτερα ποσοστά ύφεσης.

Η ευρωπαϊκή τάξη πραγμάτων

Η ανομοιόμορφη πορεία που παρουσιάζουν οι οικονομίες των χωρών της Ευρωζώνης καταδεικνύει την ανομοιογένεια που υπάρχει, εφόσον ακόμη βρισκόμαστε πολύ μακριά από τη δημοσιονομική ενοποίηση και τη λήψη τέτοιων μέτρων που θα ενισχύουν τόσο την οικονομία της Ευρωζώνης όσο και των κρατών-μελών. Και ενώ απέχουμε πολύ από την ευρωπαϊκή ενοποίηση, η

Αναμφίβολα, η πανδημία επιβάρυνε ακόμη περισσότερο και με ασύμμετρο τρόπο ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο διεθνές οικονομικό και πολιτικό περιβάλλον

Ευρωπαϊκή Επιτροπή προετοιμάζει το έδαφος (μέσα από το άρθρο 116 της συνθήκης της Ευρωπαϊκής Ένωσης που παρέχει τη δυνατότητα διόρθωσης στρεβλώσεων – ποτέ δεν έχει χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν) για την επιβολή κανόνων φορολογίας σε όλα τα κράτη-μέλη, μόνο με ενισχυμένη πλειοψηφία, αποφεύγοντας το δικαίωμα αρνησικυρίας που έχουν τα κράτη-μέλη σε ό,τι αφορά τα φορολογικά τους θέματα. Φυσικά, η τελευταία απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου σε σχέση με την Apple επιβεβαιώνει ότι τα θέματα φορολογίας αποτελούν κυρίαρχο δικαίωμα κάθε χώρας, με τις εταιρείες να μπορούν να προβαίνουν στους ανάλογους φορολογικούς σχεδιασμούς. Αυτό έρχεται να συμπληρώσει την πρόθεση της Γερμανικής Προεδρίας να υιοθετήσει την ενιαία εταιρική φορολογική βάση. Γίνεται αντιληπτό ότι τα πιο πάνω αναμένεται να επηρεάσουν τον τομέα των υπηρεσιών, ο οποίος ήδη αντιμετωπίζει σημαντικές προκλήσεις.

EconomyToday 45

COVER STORY

Ιστορική συμφωνία

Από την άλλη, η απόφαση των Ευρωπαίων ηγετών για τη στήριξη των κρατών-μελών μέσα από το Ταμείο Αλληλεγγύης και το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο θεωρείται ιστορική, διότι για πρώτη φορά στην ιστορία της Ε.Ε. υπάρχει έκδοση κοινού ευρωπαϊκού χρέους με εγγυήσεις που παρέχονται από τα κράτη-μέλη. Το γεγονός ότι η πανδημία έχει επηρεάσει τα οικονομικά της Ευρώπης στο σύνολό της, αλλά και την κάθε χώρα διαφορετικά, ενδεχομένως να οδήγησε σε αυτή την απόφαση. Σημειώνεται ότι η αναλογία χορηγήσεων προς δάνεια έχει αλλάξει σημαντικά, με τα δάνεια (που στον αρχικό σχεδιασμό αφορούσαν το ένα τρίτο) να αυξάνονται περίπου στο μισό που αποφασίστηκε. Επιπλέον, υπάρχουν μηχανισμοί ελέγχου διάθεσης κεφαλαίων, εφόσον τα κράτη-μέλη θα πρέπει να καταθέσουν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή προγράμματα ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, τα οποία θα αξιολογούνται πριν να υπάρχει οποιαδήποτε εκταμίευση, ενώ θα υπάρχει και έλεγχος μετά την εκταμίευση. Σίγουρα η απόφαση αποτελεί ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Οι αλλαγές όμως στον αρχικό σχεδιασμό και οι διαφωνίες που υπήρξαν ανέδειξαν το γεγονός ότι απέχουμε πολύ από αυτό που λέμε ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.

Αναγκαιότητα

Η Κύπρος θα παραχωρήσει τις ανάλογες εγγυήσεις και συνεισφορές σε ό,τι αφορά το πρόγραμμα και θα μπορεί να αντλήσει τα ανάλογα κεφάλαια. Το πρόγραμμα το οποίο θα κατατεθεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή θα πρέπει να σχεδιαστεί προσεκτικά, ώστε να διασφαλίζεται η μεγαλύτερη δυνατή άντληση πόρων για ενίσχυση των παραγωγικών δυνάμεων του τόπου, χωρίς να παρεισφρή-

Τα δεδομένα

σουν πρόνοιες οι οποίες ενδεχομένως να δημιουργούν ζητήματα σε συγκεκριμένους τομείς της οικονομίας, όπως είναι οι ενιαίες φορολογικές πολιτικές.

«Δύσβατο» το 2020

Η κυπριακή οικονομία το 2020 επανέρχεται σε αρνητικά ποσοστά ανάπτυξης, απόρροια των περιοριστικών μέτρων. Η επιβράδυνση ήταν αναμενόμενη στις αρχές του έτους, όμως οι εξελίξεις καταδεικνύουν ότι διανύουμε μια περίοδο που θα κλείσει με σημαντικά αυξημένο αρνητικό πρόσημο. Πολλές είναι οι συζητήσεις που αναπτύσσονται σε σχέση με την πορεία του τουρισμού φέτος, εφόσον διαφαίνεται ότι οι κρατήσεις και οι αφίξεις τουριστών ίσως να κινηθούν σε ποσοστά χαμηλότερα του 25% (σε σύγκριση με πέρσι). Αυτό θα έχει αλυσιδωτές συνέπειες στην απασχόληση, στα έσοδα του κράτους και φυσικά στη δυνατότητα των επιχειρήσεων του κλάδου να αποπληρώσουν τα δάνειά τους. Οι εξαγωγές και η εξωτερική ζήτηση έχουν πληγεί σημαντικά από τα περιοριστικά μέτρα που εφαρμόστηκαν, τα οποία βρίσκονται ακόμη μερικώς σε ισχύ. Η μεγάλη μείωση του αριθμού των τουριστών για το τρέχον έτος και της εξωτερικής ζήτησης για επενδύσεις σε ακίνητα επιδρούν αρνητικά στο ΑΕΠ της χώρας, με το μεγάλο στοίχημα να είναι το πόσο έδαφος μπορεί να καλυφθεί την επόμενη χρονιά. Την ίδια στιγμή, κύριο χαρακτηριστικό του διεθνούς οικονομικού περιβάλλοντος είναι η αβεβαιότητα και, ως εκ τούτου, οποιεσδήποτε εκτιμήσεις μπορούν να ανατραπούν προς το αρνητικό, αν για παράδειγμα υπάρξει ένα νέο κύμα εξάπλωσης του κορωνοϊού (διαφαίνεται ότι σε κάποιες χώρες αυξάνεται ο αριθμός των νέων κρουσμάτων). ET

Η Κύπρος κατάφερε τα τελευταία χρόνια να προσελκύσει σημαντικό αριθμό επενδύσεων και μεγάλα έργα βρίσκονται στο στάδιο της υλοποίησης. Σύμφωνα με τους διεθνείς οργανισμούς, οι συνολικές επενδύσεις κατά το τρέχον έτος αναμένεται να μειωθούν πέραν του 40% σε σχέση με πέρσι. Το αισιόδοξο σενάριο κάνει λόγο για σημαντική επάνοδο το 2021, ίσως όχι για πλήρη κάλυψη των απωλειών (ενδεχόμενη ανακάλυψη του εμβολίου για τον κορωνοϊό θα βοηθήσει τα μέγιστα), ενώ πιθανή νέα εξάπλωση του κορωνοϊού θα διατηρήσει τις υφεσιογενείς πιέσεις.

46 EconomyToday

Το αισιόδοξο σενάριο κάνει λόγο για σημαντική επάνοδο το 2021, ίσως όχι για πλήρη κάλυψη των απωλειών, ενώ πιθανή νέα εξάπλωση του κορωνοϊού θα διατηρήσει τις υφεσιογενείς πιέσεις

EconomyToday 47

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

«Οι κυπριακές επιχειρήσεις

μπορούν και πρέπει

να καινοτομούν» «Η προσέλκυση ξένων επενδύσεων αποτελεί κρίσιμο αναπτυξιακό στόχο της πολιτείας», τονίζει σε συνέντευξη που παραχωρεί στο περιοδικό Economy Today ο Υφυπουργός Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής, Κυριάκος Κόκκινος. Όπως υπογραμμίζει, «το Υφυπουργείο εντάσσει την προσέλκυση εταιρειών υψηλής τεχνολογίας, αλλά και την ανάπτυξη ενός ισχυρού οικοσυστήματος καινοτομίας, στις υψηλότερές του προτεραιότητες, προωθώντας σειρά δράσεων για παραχώρηση κινήτρων προς τους ξένους επενδυτές». Αναφερόμενος σε μια σειρά δράσεων που έχει αναλάβει το Υφυπουργείο για ενίσχυση και βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της Κύπρου, ο κ. Κόκκινος τονίζει ότι «αποτελεί μονόδρομο για την πολιτεία η επένδυση στο τρίπτυχο έρευνα, καινοτομία και τεχνολογική ανάπτυξη» και εξηγεί πως η καινοτομία και η τεχνολογία μπορούν να συμβάλουν ουσιαστικά στη βελτίωση της οικονομίας και της κοινωνικής ευημερίας. Στην ενδιαφέρουσα συνέντευξη που ακολουθεί, ο κ. Κόκκινος μάς μιλά για το προσωπικό του στοίχημα, ενώ μας εξομολογείται ποια ήταν η πιο δύσκολη στιγμή στο Υφυπουργείο κατά τη διάρκεια της πανδημίας. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΕΜΙΛY ΜΙΝΤΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: ΜΙΧΑΛΗΣ ΚΥΠΡΙΑΝΟΥ

48 EconomyToday

Π

«Η καινοτομία στις επιχειρήσεις δεν είναι θέμα επιλογής, διάθεσης Ή τεχνογνωσίας, αλλά θέμα επιβίωσης, ανταγωνιστικότητας και ανάπτυξης», τονίζει ο Υφυπουργός Έρευνας, Καινοτομίας και Ψηφιακής Πολιτικής, Κυριάκος Κόκκινος

οιες είναι οι κύριες προκλήσεις που καλείστε να αντιμετωπίσετε ως Υφυπουργείο; Ποιες είναι οι άμεσες προτεραιότητές σας και ποιο το προσωπικό σας στοίχημα; Οι προκλήσεις που εγείρονται μπροστά μας είναι όντως πολλές και πολύπλοκες. Καλούμαστε να σχεδιάσουμε και να υλοποιήσουμε ένα πρόγραμμα ολιστικού ανασχεδιασμού και εκσυγχρονισμού του κράτους και της κοινωνίας στη βάση αξιοποίησης των δυνατοτήτων που προσφέρουν η έρευνα, η καινοτομία και η ψηφιακή τεχνολογία. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι, πέραν του τεχνολογικού παράγοντα, η αλλαγή της κουλτούρας σε όλο το φάσμα του κοινωνικοοικονομικού ιστού αλλά και του επιχειρηματικού γίγνεσθαι. Είμαι όμως βέβαιος πως, με συλλογικότητα, αποφασιστικότητα, επιμονή και στοχευμένη στρατηγική, θα εκπληρώσουμε με επιτυχία το έργο μας απέναντι στους πολίτες και την οικονομία. Για σκοπούς πρακτικότητας αλλά και αναγκαιότητας, έχουμε καταρτίσει ένα πλάνο δράσης που υλοποιείται σε δύο επίπεδα: μεσοπρόθεσμες δράσεις, που περιλαμβάνουν ψηφιοποίηση πέραν των 160 δημόσιων υπηρεσιών σε διάστημα 3-18 μηνών, και μακροπρόθεσμους σχεδιασμούς, που εστιάζουν στην υλοποίηση έργων μεγάλης εμβέλειας αλλά και αξίας για αναβάθμιση των υποδομών και της λειτουργίας της κρατικής μηχανής, καθώς και της ποιότητας εξυπηρέτησης και υπηρεσιών που προσφέρονται σε πολίτες και επιχειρήσεις. Το προσωπικό μου στοίχημα είναι όπως τεθούν ισχυρές βάσεις για τη δημιουργία ενός συστήματος που θα διευκολύνει την ευέλικτη και γρήγορη ανταπόκριση στο σημερινό ραγδαία μεταβαλλόμενο και άκρως ανταγωνιστικό περιβάλλον, καθώς και η καλύτερη εξυπηρέτηση του πολίτη και του επιχειρηματικού κόσμου μέσα από την ορθολογιστική αξιοποίηση της τεχνολογίας. Μόνο έτσι θα εξασφαλιστεί η συνέχεια των προσπαθειών μας για κοινωνική ευημερία και η βιωσιμότητα ενός ανανεωμένου οικονομικού μοντέλου της χώρας.

EconomyToday 49

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

Η ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ Ποια είναι σήμερα η θέση της Κύπρου στον Δείκτη Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας; Με ποιους τρόπους μπορούμε να βελτιώσουμε τη θέση και την ανταγωνιστικότητα της Κύπρου; Παρά το γεγονός ότι η Κύπρος κατατάσσεται 24η μεταξύ των 27 κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) στον Δείκτη Ψηφιακής Οικονομίας και Κοινωνίας (DESI) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το 2020, η έκθεση αναγνωρίζει την πρόοδο που έχει καταγράψει η χώρα μας σε όλες τις παραμέτρους που εξετάζονται, ενώ επικροτεί τις στοχευμένες δράσεις που υλοποιήθηκαν για αντιμετώπιση της κρίσης του COVID-19. Η επίδοση της Κύπρου σε ευρωπαϊκούς και διεθνείς δείκτες αποτελεί ένδειξη ανταγωνιστικότητας και σημείο αναφοράς για ξένους επενδυτές. Γι’ αυτό και η βελτίωση της κατάταξής μας στον εν λόγω δείκτη, αλλά και σε άλλους, αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα για το Υφυπουργείο. Προς την κατεύθυνση αυτή, καταρτίζεται πλάνο δράσης, στο πλαίσιο της Ψηφιακής Στρατηγικής που αναμένεται να ολοκληρωθεί περί τα τέλη Αυγούστου, για προώθηση των συνιστωσών εκείνων που διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο προς έναν ισχυρότερο και ανθεκτικότερο ψηφιακό μετασχηματισμό και μια γρήγορη οικονομική ανάκαμψη. Αυτές αφορούν συγκεκριμένα την καθολική πρόσβαση σε δίκτυα υψηλών ταχυτήτων και χωρητικότητας σε προσιτές τιμές, την ανάπτυξη των δικτύων 5G, για την οποία έχει πρόσφατα προκηρυχθεί ο σχετικός διαγωνισμός, την αναβάθμιση των ψηφιακών δεξιοτήτων των πολιτών και των εργαζομένων, την αξιοποίηση προηγμένων ψηφιακών τεχνολογιών τόσο στο Δημόσιο όσο και στις επιχειρήσεις και βεβαίως τον στρατηγικό άξονα της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης και της προσφοράς ποιοτικών ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών.

ΕΡΕΥΝΑ ΚΑΙ ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ Ποιος είναι ο ρόλος της έρευνας και της καινοτομίας στην οικονομική και κοινωνική αναβάθμιση της Κύπρου; Η έρευνα και η καινοτομία αναδεικνύονται διεθνώς σε στρατηγικό πυλώνα αειφόρου ανάπτυξης και κοινωνικής ευημερίας. Η Κύπρος δεν έχει περιθώριο να μην επενδύσει στους τομείς αυτούς, οι οποίοι διαπερνούν όλους τους υπόλοιπους τομείς της οικονομίας και παρέχουν ασύλληπτες δυνατότητες για ανάπτυξή τους. Ένα ισχυρό οικοσύστημα προϋποθέτει πως τα ερευνητικά κέντρα, τα πανεπιστήμια και ο ιδιωτικός τομέας έχουν στη διάθεσή τους όλα τα σύγχρονα εργαλεία για να δημιουργήσουν και να διαθέσουν στην αγορά καινοτόμα προϊόντα, τα οποία να οδηγούν στην ουσιαστική βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών, δημιουργώντας παράλληλα και νέες ευκαιρίες απασχόλησης, ειδικότερα για τους νέους μας. Μέσω της ενίσχυσης της ερευνητικής αλλά και της 50 EconomyToday

«Δυναμική ώθηση θα πρέπει να δοθεί στον επιχειρηματικό κόσμο για να επενδύσει στην καινοτομία, διαμορφώνοντας ένα ευνοϊκό περιβάλλον με τα κατάλληλα υποστηρικτικά εργαλεία, όπως για παράδειγμα τα φορολογικά κίνητρα που απευθύνονται σε καινοτόμες επιχειρήσεις και το ελκυστικό πακέτο πνευματικής ιδιοκτησίας που προσφέρει η χώρα μας»

επιχειρηματικής δραστηριότητας, ειδικότερα σε τομείς όπως η υγεία, η εκπαίδευση, η ενέργεια, η ναυτιλία και οι μεταφορές, αλλά και σε πιο εξειδικευμένους τομείς όπως η βιοτεχνολογία και η αγροτεχνολογία, παρέχονται λύσεις σε καίρια ζητήματα που απασχολούν τη σύγχρονη κοινωνία, όπως για παράδειγμα η κλιματική αλλαγή. Η επένδυση στο τρίπτυχο έρευνα, καινοτομία και τεχνολογική ανάπτυξη είναι μονόδρομος για την πολιτεία, η οποία έχει θέσει την ανάπτυξη των τομέων αυτών στον πυρήνα των κρατικών σχεδιασμών, με επιστέγασμα τη σύσταση του Υφυπουργείου. Πώς μπορεί το κράτος να εργαστεί αποτελεσματικά με άλλους φορείς, όπως π.χ. με τα πανεπιστήμια, για περαιτέρω προώθηση της έρευνας; Τα ακαδημαϊκά και ερευνητικά ιδρύματα της Κύπρου φιλοξενούν υψηλού επιπέδου έρευνα και ανθρώπινο δυναμικό, με αποτέλεσμα να εξελίσσονται σταδιακά σε κέντρα επιστημονικής αριστείας με διεθνή αναγνώριση. Αξίζει να σημειωθεί και η καθοριστική συμβολή και εποικοδομητική συνεργασία των κέντρων αριστείας με την κυβέρνηση κατά τη διάρκεια της πανδημίας, που είχε ως αποτέλεσμα την αποτελεσματικότερη διαχείριση της κρίσης στη δημόσια υγεία. Την ίδια στιγμή, η χώρα μας φαίνεται να υστερεί σημαντικά στην εμπλοκή των επιχειρήσεων σε δραστηριότητες έρευνας και καινοτομίας, καθώς και στην επένδυση που γίνεται από τον ιδιωτικό τομέα στο

και πρέπει να καινοτομούν. Η καινοτομία στις επιχειρήσεις δεν είναι θέμα επιλογής, διάθεσης ή τεχνογνωσίας, αλλά θέμα επιβίωσης, ανταγωνιστικότητας και ανάπτυξης.

εν λόγω πεδίο. Το κλειδί για αξιοποίηση της έρευνας ως μοχλού οικονομικής ανάπτυξης και κοινωνικής ευημερίας είναι η γεφύρωση του χάσματος μεταξύ παραγωγής επιστημονικής γνώσης και μετατροπής της σε νέα προϊόντα και υπηρεσίες υψηλής προστιθέμενης αξίας. Παράλληλα, δυναμική ώθηση θα πρέπει να δοθεί στον επιχειρηματικό κόσμο για να επενδύσει στην καινοτομία, διαμορφώνοντας ένα ευνοϊκό περιβάλλον με τα κατάλληλα υποστηρικτικά εργαλεία, όπως για παράδειγμα τα φορολογικά κίνητρα που απευθύνονται σε καινοτόμες επιχειρήσεις και το ελκυστικό πακέτο πνευματικής ιδιοκτησίας που προσφέρει η χώρα μας. Είναι με ιδιαίτερη χαρά που βλέπουμε θετικές εξελίξεις στο θέμα αυτό, με την τελευταία έρευνα της Στατιστικής Υπηρεσίας να καταγράφει σημαντική αύξηση στην επένδυση σε δραστηριότητες έρευνας και καινοτομίας από επιχειρήσεις. Στο πλαίσιο αυτό εντάσσεται και η προσπάθεια δημιουργίας μιας δραστήριας κοινότητας νεοφυών επιχειρήσεων, που θα χαρακτηρίζεται από εξωστρέφεια και θα αλληλεπιδρά αποτελεσματικά με αγορές και οικοσυστήματα καινοτομίας του εξωτερικού. Είμαστε αποφασισμένοι να αξιοποιήσουμε τη δυναμική που έχει δημιουργηθεί, μέσω και της ενδυνάμωσης των δεσμών μεταξύ πολιτείας, επιστημονικής και επιχειρηματικής κοινότητας. Ενδεικτικά, να αναφέρω την πολύ πρόσφατη υπογραφή Μνημονίου Συναντίληψης από τον Επικεφαλής Επιστήμονα και το Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας με το ΚΕΒΕ και την ΟΕΒ. Οι κυπριακές επιχειρήσεις μπορούν

«Στοχεύουμε στη συνεχή αναβάθμιση του φορολογικού μας συστήματος, περιλαμβανομένου του καθεστώτος πνευματικής ιδιοκτησίας, και στη συνεχή βελτίωση και προώθηση του σχεδίου Startup Visa, το οποίο απευθύνεται σε νεοφυείς επιχειρήσεις που επιθυμούν να έχουν ως βάση την Κύπρο και οι οποίες προέρχονται από τρίτες χώρες»

Πώς μπορεί η τεχνολογία να συμβάλει στη βελτίωση της οικονομίας αλλά και γενικότερα της ζωής των πολιτών; Η τεχνολογία και η καινοτομία, αλληλεπιδρώντας με διεργασίες όπως η παγκοσμιοποίηση και η ανάδυση νέων οικονομικών δυνάμεων, μπορούν να αποτελέσουν τη βάση για την ανταγωνιστικότητα και την εξωστρέφεια μιας δυναμικής οικονομίας, όπως άλλωστε αποδεικνύει και το παράδειγμα άλλων χωρών, όπως το Ισραήλ. Η δημιουργία μιας ψηφιακής οικονομίας και κοινωνίας αποτελεί μακροχρόνια στρατηγική, η οποία έχει τη δυνατότητα να ενισχύσει το επιχειρηματικό και επενδυτικό περιβάλλον, θέτοντας νέα θεμέλια για επιτυχή επιχειρηματικά μοντέλα, παραγωγή καινοτόμων αγαθών και υπηρεσιών και ανάπτυξη εμπορικής και οικονομικής δραστηριότητας. Αποτελεί, επιπλέον, καταλυτικό παράγοντα ενίσχυσης της εμπιστοσύνης των αγορών και των επενδυτών, απαραίτητου στοιχείου για την επανεκκίνηση μιας οικονομίας, και ειδικότερα στις δύσκολες σημερινές συνθήκες. Η τεχνολογία, όμως, αποτελεί και τη βάση για ένα ασφαλές και βιώσιμο μέλλον, μεταμορφώνοντας τον τρόπο που οι άνθρωποι ζούμε, εργαζόμαστε και αλληλεπιδρούμε. Σύμφωνα και με τα λόγια της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, «η τεχνολογία έχει τη δυνατότητα να αλλάζει τη μοίρα των ανθρώπων, να σώζει ζωές και να καθιστά κοινοτοπία αυτό που κάποτε θεωρείτο θαύμα». Ψηφιακές εφαρμογές και τεχνολογίες αιχμής, όπως η τεχνητή νοημοσύνη και το Διαδίκτυο των Πραγμάτων (Internet of Things - IoT), μπορούν να προσφέρουν επαναστατικές λύσεις σε ζωτικής σημασίας τομείς, όπως η εκπαίδευση και η υγεία, η ενέργεια και οι μεταφορές, ενώ έχουν τη δυνατότητα να δημιουργήσουν νέους τομείς δραστηριότητας και ταυτόχρονα νέες θέσεις εργασίας. Μειώνουν αποτελεσματικά το κόστος και τον χρόνο που απαιτείται για την εκτέλεση εργασιών και συναλλαγών, αυξάνοντας παράλληλα την ποιότητα των προσφερόμενων προϊόντων και υπηρεσιών.

ΚΙΝΗΤΡΑ ΠΡΟΣ ΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ Ποια κίνητρα παρέχει το κράτος προς τις επιχειρήσεις για μετάβαση στην ψηφιακή εποχή και γιατί θεωρείται μονόδρομος ο ψηφιακός μετασχηματισμός; Η πανδημία έχει καταδείξει πόσο σημαντικοί είναι οι ψηφιακοί πόροι για την κυπριακή αλλά και την παγκόσμια οικονομία, και αυτό είναι κάτι που αντιλαμβάνονται πλέον πλήρως κράτος, επιχειρήσεις και κοινωνία. Ως πολιτεία, στόχος μας είναι να παρέχουμε στις επιχειρήσεις τα κατάλληλα εκείνα εργαλεία που θα διευκολύνουν αλλά και θα ωθήσουν την ενίσχυση της ψηφιακής τους ωριμότητας. Το πιο πρόσφατο παράδειγμα είναι η ηλεκτρονική υπογραφή, μεταρρύθμιση με πολλαπλά οφέλη για το επιχειρείν

EconomyToday 51

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

και παράγοντας προώθησης της ανάπτυξης ψηφιακών υπηρεσιών που θα επιτρέπουν την ευρεία της χρήση αλλά και τη συνεχή αύξηση και αναβάθμιση των ηλεκτρονικών υπηρεσιών που παρέχουμε ως κράτος. Παράλληλα, στο πλαίσιο της νέας μας Ψηφιακής Στρατηγικής, εξετάζουμε την παραχώρηση κινήτρων στις επιχειρήσεις με σκοπό την ψηφιακή αναβάθμισή τους. Κλειδί για την επιχειρηματική δραστηριότητα αποτελούν επίσης οι τηλεπικοινωνιακές υποδομές και συγκεκριμένα η συνδεσιμότητα. Στοχεύουμε σε προσφορά υπερυψηλής ευρυζωνικής κάλυψης σε πιο ανταγωνιστικές τιμές, ενώ προχωρούμε στην ανάπτυξη δικτύων 5G, κάτι που αναμένεται να επιφέρει τεράστιες δυνατότητες στις επιχειρήσεις. Κεντρική θέση στους σχεδιασμούς μας έχει και η γεφύρωση του χάσματος των ψηφιακών δεξιοτήτων, για την αντιμετώπιση του οποίου σχεδιάζουμε συγκεκριμένα προγράμματα κατάρτισης διαφόρων ταχυτήτων, που απευθύνονται σε όλο το φάσμα των επιχειρήσεων αλλά και της κοινωνίας.

ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ Γνωρίζοντας τις διαδικασίες του δημόσιου τομέα, πόσο δύσκολο είναι να πετύχουμε τον ψηφιακό μετασχηματισμό; Είναι γεγονός πως η γραφειοκρατία και οι δαιδαλώδεις διαδικασίες αποτελούν πρόκληση που πρέπει να διαχειριστούμε, ώστε να πετύχουμε τους στόχους μας στον ψηφιακό μετασχηματισμό, ο οποίος απαιτεί αναβάθμιση δομών, συστημάτων και υπηρεσιών, εξειδικευμένες δεξιότητες και, κυρίως, όπως έχουμε πει, αλλαγή κουλτούρας. Θέλω να δηλώσω ότι εντοπίζω εξαιρετικούς συνεργάτες στο Δημόσιο που έχουν τη δίψα, το πάθος και τις ικανότητες για να συνδράμουν σε αυτή την προσπάθεια. Το εγχείρημα αυτό, όμως, μπορεί να αποτελέσει και παράγοντα απλοποίησης των διαδικασιών, ενίσχυσης της ταχύτητας και της αποτελεσματικότητας εκτέλεσης των εργασιών και γενικότερης αύξησης της παραγωγικότητας και της αποδοτικότητας στο Δημόσιο. Η ψηφιακή τεχνολογία προσφέρει μεγάλες ευκαιρίες στους δημόσιους οργανισμούς. Εναπόκειται σε εμάς να την αξιοποιήσουμε και πιστεύω ειλικρινά πως, με την ισχυρή πολιτική βούληση που υπάρχει, την υποστήριξη της κοινωνίας και τις συνέργειες που διαμορφώνουμε με τον ιδιωτικό τομέα, έχει δημιουργηθεί ένα ευνοϊκό περιβάλλον που θα επιτρέψει την ταχεία υλοποίηση του φιλόδοξου προγράμματος που έχουμε σχεδιάσει.

COVID-19 ΚΑΙ ΔΙΔΑΓΜΑΤΑ Αμέσως μετά την ανάληψη των καθηκόντων σας, ξέσπασε και στην Κύπρο η κρίση με την πανδημία του κορωνοϊού. Ποια ήταν η πιο δύσκολη στιγμή για εσάς; 52 EconomyToday

«Με το ξέσπασμα της κρίσης της πανδημίας, το Υφυπουργείο –το οποίο μετρούσε μόλις λίγες μέρες ζωής– βρέθηκε στην πρώτη γραμμή των εξελίξεων. Εάν θα έπρεπε να επιλέξω την πιο δύσκολη στιγμή της περιόδου, αυτή θα ήταν η περίπτωση του σχεδιασμού και της υλοποίησης της πλατφόρμας υποβολής και επεξεργασίας αιτήσεων και πληρωμής των επιδομάτων του Υπουργείου Εργασίας, σε διάστημα μόλις δύο εβδομάδων»

Με το ξέσπασμα της κρίσης της πανδημίας, το Υφυπουργείο –το οποίο μετρούσε μόλις λίγες μέρες ζωής– βρέθηκε στην πρώτη γραμμή των εξελίξεων. Κληθήκαμε να προσφέρουμε τις κατάλληλες εκείνες λύσεις για αποτελεσματική διαχείριση της κατάστασης, τόσο σε επίπεδο αντιμετώπισης της κρίσης στη δημόσια υγεία και των κοινωνικοοικονομικών της επιπτώσεων, όσο και σε επίπεδο επιχειρησιακής συνέχειας για το κράτος και την κοινωνία. Με την αξιοποίηση της ψηφιακής τεχνολογίας, θωρακίστηκαν δημόσιες υπηρεσίες, εκπαιδευτικό σύστημα, επιχειρήσεις και πολίτες, ούτως ώστε να μπορούν να ανταποκριθούν στις πολλαπλές προκλήσεις που παρουσιάστηκαν. Εάν θα έπρεπε να επιλέξω την πιο δύσκολη στιγμή της περιόδου, αυτή θα ήταν η περίπτωση του σχεδιασμού και της υλοποίησης της πλατφόρμας υποβολής και επεξεργασίας αιτήσεων και πληρωμής των επιδομάτων του Υπουργείου Εργασίας, σε διάστημα μόλις δύο εβδομάδων. Πέραν της τεχνικής πρόκλησης, το συγκεκριμένο έργο είχε καθοριστική σημασία και για την κοινωνία, καθώς επέτρεψε την παροχή οικονομικής στήριξης σε πέραν των 160.000 συμπολιτών μας σε μια δύσκολη περίοδο και μάλιστα την περίοδο του Πάσχα. Αυτή ήταν μια πρόκληση που αντιμετωπίστηκε με επιτυχία, μέσα από τη στενή και εντατική συνεργασία και τον επαγγελματισμό ομάδων από το Υπουργείο Εργασίας, το Υφυπουργείο και τον ιδιωτικό τομέα. Ποια διδάγματα άφησε πίσω της η πανδημία και ποιο είναι το πλάνο σας σε περίπτωση επανεμφάνισης του ιού; Η πανδημία υπήρξε ένας πολύτιμος δείκτης αξιολόγησης των δομών, των υπηρεσιών και του τρόπου λειτουργίας του κράτους μας, καταδεικνύοντας όχι μόνο αδυναμίες σε επιχειρησιακές παραμέτρους, αλλά και την αναγκαιότητα ολιστικού εκσυγχρονισμού τόσο του κράτους όσο και της κοινωνίας. Επιπρόσθετα, έφερε στο προσκήνιο την αδυναμία του υφιστάμενου αναπτυξιακού μας μοντέλου να ανταποκριθεί σε απρόσμενες εξελίξεις, σε ένα συνεχώς μεταβαλλόμενο και ιδιαίτερα ανταγωνιστικό διεθνές περιβάλλον. Η ανάγκη διεύρυνσης της παραγωγικής βάσης της οικονομίας, με τρόπο που να διασφαλίζεται η βιώσιμη ανάπτυξή της, αποτελεί πρώτιστο μέλημα της πολιτείας, για προστασία του κράτους σε περίπτωση μελλοντικών κρίσεων, σε οποιοδήποτε τομέα. Οι σχεδιασμοί που υλοποιήσαμε υπό πίεση και αναγκαιότητα εν μέσω πανδημίας, έχουν μείνει ως παρακαταθήκη και έχουν τώρα πλαισιωθεί σε έναν ολιστικό σχεδιασμό ψηφιακού μετασχηματισμού. Βρισκόμαστε, επίσης, στη διαδικασία κατάρτισης πλάνου επιχειρησιακής συνέχειας, που να διασφαλίζει την ενίσχυση της ετοιμότητας, του χρόνου και του τρόπου ανταπόκρισής μας σε μελλοντικές κρίσεις.

ΥΨΗΛΗ ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑ ΟΙ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ

Ειδικότερα στον τομέα των επενδύσεων, πώς μπορεί να συμβάλει το Υφυπουργείο για περαιτέρω προσέλκυση επενδυτών; Η προσέλκυση ξένων επενδύσεων, είτε εταιρειών είτε φυσικών προσώπων για εγκατάσταση και δραστηριοποίηση στην Κύπρο, αποτελεί κρίσιμο αναπτυξιακό στόχο της πολιτείας. Το Υφυπουργείο εντάσσει την προσέλκυση εταιρειών υψηλής τεχνολογίας, αλλά και την ανάπτυξη ενός ισχυρού οικοσυστήματος καινοτομίας, στις υψηλότερές του προτεραιότητες, προωθώντας σειρά δράσεων για παραχώρηση κινήτρων προς τους ξένους επενδυτές, για βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος που διέπει τη δραστηριοποίησή τους στην Κύπρο και για ενίσχυση του εγχώριου ανθρώπινου δυναμικού, ειδικότερα στον χώρο της πληροφορικής. Στοχεύουμε στη συνεχή αναβάθμιση του φορολογικού μας συστήματος, περιλαμβανομένου του καθεστώτος πνευματικής ιδιοκτησίας, και στη συνεχή βελτίωση και προώθηση του σχεδίου Start-up Visa, το οποίο απευθύνεται σε νεοφυείς επιχειρήσεις που επιθυμούν να έχουν ως βάση την Κύπρο και οι οποίες προέρχονται από τρίτες χώρες. Έχει επίσης ενταχθεί πρόνοια στο Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα για επένδυση ύψους τουλάχιστον €75.000 σε πιστοποιημένη καινοτόμο επιχείρηση, ως ένα από τα οικονομικά κριτήρια που καλείται να πληροί ο υποψήφιος για πολιτογράφηση επενδυτής, ενώ, με τη λειτουργία του νέου Επενδυτικού Ταμείου για την Παροχή Χρηματοδότησης Κεφαλαίου (Equity Fund), αναμένεται να δοθεί νέα δυναμική στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και ιδιαίτερα στις νεοφυείς και καινοτόμες. Βρισκόμαστε επίσης σε επαφές με εταιρείες και οικοσυστήματα του εξωτερικού, ούτως ώστε, μέσω της διερεύνησης των αναγκών και των απαιτήσεών τους, να προσαρμόζουμε το προσφερόμενο προϊόν μας με τρόπο που να ταυτίζεται με τα θέλω των ξένων επενδυτών.

«Κλειδί για την επιχειρηματική δραστηριότητα αποτελούν επίσης οι τηλεπικοινωνιακές υποδομές και συγκεκριμένα η συνδεσιμότητα. Στοχεύουμε σε προσφορά υπερυψηλής ευρυζωνικής κάλυψης σε πιο ανταγωνιστικές τιμές, ενώ προχωρούμε στην ανάπτυξη δικτύων 5G, κάτι που αναμένεται να επιφέρει τεράστιες δυνατότητες στις επιχειρήσεις»

ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΕΙΑ

Στον τομέα της παιδείας, σε ποιες ενέργειες προβαίνετε ώστε από τον Σεπτέμβριο τα σχολεία να είναι έτοιμα να λειτουργούν και σε ψηφιακή βάση; Ο εκσυγχρονισμός του τομέα της παιδείας, δομικού στοιχείου μιας δυναμικής ψηφιακής και καινοτόμου οικονομίας και κοινωνίας, συγκαταλέγεται στις καίριες προτεραιότητες του Υφυπουργείου. Σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας, κινούμαστε προς έναν ευρύτερο σχεδιασμό ψηφιοποίησης υπηρεσιών του Υπουργείου, εγκαθίδρυσης ενός ολοκληρωμένου πληροφοριακού συστήματος διαχείρισης σχολικών μονάδων, εκπαιδευτικών, μαθητών/τριών και υπηρεσιών υποστήριξης του Υπουργείου, αλλά και υιοθέτησης καινοτόμων λύσεων για καθιέρωση της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, ως ενισχυτικού εργαλείου στη μαθησιακή διαδικασία. Στόχος μας είναι η υιοθέτηση ενός ολοκληρωμένου μοντέλου τηλεκπαίδευσης, που θα μπει σε εφαρμογή με τη νέα σχολική χρονιά και το οποίο αγγίζει συνιστώσες όπως οι υποδομές, η ανάπτυξη σχετικών δεξιοτήτων από εκπαιδευτικούς και μαθητές, και ο ανασχεδιασμός της μαθησιακής διαδικασίας και του εκπαιδευτικού υλικού. ET

EconomyToday 53

ΘΕΜΑ

Ταράζει

Η κάθοδος της Chevron

τον ενεργειακό χάρτη

της Ανατολικής Μεσογείου 54 EconomyToday

Στις επενδύσεις, κάποια από τα κλειδιά της επιτυχίας μιας συναλλαγής είναι το κόστος και η χρονική στιγμή της πράξης. Η εξαγορά της Noble Energy θεωρείται μια πολύ καλή συναλλαγή σε αξία για τη Chevron, εφόσον η τελευταία αποκτά ένα ποιοτικό χαρτοφυλάκιο περιουσιακών στοιχείων σε πολύ χαμηλή τιμή, μπαίνοντας ταυτόχρονα στην ενεργειακή σκακιέρα της Ανατολικής Μεσογείου και εκμεταλλευόμενη πλήρως τις ευκαιρίες που δημιούργησε η πανδημία του κορωνοϊού στην παγκόσμια βιομηχανία πετρελαίου. ΤΟΥ ΒΡΑΣΙΔΑ ΝΕΟΦΥΤΟΥ Υπεύθυνου Επενδυτικής Στρατηγικής Exclusive Capital

EconomyToday 55

ΘΕΜΑ

Η συμφωνία εξαγοράς Ο αμερικανικός ενεργειακός κολοσσός Chevron Corporation εισέρχεται στα κοιτάσματα της κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (AOZ) και της Ανατολικής Μεσογείου μετά την εξαγορά της εταιρείας πετρελαίου και φυσικού αερίου Noble Energy, μέλους της κοινοπραξίας των εταιρειών που κατέχουν άδεια εκμετάλλευσης για το κοίτασμα «Αφροδίτη» στο οικόπεδο 12. Η Chevron συμφώνησε να αγοράσει τη Noble Energy έναντι $5 δισ. σε ανταλλαγή μετοχών. Οι μέτοχοι της Noble Energy θα αποκτήσουν το 3% της Chevron, εφόσον θα λάβουν 1 μετοχή της Chevron για κάθε 10 μετοχές της Noble Energy που διαθέτουν βάσει της συμφωνίας. Επιπρόσθετα, η Chevron θα απορροφήσει και τα $8 δισ. χρέους της εταιρείας, ανεβάζοντας τη συνολική αξία της συμφωνίας στα $13 δισ. Η μετοχή της Noble Energy έκλεισε στα $10,38 την ημέρα της συμφωνίας, στις 17 Ιουλίου, υποχωρώντας κατά 60% από την αρχή του 2020, απόρροια των οικονομικών δυσκολιών που προκάλεσε η κατάρρευση της τιμής του πετρελαίου κατά τους μήνες Μάρτιο και Απρίλιο λόγω των αυστηρών περιοριστικών μέτρων για την καταπολέμηση της πανδημίας. Επίσης, η μετοχή βρίσκεται σχεδόν 90% χαμηλότερα από το ιστορικό υψηλό των $80 στις 23 Ιουνίου 2014, εφόσον η εταιρεία αδυνατούσε να δημιουργήσει κέρδος την τελευταία πενταετία. Η κατάρρευση των διεθνών τιμών πετρελαίου έχει προκαλέσει μεγάλο πρόβλημα επιβίωσης σε μικρομεσαίες εταιρείες ενέργειας, κάνοντάς τις ελκυστικούς στόχους εξαγοράς από μεγαλύτερες εταιρείες με πιο δυνατούς ισολογισμούς και ρευστότητα.

Η έλευση πετρελαϊκών κολοσσών, όπως οι Chevron και ExxonMobil, στη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου θα μπορούσε να επενεργήσει θετικά στους ενεργειακούς σχεδιασμούς της κυπριακής κυβέρνησης

Τι κερδίζει η Chevron με την εξαγορά της Noble Energy; Οι αναλυτές σε γενικές γραμμές επαίνεσαν τη συμφωνία όσον αφορά το κόστος, την απορρόφηση χρέους, τις συνέργειες περιουσιακών στοιχείων και τις προοπτικές εκμετάλλευσής τους. Πρακτικά, η Chevron εξαγόρασε το υψηλής ποιότητας χαρτοφυλάκιο της Noble Energy για μόλις το 1/8 της συνολικής αξίας που είχε το 2014. Με αυτό θα εξισορροπήσει το ήδη ισχυρό παγκόσμιο χαρτοφυλάκιό της, που 56 EconomyToday

Η κατάρρευση των διεθνών τιμών πετρελαίου έχει προκαλέσει μεγάλο πρόβλημα επιβίωσης σε μικρομεσαίες εταιρείες ενέργειας, κάνοντάς τις ελκυστικούς στόχους εξαγοράς από μεγαλύτερες εταιρείες με πιο δυνατούς ισολογισμούς και ρευστότητα

αποτελείται από θέσεις στο Permian του Τέξας, στο LNG Αυστραλίας, στο Καζακστάν και στον Κόλπο του Μεξικού στις ΗΠΑ. Τα περιουσιακά στοιχεία της Noble Energy στην Ανατολική Μεσόγειο περιλαμβάνουν τα δικαιώματα διαχείρισης στο κοίτασμα φυσικού αερίου «Αφροδίτη», το οποίο έχει από κοινού με την ισραηλινή Delek και τον ολλανδικό κολοσσό Shell, καθώς και τα δικαιώματα στα ισραηλινά κοιτάσματα «Λεβιάθαν» και «Ταμάρ». Τα υπεράκτια περιουσιακά στοιχεία στο Ισραήλ, και ειδικά το γιγάντιο πεδίο «Λεβιάθαν», ένα από τα μεγαλύτερα

πεδία φυσικού αερίου στη Μεσόγειο, θα προσφέρουν άμεση απόδοση και ενίσχυση της θέσης της Chevron στην Ανατολική Μεσόγειο, περιοχή η οποία φιλοδοξεί υπό προϋποθέσεις να αποτελέσει μια από τις βασικές νέες πηγές ενεργειακής τροφοδοσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Chevron θα αποκτήσει περίπου 11 δισεκατομμύρια βαρέλια ισοδύναμου πετρελαίου (ΒΟΕ) σε τιμή μικρότερη από $1,50 ανά βαρέλι, μεγαλύτερη παρουσία στις σχιστολιθικές λεκάνες του Permian και του Eagle Ford στο Τέξας, σημαντική θέση στο Κολοράντο, όπως επίσης και μερίδιο στο MLP

Noble Midstream. Θα ενισχύσει επίσης τη θέση της στη δυτική Αφρική, μέσω υπεράκτιων κοιτασμάτων στην Ισημερινή Γουινέα. Η Chevron εκτιμά ότι το χαρτοφυλάκιο της Noble Energy θα ενισχύσει τη γεωγραφική ποικιλομορφία της εταιρείας, θα αυξήσει την ευελιξία κεφαλαίου και θα βελτιώσει την ικανότητά της να δημιουργήσει ισχυρές ταμειακές ροές μέσω των συνεργειών των περιουσιακών στοιχείων των δύο εταιρειών, εξοικονομώντας κόστος πέραν των 300 εκατομμυρίων δολαρίων μέσα στον πρώτο χρόνο των εργασιών.

EconomyToday 57

ΘΕΜΑ

Κοιτάσματα φυσικού αερίου σε Ισραήλ και Κύπρο Τα κοιτάσματα φυσικού αερίου στο Ισραήλ και στην Κύπρο θεωρούνται τα «κοσμήματα» της Noble Energy, η οποία τα έφερε στο φως κατά την προηγούμενη δεκαετία, αλλάζοντας μια για πάντα τον ενεργειακό και γεωπολιτικό χάρτη της Ανατολικής Μεσογείου. Τα υπεράκτια κοιτάσματα του «Λεβιάθαν» και του «Ταμάρ» στο Ισραήλ και το «Αφροδίτη» της Κύπρου αποτελούν κορυφαία, μακράς διάρκειας πεδία, τα οποία θα αξιοποιήσει η Chevron για να καλύψει τη μεγάλη ζήτηση φυσικού αερίου στις επόμενες δεκαετίες. Τα δύο κοιτάσματα του Ισραήλ ήδη προμηθεύουν με φυσικό αέριο το Ισραήλ, την Αίγυπτο και την Ιορδανία, με μακροχρόνια συμβόλαια. Το «Λεβιάθαν» είναι το δεύτερο μεγαλύτερο κοίτασμα φυσικού αερίου της Μεσογείου, με απολήψιμα αποθέματα 22 τρισ. κυβικών ποδιών. Το «Ταμάρ» ακολουθεί με 7,1 τρισ. κυβικά πόδια, ενώ το μικρότερο συγκριτικά κοίτασμα «Αφροδίτη» έχει εκτιμώμενα αποθέματα 4,5 τρισ. κυβικών ποδιών φυσικού αερίου. Το μεγαλύτερο κοίτασμα φυσικού αερίου της Μεσογείου είναι το «Ζορ», που βρίσκεται εντός της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης της Αιγύπτου και που ανακαλύφθηκε από την ιταλική κρατική εταιρεία ενέργειας ΕΝΙ το 2015. Το «Ζορ» θεωρείται ένα κοίτασμα «υπεργίγαντας», εφόσον περιέχει 30 τρισ. κυβικά πόδια φυσικού αερίου, δηλαδή είναι περίπου 6,5 φορές μεγαλύτερο από το «Αφροδίτη».

Το γεωπολιτικό παιχνίδι στην Ανατολική Μεσόγειο Οι ανακαλύψεις μεγάλων κοιτασμάτων φυσικού αερίου στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου την τελευταία δεκαετία έχουν μια ιδιαίτερα σημαντική γεωπολιτική και γεωοικονομική αξία, πέραν της οικονομικής τους σημασίας. Οι εύθραυστες ισορροπίες στη Μεσόγειο απειλούνται από τον «πόλεμο» των γεωτρήσεων που έχει ξεσπάσει, με μήλον της έριδος τα πλούσια κοιτάσματα φυσικού αερίου. Χώρες όπως η Κύπρος, η Ελλάδα, το Ισραήλ, η Αίγυπτος και η Ιταλία έχουν υπογράψει διακρατικά μνημόνια συνεργασίας μεταξύ τους, κάτι που έχει ενοχλήσει την Τουρκία, αλλά και χώρες όπως ο Λίβανος, η Συρία και η Παλαιστινιακή Αρχή, που διεκδικούν μέρος των κοιτασμάτων. Η Τουρκία, η οποία δεν συμφωνεί με την οριοθέτηση των ΑΟΖ στην περιοχή, έχει ήδη προχωρήσει σε υπογραφές παράνομων μνημονίων καθορισμού θαλάσσιων ζωνών με τα κατεχόμενα της Κύπρου το 2011 αλλά και με την κυβέρνηση της Τρίπολης στη Λιβύη το 2019.

58 EconomyToday

Η έλευση της Chevron στη θέση της μικρής σε μέγεθος Noble Energy στις ΑΟΖ Κύπρου και Ισραήλ θα μπορούσε να επισπεύσει την ανάπτυξη και αξιοποίηση των μεγάλων κοιτασμάτων των δύο χωρών και την υλοποίηση του αγωγού EastMed

Είσοδος αμερικανικών εταιρειών στην κυπριακή ΑΟΖ Η συγκυρία της πανδημίας του κορωνοϊού και η αδυναμία της Noble Energy να αντεπεξέλθει στους οικονομικούς κλυδωνισμούς έδωσαν την ευκαιρία στην αμερικανικών συμφερόντων Chevron να εισέλθει στο ενεργειακό παιχνίδι της Ανατολικής Μεσογείου. Η Chevron θα είναι η δεύτερη εταιρεία με έδρα τις ΗΠΑ που θα δραστηριοποιηθεί στη θαλάσσια περιοχή της Κύπρου και της Ελλάδας, μετά την παρουσία της ExxonMobil. Η κοινοπραξία ExxonMobil-Qatar Petroleum έχει ήδη ανακαλύψει το μεγαλύτερο μέχρι στιγμής κοίτασμα φυσικού αερίου στην κυπριακή ΑΟΖ, το «Γλαύκος» στο τεμάχιο 10, με εκτιμώμενα αποθέματα 5,5 έως 8 τρισ. κυβικά πόδια. Το κοίτασμα «Γλαύκος» θα μπορούσε να καλύψει τις ηλεκτροπαραγωγικές ανάγκες της Κύπρου για τα επόμενα 200 χρόνια. Επίσης, η ExxonMobil θα συμμετέχει με την Total και τα ΕΛ.ΠΕ. στην κοινοπραξία που θα διεξαγάγει έρευνες στις θαλάσσιες περιοχές δυτικά και νοτιοδυτικά της Κρήτης, αλλά και στην Αίγυπτο.

Ένας έξυπνος CEO στο τιμόνι της Chevron

Πλέον, οι δύο αμερικανικές εταιρείες θα έχουν ενεργό ρόλο και λόγο στην έρευνα και εκμετάλλευση του ορυκτού πλούτου της Ανατολικής Μεσογείου, και ειδικά στην ανάπτυξη του υποθαλάσσιου αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου EastMed, για τον οποίο υπάρχουν ήδη διακρατικές συμφωνίες μεταξύ Κύπρου, Ισραήλ και Ελλάδας. Η κατασκευή του EastMed έχει σημαντική οικονομική, διπλωματική και γεωπολιτική σημασία για τις τρεις χώρες, παρότι πρόκειται για ένα πολύ δύσκολο και ακριβό έργο, συνολικού κόστους €6 δισ. Ο EastMed σχεδιάζεται να μεταφέρει αέριο από τα κοιτάσματα της νοτιοανατολικής Μεσογείου στην Ευρώπη, ενώ θα έχει αρχική δυναμικότητα μεταφοράς 10 δισ. κ.μ. φυσικού αερίου ετησίως, με δυνατότητα επέκτασης ως τα 20 δισ. κ.μ. Ο αγωγός εκτιμάται ότι θα μπορεί να καλύψει περίπου το 10% των αναγκών της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε φυσικό αέριο. ET

Η Chevron εξαγόρασε το υψηλής ποιότητας χαρτοφυλάκιο της Noble Energy για μόλις το 1/8 της συνολικής αξίας που είχε το 2014. Με αυτό θα εξισορροπήσει το ήδη ισχυρό παγκόσμιο χαρτοφυλάκιό της

Ο Mike Wirth, CEO της Chevron, θεωρείται ως ένας από τους πιο έξυπνους διευθυντές στη βιομηχανία πετρελαίου. Μέσω της ηγεσίας του, η Chevron επέλεξε να μη συμμετάσχει σε εξαγορές άλλων εταιρειών σε εποχές προ κορωνοϊού (όπως η εξαγορά της Anadarko από την Occidental Petroleum για $55 δισ. το 2019, μια από τις μεγαλύτερες αποτυχίες του θρυλικού επενδυτή Warren Buffett), δηλώνοντας ότι η νίκη με κάθε κόστος μπορεί να είναι δαπανηρή. Η αναμονή και η πειθαρχία του να περιμένει την κατάλληλη ευκαιρία για να αποκτήσει ελκυστικά περιουσιακά στοιχεία σε χαμηλό κόστος έχει ανταμειφθεί, αγοράζοντας τη Noble Energy για μόνο $13 δισ., ποσό πολύ μικρό για τα δεδομένα της πετρελαϊκής αγοράς.

Δεδομένα Η είσοδος στη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου τέτοιου μεγέθους πετρελαϊκών κολοσσών, όπως η Chevron και η ExxonMobil, οι οποίοι έχουν δυνατούς ισολογισμούς, μεγάλη ρευστότητα, εμπειρία στην ανάπτυξη γιγαντιαίων κοιτασμάτων, αλλά προπάντων δυνατότητες πολιτικής επιρροής, θα μπορούσε να αλλάξει προς το θετικό τους ενεργειακούς σχεδιασμούς της κυπριακής κυβέρνησης. Η ανάπτυξη του κοιτάσματος «Αφροδίτη» στην κυπριακή ΑΟΖ από τις μικρομεσαίες εταιρείες Noble Energy και Delek θα ήταν αβέβαιη, μιας και οι ίδιες αντιμετώπιζαν τεράστια οικονομικά προβλήματα από την πτώση των τιμών πετρελαίου και φυσικού αερίου στις διεθνείς αγορές λόγω της πανδημίας. Οι δύο εταιρείες είχαν μειώσει το κεφαλαιακό τους πρόγραμμα για τα επόμενα χρόνια λόγω έλλειψης ρευστότητας, κάτι που θα μπορούσε να καθυστερήσει ή να αναβάλει τις δαπάνες για

νέα έργα όπως το «Αφροδίτη». Το «νέο» αμερικανικό δίδυμο ενισχύει την ίδια την κυπριακή ΑΟΖ, αφού οι δύο πετρελαϊκοί κολοσσοί έχουν την οικονομική και τεχνολογική δυνατότητα να εκπληρώσουν τις δεσμεύσεις τους έναντι της κυπριακής κυβέρνησης. Εξάλλου, ο Mike Wirth, CEO της Chevron, μιλώντας στο Bloomberg, έδωσε μεγάλη σημασία στα κοιτάσματα της Ανατολικής Μεσογείου που βρίσκονται στα περιουσιακά στοιχεία της Noble Energy. Επιπρόσθετα, οι δύο εταιρείες κατέχουν την κατάλληλη, σύγχρονη τεχνολογία για να μειώσουν το μεγάλο κόστος εξόρυξης και μεταφοράς του φυσικού αερίου, κάνοντας τον αγωγό EastMed, αλλά ακόμη και τη δημιουργία τερματικού υγροποίησης φυσικού αερίου στην Κύπρο, πιο βιώσιμα οικονομικά. Επίσης, η εδραίωση των αμερικανικών συμφερόντων στην κυπριακή ΑΟΖ θα

μπορούσε να αλλάξει τις ισορροπίες δυνάμεων στην περιοχή, μέσω της πλήρους εποπτείας των παραχωρήσεων δικαιωμάτων έρευνας και εκμετάλλευσης στην Ανατολική Μεσόγειο. Αυτή η εξέλιξη θα μπορούσε να βάλει τροχοπέδη στις βλέψεις της Τουρκίας στην περιοχή, εν μέσω παράνομων γεωτρήσεων, οριοθέτησης ΑΟΖ με τη Λιβύη, αλλά και μετά το πρόσφατο επεισόδιο με τη Navtex για σεισμικές έρευνες σε μέρος των ελληνικών υδάτων. Εν κατακλείδι, η έλευση του πετρελαϊκού κολοσσού Chevron στη θέση της μικρής σε μέγεθος Noble Energy στις ΑΟΖ της Κύπρου και του Ισραήλ θα μπορούσε να επισπεύσει την ανάπτυξη και αξιοποίηση των μεγάλων κοιτασμάτων των δύο χωρών, την υλοποίηση του αγωγού EastMed και την αναβάθμιση της Κύπρου σε σημαντικό παράγοντα φυσικού αερίου στη σκακιέρα της παγκόσμιας αγοράς υδρογονανθράκων.

EconomyToday 59

ΘΕΜΑ

Η κυπριακή οικονομία

μεταξύ Ανατολής και Δύσης

60 EconomyToday

Στη συμφωνία αποφυγής διπλής φορολογίας μεταξύ Κύπρου και Ρωσίας, που είχε αρχικά υπογραφεί το 1998, είχαν βασιστεί οι επιχειρηματικοί δεσμοί που δημιουργήθηκαν τα τελευταία χρόνια και που είχαν ως αποτέλεσμα πολλές ρωσικές εταιρείες να μεταφέρουν την έδρα τους στο νησί και ένα κομμάτι της κυπριακής οικονομίας να απασχολείται γύρω από τις εν λόγω δραστηριότητες. Η Ρωσική Δημοκρατία έχει αποφασίσει να τροποποιήσει τη συμφωνία για αποφυγή της διπλής φορολογίας με την Κύπρο κατά τους τελευταίους μήνες, κάτι το οποίο είναι αποτέλεσμα πολλαπλών παραγόντων, αλλά φαίνεται να έχει ως κυριότερη αιτία την αλλαγή της πολιτικής στάσης της Κυπριακής Δημοκρατίας και τη στροφή της προς το αντίπαλον δέος, τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής. ΤΟΥ ΞΕΝΙΟΥ ΜΕΣΑΡΙΤΗ

EconomyToday 61

ΘΕΜΑ

H

μείωση της τιμής του πετρελαίου τους τελευταίους μήνες, σε συνδυασμό με την κρίση που αντιμετωπίζει η χώρα εξαιτίας της πανδημίας του κορωνοϊού, δίνει τεράστια κίνητρα στη Ρωσία για να αυξήσει τις προσπάθειες για επαναπατρισμό των ρωσικών ροών κεφαλαίων. Η Κύπρος αποτελεί τον κυριότερο στόχο ανάμεσα στις υπόλοιπες χώρες με τις οποίες η Ρωσία έχει συμφωνίες αποφυγής διπλής φορολογίας, λόγω του γεγονότος ότι το νησί αποτελεί την πρώτη επιλογή των ρωσικών εταιρειών παγκόσμια. Ως εκ τούτου, η προσπάθεια απορωσοποίησης της κυπριακής

62 EconomyToday

οικονομίας είναι αποτέλεσμα πολιτικών αλλά και οικονομικών κινήτρων.

Η εξέλιξη της Κύπρου σε κέντρο παροχής υπηρεσιών

Η τουρκική εισβολή του 1974 άλλαξε άρδην το σκηνικό του παραγωγικού μοντέλου της κυπριακής οικονομίας. Η Κύπρος, με το 70% των παραγωγικών της συντελεστών να είναι κάτω από την τουρκική κατοχή, άρχισε να μεταλλάσσεται μετά τη δεκαετία του 1980, από μια οικονομία που ήταν βασισμένη στην πρωτογενή και δευτερογενή παραγωγή, σε ένα διεθνές

κέντρο παροχής υπηρεσιών. Η κυπριακή οικονομία ανοικοδομήθηκε πάνω στον τομέα των υπηρεσιών, παρέχοντας χρηματοοικονομικές και επαγγελματικές υπηρεσίες γύρω από τα δικηγορικά, λογιστικά, τραπεζικά και ναυτιλιακά, τον τουρισμό και τον τομέα των ακινήτων. Με τους χαμηλούς φορολογικούς συντελεστές, με ένα διεθνές δίκτυο διμερών κρατικών συμφωνιών αποφυγής διπλής φορολογίας και με ένα αρκετά χαλαρό εποπτικό πλαίσιο ελέγχου για την εγγραφή εταιρειών, το άνοιγμα τραπεζικών λογαριασμών και τη δήλωση εισοδημάτων, η Κύπρος εδραιώθηκε ως φορολογικός παράδεισος. Η Παγκόσμια Τράπεζα κατέταξε σταδιακά την Κύπρο στην κατηγορία των χωρών με υψηλά εισοδήματα.

Τα τελευταία χρόνια, διάφορα δεδομένα καταδεικνύουν την εφαρμογή της Ολοκληρωμένης Εθνικής Στρατηγικής της Ουάσινγκτον και την αύξηση της αμερικανικής επιρροής στην κυπριακή οικονομία

Η κάθοδος των ρωσικών κεφαλαίων και η υπερρευστότητα των κυπριακών τραπεζών Η επιλογή αυτού του οικονομικού μοντέλου της κυπριακής οικονομίας είχε ως αποτέλεσμα να αναπτυχθούν στενές οικονομικές σχέσεις με Ρώσους επιχειρηματίες και επενδυτές, ένα μέρος εκ των οποίων είχε ισχυρούς πολιτικούς δεσμούς με το Κρεμλίνο. Μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, άρχισε η κάθοδος στην Κύπρο πολλών εταιρειών, συνεπώς και η εισροή ρωσικών καταθέσεων στις κυπριακές τράπεζες. Με βάση τις ανακοινώσεις του Υπουργείου Οικονομικών της Κυπριακής Δημοκρατίας, η πρώτη συμφωνία για αποφυγή διπλής φορολογίας μεταξύ Κύπρου και Ρωσίας υπογράφηκε το 1998 και ανανεωνόταν διαρκώς μέχρι και σήμερα. Μετά την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2004, οι κυπριακές τράπεζες, για να προσελκύσουν ξένα κεφάλαια, προσέφεραν υψηλά καταθετικά επιτόκια. Η πολιτική αυτή εντατικοποιήθηκε μετά την υιοθέτηση του ευρώ και ο ανταγωνισμός ενισχύθηκε όταν οι ελληνικές τράπεζες εισήλθαν στην κυπριακή αγορά, σε μια προσπάθεια να πάρουν ένα κομμάτι της πίτας των καταθέσεων. Σύμφωνα με την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, οι καταθέσεις αυξήθηκαν κατά 50% από τις αρχές του 2004 έως τα τέλη του 2007. Έως τον Δεκέμβριο του 2008, οι ξένες καταθέσεις αντανακλούσαν το 130% του ΑΕΠ της χώρας. Μέχρι τα τέλη του 2012, μόνο οι εκτιμώμενες ρωσικές καταθέσεις στην Κύπρο ανέρχονταν σε $31 δισεκατομμύρια, δηλαδή 129% του ΑΕΠ του νησιού. Βάσει του οίκου αξιολόγησης Moody’s, τα διασυνοριακά δάνεια των ρωσικών τραπεζών σε κυπριακές ρωσικές εταιρείες ανέρχονταν περίπου σε 30-40 δισ. δολάρια. Τα επιτόκια καταθέσεων έφτασαν να είναι κατά 5% με 6% υψηλότερα από αυτά που προσφέρονταν σε άλλες χώρες της Ευρωζώνης, κάτι το οποίο είχε ως συνεπακόλουθο οι τράπεζες να έχουν δανειστικά επιτόκια έως και κατά 7% με 8% υψηλότερα από άλλες χώρες της Ευρωζώνης.

EconomyToday 63

ΘΕΜΑ

Η υπερρευστότητα και η διαχείριση των ρωσικών κεφαλαίων οδηγούν στη συστημική κρίση Συνεπώς, αυτό που ακολούθησε ήταν μια αύξηση του ποσοστού πίστωσης, με τις τράπεζες να παρέχουν δάνεια σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά, κυρίως στον κλάδο των κατασκευών και των ακινήτων, σηματοδοτώντας έτσι μια πιστωτική αύξηση και μια υπερμεγέθυνση του τομέα («φούσκα ακινήτων»). Τα σχετικά στατιστικά στοιχεία διευκρινίζουν ότι η πιστωτική επέκταση στον παραπάνω τομέα είχε αυξηθεί έως και 7% ετησίως μέχρι το τέλος του 2005, ποσοστό που επιταχύνθηκε ταχύτατα και έφτασε να αυξάνεται κατά 43,9% το 2008. Απότοκο των παραπάνω δεικτών είναι το ότι το τραπεζικό σύστημα της Κύπρου έχει μέχρι σήμερα ως κυριότερο πρόβλημα τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Συνεχίζοντας στο ίδιο μοτίβο, οι τράπεζες προχωρούσαν σε ανοίγματα σε εξωτερικές αγορές, προσθέτοντας επιπλέον ρίσκα, πέραν της εσωτερικής πιστωτικής έκθεσης, απότοκου της υπερβολικής συσσώρευσης κεφαλαίων από τις εισροές ξένων καταθέσεων. Οι μεγαλύτερες τράπεζες εισήγαγαν τα κεφάλαιά τους στην ελληνική αγορά, δημιουργώντας δίκτυα υποκαταστημάτων (επεκτείνοντας το χαρτοφυλάκιο δανείων τους) και επενδύοντας σε ομόλογα της ελληνικής κυβέρνησης, που χαρακτηρίζονταν ως τοξικά προϊόντα και τα οποία τα ξεφορτώνονταν οι γερμανικές και οι γαλλικές τράπεζες. Τόσο η Τράπεζα Κύπρου όσο και η Λαϊκή εκτέθηκαν σε μεγάλο βαθμό στα «ελκυστικά» ελληνικά κρατικά ομόλογα, τα οποία λόγω του τεράστιου ρίσκου τους είχαν πολύ υψηλές αποδόσεις. Ενώ μαίνονταν οι εξελίξεις, με τα δυσοίωνα νέα για το κυπριακό τραπεζικό σύστημα να φαίνονται αναπόφευκτα, η Κυπριακή Δημοκρατία, αποκλεισμένη από τις αγορές, αποτάθηκε στη Ρωσική Ομοσπονδία για δανειοδότηση €2,5 δισ. με επιτόκιο 4,5%. Το δάνειο είχε χαρακτηριστεί τη συγκεκριμένη περίοδο ως «δάνειο-σωσίβιο», αφού η Κύπρος είχε τεράστια προβλήματα ρευστότητας και ήταν αποκλεισμένη από τις διεθνείς αγορές, επιβεβαιώνοντας τις στενές σχέσεις μεταξύ Κύπρου και Ρωσίας. Ωστόσο, το ρωσικό δάνειο φάνηκε να μην μπορεί να κλείσει τις δημοσιονομικές και τραπεζικές τρύπες, αφού ακολούθησε περαιτέρω επιδείνωση της κατάστασης της οικονομίας. Εντέλει, η τελική αναδιάρθρωση (κούρεμα) του ελληνικού χρέους το 2012 επέφερε συνολική απώλεια €4,5 δισ. για τις δύο προαναφερθείσες κυπριακές τράπεζες. Η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους σηματοδότησε μια αντίστροφη μέτρηση έως τον Μάρτιο του 2013, οπότε και συμφωνήθηκε το κούρεμα των καταθέσεων στο Eurogroup, καθώς και πρόγραμμα οικονομικής προσαρμογής (μνημόνιο). Η συμφωνία είχε ως αποτέλεσμα 64 EconomyToday

το κούρεμα καταθέσεων για τις δύο μεγαλύτερες τράπεζες και το κλείσιμο της Λαϊκής Τράπεζας. Σύμφωνα με την εκτίμηση του οίκου Moody’s, στην οποία αναφερθήκαμε προηγουμένως, οι ρωσικές καταθέσεις σε τράπεζες μαζί με τα ρωσικά δάνεια προς τις ρωσικές εταιρείες στην Κύπρο ανέρχονταν σε $70 δισ. κατά τα τέλη του 2012, λίγο πριν σηματοδοτηθεί η αρχή του τέλους αυτού του μοτίβου.

Στην αξιολόγηση της Moneyval, η κυπριακή οικονομία είναι μία από τις 25 χώρες, Η αύξηση της αμερικανικής επιρροής από το σύνολο Η Ολοκληρωμένη Εθνική Στρατηγική για την Κύπρο, των 98 που έχουν που εκδόθηκε από την κυβέρνηση των ΗΠΑ το 2019, αξιολογηθεί, οι αναφέρει ότι «κακοήθεις παράγοντες», και κυριότερα η οποίες δεν έχουν Ρωσία, έχουν ως στόχο να υποσκάψουν τους θεσμούς της Κυπριακής Δημοκρατίας μέσω του οικονομικού τους χαμηλό βαθμό συστήματος, προκειμένου να δημιουργήσουν ρήξεις μεταξύ αξιολόγησης σε της Κύπρου και των ΗΠΑ αλλά και μεταξύ της Κύπρου κανέναν από και των Ευρωπαίων εταίρων της. Οι ρήξεις, αναφέρει το τους 11 πυλώνες κείμενο, πρέπει να αποφευχθούν και να αναγνωριστεί που συνθέτουν η σημασία του χρηματοοικονομικού και του τραπεζικού την αξιολόγηση τομέα ως κύριων πυλώνων της κυπριακής οικονομίας, με τα συμφέροντα των ΗΠΑ να αυξάνονται σε αυτούς αποτελεσματιτους τομείς. κότητας

Οι Αμερικάνοι χαρακτηρίζουν την Κύπρο ως πύλη της Ρωσίας στην Ευρώπη

Οι κυρώσεις και οι αμερικανικές μετοχές στις τράπεζες Τα τελευταία χρόνια, διάφορα δεδομένα καταδεικνύουν την εφαρμογή της Ολοκληρωμένης Εθνικής Στρατηγικής της Ουάσινγκτον και την αύξηση της αμερικανικής επιρροής στην κυπριακή οικονομία. Ο Υπουργός Εμπορίου των ΗΠΑ, Wilbur Ross, μαζί με άλλους Αμερικανούς επενδυτές, το 2014 ανέλαβαν ένα σημαντικό ποσοστό στη μετοχική δομή της Τράπεζας Κύπρου, έχοντας αρκετά σημαντικό ρόλο για διάφορες αποφάσεις που λαμβάνει η Τράπεζα. Σημαντικό είναι το ότι, ενώ ο μεγαλύτερος μέτοχος της Τράπεζας Κύπρου είναι ο όμιλος Renova, στον οποίο εμπλέκεται ο Ρώσος μεγαλοεπιχειρηματίας Viktor Vekselberg, το 2017 πάγωσαν όλοι οι τραπεζικοί του λογαριασμοί, μετά τη συμπερίληψή του στη λίστα κυρώσεων των ΗΠΑ. Σημειώνεται ότι ο Viktor Vekselberg, πέραν του ότι μπήκε στη λίστα των αμερικανικών κυρώσεων, δεν έχει αποδειχθεί ότι εμπλέκεται σε παράνομες δραστηριότητες. Ο Oleg Deripaska, ο οποίος επίσης έχει συμπεριληφθεί στη λίστα κυρώσεων των ΗΠΑ και είναι ιδιοκτήτης του ομίλου EN+, κύριου μετόχου της ρωσικής βιομηχανίας αλουμινίου, έχει τα τελευταία χρόνια μεταφέρει τις εταιρείες του εκτός

Οι καταθέσεις αυξήθηκαν κατά 50% από τις αρχές του 2004 έως τα τέλη του 2007. Έως τον Δεκέμβριο του 2008, οι ξένες καταθέσεις αντανακλούσαν το 130% του ΑΕΠ της χώρας

Η Κύπρος είχε από καιρό χαρακτηριστεί ως η πύλη της Ρωσίας στην Ευρώπη, ενώ οι Δυτικοί θεωρούσαν δεδομένο ότι η Ρωσία επιτυγχάνει την επιρροή της στην Κύπρο μέσω των οικονομικών δεσμών και των εταιρικών χρηματοδοτήσεων, των πολιτογραφήσεων και του τομέα των ακινήτων, αλλά και μέσω του τουρισμού και των θρησκευτικών δεσμών. Η Κύπρος, βάσει των στοιχείων της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας, είναι η μεγαλύτερη πηγή άμεσων ξένων επενδύσεων για τη Ρωσία. Ακόμα και μετά την κρίση του 2013, ενώ γινόταν προσπάθεια να αποτραπεί η επιρροή της Ρωσίας στην Κύπρο, οι Ρώσοι τοποθέτησαν περισσότερα από $6 δισ. σε ιδιωτικές επενδύσεις μέσω του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος, το οποίο παρέχει κυπριακή υπηκοότητα σε ξένους υπηκόους με αντάλλαγμα μεγάλα ποσά επενδύσεων στη χώρα, κυρίως στον τομέα των ακινήτων. «Οι Ηνωμένες Πολιτείες παίρνουν τον αγαπημένο φορολογικό παράδεισο της Ρωσίας, την Κύπρο», ήταν ο τίτλος της αμερικανικής Wall Street Journal, με τον υπότιτλο που ακολουθούσε να εξηγεί τον τρόπο: «Οι ρυθμιστικές αρχές της Ουάσινγκτον καταργούν το ρωσικό ξέπλυμα χρήματος στο μικρό μεσογειακό νησί για να περιορίσουν την επιρροή της Μόσχας στην Ευρώπη». Κατά τα τέλη του 2018, ο Ρώσος πρέσβης στην Κύπρο, απευθυνόμενος στο Φόρουμ Επιχειρήσεων και Επενδύσεων Ρωσίας-Κύπρου, επεσήμανε ότι οι κυρώσεις του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ, καθώς και οι οδηγίες που υιοθετήθηκαν από την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, οδήγησαν στο κλείσιμο δεκάδων χιλιάδων τραπεζικών λογαριασμών και στην εγκατάλειψη του νησιού από ορισμένες μεγάλες εταιρείες ρωσικών συμφερόντων. Αυτές οι εξελίξεις έχουν χαρακτηριστεί από τον Ρώσο πρέσβη στην Κύπρο ως επιζήμιες τόσο για την κυπριακή όσο και για τη ρωσική οικονομία. Σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία της κυπριακής Κεντρικής Τράπεζας, οι ρωσικές καταθέσεις μειώθηκαν από €11,76 δισ. στα τέλη του 2013 σε κάτι λιγότερο από €4,5 δισ. κατά τα τέλη του 2019.

EconomyToday 65

ΘΕΜΑ

Η FBME και ο ρόλος των ανταποκριτριών τραπεζών Τεράστιας σημασίας για το παγκόσμιο χρηματοοικονομικό σύστημα αλλά και την επιβολή των πολιτικών των Ηνωμένων Πολιτειών είναι ο ρόλος των ανταποκριτριών τραπεζών, ιδίως αυτών του δολαρίου. Οι ανταποκρίτριες τράπεζες χρησιμοποιούνται από τις εγχώριες τράπεζες για την εξυπηρέτηση συναλλαγών που είτε προέρχονται είτε ολοκληρώνονται σε ξένες χώρες, αναλόγως του συναλλάγματος που χρησιμοποιούν, και λειτουργούν ως «πράκτορες» της εγχώριας τράπεζας στο εξωτερικό. Σε γενικές γραμμές, χωρίς τη συνεργασία με τις ανταποκρίτριες τράπεζες, οι εγχώριες τράπεζες δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση στις διεθνείς χρηματαγορές και αδυνατούν να εξυπηρετήσουν πελάτες τους που συναλλάσσονται με το εξωτερικό. Η τράπεζα FBME, που λειτουργούσε στη Ρωσία, την Τανζανία και την Κύπρο, έκλεισε από τις κυπριακές αρχές κατόπιν εντολής της κυβέρνησης των ΗΠΑ. Στις 17 Ιουλίου 2014, το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ κατονόμαζε 66 EconomyToday

την τράπεζα ως ίδρυμα πρώτιστης ανησυχίας για νομιμοποίηση εσόδων από ξέπλυμα παράνομου χρήματος και για χρηματοδότηση της τρομοκρατίας. Ως αποτέλεσμα της ανακοίνωσης αυτής, οι ανταποκρίτριες τράπεζες πάγωσαν ή έκλεισαν τους λογαριασμούς τους με την τράπεζα, αρχικά σε δολάριο ΗΠΑ και στη συνέχεια σε άλλα νομίσματα, ενώ οργανισμοί όπως το Reuters και το Bloomberg έκλεισαν την πρόσβαση της τράπεζας στα συστήματά τους. Το υποκατάστημα της FBME στην Κύπρο έκλεισε ουσιαστικά από την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου όταν το Δίκτυο Επιβολής Χρηματοοικονομικού Εγκλήματος (FinCEN) του Υπουργείου Οικονομικών των ΗΠΑ όρισε την FBME Bank ως χρηματοοικονομικό θεσμό νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες, με φερόμενους δεσμούς με τη Χεζμπολάχ και με παράνομη ροή ρωσικών κεφαλαίων στις ΗΠΑ. Σε πρόσφατη συνέντευξή του, ο Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας, Κωνσταντίνος Ηροδότου, δήλωσε ότι

έβλεπαν με ανησυχία τον τελευταίο καιρό τις αναφορές στα διεθνή και εγχώρια ΜΜΕ για ισχυριζόμενη εμπλοκή της χώρας σε περιπτώσεις νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες. Ο τρόπος που παρουσιάζονται κάποιες αναφορές, είχε δηλώσει ο Διοικητής, δεν αντικατοπτρίζει τις πολύ σοβαρές και συγκεκριμένες ενέργειες που έχουν αναληφθεί τα τελευταία χρόνια για πάταξη του φαινομένου αυτού. Η Κύπρος, μετά το 2013, είχε παραμείνει μόνο με δύο μεγάλες ανταποκρίτριες τράπεζες του δολαρίου, αφότου τέθηκαν πολύ αυστηρά πρότυπα τα τελευταία χρόνια και έτσι το κόστος της παρουσίας ακόμα περισσότερων στη χώρα δεν συμβάδιζε με το κόστος της συμμόρφωσης και τα οφέλη που αποκόμιζαν από τη μικρή πίτα της Κύπρου. «Τα αποτελέσματα αυτών των ενεργειών έχουν τύχει αναγνώρισης, τόσο από διεθνείς οργανισμούς όσο και από ανταποκρίτριες τράπεζες διεθνούς βεληνεκούς, την εμπιστοσύνη των οποίων ανακτούν ξανά η ΚΤΚ, η οικονομία μας και τα κυπριακά τραπεζικά

Κύπρου, ενώ ακύρωσε τα μεγαλεπήβολα σχέδια για μεταφορά των εταιρειών του από το Τζέρσεϊ στην Κύπρο. Επίσης, στη δεύτερη μεγαλύτερη κυπριακή τράπεζα, την Ελληνική Τράπεζα, το αμερικανικό επενδυτικό ταμείο Third Point Hellenic Recovery Fund LP είναι από τους κυριότερους μετόχους, με ποσοστό που κυμαίνεται στο 12,6%. Μετά την περσινή αύξηση στο μετοχικό κεφάλαιο της Τράπεζας, ένα άλλο αμερικανικό ταμείο, η PIMCO, μέσω της συνδεδεμένης του εταιρείας Poppy Sarl, έχει αποκτήσει αρκετά μεγάλο μερίδιο στο μετοχικό κεφάλαιο της Ελληνικής Τράπεζας, με το ποσοστό συμμετοχής του να κυμαίνεται στο 17,3%. Συνεπώς, οι δύο αμερικανικές εταιρείες ελέγχουν, μέσω του συνολικού ποσοστού που κατέχουν, σχεδόν το 30% της Ελληνικής Τράπεζας.

Αμερικανικά επενδυτικά ταμεία αγοράζουν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια Η Apollo Global Management, αμερικανικό επενδυτικό ταμείο, συνήψε συμφωνία με την Τράπεζα Κύπρου πριν από περίπου δύο χρόνια, με το έργο Helix, για την αγορά μεγάλου χαρτοφυλακίου μη εξυπηρετού-

μενων δανείων, συνολικού ύψους €2,8 δισ. Η Apollo Global Management, μέσω της θυγατρικής της στην Κύπρο, Gordian Holdings, διαχειρίζεται σήμερα μεγάλο όγκο εξασφαλισμένων δανείων αλλά και ακινήτων στο νησί. Τον τελευταίο χρόνο, γίνεται επίσης προσπάθεια πώλησης ακόμα ενός μεγάλου μέρους του χαρτοφυλακίου μη εξυπηρετούμενων δανείων από την Τράπεζα Κύπρου, με το έργο να ονομάζεται Helix 2. Οι δυνητικοί επενδυτές που πιθανότατα θα αγοράσουν το νέο χαρτοφυλάκιο φέρονται να είναι αμερικανικών συμφερόντων, με τους δύο κυριότερους υποψηφίους να είναι η PIMCO, μεγαλομέτοχος της Ελληνικής, και η Cerberus, του Αμερικανού δισεκατομμυριούχου Stephen Feinberg. Η Altamira, η οποία τα τελευταία χρόνια διαχειρίζεται τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια της ΚΕΔΙΠΕΣ, του πρώην Συνεργατισμού, ανήκε στο αμερικανικό επενδυτικό ταμείο Apollo Global Management, ενώ πέρσι αγοράστηκε από την doBank, της οποίας η μητρική εταιρεία μεταξύ άλλων είναι το αμερικανικό ταμείο Fortress Investment Group. Σημειώνεται επίσης ότι η Altamira, τον Ιούνιο του 2019, προέβη σε συμφωνία διαχείρισης των μη εξυπηρετούμενων δανείων της Alpha Bank, συνολικής αξίας €3,8 δισ. ET

ιδρύματα», δήλωσε ο Διοικητής της Κεντρικής Τράπεζας. Η πρόσθεση ακόμα μίας ανταποκρίτριας τράπεζας για τις συναλλαγές δολαρίου ήταν από τους κυριότερους στόχους των αξιωματούχων της κυπριακής οικονομίας και έχει επιτευχθεί, ως επιβράβευση για την αλλαγή πλεύσης της κυπριακής οικονομίας, με την αμερικανική JPMorgan Chase & Co., η οποία ανακοίνωσε τη συνεργασία της με τις μεγαλύτερες τράπεζες του νησιού. Για την πρόσθεση ακόμα μίας ανταποκρίτριας τράπεζας του δολαρίου, σημαντικό ρόλο έπαιξαν, παράλληλα με την πολιτική στροφή της Κύπρου, και οι επιδόσεις της χώρας στην τελευταία αξιολόγηση της Moneyval, της επιτροπής ειδικών για εκτίμηση των μέτρων ενάντια στο ξέπλυμα χρήματος και στη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας. Στην αξιολόγηση της Moneyval, η κυπριακή οικονομία είναι μία από τις 25 χώρες, από το σύνολο των 98 που έχουν αξιολογηθεί, οι οποίες δεν έχουν χαμηλό βαθμό αξιολόγησης σε κανέναν από τους 11 πυλώνες που συνθέτουν την αξιολόγηση αποτελεσματικότητας.

Η μεταβατική περίοδος ως ευκαιρία για την οικονομία Η παρούσα περίοδος για την κυπριακή οικονομία μπορεί να χαρακτηριστεί ως περίοδος αμερικανοποίησης ή απορωσοποίησης, με κάποια δόση υπερβολής. Το μόνο που μπορεί να ειπωθεί με βεβαιότητα είναι ότι αποτελεί μια περίοδο μεταβατική, από την οποία προκύπτουν ευκαιρίες και προκλήσεις. Με βάση την εξέλιξη του κυπριακού παραγωγικού μοντέλου τα τελευταία χρόνια, θα πρέπει να αποφευχθούν τα λάθη τα οποία οδήγησαν σε οικονομικό όλεθρο, συνεπώς η νέα προσέγγιση για πιο αυστηρούς ελέγχους στις εισροές κεφαλαίων και εταιρειών είναι προς την ορθή κατεύθυνση. Μεγάλη πρόκληση είναι να κρατηθούν οι ισορροπίες ανάμεσα στην αμερικανική και τη ρωσική επιρροή, αφενός με την τήρηση όλων όσα η Δύση προτάσσει για την ορθή λειτουργία του χρηματοοικονομικού τομέα και αφετέρου με τη σύσφιξη των ρωσικών σχέσεων μέσω της εδραίωσης υγιών ρωσικών εταιρειών στο νησί. Το μεγάλο στοίχημα, που είναι απότοκο των διεργασιών που γίνονται στο κυπριακό οικονομικό σκηνικό, είναι μέσα από τις πολιτικές αναταράξεις να αναδειχθεί πιο υγιής και εύρωστη η κυπριακή οικονομία. Το ιδανικό σενάριο είναι, με την ορθή εποπτεία, να μετατραπούν οι υπεράκτιες εταιρείες σε ενεργά κύτταρα ενός καινούργιου κυπριακού παραγωγικού μοντέλου.

EconomyToday 67

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

ΕΝΔΥΝΑΜΩΝΟΥΜΕ ΤΗ ΘΕΣΗ ΜΑΣ

ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΑΚΙΝΗΤΩΝ «Η Korantina Homes τα τελευταία χρόνια έχει χαράξει μια εκπληκτική πορεία και τα σχέδιά μας για την επόμενη χρονιά θα ενισχύσουν περαιτέρω την πορεία αυτή», τονίζει σε συνέντευξη που παραχωρεί στο περιοδικό Economy Today ο CEO της εταιρείας, Γιώργος Ιωάννου. Φανερά αισιόδοξος για τους μετέπειτα σχεδιασμούς της Korantina Homes, ο κ. Ιωάννου σημειώνει πως εντός του 2021 αναμένεται η επίσημη έναρξη της λειτουργίας του πολυτελέστατου ξενοδοχείου στο Cap St. Georges, το οποίο βρίσκεται αυτή τη στιγμή υπό ανέγερση, καθώς και η εισαγωγή στην αγορά ενός καινούργιου παραθαλάσσιου οικιστικού resort, του Royal Bay Resort. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗ ΝΑΤΑΛΙΑ ΓΕΩΡΓΙΑΔΟΥ

Π

ώς αντιμετώπισε η Korantina Homes τις εξελίξεις με την πανδημία του COVID-19 και πόσο επηρέασε τις εργασίες σας το lockdown; Η πανδημία ήταν και είναι ένα γεγονός που μας ανάγκασε να ζήσουμε πρωτόγνωρες καταστάσεις, τόσο σε ατομικό όσο και σε επαγγελματικό επίπεδο. Με πρωταρχικό μέλημά μας την προστασία της υγείας των εργαζομένων, των πελατών μας και των οικογενειών τους, η εταιρεία μας ακολούθησε πιστά τις οδηγίες που εξέδωσε η Κυπριακή Κυβέρνηση και το Υπουργείο Υγείας και μέσα σε αυτά τα πλαίσια προσαρμόστηκαν και οι εργασίες της εταιρείας μας. Τα τμήματα που μπορούσαν να λειτουργήσουν συνέχισαν ομαλά τη λειτουργία τους, έπειτα από κάποιες ρυθμίσεις που έγιναν, όπως την ένταξη της εργασίας από το σπίτι, των τηλεδιασκέψεων και των βιντεοκλήσεων.

68 EconomyToday

Ο CEO της Korantina Homes, Γιώργος Ιωάννου, μιλά για τα πολυτελή έργα του Ομίλου και καταθέτει τις απόψεις του για το πώς η Κύπρος μπορεί να προσελκύσει περισσότερους επενδυτές

Ποιες είναι οι προβλέψεις σας για την κυπριακή οικονομία και δη για τον τομέα των ακινήτων; Για ποιου είδους ακίνητα θεωρείτε ότι θα υπάρξει η μεγαλύτερη ζήτηση τα επόμενα χρόνια; Καθώς η πανδημία έχει πάρει παγκόσμιες διαστάσεις, έχει επηρεάσει τόσο τον τομέα των ακινήτων όσο και τους υπόλοιπους τομείς της οικονομίας. Βλέποντας όμως το αγοραστικό ενδιαφέρον που υπάρχει από μέρους των ξένων επενδυτών, μπορούμε να πούμε με σιγουριά πως, μετά την εξεύρεση εμβολίου και το άνοιγμα των συνόρων από όλες τις χώρες, θα επέλθει η ανάκαμψη. Λαμβάνοντας υπόψη όμως το πώς επηρεάστηκε ευρύτερα η οικονομία, η χώρα θα συνεχίσει να αντιμετωπίζει προκλήσεις και θεωρώ πως η ανάκαμψή της θα αρχίσει από τα μέσα του 2021, ενώ η πλήρης αποκατάσταση της οικονομίας στους πρότερους ρυθμούς της θα χρειαστεί περισσότερο χρόνο, ίσως μέχρι το 2025. Η ζήτηση για ακίνητα στην Κύπρο θα συνεχιστεί και κυρίως για πολυτελή ακίνητα, τα οποία, όπως έχουμε δει τα τελευταία χρόνια, έχουν ιδιαίτερα αυξημένη ζήτηση, κυρίως από ξένους επενδυτές.

EconomyToday 69

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ

ΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ ΜΑΣ Ποια είναι τα σχέδια της Korantina Homes για την περίοδο 2020-2021; Τι θα πρέπει να αναμένουν οι ενδιαφερόμενοι επενδυτές; Η Korantina Homes τα τελευταία χρόνια έχει χαράξει μια εκπληκτική πορεία και τα σχέδιά μας για την επόμενη χρονιά θα ενισχύσουν περαιτέρω την πορεία αυτή. Κατ’ αρχάς, εντός του 2021 αναμένουμε την επίσημη έναρξη λειτουργίας του πολυτελέστατου ξενοδοχείου της στο Cap St. Georges, το οποίο βρίσκεται αυτή τη στιγμή υπό ανέγερση, καθώς επίσης και την εισαγωγή στην αγορά ενός καινούργιου παραθαλάσσιου οικιστικού resort, που θα παρέχει την πολυτέλεια και τις υπηρεσίες πεντάστερου ξενοδοχείου, ακολουθώντας τη φιλοσοφία που χαρακτηρίζει κάθε προϊόν της εταιρείας μας. Το καινούργιο οικιστικό resort, το Royal Bay Resort, σχεδιάζεται σε μια μεγάλη παραθαλάσσια έκταση γης σε κεντρικό σημείο της Πάφου και θα αποτελείται από παραθαλάσσια διαμερίσματα και επαύλεις, καθώς και από clubhouse, μέσω του οποίου θα παρέχονται οι διάφορες υπηρεσίες. Με ποιο τρόπο επιχειρείτε να είστε σε επαφή με τους ενδιαφερόμενους επενδυτές και πόσο μεγάλο πρόβλημα αποτελεί το γεγονός ότι είναι δύσκολη η φυσική τους παρουσία στην Κύπρο; Όπως ήταν φυσικό, η μεγαλύτερη πρόκληση ήταν τα εμπόδια στη φυσική παρουσία των επενδυτών, γιατί, όπως αντιλαμβάνεστε, ένας πιθανός επενδυτής σίγουρα επιθυμεί να ταξιδέψει στην Κύπρο για να μπορέσει να δει από κοντά και να αποφασίσει για την επένδυσή του. Η εταιρεία μας προσαρμόστηκε άμεσα στα νέα δεδομένα και έχει προχωρήσει στη δημιουργία άλλων καναλιών προώθησης. Με τη βοήθεια της τεχνολογίας, δημιουργήσαμε οπτικό υλικό και πλατφόρμες ψηφιακής ξενάγησης των έργων μας και έχουμε καταφέρει να προσελκύσουμε πολλούς επενδυτές, οι οποίοι ήδη προχώρησαν σε αγορές πολυτελών επαύλεων μέσα σε αυτό το διάστημα. Στη Βουλή βρίσκεται σε εξέλιξη συζήτηση για το Κυπριακό Επενδυτικό Πρόγραμμα. Πώς αποτιμάτε τη συνεισφορά του στην κυπριακή οικονομία; Αποδεδειγμένα, το Επενδυτικό Πρόγραμμα αποτελεί πόλο έλξης για ξένους επενδυτές, οι οποίοι έχουν ως πρωταρχικό σκοπό την απόκτηση της κυπριακής υπηκοότητας μέσα από την αγορά πολυτελών επαύλεων, αλλά και σε μετέπειτα στάδιο πολλοί εξ αυτών προχωρούν σε περαιτέρω επενδύσεις, ενώ κάποιοι από αυτούς επιλέγουν την Κύπρο και ως φορολογικό προορισμό. Οι επενδυτές που έρχονται τα τελευταία χρόνια στην Κύπρο διαθέτουν τα κεφάλαια για άμεση επένδυση, προσφέροντας με αυτόν τον τρόπο 70 EconomyToday

«Βλέποντας το αγοραστικό ενδιαφέρον που υπάρχει από μέρους των ξένων επενδυτών, μπορούμε να πούμε με σιγουριά πως, μετά την εξεύρεση εμβολίου και το άνοιγμα των συνόρων από όλες τις χώρες, θα επέλθει η ανάκαμψη»

άμεση διάθεση οικονομικού κεφαλαίου στην κυπριακή αγορά, σε αντίθεση με αγοραστές των προηγούμενων δεκαετιών, οι οποίοι προχωρούσαν σε σύναψη δανείων για την ολοκλήρωση της επένδυσής τους, επιβαρύνοντας με αυτόν τον τρόπο την οικονομική δύναμη των κυπριακών τραπεζών. Ως εκ τούτου, η συνεισφορά του Προγράμματος στην κυπριακή οικονομία είναι τεράστια και καθοριστική και επομένως επιβάλλεται να διατηρηθεί και να ενισχυθεί με κάθε δυνατό τρόπο. Πρόσφατα, η κυβέρνηση αναγκάστηκε να λάβει κάποια μέτρα, ορίζοντας πιο αυστηρά πλαίσια για το Επενδυτικό Πρόγραμμα, τα οποία και αναμένεται να εγκριθούν τις επόμενες μέρες από την Ολομέλεια της Βουλής. Εμείς θα καλωσορίσουμε τα συγκεκριμένα μέτρα εφόσον ενισχύουν το Πρόγραμμα, αλλά την ίδια ώρα πιστεύουμε ότι θα έπρεπε να εκσυγχρονιστούν οι διαδικασίες, ελαχιστοποιώντας τη γραφειοκρατία, και να επανδρωθούν αναλόγως τα διάφορα τμήματα, ούτως ώστε οι αιτήσεις να εξετάζονται χωρίς καθυστερήσεις και να μειωθεί ο χρόνος αναμονής των επενδυτών, κάτι που θα ενίσχυε περαιτέρω την εμπιστοσύνη τους και θα καθιστούσε το Πρόγραμμα πιο ανταγωνιστικό. Ποια άλλα κίνητρα πιστεύετε ότι θα πρέπει να δοθούν για ενίσχυση του τομέα των ακινήτων και για προσέλκυση περισσότερων επενδύσεων; Πέρα από την ενίσχυση του Επενδυτικού Προγράμματος, θεωρώ ότι είναι η κατάλληλη στιγμή για να δοθούν επι-

ΔΙΕΘΝΗΣ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΠΟΛΥΒΡΑΒΕΥΜΕΝΟ Cap St. Georges Πώς προχωρούν οι σχεδιασμοί σας για το Cap St. Georges; Μιλήστε μας λίγο για το έργο. Το διεθνώς πολυβραβευμένο Cap St. Georges είναι ο σημαντικότερος σταθμός στην πορεία της εταιρείας μας. Είναι το μεγαλύτερο παραθαλάσσιο οικιστικό resort στην Κύπρο και ένα από τα μεγαλύτερα της Μεσογείου, σε μια ειδυλλιακή τοποθεσία απαράμιλλης ομορφιάς, με τα πιο μαγευτικά ηλιοβασιλέματα της Μεσογείου. Αποτελείται από 200 επαύλεις και ένα πολυτελές clubhouse, με εστιατόριο και bar, spa, γυμναστήριο, υπηρεσίες φροντίδας κήπου και πισίνας, υπηρεσίες καθαριότητας και λιμουζίνας, babysitting, γήπεδα άθλησης, παιδότοπους, horse riding, θαλάσσια αθλήματα, ποδηλασία, ελικοδρόμιο και φυσικά 24ωρη υπηρεσία ασφαλείας. Το μοναδικό αυτό resort έχει κεντρίσει το ενδιαφέρον αρκετών celebrities και διεθνούς φήμης jetsetters, πολλοί από τους οποίους έχουν ήδη προχωρήσει στην αγορά κατοικιών. Το Cap St. Georges Hotel είναι μια πεντάστερη ξενοδοχειακή μονάδα που βρίσκεται εντός του Cap St. Georges Resort, ακριβώς δίπλα στην πλατεία, και η οποία θα αποτελέσει σημείο αναφοράς στην ξενοδοχειακή βιομηχανία της χώρας, καθώς απευθύνεται σε υψηλών απαιτήσεων

πλέον κίνητρα, κυρίως φορολογικά. Ένα παράδειγμα θα ήταν η επαναφορά του μέτρου για κατάργηση των κεφαλαιουχικών κερδών για ακίνητα που θα αγοραστούν το 2020. Αυτό πιστεύω ότι είναι ένα πολύ ισχυρό κίνητρο, αφού θα βοηθήσει ιδιαίτερα τις πωλήσεις ακινήτων για το υπόλοιπο της χρονιάς που μας απομένει. Επιπλέον, οι υπόλοιπες κρατικές υπηρεσίες που έχουν άμεση σχέση με τον τομέα των ακινήτων θα μπορούσαν να εκσυγχρονιστούν με τέτοιο τρόπο, ώστε πολλές διαδικασίες να ολοκληρώνονται ηλεκτρονικά και έτσι να μειώνεται ο χρόνος αναμονής για οποιεσδήποτε εγκρίσεις.

Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΜΑΣ ΕΥΘΥΝΗ Ποιες δράσεις Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης αναπτύσσει η Korantina Homes; Η Korantina Homes δεν επικεντρώνεται µόνο στις ανάγκες των ξένων επενδυτών, αλλά συνεισφέρει έμπρακτα και στην τοπική κοινωνία. Η εταιρεία μας έχει βοηθήσει στην ανέγερση του Paphos Innovation Institute, του οποίου η δημιουργία αποτελεί μεγάλο επίτευγμα για την πόλη της Πάφου. Επίσης, είναι κύριος χορηγός διάφορων φιλανθρωπικών οργανώσεων αλλά και των γυναικείων και ανδρικών ομάδων ποδοσφαίρου, καλαθοσφαίρισης και πετοσφαίρισης της Πάφου, με ιδιαίτερη έμφαση στις ομάδες παίδων, στηρίζοντας και βοηθώντας έτσι τους νέους να μείνουν μακριά από τη μάστιγα της εποχής μας, τα ναρκωτικά. ET

«Το διεθνώς πολυβραβευμένο Cap St. Georges έχει κεντρίσει το ενδιαφέρον αρκετών celebrities και διεθνούς φήμης jetsetters, πολλοί από τους οποίους έχουν ήδη προχωρήσει στην αγορά κατοικιών»

τουρισμό. Το υπερπολυτελές ξενοδοχείο είναι υψηλότατων προδιαγραφών όσον αφορά τον σχεδιασμό, τη λειτουργικότητα και φυσικά την πολυτέλεια και αποτελείται από 206 σουίτες, όλες με απρόσκοπτη θέα προς τη θάλασσα. Το ξενοδοχείο θα προσφέρει υπηρεσίες και εγκαταστάσεις όπως ακαδημίες ποδοσφαίρου και αντισφαίρισης, waterpark, ολυμπιακών διαστάσεων πισίνα, μεγάλες πλατείες οι οποίες θα διαθέτουν εμπορικά καταστήματα και χώρους εστίασης και φιλοξενίας, και ένα από τα μεγαλύτερα κέντρα ευεξίας στην Κύπρο. Εντός του resort βρίσκεται και ένα τεράστιας έκτασης περιβόλι που θα παράγει προϊόντα βιολογικής καλλιέργειας, τα οποία θα μπορούν να απολαμβάνουν τόσο οι ιδιοκτήτες επαύλεων όσο και οι φιλοξενούμενοι της ξενοδοχειακής μονάδας.

EconomyToday 71

ΘΕΜΑ

Αυξημένη

η εγχώρια ζήτηση ακινήτων στη μετά COVID-19 εποχή

Τα μέτρα της κυβέρνησης για επιδότηση των στεγαστικών δανείων, με σκοπό να στηριχθεί η οικονομία λόγω της νόσου COVID-19, φαίνεται να αποδίδουν, καθώς παρατηρείται αυξημένη ζήτηση αναζήτησης διαμερισμάτων ή οικιών από νεαρά ζευγάρια. ΤΟΥ ΜΑΡΙΝΟΥ ΚΥΝΑΙΓΕΙΡΟΥ Προέδρου Συμβουλίου Εγγραφής Κτηματομεσιτών

72 EconomyToday

EconomyToday 73

ΘΕΜΑ

T

ο Σχέδιο, που καλύπτει μόνο δάνεια για σκοπούς ιδιοκατοίκησης και ως εκ τούτου καλύπτει την αγορά πρώτης κατοικίας και ανέγερσης πρώτης κατοικίας (περιλαμβανομένου και μέρους του δανείου για την αγορά του οικοπέδου), κινητοποίησε τους ενδιαφερόμενους, οι οποίοι το θεωρούν ως μια ευκαιρία για να προχωρήσουν στην αγορά κατοικίας. Αποτελεί, επίσης, μια πολύ καλή ευκαιρία για τους Κύπριους επενδυτές οι οποίοι δυσκολεύονταν να δανειοδοτηθούν ή ένιωθαν μια αβεβαιότητα σε σχέση με την αποπληρωμή του δανείου τους, καθώς καλύπτει δάνεια αξίας έως €300.000 με μέγιστο επιτόκιο 2,3% και θα καλύψει έως και 1,5% του επιτοκίου για περίοδο τεσσάρων ετών. Σε ό,τι αφορά τις τιμές των ακινήτων, είναι πολύ νωρίς για να γίνουν προβλέψεις, καθώς τα μέτρα στήριξης που έχουν τεθεί σε εφαρμογή δεν φαίνεται να επηρεάζουν τη μείωση των τιμών. Ωστόσο, αυτό επαφίεται και στη 74 EconomyToday

Η προσφορά ακινήτων δεν φαίνεται να επηρεάστηκε σημαντικά, αλλά η παράδοση κάποιων έργων είναι λογικό ότι θα καθυστερήσει λόγω της αναστολής εργασιών συνεπεία του COVID-19

συμφωνία των δύο μερών, πωλητή και αγοραστή. Σίγουρα, οι πιέσεις προς τους κτηματομεσίτες αποσκοπούν στην εξασφάλιση όσο το δυνατόν καλύτερης τιμής, ενώ γίνεται αναζήτηση και για κατοικίες οι οποίες είναι σε αρχικό στάδιο κατασκευαστικά ή κάπου στα μέσα με παράδοση εντός κάποιων μηνών. Εξάλλου, η προσφορά ακινήτων δεν φαίνεται να επηρεάστηκε σημαντικά, αλλά η παράδοση κάποιων έργων είναι λογικό ότι θα καθυστερήσει λόγω της αναστολής εργασιών συνεπεία του COVID-19.

Καταργείται η απαίτηση από τους πολίτες να προσκομίζουν αποδεικτικά στοιχεία Ακόμα, στο πλαίσιο της πολιτικής της κυβέρνησης για κατάργηση της απαίτησης από τους πολίτες να προσκομίζουν αποδεικτικά στοιχεία για εκείνες τις πληροφορίες

Οι πιέσεις προς τους κτηματομεσίτες αποσκοπούν στην εξασφάλιση όσο το δυνατόν καλύτερης τιμής, ενώ γίνεται αναζήτηση και για κατοικίες οι οποίες είναι σε αρχικό στάδιο κατασκευαστικά Ή κάπου στα μέσα με παράδοση εντός κάποιων μηνών

που ήδη βρίσκονται στην κατοχή των δημόσιων υπηρεσιών, το Υπουργείο Εσωτερικών ανακοινώνει ότι από 13 Ιουλίου: • Καταργείται η υποχρέωση των πολιτών να επισυνάπτουν στις αιτήσεις που υποβάλλουν στα διάφορα Τμήματα του Υπουργείου Εσωτερικών (π.χ. Κτηματολόγιο, Πολεοδομία, Επαρχιακές Διοικήσεις) αντίγραφο τίτλου ιδιοκτησίας ή πιστοποιητικού έρευνας ακίνητης ιδιοκτησίας.

• Επίσης, στις περιπτώσεις αιτήσεων για ανάπτυξη ακινήτων, δεν θα απαιτείται η προσκόμιση επίσημου αντιγράφου κτηματικού σχεδίου.

• Επιπρόσθετα, όπου σήμερα απαιτείται η υποβολή επίσημου κτηματικού σχεδίου, που εκδίδεται από το Τμήμα Κτηματολογίου και Χωρομετρίας, αυτό αντικαθίσταται πλέον με ανεπίσημο σχέδιο που μπορεί να εκτυπωθεί από τη διαδικτυακή πύλη DLS Portal του Κτηματολογίου. Όλα αυτά θεωρώ ότι ενισχύουν τόσο την ανάπτυξη όσο και τη ζήτηση αγοράς ακίνητης περιουσίας, ενώ μέχρι το τέλος του έτους αναμένονται τα πρώτα σημάδια ανάκαμψης της οικονομίας σε γενικότερο βαθμό. ET

Σημαντική είναι η ώθηση της κυβέρνησης και σε σχέση με την αναπτυξιακή δραστηριότητα Η κυβέρνηση προχωρά στην έγκριση δύο στοχευμένων παρεμβάσεων για στήριξη της ανάπτυξης, με παράταση των πολεοδομικών κινήτρων και παραχώρηση νέων διευκολύνσεων σε πολίτες. Πέραν των ήδη εγκριθέντων σχεδίων, το Υπουργικό Συμβούλιο προχώρησε στις 25 Ιουνίου στην έγκριση δύο νέων στοχευμένων παρεμβάσεων:

1. Σχέδιο Παροχής Πολεοδομικών Κινήτρων. Μέτρα για Νομιμοποίηση και Αδειοδότηση Αυθαίρετων/ Νέων Κατασκευών σε Εγκριμένες Αναπτύξεις.

Το Υπουργικό Συμβούλιο, στη συνεδρία του ημερομηνίας 05/02/2020, ενέκρινε την παράταση του πιο πάνω Σχεδίου μέχρι τις 31/12/2021, με το οποίο ήδη επωφελήθηκαν 1.454 αιτητές.

2. Σχέδιο Παροχής Πολεοδομικών Κινήτρων για Σκοπούς Ανάκαμψης της Τουριστικής Βιομηχανίας.

Πρόσθετα, το Υπουργικό Συμβούλιο, στη συνεδρία του ημερομηνίας 29/04/2020, ενέκρινε την παράταση του πιο πάνω Σχεδίου μέχρι τις 31/12/2021, με το οποίο δίνεται η δυνατότητα διατήρησης του συντελεστή δόμησης παλιάς ξενοδοχειακής μονάδας, εάν αυτή κατεδαφιστεί με σκοπό την ανέγερση νέας.

3. Σχέδιο Παροχής Πολεοδομικών Κινήτρων για Σκοπούς Ανάκαμψης της Αναπτυξιακής Δραστηριότητας.

Το Υπουργείο Εσωτερικών, έχοντας αξιολογήσει τα αποτελέσματα του Σχεδίου Παροχής Πολεοδομικών Κινήτρων και δεδομένου ότι από την ημερομηνία αρχικής εφαρμογής τους

στις 29/05/2013 και μέχρι τις 30/04/2020 έχουν υποβληθεί παγκύπρια 840 πολεοδομικές αιτήσεις και εγκρίθηκαν 571 και τα αποτελέσματα είναι θετικά ως προς την επίτευξη των στόχων για τους οποίους το εν λόγω Σχέδιο τέθηκε σε εφαρμογή, αλλά και λόγω των δεδομένων της πανδημίας του κορωνοϊού, που έχουν επηρεάσει σε εξαιρετικά σοβαρό βαθμό όλους τους τομείς της οικονομίας, κρίνει ότι η περίοδος ισχύος του Σχεδίου Παροχής Κινήτρων θα πρέπει να παραταθεί μέχρι και τις 31/12/2021. Στη νέα πρόταση περιλαμβάνεται πρόσθετη ρύθμιση που διαλαμβάνει την καταβολή πρόσθετου αντισταθμιστικού τέλους, ύψους 5%, στην περίπτωση που ο αιτητής παραλείψει να καταθέσει αίτηση για έκδοση άδειας οικοδομής εντός ενός έτους, μετά την εξασφάλιση της πολεοδομικής άδειας. Με αυτόν τον τρόπο, παραχωρείται κίνητρο για ταχύτερη υλοποίηση του έργου.

4. Παρατάσεις Ισχύος Πολεοδομικών Αδειών και Αδειών Οικοδομής.

Εξάλλου, το Υπουργείο Εσωτερικών, έχοντας υπόψη τις συνέπειες στον κατασκευαστικό τομέα και κατ’ επέκταση στην οικονομία, ως αποτέλεσμα των έκτακτων περιοριστικών μέτρων που λήφθηκαν για αντιμετώπιση της πανδημίας, κρίνει ότι οι ιδιαίτερες συνθήκες της συγκεκριμένης περιόδου προσομοιάζουν με λόγους ανωτέρας βίας ή με την ύπαρξη ειδικών συνθηκών. Για σκοπούς προσαρμογής των διαδικασιών της αναπτυξιακής αδειοδότησης σε συνθήκες δημιουργίας ευνοϊκού κλίματος ανάκαμψης, το Υπουργείο Εσωτερικών συνέστησε στο Υπουργικό Συμβούλιο, το οποίο και την ενέκρινε, εισήγηση για παράταση ισχύος μέχρι και τις 31/12/2020 των πολεοδομικών και οικοδομικών αδειών που έληξαν κατά τη χρονική περίοδο από 17/03/2020 μέχρι 30/06/2020.

EconomyToday 75

ΑΠΟΨΗ

Υδρογονάνθρακες: Ευλογία ή κατάρα; (Μέρος Β΄)

Κυριακός E. Γεωργίου Εργάτης Γνώσης

Σ

το προηγούμενο άρθρο ξεκίνησε μια ανάλυση κατά πόσον οι υδρογονάνθρακες αποτελούν ευλογία ή κατάρα για τη χώρα που διαθέτει αποθέματα στο υπέδαφος ή στην υποθαλάσσια περιοχή υπό τον έλεγχό της. Εκ των πραγμάτων, μπορεί να είναι και τα δύο και ενίοτε ταυτόχρονα. Για παράδειγμα, το Χιούστον του Τέξας έχει συνδέσει τη μεγάλη του ανάπτυξη με τη βιομηχανία των υδρογονανθράκων και συναφών δραστηριοτήτων. Ως φυσικό επακόλουθο, οι διακυμάνσεις στη ζήτηση/προσφορά και στην τιμή των υδρογονανθράκων έχουν άμεσα θετική ή αρνητική επίπτωση στην οικονομία της ευρύτερης μητροπολιτικής περιοχής.

H λειτουργία πετρελαιοπηγών, διυλιστηρίων και άλλων πετροχημικών εργοστασίων προσφέρει δεκάδες χιλιάδες θέσεις εργασίας, αλλά και σημαντική περιβαλλοντική επιβάρυνση, όχληση και μόλυνση, κυρίως στην περιοχή της Pasadena και κατά μήκος του Houston Channel, το οποίο οδηγεί από το λιμάνι στην ενδοχώρα στον Κόλπο του Μεξικού. Δυστυχώς, συχνά συμβαίνουν εργοστασιακά ατυχήματα και καταστροφές που επιβαρύνουν ακόμη περισσότερο το ήδη βεβαρημένο περιβάλλον και θέτουν σε κίνδυνο την πόλη και τους κατοίκους. Οι υδρογονάνθρακες αποτελούν ένα εμπόρευμα, όπως τα γεωργικά προϊόντα, χωρίς ουσιαστική διαφοροποίηση μεταξύ παραγωγών. Βεβαίως, υπάρχουν διαφοροποιήσεις ως προς τη χημική και τη φυσική σύσταση και άλλα τεχνικά χαρακτηριστικά, αλλά επί της ουσίας αυτό που ενδιαφέρει πρωτίστως είναι η ποσότητα και η τιμή. Η ζήτηση είναι σε μεγάλο βαθμό ανελαστική, εξού και η υψηλή φορολογία που επιβάλλεται. Σε αυτόν τον προβληματισμό θα πρέπει να προστεθούν ακόμη τέσσερα σημεία. Παγκόσμια, υπάρχει μια συνεχώς

76 EconomyToday

αυξανόμενη προσπάθεια για μείωση της εξάρτησης από τους υδρογονάνθρακες λόγω των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και της κλιματικής αλλαγής. Εξελικτικά, οδηγούμαστε σε μια οικονομία απεξαρτημένη από τους υδρογονάνθρακες με ορίζοντα το 2050 και επομένως η Κύπρος έχει ένα σχετικά σύντομο περιθώριο αξιοποίησης αυτών των πόρων. Επίσης, δεν πρέπει να αγνοούμε ότι οι ποσότητες υδρογονανθράκων είναι πεπερασμένες και κάποια στιγμή θα εξαντληθούν ή η εκμετάλλευση των ποσοτήτων που θα παραμείνουν δεν θα είναι οικονομικά συμφέρουσα. Ένας ακόμη αρνητικός παράγοντας αφορά τη διαφθορά και την κατασπατάληση πόρων που συνοδεύουν την αξιοποίηση των υδρογονανθράκων, ιδιαίτερα στις χώρες του Τρίτου Κόσμου, όπου μικρό μέρος του πλούτου που παράγεται καταλήγει στους πολίτες των χωρών αυτών, μιας και το μεγαλύτερο μερίδιο καταλήγει στους τοπικούς άρχοντες και στις εταιρείες που εργάζονται στον χώρο. Βεβαίως, τα φαινόμενα αυτά δεν αποτελούν «προνόμιο» των πιο πάνω χωρών και περιοχών. Η Κύπρος από το 2000 προσπαθεί, ανεπιτυχώς, να δημιουργήσει τις υποδομές για επεξεργασία φυσικού αερίου για την παραγωγή ηλεκτρισμού και μόλις πολύ πρόσφατα τέθηκε ο θεμέλιος λίθος του τερματικού αποθήκευσης και αποϋγροποίησης φυσικού αερίου, με ορίζοντα λειτουργίας το καλοκαίρι του 2022. Η παραγωγή ηλεκτρισμού από φυσικό αέριο θα επιφέρει μείωση 15% - 25% στο κόστος ηλεκτρισμού σε σχέση με αυτό που παράγεται με υγρά καύσιμα, με ευεργετικές επιπτώσεις στα οικονομικά των νοικοκυριών και μείωση του κόστους για τις επιχειρήσεις. Με την ίδια λογική, είναι εφικτή η αντικατάσταση των υγρών καυσίμων στις συγκοινωνίες, στη θέρμανση, στη βιομηχανία και σε άλλους τομείς της οικονομίας. Το φυσικό αέριο, επίσης, έχει λιγότερο αρνητικές επιπτώσεις

Η ουσία είναι ότι μια χώρα που φιλοδοξεί να αναπτύξει τους ενεργειακούς της πόρους θα πρέπει να έχει τη διπλωματική και στρατιωτική δύναμη να υπερασπιστεί τα κυριαρχικά της δικαιώματα. Στην περίπτωση της Κύπρου, η προσπάθεια της στρατιωτικής θωράκισης έχει υποβαθμιστεί, τόσο με τη μείωση της θητείας όσο και με τη μείωση του προϋπολογισμού για την άμυνα

στο περιβάλλον και συνεισφέρει στη μείωση των εκπομπών των αερίων του θερμοκηπίου και των οξειδίων του αζώτου και του θείου. Η Κύπρος μέχρι σήμερα αναγκάζεται να αγοράζει το κόστος της επιπρόσθετης επιβάρυνσης του περιβάλλοντος και κινδυνεύει με την επιβολή προστίμων από την Ε.Ε. Έχουν προηγηθεί 20 χρόνια μελετών, ανατροπών, σκανδάλων, έντονων πολιτικών αντιπαραθέσεων και συγκρούσεων οικονομικών συμφερόντων. Από τότε, έχουν περάσει από το αρμόδιο Υπουργείο έξι υπουργοί. Η ευθυγράμμιση των αστέρων επέρχεται με την ανάληψη καθηκόντων από την 7η κατά σειρά υπουργό. Αποτελεί ένα κλασικό παράδειγμα πώς λειτουργούν –ή για την ακρίβεια δεν λειτουργούν– τα πράγματα στην Κύπρο και θα πρέπει να διδάσκεται στα πανεπιστήμια ως περίπτωση λανθασμένης στρατηγικής και ερασιτεχνικής πρακτικής εφαρμογής. Αντίστοιχη αποτυχία αποτελεί η μη αξιοποίηση των γνωστών κοιτασμάτων φυσικού αερίου «Αφροδίτη», «Καλυψώ» και «Γλαύκος», τα οποία έχουν συνολικό μέγεθος που δικαιολογεί τη δημιουργία χερσαίου σταθμού υγροποίησης που θα υπερκαλύψει τις ανάγκες της Κύπρου και θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για εξαγωγή μέσω αγωγών στις γείτονες χώρες και στην Ε.Ε. και μέσω πλοίων υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στην προσοδοφόρο περιοχή της Άπω Ανατολής. Βεβαίως, στην ανάλυση θα πρέπει να ληφθεί υπόψη το υψηλό κόστος εξόρυξης και εκμετάλλευσης και οι τρέχουσες, ανά περίοδο, τιμές στις διεθνείς αγορές. Υπάρχει ένας ακόμη σημαντικός, αρνητικός παράγοντας που θα πρέπει να ληφθεί υπόψη και αυτός αφορά τα θέματα εθνικής ασφάλειας και κυριαρχίας. Η παρούσα κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο, με τις παράνομες δραστηριότητες της Τουρκίας, δεν είναι πρωτόγνωρη για χώρες με αποθέματα υδρογονανθράκων. Είχαν προηγηθεί παρόμοιες καταστάσεις στη Μέση Ανατολή, με μακρά ιστορία και οι οποίες συνεχίζονται, καθώς και σε άλλες διαφιλονικούμενες περιοχές του πλανήτη.

Η ουσία είναι ότι μια χώρα που φιλοδοξεί να αναπτύξει τους ενεργειακούς της πόρους θα πρέπει να έχει τη διπλωματική και στρατιωτική δύναμη να υπερασπιστεί τα κυριαρχικά της δικαιώματα. Στην περίπτωση της Κύπρου, η προσπάθεια της στρατιωτικής θωράκισης έχει υποβαθμιστεί, τόσο με τη μείωση της θητείας όσο και με τη μείωση του προϋπολογισμού για την άμυνα. Η θέση της πολιτικής ηγεσίας ότι η στρατιωτικοποίηση δεν αποτελεί επιλογή αποδυναμώνει τη θέση της Κύπρου σε σχέση με την Τουρκία και θέτει την Κύπρο και την κυριαρχία της υπό κηδεμονία. Αναμφίβολα, μέρος της ευθύνης για αυτή την εξέλιξη βαρύνει και εμάς τους πολίτες, οι οποίοι, σε έναν μεγάλο βαθμό, έχουμε μεταλλαχθεί σε ένα «συνονθύλευμα από ισορροπιστές εμπόρους και αλλοτριωμένους νεόπλουτους». Όπως σημειώνει ο συνάδελφος Μιχάλης Κοντός, «…η στρατιωτική υπεροπλία και το ωφέλιμο μέγεθος της Τουρκίας τής παρέχουν αρκετές τακτικές και στρατηγικές επιλογές έναντι της Κυπριακής Δημοκρατίας. Εντούτοις, υπάρχουν μεταβλητές οι οποίες δύνανται να περιορίζουν αυτές τις επιλογές. Και αυτές εντοπίζονται τόσο στο ενδο-κρατικό (ενδοκυπριακό) όσο και στο διεθνές επίπεδο. Στα του οίκου της, η Κυπριακή Δημοκρατία οφείλει να πράττει ό,τι είναι δυνατόν, προκειμένου να διασφαλίζει την άμυνα του κυρίαρχου εδάφους της. Στα διεθνή, οφείλει να μελετά και να αντιλαμβάνεται τις διεθνείς τάσεις και να καλλιεργεί έναν υψηλό βαθμό διεθνούς αξιοπιστίας, προκειμένου να είναι σε θέση να τις αξιοποιεί στον μέγιστο δυνατό βαθμό» (Κοντός, 2020). Αυτών λεχθέντων, τι δέον γενέσθαι;

Βιβλιογραφία Κοντός, Μ. (2020), «Ανάλυση: Η σημασία αμυντικής θωράκισης για την Κύπρο», Εφημερίδα «Ο Φιλελεύθερος», 05/07/2020

EconomyToday 77

θεμα

Manchester United:

Μιζέρια τέλος

μετά από 7 χρόνια;

78 EconomyToday

Σ

Επτά χρόνια μετά τη λήξη της χρυσής εποχής του Σερ Άλεξ, οι «κόκκινοι διάβολοι» φαίνεται να επανέρχονται πραγματικά. Το εμβληματικό για τον σύλλογο νούμερο 7 φαίνεται να φέρνει ξανά τη «μαγική» του αύρα στην κατάλληλη εποχή

To νούμερο 7 έχει μια περίοπτη θέση στην ιστορία της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ, αφού τεράστιοι παίκτες του συλλόγου έχουν φορέσει αυτή τη φανέλα. Από τα πρώτα σπουδαία χρόνια του Μπεστ, στον Ρόμπσον, τον Καντονά, τον Μπέκαμ και τον Κριστιάνο Ρονάλντο. Αρκετές φορές ο αριθμός 7 χαρακτηρίστηκε ως σημαδιακός, με βάση γεγονότα, έστω και αν κάποιος μπορεί να το δει ως προλήψεις και συγκυρίες. Τρία παραδείγματα: Επτά χρόνια μετά το τραγικό ατύχημα του Μονάχου, η Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ επανήλθε στην κορυφή της Αγγλίας. Στα επτά πρωταθλήματα είχε σταματήσει το κοντέρ πριν αναλάβει ο Φέργκιουσον και επτά χρόνια μετά την πρόσληψή του ήρθε ο πρώτος τίτλος πρωταθλήματος επί ημερών του Σερ Άλεξ. Το Νο7 έχει γενικά μια ειδική, μαγική αύρα στο Ολντ Τράφορντ. ΤΟΥ ΘΕΟΔΩΡΟΥ ΚΑΥΚΑΡΙΔΗ

τα 2013, ο μέγας Σκωτσέζος αποχώρησε από την ενεργό δράση και τελικά άφησε ένα πελώριο κενό. Κανένας δεν μπορούσε να φανταστεί όμως πόσο θα άλλαζε από την ανάποδη η ιστορία της Γιουνάιτεντ. Από τότε η ομάδα έχασε την αίγλη της. Οι όποιες προσπάθειες για να ανακάμψει ήταν αποτυχημένες. Άλλαξε τρεις προπονητές που είχαν το πακέτο, αναλόγως της φάσης, για να την διατηρήσουν στα ψηλά. Μόγιες (φάνταζε ιδανική περίπτωση το 2013), Φαν Χάαλ, Μουρίνιο. Κέρδισε μεν ένα Europa League, ένα κύπελλο, μία ασπίδα, ένα λιγκ καπ. Ψίχουλα. Σκεφτείτε επίσης ότι από τότε πρακτικά δεν διεκδίκησε καμία φορά το πρωτάθλημα, κατάφερε να μείνει μία χρονιά εκτός Ευρώπης και υπήρχαν περιπτώσεις που ήταν στο κάτω μισό της βαθμολογίας στην Πρέμιερ Λιγκ. Υπήρχαν μεγάλες περίοδοι όπου έπαιζε απελπιστικά αργό, προβλεπτό ποδόσφαιρο και δεν ήταν λίγες οι φορές που οι φίλοι της την αποδοκίμασαν. Η φετινή χρονιά έμοιαζε μέχρι και τον Ιανουάριο μια από τα ίδια. Από τότε, άλλαξαν πολλά. Ακούγεται σαφώς υπερβολικό, αλλά μοιάζει πραγματικό το γεγονός ότι η έλευση ενός και μόνο παίκτη άλλαξε άρδην την εικόνα. Αναφερόμαστε φυσικά στον Μπρούνο Φερνάντες. Αλλά δεν είναι μόνο αυτό. Ο Πογκμπά επέστρεψε σαν άλλος άνθρωπος, ο Μαρσιάλ και ο Ράσφορντ ωρίμασαν, ο Μάτιτς έγινε… Μάτιτς. Σημαντική επίσης διαφορά, επιτέλους υπάρχουν πιτσιρίκια με ταλέντο – ο Γκρίνγουντ, που αν συνεχίσει έτσι θα γράψει ιστορία, ο Γουίλιαμς, ο Ουάν Μπισάκα, ο Μακ Τόμινεϊ. Αυτό με τα νιάτα έχει μεγάλη σημασία και θα το δούμε σε λίγο. Λοιπόν, η αλλαγή της εικόνας της Γιουνάιτεντ φαίνεται και από άλλα σημεία. Ένα εξ αυτών είναι το στοίχημα. Πριν από έξι μήνες, πλήρωνε 55/1 για να κατακτήσει το πρωτάθλημα την ερχόμενη χρονιά. Τον Ιούνιο, η τιμή ήταν 25/1 και με το έμπα του Ιούλη έπεσε στα 10/1! Η πρόοδος ήρθε επί ημερών του πιο άπειρου τεχνικού της μετά Φέργκιουσον εποχής. Δεν ξέρουμε αν ο Σόλσκιερ έχει τελικά αυτό το κάτι. Όμως, σε αντίθεση με τους προκατόχους του, έπαιξε το παιχνίδι της υπομονής, της αποφυγής της μουρμούρας και κυρίως της στρατηγικής του… DNA. Ακολούθησε λοιπόν τον αγωνιστικό κώδικα του συλλόγου και δεν προσπάθησε να βρει ή να επιβάλει τον δικό του. Όλα τα κομμάτια μπαίνουν σιγά-σιγά στη θέση τους για πρώτη φορά από το 2013 (υπάρχουν και τα πισωγυρίσματα, όπως η κατάσταση με τον Ντε Χέα). Μπορεί να είναι οργανωμένα, τυχαία (υπάρχει λόγος που το αναφέρουμε), συνδυασμός των δύο. Σημασία έχει ότι, επτά (!) χρόνια μετά την αποχώρηση του Σερ Άλεξ, η ομάδα δείχνει να επανέρχεται δριμύτερη. Αυτά τα χρόνια όμως έγιναν τρομερά λάθη και σπαταλήθηκαν άδικα πολλά χρήματα. Ακόμη και πρόσφατα. Αξίζει τον κόπο να τα δούμε, αγωνιστικά και οικονομικά.

EconomyToday 79

θεμα

Η εποχή Μόγιες Όταν ανέλαβε ο Μόγιες, αποφάσισε ότι δεν ήθελε μεταγραφές. Τελικά αποφάσισε να κάνει μία. Τελευταία μέρα Αυγούστου, πέντε λεπτά πριν από τη λήξη της μεταγραφικής περιόδου, αποκτήθηκε ο… Φελαϊνί (ο Μάτα αποκτήθηκε Δεκέμβριο). Επί εποχής Φαν Χάαλ σπαταλήθηκαν χρήματα, το ίδιο και επί εποχής Μουρίνιο. Το εκπληκτικό της υπόθεσης είναι το εξής: Όλοι σχεδόν οι παίκτες για τους οποίους έγινε ντόρος απέτυχαν παταγωδώς. Η Γιουνάιτεντ, που σταδιακά άρχισε να χάνει την αίγλη του must προορισμού, χρειαζόταν πρώτα-πρώτα να πληρώσει πολύ περισσότερα για να κάνει κινήσεις. Έγινε επίσης και ομάδα η οποία κατάφερνε να κάνει τους υποτιθέμενους επόμενους ηγέτες της να νιώθουν άβολα και να θέλουν να την κάνουν. Ντι Μαρία, Λουκάκου, Ντεμπάι, Σάντσες είναι μερικές περιπτώσεις. Όπως και ο Πογκμπά. Ρεκόρ μεταγραφής πριν από τέσσερα καλοκαίρια, αλλά μόλις τώρα βλέπεις ότι όντως άρχισε να του κάθεται το κλίμα. Υπάρχουν και μεταγραφές που πραγματικά προκάλεσαν απορίες. Κάτι περιπτώσεις Ρόχο, Μπλιντ, Μπαγί, Νταρμιάν. Καλοί παίκτες, αλλά με ταβάνι όχι τόσο ψηλό όσο θα έπρεπε. Κανένας δεν κατάλαβε την απόφαση για αγορά των Σβάινσταϊγκερ και Φαλκάο, που είχαν πάρει για τα καλά την κατιούσα. Από όσους πέρασαν μετά το 2013 το κατώφλι του Κάρινγκτον, μόνο οι Μάτα και Ερέρα είχαν για κάποια χρόνια σοβαρή επιρροή στην ομάδα. Βάζουμε στην πορεία και τα 59 εκατομμύρια για Φρεντ, πολλά ρε φίλε. Τόσα πολλά πλήρωσαν και για τον Ουάν Μπισάκα, αλλά φαίνεται καλή επένδυση. Φυσικά η πιο μεγάλη υπερτίμηση είναι τώρα στην ομάδα. Πιο ακριβός αμυντικός όλων των εποχών ο Χάρι Μακ Γκουάιαρ. Καλός, δεν λέμε, αλλά ούτε στη 10άδα των καλύτερων αμυντικών της υφηλίου δεν μπαίνει και τα 80 τόσα εκατομμύρια είναι ποσό που, αν θα το δώσεις, το δίνεις για σούπερ παίκτη. Τουλάχιστον όμως έχεις μια λύση στην άμυνα για πολλά χρόνια.

80 EconomyToday

Η αποχώρηση Φέργκιουσον το 2013 σήμανε τελικά μια ανυπολόγιστη υποχώρηση της Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ. Από τότε ο σύλλογος ξόδεψε τεράστια ποσά για μεταγραφές, αλλά κέρδισε ελάχιστα πράγματα, ενώ δεν διεκδίκησε πρακτικά ποτέ το πρωτάθλημα

Η φουρνιά των νεαρών Ας πάρουμε και το περιβόητο θέμα με τους νεαρούς. Υπήρχε γενικά μια υπερβολή για τα ντόπια και μη νεαρά «προϊόντα». Όλοι περίμεναν τη φοβερή εξέλιξη των Μπόρθουικ Τζάκσον, Μπλάνκετ, Φόσου Μενσά, Γουίλσον, Πάουελ, Γιανουζάι, Βαρέλα. Ακόμη και μόλις πρόσφατα οι Γκόμεζ και Τσονγκ θεωρούνταν ως next big thing, αλλά και εδώ υπάρχει υπερβολή. Το αντιλήφθηκαν όμως. Εξού και δεν έγινε σπουδαία πρόταση για ανανέωση στον πρώτο (φεύγει), ενώ ο δεύτερος πάει πιθανότατα δανεικός (συνήθως στη Γιουνάιτεντ ο δανεικοί εξαφανίζονται). Στην εξίσωση βάζουμε και τους Λίγκαρντ, Περέιρα. Υπερτιμημένοι και αυτοί, ειδικά ο πρώτος. Από βασικές επιλογές, πήγανε σιγά-σιγά στο βάθος του πάγκου. Όλα τα πιο πάνω δείχνουν μια ανοργανωσιά στον προγραμματισμό του συλλόγου. Γίνεται πολύς λόγος για τον επικεφαλής όλου του πρότζεκτ τα τελευταία χρόνια, τον Εντ Γούντγουορντ. Για το επίπεδο ικανοτήτων και κατάρτισής του υπήρξε και υπάρχει αμφισβήτηση. Πολλοί άσοι του πρόσφατου παρελθόντος έκαναν λόγο για έλλειψη σχεδιασμού, μακροπρόθεσμου και συγκεκριμένου. Μιλούσαν για σπασμωδικές και βραχυπρόθεσμες ενέργειες. Είχαν και έχουν δίκιο, γι’ αυτό λέμε ότι ίσως σε κάποιο βαθμό η διαφαινόμενη αναγέννηση της ομάδας να είναι και τυχαία. Στο κάτω-κάτω ο Γούντγουορντ συνεχίζει να κάνει κουμάντο και ο Σόλσκιερ έχει ψωμιά να φάει μέχρι να γίνει το αφεντικό των αποφάσεων.

Πολλά λεφτά αλλά… Κανένας σύλλογος-γίγαντας δεν κερδίζει από τις μεταγραφές στο πάρε-δώσε. Η Γιουνάιτεντ έχει φυσικά ετήσιο έλλειμμα, αλλά η αποτυχία της είναι στο ότι οι παίκτες που αποκτήθηκαν δεν έκαναν τη μεγάλη καριέρα και όσοι πωλήθηκαν απέφεραν πολύ λιγότερα χρήματα από τη δαπάνη αγοράς τους. Ας δούμε λοιπόν έργα και ημέρες της Γιουνάιτεντ από το καλοκαίρι του 2013 μέχρι τον Ιανουάριο του 2020. Δεν καταγράφουμε δανεικούς (Ιγκάλο) ή παίκτες που ήταν ελεύθεροι (π.χ. ο Ζλάταν Ιμπραΐμοβιτς, που, κακά τα ψέματα, τίμησε όσο λίγοι τη φανέλα τα τελευταία χρόνια). Μ’ αυτά και μ’ αυτά, το ποσό που διατέθηκε για απόκτηση ποδοσφαιριστών σε μία επταετία ξεπερνά το ένα δισ. ευρώ – για να είμαστε πιο ακριβείς, είναι 1.108.180.000 ευρώ. Αν δεν πιστεύετε, μετρήστε τα ποσά στους σχετικούς πίνακες. Φυσικά, υπήρχαν και κάποιες πωλήσεις, με πιο μεγάλη σε ποσό αυτή του Λουκάκου (θα στοιχίσει 65 εκατομμύρια). Ακολουθεί αυτή του Ντι Μαρία, που πήγε στην Παρί Σ.Ζ. για 63 εκατομμύρια. Στα 34 πουλήθηκε ο Μικιταριάν, ενώ 20 εκατομμύρια πήρε πριν από πέντε χρόνια η Μάντσεστερ για να δώσει τον Ουέλμπεκ. Συνολικά οι πωλήσεις στην επταετία άγγιξαν τα 350 εκατομμύρια, αλλά η διαφορά στο πάρε-δώσε δείχνει στρογγυλά ένα μείον 760 εκατομμύρια ευρώ. Είναι ξεκάθαρο πως δόθηκαν πολλά λεφτά, με αντίτιμο επιτυχίας πολύ μικρό. Ούτε τίτλοι ούτε πρόοδος, ενώ στα όποια βήματα γινόντουσαν μπροστά, υπήρχε άμεσα και πισωγύρισμα. Φαίνεται όμως πως αυτό το ανεπιθύμητο γαϊτανάκι πάει να λάβει τέλος. Μάλιστα, διαβάζοντας και ακούγοντας τις αναλύσεις για τους επόμενους μεταγραφικούς στόχους, θεωρείται δεδομένη η απόκτηση ενός στόπερ με γρήγορα πόδια και επίσης ενός ακραίου επιθετικού που να καλύπτει τη δεξιά κυρίως πτέρυγα. Φαίνεται λοιπόν πως υπάρχει εμπεριστατωμένο πλάνο. ET

ΟΙ ΜΕΤΑΓΡΑΦΕΣ ΤΗΣ ΓΙΟΥΝΑΪΤΕΝΤ (2013-2020) 2013-2014 Χουάν Μάτα Μαρουάν Φελαϊνί

2014-2015 Άνχελ Ντι Μαρία Λουκ Σο Άντερ Ερέρα Μάρκος Ρόχο Νταλάι Μπλιντ Ραδαμέλ Φαλκάο Βάνια Σάβιτς

2015-2016

€44,73 εκατ. €28 εκατ.

€75 εκατ. €37,5 εκατ. €36 εκατ. €20 εκατ. €17,5 εκατ. €7,6 εκατ. €1,75 εκατ.

Αντονί Μαρσιάλ €60 εκατ. Μόργκαν Σνάιντερλιν €35 εκατ. Μέμφις Ντεμπάι €34 εκατ. Ματέο Νταρμιάν €18 εκατ. Μπάστιαν Σβάινσταϊγκερ €9 εκατ.

2016-2017

€105 εκατ. €42 εκατ. €38 εκατ.

Πολ Πογκμπά Χενρίκ Μικιταριάν Έρικ Μπαγί

2017-2018

€84,7 εκατ. €44,7 εκατ. €35 εκατ. €34 εκατ.

Ρομέλου Λουκάκου Νεμάνια Μάτιτς Βίκτορ Λίντελοφ Αλέξις Σάντσες

2018-2019

€59 εκατ. €22 εκατ. €1,7 εκατ.

Φρεντ Ντιόγο Ντάλοτ Λι Γκραντ

2019-2020 Χάρι Μακ Γκουάιαρ Άαρον Ουάν Μπισάκα Μπρούνο Φερνάντες Ντάνιελ Τζέιμς

€87 εκατ. €55 εκατ. €55 εκατ. €17 εκατ.

Η ετήσια χασούρα (πάρε-δώσε) Περίοδος Έξοδα μεταγραφών 2013-2014 €77,13 εκατ.

2014-2015 €195,35 εκατ.

2015-2016 €156 εκατ.

2016-2017 €185 εκατ.

2017-2018 €198,4 εκατ.

2018-2019 €82,7 εκατ.

2019-2020 €214 εκατ.

Ζημιά €75,33 εκατ. €146,09 εκατ. €53,93 εκατ. €137,75 εκατ. €152,9 εκατ. €52,15 εκατ. €142,02 εκατ.

EconomyToday 81

ΘΕΜΑ

82 EconomyToday

Jack Dorsey Ο άνθρωπος πίσω από το Twitter Ο To Τwitter αποτελεί μια από τις ισχυρότερες πλατφόρμες στον κόσμο και ένα από τα πιο ισχυρά μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Οι μεγαλύτεροι ηγέτες χωρών του πλανήτη το χρησιμοποιούν είτε για να ανακοινώνουν τις αποφάσεις τους είτε για να δίνουν βήμα στον λαό ώστε να τοποθετείται κάτω από μια ανάρτησή τους. ΤΗΣ ΑΝΝΑΣ ΚΡΙΘΑΡΙΔΟΥ

«εγκέφαλος» πίσω από την ιδέα του Twitter είναι ο Jack Dorsey, ο οποίος έχει στο ενεργητικό του και την εταιρεία πληρωμών με την επωνυμία Square. Η εν λόγω υπηρεσία έγινε γρήγορα δημοφιλής και σήμερα έχει περισσότερους από 330 εκατομμύρια χρήστες.

Από τη punk μουσική…

CEO του Twitter Η ζωή μερικές φορές παίζει περίεργα παιχνίδια. Ένα τέτοιο παιχνίδι έπαιξε και στον Dorsey, ο οποίος άρχισε να ασχολείται με τον προγραμματισμό όταν ήταν ακόμη μαθητής. Στα 15 του έφτιαξε ένα λογισμικό αποστολής που ακόμη χρησιμοποιείται από κάποιες εταιρείες ταξί. Όταν δεν τριγυρνούσε σε καταστήματα ηλεκτρονικών ή δεν έκανε παρέα με τους φίλους του, πήγαινε σε punk συναυλίες.

Mπορεί για ένα μικρό χρονικό διάστημα να φοίτησε σε κολέγιο αλλά δεν αποφοίτησε ποτέ. Το 2000 έφτιαξε ένα απλό πρωτότυπο που του επέτρεπε να ενημερώνει τους φίλους του για τη ζωή του μέσω BlackBerry και email. Ωστόσο, δεν υπήρξε ενδιαφέρον και έτσι «πάγωσε» την ιδέα του.

Έπειτα, εργάστηκε στην εταιρεία Odeo, όπου γνώρισε τους ανθρώπους με τους οποίους αργότερα θα δημιουργούσε το Twitter. H Οdeo έκλεισε το 2006 και ο Dorsey επέστρεψε στην ιδέα που είχε με τα μηνύματα, και έτσι γεννήθηκε το Twitter. Μαζί με τους Εvan Williams και Biz Stone αγόρασαν το domain του Twitter για περίπου 7.000 δολάρια και ο Dorsey αποχωρίστηκε το σκουλαρίκι που είχε στη μύτη, για να ταιριάζει με την εικόνα του CEΟ. Ήταν μόλις 30 ετών. Μάλιστα, το 2011 είχε την ευκαιρία να πάρει συνέντευξη από τον Barack Obama για το Twitter. Ο Williams είχε ήδη αναλάβει τη θέση του CEO και ο Dorsey έγινε πρόεδρος του συμβουλίου. Αμέσως ξεκίνησε κάποια νέα projects, επένδυσε στο Foursquare και ξεκίνησε μια startup πληρωμών, τη Square (επιτρέπει στους ιδιοκτήτες μικρών επιχειρήσεων να δέχονται πληρωμές με πιστωτικές κάρτες μέσω smartphone). To Twitter μπήκε στο χρηματιστήριο τον Νοέμβριο του 2013 και μέσα σε μερικές ώρες ο Dorsey έγινε δισεκατομμυριούχος. O Dorsey πρόσφατα ανακοίνωσε ότι η 19η Ιουνίου (Ημέρα Ελευθερίας στις ΗΠΑ – απελευθέρωση των τελευταίων σκλάβων στο Τέξας, το 1865) θα είναι από εδώ και στο εξής αργία για την εταιρεία.

EconomyToday 83

ΘΕΜΑ

Η χρήση του Twitter και οι κανόνες Το Twitter είναι μια υπηρεσία κοινωνικής δικτύωσης, η οποία επιτρέπει στους χρήστες της να δημοσιεύουν οτιδήποτε επιθυμούν με μέγιστο όριο τους 280 χαρακτήρες (παλαιότερα ήταν 140 χαρακτήρες). Τα συγκεκριμένα μηνύματα και δημοσιεύσεις ονομάζονται tweets. Σύμφωνα με το StatCounter Global Stats, το τελευταίο διάστημα στην Ελλάδα και στην Κύπρο έχει ανέβει στις προτιμήσεις του κοινού. Μάλιστα, στην Κύπρο αρκετοί είναι εκείνοι που το έχουν χαρακτηρίσει ως «το μέσο της ατάκας», μιας και κάνουν ατακαδόρικα tweets για να σχολιάσουν κάποια εκπομπή. Γενικότερα, ωστόσο, το Twitter έχει να προσφέρει απίστευτα γρήγορη ενημέρωση για γεγονότα από όλο τον κόσμο, μιας και οτιδήποτε συμβαίνει πλέον δημοσιεύεται πρώτα εκεί. Επιπρόσθετα, στο Twitter δημιουργείται το hashtag για σημαντικά (και μη) γεγονότα. Η λειτουργία του είναι απλή, αν και αρκετοί είναι εκείνοι που το θεωρούν «δύσβατο» και ακαταλαβίστικο. Τα βήματα είναι απλά. Ο χρήστης δημιουργεί δωρεάν ένα Twitter profile με όνομα και ψευδώνυμο (username) και στη συνέχεια μπορεί να ακολουθήσει άλλους χρήστες για να διαβάσει τις δημοσιεύσεις τους, δηλαδή τα tweets τους. Ο ίδιος μπορεί επίσης να δημοσιεύσει τα δικά του μηνύματα, τα οποία είναι δημόσια ως προεπιλογή, εκτός αν επιλέξει το αντίθετο από τις ρυθμίσεις του λογαριασμού του. Γενικά, ο χρήστης μπορεί να αναζητήσει με ονοματεπώνυμο ή ψευδώνυμο έναν φίλο του, καθώς και να συμβουλευτεί τη λίστα με τους προτεινόμενους χρήστες βάσει των χρηστών που ακολουθεί. Ο σκοπός του Twitter είναι να εξυπηρετεί τον δημόσιο διάλογο.

84 EconomyToday

Τις πρώτες μέρες Ο Τραμπ, τα πολιτικά που διαχειριζόταν παιχνίδια και το Bitcoin την πλατφόρμα, Ο Αμερικανός Πρόεδρος έχει δείξει την προτίμησή του στο Twitter, καθώς στις πλείστες των περιπτώσεων αυτό ήθελε να γίνει χρησιμοποιεί για να ανακοινώσει κάποια απόφασή του. σχεδιαστής μόδας. Μάλιστα, όταν είχε συναντήσει τον CEO της πλατφόρμας, Είναι λάτρης της συζήτησαν τα πολιτικά παιχνίδια που ο Τραμπ υποστηρίζει τέχνης, κάνει ότι παίζει το κοινωνικό δίκτυο. ταξίδια και χόμπι Σε ανάρτησή του στο εν λόγω κοινωνικό μέσο δικτύωσης, είχε εκφράσει το παράπονό του, λέγοντας: «To Twitter δεν του είναι να με μεταχειρίζεται καλά ως Ρεπουμπλικανό. O αριθμός των πιλοτάρει

ακολούθων μου θα ήταν υψηλότερος εάν το Twitter δεν έπαιζε τα πολιτικά του παιχνίδια. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το Κογκρέσο θέλει να εμπλακεί – και θα έπρεπε». Μάλιστα, το 2018, το Facebook και το Twitter κατηγορήθηκαν για δραστηριότητες πολιτικής επιρροής στα site τους, καθώς και για ανησυχίες για την ιδιωτικότητα των χρηστών. Από τη δική του σκοπιά, ο Dorsey τόνισε ότι πρόκειται για την αυστηρότερη παρακολούθηση που του έχουν ασκήσει ποτέ. Πάντως, ο ίδιος ανέφερε ότι ανέστειλε περισσότερους από 770 λογαριασμούς για παραβίαση των πολιτικών του Twitter. Μεταξύ άλλων, ο CEO του Twitter έχει δηλώσει ότι «το διαδίκτυο θα έχει μια μέρα το δικό του νόμισμα». Σύμφωνα με το CNET, ο ίδιος δήλωσε ότι είναι θετικό ότι «το ίντερνετ πρόκειται να έχει ένα “γηγενές” νόμισμα». Και παρόλο που δεν ήταν σε θέση να πει με σιγουριά ποιο θα είναι αυτό το νόμισμα, είπε στους συμμετέχοντες ότι ελπίζει πως αυτό θα είναι το κρυπτονόμισμα bitcoin.

O Αμερικανός Πρόεδρος έχει επανειλημμένα εκφράσει τη δυσαρέσκειά του για την προσπάθεια του Twitter να αφαιρέσει δεκάδες εκατομμύρια ύποπτους λογαριασμούς, με την εταιρεία να λέει ότι προσπαθεί να βοηθήσει στην καταπολέμηση του χειριστικού και καταχρηστικού περιεχομένου.

Περιουσία και προσωπική ζωή

COVID-19: Οι κροίσοι της τεχνολογίας και οι δωρεές Από τότε που η πανδημία εισέβαλε στη ζωή μας, διάφοροι επώνυμοι αλλά και κροίσοι της τεχνολογίας έκαναν «μαραθώνιο» εισφορών για να βοηθήσουν και να ενισχύσουν την επιβαρυμένη οικονομία. Ο CEO του Twitter φιγουράρει στη λίστα με εκείνους που έβαλαν βαθιά το χέρι στην τσέπη, καθώς δώρισε το 1/3 της περιουσίας του (ένα δισ. δολάρια) στην έρευνα κατά του κορωνοϊού. Ο ίδιος γνωστοποίησε την είδηση μέσω της πλατφόρμας του. Το ίδιο μοτίβο ακολούθησε και ο δισεκατομμυριούχος ιδρυτής της Αmazon, Jeff Bezos, ο οποίος έκανε δωρεά ύψους $100 εκατομμυρίων στη μη κερδοσκοπική εταιρεία Feeding America, που βοηθάει τις «τράπεζες τροφίμων». Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και ο Bill Gates, ο οποίος διέθεσε $250 εκατομμύρια από το ίδρυμα Gates. Σύμφωνα με την ανακοίνωση του φιλανθρωπικού ιδρύματος, τα κεφάλαια θα αξιοποιηθούν για την ανάπτυξη τεστ, θεραπειών και εμβολίων για τον ιό, καθώς και για την παροχή βοήθειας στους συνεργάτες του σε Αφρική και νότια Ασία, προκειμένου να ενισχύσουν τις προσπάθειες εντοπισμού, θεραπείας και απομόνωσης του ιού. Σε αυτόν τον «μαραθώνιο» δεν θα μπορούσε να μη βοηθήσει και ο ιδρυτής του Facebook, Mark Zuckerberg, ο οποίος δώρισε $20 εκατομμύρια. Σε ανάρτησή του στο Facebook, αποκάλυψε ότι η εταιρεία δώρισε $10 εκατ. στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και άλλα $10 εκατ. στα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Ασθενειών στις ΗΠΑ. ET

To Twitter μπήκε στο χρηματιστήριο τον Νοέμβριο του 2013 και μέσα σε μερικές ώρες ο Dorsey έγινε δισεκατομμυριούχος

Μπορεί η περιουσία του Dorsey να υπολογίζεται από το Forbes σε περίπου $5,7 δισεκατομμύρια, ωστόσο ο ίδιος δεν επιδεικνύει τον πλούτο του, καθώς υπάρχουν φορές που πηγαίνει με το λεωφορείο στη δουλειά. Ο ίδιος αποκάλυψε στο περιοδικό New Yorker ότι «χρησιμοποιεί τα μέσα μαζικής μεταφοράς διότι κάνει έρευνα αγοράς». Επίσης, δεν έχει γραφείο και δουλεύει πάνω σε ένα iPad. Aρκετοί, μάλιστα, είναι εκείνοι που δεν γνωρίζουν ότι έχει άδεια μασέρ. Τις πρώτες ημέρες που διαχειριζόταν την πλατφόρμα, ήθελε να γίνει σχεδιαστής μόδας. Είναι λάτρης της τέχνης και κάνει ταξίδια σε ολόκληρο τον πλανήτη. Χόμπι του είναι να πιλοτάρει. Όσον αφορά την προσωπική του ζωή, είναι περιζήτητος εργένης και δεν έχει παντρευτεί ποτέ στη ζωή του. Προτιμά ωστόσο να κρατά χαμηλό προφίλ, γι’ αυτό και όταν διατηρεί κάποιο δεσμό, δύσκολα το μαθαίνει κάποιος δημοσιογράφος. Η τελευταία σχέση του που είχε δει το φως της δημοσιότητας ήταν ο δεσμός που διατηρούσε το 2018 με το εντυπωσιακό μοντέλο Raven Lyn Corneil.

EconomyToday 85

ΘΕΜΑ

E-SHOPPING Εδραιώνεται

λόγω COVID-19

Αδιαμφισβήτητα, ο κορωνοϊός άλλαξε την ισορροπία, πρωτίστως στα ζητήματα οικονομικής φύσεως, και αυτό είχε ως συνέπεια την κατρακύλα στις αγορές. Συνεπακόλουθο της παρούσας κατάστασης είναι η άνοδος των e-shops (online καταστημάτων). ΤΗΣ ΑΝΝΑΣ ΚΡΙΘΑΡΙΔΟΥ

Σ

ύμφωνα με τη Nielsen, η παγκόσμια αγορά ηλεκτρονικού εμπορίου καταναλωτικών αγαθών είχε εκτιμηθεί στα €280 δισ. για το 2020. Δημοσιεύματα αναφέρουν ότι το προαναφερθέν νούμερο θα ξεπεραστεί κατά πολύ λόγω της πανδημίας, καθώς σε διάφορες χώρες έχει παρατηρηθεί εντυπωσιακή άνοδος στις online αγορές σε προϊόντα άμεσα συσχετισμένα με τον COVID-19. Πάντως, διάφορες μελέτες κατέδειξαν ότι η αβεβαιότητα σχετικά με τον κορωνοϊό αυξήθηκε. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα οι καταναλωτές να γίνουν όλο και πιο επιφυλακτικοί όσον αφορά τις αγορές σε δημόσιους χώρους και να στραφούν στις ηλεκτρονικές αγορές.

Αυξητική τάση στο online shopping Εντυπωσιακός είναι ο ρυθμός της αύξησης των online αγορών εν καιρώ COVID-19. Έχει διαπιστωθεί ότι η έκτακτη κατάσταση εγκλεισμού των πολιτών στο σπίτι αύξησε σε μεγάλο βαθμό τις online αγορές και αυτό είχε ως αποτέλεσμα οι καταναλωτές να εντάξουν το e-shopping στις νέες τους καθημερινές συνήθειες. Βαθμιαία αύξηση καταγράφηκε και στις παραγγελίες από ηλεκτρονικά supermarkets. Πάντως, σύμφωνα με έρευνες που έχουν δει το φως της δημοσιότητας, υπολογίζεται ότι ένας στους πέντε online καταναλωτές αξιολογεί θετικά τον χρόνο παράδοσης των προϊόντων. Θετικά επίσης αξιολογούνται και άλλοι σημαντικοί παράγοντες, όπως οι τρόποι πληρωμής, η ποικιλία προϊόντων αλλά και το προσωπικό παράδοσης.

86 EconomyToday

Η έκτακτη κατάσταση εγκλεισμού των πολιτών στο σπίτι αύξησε σε μεγάλο βαθμό τις online αγορές και αυτό είχε ως αποτέλεσμα οι καταναλωτές να εντάξουν το e-shopping στις νέες τους καθημερινές συνήθειες

EconomyToday 87

ΘΕΜΑ

Tα προνόμια του e-shopping Κατά κανόνα, το κόστος στις online αγορές είναι χαμηλότερο, καθώς η αγοραπωλησία ρούχων, για παράδειγμα, από κάποιο τοπικό κατάστημα έχει περισσότερα λειτουργικά έξοδα σε σύγκριση με το online κατάστημα. Έτσι, στις online αγορές κερδίζει και το κατάστημα και ο πελάτης. Εξάλλου, οι online αγορές γίνονται εύκολα, από την άνεση του σπιτιού σου, με μερικά μόνο κλικ στον ηλεκτρονικό υπολογιστή ή το smartphone σου. Έτσι, δεν υπάρχει η ανάγκη να μετακινηθείς από τον χώρο σου. Η εύρεση των ρούχων, για παράδειγμα, που πάντα επιθυμούσες αλλά ποτέ δεν έβρισκες στην τοπική αγορά, αποτελεί πλέον παρελθόν, καθώς οι σύγχρονες μηχανές αναζήτησης έγιναν τόσο ακριβείς, που πλέον μπορείς να ξοδέψεις λιγότερο χρόνο για την αναζήτηση των ρούχων που επιθυμείς να αγοράσεις. Κατόπιν, έχεις τη δυνατότητα να αναζητήσεις τα ρούχα που θέλεις με βάση την κατηγορία, το χρώμα, το μέγεθος και τη μάρκα που προτιμάς. Οι ιστοσελίδες παρέχουν όλες τις πληροφορίες σχετικά με τα προϊόντα τους, με στόχο να σε προϊδεάσουν για το τι θα παραλάβεις. Μάλιστα, υπάρχουν αρκετά online μαγαζιά τα οποία προσφέρουν επιστροφή με χαμηλό κόστος ή και δωρεάν σε περίπτωση που επιλέξατε λάθος μέγεθος ή δεν σας αρέσει η εφαρμογή του ρούχου επάνω σας. Επιπρόσθετα, ένα άλλο πλεονέκτημα των online αγορών είναι το γεγονός ότι μπορείς να ψωνίσεις σε 24ωρη βάση, ό,τι ώρα το επιθυμείς εσύ. Στα online καταστήματα μπορείς να βρεις πολλές προσφορές και κουπόνια για εκπτώσεις και δώρα που θα ρίξουν την τελική τιμή αγοράς. Επιπλέον, εκείνο που θα κάνει ακόμη πιο προσβάσιμη την αγορά από το internet είναι οι διάφοροι τρόποι πληρωμής. Ο πιο συνηθισμένος, ωστόσο, είναι η μέθοδος της αντικαταβολής, δηλαδή πληρώνεις όταν πάρεις το προϊόν στα χέρια σου. Εάν δεν επιθυμείς τον συγκεκριμένο τρόπο πληρωμής, τότε μπορείς να πληρώσεις με πιστωτική κάρτα, PayPal, κατάθεση σε τράπεζα ή ακόμα και με bitcoins σε κάποιες περιπτώσεις. Τέλος, τα πράγματα που παρήγγειλες φτάνουν στην πόρτα του σπιτιού σου μέσω κάποιας μεταφορικής εταιρείας.

Oι online αγορές είναι πολύ ασφαλείς, καθώς όλα τα καταστήματα διαθέτουν κρυπτογραφημένα συστήματα για την ασφάλεια των συναλλαγών, που τα παρέχουν οι ίδιες οι τράπεζες.

88 EconomyToday

Αρκετοί οίκοι μόδας Η αγορά προϊόντων και τα παρεμφερή… χρησιμοποίησαν Το Digital Commerce 360 σημείωσε ότι η εμφάνιση τη δύναμη της του COVID-19 ώθησε τους καταναλωτές στο να τεχνολογίας και αγοράζουν προϊόντα τα οποία δεν είχαν σκεφτεί να αγοράσουν προηγουμένως. μέσω διαφόρων εφαρμογών ανέδειξαν Μάλιστα, οι καταναλωτές θέλουν να παραλαμβάνουν τα αγαθά τους πιο γρήγορα. Σύμφωνα με τα τα προϊόντα τους αποτελέσματα της PFSweb (ηλεκτρονικό εμπόριο ΗΠΑ), το 71% των αγοραστών στις ΗΠΑ αναμένουν παράδοση εντός μίας εβδομάδας μετά την παραγγελία. Αυτό συμβαίνει με τους καταναλωτές που αγοράζουν περισσότερα στο διαδίκτυο, καθώς το 55% των καταναλωτών στις ΗΠΑ αναφέρουν ότι έχουν πραγματοποιήσει περισσότερες αγορές μέσω του διαδικτύου κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Η ίδια μελέτη αναφέρει ότι το 63% των Αμερικανών αγοραστών επέλεξαν να αγοράσουν μέσω διαδικτύου αγαθά που δεν είχαν σκεφτεί προηγουμένως ότι θα μπορούσαν να αγοράσουν. ET

Ο αντίκτυπος των social media και του e-commerce στις αγορές

Η πανδημία επηρέασε τις επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου ανά το παγκόσμιο και παράλληλα παρουσίασε νέες ευκαιρίες για τα brands, έτσι ώστε να ενισχύσουν τις ψηφιακές τους δυνατότητες

Η πανδημία επηρέασε τις επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου ανά το παγκόσμιο και παράλληλα παρουσίασε νέες ευκαιρίες για τα brands, έτσι ώστε να ενισχύσουν τις ψηφιακές τους δυνατότητες. Αρκετοί οίκοι μόδας χρησιμοποίησαν τη δύναμη της τεχνολογίας και μέσω διαφόρων εφαρμογών ανέδειξαν τα προϊόντα τους. Για παράδειγμα, o οίκος Michael Kors είχε ετοιμάσει τη νέα του συλλογή από τσάντες, αλλά λόγω του κορωνοϊού δεν ήταν εφικτό να γίνουν τα προγραμματισμένα shows. Έτσι, χρησιμοποίησε το live streaming του Instagram για να προωθήσει τη νέα του συλλογή.

Eπίσης, σύμφωνα με τo CNBC, η Αmazon προσέλαβε 100.000 άτομα σε όλη την Αμερική για να διαχειρίζονται την ιστοσελίδα της και να κάνουν το delivery. Από την άλλη, η ιδιοκτήτρια της Zara ανακοίνωσε ότι θα κλείσει 1.200 καταστήματα ανά το παγκόσμιο, καθώς μετά τον κορωνοϊό θέλει να εστιάσει και να ενισχύσει τις πωλήσεις της εταιρείας online. Παρά το κλείσιμο καταστημάτων, η εταιρεία έχει αυξήσει τον συνολικό χώρο πώλησης στην Ισπανία. Ο όμιλος ένδυσης Inditex, μάλιστα, δήλωσε ότι θα απορροφήσει 1.000-1.200 μικρότερα κυρίως καταστήματα τόσο της Zara όσο και των άλλων brands που ανήκουν στην εταιρεία (Pull & Bear, Bershka, Stradivarius και Massimo Dutti). Τα «λουκέτα» αναμένεται να μπουν κυρίως σε καταστήματα στην Ασία και την Ευρώπη. Επιπρόσθετα, η ιδιοκτήτρια εταιρεία τόνισε ότι το ανθρώπινο δυναμικό θα παραμείνει σταθερό, καθώς στο προσωπικό θα προταθούν θέσεις σε άλλα τμήματα, όπως στην ενίσχυση των ηλεκτρονικών αγορών της εταιρείας. Σύμφωνα με δημοσίευμα της Guardian, ο κολοσσός λιανικής πώλησης ενδυμάτων Inditex έχει πληγεί σημαντικά από τον COVID-19, με τις πωλήσεις του το τελευταίο τετράμηνο να σημειώνουν πτώση 44%. Επενδύοντας online, θα επιχειρήσει να γίνει πιο ανταγωνιστικός απέναντι σε άλλα brands, όπως είναι η ASOS. Παρά το γεγονός αυτό, η Inditex σκοπεύει να δαπανήσει €1 δισ. για τις online πωλήσεις της έως το 2022 (οι διαδικτυακές πωλήσεις ξεπερνούν το 25% των συνολικών πωλήσεων) και άλλο €1,7 δισ. σε καταστήματα για να τους επιτρέψει να ενσωματωθούν καλύτερα σε ιστότοπους. Συνολικά, τα καταστήματα της Zara ανέρχονται σε 7.412 και μετά την αναδιοργάνωση θα μειωθούν στα 6.700 με 6.900. Σε αυτά περιλαμβάνεται και το άνοιγμα 450 νέων καταστημάτων.

EconomyToday 89

ν ε α π ρ ο ϊ ο ν τα

Η επιστροφή του κοινού στο Nicosia Mall Το Nicosia Mall, σύμφωνα με τα συγκριτικά στατιστικά στοιχεία, παρουσίασε αύξηση επισκεψιμότητας κατά 6% σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο. Τα εύσημα για τον σωστό χειρισμό της όλης κατάστασης αποδίδουν στην ομάδα του εμπορικού κέντρου και οι καταστηματάρχες/ένοικοί του. «Το Nicosia Mall, δίνοντας μεγάλη σημασία και προτεραιότητα στην ασφάλεια των επισκεπτών που το εμπιστεύονται καθημερινά, αλλά και μεριμνώντας μέσα από την άμεση και έγκαιρη συνεργασία με τους συνεργάτες του, κατάφερε να προσεγγίσει και πάλι τους επισκέπτες του», σημειώνει ο Γιώργος Μπετχαβάς, Managing Director των καταστημάτων Tommy Hilfiger και Calvin Klein. Εξίσου εντυπωσιακά είναι και τα στοιχεία που αφορούν τις συνολικές πωλήσεις των καταστημάτων του Nicosia Mall, οι οποίες ήταν σημαντικά αυξημένες σε σχέση με την αντίστοιχη περσινή περίοδο. Σημειώνεται μάλιστα ότι συγκεκριμένες κατηγορίες καταστημάτων είχαν αύξηση μέχρι και 72%. «Με τα πιο αισιόδοξα μηνύματα άρχισε η επανεκκίνηση της λειτουργίας μας στο Nicosia Mall», επισημαίνει από την πλευρά της η Σοφία Αποστολίδου, Retail Area Manager της

Worldmonger (Napapijri, The North Face, Vans, Lee Wrangler, Reef). «Οι τρεις εβδομάδες λειτουργίας του Ιουνίου υπερκάλυψαν τις πωλήσεις της αντίστοιχης περσινής περιόδου και η επισκεψιμότητα σε όλα μας τα καταστήματα ήταν σαφώς αυξημένη». Οι ένοικοι του Nicosia Mall δεν παρέλειψαν να εκφράσουν την ιδιαίτερη ικανοποίησή τους για τα πρώτα ενθαρρυντικά αποτελέσματα. «Σε συνεργασία με τους ανθρώπους του εμπορικού κέντρου, καταφέραμε μέσα σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα, μετά την επανεκκίνηση της αγοράς και της λειτουργίας του πολυκαταστήματος, να έχουμε για το κατάστημα Tommy Hilfiger θετικά αποτελέσματα τόσο στις πωλήσεις (+70%) όσο και στην επισκεψιμότητα του καταστήματός μας (+17%)», υπογραμμίζει με ενθουσιασμό ο κ. Μπετχαβάς, συμπληρώνοντας ταυτόχρονα: «Αξίζει να σημειώσουμε ότι αντίστοιχα θετικά μηνύματα έχουμε και για το νέο brand Calvin Klein, που μόλις στις αρχές Ιουλίου άνοιξε στο Nicosia Mall».

Βραβείο Μηχανικής ΕΤΕΚ 2020: Παράταση υποβολής υποψηφιοτήτων

Άλλο ένα οικολογικό στολίδι της Medochemie

Το πρωτότυπο «Ανακυκλώψαρο», έργο του γνωστού καλλιτέχνη Απόστολου Παντελή, με χορηγό τη φαρμακοβιομηχανία Medochemie, δεσπόζει πλέον της παραλίας «Λάντα» στην Αγία Νάπα. Το οικολογικό αυτό στολίδι κοσμεί ήδη τις παραλίες του «Ναυτικού Ομίλου Λεμεσού», των «Μπάνιων» στην Πάφο και των «Φοινικούδων» στη Λάρνακα, στέλνοντας το μήνυμα της ένταξης της ανακύκλωσης των πλαστικών στην καθημερινότητά μας. Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, τα πλαστικά αποτελούν το 95% των σκουπιδιών που εντοπίζονται στη Μεσόγειο Θάλασσα, τα οποία στη συνέχεια, μέσω της τροφικής αλυσίδας, καταλήγουν στον ανθρώπινο οργανισμό, με σοβαρούς κινδύνους για την υγεία μας. Αυτή η κατάσταση οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην εξαφάνιση εκατομμυρίων θαλάσσιων ζώων και στην καταστροφή των μικροοργανισμών, που παράγουν περισσότερο από το 10% του οξυγόνου που αναπνέουμε.

90 EconomyToday

Λόγω των μέτρων που είχαν ληφθεί για προστασία από την πανδημία του κορωνοϊού COVID-19 και των ειδικών συνθηκών που είχαν δημιουργηθεί, η Διοικούσα Επιτροπή του ΕΤΕΚ αποφάσισε την παράταση της ημερομηνίας υποβολής των υποψηφιοτήτων για το Βραβείο Μηχανικής ΕΤΕΚ 2020, μέχρι τις 14 Σεπτεμβρίου 2020. Υπενθυμίζεται ότι το Επιστημονικό Τεχνικό Επιμελητήριο Κύπρου (ΕΤΕΚ) είχε προκηρύξει τον θεσμοθετημένο (από το 2015) διαγωνισμό για την απονομή Βραβείου Μηχανικής ΕΤΕΚ 2020 τον περασμένο χειμώνα. Στόχος του διαγωνισμού είναι να αναδείξει τις σύγχρονες εξελίξεις και τα επιτεύγματα της μηχανικής επιστήμης, με σημείο ενδιαφέροντος τον αντίκτυπο που έχει η εφαρμογή τους στην οικονομία και την κοινωνία, τόσο στην Κύπρο όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο. Το Βραβείο απονέμεται σε φυσικό ή νομικό πρόσωπο, μέλος του ΕΤΕΚ, ή σε έργο/δράση/ενέργεια, που έχει συνεισφέρει σημαντικά στην προαγωγή της μηχανικής επιστήμης με σημαντική συμβολή στην οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ανάπτυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας. Η συμμετοχή που θα βραβευθεί θα τιμηθεί με απονομή διπλώματος και με χρηματικό βραβείο ύψους €10.000, στο πλαίσιο της τελετής παρουσίασης του Απολογισμού του ΕΤΕΚ 2017-2020, η οποία επίσης είχε αναβληθεί και επαναπρογραμματίζεται για τον Οκτώβριο του 2020.

ν ε α π ρ ο ϊ ο ν τα

Celestyal Cruises:

Προσθήκη κρουαζιερόπλοιου από την Costa Cruises

Συνεργασία Τράπεζας Κύπρου - Hotels.com

Η Τράπεζα Κύπρου, μέσα από τη νέα συνεργασία της με την εταιρεία-κολοσσό στον τομέα των διακοπών Hotels.com, που αποτελεί μέλος των ταξιδιωτικών εταιρειών του Expedia Group, προσφέρει στους πελάτες της κατόχους χρεωστικών/πιστωτικών καρτών Visa και Mastercard έκπτωση 10% με τη χρήση ειδικού κουπονιού (BANKOFCYPRUS). Η έκπτωση ισχύει από 01/03/2020 έως 31/12/2021 και αφορά διαμονή η οποία θα ολοκληρωθεί μεταξύ 01/03/2020 και 31/12/2022. Σημειώνεται ότι η Hotels.com συνεργάζεται με περισσότερα από 2.000 καταλύματα στην Κύπρο και πάνω από 1.000.000 καταλύματα παγκοσμίως. Συνεπώς, θεωρείται ένας από τους κορυφαίους παρόχους ξενοδοχειακών καταλυμάτων διεθνώς, όσον αφορά τις υπηρεσίες κρατήσεων μέσω διαδικτύου, προσφέροντας στους ταξιδιώτες μια ευρεία γκάμα επιλογών, συμπεριλαμβανομένων ανεξάρτητων καταλυμάτων, μεγάλων ξενοδοχειακών αλυσίδων, καθώς και ενοικιαζόμενων διαμερισμάτων. Υπάρχει η δυνατότητα η έκπτωση να αξιοποιηθεί σε συνδυασμό και με άλλες προσφορές που έχουν τα ξενοδοχεία της Hotels.com.

92 EconomyToday

Η Celestyal Cruises, η βραβευμένη και αναγνωρισμένη ως η νούμερο ένα επιλογή κρουαζιέρας στα ελληνικά νησιά και την Ανατολική Μεσόγειο, με χαρά ανακοινώνει ότι προχώρησε στην προσθήκη του κρουαζιερόπλοιου «Costa NeoRomantica», της εταιρείας Costa Cruises, στον στόλο της. Ναυπηγημένο το 1993 και πλήρως ανακαινισμένο το 2012, το κρουαζιερόπλοιο, χωρητικότητας 1.800 επιβατών, διαθέτει 789 καμπίνες, 132 εκ των οποίων με μπαλκόνια, καθώς και αρκετούς χώρους εστίασης και διασκέδασης, μπαρ και σαλόνια, δύο πισίνες, γυμναστήριο και ευρύχωρο σπα με πανοραμική θέα. Ο Διευθύνων Σύμβουλος της Celestyal

Cruises, Κρις Θεοφιλίδης, σχολίασε: «Παρ’ όλη την προσωρινή, εθελοντική παύση των δραστηριοτήτων μας εξαιτίας του COVID-19, συνεχίζουμε δυναμικά να κοιτάζουμε το μέλλον με αισιοδοξία και να προχωρούμε σταθερά προς την υλοποίηση του στρατηγικού μας σχεδίου για την ανάπτυξη των δραστηριοτήτων μας και την αναβάθμιση της εμπειρίας που προσφέρουμε, μέσω των επενδύσεων. Αισθάνομαι πολύ ικανοποιημένος για την προσθήκη αυτού του μεσαίου μεγέθους κρουαζιερόπλοιου στον στόλο μας, καθώς ταιριάζει απόλυτα με το επιχειρηματικό μας μοντέλο, ιδιαίτερα μετά την εκτεταμένη ανακαίνισή του το 2012. Είμαι βέβαιος ότι θα αποδειχθεί πολύ δημοφιλής επιλογή για τους πολύτιμους επιβάτες μας και θα μας επιτρέψει σε βάθος χρόνου να συνεχίσουμε να παρέχουμε πραγματικά μοναδικές εμπειρίες». Λεπτομέρειες σχετικά με την παράδοση και τη δρομολόγηση του κρουαζιερόπλοιου θα ανακοινωθούν αργότερα. Τα δρομολόγια της Celestyal Cruises που ανακοινώθηκαν πρόσφατα και αφορούν το 2021 και το 2022 παραμένουν αμετάβλητα.

aυτοκινητο

Ολοκαίνουργια Mercedes-Benz GLA

info Η GLA έχει τη δυνατότητα

Η νέα GLA είναι διαθέσιμη με νέα εμφάνιση, τεχνολογία και κινητήρες που ανταποκρίνονται στις ανάγκες των καταναλωτών. Προσφέρεται με νέους, αποδοτικούς τετρακύλινδρους κινητήρες, τα πιο σύγχρονα συστήματα υποβοήθησης οδήγησης, το σύστημα infotainment MBUX με διαισθητικό χειρισμό, καθώς και με το σύστημα ελέγχου ανέσεων ENERGIZING κ.ά. Διαθέτει ανανεωμένο εσωτερικό, με το επίκεντρο όλων των λειτουργιών να συρρικνώνεται στην εντελώς ανεξάρτητη μονάδα οθονών, η οποία διατίθεται σε τρεις παραλλαγές: δύο οθόνες 7 ιντσών (17,78 cm), μία οθόνη 7 και μία 10,25 ιντσών (26 cm) και στην έκδοση ευρείας οθόνης με δύο οθόνες 10,25 ιντσών. Η βασική έκδοση των βενζινοκίνητων μοντέλων έχει ως βάση τον νέο κινητήρα με κυβισμό 1,33 λίτρων για την GLA 200 με κατανάλωση 6 λίτρα/100 χλμ. Επίσης, η GLA 250 προσφέρεται με δίλιτρο κινητήρα και ισχύ 225 ίππους. Οι πετρελαιοκίνητες εκδόσεις προσφέρονται με κινητήρα 2 λίτρων με 150 ή 190 ίππους. Η νέα GLA φέρει νέα συστήματα

να αντιδρά όταν αδρανεί ο οδηγός

υποβοήθησης με διευρυμένες λειτουργίες του πακέτου υποβοήθησης οδήγησης που μεταξύ άλλων περιλαμβάνουν, ενδεικτικά, τη λειτουργία αλλαγής κατεύθυνσης, τη λειτουργία λωρίδας έκτακτης ανάγκης, τη λειτουργία προειδοποίησης αποβίβασης, που ειδοποιεί τον οδηγό όταν προσεγγίζουν ποδηλάτες ή οχήματα, και ένα σύστημα προειδοποίησης όταν ανιχνεύονται πεζοί κοντά σε διαβάσεις. Η GLA έχει τη δυνατότητα να αντιδρά όταν αδρανεί ο οδηγός.

info Η τελική ταχύτητα παραμένει στα 320 χλμ./ώρα

Jeep Compass

INFO Διατηρεί ακόμα το κλασικό ανθεκτικό και «σκληροτράχηλο» πνεύμα του, χωρίς να παραμελεί το στιλ

94 EconomyToday

Ένα Jeep μπορεί μεν να εξελίσσεται, αλλά πάντα παραμένει πιστό στο πνεύμα του. Το νέο Jeep Compass γεννήθηκε για να προσφέρει την τέλεια οδηγική περιπέτεια. Η αποδοτικότητά του έχει αυξηθεί χωρίς να θυσιάζονται οι επιδόσεις, εξασφαλίζοντάς σας απρόσκοπτες διαδρομές, όπου κι αν θελήσετε να πάτε. Καταφέρνει να τα βγάζει πέρα σε κάθε τύπο εδάφους, παρέχοντας μια άνετη εμπειρία οδήγησης στην πόλη με μια off-road συμπεριφορά που εξακολουθεί να είναι συναρπαστική όπως πάντα. Σήμερα, μάλιστα, η δύναμη της τεχνολογίας και της καινοτομίας ανεβάζει την οδηγική απόλαυση σε νέο επίπεδο. Διατηρεί ακόμα το κλασικό ανθεκτικό και «σκληροτράχηλο» πνεύμα του, χωρίς να παραμελεί το στιλ. Το φινετσάτο εξωτερικό, οι ομαλές γραμμές και η αεροδυναμική σχεδίαση αναδεικνύουν την ομορφιά ακόμα και στις λεπτομέρειες, όπως είναι η ηλιοροφή σε μαύρο χρώμα αντίθεσης, τα χρωμιωμένα διακοσμητικά περιγράμματα των πλαϊνών παραθύρων, η εμβληματική μάσκα ψυγείου με τις επτά γρίλιες και η επιβλητική σχεδίαση του πίσω μέρους.

Η νέα Porsche 911 Turbo

Η 911 Turbo είναι το σπορ αυτοκίνητο υψηλών επιδόσεων για καθημερινή χρήση τα τελευταία 45 χρόνια για την Porsche. Μετά την κυκλοφορία στην αγορά της 911 Turbo S, η επόμενη γενιά 911 Turbo Coupé και Cabriolet παρουσιάζονται τώρα ακόμη πιο ισχυρές, χάρη στον κινητήρα των 572 ίππων. Η μετάδοση ισχύος πραγματοποιείται από ένα κιβώτιο οκτώ σχέσεων PDK με ειδική διάταξη, ενώ η τελική του ταχύτητα παραμένει αμετάβλητη στα 320 χλμ./ώρα. Επιλογές όπως τα πακέτα Sports και Lightweight Design, σπορ σασί και σύστημα εξάτμισης σπορ είναι διαθέσιμα για την 911 Turbo για πρώτη φορά. Ως αποτέλεσμα, οι πελάτες θα μπορούν να προσαρμόζουν το όχημά τους ακόμα περισσότερο στις ατομικές τους προτιμήσεις. Ο νέος εξακύλινδρος μπόξερ κινητήρας των 3,745 κ.εκ. αποδίδει 572 ίππους. Διαθέτει συμμετρικούς υπερσυμπιεστές VTG και ένα προαιρετικό σπορ σύστημα εξάτμισης. Μαζί και δύο διαφορετικές παραλλαγές πλαισίου και η ηλεκτρικά ελεγχόμενη σπορ ανάρτηση, που είναι πλέον 10 mm χαμηλότερη. Η διαμόρφωσή του στοχεύει στην ενίσχυση της δυναμικής του αυτοκινήτου και παρέχει ακόμα μεγαλύτερη σταθερότητα στην οδήγηση κάτω από υψηλές ταχύτητες.

ΘΕΜΑ

Μαρίνα Λεμεσού: Υποψήφια για το

«Marina of the Year» Η Μαρίνα Λεμεσού έχει ανακοινώσει την υποψηφιότητά της για το βραβείο Towergate’s Marina of the Year 2020, βραβείο στο οποίο έχουν δικαίωμα συμμετοχής οι πιο αξιόλογες μαρίνες ανά τον κόσμο, με την υψηλότερη διάκριση Gold Anchor.

Μ

ε την 8η κατά σειρά διοργάνωση, η διακεκριμένη αυτή τελετή βραβείων πραγματοποιείται από τον σύνδεσμο The Yacht Harbour Association (TYHA) και αναγνωρίζει τις καλύτερες μαρίνες της κατηγορίας Gold Anchor διεθνώς, όπως έχουν ψηφιστεί από τους κατόχους θέσεων ελλιμενισμού. Ο νικητής θα ανακοινωθεί κατά τη διάρκεια του Southampton International Boat Show, που θα πραγματοποιηθεί πριν από το τέλος της χρονιάς. Η διαδικασία ψηφοφορίας ισχύει μέχρι τις 28 Αυγούστου 2020 και οι ενδιαφερόμενοι προτρέπονται να καταχωρήσουν την ψήφο τους για τη Μαρίνα Λεμεσού μέσω της ιστοσελίδας www.tyha. co.uk/marina-awards#form.

Προορισμός σκαφών αναψυχής στη Μεσόγειο

Σχεδιασμένη από μια διεθνώς αναγνωρισμένη ομάδα αρχιτεκτόνων και μηχανικών, η Μαρίνα Λεμεσού αποτελεί ένα ολοκληρωμένο αναπτυξιακό έργο, που περιλαμβάνει πολυτελή οικιστικά και εμπορικά ακίνητα, παρέχοντας ολοκληρωμένες υπηρεσίες σκαφών. Τοποθετημένη στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων και στην καρδιά μιας ζωντανής πόλης, αποτελεί την πρώτη μαρίνα στην Κύπρο με δυνατότητα ελλιμενισμού superyachts και περιλαμβάνει μια μοναδική επιλογή από αποκλειστικές επαύλεις και πολυτελή διαμερίσματα πάνω στη θάλασσα, με ιδιωτικούς χώρους ελλιμενισμού και άμεση πρό-

96 EconomyToday

Αποτελεί ένα ολοκληρωμένο αναπτυξιακό έργο, που περιλαμβάνει πολυτελή οικιστικά και εμπορικά ακίνητα, παρέχοντας ολοκληρωμένες υπηρεσίες σκαφών

σβαση στην παραλία. Διαθέτει επίσης πληθώρα εμπορικών εγκαταστάσεων, με εκλεκτά εστιατόρια, καφετέριες και μπαρ, καταστήματα, πολιτιστικό κέντρο, γυμναστήριο και σπα. Αποτελώντας έναν συναρπαστικό προορισμό με δυνατότητα ελλιμενισμού 650 σκαφών μήκους από 6 μέχρι 110 μέτρα και πληρότητα που ξεπερνά τις 300 θέσεις ελλιμενισμού ετησίως, η Μαρίνα Λεμεσού βρίσκεται στην καρδιά της πόλης, παρέχοντας στους ιδιοκτήτες και στα πληρώματα των σκαφών εύκολη και γρήγορη πρόσβαση σε όλα όσα έχει να προσφέρει η πιο ζωντανή και κοσμοπολίτικη παραθαλάσσια πόλη της Κύπρου.

Υπηρεσίες και εγκαταστάσεις για σκάφη αναψυχής

Η πολυβραβευμένη Μαρίνα Λεμεσού παρέχει στους ιδιοκτήτες σκαφών και στα πληρώματά τους μοναδικές υπηρεσίες και σύγχρονες εγκαταστάσεις ελλιμενισμού, ανεξάρτητα από τη διάρκεια ή την εποχή της παραμονής τους. Η άρτια εκπαιδευμένη ομάδα της Μαρίνας προσφέρει μια ολοκληρωμένη γκάμα τεχνικών υπηρεσιών αλλά και υπηρεσιών concierge για την κάλυψη κάθε ανάγκης ολόχρονα. Υψηλής ποιότητας εγκαταστάσεις είναι διαθέσιμες για μικρά και μεγάλα σκάφη, καλύπτοντας όλες τις ανάγκες συντήρησης ή επισκευής και παρέχοντας ένα ολοκληρωμένο φάσμα υπηρεσιών για κάθε ιδιοκτήτη ή καπετάνιο σκάφους.

Διεθνώς αναγνωρισμένη και πολυβραβευμένη

Η Μαρίνα Λεμεσού έχει πρόσφατα τιμηθεί με το αναγνωρισμένο βραβείο «5 Gold Anchor Platinum Award», που αποτελεί τη μέγιστη διεθνή διάκριση για εκλεκτές μαρίνες ανά τον κόσμο για την παροχή εξαιρετικών υπηρεσιών και υποδομών. Αποτελεί την 5η κατά σειρά μαρίνα στον κόσμο που έχει τιμηθεί με αυτή τη διάκριση. Επιπρόσθετα, η Μαρίνα Λεμεσού κατέχει το σύμβολο ποιότητας Blue Flag για την περιβαλλοντική της διαχείριση και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Στην περίοδο της διεθνούς αναγνώρισης, οι τιμητικοί τίτλοι 5 Gold Anchor και Blue Flag αντικατοπτρίζουν τη δέσμευση της Μαρίνας Λεμεσού για ποιοτική προσφορά υπηρεσιών και υποδομών, στη βάση της περιβαλλοντικής προστασίας και των βέλτιστων πρακτικών στον τομέα της. Σε συνδυασμό με την επιτυχία των πωλήσεων των ακινήτων της Μαρίνας, οι τιμητικές αυτές διακρίσεις συνεχίζουν να προάγουν την εικόνα του νησιού σε διεθνές επίπεδο.

ΤΟ ∆ΙΚΟ ΣΟΥ ΣΠΙΤΙ

ΜΕ ΤΟΝ ΕΥΘΥΜΗ ΖΗΣΑΚΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΧΡΥΣΑ ΠΑΠΑΛΕΛΟΥ∆Η

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΑ ΣΤΙΣ 16:50 www.sigmatv.com

sigmatvcy

SigmaTV

sigmatvcy

GADGETS

ΕΞΥΠΝΑ ΚΑΙ ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΤΙΚΑ GADGETS ΓΙΑ ΤΟ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ JET SURFBOARD ELECTRIC

Το ηλεκτρικό Jet Surfboard μπορεί να σε μεταφέρει με ταχύτητες έως 52 χιλιόμετρα την ώρα και στις πιο απόμερες παραλίες, έχει χώρο για να δέσεις και τον σάκο με τα προσωπικά σου αντικείμενα, ενώ η μπαταρία του μπορεί να αντέξει για 40 λεπτά συνεχόμενης πορείας. Το κόστος είναι λίγο «αλμυρό», αλλά μετά από την ταλαιπωρία αυτού του χειμώνα αξίζεις ένα premium δωράκι.

2

1 HUAWEI FREEBUDS 3I ΑΚΟΥΣΤΙΚΑ

Όλοι θέλουμε να έχουμε τη μουσική μας στην παραλία –ή και εκτός παραλίας– και να μπορούμε να την ακούσουμε ανά πάσα στιγμή χωρίς εξωτερικούς θορύβους. Τα Huawei FreeBuds 3i είναι εργονομικά σχεδιασμένα σε σχήμα κώνου για εντυπωσιακή ακουστική εμπειρία, με εύκαμπτες άκρες σιλικόνης που διατίθενται σε 4 διαφορετικά μεγέθη για άνετη και ασφαλή εφαρμογή. Συνδέονται με το Huawei smartphone σας, ενώ έχουν δύο μικρόφωνα προς τα έξω για καλύτερη υποστήριξη φωνητικών δεδομένων, απομονώνοντας έτσι τους περιβαλλοντικούς θορύβους, καθώς και ένα τρίτο μικρόφωνο προς τα μέσα που βελτιώνει περαιτέρω την ποιότητα των κλήσεων. Θα μπορείτε να μιλάτε με τους αγαπημένους σας χωρίς να σας εμποδίζει ο πολύς θόρυβος, από όπου κι αν προέρχεται, ενώ τη στιγμή που θα φοράτε τα ακουστικά σας θα ακούτε μόνο την αγαπημένη σας μουσική και τίποτα άλλο.

4

3

HONOR MAGICBOOK 14

Με το MagicBook 14 μπορείς να κάνεις καλύτερα τη δουλειά σου. Είναι πανάλαφρο, με premium μεταλλική κατασκευή και λεπτομέρειες σε ταιριαστό νησιώτικο μπλε, έχει φανταστική ξεκούραστη οθόνη 14 ιντσών ανάλυσης full HD και οι επιδόσεις του είναι ιδανικές για δουλειά αλλά και διασκέδαση. Με το MagicBook 14 μπορείς άνετα να συνδυάσεις καλοκαιρινές διακοπές και δουλειά, αν το επιθυμείς.

HUAWEI WATCH GT2E SMARTWATCH

Το smartwatch Watch GT2e είναι η ιδανική επιλογή για όσους επιθυμούν να ενσωματώσουν τον αθλητισμό στις διακοπές τους. Το smartwatch Watch GT2e είναι κατάλληλο για ποδηλασία και ορειβασία και η καλύτερη επιλογή για κολύμβηση, καθώς είναι αδιάβροχο έως και 50 μέτρα. Παράλληλα, αναγνωρίζει συνηθισμένα προβλήματα ύπνου και έτσι μπορεί να διαγνώσει 6 πιθανά προβλήματα ύπνου για να σας βοηθήσει να κοιμηθείτε καλύτερα. Παρέχει τη δυνατότητα για ολοήμερη παρακολούθηση του άγχους, με το HUAWEI TruRelax.

98 EconomyToday

5 CREATIVE MUVO PLAY

Φορητό και funky ηχείο που θα γίνει ο καλύτερος σύντροφος των διακοπών. Έχει μεγάλη μπαταρία, η οποία θα σας επιτρέψει να ενοχλείτε τους γύρω σας για τουλάχιστον 10 ώρες, ή έως ότου αγανακτήσει κάποιος, σας το πάρει και το πετάξει μέσα στη θάλασσα. Μην ανησυχείτε όμως, περνάει προδιαγραφές IPX7, κάτι που σημαίνει ότι δεν θα πει όχι και για μια βουτιά στο νερό. Ο ήχος του είναι εξαιρετικός και μπορείτε να συνδέσετε δύο ηχεία ώστε να έχετε στερεοφωνικό ήχο. ΠΗΓΗ: www.matrixlife.gr, www.lifo.gr