Τεύχος 488

,

ΜΑΡΩ Δ Ο Υ Κ Α

ΣΩΤΗ ΤΡ ΙΑ Ν Τ ΑΦ ΥΛΛ Ο Υ

Η αρχαία σκουριά

Αφρικανικό ημερολόγιο

έκδοση αναθεωρημένη

αφήγημα (για νέους) ΣΕΛΙΔΕΣ 184 · ΤΙΜΗ 14 €

Χ.Α. ΧΩΜΕΝΙΔΗΣ

Χ.Α. ΧΩ Μ ΕΝ ΙΔ Η Σ

Το Σοφό Παιδί

Μ Α ΡΙΑ Ν Ν Α Κ Ο Ρ Ο Μ Η Λ Α

Η Μαρία των Μογγόλων

νέα έκδοση

27η χιλιάδα

ΣΕΛΙΔΕΣ 464 · ΤΙΜΗ 22,50 €

ΣΕΛΙΔΕΣ 352 · ΤΙΜΗ 20,50 €

Κ Υ Κ Λ Ο Φ Ο Ρ Ο Υ Ν Α Π Ο ΤΙΣ Ε Κ Δ Ο Σ Ε ΙΣ Π Α Τ Α Κ Η ΝΕΑ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: ΠΑΝΑΓΗ ΤΣΑΛΔΑΡΗ (ΠΡΩΗΝ ΠΕΙΡΑΙΩΣ) 38, 104 37 ΑΘΗΝΑ, ΤΗΛ. 210.36.50.000 web site: http://www.patakis.gr · e-mail: info@patakis.gr · sales@patakis.gr

Φωτό: Δέσποινα Σπάρου

Άλλη μια χρονιά χωρίς σχολικές βιβλιοθήκες υπόθεση «Σχολικές βιβλιοθήκες» βρέθηκε και πάλι στην επικαιρότητα, με αφορμή το ν πρόσφατο διαγωνισμό που π ροκήρυξε το Υπουργείο Παιδείας για τον εμπλουτισμό τους. Ανεξαρτήτω ς τη ς τύχης αυτού του διαγωνισμού, είναι σε όλους κατανοητό ότι το θέμα τω ν σχολικών βιβλιοθηκών παραμένει άλυτο. Σύμφωνα με στοιχεία που μας έσ τειλε ο πρώην πρόεδρος τη ς ΠΟΕΒ Γιώργος Δαρδανός, στη χώρα μας σε σύνολο 9.780 σχολείων (πλην νηπιαγωγείων) έχουν ιδρυθεί μόνον 499 βιβλιοθήκες! Κι α υτές υπάρχουν μόνο στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση δεν υπάρχει ο ύ τε μία σχολική βιβλιοθήκη! Στην τριτοβάθμια εκπαίδευση υπάρχουν συνολικά 31 βιβλιοθήκες (17 σε ΑΕΙ και 14 σε TEI). Έχουν γίνει καταγγελίες ότι π ολλές από τις σχολικές βιβλιοθήκες τω ν δημόσιων σχολείων δεν είναι παρά αποθήκες όπου τα βιβλία είναι μέσα σε κούτες που δεν έχουν ανοιχτεί ποτέ. Ά λλες έχουν τα βιβλία σε ράφια αλλά δ εν έχουν βιβλιοθηκονόμο ή, έστω, έναν υπεύθυνο καθηγητή για να τις λειτουργεί. Οι εξαιρέσεις, που υπάρχουν, επιβεβαιώνουν τον κανόνα. Αν λοιπόν ο μαθητής δεν εθίζεται στην έρευνα, στη φιλαναγνωσία και γενικότερα στη χρήση τη ς βιβλιοθήκης ως ενός χώρου κατάκτησης τη ς γνώσης, είναι γιατί απλούστατα δεν υπάρχουν αυτοί οι χώροι. Οι ευθύνες ανήκουν πρώτα και κύρια στην πολιτεία και στο αρμόδιο Υπουργείο Παιδείας. Από εκ εί και πέρα οι καθηγητές και οι μαθητές έχουν λόγους να διεκδικούν την ύπαρξη βιβλιοθηκών ως ζωτικών χώρων -το υ έργου τους οι πρώτοι, της μόρφωσης τους οι δεύτεροι.

Η

Γιάννης ΙΜ. Μπασκόζος

[ δ ι α β α ζ ω Π Ε Ρ I Ε X Ο Μ Ε Ν A .

/ Η ΓΝΩΜΗ

Μ Ο Υ γ ια ν ν η ς ν . μπαςκοζος

Μ Ο Ν ΙΜ Ε Σ ΣΤΗΛΕΣ 6 Σχόλια ΊΟ Courier 12 Από μήνα σε μήνα, ΟΛΓΑ ΣΕΛΛΑ 16 Ρεπορ­ τάζ 28 Θερμιδωριανά Οξύτονα, ΑΛΕΞΗΣ ΖΗΡΑΣ 29 Στήλη Αλατος, ΓΙΩΡΓΟΣ ΞΕΝΑΡΙΟΣ 32 Εκτός Γραμμής, ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΑΤΣΙΚΑΣ 34 Ως Ανα­ γνώστης, ΚΩΣΤΑΣ ΜΠΟΤΟΠΟΥΛΟΣ 47 ΚΟΝΤΡΑ διάβασμα, ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΤΣΟΥΛΑΡΗΣ 50 ΧΩΡΙΣ προϋπηρεσία, ΓΙΩΡΓΟΣ ΞΕΝΑΡΙΟΣ 88 Οικονομολογία, ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΣΤΕΦΑΝΟΥ 138 Διαβάζω θέατρο, ΕΔΕΝΑ ΚΑΡΑΚΟΥΛΗ 140 Κόμικ, Κείμενα: ΛΗΔΑ ΤΣΕΝΕ 142 Ο Περιοδεύων, ΣΠΥΡΟΣ ΚΑΚΟΥΡΙΩΤΗΣ 144 a piacere, ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΝΑΒΟΥΡΗΣ

20 Τ Α Ε Υ Π Ω Λ Η Τ Α Τ Ο Υ Δ Ι Α Β Α Ζ Ω ΑΡΘΡΑ

36 Πρεσβευτές του Παπαδιαμάντη. ΛΑΚΗΣ ΠΡΟΓΚΙΔΗΣ ΦΑΚΕΛΟΣ: Η Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν ΙΑ ΣΤΟ Δ Η Μ Ο Τ ΙΚ Ο 6 0 Η θέση της λογοτεχνίας στο δημοτικό σχολείο σύμφωνα με τις απόψεις των δασκάλων: Αναφορά σε μία έρευνα, ΓΙΑΝΝΗΣ Σ. ΠΑΠΑΔΑΤΟΣ - ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΟΛΙΤΗΣ 66 Λογοτεχνία στην Πρωτοβάθμια Εκπαί­ δευση: «Ώρα μηδέν», ΑΝΤΑ ΚΑΤΣΙΚΗ - ΓΚΙΒΑΛΟΥ

Β ΙΒ Λ ΙΑ ΣΤΟ Ν Κ Ο ΣΜ Ο 5 2 Θεωρίες συνωμοσίας. ΕΛΕΝΗ KAPPA 54 Ρωσικό Μπούκερ κι άλλα βραβεία. ΔΗΜΗΤΡΗΣ Β. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ 55 Μισό βιβλίο... το χρόνο.

MAURIZIO DE ROSA 5 6 Sex in the city... τώρα και σε λογοτεχνική μορφή. CHRISTOPHER LEES 58 Ανοιχτή πρόσβαση στη γνώση. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΤ. ΑΝΔΡΙΑΝΕΣΗΣ

Σ Υ Ν Ε Ν Τ Ε Υ Ξ Ε ΙΣ 40 Υλιέτ Αλίτσκα: Οι «Ζωές των άλλων» στα χωριά από πέτρα. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΣΩΚΡΑΤΗ ΚΑΜΠΟΥΡΟΠΟΥΛΟ 44 Μαρίνα Νεμάτ: Εμπειρίες φυλακής μιας 16χρονης στο Ιράν. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΑΡΗ ΣΦΑΚΙΑΝΑΚΗ Β ΙΒ Λ ΙΟ Π Ω Λ Ε ΙΑ

135 Βιβλιοπώλης μα και εκδότης. ΝΑΣΟΣ ΧΡΙΣΤΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ

Τζι'να Καλογήρου Τ ΕΡΨ ΕΙΣ ΚΑΙ Η Μ Ε Ρ ΕΣ ΑΝΑΓΝ ΩΣΗΣ

Διδακτικές προτάσεις για τη διδασκαλία της λογοτεχνίας στο Δημοτικό σχολείο και κριτικές αναγνώσεις κειμένων της Παιδικής λογοτεχνίας από την αναπληρώτρια καθηγήτρια του Π.Τ.Δ.Ε. του Πανεπιστημίου Αθηνών Τζίνα Καλογήρου.

Διαμάντη Αναγνωστοπούλου, Τζίνα Καλογήρου, Βίκυ Πάτσιου Β ΙΒΛ ΙΑ ΣΤΗΝ Π ΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΑΓΩΓΗ

Η σχέση του παιδιού ως αναγνώστη με το λογοτεχνικό λόγο αναλύονται από τις Δ. Αναγνωστοπούλου (καθηγήτρια στο Τμήμα Επιστημών Προσχολικής Αγωγής & Εκπαίδευσης του Πανεπιστημίου Αιγαίου), Βίκυ Πάτσιου και Τζίνα Καλογήρου (καθηγήτριες του Π.Τ.Δ.Ε. του Πανεπιστημίου Αθηνών).

Συλλογικό έργο διακεκριμένων Ελλήνων και ξένων πανεπιστημιακών δασκάλων, νέων ερευνητών, καλλιτεχνών του θεάτρου και παιδαγωγών, που μέσα από άρθρα θεωρητικού χαρακτήρα αλλά και προτάσεις για τη σχολική τάξη αναδεικνύουν τη διαχρονική εμβέλεια του Σαίξπηρ αλλά και την «ευκαμψία» των έργων του που οδηγεί στην εύκολη προσαρμογή τους (με τη μορφή της διασκευής).

4η ΕπιστημονικήΣυνάντηση 0 ΕΛΥΤΗΣ Σ τ η ν Ε κ π α ίδ ε υ σ η Ζητήματα ποιητικής ■Διδακτικές ινι>οι:ν\ιαπς

Ο ΕΛΥΤΗΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠ Α ΙΔ ΕΥ Σ Η

ψ,

/■

1/ 0 στοχασμός και ο λόγος του Ι.Μ,Παναγιωτόπουλου

Β Η ΙΜ Π Ι.Μ.ΠΛΝΑΙΊΒΤΟΠΟΥΛΟΥ

α ιμ π

[πρακτικά 3ης Επιστημονικής Συνάντησης της Σχολής Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου] Ο ΣΤΟΧΑΣΜ ΟΣ ΚΑΙ Ο ΛΟΓΟΣ ΤΟΥ Ι.Μ.ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΥ

[πρακτικά 4ης Επιστημονικής Συνάντησης της Σχολής Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου] Θεωρητικοί και κριτικοί της λογοτεχνίας, καθηγητές πανεπιστημίων και εκπαιδευτικοί της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης διαβάζουν ξανά το έργο των Ο. Ελύτη και Ι.Μ.Παναγιωτόπουλου και προτείνουν νέες αναγνώσεις και διδακτικές προσεγγίσεις στο έργο τους.

Ν. Μίληση 3,153 51 Παλλήνη, τηλ. 210 67 76 010, φαξ: 210 67 77 552 ΔΙΑΘΕΣΗ: Σε όλα τα κεντρικά βιβλιοπωλεία

[ δ ι α β α ζ ω Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α

Δ ΙΑ Β Α Ζ Ω ΜΗΝΙΑΙΑ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ISSN: 1106-1383

]

ΚΩΔΙΚΟΣ ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ 1141

ΤΕΥΧΟΣ 488 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

Α Φ ΙΕ Ρ Ω Μ Α 100 Paul Auster: Επιμέλεια: ΜΑΡΙΑ ΞΥΛΟΥΡΗ 102 Πολ Όστερ: Όσο ονειρεύεσαι, υπάρχει πάντα μια έξοδος. ΜΑΡΙΑ ΞΥΛΟΥΡΗ 106 0 τρό­ πος γραφής και οι ταυτότητες. ΜΑΡΙΑ ΞΥΛΟΥΡΗ 111 Ο λάθος αριθ­ μός. ΠΟΛ ΟΣΤΕΡ 113 Γιατί να γράψεις: ΠΟΑ ΟΣΤΕΡ 114 Η υπέροχη αχρηστία της γραφής. ΠΟΛ ΟΣΤΕΡ 117 0 κινηματογραφιστής Paul Auster. ΜΑΡΙΑ ΞΥΛΟΥΡΗ 118 Ποιητής στη Νέα Υόρκη. 120 Πολ Όστερ: Η μηχανική της πραγματικότητας. ΑΛΕΞΗΣ ΣΤΑΜΑΤΗΣ 122 Βι­ βλιογραφία. 126 Ένας λογοτεχνικός διάλογος για την τρομοκρατία και τη γραφή.

Ιδρυτής Περικλής Αθανασόπουλος Ιδιοκτήτης Γ. ΓΑΒΑΛΑΣ & ΣΙΑ Ε.Ε. Εκδότης Γεώργιος Γαλάντης-Γαβαλάς Διευθυντής Γιάννης Ν. Μπασκόζος Τακτικοί Συνεργάτες Παναγιώτης Στ. Ανδριανέσης, Αλέξης Ζήρας, Έλενα Καρακούλη, Ελένη Καρρά, Χρηστός Κατσίκας Κώστας Κατσουλάρης, Κώστας Μποτόπουλος, Γιώργος Ξενάριος, Λεωνίδας Στεφάνου Όλγα Σελλά

UNDERGROUND

143 Του δρόμου...#31. ΩΜΕΓ@ 130 Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α Επιμέλεια: ΘΟΔΩΡΗΣ ΠΕΡΣΗΣ

Ανταποκριτές Christopher Lees (Μπέρμινγκχαμ) Έλενα Παλλαντζά (Φραγκφούρτη) Maurizio De Rosa (Μπολώνια) Δημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης (Μόσχα)

70 Β Ι Β Λ Ι Ο Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Η 90 Β Ι Β Λ Ι Ο Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Κριτικογραφία Θοδωρής Πέρσης Διορθώσεις Σπάρος Κακουριώτης Υπεύθυνη Δημοσίων Σχέσεων Κωνσταντίνα Πολυχρονοπούλου Διαφημίσεις, Παραγωγή, Διανομή Α. Δ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΠΟΥΛΟΣ & ΣΙΑ Ο. Ε. Συνδρομές Χρυσάνθη Κουλελή Σχεδιασμός, dtp Σοφία Μιχάλα Εξώφυλλο Μάρκος Πετρόπουλος Εκτύπωση I. Μαυρίδης & ΥΙΟΙ Ο.Ε. ΔΙΑΝΟΜΗ ΑΡΓΟΣ (περίπτερα) ΕΡΜΗΣ (βιβλιοπωλεία) ΔΙΑΒΑΖΩ Χαρ. Τρικούπη 38, ΑΘΗΝΑ 106 80 Τηλ: 210 3388008 · Fax: 210 3388006 E-mail: diavazo@otenet.gr

>

ΣΕ ΑΥΤΟ το ΤΕΥΧΟΣ ΓΡΑΦΟ ΥΝ και Μ ΙΛ Ο Υ Ν : ΥΛΙΕΤ ΑΛΙΤΣΚΑ · ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΤ. ΑΝΔΡΙΑΝΕΣΗΣ · ΣΠΥΡΟΣ Α. ΓΕΩΡπου

·

Α λεξη ς Ζ ηρας ·

Σ π υρος Κα κ ο υριώ της ·

Σ ω κράτης

ΚΑΜΠΟΥΡΟΠΟΥΛΟΣ · ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΝΑΒΟΥΡΗΣ · ΘΑΝΑΣΗΣ ΚΑΡΑΒΑΤΟΣ • ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Δ . ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ · ΕΛΕΝΑ ΚΑΡΑΚΟΥΛΗ · ΔΗΜΗΤΡΑ Κ α ρ α μ ο λεγκου · Ε λένη K appa · Χ ρηστός Κ ατσίκας · Α ντα ΚΑΤΣΙΚΗ ΓΚΙΒΑΛΟΥ · ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΤΣΟΥΛΑΡΗΣ · ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΚΟΡΗΣ • Ν ικος Κ. Κ υριαζης · Ν ικολ Λ α φ αζανη · C hris to pher L ees · Μ αρία Β. Μ α ρκαντω νατο υ · Μ αν ο ς Μ ατς α γγα ν η ς · Γ ιάνν η ς Ν. ΜΠΑΣΚΟΖΟΣ · ΚΩΣΤΑΣ ΜΠΟΤΟΠΟΥΛΟΣ · ΜΑΡΙΝΑ ΝΕΜΑΤ · MAURIζιο

D e R o sa · Γ ιώ ργος Ξ εν άριο ς · Μ αρία Ξ υλουρη · Ν ίκη Ο ρφα ­

νού

•

· Π ο λ Ο ςτερς · Γ ιανν η ς Π απ αδατο ς · Θ ο δ ωρη ς Π ερςης

Δ ημ ητ ρης Π ολίτης ·

Κ ω νσταντίνα Π ολυχρο νοπο υλο υ ·

Λ ακ η ς Π ρο γκιδ η ς · Ο λ γα Σ έλλα · Α λκη ςτις Σ ο υλο για ν ν η · Α λεξη ς Σ ταμ ατη ς · Ν ικος Σ ταμ ατη ς · Λ εωνίδας Σ τέφανου · Α ρη ς Σ φ ακιανακης · Δ ημ ητ ρης Β. Τ ριανταφυλλίδης · Λ ήδα Τ ςεν ε · Φ ίλ ιππος Φ ίλ ιππου · Ν α ςος Χ ριςτο γιαν ν οπ ο υλο ς · Ω μ ε γ@

Εκδόσεις της Ε Σ Τ Ι Α Σ 123 ΧΡΟΝΙΑ ΒΙΒΛΙΑ

w w w . h e s t i a . g r

w w w . e s t i a b o o k s t o r e . g r

Σχολικές βιβλιοθήκες 1 Ο μειοδοτικός διαγωνισμός για τις σχολικές βιβλιοθήκες που π ροκήρυξε το υπουργείο Παιδείας έγινε αντικείμενο διαμάχης ανάμεσα στους δύο βασικούς μειοδότες (Ελευθερουδάκης Παπασωτηρίου από τη μία και Ιανός - Απόλλων από τη ν άλλη), καθώς υπήρξε εμπλοκή οτη διαδικασία. Την ΠΟΕΒ φυσικά δεν τη ν εν δ ιέφ ερ ε σε ποιον θα κατακυρωθεί, αλλά να μην μπλοκαριστεί και χαθούν κι άλλα χρήματα. Έτσι προκάλεσε μια συ­ νέν τευ ξη τύπου, όπου παρουσιάστηκε συνολικά το χάλι της υπόθεσης «σχολικές βιβλιοθήκες». [Μ.]

Σχολικές βιβλιοθήκες 2

Σχολικές βιβλιοθήκες 3

Σωρεία καταγγελιών στη συνέντευξη τύ ­ που τη ς ΠΟΕΒ για τις σχολικές βιβλιοθή­ κες. Ξεχώρισαν οι καταγγελίες του Γιώρ­ γου Δαρδανού ότι από το υπουργείο Παι­ δείας (επί προηγούμενης κυβέρνησης) χάθηκαν 55 εκατομμύρια ευρώ, καθώς οι κωδικοί τους «μετακόμισαν», με α π οτέλε­ σμα να μην κατευθυνθούν προς τις σχο­ λικές βιβλιοθήκες. 0 Δημήτρης Παπαλεωνίδας κατήγγειλε ότι οι νέοι κωδικοί έγιναν πεζόδρομοι στη Θεσσαλονίκη και ενί­ σχυση τω ν (τότε) πλημμυροπαθών στη Γερμανία!

Άλλη καταγγελία του Γ. Δαρδανού ήταν πως, αναζητώντας στο δημοτικό σχολείο Άνδρου τη σχολική βιβλιοθήκη, ανακά­ λυψε τα βιβλία σε κούτες μέσα οε μια αποθήκη! Δεν είναι η μόνη περίπτωση, κύ­ ριε Δαρδανέ. Αρκετές οχολικές βιβλιοθή­ κες δεν έχουν βιβλιοθηκονόμο ή έχει μ ε­ τα τεθ εί σε άλλο τομέα ο υπεύθυνος κα­ θηγητής, με αποτέλεσμα τα βιβλία να σκονίζονται στα ράφια και αρκετά από αυτά να μην έχουν βγει ποτέ από τις κού­ τες. Μ.

Η νέα κριτική επιτροπή των Βραβείων Διαβάζω 2009-2010 Έληξε η θητεία της προηγούμενης κριτικής επιτροπής για τα βραβεία πεζογραφίας, ποίησης και πρωτοεμφανιζόμενου συγγραφέα που ήταν για τη διετία 2006-2008. Η νέα επιτροπή, για τη διετία 2009-2010, έχει ως εξής: Α λέξη ς Ζήρας, κριτικός λογοτεχνίας, Κώ σ τα ς Καρακώτιας, κριτικός λογοτεχνίας, Κ ώ σ τα ς Κατσουλάρης, συγγραφέας, κριτικός λογοτεχνίας, Ν τέιβ ιντ Κόνολι, μεταφραστής, δοκιμιογράφος, Χρ ισ τίν α Ντουνιά, επίκουρος καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης, Δ ημή τρ η ς Πολυχρονάκης, λέκτορας στο Τμήμα Βυζαντινής και Νεοελληνικής Φι­ λολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, Α ίζυ Τσιριμώ κου, καθηγήτρια Θεωρίας της Λογοτεχνίας και Συγκριτικής Γραμματολογίας στο ΑΠΘ. Δ. <0 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

Σχολικές βιβλιοθήκες 4

Οι εκδότες τι έκαναν;

Ο κ. Γιώργος Φλουτοάκος, εκπρόσωπος της Ανώτατης Συνομοσπονδίας Γονέων Μαθητών Ελλάδος, είπε ότι για κάθε τρία ευρώ που δίνει το υπουργείο Παιδείας, αλλά 2 ευρώ δίνουν οι γονείς. 0 εκπρό­ σωπος τη ς ΟΛΜΕ, κ. Χαραμής, κατήγγειλε ότι υπάρχει ανενεργός μ ελέτη για σχολι­ κές βιβλιοθήκες στις μη αναπτυγμένες πε­ ριφέρειες. Τέλος, πρότεινε τα σχολεία να επιδοτούνται για τις σχολικές βιβλιοθήκες τις οποίες θα εποπτεύουν και θα διαχει­ ρίζονται οι σύλλογοι τω ν καθηγητών και οι σχολικές κοινότητες τω ν μαθητών. Η αλήθεια είναι πως γονείς και καθηγητές άργησαν πολύ να καταλάβουν ότι η υπό­ θεση τω ν σχολικών βιβλιοθηκών τους αφορά και αποτελούν πεδίο τη ς παρέμ­ βασής τους.

Ο κ. Παναγιώτης Σοκόλης δικαίως, ύστερα από αυτές τις καταγγελίες, αναρωτήθηκε: «Κι εμείς οι εκδότες τι κάναμε; Καταγγεί­ λαμε εγκαίρως όλα αυτά τα σκάνδαλα;» Ερωτήματα στα οποία πολλοί συμφώνη­ σαν. Γεγονός είναι ότι οι εκδότες παραμέ­ νουν χωρισμένοι σε δύο συλλόγους, χω­ ρίς κοινωνικό βάρος, οι μεγάλοι εκδότες κάνουν ατομική πολιτική και το υπουργείο νιώθει άνετα να μην παίρνει κανέναν υπόψη του. Η εμφάνιση της ΠΟΕΒ μαζί με την ΟΛΜΕ και την ΑΣΓΜΕ ήταν ένα ενθαρ­ ρυντικό γεγονός.

Μ.

Μ.

Ευρωπαϊκή Πολιτιστική Σεζόν Δεν αμφιβάλλει κανείς ότι οι Γάλλοι είναι ευφάνταστοι και θα έδιναν στη διάρκεια τη ς προεδρία τους, που ξεκίνησε την 1 η

Η. DIELS - W. KRANZ ΟΙ Π ΡΟΣΩΚΡΑΤΙΚΟΙ ΜΑΡΤΥΡΙΕΣΚΑΙΤΑΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ Δεμένος σχ. 8ο, σελ. 974 Απόδοση στα Νέα Ελληνικά: Βασίλειος Κύρκος, Δημοσθένης Γεωργοβασίλης Φιλολογική Εποπτεία: Γ. Α. Χριστοδούλου

Η. DIELS-W.KRANZ

οι Π Ρ Ο Σ Ω Κ Ρ Α Τ ΙΚ Ο Ι IΜΑΡΤΥΡΙΕΣΚΑΙ ΤΑΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΤΟΜΟΣΒ’ Δεμένος σχ. 8ο, σελ. 813 Απόδοση στα Νέα Ελληνικά Επιμέλεια: Βασίλειος Κύρκος Φιλολογική Εποπτεία: Γ. Α. Χριστοδούλου

Προσεχώς θα κυκλοφορήσει και ο Γ' τόμος - Ευρετήριο Σκοπός της μοναδικής αυτής έκδοσης «των προσωκρατικών» που κυκλοφο­ ρεί για πρώτη φορά στην Ελλάδα, είναι η απόδοση στα Νέα Ελληνικά του αυθε­ ντικού λόγου των μεγάλων προσωκρατικών φιλοσόφων και η ανάδειξη της αξίας των αποσπασμάτων που μας διέσωσε η παράδοση. Η φιλοσοφική σκέψη των προσωκρατικών φιλοσόφων αποτελεί αδιάψευστο κριτήριο της προσπάθειας που κατέβαλε ο άνθρωπος στην Ελλάδα της αρχαϊκής εποχής να υπερβεί το τότε θρησκευτικό κατεστημένο και να δώσει μια καινούργια εξήγηση στο οντολογικό πρόβλημα θραύοντας το περίβλημα της μυθικής ερμηνεί­ ας του κόσμου. Ε Κ Δ Ο Σ Ε ΙΣ Προσφορά στον Πολιτισμό και στην Παιδεία Δ . Ν . ΙίΑΙΙΑΔΗΜΑ Ιπποκράτους 8 Αθήνα. Τηλ.: 210.36.27.318 w.papadimasbooks.gr · papadimas@atp.gr Από το 1960

[

δ ι α β α ζ ω

]

Σ Χ Ο Λ Ι Α

Ιουλίου, έντονο πολιτιστικό χαρακτήρα. Οργάνωσαν, λοιπόν, τη ν πρώτη «Ευρω­ παϊκή Πολιτιστική Σεζόν» τη ς εξάμηνης προεδρίας τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η πρώτη αυτή «Ευρωπαϊκή Πολιτιστική Σαιζόν», θα φέρει κοντά το υ ς πολιτι­ σμούς τω ν 27 χωρών τη ς Ευρωπαϊκής Ένωσης, μέσα από τη διοργάνωση εκατο­ ντάδων καλλιτεχνικών εκδηλώσεω ν -χ ο ­ ρός, θέατρο, κινηματογράφος, μουσική, παράδοση, ιστορία, γαστρονομία, κ. ά στη Γαλλία, αλλά και σε πολλές ευρωπαϊ­ κές πόλεις. Δεκάδες εκδηλώσεις που θα διοργανωθούν για τη ν περίσταση (ή που ήταν ήδη υπό διοργάνωση) θα πάρουν με τον τρόπο αυτό ευρωπαϊκό χρώμα με θ ε­ άματα, που θα απευθύνονται στο ευρω ­ παϊκό κοινό, μέσα από τη ν υλοποίηση πολλών πρωτότυπων ιδεών. κ.

Κι ένας δικός μας Ο ανταποκριτής και συνεργάτης μας στο Παρίσι, Γιώργος Αρχιμανδρίτης, ορίστηκε ως πολιτιστικός πρέσβης τη ς χώρας μας για την «Ευρωπαϊκή Πολιτιστική Σεζόν». Οι υπόλοιποι διακεκριμένοι πρεσβευτές είναι ο συγγραφέας και πρώην Υπουργός Πολι­ τισμού τη ς Ισπανίας Χόρχε Σεμπρούν, η Ζυλιέτ Μπινός από τη Γαλλία, ο εικαστικός Βαλέριο Αντάμι από την Ιταλία, ο χορογράφος Akram Khan από τη Μεγάλη Βρε­ τανία, κ.ά. κ.

To Public αισθάνεται σιγουριά Τα καταστήματα Public παρουσίασαν τα πρώτα αποτελέσματα τους έπειτα και το άνοιγμα του νέου υπερ-καταστήματός τους στο Σύνταγμα. Ο τζίρος τους για το 2008, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις τους, θα ανέλθει στα 45 εκ. ευρώ, έναντι 17 εκ. ευρώ το 2007. Τζίρος που θα προκύπτει από 1.000.000 συναλλαγές. Επίσης, προ­

3

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

βλέπουν ότι στο τέλ ο ς του έτους θα κα­ τέχουν το 7% της αγοράς τω ν βιβλιοπω­ λείω ν και το 10% της αγοράς τω ν cd και το 10% τω ν dvd στην Ελλάδα. Τέλος, ετοιμάζουν να έχουν συνολικά 20 υποκα­ ταστήματα μέχρι το 2012 σε όλη τη χώρα. Τα άμεσα είναι στη Θεσσαλονίκη, Κύπρο, Βουλγαρία κι ένα ακόμα στην Αττική. κ.

Κωλυσιεργία με τα συγγράμματα Οι εκ δ ό τες έσ τειλαν επιστολή στον Υπουργό Παιδείας, κ. Ευριπίδη Στυλιανίδη, διαμαρτυρόμενοι γιατί δεν έχουν πληρω­ θεί ακόμα για τα επιστημονικά συγγράμ­ ματα που προμηθεύουν στους φ οιτητές τη ς τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ενώ οι ίδιοι έχουν διαθέσει τα συγγράμματα από το φθινόπωρο του 2007. Στο μεταξύ, έρ ­ χεται η επόμενη χρονιά και δεν έχουν κο­ στολογηθεί ακόμα τα βιβλία που θα ζητη­ θούν. Η επιστολή καταλήγει ως εξής: «Κύ­ ριε Υπουργέ, εάν δεν δοθεί άμεσα λύση στο πρόβλημα, το οποίο οφείλεται εξολοκλήρου στις διαδικασίες του υπουρ­ γείου σας (1. μέχρι σήμερα δεν έχει συσταθεί επιτροπή κοστολόγησης και 2. η κοινή υπουργική απόφαση για τις διανο­ μές του 2007-2008 δημοσιεύτηκε στις 6 ΜαΤου 2008, ΦΕΚ 787 τεύχος Β'), σας δη­ λώ νουμε ότι δεν θα μπορέσουμε να δια­ νείμουμε συγγράμματα στους φ οιτητές τη ν ερχόμενη ακαδημαϊκή περίοδο». (Αθήνα, 14 Ιουλίου 2008)

Για τους μουσικόφιλους Το πρώτο επίσημο λεύκωμα για τους Clash είναι γεγονός. Ό,τι θ έλ ετε να μά­ θ ετε για την θρυλική ροκ - πανκ μπάντα τω ν Strummer, Jones, Simonon, Headon θα το βρείτε σε ένα βιβλίο - λεύκωμα με τα δικά τους λόγια και πολύ αδημοσίευτο

[ Δ IA B A Z Q 1

Σ X Ο Λ I AJ

υλικό, το οποίο θα βρίσκεται στα βιβλιο­ πωλεία την 1 η Οκτωβρίου 2008, στο Λον­ δίνο. Θα κοστίζει τριάντα αγγλικές λίρες και προμοτάρεται μαζικά από την Atlantic Books.

Κριτικός τύπος «Κριτικός τύπος» είναι ο τίτλ ο ς του μπλογκ του κριτικού του περιοδικού Δια­ βάζω και τη ς εφημερίδας Ελεύθερος Τύ­ πος, Κώστα Καταουλάρη. Αναζητείστε τα σχόλια και τα κείμενά του στο «κριτικός τύπος», ένα blog για το βιβλίο, http://kostaskatsoularis.blogspot.com

Νέες εκδόσεις Λίγο πριν κλείοουν τα ρολά οι έλληνες εκ­ δότες για τις αυγουστιάτικες διακοπές, άρχισαν να ενημερώ νουν για τους φθινο­ πωρινούς και τους χειμωνιάτικους τίτ­ λους. Απ' ό,τι προλάβαμε να δούμε προβλέπεται πλούσιος ο φετινός αναγνωστι­ κός χειμώνας, με ενδιαφέροντα βιβλία, ελληνικά και ξένα, κάθε κατηγορίας. Σε ό,τι αφορά τους έλληνες συγγραφείς, εί­ ναι πολλοί αυτοί που θα βγάλουν φ έτος νέα βιβλία: Μένης Κουμανταρέας, Δημήτρης Νόλλας, Νίκος Θέμελης, Ζυράννα Ζατέλη κ.ά. Πλούσια προβλέπεται η σε-

Ε Κ Δ Ο Σ Ε ΙΣ Π Ο ΙΟ Τ Η Τ Α Σ Σ Υ Λ Λ Ο Γ ΙΚ Ο

ΕΡΓΟ

ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 1940: Η ΕΠΙΘΕΣΗ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

Όπως την είδαν οι Ιτα λοί Υπεύθυνος έκδοσης: Giuseppe Saluppo Μετάφραση: Ε. Τουλούπη · Επιμέλεια: X. Μπάλτας (φιλόλογος ■συγγραφέας) Σχ. 8ο, σελ. 158, με 35 έγχρωμες & 140 ασπρόμαυρες φωτογραφίες, 7 έγχρωμους χάρτες & 10 πίνακες

Το βιβλίο αυτό είναι γραμμένο από Ιταλούς και με βάση μόνο ιταλικές πηγές. Αυτό είναι ένα επιπλέον στοιχείο που το καθιστά ιδιαίτερα ενδιαφέρον για τους Έλληνες ανα­ γνώστες. Στον πρόλογό τους οι συγγραφείς αναφέρουν «Η επίθε­ ση ενατίον της Ελλάδας (Οκτώβριος 1940 - Απρίλιος 1941) θα μείνει στη μνήμη μας ως ο πιο παράλογος πόλεμος στον οποίο συμμετείχαν τα ατρατεύματά μας. Κα­ νένας από τους λόγους που αναλύονται στις σελίδες που ακολουθούν δεν θα μπορέ­ σει ποτέ να δικαιολογήσει την ανούσια αιματοχυσία στα Αλβανικά βουνά ανάμεσα σε δύο λαούς που διατηρούσαν πάντα άριστους φιλικούς δεσμούς».

ΕΚΔΟΣΕΙΣ Δ .Ν . ΠΑΙΙΑΔΗΜ Α Από το 1960

Προσφορά στον Πολιτισμό και στην Παιδεία Ιπποκράτους 8 Αθήνα. Τηλ.: 210.36.27.318 www.papadimasbooks.gr · papadimas@atp.gr

Γυ ρ νώ ν τα ς απ ό τις δ ια κοπ ές, βρ ήκα όγ κ ο α λ λ η λ ο γ ρ α φ ία ς . Μα, δ ε ν π ή γε κ α ν είς σας δ ια κ οπ ές;

T p

Π έτρ ο Κυπριωτέλη, Β ό λ ο ς

- Α θήνα , έλ α β α τα α π ο κό μ μ α τα από τις Α φ ε τη ρ ίε ς , τ η ν ε β δ ο μ α ­ διαία π ο λιτισ τική έ κ δ ο σ η το υ Ταχυ δρόμ ου Β όλου. Ε υχ α ρ ισ τούμε για τα όσα καλά λ ε ς για τ ο π εριοδικό μα ς. Μ ου ά ρ εσ α ν τα α φ ιερ ώ μ α τα σε π ρόσω πα τ ο υ σ υ γ γ ρ α φ ικ ο ύ και π ο λ ιτισ τικού βίου μα ς, όπ ω ς α υ τά για το ν Β ά ρναλη , το ν Κ α ζα ντζά κη, τ ο ν δ η μ ο σ ιο γ ρ ά φ ο Γιάννη Φ άτση, γ εμ ά τα μ ε ά γ ν ω σ τε ς ε ν π ο λ λ ο ίς π λ η ρ ο φ ο ρ ίες , λ ε π το μ έ ρ ε ιε ς από τ η ζω ή τ ο υ ς και α π οσπ άσμα τα από τα έρ γ α το υ ς ,

Μ άρθα Χονδρογιάννη-Κ ούτσουλη,

Ξάνθη. Ω ραίο τ ο ποίημά σας για τ η ν α γορ ά και π ώ ς α υ τή κ α θορίζει τις α ξίες . Δείγμα (φ α ν τά ζο μ α ι α υ το β ιο γ ρ α φ ικ ό ): «Ό μω ς τα λ όγια σας τα γ ρ ά φ ω ε κ ε ί π ου Μ

π ρ έ π ε ι/κ ι

α υ τό

ε ίνα ι

η

μόνη

μου

χαρά

και

π ερ η φ ά ν ια » .

Μπίσδα Κώστα, Α ιγ ά λ εω , ευ χ α ρ ισ τώ για τ ο ποίημα, α λ λ ά δ ε ν δ η μ ο σ ι­

ε ύ ο υ μ ε λ ο γ ο τε χ ν ικ ή ύ λ η . Γιατί όχι, ό μ ω ς, έν α δ είγ μ α : «τα λίγα που βλ έπ ω και π ολύ ο ν ε ιρ ε ύ ο μ α ι/σ τ α α νο ιχ τά που ξα ν ο ίγ ο μ α ι π έλ α γ α /σ τα γα λά ζια τα ξίδ ια τ ο υ ν ο υ ιχ ν η λ ά τ ε ς /ο τα λιγάκι α νοιχ τά σου πουκάμισα».

Α

Κορ-

φ ιάτη Γιώργο, Ά γιο ς Δ η μ ή τρ ιο ς , ευ χ α ρ ισ το ύ μ ε για τ η ν α π ο σ το λ ή τω ν ποιη­ μ ά τω ν , α λ λ ά δ ε ν έ χ ο υ ν ε κ δ ο θ ε ί και ω ς ε κ το ύ τ ο υ δ ε ν μ π ο ρ ο ύ ν να μπ ουν υπ ό κρίση για τα βρ αβεία τ η ς ε π ό μ ε ν η ς χρονιά ς. Λ α μ π ρ ό π ο υ λ ε Νίκο, β ιβ λ ιο ­ π ω λε ίο Σύ γχρο νη Έ κφ ρασ η , Λ ιβα δειά , είδ α τις α π όψ εις σας για τ η ν Δ ιεθνή Έ κθ εσ η Θ εσ σ α λο νίκη ς κι ο π ω σ δ ή π ο τε έ χ ο υ ν εν δ ια φ έρ ο ν . Ση κώ ν ο υ ν π ολύ σ υ ζή τη σ η , α λ λ ά ό π ω ς θα κ α τά λ α β ες κι από τ η σ υ ν έ ν τε υ ξ η τ η ς Κατρίν Β ελισ σ άρη υπ άρχει έ ν α ς γ ε ν ικ ό τε ρ ο ς π ρ ο β λ η μ α τισ μ ό ς .

Μπατζανιά

Ζέφη, Αθήνα, έ λ α β α γ νώ σ η μ ε κάποια κ α θ υ σ τέρ η σ η το υ κ ειμ έν ο υ που μα ς έ σ τ ε ιλ ε ς (έχει και τ ο π εριο δ ικό τ η γ ρ α φ ειο κ ρ α τία το υ ! ...α σ τείο , ε ;), οι π α ρ α τη ρ ή σ εις είνα ι κα υ σ τικ ές και π ο λ λ έ ς από α υ τέ ς δ ύ σ κ ο λ α θα τις α ντικρο ύ σ ει κάπ οιος. Θα τ ο δ η μ ο σ ιε ύ σ ο υ μ ε μ ε τ η ν π ρ ώ τη ευκαιρία .

Υγιαίνω τ ο α υ τό επ ιθ υ μ ώ και δΓ υ μ ά ς

\ηνικά\

ΙΣΤΟΡΙΑ

[ΓΛΩΣΣΑ

Έγκυρα Εύ χ ρ η σ τα · ®* Α π α ρ α ίτ

ΣΕ

ΟΛΑ

ΤΑ

Β Ι Β Λ Ι Ο Π Ω Λ Ε Ι Α * Κεντρική Διάθεση: Ζ. Πηγήε 21 & Τζαβέλήα 1, ιηή.: 210 3302033

τη ς Ό λγας Σελλά

Α

ν δεν υπήρχε κι εκείνη η ανα ταρ αχή με τις σχολικές β ιβ λιοθήκες και τις εταιρ είες δ ια νομής που πήραν μέρ ο ς σ’ εκείνον τον μειοδοτικό δ ια ­ γωνισμό, το ρεπ ορτάζ βιβλίου θ α είχε περάσει στην... τον Ιούλιο. Ό λο

στο Φ εσ τιβάλ Αθηνώ ν τρέχαμε, να π ρολάβουμε να δ ούμε καμιά από τις πολ­ λές που είχαμε την ευ καιρ ία να επιλέξουμε, όλο καλύπταμε ά λλα ρεπορτάζ και άλλ ο υς συνα δ έλφ ο υς. Πάντως το ρεπορτάζ Βιβλίου ήταν ανύπαρκτο. Ό μω ς τον Αύγουστο βρήκαμε επ ιτέλους την ευ καιρ ία ν α δια βάσ ουμε μερικά από τα καλά Βιβλία που δεν π ρολάβαμε να ξεφ υ λλίσ ου με στη δ ιά ρκεια της χρ ονιάς. Και από π ροχθές, 2 9 Αυγούστου, το ελληνικό Βιβλίο, εκδ ότες, σ υ γγ ρ α φ είς και δ ημοσιογράφ οι, βρίσκονται στην Κίνα, μετέχοντας στη Διεθνή Έκθεση Βιβλίου του Πεκίνου (για την α κρ ίβεια της Τιανζίν), όπου η Ελλάδα είναι τιμώμενη χώρα.

Φ

α lo u a io u _____________________________________________________________

Το βιβλίο της Αμάντας Μιχαλοπούλου Θα ήθελα περιλαμβάνεται στο αμερικανικό Reading the World 2008, τη βραχεία λίστα προτάσεων τω ν αμερικανών βιβλιοπωλών και εκδοτώ ν που περιλαμβάνει έργα μη α με­ ρικανικής λογοτεχνίας. Στη λίοτα με τα 25 φετινά βιβλία περιλαμβάνονται κλαοικά έργα του θερβάντες και του Τολστόι, αλλά και σύγχρονοι συγγραφείς, όπως ο ισραηλινός Έτγκαρ Κέρετ. Το βιβλίο της Αμάντας Μιχαλοπούλου απέοπασε το Βραβείο Διεθνούς Λογοτεχνίας της Αμερικανικής Ακαδημίας Τεχνών και μετα ­ φράστηκε οτα αγγλικά από την Κάρεν Έμεριχ. Στην Αμερική κυκλοφορεί από τον εκδοτικό οίκο Dalkey Archive Press.

____________________________________________________________ 9 lo u a io u φ Φαίνεται ότι στο εξω τερικό το καλοκαίρι διαβάζουν ελληνικά βιβλία. Αλλιώς δεν εξηγείται η άνοδος τω ν μεταφράσεων ελληνικώ ν βιβλίων. Πάντως πολύ καλά έχει πάει ο Καστανιώτης, αφού δύο ακόμα βιβλία του μεταφράστηκαν: το βιβλίο του Παύλου Μάτεσι Μ ύρτος με τίτλο Mirtos, από τις εκδόσεις Crocetti, σε μετάφραση Maurizio De Rosa, και το βιβλίο της Ιωάννας Καρυστιάνη Σουέλ επίσης στα ιταλικά από τις εκδόσεις e/o, σε μετάφραση πάλι του Maurizio De Rosa. Το Σουέλ κυκλοφόρησε το 2006, άγγιξε τις 28 εκδόοεις και τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος. φ

16 lo u a io u ___________________________________________________________

Μάθαμε τι ακριβώς θα γίνει στην Τιανζίν, το επίνειο του Πεκίνου, από 1-4 Σεπτεμβρίου. Εκεί θα πραγματο­ ποιηθεί, κατ' εξαίρεσιν φ έτος, λόγω τω ν Ολυμπιακών Αγώνων, η 15η Διεθνής Έκθεση Βιβλίου του Πεκίνου. Φέτος, τιμώμενη χώρα είναι η Ελλάδα και το ΕΚΕΒΙ έχει ετοιμάσει ένα φ ιλόδοξο πρόγραμμα παρουσίασης νέων τίτλων, εκδηλώσεων, συγγραφέων και τη ς σύγχρονης βιβλιοπαραγωγής. Στόχος είναι η διάνοιξη διαύλου επικοινωνίας τω ν δύο βιβλιαγορών, με το δεδομένο πως η μετάφραση προς τα κινεζικά επιχορη­ γείται πλήρως από το υπουργείο Πολιτισμού. Οι έλλ η ν ες εκδότες θα είναι τιμώμενοι ανάμεσα σε 860 Κινέ­ ζους και 900 ξένους εκδ ό τες από 56 χώρες. Ένας διαφορετικός πρεσβευτής, το ελληνικό βιβλίο, στη μακρινή Ανατολή.

12

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

24 lo u flio u

-·

To χορό τω ν συνεντεύξεω ν τύπου άνοιξαν οι αλυσίδες Ελευθερουδάκη και Παπασωτηρίου, συνέχισε ο Ιανός και τελευτα ία η Πανελλήνια Ομοσπονδία Εκδοτών Βιβλιοπωλών. 0 λόγος για τον διαγωνισμό προ­ μήθειας 226 σχολικών βιβλιοθηκών με νέα βιβλία. Ομολογούμε ότι δυσκολευτήκαμε να καταλάβουμε τα τεχνικά του θέματος. Ένα ξέρο υ μ ε και όλοι το παραδέχτηκαν (δεν ξέρω πόσο όλοι ενδιαφέρονται να λυθεί): ότι οι σχολικές βιβλιοθήκες είναι ένας γόρδιος δεσμός που παραμένει εδώ και πολλά χρόνια ά λυ­ τος. Είθε...

Φ 29

lOUfliOU_____________________________________________

Είχε συνδέσει το όνομά του και το όνομα του εκδοτικού του οίκου, της «Μέλισσας», με το βιβλίο τέχνης και τη ν αποτύπωση τη ς ελληνικής πολι­ τιστικής κληρονομιάς, σύγχρονης και παλαιότερης. 0 Γιώργος Ραγιάς έφ υγε σε ηλικία 83 ετώ ν. Γεννήθηκε το 1925, ακολούθησε τις περιπέτει­ ες και τις διώξεις τη ς Αριστερός και το 1954 μπήκε στο χώρο του βιβλί­ ου, από το δρόμο που μπήκαν πολλοί αριστεροί εκείνη τη ν εποχή: ως πλασιέ βιβλίων. Από τό τε συνέδεσε το όνομά του με τη γοητευτική περι­ πέτεια εκδόσεων βιβλίων τέχνης στην Ελλάδα, που έχει τη σφραγίδα

ί Κώστας Αποσκίτης I ΜΟΥ ΕΛΕΓΕ... Ο ΔΑΡΕΙΟΣ...

■Περσική Αυτοκρατορία 4 “το ιστορικό μυθιστόρημα «Μου έλεγε... ο Δαρείος...» ξετυλίγεται ένα μεγάλο μέρος των γεγονότων που συνέβησαν στην ΐ Περσική Αυτοκρατορία των Αχαιμενιδών -και κυρίως στα ανάκτορά τους στα Σούσα και τις Σάρδεις- κατά τους 6° και 5° αι. Ημείξη του ιστορικού και του μυθιστορηματικού στοιχείου τού έργου γυρνά τον αναγνώστη στις περιόδους των βασιλει ου Δαρείου A' και του Ξέρξη, στις οποίες κυρίαρχη θέση κατέχουν οι περσικές εκστρατείες εναντίον της Ελλάδας. Ελίδες 256 /Τιμή 12C / ISBN978-960-426-494-0 Αντωνης X. Κούρος ΠΟΡΤΡΕΤΑ ΠΕΝΤΕ ΕΥΡΩΠΑΙΩΝ ΛΟΓΟΤΕΧΝΩΝ Γκαίτε - Ουγκώ - Τσέχωφ - Σίλερ - Σάνδη [ i Τα όσα απεικονίζει με παραστατικότητα και φρεσκάδα ο συγγραφέας στο έργο του, είναι τα κύρια καλλιτεχνικά και σσωπικά αποτυπώματα μερικών μεγάλων μορφών του ευρωπαϊκού πνεύματος. Οσυγγραφέας αναδιφεί, διασώζει και μας παρουσιάζει ξεχωριστές και όχι ιδιαίτερα γνωστές στο ελληνικό κοινό πτυχές της δημιουργικής ζωής πέντε λογοτεχνών του ι80υκαι του 19ουαι., οι οποίοι πνευματικά και συναισθηματικά είχαν ειδική σχέση με την Ελλάδα. Σελίδες Π2 /Τιμή 12€ / ISBN978-960-426-506-0 o

-S i

ηητικό έργο της δημοσιογράφου και συγγραφέα Μαρίας Γαρουφαλή. Πρόκειται για 60 συνθέσεις που αντικατο §: πτρίζουν το βάθος και την ποικιλία των ευαισθησιών και των ανησυχιών τής ποιήτριας, που αποδίδει αληθινά ανθρώπισεις της εποχής μας. Ολόγος της δημιουργού ηρεμεί και χαρίζει γνήσια πνευματική απόλαυση στον Κ αναγνώστη με το λυρισμό και την αρμονική ροή του. ΤΕελίδες 8ο /Τιμή 8c / ISBN978-960-426-508-4 46 ποιητικές συνθέσεις το ο δημιουργός φέρνει ένα κύμα εικόνων κα “' :ς, ανοιξιάτικες, ερωτικές υ Κωνσταντίνου Σ. Γνήσιου αποκαλύπτι

w w w .io l c o s .g r

I

I0LK02

■ ΕΚΔΟΣΕΙΣ PUBLICATIONS

> ΣΤΑ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ > ΣΤΕΛΝΟΝΤΑΙ ΚΑΙ ΜΕ ΑΝΤΙΚΑΤΑΒΟΛΗ ΑΝΔΡΕΟΥ ΜΕΤΑΞΑ 12 ΑΘΗΝΑ 1 0 6 81

ϊ 21033042] ]21° 3618084

Α π ό -q ,Qg, « I I U IV σ™ ελλ1νικα ΥΡ<»ΜΜατα

www.iolcos.gr

[

] Μ Η Ν Α

δ ι α β ά ζ ω

ΑΠΟ

ΣΕ

Μ Η Ν Α

«Μέλισσα». Σ' εκείνη τη ν πρώτη περίοδο τη ς «Μέλισσας», όταν βρισκόταν στη στοά Ιπποκράτους και Πανε­ πιστημίου, άρχισε να τυπώνει σε τεύχη μεγάλα έργα όπως την Ελληνική Επανάσταση του 1821 του Διον. Κόκκινου και την Πανκόσμια Ιστορία τη ς Ακαδημίας Επιστημών της ΕΣΣΔ. Από το 1970 η «Μέλισσα» και ο Γιώργος Ραγιάς προσανατολίζονται στις εκδόσεις που αφορούν την ελληνική ιστορία και τέχνη. Οι Έ λλη­ νες ζωγράφοι, οι Μεγάλοι ζωγράφοι, η Ελληνική παραδοσιακή αρχιτεκτονική, και πριν από λίγα χρόνια το μοναδικό στη χώρα μας Λεξικό ελλή νω ν καλλιτεχνών, ένα τετρά τομο έργο με όλους τους έλλ η ν ες εικα­ στικούς καλλιτέχνες. Από το ν Σεπτέμβριο του 1983 ανέλαβε την έκδοση το περιοδικού Τα Ιστορικά. Οι εκδόσεις «Μέλισσα» έχουν τιμηθεί με πολλά ελληνικά και διεθνή βραβεία.

α Α υ γ ο ύ σ το υ Την τελευ τα ία του πνοή άφησε το βράδυ της Κυριακής προς Δευτέρα ο ρώσος συγγραφέας Α λεξά ντερ Σολζενίτσιν, στο σπίτι του, στη Μόσχα, σε ηλικία 89 ετώ ν. 0 Σολζενίτσιν γεννήθηκε στον Καύκασο στις 11 Δεκεμβρίου 1918, σπού­ δασε φυσική και μαθηματικά στο Πανεπιστήμιο Ροστόφ και υπηρέτησε στον Κόκκινο Στρατό κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Το 1945 όμως καταδικάστηκε σε φυλάκιση οκτώ ετώ ν σε στρατόπεδο επειδή σε επιστολή που είχε στείλει σε ένα φίλο του αμφισβήτησε τις πολεμικές ικανότητες του Στάλιν. Αφέθηκε ελεύ θ ερο ς το 1953, λίγους μήνες πριν από το θάνατο του Στάλιν, και εξορίστηκε στην κεντρική Ασία, όπρυ άρχισε να γράφει. Στη συνέχεια εγκαταστάθηκε στο Ριάζαν, 200 χιλιόμετρα από τη Μόσχα, και άρχισε να διδά­ σκει. Τον Νοέμβριο του 1962 του δόθηκε η άδεια να δημοσιεύσει στη λογοτεχνική επιθεώρηση Νόβι Μιρ το έργο του Μια ημέρα από τη ζωή του Ιβάν Ντενίσοβιτς, που αφορούσε έναν κρατούμενο στα Γκούλαγκ. Τα επόμενα έργα του, όπως Ο πρώτος κύκλος και το Αρχιπέλαγος Γκούλαγκ, κυκλοφόρησαν μόνο σε παρά­ νομες εκδόσεις ή στο εξω τερικό, όπου γνώρισαν μεγάλη επιτυχία. Το 1970 τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, όμως αρνήθηκε να μ ετα βεί στη Στοκχόλμη για να το παραλάβει, φοβούμενος ότι το σοβιετικό καθεστώς δ εν θα του επ έτρεπ ε να επιστρέφει. Το 1974 του αφαιρέθηκε η σοβιετική υπηκοότη­ τα και υποχρεώθηκε να εγκαταλείψει τη χώρα. Έζησε διαδοχικά στη Γερμανία, στην Ελβετία και στις ΗΠΑ και επέστρεψε στη Ρωσία το 1994, μετά τη διάλυση τη ς ΕΣΣΔ. Τιμήθηκε επίσης με το βραβείο του ρωσι­ κού κράτους για τα «εξαιρετικά επιτεύγματά του στον ανθρωπιστικό τομέα» από τον τό τε πρόεδρο της Ρωσίας Βλαντιμίρ Πούτιν.

Φ 19 Α υ γ ο ιίσ το υ ________________________________________________________ Πέθανε η συγγραφέας Στέλλα Βογιατζόγλου. Γεννήθηκε το 1950 στη Θεσσαλονίκη, την οποία δεν εγκατέλειψε ποτέ. Σπούδασε στη Νομική του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και μετά τις σπουδές της εργάστηκε στο Υποθηκοφυλακείο, απ' όπου και πήρε σύνταξη. Το τελ ευτα ίο της έργο ήταν το μυθι­ στόρημα Καμιά ιστορία δεν τελειώ νει;, στο οποίο στήνει από πολλές οπτικές γωνιές μια οικογενειακή ιστο­ ρία. Η πρώτη εμφάνισή τη ς στα γράμματα έγινε σε ηλικία 31 ετώ ν με το Μαγγανοπήγαδο (1981). Ακολού­ θησαν: Σκόνη κό λλησε σ τ' αυτιά μας (1983), Η συγκάτοικος (1987), Και ο Φαίδων ήμουν εγώ (1991), Ύστε­ ρα έφ υγες σ τ' αλήθεια (1996), Περνώντας βιαστικά ανάμεσά μας (2000). Παράλληλα, την είχε κερδίσει και το θέατρο: Τσικλιντάν, Εντός σχεδίου, Ενδοοικογενειακά, Στην υγειά των χαμένων. Επίσης, είχε υπογράψει το σενάριο για τη ν ταινία μικρού μήκους Το τσ ιφ τετέλι, σε σκηνοθεσία Πέτρου Παναμά. Δεν τη ν είχε αφήσει αδιάφορη και η λογοτεχνία, η οποία απευθύνεται σε παιδιά: Καβάλα σ ε δύο φεγγάρια, Οδύσσεια (διασκευή), Οι π εριπέτειες του Μπιρμπιρή στη μυθική χώρα, Η πέτρα της υπο­ μονής, Η μυρωδίτσα. Τα βιβλία τη ς κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Κέδρος.

14-

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

ΧΡΗΣΤΟΙ ΚΑΤΣΙΚΑΣ · ΠΟΡΓΟΣ ΚΑΒΒΑΔΙΑΣ ΚΟΣΤΑΣ ΘΕΡΙΑΝΟΣ ΤΟ «ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ» ΤΟΥ ΚΑΛΟΥ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ Παρατηρήσει για τη στάση του εκπαιδευτικού στην τά£η ΝΕΑ Α Ν Α Θ Ε Ω Ρ Η Μ Ε Ν Η ΕΚΔΟ ΣΗ

n a p a iT ru o s

y e d ^ a .1

xpnonKOS οδηγό$ για tous εκπαιδευτικού5 όλων των ειδικοτήτων.

Η αξία των λέξεων ν α μ ο να δικό σ το είδος τ ο υ σ υ­ νέδ ριο έλ α β ε χ ώ ρ α α ρ χ ές Ιου­ λίο υ σ τη Σ το κχ ό λ μ η , σ υ γκε­ ν τρ ώ ν ο ν τα ς σ τη ν π ρ ω τε ύ ο υ σ α τη ς Σο υ η δ ία ς κ ο ν τά σ το υ ς χίλ ιο υ ς σ υγ­ γ ρ α φ ε ίς και μ ε τα φ ρ α σ τ έ ς α π ' όλο το ν κόσμο. Το Δ ιεθ ν ές συνέδριο συγ­ γ ρ α φ έ ω ν και μ ε τα φ ρ α σ τ ώ ν λ ο γ ο τε ­ χ νία ς (W rite rs and Literary Translators In ternational Congress, W ALTIC) ή τα ν π ρ ω το β ο υ λ ία τ η ς Σ ο υ η δ ική ς Έ νω σ ης Σ υ γγ ρ α φ έω ν , έγινε ό μ ω ς σε συ νεργα ­ σία με π ο λ λ ο ύ ς φ ο ρ ε ίς και ο ργα νι­ σ μούς, τό σ ο σο υ η δ ικο ύ ς (π .χ. δ ή μος Σ το γ χό λ μ η ς ) όσο και ε υ ρ ω π α ϊκ ο ύ ς (EWC, CEATL κ.ά.). Η αιγύπτια ΝανναΙ Γενικό σ ύ νθημα το υ συνεδρίου ή τα ν η El-Saadawi κέρδισε το θερμό χειροκρότημα φ ρ ά σ η «The value o f words», εν ώ κ ε­ των συνέδρων με ν τρ ικ ό ς το υ ά ξο ν α ς τ ο τρ ίπ τυ χ ο εγτον άμεσο και έντονα γρ α μ α το σ ύ ν η , ε λ ευ θ ερ ία τ η ς έ κ φ ρ α ­ πολιτικοποιημένο σης, π ν ε υ μ α τικ ά δ ικ α ιώ μ α τα . Ό π ω ς λόγο της. Κώστας Κατσουλάρης

16

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

Ε

έγινε φ α ν ερ ό και σ τη σ υνέχεια , επ ιχειρ ή θ η κ ε να κ α λ υ φ τε ί μια μεγά λη γ κ ά μ α ζ η τ η μ ά τω ν π ο υ σ χ ετίζ ο ν τα ι με τη ν α νά γνω σ η και τ η γ ρ α φ ή . Η κα ­ τα π ο λ έμ η σ η το υ α ν α λ φ α β η τισ μ ο ύ φ έρ ν ει σ τη ν επ ιφ ά ν εια ε υ ρ ύ τερ α κοι­ νω ν ικ ά ζ η τ ή μ α τα , α λλ ά και τ η σχέση τω ν α ν α π τυ γ μ έν ω ν χ ω ρ ώ ν με τις χ ώ ­ ρ ες το υ λ εγ ά μενου τ ρ ίτο υ κόσμου. Ο μο ίω ς, η ελ ευ θ ερ ία τ η ς έκ φ ρ α σ η ς π α ρ α π έμ π ει π ερ ισ σ ό τερ ο ω ς π ρ ό ­ βλημα σε χ ώ ρ ες ό π ω ς τ ο Ιράν, η Αί­ γ υ π το ς , τ ο Μ π α γ κ λ α ν τές ή η Κίνα, π ο υ εκ π ρ ο σ ω π ή θ η κ α ν α π ό σ υγγρα ­ φ ε ίς σ υχνά διω κόμενους. Τέλος, τ α π ν ευ μ α τικ ά δ ικα ιώ μ α τα έ χ ουν με και­ νού ρ γ ια έν τα σ η β ρ εθ εί σ τη ν αιχμή τ ω ν ε ν δ ια φ ε ρ ό ν τω ν τ ω ν δ υ τικ ώ ν σ υ γ γ ρ α φ έω ν και δ ημιουρ γ ώ ν σ τη ν επ ο χ ή το υ Δ ια δ ικ τύ ο υ , κι ω ς εκ τ ο ύ ­ το υ α π α ιτε ίτ α ι δ ια φ ο ρ ετικ ή και π ιο σ ύ ν θ ετη α ν τιμ ετώ π ισ ή το υ ς . Ό π ω ς είναι εμ φ α ν ές α π ό τη ν επ ι­ λογή τω ν κ εν τρ ικ ώ ν ομ ιλ η τώ ν , το υ M ia C outo α π ό τ η Μ ο ζα μ β ίκ η και τη ς α ιγ ύ π τια ς Naw al El-Saadawi, έμφ α σ η δόθηκε σ τις λεγ ά μ εν ες μ ικ ρ ό τερ ες λο ­ γ ο τεχ ν ίες . Και δεν είναι τυ χ α ίο π ο υ και οι δύο σ τά θ η κ α ν α ρ κ ετά σ το π ρ ό ­ βλημα τη ς α π ομόν ω σ ης τ ω ν μικρώ ν γλω σσ ώ ν, α λλ ά και σ τη ν α νά γκη υιο­ θ έτη σ η ς νέω ν, π ιο ρευ σ τώ ν τ α υ τ ο τ ή ­ τω ν . Σ τ η ν ομιλία τ ο υ ο σ υ γ γ ρ α φ έα ς α π ό τ η Μ ο ζα μ β ίκ η -ό π ο υ τ η ν επ ί­ σημη γλώ σσ α, τ α π ο ρ το γ α λ ικ ά , μι­ λά ει π ερ ίπ ο υ τ ο 15%, εν ώ τ ο υ π ό ­ λ ο ιπ ο 85% σ υ ν εν ν ο είτα ι σε είκοσι π έ ­ ν τ ε δ ια φ ο ρ ετικ ές γ λ ώ σ σ ες- υ π ο σ τή ­ ρ ιξε ό τι ο σ υ γ γ ρ α φ έ α ς είναι ο ύ τω ς ή ά λλ ω ς έν α ς μ ετα φ ρ α σ τή ς , α φ ο ύ η γλώ σ σ α σ τη ν ο π ο ία θέλει ν α μιλήσει δεν είναι δοσμένη, α λλ ά μια γλώ σ σ α

π ο υ θα π ρ έ π ε ι ο ίδιος ν α ε π α ν ε φ ε ύ ρει. Η σ υ γ γ ρ α φ έ α ς α π ό τη ν Α ίγ υ π το , α π ό τη ν άλλη, μ ιλώ ν τα ς α π ευ θ εία ς σ τα α γγλικά, χ ω ρ ίς κείμενο, με τρ ό π ο ά μεσ ο και α π λό , ζέ σ τα ν ε τ ο κοινό με μια σ α φ ώ ς π ιο π ο λ ιτικ ο π ο ιη μ έν η ο μ ι­ λία, με έν το ν η α ρ ισ τερ ή και φ εμ ιν ι­ σ τική ρ η το ρ ική . Δ ια τρ έχ ο ν τα ς τ ις λ ίσ τε ς τ ω ν κ α λ ε­ σμένω ν, δ ια π ίσ τω ν ε κα νείς ό τι οι δ ιο ρ γ α ν ω τές α π έ φ υ γ α ν τ ο υ ς συγγ ρ α φ ε ίς -σ τ α ρ , η π α ρ ο υ σ ία τ ω ν ο π ο ίω ν εν δ εχ ο μ έν ω ς θ α υ π ο ν ό μ ευ ε έν α σ υνέδριο βα σισμένο σ τη μ α ζικό τ η τ α και τη ν ετε ρ ο γ έ ν ε ια (π ερ ισ σ ό τε­ ρ ες α π ό 90 χ ώ ρ ε ς ε κ π ρ ο σ ω π ή θ η ­ καν). Ε ντο ύ το ις, δ εν έλ ειψ α ν τ α γ ν ω ­ σ τά ο ν ό μ α τα , ό π ω ς ο Φ ίλιπ Π ο ύ λμ α ν (Η Π Α), ο Γκα μάλ Γκιτάνι (Α ίγυ π το ς), η Ρόζα Μ ο ν τ έ ρ ο (Ισπ α νία ) κ.ά. Π α ρ ά λ λ η λ α μ ε τ ο W ALTIC, και σε σ υ­

ν εργα σ ία με α υ τό , έλ α β ε χ ώ ρ α η ε τ ή ­ σια γ ενική συνέλευσ η το υ μ ε γ α λ ύ τ ε ­ ρο υ συλλο γικο ύ ορ γ ά νο υ ευ ρ ω π α ίω ν σ υ γ γ ρ α φ έ ω ν , το υ EWC (European W rite rs C o u n c il π λ έ ο ν και όχι Congress), σ το ν ο π ο ίο εκ π ρ ο σ ω π εί­ τα ι η Ελλάδα μέσω τ η ς Ε τα ιρ εία ς Σ υ γ ­ γ ρ α φ έ ω ν (φ έ το ς π α ρ έσ τη ο υπ ο γ ρ ά φ ω ν ) και η Κ ό π ρος μέσ ω τ η ς Έ νωσης Λ ο γ ο τε χ ν ώ ν Κ ύπ ρου (π α ρ έσ τη σ α ν ο π ρ ό εδ ρ ό ς τη ς Χ ρίσ τος Χ α τζή π α π α ς και τ ο μ έλο ς Αιμίλιος Σο λω μός). Το α μ έσ ω ς π ρ ο η γ ο ύ μ εν ο διήμερο έλ α β ε χώ ρ α τ ο σ υ νέδριο τ ο υ Ε υρω π αϊκού Συ μ β ο υ λ ίο υ Μ ε τα φ ρ α σ τώ ν Λ ο γ ο τε ­ χνίας, τ ο CEATL (European C ouncil o f Associations o f Literary Translators), σ το ο π ο ία η χ ώ ρ α μα ς εκ π ρ ο σ ω π ή ­ θ η κε α π ό τ η μ ε τα φ ρ ά σ τρ ια τ ο υ Μ ά ρ ­ κ ες Κ λα ίτη Σ ω τη ρ ιά δ ο υ , μ έλος τη ς Ε τα ιρ εία ς Σ υ γγ ρ α φ έω ν . ■

Β α σ ίλ ης Κ α ρ α γ ιώ ρ γ ο ς - Γ ιώ ρ γ ο ς Γ κ ο υ ν τή ς

Τ ο β α \ μ υ θ ισ τό ρ η μ α εμ π ν ευ σ μ έν ο από τη ν π ρ ό σ φ α τη κρίσ η σ το Π α τρ ια ρ χ είο Ιεροσ ολύμω ν, π ρο σ π α θ εί ν α φ ω τίσ ει σ κ ο τειν ές δ ρ ά σ εις π ολιτικώ ν, ο ικο ν ο μ ικ ώ ν και ά λλ ω ν σ υ μ φ ερ ό ν τω ν π ου δ ρ ο υ ν σ τη ν ε υ α ίσ θ η τη π ερ ιο χ ή τ η ς Μ έσ η ς Α ν α το λ ή ς και ε π η ρ ε ά ζο υ ν σ η μ α ν τικ ά τ η ν π ο ρ εία το υ Π α να γίου Τ ά φ ου. Μ ύ θ ο ς και π ρ α γ μ α τικ ό τη τα , υ π ερ β ο λ ή και σ ύνεση, έ ρ ω τα ς και ίν τρ ιγ κ ες , ισ τορία , α ρ χα ιο λ ο γ ία , συμβ ολισ μοί, α ντίρ ρ ο π α π νευ μ α τικ ά και ιδ εο λ ο γ ικ ά ρ εύ μ α τα , δ ο μ ο ύ ν δ ια φ ο ρ ετικ ές , ά γν ω σ τες π τυ χ ές τ η ς π ρ α γ μ α τικ ό τη τα ς.

ISBN: 978-960-7951-64-9, σελ. 400, 17,50 ευρώ

Ασκληπιού 36, 10680 Αθήνα, τηλ.: 2103630601, infb@diigisi.gr

[

δ ι α β α ζ ω ] Ρ Ε Π Ο Ρ Τ Α Ζ

Δεύτερο «Θερινό ηλιοστάαιο» ο δ ε ύ τε ρ ο « Θ ερινό η λιο σ τάσιο» π ρ α γ μ α το π ο ιή θ η κ ε φ έ ­ το ς σ τη Σ κ ό π ελ ο σ τα μέσα Ιούνη, ένα τρ ιή μ ερ ο α φ ιερ ω μ έν ο σ τη ν π οίησ η π ο υ δ ιο ρ γ α ν ώ νε τα ι α π ό τη ν π ο λ ιτισ τικ ή ετα ιρ ε ία «Διαδρομές» και υ π ο σ τη ρ ίζετα ι α π ό π λή θ ο ς φ ο ρ είς και α νθ ρ ώ π ο υ ς το υ νησιού (δήμος, ξ ε ­ νοδόχοι, π ο λ ιτισ τικ ο ί σύλλογοι κ.λπ.). Π α ρέσ τη σ α ν και διόιβασαν π ο ιή μ α τα το υ ς οι Μ α ρ ιγ ώ Α λ εξο π ο ύ λ ο υ , Α γ γ ε­ λ ο ς Κ α λογερόπ ουλος, Μ α ρ ιέ ττα Καραγιάννη, Βασίλης Π α π ά ς, Κυριάκος Χα ραλα μπ ίδης, Δ ή μ η τρ α Χ ρισ τοδού­ λου, Γιώ ργος Χρονάς, ο ρώ σος Α ν τό ν Ν ε σ τέ ρ ο φ και η το υ ρ κ ο κ ύ π ρ ια Ν εσέ Γιασίν. Εισήγηση γ ια τη ν νεοελληνίσ τρ ια Ιρίνα Κοβαλέβα, π ο υ «έφ υγε» π έρυσι, και σ τη ν ο π ο ία ή τα ν α φ ιε ρ ω ­

Τ

μένη η φ ε τιν ή σ υνά ντησ η, έκ α ν ε η ελληνίσ τρια και μ ετα φ ρ ά σ τρ ια Α ννα Νοβο χά τκο . Σ τ η ν α υ λή τ η ς Π α ν α γ ία ς τ η ς Λ ιβα δ ιώ τισ σ α ς έκ α ν ε τ η ν εισήγησή τ ο υ ο ν εο ελ λ η ν ισ τή ς κ α θ η γ η τή ς το υ π α ν ε ­ π ισ τη μ ίο υ τ ο υ Μ ό ν τ ρ ε α λ Ζ α κ Μ π ο υ σ άρ, ε κ θ έ το ν τα ς τ η μ ετα φ ρ α σ τικ ή « τα κτικ ή » το υ α π έν α ν τι σ το ν Εμπειρίκο. Η π ερ ίφ η μ η « α ν ά π τυ ξη σ τίλ β ο ν το ς π ο δ η λ ά το υ » έδω σ ε λ α β ές γ ια σ π α ρ τα ρ ισ τά σχόλια . Ενώ τ ο π ερ ί­ φ η μ ο ε ρ ώ τη μ α το υ Χ έλ ν τερ λ ιν «Τι χ ρ ειά ζο ν τα ι οι π ο ιη τέ ς σε χ α λ επ ο ύ ς καιρούς;» α π ο τέ λ ε σ ε τ ο έν α υ σ μα γ ια τ η ν ομιλία τ η ς κ ρ ιτικ ο ύ λ ο γ ο τεχ ν ία ς Τ ιτίκ α ς Δ η μ η τρ ο ύ λ ια π ο υ α κ ο λ ο ύ ­ θησ ε. ■

Παρέμβαση για τον Δημοοθένη Βουτηρά έ τ ο ς σ υ μ π λ η ρ ώ ν ο ν τα ι 50 χ ρ ό ν ια α π ό τ ο θ ά ν α το τ ο υ σ π ο υ δ α ίο υ δ ιη γ η μ α το γ ρ ά φ ο υ Δ ημο σ θ ένη Β ο υ τυ ρ ά . Το έρ γ ο το υ , π ο υ κ α λ ύ π τε ι τ ο π ρ ώ το ήμισυ το υ 2 0 ο ύ α ιώ να , υ π ή ρ ξ ε μ ια το ιχ ο ­ γ ρ α φ ία τ η ς μ ε τα σ χ η μ α τιζ ό μ ε ν η ς Ελλάδας, α π ό τ ο ν Ε λλη νο το υ ρκικό π ό λ εμ ο τ ο υ 18 9 7 μέχρι τη ν Κ α το χή και τ η ν Εθνική Α ν τίσ τα σ η . Μ έ σ α α π ό το ν έ ν το ν ο κο ινω νικό π ρ ο β λ η μ α τισ μ ό και τη ν π ρ ω τό τυ π η α ισ θ η τική α ν α ζή ­ τη σ η , με τε ρ ά σ τιο φ ά σ μ α σ τη θ ε μ α ­ το λ ο γ ία το υ , κ α ιν ο τό μ ο τρ ό π ο γ ρ α ­ φ ή ς και τ η σ υ γ κρ ό τη σ η μ ιας ν έ α ς ε υ ­ αισθησίας, ο Β ο υ τυ ρ ά ς δημιο ύ ργη σ ε έν α π ρ ώ ιμ ο ά νο ιγμ α τ η ς ελλη νική ς λο­

Φ

18

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

γ ο τεχ ν ία ς σ τη ν ε ω τ ε ρ ικ ό τη τα . Ο Βου­ τυ ρ ά ς , μ ε τά τ ο θ ά ν α τό το υ , έμειν ε π ο λ λ ές δ εκ α ετ ίες ξεχ α σ μ έ νο ς και π α ­ ρα γνω ρισ μένος. Μ ε τ η ν έκδοσ η τω ν Α π ά ν τω ν το υ , π ο υ ξεκ ίνη σ ε τ ο 1993 και έφ τα σ ε μέχρι τ ο ν 5 ο τ ό μ ο -κ α ι π ι­ σ τεύ ο υ μ ε ό τι π ρ έπ ει ν α σ υ ν εχ ισ τείγ ίν ετα ι η π ρ ο σ π ά θ εια να κ α τα γ ρ α φ ε ί και ν α τα ξιν ο μ η θ ε ί τ ο ε κ τε ν έ ς το υ έργο, γ ια να π α ρ α δ ο θ εί σ τη σύγχρονη έρ ευ ν α , σ τη ν κρ ιτικ ή και σ τη ν α ν α ­ γ ν ω σ τικ ή π ερ ιέρ γ εια . Μ έ σ α α π ό α υ ­ τ ή ν τ η δ ιαδικα σ ία α να μ έν ο υ μ ε ν α δ ια β α σ τεί α υ τό τ ο έργο, ν α ε π α ν εκ τιμ η θ εί με μια σ ύγχρονη μ α τιά και ν α π ά ρ ει τ η θέσ η το υ σ τη ν ελληνική γ ρ α μ μ α τεία .

[ Δ IA B A Z Q I Ρ Ε Π Ο Ρ Τ A Ζ J

Σ τυ λ ια ν ό ς Α λ εξίο υ , Ε μμα νουήλ Κριαρά ς, Ιά κ ω β ο ς Κ α μ π α ν έλ λ η ς, Τ ίτο ς Π α τρ ίκιο ς, Μ ε'νης Κ ο υ μ α ν τα ρ έα ς, Βα­ σίλης Βασιλικός, Κ ώ σ τα ς Μ ο υ ρ σ ελ άς, Γιώ ρ γο ς Σ κ α μ π α ρ δ ώ ν η ς , Μ ό ν ο ς Ε λευθερίου, Α ρ η ς Μ α ρ α γ κό ττο υ λ ο ς, Γιάννης Κ ο ντό ς, Κ ώ σ τα ς Γεω ργο υ σ ό π ο υ λ ο ς, Ζ ά χ ο ς Π α π α ζ α χ α ρ ίο υ , Δ η ­ μοσ θένη ς Κοκκινίδης, Α σ π α σ ία Π α ­

π α θ α ν α σ ίο υ , Δ ιονύσ ης Γ ρ ηγο ρ ά τος, Τά σ ος Ψ α ρρά ς, Π λ ά τω ν Μ α υ ρ ο μ ο ύ σ τα κ ο ς, Α λ έξα ν δ ρ ο ς Α ργυρίου, Α λέξη ς Ζ ή ρ α ς, Δ ημο σ θ έν η ς Κ ούρ τοβικ, Β α γ γ έλ η ς Χ α τζ η β α σ ιλ ε ίο υ , Ν ίκ ο ς Μ π α κ ο υ ν ά κ η ς , Κ ώ σ τα ς Κ α τσ ουλά ρης, Ν ίκος Ξ υ δά κης, Ε λισάβετ Κ οτζιά , Γιώ ρ γο ς Κ ορδομενίδης, Γιάννης Ν. Μ π α σ κ ό ζο ς ■

1η συνάντηση πεζογράφων οιην Πάτρα ε σ τό χ ο ν α α π ο τε λ έ σ ε ι η ο π ο ίο υ ς θ α εγκρίνει η Ο ρ γ α ν ω τικ ή Π ά τρ α γ ια τρ ε ις ο λό κ λ η ρ ες Ε π ιτρ ο π ή . Ν α σ η μ ειω θ εί ό τι όλοι οι μ έρες τ ο ε π ίκ ε ν τρ ο τ η ς σ ύγ­ σ υ γ γ ρ α φ ε ίς π ο υ θ α λ ά β ο υ ν μ έρ ος και χ ρ ο ν η ς ε λ λ η ν ικ ή ς π ε ζ ο γ ρ α φ ία θ ας ,π αορ ο υ σ ια σ τεί τ ο έρ γ ο το υ ς σ τη Σ ύ νδεσ μ ο ς Φ ιλ ο λ ό γ ω ν Π ά τρ α ς , τ ο συ νά ντη σ η θ α π ρ έπ ει ν α έχ ο υ ν ε κδώ π ερ ιο δ ικ ό Δ ια β ά ζ ω και τ ο λ ο γ ο τε ­ σει βιβλίο τ η χ ρ ό ν ια π ο υ π ρ ο η γ είτα ι χ νικ ό η λ εκ τρ ο ν ικ ό π ε ρ ιο δ ικ ό Δ ια π ο λ ι- τ η ς σ υ νά ντη σ ης. τισ μ ός δ ιο ρ γ α ν ώ νο υ ν τ η ν 1η Σ υ νά ­ Κ ο ρυ φ α ία στιγμή το υ τρ ιη μ έρ ο υ θα εί­ ν τη σ η Π εζ ο γ ρ ά φ ω ν . ναι τ ο α φ ιέ ρ ω μ α σε ένα ν "Ελληνα κα ­ Η σ υ νά ντη σ η θ α π ρ α γ μ α το π ο ιη θ ε ί τα ξιω μ έ ν ο σ υ γ γ ρ α φ έα π ο υ θ α π ρ α γ ­ α π ό τ ις 10 έ ω ς τ ις 12 Ο κ τω β ρ ίο υ μ α το π ο ιη θ ε ί τ ο βρ άδυ τ ο υ Σ α β β ά το υ . (α π ό Π α ρ α σ κ ευ ή α π ό γ ε υ μ α έ ω ς Κυ­ Σ τ η ν 1η Σ υ ν ά ν τη σ η Π εζ ο γ ρ ά φ ω ν ριακή μ εσ ημέρι). Σ τ η δ ιά ρ κ εια τ ω ν 2 0 0 8 θ α τιμ η θ ε ί γ ια τ η ν π ρ ο σ φ ο ρ ά τρ ιώ ν η μ ερ ώ ν θ α λ ά β ο υ ν χ ώ ρ α ο μ ι­ τ η ς σ τη ν ελλη νική λ ο γ ο τεχ ν ία η σ υγ­ λ ίες , π α ρ ο υ σ ιά σ ε ις σ υ γ γ ρ α φ έ ω ν , γ ρ α φ έ α ς Μ ά ρ ω Δ ο ύ κ α , τη ν ο π ο ία θ α σ τρ ο γ γ υ λ ά τ ρ α π έ ζ ια και π ο ικίλ ες ά λ ­ π α ρο υ σ ιά σ ει ο σ υ γ γ ρ α φ έ α ς Κ ώ σ τα ς λ ες εκδηλώ σ εις. Κ α τσ ο υ λ ά ρ η ς . Η Μ ά ρ ω Δ ο ύ κ α θα Η ο ρ γ α νω τική ε π ιτρ ο π ή επ ιδ ιώ κει, σ υ ζη τή σ ει μ ε τ ο κοινό και θ α α π α ν τή ­ μέσ α α π ό τ η σ υ νά ντη σ η α υ τή , ν α σει σε ερ ω τή σ εις. γνω ρίσ ει η Π ά τρ α κ ο ρ υ φ α ία ο ν ό μ α τα Ο ι εκ δ η λ ώ σ εις θ α π ρ α γ μ α το π ο ιη ­ τη ς ελλη νική ς π ε ζο γ ρ α φ ία ς , α λλ ά και θ ο ύ ν σ το ξε ν ο δ ο χ είο Β υ ζ α ν τιν ό . ν α καθιερώ σ ει έν α ν κα ινούργιο θεσμό, Τ α βιβλία τ ω ν τιμ ώ μ εν ω ν σ υγ γ ρ α ­ ο ο π ο ίο ς χ ρό νο μ ε τ ο χ ρό νο θ α α να ­ φ έ ω ν θ α δ ια τίθ εν τα ι α π ό τ ο βιβλιο­ π τύ σ σ ετα ι και θ α εκσ υ γ χρ ο νίζετα ι. π ω λε ίο D isco very Π α π α σ ω τη ρ ίο υ , τ ο Ο ι σ υ γ γ ρ α φ ε ίς π ο υ σ υ μ μ ε τέ χ ο υ ν ε π ι­ ο π ο ίο θ α έχει και τ η ν α π ο κ λ εισ τικ ό ­ λ έγ ο ν τα ι α π ό τ ις μ ικρ ές λ ίσ τε ς υ π ο ­ τ η τ α τ η ς π ώ λη σ η ς σ το χ ώ ρ ο τ ω ν εκ ­ ψ η φ ίω ν τ ω ν β ρ α β είω ν τ ο υ π ερ ιο δ ι­ δηλώ σ εω ν. κού Δ ια β ά ζ ω . Επίσης, θ α σ υ μ μ ε τέ ­ Α ν α λ υ τικ ό π ρ ό γ ρ α μ μ α θ α α να κ ο ιν ω ­ χ ο υ ν και ά λλοι π ε ζο γ ρ ά φ ο ι, τ ο υ ς θ ε ί σ τις α ρ χ έ ς Σ ε π τεμ β ρ ίο υ 2008. ■

Μ

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008 13>

Ιούνιος 2008 ΕΛΛΗΝΙΚΗ α/α 1 2 3 4 5 6 7

8 9 10

Επιμέλεια: Χρυσάνθη Κουλελή

Γενικός πίνακας

λ ο γ ο τ ε χ ν ία

ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ Η άλλη πλευρά του νομίσματος Όλα σου τα ’μαθα μα ξέχασα μια λέξη Το φάντασμα της αξόδευτης αγάπης Η Μαρία των Μογγόλων Σουίτα στον παράδεισο μ.Χ Ως εκ θαύματος Όταν οι άγγελοι πέθαιναν στην Σμύρνη Η αηδονόπιτα Το σπίτι δίπλα στο ποτάμι

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ Λένα Μαντά Δημήτρης Μπουραντάς Μάρω Βαμβουνάκη Μαριάννα Κορόμηλά Χρύσα Δημουλίδου Βασίλης Αλεξάκης Κωνσταντίνος Τζούμας Γιάννης Καψής Ισίδωρος Ζουργός Λένα Μαντά

Α λυσ ίδες Β ιβλιοπ ω λείω ν

ΕΛΛΗΝΙ ΚΗ ΛΟ ΓΟΤ ΕΧΝΙ Α 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Η άλλη πλευρά του νομίσματος Το φάντασμα της αξόδευτης αγάπης Όλα σου τα ’μαθα μα ξέχασα μια λέξη Σουίτα στον παράδεισο Η Μαρία των Μογγόλων μΧ Όταν οι άγγελοι πέθαιναν στην Σμύρνη Χωρίς κραγιόν Ως εκ θαύματος Το σπίτι δίπλα στο ποτάμι

Λένα Μαντά Μάρω Βαμβουνάκη Δημήτρης Μπουραντάς Χρύσα Δημουλίδου Μαριάννα Κορόμηλά Βασίλης Αλεξάκης Γιάννης Καψής Μαρίνα Πετροπούλου Κωνσταντίνος Τζούμας Λένα Μαντά

Η άλλη πλευρά του νομίσματος Η Μαρία των Μογγόλων Όλα σου τα ’μαθα μα ξέχασα μια λέξη Η αηδονόπιτα Το φάντασμα της αξόδευτης αγάπης Λίγο από το αίμα σου Απ’ τα κόκαλα βγαλμένα μχ Ως εκ θαύματος Ω χορός των μυστικών

Ψυχογιός Ψυχογιός Πατάκης Λιβάνης Πατάκης Εξάντας Λιβάνης Λιβάνης Καστανιώτης Ψυχογιός

Α ν εξά ρ τη τα Β ιβλιοπ ω λεία

ΕΛΛΗΝΙ ΚΗ ΛΟ ΓΟΤ ΕΧΝΙ Α 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ Ψυχογιός Πατάκης Ψυχογιός Πατάκης Λιβάνης Εξάντας Καστανιώτης Λιβάνης Πατάκης Ψυχογιός

Λένα Μαντά Μαριάννα Κορόμηλά Δημήτρης Μπουραντάς Ισίδωρος Ζουργός Μάρω Βαμβουνάκη Σώτη Τριαντάφυλλου Γιώργος Δενδρινός Βασίλης Αλεξάκης Κωνσταντίνος Τζούμας Ελένη Τσαμαδού

Ψυχογιός Πατάκης Πατάκης Πατάκης Ψυχογιός Πατάκης Κέδρος Εξάντας Καστανιώτης Ψυχογιός

Σημειώσεις: 1. Στην Ελληνική Πεζογραφία, στο γενικό πίνακα, μετά τους 10 πρώτους ακολουθούν οι κάτωθι τίτλοι: Χωρίς κραγιόν, Μα­ ρίνα Πετροπούλου, (Λιβάνης) - Λίγο από το αίμα σου, Σώτη Τριαντάφυλλου , (Πατάκης) - Το διαμαντένιο άλφα, Νόρα Προκοπίου Πυλόρωφ, (Ελληνικά Γράμματα) - Απ' τα κόκαλα βγαλμένα, Γιώργος Δενδρινός, (Κέδρος) - Ο χορός των μυ­ στικών, Ελένη Τσαμαδού, (Ψυχογιός) - Εφτά φεγγάρια, Παναγιώτα Σμυρλή, (Εμπειρία Εκδοτική) - Μέρες Αλεξάνδρειας, Δημήτρης Στεφανάκης, (Πατάκης) - Ελληνικά εγκλήματα 2, Συλλογικό, (Καστανιώτης) - Φτερά από μετάξι, c=>

Ιούνιος 2008 Γενικός πίνακας α/α ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ 1 Μπρίντα 2 Χιόνι τον Απρίλη 3 Το νησί 4 Η φυλακισμένη της Τεχεράνης 5 Το τοτέμ του λύκου 6 Eat, pray, love 7 Σπούτνικ αγαπημένη 8 Γόμορρα 9 Πρωινό από ζάχαρη 10 Να σου πω μια ιστορία-Διηγήσεις που μ’ έμαθαν ναζω

ΞΕΝΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ Paulo Coelho Ροζαμουντ Πίλτσερ Victoria Hislop Μαρίνα Νεμάτ Rong Jiang Elizabeth Gilbert Χαρούκι Μουρακάμι Ρομπέρτο Σαβιάνο Ντόροθι Κούμσον Χόρχε Μπουκάι

Α λυ σ ίδ ες Β ιβλιοπ ω λείω ν 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Μπρίντα Το νησί Χιόνι τον Απρίλη Eat, pray, love Σπούτνικ αγαπημένη Η φυλακισμένη της Τεχεράνης Το τοτέμ του λύκου Μεταξύ ουρανού και αγάπης Πρωινό από ζάχαρη Να σου πω μια ιστορία-Διηγήσεις που μ’ έμαθαν ναζω

ΞΕΝΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Paulo Coelho Victoria Hislop Ροζαμουντ Πίλτσερ Elizabeth Gilbert Χαρούκι Μουρακάμι Μαρίνα Νεμάτ Rong Jiang Cecilia Ahern Ντόροθι Κούμσον Χόρχε Μπουκάι

Α ν εξά ρ τη τα Β ιβ λιοπ ω λεία 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Χιόνι τον Απρίλη Μπρίντα Το νησί Γόμορρα Η φυλακισμένη της Τεχεράνης Το τοτέμ του λύκου Ταξίδι στην άκρη της νύχτας Σχετικά με τον Ρόδερερ Φόνοι στο μουσείο φυσικής ιστορίας Το κινέζικο πετράδι

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ Λιβάνης Ωκεανίδα Διόπτρα Ψυχογιός Ψυχογιός Μίνωας Ωκεανίδα Πατάκης Μίνωας Opera

Λιβάνης Διόπτρα Ωκεανίδα Μίνωας Ωκεανίδα Ψυχογιός Ψυχογιός Λιβάνης Μίνωας Opera

ΞΕΝΗ Ροζαμουντ Πίλτσερ Paulo Coelho Victoria Hislop Ρομπέρτο Σαβιάνο Μαρίνα Νεμάτ Rong Jiang Σελίν Λουί Φερντινάν Γκιγέρμο Μαρτίνεζ Βερονίκ Ρουά Ντάίάν ΓουέιΛιανγκ

λ ο γο τε χ ν ία

Ωκεανίδα Λιβάνης Διόπτρα Πατάκης Ψυχογιός Ψυχογιός Εστία Πατάκης Πόλις Πατάκης

Πασχαλία Τραυλού, (Ψυχογιός) - Στη σκιά της πεταλούδας, Ισίδωρος Ζουργός, (Πατάκης) - Σαν ταξιδιάρικα πουλιά, θοδωρής Παπαθεοδώρου, (Ψυχογιός) - Βίλα Κομπρέ, Αλέξης Σταμάτης, (Καστανιώιης) - Οι μούσες της σιωπής, ΆνναΝικόλ Μανιάτη, (Ωκεανίδα) - Βαθύ γαλάζιο, Ρένα Ρώσση-Ζαΐρη, (Οκεανίδα) - Παλιά, πολύ παλιά, Πέτρος Μάρκαρης, (Γαβριηλίδης). ,=>

[

δ ι α β α ζ ω ] Ε Υ Π Ω Λ Η Τ A

Ιούνιος 2008 Γενικός πίνακας

ΠΟΙΗΣΗ α/α ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ 1 Ποιητές της Πάτρας στις γλώσσες της Ευρώπης 2 Το Αξιόν εστί 3 Μεταφερθήκαμε παραπλεύρως 4 Το Μονόγραμμα 5 Εκκαθάριση αρχείου 6 Ποιήματα 7 Αμοργός 8 Το χταπόδι του Ομήρου και άλλα ποιήματα 9 Όλα τα τραγούδια 10 Ουρλιαχτό Καντίς και άλλα ποιήματα

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ Οδυσσέας Ελύτης Κική Δημουλά Οδυσσέας Ελύτης Παπαβασιλείου Ηρώ Κική Δημουλά Νίκος Γκάτσος Michael Longley Νίκος Γκάτσος Αλλέν Γκινσμπέργκ

Α λ υ σ ίί 5ες Β ιβλιοπ ω λείω ν

π ο ιΙΗΣΗ ~Γ 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Μεταφερθήκαμε παραπλεύρως Το Μονόγραμμα Εκκαθάριση αρχείου Το Άξιον εστί Ποιήματα Ουρλιαχτό Καντίς και άλλα ποιήματα Ποιήματα Ποιήματα Πεζά ποιήματα Ποιήματα

Κική Δημουλά Οδυσσέας Ελύτης Παπαβασιλείου Ηρώ Οδυσσέας Ελύτης Κική Δημουλά Αλλέν Γκινσμπέργκ Ντίνος Χριστιανΰπουλος Πεσσόα Φερνάντο Ντίνος Χριστιανόπουλος Γιώργος Σεφέρης

Ίκαρος Ίκαρος Ίκαρος Ίκαρος Ίκαρος Άγρα Ιανός Printa Ιανός Ίκαρος

Α νεξάρ ι Επτά Β ιβλιοπ ω λεία

ΠΟΙΙΗΣΗ ~ Τ Ποιητές της Πάτρας στις γλώσσες της Ευρώπης ~ Τ Το Άξιον εστί 3 Μεταφερθήκαμε παραπλεύρως 4 Το Μονόγραμμα 5 Αμοργός 6 Το χταπόδι του Ομήρου και άλλα ποιήματα 7 Όλα τα τραγούδια 8 Τόποι γραφής 9 Η ελληνική ποίηση του 20ου αιώνα 10 Μαραμπού

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ Πολύεδρο Ίκαρος Ίκαρος Ίκαρος Ίκαρος Ίκαρος Πατάκης Πατάκης Πατάκης Αγρα

Οδυσσέας Ελύτης Κική Δημουλά Οδυσσέας Ελύτης Νίκος Γκάτσος Michael Longley Νίκος Γκότσος Μιχάλης Πιερής Ευριπίδης Γαραντούδης Νίκος Καββαδίας

Πολύεδρο Ίκαρος Ίκαρος Ίκαρος Πατάκης Πατάκης Πατάκης Ίκαρος Μεταίχμιο Άγρα

2. Η λίστα των βιβλιοπωλείων από τα οποία αντλούνται τα στοιχεία είναι «ανοιχτή».

3. Τα στοιχεία για τα «Ευπώλητα - Ιούνιος 2008» προέρχονται από 21 βιβλιοπωλεία που έδωσαν ακριβή αριθμό πωληθέντων αντιτύπων.

4. Δημοσιεύονται σε κάθε κατηγορία τα 10 πρώτα σε πωλήσεις.

5. Συνολικά δόθηκαν από τα βιβλιοπωλεία 44 τίτλοι για την ελληνική πεζογραφία, 51 για την ξένη, 62 για την ποίηση, 82 για τα δοκίμια, 71 για την παιδική & εφηβική λογοτεχνία και 67 για τα διάφορα. ι=>

Έ ξω από κάθε τάξη, πέρα από κάθε

φαντασία... ΚΥΡΙΑΚΟΣ ΜΑΡΓΑΡΙΤΗΣ Η Αδελφότητα του Σκορπιού

ΜΕΡΚΟΥΡΙΟΣ ΑΥΤΖΗΣ Όστρακο στα μαλλιά

ΓΙΑΝΝΗΣ ΡΕΜΟΥΝΑΟΣ ΧΡΥΣΑΝΘΗ ΤΣΙΑΜΠΑΛΗ-ΚΕΛΕΠΟΥΡΗ Πέντε μέρες που συγκλόνισαν το σπίτι μας Ένα ποντίκι αλλιώτικο από τα άλλα

ΡΕΝΑ ΡΩΣΣΗ-ΖΑΪΡΗ Εγώ είμαι η αρχηγός

ΛΟΤΗ ΠΕΤΡΟΒΙΤΣ-ΑΝΔΡΟΥΤΣΟΠΟΥΛΟΥ Ένας μήνας σαν όλους τους άλλους

Ό ταν κλείνει ένα βιβλίο, ανοίγει ένας κύ κλος επικοινωνίας. Μ οιραστείτε τη ν εμπειρία τη ς ανάγνωσης με τα παιδιά. Στείλτε τη ν κρ ιτικ ή σας. Επικοινωνήστε μα ζί μας.

Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ ...και για νεαρούς αναγνώστες με απαιτήσεις

ΑΝΤΩΝΗΣΛΕΛΩΝΗΣ Ο όσος των γηπέδων

ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΒΑΡΕΛΛΑ Ο λιμενάρχης με τ’ άσπρα φτερά

ΕΛΕΝΑ ΑΡΤΖΑΝΙΔΟΥ Δεν έφταιγα εγώ!

Εσείς κι εμείς π ά ντα σ ’επαφή Γνωριστείτε με τους συγγραφείς και τους αναγνώστες μας μέσα οπό τα blogs, τα forum και τις εκδηλώσεις μας. Στείλτε τις κριτικές σας και λάβετε μέρος σε κληρώσεις. Γραφτείτε δωρεάν στη Λέσχη Αναγνωστών μας με e-mail στο info@psichogios.gr ή στείλτε sms στο 6955 805 192 γράφοντάς μας ΔΙΑΒ, ονο­ ματεπώνυμο, ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ, Τ.Κ., ΠΟΛΗ με κενό ανάμεσα, ή καλέστε χωρίς χρέ-

Ιούνιος 2008 Γενικός πίνακας

δοκίμ ια

ο/α 1 2 3 4 5 6 7 8 ~ 9

10

ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ

Εγχειρίδιο της βλακείας Το μυστικό Μικρή ιστορία του κόσμου Η κατάρρευση του πολιτικού συστήματος στην Ελλάδα Η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει Οι μεγάλοι φιλόσοφοι και η φιλοσοφία τους Μακεδονικές ταυτότητες στο χρόνο Στιγμές II Φάκελος Ιησούς Η σιωπή των βιβλίων

Διονύσης Χαριτόπουλος Μπερν Ρόντα Ερνστ Γκόμπριχ Χρήστος Γιανναράς

Τόπος Λιβάνης Πατάκης Ιανός

Κώστας Παπαϊωάννου Φρανσουά Νταγκονιέ Συλλογικό Λεωνίδας Κύρκος Michael Baigent George Steiner

Καστανιώτης Μελάνι Πατάκης Εστία Πατάκης Ολκός

Α λυσ ίδες Βιβλιοπ ω λείω ν

ΔΟΙ( Ι ΜΙ Α ~ Τ Το μυστικό 2 Εγχειρίδιο της βλακείας 3 Η κατάρρευση του πολιτικού συστήματος στην Ελλάδα ~ Τ Μικρή ιστορία του κόσμου 5 Εγώ ο εγγονός ενός Έλληνα 6 Η σιωπή των βιβλίων 7 0 παλιάτσος και η Άνιμα 8 Η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει 9 Φάκελος Ιησούς 10 Τα ανάλεκτα του κυρίου Schott

Μπερν Ρόντα Διονύσης Χαριτόπουλος Χρήστος Γιανναράς

Λιβάνης Τόπος Ιανός

Ερνστ Γκόμπριχ Γιώργος Αναστασιάδης George Steiner Μάρω Βαμβουνάκη Κώστας Παπαϊωάννου Michael Baigent Ben Schott

Πατάκης Καστανιώτης Ολκός Ψυχογιός Καστανιώτης Πατάκης Κασταλία

Α ν εξά ρ τη τα Β ιβλιοπ ω λεία

ΔΟΙ( Ι Μ Ι Α ~Ύ 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Εγχειρίδιο της βλακείας Το μυστικό Μικρή ιστορία του κόσμου Στιγμές II Οι μεγάλοι φιλόσοφοι και η φιλοσοφία τους Η Ελλάδα ποτέ δεν πεθαίνει Μακεδονικές ταυτότητες στο χρόνο Η τέχνη του ταξιδιού Η σιωπή των βιβλίων Φάκελος Ιησούς

Διονύσης Χαριτόπουλος Μπερν Ρόντα Ερνστ Γκόμπριχ Λεωνίδας Κύρκος Φρανσουά Νταγκονιέ Κώστας Παπαϊωάννου Συλλογικό Αλαίν ντε Μποτόν George Steiner Michael Baigent

Τόπος Λιβάνης Πατάκης Εστία Μελάνι Καστανιώτης Πατάκης Πατάκης Ολκός Πατάκης

6. Στην κατηγορία Δοκίμια περιλαμβάνονται: λογοτεχνικά δοκίμια, μελέτες (κοινωνικό, πολιτικό, οικονομικό, ιστορικό βιβλίο).

7. Στην κατηγορία Διάφορα περιλαμβάνονται: λευκώματα, μαγειρική, ταξίδια, μαρτυρίες, τεχνικά κ,λπ.

8. Τα βιβλιοπωλεία από τα οποία προέρχονται τα στοιχεία είναι: ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ, Ιωάννινα, 26510 34911 - ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΩΝ ΤΗΣ ΕΣΤΙΑΣ, Αθήνα, 210 3615077 - ΕΚΦΡΑΣΗ,

■=>

[ Δ I A Β A Ζ Ο 1 Ε Υ Π Ω Λ Η Τ A I

Ιούνιος 2008 Γ ενικό ς πίνακας FIF! 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Τέλος 0 μικρός Νικόλας σε νέες περιπέτειες 2 0 βιβλιοπόντικας 0 ψεύτης παππούς Ικμπάλ Καλοκαιρινές περιπέτειες με τους ήρωες της Disney 0 Μικρός Πρίγκιπας Αφρικανικό ημερολόγιο Νεράίδότοπος. Πού κρύβονται οι νεράιδες; Τρία μικρά λυκάκια

ΠΑΙΔΙ ΚΗ & ΕΦΗΒΙ ΚΗ ΛΟΓΟΤ ΕΧΝΙ Α Lemony Snicket Rene Goscinny Βαγγέλης Ηλιόπουλος 'Αλκή Ζέη Φραντσέσκο Ντ’ Αντάμο Ευγενία Ζευγίτη

Ελληνικά Γράμματα Σύγχρονοι Ορίζοντες Πατάκης Κέδρος Πατάκης Ελληνικά Γράμματα

Αντουάν ντε Σαίντ Εξυπερύ Σώτη Τριανταφύλλου Cicely Μ. Barker Ευγένιος Τριβιζάς

Πατάκης Πατάκης Modern Times Μίνωας

Α λυσ ίδες Β ιβλιοπ ω λείω ν 1 Τέλος 2 Καλοκαιρινές περιπέτειες με τους ήρωες της Disney 3 Καλοκαιρινά παιχνίδια Νηπιαγωγείο 4 Η χώρα των μαγικών ονείρων 5 Χαρούμενες διακοπές Α’ δημοτικού 6 Νεράίδότοπος. Πού κρύβονται οι νεράιδες; 7 Καλοκαιρινά παιχνίδια Α’ δημοτικού 8 0 μικρός Νικόλας σε νέες περιπέτειες 2 9 0 ψεύτης παππούς 10 Οι διακοπές του μικρού Νικόλα

Α ν εξά ρ τη τα Β ιβλιοπ ω λεία 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

0 μικρός Νικόλας σε νέες περιπέτειες 2 0 βιβλιοπόντικας Ικμπάλ Αφρικανικό ημερολόγιο 0 Μικρός Πρίγκιπας 0 ψεύτης παππούς Τρία μικρά λυκάκια Τα δάκρυα της Περσεφόνης Οι διακοπές του μικρού Νικόλα Τέλος

ΠΑΙΔΙ ΚΗ & ΕΦΗΒΙ ΚΗ ΛΟΓΟΤ ΕΧΝΙ Α Lemony Snicket Ευγενία Ζευγίτη

Ελληνικά Γράμματα Ελληνικά Γράμματα

Ρένα Ρώσση-Ζαΐρη Άρης Δημοκίδης Ρένα Καρθαίου Cicely Μ. Barker Ρένα Ρώσση-Ζαΐρη Rene Goscinny Άλκη Ζέη Rene Goscinny

Μεταίχμιο Μεταίχμιο Πατάκης Modern Times Μεταίχμιο Σύγχρονοι Ορίζοντες Κέδρος Σύγχρονοι Ορίζοντες

ΠΑΙΔΙ ΚΗ & ΕΦΗΒΙ ΚΗ λ ο γ ο τ ε χ ν ί α Rene Goscinny Βαγγέλης Ηλιόπουλος Φραντσέσκο Ντ’ Αντάμο Σώτη Τριανταφύλλου Αντουάν ντε Σαίντ Εξυπερύ Άλκη Ζέη Ευγένιος Τριβιζάς Λίτσα Ψαραύτη Rene Goscinny Lemony Snicket

Σύγχρονοι Ορίζοντες Πατάκης Πατάκης Πατάκης Πατάκης Κέδρος Μίνωας Πατάκης Σύγχρονοι Ορίζοντες Ελληνικά Γράμματα

Άνω Γλυφάδα, 210 9603817- ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ ΣΤΗ ΣΤΟΑ, Χαλάνδρι, 210 6800644 - ΖΑΦΕΙΡΙΟΥ, Αθήνα, 210 2618156 ΙΑΝ0Σ, Αλυσίδα, 2310 276447- ΝΕΣΤΩΡ, Κατερίνη, 23510 36024 - ΟΙΩΝΟΣ, Λαμία, 22310 67276 - ΠΑΤΑΚΗΣ, Αθήνα, 210 3650000 - Ρ0ΚΚΑΣ, Μεταμόρφωση, 210 2812946 - ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΚΦΡΑΣΗ, Λιβαδειά, 22610 ■=>

δ ι α β α ζ ω ] Ε Υ Π Ω Λ Η Τ A

[

Ιούνιος 2008 Γ ενικό ς Πίνακας

ΔΙ ΑΦΟΡΑ α/α 1 ~Τ 3 5 6 7 8 9 10

ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ Βασικές ιδέες της ομοιοπαθητικής Το βιβλίο του πόθου θανάσιμα Αμαρτήματα Είμαστε αυτό που σκεφτόμαστε Αντι-ηχήσεις Νηστικό Αρκούδι γράφει Οι Κυκλάδες Στην κουζίνα με την Αργυρώ Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Στο δρόμο για την Ελλάδα

Robert A. McCabe

Α λυσ ίδες Βιβλιοπ ω λείω ν

ΔΙ ΑΦΟΡΑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Βασικές ιδέες της ομοιοπαθητικής Το βιβλίο του πόθου Είμαστε αυτό που σκεφτόμαστε Αντι-ηχήσεις Νηστικό Αρκούδι γράφει Κεντήματα θανάσιμα Αμαρτήματα Στην κουζίνα με την Αργυρώ Το απόλυτο βιβλίο για τη γλώσσα του σώματος Αρχείο Κ.Μεγαλοκονόμου-Η άλλη Ελλάδα

Γεώργιος Βυθούλκας Λέοναρντ Κοέν Μπάρμπαρα Μπέργκερ Ηλίας Ανδριόπουλος Τάνια Μινογιάννη Marjane Satrapi Αρκάς Αργυρώ Μπαρμπαρίγου Allan Pease, Barbara Pease Άρης Μαραγκόπουλος

θανάσιμα Αμαρτήματα Οι Κυκλάδες Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Στην κουζίνα με την Αργυρώ Στο δρόμο για την Ελλάδα Το βιβλίο του πόθου Μαγειρική του Αγίου Όρους Εθνική Ελλάδος γειά σου 100% διακοπές Alpha Guide 2008 Κάμα σούτρα

Ιανός Ιανός Καστανιώτης Μαΐστρος Ελληνικά Γράμματα Ηλίβατον Γράμματα Φερενίκη Έσοπτρον Τόπος

Α ν εξά ρ τη τα Β ιβλιοπ ω λεία

ΔΙ ΑΦΟΡΑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ Ιανός Ιανός Γράμματα Καστανιώτης Μαΐστρος Ελληνικά Γράμματα Πατάκης Φερενίκη Πατάκης Πατάκης

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ Γεώργιος Βυθούλκας Λέοναρντ Κοέν Αρκάς Μπάρμπαρα Μπέργκερ Ηλίας Ανδριόπουλος Τάνια Μινογιάννη Τζον Φρήλυ Αργυρώ Μπαρμπαρίγου

Αρκάς Τζον Φρήλυ Αργυρώ Μπαρμπαρίγου Robert A. McCabe Λέοναρντ Κοέν

Vatsyayana

Γράμματα Πατάκης Πατάκης Φερενίκη Πατάκης Ιανός Σύγχρονοι Ορίζοντες Παπαδόπουλος Αθηνόραμα Άγρα

23136 - ΣΧΗΜΑ, Χανιά, 2810 56937 - ΠΑΠΥΡΟΣ-ΑΙΓΕΑΣ, Χίος, 22710-21550 - ΑΒΑΚΙ0, Θεσσαλονίκη, 2310410520 - ΕΛΕΥΘΕΡΟΥΔΑΚΗΣ, Αλυσίδα, 210-3258440 - ΜΕΘΕΝΙΤΗ, Πάτρα, 2610-274147 - ΓΩΝΙΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ, Πάτρα, 2610-223688 - ΤΟ ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ, Ηράκλειο, 2810-341158 - ΠΑΙΔΕΙΑ, Αλυσίδα, 2410-284304 ΠΟΛΥΕΔΡΟ, Πάτρα, 2610-277342 - ΤΣΑΜΑΝΤΑΚΗΣ, Πειραιάς, 210-4138114.

9. Στον πίνακα «Αλυσίδες βιβλιοπωλείων» περιλαμβάνονται: ΙΑΝΟΣ, ΕΛΕΥΘΕΡΟΥΔΑΚΗΣ. Στον πίνακα «Ανεξάρτητα Βιβλιοπωλεία» όλα τα υπόλοιπα.

$ S v ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ΓΚΤΝΤΕΡ ΓκΡΑΣ

Ξεφλουδίζοντας το κρεμμύδι

ΤΣ Α Ν Τ Ζ Ι Ε

ας i± μην * ξεχνάμε / £ την τΕ αγάπη λ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΟΔΤΣΣΕΑΣ

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΟΔΤΣΣΕΑΣ

ΚΥΚΛΟΦΟΡΟΥΝ ΕΠΙΣΗΣ: ΓΟΪΛΦΤο δωμάτιο του Τζάκομπ · Μέχρι το φάρο · Ένα δικό σου δωμά­ τιο χανς μαγκνοϊς ΕΝΤΣΕΝΣΜΠΕΡΓΚΕΡΤο σύντομο καλοκαίρι της αναρχίας αντρε ΖΙΝΤ Τα υπόγεια του Βατικανού ντορις ΑΕΣΙΝΓΚ Η καλή τρομοκράτισσα τομας MAN Οι Μπούντενμπροκ · Οι εξομολογήσεις του απατεώνα Φέλιξ Κρουλ τονι ΜΟΡΙΣΟΝ Το τραγούδι του Σόλομον ρομπερτ ΜΟΤΖΙΛ Ο άνθρωπος χωρίς ιδιότητες λοϊις ΜΠΟΤΝΙΟΤΕΑ Η τελευταία πνοή αλφρεντ ΝΤΕΜΠΑΙΝ Βερολίνο Αλεξάντερπλατς τζον ΝΤΟΣ ΠΑΣΟΣ USA (Ο 42ος παράλληλος · 1919 · Τα πολλά λεφτά) πιερ παολο ΠΑΖΟΛΜ Τα παιδιά της ζωής γιοζεφ ΡΟΤ Ο βουβός προφήτης γερτροτδη ΣΤΑΪΝ Η αυτο­ βιογραφία της Αλις Τόκλας ρομπερτ λ ο ϊις ΣΤΗΒΕΝΣΟΝ Οι περιπέτειες του Ντέιβιντ Μπάλφουρ (Απαγωγή · Κατριόνα) γ κ υ ςτα β ΦΛΟΜΠΕΡ Η α ισ θηματική αγωγή βερτζινια

ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ: ΣΤΟΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ, ΠΕΣΜΑΖΟΓΛΟΥ 5 ·ΤΗ Λ . 210 32 12 111 w w w .odisseas.gr · info@ od isse as.gr

του Αλέξη Ζήρα

Θεωρίες του φαίνεσθαι και του εξουσιάζενν ερ ικο ί α π ό όσους έ τυ χ ε να π α μπ άλα ιη. Π α ρότι έχει βερνικω θεί τ α ρ ίξο υ ν μια μ α τιά σ τα π ρ ο η ­ τε λ ε υ τα ία χρόνια με μα ξιμα λισ τικές γ ο ύ μ ενα «Θ ερμιδωριανά», με π α ρανοήσ εις το υ π ά λα ι π ο τ έ δ ο γμα τι­ θ έμ α τη ν ουσ ιασ τικά α νύ π α ρ κκού τη , τη μ α ρ ξισ τή Τέρι φ α ν τα σ τικ ή δ ιένεξη μ ε τα ξύ επ ώ νυ μω ν Ιγκ λ ετον ή τ ο υ Σλαβόι Ζ ίζεκ. Και π α ­ ελλη νισ τώ ν π ο υ διδάσκουν σε π α νεπ ι­ ρότι, ό π ω ς έχει γίνει α ν τιλ η π τό και σ τή μ ια τη ς Αγγλία ς και τω ν Η Π Α και α π ό τις κ α θ ' ημά ς σ υζητήσ εις, π ρ όκει­ κάπ οιω ν, ο ιονεί μη κα το νο μ α ζο μ ένω ν, τα ι γ ια θ εω ρίες και π ρ α κ τικ ές ά μα θω ν ιθαγενώ ν λογίω ν, έσ π ευσ α ν να με ρω ­ φ α ν α τικώ ν , οι οποίοι α να κ ά λ υ ψ α ν ξ α ­ τή σ ο υ ν α ν π ή γ α σ το π ρ ό σ φ α το , επ ι­ φ ν ικ ά τη ν π υ ρ ίτιδ α και οι οποίοι κ α τα ­ μόνους διαφ η μ ιζό μ ενο , διεθνές συνέ­ λύουν και ιδρύουν, επ α να κυκλώ νοδριο, γ ια τη ν π ρ α γ μ α το π ο ίη σ η το υ ν τα ς και χ ρησ ιμοπ οιώ ντα ς ιδεολογή­ ο π ο ίο υ π ρ ω το σ τά τη σ ε η M o d e rn μ α τα και έτο ιμ ες ιδέες σ τη θέση τω ν Greek Studies Association. E, λοιπ όν, ιδεολογημά τω ν και τω ν σ τερ εο τύ π ω ν όχι, δ εν π ή γ α ! Και μά λλον καλώ ς δεν π ου, π α ρ ά τα ύ τα , υ π οσ τηρ ίζου ν ότι π ήγα, γ ια τί δεν θ α γ λ ύ τω να τ ο εγ κ εφ α ­ μ ά χοντα ι! λικό με ορισμένα α π ό όσα α κο ύ σ τη κα ν Δ εν π ή γ α εγώ , α λλά έτυ χ ε να π α ρ α κ ο ­ σ τη ν αίθουσα το υ Μ ε γά ρ ο υ Μ ουσικής. λουθήσει τις εργα σίες τ ο υ εν λόγω σ υ­ Μ ια άνευ π ροηγουμένου πολεμική ενα ­ νεδρίου η Λ ύ ν τια Σ τεφ ά ν ο υ , η οπ οία ν τίο ν όσω ν ημώ ν τ ω ν ιθαγενώ ν το λ ­ και με εφ οδίασε με α ρ κ ετά σ τοιχεία για μ ούν ν α σ κ έπ το ν τα ι δ ια φ ο ρ ετικ ά για τ ο τι ειπ ώ θηκε εκεί. Επιπλέον με εφ ο ­ τ ο θ έμ α τ η ς κοινω νικής σ υγκρότησ ης δίασε με τ ο κείμενο μιας ομιλίας π ο υ και τ ω ν π ο λιτισ μ ικώ ν τ α υ το τή τω ν , έκα νε ο Β. Λα μπ ρόπ ουλος, σ ημα ιοφ ό­ εν α ν τίο ν όσω ν δ εν έχ ο υ ν σπευσει ν α ρος α υ τή ς τ η ς υ π ερ α τλ α ν τικ ή ς As­ σ υ ν τα χ θ ο ύ ν με τ ις α π ο δ ο μ ισ τικ ές sociation, σ τη Γεννάδειο Βιβλιοθήκη, εξα μ β λ ω μ α τικ ές θ εω ρίες και π ρ α κ τι­ σ τις 27/05 τ.ε., με θέμ α τη ν «Αποδόκές. Και τη ν ίδια σ τιγμή π ο υ α π ο τείν ο ­ μηση τ η ς Α κρόπ ολης σ τη ν ελληνική λο­ ν τα ι εναγώνιους σ το α κα δημαϊκό π α ­ γοτεχνία», καθώ ς και με τ ο δημοσίευμά νελλήνιον, ζη τ ώ ν τα ς ν α μην το υ ς π ε ­ το υ σ τη «Βιβλιοθήκη» (Ε), (18/07/2008, τρ ο β ο λ ο ύ ν (το «βοήθεια, μ α ς χ τ υ ­ σελ.18-21): «Η δυναμική τω ν νεοελλη­ π ά νε!» π α ίρνει και δίνει σ τις εκκλήσ εις νικώ ν σπ ουδώ ν σ τη ν Αμερική», όπ ου το υ ς ), τη ν ίδια στιγμ ή μα ς επ ιτιμ ο ύ ν μόνο γ ια τη δυναμική τω ν σ π ουδώ ν ό τι ζο ό μ ε, οι δ υ σ τυ χείς, α κό μ α σ το ν ε­ δεν π ληροφ ορηθήκα με. Α ς μου επ ιτρ α φ έλ ω μ α τη ς α ιω νία ς Ελλάδος το υ Πα- π ε ί όμ ω ς, επ ειδ ή τ ο ζ ή τ η μ α μα ς π α ρρη γό π ο υ λο υ και τω ν Σο ύ τσ ω ν. α φ ο ρ ά καίρια, επειδή όσοι μπ ορούν να Ό τ ι έχ ο υ μ ε φ ετιχο π ο ιή σ ει τ α ερείπ ια μιλήσουν π εισ τικ ά και επ οικοδο μητικά τω ν α ρχα ίω ν να ώ ν και θεοπ οιήσει τη ν τ ο α π ο φ εύ γ ο υ ν και επ ειδή ήδη ασκεί­ έννοια το υ ελληνοκεντρισ μο ύ, ό τι π ά ­ τα ι ιδεολογική τρ ο μ ο κ ρ α τία σε π ο λ ­ σχουμε α π ό α θ ερ ά π ευ τη ξεν ο φ ο β ία , λούς απ ό το υ ς μ ετα π τυ χ ια κο ύ ς φ ο ιτη ­ ό τι ...ω ν ο υ κ έσ τιν αριθμός. Η λογική τ έ ς π ο υ π ηγα ίνουν σ τη ν Α γγλία και π ο υ συνέχει α υ τή ν τη ν ψευδοριζοσπα- σ τις ΗΠ Α, να επ α νέλθ ω , ίσως δριμύτεσ τική επ ισ τημολογική ρη το ρική είναι ρος, σ το επ ό μ εν ο « Θ εμ ιδ ω ρ ια ν ά » .·

Μ

28

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

του Γιώργου ζενάριου

Θα υπερασπιστούμε την life style λογοτεχνία; ε ά ρθ ρο τη ς με τ ίτλ ο «Ο μανιχαϊσμάς σ τη σ ύγχρονη λ ο γ ο τε ­ χνία» (Ε λεύ θ ερ ο ς Τύπος, 13/7/08), α να φ ερ ό μ εν η σε κείμ ενό μου (χω ρίς ν α με κα το ν ο μ ά ζει, α λλά και χω ρίς ν α α να φ έρ ει τ ο έν τυ π ο , π ο υ ή τα ν τ ο Δ ια β ά ζω ), η Α μ ά ν τα Μ ιχαλο π ούλου βάλλει κ α τά «ενός τμ ή μ α το ς τη ς λογ ο τεχ ν ικ ή ς κ ρ ιτική ς π ο υ ασχολ είτα ι με το ν ορισμό τη ς λ ο γ ο τεχ νία ς (;), το υ "κ α ν ό ν α " και με το ν α π ο κλ ει­ σμό το υ λ α ϊφ σ τά ιλ α π ό τη λ ο γ ο τε ­ χνική ζω ή . Σ τ ο τε λ ε υ τα ίο ά ρθρο α υ ­ το ύ το υ είδους π ο υ διάβασα, η σελίδα το υ λο γ ο τεχ νικο ύ π εριοδικού σ υμπ λη­ ρ ω ν ό τα ν α π ό τη διαφ ήμιση ενός εμφ α ν ώ ς "ρ ο ζ " βιβλίου». Και συ μ π ερα ί­ νει: «Η διαφ ήμιση υ π ο γρά μ μ ιζε με το ν δικό τη ς τρ ό π ο ό τι η λο γ ο τεχ ν ία έχει π ια όλα τ α χ ρ ώ μ α τα , ε ίτε τ ο θέλουν οι κριτικ οί μα ς ε ίτε όχι». Π α ρ α κ ά τω , συ­ ν εχίζει, διάβασε κ ά π ο υ ό τι « α ιτία το υ κακού είναι ό τι " τ ο λο γο τεχ ν ικ ό σύ­ σ τη μ α δ εν κ α το χ υ ρώ νει τ η διάκριση α νάμεσα σ το τι είναι και τι δεν είναι λο­ γ ο τεχ ν ικ ή αφ ή γη σ η "» . Και κατα λ ή γ ει: «Αν α φ ή σ ο υ μ ε τη λ ο γ ο τεχ ν ία ελ εύ ­ θερη, υ π ά ρχο υ ν π ερ ισ σ ό τερ ες π ιθ α ­ ν ό τη τε ς α υ τοκάθα ρσ ης». Ό λ ο τ ο ά ρ θ ρ ο β α σ ίζετα ι σ τη ν π α ρ α νάγνω σ η τ η ς σ υ γ κ εκ ρ ιμέν η ς φ ρ ά σ η ς α π ό τ η ν Α .Μ . Η φ ρά σ η α να φ έρ ει «σύ­ σ τημα », α λλ ά η Μ ιχ α λ ο π ο ύ λ ο υ κ α τα ­ λαβ αίνει «κριτική». «Σύστημα» λο ιπ ό ν και όχι «κριτική». Σ υ νεπ ώ ς , α φ ο ύ π ρ ό κ ειτα ι γ ια τ ο λ ο γ ο τε χ ν ικ ό σ ύ­ σ τη μ α σ το σ ύνολό τ ο υ , ο ύ τε α σ τυ ν ό ­ μευση μ π ο ρ εί ν α υ π ά ρ ξει ο ύ τε εκ τω ν ά νω επ ιβ ο λ ή τ η ς κυ ρ ία ρ χ η ς π ο ιη τι­ κής. Το σ ύ σ τη μ α π ερ ιλ α μ β ά ν ει, ε κ τό ς β εβ α ίω ς α π ό τη ν κριτικ ή , το υ ς σ υγ­ γ ρ α φ είς , το υ ς εκ δ ό τες , τ ο υ ς δ ημοσ ιο­

Σ

γ ρ ά φ ο υ ς π ο υ α σ χο λ ο ύ ν τα ι με τ ο βι­ βλίο, τις ιδ ιω τικ ές και δημόσιες σ υλλογ ικ ό τη τ ε ς κ.λπ . και, π ρ ω τίσ τω ς , τ ο α ν α γ ν ω σ τικ ό κοινό. Έ τσι, τ ο α ίτη μ ά τη ς γ ια μ ια ε λ εύ θ ερ η α π ό τ α δεσ μό τη ς κριτικ ή ς λ ο γ ο τεχ ν ία ικα νοπ οιείτα ι π λ ή ρ ω ς. Το σ ύ σ τημα , σ το σύνολό το υ , α υ το κ α θ α ίρ ετα ι και α υτο ρ ρ υ θ μ ίζ ε τ α ι α δ ιά κο π α . Α ν δ ιά β α ζε λο ιπ ό ν σ ω σ τά τ η σ υ γκεκριμένη φ ρά σ η, θα δ ια π ίσ τω ν ε ό τι α υ τή σ υ μ φ ω ν εί α π ο ­ λ ύ τω ς με τ ο δικό τ η ς α ίτη μ α γ ια α υ ­ το κ ά θ α ρ σ η , κι ό τι ο φ ό β ο ς τ η ς για «α σ τυνόμευσ η», ό π ω ς γ ρ ά φ ει, τη ς λ ο γ ο τε χ ν ία ς είνα ι α σ τή ρ ικ το ς . Σ ε ό ,τι α φ ο ρ ά τ ο θ έμ α τ ο υ λ α ϊφ σ τά ιλ, α φ ο ύ σ υ μ φ ω νήσ ει ό τι τ ο φ α ιν ό μ εν ο δ εν είναι ευ χ ά ρ ισ το , π α ρ α δ έχ ετα ι και η ίδια «ότι η π α ρ α λ ο γ ο τεχ ν ία λ υ μ α ί­ ν ε τα ι τ ις λ ίσ τες τ ω ν ευ π ώ λ η τω ν » , τη ν ύ π α ρ ξη μιας τ η λ εο π τικ ή ς λογικής κ.λπ . Μ α α ν είναι έτσ ι, π ο υ είναι, π ώ ς θ α τ α βά λ εις με τη ν τη λ ε ο π τικ ή λ ο­ γική , π .χ., α ν δ εν σ υ γ κ ρ ο υ σ τείς μ α ζί τ η ς ; Η λ ο γ ο τεχ ν ία , ό π ω ς και σ υνο­ λ ικά ο π ο λ ιτισ μ ό ς, είναι έν α έ ν το ν α σ υ γκρουσ ιακό π εδίο, π ο υ σ το ε σ ω τε ­ ρικό το υ σ υγκρούοντα ι π οικίλες δ υνά ­ μ εις (ρεύ μ α τα , α ντιλ ή ψ εις, π ρόσ ω π α , σ υ μ φ έ ρ ο ν τα κ .λπ .). Σ ε α υ τή ν τ η συγ κ ρο υ σ ια κή δυνα μική τ ο υ λ ο γ ο τεχ ν ι­ κο ύ π εδ ίο υ ό φ ειλ ε ν α ε ν τά ξε ι η Μ ιχ α ­ λ ο π ο ύ λ ο υ όχι μόνο τ ο δικό μου α λλ ά και ό λα τ α α νά λ ογ α κ είμενα και όχι σε μια δ ή θ εν π ρ ό θεσ η τη ς κ ρ ιτικ ή ς να α σ τυ ν ο μ εύ σ ει (π ρ ά γ μ α α ν έφ ικ το ) τη λ ο γ ο τεχ ν ία . Σ τ η ν ίδια δ υνα μική ά λλ ω σ τε εν τά σ σ ε­ τα ι και τ ο δικό τ η ς ά ρθρο. Α ν α λ α μ β ά ­ ν ο ν τα ς τ η ν υ π ερά σ π ισ η τη ς ελ εύ θ ε­ ρης εισόδου το υ λ α ϊφ σ τά ιλ σ τη λ ο γ ο ­ τε χ ν ία π ρ ο κ ειμ ένο υ η τε λ ε υ τ α ία ν α ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008 2 3>

[

δ ι α β α ζ ω

Σ Τ Η Λ Η

] Α Λ Α Τ Ο Σ

α υ το κ α θ α ρ θ εί, η Μ ιχ α λ ο π ο ύ λ ο υ δια ­ τυ π ώ ν ε ι μια ά π ο ψ η π ο υ με τ η σ ειρά τη ς θ α σ υ γ κ ρ ο υ σ τεί με τ ις α ν τ ίθ ε τες , ώ σ τε, σ το τέ λ ο ς , σε μια τε λ ικ ή σ ύν­ θεση, ν α επ έλ θ ει όχι π ια η α υ το κ ά ­ θαρση α λλ ά η α υ το ρ ρ ύ θ μ ισ η τ ο υ σ υ­ σ τή μ α το ς . Α υ τό π ο υ έ γ ρ α ψ α ε γ ώ και π ο υ η Α .Μ . θ ε ω ρ ε ί α π ό π ε ιρ α γ ια α σ τυ ν ό μ ευ σ η τη ς λ ο γ ο τε χ ν ία ς είναι α π ο λ ύ τω ς ισ ό τιμ ο με τ ο α ν τ ίθ ε το π ο υ έ γ ρ α ψ ε εκ είν η και θ ε ω ρ ε ί π ω ς σ υ νισ τά π ρ ο σ π ά θ εια για τ η ν α π ε λ ευ ­ θ έρω σ ή τη ς . Κάθε ζ ω ν τα ν ό σ ύ σ τη μ α (και δ εν υ π ά ρ χει λ ό γ ο ς τ ο λ ο γ ο τε ­ χ νικ ό ν α α π ο τε λ ε ί εξα ίρεσ η ) α υ το ρ ρ υ θ μ ίζετα ι μ ε τρ ό π ο π ο υ υ π ερβ α ίνει όλο υ ς το υ ς επ ι μ έρ ο υ ς σ υ ν τε λ ε σ τές το υ . Μ έ ρ ο ς τ η ς ζω ή ς τ ο υ σ υ σ τή μ α ­ το ς είναι οι δ υ ν ά μ εις π ο υ α ν α π τύ σ ­ σ ο ντα ι σ το εσ ω τερ ικ ό το υ και π ο υ , τ ο π ιο συχνά, είναι α ν τίρ ρ ο π ες . Ω ς ε φ α ρ μ ο γ ή τ έ τ ο ιω ν δ υ ν ά μ ε ω ν θα έ π ρ ε π ε ν α α ν τ ιμ ε τω π ίζ ε ι κα νείς όλα τ α σ χ ε τικ ά κ είμ εν α , ο μ ό ρ ρ ο π α ή α ντίρ ρ ο π α , και όχι σα ν μια δή θεν π ρο σ π ά θ εια να ελ εγ χ θ ε ί τ ο σ ύσ τημα , γ ια ν α π α ρ α δ ο θ ε ί ά σ π ιλο και κα θ α ρό σ τις μ ε λ λ ο ν τικές γ εν ιές. Και δ υ ο λ ό για ε π ί τ η ς ο υσ ίας: τ ο λ α ϊφ σ τά ιλ , φ α ν ε ρ ό ή σ υ γ κ α λ υ μ μ έν ο (και σ τη ν π ερ ίπ τω σ η τη ς λ ο γ ο τεχ ν ία ς είναι π ο λ λ ο ί εκείνο ι οι σ υ γ γ ρ α φ είς π ο υ ε ίτε βρ ίσ κοντα ι σ τη γ κ ρ ίζ α ζώ νη α ν ά μ ε σ α σ το λ α ϊφ σ τά ιλ και τ η ν π ρ α γ μ α τικ ή λ ο γ ο τε χ ν ικ ή α φ ή γ η σ η ε ίτε , γ ια λ ό γ ο υ ς όχι εύ κ ο λ α κ α τα ν ο η ­ το ύ ς , έχ ο υ ν κ α τα τα χ θ ε ί σ τη δ εύ τερ η , εν ώ α νή κ ο υ ν σ το π ρ ώ το ), με τη ν α β ά σ τα χ τη ε λ α φ ρ ό τη τά το υ και με τ ο ν μ ικρ ό κ ο σ μ ο τ η ς κ α θ η μ ερ ιν ή ς εμ π ειρ ία ς τ η ν ο π ο ία φ ιλ ο δ ο ξε ί ν α κ α ­ τα γ ρ ά ψ ε ι, ναι, είναι έν α ς α π ό τ ο υ ς π ιο α να σ χ ετικ ο ύ ς π α ρ ά γ ο ν τε ς σ τη ν α ν ά π τυ ξη , ω ρίμα ση και ο λοκλήρω σ η μιας εθ ν ική ς λ ο γ ο τεχ ν ία ς. Ό χ ι μόνο δ εν έχει θέση σ τη ν κυ ρίω ς λ ο γ ο τε ­ χ νική α φ ή γ η σ η α λλ ά σ υ νισ τά τ η ν π ιο

30

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

επ ικίνδυνη μ ο ρ φ ή π α ρ α λ ο γ ο τεχ ν ία ς : π α ρ εν δ υ τικ ό και έ ν τεχ ν α σ υγ κ α λ υ μ ­ μένο, υ π ο δ ύ ετα ι τ ο μυθισ τό ρ η μ α , οδ η γ ώ ντα ς σ τη ν π α ρ α λ ο γ ο τεχ ν ία ένα μ εγ ά λο μ έρ ος το υ α να γ ν ω σ τικ ο ύ κοι­ νού. Τέκνο τ ο υ α χα λ ίν ω το υ εμ π ειρ ι­ σμού και τ η ς β ιοτική ς μικρο-εμπ ειρία ς τ ο υ «σ υγγρα φ έα», θ α νά σ ιμα εν α γ κ α λισ μένο με τ ο β ίω μά το υ , τ ο ο π οίο π ρ ο σ π α θ εί ν α κ α τα γ ρ ά ψ ει, εμ φ α ν ί­ σ τη κ ε σ τη ν Ελλάδα με ψ ευ δ ο -λ ο γ ο τεχ νική μ ο ρ φ ή ε κ ε ί κ ά π ο υ σ τις α ρ χ ές τ η ς δ εκ α ετία ς το υ '80, σ τερ ώ ν τα ς τη λ ο γ ο τεχ ν ία α π ό σ η μ α ν τικ ά ζ ω τικ ά σ υ σ τα τικ ά τ η ς : μ ε τ α τ ρ έ π ε ι τ η ν π ρ α γ μ α τικ ή α γω ν ία το υ δημιουργού σε λ ά ιτ ερ ω τη μ α το λ ό γ ιο γ ια τ η βιο­ γ ρ α φ ία το υ , α φ α ιρ ε ί τ ο ισ τορικό β ά ­ θος α π ό τ η σ υγχρονική α φ ήγησ η, α π ο κ ό π τει τ η ν ε ό τε ρ η π α ρ α γ ω γ ή α π ό τ η λό γ ια π α ρά δοσ η, μ ε τα σ τρ έ ­ φ ει τ ις σ υγκρούσ εις σε α νώ δ υ ν ες π λ α κ ίτσ ες , δ ια σ τρ έφ ει τ ο υ ς διαλό­ γ ο υ ς σε εξυ π ν ά κ ικ ες α τά κ ε ς κι ένα σ ω ρό ά λλα , π ο υ δεν είναι τ η ς ώ ρ α ς ν α α ν α φ έρ ο υ μ ε. Α π ό τ ο κείμενο τ η ς Μ ιχ α λ ο π ο ύ λ ο υ ό μ ω ς δ εν λ είπ ει και η ειρω νική χροιά : «Φ οβά μαι λοιπ ό ν ό τι ο α π οκλεισ μός τρ ό π ω ν , οι "κ α ν ο ν ισ μ ο ί" δεν οδηγούν σε κ α λ ύ τερ η λ ο γ ο τεχ ν ία , ίσω ς μόνο σε κ α λ ύ τερ η α σ τυν ό μ ευ σ ή τ η ς σ τα εξειδ ικ ευ μ έν α έ ν τυ π α π ο υ δ ια β ά ζο ­ ν τα ι σ υνήθω ς α π ό σ υ γ γ ρ α φ είς με π α ρ ό μ ο ιες α π ό ψ εις με τ ο υ ς α ρθρογ ρά φ ου ς». Εδώ θ α μπ ορούσ ε ν α α ν τι­ τείν ει κα νείς ό τι τ ο Δ ια β ά ζ ω , ε π ί π α ρ α δ είγ μ α τι, δ ια β ά ζε τα ι α π ό π ο λ ύ μ ε­ γ α λ ύ τ ε ρ ο και διόλου ελ έγ ξιμ ο κοινό, π ο υ σ υ γ κ ρ ο τεί μ ά λισ τα , κ α τά τη ν εκ τίμ ησ ή μου, μ έρ ος α υ το ύ π ο υ θα ο ν ο μ ά ζα μ ε σ κληρό π υ ρ ή ν α τ ο υ ειδο­ π ο ιη μ έν ο υ π ε ρ ί τ η λ ο γ ο τεχ ν ία α να ­ γ ν ω σ τικ ο ύ κοινού. Και π ω ς ο γ ρ ά φ ω ν , έν α ς α π ό εκ είν ο υ ς τ ο υ ς βλοσ υ­ ρούς π ο υ επ ιδιώ κει τη ν α σ τυνόμευσ η τη ς λ ο γ ο τεχ ν ία ς, όχι μόνο δεν υπ ο-

Σ Τ Η Λ Η

τιμ ά τ ο κο ινό π ο υ κ α τα ν α λ ώ ν ει λ ά ιτ α φ η γ ή σ εις α λλ ά θ ε ω ρ ε ί π ω ς η ελ λ η ­ νική λ ο γ ο τεχ ν ικ ή κ ο ιν ό τη τα , ε ίτε ιδιω ­ τ ικ ά ε ίτε μέσ ω τ ω ν σ υ λ λ ο γ ικ ο τή τω ν τη ς , φ έρ ει βα ριά ευ θ ύ ν η π ο υ έν α τμ ή μ α τ ο υ κοινο ύ τ ο ο π ο ίο δ υ ν η τικ ά τ η ς α νή κει έχ ει ο δ η γ η θ εί σε τέ το ιο υ είδους α φ η γ ή σ εις. Ό σ ο γ ια τ ο ά κρ ω ς λ α ϊκ ίσ τικ ο επ ιχ ε ί­ ρημα : «Η δ ια φ ή μ ισ η υ π ο γ ρ ά μ μ ιζ ε με τ ο ν δικό τ η ς τρ ό π ο ό τι η λ ο γ ο τε χ ν ία έχει π ια ό λα τ α χ ρ ώ μ α τα , ε ίτ ε τ ο θ έ ­ λ ουν οι κ ρ ιτικ ο ί μα ς ε ίτε όχι», η δ ια φ ή ­ μιση α υ τή δ εν δ είχνει κ α θ ό λο υ ό τι η π ρ α γ μ α τικ ή λ ο γ ο τε χ ν ία έχει ό λ α τ α χ ρ ώ μ α τα (π ο υ δ εν τ α έχ ει, α π ό τη ν π α λ έ τα τ η ς λ είπ ει το υ λ ά χ ισ το ν τ ο ρ οζ), α λλ ά μ όνο ό τι η α γο ρ ά έχει όλα τ α χ ρ ώ μ α τα - κ ι α υ τό π ο ιο ς μ π ο ρ ε ί ν α τ ο α μ φ ισ β η τή σ ει... Και γ ια ν α κλείσ ο υ μ ε: τ ο δ ή θ εν π ρ ο ­

[ Δ IA B A Z Ω I Α Λ Α Τ Ο Σ Ι

ο δ ε υ τικ ό α ίτη μ α γ ια α υ το κ ά θ α ρ σ η εί­ ναι σ το β ά θ ο ς π ο λ ύ σ υ ν τη ρ η τικ ό , α φ ο ύ ε π ιτρ έ π ε ι σ το υ ς ήδη κ α τε σ τη ­ μ έν ο υ ς μη χ α νισ μούς - π ο υ όσο π ιο π α γιω μ έν ο ι τό σ ο π ιο δ υ ν α το ί ε ίν α ινα δ ια ιω ν ίζο υ ν τ η ν κ υ ρια ρχ ία το υ ς . Έ να τ έ τ ο ιο α ίτη μ α θ α είχε ν ό η μ α μ ό νο α ν η λ ο γ ο τεχ ν ία γ ρ α φ ό τ α ν εν κενώ ή α ν βρ ισ κ ό μ α σ τα ν σ το σ ημείο μη δ έν τη ς λο γ ο τεχ ν ικ ή ς γ ρ α φ ή ς . Α ν τί­ θ ε τα , η σύ γκρουσ η α π ό ψ εω ν και α ντιλ ή ψ εω ν , α υ τή η α διά κοπ η δ ιελκυ­ σ τίν δ α π ο υ σ υ ν τη ρ εί τ η ζω ή εν ό ς ζω ­ ντα ν ο ύ ο ρ γ α νισ μού, α κό μ α και ό τα ν υ π ή ρ ξε α κρ α ία και υπ ερ β ο λ ικ ή , ο δή­ γη σ ε τ ις ε θ ν ικές λ ο γ ο τεχ ν ίες σε α ν α ­ νεώ σ εις π ο υ τ ις είχα ν ανά γκη, καθώ ς, τε λ μ α τω μ έ ν ε ς , α να ζη το ύ σ α ν νέες διε­ ξό δ ο υ ς . Και, ν ο μ ίζο υ μ ε, η σ ύγχρονη ελλη νική λ ο γ ο τεχ ν ία β ρ ίσ κ ετα ι σε μια τέ τ ο ια κρίσιμη κ α μπ ή. ■

Κ Υ Κ Λ Ο Φ Ο Ρ Η Σ Ε Θ ανάσης Τζαβάρας

Ταξίδι από τα Κύθηρα ένα ς

ΚΟίνός ΤΟΠΟς για τη ν ό σ ο , το θάνατο,

τις δυσλειτουρ γίες το υ νοση λευτικού συ σ τή μ α το ς και την ψ υχοσω ματική προβληματική Από τη σειρά σ υ ν ά ψ ε ις της εταιρείας “Κοινός Τόπος Ψυχιατρικής, Νευροεπιστημών και Επιστημών του Ανθρώπου”

Διανομή:

Τ α ξ ιδ β υ ε ή ς

Ιπποκράτους 34, Τηλ.: 210-3628852, Fax: 210-3628862 e-mail: info@taxideftis.gr

trni νρομμί[ Χρήστου Κατσίκα

Αποκλεισμός μέσα από την ...ένταξη! σ υ ζή τη σ η γ ια τ η ν ε κ π α ιδ ευ ­ τικ ή α ν ισ ό τη τα σ τη ν ελλη­ ν ικ ή ε κ π α ίδ ε υ σ η σ ή μ ερ α μ ο ιά ζ ε ι γ ια π ο λ λ ο ύ ς α ν ε π ίκ α ιρ η , ε κ τό ς τό π ο υ και χρό νο υ , κ α θ ώ ς τ α τε λ ε υ τα ία δ ε κ α π έ ν τ ε χρ ό ν ια έχο υ μ ε γ ίν ει μ ά ρ τυ ρ ε ς ε ν ό ς σ η μ α ν τικ ο ύ α νο ίγ μ α το ς τη ς τρ ιτο β ά θ μ ια ς εκ π α ί­ δευσης, μ ιας ά νευ π ρ ο η γ ο υ μ έν ο υ για τη ν ελληνική εκ π α ιδ ε υ τικ ή ισ το ρία επ έ κ τα σ η ς τη ς τρ ιτο β ά θ μ ια ς ε κ π α ί­ δευσης. Μ ιλ ώ ν τα ς με τ η γλώ σ σ α τ ω ν α ρ ιθ­ μώ ν εύ κ ο λ α δ ια π ισ τώ ν ει κά π ο ιο ς ό τι σ τη ν δ ε κ α π ε ν τ α ε τία 1990 -2 0 0 8 τ ο εκ π α ιδ ε υ τικ ό το π ίο ά λ λ α ξε με γ ο ρ ­ γ ο ύ ς ρυ θ μ ο ύ ς. Τα σ το ιχεία τ η ς τ ε λ ε υ ­ τα ία ς α π ο γ ρ α φ ή ς π λ η θ υ σ μ ο ύ (2001) δείχνο υ ν τη ν α ύ ξη σ η τ ω ν π τυ χ ιο ύ χ ω ν τ ω ν Α ν ω τά τ ω ν Σ χ ο λ ώ ν (οι π τυ χιο ύ χο ι τρ ιτο β ά θ μ ια ς εκπ α ίδ ευ σ ης, Π α ν επ ισ τή μ ια - ΤΕΙ, έ φ τα σ α ν σ το ν α ρ ιθ μ ό -ρ εκ ό ρ 1.2 6 5 .1 6 8 , ξε π ε ρ ν ώ ν τα ς τ ο 16% το υ π λη θ υ σ μ ο ύ ηλικίας 25 ε τώ ν και ά νω ). Μ ιλ ά μ ε για μια ο λο­ φ ά ν ερ η γενική α ύ ξη σ η τ ο υ δ είκτη το υ εκ π α ιδ ε υ τικ ο ύ επ ιπ έδ ο υ το υ π λ η θ υ ­ σ μού. Το π ο σ ο σ τό σ υ μ μ ετο χ ή ς σ τη ν α ν ώ τα τη εκπ α ίδ ευ σ η τω ν ηλικιώ ν μ ε τ α ξ ύ 18 και 21 ε τ ώ ν α π ό 27% π ο υ ή τα ν τ ο 1993 έ φ τα σ ε τ ο 60% τ ο 2007. Ο α ρ ιθ μ ό ς τ ω ν φ ο ιτ η τώ ν σ τη ν τρ ιτο β ά θ μ ια εκπ α ίδ ευ σ η (ΑΕΙ και ΤΕΙ) έχει, επ ίσης, α υ ξη θ ε ί τη ν ίδια π ερίο δο με θ ε α μ α τικ ο ύ ς ρυ θ μ ο ύ ς. Το 1993 ο α ριθ μ ό ς τ ω ν εισ α κ τέ ω ν σ τα ΑΕΙ και ΤΕΙ ή τα ν 4 0 .0 0 0 και τ ο 2 0 0 7 έφ θ α σ ε π ερ ίπ ο υ τ ις 70.000. Το σύνολο τω ν τ μ η μ ά τω ν ΑΕΙ και ΤΕΙ α υ ξή θ η κ ε ε π ί­ σης. Τα 311 τ μ ή μ α τα τ ο υ 1995 έ φ θ α σα ν τ α 415 τ ο 2002 και τ α 463 τ ο 2008. Τα σ το ιχ εία τ η ς Δ ιεύ θ υ νσ ης

Η

32

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

Μ ε λ ε τ ώ ν Σ τ α τισ τικ ή ς και Ο ρ γά ν ω ­ σης το υ Υ Π Ε Π Θ δ είχνουν ό τι τ ο α κ α ­ δημα ϊκό έ το ς 1999-2000 ο α ριθμός τ ω ν εγ γ εγ ρ α μ μ ένω ν π ρ ο π τυ χ ια κ ώ ν φ ο ιτ η τ ώ ν ή τα ν 284.590, εν ώ φ έ τ ο ς ξε π ε ρ ν ά τ ις 345.000. Ό λ α α υ τά τ α σ το ιχ εία ο δ η γούν π ο λ ­ λ ο ύ ς σ το σ υ μ π έρ α σ μα ό τι τ ο ελ λ η ­ νικό σ χολείο έπ α ψ ε π λ έο ν ν α είναι επ ιλ εκ τικ ό , α φ ο ύ όλοι οι μ α θ η τές , α ν κ α τα β ά λ ο υ ν μια σ χ ετικ ή π ρ ο σ π ά ­ θεια, μ π ορούν να π ερά σ ουν τ ο κ α τώ ­ φ λι τ η ς τρ ιτο β ά θ μ ια ς εκπ α ίδευσ ης. Ό μ ω ς η «π οιοτική π ρ α γ μ α τικ ό τη τα » , π ο υ , σ υνήθω ς, δ εν α ν α δ εικ ν ύ ετα ι α π ό τ α σ τα τισ τικ ά σ το ιχεία , φ ω τ ίζ ε ι τ ις α θ έ α τε ς π λ ευ ρ ές α υ το ύ το υ φ α ι­ ν ο μ ένου και δείχνει ό τι τ α π ρ ά γ μ α τα είναι δ ια φ ο ρ ετικ ά . Π έρ α α π ό επ ιφ α ν εια κ ές δ ια π ισ τώ ­ σεις το υ τύ π ο υ «σχεδόν όλοι μ π α ί­ ν ουν σ το π α νεπ ισ τήμιο», τ α ερ ω τή ­ μ α τα π ο υ π ρ έπ ει ν α δ ιερευνηθούν σε α υ τή ν τ η ν έα εκ π α ιδ ευ τικ ή π ρ α γ μ α ­ τ ικ ό τ η τ α είναι: α) Κ α τά π ό σ ο η μ α ζικοπ οίησ η τ η ς τρ ιτο β ά θ μ ια ς εκπ α ίδ ευ σ η ς σ υνέβ αλε σ τη δ ικα ιό τερ η κ α τα ν ο μ ή τ ω ν εκ π α ι­ δ ευ τικ ώ ν α γ α θ ώ ν και σ τη ν ά μβλυνσ η τ ω ν α νισ ο τή τω ν α νά μεσ α σ τις δ ιά φ ο ­ ρ ες κ οινω νικές ομά δες; β) Π οια είνα ι η κοινω νική σύνθεση τ ω ν φ ο ιτ η τώ ν /τρ ιώ ν σ τις π α ν ε π ι­ σ τη μ ια κ ές σ χ ολές υψ η λ ή ς και χ α μ η ­ λή ς ζή τη σ η ς ; Κ α τα ρ χά ς, π ρ έπ ει ν α επ ισ η μ ά ν ο υ μ ε ό τι τ ο «άνοιγμα» τ η ς τρ ιτο β ά θ μ ια ς εκ ­ π α ίδ ευ σ η ς « α φ ή νει α δ ιά φ ο ρ ο υ ς » κάθε χ ρόνο 7.000 π ερ ίπ ο υ μ α θ η τές π ο υ δεν κ α το ρ θ ώ ν ο υ ν ν α φ τά σ ο υ ν σ τις π ύ λ ες τ η ς ο ύ τε καν ω ς υ π ο ψ ή ­ φ ιοι. Ε π ιπ ρόσ θετα , τ ο ά νοιγμα τη ς

P I

Ε Κ Δ Ο Σ

Ε I Σ

Μ ΚΟΝΙΔΑΡΗ τρ ιτο β ά θ μ ια ς εκπ α ίδ ευ σ η ς είναι «χάρτινο», διό τι η δημιου ργία εκ α το ν τά δ ω ν τρ ιτο β ά θ μ ιω ν τ μ η μ ά ­ τω ν , σε ό λα τ α μήκη και π λ ά τ η τ η ς χ ώ ρ α ς, έγινε με τη ν α ν υ π α ρ ξία ε π α γ γ ε λ μ α τικ ώ ν δ ικ α ιω μ ά τω ν τω ν σ υ γ κ εκ ρ ιμ έν ω ν π τυ χ ίω ν και σ τη λογική π ρ ώ ιμ ω ν ε π ισ τη μ ο ν ικ ώ ν ειδ ικεύ σ εω ν, οι ο π ο ίες με κ α ν έν α τρ ό π ο δ εν σ το ιχ ε ιο θ ε το ύ ν τη σ π ουδή κ ά π ο ια ς σ υ γ κεκρ ιμ ένη ς ε π ισ τή μ η ς . Έ τσι, α υ τό π ο υ έχει σ υ μ β εί σ τη ν π ρ α γ μ α τικ ό τη τα είναι η «φ οιτη το π ο ίη σ η » εν ό ς μ εγ ά λο υ α ριθ μ ο ύ νέω ν, χ ω ρ ίς ό μ ω ς ν α έχει λ η φ θ ε ί κ α μ ία π ρ ό ν ο ια ο ύ τε γ ια τ η ν π ο ιό τη τα τ ο υ σ π ο υ δ ώ ν π ο υ π α ρ α κ ο λ ο υ ­ θούν ο ύ τε γ ια τ ο π ο ιο θ α είναι τ ο ε π α γ γ ε λ μ α τικ ό α ν τ ίκ ρ ισ μ α τ ω ν π τυ χ ίω ν π ο υ θ α π ά ρ ο υ ν . Έ χουμε ν α κ ά ν ο υ μ ε με μια α ν τ ιφ α τικ ή κ α τά ­ σ τα σ η «απ ο κλεισ μ ο ύ μέσ α α π ό τη ν έν τα ξη » , κα ­ θ ώ ς π ερισ σ ό τερο ι νέοι ά νθ ρ ω π ο ι μ π α ίν ο υ ν σ τη ν τρ ιτο β ά θ μ ια ε κπ αίδευσ η π ρ ο κειμ ένο υ ν α π ά ρ ο υ ν π τυ χ ία π ο υ , σ τη ν π λ ε ιο ν ό τη τά το υ ς , π α ρ α π έ ­ μ π ο υ ν σε ε π α γ γ ε λ μ α τικ ά δ ικ α ιώ μ α τα α π ο λ υ τη ­ ρίου λ υκείο υ . Η π ρ α γ μ α τικ ό τη τα α υ τή έχ ει δ ύ ο επ ιπ τώ σ εις . Π ρ ώ το ν , οι π α ν ε π ισ τη μ ια κ έ ς σ χολές δ ια φ ο ρ ο ­ π ο ιο ύ ν τα ι α νεπ ίσ η μ α σε δύ ο κ α τη γ ο ρ ίες . Σ ε έν α σ κληρό και δύσ κολα π ρο σ β ά σ ιμ ο π υ ρ ή ν α σχο­ λ ώ ν π ο υ σ τη σ υ γκεκριμ ένη σ υ γκυ ρία έχ ο υ ν κ α ­ λ ύ τε ρ ο α ντίκ ρ ισ μ α σ τη ν α γο ρ ά εργα σ ία ς (Ια ­ τρ ική, Π ο λ ιτικ ο ί Μ η χα νικοί, Π λη ρο φ ο ρική , Π α ιδα ­ γω γ ικ ά , Ν ομικά) και σε μια «θάλασσα με θο λά νερά» α π ό ε κ α το ν τ ά δ ε ς τμ ή μ α τα , μ ερ ικά α π ό τ α ο π ο ία ψ α ρ εύ ο υ ν οι υ π ο ψ ή φ ιο ι « τυ χαία» μ ε τη σ υμπ λήρω σ η τ ο υ μ η χα ν ο γ ρ α φ ικ ο ύ το υ ς , σ τη λ ο ­ γική τ ο υ «ας π ερ ά σ ω κ ά π ο υ και μ ε τά β λ έπ ω τι θα κάνω ». Αν κ ά π ο ιο ς π ρο σ π α θ ή σ ει ν α α νιχνεύ σει τη ν κοινω νική π ρο έλ ευ σ η τ ω ν μ α θ η τώ ν π ο υ ε π ιτυ γ χ ά ν ο υ ν σ τις υ ψ η λ ό β α θ μ ες σ χολές σε σ ύ­ γκριση με α υ το ύ ς π ο υ ε π ιτυ γ χ ά ν ο υ ν σ τις υ π όλοι­ π ες , θ α δια π ισ τώ σ ει α μ έσ ω ς ό τι η τα ξικ ή α νισ ό­ τ η τ α α να π α ρ ά γ ετα ι σε μ εγά λο βα θ μ ό σε α υ τό τ ο επ ίπ εδ ο . Δ ε ύ τερ ο ν , ο α ντα γ ω νισ μ ό ς γ ια μια θέση σ τη ν α γο ρ ά ε ργα σ ία ς σ π ρώ χνει όλο και π ερισ σ ό­ τερ ο υ ς νέο υ ς σ τα μ ε τα π τυ χ ια κ ά , σ τη ν « τε τα ρ το βά θμια» εκπ α ίδ ευ σ η , ό π ο υ και ε κ ε ί η τα ξικ ή α νι­ σ ό τη τ α είναι έκδηλη και π α ρο ύ σ α, καθ ώ ς τ α π α ι­ διά α π ό τ α φ τ ω χ ό τ ε ρ α κο ινω νικά σ τρ ώ μ α τ α εί­ ναι α υ τά π ο υ σ τη σ υ ν τρ ιπ τική τ ο υ ς π λ ε ιο ν ό τη τα δ εν μπ ο ρ ο ύ ν ν α τ α π α ρ α κ ο λ ο υ θ ή σ ο υ ν . ■

» 4

mjS Ανθρωποι που άλλαξαν ιον κόσμο

Β

S . F is c h e r - F a b ia n

S . F is c h e r - F a b ia n

Ανθρωποι που άλλαξαν τον κόσμο Ο S . F is c h e r - F a b ia n ξ ε δ ιπ λ ώ ν ε ι τις ξε χ ω ρ ι­ σ τές π ρ ο σ ω π ικ ό τ η τες μ εγ ά λ ω ν α ν δ ρ ώ ν τη ς α ν θ ρ ω π ό τη τα ς , π ε ρ ιγ ρ ά φ ο ν τ α ς

δ ιε ξ ο δ ικ ό

το ν τρ ό π ο μ ε το ν ο π ο ίο κ α τά φ ε ρ α ν ν α υ π ε ρ ­ ν ικ ή σ ο υ ν τις π ρ ο κ λ ή σ ε ις τη ς ζω ή ς το υ ς κ α ι να α λ λ ά ξ ο υ ν το ν ρ ο υ τη ς ισ το ρ ία ς . Α λ β έρ το ς

Α ϊν σ τ ά ιν , Κ α ρ λ

Μ α ρ ξ,

Σ ίλ ε ρ ,

Γ κ α ίτ ε , Ιω ά ν ν η ς Γ ο υ τ ε μ β έ ρ γ ιο ς , Ν ικ ό λ α ο ς Κ ο π έ ρ ν ικ ο ς ,

Μ α ρ τ ίν ο ς

Α ουθηρ ος, Ό ττο

φ ο ν Μ η ίσ μ α ρ κ , Ρ ό μ π ε ρ τ Κ ο χ , Ρ ιχ ά ρ δ ο ς Β ά γ κ ν ε ρ κ .ά . - χ ω ρ ίς α υ τ ο ύ ς ο κ ό σ μ ο ς σ ή ­ μ ε ρ α θ α ή τα ν δ ια φ ο ρ ε τ ικ ό ς .

w w w .k o n id a ris .g r Τοσίτσα ι Α ' · Α θή να ι ο 6 82 · in fo @ k o n id aris.g r τη λ .: 2 ΐ ο 8 8 4 6 5 7 0 - 2 -4 ■ f a x : 2 1 0 8 8 4 6 5 7 1

Καταστροφική έμπνευση Κώστας Μποτόπουλος

FA L U N G

Α ν χ α θ ε ί η Ισ το ρ ία θ α μ είνει να Ζ Χ μ α ρ τυ ρ ά η Λ ο γ ο τεχ ν ία . Ισχύει / \ γ ια π ο λ λ ά α π ό τ α κρίσιμα βή ­ μ α τα σ τη ν π ο ρ ε ία τ η ς α ν θ ρ ω π ό τη ­ τα ς , α λλ ά γ ια κ α ν έν α ίσω ς τ ό σ ο π ο λ ύ -κ α ι τό σ ο γρ ή γ ο ρ α - όσο γ ια τ η ν 11η Σ ε π τέ μ β ρ η . Το γ εγ ο ν ό ς π ο υ σ φ ρ ά ­ γισ ε το ν αιώ να - κ α ι τ η ζω ή ό λ ω ν μαςσ φ ρ α γ ίζει ήδη και τ η ν -α γ γ λ ο σ α ξ ο ­ νική το υ λ ά χ ισ το ν - λ ο γ ο τεχ ν ία . Φ υ ­ σ ικά τ ο γ εγ ο ν ό ς α υ τ ό είνα ι σ υ ν τα ρ α ­ κ τικ ό κ α θ ε α υ τό και σ υ ν τα ρ α κ τικ ό ω ς ύλη μ υ θ ο π λα σ ία ς: έ π λ η ξε τ η ν καρδιά τη ς «π α γκό σ μ ια ς α ρμονία ς» (ανα δεικ ν ύ ο ν τα ς π α ρ ά λ λ η λ α π ό σ ο ε π ίπ λ α ­ σ τη ή τα ν ), ξε γ ύ μ ν ω σ ε τη ν α δ υ ν α μ ία το υ α τό μ ο υ , α ν τ έ σ τρ ε ψ ε τ ο υ ς ό ρ ο υ ς τ η ς π ο λ ιτικ ή ς και τ η ς κ υρια ρχία ς, έ φ ε ρ ε τ η βία και τ η φ ό β ο σ το ε π ίκ ε­ ν τρ ο τ ω ν ε ξε λ ίξε ω ν , έ κ α ν ε ν α φ α ν ε ί σα χ ά σ μ α π ο λ ιτισ μ ο ύ α υ τ ό π ο υ π ρ ο η γ ο υ μ έν ω ς θ α μπ ο ρο ύ σ ε ν α εκληφ θ ε ί ω ς δ ια φ ο ρ ά α ν τιλ ή ­ ψ ε ω ν και, ειδ ικά γ ια τη ν MAN Αμ ερική , δ ιέρ ρ η ξε τη ν κοι­ ν ω ν ικ ή σ υ ν ο χ ή και τ η ν π ρ ο π α το ρ ικ ή α υ το π ε π ο ί­ θησή τη ς . Π α ρ ό λ α α υ τ ά η λ ο γ ο τεχ ν ικ ή α ντα ν ά κλ α σ η δ εν μ π ο ρ ε ί π ο τ έ να θ εω ρ η ­ θ ε ί δεδ ο μ ένη (α ρ κ εί να σκεφ το ύ μ ε μονά χα πόσο α π ό ν είναι α π ό τη ν α ν τ ί­ σ το ιχη ελληνική π α ρ α γ ω γ ή τ ο γ εγ ο ν ό ς π ο υ β ρ ίσ κ ετα ι σ τη ν καρδ ιά τ η ς σ ύ γχ ρο­ ν η ς ισ το ρ ία ς και τ α υ τ ό τ η ­ τ α ς μα ς, η εξέγ ερ σ η και η ν ικ η φ ό ρ ο ς ή τ τ α το υ Π ο λ υ ­ τε χ ν ε ίο υ ). Χ ρ ε ιά ζ ε τα ι τό λ μ η και έλ λ ειψ η α ν α σ το ­ λ ώ ν γ ια ν α β ο υ τή ξο υ ν οι

D 'fL IL L O

Don Delillo F a llin g M a n

34-

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

σ υ γ γ ρ α φ είς σε κ ά τι π ο υ σ υνεχ ίζει ν α τ ο υ ς καίει και π ο υ π α ρ ά λ λ η λ α είναι τό σ ο ο ικείο π ο υ δ εν θα είχα ν ά δικο να φ ο β η θ ο ύ ν ό τι θα μ π ορούσ ε ν α σ τα ­ θ ε ί εμ π ό δ ιο σ τη φ α ν τα σ ία το υ ς και σ το εν δ ια φ έρ ο ν τ ω ν α να γ ν ω σ τώ ν το υ ς . Ν α βο ήθησ ε ά ρ α γ ε -ά θ ε λ ά τ η ς ; - η κυβέρνηση, π ο υ δημοσίευσε, ήδη α π ό τ ο 1992 (να τι θα π ει, μ α ζ ί με ό λα τ ' ά λλα , α μερ ικ α ν ικ ή δ η μ ο κ ρ α τία ), τη ν επ ίσ ημη α λλ ά γ ρ α μ μ έν η σα μ υ θ ισ τό ­ ρ ημα - κ α ι π ο υ ρ ο υ φ ή χ τη κ ε σα μυθι­ σ τό ρ η μ α - έκθεσ η τ η ς ειδικής επ ιτρ ο ­ π ή ς για τ η ν π ρο ετο ιμ α σ ία κι εκτέλ εσ η τ ω ν χ τυ π η μ ά τ ω ν τ η ς 11ης Σ ε π τ έ μ ­ βρη; Σ η μα σ ία έχει ό τι η λ ο γ ο τεχ ν ία - τ ο γ ρ ά ψ ιμ ο γεν ικ ό τερ α , γ ια τ ί δεν θ α π ρ έπ ει να ξεχ ά σ ο υ μ ε και τ η δημοσ ιο­ γ ρ α φ ικ ή κ ά λ υ ψ η τ ω ν γ ε γ ο ν ό τω ν , ιδίω ς δε τ η σ ειρά τ ω ν Ν ιού Γιόρκ Τά ϊμς με τ ις ισ το ρ ίες τ ω ν θ υ μ ά τω ν ένιω σ ε α π ό τ η ν π ρ ώ τη σ τιγ μ ή τ ο χ ρ έο ς τ η ς - έ ν α χ ρ έο ς κά θα ρσ ης π ε ­ ρ ισ σ ότερο α π ' ό ,τι μ α ρ τυ ρ ία ς . Α μεσ α ή έμμεσ α , σα φ ό ν το ή σ το επ ίκ εν τρ ο , η ισ το ρ ία τ ω ν χ τυ π η μ ά τ ω ν , κ υρίω ς σ το υ ς Δ ίδυμους Π ύργους, έγ ιν ε ισ το ­ ρία ζω ώ ν α π ό έν α ν Ροθ («Ο κ α θ έ­ νας»), έν α ν Α π ν τά ϊκ («Ο τρ ο μ ο κ ρ ά ­ της»), έν α Μ α κ Κόρμα κ («Ο δρό­ μος»), έν α Μ α κ Ινερ νυ ("The G ood Life")’, α κό μ α και α π ό τ ο ν (Β ρετα νό) Μ α κ Γιούαν («Σά ββατο»), Τ ελ ευ τα ίο ς, α λλ ά όχι έσ χ α το ς (αν και είναι π ιθα ν ό ν α έβ α λ ε τη ν τε λ ε υ τ α ία π έ τ ρ α σ το μεγ ά λο μνήμα ), ο π ιο σ ιω π ηλ ός και ιδ ιό τυ π ο ς όλω ν, ο Ν το ν ν τ ε Λ ίλο με τ ο ν "F allin g M a n " (το ν ά νθ ρ ω π ο π ο υ π έ φ τ ε ι α λλ ά και π ο υ εκ π ίπ τ ει, α γ α ­ π η τ έ όσο και ά τ υ χ ε Έ λληνα μ ε τ α ­ φ ρ α σ τή ).

Η έλ λ ειψ η π ρ ω το τυ π ία ς σ τη ν π λο κ ή ισ ο σ τα θ μ ίζετα ι και με τ ο π α ρ α π ά ν ω με τη ν π α ρ ο υ σ ία το υ σ υ γ γ ρ α φ ικ ο ύ σ τιλ -σ ή μ α κ α τα τε θ έ ν τ ο υ ν τ ε Λίλο α λλ ά με π ρ ω τό γ ν ω ρ η τ ο ύ τ η τ η φ ο ρ ά σ φ ρ α γ ίδ α α υ το σ υ γ κ ρ ά τη σ η ς. Έ νας ε π ιζώ ν τ ο υ χ τυ π ή μ α τ ο ς σ το υ ς Π ύ ρ ­ γ ο υ ς βρ ίσ κετα ι με μια ε ν τε λ ώ ς δ ια φ ο ­ ρ ετικ ή ζω ή σ τα χ έρ ια το υ : ξα ν α γ υ ρ ν ά (χω ρίς τ ίπ ο τ α ά λλ ο ν α έχει α λλ ά ξει) σ τη γ υ ν α ίκ α α π ό τ η ν ο π ο ία είχε χ ω ­ ρίσει, έλ κ ε τα ι σα μ α γ ν ή τη ς (χω ρίς τ ί ­ π ο τ α ά λλ ο ν α τ ο ν τρ α β ά ε ι) α π ό μια ά λλη επ ιζο ύ σ α τ η ς ο π ο ία ς έσω σε μ ες σ τα ερ είπ ια τη ν τσ ά ν τα , ψ άχνει τη ν π ό λ η το υ και τε λ ικ ά κ α τα λ ή γ ει π λ ά ν η τα ς χ α ρ το π α ίχ τη ς σ τη μ νήμη τω ν χ α μ έν ω ν σ υ μ π α ικ τώ ν τ ο υ εβ δ ο μ α δ ι­ α ίου π ό κ ερ . Η γλώ σ σ α είναι ο μόνος τρ ό π ο ς ν α σ κ ά ψ ο υ μ ε μ έσ α μ α ς κι ο

ν τ ε Λ ίλο σ κάβει μ ' έν α σ κ α λ π έλ ο λ ε ­ π τ ό και μ α ζ ί βα θύ, κλινικό α λλ ά και υ π έ ρ τ α τ α τ ρ υ φ ε ρ ό με τ η ν π η γ ή . Έ τσι τ ο ειδ ικό γ ίν ετα ι γ ενικό, τ ο τ ο ­ π ικό π α γκό σ μ ιο, η βιω μένη εμπ ειρ ία , εμ π ειρ ία μ ε τά δ ο σ η ς ζω ή ς. Μ ό νη μι­ κρή ένσ τα σ η , τ ο (κ α τά τ α ά λλ α υ π έ ­ ρο χ α γρ α μ μ έν ο ) κλείσιμο τ ο υ βιβλίου με τη ν α να δ ρομική α ν α π α ρ ά σ τα σ η το υ « π ρα γ μ α τικ ο ύ » χ τυ π ή μ α τ ο ς . Η συγκίνηση ή τα ν ήδη σ το λα ρ ύγγι τ ο υ α να γ ν ώ σ τη , ιδίω ς με τ ο θ ά ν α το τ ο υ « α νθ ρώ π ο υ π ο υ έ π ε φ τε » , το υ π ερ φ ό ρ μ ε ρ π α ρ ά το λ μ ω ν π τώ σ εω ν α π ό κ ά θ ε σ ημείο τη ς π όλης, π ο υ δε χ ρ ει­ α ζό τα ν , σ τα μ ά τια μου, η ευ θ εία α να ­ φ ο ρ ά σ τη ν « π ηγή το υ κακού». Σ τ α μ ά τια μου. Τα α σ φ α λ ώ ς π ερ ισ σ ό τερ ο σ τρ α μ μ έ ν α σ τη λ ο γ ο τε χ ν ία π α ρ ά σ τη ν Αμ ερική . ■

Οι ε κ δ ό σ ε ιε Νόηση κ α τ ' α π ο κ λ ε ισ τ ικ ό τη τα ε κ δ ίδ ο υ ν κ α ι κ υ κ λ ο φ ο ρ ο ύ ν το π α ρ α κ ά τω έ ρ γ ο το υ Ε Υ Α ΓΓΕ Λ Ο Υ Π. Π Α Π Α Ν Ο Υ Τ Σ Ο Υ

y g L

Μ

Ε Κ Δ Ο Σ Ε ΙΣ

Ν ό ηση

Πρεσβευτές του Παπαδιαμάντη Λάκης Προγκίδης

3 <3

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΙ 2008

ια τί π ρ έπ ει να δ ιαβ άσ ο υ μ ε Π αI π α δ ια μ ά ν τη ; Τι έχει ν α μ α ς π ει; I με ρ ώ τη σ ε τ ις π ρ ο ά λ λ ες σ υ­ μ π α τρ ιώ τη ς , ε δ ώ σ το Μ ό ν τ ρ ε α λ , σ το ν ο π ο ίο μιλο ύσ α γ ια τ η σ ημασία τ η ς π ρ ό σ φ α τη ς μ ε τά φ ρ α σ η ς σ τ ' α γ ­ γ λ ικ ά μ ερικώ ν δ ιη γ η μ ά τω ν το υ σ υγ­ γ ρ α φ έ α τ ω ν Ρόδινω ν α κ ρ ο γ ια λ ιώ ν . Για το ν ίδιο λ ό γ ο π ο υ π ρ έ π ε ι ν α δια ­ β ά ζο υ μ ε - τ ό ν ισ α τ η ν υ π ο τα κ τικ ή δια ρ κ εία ς - το ν Σ α ίξπ η ρ . Π ερ ίμ ενα τ ε ­ λ είω ς λ ο γικά τ η ν ε π ό μ εν η ε ρ ώ τη σ η : γ ια τ ί ν α δ ια β ά ζο υ μ ε Σ α ίξπ η ρ ; Δ εν ή ρθε. Σ ιω π ή . Π ρ ά γ μ α π ο υ μ ' έβ α λ ε σε π ο λ λ ή σ κέψ η : γ ια τ ί ά ρ α γ ε ο σ υνο­ μ ιλη τή ς μου, π ο υ είχε σ ίγο υ ρα δ ια β ά ­ σει Σ α ίξπ η ρ όσο και Π α π α δ ια μ ά ν τη , β ο υ β ά θ η κ ε ; Ύ σ τε ρ α α π ό ώ ρ ιμ η , ό π ω ς λένε, σ κέψ η κ α τέ λ η ξ α σ το σ υ­ μ π έρα σ μ α ό τι οι θ έσ εις τ ω ν μεγά λω ν, κλασικώ ν, α ξε π έ ρ α σ τω ν κ.λπ . σ υγ­ γ ρ α φ έ ω ν έ χ ο υ ν δ ο θ εί ά π α ξ διά π α ­

ν τό ς και ό τι, κ α τά σ υνέπ εια , ουδείς ν έο ς εκ τ ο υ π α ρ ελ θ ό ν το ς ορμ ώ μ εν ο ς μ π ο ρ εί ν α σ τα θ ε ί σ το π λ ά ι το υ ς . Το λ έω λο ιπ ό ν ευ θ ύ ς εξα ρ χ ή ς , τ ο μ εγ α ­ λ ύ τε ρ ο εμπ ό δ ιο σ τη διεθνή α κ τιν ο β ο ­ λ ία τ ο υ Π α π α δ ια μ ά ν τη , και το υ ό π ο ιο υ σ υ γ γ ρ α φ έ α βρ ίσ κετα ι σ τη ν ίδια μοίρα, είναι ο ίδιος ο σ ημερινός α να γ ν ώ σ τη ς π ο υ α νθ ίσ τα τα ι, ό π ω ς ο κάθε π ειθ ή ν ιο ς κ α τα ν α λ ω τή ς , σ το να δοκιμά σ ει α π ό μόνος τ ο υ «π ροϊόντα» π ο υ δεν έχ ο υ ν επ ιβ λ η θ εί α π ό τ η δια­ φ ήμιση. Δ εν δ ιαβ άζει π ο τ έ α π ό μόνος το υ . Δ εν καλ λ ιερ γ εί α π ό μόνος τ ο υ τ ο γ ο ύ σ το το υ . Θ α ξέρ ει ό μ ω ς π ά ν τ α ό τι ο Σ α ίξπ η ρ είναι μεγ ά λο ς και ό τι ο Π α π α δ ια μ ά ν τη ς δ εν υ π ά ρ χει γ ια τ ο δ ιεθνές κοινό. Το σίγουρο είναι ό τι τ ο ύ τ η η α ν τιμ ετώ π ισ η το υ Π α π α δ ια μ ά ντη β λ ά π τει εξίσ ο υ και το ν Σ α ίξ­ π η ρ . Α ν η «π ερα σμένη» λ ο γ ο τεχ ν ία δεν είναι έν α ς α νο ιχ τό ς και ολόδροσος κ ή π ο ς ό π ο υ η π ερ ιέρ γ ειά μα ς θ α μ α ς ο δ η γ εί α π ό α ν α κ ά ­ λ υψ η σε α ν α κ α τά τα ξη , θ α κα ­ τα ν τ ή σ ε ι μ ο υ σ είο κ έρ ιν ω ν ο μ ο ιω μ ά τω ν . Και τι σ ημα σ ία έχει εά ν ο Π α π α δ ια μ ά ν τη ς δ ια β ά ζε τα ι α π ό τ ο υ ς ξέν ο υ ς και α ν α να γ ν ω ρ ί­ ζο υ ν τ η μονα δική το υ α ξία , α ρ κ εί π ο υ τ ο ξέρ ο υ μ ε εμείς, α κο ύ ω ν α σ ιγοψ ιθυρίζει μέσα τ ο υ ο έλ λ η ν α ς α να γ ν ώ σ τη ς. Μ α όχι. Ο α να γ ν ώ σ τη ς γ ια τ ο ν οπ ο ίο μιλά ω είνα ι ο ίδιος π α ν το ύ , ε ν τό ς και ε κ τό ς επ ι­ κ ρ ά τεια ς, ελ λ η ν ό φ ω ν ο ς ή α λ ­ λ ό φ ω ν ο ς . Ο έλ λ η ν α ς α να γ ν ώ ­ σ τη ς π ο υ επ α ν α π α ύ ετα ι με τ η ν ιδέα ό τι ο Π α π α δ ια μ ά ν τη ς είνα ι μεγ ά λο ς γ ια μα ς

α λλ ά α σ ύ λ λ η π το ς και α κ α τα ν ό η τ ο ς γ ια τ ο υ ς ξ έ ν ο υ ς χ τίζ ε ι σ το ν τό π ο μας, γ ια εθ ν ική κ α τα ν ά λ ω σ η , τ ο α ν τ ί­ σ το ιχ ο μο υ σ είο κ έρ ινω ν ο μ ο ιω μ ά τω ν μ ' α υ τό π ο υ τε ίν ε ι ν α εγκαθ ιδ ρύ σ ει η π α γκ ό σ μ ια βιβλιαγορ ά. Επ α νέρχο μ α ι ό μ ω ς σ τη ν ερ ώ τη σ η το υ σ υ μ π α τρ ιώ τη μο υ : Γ ια τί π ρ έπ ει ν α δια β ά σ ο υ μ ε Π α π α δ ια μ ά ν τη ; Π α ­ ρόλο π ο υ τ α κ ίν η τρ α π ο υ ο δ η γο ύ ν σ τη ν ε ρ ώ τη σ η υ π α γ ο ρ εύ ο ν τα ι, ό π ω ς είπ α , π ε ρ ισ σ ό τερ ο α π ό τ ο υ ς κα νό νες τ ο υ μ ά ρ κ ε τιν γ κ και λ ιγ ό τε ρ ο α π ό τ α λ ο γ ο τεχ ν ικ ά εν δ ια φ έ ρ ο ν τα , η ερ ώ ­ τη σ η δεν π α ύ ει ν α είναι η μόνη κρί­ σιμη ερ ώ τη σ η σ τη ν ο π ο ία κ α λ ο ύ ν τα ι ν ' α π α ν τή σ ο υ ν όσοι π ισ τε ύ ο υ ν σ τη μονα δική α ξία το υ π α π α δ ια μ α ν τικ ο ύ έργου. Δ εν ξέ ρ ω εά ν γ ίν ε τα ι α μ έσ ω ς α ισ θ η τό , τ ίπ ο τ α δ εν φ α ίν ε τα ι ν α δ η ­ λώ νει ό τι τ ο θ εμ ελ ια κ ό τ ο ύ τ ο ε ρ ώ ­ τ η μ α α φ ο ρ ά τ ο ν έλλ η ν α α να γ ν ώ σ τη και μόνο. Το ξα ν α δ ια τυ π ώ ν ω : Για τί π ρ έπ ει ο σ η μ ερινό ς ά νθ ρ ω π ο ς , τη ς ο π ο ιο σ δ ή π ο τε π ίσ τη ς , τ η ς ο π ο ιο σ ­ δ ή π ο τε χ ώ ρ α ς και τ η ς ο π ο ιο σ δ ή π ο τε γλώ σ σ ας, ν α δ ιαβάσ ει Π α π α δ ια μ ά ν τη ; Φ έρ ν ω σ το μ υ α λό μο υ το ν μ εγ α λει­ ώ δη όγ κ ο φ ιλ ο λ ο γ ικ ή ς δ ο υ λ ειά ς π ο υ συσσ ω ρεύ θ η κε τ α τ ε λ ε υ τα ία τρ ιά ν τα χρόνια γύ ρ ω α π ό τ ο π α π α δ ια μ α ν τικ ό έργο. Θ α χ ρ ω σ τά μ ε π ά ν τ α ευ γ ν ω μ ο ­ σύνη σ το ν ε κ δ ό τη Δ η μ ή τρ η Μ α υ ρ ό π ο υ λ ο και σ το ν έ ξο χ ο επ ιμ ε λ η τή Νίκο Δ. Τ ρ ια ν τα φ υ λ λ ό π ο υ λ ο . Η π ρ ω τ ο ­ βο υλία τ ο υ ς και η κα λ α ίσ θ η τη και ά ρ ­ τ ια έκδοσ η τω ν α π ά ν τω ν σ τις εκ δ ό ­ σεις Δ ό μ ο ς έ φ ε ρ ε ξα ν ά σ το π ρ ο σ κ ή ­ νιο το ν Π α π α δ ια μ ά ν τη μ ε τά α π ό κ ά ­ π ο ιες δ ε κ α ε τ ίε ς λ η σ μ ο νιάς και σ τά ­ θ ηκε α φ ο ρ μ ή γ ια ν α ο ργ α νω θ ο ύ ν σ υ­ νέδρια, γ ια ν α εκ δ ο θ ο ύ ν μ ε λ έ τε ς και γ ια ν α γ ρ α φ ο ύ ν χ ιλ ιά δ ες ά ρθ ρα . Ας π ο ύ μ ε λ ο ιπ ό ν ό τι σ το ε σ ω τε ρ ικ ό δ εν α μ φ ισ β η τε ίτα ι π ια α π ό κα ν έν α ν η τ ε ­ ρ ά σ τια α ξία τ ο υ Π α π α δ ια μ ά ν τη . Μ ε -

ALEXANDROSPAPADIAMANDIS T h e Boundless G ard en

Alexandres Papadiamandis T h e B o u n d le s s G a rd e n Επιμέλεια: Denise Harvey & Λάμπρος Καμπερίδης Εκδόσεις Denise Harvey, 2008 σελ. 335, τιμή: 22,00 ευρώ

γ ά λ ο βή μ α . Α λλά η εμ β έλ εια ; Η α κ τ ι­ ν ο β ο λ ία ; Γ ια τ ί οι ά ν θ ρ ω π ο ι σ τη ν Α ρ γ εν τιν ή και σ τη ν Ια π ω ν ία π ρ έπ ει ν α το ν διαβ άσ ουν; Κ α τα φ έρ α μ ε ν α π ο ύ μ ε π ο ύ βρ ίσ κετα ι η μ ο ν α δ ικ ό τη τά τ ο υ ; Π ρ ο σ π α θήσ α με ν α εν το π ίσ ο υ μ ε μ έσ α σε τ ο ύ τ ο τ ο έρ γ ο τ α σ το ιχεία π ο υ θ α τ ο έφ ε ρ ν α ν σε δ ιά λογο μ ' ένα π α γκ ό σ μ ιο κοινό; Α λλά , α ς είμ α σ τε π ο ύ και π ο ύ ειλικρινείς, εν δ ια φ ερ θ ή ­ κ α μ ε π ο τ έ γ ια τ ι ς κ α λ λ ιτε χ ν ικ έ ς , π ν ε υ μ α τικ έ ς και η θ ικές α νά γ κ ες α υ ­ τ ο ύ το υ κο ινο ύ; Π ισ τέψ α μ ε π ο τ έ β α ­ θ ιά μ έσ α μα ς ό τι ο Π α π α δ ια μ ά ν τη ς α υ τ ό α κρ ιβ ώ ς τ ο κοινό φ ιλ ο δ ο ξο ύ σ ε ν ' α γ γ ίξει μ ε τ α μ υ θ ισ το ρ ή μ α τά το υ και τ α δ ιη γ ή μ α τά το υ ; Μ α είνα ι μ ε τα φ ρ ά σ ιμ ο ς ο Π α π α δ ια μ ά ν τη ς μ α ς; Το ε ρ ώ τη μ α δ εν σ τά μ α τη σ ε ν α τ ίθ ε τα ι, π α ρ ό λ ο π ο υ δ εν έχει κ α ν έν α ν ό η μ α . Γ ια τί τά χ α ; Μ ή π ω ς εί­ ναι μ ε τα φ ρ ά σ ιμ ο ι ο Σ α ίξπ η ρ , ο Ραμ π ε λ α ί και ο Δ ά ν τη ς ; Α ς τελ ειώ ν ο υ μ ε λο ιπ ό ν κ ά π ο τ ε μ ' α υ τή ν τη ν ισ τορία .

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

37

[

δ ι α β α ζ ω

]

Α Ρ Θ Ρ Α

Οι π ο λ λ ές δ ια φ ο ρ ε τικ έ ς γλώ σ σ ες εί­ ναι ο μ ό νο ς ο υ σ ια σ τικ ό ς α νθ ρ ώ π ιν ο ς π λ ο ύ το ς και η μ ε τα φ ρ α σ τικ ή π ρ ο ­ σ π ά θ εια , π ο υ δ εν π ρ ό κ ε ιτα ι ν α σ τα ­ μ α τή σ ει π ο τέ , ο κ α τε ξ ο χ ή ν α νθ ρ ώ π ι­ ν ο ς δ ιάλογος. Υ π ά ρχο υ ν π ά ν τ α οι εξα ιρ έσ εις. Μ ία α π ' α υ τέ ς , και ίσως η λ α μ π ρ ό τερ η , εί­ ναι τ ο ύ τ η η μ ε τά φ ρ α σ η και έκδοση σ τα α γγ λ ικ ά δ εκ α έξι δ ιη γ η μ ά τω ν το υ Π α π α δ ια μ ά ν τη ε π ιλ εγμ ένω ν α π ό τη ν π ε ν τ α ε τ ία 1 8 8 8 -1893. Ανάμεσ ά το υ ς , «Υπ ηρέτρα» (H a n d m a id e n ), «Ο π ο λ ιτισ μ ό ς εις τ ο χω ρίο ν» (C iv ili­ z a tio n in th e Village ), « Σ το Χ ρ ισ τό σ το Κ ά σ τρο» (Α Pilgrim age to th e Kastro) και « Ν α υ α ­ γ ίω ν ν α υ ά ­ για » (S h ip ­ w re ck's W re c ­ kage). Π ρ ω τερ ­ γ ά τε ς, η Denise H arvey και ο Λ ά ­ μ π ρ ο ς Κ α μπ ερίδ ης, με τη ν οικο νο μ ική υ π ο ­ σ τή ρ ιξη τ ο υ Ιδ ρ ύ μ α το ς Δ οξιά δ η . Π ρόθεσ η τ ω ν ε κ δ ο τώ ν και ε π ι­ μ ε λ η τώ ν είναι ν ' α κο λ ο υ θ ή σ ο υ ν α κ ό ­ μα δυ ο τό μ ο ι, εά ν β έ β α ια β ρ εθ ο ύ ν και π ά λι τ α α π α ρ α ίτ η τ α ο ικ ο ν ο μ ικ ά μέσα. Το π ρ ώ το π ρ ά γ μ α π ο υ π ρ έ π ε ι ν α υ π ο γ ρ α μ μ ίσ ο υ μ ε σε σχέση μ ε τ ο ύ τ ο τ ο ε κ π λ η κ τικ ό μ ε τα φ ρ α σ τ ικ ό ε γ χεί­ ρη μ α είναι ό τι π ρ ό κ ε ιτα ι γ ια σ υλλο­ γική δ ο υ λ ειά δ ώ δ εκα έ ξο χ ω ν μ ε τ α ­ φ ρ α σ τώ ν , π ο υ μ ε τέ φ ρ α σ α ν ο κ α θ έ­ ν α ς έν α ή δ υ ο δ ιη γ ή μ α τα -α ν τιπ α ρ α β ά λ λ ο ν τα ς και σ υ ν το ν ίζο ν τα ς τ η δ ου­ λ ειά τ ο υ ς έτσ ι ώ σ τε, χ ω ρ ίς ν α χ ά ν ε­ τα ι η π ρ ο σ ω π ικ ή σ υ μ β ο λή , ν α μ π ο ­

33

£Μ0ΛΡίΙ(©£

ρ ο ύ μ ε ν α μιλά με γ ια ενια ία μ ε τά φ ρ α ­ ση. Το α π ο τέλ εσ μ α θ α κ ρ ιθ εί με τ ο χρόνο, α λλ ά ήδη, σε κ ά θε λ έξη , σε κ ά θ ε φ ρ ά σ η , φ α ίν ετα ι τ ο μ ε τα φ ρ α ­ σ τικ ό τ α λ έ ν το και η β α θ ύ τα τη ε ξο ι­ κείω ση όλ ω ν τ ω ν μ ε τα φ ρ α σ τ ώ ν με τ η ν τέ χ ν η τ ο υ Π α π α δ ια μ ά ν τη . Α ς π ά ρ ο υ μ ε γ ια π α ρ ά δ ειγ μ α τ ο ν τ ίτ λ ο ο ο π ο ίο ς επ ιλ έχ θ η κ ε γ ια τη ν τρ ίτο μ η α γγλική έκδοσ η: The B ound­ less Garden. Ο χ ω ρ ίς σ ύνορα κ ήπ ος, ο ά π ειρ ο ς, ο α χα νή ς. Σ ίγουρα γ ια τ η σ τεγ ν ή γλ ώ σ σ α τω ν επ ιχ ειρ ή σ εω ν , έν α ς κή π ο ς δ εν μ π ο ­ ρ εί ν α είνα ι «α χα ­ νής». Α λλά είναι γ ια το ν Π α π α δια μ ά ν τη . Έ τσι ο ν ο μ ά ζει το π ε ρ ιβ ο λ ά κ ι το υ ξα δ έλ φ ο υ Γ ια ν ν ιο υ σ τη ν «Μ α υρομ α ντη λο υ » ( B la c k S c a rf R o c k ). Α χ α ν ή ς κήπ ος. Γ ια τί σ τη ν όψ η το υ θυμίζει τη ν α χα νή θάλασσα. Εξάλ­ λου, σ π εύδει ν α διευκρινί­ σει ο Π α π α δ ια μ ά ν τη ς , η ει­ κόνα βρ ίσ κετα ι σ το ν «θείο Ό μηρο», ο ο π ο ίο ς π ρ ο σ ο μ ο ία σ ε τ η ν κ υ μ α τ ίζο υ σ α θά λα σ σ α με σ τα ρ ο χ ώ ρ α φ ο .

The Boundless Garden... είναι σα ν να ξυ π ν ά ει σ τ ' α γγ λ ικ ά ο Ό μ η ρ ο ς . Α λ λ ά και ό λ α τ α υ π ό λ ο ιπ α είνα ι ε ξ ί­ σου θ α υ μ α σ τά : Π α ν έμ ο ρ φ η ε μ φ ά ­ νιση, κ ο μ ψ ό τα τη σ ελιδοπ οίησ η, κ α ί­ ρ ιες και δ ια φ ω τ ισ τικ έ ς σ ημειώ σ εις, γλω σ σ άρι, β ιο γ ρ α φ ικ ό σ ημ είω μ α τ ο υ Π α π α δ ια μ ά ν τη και μία εισ α γω γή τ ο υ Λ ά μ π ρ ο υ Κ α μπ ερ ίδ η, π ρ ό τυ π ο ε υ ­ κρ ίν εια ς και έγ ν ο ια ς γ ια τ ο ν α γ γ λ ό ­ φ ω ν ο α να γ ν ώ σ τη π ο υ δεν έχει α κο ύ ­ σει ο ύ τ ε τ ο ό ν ο μ α το υ σ υ γ γ ρ α φ έ α .

[ Δ IA BA Ζ Ο 1 A Ρ Θ Ρ A J

Μ ό ν ο μ ια μ α κρ ο χ ρ ό ν ια θ η τε ία σ το έργο, ό π ω ς α υ τή το υ Κα μ π ερίδ η , και μια εξίσ ο υ μ α κρ ό χ ρ ο ν η α νη σ υ χία γ ια τ α α δ ιέ ξο δ α το υ σ η μ ερ ιν ο ύ α νθ ρ ώ ­ π ο υ σ α ν τ η δική το υ , θ α μ π ο ρ ο ύ σ α ν ν α σ υ ν δ υ α σ το ύ ν γ ια ν α γ ρ α φ τ ε ί α υ τ ό τ ο υ π έ ρ ο χ ο κείμ εν ο . Α π ό τ έ ­ το ια κ ε ίμ ε ν α έ χ ο υ μ ε π ια ανόιγκη. Α π ό τ έ τ ο ιο υ ς π ρ ε σ β ε υ τέ ς σ α ν τη ν D enise H a rve y και τ ο ν Α ά μ π ρ ο Κ α ­ μπ ερ ίδ η έχει α νόιγκη ο Π α π α δ ια μ ά ν τη ς . Α λλά , τ ο ε π α ν α λ α μ β ά ν ω , α υ ­ τ ο ί οι ά νθ ρ ω π ο ι δ εν π έ φ τ ο υ ν α π ό τ ο ν ουρ α ν ό . Δ η μ ιο υ ρ γ ο ύ ν τα ι. Δ η μ ιο υ ρ γ ο ύ ν τα ι ρ ιζ ώ ν ο ν τ α ς ό λ ο και π ιο γ ερ ά , όλ ο και π ιο β α θ ιά σ τα μ εγ ά λα έρ γ α το υ τό π ο υ τ ο υ ς και α γκ α λ ιά ζο ­ ν τ α ς δ ια ρ κ ώ ς μ ε τ η ν ευ α ισ θ η σ ία το υ ς ολό κ λ η ρ η τ η ν α ν θ ρ ω π ό τη τ α . Επειδή τώ ρ α τε λ ε υ τ α ία π ο λ ύ ς λό γο ς γ ίν ετα ι γ ια τ ο υ ς θ ε ω ρ η τικ ο ύ ς π ρ ο σ α ­

να το λ ισ μ ο ύ ς, τ ις μ εθόδους εργα σ ία ς και τ α λ ο γ ο τεχ ν ικ ά π α ρ α δ είγ μ α τα π ο υ π ρ υ τα ν ε ύ ο υ ν σ τη σ κέψ η τω ν κ α θ η γ η τώ ν νεοελ λ η ν ικ ώ ν σ π ουδώ ν α π α ν τα χ ο ύ τ η ς υφ ηλίου , θ α π ρ ό τε ιν α σ το υ ς α ρ μόδιους φ ο ρ είς ν α τ ο υ ς π ρ ο μ η θ εύ σ ο υ ν α π ό έν α α ν τ ί­ τ υ π ο α υ το ύ τ ο υ βιβλίου. Είναι έν α βι­ βλίο φ τια γ μ έ ν ο α π ό κ ά π ο ιο υ ς εκ δ ό ­ τε ς , ε π ιμ ε λ η τέ ς και μ ε τα φ ρ α σ τ έ ς π ο υ μ ιλά νε γ ια έν α μικρό τ ό π ο έχ ο ­ ν τα ς σ τρ α μ μ έν ο τ ο β λ έμμ α τ ο υ ς σ το ν α π έ ρ α ν το κόσμο. Είμαι σ ίγουρος ό τι μ ε το ν Π α π α δ ια μ ά ν τη σ τα χ έρ ια τ ο υ ς θ α ξεχ ά σ ο υ ν οι κ α θ η γ η τέ ς τ ις ε φ ή μ ε ­ ρ ες α νη σ υ χίες το υ ς και θ α ρ ιχ το ύ ν με π ερίσ σ εια ό ρ εξη σ τη ν π ρ ο σ π ά θ εια γ ια ν α το ν μ ετα δ ώ σ ο υ ν σ το υ ς μ α θ η ­ τ έ ς το υ ς . Π ο τ έ δ εν είναι α ρ γ ά γ ια ν ' α ρχίσ ο υ μ ε α π ό τη ν α ρχή, ιδίω ς ό τα ν π ρ ό κ ε ιτα ι γ ια τ α θ εμ έλ ιά μα ς. ■

Κ Υ Κ Λ Ο Φ Ο Ρ Η Σ Ε V ir g in ia W o o lf

Πώς είναι να είσαι άρρωστος Ανιχνεύοντας την κατάσταση του αρρώστου, η Virginia W oolf καταγράφει τα έργα και τις ημέρες αυτού του ά λ λ ο υ , εκτός δραστηριότητας και κοινωνίας. Από τη σειρά σ υ ν ά ψ ε ις της εταιρείας “Κοινός Τόπος Ψυχιατρικής, Νευροεπιστημών και Επιστημών του Ανθρώπου”

Διανομή:

Τ α ^ ιδ β υ ε ή ς

ίρροκρ&ωΜε 34, T f tb e-mail.; jpfo@taxideftis.gr

2Κ&·3$288ι62

Οι «Ζωές των άλλων» στα χωριά από πέτρα Συνέντευξη στον Σωκράτη Καμπουρόπουλο

ΠΝΕΝΪίϊίΙ

O

YIIjet Alicka γεννήθηκε στα Τίρανα το 1953. Σπούδασε φυσικές επιστήμες στα Τίρανα, εργάστηκε σαν καθηγητής και έκανε το διδακτορικό του στην παιδαγωγική ψυχολογία. Είναι ο συγγραφέας τεσσάρων λογοτεχνικών βιβλίων

στα αλβανικά

(Tregime, Parullatme gure, Kompromisi, Nje rrefenje me nderkombetare)

και συν-συγγραφέας οκτώ βιβλίων διδακτικής των φυσικών επιστημών. Η φήμη του, ως συγγραφέα, ήρθε στη χώρα του από το εξωτερικό: το πρώτο του βιβλίο, τα διηγήματα

Τα συνθήματα της πέτρας (Les slogans de pierre), κυκλοφόρησε μεταφρασμένο στα γαλλικά από τον εκδοτικό οίκο Climats του Μονπελιέ, το 1998, και η υποδοχή του στη Γαλλία το έκανε να εκδοθεί στην Αλβανία, στην Πολωνία, στην Ιταλία και στις ΗΠΑ. Όταν το βιβλίο μεταφέρθηκε στον κινηματογράφο, το 2001, στη γαλλο-αλβανική παραγωγή

Slogans του Gjergj Xhuvani, ο ίδιος υπέγραφε το σενάριο- η ταινία

προβλήθηκε στις Κάννες και βραβεύτηκε στα φεστιβάλ του Τόκιο και του Cottbus. Στον αντίποδα του υπαινικτικού λόγου του Ισμαήλ Κανταρέ, ο Αλίτσκα, που υπηρετεί ως πρέσβης της χώρας του στη Γαλλία από το φθινόπωρο του 2007, προτιμάει να μιλάει με άμεσο, καυστικό και ταυτόχρονα ειρωνικό τρόπο, στα όρια του γκροτέσκου, για τα διακείμενα της κομμουνιστικής περιόδου, καλώντας σε μια αυτοκάθαρση της αλβανικής κοινωνίας μέσω του μέτρου και της ειλικρίνειας.

Θέλετε να μου πείτε μερικά πράγματα για την ιστορία σας: Τι σπουδάσατε, πού έχετε ζήσει, πότε αρχίσατε να γράφετε;

Βεβαίως. Γεννήθηκα στα Τίρανα και έχω ζήσει στην Αλβανία όλη μου τη ζωή. Πρόσφατα διορίστηκα πρέ­ σβης της Αλβανίας στο Παρίσι. Πέρασα τα νεανικά μου χρόνια στα Τίρανα, σε μια εποχή που έκανε τα πρώτα του βήματα το ροκ εν ρολ και ο φιλελευθερισμός, αλλά ήταν πολύ περιορισμένα, ζούσαμε τα όνειρα της δε­ καετίας του 70, όπως και στην Ελλάδα, όπως παντού εκείνη την εποχή. Μετά σπούδασα -είχα το προνόμιο να σπουδάσω, αυτό δεν ήταν εύκολο- αλλά όχι ό,τι ήθελα, γιατί η οικογένειά μου δεν ανήκε στους ευνο­ ούμενους. Αναγκάστηκα να σπουδάσω φυσικές επιστή­ μες (χημεία, βιολογία). Στη συνέχεια έπρεπε να εγκαταλείψω τα Τίρανα και διορίστηκα στην ορεινή ύπαι­ θρο, σαν καθηγητής του χωριού. Σ ε Γυμνάσιο;

Ναι, σε Γυμνάσιο. Με παιδιά από έντεκα χρόνων. Για την πλειονότητα των μορφωμένων της εποχής αυτό ήταν υποχρεωτική πορεία, να υπηρετήσουν στην επαρχία. Ήταν το Ι973. Στις ορεινές περιοχές μπο­

ρούσες να περάσεις δύο χρόνια, τρία χρόνια, πέντε χρόνια, ανάλογα με τις σχέσεις που είχες. Εγώ έμεινα έντεκα χρόνια. Τότε τα κάναμε όλα, πίναμε αλκοόλ, παίζαμε χαρτιά, ζάρια -εγώ πάντα έχανα (γέλια)- κάναμε αθλητισμό... Ήταν μια περίοδος μεγάλης ψυχολογικής πίεσης, όλες μου οι ελπίδες ήταν να επιστρέφω στην πρωτεύ­ ουσα. Αυτήν την εμπειρία δεν θα την ξεχάσω ποτέ, ήταν η πιο σημαντική εμπειρία της ζωής μου. Αγγίζεις, ανακαλύπτεις με μοναδικό τρόπο τη ζωή, αλλά σ’ ένα «εργαστήρι» πάρα πολύ συγκεκριμένο. Την έννοια της δουλειάς, της αγάπης, του θανάτου, την αντίληψη της αλληλεγγύης ή της κατασκοπείας του ενός απ’ τον άλλο, όλα αυτά τα φαινόμενα της ζωής μπορεί κανείς να τα αγγίξει με πολύ πιο πραγματικό τρόπο απ’ ό,τι στη ζωή στην πόλη. Είναι αληθινή ιστορία, ένας χωρι­ κός είχε έρθει να με βρει μια μέρα, μου είχε γράψει ένα γράμμα, και μετά, ακούγοντας τη ζωή του, έβαλε τα κλάματα. Όταν τον ρώτησα γιατί κλαίει, μου είπε ότι λυπόταν γι’ αυτόν τον ίδιο. Και η προσωπική σας ζωή;

Ερωτεύτηκα την ταξιαρχίτισσα του κόμματος (γέλια).

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

4-1

ΙΪΝέΝΤΕΪΙΗ Η ζωή, βλέπετε, ακολουθούσε τις εξελίξεις του χω­ ριού... Ήταν όμορφη;

Ναι. Ωστόσο, η ανθρώπινη ύπαρξη οργανώνει τη ζωή της ανάλογα με τις περιστάσεις. Γι’ αυτήν, αυτή είναι η πραγματικότητα. Έγραφα στους λόφους συνθήματα υπέρ του καθεστώτος, έκανα έρωτα, έτρωγα, εργαζό­ μουν, αυτές ήταν οι αναφορές της ζωής μου. Το πα­ ράδοξο ήταν ότι στην Ελλάδα και στις άλλες χώρες δεν έγραφαν συνθήματα υπέρ του καθεστώτος. Η εξέλιξη είναι έτσι, όλα προσαρμόζονται στην πραγμα­ τικότητα και νομίζεις ότι η πραγματικότητα που ζεις είναι οικουμενική... Ταυτόχρονα, αυτή η περίοδος με ωφέλησε πάρα πολύ, γιατί έκανα διδακτορικό στην παιδαγωγική ψυχολογία. Εξαιτίας αυτού του γεγονό­ τος με κάλεσαν να επιστρέφω στα Τίρανα έπειτα από έντεκα χρόνια. Μετά την επιστροφή σας στα Τίρανα τι κάνατε;

Επέστρεψα σαν διδάκτορας για να δουλέψω σε έναν εκδοτικό οίκο σχολικών βιβλίων. Τότε άρχισε μια ωραία ζωή για μένα. Είχα παντρευτεί, ένα χρόνο πριν φύγω απ’ το χωριό, με την κόρη ενός συγγραφέα της εποχής, ενός κομμουνιστή συγγραφέα που ήταν αρ­ κετά γνωστός και ήταν ανεξάντλητη πηγή για τη λο­ γοτεχνία που ήταν απαγορευμένη για το ευρύ κοινό. Ακόμα και όταν γνωρίστηκα με τη σημερινή μου γυ­ ναίκα, εκείνη έκλεβε κρυφά βιβλία από τον πατέρα της και μου τα έφερνε -αν μαθευόταν ότι τα διακινούσε, αυτός θα είχε συνέπειες. Υπήρχε συγκεκριμένος κατάλογος απαγορευμέ­ νων βιβλίων...

Υπήρχε. Είναι ωραίο θέμα αυτό, έγραψα πρόσφατα ένα κείμενο, Η ιερ α ρ χ ία τη ς π ολιτικής κ αταδίκης. Δεν ήταν εντελώς επίσημη αυτή η «καταδίκη», υπήρχε, ωστόσο, μια ιερ ά ρ χ η σ η απαγορευμένων συγγραφέων και βιβλίων. Στην κορυφή της ιεραρχίας αυτής ήταν η Βίβλος. Ήταν το πιο επικίνδυνο βιβλίο. Όποιον έπια­ ναν με τη Βίβλο στην κατοχή του, η ποινή ήταν δέκα χρόνια φυλακή, τουλάχιστον. Μετά ερχόταν ο Ζαν Πολ Σαρτρ (αρκετά περίεργο αυτό, γιατί προερχόταν από την αριστερά), ο Ντοστογιέφσκι, ο Καμύ, ο Τζορτζ Όργουελ... Το Κοράνι;

Το ίδιο ίσχυε και για το Κοράνι. Αλλά όχι στον ίδιο βαθμό. Το κομμουνιστικό καθεστώς φοβόταν πιο

4-2

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

πολύ τους χριστιανούς, καθολικούς και ορθόδοξους, παρά τους μουσουλμάνους. Υπήρχαν βεβαίως μου­ σουλμάνοι στη φυλακή, αλλά πολύ περισσότεροι χρι­ στιανοί κληρικοί. Παρόλα αυτά, ήταν δυνατόν να διαβάζει κανείς αυτά τα βιβλία...

Κρυφά. Στο σπίτι, αλλά η επιθυμία για διάβασμα και η ικανότητα για πρόσληψη ήταν πολύ πιο ισχυρή απ’ ό,τι σήμερα. Καλύπταμε με ένα εξώφυλλο βουλγαρι­ κού βιβλίου ένα βιβλίο του Κάφκα, το διαβάζαμε κρυφά, κατά τη διάρκεια της νύχτας, και το επιστρέφαμε την άλλη μέρα το πρωί. Μάθαινα σχεδόν απ’ έξω τα βιβλία που είχα διαβάσει. Τώρα, όταν διαβάζω ένα βιβλίο, είμαι ήρεμος. Αλλά η επιθυμία για διάβασμα εκείνης της εποχής δεν συγκρίνεται με τίποτα. Πόσο καιρό μείνατε στο σχολικό εκδοτικό οίκο;

Από το 1983 έως το 1991, όταν έγινα γενικός διευ­ θυντής. Με θεωρούσαν ήδη διανοούμενο και μου έδωσαν τη θέση του γενικού διευθυντή. Το 1992-93 διορίστηκα διευθυντής Διεθνών Σχέσεων στο Υπουρ­ γείο Πολιτισμού. Λοιπόν, το 1997, με τον τίτλο του διευθυντή του Υπουργείου Πολιτισμού, με κάλεσαν σε μια συνάντηση του Συμβουλίου της Ευρώπης, στο Στρασβούργο. Όλη μέρα είχαμε μονότονες συνε­ δριάσεις και το βράδυ ήμασταν καλεσμένοι σ’ ένα δείπνο, στα προάστια του Στρασβούργου, με όλες τις ξένες αντιπροσωπείες -ήμουν ο μόνος Αλβανός. Λοι­ πόν, άρχισα να διηγούμαι αυτήν την ιστορία με τα πο­ λιτικά συνθήματα πάνω στις πλαγιές των λόφων, με τον διευθυντή που ποθούσε την καθηγήτρια και της έδινε να γράψει τα πιο μεγάλα συνθήματα κ.λπ. Την επομένη, κάποιος από αυτούς που είχε ακούσει την ιστορία με πλησίασε και μου είπε: «Θα μπορούσατε να γράψετε ένα διήγημα με όσα μας διηγηθήκατε χτες;» Τον ρώτησα: «Γιατί;» Μου απάντησε: «Διευ­ θύνω μια λογοτεχνική επιθεώρηση και θα ήθελα να το δημοσιεύσω». Ήμουν 44-45 ετών, μάλλον λίγο αργά για να κάνω τον συγγραφέα. Παρόλα αυτά, όταν επέ­ στρεψα στην Αλβανία, άρχισα να γράφω. Ένας φίλος μου Αλβανός μετέφρασε την ιστορία στα γαλλικά -γιατί τα γαλλικά μου δεν ήταν τόσο καλά- έστειλα την ιστορία στον φίλο μου και εκείνος τη δημοσίευσε και μου έστειλε πίσω 100 δολάρια. Μου είπε, επίσης, ότι το διήγημα είχε αρέσει στον κύκλο αναγνωστών του περιοδικού. «Στείλτε μου περισσότερα διηγήματά σας», μου είπε, «και θα τα δημοσιεύσω».

ΠΝΕΝΪΕΪΙΙ Αυτή ήταν η πρώτη μορφή των Συνθημάτων της

πέτρας; Η πρώτη και η τελευταία (γέλια). Εντάξει, αργότερα ξαναέγραψα το διήγημα σε μορφή νουβέλας. Αλλά με αφορμή το διήγημα άρχισα να σκέφτομαι για τη φύση του διηγήματος και για το τι θα μπορούσε να είναι «καλή» λογοτεχνία, με βάση τις αναγνωστικές μου εμπειρίες. Έγραψα, λοιπόν, τρία διηγήματα, και δημο­ σιεύτηκαν και τα τρία. Μια μέρα ο εκδότης των εκ­ δόσεων Climats, κοντά στο Μονπελιέ, μου είπε: «γιατί δεν γράφεις μια δωδεκάδα, να βγάλουμε μια συλλογή διηγημάτων;» Συνέχισα να γράφω και το βιβλίο εκδόθηκε το 1998 στη Γαλλία. Το βιβλίο σας μεταφέρθηκε στον κινηματο­ γράφο το 2 001. Πώς έγινε αυτό;

από την προσέγγιση, την οπτική γωνία στα πράγματα. Αλλά, πράγματι, σχεδόν το 90% του περιεχομένου των διηγημάτων και των μυθιστορημάτων μου είναι «πραγματικό». Τι σημαίνει πραγματικό; Μάλλον δεν έχω πολύ ισχυρή φαντασία. Οι φράσεις μου, επίσης, δεν είναι πολύ μεγάλες, πολύ επεξεργασμένες, χρη­ σιμοποιώ μάλλον απλές, ειρωνικές φράσεις, όπως ο Χέμινγουεϊ ή ο Τσέχοφ, ο Καμύ επίσης... Προσπαθώ να μοιραστώ με τους άλλους τη ματιά μου, να μετα­ δώσω κάτι που με ανησυχεί... Πιστεύετε ότι η πραγματικότητα, μερικές φο­ ρές, μας πηγαίνει ακόμη πιο μακριά από τη φα­ ντασία;

Οι Αμερικανοί δεν έπαψαν να πιστεύουν ότι όσα δεί­ χνει η ταινία αυτή δεν είναι παρά μια διακωμώδηση της πραγματικότητας. Παρόλα αυτά, είναι όλα αληθινά -δεν άλλαξα τίποτα.

Ένας παραγωγός διάβασε το βιβλίο και μου ζήτησε να γράψω το σενάριο. Του απάντησα ότι δεν είχα γρά­ ψει ποτέ μου σενάριο, αλλά επέμενε. Το έγραψα, η πρόταση εγκρίθηκε( η Γαλλία έδωσε τα χρήματα και η Αλβανία συνεισέφερε ένα μέρος. Στη συνέχεια το βιβλίο μεταφράστηκε στα πολωνικά. Ήταν ο Ρίσαρντ Καπισίνσκι που ενδιαφέρθηκε, μου έστειλε ένα εγκω­ μιαστικό γράμμα στα αγγλικά που με βοήθησε πολύ αργότερα, γιατί το Πανεπιστήμιο της Κρακοβίας έβαλε το βιβλίο στο υποχρεωτικό πρόγραμμα της ξέ­ νης λογοτεχνίας. Στη συνέχεια μεταφράστηκε στα ιτα­ λικά. Συνέχισα να γράφω και εξέδωσα μια δεύτερη συλλογή διηγημάτων και, πρόσφατα, ένα μυθιστό­ ρημα, που προκάλεσε σχεδόν ένα μικρό σκάνδαλο στη χώρα μου...

Δεν είμαι ενημερωμένος για τις εξελίξεις στην ελλη­ νική πεζογραφία. Ίσως να υπάρχει πάντως κάποια γε­ νετική σχέση, γιατί η καταγωγή μου είναι κοντά στα σύνορα με την Ελλάδα. Εγώ γεννήθηκα στα Τίρανα, αλλά ο πατέρας μου είναι από ένα χωριό που λέγεται Erseka, νότια της Κορυτσάς και βόρεια της Κόνιτσας.

Πώς τιτλοφορείται το μυθιστόρημα; Η απ ελπ ισία τη ς Μ αντά μ Ο υ ά ιτ ή Ο ι α υ τα π ά τες τη ς Μ αντάμ Ο υ ά ιτ (άλλαξα πολλές φορές τίτλο), μιας αγ-

Μια τελευταία ερώτηση: πιστεύετε ότι τα βιβλία σας θα έχουν ενδιαφέρον για το ελληνικό ανα­ γνωστικό κοινό, και για ποιο λόγο;

γλίδας που έζησε στην Αλβανία, προσπαθώντας να βοηθήσει την Αλβανία. Ασχολείται με τις προκαταλή­ ψεις και τα κλισέ ενός ξένου σε μια χώρα σε μετά­ βαση. Είναι το βιβλίο που με έκανε διάσημο στη χώρα μου, και δεν υπερβάλλω.

Δεν γνωρίζω τις προτιμήσεις του ελληνικού κοινού, πρέπει να πω. Είτε μας αρέσει είτε όχι, οι Έλληνες δεν δείχνουν μεγάλο ενδιαφέρον να γνωρίσουν την Αλβα­ νία, παρά το ότι είμαστε γείτονες. Υπάρχουν πολλά κοινά στοιχεία... Μπορούμε να αλλάξουμε την ιστο­ ρία μας, αλλά δεν μπορούμε να αλλάξουμε τη γεωγρα­ φία. Ένα δεύτερο στοιχείο είναι ότι στη Γαλλία έγρα­ ψαν: «Μέχρι σήμερα γνωρίζαμε την Αλβανία μέσα από την πεζογραφία του Κανταρέ' μέσα από τα διη­ γήματα του βιβλίου, μάθαμε περισσότερα για την Αλβανία απ’ ό,τι μέσα σε 20.000 σελίδες ιστορίας».

Είστε ένας ρεαλιστής συγγραφέας...

Κάθε λογοτέχνης έχει, βλέπετε, τις δικές του συγγρα­ φικές μεθόδους. Η δική μου βασίζεται σε μια επιλογή από την «αποσκευή» των εμπειριών και των βιωμάτων της ζωής. Δεν ξέρω πώς να εξηγήσω γιατί διαλέγω για ένα διήγημά μου, λ.χ., αυτή μου την επίσκεψη στη Θεσσαλονίκη ή μια άλλη εμπειρία. Αυτό εξαρτάται

Πιστεύω ότι υπάρχουν αρκετά κοινό στοιχεία ανάμεσα σε ένα τμήμα της ελληνικής πεζογρα­ φίας που προέρχεται από μια περιοχή της χώ­ ρας που συνορεύει με την Αλβανία, την Ήπειρο, και στην πεζογραφία σας.

Σας ευχαριστώ πολύ... ■

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

43

Μαρίνα Νεμάι Εμπειρίες φυλακής μιας 1 άχρονης στο Ιράν Σ υ ν έν τευ ξη στον Αρη Σ φ α κ ια ν ά κ η

ΪΪΝΕΝΤΕΪΪΗ

Π

I

ιρανή Μαρίνα Νεμάτ έγινε γνωστή στο αναγνωστικό κοινό χάρη στο πρώτο της

I βιβλίο που κυκλοφόρησε πριν από ένα χρόνο στον Καναδά με τίτλο Η φυλακι■

σμένη της Τεχεράνης (στα ελληνικά κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ψυχογιός).

Δεν πρόκειται για καμιά αιχμάλωτη σε χαρέμι, ούτε αφηγείται κάποια ιστορία από τις Χίλιες και μια νύχτες. Η συγγραφέας αναφέρεται στη φυλάκισή της επί 2 χρόνια σε μια φυλακή υψίστης ασφαλείας λίγο έξω από την Τεχεράνη. Όταν τη συνέλαβαν ήταν μό­ λις 16 χρόνων. Κατηγορήθηκε ότι υπονόμευε το καθεστώς του Χομεϊνί επειδή αρνήθηκε να παρακολουθήσει ένα συγκεκριμένο μάθημα στο σχολείο της. Πέρασε 2 εφιαλ­ τικά χρόνια στα μπουντρούμια και γλύτωσε μόνο και μόνο επειδή την παντρεύτηκε ο ανακριτής της. Όταν αποφυλακίστηκε, εγκατέλειψε τη χώρα, εγκαταστάθηκε στον Κα­ ναδά κι έκανε εκεί οικογένεια. Στη χώρα της θεωρείται persona non grata κι αν επι­ χειρήσει να επιστρέφει θα τη συλλάβουν. Πάντως δεν έχει βγει φετφάς εναντίον της, όπως έγινε με τον Σάλμαν Ρούσντι πριν χρόνια.

Η Νεμάτ ήταν καλεσμένη να μιλήσει για το βιβλίο της στη διεθνή έκθεση βιβλίου που οργανώνει κάθε χρόνο στη Θεοσαλονίκη το Εθνικό Κέντρο Βιβλίου. Μόλις έφτασα στη συμπρωτεύουσα, άφησα βιαστικά το σακ-βουαγιάζ μου στο ξενοδοχείο κι έτρεξα στο περίπτερο 15 όπου θα γινόταν η παρουσίαση της Φυλακισμένης της Τεχεράνης. Έφτασα τη ν ιδανική στιγμή, όταν είχαν τελειώ σει οι εισηγήσεις κι άρχιζε να μιλάει η ίδια η συγγραφέας. Η Νεμάτ φαινόταν σαραντάρα, μικρή το δέμας, με λεπτά χείλη και μ ε­ γάλα μαύρα μάτια. Μιλούσε με πάθος για τη ν τραυ­ ματική τη ς εμπειρία στη φυλακή, για τη οχέση της με τον ανακριτή, για την οικογένειά τη ς που απέ­ φευγε να αναφερθεί στο θέμα. Μιλούσε με φλόγα για το καταπιεστικό καθεστώς του Ιράν κι εγώ κοι­ τούσα γύρω έντρομος μήπως προβάλει αίφνης κα­ νένας φρουρός της Επανάστασης κι αρχίσει να πυ­ ροβολεί ασυστόλως. Εντέλει αποφάσισα να προ­ τείνω στον Μπασκόζο να τη ς κάνω μια συνέντευξη για το Διαβάζω. «Α, ωραία», είπε ο Γιάννης, «μια συ­

νέντευξη από ουγγραφέα σε συγγραφέα. Θα σου βρω και δημοσιογραφικό μαγνητοφωνάκι». Δεν μου βρήκε ποτέ. Συνάντησα τη Μαρίνα Νεμάτ το άλλο απόγευμα. Είχε μόλις επιοτρέψει από μια εκδρομή στη Βεργίνα. Έδειχνε ενθουσιασμένη. «Πώς σου φάνηκε;» ρώτησα μόλις καθίσαμε σε μια καντίνα που σέρβιρε μόνο φραπέδες και παγωτά. «Συγκλονίστηκα» είπε. «Έχεις πάει ποτέ;» «Πολύ μικρός. Δεν θυμάμαι σχεδόν τίποτα», απολογήθηκα. «Η τοιχογραφία της αρπαγής της Περσεφόνης σε αφήνει άναυδο», είπε. «Υποδηλώνει το ίδιο ακριβώς πάθος που έχει και η πέροικη ψυχή. Πρέπει να το δεις οπωοδήποτε». Υποσχέθηκα να το κάνω με την πρώτη ευκαιρία. Ίσως σε μια άλλη ζωή. «Ας μιλήσουμε για λ ογοτε­ χνία και βιβλία», είπα ρουφώντας μια γουλιά άθλιου φραπέ. «Το βιβλίο σου είναι καθαρά βιωματικό. Απ' τη μια παρακολουθούμε την πορεία της σύλληψης ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

45

ΠΝΕΝΠΪΪΙ

’j )

Η φυλακισμένη |f της Τεχεράνης

Μαρίνα Νεμάτ Η φυλακισμένη της Τεχεράνης Εκδόσεις Ψυχογιός, 2008 σελ. 355, τιμή: 16,60 ευρώ

και της φυλάκισης του δεκαεξάχρονου εαυτού σου κι απ' τη ν άλλη έχουμε τη ν αφήγηση τω ν παιδικών χρόνων τη ς ηρωίδας στο οικογενειακό τη ς περιβάλ­ λον, σ' ένα αοτικό σπίτι οτο κέντρο τη ς Τεχεράνης. Στα δέκα τη ς κιόλας η ηρωίδα ανακαλύπτει τον κό­ σμο της λογοτεχνίας χάρη σ' έναν ηαλαιοπώλη βι­ βλίων. Η καταβύθισή τη ς σ' αυτόν τον κόσμο είναι ολοκληρωτική. Δεν παίζατε παιχνίδια εκείνη την εποχή με τις φ ίλες σου;» Η Νεμάτ συστρέφει τα χέρια. «Η μητέρα μου δεν μ' άφηνε να παίζω στο δρόμο. Επίσης απεχθανόταν τις κούκλες. Αν σκεφτείς ότι εκείνον τον καιρό δεν υπήρχαν ο ύτε βίντεο γκέιμς ούτε Διαδίκτυο, καταλα­ βαίνεις ότι η διασκέδαση ήταν περιορισμένη. Όταν ανακάλυψα εκείνο το αραχνιασμένο βιβλιοπωλείο ήταν σαν να έμπαινα στον παράδεισο. Στην αρχή αναγκάστηκα να πουλήσω μια κασετίνα μου για ν' αγοράσω ένα βιβλίο. Ύστερα ο βιβλιοπώλης με συ­ μπάθησε κι άρχισε να μου δανείζει βιβλία με τον όρο να μην τσακίζω τις ράχες τους. Είχα σωθεί». «Στη φυλακή, φαντάζομαι, δεν είχατε βιβλία». «Ούτε κατά διάνοια. Αυτή ήταν μια απ' τις κολάσεις μου εκεί μέσα. Επειδή για μένα το βιβλίο ήταν είδος πρώτης ανάγκης, όχι πολυτέλεια». «Είχε πέσει στα χέρια σου κανένα ελληνικό βιβλίο;» «Μεγάλωσα διαβάζοντας ελληνική μυθολογία. Για μένα δεν υπάρχει ωραιότερο μυθιστόρημα». Ρίχνω γύρω μου ένα βλέμμα στη σύγχρονη ελληνική μυθολογία. Κάποιοι φοιτητές βάζουν φω τιές στο Αριστοτέλειο, οπότε βιάζομαι ν' αλλάξω θέμα.

4 -0

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

«Στο Ιράν οι γυναίκες φοράνε μαντήλα», λέω κοιτά­ ζοντας τα πλούσια μαύρα μαλλιά της, «εσύ τι γνώμη έχεις για το θέμα;» «Οι γυναίκες εκεί νιώθουν να απειλούνται από πα­ ντού, το καθεστώς, την κοινωνία, τους άντρες τους. Η μαντήλα τις κάνει να νιώθουν ασφαλείς. Προστατευ μένες. Είναι περισσότερο θέμα ψυχολογίας». «Πριν από 18 χρόνια εγκαταλείπεις το Ιράν και εγκα­ θίστασαι μόνιμα στον Καναδά. Πώς αποφάσισες να κάνεις την εμπειρία σου βιβλίο;» «Το θέμα της φυλάκισης και τω ν βασανιστηρίων στο Ιράν είναι ταμπού για όσους το έχουν υποστεί. Να φανταστείς, όταν βγήκα απ' τη φυλακή και γύρισα στο σπίτι μου, στο οικογενειακό τραπέζι μιλούσαν για τον καιρό. Έκαναν σαν να μην είχα μπει ποτέ στη φ υλακή, πάντα ήθελα να μιλήσω γι' αυτό το θέμα, όμως όλοι έδειχναν να το αποφεύγουν, ακόμη κι όσοι είχαν υποστεί αυτόν τον εξευτελισμό. Κάποτε διάβασα το βιβλίο του ούγγρου συγγραφέα Ίμρε Κέρτες Το μυθιστόρημα ενός ανθρώπου δίχως πε­ πρωμένο (ο.ο.: κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκ­ δόσεις Καστανιώτη). Αναφέρεται στην ιστορία ενός νεαρού μαθητή που βιώνει την κόλαση του Άουσβιτς μ' έναν πολύ ιδιαίτερο τρόπο. Με χιούμορ». Η Νε­ μάτ κάνει μια παύση καθώς μια τσιγγανοπούλα χώ­ νει κάτω απ' τη μύτη μας ένα μάτσο λουλούδια. Αφού διώχνω την ανθοπώλισσα, η συγγραφέας συ­ νεχίζει: «Σκέφτηκα ότι αφού ο Κέρτες μπόρεσε να μιλήοει για ένα τέτοιο θέμα, θα το έκανα κι εγώ. Στον Κέρτες χρωστάω το βιβλίο μου». Έκανα μια υποσημείωση να ξαναρίξω μια ματιά στο περί ου ο λόγος μυθιστόρημα, γιατί το Αλτοχάιμερ μου αφαιρεί σιγά-σιγά κομμάτια μνήμης. Το έχω δια­ βάσει μεν, δεν το θυμάμαι δε. «Από σύγχρονους έλλ η ν ες συγγραφείς έχεις κανέναν υπόψη σου;» ρώτησα, έτσι, για την τιμή τω ν όπλων. «Λυπάμαι, όχι», ήρθε η αναμενόμενη απάντηση. «Διαβάζω κυρίως αγγλοσάξωνες και λατινοαμερικά­ νους συγγραφείς». Αφού ήξερα... γιατί ρώτησα; Για να στεναχωρήσω το υ ς συναδέλφους συγγραφείς; Παρακαλώ το πε­ ριοδικό Διαβάζω να αφαιρεθεί η τελευτα ία ερω τοαπόκριση. Υπάρχει κίνδυνος ομαδικών αυτοκτονιών και να ορφανέψει τοιουτοτρόπω ς η ελληνική λογο­ τεχνία. ■

Κ Ο Ν Τ ΡΑ διάβασμα από τον Κώστα Κατσουλάρη

Αλέξης Σταμάτης

Βίλα Κομπρέ Εκδόσεις Κασιανιώτη, 2008 σελ. 441, τιμή: 18,81 ευρώ

ΕΝΑ ΥΠΑΡΞΙΑΚΟ ΔΡΑΜΑ, στον πυρήνα του οποίου βρίσκεται το ζήτημα τη ς ταυτότητας, είναι το φετινό μυθιστόρημα το υ Α λέξη Σταμάτη. Η ιστορία έχει αρκετά κοινά με την Αμερικανική φούγκα, το προηγούμε­ νο βιβλίο του, αφού και πάλι ο ήρωας καταφεύγει σε ένα ταξίδι εσω τερικής αποξένωσης, σε μια καταβύ­ θιση στον «άλλο» κόσμο, με διττό σκοπό: να βρει το ν εα υτό του την ίδια στιγμή που προσπαθεί να βγει από αυτόν. Αντί ωστόσο τη ς Αμερικής, όπου ο ήρωας τη ς Φούγκας υ ιοθετεί την τα υτότητα ενός άλλου, ο ήρωας τη ς Βίλας καταλήγει στα βάθη τη ς Αφρικής, σε μια φαινομενικά αντίστροφη, μα στην ουσία της όμοια χειρονομία. Η ΠΛΟΚΗ πυροδοτείται όταν ο πατέρας το υ ήρωα, Πολύβιος, νεκροθάφτης σε χωριό τη ς Θεσσαλίας, πεθαίνει αφήνοντας πίσω το υ τη φωτογραφία μιας νεκρής γυναίκας και ορισμένα κοσμήματα αξίας. Στην υποψία ότι ο πατέρας του είχε μια δεύτερη, άγνωστη σε εκείνον ζωή, ο ήρωας επιδίδεται σε μια έρευνα που τον οδηγεί σε ένα πάλαι ποτέ αριστοκρατικό σπίτι στα Μελίσσια. Γοητεύοντας τόσο την ιδιόρρυθμη κυρία του σπιτιού, τη ν Άλμα, όσο και τη ν όμορφη υπηρέτριά της, τη Μιρέλα, καταφέρνει να εισέλθει στα άδυτα της Βίλας Κομπρέ. Μετά από π ολλές ανατροπές, κι αφού στο παιχνίδι μπαίνει κι ένας ψυχίατρος που φαίνεται να σχετίζεται με τη γυναίκα τη ς φωτογραφίας, ο ήρωας βρίσκεται πιασμένος στα δίχτυα μιας περίπλοκης και απρόσμενης ιστορίας που το ν αφορά πολύ πιο προσωπικά απ' όσο φανταζόταν. Έχοντας φτάσει στα όριά του, παίρνει τη μεγάλη απόφαση να αναζητήσει τον άνθρωπο-κλειδί της ιστορίας, τον Κωστή, στα βάθη τη ς αφρικανικής ζούγκλας, στο Καμερούν, όπου και είχε βρει καταφύγιο χρόνια πριν. ΣΤΟ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΤΡΙΤΟ του βιβλίου περιγράφεται η καταβύθιση του ήρωα στον αρχέγονο κόσμο τη ς Αφρι­ κής, σε αναζήτηση το υ Κωστή που έχει απορροφηθεί πλήρως από τη ζούγκλα. Οι σελίδες αυτές, κορύ­ φωση και λύση ενός καλά προετοιμασμένου δράματος, είναι καλογραμμένες και σημεία-σημεία συναρπα­ στικές, προκαλούν ωστόσο ερωτηματικά ως προς το ν τρόπο με τον οποίο ο συγγραφέας οικειοποιήθηκε γνωστά -κλασικά, μα όχι μ όνο- έργα. ΚΑΤΑΡΧΑΣ, οι ομοιότητες -άλλο ι θα τις χαρακτήριζαν «αναφορές»- με το έργο του Κόνραντ (περισσότερο, έχουμε τη ν αίσθηση, με τη ν μετάπλασή του από το ν Κόπολα στο Αποκάλυψη τώρα) δοκιμάζουν τα όρια της διακειμενικής συνομιλίας: Εκτός από το γενικότερο σχήμα, τη ς αναζήτησης ενός από χρόνια χαμένου προσώπου, μιας ζαλιστικής «καθόδου» προς τις απαρχές τη ς ύπαρξης, τη ν ίδια την προσωπικότητα του Κουρτς, ο Σταμάτης «δανείζεται» ακόμη και συγκεκριμένες σκηνές. Για παράδειγμα, η τε λ ε τή τη ς σφαγής τη ς αγελάδας επαναλαμβάνεται εδώ βάζοντας στη θέση το υ έναν πίθηκο. ΑΚΟΜΗ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ, κι ακόμη πιο συγκεκριμένα, είναι τα «δάνεια» από τον Άμλετ, ορισμένα πρόδηλα, άλλα όχι και τόσο. Πρώτα απ' όλα, το «δηλωμένο» στο μότο του βιβλίου «τίποτε από εμένα δεν φαίνεται», διακηρύσσεται ως μότο του ήρωά του στο οπισθόφυλλο, χωρίς όμω ς εκεί, όπως και στα δελτία τύπου ή αλλού, να δηλώ νεται το δάνειο. Αξίζει εδώ να σημειώσουμε ότι ο Γιώργος Χειμωνάς στην εισαγωγή της ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

47

μετάφρασης του Άμλετ, απ' όπου α ντλεί ο Σταμάτης, εξομολογείται ότι «η φράση του Ά μλετ "τίποτε από εμένα δεν φαίνεται" είναι η τελεσίδικη φράση που διατρέχει ολόκληρο το Μυθιστόρημα, ο υπόκωφος μονόλογος του Τ.» (σ. 10). Είχε δηλαδή ο ίδιος ο Χειμωνάς μια ειδική σχέαη με αυτή τη φράοη τη ς οποί­ ας έχει ουσιαστικά και τη ν πατρότητα. 0 Σταμάτης οικειοποιείται το «δάνειο» και το χρησιμοποιεί με τον ίδιο ακριβώς τρόπο στον δικό το υ ήρωα. Διακειμενικότητα, θα πει κανείς... ΩΣΤΟΣΟ, κι άλλη αμλετική φράση (σε απόδοση Χειμωνά, πάντοτε) μπαίνει στο στόμα του Κωστή (.Βίλα, ο.

406), όταν εκείνος αναφέρεται στη «Σύγκλητο τω ν σκουληκιών» (Άμλετ, σ. 135), βγάζοντας έναν λόγο που, όπως θα δούμε, είναι συμπίλημα από Άμ λετ και... Ελίζαμπεθ Κοστέλο] Επίσης «δανεισμένη» είναι η σκηνή κατά τη ν οποία ο Κωστής (Ντριλ) παροτρύνει το ν θάνο να παίξει φλάουτο, ενώ εκείνος δεν γνωρί­ ζει, για να καταλήξει στη φράση «Εμένα δ εν με έχει παίξει κανένας» (Βίλα, ο. 386). Πρόκειται για παραλ­ λαγή προς το φ τω χότερο τη ς έξοχης σκηνής όπου ο Ά μ λετ σαρκάζει τον φίλο του Γκίλδενοτερν ότι προ­ σπαθεί να τον χειραγωγήσει, και το ν παροτρύνει να παίξει φ λάουτο, ενώ εκείνος δεν γνωρίζει. «Νόμιζες πως εμένα μπορείς να με πάρεις στα χέρια σου, να με παίξεις;» λέει ο Ά μλετ, και καταλήγει: «Ποτέ δεν θα με παίξεις» (σ. 112). Διακειμενικότητα, βεβαίως... ΠΙΟ ΑΚΑΤΕΡΓΑΣΤΑ «διακειμενική» είναι η οικειοποίηαη ολόκληρω ν φράσεων-κλειδιά από το μυθιστόρημα Ελίζαμπεθ Κ οστέλο του Τζ. Μ. Κουτοί. Εδώ, σε ορισμένα σημεία, ο Σταμάτης έχει προβεί σε κανονικό εοργpaste. Ενδεικτικά: [λέει ο Ντριλ στον ήρωα) «Νομίζουμε ότι παίζουμε με τη γάτα, αλλά πώς ξέρουμ ε ότι δεν είναι η γάτα που παίζει μαζί μας;» (Βίλα, σ. 372). Διαβάζουμε στην Κοστέλο: «Θυμάμαι κάτι που είχε πει ο Μονταίν: "Νομίζουμε ότι παίζουμε με τη γάτα, αλλά πώς ξέρουμ ε ότι δεν είναι η γάτα που παίζει μαζί μας;"» (Κοστέλο, σ. 113). Παρακάτω: «Υπάρχουν στιγμές που ξέρω πώς είναι να είσαι ένα πτώμα» (Βίλα, σ. 406) και «Αν μπορώ να σκεφτώ το ν εα υτό μου στην ύπαρξη ενός πλάσματος που δεν είμαι εγώ, τό τε μπορώ τα πάντα» (Βίλα, ο. 372). Διαβάζουμε οτον Κουτοί: «Υπάρχουν στιγμές", λέει η μητέρα του, "που γνωρίζω πώς είναι να είσαι ένα πτώμα"» (σ. 106). Και παρακάτω: «Αν μπορώ να σκεφτώ τον εα υτό μου μέσα στην ύπαρξη ενός πλάσματος που δεν υπήρξε ποτέ, τό τε μπορώ να ακεφτώ τον εα υτό μου [...] μέσα στην ύπαρξη οποιοσδήποτε πλάσματος» (Κοστέλο, ο. 110). ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΑ, ο Σταμάτης φαίνεται να πιστεύει ότι αμαρτία εξομολογημένη ουκ έστιν αμαρτία -ό μ ω ς η ομο­ λογία τω ν «δανείων» δεν είναι ο κανόνας ατο βιβλίο του. Η τακτική του να υποδεικνύει -σ ε συνεντεύξεις του, ή με άλλους έμμεσους τρόπους, και πάντως όχι μέσα στο βιβλίο- τα έργα από τα οποία οικειοποιήθηκε σχήματα (αλλά και ολόκληρες σκηνές ή φράσεις, όπως είδαμε) φ έρνει ατο νου το δολοφ όνο που συνωστίζεται στο πηγαδάκι που έχουν κάνει οι διάφοροι περίεργοι γύρω από το πτώμα. Για παράδειγμα, βάζοντας ως προμετωπίδα απόσπασμα από το ν Άμλετ, «δηλώνοντας» δηλαδή την επιρροή, μπορεί, πιστεύει, στη συνέχεια να χειρίζεται κατά το δοκούν το σαιξπηρικό υλικό, είτε παραλλάσσοντας ελαφρά εμβληματικές ακηνές είτε βάζοντας στο στόμα τω ν ηρώων του λόγια του δανού πρίγκιπα -χω ρίς να δικαι­ ολογείται δραματουργικά κάτι τέτοιο. Κι όσο για την Κοστέλο, αυτή έχει αποοιωπηθεί εντελώ ς, και φρά­ σεις από διαλόγους του Κουτοί μεταφέρονται αυτούσιες στο στόμα του Ντριλ, κάνοντάς τον να φαντάζει το δίχως ά λλο σ οφότερος -όχι χάρη οτον Σταμάτη, πάντως. Το επιχείρημα «μα όλος ο κόσμος γνωρίζει ότι αυτό είναι Σαιξπηρ, Κουτοί, Κόνραντ, Ντίκενς», δεν είναι για μας πειστικό. Η ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ είναι πράγματι ένα διαρκές παιχνίδι επιρροών, μεταπλάσεων, μεταγγίσεων, και δεν θα μπο­ ρούσε να είναι αλλιώς. Θα πρέπει ωστόσο να υπάρχει ένα όριο σε αυτήν τη διαδικασία. Το γεγονός ότι το «όριο» αυτό είναι θολό, αλλάζει από εποχή σε εποχή, ακόμη κι από συγγραφέα σε συγγραφέα, δεν θα πρέπει να μπερδεύει τη ν κρίση μας: Το ίδιο ιοχύει για όλα τα ζητήματα ηθικής τάξης. ■ www.katsoularis.gr

43

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

_ ΕΥΓΕΝΙΟΣ ΤΡΙΒΙΖΑΣ

1 6 σ π α ρ τ α ρ ισ ΐέ 5 ΐσ τ ο ρ ίε 5 -1 0 χ ρ ό ν ια σ υ ν ε χ ο ύ 5 ε κ δ ο ΐΐκ ή 5 π α ρ ο υ σ ία 5 I —1 1 2 α λλεπ άλλη λεβ α νατύ π ω σ ες - δεκάδε5 X if ll0 6 £ S π ω λή σ ες και τώρα 4 ν έο ι τίτλο ι στη δ η μ ο φ ιλ ή σειρά του ποιητή π α ρα μυθιώ ν που όχι μόνο την έχ ο υ ν λατρέψ ει τα παιδιά, α λ λά έχει αποκτήσει ένα φ α να τικό κοινό ε νή λικ ω ν αναγνω στώ ν.

I---------------------- --

\£,/\ληνΐΚα.\

Oncas ο Άντερσεν έτσι και ο Τριβιζάε γράφει σε μία από ns λιγότερο διαδεδομένεε γλώσσεε I ms ευρωπαϊκήε ηπείρου. Τα παραμύθια ιου, όμωε, όπωε και αυτά του Άντερσεν, έχουν τη I δύναμη να αγγίζουν την καρδιά και το μυαλό των αναγνωστών σ' ολόκληρο τον κόσμο.

Boyd Tonkin,

Literary editor, The Independent I

■

Χ Ω Ρ ΙΣ προϋπηρεσία από τον Γιώργο Ξενάριο

Χρύσα Σπηλιωτη Χαμένο δίκιο Εκδόσεις Κέδρος, 2008 σελ. 162

ΣΤΑ ΔΙΗΓΗΜΑΤΑ που περιλαμβάνονται στο Χαμένο δ/'κ/οτης Χρύσας Σπηλιώτπ κυριαρχεί η παιδική ηλικία σε όλες τη ς τις εκδοχές: μικρά αγόρια ή κορίτσια, πάντα πρωτοπρόσωπα, ξετυλίγουν ιστορίες, πραγματικές ή φανταστικές, που, είτε ολόκληρες είτε εν μέρει, αναδιφούντην παιδική τους ηλικία, ακριβέστερα: εκθέ­ τουν τις ενήλικες αφηγήσεις τη ς παιδικής ηλικίας. Σε μια τέτοια διαδικασία εμπλέκεται αναπόφευκτα ο μηχανισμός τη ς μνήμης: οι πρωταγωνιστές τω ν ιστοριών αφηγούνται όχι ακριβώς την παιδική τους ηλικία αλλά αυτό που, μετά τις πολυάριθμες διηθήσεις τη ς ενήλικης ζωής, περίσσεψε σαν ανάμνηση από αυτήν. Οι περισσότερες από τις σύντομες ιστορίες τη ς Σπηλιώτπ, όσες τουλάχιστον από α υτές είναι πιο στέρεα γειω μένες στο πραγματικό, αφήνουν μια πικρή επίγευση: ματαιωμένοι παιδικοί έρω τες, ένα δίκιο που δεν κερδήθηκε ποτέ, μια προσδοκία που δ εν ευοδώ θηκε, οικογένειες που διαλύθηκαν, απατημένες σύζυγοι, η μορφή του πατέρα συνήθως κυριαρχική ή απούσα. ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ, υπάρχουν και μερικά ά λλου είδους διηγήματα, βυθισμένα ε ξ ολοκλήρου στην αχλύ είτε του αμιγούς παιδικού θάμβους είτε τη ς εκ τω ν υστέρων, ενήλικης πια, νοσταλγίας, που αποσυνδέονται από το πραγματικό, και τό τε η γεύση που αφήνουν είναι πιο γλυκιά, λουσμένη στο όνειρο που όλοι μας κάπο­ τ ε ζήσαμε. ΤΟ ΧΑΜΕΝΟ ΔΙΚΙΟ τροφοδοτείται από αυτή τη ν αστείρευτη δεξαμενή συγκίνησης που συνιστά η παιδική ηλικία, χρησιμοποιώντας μια γλώσσα «ομαλή», χωρίς τρα χύτητες ή άλματα, και μια αφηγηματική μέθοδο εξαιρετικά απλή: παντού πρωτοπρόσωπη αφήγηση, με εσωτερική εστίαση, και αφηγητή τον πρωταγωνι­ στή, λίγο-πολύ, του εκάστοτε διηγήματος. Αυτή είναι και η κυριότερη αρετή, αλλά συνάμα και το σημα­ ντικότερο μειονέκτημα του βιβλίου: χρησιμοποιώντας μια γλώσσα που, στα περισσότερα διηγήματα, θέλει να αποτυπώσει την αφέλεια, τη γλυκύτητα και τη χάρη τη ς παιδικής ματιάς, η συγγραφέας, σε μερικά από τα διηγήματα, παγιδεύεται οδηγώ ντας τα στη γλυκερότητα. Ενώ άλλα στα οποία η γλώσσα αποβαίνει λει­ τουργική, η συγγραφέας τα απογειώνει οπλίζοντάς τα με τη μυθευμένη αίγλη τη ς παιδικής ηλικίας. Η ΣΠΗΛΙΩΤΗ αναζητεί το υ ς ήρω ές τη ς ε ίτε ανάμεσα σε ματαιωμένους ενήλικες είτε ανάμεσα σε ευφ άντα­ στα ή φοβισμένα παιδιά. Και ξέρει να τους χειρίζεται σωστά, αποτυπώνοντας, στην πρώτη περίπτωση, τη συντελεσμένη διάψευση και στη δ εύτερη τη γλυκιά θέρμη τη ς προσδοκίας. Ο παιδικός κόσμος της είναι κατοικημένος από φόβους, όνειρα και αυτό το αδικαιολόγητο τερα τώ δες που θάλλει στην παιδική ηλικία -και στο στήσιμο αυτού του κόσμου τα καταφέρνει θαυμάσια. ΕΝ ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΙ: το Χαμένο δίκιο είναι μια ελπιδοφόρα πρώτη εμφάνιση και, αν η συγγραφέας δεν είχε πέσει -σ ε ορισμένα διηγήματα- στην παγίδα τη ς εξαναγκασμένης απλότητας, η τελική εικόνα θα ήταν ακόμη εναργέστερη. ■

50

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

Α ΜΑΣΤΟΡΗ

Οι Anopies Π α ιδιώ ν προσεγγίζουν ιον Κόσμο μέσα από τα μαγικά μονοπάτια ms αφ ήγησ ή και μεταφέρουν μια άλλη αντίληψη για το Βιβλίο γνώση5. Ετα τέσσερα Βιβλία ms σειράς με θεματικέβ ενότητε5 τον Ηλεκτρισ μό, το Φωε, τη Γη και τη θ άλα σ σ α , η αφήγηση συμβαδίζει με την επιστημονική πληροφορία, προσφέροντα5 μια πραγματικά ενδιαφέρουσα εναλλακτική επιλογή otou s δ ασ κάλου και to us μαθητές όχι μόνο του δημοτικού αλλά και του νηπιαγωγείου.

|£ A 7 \w w i< Z j

M in i non Kiopg Θεωρίες συνωμοσίας π α ρά νο ια , υ π ο σ τή ρ ιζε ο Γουίλιαμ Μ π ά ρ ο ο υ ζ , είναι η ικα ­ ν ό τ η τ α να γ ν ω ρ ίζεις τ α γε γ ο ­ ν ό τα . Σ ' έν α ν κόσμο λο ιπ ό ν σ το ν ο π ο ίο κ υ ρ ια ρ χ εί η ψ ευδαίσ θησ η μιας « π ρ α γ μ α τικ ή ς γνώ σης» τω ν γ εγ ο ν ό ­ τ ω ν έτσ ι ό π ω ς ξε τυ λ ίγ ο ν τα ι σ το ν ισ το ρικό χρόνο, η κ α τά Μ π ά ρ ο ο υ ζ π α ρ ά ν ο ια ε ξ α π λ ώ ν ε τ α ι σ υ ν εχ ώ ς . Ό π ω ς α να φ έρ ει εξά λ λ ο υ και η γ α λ ­ λική Figaro, ε κ ε ί π ο υ ο φ υ σ ιο λο γικός ά νθ ρ ω π ο ς α ρ κείτα ι σ τις α π λ έ ς ε ξ η ­ γή σ εις π ο υ τ ο υ δ ίνο υν οι εφ η μ ερ ίδ ες, ο π α ρ α ν ο ϊκό ς θέλει ν α μ ά θει τι κ ρύ­ β ε τα ι π ίσ ω α π ό τ ο π έπ λ ο : οι θ εω ρίες σ υνω μοσ ία ς α νθ ο ύ ν έτσ ι σ το ό νομα μ ια ς ε ιλ ικ ρ ιν ο ύ ς α ν α ζ ή τ η σ η ς τ η ς «π ρα γμ α τική ς» α λή θ εια ς. Υπ ό τ ο ν γ ε ­ νικό τ ίτ λ ο Μ ε γ ά λ ες θ εω ρ ίες σ υνομ ω σ ία ς (C o m p lo ts ca p ita u x, O liv ie r D e lcro ix (sous la d ire c tio n de), Le C herche M id i, c oll. «Νιο»), 18 σ υ γγρα ­ φ ε ίς π α ίζο υ ν μ ε τ ις θ εω ρ ίες α υ τές , υ π ο ν ο μ εύ ο ν τα ς τ η βάση σ υ σ τη μ ά ­ τ ω ν π ά νω σ τα ο π ο ία όλο και π ερ ισ ­ σ ό τερ ο ι ά νθ ρ ω π ο ι σ τη ρ ίζο υ ν μια ν έα α λή θ εια , έν α ν ολό κληρο κόσμο π ίσ ω α π ό το ν κόσ μο. To Eagle O ne π ρ ο σ εδ α φ ίσ τη κε π ρ ά γ ­ μ α τι σ τη σελήνη σ τις 2 0 Ιουλίου το υ 1969; Π οιος είχε σ υ μ φ έρ ο ν α π ό το ν θ ά ν α το τ η ς Μ έ ρ ιλ υ ν Μ ο νρ ό ε; Τι έχει μείνει κ ρ υ φ ό π ίσ ω α π ό τη ν υπ ό θ εσ η τ ο υ Rainbow W a rrio r; Ό λ ο ι έ χ ο υ μ ε α κούσ ει π λ έο ν μ ία τ ο υ ­ λ ά χ ισ το ν θ εω ρ ία σ υ νω ­ μοσ ία ς, σ ύ μ φ ω ν α με τη ν ο π ο ία οι μεγά λοι

Η

...είναι η Ελένη Καρρά

52

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

εγ κ έφ α λ ο ι το υ κόσμου σ το ν οπ οίο ζο ύ μ ε όχι μόνο γ ν ω ρ ίζο υ ν π ο λ ύ π ε ­ ρισ σ ότερα α π ' ό ,τι εμείς α λλά και βρί­ σ κ ο ν τα ι π ίσ ω α π ό έν α π λ έγ μ α α λή ­ θεια ς και ιδεών, τ ο οπ οίο επ ίμονα μας μ α γικιά ρουν γ ια ν α μην έχ ο υ μ ε π ρ ό ­ σβαση σ τη ν α π ώ τε ρ η π ρ α γ μ α τικ ό ­ τ η τ α . Ζ ο ύ μ ε όλοι σ ' έν α όνειρο; Εκεί­ νοι π ο υ μ α ς τ ο υ π α γ ο ρ εύ ο υ ν π ρ ο έρ ­ χ ο ν τ α ι α π ό μια δ ια φ ο ρ ετικ ή διά ­ σ τα σ η, α π ό έν α ν ά λλο γ α λ α ξία , ή α π ό έν α ν π ο λ ιτισ μ ό π ο υ π λ έκ ει υ π ο ­ μ ο ν ετικά τ ο ν ισ τό τ ο υ εδώ και π ο λ λ ές χ ιλ ιετίες γ ύ ρ ω μα ς; Είμαστε ά ρα γε ά ν ­ θρω π οι ελ εύθεροι σ ' έν α χ α ο τικ ό σύμπ α ν ή α δύνα μα έ ν το μ α π α γιδ ευ μ έν α σ' έν α υ π ερ β α τικ ό σ ύσ τη μ α ε ξο υ ­ σίας; Ε ρ ω τή μ α τα τό σ ο βα ριά π ο υ η λ ο γ ο τεχ ν ία δεν δ ύ ν α τα ι π α ρ ά ν α μα ς π ρο σ φ έρ ει π α ιγνιώ δεις α π α ν τή σ εις και ν α μα ς κλείσει τ ο μ ά τι σε μιαν α π ά ν τη σ η π ο υ μόνο ο ν ο υ ς μ π ο ρ εί να μα ς π ρ ο σ φ έρ ει: ό π ο ιες κι α ν είναι οι α λήθ ειες, η ε λ α φ ρ ό τη τα και τ ο χ ι­ ούμ ο ρ π α ρ α μ έν ο υ ν ίσως η μόνη βιώ ­ σιμη α π ά ν τη σ η ...

Που «μας δ είχ νο υ ν το δρόμο, αηηά και το τέ λ ο ς το υ δρόμου»... Ό τ α ν σ υ ν α ντά κα νείς το ν Φ ρ ίν τρ ιχ Ν ίτσ ε σ τα εφ η β ικ ά ή μ ε τε φ η β ικ ά το υ χρόνια , σ υ γ κ ρ ο ύ ετα ι με μιαν α π ό τις ισ χυρ ότερ ες α ν α τρ ο π ές σ τη ν ισ τορία τ η ς φ ιλ ο σ ο φ ία ς. Η φ ιλ ο σ ο φ ία ε ξά λ ­ λου έχει λ όγ ο ύ π α ρ ξη ς κυρίω ς ό τα ν είναι σε θέση ν α α ν α τρ έψ ει μιαν ολ ό ­ κληρη κοσ μοθεω ρία α π ό τ α θεμέλια, και α υ τό σ υμβαίνει με α π ερ ίγ ρ α π τη δύνα μη ό τα ν τ α θ εμ έλ ια α υ τά είναι α κ ό μ α «νεαρά». Ό π ω ς π ερ ιγ ρ ά φ ει ο φ ιλ ό σ ο φ ο ς Μ ισ έλ Ο ν φ ρ έ σε συνέ-

ν τε υ ξή το υ σ τη M o n d e Utteraire, η π ε ­ ρ ίφ η μ η τρ ιά δ α Ν ίτσ ε, Μ α ρ ξ και Φ ρ ό υ ν τ τ ο υ π ρ ο κά λεσ ε, σ τη ν ε φ η ­ βεία , έν α η λ εκ τρ ο σ ό κ π ο υ το ν θ ερ ά ­ π ευ σ ε α π ό τις τρ ε ις α σ θ έν ειες π ο υ α φ ο ρ ο ύ σ α ν τ ο ό τι ή τα ν γιο ς φ τ ω ­ χ ώ ν, έφ η β ο ς δ ια μ ο ρ φ ω μ έν ο ς α π ό τ ο ν χρισ τια νισ μ ό και ά χα ρ ο ς νεα ν ία ς βα σ α νισ μένος α π ό τ η λ ίμ π ιν το . Το Μ α ν ιφ έσ το , λ έει, «μου α π έ δ ε ιξε ό τι μ π ο ρ ο ύ σ ε κ α ν ε ίς ν α μ η ν θ ε ω ρ ε ί α π ρ ο σ π έλ α σ το υ ς τ ο υ ς ο ρ ίζο ν τες το υ κ α π ιτα λισ μ ο ύ και τη ν φ τώ χ ε ια π ο υ το ν σ υνό δ ευ ε α π α ρ έ γ κ λ ιτα · τ α Τρία δοκίμια π ά ν ω σ τη θ εω ρ ία τ η ς σ εξ ο υ ­ α λ ικ ό τη τα ς το υ Φ ρ ό ιν τ α π ο δ είκ ν υ α ν ό τι ο α υνα νισ μ ό ς δ εν κ ο υ φ α ίνει, α λ ­ λιώ ς θ α ζο ύ σ α μ ε όλοι σ ' έν α ν κόσμο βαρήκοω ν· και ο Α ντίχ ρ ισ το ς α π ο δ είκνυε ό τι η χ ρισ τια νική θ ρησ κεία, β α ­ σισμένη σ το ν Α γιο Ιω άννη, σ τη ρ ίζετα ι

π ά ν ω σε μ ιαν ορμή θ α ν ά το υ , α π ό τ η ν οπ ο ία μ π ο ρ ε ί κανείς ν α π ρο τιμ ή σ ει μιαν ο ρ μ ή ζω ή ς» ... Σ τ α χ νά ρ ια λο ιπ ό ν μιας σ υ ν είδ η σ η ς που, ό π ω ς τη ν χ α ρ α κ τ ή ­ ρισε ο Ζ α ρ α το υ σ τρ α , ε π ιχ ε ιρ ε ί ν α «δ η μ ιο υ ργη θ εί ελ εύ ­ θερη», ο σ ημερινός ά ν θ ρ ω π ο ς δ ικ α ιο ύ ­ τα ι να α να κ α λ ύ π τει, ξ α ν ά και π ά λι, π ν ευ ­ μ α τικ έ ς π ο ρ είες π ο υ εξα κ ο λ ο υ θ ο ύ ν να δ είχ ν ο υ ν τ ο δρό μ ο όχι π ρ ο ς τ ο σ τό χ ο α λλ ά π ρ ο ς τ ο τ α ­ ξ ί δ ι. .. ·

Μ ε τ α ιχ Μ ίο

( |)

βιβλία αιχμή$ Δ υο παλιοί φίλοι, ο φ ω τογράφ οε Γκουίντο και ο ψυχολόγοε Τσάρλι, που έχουν πατήσει πλεόν τα σ α ρά­ ντα, βρίσκονται ξανά στη σ υ νάντηση σ υ μ μαθητώ ν του εβρ αϊκού σχολείου t o u s . Ο Τσάρλι πεθαίνει από περιέργεια να γνωρίσει τη σαγηνευτική Α βίβα με την οποία δια τηρεί ερωτικέ5 σχέσειε ο Γκουίντο. Δίχωε να το ξέρει ο Γκουίντο, ο Τσάρλι πείθει την ΑΒίΒα να γίνει πελάτισσά του xoopis η ίδια να έχει ιδέα για τη σχέση μεταξύ των δύο αντρώ ν. Σ' α υ τό το κατα χθόνια ασ τείο π αραμύθι έρωτα και πόθου, ο ΚερτΛέΒιαντ ξεδιπλώνει Βήμα Βήμα την ιστορία εν05 ερωτικού τριγώ νου βάζοντα ε τον καθένα από t o u s τρ ε^ πρωταγωνιστέ5 να την αφ η­ γη θ εί από τη δική του σκοπιά. Τ ο μυθισ τό­ ρημα συνοδεύεται από ένα πρωτότυπο αλφ α βητικό ευ ρετήριο αστείω ν και ευ φ υ ο ­ λογημάτω ν. ΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ w w w . m e t a i x m i o . g r

[

δ ι α β α ζ ω

Β Ι Β Λ Ι Α

] Σ Τ Ο Ν

Κ Ο Σ Μ Ο

Ρωσικό Μτιούκερ κι άλλα βραβεία Μ όσχα

Δημήΐρης Β. Τριανταφυλλίδης (ανταπόκριση)

5 4

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

| I κριτικ ή επ ιτρ ο π ή τ ο υ α νεr I ξά ρ τ η τ ο υ λ ο γ ο τεχ ν ικ ο ύ βραI I β ε ίο υ «Ρω σικό Μ π ο υ κ ε ρ » έδ ω σ ε σ τη δ η μ ο σ ιό τη τα το ν κ α τά ­ λογο τ ω ν βιβλίω ν τ α οπ ο ία π ρ ό κ ειτα ι να δ ιεκδικήσ ουν το ν τ ίτ λ ο τ ο υ κα λ υ ­ τέ ρ ο υ μ υ θ ισ το ρ ή μ α το ς τ η ς χ ρο νιά ς (τα βρ αβ εία «Ρωσικό Μ π ο υ κερ» α φ ο ρ ο ύ ν βιβλία π ο υ εκ δ ίδ ο ν τα ι σ το χρονικό δ ιά σ τη μ α α π ό το ν Ιούλιο ενός έ το υ ς σ το ν Ιούλιο το υ επ ό μ ενο υ ). Κα­ τα τέ θ η κ α ν σ υνολικά 91 βιβλία, α π ό τ α ο π ο ία μ όνο τ α 23 θ α λ ά β ο υ ν μ έ­ ρος σ τη τε λ ικ ή κρίση τ η ς επ ιτρ ο π ή ς . Π α ρ ά τ ο γ εγ ο ν ό ς ό τι φ έ τ ο ς κ α τ α τ έ ­ θ η κε α ριθ μ ό ς-ρεκό ρ, η κριτικ ή ε π ι­ τρ ο π ή α π ο φ ά σ ισ ε α π ό τ ώ ρ α και σ το ε ξή ς ν α λα μ β ά ν ο υ ν μ έρ ο ς μ όνο 24 υ π ο ψ η φ ιό τ η τε ς . Για τ η φ ε τιν ή χ ρ ο ­ νιά σ το ν κ α τά λ ο γ ο π ερ ιελ ή φ θ η σ α ν μ όνο 23 μ υ θ ισ το ρ ή μ α τα , τ α ο π ο ία και σ υ γ κ έ ν τρ ω σ α ν τ η ν ο μ ό φ ω ν η α π ό φ α σ η τω ν μ ελώ ν τ η ς ε π ιτρ ο π ή ς . Το 2 4 ο υ π ο ψ ή φ ιο μ υ θ ισ τό ρ η μ α δεν σ υγ κ έν τρ ω σ ε τ ις π ρ ο τιμ ή σ εις όλω ν τω ν μ ελ ώ ν τ η ς ε π ιτρ ο π ή ς και έτσ ι δ εν σ υ μ π ερ ιελ ή φ θ η σ το ν τε λ ικ ό κ α ­ τά λ ο γ ο . Η κ ρ ιτική ε π ιτρ ο π ή , σ τη ν ο π ο ία σ υμ­ μ ε τέ χ ο υ ν ο κ ρ ιτικ ό ς τ η ς λ ο γ ο τεχ ν ία ς Σεργκέι Μ π ο ρ ο β ίκο , η π ε ζο γ ρ ά φ ο ς Μ α ρ ίν α Βισνιεβέσκαγια, η ηθ ο π ο ιός Ευγενία Σ υ μ εό νο βα , εν ώ π ρ ό εδ ρ ο ς τη ς είναι ο κ ρ ιτικ ό ς τ η ς λ ο γ ο τεχ ν ία ς Γιεβγένι Σ ίν το ρ ο φ , σε α να κοίνω σ ή τ η ς το ν ίζε ι ό τι « π ροσ π ά θησ ε ν α επ ιλ έ ξε ι βιβλία με ά π ο ψ η , δ ίχω ς ό μ ω ς α υ τό ν α α π ο β α ίν ει σε βά ρο ς τ η ς λ ο­ γο τεχ ν ία ς» και «π ρο τίμ η σ ε ν α α ν α ζη ­ τή σ ει τ ο καινο ύ ργιο σ τη λ ο γ ο τεχ ν ικ ή διαδικασία» δ ίχω ς ν α υ π ο κ ύ ψ ει σ τις σ ειρή νες το υ μ ά ρ κετιν γ κ .

Μ ε τ α ξ ύ τ ω ν ά λλω ν, υ π ο ψ ή φ ιο ι για τ ο βρ α β είο «Ρωσικό Μ π ο ύ κερ » είναι ο Α λ εξά ν τερ Α ρχάγκελσ κι με τ ο μυθι­ σ τό ρ η μ α Η τιμή τ η ς κ ά θ α ρ σ η ς, ο Α ν τρ έι Τ ουρ γ κ ιέν ιεφ με τ ο Ν α κοιμ ά­ σ α ι κ α ι ν α π ισ τεύ εις , ο Γιούρι Βιάζεμσκι με τ ο Τα γ λ υ κ ά α ν ο ιξ ιά τικ α π ρ ώ ­ ιμα σ ύκ α , ο Βιβλιοθηκονόμ ος τ ο υ Μ ι­ χ α ή λ Γιελ ιζά ρ ο φ και τ ο βιβλίο τη ς Βι­ κ τω ρ ία ς Π λ α τό β α 8-9-8.

• Η ρω σίδα σ υ γ γ ρ α φ έα ς Λ ιο υ ν τμ ίλ α Ο υ λ ίτσ κ α γ ια ή τα ν , τελ ικ ά , η ν ική­ τρ ια , τ ο υ ιτα λ ικο ύ λ ο γ ο τεχ ν ικ ο ύ β ρ α β είου «Γκριντσά νε Καβούρ» για τ ο κ α λ ύ τερ ο ξενόγλω σ σ ο μ υ θ ισ τό ­ ρημα . Το μυθισ τό ρ η μ ά τη ς Ειλικρ ιν ά δικός σ ας, Σ ούρικ, εκδόθηκε τ ο 200 4 α π ό το ν εκ δ ο τικ ό οίκο ΕΚΣΜ Ο . Τα έρ γ α τ η ς Ο υ λ ίτσ κ α γ ια εκδίδοντα ι σ ε ε κ α το μ μ ύ ρ ια α ν τ ί­ τ υ π α σ τη Ρωσία και έχ ο υ ν ήδη μ ε­ τ α φ ρ α σ τε ί σε 30 γλώ σ σ ες σε όλο τ ο ν κόσμο. Το 2 007 τ ο βιβλίο τη ς Ν τά ν ιε λ Στέιν, μ ετα φ ρ α σ τή ς , ή τα ν υ π ο ψ ή φ ιο για τ ο λ ο γ ο τεχ ν ικ ό βρ α ­ βείο «Μ εγά λ ο Βιβλίο», εν ώ τ ο 2001 γ ια τ ο βιβλίο τ η ς Κ ά ζου ς Κ αζούτσκι έλ α β ε τ ο β ρ α β είο «Ρωσικό Μ π ο ύ ­ κερ».

• Μ ε τ ά α π ό σ ύ ν το μ η α σ θένεια , π έθ α νε σ τη Μ ό σ χα ο διάσ ημος συγ­ γ ρ α φ έ α ς Τ σ ινγκίζ Α ϊτμ ά τ ο φ , έν α ς α π ό τ ο υ ς π ιο γ ν ω σ το ύ ς σ ο β ιετι­ κ ούς σ υ γ γ ρ α φ ε ίς σ τη ν Ελλάδα, α φ ο ύ τ α βιβλία το υ γνώ ρισ α ν μ ε­ γά λ η ε π ιτυ χ ία σ το α να γ ν ω σ τικ ό κοινό α π ό τ α μέσ α τη ς δ εκ α ετία ς τ ο υ '70, ό τα ν έκ α ν α ν γ ια π ρ ώ τη φ ο ρ ά τ η ν εμφ ά νισ ή τ ο υ ς σ τα βι­ βλιοπ ω λεία . ■

Β Ι Β Λ Ι Α

[ δ ι α β α ζ ω I Τ Ο Ν Κ Ο Σ Μ Ο .

Μισό βιβλίο... το χρόνο! ο μ εγά λο ρ α ν τεβ ο ύ για τ ο βιβλίο και τη ν α νά γνω σ η σ τη ν Ιτα λ ία ε το ιμ ά ζ ε ι γ ια το ν Ο κ τώ β ρ ιο η ΑΙΕ (η α ντίσ το ιχ η ΠΟ ΕΒ τη ς Ιτα λία ς), ο π ό τε σ τη Ρώμη θ α π α ρ ο υ σ ια σ τε ί η μεγά λη έρ ευ ν α γ ια τ ο βιβλίο π ο υ δ ιε­ ξά γ ε τα ι α νά τ α κ τ ά χρο ν ικ ά δ ια σ τή ­ μ α τα . Α φ ο ύ , ω ς γ ν ω σ τό ν , σ τη γ ε ί­ το ν α χ ώ ρ α δ εν λ ε ιτ ο υ ρ γ ε ί Κ έν τρ ο Βι­ βλίου, τ η δ ιεξα γ ω γ ή τ η ς έ ρ ευ ν α ς α να λα μ β ά νει η ΑΙΕ σε σ υ νεργα σ ία με τ α υ π ο υ ρ γ εία Π α ιδ είας, Π ο λιτισ μ ο ύ και Π ο λ ιτικ ώ ν γ ια τ η νεο λα ία . Αίγο π ρ ιν α π ό τ ις κα λο κα ιρινές δ ια κ ο π ές οι υπ εύ θ υ ν ο ι τη ς έρ ευ ν α ς π α ρ ο υ σ ία ­ σα ν σ υ ν ο π τικ ά τ α α π ο τε λ έ σ μ α τ ά

Τ

τη ς σ το ν Τύπ ο, ζω γ ρ α φ ίζο ν τα ς με τ α π ιο μ ελ α νά χ ρ ώ μ α τα μια κ α τά σ τα σ η π ο υ κ α τα τά σ σ ει τη ν Ιτα λ ία σ τις τ ε ­ λ ε υ τα ίε ς θέσ εις σ τη ν Ευρώ πη όσον α φ ο ρ ά τη ν α νά γνω σ η και τη ν α γά π η γ ια τ ο βιβλίο. «Τα π ρ ώ τα σ τοιχεία για τ ο 20 0 8 είναι ά κρ ω ς α νησ υχητικά», σ η μειώ νει ο Φ εν τερ ίκ ο Μ ό τ τ α , π ρ ό εδρος τ η ς ΑΙΕ. «Σ τη χ ώ ρ α μα ς ο κ ύκλος εργα σ ιώ ν τω ν βιβλιοπ ω λείω ν και τω ν χ α ρ το β ιβ λ ιο π ω λ είω ν μ ειώ θηκε κ α τά 3,4% σε σχέση με τ ο π ρ ο η γ ο ύ μ εν ο έ το ς . Επίσης, π ερ ισ σ ότερ οι α π ό 30 ε κ α το μ μ ύ ρ ια Ιτα λ ο ί δια β ά ζο υν... μισό βιβλίο τ ο χ ρόνο, εν ώ 2 4 ε κ α το μ μ ύ ρ ια δ ήλω σ αν π ω ς τ ο 200 7 δ ιάβ ασ α ν ένα

Μ π ο λ ω ν ια

Maurizio De Rosa (ανταπόκριση]

Μ ε τ α ιχ Μ ίο

(J)

Β ι β λ ί α αιχ μ ή s Α ν ζ ο ύ σ ε α κ ό μ η ο θ ε ρ β ά ν τε ε α νά μ εσ α pas, π ιστεύω ότι θα ε ξα κ ο λ ο υ θ ο ύ σ α μ ε να το ν β λ έπ ο υ μ ε όπ ω ε και τό τε: γ έρ ο , μ ο ν α χικό , α π ο τυ χ η μ έν ο . Μ ε ρ ικ ο ί, πάλι, δ ια φ ω ν ο ύ ν . Λ έν ε ότι θα το ν είχα μ ε κάνει α κα δ η μ α ϊκ ό , θα το υ α γ ο ρ ά ζα μ ε κ α ιν ο ύ ρ γ ια μ α το γ υ ά λ ια και θα το υ κ ρ εμ ο ύ σ α μ ε π α ρά σ ημα στα κ ο υ I

ρελ ια σ μ έν α ρ ο ύ χ α . Τι ω ραία π ου τα λ έν ε ο ρ ισ μ έν ο ι! » Ο θ ε ρ Β ά ν τε ε έχει τό σ εε ζω έε όσε5 και οι εκ α το ν τά δ εε Β ιογρ α φ ίεε το υ π ου κ υ κ λ ο φ ο ρ ο ύ ν

ΑΝΤΡΕΣ ΤΡΑΠΙΕΓΙΟ

Θερβάνιες

θ ερ β άν τ εβ

π α γκ ο σ μ ίο υ . Γι' α υ τό α κρ ιΒ ώ ε pas μιλά

Ο συγγραφ έα Ξ π ίσ ω απ ό τ ο ν ή ρ ω α

α υ τό το Β ιβλίο: για

tis zooes

το υ Μ ιγ κ έλ δε

θ ερ Β ά ν τεε: γ ι' α υ τέε π ου θα μ π ο ρ ο ύ σ ε να είχε ζήσ ει α λλά δ ε ν έζησ ε, για εκ είν εε που έζη σ ε α λλά pas είνα ι ά γνω στεε... ΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ

w w w . m e t a i x m i o . g r

[

δ ι α β ά ζ ω

Β Ι Β Λ Ι Α

] Σ Τ Ο Ν

Κ Ο Σ Μ Ο

βιβλίο. Μ ε ό ,τι α υ τό σ υ νεπ ά ιγετα ι γ ια τη ν οικο νο μ ία και τ η ν κοινω νική κινη­ τ ικ ό τ η τ α . Α λλά τ ο π ιο α νη σ υ χη τικ ό στοιχείο», σ υνεχίζει ο Μ ό τ τ α , «είναι η α δ ια φ ο ρ ία τ ω ν νέω ν γεν ιώ ν γ ια τ ο βι­ βλίο. Χ ρ ειά ζο ν τα ι γ εν ν α ίες π α ρ ε μ β ά ­ σεις και επ ενδ ύ σ εις γ ια να α ν α τρ α π ε ί η εικό ν α μ ιας ν εο λ α ία ς ά β ο υ λ η ς και απ ο χα υ ν ω μ έν η ς α π ό τ η ν τη λεό ρα σ η, μ ιας ν εο λ α ία ς τ ο 26% τ η ς ο π ο ίας, σ ύ μ φ ω ν α με μια έρευ ν α τ η ς Ε.Ε., α δ υ­ ν α τ ε ί ν α κατα ν ο ή σ ει π λ ή ρ ω ς τ ο π ε ­ ριεχό μ εν ο ενό ς γ ρ α π το ύ κειμένου». Και ό π ω ς σ χεδόν π ά ν τ α σ υμβαίνει σ τη ν Ιτα λ ία , τ α σ το ιχ εία π α ρ ο υ σ ιά ­ ζο υ ν μια χ ώ ρ α διχασμένη: σ τη Βόρεια Ιτα λ ία σ υ γ κ ε ν τρ ώ ν ε τα ι τ ο 51,4% τ ω ν α να γ ν ω σ τώ ν ο λό κλη ρη ς τ η ς χ ώ ρ α ς,

σ τη δε Ν ό τια Ιτα λ ία μόνο τ ο 31,6%, εν ώ σ χεδόν τ ο 20% τ ω ν ν ο ικοκυριώ ν το υ Ν ό το υ δηλώ νει π ω ς δ εν δ ια θ έτει ο ύ τε έν α βιβλίο σ το σ π ίτι, έν α ν τι 89% τ ω ν ν ο ικ ο κ υ ρ ιώ ν τ ο υ Βορρά. «Αλλά π ώ ς μ π ο ρ εί ν α α ν α τρ α π ε ί α υ τή η ζο φ ερ ή εικό ν α και π ώ ς μ π ο ­ ρ ούμε ν α π είσ ο υ μ ε τ η ν έα γ εν ιά ν α σ τρ α φ ε ί σ το βιβλίο σε μία χ ώ ρ α ό π ο υ οι σ χολικές βιβλιοθήκες είναι α νύ π α ρ κ τες ;» , α ν α ρ ω τιέτα ι ο Τ ζο ύλ ιο Α α τά ν τ ζ ι, μ έλος το υ Δ .Σ. τ η ς ΑΙΕ. Να, τ ο λοιπ όν, τ ο μεγά λο α γκά θι, π ο υ α π ο τε λ ε ί και τ ο μ εγ ά λο α γκά θι σ τη ν π ο λ ιτικ ή γ ια τ ο β ιβ λ ίο και σ τη ν Ελλάδα. Το φ θ ιν ό π ω ρ ο θ α επ α ν έλ ­ θ ουμε σ το θ έμ α με τ α π λήρη σ το ιχεία τ η ς έρ ευ ν α ς. ■

Sex and the City... τώρα και ο ε λογοτεχνική μορφή έ το ς , οι κ α λο κα ιρινο ί μή νες το υ Ιο υ νίο υ και Ιουλίου χ α ­ ρ α κτη ρ ίζ ο ν τα ι α π ό μια λέξη : sex! Σ τ ις α ρ χ ές Ιουνίου, σε όλη τη ν Ευρώ πη, οι θ α υ μ α σ τές τ η ς σ ειράς Sex a n d th e C ity α π ό λ α υ σ α ν τ η ν π ρο β ο λή τή ς τα ιν ία ς , η οπ ο ία , α π ' ό ,τι γ ν ω ρ ί­ ζο υ μ ε μέχρι τώ ρ α , σ η μ α το δ ο τε ί τ ο τέ λ ο ς τη ς ισ το ρία ς τ ω ν τεσ σ ά ρ ω ν σ ύ γχ ρ ο νω ν γ υ ν α ικ ώ ν π ο υ δ ια τρ έ ­ χο υ ν τ η Ν έα Υόρκη με βα σ ικό σκο π ό τη ν εύρεσ η σ εξ, ε υ τυ χ ία ς και α γά π ης. Τ α υ τό χρ ο να , σ τη λ ο γ ο τεχ ν ία , η θ ερ ­ μ οκρασ ία α νεβ α ίνει με τη ν έα έκδοση τ η ς Lauren W eisberger, Chasing H arry W inston (σε ελ εύ θ ερ η μ ετά φ ρ α σ η : Α ν α ζ η τ ώ ν τ α ς τ ο H a rry W inston). Η W eisberger, γ ν ω σ τή σ υ γ γ ρ α φ έ α ς το υ μ π ε σ τ σ ελ ερ Ο δ ιά β ο λ ο ς φ ο ρ ά ε ι

Φ

Christopher Lees (α ν τα π ό κ ρ ισ η )

5 0

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

Prada, έχει ήδη ετο ιμ ά σ ει έν α α ν τ ί­ σ το ιχ ο έργο, τ ο οπ ο ίο α να μ έν ετα ι α π ό τ α β ρ ετα ν ικ ά β ιβλ ιοπ ω λεία να γίνει τ ο π ιο π ε ρ ιζ ή τη τ ο βιβλίο για τ ο υ ς β ρ ετα ν ο ύ ς α ν α γ ν ώ σ τες α υ τό τ ο καλοκαίρι. Σ ύ μ φ ω ν α με τη ν τά σ η τη ς επ οχής, τ ο κα ινούργιο βιβλίο τ η ς W eisberger διη­ γ είτα ι τη ν ισ το ρ ία τρ ιώ ν α ν ε ξ ά ρ τ η ­ τω ν και δυνα μικώ ν γυν α ικ ώ ν π ο υ δια­ μ ένουν σ τη Ν έα Υόρκη, οι ο π ο ίες π α ίρ ν ο υ ν τ η ν α π ό φ α σ η ν α α λλ ά ξο υ ν κ ά τι σ τη ζω ή το υ ς σ το δ ιά σ τη μ α ενός χρόνου. Και οι τρ ε ις κ ο ν τεύ ο υ ν ν α φ τά σ ο υ ν τ α 30 και η ζω ή το υ ς δ εν εί­ ναι ό π ω ς είχα ν φ α ν τ α σ τ ε ί το ν εα υ τό το υ ς σε α υ τή ν τη ν ηλικία. Η Έμι, γ ια π α ρ ά δειγμα , π ίσ τευ ε μέχρι τώ ρ α ό τι ο φ ίλ ο ς τ η ς ή τα ν έ το ιμ ο ς να

Β Ι Β Λ Ι Α

δεσ μ ευ τεί, ώ σ π ο υ ξα φ ν ικ ά βρ ίσ κετα ι μόνη τη ς , χ ω ρ ίς β έ β α ια ν α δ ισ τά ζει ν α ε κ μ ε τα λ λ ε υ τ ε ί τ η ν ε λ ευ θ ερ ία τ η ς γ ια ν α κερδίσ ει τ ο ν χ α μ έν ο χρό νο σ το ν το μ έ α το υ έ ρ ω τα . Η Ανδριάνα, α π ό τη ν ά λλη, είνα ι μια π α νέ μ ο ρ φ η κ ο π έλ α π ο υ π α ίζε ι τ ο υ ς ά ν τ ρ ε ς σ τα δ ά χ τυ λ ά τη ς , μ ονό π ο υ α υ τή θέλει κά π ο ιο ν π ο υ ν α μπ ο ρέσ ει ν α τ η ς δ ώ ­ σει έν α δ ια μ α ν τέν ιο δ α χτυ λίδ ι H a rry W inston . Τέλος, η Λι π ρ ο κ α λ ε ί π α ρ ά ­ φ ο ρ η ζή λ ια α νά μ εσ α σ τις κ ο π έλ ες ε ξα ιτ ία ς τ η ς τέ λ ε ια ς σχέσης, π α ρ ό λ ο π ο υ η ίδια π α ρ α μ έν ει α ν ικ α ν ο π ο ίη τη ώ σ π ου έρθ ει ο π ο ν η ρ ό ς α λλ ά και ερ ω τικ ό ς Τζέσι Τσ ά π μ α ν. Έ τσι, λ ο ι­ π όν, έν α βρ άδ υ π ο υ έ χ ο υ ν μ α ζ ε υ τ ε ί οι τρ εις , η κ ά θ ε μια, φ υ σ ικά , μ ε ένα

Σ Τ Ο Ν

[

Δ Ι Α Β Α Ζ Ω Κ Ο Σ Μ Ο

]

κ ο κ τέ ιλ σ το χ έρι, οι φ ιλ ε ν ά δ ε ς σ υ μ φ ω ­ ν ο ύ ν ό τι μέχρι τ ο τ έ ­ λ ο ς τ η ς χ ρ ο ν ιά ς κ ά τι θ α έχ ο υ ν α λλ ά ξει κι οι τρ ε ις . Κι εδ ώ ξε κ ι­ ν ο ύ ν οι μ εγ ά λες π ερ ι­ π έ τε ιε ς . Είναι έν α έρ γ ο π ο υ θ α ενθουσιάσει τ ο υ ς α να γνώ σ τες α υ τή ς τ η ς κ α τη γ ο ρ ία ς β ι­ βλίω ν - έ ν α ς σ υνδυα ­ σ μ ό ς τ η ς γ ο η τ ε ία ς τ ο υ Sex a n d the C ity και τ η ς α υ σ τη ρ ή ς φ ύ σ η ς τ η ς Ν έα ς Υόρκης. Ό ,τ ι π ρ έπ ει γ ια μια καλοκαιρινή α νά γνω σ η. ■

ΜεταιχΜίο ([) β ιβ λ ία α ι χ μ ή ; Σ ' α υ τό το Βιβλίο συγκέντρω σα

tis

σ η μ ε ιώ σ ε ι απ ό ένα ταξίδι πολλαπλό και τα υτόχρ ονο: Σ τη ν ενδοχώ -

ρα Tns Κ ο ύ β α ; και, παράλληλα, στα εν δ ό τερα του λα ο ύ μ ο υ και του ίδιου μου του εα υτού. Γεω γραφία, ιδέε;, ιστορία, πολιτισμό;, τοπία, κα θ η μ ερ ιν έ; σ υ ν ή θ ειε;.Έ ν α ; κ ό σ μ ο ; ο ρ α τό ; διά γ υ μ ν ο ύ οφ θ α λμ ο ύ κι έ ν α ; ά λ λ ο ; που κρύβεται από όπ οιον δ εν είναι έτο ιμ ο ; να δει και να γνω ρίσει ό σ ο υ ; είναι διαφ ορετι­ κοί. Η Κούβα δ εν είναι μία μ ό ν ο χώρα. Είναι

ΠΕΔΡΟ ΧΟΥΑΝ ΓΚΟΥΒΕΡΕΣ

Στην καρδιά ins K o u B a s

ΠΕΔΡΟΧΟΥΑΝ ΓΚΟΥΤΙΕΡΕΣ Σ τ η ν κ α ρ δ ιά

Tns K o ii B a s

π ολλέ; χώ ρε;, η μια πάνω σ την άλλη. Η μια κρύβει τη ν άλλη, σε στρώ ματα που αλληλεπικαλύπτονται και π ροσ τα τεύουν από μα τιέ; επιπόλαιε; και Βιαστικέ;. Από τον πρόλογο του βιβλίου

ΖΗ ΤΗ ΣΤΕ ΤΟ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ WTOIXMIO©

w w w . m e t a i x m i o . g r

Ανοιχτή πρόσβαση στη γνώση Παναγιώτης Στ. Ανδριανέσης pandrian@gmail.com

58

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

α τ ε λ ε υ τα ία χρό νια γ ίν ετα ι ολο­ ένα και π ερ ισ σ ό τερ ο ς λό γο ς γ ια τη ν α νά γκη ελ εύ θ ερ η ς π ρό σ β α ­ σης σ τη γνώ ση και δ ημιουργία ς εν α λ ­ λ α κ τικ ώ ν σ χ η μ ά τω ν διάχυσης το υ επ ι­ στη μ ο νικο ύ π εριεχο μ ένο υ λ ό γω τη ς π εριορισ μ ένη ς π ρό σ β ασ η ς και τω ν α ργώ ν χ ρό νω ν δημοσίευσης τη ς επ ι­ σ τη μ ο νική ς γνώ σ ης, τ η ς μ ειω μ ένης επ ίδρασ ης τη ς έρ ευ ν α ς σ τη ν οικονο­ μική α ν ά π τυ ξη και σ τη βελτίω σ η τη ς π ο ιό τη τα ς ζω ή ς (ιδίως γ ια τ ις α να ­ π τυ σ σ ό μ ενε ς χώ ρες), τ ω ν σ υνεχώ ς α υ ξα ν ό μ εν ω ν τιμ ώ ν τω ν επ ισ τη μ ον ι­ κώ ν σ υ νδ ρο μ η τικώ ν π εριο δ ικώ ν και τω ν ο λιγ ο π ω λ ια κ ώ ν τα κ τ ικ ώ ν τω ν πα ραδ ο σ ιακώ ν εκ δ ο τικώ ν σ χη μ άτω ν, κ αθ ώ ς και τη ς τα χ ύ τ α τ η ς α ν ά π τυ ξη ς τω ν δ υ ν α το τή τω ν τ ο υ Δ ια δ ικτύ ο υ . Γ νω σ τές και με τ ο α κρώ νυ μ ο ΒΒΒ, οι σ η μ α ν τικ ό τερ ες διεθνείς π ρ ω το β ο υ ­ λίες είναι οι ε ξή ς : η Δ ια κή ρ υ ξη τη ς Π ρω το β ο υ λ ία ς Α ν ο ικτή ς Πρόσβασ ης τη ς Β ο υδα π έσ της (Φ εβρουάρ ιος 2002, ό π ο υ δ ια τυ π ώ θ η κ ε για π ρ ώ τη φ ο ρ ά ο όρος open access (ανο ικτή π ρόσβαση), η Δ ια κή ρ υ ξη τη ς Βηθεσδά γ ια τη ν Ε κδ ο τική Δ ρ α σ τη ρ ιό τη τα Α ν ο ιχ τή ς Π ρόσ βασ ης (Απ ρίλιος 2 003), ό π ου π ρόθεσ η τω ν σ υ μ μ ετεχ ό ν τω ν ή τα ν η ε υ α ισ θ η το π ο ίη σ η τ η ς β ιο ϊα τρ ικ ή ς ε ρ ευ ν η τικ ή ς κ ο ιν ό τη τα ς σ χ ετικ ά με τη ν α νο ικ τή π ρόσβαση και η δημιουρ­ γία ενός συνόλου α ρχώ ν και κανόνω ν α νο ικ τή ς πρόσβασης π ο υ θ α α π ο τελ έσουν π ρ ό τυ π ο γ ια τη ν εκδ ο τική δρα ­ σ τη ρ ιό τη τα το υ ερευ ν η τικ ο ύ το υ ς έρ ­ γ ο υ και θ α ε φ α ρ μ ο σ το ύ ν α π ό ό λους το υ ς ερ ευ ν η τικ ο ύ ς οργανισμούς, τη ν επ ισ τη μ ο νική κ ο ιν ό τη τα , τις βιβλιοθή­ κες και το υ ς εκ δ ό τε ς και η Δ ια κή ρυξη το υ Βερολίνου γ ια τη ν Α νο ικτή Π ρό­

Τ

σβαση σ τη Γνώση τω ν Θ ετικ ώ ν και Α ν θ ρ ω π ισ τικ ώ ν Ε π ισ τημώ ν (Ο κ τώ ­ βριος 2003), όπ ο υ οι ερ ευ ν η τές κλήθη­ καν ν α κα τα σ τή σ ο υ ν τ ο επ ισ τημονικό τ ο υ ς υλικό (άρθρα π ο υ έχ ουν υ π ο σ τεί α ξιολόγησ η α π ό κ ρ ιτές και ερευ ν η τικ ά α π ο τελ έσ μ α τα ) ελεύ θ ερ α διαθέσιμο σε ό λους -ο ι χ ρ ή σ τες μπ ορούν να χρη­ σ ιμοπ οιούν τ ο υλικό με τη ν π ρ ο ϋ π ό ­ θεση ν α α να φ έρ ο υ ν τ ο δημιουργό το υ . «Η καθιέρω σ η τ η ς α νο ιχ τή ς π ρόσ β α ­ σης ω ς μιας διαδικασίας ά ξια ς λόγου α π α ιτεί, σ τη ν κα λ ύ τερ η π ερ ίπ τω σ η , τη ν ενεργό δέσμευση το υ καθενός π ου π α ρ ά γ ει επ ισ τημονική γνώ ση και π ο υ κ α τέχ ει π ολιτισ τική κληρονομιά. Οι συ­ ν εισ φ ο ρές α νο ιχ τή ς π ρόσ β ασ ης συ­ μ π εριλα μβ ά νουν π ρ ω τό τυ π α α π ο τε ­ λέσ μ α τα επ ισ τημονικής έρευνα ς, π ρ ω ­ το γ εν ή δεδομένα και μ ετα δεδομένα , π ηγ α ίο υλικό, ψ η φ ια κές α ν α π α ρ α σ τά ­ σ εις εικόνω ν και γρ α φ ικ ώ ν , καθώ ς και δ όκιμο υλικό π ολυμέσω ν» α ν α φ έρ ετα ι χ α ρ α κτη ρ ισ τικ ά σ τη δ ια κήρυξη το υ Βερολίνου. Π α ρόλο π ο υ δ ια φ ο ρ ο π ο ιο ύ ν τα ι σε επ ιμέρ ους σ ημεία, οι τρ εις π ρ ω το β ο υ ­ λίες συγκλίνουν σ τη δ ια τύπ ω σ η τη ς α π α ίτη σ η ς ό τι η επ ισ τημονική π α ρ α ­ γω γ ή π ρ έπ ει ν α είναι ελεύ θ ερ α π ροσβάσιμη σε όλους το υ ς χ ρ ή σ τες μέσω τ ο υ Δ ιαδικτύου. Σ τη ν Ελλάδα, τ ο Εθνικό Ίδ ρ υ μ α Ερευ­ ν ώ ν (ΕΙΕ), π α ρ α κ ο λ ο υ θ ώ ντα ς τις διε­ θνείς ε ξελ ίξεις σ το ν το μ έ α τ ο υ ελ εύ θ ε­ ρ ου λογισ μ ικού και τ ω ν εκδόσ εω ν α νο ικ τή ς πρόσβασης, α σ π ά ζ ετα ι τις α ρχές τη ς α νο ικ τή ς π ρόσ β ασ ης και υ π οσ τηρ ίζει όλες τις π ρ ω το β ο υ λ ίες τη ς Κίνησης γ ια τη ν Α νοικτή Π ρό­ σβαση (O pen Access M ovem ent) π ο υ διενεργούνται σε διεθνές επ ίπ εδο. ■

Οι Εκδόσεις Παπαζήση προτείνουν... ΜΕΤΑΦΡΑΣΕΙΣ ΞΕΝΩΝ ΕΡΓΩΝ Ιστορία της Ελληνικής Λογοτεχνίας (Α και Β' τόμος)

Διεύθυνση σειράς: Γεωργία Ξανθάκη

:\ΛΙ1ΜΚΙΙ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ

, MONIQUE TREDE, ALAIN LEBOULIUEC

λ η ν ικ η .

‘ΑΜΜαγι

Ι σ τ ο ρ ία τ η ς Ε λ λ η ν ικ ή ς Λ ο γ ο τ ε χ ν ία ς <?ΣΤ Ο Ρ ι α

® «40ΙΗΙιΜ(κ η

Πανόραμα της ελληνικής λογοτεχνίας δώδεκα αιώνων από τον Όμηρο ως την πρώιμη χριστιανική γραμματεία. Λόγος μεστός και τεκμηριωμένος, πλήρης παράθεση πηγών και πλούσια βιβλιογραφία. Ένα έργο αναφοράς.

Κ Ι ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑΖΗΣΗ

Νικηταρά 2 & Εμμ. Μπενάκη, 106 78 Αθήνα Τηλ.: 210-3838020,210-3822496, Fax: 210-3809150 site: www.papazisi.gr ♦ email: papazisi@otenet.gr

Η λογοτεχνία

στο Δημοτικό δέση της Λ ο γ ο τεχ ν ία ς π αρουσιάζεται δ ια χρ ο νικ ά π αραμελημένη τόσ ο από τα επίL J

σήμα Αναλυτικά Π ρ ογρ άμμα τα όσ ο και από τις δ ιδ α κτικές π ρακτικές της ελληνικής I Πρω τοΒ άδμιας Εκπαίδευσης. Το ζήτημα αυτό απ ασ χολεί την Εκπαιδευτική και Πανε­

πιστημιακή κοινότητα εδώ και πολλά χρόνια, χω ρίς να επιλύεται. Η επίσημη ηγεσ ία ενώ πα­ ρ αδ έχετα ι αυτή την ουσ ιώ δη έλλειψη δ ιδ α σ κ α λ ία ς της λ ο γο τεχ νία ς « εφ ευ ρ ίσ κ ει» α ιτιο λο ­ γ ίες για ν α μην πάρει μέτρα. Οι σ υ ν ερ γ ά τες μ α ς καδ ηγητές π αρο υσ ιάζουν το όλο δέμα.

Γιάννης Σ. Παπαδάτος - Δημήτρης Πολίτης

Η θέση της λογοτεχνίας στο δημοτικό σχολείο σύμφωνα με τις απόψεις των δασκάλων:

Αναφορά σε μία έρευνα Γ ενικά Από τα «Αναγνωστικά» των περασμένων αιώνων, στα οποία συμπεριλαμβάνονται και λογοτεχνικά κείμενα, μέχρι τα προηγούμενα εγχειρίδια της σειράς «Η Γλώσσα μου», όπου ανθολογούνται αυτοτελώς ή αποσπασματικά λογοτεχνικά κείμενα (ποιήματα, παραμύθια, μικρές ιστορίες, παραμυθικές ιστορίες, διηγήματα, μυθιστορήματα, θεατρικά κείμενα) ή τα σημερινά βιβλία του γλωσσικού μαθήματος (στο πλαίσιο της πρόσφατης «μεταρρύθμισης»), όπου περιορίζονται δραστικά τα λογοτεχνικά κείμενα, η Λογοτεχνία δεν διεκδικεί προεξάρχοντα ρόλο, ενώ η αισθητική της δυναμική προσεγγίζεται και αναλώνεται στο πλαίσιο του γλωσσικού μαθήματος. Από τη δεκαετία του 1980, ωστόσο, παράλληλα με τα γλωσ­ σικά εγχειρίδια κυκλοφορούν και τα Α ν θο λό γ ια Λ ο γ ο ­ τεχνικώ ν Κειμένω ν για τους μαθητές του ελληνικού δη­ μοτικού σχολείου, τα οποία και αναλαμβάνουν «να σώ­ σουν» τη χαμένη «τιμή» της Λογοτεχνίας. Προς μια τέ­ τοια προοπτική τα σημερινά Α ν θ ο λό γ ια Λ ο γ ο τεχ ν ικ ώ ν Κειμένω ν (ένα ανά δύο τάξεις, όπως και τα προηγού­ μενα, αρχίζοντας από την Α 1Δημοτικού) είναι επιφορ­ τισμένα να αναδείξουν επιπλέον και την αξία της υπο-

<θΟ

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

τιμημένης λογοτεχνικότητας. Τα ερωτήματα, πάντως, για τη θέση της Λογοτεχνίας όσο και οι επιφυλάξεις για τις νεότερες προτάσεις αντιμετώπισής της μέσα στο πλαίσιο του σημερινού προγράμματος της Πρω­ τοβάθμιας Εκπαίδευσης προβάλλουν περισσότερο έντονα από ποτέ και απαιτούν «μορφωμένες» απαντή­ σεις και υπερβάσεις. Προς την κατεύθυνση αυτή είναι προσανατολισμένο και το παρόν άρθρο, καταγράφο­ ντας και διερμηνεύοντας τις απόψεις των δασκάλων για τη θέση της Λογοτεχνίας στο δημοτικό σχολείο. Μελετώντας τα παλαιότερα Α ν α λυ τικ ά Π ρ ογ ρ άμ ­ ματα, όπου αποτυπώνονται οι στόχοι και διαγράφε­ ται η ύλη των μαθημάτων και των διδακτικών αντικει­ μένων, παρατηρεί κανείς ότι η Λογοτεχνία εντάσσε­ ται στον όγδοο και τελευταίο στόχο του γλωσσικού μαθήματος1, ενώ στο καθημερινό «Ωρολόγιο Πρό­ γραμμα» δεν αναφέρεται καν το αντικείμενο «Λογο­ τεχνία». Έτσι, από τη μια πλευρά τα κείμενα (λογοτε­ χνικά και χρηστικά) των βιβλίων Η Γλώ σσα μου προ­ σεγγίζονταν με τρόπο κειμενοκεντρικό με βάση κύ­ ρια την κατανόηση, τις γραμματικοσυντακτικές ασκή­ σεις και «ελευθεριάζοντα» για την παραγωγή γραπτού λόγου, ενώ από την άλλη πλευρά τα Α ν θ ο λό γ ια Λ ο ­

γ οτεχ νικώ ν Κ ειμένω ν , πλήρως ενταγμένα στις απαιτή­ σεις του γλωσσικού μαθήματος, χρησιμοποιούνταν περιοδικά (μια φορά κάθε δύο εβδομάδες), αλλά και το λεγόμενο «επαναληπτικό μάθημα» (τύπου διαγω­ νίσματος: δώδεκα περίπου το χρόνο) ήταν απόλυτα ενταγμένο στο γλωσσικό μάθημα. Έτσι, η φιλαναγνωσία, αν και ρητά διατυπωμένος στόχος του γλωσσι­ κού μαθήματος, δεν περιβαλλόταν προφανώς με τη δέουσα προσοχή, αφού, όπως ειπώθηκε, η όλη προ­ σέγγιση ήταν κατά το μεγαλύτερο μέρος της κειμενοκεντρική, γνωστικά προσανατολισμένη στους γραμ­ ματικούς και συντακτικούς κανόνες. Στα πρόσφατα Α ν α λυ τικ ά Π ρ ογρ άμ μ ατα Σπ ο υδώ ν (ΑΠΣ) και στο Λιαθεματικό Ενιαίο Π λ α ίσ ιο Π ρ ογ ρ α μ ­ μάτω ν Σπ ουδώ ν (ΔΕΠΠΣ) (2002) η Λογοτεχνία εντάσ­ σεται στον έκτο από τους δεκατρείς στόχους του γλωσσικού μαθήματος2. Σε σύγκριση, ωστόσο, με τα προηγούμενα Π ρ ογρ άμ μ ατα Σπ ο υδώ ν υπάρχει μια ποιοτικού χαρακτήρα διαφορά, αφού «κρίνεται σκό­ πιμη η μερική αποσύνδεση της διδασκαλίας των λο­ γοτεχνικών κειμένων από τη διδασκαλία του γλωσσι­ κού μαθήματος, γιατί η λογοτεχνία παίζει ένα σημα­ ντικό ρόλο στη γλωσσική και γενικότερα στην αισθη­ τική καλλιέργεια του ατόμου, στην ευαισθητοποίησή του απέναντι στα προβλήματα της ζωής...»2. Παρά το ότι πρόκειται για μια σχετικά ορθή θέση, αν θεωρού­ σαμε ότι η Λογοτεχνία χρειάζεται να αντιμετωπίζεται αποκλειστικά μέσα στα όρια της γλωσσικής διδασκα­ λίας3, θα περίμενε κανείς ότι μια τέτοια αποσύνδεση θα εξασφάλιζε τη θέση της Λογοτεχνίας στο «Ωρο­ λόγιο Πρόγραμμα», κατοχυρώνοντας το «δικό» της χρόνο σε εβδομαδιαία βάση. Κάτι τέτοιο, όμως, δεν

συμβαίνει. Σχετικά υπάρχει μόνο μια «οδηγία» του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, η οποία προβλέπει ότι κάθε πέντε (5) δίωρα του γλωσσικού μαθήματος θα ακολουθεί ένα (I) δίωρο που θα καλύπτεται από κεί­ μενα του Α ν θ ο λο γ ίο υ Λ ο γ ο τεχ ν ικ ώ ν Κ ειμ ένω ν 4. Αυτό το δίωρο, το οποίο προβλέπεται «ευκαιριακά» και δεν αναφέρεται στο «Ωρολόγιο Πρόγραμμα», είναι προ­ σαρμοσμένο θεματικά στις ενότητες των εγχειριδίων του γλωσσικού μαθήματος. Ουσιαστικά, δηλαδή, η ενασχόληση των μαθητών με τα λογοτεχνικά κείμενα επαφίεται στις ιδιαίτερες συνθήκες της κάθε τάξης (μαθησιακές δυσκολίες, πολυπολιτισμική σύνθεση, έλ­ λειψη αποτελεσματικής βοήθειας κ,λπ.), αλλά κυρίως στη διάθεση των δασκάλων απέναντι στη Λογοτεχνία, η οποία επηρεάζεται και από τη γνωστή «δυσκολία» των τελευταίων σχολικών βιβλίων σε σχέση με τη διά­ θεση ωρών για την κατανόηση και εμπέδωση των γνω­ στικών αντικειμένων. Γίνεται έτσι φανερό ότι η Λογο­ τεχνία που προσφέρεται από τα Α ν θ ο λό γ ια Λ ο γ ο τε ­ χνικώ ν Κειμένω ν, πέρα από τα αναγραφόμενα στο ΔΕΠΠΣ, στην ουσία εντάσσεται σε μεγάλο βαθμό στο γλωσσικό μάθημα, αφού, στην καλύτερη περίπτωση, «διδάσκεται» όπως αυτό. Συνεκδοχικά, λοιπόν, από τη στιγμή που τα κείμενα του γλωσσικού μαθήματος προσεγγίζονται με πρακτικές κυρίως «λειτουργικού εγγραμματισμού» , παρόμοια «τύχη» επιφυλάσσεται και για τα κείμενα των Α νθο λογίω ν. Επιπλέον, η Λο­ γοτεχνία αντιμετωπίζεται από τα ΑΠΣ- ΔΕΠΠΣ και σ ε διαθεματικά πλαίσια ως ...συμπλήρωμα. Αναφέρεται χαρακτηριστικά: «Η λογοτεχνία διδάσκεται και στο πλαίσιο των άλλων μαθημάτων ... σε συνδυασμό με τα μαθήματα των καλλιτεχνικών και της μουσικής κ.λπ.»6.

Βιβλία για παιδιά από 10 coqJ2 ετών

J ΜΙΝΩΑΣ .θ. 504 88, 14Ι ΙΟΝ. Ηράκλίΐο, Αθήνα Τ:2± ί info0miinoas.gr

w w w .m inoas.gr/

yA

/'

[

δ ι α β α ζ ω ] Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α

Σ Τ Ο

Δ Η Μ Ο Τ Ι Κ Ο

Η ιδ ια ιτερ ό τη τα τη ς Λ ογο τεχ νία ς και η α να γκ α ιό τη τά τη ς ως «αντικειμ ένου » Στις βασικές επιδιώξεις της Λογοτεχνίας προτάσσε­ ται, ως γνωστόν, η αισθητική απόλαυση και μέσω αυ­ τής άλλοι έμμεσοι και αβίαστοι στόχοι (φιλαναγνωσία, οικολογική - κοινωνική - πολιτισμική ευαισθητοποίηση κ,λπ.), που δεν επιτυγχάνονται ούτε στο ελάχιστο, αφού η Λογοτεχνία εντάσσεται λανθασμένα σε μια γνωσιοκεντρική προοπτική, υπονομεύεται ως προς τη θέση της και υποβαθμίζεται ως προς τους σκοπούς της. Αυτή η διαπίστωση επαληθεύεται και από τις προθέσεις του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, όταν κατά την επιμόρφωση των στελεχών της εκπαίδευσης και των εκπαιδευτικών για τα νέα βιβλία (2005-2007) ελά­ χιστα δίωρα σε ελάχιστες ομάδες εκπαιδευτικών δια­ τέθηκαν, και αυτά ύστερα από τις οχλήσεις των συ­ ντακτικών επιτροπών των Α νθο λογίω ν. Ωστόσο, για το αν η Λογοτεχνία είναι απαραίτητη στα παιδιά σχο­ λικής ηλικίας νομίζουμε ότι δεν χρειάζεται να επιχει­ ρηματολογήσουμε. Ας αρκεστούμε μόνο σε κάτι χα­ ρακτηριστικό που αναφέρει ο D. Pennac: «Ναι, του μάθαμε τα πάντα για το [λογοτεχνικό] βιβλίο. Του ανοίξαμε υπέρμετρα την όρεξη για διάβασμα. Σε ση­ μείο, θυμηθείτε, σε σημείο που βιαζόταν να μάθει να διαβάζει μόνος του!»7. Στον πρόλογο του Β ιβλίου για τ ο δ ά σ κ α λο , που συνοδεύει το Α ν θ ο λό γ ιο Λ ο γ ο τε χ ν ι­ κώ ν Κ ειμ ένω ν για τις Γ'-Δ' τάξεις του Δημοτικού, ση­ μειώνεται: «Στόχος του Α ν θ ο λ ο γ ίο υ είναι η καλλιέρ­ γεια της λογοτεχνικής ευαισθησίας και της φιλαναγνωσίας στο παιδί με τρόπους παιγνιώδεις και προπαντός ευχάριστους... Γνώμονας του Α ν θ ο λ ο γ ίο υ είναι η μη υποβάθμιση της λογοτεχνικότητας, που αποτελεί και το μείζονα κίνδυνο εξαιτίας της σύγχυσης ανάμεσα στο παιγνιώδες και το λογοτεχνικό, στο γενικώς ευ­ χάριστο και σε αυτό που προβληματίζει και διεγείρει τη φαντασία του μαθητή...»8. Από όλες τις παραπάνω απόψεις εξυπηρετείται το βα­ σικό ερώτημα: αν η λογοτεχνία σχετίζεται με την «αι­ σθητική απόλαυση, την αναγνωστική εμπειρία»’, με την «αβίαστη και έμμεση κοινωνικοποίηση του παι­ διού»10, η οποία επιτυγχάνεται από την προσέγγιση των λογοτεχνικών κειμένων με τρόπους ευχάριστους και παιγνιώδεις που δεν συγχέονται με τις διαδικασίες εκμάθησης της γλώσσας από τα οικεία βιβλία, δεν θα έπρεπε το «αντικείμενο» της Λογοτεχνίας να έχει τον ξεχωριστό του χρόνο στο «Ωρολόγιο Πρό­ γραμμα»;

62

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

Α ναφορά σε μια έ ρ ευ ν α Με βάση τα παραπάνω δεδομένα διενεργήσαμε μια έρευνα με ερωτηματολόγιο σε εκπαιδευτικούς της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης το Νοέμβριο του 2007 στο Νομό Αττικής. Στην έρευνα, τα ευρήματα της οποίας ανακοινώθηκαν σε συνέδριο που διοργάνωσαν το ΤΕΕΑΠΗ του Πανεπιστημίου της Πάτρας και το Κολέγιο Αθηνών", συμμετείχαν εκατόν δεκαοκτώ (118) δάσκαλοι. Θα αναφερθούμε σε δύο από τους στόχους-άξονες αυτής της έρευνας, οι οποίοι σχετί­ ζονται με τη διερεύνηση των απόψεων των εκπαιδευ­ τικών της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης σχετικά με τη θέση της Λογοτεχνίας στο δημοτικό σχολείο και τη σχέση της με το γλωσσικό μάθημα. * Η θέση της λογοτεχνίας και η σχέση της με το γλωσσικό μάθημα

Όσον αφορά τη θέση της Λογοτεχνίας στα ΑΠΣ, στο ΔΕΠΠΣ και στο «Ωρολόγιο Πρόγραμμα» του σχο­ λείου, οι εκπαιδευτικοί θεωρούν σε ποσοστό 70,4% ότι η θέση της Λογοτεχνίας δεν βελτιώθηκε («καθό­ λου» ή «λίγο»), σε ποσοστό 25,4% ότι βελτιώθηκε «αρκετά» και σε ποσοστό 4,2% ότι βελτιώθηκε «πολύ». Κάτι ανάλογο καταγράφεται και στις απαντή­ σεις που συνδέονται με τη διασφάλιση της σχέσης Λογοτεχνίας και μαθητή: το 89% απαντά ότι δεν δια­ σφαλίζεται («καθόλου» ή «λίγο») η σχέση και μόλις το 11% ότι διασφαλίζεται «αρκετά» ή «πολύ». Από τις συγκεκριμένες απαντήσεις των εκπαιδευτικών συνά­ γεται ότι, τελικά, η θέση της Λογοτεχνίας στο σχο­ λείο ούτε βελτιώθηκε με τα καινούργια βιβλία και προ­ γράμματα αλλά ούτε και διασφαλίζεται. Επίσης σε πο­ σοστό 80,6% [«καθόλου» (3 1,4%) ή «λίγο» (49,2%)] οι εκπαιδευτικοί απάντησαν ότι το επίσημο πρό­ γραμμα δεν καλλιεργεί όσο θα έπρεπε την αγάπη των μαθητών απέναντι στη λογοτεχνία και 83,1% (35,6% «καθόλου» και 47,5% «λίγο») επιθυμούν να διατίθε­ ται ικανοποιητικός χρόνος για τη Λογοτεχνία. Όσον αφορά την αυτονόμηση της Λογοτεχνίας από το γλωσσικό μάθημα, οι εκπαιδευτικοί υποστήριξαν σε ποσοστό 64,4% ότι το γλωσσικό μάθημα εμποδί­ ζει (39,8% «αρκετά» και 24,6% «πολύ») την ουσια­ στική προσέγγιση των λογοτεχνικών κειμένων. Επίσης υποστήριξαν, σε ποσοστό 86,4% («αρκετά» 27, 1%, «πολύ» 59,3%), ότι είναι απαραίτητο η Λογοτεχνία να αυτονομηθεί/να αποσυνδεθεί από το γλωσσικό μάθημα.

[ Δ IA ΒAΖΩ I Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α

• Η έλλειψη βιβλιοθηκών Η έλλειψ η β ιβλιοθηκώ ν σ το χ ώ ρ ο το υ ελλη νικο ύ Δ η ­ μ ο τικ ο ύ Σ χο λ είο υ συνιστώ ένα ά λλο ζήτη μα που από τ ο ... 1835(!)12 και ανα ζητά τη ν ουσ ιασ τική και ο λ ο κλ η ­ ρω μένη αντιμετώ πισή το υ , δηλαδή τη δη μιου ργία εν η ­ μερω μένω ν σ χολικώ ν βιβλιοθηκών. Τ ο σ χ ετικ ό ά ρθρ ο το υ Ν . 1566/85 που α να φ έρ ετα ι σ την ίδρυση β ιβλιο­ θηκώ ν στα σ χολεία α κό μη δ ε ν έχ ει εν ε ρ γ ο π ο ιη θ εί13. Σ το ερ ω τη μ α το λ ό γιο μ ετα ξύ άλλων (επ ιμόρφ ω σ η σ τις ν έε ς λ ο γ ο τεχ ν ικ έ ς θεω ρ ίες κ.ά.) οι εκπαιδευτικοί σε ποσοστό 98,3% («α ρ κ ετά » 16,9%, «π ολύ» 81,4%) επ ισ ημαίνουν τη ν α να γκα ιό τητα ύπ α ρξη ς στα σ χολεία ενη μερ ω μ έν ω ν β ιβλιοθηκώ ν για τα διάφ ορ α γνω στικά α ντικείμ εν α , αλλά και για τη Λ ο γ ο τεχ ν ία . Ο ι συνεχώς εμ π λο υτιζό μενες και ενη μερω μ ένες βιβλιο­ θή κ ες σ ε κάθ ε σ χολ είο τη ς Π ρ ω τοβά θμια ς Εκπαίδευ­ σης θα επ ιτελούσ α ν μέγισ το παιδαγωγικό και μο ρφ ω ­ τικ ό ρ ό λ ο για τ ο εκπ α ιδ ευ τικό προσωπικό και, βέβαια, για το υ ς μα θητές. Τα μαθήματά το υ ς θα αποκτούσ αν μεγαλύτερη αξία, αλλά και τα λογο τεχνικά βιβλία θα συνέτειν α ν σ την καλλιέργεια τη ς φιλαναγνωσίας και στη δημιουργία τη ς « κο ινότη τα ς τω ν αναγνωστών», η οποία θα είχ ε ως χαρακτηριστικά τη ς τη ν α μοιβαιότητα, τη συνεργασία, τη σ υνεχή και δρασ τήρια πρακτική. Εξάλλου, ο χώ ρ ος τη ς βιβλιοθήκης δ ια θ έτει μια ιδιαί­ τε ρ η δυναμική, π ρ οσ δ ίδο ντας ευχά ρισ τη κινητικό τητα στα διάφ ορα «μ αθήματα» και, βέβαια, σ τη Λ ογ ο τεχν ία . Ο ι α φηγήσ εις που μπ ορ εί να γίνονται εκ εί, οι αναγνώ­ σεις βιβλίων από τα παιδιά και ά λλες ποικίλες δρ α σ τη­ ρ ιό τη τες θα καλλιεργήσ ουν τ ο μόνιμο, εν ερ γ η τικό και κ ριτικό αναγνώστη και όχι τ ο ν α διά φ ο ρο ή πα θητικό που καλλιεργούν τα ισχύοντα π ρ ογρ άμ μα τα 14.

Σ Τ Ο

Δ Η Μ Ο Τ Ι Κ Ο .

* Άλλες παρατηρήσεις των εκπαιδευτικών. Το δίωρο της Λογοτεχνίας, οι βιβλιοθήκες και οι εκ­ δόσεις. Σχολιασμός Ο ι εκ π α ιδ ευ τικ ο ί σ την π ρ οα να φ ερ θείσ α έρ ευ να και σ ε μια α νο ιχτή ερ ώ τη σ η μ ε τη ν οπ οία κ αλο ύνταν να π ρ ο τείν ο υ ν τρ ό π ο υ ς για τη βελτίω ση τη ς λ ογο τεχνία ς: 1) Υπογραμμίζουν την ανάγκη αυτονόμησης της Λογοτεχνίας από το γλωσσικό μάθημα. Προτεί­ νουν μάλιστα τη θεσμοθέτηση ενός δίωρου στο «Ωρολόγιο Πρόγραμμα» για τη Λογοτεχνία. Θ ε ω ρ ο ύ μ ε ό τι μια τέ το ια πρ ότα σ η είναι απόλυτα εφ ι­ κ τή για τ ο σ χολ ικ ό πρ όγρ αμ μα , α φ ο ύ ένα δίω ρο τη ν εβ δ ο μ ά δ α για κ ά θ ε τά ξη θα α π ελευθ έρ ω ν ε το υ ς μα­ θ η τές και θα το υ ς τ α ξίδ ε υ ε σ τη μαγεία τη ς λ ο γ ο τε ­ χνίας με έναν τρ ό π ο εντελώ ς δ ια φ ο ρ ετικό από α υτο ύς τω ν δ ια δ ρο μώ ν το υ γλω σσ ικού μα θ ήμ ατο ς. Ο ι παι­ γνιώ δ εις δ ρ α σ τη ρ ιό τη τες , όπως α υ τέ ς ορ θά π ρ ο τείνοντα ι από τα Α Π Σ και Δ Ε Π Π Σ '3, και μάλιστα εμ π λ ο υ­ τισ μ έ ν ες από τις π ρ ο τε ιν ό μ εν ε ς ε ν δ εικ τικ έ ς δ ρ α σ τη ­ ρ ιό τη τες σ το τέ λ ο ς κ ά θ ε κ ειμ έν ο υ τω ν Α ν θ ο λο γ ιώ ν 14 «δια φ ο ρο π ο ιού ν» τ ο κλίμα τη ς λ ογ ο τεχ ν ικ ή ς π ρ οσ έγ­ γισ ης από τ ο κλίμα τη ς γλω σσ ικής διδασκαλίας. Ο ι κ οιν ο ί τό π ο ι τω ν δια φ όρ ω ν πρ οσ εγγίσ εω ν (κε ιμ εν ο κ εν τρ ική - εγγρ α μ μα τισ μο ύ, αντα π ό κρισ ης κ.ά.), π.χ.: ερ ω τή σ εις κατα νόησ ης, ασ κήσ εις μ ο ρ φ ή ς τω ν κ ειμ έ­ νων, κρίσ ης, σ ύγκρισ ης κ,λπ., α π ο τελ ού ν μία γέφ υρ α α μοιβαία ς α λ λ η λ ο τρ ο φ ο δ ό τη σ η ς δίχω ς π αρανοήσεις και σ υγχύ σ εις από το υ ς μα θ ητές, με σ εβ α σ μ ό απένα­ ν τι και σ το γλω σσ ικό μάθημα και σ τη Λ ο γ ο τεχ ν ία .

2) Σημειώνουν επανειλημμένα την αναγκαιότητα ίδρυσης «ενημερωμένων» βιβλιοθηκών σε κάθε σχολείο.

[

Δ

I

A

BA

Ζ Ο ]

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α

Σ Τ Ο

Δ Η Μ 0 Τ I Κ 0

Μια τέ το ια πρ ακτική από τη μεριά τη ς π ο λιτεία ς θα π ρ ο σ έδ ιδ ε ουσία στα μαθήματα, ενώ θα μπ ορ ού σ ε να π ροβά λλει α π ο τελ εσ μ α τικ ό τ ερ α τη Λ ο γ ο τεχ ν ία . Είναι τό σ ο σ ημαντική η β ιβλιοθήκη για το υ ς μα θ η τές που δ ε ν το υ ς βοηθά ει μό νο στα μαθήματα, αλλά το υ ς απε­ λ ευ θερώ νει, α κό μη και ως χώ ρ ος, από τ ο π ιεσ τικό σ χολικό π εριβάλλον/π ρόγραμμα . Και, βέβαια, η Λ ο γ ο ­ τεχν ία με π ο ικίλες δ ρ α σ τη ρ ιό τη τε ς , όπως: η ώρα τη ς αφήγησ ης, η θεμ α τικ ή κ ατη γοριοπ οίη σ η βιβλίων από το υ ς μα θ ητές, η ελ εύ θ ερ η επ ιλογή βιβλίων, οι αναγνώ­ σ εις, θα έχ ει τη ν ...τιμη τική τη ς και θα α π ο κτή σ ει τη ν ιδ ια ίτερ η θέσ η που τη ς α ναλογεί. Μια θέσ η που τη ν α π εγκλω βίζει από τ ο γλω σσ ικό μάθημα και τις απαι­ τή σ εις το υ . Θ α ήταν χρ ήσ ιμ ο, ακό μη , αν η πολιτεία χ ο ρ η γο ύ σ ε π ιστώ σεις για τη ν αγορά τω ν βιβλίων που π ρ οτείνοντα ι στα Ανθολόγια Λογοτεχνικών Κειμένων. Μ ε τ ο ν τρ ό π ο α υ τό ο μα θ ητή ς θα έ φ τα ν ε αβίαστα από τ ο απόσπασμα σ το «όλον», ενώ ο εκ π α ιδ ευ τικ ός θα μ π ορ ού σ ε να πρ οσ εγγίσ ει τ ο κ είμ εν ο α π ο δ ο τικό ­ τε ρ α με το υ ς μα θ ητές το υ .

3) Προτείνουν τη χορήγηση κρατικών πιστώσεων στα σχολεία για εκδοτική δραστηριότητα στο πλαίσιο των επιστημονικών αντικειμένων και της συγγραφής λογοτεχνικών κειμένων από τα παιδιά. Η Λ ο γ ο τεχ ν ία σ το σ χ ο λ είο μπ ορ εί να γίνει τ ο όχημα για τη ν καλλιέργεια το υ επ α ρκού ς α ναγνώστη και β έ­ βαια τ ο πλαίσιο όπ ου θα εκ κ ο λ α φ θ ο ύ ν άτυπα οι μ ελ ­ λ ο ν τικ ο ί σ υγγρα φείς. Η έκ δ ο σ η περιοδικώ ν, φ υλλα ­ δίων, μικρών σ υλλογών τω ν μικρών μαθητώ ν και η επι­ κοινωνία μ ε τα ξύ διαφ όρ ω ν σ χολείω ν (σ υ ν εκ δό σ εις κ.λπ.) θα π ρ ο σ έδ ιδ ε μια ιδ ια ίτερ α ευ χά ρ ισ τη κινητι­ κ ό τη τα μ ε πολλά ο φ έλη .

4) Προτείνουν να διδάσκεται η θεωρία και η ιστο­ ρία της λογοτεχνίας με απλά μαθήματα τουλάχι­ στον στις δυο μεγάλες τάξεις. Η τελε υ τα ία αυτή πρ ότα σ η τω ν δασ κάλω ν κρίνεται ιδια ίτερ α σ ημαντική. Ο θ εω ρ η τικ ό ς πρ οβ λη μα τισ μό ς για τη φ ύσ η τη ς λ ο γ ο τεχ ν ία ς και για τ ο ν τρ ό π ο λ ει­ το υ ρ γ ία ς το υ λ όγ ο υ τω ν λ ο γ ο τεχν ικ ώ ν κειμ ένω ν, κα­ θώ ς και η γνώση τω ν ισ τορικώ ν π εριόδ ω ν τη ς ελλη νι­ κής λ ο γο τεχνία ς, με σ τοιχ εία τη ς π αγκόσμιας, θα ήταν ιδ ια ίτερ α β οη θη τική για το υ ς μα θ η τές τω ν δ ύ ο τ ε λ ε υ ­ ταίω ν τά ξεω ν το υ δ η μ ο τικ ο ύ σ χολείου . Δ ε ν θα το υ ς π ρ ο ε το ίμ α ζε μό ν ο να υ π ο δ εχ το ύ ν ο μ α λό τερ α τη ν α νάλογη ύλη το υ γυμνασ ίου, αλλά θα το υ ς εφ ό δ ια ζ ε και μ ε τη ν κατάλληλη γνώση, ώ σ τε να προσ λαμβάνουν ο υ σ ια σ τικ ότερ α τα κ είμ ενα , εντα γμένα σ ε ισ το ρ ικ ές

<64-

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

και λ ο γ ο τεχ ν ικ έ ς π ε ριόδ ου ς. Σ το α π ώ τερο μέλλον, Ανθολόγια Λογοτεχνικών Κειμένων (για τις δ υ ο μεγά ­ λ ες τά ξεις ), τα οπ οία θα α κο λ ο υ θ ο ύ ν μια τέ το ια συλ­ λογισ τική, θα ήταν ιδ ια ίτερ α α π ο τελεσ μα τικά για τη λ ο γ ο τεχ ν ικ ή παιδεία τω ν μαθητών.

Συμπεράσματα Η Λ ο γ ο τεχ ν ία σ ήμ ερ α, π ε ρ ισ σ ό τερ ο ίσ ως από π ο τέ, π ρέπ ει να δηλώ νει ουσ ιασ τικά τη ν παρουσία τη ς σ το δ η μ ο τικ ό σ χολείο. Είναι επιτακτική ανάγκη να αντιμετωπισθεί ως ανεξάρτητο «αντικείμενο» σε κάθε τάξη με ένα δίωρο την εβδομάδα. Ο ι σ τόχο ι τη ς Λ ο γ ο τεχ ν ία ς είναι κυρίως α ισθητικοί και πολιτισμικοί. Μ έσα από τη ν καλλιέργεια τη ς φιλαναγνωσίας και τη ν α ισθητική προσέγγιση τω ν κειμένω ν, δ η ­ λαδή μέσω τη ς α ισθητικής οδ ού , τ ο παιδί πλησιάζει έ μ ­ μεσα και αβίαστα τα διαπολιτισμικά, οικολογικά, δια­ προσωπικά και τα άλλα κοινωνικά σ ημαινόμενα, π ρ ο­ σ εγγίζοντα ς α κό μη και τη γνώση από μια ευχάρισ τη, απολαυστική και μη γνω σιοκεντρ ική ο δ ό. Επομένως, η Λ ο γ ο τεχν ία είναι απαραίτητη, χω ρίς να έχ ει γνω σιοκεν τρ ικο ύς σ τόχο υς, επ ειδή συμβάλλει ενισχυτικά στη γ εν ικ ό τερ η και ειδ ικ ό τερ η γνώση. Κ αλλιεργώ ντας έ μ ­ μεσα το ν π ρ οφ ορ ικ ό και τ ο γρα π τό λ όγ ο μέσω τη ς αληθινής και ρέουσ ας δ ιαθ εμ ατικό τητα ς που αποτυπώνει, αλλά και τω ν διακειμενικώ ν σ τοιχείω ν που εγκλείει, ευ χα ρισ τεί το ν αναγνώστη και καλλιεργώ ντας α ισθητι­ κ ές δ ε ξιό τη τε ς , άσχετα από τη ν επ ίδοσ ή το υ στα γνωσ ιοκεντρ ικά μαθήματα, το υ δ η μιου ργεί ευ εξία , δη μι­ ουργική διάθεσ η και πιθανή αλλαγή τη ς σ τάσης το υ απέναντι σ το σ χολικό πρόγραμμα. Σ υνολικά, σ τις α πόψ εις που διατυπώ νουν οι δά σ κα ­ λοι με α φ ο ρμ ή τα ερ ω τή μ α τα -ά ξο ν ες τη ς έρ ευ να ς που δ ιεν ερ γ ή θ η κ ε, γίνετα ι εμ φ α ν έσ τα το ό τι υποστηρί­ ζουν την αυτονόμηση της Λογοτεχνίας από το γλωσσικό μάθημα αλλά και τη διασφάλιση της θ έ ­ σης της στο «Ωρολόγιο Πρόγραμμα». Επιπλέον, υπ ερ β αίνο ντας τις γ εν ικ ό λ ο γ ες θ έσ εις τω ν π ρ ογρ αμ­ μάτων, οι δάσ καλοι επ ιφ υλά σσ ουν π ο λλού ς δ ια φ ο ρ ε­ τικ ο ύ ς ρ ό λ ου ς για τη Λ ο γ ο τεχ ν ία μ ε τις π ρ οτά σ εις τ ο υ ς για ίδρυση β ιβλιοθηκώ ν και το ν εμ π λο υτισ μ ό το υ ς , για τις εκ δ ό σ εις εντύπω ν κ.ά., π ρ οβά λλουν πολύ ουσ ιασ τικά θέμα τα , π ρ ο τείν ο υ ν π ο λλές και εφ α ρ μ ό ­ σ ιμες π ρ α κτικές, οι ο π οίες α να δεικνύο υν ως σ ο β α ρ ό ­ τ α τ ο έλλειμμ α τη ν πολύπ λευρη απουσία τη ς Λ ο γ ο τ ε ­ χνία ς από τ ο δ η μ ο τικ ό σ χο λ είο , α π ο δεικνύ ου ν ότι α ντιμετω π ίζο υν υπ εύθυνα τη ν υπ όθεσ η τη ς Λ ο γ ο τε-

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α

Σ Τ Ο

[ δ ι α β α ζ ω Δ Η Μ Ο Τ Ι Κ Ο

]

χνία ς μέσα σ το χώ ρ ο το υ δ η μ ο τικ ο ύ σ χολείου . Π ισ τε ύ ο υ μ ε ό τι τ ο Υ π ο υρ γείο Π α ιδ εία ς και τ ο Π α ιδα ­ γωγικό Ιν σ τιτού το θα αντιμετω πίσουν πολύ σοβαρά τα σ χετικά θέμ α τα που επ α νέρχ οντα ι κ ά θ ε φ ορ ά και πιο επ ίμονα , π ροχω ρώ ντα ς, παράλληλα με τη χο ρή γη σ η πιστώ σεων για τη ν ίδρυση β ιβλιοθηκώ ν στα δη μ ο τικ ά σ χολεία, και στη θεσμοθέτηση ενός δίωρου την

εβδομάδα για τη Λογοτεχνία στο «Ωρολόγιο Πρόγραμμα» όλων των τάξεων της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης. ■

ΎΠΕΠΘ. Αναλυτικά προγράμματα μαθημάτων του Δημοτικού Σχο­ λείου. Αθήνα, ΟΕΔΒ, 1987, σ. 9 Άναφέρεται συγκεκριμένα: «(0 μαθητής) να γνωρίσει και να αγαπή­ σει ποικίλες μορφές λογοτεχνικών έργων, έτσι ώστε να ευαισθη­ τοποιηθεί και να αποζητά μόνος του τη συπροφιά του καλού λογο­ τεχνικού κειμένου». ΥΠΕΠΘ/Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουόών-Αναπυτικά Προγράμματα Σπουδών Υποχρεωτικής Εκπαίδευσης (τόμος Α’). Αθήνα, ΥΠΕΠΘ, 2002, ο. 26. ‘ΥΠΕΠΘ/Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προ­ γραμμάτων Σπουδών - Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών Υποχρεω­ τικής Εκπαίδευσης (τόμος Α’). ό.π. ο. 57.

1Με προεξάρχοηες, δηλαδή, τους γνωστικούς στόχους (βλ. και ΥΠΕΠΘ/Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προ­ γραμμάτων Σπουδών - Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών Υποχρεωτι­ κής Εκπαίδευσης, τόμος Α', ό.π., σ. 24) ή αποκλειστικά ως υλικό γλωσσικής διδασκαλίας (ΥΠΕΠΘ/Παιδαγωγικό Ινστιτούτο ό.π., ο. 57). Ή οδηγία αυτή περιλαμβάνεται στην υπ’ αριθμ. Ί13-2-2004 «Πράξη» του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου (που έχει τίτλο: «Κατανομή χρόνου γλωσσικής διδασκαλίας»), ‘βλ.: Αϊδίνης Αθανάσιος και Κωστούλη Τριανταφυλλιά. «Μοντέλα εγγραμματοούνης: Θεωρητικές προσεγγίσεις και διδακτική πράξη».

Virtual School, The Sciences of Education Online, τόμ. 2ος, τεύχ. 23 (Μάρτιος 2001): 1-31. (http://www.auth.gr/virtualschooll2.23nheoryFtesearch/Aidinis-Kostouli Literacy Models.html). ‘ΥΠΕΠΘ/Παιδαγωγικό Ινστιτούτο. Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προ­ γραμμάτων Σπουδών-Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών Υποχρεωτι­

κής Εκπαίδευσης (τόμος Α’). ό.π., σ. 57.

I Πενάκ, Ντ. Σαν ένα μυθιστόρημα, Αθήνα, Καστανιώτης, 2000 (2), σ.

20. * Κατσίκη-Γκίβαλου, Ά. κ.ύ. Ανθολόγιο Λογοτεχνικών Κειμένων Γ'-Δ' τάξεων Δημοτικού «Στο σκολειό του κόσμου». Αθήνα, ΟΕΔΒ, 2006, σ.5.

• Κατσίκη-Γκίβαλου, Α. κ.ά., ό.π. σ. 5.

10 Κατσίκη-Γκίβαλου, Α. κ.ά., ό.π. σ.7.

II Το θέμα του συνεδρίου, που πραγματοποιήθηκε στις 19-1-2008, ήταν: «Ένα χρόνο μετά την εφαρμογή των Νέων Αναλυτικών Προ­ γραμμάτων. Τι άλλαξεΠ» Τα ευρήματα παρουσιάζονται αναλυτικά στα πρακτικά που θα εκδοθούν το Σεπτέμβριο του 2008. ” (ΦΕΚ20/16-12-1835). Αναγγέλλεται η δημιουργία βιβλιοθηκών στα σχολεία! Μια εξαγγελία του ΥΠΕΠΘ ότι από το 2007 θα λειτουργήσουν πει­ ραματικά βιβλιοθήκες σε 25 σχολεία της Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευ­ σης είναι ακόμη στα χαρτιά! " Είναι αναγκαίο να σημειωθεί ότι σήμερα σε πολλά σχολεία υπάρ­ χουν βιβλιοθήκες οι οποίες έχουν δημιουργηθεί από το ζήλο των εκπαιδευτικών, σε συνεργασία και με συλλόγους γονέων. Καμία υποστήριξη όμως δεν έχει υπάρξει, με αποτέλεσμα οι συγκεκριμέ­ νες βιβλιοθήκες να υπολειτουργούν και να χρησιμοποιούνται απο­ σπασματικά (απουσία προσωπικού, έλλειψη ενημέρωσης, απουσία κονδυλίων κ.λπ.).

■ ΥΠΕΠΘ/Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, ό.π. σ. 58.

11Βλ. και τις δραστηριότητες: ΥΠΕΠΘ-ΕΚΕΒΙ. Σκυταλοδρομία ανάγνω­ σης. Ενημερωτικό έντυπο. Αθήνα, 2003.

Μικρό ΛυΚ&Κΐ Άιαν Γουάιμπραου

eikoves: Τόνι

Pos

Ο Γιάννης Σ. Παπα6ΰτος είναι σχολικός σύμβουλος Π.Ε. και κριτικός παιΒικής λογοτεχνίας. Ο Δημήτρης Πολίτης είναι λέκτορας του ΤΕΕΑΠΗ του Πανεπιστημίου Πατρών

Ο αγαππμένοε ήρωαε tns σύγχρονηε ϋογοιεxvias για παιδιά. Ένο μικρό λυκάκι πρέπει οπωσδήποτε να γίνει κακό, γι' αυτό το στέλνουν μακριά από το σπίτι του σε ένα σχολείο κακίαε.

Μικρό ΛυΚΐΐΚΐ

www.mmoas.gr

I Μ ΙΝ Ω Α Σ

[

δ ι α β α ζ ω ] Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α

Σ Τ Ο

Δ Η Μ Ο Τ Ι Κ Ο

Ά ν τα Κ α τσ ίκ η - Γκίβαλου

Λογοτεχνία στην Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση:

«Ώρα μηδέν» ο ζήτη μα χης λ ο γ ο τεχ ν ία ς σ το δ η μ ο τικ ό σ χ ο ­ λείο α πασχολεί τη ν επ ισ τημονική και εκπ α ιδ ευ­ τικ ή κο ιν ό τη τα σ την Ελλάδα εδ ώ και πολλά χρ όνια . Κι α υτό για τί η λ ο γ ο τεχ ν ία ε ίχ ε τη ν «α τυχία » να εν τα χ θ εί από τη ν α ρχή σ το μάθημα τη ς Γλώσσας, μ ε α π ο τέλεσ μα τ ο ν α κρ ω τηρ ια σ μ ό τη ς και τη μ ε τα ­ τρο π ή τω ν λ ο γ ο τεχν ικ ώ ν κ ειμ ένω ν σ ε κ είμ εν α που συμβάλλουν σ χεδ ό ν αποκλειστικά σ τη διδασκαλία τη ς γ ρ α μμ α τική ς ή/και το υ σ υν τα κτικ ο ύ. Α ν κάτι τ έ τ ο ιο μ π ορ ού με να αιτιο λο γήσ ου με σ ε π α λαιότερες επ οχ ές, ό τα ν τα εγ χ ειρ ίδια τη ς Γλώσσας α π ο τελ ού ν τα ν από κείμ εν α τη ς σ υγγρα φικής ο μ ά δ α ς και από κείμ ενα έγ κ ρ ιτω ν λ ο γ ο τεχν ώ ν , δ ε ν μπ ορ ού με, μ ε κανέναν τρ ό π ο , να τ ο εξη γ ή σ ο υ μ ε από τη ν επ οχή ύπ α ρξης Ανθολογίων Λογοτεχνικών Κειμένων και μετά , ιδιαί­ τε ρ α δ ε ύσ τερα από τη ν έγκρισ η και χρ ήσ η τω ν νέω ν σ χολικώ ν βιβλίων για τη Γλώσσα (2006), στα οποία υπ ά ρχουν κυρίω ς «χ ρη σ τικά » κ είμ ενα . Η λο γ ο τεχν ία π ερ ιορ ίζετα ι σ τη διδασκαλία τη ς από κείμ εν α τω ν νέω ν Ανθολογίων. Είναι φ α ν ερ ό ό τι η «ατυχία» τη ς λ ο ­ γ ο τε χ ν ία ς σ το δ η μ ο τικ ό σ χο λ είο είναι άμεσα σ υνδεδ εμ έ ν η με τ ο γ εγ ο ν ό ς ότι δ ε ν α ντιμετω π ίζετα ι ως χω ­ ρ ισ τό α ντικείμ εν ο με ξε χω ρ ισ τή θέσ η, π ερ ιεχ ό μ ε ν ο και σ τό χ ο υ ς σ το Α ν α λ υ τικό Π ρ όγρα μ μα Σπουδώ ν και μ ε σ υ γ κ εκ ρ ιμ έν ες ώ ρ ες σ το Ω ρ ο λό γ ιο Π ρ όγρα μ μα , όπως α υ τό σ υμβα ίνει μ ε όλα τα άλλα μα θήματα , π.χ. μ ε τη Μ ελ έτη Π ερ ιβ ά λ λ ο ν το ς, τα Θ ρ η σ κευ τικ ά , τη ν Ισ τορία , τη ν Α ισ θη τική Αγω γή κ.λπ. Σύμφω να μ ε τ ο ισ χύ ον Α ν α λ υ τικό Π ρ όγ ρ α μ μα Σ π ου­ δών, η λ ο γ ο τεχν ία είναι η μεγάλη απούσα από τ ο δ η ­ μ ο τικ ό σ χολείο. Ά ρ ρ η κ τα σ υ ν δ εδ εμ έν η μ ε τ ο μάθημα τη ς Γλώσσας, δ ε ν έχ ει τ ο δ ικ ό τη ς δίω ρ ο εβ δ ο μ α δ ιαίως, αλλά π ρ ο σ φ έρ ετα ι ετησ ίω ς 36 ώ ρ ες για τ ις Α 1Δ ' και 32 ώ ρ ες για τις Ε '-Σ Τ τ ά ξ ε ις το υ δ η μ ο τικ ο ύ σ χολ είου , ό τα ν και εά ν σ το βιβλίο τη ς Γλώσσας σ η­ μειώ νεται η έν δ ειξ η « Α ύ ρ ιο Α ν θο λό γ ιο» . Και α υ τό τ ο δ ίω ρο το υ Ανθολογίου, α κριβώ ς επ ειδή η λ ο γ ο τεχν ία δ ε ν διδά σ κετα ι ως χω ρ ισ τό α ντικείμ εν ο , τ ις π ερισ σ ό­ τε ρ ε ς φ ο ρ έ ς κατα σ τρα τηγείται για να κα λυφθούν κενά που δ η μ ιου ργήθ ηκα ν σ την ύλη τω ν μα θημάτω ν τη ς Γλώσσας ή τω ν Μ αθηματικώ ν σ υνηθ έσ τερα . Για το υ ς ίδ ιου ς λ όγ ο υς δ ε ν έχ ει δ ια τε θ ε ί για τη λ ο γ ο τεχν ία τ ο 30% το υ σ υνολικού χ ρ ό ν ο υ το υ μα θ ήμ α το ς τη ς Γλώσ­

Τ

< 0 < 0 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

σας κατά τ ο οπ οίο, σ ύμφω να μ ε τ ο Π α ιδαγω γικό Ιν σ τιτο ύ το , μπ ορ ού ν να γίνοντα ι δρ α σ τη ρ ιό τη τε ς ε κ τό ς εγ χ ειρ ιδ ίο υ , ανάμεσα σ τις ο π οίες θα μπ ορ ού­ σαν να περιλα μβά νοντα ι και δρ α σ τη ρ ιό τη τε ς σ χ ετικές με τα Ανθολόγια. Τ ο Ανθολόγιο «δ ιδ άσ κετα ι» από μια μειο ψ η φ ία εμ π νευσ μένω ν δασ κάλω ν που γνω ρίζουν τα ποικίλα ο φ έλη τω ν μα θητώ ν από τα λ ο γ ο τεχν ικ ά κ είμ ενα . Σ ήμ ερ α όμω ς, που σ ε όλα τα Π αιδαγωγικά Τ μ ή μ α τα τη ς χώ ρ ας διδά σ κ ετα ι η Λ ο γ ο τεχ ν ία σ του ς μ ε λλοντικού ς δα σ κά λους και μάλισ τα ως υπ οχρεω τικό μάθημα, σ ε δ ύ ο τ ο υ λ ά χ ισ το ν εξά μ ηνα , μαζί μ ε τη Λ ο ­ γ ο τεχ ν ία για παιδιά και ν έο υ ς , οι δά σ κα λοι έχ ο υ ν τις βασ ικές γνώ σεις το υ α ντικειμ έν ου και είναι επίσης κά­ το χ ο ι μεθ ό δ ω ν διδα σ κα λίας το υ μ α θ ήμ α το ς α υτού. Ό λ ε ς , όμω ς, α υ τέ ς οι γνώ σεις μέν ου ν αχρη σ ιμο π ο ίητ ε ς σ την π ρ άξη, καθώ ς η επ ίσ ημη ο δ ό ς , αυτή που χα ­ ρά ζετα ι από τα Α Π Σ και Δ Ε Π Π Σ το υ Υ π ο υρ γείο υ Π αι­ δεία ς, δ ε ν σ υμπ εριλα μβά νει τη Λ ο γ ο τεχ ν ία ως χω ρ ι­ σ τό α ντικείμ εν ο , κάτι που υπ άρχει σ ε Π ρ ογ ρά μ μα τα Σπουδώ ν ξένω ν χωρών. Η διδασκαλία τη ς Λ ο γ ο τ ε ­ χνίας υπ οσ τη ρίζεται, μάλιστα, και από τη ν ώρα τη ς βι­ βλιοθήκης, που σ υμβά λλει και σ την ανάγνωση λ ο γ ο ­ τεχν ικώ ν βιβλίων, η οπ οία σ υν δ έετα ι και μ ε πο ικίλες δ ρ α σ τη ρ ιό τη τε ς μ ε α φ ο ρ μ ή τα βιβλία α υτά. Π ρ έπ ει, πάντως, να σ ημ ειώ σ ο υμ ε ό τι και σ τη χώ ρα μας σ ε ορ ι­ σ μένα ιδιω τικά σ χολεία δ ια τίθεντα ι π ο λλές ώ ρ ες για τη διδασκαλία τη ς λ ο γ ο τεχν ία ς , μ ε εντυπω σιακά απο­ τε λέσ μ α τ α σ την εξο ικ είω σ η τω ν παιδιών μ ε τη λ ο γ ο ­ τε χ ν ικ ή ανάγνωση. Σ τις επ α νειλ η μ μ έν ες π ροσ ω π ικές ο χ λ ήσ εις π ρ ος τ ο Π α ιδαγω γικό Ιν σ τιτού το , όπως και σ τη σ υλλογική δια­ μα ρτυρία σ χ εδ ό ν όλω ν όσ οι διδ ά σ κ ο υ μ ε Λ ο γ ο τεχ ν ία σ τα Παιδαγω γικά Τ μ ήμ α τα τη ς χώ ρας, η οποία είχ ε δ η μ ο σ ιευ τεί σ το π ε ρ ιο δ ικ ό Διαβάζω και σ το π ερ ιο ­ δ ικό Διαδρομές, η ηγεσία το υ Παιδαγω γικού Ινσ τιτού­ το υ σ την απάντησή τη ς , α φ ο ύ εξυ μ ν ο ύ σ ε τα οφ έλη α πό τη διδασκαλία τη ς Λ ο γ ο τεχ ν ία ς σ το δ η μ ο τικ ό σ χο λ είο , κ α τέλ η γ ε σ το επ ιχείρ ημ α ότι η α ύξη σ η τω ν ωρών διδα σ κα λίας το υ Α ν θ ο λο γ ίο υ από 32 ή 36 ώ ρ ες σ ε 60 θα έρ θ ει σ ε α ντίφα ση μ ε τ ο ισ χύον Ω ρ ο λό γ ιο Π ρ όγρα μ μα , επ ιχείρ ημ α α ίολο, α φ ο ύ τ ο Π αιδαγω γικό Ιν σ τιτο ύ το μπ ορ εί να π ρ ο τείν ει α λλα γές σ το Ω ρ ο λ ό ­ γιο και Α ν α λ υ τικό Π ρ όγρα μ μα . Σ τη ν απάντηση δ εν

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α

φ αίνεται η π ρ όθεσ η το υ Παιδαγω γικού Ιν σ τιτού το υ να αντιμετω πίσει τ ο θέμα ο ύ τε μα κροπ ρ όθεσ μα , γεγ ο νό ς που οδ η γ ε ί το ν κ οιν ό νου σ ε σ κέψ εις. Μ ήπως τελικά τα λ ο γ ο τεχν ικ ά κ είμ ενα ως μη ελ εγ χό μ εν α , ο ύ τ ε ως π ρ ος τη ν επ ιλογή το υ ς ο ύ τ ε ως π ρ ος τη ν διδα κτική το υ ς π ροσ έγγισ η, εγ κ υ μ ο ν ο ύ ν π ο ικ ιλ ό μ ο ρ φ ο υ ς «κιν­ δύ νου ς»; Ή μήπως, και α υ τό α π ο τελ εί τη δ υ σ μ ε ν έ­ σ τερ η εκ δ ο χ ή , π ρ όκειται για μια σ ταδια κή π εριθω ρ ιο­ π οίηση τη ς λ ο γ ο τεχ ν ία ς ως γνω σιακής-α ισ θητικής « π ερ ιο χής» τ ο υ επ ισ τημ ονικο ύ, πολιτισ μικο ύ ο ικ ο δ ο ­ μή μ α το ς απέναντι σ ε ερ γ α λ εια κ ές, θ ε τικ ισ τικ ές « λ ο ­ γικές» , που επ ιβά λλονται μ ε γ ρ ή γ ο ρ ο υ ς ρυ θ μ ο ύ ς σ ’ ο λ ό κλ η ρ ο τ ο φάσμα τη ς εκπ αιδ ευ τικής-επ ισ τημ ονική ς διαδικασ ίας; Ό π ω ς και να έχ ει τ ο ζήτη μα , η α νυπαρξία τη ς Λ ο γ ο ­ τε χ ν ία ς ως α υ τό νο μ ο υ μα θ ήμ α το ς έρ χ ε τα ι σ ε α ντί­ φασ η με τ ο ίδ ιο τ ο ν έ ο Α ν α λ υ τικό Π ρ όγ ρ α μ μα Σ που­ δώ ν το υ 2002. Σ το υ ς ειδ ικ ο ύ ς σ κο π ο ύς το υ γλωσσι­ κού μ α θ ήμ α το ς ως 6ο ς α να φ έρ ετα ι α υ τό ς που α φορά σ τη λ ο γ ο τεχν ία : «να γνω ρίσει [ο μ α θ ητή ς] και να αγα­ πήσει π ο ικίλες μ ο ρ φ ές λ ο γ ο τεχ ν ικ ώ ν έργω ν, έτσ ι ώ σ τε να ευ α ισ θ ητο π ο ιη θεί και να α π οζητά μ ό ν ο ς το υ τη σ υντρο φ ιά το υ καλού λ ο γ ο τεχ ν ικ ο ύ β ιβ λίο υ»1. Σ το υ ς ά ξο ν ες που α φ ο ρ ο ύ ν τη Λ ο γ ο τεχ ν ία τ ο Α Π Σ μιλά για «β ιω μα τικό λ ό γ ο και γλωσσικά μέσ α τω ν λ ο ­ γ ο τεχν η μ ά τω ν » 2 και σ το υ ς γ εν ικ ο ύ ς σ τό χ ο υ ς (γνώ­ σ εις, δ ε ξιό τη τε ς , σ τάσ εις, α ξίες ), ανάμεσ α σ ’ α υτο ύς που α να φ έρο ντα ι στη γλωσσική καλλιέργεια τω ν παι­ διών, κάνει λ ό γ ο «για τη ν απόλαυση τ ο υ λ όγ ο υ ως έ ρ ­ γου τέ χ ν η ς, τη ν εξο ικ είω σ η το υ μα θητή μ ε δ ο μικά , υφ ο λο γικά και π ερ ιεχο μ εν ικ ά σ τοιχ εία τω ν κειμ ένω ν, καθώς και τη ν εξο ικ είω σ η το υ μα θ ητή μ ε τα α ξιόλο γα

Μην ία κάνετε θ ά λ α σ σ α ...με τη θάλασσα! Έλενα Καστάνη 0 Ικ ρίαε Καλαμόκιαε μαλώ­ νει με όλουε tous «pfrTous του στο βυθό... Μια μέρα αποφα­ σίζει πωε δεν αντέχει άλλο και εξαφανίζει όσουε τον ενο­ χλούν, ακόμη και την ίδια τη θάλασσα.

Σ Τ Ο

i

έργα τω ν κ υ ρ ιο τέρ ω ν εκπ ροσώ π ω ν τη ς ελλη νική ς λ ο ­ γ ο τεχ ν ία ς και τη ς ν εο τερ ικ ή ς , καθώς και μ ε δείγμ α τα β αλκανικής και πα γκόσ μια ς λ ο γ ο τεχ ν ία ς » 3. Τ ο υ ς ίδι­ ου ς α υ το ύ ς σ τό χ ο υ ς κα τα ν έμ ει εμ π λ ο υ τισ μ έν ο υ ς σ το κ εφ . Δ ', σ το «Γ ρα π τό ς λ ό γ ο ς - Λ ο γ ο τεχ ν ία » , ανά δ ύ ο τά ξε ις , α να φ έρ ο ν τα ς και α ντίσ το ιχ ες « ε ν δ ε ικ τικ ές δ ρ α σ τη ρ ιό τη τε ς » 4. Σ τη ν τρ ίτη εν ό τη τα το υ Β' μ έρ ο υ ς στη Διδακτική Με­ θοδολογία θ εω ρ εί ότι « κρ ίνετα ι σ κόπιμη η μερική α π οσύνδεσ η τη ς διδα σ κα λίας τω ν λ ο γ ο τεχν ικ ώ ν κ ει­ μένω ν από τη διδασκαλία το υ γλω σσ ικού μα θ ήμ ατο ς, γιατί η λογ ο τεχν ία παίζει ένα σ ημ αντικό ρό λ ο [...] στην α ισθητική καλλιέργεια το υ α τό μ ο υ και σ την ευαισθητο π ο ίησ ή το υ απέναντι στα πρ οβ λή μα τα τη ς ζω ής»5. Επίσης, κάνει λ ό γ ο για δ ια κ ειμενική πρ οσ έγγισ η τω ν κειμ ένω ν, για ερ μ η ν εία βάσει το υ π ερ ικειμ έν ο υ το υ ς , καθώ ς και για μ ε λ έτη τω ν σ τοιχ είω ν τη ς μ ο ρ φ ή ς και τ η ς δ ο μ ή ς το υ ς χω ρ ίς σ χολα σ τικισ μ ό. Α ν α φ έρ ετα ι α κό μη σ τη διδασκαλία τη ς λ ο γ ο τεχ ν ία ς σ το πλαίσιο άλλων μα θημάτω ν και ειδ ικ ό τερ α σ το σ υσ χετισ μ ό τη ς μ ε τ ις ά λλες τ έ χ ν ε ς σ ε δ ια θ εμ α τικό πλαίσιο6. Τ έλο ς , σ το κ εφ ά λ α ιο τω ν δ ρ α σ τη ρ ιο τή τω ν σ υ ν δ έετα ι η λ ο ­ γ ο τεχ ν ία μ ε τ ο παιχνίδι και τη ν ψυχαγωγία και γίνετα ι α να φ ορά σ ε παιγνιώ δεις δ ρ α σ τη ρ ιό τη τε ς φ ιλαναγνωσίας. Εύλογα κατα λαβα ίνει κανείς ότι για να υλοπ οιηθούν όλα αυτά η λ ο γ ο τεχν ία ο φ ε ίλ ει να έχ ει τη ν α υτο νο μία τη ς , α υτο νο μία που να α ποτυπ ώ νεται και σ το Ω ρ ο λ ό ­ γιο και σ το Α ν α λ υ τικό Π ρ όγ ρα μ μα Σ πουδώ ν, σ το ο π οίο καλό είναι, ανά τά ξη , να π ρ οβ λέπ ο ντα ι και τα α κό λουθ α :7 I. Ευρύς κ α τά λ ογ ος θεμα τικ ώ ν μέσα από τις ο π οίες

H

Μ ΙΚ Ρ Ο Ι ΑΝ ΑΓΝΩ ΣΤΕΣ Σειρά βιβλίων γραμμένα από αγαπημένουεΈλληνεε και ξέvous συγγράφείε, για παιδιά που έχουν κατακτήσει τη δε­ ξιότητα τπε ανάγνωσηε. Η κατάλληλα επιλεγμένη γραμμα­ τοσειρό, ο σρίθμόε των λέξεων και το σχήμα διευκολύ­ νουν τουε μικρούε αναγνώστεε να μετατρέψουν το διάβα­ σμα σε διασκέδαση. Διαβάζω μόνο; μου: 7 + Μικρέε ιστορίεε με διευρυμένο λεξιλόγιο.

Τ.θ. so/, 88, 14ΐ ιο Ν. Ηράκλειο, Αθήνα

w w w .m in o a s .g r

Ί

[ Δ I A B A Z Q Η Μ Ο I I Κ Ο I

e-mail: infoSmmoas.gr

ίέρω να διαβάζω: Ιστορίεε 8 + με πλούσιο λεξιλόγιο και μεγαλύτερα κεφάλαια.

J Μ ΙΝ Ω Α Σ

[

δ ι α β α ζ ω ] Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α

Σ Τ Ο

Δ Η Μ 0 Τ I Κ 0

θα επ ιλ έξει ο δά σ κα λος ε κ ε ίν ες που α ντισ το ιχο ύν στα εν δ ια φ έρ ο ντα τω ν παιδιώ ν, σ την ψ υχοσ ύν­ θεσ η, σ την α ντιληπτική το υ ς ικανότητα και σ το γνωσ ιακό και π ο λιτισ μικό τ ο υ ς ορ ίζον τα .

2. Σ το υ ς γ εν ικ ο ύ ς σ τό χ ο υ ς α π α ρα ίτητο είναι να συμπ ερ ιλα μ βά νοντα ι: α) η γνωριμία με τη ζωή και τ ο έρ γ ο τω ν σ ημ αντι­ κ ό τε ρ ω ν ελλήνω ν και ξέ νω ν σ υγγραφέω ν, β) η γνω ριμία μ ε τα κ υ ρ ιό τερ α λ ο γ ο τεχν ικ ά είδη (ποίημα, παραμύθι λα ϊκό και έ ν τε χ ν ο , μικρή ισ το­ ρία, διήγημα , μυ θισ τό ρη μα ) και γ) η γνωριμία με τα κοινωνικά π ρ οβ λή μα τα και ζη­ τή μ α τα εθνικά και πολυπ ολιτισμικά.

3. Σ το μ έ ρ ο ς τη ς Διδακτικής Μεθοδολογίας χ ρ ήσ ιμ ο είναι να γίνετα ι α να φ ορά σε: α) μ εθ ό δ ο υ ς προσ έγγισ ης τω ν κειμ ένω ν με βάση τις θ εω ρ ίες τη ς λ ο γ ο τεχ ν ία ς ή τ ις π ο λιτισ μικές σ που­ δές, β) δ ρ α σ τη ρ ιό τη τε ς οι οπ ο ίες μ ε παιγνιώδη τρ ό π ο θα π ρ οσ ελκύσ ο υν τ ο εν δ ια φ έ ρ ο ν τω ν μαθητώ ν για τη λ ο γ ο τεχν ικ ή ανάγνωση και θα το υ ς μ ε τα τρ έψ ο υ ν σ ε «δια βίου» αναγνώ στες. Ο ι δ ρ α σ τη ρ ιό τη τε ς αυ­ τ έ ς θα β ασ ίζοντα ι σ ε λ ο γ ο τεχ ν ικ έ ς θ εω ρ ίες, για τ ις ο π οίες θα γίνετα ι ανα φ ορά σ το β ιβλίο το υ δα σ κά ­ λου. Τ ο δ η μ ο τικ ό σ χο λ είο , ό ν τα ς α πα λλα γμένο από το υ ς σ τό χ ο υ ς πρόσ βασ ης σ το π α νεπ ισ τήμιο και α π ό κτη­ σης διπλω μάτω ν γλω σσ ομά θειας, είναι η κατα λλη λό­ τε ρ η εκπ αιδ ευ τική βαθμίδα για τη ν καλλιέργεια τη ς φ ιλαναγνω σίας. Η διδασκαλία τη ς λ ο γ ο τεχ ν ία ς πρέπ ει να γίνετα ι και με κ είμ εν α από τα Ανθολόγια αλλά και με ο λο κλη ρω μ ένα βιβλία. Ό λ α αυτά θα υλοποιούνται μέσω δρ α σ τη ρ ιο τή τω ν παιγνιώ δους χα ρα κτήρα που θα ενερ γ ο π ο ιο ύ ν τ ο εν δ ια φ έρ ο ν τω ν μαθητώ ν, τη φ α ­ ντασ ία και τη ν κ ριτική το υ ς ικανό τητα . Τα Ανθολόγια μπ ορούν, ε κ τό ς από κ είμ ενα τ ο υ λ ο γ ο τεχ ν ικ ο ύ κα­ νόνα, να περιλα μβά νουν και κόμικς, α σ τυ νομ ικές ή π ε­ ρ ιπ ετειώ δεις ισ τορ ίες, κείμ ενα λ ο γ ο τεχ ν ία ς για παιδιά και ν έο υ ς , λ ο γ ο τεχ ν ικ ά κ είμ ενα γνώ σεω ν ή επ ισ τημ ο­ νικής φ αντα σία ς που είναι πιο κοντά στα ε ν δ ια φ έ ρ ο ­ ντα το υ παιδιού. Κ ά θ ε Ανθολόγιο, ε κ τό ς από τη δια ­ χρ ον ικ ή πρ οβ λη μα τική, που σ υνήθω ς έχ ει, μπ ορ εί να π ρ ο σ φ έρ ει σ υ γ κ εκ ρ ιμ έν ες π ρ οτά σ εις για τη ν α π ο τε­ λ εσ μ α τικ ό τε ρ η διδα κτική αξιοπ οίησ η τ ο υ λ ο γ ο τεχ ν ι­ κού κ ειμ έν ο υ . Π αράλληλα, η ενα σ χόλησ η μ ε ο λ ό ­ κληρα βιβλία π ρ ο σ φ έρ ει σ το υ ς μα θ η τές τη ν ευκαιρία να γνω ρισ το ύν μ ε ε κ τε τα μ έν α κείμ εν α , στα οποία

<53

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

τ ό σ ο η λ ο γ ο τεχ ν ικ ό τη τα όσ ο και η πλοκή τη ς αφ ή γη­ σης, οι χ α ρ α κτ ή ρ ες , οι χρ ο ν ο τ ο π ικο ί π ρ οσ δ ιορ ισ μο ί δ ίνου ν α φ ο ρ μ ή για εξο ικ είω σ η το υ παιδιού με τ ο λ ο ­ γ ο τε χ ν ικ ό βιβλίο και μ ε ευ ρ ύ τε ρ ε ς κοινω νικές και π ο­ λ ιτισ μ ικές α ξίες . Η π ροσ έγγισ η τω ν κ ειμ ένω ν σ τη σ χολική τά ξη θα πρέπ ει να είναι π ο λύμ ορ φ η και π ολύτρ οπ η και να ο ρ ί­ ζετα ι από τρ ε ις ισ οδ ύνα μες π α ρ α μ έτρ ο υ ς, το ν σ υγ­ γρα φ έα , τ ο κ είμ εν ο και τ ο ν αναγνώστη. Η λογ ο τεχν ία , όμω ς, ως πολυφ ω νικό α ντικείμ εν ο , επ ιδ έχετα ι π ο λλές ερ μ η ν είε ς . Η υιο θ έτη σ η μίας και μο ναδ ικής, έσ τω και σ ύγχρ ονης, θεώ ρ ησ ης τη ς λ ο γ ο τεχ ν ία ς θα α π ο τε­ λ ο ύ σ ε ίσ ως μια δ ια φ ο ρ ετική ερ μ η ν εία τω ν κειμένω ν, αλλά θα π α ρ έμ εν ε ένα ς μ ο ν ό δ ρ ο μ ο ς που θα σ τε ­ ρ ο ύσ ε εν δ εχ ο μ έν ω ς τ ο κ είμ εν ο από ερ μ η ν ευ τικ ές π ο­ λ υσ ημ ίες και τ ο μα θητή-α ναγνώ σ τη από πολλαπ λές π ρ οσ εγγίσ εις. Η α να μφ ισ βήτητη α μφ ίδρ ομ η επ ικοινω­ νία σ υγγρα φέα - αναγνώστη μέσω το υ κ ειμ έν ο υ επ ι­ βάλλει να επ ικ εν τρ ώ σ ο υ μ ε τ ο εν δ ια φ έ ρ ο ν και σ τις τ ρ ε ις α υτές π α ρ α μ έτρ ο υς κατά τη διδασκαλία, πισ τεύ­ ο ν τα ς ότι έτσ ι η ερ μ η ν εία το υ κ ειμ έν ο υ είναι περισ ­ σ ό τε ρ ο σ φαιρική. Θ εω ρώ ντα ς, όμω ς, ότι ένα μάθημα λογ ο τεχν ία ς, όπως το νίζε ι και ο G e rh a rd σ το βιβλίο το υ για τη δ ιδ α κτική τη ς λ ο γ ο τεχ ν ία ς 8, π ρέπ ει να έχ ει ως π ρ ω τα ρχικό σ τό χ ο το υ τη ν ικ ανοποίησ η τω ν σ υναισθημάτω ν και τω ν πνευμ ατικώ ν ή ψ υχικώ ν αναγκώ ν τ ο υ μα θητή, ν ο ­ μίζω ό τι μπ ο ρ ο ύ μ ε να δώ σ ο υ μ ε έμ φ ασ η, κυρίω ς σ την Πρ ω το βά θμ ια Εκπαίδευση, σ τις θεω ρ ίες τη ς αναγνω­ σ τικής α ντα πόκρισ ης, δη λαδ ή σ το ρ ό λ ο το υ αναγνώ­ σ τη και σ τις σ υνθή κες π ρόσ ληψ ης το υ κ ειμ έν ο υ . Ο δά σ κα λος, μέσω α υτώ ν τω ν θεω ριώ ν, έχ ει τη δ υ ν α τό ­ τη τα να ε μ π λ έ ξει τ ο μα θ ητή σ το παιχνίδι τη ς λ ο γ ο τε ­ χνικής ανάγνωσης και από απαθή καταναλω τή το υ κ ει­ μ ένου να τ ο ν μ ετα τρ έ ψ ε ι σ ε π αράγοντα εν ε ρ γ η τ ικ ό και κρίσ ιμο, που δ ε ν θα α π ο δέχετα ι αδρανώ ς τη ν εκά σ τ ο τε « έγκυ ρη », ετ ο ιμ ο π α ρ ά δ ο τη ερ μ η ν εία το υ δ α ­ σ κά λου, ο ύ τε θα θεω ρ εί τ ο σ υγγρα φέα ως το ν α υ θ ε­ ν τικ ό ερ μ η ν ευ τή το υ λ ο γ ο τεχ ν ή μ α το ς , ο ύ τ ε θα υιο θ ε­ τ ε ί ά κρ ιτα τις ό π οιες α ξίες το υ κ ειμ έν ο υ , αλλά θα τις επ α νεξετά ζει και θα τις επ α να π ροσ διορίζει με τα δικά το υ προσωπικά κριτήρια και μ ε βάση τα βιώ ματα και τ ις εμ π ειρ ίες το υ . Η διαδικασ ία π ρ οσ έγγισ ης τ ο υ κ ει­ μέν ου θα γίνει δ η μ ιου ργική, αν κ ατο ρθ ώ σ ει να συγχω νεύσ ει ο μα θ ητή ς το ν ο ρ ίζο ν τα τω ν δικώ ν το υ π ρ οσ δοκιώ ν μ ε το ν ο ρ ίζον τα το υ κ ειμ ένο υ, όπως ανα­ φ έρ ε ι ο G adam er9.

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α

Α π ό χα παραπάνω γίνετα ι φ α ν ερ ό ότι η Λ ο γ ο τεχ ν ία σ το σ χ ο λ είο δ ε ν έχ ει τα χα ρα κτηρισ τικά εν ό ς γνω στι­ κού α ντικειμ έν ο υ και επ ομ ένω ς δ ε ν π ρέπ ει να α κ ο ­ λ ο υ θο ύντα ι γι’ α υτή ν μ έθ ο δ ο ι διδα σ κα λίας και α ξιο ­ λόγησ ης μ ε γ ν ω σ ιοκεντρ ικό χα ρα κτήρα . Α υ τ ό που εν ­ δ ια φ έρ ει τ ο δά σ κα λο, κατά τη ν ώρα τη ς Λ ο γ ο τεχ ν ία ς , είναι να διαπιστώσει αν χα λ ο γ ο τεχ ν ικ ά κείμ εν α δ ιε ­ γ είρ ο υ ν τη δ η μ ιο υ ρ γ ικ ό τη τα και τη φ αντασία το υ μα­ θ η τή, αν β ελτιώ νο υν τη ν κ ριτική το υ ικανό τητα , αν το ν κάνουν σ υ μ μ έ το χ ο σ το ν κ ό σ μ ο τη ς μυθοπλασίας, αν τ ο ν σ υν δέου ν μ ε τη βιω ματική, δική το υ π ρ α γ μ α τικό­ τη τα , αν τ ο ν ευ α ισ θ ητο π ο ιο ύν κοινωνικά, φ έρ ν ο ν τά ς τ ο ν σ ε επ αφή μ ε σ ύγχρ ονα θ έμα τα που τ ο ν απασχο­ λού ν ή είναι κυρίαρχα σ την κοινωνία, καθώς και με θ ε ­ μ α τικ ές που α να φ έρ ο ν τα ι τό σ ο σ την εθ νική π ο λιτι­ σ μική το υ π αράδοσ η όσ ο και σ τις ισ το ρ ικ ές κ ο υ λτο ύ ­ ρ ε ς άλλων λαών.

Η λο γ ο τεχν ία , χά ρη σ το σ υγκινησ ιακό χα ρ α κτήρ α τη ς γλώσσας τη ς, αντα π οκρίνεται α μ εσ ό τερ α στα βιώ ματα και σ το ν ψ υχισ μ ό το υ παιδιού. Η λ ο γ ο τεχ ν ικ ό τη τα , που καθιστά τ ο κ είμ εν ο α π ολα υσ τικό και ελ κ υ σ τικ ό για τ ο δ έ κ τη το υ , π ρέπ ει να α να δεικνύετα ι και μέσα από ερ ω τή σ εις και δρ α σ τη ρ ιό τη τε ς . Τ ό τ ε μό ν ον τ ο λ ο γ ο τεχ ν ικ ό κ είμ εν ο μπ ορ εί να σ υ ν τελ έσ ει σ την α π ρόσ κοπ τη και δια σ κεδ α σ τική μετά δ ο σ η γνώσεων και τη ν καλλιέργεια ε ν δ ια φ έ ρ ο ν το ς και π ρ οβ λη μα τι­ σ μού το υ μα θ ητή για σ ύγχρ ονα π ολιτισ μικά και κ ο ι­ νωνικά ζ ητή μα τα και να σ υμβά λει σ τη διαμ όρ φ ω σ η μιας π ο λυδ ιά σ τα της και δ η μιου ρ γ ικ ής προσ ω π ικότη τα ς που α π ο τελ εί τ ο ζ η το ύ μ εν ο τω ν καιρών. ■

' Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (ΔΕΠΠΣ) Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών (ΑΠΣ) Υποχρεωτικής Εκπαίδευ­ σης, τόμος Α’, Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και θρησκευμάτων, Αθήνα, Σεπτέμβριος 2002, σ. 26.

1Στο ίδιο, σ. 24 ' Στο ίδιο. * Στο ίδιο, σσ. 41-43 1Στο ίδιο, σ. 57

• Στο ίδιο.

1Ενδεικτικά αναφέρω τα σημαντικότερα ζητήματα. ' Gerhard, Η., Handlungs-Produktionsorientierter Literaturunterricht in der Sekundarstufe 1, Schroedel Schulbuchverlag, Hannover 1990 [5 Auflage], o. 7-17. ' H. G. Gadamer, Warheit und Methode, Grundzoge Einer philosophischen Hermeneutik, ed. J.C.B. Mohr [Paul Siebeck], Tbbingen 1965, o. 289 κ.έ., 356 κ.έ.

Η Άντα Κατσίκη - Γκίβαλου είναι Καθηγήτρια Ελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών

Φραντζέσκο Σάιμον εικόνά: Τόνι Pos

Ο Χςιετόψοςοε

ε ίν α ι

to

τ ρ ο μ ε ρ ό π α ιδ ί π ο υ ο κ α θ έ ν α ς θ α ή θ ε λ ε ν α έ χ ε ι !

Η σειρά προσφέρει την ευκαιρία στα παιδιά να διαβάσουν μικρέε, επεισοδιακέε ιστορίεε πάνω στιε οηοίεε μπορούν να συζητήσουν. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί γιο ανάγνωση από ομάδεε παιδιών στην τάξη, με σκοπό να τα βοηθήσει να εκφραστούν προφορικά, να κατανοήσουν σε βάθοε μια ιστορία και να την αξιολογήσουν.

Γιώργος =ενάριος

Σημείο ωριμότητας ν α λ ο γ ο τε χ ν ικ ό β ρ α ­ βείο, μια φ α ν τα σ ια κ ή π ό λ η σ το γ ε ν ικ ό τερ ο χ ώ ρ ο τ ο υ ελ λη νικο ύ βο ρρά, μια συρροή σ υ γ γ ρ α φ έ ω ν και λ ο ιπ ώ ν λ ο γ ο τε χ ν ικ ώ ν π α ­ ρ α γ ό ντω ν , δύ ο δ ια λεγόμενοι τε θ ν ε ώ τ ε ς και π ο λ λ ά ά λλα π ρ ό σ ω π α : α υ τό ς είναι ο μυ­ θ ισ το ρ η μ α τικ ό ς κόσ μος το υ Δ. Κ ο ύ ρ το β ικ σ το Τι ζη το ύ ν οι β ά ρ β α ρ ο ι. Ό λ α α υ τ ά ό μ ω ς δ εν θ α υ π ή ρ χ α ν , α ν δ εν π ρ ο ϋ π έ θ ε τα ν τ ρ ε ις σ ύγ­ χ ρ ο ν ε ς μ υ θ ισ το ρ η μ α τικ έ ς α φ η γ ή σ εις, σ τη ρ ιγ μ έν ες σ' έν α -π ρ α γ μ α τικ ό ή φ α ν τ α ­ σ τ ικ ό - π ρ ο τε ρ ό χ ρ ο ν ο ισ το ­ ρικό γεγ ο ν ό ς : έν α ν «μα κεδο­ ν ικό γάμο », ιδ ω μ ένο ν α π ό τρ ε ις δ ια φ ο ρ ε τικ έ ς σ κοπ ιές, ελληνική, σ έρβικη και βο υ λγά ρικη , π ο υ συνισ το ύ ν τ ις α ν τίσ το ιχ ε ς ε θ ν ικές υ π ο ψ η ­ φ ιό τ η τ ε ς γ ια τ ο βρ αβ είο . Ο Κ ο ύ ρ το βικ π ρ α γ μ α τε ύ ε τ α ι εδ ώ ένα ζή τ η μ α α κα ν θ ώ δ ες : τ ο α π ο τέ λ ε σ μ α τ ω ν εθ ν ο γ ε ν ε τικ ώ ν δ ιαδικα σ ιώ ν σ το γ εν ικ ό τε ρ ο β ο ρ ειο ελλα δ ικό και ν ο τιο β α λκα νικό χώ ρ ο . Σ τ η ν ου σ ία ό μ ω ς τ ο π ρ α γ μ α τικ ό τ ο υ θ έ μ α είναι η δια χ εί­ ριση τη ς ισ το ρ ική ς μ νή μ η ς σ τη σ ύγ­ χρο νη π ο λ ιτικ ή , δ ιεθ ν ο π ο λ ιτικ ή και π ο λιτισ μ ικ ή σ υνθήκη και ο τρ ό π ο ς με το ν ο π ο ίο οι δ ιά φ ο ρ ες εκβ λ α σ τή σ εις τ η ς μ νή μ η ς α υ τή ς δ ια μ ο ρ φ ώ ν ο υ ν όχι μ όνο τ ις σχέσεις μα ς μ ε τ ο υ ς όμ ο ρους λ α ο ύ ς α λλά , α νά λ ο γ α με τ ο μ έγ εθ ο ς το υ ς , και α υ τή τ η ν ίδια τη ν εθνική μα ς τ α υ τ ό τ η τ α . Έ τι π ε ρ α ιτέ ρ ω : π ο ύ τ ε ­ λειώ νει ο μ ύ θ ο ς και π ο ύ α ρ χίζει η ισ το ρ ία (και α ν τισ τρ ό φ ω ς ) σ τη δια ­ μ ό ρφ ω σ η τη ς εθ ν ική ς μ α ς συ νείδη­

Ε

7 Ο ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

σης; Είναι α υ τέ ς οι δ ύο εθ ν ικές α φ η ­ γ ήσ εις ισ ό τιμ ες ή θα π ρ ο κ ρ ίνο υ μ ε τη μία εις βά ρ ο ς τη ς ά λλης; Α π ό τη ν α π ά ν τη σ η π ο υ θ α δ ο θ εί θ α κ ρ ιθ εί εν π ο λ λ ο ίς και τ ο είδος τ η ς κοινω νία ς π ο υ θ έλ ο υ μ ε ν α σ υσ τήσ ουμε. Μ ε το υ ς Β α ρ β ά ρ ο υ ς ο Κ ο ύ ρ το β ικ έγ ρ α ψ ε τ ο κ α λ ύ τερ ό το υ βιβλίο, γ ια τ ο ο π ο ίο ό μ ω ς δ εν λ είπ ο υ ν οι σ οβ α ­ ρ ές ενσ τά σ εις. Η π ρ ώ τη α φ ο ρ ά τ η γλώ σ σ α. Μ ε τ α β α ίνο ν τα ς α π ό τη ν α ν α π ό φ ε υ κ τη κυ­ ρ ιο λ εξία τ η ς π ρ α γ μ α τικ ό τη τα ς σ το π εδ ίο τ η ς σ υμβ ολικής α φ ή γ η σ η ς και, κ α τά σ υνέπ εια , σ τη «μετα φ ο ρ ά » , η χρήσ η τ η ς γ λ ώ σ σ α ς α λλ ά ζει. Και α υ τό π ρ έπ ει ν α σ η μ ειω θ εί με το υ ς α ν τίσ το ιχ ο υ ς γλω σ σ ικούς τρ ό π ο υ ς και σ ημεία : α π ό σ τα σ η , θ ερ μ ο κ ρ α ­ σία, ύ φ ο ς , γ ρ α μ μ α τικ ή (ή και α ν τιγ ρ α μ μ α τικ ή ) οργά νω σ η το υ λόγου, σ υνέχ εια ή α σ υνέχεια, ρη γ μ α τώ σ εις ή ο μ ο ιο μ ο ρ φ ίες - ό λ α σημα ίνουν τη ν εί­ σοδο σ το κ αινούριο α υ τό π εδίο, υ π ο ­ δ εικ ν ύ ο ν τα ς τα υ τό χ ρ ο ν α τ η μ ε τά ­ βαση α π ό τ ο σ υ ν εχ ές τ η ς π ρ α γ μ α τι­ κ ό τη τα ς σ ' εκ είν ο τ η ς λ ο γ ο τεχ ν ία ς. Σε α υ τή ν α κρ ιβ ώ ς τ η μ ετά β α σ η συνίσ τα τα ι και η π ο ιη τικ ή (να μην π α ρ ε­ ξη γ η θ ε ί τ ο ε π ίθ ετο ) χρήσ η τη ς γ λώ σ ­ σας. Κι εν ώ ο Κ ο ύ ρ το β ικ τ α κ α τα φ έ ρ ­ νει θ α υ μ ά σ ια σ τη ν υ ιο θ ε τη μ έ ν η γλώ σ σ α τ ω ν τ ρ ιώ ν έ ν θ ε τω ν μ υ θ ισ το ­ ρ η μ α τικ ώ ν α φ η γ ή σ εω ν , κα θ ώ ς και σ τις σ ελίδες ό π ο υ , μέσ ω το υ δ ε υ τε ρ ο π ρ ό σ ω π ο υ α φ η γ η τ ή , κάνει α ν α ­ δρομή σ τη ν π α ιδική ηλικία τ ο υ Χρυσικού, τ ο υ π ό λ ο ιπ ο κ είμενο βρίθει α π ό κοιν ό χ ρ η σ τες, α κυ ρ ω μ έν ες φ ρ ά σ ειςκλισέ, π ρ ο ερ χ ό μ εν ες κ υρίω ς α π ό τ ο α σ τυ ν ο μ ικ ό μυθισ τό ρ η μ α , σε σημείο π ο υ ν α ν ο μ ίζο υ μ ε ό τι π ρ ό κ ειτα ι γ ια

μ ε τα μ ο ν τέ ρ ν α ς υ φ ή ς π α ιχνίδι... Η δ εύ τερ η α φ ο ρ ά τη ν κ α ν ο ν ικ ό τη τα τ ο υ α φ η γ η μ α τικ ο ύ σ χεδίου. Σ τ ο υ ς Β α ρ β ά ρ ο υ ς ό λ α εξελ ίσ σ ο ν τα ι σ ύ μ ­ φ ω ν α με τ η ν ε ξα ρ χ ή ς χ α ρ α γ μ έν η α φ η γ η μ α τικ ή σ τρ α τη γ ικ ή τ ο υ σ υ γ­ γ ρ α φ έα . Ό μ ω ς τ α ε ξέ χ ο ν τα α φ η γ η ­ μ α τικ ά έ ρ γ α κ ρ ύ β ο υ ν π ά ν τ α μια τρ έλ α , μια « α π ο τυ χία » , μια α π ό κλισ η α π ό τ ο α ρ χικώ ς σ υ ν ειλημ μ ένο σ χέδιο τ ο υ σ υ γ γ ρ α φ έ α . Π ο λ λ ές φ ο ρ έ ς μ ά λι­ σ τα α ν α π τύ σ σ ο ν τ α ι κ ό ν τρ α σ τις π ρ ο γ ρ α μ μ α τικ έ ς κ α τευ θ ύ ν σ εις το υ , κ α θ ώ ς α κο λ ο υ θ ο ύ ν τ η γ ρ α φ ή και όχι τ ο ν γ ρ ά φ ο ν τ α . Κι α υ τό σ υ μβαίνει γ ια τ ί ο τε λ ικ ά π ρ α γ μ α τω μ έ ν ο ς λ ό γ ο ς το υ κ ειμένο υ , σε ο π ο ια δ ή π ο τε π ε ρ ί­ π τω σ η , μ ε τα φ ρ ά ζ ε ι π ά ν τ α , έ σ τω τρ ο π ο π ο ιη μ έν ο ν , τ ο ν ε ν δ ιά θ ε το λό γ ο το υ σ υγγραφέα. Σ το υ ς Β αρβάρ ους η α π όκλισ η α υ τή δ εν υ π ά ρ χει, μ α ρ τυ ­ ρ ώ ν τα ς τη ν π ρ ο ειλ η μ μ έν η α π ό φ α σ η το υ σ υ γ γ ρ α φ έ α . Ό μ ω ς ώ ς εδ ώ η γ κρίνια. Ο π ή χ υ ς δ εν π ρ έπ ει ν ' α νεβ α ίν ει, ε π ιλ ε κ τικ ώ ς , υ ψ η λ ά λ ό γ ω τ η ς υ π ερ έκ θ εσ η ς το υ Δ. Κ ο ύ ρ το β ικ ω ς κριτικ ο ύ . Η σ η μ α ν τικ ό τε ρ η α ρ ε τή τ ο υ κ ειμ ένο υ είνα ι η γ ε ω μ ε τρ ικ ή σ ύ λλη ψ ή το υ . Ε κ κ ιν ώ ν τα ς α π ό έν α ν α ρ χικό π υ ­ ρήνα, τ ο ν ο π ο ίο σ υ ν θ έτο υ ν οι τρ ε ις ο μ ό θ εμ ες υ ιο θ ε τη μ έ ν ε ς λ ο γ ο τε χ ν ικ έ ς

Η

α φ η γ ή σ εις (π ο υ και α υ τ έ ς δια τά σ σ ον τα ι γ ε ω μ ε τρ ικ ά : με κοινό α ρ χικό θ έμ α , το ν γά μ ο , ε ξα κ τιν ώ ν ο ν τα ι σ υμ­ μ ε τρ ικ ά π ρ ο ς ισ άριθμες κ α τευ θ ύ ν ­ σεις), τ ο μ υ θ ισ τό ρ η μ α α ν α π τύ σ σ ετα ι σε π ο λ λ ο ύ ς επ ά λ λη λ ο υ ς κ ύκλου ς: τ ο βρ α β είο , η ε ρ ω τικ ή π ε ρ ιπ έ τε ια το υ Χρυσικού, ο Ξινός, ο Βλάσης, η Ν τά ν ε β α - ό λ α δ ια φ ο ρ ετικ ο ί, η μ ια υ τό ν ο ­ μοι κύκλοι, π ο υ ξεδ ιπ λ ώ ν ο ν τα ι διαδο­ χικά , π λ ε υ ρ ίζο ν τα ς δ ια ρ κ ώ ς τ ο ν κ ε­ ν τρ ικ ό π υ ρ ή ν α , χ ω ρ ίς ν α τ ο ν χ ά ν ο υ ν π ο τ έ α π ό τ ο ο π τικ ό τ ο υ ς π εδίο. Η γ ε ω μ ε τρ ικ ή α υ τή σ ύλληψ η υ π ο ­ σ τη ρ ίζε τ α ι α π ό τ η ν α ν τίσ το ιχ η α φ η γ η μ α το λ ο γ ικ ή ευ ελ ιξία . Π .χ., η ε π ι­ λο γή το υ δ ε υ τερ ο π ρ ό σ ω π ο υ α φ η ­ γ η τή κ α τά τη ν α να δρ ομή τ ο υ Χρυσικού σ τη ν π α ιδ ική τ ο υ ηλικία είναι α π ο λ ύ τω ς ε νδ εδειγμένη και μα ς χ α ρ ί­ ζει μ ερ ικές α π ό τ ις κ α λ ύ τερ ες σελίδες το υ βιβλίου. Το β ' α φ η γ η μ α τικ ό π ρ ό ­ σ ω π ο με τ η θ έρμη και τη ν α μ εσ ό τη τά το υ είναι π ιο π ρ ό σ φ ο ρ ο , ό τα ν ο σ υγ­ γ ρ α φ έ α ς θέλει ν α εν τείν ει τ ο σ υνα ί­ σ θημα και τ η συγκίνηση, κ ε ν τώ ν τα ς α ν τίσ το ιχ α κ έ ν τρ α σ το ν α να γ ν ώ σ τη . Π α ρ ά λ λ η λ α , με τ α ίδια α π ο σ π ά ­ σ μ α τα ε ισ ά γ ετα ι έν α θ ερ μ ό τερ ο , θυμικό σ το ιχείο , π ο υ σ υ ν ισ τά α ν τίσ τιξη σ τη ν « ψ υ χ ρ ό τη τα » τ η ς π ερ ιγ ρ α φ ή ς (εδώ α ς μ α ς ε π ιτρ α π ε ί να δ ια τυ π ώ -

Β Ι Β Λ Ι Ο Π Α Ρ Α Γ Ω Γ Η Ιουνίου

ΒΙΒΛΙΟΝΕΤ

2008

α π ό την 1η Σεπτεμβρίου 2008, βρίσκεται σ το Διαδίκτυο στη δ ιεύ θ υ ν σ η w w w .b ib lio n et.g r και π ρ ο σ ε χ ώ ς στη δ ιεύ θ υ ν σ η w w w .d ia v a z o .g r

Μια

συνεργασία

του

Δ ΙΑ Β Α Ζ Ω

με

το

ΕΚΕΒΙ

[

δ ι α β α ζ ω ] Β Ι Β Λ Ι Ο Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Η

σ ουμε μια π ρ ο σ ω π ική α π ο ρ ία : π ώ ς γ ίν ε τα ι έν α ς σ υ γ γ ρ α φ έ α ς και κ ρ ιτι­ κός, π ο υ δ ια θ έτει διάκριση, ν α ε ξα π ο ­ λύει θ εω ρ η τικ ο ύ ς μύ δ ρο υ ς ε ν α ν τίο ν το υ μοντερνισ μ ο ύ , ό τα ν , π ρ α κ τικ ά , όλα τ α κα λά σ το ιχεία το υ βιβλίου το υ είναι μ ο ν τερ ν ισ τική ς -α κ ό μ α και μ ε­ τ α μ ο ν τ έ ρ ν α ς - υ φ ή ς και π ρ ο ε λ ε ύ σ εω ς;). Το τ ρ ίτ ο σ η μ α ν τικ ό σ το ιχείο , α π ο τ έ ­ λεσμα και σημείο μιας ω ρ ιμ ό τη τα ς νο­ μίζο υ μ ε, είναι ό τι ο Δ. Κ ο ό ρτο βικ, σε σύγκριση με τ α π ρ ο η γ ο ύ μ εν α βιβλία το υ , μεγα λώ νει τ ο βά θ ο ς τη ς λ ο γ ο τε ­ χ νική ς το υ σύ μ β ασ η ς (το σ η μ α ν τικ ό ­ τε ρ ο γ ια μ α ς σ το ιχ είο κ ά θ ε μ υ θ ισ το ­ ρ ή μ α το ς ). Ε κ μ ετα λλευ ό μ ενο ς τ ο π ρ ό ­ σ φ ο ρ ο θ έμ α και μ ιλώ ν τα ς γ ια π ρ ά γ ­ μ α τα π ο υ σ χ ε τίζ ο ν τα ι με τ η σ υλλο­ γική ισ τορική μνήμη, α π ε υ θ ύ ν ε τα ι σε β α θ ύ τε ρ ε ς ζώ ν ες τ η ς σ υνείδησης τ ο υ α να γ ν ώ σ τη , α ν α γ κ ά ζ ο ν τα ς έτσ ι και μ ερικά το υ λ ά χ ισ το ν α π ό τ α π ρ ό ­ σ ω π ά τ ο υ (το ν Χρυσικό και ό λα όσα π ερ ιέχο ν τα ι σ τις π α ρ ελ θ ο ν τικ ές α φ η ­ γήσ εις) ν α σ κά ψ ο υ ν σε μ εγ α λύ τερ ο βά θ ο ς και τ η δική τ ο υ ς συνείδηση. Α φ ή σ α μ ε γ ια τ ο τέ λ ο ς δ ύ ο δ ε υ τε ρ ε ύ ο ν τα γ ια μα ς σ το ιχεία : Το π ρ ώ το α φ ο ρ ά τ ο υ ς χ α ρ α κ τή ρ ες τ ο υ βιβλίου. (Ω ς τώ ρ α έχ ο υ μ ε α π οφ ύ γ ει σ υ σ τη μ α τικά , σε ό λα τ α κεί­ μ ενά μα ς, ν α α σ χο λη θ ο ύ μ ε με τ α ξα κρίσ μ α τα τ ο υ ενό ς π ρ ο σ ώ π ο υ ή το υ ά λλο υ -σ το ιχ ε ία π ο υ τ α διδάσκουν ό λα τ α κα κά ε ρ γ α σ τή ρ ια δημ ιο υ ργι­ κή ς γ ρ α φ ή ς - θ εω ρ ώ ν τα ς τ α ε ξ ω τ ε ­ ρικά σ το ιχεία το υ κ ειμ ένο υ και π ι­ σ τε ύ ο ν τα ς ό τι η ενασ χόληση μ α ζί το υ ς ο δ η γ εί τη ν κριτική α νά γνω σ η δ ε­ κ α ε τίε ς π ίσω , σε επ ο χ έ ς εν ό ς π ε π α ­ λαιω μ ένο υ ψ υχολογισμού, κ α τά λ ο ιπ ο τω ν μ εγά λω ν ρ εα λισ τικώ ν συνθέσεω ν το υ 19ο υ α ιώ να . Η ενασ χόλησ η μ α ζί το υ ς δικα ιο λο γείτα ι, νομ ίζο υ μ ε, μόνον ό τα ν α π ο τε λ ο ύ ν εσ ω τερ ικ ό ό ρο τη ς π ε ισ τικ ό τη τ α ς τ η ς α φ ή γη σ η ς.) Ω ς

72

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

π ρ ο ς α υ το ύ ς λ οιπ όν, έχ ο υ μ ε τη ν α ί­ σθηση - γ ια μερικού ς το υ λ ά χ ισ το ν ό τι ο Δ. Κ ο ύ ρ το β ικ θέλει ν α τ ο υ ς τ ε ­ ν τώ σ ει τόσ ο, ώ σ τε ν α μην είναι εύ ­ κολα π ισ τευ το ί. Α λλ ω σ τε, γ ενικά , ο καλός σ υ γ γ ρ α φ έα ς είναι π εισ τικ ό ς, ο μ έτρ ιο ς α ληθ οφ α ν ής... Το δ εύ τερ ο είναι τ α π α ρ ω δ ια κ ά μέρη το υ βιβλίου, π ο υ δεν είναι λίγα . Α λλα είναι επ ιτυ χ η μ έν α , ά λλα όχι, ω σ τόσ ο κ α τα ν ο ο ύ μ ε τη ν α νά γκη τ ο υ σ υγγρα ­ φ έ α ν α ξα λ εγ ρ ά ρ ει μια «σοβαρή» α φ ήγησ η με τ έ τ ο ια α νά λ α φ ρ α σ το ι­ χ εία . Εδώ α κό μ α και ο βλοσ υρός Σεφ έρ η ς έγ ρ α ψ ε τ α π ο ρ ν ο σ κ ω π τικ ά π ο ιη μ ά τιά το υ ... Ο Κ ού ρ το β ικ α νήκει σ το υ ς τυ χ ερ ο ύ ς εκ είν ο υ ς σ υ γ γ ρ α φ είς π ο υ δεν είχα ν μ ια π ρ ώ τη εύκολη επ ιτυ χ ία . Έτσι, ό π ω ς όλοι οι σ υ γ γ ρ α φ είς α υ τή ς τη ς κ α τηγορ ία ς, υπ ο χ ρ εώ θ η κ ε ν α α νδρω θ ε ί λ ο γ ο τεχ ν ικ ά π α ρ ά λ λ η λ α με τη ν π ρόσ ληψ η τ ο υ έρ γου το υ . Α υ τό δίνει σ το ν σ υ γ γ ρ α φ έα έν α μ εγά λο π λ εο ν έ­ κ τη μ α : το ν α να γ κ ά ζει ν α σ υμπ εριλάβει σ το π ρο σ ω π ικ ό σ ύσ τη μ α α ν α φ ο ­ ρά ς το υ τη ν ίδια τη ν π ρόσ ληψ η το υ έρ γ ο υ το υ , η οπ ο ία π ια το ν κα θοδη­ γ ε ί και σ τη διαδικα σ ία τ η ς π α ρ α γ ω ­ γ ή ς το υ : έτσ ι τ ο έρ γ ο και τ ο είδω λό τ ο υ σ υνα ιρούντα ι σ τη σ υγγρα φ ική συνείδηση και σ υ μ π ο ρ εύ ο ντα ι π ρ ο ς μια, κα θυ σ τερ η μ έν η χ ρονικά ίσως, α λλ ά εν τελ έσ τερ η ω ρ ιμ ό τη τα . Ό σ ο γ ια τ ο υ ς Β α ρβά ρ ους, είναι μια σ υ μ μ ετρ ικ ά και ά ρ τια σχεδιασμένη και συνειλημμένη μ υ θ ισ το ρ η μ α τικ ή αφ ήγησ η, α π ό τ η ν ο π ο ία ό μω ς λείπ ει τ ο σ το ιχείο τ η ς «τρέλας», τ η ς σημαίνουσ α ς α π όκλισ ης. Και μ ολονότι, γ ι' α υ τό ν α κρ ιβ ώ ς τ ο λόγο, δ εν α φ ή ν ει π ερ ιθ ώ ρ ια σ τη ν ιδιω τική ζω ή τη ς γ ρ α φ ή ς ν α π α ρ έμ β ει, μ α ρ τυ ρ ώ ν τα ς έτσ ι τη ν π ρ οειλ ημμέν η α π ό φ α σ η το υ σ υ γ γ ρ α φ έα ν α α φ η γ η θ ε ί τη ν ισ τορία το υ , α υ τό τ ο τ ε λ ε υ τα ίο τ ο υ λ ο π ο ιεί ά ρ ισ τα . ■

[ δ ι α β α ζ ω Λ I Ο Κ Ρ I Τ I Κ Η .

Μ αρ ία Β. Μ α ρ κα ν τω ν ά το υ

Καθημερινές ιστορίες με απόχρωση... ηρω ίδα το υ μυθισ το ρή μ α το ς τ η ς Μ α ρ γ α ρ ίτα ς Λ α ζά ρ ο υ είναι ε ρ ω τευ μ έν η με ένα δι­ χ ασ μένο α νά μ εσ α σε δυο γυ ναίκες ά ντρ α και α π ο φ ασ ίζει ν α το ν διεκδικήσει α π ό τη ν άλλη γυναίκα, μια δικη­ γόρο, α π ό τη ν ο π ο ία ο ή ρω ας ε μ φ α ­ ν ίζετα ι ω ς οικονομικά και συναισθημα­ τικ ά εξα ρ τη μ έν ο ς . Το βιβλίο π ερ ιγ ρ ά ­ φ ει τις π ρ ο σ π ά θ ειες τη ς ηρω ίδας να κερδίσει α π ο κλεισ τικά γ ι' α υ τή ν το ν ά ντρ α . Ο ήρω ας δ εν φ έρ ει κανένα α π ό τ α χ α ρ α κτη ρ ισ τικ ά π ο υ η συγ­ γρα φ έα ς, ό π ω ς γρά φ ει, « εκτιμά σ το υ ς ά ντρες», το υ ν α ν τίο ν , είναι α να σ φ α ­ λής, ά βουλος, ψ ε ύ τη ς και ιδιοτελής. Π ά ρ α υ τα , η ηρω ίδα π ρο σ κο λλάται σ' α υ τό ν και βιώ νει έναν π ο λ υ κ ύ μ α ν το έρ ω τα . Οι φ όρ μ ο υ λες το υ μ υ θ ισ το ρή μ α το ς εί­ ναι «ροζ»: ν τ ε τ έ κ τ ιβ για τη ν π α ρ α κ ο ­ λούθηση τ ο υ ά π ισ το υ ερα σ τή , ζώ δια, κ α φ ετζ ο ύ δ ες , μάγια, ερ ω τικ ές σκηνές π ά θους, σ α ββ α το κύ ρια κα σ τη ν εξοχή, οικιακή ευ τυ χ ία , σ υ ν τα γ ές μαγειρικής γ ια ν α κερδίσεις τη ν εκτίμ ησ η το υ συ­ ν τρ ό φ ο υ , τα κ τ ικ έ ς ανο χή ς και υ π ο μ ο ­ νής σ το ψ έμ α το υ ερα σ τή με σκοπ ό τη ν τελ ική κα τά κ τη σ ή τ ο υ και, κυρίω ς, γυνα ικείο ς α νταγω νισ μός. Η ηρω ίδα, τη ς ο π ο ία ς οι σκέψ εις, τ α σχέδια και τ α όνειρα ανα λύ ο ντα ι ε κ τ ε ­ τα μ έν α σε π ρ ώ το π ρό σ ω π ο , π α ρ ο υ ­ σ ιά ζετα ι ω ς «ελεύθερος άνθρω π ος», η δε α ντίπ α λ ο ς, γ ια τη ν ο π ο ία μαθαί­ νουμε λιγ ό τερ α π ρ ά γ μ α τα , π α ρουσ ιά ­ ζ ετα ι ω ς διεφ θ αρμ ένη και α δ ίσ τα κτη . Το βιβλίο α π ευ θ ύ ν ετα ι σ τις α να γνώ σ τρ ιες τη ς ροζ, γυ να ικεία ς λ ο γ ο τε ­ χνία ς και σε α υ τό τ ο π λαίσιο είναι κα ­ λογραμμένο. Η π λο κή κ ινείται γ ύ ρ ω α π ό τις α π ό π ειρ ες τη ς ηρω ίδας να

Η

π ά ρει το ν ά ν τρ α α π ό τη ν ΜΑΡΓΑΡΙΤΑΛΑΖΑΡΟΥ άλλη γυ ναίκα, σαν σε μια k H V te p S i π α ρ τίδ α σκακιού με εναπ οΠ I Π Β ρ ι|έ S μείνασες δυο βασίλισσες και με τ ρ ό π α ιο έναν α να π ο φ ά ­ σιστο, σ υ ν α ισ θημα τικά αιω ρο ύ μ ενο βασιλιά. Σ τη λ ο γο τεχ νική τη ς π ρ ο ­ σέγγιση η Λ α ζά ρ ου α να π α ­ ράγει τις κοινω νικά π α ρ α ­ δ ε κ τέ ς α ντιλ ή ψ εις για τ α δύο φ ύ λ α : «...Τους α γα π ά ω το υ ς ά ντρ ες, εκ τιμ ώ π ολύ Μαργαρίτα Λαζάρου τ α γεν ικ ά χα ρ α κτη ρ ισ τικ ά Καυτερές π ο υ έχ ο υ ν α ν α π τύ ξε ι α τα ­ πιπεριές β ιστικά. Την ευ θ ύ τη τα , για π α ράδ ειγμ α, τη φ ιλοδοξία , Εκδύσεις Άγκυρα 2008 τη ν έντιμ η α θ ω ό τη τα , τη σελ: 245, τιμή: 13,80 ευρώ μαγκιά. Και ά λλα σ ημα ντι­ κ ό τερ α , ό π ω ς τ η δ υ ν α τό ­ τ η τ α π ο υ έχ ο υνε γ ια σ κέψ η α φ α ιρ ε­ τική , γ ια αφοσ ίω σ η σε ιδέες και ιδεο­ λογίες, γ ια α υ τα π ά ρνησ η, γ ια ανιδιο­ τε λ ή π ρ ο σ φ ο ρ ά και, π ά νω α π ' όλα, για φ α ντασ ία. Εμείς α π ' τ η ν άλλη, τα γ ­ μ ένες α π ' τ η φ ύσ η σ τη ν εξυ π η ρ έτη σ η το υ ύ ψ ισ το υ σκοπ ού, τη διαιώνιση το υ είδους, είμ α σ τε υ π οχ ρ εω μέν ες να π α τά μ ε γερ ά με τ α π όδια μα ς σ τη γη, να α ρ π ά ζο υ μ ε τη ν κα θ η μ ερ ιν ό τη τα α π ό τ α κ έ ρ α τα και με ρεαλισμό ν α τ α βγά ζο υ μ ε π έρα . Δ εν έχουμε και π ολλά π εριθώ ρια, εμείς, γ ια ιδεολογίες και για ά λλου είδους ηρωισμούς». Ξ εκ ιν ώ ν τα ς α π ' α υ τή ν τη ν όχι ιδιαί­ τ ε ρ α φ ιλ ό δ ο ξη α φ ετη ρ ία , τ ο μυθισ τό­ ρ ημα τη ς Λ α ζά ρ ου εξισ το ρ εί π ε τυ χ η ­ μ έν α μ ια π ρ ο σ ω π ικ ή , κ α θημερ ινή ιστορία, χωρίς, όμω ς, τη γενναιοδω ρία ενό ς σ τυ λισ τικού εγχειρ ή μ α το ς ή, με τ α λό για τη ς ίδιας, «χωρίς ιδεολογίες και ά λλο υ είδ ο υς ηρωισμούς». ■

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

73

Δ IA B A Ζ Ω ] Ι Β Λ Ι Ο Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Η

Δημήχρης Κόκορης

Ιστορικά δικαιωμένη μυθοπλασία Α η δ ο ν ό π ιτα είναι ο π έ μ π το ς σ τα θ ­ μός τη ς εν δ ια φ έ­ ρ ουσ α ς λ ο γ ο τε χ ν ικ ή ς π ο ­ ρ είας τ ο υ Ισίδω ρου Ζ ο υ ργο υ . Σ τ η ν π ρο η γ ο ύ μ εν η μυ­ θ ισ το ρ η μ α τικ ή τ ο υ κ α τά ­ θεση (Στη σ κιά τη ς π ε τα ­ λο ύ δ α ς, 2005) α ξιο π ο ιο ύ ν τα ν μ εν ισ το ρ ικά σ το ιχεία , α λλά τ ο κείμ ενο μ ά ς π α ρ έπ ε μ π ε σ το π λ α τ ύ « οικογε­ νειακό» μ υ θ ισ τό ρ η μ α - καΙσίδωρος Ζουργός θ ρ έ φ τισ μ α τ η ς κο ινω νικής Η αηδονόπιτα ε ξέ λ ιξη ς , είδ ο ς π ο υ είναι γν ω σ τό και ω ς rom an-fleuΕκδόσεις Πατάκη, 2008 ve ή ω ς saga novel. Η αη δοσελ. 600, τιμή: 22 ευρώ ν ό π ιτα είναι ισ το ρικό μυ θι­ σ τό ρ η μ α , όχι π ε π α λ α ιω μ έ­ νη ς κο π ή ς και κ ο ιν ό το π η ς π ρ ο έλευ σ η ς. Π ρ ό κ ειτα ι γ ια π ε ζο γ ρ ά ­ φ η μ α δη μ ιο υ ργικά εμ π ο τισ μ έν ο με α φ η γ η μ α τικ ή π ο λ λ α π λ ό τ η τα και θ ε­ μ ελιω μ ένο σε κ α λ λ ιτεχν ικ ώ ς δ ικα ιω ­ μ ένα σ υ γ γ ρ α φ ικ ά τε χ ν ά σ μ α τα . Κ α τα ρ χά ς, τη ρ ο ύ ν τα ι οι δυ ο βα σ ικές α ρ χ ές το υ ισ το ρικο ύ μ υ θ ισ το ρ ή μ α ­ το ς : α) Η υ π ό θ εσ η τ ο π ο θ ε τ ε ίτα ι σε έν α π α ρ ελ θ ό ν π ο υ ο σ υ γ γ ρ α φ έ α ς δεν βίω σε ω ς βιολογική ο ν τό τη τ α . Η π λ ο ­ κή ε κ τυ λ ίσ σ ετα ι κ α τά τ ο ν 1 9ο α ιώ να , και ε ιδ ικ ό τερ α κ α τά τ α έ τ η 18211826 και 1869. β) Η ισ τορική επ ο χ ή π ε ρ ιγ ρ ά φ ε τα ι με ό ρ ο υ ς π ισ τό τη τα ς και γ ε ν ικ ό τε ρ η ς α λη θ ο φ ά ν εια ς. Σ α ­ φ ώ ς και α νιχν ευ ο ντα ι επ ιν ο η μ έν α φ α ν τ α σ τικ ά π ρ ό σ ω π α ή και μ υ θο­ π λ α σ τικ ά επ ε ξε ρ γ α σ μ έ ν ε ς σ κ έψ εις και π ρ ά ξε ις υ π α ρ κ τώ ν ισ το ρικά π ρ ο ­ σ ώ π ω ν (δ ρ α μ α το π ο ιο ύ ν τα ι, γ ια π α ­ ρ ά δειγμα , ο Π α π ά φ η ς , ο Κασομούλης, ο Α νώ νυ μ ο ς Έλλην, σ υ γ γ ρ α φ έ α ς

Η

74-

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

τ η ς Ελληνικής Ν ομ α ρχ ία ς κ.ά.), α λλά σ υ γ γ ρ α φ ικ ά δεν π ροδ ίδ ο ν τα ι ο ύ τε η ισ τορική επ ο χ ή ο ύ τε η δομή το υ ήθους και τ ο υ χ α ρ α κ τή ρ α τ ω ν λ ο γ ο ­ τεχ ν ικ ώ ν π ροσ ώ π ω ν. Ο σ υ γ γ ρ α φ έα ς α ν α δ ιφ ά τη ν υ π α ρ ­ ξια κ ή σ τό φ α τ ω ν ηρώ ω ν. Δ ιερευνώ ν τα ς τ α διαχρονικά και υ π ερ το π ικ ά σ το ιχεία τ η ς α νθ ρ ώ π ιν η ς ύ π α ρ ξη ς , σ κ ια γ ρ α φ εί και έν α ν σ υγκεκριμένο ισ τορικό - κοινω νικό π ερ ίγ υ ρ ο , σ το ν οπ οίο τ α εντά σ σ ει, γ ια ν α τ α π ροσ εγ­ γίσ ει. Ο α μ ερ ικ α ν ό ς ελλ η ν ισ τή ς Γκάμ π ριελ Θ ά κ ερ εϊ Λ ίν το ν π ερ ιη γ είτα ι τη ν Ελλάδα κ α τά τη ν Ε π ανάσταση το υ 1821. Είναι βα θιά π ροσ ηλω μένος σ το ν α γώ ν α τ ω ν Ελλήνων για ελ ευ θ ε­ ρία, π ο λ εμ ά , π ά σ χει και σ υμπ ά σ χει, ερ ω τε ύ ε τα ι, α λλ ά π ο τ έ δ εν προδίδει τ α α νθ ρ ω π ισ τικ ά ιδεώ δη, τ α όνειρα και τ α ευ γ εν ή σ υνα ισ θήμα τα . Σ ε όλα α υ τά , ά λλ ω σ τε, ο φ είλ ετα ι η γ εν ικ ό ­ τε ρ η α ντιπ ο λ εμ ική τ ο υ σ τά σ η, π ο υ θα π ρ έπ ει ν α εκ λ η φ θ εί ω ς κ α τά φ α σ η σ τη ζω ή και σ τη ν υ π α ρ ξια κ ή δικα ί­ ω ση τ ο υ α νθ ρ ώ π ο υ . Η σ υν ύ π α ρ ξη το υ α γώ ν α γ ια λ ε υ τερ ιά και α υ το δ ιά ­ θεση με το ν έρ ω τα ω ς βίω μα υ π α ρ ­ ξια κ ή ς κ ορ ύφ ω σ ης σ υ γ κ ρ ο τεί το ν θ ε­ μ α τικ ό π υ ρ ή ν α τη ς Α ηδο ν ό π ιτα ς. Ο Ζ ου ρ γ ό ς χ ειρ ίζετα ι με ευα ισ θησ ία και ο ξυ δ έρ κ εια τ ο ρ ο μ α ν τικ ο γ εν ές υλικό τ ο υ και κα το ρ θ ώ ν ει ν α τ ο συν­ δέσει με τ η ρ εα λισ τική α ντίλ η ψ η τη ς επ ο χ ή ς μας. Μ π ο ρ εί ο Γκά μπ ριελ ν α γα λ ο υ χ ή θ η κ ε με το ν Β έρθερο τ ο υ Γκ α ίτε και ν α ενσ ά ρκω σ ε με τ η ζω ή το υ ρ ο μ α ν τικ ή ς π ρ ο έλ ευ σ η ς ιδανικά, α λλά ο γιος το υ , π ο υ εμ φ α ν ίζετα ι σ το τ ε λ ε υ τα ίο κεφ ά λ α ιο , σ έβ ετα ι τ α π α ­ τρ ικ ά ιδεώδη, εν τά σ σ ο ν τά ς τα , ω σ τό ­ σο, σε π ρ α κ τ ικ ό τε ρ ε ς π ε ρ ί το ν αν-

[ δ ι α β α ζ ω Β Ι Β Λ Ι Ο Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Η

]

θ ρώ π ινο βίο α ντιλ ή ψ εις. Το ίδιο ισχύει α ρ κ ε τ ώ ν λ ο γ ο τεχ ν ικ ώ ν π ρ ο σ ώ π ω ν ) και γ ια τη ν α γ α π η μ έν η σ ύ ζυ γο το υ και κυ ρίω ς έ χ ο υ μ ε έν α ν ή ρ ω α π ο υ Γκά μπ ριελ, η οπ ο ία , όμω ς, ο ρμ ώ μ ενη μέσ α σ τη ν ε κ τύ λ ιξ η τ η ς π λ ο κ ή ς δημι­ α π ό μ εγ ά λο έ ρ ω τα π ρ ο ς α υ τό ν , και ο υ ρ γ ε ί και α υ τό ς τ ο δικό τ ο υ λ ο γ ο τε ­ ό τα ν ο ά ν τρ α ς τη ς είχε π ια π εθ ά ν ει, χ νικ ό έργο , δ ηλα δή α νιχ ν εύ ε τα ι λ ο γ ο ­ σ υμπ λη ρώ νει η ίδια τ ο λ ο γ ο τεχ ν ικ ό τέ χ ν η μ α μ έσ α σ το λ ο γ ο τέχ ν η μ α . Μ ε ­ το υ ημερολόγιο· τη ν Α η δ ο ν ό π ιτα . γ ά λ ο μ έρ ο ς τ η ς Α η δ ο ν ό π ιτα ς κ α τα ­ «Της α ηδόνου τ ο κρέας ό π ο ιο ς τ ο φ ά - λ α μ β ά ν ε τα ι α π ό τ ο ο μ ό τιτλ ο τ ε τ ρ ά ­ γ η γ ίν ετα ι ά γρ υ π ν ο ς και δ εν κυ μ άται» δ ιο τ ο υ Γκά μπ ριελ, τε τρ ά δ ιο με ημ ε­ (σ. 2 9 3 ). Η δ ια τ ύ ­ ρ ο λογια κές σ ημειώ ­ π ω σ η το υ εγ γ ρ ά ψ ο υ σεις α φ η γ η μ α τικο ύ , Ο Ζουργός χειρίζεται - μ ό τ ο σε κ εφ ά λ α ιο π ερ ιγ ρ α φ ικ ο ύ , σ υ ­ με ευαισθησία και τ ο υ μ υ θ ισ το ρ ή μ α ­ ν α ισ θ η μ α τικ ο ύ και τ ο ς - υ π ο β ά λ λ ει τη ε ν τέ λ ε ι λ ο γ ο τε χ ν ι­ οξυδέρκεια σ υνυφ α σ μ ένη μ ε τη ν κού χ α ρ α κ τή ρ α . Ή κ α λ λ ιτε χ ν ικ ή δ η μ ι­ γ υ ν α ίκ α τ ο υ Γκάτο ρομαντικογενές ουργία α γρ υ π ν ία τ η ς μπ ριελ, σ υ μ π λ η ρ ώ ­ υλικό του και κατορθώνει ν ο ν τα ς τ ι ς τ ε λ ε υ ­ υ π α ρ ξια κ ή ς π ε ρ ιπ έ ­ τεια ς , εν ώ είχε ήδη τα ίε ς λευ κ ές σ ελίδες να το συνδέσει με εν τα χ θ ε ί λ ειτο υ ρ γ ικ ά τετρ α δ ίο υ , τ ί ­ σ τη ν π λ ο κ ή η ερ μ η ­ μησε με τ ο ν κα λ ύ ­ τη ρεαλιστική και ν εία τ η ς λ έ ξη ς «αη­ τερ ο τρ ό π ο τη δ ο ν ό π ιτα » : « Ό τα ν μνήμη τ ο υ α νθ ρ ώ ­ «προσγειωμένη» λ έν ε εδ ώ α υ τ ή τ η π ο υ π ο υ τό σ ο π ο λ ύ κοσμοαντίληψη λ έ ξ η εν ν ο ο ύ ν α γά π ησ ε. κ ά τι ό π ω ς π ίτ α με Το μυ θ ισ τό ρ η μ α κ α ­ της εποχής μας. όνειρα, π ίτ α γ ε μ ά τη τα ξιώ ν ε τα ι όχι μόνο α π ό τ ο ά π ια σ το , τ ο επ ειδ ή σ τη ρ ίζ ε τ α ι χιμα ιρικό» (σ. 28 8 -9 ). Ο σ υ γ γ ρ α φ έ α ς σ τη ν ενδ ελεχ ή έρ ευ ν α π ο λ υ π ο ίκιλ ω ν π η γ ώ ν, ώ σ τε η α λη θ ο φ ά ν εια και η ενα ρ μονίζει σ το π ε ζο γ ρ ά φ η μ ά τ ο υ ισ τορική π ισ τ ό τ η τ α ν α α να δ ύ ο ν τα ι τ η ν εσ ω τε ρ ικ ή μ ε τ η μ η δ εν ική εσ τία σ η : δ εν α π ο υ σ ιά ζει α π ό ο ρι­ α π ό κάθε σελίδα το υ , α λλά και επ ειδή σ μένα σ ημεία ο α π ρ ό σ ω π ο ς - «π α- ε κ π έμ π ει ιδεολογική α ύ ρ α π ο υ μα ς π α ρ ο τρ ύ ν ε ι ω ς α ν α γ ν ώ σ τες - έ χ ο ­ ν τό π τη ς » α φ η γ η τ ή ς , α π α ρ α ίτη τ ο ς ντα ς, βέβα ια , π λήρ η συναίσθηση τω ν γ ια ν α υ π ο δ η λ ω θ εί η τό σ ο ισχυρή σ το ν 19ο α ιώ να εικό να τη ς σ υ γγρα φ ι­ σκο τειν ώ ν , τρ α γ ικ ώ ν και α π ά ν θ ρ ω ­ κής π ρ ω το κ α θ εδ ρ ία ς , α λλ ά α ξιο π ο ι- π ω ν ό ψ εω ν τ η ς ζ ω ή ς - ν α ξα ν α π ι σ τέ ­ είτα ι και η φ ω ν ή τ ω ν λ ο γ ο τεχ ν ικ ώ ν ψ ο υ μ ε σ το ν α γώ ν α γ ια ε π ίτε υ ξη α ν ­ ηρώ ω ν, π ο υ μέσα α π ό συνομιλίες και θ ρω π ισ τικ ώ ν σ τό χ ω ν και σ το ν έ ρ ω τα π ρ ω το π ρ ό σ ω π ε ς α φ η γ ή σ εις ε κ φ ρ ά ­ ω ς υ π α ρ ξια κ ή π λήρω σ η. Α υ τή η π α ­ ζο υ ν τ η «δική τ ο υ ς α λήθ εια ». Κε­ ρό τρ υ ν σ η σε μια επ ο χ ή δύσκολη και ζο φ ερ ή , π ο υ τ α β ιώ μ α τα τη ς εφ ια λ ­ ν τρ ική είναι, επ ίσ ης, η π ρ ο σ φ υ ή ς χρήση εν ό ς π α λα ιο ύ π ε ζο γ ρ α φ ικ ο ύ τικ ή ς κ α θ η μ ε ρ ιν ό τη τα ς π ρ ω το σ τα ­ τεχ ν ά σ μ α το ς , τ η ς m ise en abym e, τ ο ύ ν σ τη λ ο γ ο τεχ ν ικ ή έκ φ ρ α σ η , είναι κ α τά τ η ν π ρ α γ μ ά τω σ η τ ο υ ο π ο ίο υ ο σ τα γ ό ν α δροσερού ν ερού, είναι σπίθα μεν σ υ γ γ ρ α φ έ α ς δ εν τ α υ τ ίζ ε τ α ι με ελπ ίδ ας· και α υ τ ό δεν είναι κα θόλου ήρω ά το υ (δ ια σ π ά τα ι σ τις μ ο ρ φ ές λίγο. ■ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

75

[

δ ι α β α ζ ω ] Β Ι Β Λ Ι Ο Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Η

Κ ώ σ τα ς Κ ανα β ού ρης

Ποίηση: Παραμένει περιζήτητη α ή μ α σ τα ν νο μ ίζω άδικοι α ν κ ο ν τά σ τη σ υ ν ε χ ιζ ό μ ε ν η π α ρ α γ ω γ ή τ η ς π ο ίη σ η ς δεν το π ο θ ε το ύ σ α μ ε ισ α ξίω ς και ισ ο τίμ ω ς και τ ις κ ά θ ε μ ο ρ φ ή ς και υ φ ή ς α νθ ο ­ λο γίες, οι ο π ο ίες δ εν έ χ ο υ ν σ τα μ α τ ή ­ σει ν α εκδ ίδ ο νται με ε ρ ευ ν η τικ ή π ο λ υ ­ μ ο ρ φ ία και π ρ ω τ ο τ υ π ία , α π ο κ α λ ύ π το ν τα ς η κ ά θ ε μια και μια δ ια φ ο ρ ε τικ ή ο π τικ ή γ ω ν ία π ρ ο ς τ η ν ο λ ό τ η τ α τη ς π ο ίη σ η ς π ο υ έχει υ π ά ρ ξει. Δ εν είνα ι λίγο. Είναι σ α ν α εκ ­ μ ε τα λ λ ε υ ό μ α σ τε τ η ν α γά π η και τ η ν επ ίμ ο ν η α π α σ χό λη σ η και τ η ν φ ίλ ερ γ ο β α θ ύ τη τα κά ­ π ο ιω ν α νθ ρ ώ π ω ν π ο υ ε π ιμ έ­ ν ο υ ν ν α μην τ ο υ ς α π α σ χ ο λ εί η θ ρ υ λ ο υ μ ε ν η α π α ξίω σ η τ ο υ π ο ιη τικ ο ύ λ ό γο υ . Θ α ε π α ν έλ ­ θ ο υ μ ε σ ' α υ τό ν τ ο ν κ ό π ο τ η ς Κώστας Γ. Παπαγεωργίου (επιμ.) Ανθολογία της ελληνικής α νθ ο λο γία ς, κ ό π ο π ο υ δ εν εί­ ποιήσης (20ός αιώνας) ναι μ ή τε τρ έ χ ω ν μ ή τε μ ονοσ ή­ μ α ντο ς. Θ α επ α νέλθ ο υ μ ε επ ειδ ή οι α φ ο ρ μ έ ς δ εν είναι λίγ ες. Προς το π αρόν όμω ς ας σ τα θ μ εύ σ ο υ μ ε σ τη ν Α ν θ ο λ ο ­ γ ία τ η ς ελ λη ν ική ς π ο ίη σ η ς με π α ρ ε ν θ ε τικ ό υ π ό τιτλ ο (20ός α ιώ να ς), α π ό τ ις εκδ ό σ εις Κό­ τιν ο ς. Η α νθ ο λο γ ία και η ε π ι­ μ έλ εια έχει γίνει α π ό το ν Κώ ­ σ τα Γ. Π α π α γ εω ρ γ ίο υ και το ν Βαγγέλη Χ α τζηβασ ιλείου . Π ρό­ κ ειτα ι γ ια το ν π ρ ώ το α π ό μια σ ειρά π έ ν τ ε τ ό μ ω ν π ο υ α νά 2 0 ε τία θ α π ερ ιλ ά β ει εν π ερ ιλή ψ ει τ ο π α ν ό ρ α μ α ο λ ό κ λ η­ ρη ς τ η ς ε λ λ η ν ικ ή ς π ο ίη σ η ς το υ 20 ο ύ α ιώ να . Σ τ ο ν α νά χ είρα ς τό μ ο υ π ά ρ χο υ ν π ο ιή μ α τα

Θ

7<3

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

και π ο ιη τέ ς α π ό τ ο 1900 μέχρι τ ο 1920. Μ ε τρ ό π ο λ ιτ ό και α π έ ρ ιττ ο . Α ρ κ εί μ ον ά χα η π οίησ η. Ε ύχρησ το βι­ βλίο. Κι α υ τό δ εν είνα ι λίγο. Γ ια τί σε ο δ η γ εί ν α α γα π ή σ εις α υ τό π ο υ είμ α ­ σ τε. Το λ έω επ ειδ ή π ισ τεύ ω ό τι δεν είμ α σ τε μ ο ν ά χα ό ,τι ζήσ α με. Είμαστε και η ζω ή τ ω ν π ο ιη μ ά τω ν π ο υ μα ς έκ α ν α ν ν α ζο ύ μ ε. Ε ίμαστε κ ά π ω ς και οι λ έ ξε ις Γεώ ργιος Δ ροσ ίνης, Ιω ά ννης Π ολέμης, Α γ γ ελ ο ς Σ η μ ιρ ιώ τη ς , Μ ιλ ­ τιά δ η ς Μ α λ α κ ά σ η ς, Α π ό σ το λ ο ς Μ ε λαχροινός, Ρήγας Γκόλφ ης, Ό μ η ρ ο ς Μ π ε κ έ ς , Γλ α ύ κ ο ς Α λ ιθ έρ σ η ς , Λ ά ­ μ π ρ ο ς Π ο ρ φ ύ ρ α ς , Ν α π ο λ έω ν Λ α π α θ ιώ τη ς κι ά λλοι, κι ά λλοι, κι ά λλοι. Εί­ μ α σ τε οι π ο λ λ α π λ ώ ς α νθο λογημένοι α π ό τ α π ο ιή μ α τα , ώ σ τε μα ς α ξίζ ο υ ν και οι ευ α ίσ θ η τε ς α νθο λογίες. Δ ηλα δή μα ς α ξίζ ει ο Έ ρω ς, ο χ ρ ό ν ο ς και ο θ ά να το ς , έν α ς χρόνος επ ο μ έν ω ς π ο υ είνα ι π ά ν τ ο τ ε θ νήσ κω ν ν έο ς και μ η δ έπ ο τε α π ο θ α ν ώ ν . Μ ιλ ώ γ ια τη ν κα ιν ούρ γ ια π ο ιη τικ ή κ α τά θ εσ η το υ Φ ώ ν τα Λ ά δη Ο ν έο ς τ ω ν Α θ η ν ώ ν α π ό τις εκδόσ εις Π ύλη. Υ π ό τιτλ ο ς , « Τ ρ ια ν τα π έν τε σ κηνές σε τέσ σ ερ ις π ρά ξεις». Α γά π η τω ν Αθηνώ ν, α γά π η τ η ς ισ τορία ς, α γ ά π η τ η ς κινήσ εω ς π ρ ο π α ν τό ς . Ο Φ ώ ν τα ς Λ ά δης είναι έν α ς π ο ιη τή ς π ο υ α π ό π ο λ ύ νω ρ ίς, εδ ώ και μ ερ ικές δ εκ α ετ ίες δηλαδή, ξ έ ­ ρει το ν ρ υθμό και τ η ν μ ετρ ικ ή τη ς ισ το ρ ία ς και τ η ς κινήσ εω ς. Κι ό ,τι κι αν έχει κάνει, ίσω ς τ ο α π ο τέλ εσ μ α να είναι α υ τ ό π ο υ λέει ο Ν έος: «Βυθίζο­ μαι / σε ά ρ ρ η το κα τα ιγ ισ μ ό χ ρ ω μ ά ­ τω ν . / Ριπές, θόρυβ οι, λ ά μ ψ εις, ήχοι Ερινυών. / Μ ο ρ φ έ ς α π ' τ ο π ο τέ . / Η Α θήνα σε β υ θό α π ό λά σ π η. / Γυνα ίκα με ό ν ο μ α π α ρ ά ξε ν ο / σ ' όνειρο με κ ρ α τά ει. Τη γ υρεύω ».

[ Δ IA B A Ζ Ω I B I B A I O K P I T I K H J

Μ ε α υ τή τ η ν εργα σ ία το υ ο Φ ώ ν τα ς Λ ά δης α π ο δ εικ ν ύ ει ό τι η α νη σ υ χία τ ω ν α ιν ιγ μ ά τω ν θ έλει π ο λ λ ή δο υ λειά. Μ ια δ ου λειά π ο υ δ εν χ ρ ε ιά ζε τα ι α π α ­ ρα ιτήτου ς τη ν α γιοσ ύνη τη ς α φ ο σ ιώ σ εω ς, χ ρ ε ιά ζ ε τα ι ό μ ω ς τ η ν α φ ο ­ σίωση τη ς κ ά θ ε α γιοσ ύνης. Για καλό και γ ια κα κό μ π ρ ο σ τά σ το ν Έ ρ ω τα , σ το ν χ ρό νο και σ το ν Θ ά ν α το . Μ π ρ ο ­ σ τά επ ο μ έν ω ς σ ' α υ τό π ο υ είμ α σ τε. Μ π ρ ο σ τά σ ' α υ τό π ο υ είμ α σ τε σαν έν α π ο ίη μ α π υ ρ κ α γ ιά ς . Σ α ν έν α α π ό τ α Π ο ιή μ α τα π υ ρ κ α γ ιά ς , τη ν και­ νού ρ γ ια δ ο υ λειά το υ Ν τίν ο υ Σ ιώ τη α π ό τ ις εκδ ό σ εις Τ υ π ω θ ή τω . Μ ια π ο ιη τικ ή σ υλλογή ξεκ α θ α ρ ισ μ έν ω ν π ρ οθέσ εω ν, α φ ο ύ τ ο λέει σ το ν υ π ό ­ τ ιτ λ ό τη ς : « Σ υμβολή σ το ν π ο λ ιτισ μ ό τ η ς φ ω τιά ς» . Α, ναι. Μ ' αρέσ ει π ά ­ ν τ ο τ ε η λ ε π τα ίσ θ η τη ειρ ω νεία τ ο υ ν α επ ικα λείσ α ι τ η φ ω τ ιά γ ια ν α γ ρ ά ψ εις γ ια τ ο φ ω ς μ ' έν α ν τρ ό π ο π ο υ ν α μοι­ ά ζει με ερ ειπ ω μ έν ο σ υ μ π έρα σ μ α , κι­ ν ο ύ μ εν ο ς « α π ό τα ρ α γ μ έ ν ο ύ π ν ο σε ε φ ιά λ τη τ ο / φ ω ς το υ μ υ ρίζει κ α μ ένο φ θ ιν ό π ω ρ ο α λλ ά δ εν έχ ω / καιρό για α να λύσ εις και α π ο χω ρ ισ μ ο ύ ς π ρ ο ­ τιμ ώ / α φ ίξε ις σε π α γ ω μ έ ν α σ ο κάκια α π ά τη τω ν το π ίω ν » . Και ν α είναι ένα π ο ίη μ α γ ρ α μ μ έν ο σ τη ν Α θ ή ν α σ τις 2 Ιουλίου 2 0 07. Σ α ν σ κ ευ ω ρ ία μο υ μοι­ ά ζει, α λλ ά και π ά λι τι ν α κά νεις; Το μόνο π ο υ μ π ο ρ είς είναι ν α δ ώ σ εις τ ο π ο ίη μ α σ το υ ς ε ξ α ίμ α το ς σ υ γγενείς σου, με τη ν ελ π ίδ α ν α α π ο κ τή σ εις π ερ ισ σ ό τερ ο υ ς ε ξ α γχ ισ τεία ς . Δ η ­ λαδή ν α ν υ μ φ ε υ τε ίς τ ο ν Λ ό γο με τη ν α π λ ό τ η τ α μ ιας τ έ τ ο ια ς π ο ίη σ η ς π ο υ «Ζ ω ν τα ν εύ ει τ ο λ ε ύ κ ω μ α τ ω ν π ρ ο ­ φ η τικ ώ ν / φ ω τ ο γ ρ α φ ιώ ν φ ρ ίκη και φ ό β ο ς λ α μ β ά ν ο υ ν σ ά ρ κα και ο σ τά οι κ υν ηγ οί τρ έ χ ο υ ν κυνη- / γ ώ ν τ α ς τ α δάση, π ρ ιν α ρ π ά ξο υ ν φ ω τ ιά τ α / σ κυλιά τ ο υ ς γ α υ γ ίζο υ ν δ υ ν α τά π ρ ο α ν α γ γ έλ ο ν τα ς τη ν ά φ ιξη τ η ς π υ ρ κ α ­ γ ιά ς (...)». Ό μ ω ς και η ά φ ιξη τ η ς π υ ρ κ α γ ιά ς γ ί­

ν ε τα ι π ά ν τ ο τ ε σα ν έρ ω τα ς π ο υ ζει έ ξω α π ό τ ο ν χρόνο. Τον ρη μ ά ζει. Δ η ­ μ ιο υ ρ γ εί τ ο έ ν τρ ο μ ο ν π ο υ π ρ έπ ει π ά λι ν α τ ο ε ν τά ξε ις σ το π οιείν, σ τη ν π οίησ η, ώ σ τε ν α ε ν τα χ θ ε ί α π ό τη ν α ρ χή σ το ν κόσμο. Δ ύσ κολη π ρ ο σ π ά ­ θ εια επ ειδ ή είνα ι α εν ά ω ς επ α ν α λ α μ ­ βα νό μ ενη και κ ά θ ε φ ο ρ ά π ρ α γ μ α το ­ π ο ιε ίτα ι Σ τη ν κ ό ψ η τ η ς μ έρ α ς. Μ ιλ ώ φ υ σ ικά γ ια τ η ν ο μ ό τιτλ η συλλογή το υ Φ α ίδ ω ν α Π α τρ ικα λ ά κ ι α π ό τ ις εκ δ ό ­ σεις Μ α ν δ ρ α γό ρ α ς. Λ έει ε κ ε ί ο κύριος Π α τρ ικ α λ ά κ ις : «Τα δ έ ν τρ α π α ρ α κ ο λ ο υ θ ο ύ ν δια ρκώ ς τ α ρο λό για τ ο υ ς / γ ια ν α π ρ ο λ ά ­ β ο υ ν έ γ κ α ιρ α ν α κ α ρ π ο φ ο ρ ή ­ Ποιήματα σουν. / Ο ι ά νθ ρ ω π ο ι βρίσ κο­ πυρκαγιάς ν τα ι κα ρ φ ω μ έν ο ι σ τα ρολόγια τ ο υ ς / γ ια ν α φ τά σ ο υ ν έ γ κ α ιρ α σ τις δου λ ειές το υ ς . / Τα π ο υ λ ιά δ εν σ τα μ α τ ο ύ ν ν α σ υ μ β ο υ λ εύ ο ν τα ι τ α ρολόγια τ ο υ ς / μη τυ χ ό ν μη τυ χ ό ν ν υ ­ χ τώ σ ει και χ ά σ ουν τ ις φ ω λ ιές το υ ς . / Ο έ ρ ω τα ς α κό μ α και α ρ γ ο π ο ρ η μ έ ν ο ς π α ρ α μ έν ει π ερ ιζή τη το ς » . Α υ τό λ έω . Για τ ο π ε ρ ιζ ή τη τ ο ν ΝτΙνος Σιώτης Ποιήματα πυρκαγιάς π ο υ ν ο μ ίζο υ μ ε ό τι κ α τα τε μ α ­ Τυηωδήτω χ ίζ ε τ α ι α π ό τη ν αηδία . Και εί­ να ι α κ ρ ιβ ώ ς τ ο α ν τ ίθ ε τ ο . Α υ τή η π ο ίησ η τ ο α π ο δ εικνύει. Μ ια π οίησ η α π ό τη ν ίδ ια π η γ ή τ η ς Λ ερ ν α ία ς Ύ δρα ς. Της Λ ερνα ία ς Α γά π ης. Γι' α υ τό θ α π ρ έπ ει με α ιδώ ν α π ρ ο σ τα τε ύ ο υ μ ε τη ν α ιδώ τ ω ν ■κόψη— π ο ιη μ ά τω ν . Ώ σ τ ε ν α σ υμβ α ί­ μέρας νο υ ν υ π έρ ο χ α , α κό μ α και χ ω ­ ρίς εμ ά ς. Ή μ ά λλον κυρίω ς χ ω ρ ίς εμ ά ς, α λλ ά με τ ο υ ς ά λ ­ λ ο υ ς π ο υ είνα ι οι εμείς. Α υ τά « τα υ π έ ρ ο χ α ε π ιτ ε ύ γ μ α τ α L τη ς επ ισ τή μ η ς και τη ς τε χ ν ο ­ Φαίδωνας Πατρικαλάκις λ ο γ ία ς» π ο υ δ εν θ α είχ α ν Στην κόψη της μέρας Μανδραγόρας υ π ά ρ ξε ι (όχι επ ιτευ χ θ εί) α ν δεν υ π ή ρ χ ε η π οίησ η. ■ ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

77

[

δ ι α β α ζ ω ] Β Ι Β Λ Ι Ο Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Η

Ν ι'κ ος Σ τα μ ά τη ς

Requiem για τους νεκρούς μιας ανελέητης εξουσίας e q u ie m , η α ιτ ια ­ τικ ή π τώ σ ις τ η ς λ α τ ιν ικ ή ς λ έ ξ η ς re q u is, -e tis, π ο υ σ η ­ μ α ίνει α ν ά π α υ σ ις , και σ το τυ π ικ ό τ η ς ρ ω μ α ι­ ο κ α θ ο λ ικ ή ς Εκκλησίας, R e q u ie m M is s a , λ ε ι­ το υ ρ γ ία γ ια τ η ν α νά π α υ σ ιν τ ω ν ν ε κ ρ ώ ν , π α ρ ό μ ο ια μ ε τ η ν ν ε ­ κ ρ ώ σ ιμ ο α κ ο λ ο υ θ ία σ τη ν ο ρ θ ό δ ο ξο Ε κκλη­ Αννα Αχμάτοβα σ ία - α λ λ ά και τ ί τ λ ο ς Ρέκβιεμ μ ο υ σ ικ ώ ν σ υ ν θ έ σ ε ω ν , π ο υ α κ ο λ ο υ θ ο ύ ν τ ο λ ει­ το υ ρ γ ικ ό τ υ π ικ ό , δ ε κ ά ­ Μετάφραση: Δημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης δ ω ν σ υ ν θ ετώ ν , α π ό τη ν Α ν α γ έν νη σ η μ έχ ρ ι και Εκδόσεις Αρμός, 2007 τ ο ν 2 1 ο α ιώ ν α , μ ε δ ια σελ. 75. τιμή: 10,00 ευρώ σ η μ ό τερ α τω ν Μ ό τ σ α ρ τ και Β έρ ν τι. Εδώ, β έ β α ια , π ρ ό κ ε ιτ α ι γ ια έ ν α π ο ιη τικ ό κ είμ εν ο , π ο υ κι α υ τ ό α ν α φ έ ρ ε τα ι σ τη ν α νά π α υ σ ι τ ω ν ν ε κ ρ ώ ν , α λλ ά σ υ γ κ εκ ρ ιμ έν α τ ω ν ν ε κ ρ ώ ν τ η ς π ρ ώ τ η ς σ τα λ ιν ικ ή ς τ ρ ο ­ μ ο κ ρ α τ ία ς , μ ε α π ο κ ο ρ ύ φ ω μ α τ ο δ ιά σ τη μ α τ η ς φ ο β ε ρ ή ς δ ιο ίκ η σ η ς τ ο υ Γ ιε ζό φ σ τη ν Κ ρ α τικ ή Α σ φ ά λ εια τ η ς Ε ΣΣΔ τ ω ν ε τ ώ ν 1 9 3 9 -1 9 4 0 , τ ό τ ε , π ο υ : « ...α π ' τ α μ α ρ τυ ρ ία τ ρ ε ­ λ έ ς / Τ ω ν κ ρ α τ ο υ μ έ ν ω ν οι σ τ ρ α τ ιέ ς / Β ά δ ιζα ν σ τα χ α μ έ ν α / ... Κι α π ό ψ η λ ά σ το ν ο υ ρ α ν ό τ ' α σ τέ ρ ια το υ θ α ν ά το υ » - έ ν α π ο ιη τικ ό κ ε ίμ ε ν ο σ υ­ γ κ λ ο ν ισ τικ ό σ τη μ α ρ τυ ρ ία τ ο υ γ ια τ ο έ ω ς π ο υ μ π ο ρ ο ύ σ ε ν α φ τά σ ε ι η α π ό γ νω σ η και η ε ξο υ θ έ ν ω σ η τ ω ν α ν θ ρ ώ π ω ν α π ό τ η ν ά λο γ η ε ξο υ σ ία τ ω ν ο λ ο κ λ η ρ ω τισ μ ώ ν έ ν θ ε ν και έ ν ­ θ ε ν - έ ν α σ υ ν θ ε τικ ό π ο ίη μ α λ ιτ ό ,

R

7S

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

γ ρ α μ μ έν ο σε ή π ιο και χ α μ η λ ό τό ν ο , π ο υ γ ι' α υ τ ό η κ α τα γ γ ε λ ία τ ο υ ε ι­ σ χ ω ρ εί β α θ ύ τε ρ α σ το ν ο υ και τ ο σ υ ­ ν α ίσ θ η μ ά μ α ς, π ρ ο κ α λ ώ ν τα ς μ α ς τα ρ α χ ή και τύ ψ ε ις , εν ώ τ α υ τό χ ρ ο ν α α σ κ ε ί α δ υ σ ώ π η τ η κ ρ ιτ ικ ή σ τη ν ά βυ σ σ ο τ ο υ θ α ν ά το υ , π ο υ κ ο υ β α ­ λ ά ει ο ά ν θ ρ ω π ο ς μ έσ α τ ο υ . «Δ εν ε ί­ ναι δ υ ν α τό ν ν α φ α ν τ α σ τ ε ί κ α ν είς χ ε ιρ ό τ ε ρ η ό ψ η τ ω ν π ρ α γ μ ά τω ν , π α ρ ά ό τ α ν η μ ο χ θ η ρ ία και η α δ ικ ία κ α τ α ν τ ά ν α είνα ι ν ό μ ιμ η και ν α π α ίρ ν ει, μ ε τ η ν ά δ εια τ η ς εξο υ σ ία ς, τ ο έ ν δ υ μ α τ η ς α ρ ετή ς » , έλ ε γ ε ο Μ ο ν τα ίν , επ α ν α λ α μ β ά ν ο ν τ α ς τ ο ν Π λ ά ­ τω ν α . Ο ι σ τίχ ο ι τ ο υ π ο ιή μ α το ς δ ο υ λ εύ ο ­ ν τ α ν σ τη μνή μ η τ η ς Α χ μ ά το β α , γ ια ν α μ ην π έσ ει τ ο κ είμ εν ο σ τα χ έ ρ ια τ η ς μ υ σ τικ ή ς α σ τυ ν ο μ ία ς κι η κ α τ α ­ γ ρ α φ ή έγ ιν ε τ ε λ ικ ά σ τα π ε ρ ίφ η μ α σ α μ ιζ ν τ ά τ τ ο 1953, μ ε τ ά τ ο ν θ ά ­ ν α τ ο τ ο υ Σ τ ά λ ιν . Π ε ρ ιμ έ ν ο ν τα ς γ ια 17 μ ή ν ε ς α τ έ λ ε ιω τ ε ς ώ ρ ε ς τ η ν η μ έρ α σ τις ο υ ρ ές έ ξ ω α π ό τ ις φ υ λ α ­ κ ές τ ο υ Α έν ιν γ κ ρ α ν τ, εκ είν η τ η ν φ ο ­ β ερ ή π ερ ίο δ ο τ ο υ Γ ιεζό φ , γ ια ν α σ τείλ ει έν α δ έμ α σ το φ υ λ α κ ισ μ έν ο γ ιο τ η ς , π ο υ τ ο κ α θ ε σ τ ώ ς τ ο ν είχ ε σ τείλ ει σ τα γ κ ο υ λ ά γ κ γ ια ν α κ ρ α τ ά ει τ η ν ίδια σε ο μ η ρ εία , μια γ υ ν α ίκ α τ η ν π λ η σ ία σ ε, ό π ω ς η ίδια η Α χ μ ά το β α έ γ ρ α ψ ε α ρ γ ό τε ρ α , και ψ ιθ υ ρ ισ τά τ η ν ρ ώ τη σ ε α ν μ π ο ρ ο ύ σ ε ν α κ α τ α ­ γ ρ ά ψ ει α υ τ ό π ο υ ζο ύ σ α ν . Κι ό τ α ν τ η ς α π ά ν τη σ ε μ π ο ρ ώ , « τ ό τ ε κ ά τι σ α ν χ α μ ό γ ε λ ο γ λ ίσ τρ η σ ε π ά ν ω σε εκ είν ο , π ο υ ή τα ν κ ά π ο τ ε τ ο π ρ ό ­ σ ω π ό τη ς » , ό π ω ς ω ρ α ία μ ε τ α φ ρ ά ­ ζει ο Δ. Τ ρ ια ν τα φ υ λ λ ίδ η ς . Α π ό ε κ ε ί­ νη τ η ν η μ έρ α η Α χ μ ά το β α ά ρ χισ ε ν α γ ρ ά φ ε ι ν ο ερ ά τ ο δικό τ η ς R equiem .

[ Δ Ι Α Β Α Ζ Ω Β Ι Β Λ Ι Ο Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Η

Κόρη ν α υ π η γ ο ύ και μ ε γ α λω μ έν η σ το Τ σ ά ρ κ ο ε Σ έ λο , σ τη σ υ ν ο ικία τ η ς Π ε ­ τρ ο ύ π ο λ η ς , ό π ο υ και η θ ερ ιν ή κ α ­ το ικ ία τ ω ν τσ ά ρ ω ν , μ ε τ η ν α ν α ­ τ ρ ο φ ή μ ια ς μ ε σ ο α σ τή ς τ η ς ε π ο χ ή ς και με τ ο ν π ρ ώ τ ο τ η ς ά ν τ ρ α Γκουμ ιλ ιό φ , θ ια σ ώ τη τ η ς σ υ μ β ο λ ικ ή ς γ α λ λ ικ ή ς π ο ίη σ η ς, ε μ φ α ν ίσ τη κ ε σ τα ρω σ ικ ά γ ρ ά μ μ α τα α π ό τ η ν α ρ χή σα ν μια π ο ιή τρ ια π ο υ κ α τε ίχ ε μ ε ε υ ­ α ισ θησ ία και ε κ φ ρ α σ τ ικ ή δ ύ ν α μ η τ η ν τ έ χ ν η τ η ς , π ρ ο σ δ ίδ ο ν τα ς μια β α θ ιά ε σ ω τ ε ρ ικ ό τ η τ α σ τη ν π ο ίη σ ή τ η ς , π ο υ τ η ν έ κ α ν ε τ ο ε π ίκ ε ν τρ ο ό λ ω ν τ ω ν π ε ιρ α μ α τισ μ ώ ν και τ ω ν κ α λ λ ιτε χ ν ικ ώ ν α ν α ζ η τ ή σ ε ω ν ε ν ό ς κ ύ κ λο υ ν έ ω ν α ν θ ρ ώ π ω ν , π ο υ ά φ η ­ σ α ν έ ν το ν α τ α ίχνη τ ο υ ς σ τη ρω σ ική λ ο γ ο τ ε χ ν ία , α π ό τ ο ν Α λ ε ξ ά ν τ ε ρ Μ π λ ο κ και τ ο ν Ο σ ίπ Μ α ν τε λ σ τά μ μέχρι τ ο ν Ιω σ ή φ Μ π ρ ό ν σ κι. Α λ λ ω ­ σ τε, σ τις α ρ χ έ ς τ ο υ 2 0 ο ύ α ιώ ν α η Ρω σία ή τα ν σ τη ν π ρ ώ τη γ ρ α μ μ ή τη ς α να μ ό ρ φ ω σ η ς τ ω ν τε χ ν ώ ν και τ η ς έκ ρ η ξη ς τ η ς ν έ α ς κ α λ λ ιτε χ ν ικ ή ς δ η ­ μ ιο υ ρ γ ία ς σ τη μο υ σ ική , σ τη ζ ω γ ρ α ­ φ ικ ή , σ το χ ο ρ ό ή σ τα γ ρ ά μ μ α τα . Γ ο η τ ε υ τ ικ ή γ υ ν α ίκ α , π ο υ σ υ γ κ έ ­ ν τρ ω ν ε εύ κο λα γύ ρ ω τη ς το υ ς ά ν τ ρ ε ς , χ ω ρ ίς ω σ τό σ ο ν α π α ρ α δ ίδ ει τ ο μ υ σ τικ ό τ η ς γ ο η τ ε ία ς τη ς , α γ α ­ π ούσ ε να τη ν α γα π ο ύ ν, π α ρ αμ ένο ν τ α ς ό μ ω ς α π ό μ α κ ρ η μ έσ α σ τη ν ο μ ο ρ φ ιά τη ς , δ η λα δ ή α ν ε ξ ά ρ τ η τ η , κι α υ τ ό μ εγ ά λω ν ε τ η γ ο η τε ία τ η ς και τ ο μ υ σ τή ρ ιο π ο υ τ η ν τύ λ ιγ ε . Το π ρ ό β λ η μ α τ η ς σ χ έσ η ς τ η ς ε λ ε υ ­ θ ερ ία ς τ η ς τ έ χ ν η ς και τ η ς σ κ έψ η ς με τ η θρησ κεία , τη ν ιδ εο λο γία ή τ η ν π ο ­ λ ιτικ ή , είνα ι π α λιό . Τα α υ τα ρ χ ικ ά κ α θ ε σ τ ώ τα θ έ λ ο υ ν τ η ν τέ χ ν η και τ η σ κ έψ η υ π ο τα γ μ έ ν η και ε λ εγ χ ό μ ενη .

]

Η ελ ε υ θ ε ρ ία σ τις τέ χ ν ε ς , π ο υ ξ ε κ ί­ νη σ ε α π ό τ η ν Ελλάδα και τ ο ν Ό μ η ρ ο και μ ε τά , και μ ε τε ξ ε λ ίχ θ η κ ε μ ε α γ ώ ­ ν ες , α π ό τ η ν Α να γ έν νη σ η και τ ο ν Δ ια φ ω τισ μ ό , σ τις βα σ ικές κ α τ α κ τ ή ­ σ εις τ ο υ π ο λ ιτισ μ ο ύ , δ έ χ τη κ α ν σ τη Ρω σία μ ια βία ιη επ ίθ εσ η . Μ έ σ α σ' α υ τ ή ν τ η λ α ίλ α π α η Α χ μ ά το β α , π α ρ ά τ ι ς δ ιώ ξεις , με χ α ρ α κ τ η ρ ι­ σ τικ ή τ η ν εισ ήγησ η τ ο υ Ζ ν τά ν ο φ τ ο υ 19 4 6 γ ια τ η ν εκ ν έο υ α π α γ ό ­ ρ ευ σ η τ η ς δ η μ ο σ ίευ σ η ς τ ω ν έρ γ ω ν τη ς , δ ια σ ώ θ η κ ε σ ω μ α τικ ά και π ν ε υ ­ μ α τικ ά , π ρ ο ς ό φ ε λ ο ς τ η ς ρ ώ σ ικ ης και τ η ς π α γ κ ό σ μ ια ς λ ο γ ο τεχ ν ία ς . Η « π α ν ο υ ρ γ ία τ η ς Ισ το ρ ία ς ή το υ Λ ό γο υ » , π ο υ έ λ εγ ε ο Χ έγ κ ελ , και ε π α ν έ λ α β ε ω ς ισ το ρ ικ ή ν ο μ ο τέ λ ε ια ο Έ ν γ κ ελ ς, έ φ ε ρ ε έτσ ι τ α π ρ ά γ μ α τα ώ σ τε η ε φ α ρ μ ο γ ή το υ σ οσ ιαλισ μού σ τη Ρω σία ν α ο δ ηγήσ ει σ τα α ν τ ί­ θ ε τ α α π ό τ α επ ιδ ιω κ ό μ εν α α π ο τ ε ­ λ έ σ μ α τα κ αι, α ν τ ί ν α α ν ο ίξει τ η ν π ό ρ τ α σ το ν ε π ίγ ειο π α ρ ά δ εισ ο , ν α κ α τα δ ικ ά σ ε ι σ τη ν ο δ ύνη και τ ο ν θ ά ­ ν α τ ο ε κ α τ ο μ μ ύ ρ ια α ν θ ρ ώ π ο υ ς . Ό τ α ν δ εν π ε ιθ α ρ χ εί η ισ το ρ ία σ το υ ς ν ό μ ο υ ς π ο υ ε μ είς τ η ς α π ο δ ίδ ο υ μ ε, τ ό τ ε μ ά λλ ο ν εμ είς κ ά ν ο υ μ ε λ ά θ ο ς. Κι α ν τ ί να κ α τα κ ρ ίν ο υ μ ε τ ο ν Δ ια φ ω τ ι­ σ μό και τ ο ν ορ θ ο λ ο γ ισ μ ό , θ α ή τα ν κ α λ ύ τε ρ α ν α κ ο ιτά ξο υ μ ε μ έσ α μα ς, σ το ν εγ ω ισ μ ό και τ α π ά θ η μα ς, α ν ο ίγ ο ν τα ς τ ο δ ρ ό μ ο π ρ ο ς τ η ν τ ρ α ­ γ ικ ή α ν τ ίλ η ψ η τ ο υ είν α ι, π ο υ μ α ς π ρ ο λ έ γ ε ι ό τι ο ά ν θ ρ ω π ο ς , έ ξ ω α π ό τ η λ ο γ ικ ή και τ η «Δίκη», είνα ι ο μ ε­ γ α λ ύ τ ε ρ ο ς εχ θ ρ ό ς το υ δ ιπ λ α ν ο ύ το υ και τ ο υ ε α υ το ύ το υ . Η μ ε τά φ ρ α σ η το υ κ. Τ ρια ν τα φ υ λ λ ίδ η σ τέρ εη και μ ε ευα ισ θησ ία, α π οδίδει α υ τό ν τ ο ν κόσμο τ η ς φ ρ ίκη ς. ■

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008 Ί5>

δ ι α β α ζ ω ] , Β I Β Λ I Ο Κ Ρ I Τ

Ν ικό λ Λ α φ α ζά ν η

Όταν τα καλοκαίρια εξιστορούν μια ζωή κ ο λ ο υ θ ώ ν τα ς α ν τ ίσ τ ρ ο φ η π ο ­ ρ εία α π ' τ η σ υ­ νήθη, π ο υ θ έλει το υ ς π ο ιη τέ ς ν α γ ίν ο ν τα ι κά ­ π ο ια σ τιγ μ ή και π ε ζ ο γ ρ ά φ ο ι, ο Σ τα ύρ ος Σ ταυρ όπ ουλος τη ς π λη ­ θ ω ρ ικ ή ς ρ ο κ γ ρ α φ ή ς με τ η ν ο π ο ία τ α υ τ ίσ τ η κ ε κ υ ρ ίω ς με τ ο δ ε ύ τε ρ ο έρ γ ο το υ , Το ρ ο κ π ο υ π α ίζ ο υ ν τ α μ ά τια σ ου (Α π ό π ειρ α , 2 0 0 2 ), α σ χο­ λ ή θ η κ ε τ α τ ε λ ε υ τ α ία Σταύρος Σταυρόπουλος χ ρ ό ν ια μ ε τ η ν π ο ίη σ η Οι άλλοι που είμαι και εξε λ ίσ σ ο ν τα ς κ α τά π ο λ ύ τ ο π ρ ο σ ω π ικ ό τ ο υ Εκδόσεις Μεταίχμιο, 2007 σελ. 71, τιμή: 9,00 ευρώ ύ φ ο ς σ υ γ κ έ ν τρ ω σ ε το ν κ α ρ π ό τ η ς δ ο υ λ ειά ς το υ σ τη ν π ο ιη τικ ή σ υλλογή Ο ι ά λλ ο ι π ο υ είμαι. Για ό σ ο υ ς γ ν ω ρ ίζο υ ν τ α π ρ ο η γ ο ύ ­ μ εν α βιβλία το υ σ υ γ γ ρ α φ έ α , η σ υλ­ λ ο γ ή α υ τή α π ο τ ε λ ε ί έν α ευ χ ά ρ ισ το ξά φ ν ια σ μ α . Το μ έ τρ ο και η α υ σ τη ρ ό ­ τ η τ α τ η ς π ο ιη τικ ή ς π ρ ό ζ α ς κ α τά φ ε ρ α ν ν α τιθ α σ ε ύ σ ο υ ν τ ο ν ά να ρ χ ο , π α ρ ο ρ μ η τικ ό και ρ ο κ χ α ρ α κ τ ή ρ α τ ω ν π ρ ο η γ ο ύ μ ε ν ω ν κ ε ιμ έν ω ν τ ο υ Σ τ α υ ρ ό π ο υ λ ο υ και ν α α ν α δ ε ίξο υ ν π ω ς π ίσ ω α π ' τ α φ θ α ρ μ έ ν α τ ζ ιν τ ω ν π ε ζ ο γ ρ α φ ικ ώ ν ε μ φ α ν ίσ ε ω ν κ ρ ύ β ε τα ι μια α ρ ισ το τε χ ν ικ ή , μ α ύρη β ε λο ύ δ ινη γ ρ α φ ή . Ο ι τρ ε ις β α σ ικο ί ά ξο ν ε ς τ η ς π ο ιη τι­ κ ή ς το υ : ο χ ρ ό ν ο ς, ο έ ρ ω τα ς και η μο υ σ ική , α π ό λ υ τα τα ιρ ια σ τ ο ί σε μια συ λλο γή π ο υ είνα ι α φ ιε ρ ω μ έ ν η σε μ ια σ ειρά μ α κρ ώ ν κ α λ ο κ α ιρ ιώ ν σ τα νη σ ιά το υ Α ιγα ίο υ , είνα ι δ οσ μένοι σε ζε υ γ ά ρ ια : έ ρ ω τα ς - κ α λο κα ίρι, μ ο ν α ­

Α

<30

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

ξιά - γ ρ α φ ή , γ υ ν α ίκ α - π ό ν ο ς , κ ό­ σ μος - α θ ω ό τη τ α . Μ ν ή μ ε ς α π ό κα λο­ κα ίρ ια με έν τα σ η , έ ρ ω τα και π ρ ο σ ­ δ ο κ ίες π ο υ ξε τυ λ ίγ ο υ ν δ υ ν α τά δί­ σ τιχ α : «Σε π α ρ α κ α λ ώ μην π ρ ο σ θ έ­ σ εις ά λλ ο κ α λοκα ίρ ι σ τα μ ά τια μου. / Μ ια Ν ά ξο ς α κ ό μ α μ π ο ρ ε ί ν α με κ ά ­ νει κάρβ ουνο» εν α λ λ ά σ σ ο ν τα ι με τη ν ή π ια μ ελ α γχ ο λ ία π ο υ χ α ρ ίζει σ το β λ έμ μ α η α π ό σ τα σ η α π ' τ α φ α ιν ό ­ μ εν α : «Ο ΕΡΩΤΑΣ: Μ ια α ν ά ρ μ ο σ τη π ε ρ ιπ έ τε ια το υ μ α τιο ύ . Έ νας εγ κ α ­ τα λ ειμ μ έν ο ς σ ιδηροδρομικός σ τα θ ­ μ ός π ο υ π ά ν ω το υ κ υ λ ά ν ε τ α χ ρ ό ­ νια». Και οι «άλλοι εα υ το ί» π ο υ φ έρ ει σ το φ ω ς ο π ο ιη τή ς ; Είναι ο η τ τη μ έ ν ο ς γ ρ α φ ιά ς π ο υ σ υ ν ε ιδ η το π ο ιε ί τ η ν α σ η μ α ν τό τ η τα όχι μ όν ο τ ω ν κ ειμ έ­ ν ω ν α λλ ά τ η ς ίδια ς τ η ς ζω ή ς το υ . Ο μέσ ος ά ν θ ρ ω π ο ς π ο υ ζει σ το π λ α ί­ σιο μια ς γνώ ρ ιμης, α σ τικ ή ς ρ ο υ τίν α ς , κο υ ρ α σ μ έν ο ς α π ' τ ο ν μ ό χ θο ν α σ υ­ ν τ η ρ ε ί τ ο μύθ ο μια ς ά λλ η ς ζω ή ς : «ΚΙ ΕΓΩ π ο υ α λ λ ά ζω τ ι ς ν ό τ ε ς σ τις π α ­ ρ α γ ρ ά φ ο υ ς κ ά θ ε μ έρ α , φ ρ ο ν τ ίζ ο ­ ν τ α ς ν α κ ο ρ ο ϊδ εύ ω τ η ν ο μ α λ ό τη τα ; Π ώ ς θ α μ π ο ρ ώ ν α σ υ ν τη ρ ώ τ η ν α τ α ξ ία π ο υ χ ρ ε ιά ζ ε τα ι;» Ο ιδεολ ό­ γ ο ς π ο υ , α ν και π ρ ο δ ό θ η κ ε α π ' τ α ό ν ειρ ά το υ , π α ρ α δ έχ ετα ι ό τι χ ά ρ η σ ' α υ τ ά π λ ά τ υ ν ε τ ο β ή μ α το υ κι ά ν ο ιξε η σ κ έψ η το υ : «ΠΡ Ο ΣΠ ΕΡΑΣΑ τό σ α όν ειρ α για ν α μ εγ α λώ σ ω τ ο δικό μου, π ο υ έμ ειν α ν κλεισ μ έν ες οι λ έ ξε ις μου μέσ α σε μ π λ ε ό σ τρ α κ α , σα ν β ρ α χ υ κ υ κ λ ω μ έ ν ε ς β ό μ β ε ς α ν ε π ίδ ε κ τ ε ς μνήμης. Α υ τέ ς οι λ ίγ ες π ιθ α ν ό τη τε ς έ κ ρ η ξη ς με έ φ τα σ α ν ω ς εδώ ...» Και π ο ιο ς τ ε λ ικ ά ε α υ τ ό ς α ν α λ ο γ εί σ το ν σ ύγ χ ρ ο ν ο ά ν θ ρ ω π ο ; Εδώ, ο π ο ιη τή ς δ εν χ α ρ ίζετα ι σε καν έν α ν : «Οι π ό λ εις

[ δ ι α β α ζ ω Β Ι Β Λ Ι Ο Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Η

τω ν α νθρ ώ π ω ν μας βλέπ ο υν α π ό π α ν τ ο ύ . Ε ίμ ασ τε ό λοι / α π λ ω μ έ ν α α σ π ρ ό ρ ο υ χ α σ τη ν εκδ ίκη σ η τ ο υ ο ρ ί­ ζ ο ν τ α . Α υ τή είναι η / τιμ ω ρ ία μ α ς: Χι­ λ ιά δ ες φ ο ρ έ ς εμείς» . Σ τ α μ ικρ ή ς δ ιά ρ κ εια ς κ ε ίμ ε ν α τ ο υ Σ τ α υ ρ ό π ο υ λ ο υ σ υ ν υ π ά ρ χ ο υ ν ισό­ π ο σ α ιδέες, α π ο φ θ έ γ μ α τα , α φ ο ρ ισ μ ο ί και σ υ να ισ θ ή μ α τα , μ ε τ ο ν ίδιο ν α κ ο ρ υ φ ώ ν ει π ο ιη τικ ά σ τα ευ θ ύ ­ β ο λα και λ α κ ω ν ικ ά τ ο υ μ ο ν ό σ τιχ α π ο υ ά λ λ ο τ ε θ υ μ ίζο υ ν σ υ ν θ ή μ α τα π ό λ η ς : «Ρίξε κ ά τι π ά ν ω σου, κάνει κρύο. Φ ό ρ α τ ο ν ε α υ τ ό σου» ή «Δεν

ξη μ ε ρ ώ ν ε ι π ο τ έ σ ' α υ τή τ η μ ο υ ­ σική;» και ά λ λ ο τ ε ε ν σ τα λ α γ μ έν η σ ο­ φ ία δοσ μ ένη σ τη φ ό ρ μ α τ ω ν χ ά ίκο ύ : «Κάθε π ο υ κλαίει έν α μω ρό, οι βι­ β λ ιο θ ή κ ες τ ω ν α ν θ ρ ώ π ω ν γ κ ρ ε μ ίζ ο ­ ντα ι» . Ο χ ρ ό ν ο ς, έ ν α ς α π ' το υ ς μ εγ ά λο υ ς π ρ ω τα γ ω ν ισ τέ ς α υ τή ς τ η ς σ υ λλο­ γ ή ς, είνα ι φ α ν ε ρ ό ό τι ευ θ υ ν ε τα ι όχι μό νο γ ια τ ις ιδ έες π ο υ κ υ ο φ ο ρ ο ύ ν τ α π ο ιή μ α τα α λλά , κυ ρ ίω ς, γ ια τ ο ίδιο τ ο γ λω σ σ ικό ε ρ γ α λ ε ίο το υ γ ρ ά φ ο ν το ς , π ο υ ε δ ώ π ρ ο σ φ έ ρ ε τ α ι σ τη ν π ιο κ ρ υ σ τά λ λιν η μ ο ρ φ ή το υ . ■

Κ Υ Κ Λ Ο Φ Ο Ρ Η Σ Ε Μανόλης Τζανάκης

Πέραν του Ασύλου

Ο Μανόλης Τζανάκης περιγράφει την πέραν του ασύλου πορεία μέσα από τη διερεύνηση του τόπου της υποκειμενικότητας στην αναδιοργάνωση της θεραπευτικής σχέσης. Από τη σειρά σ υ ν ά ψ ε ις της εταιρείας “Κοινός Τόπος Ψυχιατρικής, Νευροεπιστημών και Επιστημών του Ανθρώπου”

Διανομή:

Θ Ταξιιδβυτής

Ιπποκράτους 34, Τηλ.: 210-3628852, Fax: 210-3628862 e-mail: info@taxideftis.gr

]

[

δ ι α β α ζ ω ] Β Ι Β Λ Ι Ο Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Η

Ά λ κ η σ τις Σ ου λο γιάννη

Γαστρονομία και αισθητική ς γνω ­ σ τό ν , η γ α σ τρ ο ­ ν ο μ ία έ χ ει α ν α γ ν ω ρ ισ θ ε ί ω ς έ ν α β α ­ σ ικό σ το ιχ ε ίο π ο λ ι­ τισ μ ο ύ σ τις δ ια χ ρ ο ­ ν ικ έ ς και σ τις σ υ γ ­ χ ρ ο ν ικ έ ς ε κ φ ά ν σ εις το υ , σ υ μ π ε ρ ιλ α μ β α ­ ν ο μ έ ν ο υ κα ι τ ο υ δ ια π ο λ ιτ ισ μ ικ ο ύ δ ια λ ό γ ο υ , και μ ά λ ι­ σ τα σ τη δ ιά σ τα σ η τ ω ν ά υ λ ω ν π ο λ ιτ ι­ Γιάννης Ευσταθιάδης σ μ ικ ώ ν δ ε δ ο μ έ ν ω ν Απίκιος (π β . π .χ . τ η σ χ ε τικ ή Απαντα Σύμβαση U nesco 20 0 3 ), π ρ ά γ μ α π ο υ Εκδόσεις Μελάνι, 2008 ση μ α ίν ει ό τι τ ο όλ ο σελ. 312, τιμή: 20,00 ευρώ ζ ή τ η μ α α νή κ ει π ρ ω τίσ τω ς σ το χ ώ ρ ο τ ω ν ιδ εώ ν ή τ η ς θ ε ­ ω ρ ία ς , κα ι δ ε υ τ ε ρ ε υ ό ν τω ς σ το χ ώ ρ ο τ η ς π ρ α κ τ ικ ή ς ε φ α ρ μ ο γ ή ς . Μ ε α υ τ ό τ ο δ εδ ο μ έν ο , ο Γ ιά ννη ς Ευσ τα θ ιά δ η ς δ ια χ ε ιρ ίζ ε τα ι σ το π α ρ ό ν β ιβ λ ίο θ έ μ α τ α γ α σ τρ ο ν ο μ ία ς και τ η ς σ υ ν α κ ό λ ο υ θ η ς γ ε υ σ ιγ ν ω σ ία ς σ το π λ α ίσ ιο ό λ ω ν τ ω ν π α ρ α μ έ ­ τρ ω ν π ο υ π ρ ο σ δ ιο ρ ίζο υ ν τ η ν α ν ­ θ ρ ώ π ιν η δ ρ α σ τη ρ ιό τη τα σ το ν τ ό π ο και σ το χ ρ ό ν ο , σ τη ν κ ο ιν ω ν ικ ή , α ι­ σ θ η τικ ή , π ο λ ιτικ ή δ ιά σ τα σ η και σε ( α π α ρ α ίτη τη ) σ υ ν ά ρ τη σ η μ ε υ π α ρ ­ ξια κ ά ζ η τ ή μ α τ α . Μ ε ε ρ γ α λ ε ίο τ ο ν π ο λ υ ε π ίπ ε δ ο σ υ ­ ν τ ο ν ισ μ ό ό λ ω ν τ ω ν α ισ θ ή σ ε ω ν , μ έσ α σ το ν ε υ ρ ύ π ρ α γ μ α τισ τικ ό ο ρ ί­ ζ ο ν τ α τ η ς γ α σ τρ ο ν ο μ ία ς , ο Ε υ σ ταθ ιά δ η ς π ρ α γ μ α τ ε ύ ε τ α ι ζ η τ ή μ α τ α

Ω

32

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

α ν θ ρ ω π ίν ω ν σ χ έσ εω ν ε π ά ν ω σε μία ε κ τ ε ν ή τ ο ιχ ο γ ρ α φ ία σ η μα σ ιολογ ικ ώ ν τ ό π ω ν και β ιω μ α τικ ώ ν τ ο ­ π ίω ν π ο υ σ υ ν θ έ το υ ν έν α π λ ο ύ σ ιο χ ω ρ ό χ ρ ο ν ο π ο λ λ α π λ ώ ς υ π ο κ ε ιμ ε ­ ν ικ ό (α π ό τ η ν π λ ε υ ρ ά τ ο υ σ υ γ γ ρ α ­ φ έ α και α π ό τ η ν π λ ε υ ρ ά τ η ς δ η μ ι­ ο υ ρ γ ικ ή ς α νά γ ν ω σ η ς ). Τ α pragm atic s σ υ ν δ υ ά ζο ν τα ι μ ε τη ν ε υ ρ η μ α τικ ή χρ ή σ η τ η ς μ ε τ α φ ο ρ ά ς και τ ω ν σ υ ν δ η λ ώ σ εω ν (α κ ό μ α και σ το υ ς τ ίτ λ ο υ ς τ ω ν π έ ν τ ε ε ν ο τ ή τ ω ν τ ο υ β ιβ λ ίο υ ), με α π ο τέ λ ε σ μ α έν α κ ειμ εν ικ ό π ρ ο ϊό ν υ ψ η λ ή ς α ισ θ η τι­ κής, ό π ο υ δ ια σ τα υ ρ ώ ν ο ν τ α ι σ το ι­ χ εία δ η μ ιο υ ρ γ ικ ή ς γ ρ α φ ή ς και π ν ε υ ­ μ α τώ δ ο υ ς (κοιν ω ν ική ς) κ ρ ιτικ ή ς , κ α ­ θ ώ ς και σ το ιχ ε ία π λ ειό ν ω ν π ο λ ιτ ι­ σ μ ικώ ν ε κ φ ά ν σ ε ω ν (μουσ ική, π .χ .

Bach, M ozart, S alieri, λ ο γ ο τε χ ν ία , π .χ . C olette, Hugo, V oltaire, ε ικ α ­ σ τικ ά , π .χ . Caravaggio, Gauguin, M a­ tis s e , κ ιν η μ α το γ ρ ά φ ο ς , π .χ . B unuel, α λ λ ά και μό δ α , π .χ . A rm ani, κ α θ ώ ς και κ ο ιν ω ν ικ ο -π ο λ ιτισ μ ικ ά τ ο π ό σ ημα , π .χ . C affe Q uadri σ τη Β εν ε­ τία ). Ι δ ια ίτ ε ρ ο ε ν δ ια φ έ ρ ο ν έ χ ο υ ν τ α m o tti ω ς π α ρ ά γ ο ν τε ς δ ια κ ειμ εν ικ ή ς υ π ο σ τή ρ ιξη ς και τε κ μ ή ρ ια ε κ λ ε κ τ ικ ώ ν σ υ γ γ εν ειώ ν . Το α ' π ρ ό σ ω π ο τ ο υ α φ η γ η τ ή , έ σ τω και κ ά τ ω α π ό έν α π ρ ο σ ω π είο κ α ­ τα γ ό μ ε ν ο α π ό τ ο ν ρ ω μ α ίο Α π ίκ ιο , α λ λ ά με ό λ α τ α χ α ρ α κ τ η ρ ισ τ ικ ά τ η ς δ η μ ιο υ ρ γ ικ ή ς γ ρ α φ ή ς τ ο υ Ε υσ ταθ ιά δ η , δ ιεκ π ερ α ιώ ν ει έν α λ ό γ ο π ε ­ ρ ισ σ ό τερ ο π ρ ο ς ε α υ τό ν , με ε ξω δ ιη γ η τικ ή π ά ν τ ω ς σ υ μ π ερ ιφ ο ρ ά και με τ η ν π ο ιό τ η τ α τ ο υ σ το χ α σ τ ικ ο ύ π ε ­ ρ ιη γ η τή ή τ ο υ , κ α τ ά B audelaire, fla n e u r. ■

[ Δ IA BAΖ Ο 1 J

i b a i o k p i t i k h

Σπύρος Α. Γεωργίου

Ερμηνευτική της συνάντησής μας με τους άλλους σ υ ν ά ρ τη τη η α ν θ ρ ώ π ιν η εμ π ειρ ία , μ ο ρ φ ο π ο ιε ίτα ι και κ α τα λ ή γ ει σε σ χήμα χ ά ρ η και σ τη ν π λο κή το υ λό γο υ . Η π λο κή , π ο υ ε π ιτρ έπ ε ι να σ υ ν τεθ ο ύ ν π ο ικίλ ες π ε ­ ρισ τά σ εις και δ ιασ τά σ εις, είναι ά μ εσ α σ υνδεδ εμ έν η με τ η φ α ν τ α σ ία και α να μ φ ίβ ο λ α υ π ο β α σ τά ζ ε τ α ι α π ό τ ις τεχ ν ικ ές τ η ς α φ ή γη σ η ς. Τ ο ύ τη λ ο ιπ ό ν η λ ε ιτο υ ρ γ ία τ η ς α φ ή ­ γησ ης - π ο υ α ιμ α τώ ν ε τα ι ιδίω ς α π ό τ ις μ ε τ α φ ο ρ έ ς - είναι η σ χεδ ία μ ε τη ν ο π ο ία ο Π ω λ Ρικέρ (1 9 1 3-2005) δ ια ­ σ χίζει τ α ω κεά ν ια ύ δ α τα τ η ς ε π ισ τη ­ μολογίας, τη ς ψ υχα νάλυσ ης, τ η ς α να ­ λ υ τικ ή ς φ ιλ ο σ ο φ ία ς. Ε ξα ιρετικό ς α ν α τό μ ο ς τ ω ν π εδ ίω ν μ ε­ λ έ τη ς τ ο υ και α π α ιτη τικ ό ς σ το χ α ­ σ τή ς, « το π ο θ ε τή θ η κ ε σε ό λ α τ α μείζο ν α π ο λ ιτικ ά και κ ο ινω νικά ζ η τ ή ­ μ α τα τ η ς επ ο χ ή ς το υ » τό σ ο μέσα α π ό τ ο ρόλο το υ ω ς π α ν ε π ισ τη μ ια ­ κός δά σ κα λο ς σ τη Γαλλία όσο και ω ς π ρ ό εδ ρ ο ς τ ο υ Δ ιεθ ν ο ύ ς Ιν σ τιτο ύ τ ο υ Φ ιλοσ οφ ία ς. Το έρ γ ο το υ Ο ίδιος ο εα υ τ ό ς ω ς άλλ ο ς , π ο υ π ρω το δ η μ ο σ ιεύ θ η κ ε σ τα γ α λ λ ικ ά τ ο 1990, είναι π ια έν α εκ δ ο τικ ό γ εγ ο ν ό ς και σ τη χ ώ ρ α μας. Το κ εν τρ ικ ό ση μ είο α ν α φ ο ρ ά ς τ ο υ σ υ γ γ ρ α φ έ α , σ το σ υ γκεκριμ ένο βιβλίο, είναι η ερ μ η ν ευ τικ ή το υ ε α υ το ύ π έ ρ α α π ό τ ις μ ετα φ υ σ ικ έ ς π α ρα δ ό σ εις. Ο Π. Ρικέρ ν ο ε ί τ ο ν ε α υ τό ω ς ε ξέ χ ο ν γ νώ ρ ισ μ α το υ π ρ ο σ ώ π ο υ , ω ς χ α ρ α ­ κ τη ρ ισ τικ ό τ η ς ανθ ρ ώ π ιν η ς ύ π α ρ ξη ς , π ο υ σ ημ α ίν ετα ι α π ό τ η ν η θική τη ς π ρ ά ξη ς . Τα εν ερ γ ή μ α τα τ ο υ π ρ ο σ ώ π ο υ -ό χ ι ω ς «εγώ», α λλ ά ω ς « εα υ τό ς » - είναι (θα λ έγ α μ ε) τ α φ α ν ε ρ ώ μ α τα τ η ς ε π ί­ δρα σ ης π ο υ έχει ο ισ το ρ ικό ς χ ρό νο ς

Α

και τ ο κο ινω νικό τ ο π ίο σ το χ α ρ α κ τή ρ α τ ο υ α νθ ρ ώ π ο υ . Α ν α π ό τρ ε π τα λ ο ιπ ό ν ανα δεικ ν ύ ετα ι η χ ρ ο ν ικ ό τη τα τη ς α νθ ρ ώ π ιν η ς ύ π α ρ ξη ς , γ εγ ο ­ ν ό ς τ ο ο π ο ίο α να ιρ εί π ε ρ α ­ σ μ έ ν ε ς θ ε ω ρ ή σ εις γ ια τ η ν α να λ λ ο ίω τη υ φ ή το υ χ α ρ α ­ Paul Ricceur κ τή ρ α ή γ ια τ ο α μ ε τά β λ η το ν 0 ίδιος ο εαυτός ως άλλος το υ α νθ ρ ώ π ο υ . Κ α θ ώ ς ό μ ω ς α ν α δ ύ ε τα ι η χ ρ ο ν ικ ό τη τα , τ α υ τ ό χ ρ ο ν α π ρ ο β ά λ λ ο ν τα ι α φ εν ό ς η εα υ Paul Ricoeur τ ό τ η τ α κι α φ ε τ έ ρ ο υ η ε τ ε ρ ό ­ Ο ίδιος ο εαυτός τ η τ α . Επειδή ο ε α υ τό ς κι ο ως άλλος ά λ λ ο ς ε ίνα ι α δ ια χ ώ ρ ισ τα μέρη τ η ς α νθ ρ ώ π ιν η ς συσχέΜετάφραση: Β. Ιακώβου τισ η ς και εμ π ειρ ία ς· επ ειδή α μ φ ό τε ρ ο ι οι π όλοι είνα ι σ ώ ­ Εκδόσεις Πόλις, 2008 σελ. 514, τιμή: 30,00 ευρώ μ α τα , σ χ έσ εις, σ υνειδήσ εις π ο υ δ ια π λ έκ ο ν τα ι σ το π ο λ υ ­ σ χιδές π εδ ίο τ ο υ π ρ ά ττε ιν . Εκεί ό π ο υ ε κ β ά λ λ ο υ ν οι π ρ ά ξε ις και σ η μ α σ ιο δ ο τείτα ι η ο ν το λ ο γ ία το υ ς , ε κ ε ί α κρ ιβ ώ ς εσ τιά ζ ει με έμ φ α σ η ο Π. Ρικέρ, π ρ ε σ β ε ύ ο ν τα ς (ό π ω ς σ ημειώ ­ νει σ το ε ξα ιρ ε τ ικ ό ε π ίμ ετρ ο το υ βι­ βλίου ο Γ. Ξ η ροπ ά ίδης) τη ν ά π ο ψ η «ότι η δ υ ν α τό τη τα να α π ο κρ ιν ό μ α σ τε με υ π ε υ θ υ ν ό τη τ α σ το κά λεσ μα π ο υ μ α ς α π ευ θ ύ ν ει ο ά λλ ο ς π ρ ο ϋ π ο θ έτει μ ια ικ α ν ό τη τα το υ ε α υ το ύ ν α δ εξιώ ­ ν ε τα ι τ η φ ω ν ή το υ ά λλ ο υ και να τη ν α να γνω ρίζει σ τη ν α ν εξά λ ειπ τη ετερ ό τ η τ ά τη ς» . Το μ έλ η μ α το υ Π. Ρικέρ, σ τη σ π ο υ ­ δ α ία τ ο ύ τ η μ ε λ έτη το υ , είναι, τελ ικά , η α να -γνώ ρισ η τ η ς σημα σία ς π ο υ έχει τ ο π ρ ά τ τ ε ιν υ π ό τ ο φ ω ς τ η ς δ ια λ ε­ κ τικ ή ς σ υ ν ύ π α ρ ξη ς , χ ω ρ ίς ω σ τό σ ο ν α ολισ θαίνει σ τη δίνη μ ετα φ υ σ ικ ώ ν α π ο ρ ιώ ν . ■

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

<33

[

Δ I A B A Ζ Ο ]

Β Ι Β Λ Ι Ο Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Η

Μ ά ν ο ς Μ α τσ α γ γ ά νη ς

Οι «οιονει αγορές» ο ζ

ά π ο τε , σ τη δ υ τικ ή και β ό ρ ε ια Ευ­ ρώ π η τ η ς π ρ ώ τη ς μ ε τα π ο λ ε μ ικ ή ς « χρυσ ής τ ρ ια κ ο ν τ α ε τ ία ς » , γ ια το υ ς υπ εύθυνους τη ς δη­ μ όσ ιας π ο λ ιτικ ή ς , κ α θ ώ ς και γ ια τ ο υ ς θ ε ω ρ η τικ ο ύ ς τ η ς (β λ έπ ε τ η χ α ρ ισ μ α ­ τικ ή π ε ρ ίπ τω σ η τ ο υ R ichard T itm u ss , κ α θ η ­ γ η τή κ ο ινω νική ς π ο λ ιτι­ κή ς σ το London School o f Julian Le Grand E co n o m ics), τ α π ρ ά γ ­ Κίνητρα, δράσεις μ α τα ή τα ν κ α θ α ρ ά . Οι γ ια τρ ο ί το υ εθ ν ικο ύ σ υ­ και δημόσια σ τή μ α το ς υ γ εία ς ή οι δ ά ­ πολιτική σκαλοι και οι κ α θ η γ η τέ ς κ ά θ ε βα θ μ ίδ α ς τ η ς δ ημό­ Μετάφραση: Γιέργος Νέζης σ ιας εκ π α ίδ ε υ σ η ς ή τα ν « ιπ π ό τες» , δηλα δ ή υ ψ ηΕκδόσεις Παπαζήση, 2007 οελ: 484, τιμή: 26,13 ευρώ λ ό φ ρ ο ν ε ς δημ ό σ ιο ι λ ε ι­ το υ ρ γ ο ί, π ρ ο σ η λ ω μ έν ο ι σε μια α π α ιτη τικ ή δ εο ­ ν το λ ο γ ία , μ ε α υ τα π ά ρ ν η σ η τα γ μ έν ο ι σ το λ ε ιτο ύ ρ γ η μ ά το υ ς και σ τη ν ε ξ υ ­ π η ρ έ τη σ η τ ο υ δ ημοσ ίου σ υ μ φ έρ ο ­ ν το ς -ό π ω ς , φ υ σ ικά , τ ο ε ρ μ ή ν ευ α ν οι ίδιοι. Εκείνοι ή τα ν οι ειδικοί, « ή ξερ α ν κα λ ύ τερ α » , ά ρ α γ ια τ ο υ ς α σ θ εν είς ή το υ ς μ α θ η τέ ς και φ ο ιτ η τ έ ς το υ ς δεν έμ ε ν ε π α ρ ά ο ρ ό λο ς το υ ευ γ ν ώ μ ο να α π ο δ έ κ τ η α υ τή ς τ η ς ιπ π ο τικ ή ς «αρ­ χο ντιά ς» . Σ ύ μ φ ω ν α μ ε τη ν κρ α το ύ σ α τ ό τ ε α ν τίλ η ψ η , οι χ ρ ή σ τε ς τ ω ν δ η μ ό ­ σ ιω ν υ π η ρ εσ ιώ ν ή τα ν - κ α ι ο ρ θ ώ ς ά β ο υ λ α «πιόνια». Ό λ α α υ τ ά ά λ λ α ξα ν γ ύ ρ ω σ το δ εύ ­ τ ε ρ ο μισό τ η ς δ ε κ α ε τ ία ς το υ '70: π ρ ώ τα σ το επ ίπ εδ ο τ ω ν θ ε ω ρ η τικ ώ ν ε π εξερ γα σ ιώ ν , μ ε τά σ το ε π ίπ ε δ ο τ η ς π ο λ ιτικ ή ς α λλα γή ς. Η σ α ρ ω τικ ή νίκη

<54

ΚΙΝΗΤΡΑ, ΔΡΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΔΗΜΟΣΙΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗ

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

Κ

τ η ς Μ ά ρ γ κ α ρ ε τ Θ ά τσ ε ρ τ ο 1979 τ ε ρ ­ μ ά τισ ε τ η μ ετα π ο λ εμ ικ ή συνα ίνεση σ τη β ρ ετα ν ική π ο λ ιτικ ή και α μ φ ισ β ή ­ τη σ ε τ α δ ύο βα σ ικά σ υ σ τα τικ ά τη ς : κεϋνσ ια νή οικονομική π ο λ ιτικ ή και κοινω νικό κ ρ ά το ς. Είχε π ρ ο η γ η θ εί μια «α λλα γή π α ρ α δ είγ μ α το ς » σε θ εω ρ η ­ τικ ό επ ίπ εδ ο , η ο π ο ία εξα σ φ ά λ ισ ε τ η ν η γ εμονία σ τις σ υ ν τη ρ η τικ ές ιδέες και π ρ ο λ εία ν ε τ ο έδ α φ ο ς γ ια τ η κ υ­ ρ ια ρ χ ία τ ω ν σ υ ν τη ρ η τικ ώ ν κ υ β ερ ν ή ­ σεω ν. Σ ύ μ φ ω ν α με τ η ν έα α ντίλ η ψ η , όσοι ερ γ ά ζο ν τα ι σ το δημόσ ιο τ ο μ έ α δεν είναι α λ τρ ο υ ισ τές «ιπ π ότες» α λλά εγ ω ισ τές «κατερ γ ά ρ η δ ες» , με τ α δικά το υ ς σ υ μ φ έρ ο ν τα και τ η δική τ ο υ ς α τ ζ έ ν τ α , η ο π ο ία μόνο σ υ μ π τω μ α τ ικ ά μ π ο ρ εί ν α π ερ ιέχ ει τ η ν ε ξυ π η ρ έ ­ τη σ η τ ω ν σ υ μ φ ερ ό ν τω ν τ ο υ φ ο ρ ο λ ο ­ γ ο ύ μ εν ο υ π ο λ ίτη . Μ ό νη λύσ η η κα ­ τά ρ γ η σ η τ ω ν κ ρ α τικ ώ ν μον ο π ω λ ίω ν σ το υ ς χώ ρ ο υ ς τ η ς υγεία ς και τη ς π α ι­ δ εία ς και η «ενδυνά μω ση» τ ω ν χ ρ η ­ σ τώ ν : όχι π ια α νίσ χ υ ρ α «πιόνια» α λλ ά π α νίσ χ υρ ες «βασίλισσες», ό π ω ς σ το σκάκι, ό π ω ς κ ά θε κυρ ία ρ χ ος κ α ­ τα ν α λ ω τή ς σ τη ν ελ εύ θ ερ η α γορ ά . Τελικά, η α ντο χ ή τ ω ν θ εσ μώ ν τ ο υ κοι­ ν ω ν ικ ο ύ κ ρ ά το υ ς α π εδ είχ θ η ισ χυρό­ τε ρ η τ ω ν β λ έψ εω ν τ η ς κυ ρ ία ς Θ ά ­ τσ ερ και τ ω ν κ υ β ερ ν ή σ εώ ν τη ς . Το ΕΣΥ δ εν ιδ ιω τικ ο π ο ίη θ η κ ε, ο ύ τ ε η δη ­ μόσια εκ π α ίδ ευ σ η έγ ιν ε λ ιγ ό τερ ο δη ­ μόσια. Α κόμη και η «Σιδηρά Κυρία» α ν α γ κ ά σ τη κ ε ν α σ υ μ β ιβ α σ τεί με τις εισ ηγήσ εις τ ω ν α δ ελ φ ώ ν Saatchi και τ ω ν ά λλ ω ν μ ά γω ν τ η ς π ο λ ιτικ ή ς δια ­ φ ήμισ ης, κ α θ ώ ς και το υ N igel Lawson και τ ω ν ά λλ ω ν υ π ο υ ρ γ ώ ν Ο ικ ο ν ο μ ι­ κ ώ ν τη ς , π ο υ τ η ν π ρο ειδ ο π ο ιο ύ σ α ν γ ια τ ις α ν επ ιθ ύ μ η τες π α ρ εν έρ γ ειες τ η ς ιδ ιω τικ ο π ο ίη σ η ς το υ σ κληρού

[ διαβαζω Β Ι Β Λ Ι Ο Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Η

1

το υ α ρ θ ρ ο γ ρ ά φ ο υ και φ υ σ ικά τ ο υ π υ ρ ή ν α τ ο υ κοινω νικού κ ρ ά το υ ς σ τη δ η μ ο τικ ό τη τα τη ς κυ βέρνη σ η ς και σ υ μ β ο ύ λο υ το υ Τόνι Μ π λερ , α υ τό ς ο σ τα δημόσια οικονομικά α ντισ το ίχω ς. α κο ύ ρ α σ το ς π α ρ α γ ω γ ό ς ν έω ν ιδεώ ν Η ιδ ιω τικ ο π ο ίη σ η χ ρ ε ιά σ τη κ ε ν α έχει σ υμβ άλει όσο λίγοι σ τη διαμόρ­ φ ω σ η τη ς σ υνα ίνεσ ης α υ τή ς . Το βι­ ε γ κ α τα λ ε ιφ θ ε ί και τ ο «σχέδιο Β» π ο υ βλίο, γ ρ α μ μ έν ο με τρ ό π ο σ υν α ρ π α ­ τέ θ η κ ε σε ε φ α ρ μ ο γ ή α μ έσ ω ς μ ε τά σ τικ ό και με ύ φ ο ς γ ε μ ά το χ ιούμορ, π ρ ο έβ λ επ ε α π λώ ς τ η θ εσ μ ο θ έτη σ η δ ιε ρ ω τά τα ι γ ια τ α κ ίν η τρ α όσ ω ν ερ ­ « οιονεί αγορώ ν» σ το ε σ ω τερ ικ ό τη ς δημόσ ιας υ γ εία ς και τη ς δ η μόσ ιας εκ ­ γ ά ζ ο ν τα ι σ το δημόσ ιο το μ έα , και π α ίδευσ η ς: δ ω ρ εά ν υ π η ρεσ ίες για α π α ν τά ό τι π ρ ό κ ειτα ι γ ια μ είγμα ό π ο υ σ υ νυπ ά ρχουν ό λους, δημόσια χ ρ η ­ «ιπποτικοί» και «κα­ μ α το δ ό τη σ η εκείνω ν τεργά ρικοι» υ π ο λ ο ­ π ο υ τ ις π α ρ έχο υ ν , Το Βιβλίο διερωτάται γ ισ μοί. Γι' α υ τό , α λλ ά υ π ό το ν όρο π ρ ο τείν ει το ν α να ­ τ η ς επ ιλ ο γ ή ς το υ ς για τα κίνητρα όσων σχεδια σμό τω ν δη ­ α π ό τ ο υ ς χρ ή σ τες, μό σ ιω ν π ο λ ιτικ ώ ν δηλα δή τ ο υ ς α σ θ ε­ εργάζονται στο δημόσιο ώ σ τε ν α εν θ α ρ ρ ύ ­ ν είς και τ ο υ ς μ α θ η ­ τομέα, και απαντά ν ουν τ ο υ ς π ρ ώ το υ ς τ έ ς (ή μ ά λλον το υ ς και ν α π ερ ιο ρ ίζο υ ν γ ο ν είς το υ ς ). ότι πρόκειται για μείγμα το υ ς δ ε ύ τε ρ ο υ ς , Σή μερα , τ ις σ φ ο δ ρές α λλ ά και να ε π ιτυ γ ­ θ εω ρ η τικ έ ς και π ο λ ι­ όπου συνυπάρχουν χ ά ν ο υ ν τη ν ε ξυ π η ­ τ ικ έ ς σ υ γ κ ρ ο ύ σ εις «ιπποτικοί» ρ έτη σ η το υ δημ ο ­ τ ω ν αρ χώ ν τη ς δ εκα ­ σίου σ υ μ φ έρ ο ν το ς ε τία ς τ ο υ '9 0 , ό τα ν και «κατεργάρικοι» ε ίτε οι π ο λ ιτικ ές α υ ­ π ρ ω τ ο τ έ θ η κ α ν σε τ έ ς υ λ ο π ο ιο ύ ν τα ι εφ α ρ μ ο γ ή οι «οιονεί υπολογισμοί. α π ό « ιπ π ότες» ε ίτε αγορές», έχει δ ιαδε­ α π ό « κ α τε ρ γ ά ρ η ­ χ θ ε ί έν α ς γεν ικ ευ μ έδες». Τέλος, π α ρ ο υ ­ ν ο ς π ρ α γ μ α τισ μ ό ς . Ο ι Νέοι Ε ργα τικο ί κ ρ ά τη σ α ν π ο λ λ ές σ ιάζει σ υ γκεκρ ιμένα π α ρ α δ είγ μ α τα α π ό τ ι ς κ α ιν ο το μ ίε ς τ η ς π ρ ο η ­ τέ το ιω ν π ο λ ιτικ ώ ν σ το υ ς το μ ε ίς τη ς γ ο ύ μ εν η ς κυβέρνησ ης, κα τή ρ γη σ α ν υ γεία ς, τη ς π α ιδεία ς, α λλ ά και τη ς μερικές, εισ ή γαγα ν κ ά π ο ιες ά λλ ες δι­ φ ο ρ ο λο γία ς, τη ς κ ρ α τικ ή ς ενίσ χυσης κ ές το υ ς . Η κοινή γ ν ώ μ η δείχνει ν α τη ς α το μ ικ ή ς α σ φ άλισ ης, κ α θ ώ ς και έχει υ ιοθετή σ ει έν α ε π ιλ ε κ τικ ό μείγμ α τ ω ν π α ιδ ικώ ν ο μ ο λ ό γ ω ν ή «baby δ οξα σ ιώ ν και α π ό τ ις δ ύ ο «σχολές b onds», π ο υ μ ε κ ρ α τικ ή χ ρ η μ α το δ ό ­ σκέψ ης»: υ π η ρ εσ ίες κ α λ ύ τε ρ α δη μ ό ­ τη σ η εφ α ρ μ ό ζο ν τα ι ήδη. Έ να βιβλίο σιες π α ρ ά ιδ ιω τικές, α λλ ά κα νένα π ο υ , α κό μ η και ό τα ν δεν π είθει ε ν τ ε ­ ίχν ο ς α π ό τ ο π α ρ α δ ο σ ια κ ό δ έο ς λ ώ ς, «ιντρ ιγ κ ά ρ ει» και π ρ ο σ φ έρ ει μ π ρ ο σ τά σ τη ν α υ θ ε ν τία γ ια τρ ώ ν και ά φ θ ο νη τρ ο φ ή γ ια σ κέψ η. Δ εν είναι και λίγο, α υ τή τη ν επ ο χ ή τη ς ξη ρ α ­ κα θ η γ η τώ ν . Το βιβλίο τ ο υ Julian Le Grand, κ α τό ­ σίας τ ω ν ιδεώ ν, ιδίω ς τω ν ιδεώ ν γ ια μ ια π ρ ο ο δ ευ τικ ή διακυβέρνησ η. ■ χ ου τ η ς έδ ρ α ς Richard T itm u ss σ το London School o f Econom ics, δ εν π ε ­ 0 Μόνος Ματσαγγόνης διδάσκει ριγρά φ ει α π λώ ς τ η «νέα συναίνεση». στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Α π ό τ η θέση τ ο υ κ α θ η γ η τή , α λλ ά και ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

35

[

δ ι α β α ζ ω ] Β Ι Β Λ Ι Ο Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Η

Θ ανάσης Κ α ρ ά β α τος

«Ο ψυχισμός δεν είναι ούτε ανεγκέφαλος ούτε άψυχος» ρ α γ δ α ία σ υ σ σ ώ ­ ρευση δεδομ ένω ν Ρ και γ ν ώ σ εω ν σ τις ν ευ ρ ο επκιισ τή μ ες δ εν π ερ ίμενε τ η δ ε κ α ε τία το υ εγ κ ε­ φ ά λ ο υ (1990-1999) γ ια να γίνει α ισ θ η τή και σε μη ε π α ΐο ν τε ς . Ή τ α ν ήδη ένα σ η μ α ντικό γ εγο νό ς τ η ς τ ε ­ λ ε υ τα ία ς τρ ια κ ο ν τα ε τία ς το υ 2 0 ο υ α ιώ να , π ο υ συ­ νέχισε, φ υ σ ικά , τ η ν π ο ­ ρεία τ ο υ σ το ν 21ο, το ν Dai Rees - Steven Rose (επ.) α ιώ ν α το υ ε γ κ ε φ ά λ ο υ , Οι νέες επιστήμες ό π ω ς είχα ν σ π ευσ ει, α π ό του εγκεφάλου τ ο 1994, να το ν ο ν ο μ ά ­ Κίνδυνοι και π ρο ο π τικ ές σουν οι Ιά π ω ν ες 1. Οι ν έ ε ς επ ισ τη μ ο ν ικ ές κ α ­ Μετάφραση: Πάρης Μπουρλάκης τα κ τ ή σ ε ις δ εν ά ργησ αν, φ υ σ ικά , ν α κ ιν η το π ο ιή ­ σ ουν α ισ θ ή μ α τα θ α υ μ α ­ σμού και ελ π ίδ α ς: θ α υ μ α ­ σμού γ ια τη ν α π ο κ ρ υ π το γ ρ ά φ η σ η ε π τα σ φ ρ ά γ ισ τω ν μ υ σ τικ ώ ν τ η ς φ ύ ­ σης και ε λ π ίδ α ς γ ια τ η ν π ρο σ δ ο κόμενη συμβολή τ ο υ ς σ τη ν α να κο ύ φ ισ η α π ό τ α δεινά τω ν νόσ ω ν, τ η ς νόσου Α λ τσ χ ά ιμ ερ ιδίω ς. Γ ια τί όχι, και σ τη ν π ρ α γ μ α το π ο ίη σ η το υ φ α ο υ σ τικ ο ύ ο νείρο υ τ η ς α π -α λ λ α γ ή ς μα ς α π ό τ α βά ρη το υ φ υ σ ιο λ ο γικ ο ύ γ ή ρ α το ς , χ ω ρ ίς σ υ ν -α λλα γ ή μ ε τ ο δ ιά β ο λο α λ ­ λ ά σε σ υν-εν ν ό η σ η μ ε το ν π λη σ ιέσ τε ρ ο ν ε υ ρ ο επ ισ τή μ ο ν α . Α ν α π ό φ ευ ­ κ τα , μ α ζ ί με τ ις π ρ ο μ η θ εϊκ ές φ α ν τ α ­ σιώ σ εις ή ρθ α ν και τ α α ισ θ ή μ α τα α νη σ υ χία ς ό τι, κ ά π ο υ εκεί, ελλο χεύ ει π ά ν τ α και έν α ς δρ Φ ρ α ν κ εν σ τά ιν για να σ υ μ β ο λίζει τη ν α σ τε ίρ ε υ τη ρο π ή μα ς σ τη ρ η ξικ έλ ευ θ η επ ισ τη μ ο ν ικ ή έρ ευ ν α α λλά και ν α υ π εν θ υ μ ίζει το υ ς επ α π ειλ ο ύ μ εν ο υ ς κινδ ύ νο υ ς α π ό τη ν

Ηρ

3<3

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

α λό γ ισ τη χρήσ η τη ς . Οι επ ισ ημάνσ εις α υ τέ ς δ εν μ ετρ ιά ­ ζο υ ν τη ν ε μβ έλεια τω ν σ ύγχρονω ν τ ε ­ χ νολογικώ ν ε π ιτευ γ μ ά τω ν . Ίσα-ίσα, τ ο μ έγ εθος τ η ς ο υσ ια σ τικής π ρ ο σ φ ο ­ ρά ς τ ο υ ς είναι α υ τό π ο υ μα ς υ π ο χ ρ ε­ ώ νει να σ τα θ ο ύ μ ε, π ερ ισ σ ό τερ ο α π ό κά θε ά λλη φ ο ρ ά , σ το ε υ ρ ύ τερ ο φ ιλ ο ­ σ οφ ικό και ηθικό π λαίσ ιο σ το οπ οίο, ο ύ τω ς ή ά λλω ς, α νήκουν. Είναι γ ι' α υ τό ιδ ια ίτερ α σ ημ α ν τικ ό να κ ρ α τά μ ε σ ήμερα σ τα χέρ ια μα ς τη ν ελληνική απ όδοσ η τ ο υ σ υλλογικού τό μ ο υ Οι ν έες επ ισ τήμ ες το υ ε γ κ ε φ ά ­ λο υ : Κίνδυνοι κα ι π ρ ο ο π τικ ές, σ τη ρέουσ α γλώ σ σ α τ ο υ Π ά ρη Μ π ο υ ρ λάκη, π ο υ υ π ο β ο η θ ά τη ν α νά γνω σ η και α π ό μη επ α ΐο ν τες (λίγες οι μ ε τα ­ φ ρ α σ τικ έ ς α σ το χ ίες σε κ ά π ο ιο υ ς όρους, π ο υ δεν σ κ ιά ζο υ ν τ ο δύσκολο έρ γ ο π ο υ κ α τα π ιά σ τη κ ε). Το σ ημα ­ ν τικ ό είναι π ω ς ο τό μ ο ς α ν α φ έρ ετα ι σ τα ε π ιτε ύ γ μ α τ α τω ν ν ευ ρ ο επ ισ τη μώ ν χω ρ ίς ν α α γ ν ο εί τη νευ ροηθική (neuroethics)2, το ν ν έο α υ τό κλάδο π ο υ εισήλθε π λ ησ ίσ τιος σ το χ ώ ρο τ ω ν ν ευ ρ ο επ ισ τη μ ώ ν και τη ς ψ υ χια ­ τρ ικ ή ς α π ό τ ο 2002 και μ ε τά 3. Δ ε κ α ε π τά είναι τ α κ είμενα π ο υ συνέλ εξα ν (2004) ο Dai Rees και ο Steven Rose, α π ευθυνόμενοι σ τη ν «κριτική ειδημοσύνη» 21 ειδικώ ν, α π ό τη νευροεπ ισ τή μ η , τ η βιολογία , τη ν ψ υ χο λ ο ­ γία, τη ν κοινω νιολογία, τ η νομική, τη φ ιλ ο σ ο φ ία , τη ν ηθική. Π ρ ό κ ειτα ι για α να κοινώ σ εις σε δύο ειδικά συνέδρια (Σ το κ χ ό λμ η , 2001 και Λονδίνο, 2002), τ α οπ οία , π έρ α ν τ η ς εισ αγω γής και τ ω ν σ υμ π ερ α σ μ ά τω ν , κ α τέν ειμ α ν σε τρ εις ε ν ό τη τε ς : α) τη ν κ ρ ιτική π α ρ ο υ ­ σίαση τ ω ν θ εμ ά τω ν το υ α να γω γισμού, τη ς γεν ετικ ή ς , τ η ς α νθρ ώ π ινης

[ Δ I A B A Ζ Ω 1

Β Ι Β Λ Ι Ο Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Η !

φ ύσ ης, τ η ς συνείδησης, τ η ς α ιτιο κ ρ α ­ τ ία ς και τ η ς ε λ ε ύ θ ε ρ η ς βο ύλη σ ης, β) τ η σ χέση τ ω ν ν ευ ρ ο ε π ισ τη μ ώ ν με τ ο δίκα ιο και γ) τ η δ ιαχείρισ η τ ω ν ν έ ω ν επ ισ τη μ ώ ν , σε σχέση με τ α γο νίδ ια και τ η σ υ μ π ερ ιφ ο ρ ά , τ α β λ α σ το κ ύ τ­ τ α ρ α και τ α ψ υ χ ο φ ά ρ μ α κ α . Δ εν είνα ι « μ ά ν τεις κακώ ν» οι σ υ γ γ ρ α ­ φ είς · όμ ω ς, α π ο φ ε ύ γ ο ν τ α ς τ ις «α υ­ τ ό μ α τ ε ς α π ο ρ ρ ιπ τ ικ έ ς α ντιδ ρά σ εις» , εκ θ έ το υ ν τ ις α π ό ψ ε ις τ ο υ ς χ ω ρ ίς « α φ ελ είς υ π ερ α ισ ιο δ ο ξίες» (S. Rose). Β ρίσ κονται, δη λα δ ή , μ α κρ ά ν δ ύ ο σ υ ­ νή θ ω ν ιδεο λ ο γ η μ ά τω ν , τ ο υ επ ισ τη μ ο ­ νισμού και τ η ς τεχ ν ο φ ο β ία ς . Ιδού έν α βα σ ικό σ υ μ π έρ α σ μ α το υ τε λ ε υ τα ίο υ κ εφ α λ α ίο υ : «η σ υ ζή τη σ η π ρ έ π ε ι ν α είνα ι γ νήσ ια α μ φ ίδ ρ ο μ η - ο ι φ ιλ ιπ π ι­ κοί, οι λ εο ν τα ρ ισ μ ο ί και τ α π α ιχ ν ίδ ια τ ω ν ψ ό γ ω ν είνα ι π ιθ α ν ό ν α ν α π ό φ ε υ ­ κ τα α λλ ά μη ε ξυ π η ρ ε τικ ά , α π ' ό π ο υ κι α ν π ρ ο έρ χ ο ν τα ι» . Είναι π ρ ο τρ ο π ή π ο υ φ α ίν ε τα ι ν α τη ρ ε ίτα ι σ τα κ είμ ενα -α λ λ ο ύ π ε ρ ισ σ ό τε ρ ο , α λλ ο ύ λ ιγ ό ­ τ ε ρ ο - α λλ ά α φ ο ρ ά και τ ις π ε ρ ιπ τ ώ ­ σ εις τω ν , α ν α π ό φ ε υ κ τω ν , α ν τιρ ρ ή ­ σ εω ν π ο υ θ α π ρ ο κ ύ ψ ο υ ν . Π ρο έχ ει, βέβα ια , τ ο γεγ ο ν ό ς ό τι τ α ε ν λό γ ω κεί­ μ εν α θ έ το υ ν π ρ ο β λ η μ α τισ μ ο ύ ς π ο υ ώ ς τώ ρ α το υ ς α π έ φ ε υ γ α ν ή το υ ς κ ά ­ λ υ π τα ν . Ό π ω ς π ρ ο έ χ ο υ ν και οι α κ ό ­ λ ο υ θ ες β α σ ικές π α ρ α δ ο χ έ ς : α) η π α ­ ρα γ ω γ ή και δ ιαχείρισ η τ η ς γ ν ώ σ η ς λ ε ιτ ο υ ρ γ ο ύ ν ε ν τ ό ς σ υ γ κ ε κ ρ ιμ έ ν ο υ , κ ά θ ε φ ο ρ ά , κ ο ινω νικο ύ και π ο λ ιτισ μ ι­ κού π ερ ιβ ά λ λ ο ν το ς και β) έχει π α ρ α χ θ ε ί «ένα ς σ χεδόν α φ ά ν τα σ το ς π λ ο ύ ­ τ ο ς δ εδομ έν ω ν , γ ε γ ο ν ό τω ν , π ε ιρ α μ α ­ τ ικ ώ ν ε υ ρ η μ ά τω ν σε κ ά θ ε επ ίπ εδ ο , α π ό τ ο υ π ο μ ο ρ ια κ ό μ έχ ρις α υ τ ό τ ο υ ε γ κ εφ ά λ ο υ ω ς όλου», ό μ ω ς π α ρ α μ έ - 1*3

νει τ ο π ρ ό β λ η μ α «π ώ ς ν α σ υ ν α ρ μ ο ­ λο γ ή σ ο υ μ ε α υ τό ν τ ο ν ό γ κ ο σ ε μια σ υ­ ν ε κ τικ ή θ ε ω ρ ία τ ο υ εγ κ εφ ά λ ο υ » (S. Rose). Έ νας ε λ π ιδ ο φ ό ρ ο ς δ ρόμος α νο ίγ ετα ι, κ α τά τ η γ ν ώ μ η μου, α ν α κο λ ο υ θ ή ­ σ ο υ μ ε τ ο ν μ ίτο π ο υ μ α ς π α ρ έχ ει η α ν θ ρ ω π ο π ο ιη τικ ή σ ημα σ ία τ η ς «μί­ μησης» και τ η ς «γλώσσας» σ τη ν ε ξ ε ­ λικ τικ ή διαδικασία, κ ά τι π ο υ το ν ίζετα ι σ το ά ρ θ ρ ο γ ια τ η ν « α νθ ρ ώ π ιν η φ ύ σ η » . Δ ιό τι, όσο α να γ κ α ία π ρ ο ϋ π ό ­ θεσ η γ ια τ η ν α ν ά π τυ ξη το υ α νθ ρ ώ π ι­ ν ο υ ψ υ χισ μ ο ύ είνα ι η ω ρίμα σ η και η α κ ε ρ α ιό τ η τα το υ ν ευ ρ ικο ύ σ υ σ τή μ α ­ τ ο ς ά λλ ο τό σ ο β έβ α ιο είνα ι ό τι ο α ν ­ θ ρ ώ π ιν ο ς ψ υ χισ μ ό ς υ π ερ β α ίν ει τις σ ω μ α τικ έ ς τ ο υ ρ ίζες : α ν τ ο η π α τικ ό κ ύ τ τ α ρ ο είνα ι ε ξα ρ χ ή ς έ το ιμ ο ν α λ ει­ το υ ρ γ ή σ ει, π α ρ ά γ ο ν τα ς π .χ. χ ο λερ υ θρίνη, τ ο ν ε υ ρ ικό κ ύ τ τ α ρ ο π ο υ π ρ ο ­ ο ρ ίζε τα ι, ω ς ε κ τ η ς θ έσ εώ ς το υ , να π α ρ ά ξε ι λό γο , δεν θ α τ ο κάνει α π ό μό νο το υ σε έ ν α π ερ ιβ ά λ λ ο ν χ ω ρ ίς γ λ ώ σ σ α , χ ω ρ ίς κ ο ιν ω ν ία . Α ν δ εν α κο ύ σ ει λόγο, τ ο β ρ έφ ο ς δ εν θ α μιλή­ σει. Α λλ ω σ τε, είναι γ ν ω σ τή η « α π ο τύ ­ π ω σ η» το υ π ε ρ ιβ ά λ λ ο ν το ς σ το ν ε υ ­ ρικό σ ύ σ τη μ α κ α τά τ η ν ω ρίμα σ ή το υ π ο υ σ υ ν ε χ ίζ ε τα ι και σ τη ν εξω μ ή τρ ιο ζω ή . Ο ψ υχ ισ μ ός δεν είν α ι ο ύ τε α ν ε ­ γ κ έφ α λ ο ς , ο ύ τε ά ψ υ χ ο ς , ο ύ τε α κ ο ι­ ν ώ ν η το ς . Το βιβλίο τ ω ν Dai Rees και Steven Rose κο σ μ εί τη ν ισχνή, σ τα θ έ μ α τα α υ τά , ελληνική βιβλιογρα φ ία , ό ν τα ς ιδιαί­ τε ρ α χ ρήσ ιμο σ ήμερα , σε επ ο χ ή τη ν ο π ο ία ο Rose ο νομ ά ζει ν ευ ρ οκεντρ ικη επ ο χ ή 4 και κ α τά τη ν ο π ο ία διακηρύσ ­ σ ετα ι (2007) η α νά γκη για μια άλλη δε­ κ α ε τία , τ η δ ε κ α ετία το υ ν ου5. ■

1 Eto Μ., «Towards the 21st century: century of the brain», IBRO News 1994, 22, 2,17. ! Greely H., «On neuroethics», Science 2007,318, 533.

3Marcus S.J. (Ed), Neuroethics: Mapping the Field, 2002, Dana Press, Washington, DC. * Rose St., «Human agency in the neurocentric age»,

ΕΜΒΟ reports [European Molecular Biology Organisation] 2005, 6,11,1001-1005.

3Albus JS et al., «Α proposal for a decade of the mind initiative», Science 2007, 317,1321. Βλ. και Manfred Spitzer, «Decade of the mind», Philosophy, Ethics, and Humanities in Medicine, 2008, 3, 7 [www.peh-med.com/content/3/1/7]

Ο Θανάσης Καράβατος είναι ομότιμος καθηγητής ψυχιατρικής ΑΠΘ

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

37

Λεωνίδας Στεφάνου

Δουλειές με φούντες «Θ έλω ν α έχω κι εγώ τις επ ιχειρ ήσ εις μου, τις β ίλ ες μου, τα κότερ ά μου, τα τ α ξ ίδ ια μου.! Θ έλω ν α μπορώ ν α πω κι εγώ: - β γ ε ς Α γγελή μου, πιες Α γγελή μου, γλέντα Α γγελή μου. Και γ α ία ηυρί μειχδήτω». Αυτά λέει ο Γιάγκος Αγγελής, κατά κόσμον Λά μπ ρ ος Κ ω νσταντάρας στην ταινία «Ο εα υ το ύ λ η ς μου» ( 1 9 6 4 ) .

Αγγελική Μυλωνάκη Δουλειές με Φούντες Πολιτιστική Εταιρεία Επιχειρηματιών Βορείου Ελλάδος

<98

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

Είναι μια από τις πολλές ταινίες το υ μ ετα π ολεμικού ελλη νικού κινηματογράφου που μας διασκε­ δάζουν ακόμα δω ρεάν μέσω της ελληνικής τηλεόρασης που τις χρησιμοποεί στο prim e tim e για α νέξοδη τηλεθέαση. Γιατί όμως αρέσουν α υτές οι ταινίες; ένας από το υ ς λογους είναι ότι σε α τές βλέπ ουμε ην εικόνα μας όπως ήταν πριν μερικές δ εκαε­ τίες. Η ιδιόμορφη αστικοποίηση μετά το ν πόλεμο αποτυπώνεται στις ταινίες τού ελληνικού σινεμά (με π ροεξάρχουσες α υ τές του Φίνου) και γίνονται αντικείμενο μ ελ έτη ς όχι μόνον για το υ ς μ ε λ ετη τές του κινηματογράφου αλλά και για επι­ στήμονες άλλω ν κλάδων. Η Αγγελική Μυλωνάκη μελέτη σ ε τη ν ιστορία τη ς επι­ χειρηματικότητας μέσα από το ν ελληνικό κινηματογράφο τω ν δεκαετιώ ν 50-70 και εξέδ ω σ ε με τίτλο «Δουλειές με φούντες» με τη ν φροντίδα τη ς Πολιτιστικής Εται­ ρείας Επιχειρηματιών Βορείου Ελλάδος. Οι λούστροι, οι πλανόδιοι πωλητές, τα μικρομάγαζα, οι εργολάβοι τη ς αντιπαρο­ χής, τα λαϊκά θεάματα, τα εργοστάσια, οι εφοπλιστές, οι ομογενείς επιχειρηματίες, οι πλασιέ και οι δοσατζήδες κι άλλα επαγγέλματα καταγράφονται μαζί με το επιχειρηματικό περιβάλλον και τις κοινω­ νικές κι ά λλ ες συνθήκες που το δημιουρ­

γεί. Αναφέρονται τύποι και μέθοδοι επι­ χειρηματικότητας, όπως και η μεταλλαγή του «επιχειρείν» με το πέραομα του χρό­ νου. Διαβάζοντας πέρα από γνώση προ­ σκομίζεις μια γλυκιά ευχαρίστηση καθώς ξαναφέρνεις στο νου σου τις περίφημες σκηνές και τις ατάκες αξέχαστω ν τύπων που δημιούργησαν πρωταγωνιστές της εμβέλεια ς ενός Μίμη Φωτόπουλου, Βασί­ λη Λογοθετίδη, Ορέστη Μακρή, Βασίλη Αυλω νίτη, Ντίνο Ηλιόπουλο, Λάμπρο Κωνσταντάρα, Κώστα Χατζηχρήστο, Ρένα Βλαχοπούλου, Μάρω Κοντού και άλλω ν πολλών, γνωστών κι αγαπημένων. Η κοινωνιολογία του χρήματος Τι είναι το χρήμα; ερώ τηση που συνήθως δεν χρειάζεται απάντηση, εκτός κι αν πρόκειται κάποιος να καταγγείλει την ηθική του χρήματος. Σε μια εποχή που το χρήμα βρίσκεται παντού και με πολλές μορφές, άυλο, σε κάρτες ή σε μετοχές κι έχει επιβάλλει την παντοδυναμία έχει δύο μόνον ρόλους: αντικείμενο λατρείας για το υ ς έχοντες και καταγγελίας για τους μη έχοντες. Οι κοινωνιολόγοι συγ­ γρα φείς Damien de Blic και Jeanne Lazarus του μικρού πονήματος με τίτλο «η κοινωνιολογία του χρήματος» (Πολύ­ τροπον, μικρής σειρά) έρχονται σε πλήρη ρήξη με τις δύο παραδεδομένες τάσεις του δυτικού λόγου: την ηθική

καταγγελία από τη μια, που προσάπτει στο χρήμα τη ν αποδόμηση τω ν αξιών, τη ν ενθάρρυνση το υ ατομικισμού και εγωισμού και τη ν ά λλη που καλείται «εργαλειακή» και πιστεύει πως το χρήμα είναι ένα απλό εργαλείο απλοποίησης τω ν συναλλαγών και ε ξυ μ ν εί τη ν αναζή­ τηση κέρδους ως εγγύηση τη ς κοινωνι­ κής ησυχίας. Οι κοινωνιολόγοι δείχνουν ότι η κυκλοφορία το υ χρήματος προϋπο­ θ έτει σταθερά κοινωνικά δίκτυα και εγγυημένα από μια ανώ τερη αρχή. Η σταθερότητα τω ν δικτύων αυτών και η αξιοπιστία τη ς αρχής επιτρέπουν να ανα­ π τυχθεί η αξιοπιστία το υ χρήματος. Παράλληλα το χρήμα διατηρεί το ηθικό του βάρος καθώς διακρίνεται σε νόμιμο ή παράνομο, βασικό εργαλείο δικαιοσύνης ή ανισότιμα κατανεμημένο κλπ. Οι διάφο­ ρες κατηγορίες χρήματος και οι κοινωνι­ κές συν-δηλώσεις του απασχολούν τους συγγραφείς στα επιμέρους κεφάλαια του βιβλίου αυτού που διαβάζεται ευχάριστα σε μια εποχή που η κοινωνιολογία μά λ­ λον έχει χάσει τη ν αξιοπιστία της. Ερευνα αγοράς Κάποια βιβλία πανεπιστημιακά διαθέτουν εμβ έλ εια και μπ ορεί να απασχολούν ευρύτερα αυτούς που ασχολούνται με τα τη ς οικονομίας. Ο Γιώργος Σιώμκος, καθηγητής του Οικονομικού Πανεπιστημί­ ου Αθηνών και ο ερευ νη τή ς Δημήτρης Μαύρος στο βιβλίο το υ ς με τίτλ ο «Έρευ­ να αγοράς» (Αθ. Σταμούλης) παρουσιά­ ζουν τη φιλοσοφία μιας έρευνας όσο και τα πρακτικά μέρη που μπορούν να την

κάνουν επιτυχημένη. Μια έρευνα ότι κι αν αφορά αυτή, καταναλωτική συμπερι­ φορά, το τραπεζικό πεδίο, την αναγνωσι­ μότητα ενός νεανικού περιοδικού ή την τηλεθέα σ η ενός τηλεοπτικού δελτίου ειδήσεω ν έχει κάποιες μεθόδους και στάνταρτ που χρειάζεται να α κολουθή­ σει. Τα κεφάλαια του βιβλίου περιλαμβά­ νουν στοιχεία για τον ρόλο τη ς έρευνας στην διοίκηση, τα προβλήματα που καλείται να απαντήσει, τη διεθνή μ εθο­ δολογία, τα στάδια μιας ποιοτικής έρ ευ ­ νας, τη ν διαφοροποίηση τη ς πολιτικής έρευνα ς κ.ά. Η ιστορία του καπιταλισμού 0 όρος «καπιταλισμός» σ ημα δεμένος από μια πολύπλοκη ιστορία πολιτικών συγκρούσεων και ιδεολογικών αντιπαρα­ θέσεω ν είναι υπερβολικά φορτισμένος για να μπορεί να χρησιμοποιηθεί επιστη­ μονικά με νηφ αλιότητα. 0 Michel Beaud, καθηγητής για χρόνια στη Βενσέν επιχει­ ρ εί στο βιβλίο του «Η ιστορία του καπιτα­ λισμού 1500- 2000» (Ηλέκτρα) να ε ξε τά ­ σει νηφάλια την ιστορία του, να δει τις πραγματικές του διαστάσεις και κυρίως να αναδείξει τη λογική που το ν κατέσ τη­ σε σήμερα κυρίαρχο σύστημα. 0 συγ­ γραφέας εξετά ζει το ν καπιταλισμό όχι ως έναν τρόπο παραγωγής αλλά αναπό­ σπαστα από την κοινωνία, το κράτος ή και το έθνος που δημιούργησε καπιταλι­ σμό ή καπιταλισμούς. Χωρίς να πιστεύει στην αιωνιότητά το υ ο Beaud σκιαγρα­ φ εί με ενάργεια την σημερινή του υπό­ σταση. ■

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

6>2>

Τόνια Α. Μανιατέα Σμύρνη 1 9 2 2 «...κι αρχίνισεν η σφαή κι ηπήρεν το φευγιό...» Εκδόσεις Νεφέλη, 2008 σελ. 424, τιμή: 22,50 ευρώ

ω κρά της, Φ ερ ιχά , Αννιώ, Ν ο υλά ν, Α ν έσ το ς , Σ ερτά μ π , Λ εύ τερ η ς , Μ αρίκα... Ρωμιοί και Τ ο ύρκο ι. Δ ύ ο έθνη, δ ύ ο πολιτισ μοί που ζου ν α ρμονικά στα παράλια τη ς Μ ικρασίας, σ τη Σ μύρνη, σ τις Κ υδω νιές. Μ έχρ ι που οι μ εγά λες δ υ νά μ εις ή αλλιώς οι «σ ύ μμ αχο ι» αποφασί­ ζου ν ότι τα σ υ μ φ έρ ο ντά το υ ς στα Σ τενά , στα βάθη τη ς Α ν α το λή ς, σ την α να τολική Θ ρ ά κ η , στα Δ ω δεκάνησ α , α παιτούν τ ο διω γμό ενό ς ολ ό κλ η ρ ο υ λαού. Ένα σ υγκινητικό ισ τορ ικό μυθιστόρημα που αναβιώ νει, μέσα από τη ν π ο ρεία και τη ν π εριπ έτεια τη ς α σ τική ς σ μυρναίικης οικο γ έν εια ς τω ν Α ντω νιάδηδω ν, τις δ ρ α μ α τικές σ κη νές το υ άγριου κυνηγη τού , τη ς απερίγραπ της κτηνω δίας, τη ς σφαγής και τη ς εγκα τάλειψ η ς τω ν π ρ ο­ σφύγω ν το υ 1922. Μια σ υγκλονισ τική, σκληρή και ζω ντανή αφήγηση που π εριγρ άφ ει πώς ο π ληθυσ μός τη ς Σ μύ ρνης π ερ ιμένει μέχρ ι το τέ λ ο ς να γίνει τ ο θαύμα και γ ι’ α υ τό δ ε ν εγκα ταλείπ ει παρά μόνο ό τα ν πια οι Τ ο ύ ρ κ ο ι έχ ο υ ν εισβάλει σ την καρδιά τη ς Ιωνίας και σ φά ­ ζου ν α ν εξέλ εγ κτα , πώς φ τά ν ου ν σ την Ελλάδα τα ξιδ ε ύ ο ν τα ς σ τοιβα γ­ μένοι πάνω στα βαπόρια για μ έ ρ ε ς ο λ ό κλ η ρ ες , πώς τ ο υ ς υ π ο δ έχ ε­ τα ι η Ελλάδα - η κακιά μ η τρ ιά - πώς από ά ρ χ ο ν τες και α φ έ ν τε ς κα­ τα ντο ύ ν κ ο υ ρ ελή δ ες και μερ ο κ α μ α τιά ρ η δ ες , αλλά και πώς γ εν ν ιο ύ­ νται από τη ν α ρχή, πα λεύ οντα ς, για τί οι Μ ικρα σ ιά τες είναι «σαν τσι γ ά τες, εφ τά ψ υ χο ι». Η σ υγγρα φέας, σ μυρνιά τρ ίτη ς γενιάς, αφ η γείται τη ν ισ τορία τη ς σ το γλω σσ ικό ιδίωμα τω ν Μ ικρασιατώ ν, σ τη ν το ­ πιολαλιά τη ς Σ μύρνης, π ρ οσ δ ίδο ντα ς με α υτό ν τ ο ν τρ ό π ο μια έντο νη εκ φ ρ α σ τικό τη τα σ το λ ό γ ο τη ς, ένα λ ό γ ο κελα ηδισ τό , σ αν τρα γ ού δι. [Κ. Π.]

Σ

5>0

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

Βασίλης Ραίσης - Μαρία Πασχαλίδου Ισ τ ο ρ ίε ς ε ξ α φ ά ν ισ η ς Εκδόσεις Αιώρα, 2008 σελ. 48, τιμή: 6,50 ευρώ

φ υ σ ικ ό ς Β ασ ίλης Ραίσης που α σ χο λείται με τ ο θ έ α τρ ο και η Μ αρία Π ασ χαλίδ ου , α π ό φ ο ιτος τη ς Σ χολ ή ς Καλών Τεχν ώ ν το υ Α ρ ισ το τελείο υ Π α νεπ ισ τημ ίου Θ εσ σ α λο νίκη ς, έγραψ α ν από κοινο ύ μια σ υλλογή κ ει­ μένω ν που μο ιά ζου ν μ ε διηγήμα τα, αλλά είναι ισ το ρ ίες ανθρώ πων που αποφάσισαν να εξαφ ανισ θο ύν. Ο κ εφ αλονίτης καπ ετάνιος και π οιητής Α λ έκ ο ς Μ ο ν τεσ ά ντο ς κι ο κα θ ηγητής Φ ι­ λ ο σ ο φ ία ς Δ η μ ή τρ η ς Λ α ν τίν η ς είναι δ ύ ο από το υ ς επ ώ νυμους ήρ ω ες τω ν ισ τορ ιώ ν αυτών. Υ πά ρχει κάτι που σ υν δέει το υ ς εξα φ α ν ισ μέν ου ς; Η παι­ δεία , η ισ τορ ική σ τιγμή, οι σ υγκυρίες, ο ψ υχισμός, η α να τρο φ ή , ο π ερίγυρος, μπ ορ εί να έπ α ιξαν σ ημ α ντικό ρ ό λ ο σ την απόφασή το υ ς . Ο ι σ υγγρα φ είς επ ιχειρ ού ν να ανιχνεύ σ ο υν τη φύση τη ς εξαφ άνισ ης, ε ίτ ε είναι μόνιμη είτε προσωρινή. Ο αναγνώ στης καλείται να βγάλει τα δικά το υ σ υμπερά σματα . [ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΥ]

Ο

Νίκος Γ. Σακελλαρόπουλος

Debra Finerman

Hellas S p e c ia l ά φ ιλ τ ρ ο

Δ ε σ π ο ιν ίς Βικτορ ίν

Εκδόσεις Περίπλους, 2007 σελ. 352, τιμή: 21,00 ευρώ

Μετάφραση: Σάλια Ν. Ζωιοπούλοιι Εκδόσεις Έσοπτρον - Κοράλλι σελ. 392, τιμή: 17,00 ευρώ

σ υγγρα φ έας, δη μ ο σ ιο γ ρ ά ­ φ ο ς και ρ α διοφ ω νικός πα­ ραγω γός, γνώ σ της τω ν γ εγ ο ν ό ­ τω ν που σ ημ άδ εψ αν το ύ τη τη χώ ρα, σ ε α υ τό τ ο π ρ ώ το βιβλίο το υ επ ιχειρ εί να ξα ναγρά ψ ει τη ν ισ τορία τη ς Ελλάδας το υ εικ ο ­ σ τού αιώνα (από τ ο 1922 μέχρ ι σ ήμ ερ α ) μ ε χ ιο υ μ ο ρ ισ τικ ό τ ρ ό ­ πο, κ ιν ο ύ μ ενο ς πάνω στα χνάρια το υ Ν ίκο υ Τ σ ιφ ό ρ ο υ . Η γλώσσα το υ Σ ακελλαρ όπ ου λου είναι σύγ­ χρ ον η, ζω ντανή, ά μεσ η και χ υ ­ δαία, π ερ ιέχει σ τοιχ εία τω ν γη­ πέδω ν, λ έ ξε ις τη ς νεο ελ λ η ν ικ ή ς α ργκό που σ υνεχώ ς εξελ ίσ σ ετα ι. Π ρ ω θ υ π ο υ ρ γ ο ί, β α σ ιλ ιά δ ε ς , σ τρα τηγοί, κινήματα, κ όμ μα τα , ο λαός, π ερνά νε από τ ις σ ελ ίδ ες το υ βιβλίου με ρυ θ μ ο ύ ς που π ρ οκα λο ύν ευ θυ μία και γέλιο . Α σ φ α λώ ς διαφ αίνετα ι και η ιδ ε­ ολογία το υ σ υγγρα φέα, που μάλ­ λ ον το π ο θ ετείτα ι κάπου σ το χώ ­ ρ ο το υ κ έν τρ ο υ , χω ρ ίς α υ τό να σημαίνει πως κάνει προπαγάνδα οιο υ δ ή π ο τε είδ ο υ ς . Π ρ ό θ εσ ή το υ είναι να κάνει το ν αναγνώστη να γελά σ ει και τα κατα φ έρ ν ει πολύ καλά. [ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΥ]

Ο

αρίσι, 19ος αιώ νας, επ οχ ή τω ν μεγά ­ λων ιμπρεσ ιονιστώ ν ζωγράφω ν, τη ς ο ι­ κο ν ο μ ικ ή ς άνθισ ης και τη ς κ α λλιτεχνικής έξα ρ σ η ς... Η δ εκ α επ τά χρ ο ν η Β ικ τορ ίν Λ ο ράν φ τά νει σ το Παρίσι από τ η ν επ αρχία και ερ γ ά ζετα ι ως χ ο ρ εύ τρ ια σ το φ ημ ισ μ έν ο μπ α λέτο τη ς Ό π ερ α ς το υ Π α ρισιού. Α πώ ­ τ ε ρ ο ς σ κο π ό ς τη ς είναι να γίνει ερ ω μ έν η εν ό ς π λούσ ιου και ισ χυ ρο ύ μεγα λο α σ τού ά νδρα, π ρ ο κ ειμ έν ο υ να εξα σ φ α λίσ ει μια ά νετη ζωή. Ο φ ίλ ος τη ς Εντγκάρ Ν τεγ κά τη ν σ υσ τήνει σ το ν Ε ντουάρ Μ ανέ, α νερ χ ό μ εν ο ζω γρά φ ο , ο ο π οίος τη ς π ρ ο τείν ει να π ο ζάρ ει γι’ α υτό ν. Τ ο θέμα το υ πίνακα που τελικά ζω γρα φ ίζει - μ ια μο ν τέρ ν α γυναίκα κα τώ τερ η ς τά ξη ς , μια κιθα ρω δό ς, η οποία βγαίνει από ένα ά θλιο κ α μ π α ρ έ - π ρ οκ α λεί έ ν το ν ες α ντιδρ ά σ εις από τα α νώ τερ α κ ο ι­ νωνικά σ τρώ μ ατα και πολύ σ ύντομ α η Βικ το ρ ίν β ρίσκετα ι σ το επ ίκ εν τρ ο τη ς π ρ οσ ο­ χή ς όλω ν. Ο Δ ο ύ κα ς ν τ ε Λ ιόν , δ ε ξ ί χ έ ρ ι και σ ύμ βο υλ ο ς το υ α υ το κρ ά το ρ α Λ ο υ δ ο β ίκ ο υ -Ν α π ο λ έο ν τα , δ ε ν μένει ασυ γκίνη τος. Μ ε τ ο πέρα σ μα τω ν χρ όνω ν, η θυελλώ δ ης σ χέσ η τη ς με τ ο ν Μ ανέ και η ά νο δ ό ς τη ς στα α νώ τερ α κοινω νικά σ τρώ μ ατα το υ Π α ­ ρ ισ ιού , ω ς επ ίσ η μ η ς α γα π η μέν ης το υ δο ύκα , τη ν οδ η γ ο ύ ν σ ε ένα τα ξίδ ι ε ξ ε ρ ε ύ ­ νησ ης και ανακάλυψ ης τ η ς αληθινής τη ς τα υ τό τη τα ς . [Κ. Π.)

Π

Πέδρο Χουάν Γκουτιέρες Ο έρ ω τα ς νο σ τά λ γ η σ ε την Κ ο ύ β α Μετάφραση: Κλεοπάτρα Ελαιοτριβιάρη Εκδόσεις Μεταίχμιο, 2008 σελ. 436, τιμή: 17,00 ευρώ

ο τ ρ ο μ ε ρ ό παιδί τη ς Α β ά ­ νας, ο ά νθρω πος που βγάζει τη γλώσσα το υ σ το σ εμ ν ό τυ φ ο καθ εσ τώ ς τ η ς Κ ούβας, ο Π έ δ ρ ο Χ ο υ ά ν Γ κ ο υ τιέ ρ ε ς , μ ε τά τη

Τ

Βρώμικη τριλογία της Αβάνας επ α νέρχ ετα ι μ ε ένα μ υ θισ τό­ ρημα όπ ου φ ιλ ο τε χ ν εί δ ύ ο υπ έ­ ρο χα α ρχετυπ ικά π ο ρ τρ έτα γυ­ ναικώ ν, τη ς Κ ου β ανής και τη ς Σ ου ηδή ς. Η Α ν ιέτα και η Γκλόρια είναι ερ εθ ισ τικ ές και ε ξ α ί­ σ ιες, η καθεμιά μ ε το ν τρ ό π ο τη ς, ενώ ο σ υγγρα φ έας διαπ ρέπει σ το δ ιά λ ο γο μαζί το υ ς , παρα σ ύρ οντα ς το ν α ναγνώστη σ ε ένα ξ έ φ ρ ε ν ο πάρτι όπ ου πρω­ τα γω νισ το ύν τ ο σ εξ, τ ο ρο ύμ ι και η σάλσα. Ο Π έ ρ δ ο Χ ο υ ά ν Γ κ ο υ τιέρ ες για τ ο β ιβλίο το υ α υ τό τιμ ή θ η κ ε μ ε τ ο β ρ α β είο A lfo n s o G arcia Ramos, μα πάνω απ’ όλα κ έρ δ ισ ε τη ν καρδιά τω ν αναγνωστώ ν τό σ ο σ τη Λ α τινική Α μ ε ρ ικ ή όσ ο και σ την Ευρώπη. [ΔΗΜΗΤΡΗΣ Β. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ]

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008 0 1

δ ι α β α ζ ω ] , Β Ι Β Λ Ι Ο Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Τόμος Ελόι Μαρτίνες

Ειρήνη Κίτσιου

Σάσα Στάσινιτς

Ε κπ α ιδε υτή ς γ ρ ύ λ ω ν

Π ώ ς ε π ισ κ ε υ ά ζ ε ι ο σ τ ρ α ­ τιώ τη ς το γ ρ α μ μ ό φ ω ν ο

Το π έτα γμ α τ η ς β α σ ίλ ισ σ α ς

Μετάφραση: Κώστας Κοσμάς Εκδόσεις Μίνωας, 2008 σελ.: 368, τιμή: 17,00 ευρώ

Μετάφραση: Δανάη Κατερίνα Φέρρη Εκδόσεις Καστανιώτη, 2008 σελ.: 293, τιμή: 16,72 ευρώ

Α λ εξά ν τα ρ είναι ένας ν έο ς που ζει μ ε τη ν οικο γ έν ειά τ ο υ σ το Β ίζεγ κρ α ν τ τ η ς Βοσνίας. Ο εμ φ ύ λ ιο ς π ό λ ε­ μο ς σ την πρώην Γιουγκοσ λαβία το υ ς αναγκάζει να εγκα τα λείψ ο υν τη ν αγαπη­ μένη το υ ς πόλη μέσα σ ε μία μόλις μέρα και να τα ξιδ έ ψ ο υ ν σ τη Σ ερβ ία και έπ ει­ τα σ τη Γερμανία, όπ ου θα ζήσ ου ν για τ ο υπ όλοιπο τη ς ζω ής το υ ς . Δ έκ α χρ όνια μετά τη φ υγή, ο Α λ εξά ν τα ρ επ ισ τρ έφ ει σ τη γ εν έ τειρ ά το υ , α να ζητώ ντα ς εικό ν ες , ή χ ου ς και σ ημά­ δια που να το υ θ υ μίζο υν έσ τω και λίγο τ ο πα ρελθό ν, τη ν παιδική και εφ η βική το υ ηλικία, τη ν π ατρίδα που σ τερ ή θ η κ ε τ ό σ ο βίαια και α πότομα. Ο τίτλ ο ς είναι σ υμ βο λικός, μ ε τ ο χα λα ­ σ μ έ νο γρ α μ μ ό φ ω ν ο να παραπ έμπει σ το ν κ α τα κερ μ α τισ μ ό τη ς Γιουγκοσ λα ­ β ίας, εν ό ς πο λυφ ω νικού κρ ά το υ ς όπ ου κ ά π οτε τ ο δ ια φ ο ρ ετικό δ ε ν ενο χλού σ ε. Μ ε έ ν το ν ο σ αρ κα σ μό, χ ιο ύ μ ο ρ , π οιη­ τικ ή διάθ εσ η και ευαισθησία, ο Σάσα Σ τάσ ινιτς κάνει τ ο λ ο γ ο τεχ ν ικ ό το υ ν τεμ π ο ύ το π ρ ο κ α λώ ντα ς εν θ ο υ σ ιώ δ εις κ ρ ιτικές και αποσπώντας υ π οψ η φ ιότη­ τα για τ ο πιο σ ημ α ντικό λ ο γ ο τεχ ν ικ ό β ρ α β είο τη ς Γερμανίας, τ ο D e u tsc h e r Buchpreis.

α νίσ χυρο ς διευ θ υ ντή ς εφ η μ ε ρ ί­ δα ς το υ Μ π ο υένο ς Ά ιρ ε ς έχ ει δ ύ ο εμ μ ο ν ές , τη ν εξο υ σ ία και τη ν ε ­ αρή φ ιλ ό δ ο ξη δ η μο σ ιογρ ά φ ο που ε ρ ­ γά ζετα ι σ την εφ η μ ε ρ ίδ α το υ . Σ το πρόσ ω π ό τη ς βλέπ ει τη ν ιδιοκτησία το υ , τη ν κ α τα σ κο π εύει, τη ς κάνει σ κη ν ές ζηλοτυπ ίας, σ ε ένα α ν ε ξέ λ ε ­ γ κ τ ο ερ ω τικ ό παραλήρημα ξεπ ερ ν ά τα όρια. Ό π ω ς στα π ρ οη γού μενα έρ γα το υ (Μυθιστόρημα του Περόν και Ιόντα Εβίτα) ο Μ α ρ τίνες, σ ημ α ντικός ε κ ­ πρόσ ω π ος τη ς α ρ γ εντίνικη ς λ ο γ ο τε ­ χνίας, βάζει σ το σ τό χα σ τρ ο π ο λιτικές π ρ οσ ω π ικότη τες που σ ημ άδ εψ αν τη ν π ολιτική σκηνή τη ς Α ρ γ εν τινή ς το υ ει­ κο σ το ύ αιώνα, έτσ ι και εδ ώ χρ η σ ιμ ο ­ π ο ιεί ως σ κη νικό τη δ εκ α ετία το υ ’90, ενώ ο ήρωάς το υ παραπ έμπει σ το ν τ ό τ ε π ρ ω θυπ ουργό και δ η μ ιο υ ρ γ εί σ υ σ χετισ μ ού ς μ ε επ ίκαιρα γεγ ο νό τα . Η θ εμα τικ ή το υ : Έ ρωτας, μηχα νορ ρα ­ φ ίες, δια φ θο ρά και α λα ζονεία τη ς εξο υ σ ία ς, κα τα χρ ήσ εις και σ κάνδαλα. Π αρά τη μονόπ λευρη - έ ω ς ένα βαθμό π ρ ο β λ έ ψ ιμ η - σ κιαγράφησ η τω ν πρω­ τα γω νιστώ ν, π ρ όκ ειτα ι α να μφ ίβολα για ένα μ υ θ ισ τό ρ η μ α μ ε έ ν το ν η δρ άσ η και π εριπ έτεια . [ΕΔΕΝΑ ΚΑΡΑΚΟΥΛΗ]

Εκδόσεις Κ. Μ. Ζαχαράκης, 2008 σελ.: 105, τιμή: 10,45 ευρώ

C

“

Η

^ Ε κπαιδευτής

10ΠΕΤΑΓΜΑTHEΒΑΣΙΛΕΑΣ

ε τ ο ν αινιγμα τικό υπ ότιτλο « Φ υ σ ικ ές ισ τορ ίες» η Ει­ ρήνη Κ ίτσ ιου π α ρουσ ιά ζει τ ο δ ε ύ τε ρ ο β ιβλίο τη ς, τ ο οπ οίο α π ο τελείται από μικρά, σ ύντομα μα και συνάμα εξα ιρ ετικά π ερ ιε­ κτικά κ είμ ενα γεμ ά τα ευ α ισ θ η­ σία. Ο μ ίτο ς, μ ε το ν ο π οίο ο αναγνώ στης θα τα ξιδ έ ψ ει δ εν είναι ά λλος από τη «σ υνομιλία» τη ς σ υγγρα φ έω ς μαζί το υ για μια σ ειρά θεμά τω ν που έχ ο υ ν ως κ εν τρ ική το υ ς φ ιγού ρα το ν ίδιο τ ο ν άνθρωπο. Τ ο ν άνθρωπο μ ε τις ελπ ίδ ες, τις π ρ οσ δ οκ ίες, το υ ς φ ό β ο υ ς και τη μοναξιά το υ . Μ ικρά κ είμ ενα , τ ο καθένα από τα οπ οία θα μ π ορ ού σ ε να δ ιαβ α σ τεί ως α ν ε ξά ρ τη το α φ ή­ γημα, εν το ύ το ις όμ ω ς α π ο τελ εί μια α κό μη ψ ηφ ίδα τη ς γ εν ικ ό τ ε­ ρη ς εικό ν α ς που σ χημ α τίζει η γρα φ ίδα τη ς Ειρήνης Κ ίτσ ιου, η γρα φή τη ς οποία διακρίνετα ι για τη ν π ο ιη τικ ότη τά τη ς.

Μ

[ΔΗΜΗΤΡΗΣ Β. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ]

Ο

[Κ. Π.]

5>“2

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

Π

Β I Β Λ

[ Δ I A Β A Ζ Ω I ο

π

α

ρ

ο

υ

ς

Σύμπραξη κατά της ομοφυλοφοβίας

Βασίλης Ιωσήφ

Η α λ λ η λ ο γ ρ α φ ία του Επιμέλεια: Τζέραλντ Κλαρκ Μετάφραση: Μυρσίνη Γκανά Εκδόσεις Μεταίχμιο, 2008 σελ.: 512, τιμή: 25,00 ευρώ

Το φύλο και η συμπεριφορά του

Η ο μ ο φ υ λ ο φ ιλ ία σ το ν κ ιν η μ α τ ο γ ρ ά φ ο

Εκδόσεις Καλέντης, 2008 σελ.: 205, τιμή: 22,00 ευρώ

Τρούμαν Κάποτε

ι

α

ς

η

!

Ψιτ! Γατόφ ιλε...

Εκδόσεις Επίκεντρο, 2008 σελ. 124, τιμή: 14,00 ευρώ

Τ ρ ο ύ μ α ν Κ α π ότε μετά τη ν ταινία για τη ζωή το υ βρίσ κετα ι και πάλι σ το π ρ οσ κήνιο. Ο ι επ ισ τολές που π ε­ ριλαμβάνονται σ την έκ δ ο σ η αυτή ανοί­ γου ν μια κλειδ αρ ότρ υπ α στη ζωή το υ , κ αθώς σ υνισ τούν ένα είδ ο ς α υ το β ιο ­ γραφίας, α φ ο ύ τις γ ρά φ ει ο Τ ρ ο ύ μ α ν Κ ά π οτε σ ε όλη τη διάρ κεια τη ς ζωής το υ : από τα πρώτα α νέμελα και γεμ άτα ενθ ου σ ιασ μό χρ όνια σ τη λ ο γ ο τεχν ικ ή σκηνή τη ς Ν έ α ς Υ όρ κη ς, μέχρ ι τα τα ­ ξίδ ια το υ σ την Ευρώπη, και από τη ν αφοσίωσή το υ σ την έρ ευ να για τη συγ­ γρα φή το υ π ερίφ η μο υ Εν ψυχρώ μέχρι τις κα τα χρ ήσ εις τη ς δ ε κ α ετία ς το υ ’80. Α νάμεσ α σ την π ρώ τη επ ισ τολή και σ το τε λ ε υ τα ίο τη λεγ ρά φ η μα π ερικλείετα ι ένα ς κ όσ μο ς γ οη τεία ς, η δ ονή ς και δια ­ σ κέδα σης. Μ έσα από τη ν παρέλαση α σ τρ αφ τερ ώ ν π ροσ ω π ικοτήτω ν (ο Ζαν Κ ο κ τό , η Κ ο λ έ τ, η Γκρέτα Γκάρμπ ο, ο Ό ρ σ ο ν Γο υέλς και π ολλοί άλλοι), τα τρ ελ ά πάρτι το υ Μ π ρ οντγου έι και τις σ τιγ μ ές τη ς σ υγγρα φικής δημιουργία ς, η Αλληλογραφία του Τ ρ ο ύ μ α ν Κ απ ότε π ρ οσ φ έρ ει ένα α ποκα λυπ τικό π ο ρ­ τ ρ έ τ ο όχι μό νο το υ θρ υλικο ύ σ υγγρα­ φ έα , αλλά και μιας ολ ό κλ η ρ η ς επ οχής.

Ο

[Γ. NJ

υλλο γικό ς τό μ ο ς σ το ν οπ οίο σ υμπ εριλα μβά νονται κείμ ενα τω ν Ο . Α νασ τασ όπ ουλου. Α . Δ ερ μετζό γ λ ο υ , Σ τρ. Κ ερ σ α νίδη , Δ . Κ ογκίδο υ, Δ . Μ ουζάκη, Ει. Π ε τρ ο πούλου, Τ. Τ σ ιτιρ ίδη , Ν . Χ α τζ η τρ ύ φ ω ν ο ς , Α . Ψ α λ τό π ο υ λ ο υ . Π ρ ό κ ειτα ι για μια σ υλλογή από­ ψ εων ειδικώ ν σ ε θέμα τα σ κη ν οθ ε­ σίας, κ ρ ιτική ς κ ινημ ατο γρά φ ο υ, ηθοπ οιίας, κοινω νικής και ψ υχ ο­ λ ογικής έρ ευ να ς, επ ισ τημ ολο γίας και μ εθο δο λ ογ ία ς, σ το πλαίσ ιο τω ν παράλληλων εκδ ηλώ σ εω ν το υ ετήσ ιου « Π α ν ο ρ ά μα τος Ο μ ο φ υ ­ λ ο φ ιλ ιώ ν Ταινιώ ν». Π ρ ό κ ειτα ι για ένα χρ ήσ ιμ ο ερ γ α λ είο σ το σ χ ε­ δίασ μά εκ είνω ν που α σχολούνται με τη ν παραγωγή ταινιών, τη δ ιο ρ ­ γάνωση κινημ ατο γρα φ ικώ ν εκ δ η ­ λώσεων αλλά και τη ν κριτική θ έ ­ αση τω ν ταινιώ ν μ ε π α ρό μο ιο π ρ οβ λη μα τισ μό και α ισθητική.

Σ

[ΔΗΜΗΤΡΗΣ Β. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ]

ίγλωσση έκ δ ο σ η - λεύκω μα με γα το ύλ ες. Π ρ ό κ ειτα ι για σ χέδια και πίνακες το υ Βασίλη Ιωσήφ μ ε γά­ τ ε ς που απεικονίζοντα ι σ ε διά φ ο ρ ες σ τιγμές. Ε ικόνες τρ υ φ ερ ό τη τα ς , αι­ σθησιασμού, χιουμ ορ ισ τικές, αγαπησ ιάρικες. Σα σ ε φ ω τογρ αφ ία ο καλ­ λ ιτέχ ν η ς π ρ οσ π αθεί να συλλάβει τις γ ά τε ς σ ε δ ια φ ο ρ ετικ έ ς σ τιγ μ ές τη ς ζωής το υ ς , προσ π αθώ ντας να ακινητο π ο ιή σ ει τ ο σ τιγ μ ια ίο μ εγ α λ είο το υ ς σ ε μια έκφ ρα σ η . Η εικα σ τική έκφ ρα σ η ποικίλλει ανάλογα μ ε τ ο θέμα που θέλ ει να αποδώσει. Έτσι κ ά π οτε γίνετα ι ιμπρεσ ιονιστική, αλ­ λού παίρνει τη μο ρφ ή γκράφ ιτι, απο­ δ ίδ ετα ι ως μπ αρόκ, ως παιδική ζω­ γρα φ ική α κόμα κι ως κόμ ικς. Είναι ένα λ εύκω μα ύμ νος για τη γάτα αλλά και βιβλίο - φ ε τίχ για το ν γ α τό φ ιλο. Γι’ α υτό ν που έχ ει στα πόδια το υ μια γατούλα να νια ουρίζει, γι’ α υ τό ν που γυρ νάει αργά σ το σπίτι και μια γάτα ξαπλώνει ανάσκελα σ το χαλάκι για να τη ν χ α ϊδ έψ ει, α κόμα και γι’ α υτό ν που δ ε ν έχ ει δική το υ γάτα αλλά πα­ ρ α τη ρ εί τις κ ερ α μ ιδ ό γ α τες να πη­ δ ά νε από μπαλκόνι σ ε μπαλκόνι, σ ε όλ ο υς α υτο ύς, τ ο βιβλίο το ύ ς κλείνει τ ο μάτι λέγ ο ντα ς το υ ς : «είσαι δικό ς μας...» [Γ. Μ ]

Δ

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

93

[

δ ι α β α ζ ω ] Β Ι Β Λ Ι Ο Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Αγκάθα Κρίατι

Catherine Salles

Ο ι π ερ ιπ έτειες το υ Η ρ α κ λ ή Π ο υ α ρ ό

Η ά λ λ η όψ η τ η ς α ρ χ α ιό τ η τ α ς

τόμος 1ος Μετάφραση: Χριστιάννα Σακελλαραπαύλου Εκδόσεις Λυχνάρι, 2007 σελ. 334, τιμή: 15,30 ευρώ

Ο υπόκοσμος Μετάφραση: Κώστας Τσιταράκης Εκδόσεις Δ,Ν. Παπαδήμα, 2007 σελ. 353, τιμή: 28,21 ευρώ

παρούσα έκ δ ο σ η περιλαμβάνει διηγήμα τα μ ε ήρωα το ν Η ρ α ­ κλή Π ο υα ρ ό , μάλλον άγνωστα σ το ελ λ η νικό κοινό, που γ ρ ά φ τη κα ν τ ο Ι9 23 σ το π ερ ιο δ ικ ό Σκίτσο κατόπιν ειδική ς παραγγελίας. Η μεγάλη συγ­ γρ α φ έα ς α σ τυνομικώ ν ισ τοριώ ν βά­ ζει το ν Β έλγο τη ς , τ ο ν ήρωα τω ν μυ­ θισ το ρη μά τω ν τη ς, να σ υνερ γάζεται μ ε τ ο ν λ ο χ α γ ό Χ ά σ τιν γ κ ς, τ ο ν β οη θ ό το υ , και να εξιχν ιά ζει υ π οθ έ­ σεις εγκλημάτω ν. Βίαιοι φ όνοι, δη λη­ τη ριά σ εις, απαγω γές και λ η σ τείες εξιχν ιά ζον τα ι (ή π ρ ολα μβά νονται) χά ρη σ τις α να λυτικές ικ α ν ό τη τες το υ Π ο υα ρό , ο οπ οίος χρ ησ ιμ οπ οιεί τα φαιά κύττα ρα το υ εγκ εφ ά λο υ το υ , όπως λ έει χα ρα κτηρισ τικά . Η Κ ρίσ τι ως π ρ ότυ π ο το υ ήρωά τη ς χρ ησ ιμ οπ οίη σ ε τ ο ν Σ έ ρ λ ο κ Χ ο λ μ ς , τ ο ν ήρωα το υ Α ρ θ ο υ ρ Κ όναν Ν τό ιλ , ο ο π οίος μ ε τη σ ειρά το υ σ τηρ ί­ χ τη κ ε σ το ν Ο γ κ ίσ τ Ν τιπ έν, τ ο ν ήρωα το υ Έ ντγκαρ Ά λαν Π ό ε, κι α ντί για Ά γγλο το ν έκ α ν ε Β έλγο, ότα ν θυ­ μ ή θη κε κάτι β έλγου ς π ρ όσ φ υγες σ τη γ ειτονιά τη ς. [ΦΙΛΙΠΠΟΣ ΦΙΛΙΠΠΟΥ]

σ υγγρα φέας, με μετα π τυ χια κές σ π ο υδ ές σ την Κ λασ ική Φ ιλ ο ­ λογία, δ ιερ ευ νά , σ τη ρ ιζό μ εν η κυ­ ρίως σ ε π ρ ω το γεν είς π ηγές που όμ ω ς δ ε ν π α ρα θ έτει μ ε ακρ ίβ εια και επ ιμέλεια, τ ο ν υπ όκο σ μ ο σ την αρ­ χαία κλασική Ελλάδα και Ρώμη. Μ ε επ ιτυ χείς εκ φ ρ ά σ εις που έλ κ ου ν τη ν π ροσ οχή το υ αναγνώστη δ είχνει ποια ήταν η έκ τα σ η τω ν ανήθικω ν π ρακτικώ ν σ την αρχαία Α θή να, Κ ό ­ ρ ινθ ο, Α λ εξά ν δ ρ ε ια και Ρώμη. Η αναζήτηση τη ς α πόλαυσης για π ολ­ λών ειδώ ν ά τομ α σ τις π ό λεις α υ τές τη ν α ρχα ιό τητα είναι ένα θέμα που έχ ει π ο λλές κοινω νικές και ο ικ ο ν ο ­ μικές κυρίω ς διατά σ εις, τις ο π οίες η σ υγγρα φ έας δ ε ν α μ ελεί να ενσ ω μα ­ τώ σ ει τη ν εξισ τ ό ρ η σ ή τη ς . Π ο λύ εν ­ δ ια φ έρ ο ν βιβ λίο γ ι’ α υ το ύ ς που ασ χο λού νται με τη ν α ρχα ιό τητα και κυρίω ς τη ν εξα κρίβ ω σ η πτυχώ ν τη ς που δ ε ν έχ ο υ ν τύ χ ει σ ημ αντικής και ιδ ια ίτερ ης ανάλυσης. [ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ Δ. ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗΣ]

Η

3>Α-

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

Η

Κώστας Σαράφης Hackers; μύθος ή πραγματικότητα; Εκδόσεις Προπομπός, 2008 σελ. 96, τιμή: 10,00 ευρώ

ια εκ ε ίν ο υ ς που ενη μερώ νο νται α ποκλειστικά από τη ν τη λεόρ ασ η οι hackers είναι η σ κο τεινή απειλή τω ν προσωπικών το υ ς δ εδ ο μ έν ω ν σ το χ ώ ρ ο το υ Δ ια δ ικ τύ ο υ και ο α π ο δ έκτη ς τω ν α φ ο ρισ μώ ν κατά το υ « ε π ικίνδ υ ν ο υ » κ ό σ μ ο υ το υ Ί ν τερ ν ε τ. Για το υ ς π ο λ ίτες το υ κυβ ερ ν οχώ ρ ου είναι α ν τικείμ εν ο ζή­ λιας, αλλά και κρ υ φ ο ύ θα υμα σμού, ένα είδ ο ς ψ ηφ ιακού Ρομπέν τω ν Δ α ­ σών που επ ιτίθ ετα ι σ την η λ ε κ τρ ο ­ νική καθ εσ τηκυία τά ξη - κ ι ας ξεχ ν ά σ υνήθως να δώ σει τα κ έρ δ η το υ σ το υ ς φ τω χο ύς. Ο Κ ώ σ τας Σαρά­ φ ας, ha cker ο ίδ ιος και ιδ ρ υ τικ ό μ έ­ λο ς μιας από τις μ εγ α λ ύ τερ ες σ χο ­ λ ές hacker σ το ν κόσ μο , επ ιχειρ εί με τ ο π α ρόν βιβλίο να ξεκα θ α ρ ίσ ει τα πράγματα. Μ ε πηγαίο χ ιο ύ μ ο ρ και α βίασ το λ ό γ ο κ α τη γ οριοπ οιεί το υ ς hackers, το υ ς διαχω ρίζει από το υ ς crackers, τ ο υ ς phreakers και το υ ς em ail β ομ β ισ τές, ενώ α ποκαλύπ τει τα ερ γαλεία τη ς δ ο υλ ειά ς και το υ ς κιν­ δύ ν ου ς τη ς. Παράλληλα παρουσ ιά­ ζετα ι π λήθος μύθω ν και π ραγματι­ κών ισ τοριώ ν σ ε α υτό τ ο βιβλίο, που α π ο τελ εί ένα εξα ιρ ετικά ευ χά ρισ το ανάγνωσμα. [ΔΗΜΗΤΡΑ ΚΑΡΑΜΟΛΕΓΚΟΥ]

Γ

[ δ ι α β α ζ ω Β Λ Ι Ο Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Μάθιου Τζόνστοουν

Φρέντερικ Τζέψσον

Είχα έ ν α μ α ύ ρ ο σ κ ύ λ ο. Το ό ν ο μ ά το υ ή τα ν κ α τά θ λ ιψ η

Ο ι α ρ χ α ιο λ ο γ ίε ς το υ μ έ λ λ ο ν τ ο ς

Μετάφραση: Μιχύλης Δελέγκος Εκδύσεις Διόπτρα, 2008 σελ. 48, τιμή: 11,00 ευρώ

Μετάφραση: Μιχάλης Μαυρωνάς Εκδόσεις Τόπος, 2008 σελ. 414, τιμή: 35,00 ευρώ

Ο υ ίν σ το ν Τ σ ώ ρτσ ιλ, για να α ν α φ ερ θ εί σ τη ν κατά θλιψ η από τη ν οποία έπ ασχε, χρ ησ ιμ οπ οι­ ο ύ σ ε το ν ευ φ ημ ισ μ ό « το μαύρο σ κυλί». Α κ ό μ η όμ ω ς και μ ε τη χρήσ η τέ το ιω ν ευ φ ημισμώ ν, ο ίδιος ο Τσ ώ ρτσ ιλ μιλού σ ε για τις μα ύρες α υτές π ερ ιό δ ο υ ς το υ μό ν ο σ του ς σ τεν ο ύ ς φ ίλου ς και σ υγγενείς το υ . Τ ο π α ρόν εικο ν ο γ ρ α φ η μ έν ο βιβλίο φ ιλ ο δ ο ξε ί να φ ω τίσ ει τ ο «μ α ύρο σ κύλο» τη ς κατάθλιψ ης, ώ σ τε να μην φ αντά ζει π λέον τό σ ο οδυνηρά α νίκη τος. Ο α φ η γη τής μάς δείχν ει ιδιαίτερα παρασ τατικά πώς αισθάνε­ ται όντα ς σ ε κατάθλιψ η και πώς επ η­ ρ εά ζετα ι η κ α θ η μ ερ ιν ό τη τά το υ , αλλά και η α ντίληψ η το υ ίδιου το υ εα υ το ύ το υ . Μ έσα από τη ζ ο φ ερ ό τη τα τη ς κατά θλιψ ης ο αφ η γη τής β ρίσκει τ ο κου ρά γιο να αγκαλιάσει τ ο μα ύρο σ κύλο, να τ ο ν α π ο δ εχ τεί και να το ν δαμάσ ει. Η εικο ν ογ ρ ά ­ φηση, μα και ο ευ θ ύ ς λόγο ς, καθι­ σ τού ν τ ο παρόν βιβλίο ά μεσ ο και μια επ ιτυ χημ ένη πρώτη επ αφή το υ κοινού με το ν δυ νασ τικό μα ύρο σ κύ λο που δ ια φ ε ν τε ύ ε ι π ο λ λ ές ζω ές. [ΔΗΜΗΤΡΑ ΚΑΡΑΜΟΛΕΓΚΟΥ]

Ο

ο βιβλίο επ ιχειρ εί να απαντήσει σ το α κό λ ο υ θ ο ερ ώ τη μα : στην επ οχή τη ς παγκοσ μιοποίησης, επ ο ­ χή τη ς ξέ φ ρ εν η ς τε χ ν ο λ ο γ ία ς σ τον Π ρ ώ το κ όσ μο και τη ς κοινωνικής αποσύνθεσ ης σ τον Τ ρ ίτ ο κόσ μο, εξα κ ο λ ο υ θ εί να έχ ει κάπ οιο νόημα η έννοια τη ς Ο υ τοπ ίας; Η απάντηση που δίνει ο συγγραφέας, μετα ξύ τω ν άλλων, γίνετα ι μέσω το υ ανα σ τοχα σ μού τη ς σ χέσ ης ου τοπ ία ς και επι­ σ τημ ονικής φ αντα σία ς μέσα από τις λ ο γ ο τεχ ν ικ έ ς αναπαρασ τάσ εις τη ς ετερ ό τη τα ς , τη ς εξω γήινη ς ζωής και τω ν άλλων κόσ μω ν, όπως σ υμβαίνει στα έργα πολλών και σ ημαντικώ ν σ υγγραφέω ν. Η βασική θέσ η το υ βι­ βλίου είναι ότι η σ ύγχρ ονη ισ τορική κατάστασ η α παιτεί α ρχα ιο λο γίες για τ ο μέλλον και όχι π ρ ο φ η τείε ς το υ π α ρελθό ντος. Π ράγμα που μ ε τη σ ειρά το υ σ ημαίνει ό τι για τα πολι­ τικά μας ορ άμ α τα θα πρέπ ει να θ έ ­ σ ο υ μ ε ως σ τό χ ο ένα ριζικά δ ια φ ο­ ρ ε τικ ό μέλλον, ακό μη κι αν α υ τό ση­ μαίνει ότι θα πρέπ ει να ξα να σ τοχα σ το ύ μ ε τ ο παρόν ως α ρχα ϊκό κ ειμ ή­ λιο. [ΔΗΜΗΤΡΗΣ Β. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ]

Τ

]

Ντόμινικ Στρίτφιλντ Brainwash Πλύση εγκεφάλου και μυστικές υπηρεσίες Μετάφραση: Ανδρέας Σοκοδήμος Εκδόσεις Ψυχογιός, 2008 σελ. τιμή: 19,90 ευρώ

Ν τό μ ιν ικ Σ τρ ίτφ ιλ ν τ, έχ ο ν τα ς εξα σ φ α λ ίσ ει π ρ όσ β ασ η σ ε α π ο χα ρ α κτη ρισ μένα έγγρ αφ α και π α ρα θ έτο ντα ς σ υν εν τε ύ ξε ις από αν­ θρώπους - κλειδιά τη ς C IA , το υ α μ ε­ ρικα νικού σ τρα τού , τη ς β ρετα νική ς κατα σκοπ είας και α ντικατασκοπ ίας, Μ Ι5 και Μ Ι6, κατα γρά φει τη ν ιστορία τη ς πιο μυσ τηρ ιώ δ ους και α μφ ισ βη­ το ύ μ ε ν η ς ψ υχ ολογικής διαδικασίας, α υτή ς τη ς πλύσης εγ κ εφ ά λο υ. Α π ό το ν Ψ υ χ ρ ό Π ό λ εμ ο μέχρ ι το ν π ό­ λ εμ ο κατά τη ς τρ ο μ ο κ ρ α τία ς , διά ­ φ ο ρ ε ς ο μ ά δ ες, σ τρα τιω τικές, θρ η­ σ κευ τικές , α κό μα και δια φ ημ ισ τικές ετ α ιρ είες , έχ ο υ ν κ α τη γ ο ρ η θ εί για πνευμ ατική και ψ υχολογική χ ειρ α ­ γώγηση. Τ ο τι σ ημαίνει α υτό ο ανα­ γνώ στης τ ο μαθαίνει διαβά ζοντας τ ο εν λόγω βιβλίο, όπ ου πέρα από μια έρ ευ να τω ν μεθό δω ν που χρ η σ ιμ ο ­ π οιούν η C IA , η K G B και οι Ταλιμπάν, ο σ υγγρα φ έας παρουσιάζει επ ίσ ης τη σ υναρπασ τική ισ τορία ανά το υ ς αιώ νες τη ς μυσ τικής διαδ ι­ κασίας πλύσης εγ κ εφ ά λο υ α τόμ ω ν και μαζών. [ΔΗΜΗΤΡΗΣ Β. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ]

Ο

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

3>5

[

] Β Ι Β Λ Ι Ο Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

δ ι α β α ζ ω

Γιώργος Χουλιάρας (Περικλής)

Θόδωρος Γράμματός (επιμ.)

« Ο δ ρ ό μ ο ς ε ίν α ι ά σ ω τος...»

Δ ια σ κ ε υ έ ς έ ρ γ ω ν το υ Σαίξπ πρ γ ια π α ιδ ιά κα ι ν έ ο υ ς

ΕΛΑΣ, Δημοκρατικός Στρατός, Πολωνία 1941-1958 Εκδόσεις Οιωνός, 2006 σελ. 904, τιμή: 41,80 ευρώ

αζί μ ε τ ο ν Ά ρ η Β ελ ο υχιώ τη, ο Π ε ρ ικ λ ή ς (Γ. Χ ου λ ιά ­ ρας, 19 14 -2 0 0 1) υ π ή ρ ξε π ρ ω τερ γ ά τη ς το υ α ντά ρ τικο υ σ τη Ρ ού μελη , καθώ ς οι δ υ ο τ ο υ ς έσ τη σ α ν τ ις π ρ ώ τες έ ν ο ­ πλες ο μ ά δ ε ς, σ την Ε υρυτανία και τη ν Π αρνα σ σ ίδ α α ντί­ σ τοιχα, τη ν ά νο ιξη το υ 1942. Α π ό ε κ ε ί ξε κ ιν ά μια μακρά δια δ ρ ο μ ή , που θα ο δ η γ ή σ ει, τ ό σ ο τ ο ν ίδ ιο όσ ο και ό λ ο τ ο α ρ ισ τερ ό κίνημα τη ς χώ ρ α ς μας, σ την α π ελευθ έρ ω σ η από το υ ς Γερμα νού ς, μιαν ανάσα από τη νίκη και τη ν ε ξ ο υ ­ σία. Κι α μέσω ς μετά στα Δ εκ εμ β ρ ια ν ά , σ την απάρνηση το υ σ υ ν τρ ό φ ο υ το υ Ά ρ η , στη διαφ υγή το υ σ το Μ π ο ύλ κ ες και σ τη σ υνέχ εια σ το ν εμ φ ύ λ ιο π ό λ εμ ο , τη ν ήττα και τη ν ανα­ γκα σ τική υ π ερ ορ ία - μ ια εξ ο ρ ία που σ υ ν ο δ εύ τη κ ε από μια δ ε ύ τε ρ η , « ε σ ω τερ ικ ή » α υτή τ η φ ο ρ ά , α φ ο ύ ο κ α π ετά ν ιος το υ Ε Λ ΑΣ έπ εσ ε σ ε δ υ σ μένεια και π α ρ α μ ερ ίσ τη κε από τ ο ίδ ιο το υ τ ο κ όμ μα . Τ η δ ια δ ρ ο μ ή τ ο υ α υτή , πολλαπλά ε ν ­ διαφ έρ ου σ α , α φ ο ύ έχ ο υ μ ε να κ ά ν ο υ μ ε μ ε μία από τ ις ηγ ε­ τικ έ ς σ τρ α τιω τικ έ ς φ υσ ιογ ν ω μ ίες το υ α ντισ τα σ ια κού κινή­ ματος, ά ρχισ ε ο ίδ ιος να τη ν κα τα γ ρά φ ει στα 196 8-6 9, ενώ ζ ο ύ σ ε α κό μη σ τη ν Π ολω νία . Σ υ ν έχ ισ ε και μετά τ ο ν επ α­ ναπ ατρισ μό το υ , τ ο 1977, για να ολο κλ η ρ ώ σ ει τ η ν α φ ή­ γηση γύρω σ τα 1990. Μ ετά τ ο θά ν α τό τ ο υ , τα δ α κτυλό γραφα π α ρα δ όθ ηκαν από το υ ς ο ικ ε ίο υ ς το υ σ το ν ισ τορ ικ ό Θ α νά σ η Σ φ ή κα , ο οπ ο ίο ς και επ ιμ ελ ή θ η κ ε και υπ ομνημά ­ τισ ε τη ν ε ξ α ιρ ετικ ά π ο λ ύτιμη α υτή ισ το ρ ικ ή μα ρτυρία. [ΣΠΥΡΟΣ ΚΑΚΟΥΡΙΠΤΗΣ]

Μ

5><0

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

Θέατρο - λογοτεχνία Εκδόσεις ΙΜΠ, 2006 σελ.: 254, τιμή: 25,00 ευρώ

υλλογική εργασία, α π ο τέλεσ μα τω ν υλικών εν ό ς ειδ ικ ο ύ σ υνεδ ρίου που διοργάνω σ ε το ν Α π ρ ίλιο το υ 2005 η σ χολή I. Μ. Παναγιωτό π ο υ λ ο υ . Τα ερ ω τή μα τα που είχα ν τ ε θ ε ί σ το υ ς ο μ ιλ η τές σ χετίζο ν τα ν με τη ν πρόσληψ η το υ κλασ ικού έρ γ ο υ από ένα μ ικ ρ ό τε ρ ο ηλικιακό κοινό. Σ το πλαίσιο α υτή ς τη ς ανα ζήτησης ήταν φ υσ ικό να έπ ρεπ ε να απα ντηθούν κι άλλα ερ ω τή μα τα, όπως «τι είναι κλασ ικό» σ ε ένα έρ γ ο τέ χ ν η ς , ποιοι μηχα νισμοί επ εν ερ γ ο ύ ν στη μετά φ ρ ασ η εν ό ς έρ γ ου τέ χ ν η ς από τη γλώσσαπηγή σ τη γλώ σσ α -στόχο; Πώ ς λ ειτο υ ρ γ εί ο μη­ χα νισ μός τ η ς διασ κευ ής εν ό ς θεα τρ ικ ο ύ έρ γου ; Πώ ς μ ε τα φ έρ ετα ι η α ξία εν ό ς έρ γ ο υ το υ Σ α ίξπηρ σ ε δ ια φ ο ρ ετικ ό κοινό, μιας δια φ ο ρ ετική ς επ οχής; Βασικό α ντικείμ εν ο ήταν τα έργα το υ Σ αίξπ ηρ όπ ου δ ιερ ευ νή θη κα ν και πολλές επ ιμέρ ο υς π τυχές, όπως η σ χέσ η π α δ ικό τητα ς και θ ε α τρ ικ ό τη τα ς, η αξιοπ οίησ η τω ν θεα τρικώ ν κω δίκω ν σ τη σ χολική τά ξη , η παιδαγωγική αξία τω ν σαιξπηρικώ ν έργω ν, η δ ια χ ρ ον ικό τητα τω ν έρ γω ν το υ Σ αίξπ ηρ, η πρόσ ληψ ή το υ από παι­ διά που ζου ν σ ε μια π α γκοσ μιοπ οιημένη κοινω ­ νία, ενώ κα τα τέθ ηκ α ν και οι ίδ ιες οι εμ π ειρ ίες τω ν παιδιών μέσα σ τη σ χολική π ρ άξη κα τα νόη­ σ ης τω ν έργω ν το υ άγγλου π οιητή και θ ε α τρ ι­ κού σ υγγραφέα. Βιβλίο παιδαγωγικά και επ ισ τη­ μονικά χρ ήσ ιμ ο και χρ ησ τικό. [Γ. N.J

Σ

Β I Β Λ I

[ δ ι α β α ζ ω Ι Π A Ρ 0 Υ Σ I Α Σ Η J

Πωλ Μόραν

Ευθύμιος Κ. Κίτσης

Γιον Φοσσέ

Κ α ρ τ-π ο σ τά λ τ η ς Θ ε σ σ α λ ο ν ίκ η ς σ τ ις α ρ χ έ ς το υ 2 Θ ο ύ α ιώ ν α

Τ ρ ία έ ρ γ α

Τ α ξ ίδ ια

Μετάφραση: Κατερίνα Σαρροττοιίλου Εκδόσεις Άγρα, 2008 σελ: 309, τιμή: 14,00 ευρώ

Μετάφραση: Βάσω Μέντζου Εκδόσεις Ολκός, 2008 σελ. 234, τιμή: 18,29 ευρώ

ρ ό κ ειτα ι για ένα ν από το υ ς πιο σ η μ α ν τικ ο ύ ς σ ύ γ χρ ο ν ο υ ς θ εα ­ τ ρ ικ ο ύ ς σ υγγρα φ είς. Ε πίγονος το υ Ί ψ εν και τη ς σ κανδιναβικής π α ρά δ ο­ σ ης, ο ν ο ρ β η γ ό ς Γιον Φ ο σ σ έ έχ ει μεγάλη διεθ ν ή π αρουσ ία, καθώ ς τα έρ γα τ ο υ μ ετα φ ρ ά ζο ν τα ι και π α ρο υ­ σιάζο νται σ ε π ο λ λ ές σ κη ν ές τ ο υ κ ό ­ σ μο υ. Σ τ ο «Κ ά π ο ιο ς θα ’ρθ ει» ένα ς ά ντρ α ς και μία γυναίκα α π ο κό π το νται από τ ο ν κ όσ μο , φ τά ν ο ν τα ς σ ε ένα ν ά γνω σ το τ ό π ο μ ε τη ν επ ιθυμία να είναι μό νοι, σ το δ ικ ό το υ ς σπίτι. Μ ε α ό ρ ισ τε ς ε ν δ ε ίξ ε ις και ρ ε υ σ τέ ς τα υ τ ό τ η τε ς τα πρόσωπα το υ Φ ο σ σ έ μιλούν, επ α να λαμβάνουν, προσ π α­ θ ο ύ ν να επ ικοινω νήσ ουν. Κ είμ εν α εσ ω σ τρ εφ ή , μ ε μια χα ρ α κτη ρ ισ τική μο υ σ ικ ό τη τα , δ ιαπ οτισ μ ένα από τη μελαγχο λία τ ο υ β ορ ρά , δ η μ ιο υ ρ ­ γού ν μια α ινιγματική α τμό σ φ αιρα και έχ ο υ ν ως βασ ικό τ ο υ ς όπ λο τη ν α μ­ φ ισ η μία. « Π α ρ α λ λ α γές θ α νά το υ» , «Κ ά π ο ιο ς θα ’ρ θ ει» και « Κ ο ιμή σ ου γλ υ κ ό μο υ παιδάκι» είναι τα τρ ία έρ γ α που π ερ ιλα μ β ά ν ο ν τα ι σ το ν π ρ ο σ ε γ μ έν ο τό μ ο , μα ζί μ ε ένα διαφ ω τισ τικ ό επ ίμ ετρ ο μ ε σ υν εν τε ύ ξε ις τ ο υ σ υγγρα φ έα αλλά και σ υνερ γα ­ τώ ν το υ . [ΕΛΕΝΑ ΚΑΡΑΚΟΥΛΗ]

π ο λυμ α θ ής και κ οσ μο π ο λ ί­ τη ς διπ λω μάτης, ο κ α τε ξο χ ή ν τα ξιδ ιώ τη ς σ υγγρα φ έα ς το υ 20 ού αιώνα σ τη Γαλλία Π ω λ Μ οράν μας ξεν α γ εί, σ το ν έ ο βιβλίο τω ν εκ δ ό σ εω ν Ο λ κ ό ς , σ ε μέρ η κ οντινά και εξω τικ ά , μέσ α από α υτή τη ν α νθολογία τω ν τα ξιδ ιω ­ τικ ώ ν το υ κειμ ένω ν. Ο ίδ ιος δ η ­ λώ νει « ε ρ ω τευ μ έ ν ο ς μ ε τ ο δ ρ ό ­ μο » σ τη ν ομιλία το υ κατά τη ν υπ οδ οχ ή το υ σ τη Γαλλική Α κ α δ η ­ μία, και μ ε τη ν ο ξυ δ ε ρ κ ή π α ρα τή­ ρησ ή το υ , τ ο ν γ ρ ή γ ο ρ ο ρυ θμ ό, τ ο χιο ύ μ ο ρ , τη ν κ ο μ ψ ό τη τα τη ς φ ρ ά ­ σ ης, σ υ ν θ έτει σ υναρπασ τικά λ ο ­ γ ο τεχ ν ικ ά κ είμ ενα , ενώ η διεισ δ υ ­ τικ ή το υ μάτια κάνει τις α φ η γή­ σ εις δια χ ρ ο ν ικές , ε ίτ ε π ρ όκ ειτα ι για τη Ν έ α Υ ό ρ κη το υ 1930 ε ίτ ε για τη Μ ασσαλία το υ 1960, τ ο Τ ο μ π ου κ τού ή τη ν Κ αραϊβική. [ΔΗΜΗΤΡΗΣ Β. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ]

Εκδόσεις University Press, 2008 σελ. 214, τιμή: 20,00 ευρώ

» α υ τό τ ο λεύ κω μα ο σ υγ γ ρα φ έα ς επ ιμ ελ η τή ς σ υγκεντρώ νει, τ α ξιν ο ­ μ ε ί και α ξιο π ο ιεί ως πηγή ισ τορ ικώ ν σ το ιχ είω ν τ ις α σ π ρ ό μα υρ ες κ α ρ τ-π ο σ τάλ από τη ν Θ εσ σ α λ ο νίκη τω ν αρχώ ν το υ 20 ού αιώνα. Π ρ ο σ φ έ ρ ε ι έτσ ι ένα εν δ ια φ έρ ο ν τα ξίδ ι που ανα δεικνύει τη ν ισ τορ ική φ υσ ιογνω μία τη ς πό λης σ τη σ υ γ κ εκ ρ ιμ έν η επ οχ ή. Μ έσ α από τ ις ε ι­ κ ό ν ες και τ ις π λ η ρ ο φ ο ρ ίε ς που μας π α ρ έχο υ ν οι κ α ρ τ-π ο σ τά λ και οι κα τα ­ το π ισ τικ ές κ ειμ εν ο λ ε ζ ά ν τε ς το υ ς ανα­ δύ ο ν τα ι και α ναβιώ νουν τα κ υ ρ ιό τερ α σ ημ εία α να φ ορά ς τη ς Θ εσ σ α λ ο νίκη ς πριν και μετά τη ν μεγάλη πυρκαγιά το υ 19 17: Α π ό ψ εις τη ς π ό λης από θα λάσ ­ σ ης και από τα κάσ τρα , ο Λ ευ κ ό ς Π ύ ρ γ ο ς, η Κ αμάρα, τ ο Δ ιο ικη τή ρ ιο , τ ο Σ ιντριβά νι, οι β υζα ντινές εκ κ λ η σ ίες και οι μ ιν α ρ έδ ες, δ ρ ό μ ο ι και σ υνοικίες, χα ρ α κτη ρ ισ τικά κτίρια, επ α γγέλμα τα και α νθρώ π ινες φ ιγ ο ύ ρ ες, τα τρ α μ και, για το υ ς π ρ ο σ ε κτικ ο ύ ς π α ρ α τη ρ η τές, π ο λλές σ ημ α ν τικ ές λ επ το μ έρ ειε ς μισοκ ρ υ μ μ έν ες σ την εικό να . Ένα βιβλίο, ένα λεύ κω μα , που α ισ ιο δ ο ξε ί να δια ­ σώσει και να α να δ είξει μ ο ρ φ ές τη ς π ό­ λης σ ε μια π ερα σ μένη π λ έον επ οχή. [ΔΗΜΗΤΡΗΣ Β. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ]

Σ

Π

Ο

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

2Π

π

€ 11,00

€ 8,00

160 σελίδες

208 σελίδες

Ε Κ Δ Ο Τ ΙΚ Ο Σ Ο ΙΚ Ο Σ

Σ. I. ΖΑΧΑΡΟΠΟΥΛΟΣ Α.Ε. ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ: Σταδίου 5 ,1 0 5 6 2 Α8ήνα, Τηλ: 21 0.3 2 .3 1 .5 2 5 - 2 1 0.32 .25 .0 11, Fax.: 2 1 0.32 .43 .8 14 Πραξιτέλους 1 4 1 ,1 8 5 3 5 Πειραιάς,Ττ>λ.:210.41.16.530 www.sizacharopoulos.gr, email: info@sizacharopoulos.gr

Βραβεύτηκε: • το 1990 με το βραβείο M o rto n Dauwen Zabel A w a rd από την Αμερικανική Ακαδημία Τεχνών και Γραμμάτων • το 1992 με την αναγόρευσή του cos Ιππότη του Τάγματοε των Τεχνών και τω ν Γραμμάτων Tns Taddias • το 1993 με το γαλλικό βραβείο 1993 Prix M edicis για την καλύτερη νουβέλα ξένου συγγραφέα (Λεβιάθαν) • το 1995 με το αμερικανικό βραβείο Independent Spirit A w a rd για το καλύτερο σενάριο (Smoke) • το 2000 με το βραβείο A rchbishop Juan de San Clem ent A w a rd (Τιμπουκτού) • το 2003 με το βραβείο M a drid Booksellers' Guild A w a rd για το καλύτερο βιβλίο Tns xpovids (Το βιβήίο των παραισθήσεων) • το 2005 με το βραβείο W hich Book A w a rd (Η νύχτα των χρησμών) • το 2006 με το ισπανικό βραβείο του Πρίγκιπα m s Αστούρια5 για τη Λογοτεχνία • το 2007 με την αναγόρευσή του ms Επίτιμου Διδάκτορο5 του Πανεπιστημίου m s Λιέγηε

19,00

€ 18,00

560 σελίδες

288 σελίδες

384 σελίδες

€ 16,00

€ 20,00

€ 18,00

€ 12,00

280 σελίδες

480 σελίδες

360 σελίδες

152 σελίδες

Paul Auster ίναι έ ν α ς α π ό το υ ς μ ε γ α λ ύ τ ε ρ ο υ ς εν

Ε

ζω ή α μ ε ρ ικ ά ν ο υ ς σ υ γ γ ρ α φ ε ίς . Η ν έα γ ε ν ιά

λ ο γ ο τεχ ν ώ ν

« ο ρ κ ίζ ε τα ι»

σ τ’

ό ν ο μ ά του. Κ ά δ ε ν έ ο το υ κ ε ίμ ε ν ο γ ίν ετα ι α ν τι­ κ ε ίμ ε ν ο π ο λλαπ λώ ν σ χ ολια σ μώ ν σ’ ό λ ο το ν κ ό ­ σμο. Τα β ιβ λ ία το υ α π εικ ο ν ίζ ο υ ν με ε ν ά ρ γ ε ια το ν π α ρ α λ ο γ ιο μ ό το υ σ ύ γ χ ρ ο ν ο υ κόσ μου. Εί­ ν α ι έ ν α ς ζ ω ν τα ν ό ς μ ύ δ ο ς . Είναι ο Π ολ Ό σ τερ .

Επιμέλεια: Μαρία =υλούρη Γράφουν: Μαρία Ξυλούρη, Πολ Όστερ, Αλέξης Σταμάτης

[ ΑΔ ΙΦΑ IΒ ΕΑ ΡΖ ΩΩ

Μ

Μαρία ζυλούρη

non Όστερ: Όσο ονειρεύεσαι, υπάρχει πάντα μια έξοδος 1 α ς λ έει ότι τον λ έν ε Paul Auster, αλλά μπορεί να κυκλοφ ορ εί 1

I

V

1

σ το υς δ ρ ό μ ο υ ς με χίλια δ υο ά λλα ονόματα, α να γρα μματι-

I

σμούς, ίσως, του δικού του, ή σε χίλιες δ υο εκδ ο χές, αντικα­

τοπ τρισμούς του ο σ τεώ δ ου ς προσώπου του με τη χαρακτηριστική μύτη. Κ α τάφ ερε να στοιχειώσει σ ε λ ίδ ες ο λά κ ερ ες , έ ν α ς από το υ ς σπ ουδαιό­ τ ερ ο υ ς σ υ γ γ ρ α φ είς του καιρ ού μας, δ η μ ιο υρ γό ς εν ό ς κατάδικού του κό­ σμου που υπάρχει π αράλληλα με τον δικό μ α ς και ανοίγει τις ρω γμές του να μ α ς ρ ο υ φ ή ξει σε ένα λαΒ ύρινβο συμπτώσεων, π αραλόγου, α ν ε­ π άρκειας και α μ φ ισ ημίας των λέξεω ν - έ ν α λαΒ ύρινδ ο γεμάτο κα δ ρ έφ τες που ποτέ δ εν ξ έ ρ ε ις ποιον καδ ρ εφ τίζουν.

0 Paul Benjamin Auster γεννήθηκε το 1947 στο New Jersey, από πολωνοεβραίους γονείς. Αποφασισμένος από έφηβος ότι ο προορισμός του είναι το γράψιμο, σπούδασε λογοτεχνία στο Πανεπιστή­ μιο Columbia. Ισχυρίζεται πως όταν το ν ρωτούσαν τα παιδιά του γιατί έγινε συγγραφέας τους έλ εγ ε μια ιστορία από την παιδική του ηλικία: ως παιδί, μετά από έναν αγώνα μπέιζμπολ, έτυ χε να βρεθεί μπροστά σε ένα θρυλικό αθλητή της εποχής. Του ζήτησε αυτόγραφο, όμως πουθενά εκεί κοντά δεν βρέθηκε ένα μολύβι κι έτσι η επιθυμία του έμεινε ανεκπλήρωτη. Από τό τε αποφάσισε να έχει ένα μολύβι πάντα μαζί του, για να μην πιαστεί ποτέ ξανά απροετοίμα­ στος. «Αν μη τι άλλο, τα χρόνια με δί­ δαξαν αυτό: αν υπάρχει ένα μολύβι στην τσέπη σου, είναι πολύ πιθανό ότι μια μέρα θα μπεις οτον πειρασμό να αρχίσεις να το χρησιμοποιείς»2. Γράφει τα πρώτα του ποιήματα και αρ­ χίζει να μεταφράζει, εν είδει άσκησης

102

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

περισσότερο, γάλλους ποιητές. Είναι το τέλ ο ς της δεκαετίας του '60, εποχή μεγά­ λης αναταραχής στα πανεπιστήμια τω ν ΗΠΑ· το φορτισμένο κλίμα δεν θα τον αφήσει ανεπηρέαστο, ωστόσο θα είναι περισσότερο συμπαθών παρατηρητής παρά ενεργός συμμετέχων. Η σχέση του με τις ριζοσπαστικές ομάδες της εποχής θα έχει ως αποτέλεσμα, όπως θα γράψει αργότερα, μετά την παρακμή και διάλυση του κινήματος σε μικρές ακτιβιστικές ομά­ δες που ζούσαν έξω από το νόμο, να ανα­ γνωρίσει σε μια αφίσα του FBI με τους δέκα πιο καταζητούμενους στις ΗΠΑ εφτά γνωστούς του από τα χρόνια του στο Columbia5. Ήδη πριν σταματήσει τις σπουδές του είχε ταξιδέψει για κάποιο διάστημα στην Ευρώπη. Είχε μάλιστα μπει στον πειρασμό να εγκαταλείψει το Columbia για να ζήσει στη Γαλλία- τον αποθάρρυνε ένας υπεύ­ θυνος τη ς σχολής, υπενθυμίζοντάς του ότι το να παραμείνει φ οιτητής ήταν ο ασφαλέστερος τρόπος να αποφύγει το Βιετνάμ4. Η ευρωπαϊκή περιπέτεια, έτσι.

L Δ Ι Α Β Α Ζ Ω A Φ I E P Ω M A

αναβλήθηκε για αργότερα- μετά τ ο πανε­ πιστήμιο, δούλεψ ε για λίγο σε ένα πλοίο κι έπειτα έφ υ γε για ένα τετρά χρονο στη Γαλλία, όπου, αντιμετω πίζοντας διαρκώς οικονομικές δυσκολίες, συνέχισε να μ ετα ­ φράζει από τα γαλλικά και να γράφει τα δικά του ποιήματα, που δειλά-δειλά κά­ νουν τη ν εμφάνισή το υ ς σε σχετικά πε­ ριοδικά. θα επιστρέφει στις ΗΠΑ το 1974 και θα συνεχίσει να ασχολείται με τη ν ποίηση. Εκδίδει μερικές ποιητικές σ υλλογές που, όπως ομο λο γεί ο ίδιος, διαβάστηκαν από έναν πολύ στενό κύκλο ανθρώπων, ενώ παράλληλα αρθρογραφεί και συνεχίζει να μεταφράζει. Οι οικονομικές δυσκολίες εντείνονται, αφού τώ ρα είναι και παντρεμένος (με τη συγγραφέα Lydia Davis) και αργότερα πα­ τέρα ς ενός γιου, το υ Daniel: μέχρι τις αρ­ χές τη ς δεκαετίας το υ '80 οι καλλιτεχνι­ κές το υ προσπάθειες θα επισκιάζονται διαρκώς από τη φτώχεια. Η βασική αιτία α υτής τη ς κατάστασης ήταν η προσπάθειά του να αποφύγει τη «διπλή ζωή» ά λ ­ λων ομοτέχνων του -που ασκούν ένα βιο­ ποριστικό επάγγελμα και γράφουν τα βράδια, τα σαββατοκύριακα, στις διακο­ π ές- ή τουλάχιστον να εξασφαλίσει μια τέτοια «διπλή ζωή» με το υ ς δικούς του όρους: ο στόχος του ήταν να αφήνει όσο το δυνατόν περισσότερο χρόνο τη ς μ έ ­ ρας του ελ εύ θ ερ ο για να γράφει, γι' αυτό και το ν απωθούσε η πλήρης απασχό­ ληση- εξά λ λ ο υ από πολύ νωρίς είχε δια­ πιστώσει ότι οι δο υ λειές γραφείου δεν του ταίριαζαν -η μόνη δουλειά που θ έ ­ λησε ποτέ να κάνει πραγματικά ήταν το υ συγγραφέα. Τα χρήματα, ούτω ς ή άλλω ς, του ήταν μά λλον απωθητικά: θεω ρούσε ότι είχαν παίξει διαβρωτικό ρόλο στο γάμο τω ν γονιώ ν του, τω ν οποίων το δια­ ζύγιο αποδίδει κυρίως οτη διαφορετική το υ ς αντίληψη γι' αυτά5. Όμως αυτή του η απόφαση γινόταν όλο και πιο δύσκολη- ο ίδιος ήταν ολιγαρκής,

J

αλλά πλέον δ εν ήταν μόνος του. Η από­ γνωσή του το ν οδήγησε σε παράξενα δια­ βήματα: πέρα από το να μεταφ ράζει σαν τρ ελ ό ς -χω ρίς ιδιαίτερα εκλεκτικά κριτή­ ρια- για καιρό προσπάθησε να πουλήσει ένα παιχνίδι με κάρτες, με θέμα το μπέιζμπολ, ενώ έγραψε σε ελάχιστο χρόνο και με ψ ευδώνυμο ένα μυθιστόρημα μυστη­ ρίου για το ίδιο άθλημα, με τη ν ελπίδα να κερδίσει χρήματα. Αυτές οι απεγνω σμέ­ νες απόπειρες απέβησαν άκαρπες: το παι­ χνίδι δ εν βρήκε ποτέ κατασκευαστή και το μυθιστόρημα εκδόθηκε κάποια χρόνια αρ­ γότερα, στις αρχές τη ς δεκαετίας του '80, χωρίς ποτέ να του αποφέρει τα χρήματα που προσδοκούσε. Παράλληλα, μια από­ πειρα να ανέβει ένα θεατρικό του έργο θα καταλήξει σε φιάσκο6. Στην επιφάνεια τον κρατάει η εύνοια τη ς τύχης, καθώς ο ε κρί­ σιμες στιγμές παίρνει κάποιες υποτρο­ φίες. «Το να γίνεις συγγραφέας δεν είναι μια "απόφαοη καριέρας", όπως το να γίνεις γιατρός ή αστυνομικός. Δεν είναι κάτι που δ ιαλέγεις τόσο πολύ όσο κάτι που σε επι­ λέγει, και από τη στιγμή που αποδέχεσαι το γεγονός ότι δ εν είσαι φ τιαγμένος για τίποτα άλλο, πρέπει να είσαι προετοιμα­ σμένος να βαδίζεις ένα μακρύ, δύσκολο δρόμο για όλη την υπόλοιπη ζωή σου. Ποτέ δ εν θα καταφέρεις να κερδίσεις αρ­ κετά για να ζήσεις, εκτός κι αν αποδειχθείς ευ νοούμενος τω ν θεώ ν (κι αλίμονο στον άνθρωπο που θα βασιστεί σε αυτό), κι αν θ έλεις να έχεις ένα κεραμίδι από πάνω σου και να μην πεθάνεις τη ς πείνας, πρέπει να αποδεχτείς ότι θα κάνεις κάποια ά λλη δουλειά για να πληρώνεις τους λ ο­ γαριασμούς», θα γράψει7. Το τέ λ ο ς τη ς δεκαετίας του '70, λοιπόν, είναι μια εποχή μεγά λης σύγχυσης, αλλά και ανατροπών για το ν συγγραφέα, που πλέον απομακρύνεται από την ποίηση- σε αυτό το μεταβατικό δημιουργικό στάδιο δύο γεγονότα, με διαφορά ελάχιστων μη­ νών μετα ξύ τους, θα αποδειχθούν καθοΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

103

[

δ ι α β α ζ ω ] Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

δόν ασκητική. Το βιβλίο χαρτογραφεί πε­ ριοχές που θα εξερευνηθούν ενδελεχώ ς στα έργα που θα ακολουθήσουν, ορίζο­ ντας και το συνεχή διάλογο τη ς μυθιστο­ ριογραφίας του συγγραφέα με την αυτο­ βιογραφία του- σηματοδοτεί, επίσης, την οριστική μετάβασή του από την ποίηση στην πεζογραφία, που θα του χαρίσει τη φήμη του στη συνέχεια. Θα χρειαστεί, βέβαια, πρώτα να γνωρίσει 17 απανωτές απορρίψεις για το πρώτο του μυθιστόρημα, το City o f Class, μια μ ε­ ταφυσική ιστορία μυστηρίου ή μετα-μυστηρίου, το πρώτο μέρος μιας συναρπα­ στικής τριλογίας, πριν ένας μικρός εκδο­ τικός οίκος αναλάβει το ρίσκο, το 1982, να μας γνωρίσει το λαβυρινθώδες, γεμάτο καθρέφ τες αφηγηματικό του σύμπαν. Την ίδια χρονιά, ο συγγραφέας θα παντρευτεί για δεύτερη φορά, την επίσης συγγραφέα Siri Hustvedt, με την οποία θα αποκτήσει μια κόρη, την Sophie. «Πάντα μιλάμε για την προσπάθεια Η τριλογία τη ς Νέας Υόρκης, που περιλαμβάνει ακόμα τις νουβέλες να "μπούμε μέσα" στο συγγραφέα Chosts και The Locked Room, με την ειρωνική αποδόμηση τη ς αργια να καταλάβουμε καλύτερα χετυπικής ιστορίας ντετέκτιβ, τα το έργο του. Αλλά, όταν φτάνεις εκεί, ζητήματα που θέτει πάνω στη γραφή, τη γλώσσα και την τα υτό­ δεν υπάρχουν πολλά να βρεις τητα, στρέφει αρκετά βλέμματα πάνω του. Με τα βιβλία που ακο­ -τουλάχιστον όχι τόσα που να λουθούν μέσα στη δεκαετία του διαφέρουν από αυτά που θα έβρισκες '80 -τη ζοφ ερή δυστοπία In The Country o f Last Things και το σε οποιονδήποτε άλλο». bildungsroman Moon Palace- o Auster καθιερώνεται. Στις αρχές Paul Auster, The New York Trilogy: Ghosts της δεκαετίας του '90, έχοντας προσθέσει στην εργογραφία του νειακό μυστικό (το οποίο αποκαλύφθηκε τα βιβλία The Music o f Chance, Leviathan τυχαία, μέσω μιας σύμπτωσης: το στοι­ και το βγαλμένο μέσα από την παράδοση χείο τη ς σύμπτωσης θα επανέρχεται στη του picaresque Mr Vertigo, τον Auster πε­ συνέχεια διαρκώς στα βιβλία του). Το ρικλείει μια αύρα καλτ συγγραφέα στις δ εύτερο, The Book o f Memory, σε τριτο- ΗΠΑ, ενώ η φήμη του έχει ήδη εδραιω θεί πρόσωπη πια αφήγηση, α π οτελεί ένα στην Ευρώπη. Αν και δεν γράφει ποίηση στοχασμό πάνω στη μνήμη, καθώς ο συγ­ πια, εξα κολουθεί να μεταφράζει και να γραφέας απομονώνεται σε μια ζωή σχε­ επιμελείται διάφορες εκδόσεις. Στο μέσο

ριστικά για τη μετέπ ειτα εξέλ ιξή του: ο θάνατος το υ πατέρα του (που θα του αφήσει και μια μικρή κληρονομιά) και το διαζύγιό του με τη ν Davis. Ψυχικό ράκος, και ζώντας μόνος του πλέον, ξεκινά να γράφει πυρετω δώς, σε μια προσπάθεια να επουλώσει τις πληγές του: το αποτέλεσμα είναι το The Invention o f Solitude, ένα βιβλίο απομνημο­ νευμάτων, στα όρια με το μυθι­ στόρημα, που διαρθρώνεται σε δύο μέρη. Το πρώτο, Portrait o f an Invisible Man, σε πρωτοπρόσωπη αφήγηση, είναι μια προσπά­ θεια κατανόησης του πατέρα του, ενός ανθρώπου που πολύ πριν η δεύτερη σύζυγός του, πεθάνει είχε αθόρυβα αποχωρήσει από τη siri Hustvedt. ζωή, και που έκρυβε ένα φοβερό οικογε-

104 -

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

[ ΔΙΑΒΑΖΩ Α Φ I Ε Ρ Ω Μ A

τη ς δεκαετίας κάνει και το πολυπόθητο για εκείνον βήμα στον κινηματογράφο, ως σεναριογράφος τη ς ταινίας Smoke (νωρί­ τερα, το 1993, είχε κυκλοφορήσει μια κι­ νηματογραφική διασκευή το υ Music o f Chance). Η σχετική επιτυχία τη ς ταινίας δι­ ευρύνει κάπως το ακροατήριό του- την ίδια χρονιά κυκλοφορεί και μια ουλλογή κειμένων το υ για τη γραφή με το ν τίτλο The Red Notebook, και το 1997 μια α υτο­ βιογραφία, το Hand to M outh. Δύο χρόνια αργότερα ο Auster επιστρέφει στη μυθο­ πλασία με το Timbuktu. Παράλληλα, συ­ νεχίζει το φ λ ερ τ με το σινεμά (η πρώτη του σκηνοθετική απόπειρα, Lulu on the Bridge, κυκλοφόρησε το 1998), ενώ κατά καιρούς απασχολείται σε άλλα projeots, όπως για παράδειγμα το βιβλίο Double Came τη ς perform ance a rtist Sophie Calle8. Σήμερα είναι και αντιπρόεδρος του Pen American Center.

0 Auster κατατάσσεται ανάμεσα στους σπουδαιότερους ζώ ν τες α μερικανούς συγγραφείς, από το υ ς οποίους ο στενός του φίλος, Don DeLillo, συγγραφέας του Mao II, το υ White Noise και το υ Under­ world, καθώς και ο θρυλικός Thomas Pynchon το υ Gravity's Rainbow, το υ Vineland και του Mason & Dixon, θα μπο­ ρούσαν να θεω ρηθούν οι πλησιέστεροι συγγενείς του - μ ε το ν Auster όμως να φαντάζει ο πλέον «ευρωηαίος» μεταξύ τω ν τριών. Από πολλές απόψεις, κυρίως τη ς γλώσ­ σας, τη ς αυτοαναφορικότητας και της διακειμενικότητας, μπορεί να χαρακτηρι­ στεί μεταμοντέρνος -χαρακτηρισμός πε­ ριοριστικός, ίοως, που ισχύει περισσότερο για την πρώιμη δουλειά του, και ειδικό­ τερα για τη ν τριλογία τη ς Νέας Υόρκης. Από τη δεκαετία του '90, κυρίως, τα βι­ βλία του Auster είναι πιο «ανοιχτά», πιο κοντά στην αφήγηση παρά στη διαρκή αποδόμησή τη ς -π ερισσότερο μυθιστο­ ρήματα, παρά γρίφοι. Συγγραφέας, το όνομα το υ οποίου, σύμ­

]

φωνα με το ν ποιητή Ron Silliman, περι­ λαμβάνεται σίγουρα σε κάθε βραχεία λί­ στα τω ν πλέον επινοητικών συγγραφέων τω ν τελευ τα ίω ν 50 ετώ ν9, με κύριο επί­ τευγμα, σύμφωνα με τον Don DeLillo, ότι κατασκευάζει μια παραδοσιακή αρχιτεκτο­ νική με εν τελ ώ ς μοντέρνο εσωτερικό -χω ρίς αυτό να σημαίνει φυσικά ότι γνω ­ ρίζει καθολική αποδοχή και ότι α υτές οι κρίσεις δεν έχουν α ντίλογο- στο έργο του εντάσσει οτοιχεία από τον Κάφκα, συν­ δυασμένα με επιρροές από τον υπαρξι­ σμό, καθώς επίσης και από τη λακανική ψυχανάλυση. Η λογοτεχνική παράδοση τη ς χώρας το υ είναι κι αυτή διαρκώς πα­ ρούσα, με κύριους διαμορφω τές της γρα­ φής και τη ς σκέψης του τον Nathaniel Hawthorne και τον Henry David Thoreau, καθώς και το ν Edgar Allan Poe, ενώ εμφ α ­ νείς είναι και οι μπεκετικές χροιές του έρ ­ γου του. Στην πρώτη δεκαετία της δεύτερης χ ιλιε­ τίας, εκδόθηκαν τα The Book o f Illusions, Oracle Night, The Brooklyn Follies και Travels in the Scriptorium, η ελληνική μ ε­ τάφραση του οποίου, με τίτλο Ενοχές δί­ χω ς τύψεις, κυκλοφ όρησε πρόσφατα (Αφοί Ζαχαρόπουλοι, ο εκδοτικός οίκος που έχει εκδώσει όλα τα βιβλία του Auster στα ελληνικά). Το πιο πρόσφατο μυθιστόρημα του Auster, Man In The Dark, μόλις κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ. ■

' 0 τίτλος προέρχεται από το Oracle Night.

2The Red Notebook.

3Hand to Mouth.

'Hand to Mouth.

5Hand to Mouth.

6Hand to Mouth. ’ Hand to Mouth. * 0 Auster είχε χρησιμοποιήσει πολλά στοιχεία από το έργο και την προσωπικότητα της Calle για τον χαρα­ κτήρα της Maria Turner (Leviathan).

9Από κείμενο για την ποιητική του Auster στο blog του Ron Silliman, http://ronsilliman.blogspot.com.

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

105

[

Δ IA BA Ζ Ο ]

Α Φ I Ε Ρ Ω Μ

Μ αρία Ξ υλούρη

0 τρόπος γραφής και οι ταυτότητες ια πάνω από δ ύο δ εκα ετίες ο Auster γρ ά φ ει ισ τορ ίες που δ ια δ ρ α ­ ματίζονται σε ένα π αράλληλο σύμπαν, όμοιο αλλά και δ ια φ ο ρ εI

τικό ταυτόχρον α από αυτό που αντιλαμβανόμασ τε ω ς πραγματικό.

0 Auster έχει έναν ιδιότυπο ρεαλισμό στον οποίο θα πρέπει να αποδεχτείς ότι όλα μπορεί να συμβούν, και θα αυμβούν: «Όσο ακραίες κι αν νομίζουμε ότι είναι οι επινοήσεις μας, ποτέ δεν καταφέρνουν να φτάσουν τα όσα απρόβλεπτα ο πραγ­ ματικός κόσμος φέρνει συνεχώς μπροστά μας. Αυτό το μάθημα μου φαίνεται ανα­ πόφευκτο τώρα. Όλα μπορεί να συμβούν. Και, με τον ένα ή τον ά λλο τρόπο, πάντα συμβαίνουν»10. Ιστορίες που συνδέονται η μία με την άλλη, θυμίζουν η μία την άλλη χωρίς, παρόλα αυτά, να είναι απόλυτα ίδιες μεταξύ τους.

To Invention o f Solitude, αν και όχι κα­ θαρά λογοτεχνικό έργο, είχε ήδη δώοει μια καλή πρόγευση· το New York Trilogy που ακολούθησε (η τριλογία αυτή θ εω ­ ρείται από πολλούς το σημαντικότερο έργο του Auster) αποτέλεοε την επιβεβαί­ ωση ότι ένας οημαντικός συγγραφέας εμ ­ φανίστηκε. Τα βασικά του θέματα τίθενται ήδη εδώ: ο συγγραφέας και οι αναγνώ­ στες ως ντετέκτιβ (θέμα, φυσικά, που πα­ ραπέμπει στον Μπόρχες) που, όμως, για να ανακαλύψουν την αλήθεια πρέπει να κάνουν επιλογές, μοντάζ πάνω σε έναν κόσμο ατέρμονων πιθανοτήτων και συ­ μπτώσεων -κάτι, βεβαίως, που κάνει την ίδια την αλήθεια απολύτως απίθανη· οι λέξεις ως συμβάσεις, παγίδες που κρύ­ βουν περισσότερα από όσα φανερώνουν, μαύρες τρύπες που καταπίνουν το νόημα -κι ωοτόσο, ο μόνος μας τρόπος να εξά ­ γουμε ένα ελάχιστο έοτω νόημα από

10<5

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

αυτά που συμβαίνουν γύρω μας, ο μόνος κρίκος που μπορεί να μας ενώσει με τον κόσμο· ο άνθρωπος ως μια ενότητα τα υ­ τοτήτω ν περισοότερο παρά ένα πλάσμα, ανίκανος να γνωρίσει ολοκληρω τικά ακόμα και τον ίδιο του τον εαυτό.

Λ ο γο τεχ νικά παιχνίδια 0 τρόπος που ο Auster εντάσσει τις επιρ­ ροές του οτα βιβλία του είναι χαρακτηρι­ στικός ήδη από την τριλογία της Νέας Υόρκης. 0 ήρω αςτου City o f Class, Daniel Quinn, με τα αρχικά του ονόματός του να παραπέμπουν στον Δον Κιχώτη (το αγα­ πημένο μυθιστόρημα του Auster, το οποίο αυζητείται και ατη συνέχεια της νουβέ­ λας) διαλέγει ως συγγραφικό ψευδώνυμο το όνομα William Wilson, από το ομότιτλο διήγημα του Edgar Allan Poe με θέμα το σωσία- οτο Ghosts, τη δεύτερη νουβέλα της τριλογίας, ο ντετέκτιβ Blue διαβάζει το Walden του Henry David Thoreau· αναφέρεται μια συνάντηση του Thoreau με τον Walt Whitman, όπως και μια ιστορία του Nathaniel Hawthorne -πιθανώς «του πρώτου πραγματικού συγγραφέα στην Αμερική», σύμφωνα με τη ν ουβέλα - ο απόηχος τη ς οποίας απαντά και στο Locked Room -μ ε τον ήρωα Fanshawe να φέρνει στο νου το φερώνυμο συγγραφικό ντεμπούτο του ίδιου του Hawthorne. Αυτό το διαρκές παιχνίδι με τις αναφορές είναι διαρκώς παρόν στο οστερικό έργο: αποτελεί ταυτόχρονα έναν φόρο τιμής

στους συγγραφείς που επηρέασαν τον Auster, μια ενδιαφέρουσα σπαζοκεφαλιά, αλλά και έναν τρόπο ανάδειξης τη ς προ­ βληματικής του για την ταυτότητα. Εξάλ­ λου, ο ουγγραφέας συχνά εντάσσει στον αφηγηματικό ιστό του αφηγήσεις άλλων, είτε ανεκδοτολογικά είτε οε μια επανα­ διαπραγμάτευσή το υ ς ως αφηγήσεις μέσα στην αφήγηση -όπως, για παρά­ δειγμα, συμβαίνει στο Oracle Night, όπου εντάσσονται ιστορίες το υ Dushiell Hammett και του Η. G. Wells- ανάκατες με παιχνίδια με τα αρχικά τω ν ονομάτων, που σε πολλές περιπτώσεις κρύβουν τον ίδιο και πρόσωπα του κύκλου του, και αναγραμματισμούς, στους οποίους άρέσκεται. Σπαζοκεφαλιές, με κάποια παρα­ πάνω σημασία: «Η γλώσοα δ εν είναι α λή­ θεια», εξη γ εί ο Auster. «Είναι ο τρόπος που υπάρχουμε στον κόσμο. Το παιχνίδι με τις λ έξεις γίνεται απλώς για να εξε τά ­ σουμε τον τρόπο με το ν οποίο λειτουρ­ γεί το μυαλό, να αντικατοπτρίσουμε ένα μέρος του κόσμου όπως το ν προσλαμβά­ νει το μυαλό»11.

Η παρουσία το υ σ υγγρ α φ έα και η ρ ευ σ τό τη τα τω ν τα υ τ ο τ ή τω ν Ο Auster έχει καταστήσει ευδιάκριτη τη διαρκή του παρουσία μέσα στα βιβλία του ήδη από την πρώτη του νουβέλα, το City o f Glass·, ο ντετέκτιβ που ψάχνει ο άγνω­ στος στο τηλεφώ νημα που πυροδοτεί την εξέλ ιξη λέγεται Paul Auster· ο κεντρικός ήρωας θα υιοθετήσει το όνομα αυτό και θα υποδυθεί τον ντετέκτιβ· όταν κάποτε αναζητήσει τον πραγματικό ντετέκτιβ Paul Auster δεν θα μπορέσει να τον βρει, θα βρει μονάχα έναν συγγραφέα με αυτό το όνομα, έναν συγγραφέα που ζει στο Brooklyn παντρεμένος με κάποια Siri... Τα αυτοβιογραφικά στοιχεία -ε ίτε λεπ το­ μέρειες και περιστατικά είτε ολόκληρες καταστάσεις και πλέγματα σχέσεων- που απαντούν και στα απομνημονεύματα και

στις συνεντεύξεις του συγγραφέα, είναι ευδιάκριτα: οι ήρωες που σπουδάζουν στο Columbia, το πανεπιστήμιο όπου σπούδασε ο ίδιος, και ζουν στη Νέα Υόρκη, όπως αυτός, οι οικονομικές δυσκο­ λίες που συναντούν, η συγγραφική ιδιό­ τητα πολλών από αυτούς, ο τρόμος της μητέρας όταν ανεβαίνει με το παιδί της μέσα στο Άγαλμα της Ελευθερίας και, ακόμα, η ζωή του αφηγητή του βιβλίου Leviathan, Peter Aaron μετά το διαζύγιό του -που θυμίζει αρκετά τον απολογισμό του Auster για το δικό του διαζύγιο, όπως αποτυπώνεται και στο Invention o f Solitude- είναι μερικά παραδείγματα. Η προβληματική, εξά λλου, της απουσίας του πατέρα, κυρίαρχο σημείο του πώς βίωσε ο συγγραφέας τη σχέση με τον δικό του πατέρα, είναι πολύ συνηθισμένη μέσα στο έργο του. Όλα αυτά δεν αποτελούν μονάχα συγ­ γραφική ματαιοδοξία ή «inside joke», αν και ο Auster έχει παραδεχτεί ότι έβαλε το ν εα υτό του μέοα στο City o f Glass κυ­ ρίως για να αυτοσαρκαστεί. Η συγγραφική φωνή, όμως, δεν ταυτίζεται με τη φωνή του συγγραφέα ως προσώπου: «...έχεις ένα βιβλίο, κι έχεις ένα όνομα στο εξώ ­ φ υλλο: είναι το όνομα του συγγραφέα. Όμως, ποιος σου μιλάει; Είναι το άτομο ή είναι μια συγγραφική φωνή; Έχω την αί­ σθηση ότι, στ' αλήθεια, δεν είναι το άτομο. Όταν γράφω μυθιστορήματα ξέρω ότι δεν γράφω ως ο βιολογικός μου εα υ­ τός, ο βιογραφικός μου εαυτός. Είμαι σε μια ολότελα διαφορετική ζώνη. Μοιάζει λίγο με τη ν ηθοποιία. Μπαίνεις μέσα σε κάποιον άλλο. Ακόμα κι όταν γράφεις στο τρίτο πρόσωπο»13. Ούτε μπορεί το έργο του Auster να διαβα­ στεί αποκλειστικά με συνεχείς αναγωγές στην αυτοβιογραφία του - ο ίδιος ά λλω ­ στε θεω ρεί ότι χρησιμοποιεί πολύ λιγό­ τερο αυτοβιογραφικά στοιχεία απ' ό,τι άλ-: λοι ομότεχνοί του. Γράφοντας, ο Auster στοχάζεται πάνω στον ίδιο του τον εαυτό ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

107

[

δ ι α β α ζ ω ] Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

και τη θέση του μέσα στο έργο του, κά­ νει όμω ς και κάτι παραπάνω από αυτό: σκορπίζοντας τη ν ύπαρξή το υ και, ακόμα περισσότερο, τους ήρω ές του, σε πολλα­ πλούς αντικατοπτρισμούς, σωσίες, διατυ­ πώνει και εξερευ νά μια βασική θέση: ότι ο εαυτός μας, κατά βάση, είναι άγνωστος· δεν είναι μια σταθερή και λίγο-πολύ α με­ τά βλητη οντότητα που μπορούμε να ε ξ ε ­ ρευνήσουμε και να κατανοήσουμε από­ λυτα: «Υπάρχουμε, ίσως, για το υ ς εα υ­ τούς μας, και κάπου-κόπου μπορεί να έχουμε ακόμα και μια αναλαμπή του ποιοι είμαστε, αλλά τελικά ποτέ δ εν μπο­ ρούμε να είμαστε σίγουροι, και, καθώς οι ζω ές μας προχωρούν, γινόμαστε όλο και πιο σκοτεινοί για εμά ς το υ ς ίδιους, συνει­ δητοποιούμε όλο και περισσότερο την ίδια μας τη ν ασάφεια. Κανένας δ εν μπο­ ρεί να διασχίσει το όριο που το ν χωρίζει από το ν ά λλο -για το ν απλό λόγο ότι κα­ νένας δ εν μπορεί να έχει πρόσβαση στον

108

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΙ 2008

ίδιο του τον εαυτό»14. Αυτή η θέση εξη γ εί και μια συχνή κατηγορία εναντίον του Auster -τουλάχιστον για τα πρώτα έργα του: ότι, παρά τις α ρετές τους, τα βιβλία του συχνά αποτυγχάνουν να σκιαγραφήσουν πραγματικούς χαρακτήρες με τους οποίους κα­ νείς να μπορεί να ταυτιστεί. Είναι κατασκευές περισσότερο εγκεφ α ­ λικές, διανοητικές, παρά ψυχολο­ γικές (η κατηγορία του διανοητι­ κού, έω ς ψευδοδιανοουμενίστικου, κατασκευάσματος είναι και μια συχνή κατηγορία για το έργο του Auster συνολικά). Είναι α λή­ θεια ότι, αν κανείς περιμένει μια τυπική σκιαγράφηση ηρώων, πολ­ λές φ ορές θα απογοητευτεί δια­ βάζοντας το ν -πρώ ιμο, ιδίωςAuster, που πιστεύει ότι, αν υπάρ­ χει πραγματικός εαυτός, είναι βα­ θιά κρυμμένος σε ένα σκοτάδι κα­ τασκευασμένο από λ έξεις και κυ­ βερνημένο από την τύχη, από τη σύ­ μπτωση -και, κατά συνέπεια, κανένας αληθινός εα υτός δεν μπορεί να περιγρά­ φει, παρά μόνο ένα άθροισμα ρευοτώ ν τα υτοτήτω ν που αναδύονται σε διαφορε­ τικούς χρόνους και τόπους, συχνά με αφορμή την απώλεια τω ν σημαντικών ά λ­ λων που μας προσδιορίζουν. Γι' αυτό και οι ήρω ες του Auster ουχνά δεν αποτε­ λούν παρά αντικατοπτρισμούς ο ένας του άλλου, και ξεκινούν να ανακαλύψουν και να καταγράψουν την ιστορία του σωσία τους με εμμονή -περιπλανώμενοι στο όνειρο τω ν άλλω ν: α υτό που στην ουσία επιχειρούν είναι να καταδυθούν μέσα στον ίδιο τους τον σκοτεινό εαυτό. Για να το κάνουν, είτε θα αναζητήσουν τον κα­ θρέφ τη τους είτε θα προσπαθήσουν να απομονωθούν από όλους τους καθρέ­ φτες· συχνό, η πρώτη επιλογή οδηγεί στη δεύτερη: στο κλειδω μένο δωμάτιο, την απουσία τω ν λέξεω ν. Είναι όμως επίσης

[ δ ι α β α ζ ω Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α .

αλήθεια ότι, προχωρώντας από το ένα βι­ βλίο οτο άλλο, ο Auster κατόρθωσε να υποδυθεί πειστικά μια σειρά από αρκετά διαφορετικούς μ ετα ξύ το υ ς χαρακτήρες, που, εκτός από φωνές, μπορούν να λει­ τουργήσουν και ως αυτόνομες ψυχολογι­ κές οντότητες.

Το ο σ τερ ικ ό δω μ άτιο Αυτή η ρευστότητα τω ν τα υτοτήτω ν μπο­ ρεί να αποτελέσει και ένα εξαιρετικά γό­ νιμο στοιχείο για το ν αναγνώστη, αφού τον ω θεί να επανεξετάσει τις σταθερές του και να δει τη ν ανθρώπινη συμπερι­ φορά με ένα τελ είω ς διαφορετικό πρί­ σμα, ξεφ εύγοντα ς για λίγο από την α λυ ­ σίδα της αιτιότητας και έχοντας πλήρη επίγνωση του ίδιου του ρόλου του συγ­ γραφέα και τω ν λέξεω ν μέσα στην αφή­ γηση. Καθιστώντας το ν συγγραφέα παρό­ ντα μέσα στο έργο, εκ εί που άλλοι συγ­ γραφείς προσπαθούν να το ν εξαφανίσουν (την ίδια στιγμή που συνήθως ο Auster επιτυγχάνει την αίσθηση, στις πρωτοπρόσωπες αφηγήσεις, ότι είναι οι ίδιοι οι ήρω ες που γράφουν τη ν ιστορία τους), και ξεγυμνώ νοντας ακόμα παραπάνω την ίδια τη διαδικασία τη ς συγγραφής, με ήρωες, για παράδειγμα, που προσπαθούν να γράψουν και αφηγήσεις μέσα στην αφήγηση που συχνά καταλήγουν σε αδιέ­ ξοδο, όπως στο Oracle Night, ο Auster υποδεικνύει ότι κάθε αφήγηση υπόκειται, και αυτή, στους νόμους του τυχαίου και συγκροτείται από συχνά ασυνείδητες επι­ λογές που κάνει ο συγγραφέας μεταξύ πι­ θανών εκδοχών· επιλογές που επιχειρεί να επιβάλει στον αναγνώστη, ο οποίος όμως είναι συνδημιουργόςτης αφήγησης και ως τέτο ιο ς θα πρέπει να τη ν αντιμε­ τωπίζει. Αν δεν το κάνει, πιθανότατα θα βρεθεί εγκλωβισμένος μέσα στον αφηγηματικό χώρο. 0 εγκλωβισμός, άλλω στε, μετα φ ο­ ρικός και κυριολεκτικός, είναι μια συχνή

κατάσταση μέσα στο οστερικό έργο -για τη ν ακρίβεια, η κατεξοχήν αφηγηματική (και αναγνωστική) κατάσταση αλλά και η ίδια η κατάσταση της ζωής. Τόσο στο New York Trilogy όσο και στο Music o f Chance, αλλά και σε πιο πρόσφατα έργα, όπως το Oracle N ig h t και στο Travels In The Scriptorium, οι ήρω ες βρίσκονται παγιδευμένοι -η θ ελημένα , όπως ο Fanshawe το υ Locked Room, ή όχι, όπως ο Bowen το υ Oracle N ig h t- στο οστερικό δωμάτιο· στο In The Country O f Last Things, n Anna Blume βρίσκεται εγκλωβισμένη μέσα σε μια πόλη που υψώνει γύρω τη ς απροσπέ­ λαστα τείχη· στο Music o f Chance, ο Nashe θα βρεθεί φυλακισμένος σε μια μυ­ στηριώδη έπαυλη· στο Book O f Illusions, ο Hector Mann περιορίζει τον εα υτό του και το έργο του μέσα στα όρια της φ όρ­ μας το υ στο Μεξικό· στο Moon Palace, ο Fogg θα βρεθεί και στις δύο φυλακές: πρώτα θα παγιδευτεί στο φοιτητικό του δωμάτιο και στη συνέχεια στην καρδιά το υ Central Park. Και φυσικά ο εγκλωβι­ σμός δ εν είναι ανάγκη να προσδιορίζεται στο χώρο. Μπορεί κάλλιστα να είναι ένας εγκλωβισμός μέσα στην ίδια τη σκέψη και το ν κατακερματισμένο εαυτό. Άγνωστοι στον εα υτό μας, άγνωστοι στους ά λλους αγνώστους, πορευόμαστε στη ζωή μας ακριβώς σαν συγγραφείς: «Η ζω ή είναι μια ιστορία, και κάθε άνθρωπος είναι ο δημιουργός της δικής του ιστο­ ρίας» λέει στον Marco Stanley Fogg ο θείος του, Victor15. Αλλά αυτή την ιστορία μπορεί κανείς να την εξελίσσει αυτοσχε­ διάζοντας, χωρίς ένα προσχέδιο -ή μπο­ ρεί ακόμα να την προσχεδιάζει, αλλά ποτέ δ εν θα μπορέσει να προβλέψει τα παιχνίδια που η τύχη θα παίξει σε βάρος το υ ή υπέρ του. Και, φυσικά, για κάθε του επιλογή υπάρχουν α ρκετές ακόμα επιλο­ γές που παράβλεψε, συχνά γιατί απλούστατα δ εν τις γνώριζε, ά λλ ο τε γιατί ήταν υποχρεωμένος να το κάνει για να συνεχί­ σει: «Οι χαμένες ευκαιρίες είναι κι α υτές ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

10 2 )

[

δ ι α β α ζ ω ] Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

μέσα στη ζωή, ακριβώς όπως οι ευκαιρίες που άρπαξες, και μια ιστορία δεν μπορεί να βαλτώνει στο τι θα μπορούσε να έχει γίνει»16. Η γνώση αυτή μπορεί να αποδειχθεί σω­ τήρια ή και μοιραία -ακριβώς όπως η ίδια η γραφή, που μπορεί εξίσου να λειτο υρ­ γήσει σαν κάλεσμα στα δεινά να έρθουν, σαν εργαλείο ερμηνείας τη ς πραγματικό­ τητας, αλλά και συσκότισής της, σαν φάρμακο στις πληγές και σαν φαρμάκι. Η γραφή μπορεί να σε καταπιεί, αλλά και το να μη γράφεις μπορεί να αποβεί εξίσου επικίνδυνο: η γλώσσα, αν και κατασκεύα­ σμα που συσκοτίζει τη ν πραγματικότητα καλλιεργώντας την ψευδαίσθηση ότι είναι η πραγματικότητα, α π οτελεί το μοναδικό μας τρόπο να γνωρίσουμε κάποια θραύ­ σματα, έστω, του πραγματικού. Γι' αυτό και η εγκατάλειψή τη ς θα ισοδυναμούσε με την εγκατάλειψη τη ς ίδιας μας της ύπαρξης. Θα πρέπει κανείς να αποδεχθεί α υτές τις αποτυχίες· η στάση του απένα­ ντι σε α υτές θα ορίσει και τη συνέχειά του. Είτε θα μπορέσει να ζήσει, παρόλα αυτά, ε ίτε θα αφανιστεί. Σε τελική ανά­ λυση, ακόμα κι αν «οι ζω ές δεν βγάζουν νόημα»17, ακόμα κι αν το νόημα δ εν υπάρ­ χει, μας είναι απαραίτητο, έστω και ως παραισθησιακή κατασκευή.

Ο ο σ τερ ικό ς τόπ ος και χρόνος Η Νέα Υόρκη, όπου ακόμα ζει ο Auster, αναδεικνύεται σε άλλο ένα σταθερό ση­ μείο αναφοράς τη ς δουλειάς του, και όχι μόνο στην περίφημη τριλογία που της έχει αφιερώσει ο συγγραφέας: είναι διαρ­ κώς παρούσα ως ένα α τέλειω το πεδίο διασταύρωσης ανθρώπων, ιδεών, πολιτι­ σμών. 0 χαρακτήρας τη ς πόλης, με το ελεύ θ ερο πνεύμα της, τη ν πολυπολιτισμικότητά της, τα χίλια τη ς ρευστά πρό­ σωπα που διασταυρώνονται, την καθιστά ιδανικό οοτερικό σκηνικό, πόυ επιτρέπει την ανάδυοη όχι μόνο τη ς αμερικανικής

110

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

αλλά και της παγκόσμιας τα υτότητα ς στο μεταμοντέρνο κόσμο. Είναι μια πόλη όπου εύκολα μπορεί κά­ ποιος να χαθεί και να ζήσει σχεδόν σε έναν παράλληλο κόσμο χωρίς ποτέ να την αφήσει πραγματικά -όπως ο Marco Stanley Fogg του Moon Palace, που τριγυ­ ρίζει πεινασμένος και χαμένος για μέρες στο Central Park, ένας τρω γλοδύτης στην καρδιά τη ς μεγαλούπολης. Ακόμα και η εφιαλτική ανώνυμη πόλη όπου εκτυλίσ­ σεται η δυστοπία του In the Country o f Last Things, που φαίνεται να είναι το λιγό­ τερο χωροχρονικά προσδιορισμένο έργο του Auster (μαζί με το πρόσφατο Travels in the Scriptorium), θα μπορούσε κάλλιοτα να είναι η Νέα Υόρκη· ο συγγραφέας, εξά λλου, επιμένει ότι το έργο αυτό δεν περιγράφει ένα επινοημένο μέλλον, αλλά συντίθεται από πραγματικές εικόνες γεγο­ νότω ν που διαδραματίστηκαν μέσα στον 20ό αιώνα. Και αυτά τα γεγονότα έχουν θέση μέσα στο οστερικό έργο: είτε ως φόντο είτε, ακόμα περισσότερο, ως βάση της διαμόρ­ φωσης τω ν ηρώων, ο ιστορικός χώρος και χρόνος είναι υπαρκτός -μαζί με έναν διαρκή προβληματισμό για την ίδια τη συ­ γκρότηση της βορειοαμερικανικής τα υτό­ τητα ς μέσα σε αυτόν: είτε μέσα από την παιγνιώδη παραμυθία τω ν ΗΠΑ τω ν αρ­ χών του αιώνα τού Mr Vertigo είτε μέσα από την προεκλογική εκστρατεία του 2000 που είναι σε εξέλ ιξη στο Brooklyn Follies, είτε μέσα από τη διαδρομή τω ν ηρώων από την αναταραχή του πολέμου στο Βιετνάμ στη συντηρητική ύπνωση επί ρηγκανισμού (Leviathan), ο Auster αναδεικνύει, συχνά υπόγεια, το ρόλο του κοινω­ νικού και πολιτικού φόντου στη διαμόρ­ φωση τω ν ηρώων του και τω ν αντικατο­ πτρισμών τους. Όλα αυτά, όμως, καταγράφονται από τον Auster με μια παιγνιώδη διάθεση - το έργο του το διατρέχει μια ειρωνεία, τόσο προς τον αναγνώστη όσο και προς τον ίδιο του

α

τον εαυτό, σαν μέσο κι αυτή για τη ν αμ­ φισβήτηση τη ς κυριαρχίας το υ κειμένου και υπόμνηση ότι η ιστορία δ εν είναι πραγματική -τη ν ίδια ώρα που με έναν τρόπο λειτουργεί ως η μόνη πραγματική. Στο κάτω-κάτω, δ εν πρόκειται παρά για ιστορίες, και οι ιστορίες, εκτό ς από ερ ω ­ τηματικά, πρέπει να γεννούν και από­ λαυση. Σε αυτό το πνεύμα, ο Auster δεν διστάζει πλάι στις λογοτεχνικές αναφορές να χρησιμοποιήσει και κωμικά στοιχεία, αλλά και να τοποθετήσει και αναφορές σε λιγότερο «εκλεπτυσμένα» πεδία τη ς αν­ θρώπινης δραστηριότητας - μ ε πιο χαρα­

[ Δ Ι Α Β Α Ζ Ω Ι ι έ ρ ω μ α !

φ

κτηριστικό το τυπικά αμερικάνικο άθλημα του μπέιζμπολ, του οποίου είναι δηλω μέ­ νος λάτρης. ■ '° Leviathan. ” The Invention of Solitude: The Book of Memory.

12 Πρόκειται για περιστατικό από την παιδική ηλικία του Auster (αναφέρεται στο Hand to Mouth), η λογοτε­ χνική διαπραγμάτευση του οποίου εμφανίζεται στο βιβλίο Leviathan.

13Από συνέντευξη του Auster το 2006, στο blog Critical Mass: http://bookcriticscircle.blogspot.com.

14The New York Trilogy: The Locked Room.

15Moon Palace.

16The New York Trilogy: Ghosts.

17The New York Trilogy: Ghosts.

Πολ Ό σ τερ

ο λάθος αριθμός πό το j

#

\

R ed

N o te b o o k .

Το κείμενο αυ τό γρ ά φ τη κε το 1 9 9 2. Ο

Auster έχει συχνότατα α ν α φ ε ρ δ ε ί στο περιστατικό που α φ η γείm ται εδώ. Το θ εω ρ εί μια απ όδ ειξη ότι τα Βιβλία δ ια μορφ ώ νονται

συχνά έξω από τις π ρ οδ έσ εις του σ υ γ γ ρ α φ έα και γ ια κα ιρ ό α φ ό το υ πά­ ρ ου ν την «οριστική», τυπωμένη το υ ς εκδοχή· α λ λ ά και άλλο ένα τεκμή­ ρ ιο ότι τον κόσ μο τον κυ βερ νά η τύχη. Ένας λάθος αριθμός τηλεφ ώ νο υ στάθηκε η έμπνευσή μου για το πρώτο μου μυθι­ στόρημα. Ή μουν μόνος μου στο διαμέρι­ σμά μου στο Μπρούκλιν ένα απόγευμακαθόμουν στο γραφείο μου και προσπα­ θούσα να δουλέψω, όταν χτύπησε το τ η ­ λέφωνο. Αν δ εν κάνω λάθος, ήταν άνοιξη του 1980, όχι π ολλές μέρες αφότου βρήκα τη δεκάρα έξω από το στάδιο Σι18. Σήκωσα το ακουστικό, κι ο άντρας στην άλλη μεριά τη ς γραμμής ρώτησε αν μι­

λούσε με το Γραφείο Ντετέκτιβ Pinkerton. Του είπα πως όχι, είχε καλέσει λάθος αριθμό, και το έκλεισα. Έπειτα γύρισα στη δουλειά μου και αμέσως ξέχασα το τη λ ε ­ φώνημα. Το επόμενο απόγευμα, το τηλέφ ω νο ξα ­ ναχτύπησε. Όπως αποδείχθηκε, ήταν ο ίδιος άνθρωπος και ρω τούσε το ίδιο πράγμα που με είχε ρωτήσει την προη­ γούμ ενη μέρα: «Γραφείο Ν τετέκτιβ Pinkerton εκεί;». Ξανά είπα όχι και ξανά το ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΙ 2008

111

δ ι α β α ζ ω ] Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

[

έκλεισα. Αυτή τη φορά, ωστόσο, άρχισα να σκέφτομαι τι θα συνέβαινε αν είχα πει ναι. Κι αν είχα υποκριθεί ότι είμαι ένας ντετέκτιβ από το Γραφείο Pinkerton; ανα­ ρωτήθηκα. Κι αν είχα πράγματι αναλάβει την υπόθεση; Για να είμαι ειλικρινής, αισθάνθηκα ότι είχα κλωτσήσει μια σπάνια ευκαιρία. Είπα μέσα μου πως αν ο άνθρωπος καλέσει ποτέ ξανά, τουλάχιστον θα του μιλήσω λίγο και θα προσπαθήσω να ανακαλύψω τι συμβαίνει. Περίμενα να ξαναχτυπήσει το τηλέφ ω νο , αλλά τρίτο τηλεφ ώ νημα δ εν υπήρξε ποτέ. Μετά από αυτό, το μυαλό μου άρχισε να παίρνει στροφές, και λίγο-λίγο ένας ο λό­ κληρος κόσμος πιθανοτήτων μου ανοί­ χτηκε. Όταν αργότερα ξεκίνησα να γράφω το City o f Class, ο λάθος αριθμός είχε μ ε­ τα μορφ ω θεί στο κρίσιμο περιοτατικό του βιβλίου, το λάθος που βάζει όλη την ιστο­ ρία σε κίνηση. Ένας άντρας που τον λένε Quinn δέχεται ένα τηλεφ ώ νη μα από κά­ ποιον που θέλει να μιλήσει στον Paul Auster, τον ιδιωτικό ντετέκτιβ. Ακριβώς όπως εγώ, ο Quinn του λέει ότι έχει καλέσει λάθος αριθμό. Το ίδιο πράγμα συμ­ βαίνει τη ν επόμενη νύχτα· και πάλι ο Quinn το κλείνει. Αλλά, αντίθετα απ' ό,τι έγινε με εμένα, στον Quinn δίνεται και μια τρίτη ευκαιρία. Την τρίτη νύχτα, όταν ξα ­ ναχτυπάει το τηλέφ ω νο , ο Quinn πάει με τα νερά αυτού που τη λεφ ω νεί και ανα­ λαμβάνει την υπόθεση: Ναι, λέει, είμαι ο Paul A uster-κι από εκείνη τη στιγμή ξεκι­ νάει η τρέλα. Πάνω απ' όλα, ήθελα να παραμείνω πι­ στός στην αρχική μου παρόρμηση. Ένιωθα ότι δεν θα υπήρχε λόγος να γρα­ φ τεί το βιβλίο αν δεν διατηρούσα το πνεύμα αυτού που είχε στ' αλήθεια συμ­ βεί. Αυτό σήμαινε να εμπ λέξω το ν εαυτό μου στη δράση τη ς ιστορίας (ή τουλάχι­ στον κάποιον που να με θυμίζει, κάποιον που να έχει το όνομά μου). Σήμαινε επί­ σης ότι έπρεπε να γράφω για ντετέκτιβ

112

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

που δεν είναι ντετέκτιβ, για το να παρι­ στάνεις ότι είσαι κάποιος άλλος, για μυ­ στήρια που δεν μπορούν να λυθούν. Κα­ λώς ή κακώς, ένιωθα ότι δεν είχα επι­ λογή. Όλα καλά. Τέλειωσα το βιβλίο πριν από δέκα χρόνια κι από τό τε ασχολούμαι με άλλα σχέδια, ά λλες ιδέες, άλλα βιβλία. Δεν πάνε δυο μήνες, ωστόσο, που έμαθα ότι τα βιβλία ποτέ δεν τελειώ νουν, ότι μπορεί οι ιστορίες να συνεχίσουν να γρά­ φονται από μόνες τους, χωρίς συγγρα­ φέα. Ήμουν μόνος μου στο διαμέρισμά μου στο Μπρούκλιν εκείνο το απόγευμα- κα­ θόμουν στο γραφείο μου και προσπα­ θούσα να δουλέψω, όταν χτύπησε το τη ­ λέφ ω νο. Ή ταν ά λλο διαμέρισμα από αυτό που είχα το 1980 -ά λ λ ο διαμέρισμα με ά λλο αριθμό τηλεφ ώ νου. Σήκωσα το ακουστικό, κι ο άντρας στην άλλη άκρη της γραμμής ζήτησε να μιλήσει με τον κύ­ ριο Quinn. Είχε ισπανική προφορά και η φωνή του μού ήταν άγνωστη. Για μια στιγμή μου πέρασε απ' το μυαλό ότι κά­ ποιος φ ίλος με δ ο ύ λ ευ ε. «0 κύριος Quinn;», είπα. «Πλάκα μου κάνετε;» Όχι, δεν έκανε πλάκα. 0 άνθρωπος μι­ λούσε σοβαρά. Έπρεπε να μιλήσει με τον κύριο Quinn, και θα μπορούσα παρακαλώ να τον συνδέσω; Η προφορά του ήταν κά­ πως βαριά, και ήλπιζα ότι ή θελε να μιλή­ σει με τον κύριο Queen. Αλλά πού τέτοια τύχη. «Q-U-l-Ν-Ν», απάντησε ο άντρας. Ξαφνικά τρόμαξα, και για καναδυό λεπτά δεν μπορούσα να βγάλω λέξη. «Λυπάμαι», είπα τελικά, «δεν υπάρχει κύριος Quinn εδώ. Πήρατε λάθος αριθμό». 0 άντρας μου ζήτησε συγνώμη για την ενόχληση, και κλείσαμε. Αυτό συνέβη στ' αλήθεια. Όπως όλα τα άλλα που έχω γράψει σε αυτό το κόκκινο τετράδιο, είναι μια αληθινή ιστορία. ■ ’8Αναφορά του Auster οε άλλη ιστορία της συλλογής.

[ ΔΙΑΒΑΖΩ Α Φ I Ε Ρ Ω Μ A

1

ΠοΛ Ό σ τερ

Γιατί να γράψεις;

Α

πό το

R e d N o te b o o k .

Χρησιμοποιούμε ω ς τίτλο αυτόν της ευρ ύτε­

ρ η ς ενότητας στην οποία εντάσσεται το κείμενο που παραθέτουμεόλη η ενότητα αποτελείται από π αρόμοιες ισ τορ ίες που ο Auster

χρησιμοποιεί ω ς τεκμήρια της κυ ρ ια ρχ ία ς του τυχαίου στη ζωή μας.

Όχι πολλά χρόνια πριν, έλαβα ένα γράμμα από μια γυναίκα που ζει στις Βρυξέλλες. Μου έγραφε τη ν ιστορία ενός φίλου της, που τον γνώριζε από παιδί. Το 1940, ο άντρας αυτός κατατάχθηκε στο βελγικό στρατό. Όταν, αργότερα τον ίδιο χρόνο, οι Γερμανοί κατέλαβαν τη χώρα, τον έπιαοαν και το ν έστειλαν σε ένα στρατόπεδο αιχμαλώτων πολέμου. Έμεινε εκ εί μέχρι το 1945 που ο πόλεμος τέλειω σε. Στους αιχμαλώτους επιτρεπόταν να α λ­ ληλογραφούν με εργαζόμενους του Ερυ­ θρού Σταυρού στο Βέλγιο. Στον άντρα αυτό ορίστηκε τυχαία να αλληλογραφ εί με μια νοσοκόμα του Ερυθρού Σταυρού από τις Βρυξέλλες, και για τα επόμενα πέ­ ντε χρόνια αυτός και η γυναίκα έγραφαν ο ένας στον ά λλο κάθε μήνα. Με τη ν πά­ ροδο του χρόνου έγιναν σ τενοί φίλοι. Κά­ ποια στιγμή (δεν είμαι απολύτως βέβαιος μετά από πόσο καιρό) κατάλαβαν ότι είχε αναπτυχθεί ανάμεσά το υ ς κάτι παρα­ πάνω από φιλία. Η αλληλογραφία συνε­ χίστηκε και γινόταν ακόμα πιο προσωπική με κάθε γράμμα, μέχρι που επ ιτέλους εξομολογήθηκαν την αγάπη τους. Ήταν δυνατόν; Δεν είχαν ποτέ δει ο ένας το ν άλλον, δεν είχαν περάσει μαζί ο ύ τε ένα λεπτό. Αφού τέλειω σ ε ο πόλεμος, ο άντρας απε­ λευθερώ θηκε και επέστρεψε στις Βρυ­ ξέλ λ ες . Συναντήθηκαν με τη νοσοκόμα,

και κανένας τους δεν απογοητεύτηκε- πα­ ντρεύτηκαν λίγο καιρό μετά. Πέρασαν χρόνια. Έκαναν παιδιά, μεγάλω ­ σαν, ο κόσμος έγινε ένας κάπως διαφορε­ τικός κόσμος. 0 γιος τους ολοκλήρωσε τις σπουδές του στο Βέλγιο και πήγε στη Γερμανία να κάνει την πρακτική του. Στο πανεπιστήμιο εκ εί ερω τεύτηκε μια νεαρή Γερμανίδα. Έγραψε στους γονείς του ότι σκοπεύει να τη ν παντρευτεί. Οι γονείς και τω ν δύο ήταν τρισευτυχισμέ­ νοι για τα παιδιά τους. Οι δύο οικογένειες κανόνισαν να συναντηθούν, και την ορι­ σμένη μέρα η οικογένεια τω ν Γερμανών πήγε στο σπίτι τω ν Βέλγων στις Βρυξέλ­ λες. Καθώς ο Γερμανός πατέρας μπήκε στο καθιστικό κι ο Βέλγος σηκώθηκε να τον καλωσορίσει, οι δύο άντρες κοιτάχτη-

Μετά τη βράβευσή του για την προσφορά του στη διάδοση της γαλλικής κουλτούρας το 2007, ο Auster συζητά με τον φίλο του, τον συγγραφέα των Σατανικών στίχων, Salman Rushdie. Ο Auster έχει γράψει ένα κείμενο υποστήριξης του Rushdie (Α Ρταγβτ for Salman Rushdie -μπορεί κανείς να το διαβάσει στο The Red Notebook) την περίοδο εναντίον του.

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

113

[

δ ι α β ά ζ ω ] Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

καν στα μάτια κι αναγνώρισαν ο ένας τον άλλον. Είχαν περάσει πολλά χρόνια, αλλά κανένας το υ ς δ εν είχε τη ν παραμικρή αμ­ φιβολία για τη ν τα υτότητα του άλλου. Είχε υπάρξει μια περίοδος τη ς ζωής τους που έβλεπ αν ο ένας τον ά λλον καθημε­ ρινά. 0 γερμανός πατέρας ήταν φρουρός στο στρατόπεδο όπου ήταν αιχμάλωτος ο Βέλγος στον πόλεμο. Όπως έσπευσε να προσθέσει η γυναίκα

που μού έγραψε το γράμμα, δεν υπήρχε κακία και έχθρα μετα ξύ τους. Όσο τερ α ­ τώ δες κι αν ήταν το γερμανικό καθεστώς, ο γερμανός πατέρας σε αυτά τα πέντε χρόνια δεν είχε κάνει τίποτε για να στρέ­ ψει τον βέλγο πατέρα εναντίον του. Έτσι έχουν τα πράγματα, κι αυτοί οι άντρες είναι τώρα οι καλύτεροι φίλοι. Η μεγαλύτερη χαρά τη ς ζωής και τω ν δύο είναι τα εγγόνια τους. ■

ΠοΛ Ό σ τερ

Η υπέροχη αχρηστία της γραφής ον ΟκτώΒρη του 2 0 0 6 ο Paul Auster βραβεύτηκε με το σπ ουδαιό­ τερ ο λογοτεχνικό βραβείο της Ισπανίας, Prince of Asturias Prize for Let­ ters, με το οποίο στο π αρελδόν έχουν τιμηθεί ο Arthur Miller, ο Mario Vargas Llosa και o Guenter Grass. To κείμενο αυτό είναι η ομιλία που εκ­ φώ νησε στη βράβευση, εξηγώ ντα ς τι είναι αυτό που κάνει τη γραφ ή, κατά τη γνώμη του υπέροχα άχρηστη, τόσο θεμελιώδη. Οι ιστορίες, λέει ο Auster, είναι απ αραίτητες στον άνθρωπο, γι’ αυτό και « κα νείς ποτέ δεν πρέπει να υποτιμά τη δύναμη των Βιβλίων» ακό μα κι αν η μόνη του ς δύναμη είναι ότι «όταν έ ν α ς άνθρ ω π ος έχει την τύχη να ζει μέσα σε μια ιστορία, να ζει μέσα σε έναν φ ανταστικό κόσμο, τα β άσ ανα αυτού του κόσμου εξα φ α ν ί­ ζονται. Γιατί, για όσ ο συνεχίζεται η ιστορία, η πραγματικότητα δεν υπάρχει πλέον»1’ .

Δεν ξέρω γιατί κάνω αυτό που κάνω. Αν ήξερα, πιθανότατα δεν θα ένιω θα την ανάγκη να το κάνω. Το μόνο που μπορώ να πω, και το λέω με τη μεγαλύτερη βε­ βαιότητα, είναι ότι νιώθω αυτήν τη ν ανά­

114

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

γκη από την αρχή τη ς εφηβείας μου. Μιλώ για το γράψιμο και, συγκεκριμένα, το γράψιμο σαν όχημα να πεις ιστορίες, φανταστικές ιστορίες που ποτέ δεν συνέβησαν σε αυτό που αποκαλούμε «πραγ­

[ Δ I A B A Ζ Ο 1 α

ματικό κόσμο». Σίγουρα είναι ένας παρά­ ξενος τρόπος να περάσεις τη ζωή αου -να κάθεσαι μόνος σε ένα δωμάτιο μ' ένα στυλό στο χέρι20, ώρα τη ν ώρα, μέρα τη μέρα, χρόνο το χρόνο, παλεύοντας να βά­ λεις λ έξεις σε φύλλα χαρτί για να γεννη­ θεί αυτό που δ εν υπάρχει παρά μόνο στο μυαλό σου. Για ποιο λόγο θα ή θ ελε οποι­ οσδήποτε να κάνει κάτι τέτο ιο ; Η μόνη απάντηση που μπόρεσα ποτέ να σκεφτώ είναι: γιατί πρέπει να το κάνεις, γιατί δεν έχεις επιλογή. Αυτή η ανάγκη να φτιάξεις, να δημιουργή­ σεις, να επινοήσεις είναι, δίχως αμφιβο­ λία, μια θεμελιώ δης ανθρώπινη παρόρμηση. Αλλά με ποιο σκοπό; Ποιο σκοπό εξυπ ηρ ετεί η τέχνη, και συγκεκριμένα η τέχνη τη ς μυθιστοριογραφίας, σε αυτό που λ έμ ε πραγματικό κόσμο; Δεν μπορώ να σκεφτώ κανέναν -ή τουλάχιστον, κανέναν σκοπό με πρακτικό αντίκρισμα. Κα­ νένα βιβλίο δ εν γέμισε ποτέ το στομάχι ενός πεινασμένου παιδιού. Κανένα βιβλίο δεν εμπόδισε μια σφαίρα να μπει στο σώμα ενός θύματος φόνου. Κανένα βιβλίο δεν εμπόδισε ποτέ μια βόμβα να πέσει πάνω σε αθώους πολίτες καταμεσής του πολέμου. Σε μερικούς αρέσει να πιστεύουν ότι μια παθιασμένη αγάπη για τη ν τέχνη μπορεί όντω ς να μας κάνει καλύτερους ανθρώ­ πους -πιο δίκαιους, πιο ηθικούς, πιο ευαί­ σθητους, πιο συμπονετικούς. Ίσως είναι αλήθεια -σ ε μερικές σπάνιες, μ εμονω μέ­ νες περιπτώσεις. Αλλά ας μην ξεχνάμε ότι ο Χίτλερ ξεκίνησε σαν καλλιτέχνης. Τύ­ ραννοι και δικτάτορες διαβάζουν μυθιστο­ ρήματα. Φονιάδες στη φυλακή διαβάζουν μυθιστορήματα. Και ποιος μπορεί να πει ότι τα βιβλία δ εν τους προσφέρουν τη ν ίδια ευχαρίστηση που προσφέρουν σε όλους του ς άλλους; Με άλλα λόγια, η τέχνη είναι άχρηστη, τουλάχιστον σε σύγκριση, ας πούμε, με τη δουλειά ενός υδραυλικού, ενός για­ τρού ή ενός μηχανικού στα τρένα. Αλλά

φ

ι

έ

ρ

ω

μ

α

!

είναι η αχρηστία κάτι κακό; Σημαίνει η έ λ ­ λειψη πρακτικής χρησιμότητας ότι τα βι­ βλία και οι πίνακες και τα κουαρτέτα εγ ­ χόρδων είναι απλώς χάσιμο του χρόνου μας; Πολλοί άνθρωποι το πιστεύουν. Αλλά θα έλεγα ότι αυτή η ίδια η αχρηστία τη ς τέχνης είναι που της δίνει την αξία της και ότι η καλλιτεχνική δημιουργία είναι που μας ξεχωρίζει από όλα τα άλλα πλά­ σματα που κατοικούν σε αυτόν τον πλα­ νήτη, ότι είναι, ουσιαστικά, αυτό που μας καθορίζει ως ανθρώπους. Να κάνεις κάτι για την απλή ευχαρίστηση και τη ν ομορφιά του να το κάνεις. Σκεφ τείτε το ν κόπο, τις α τέλ ειω τες ώρες εξάσκησης και πειθαρχίας που απαιτού­ νται για να γίνει κάποιος ολοκληρω μένος πιανίστας ή χορευτής. Όλες τις δοκιμα­ σίες, τη σκληρή δουλειά, τις θυσίες για να πετύχεις κάτι που είναι τελ είω ς και υπέ­ ροχα... άχρηστο. Η επικράτεια τη ς πεζογραφίας, ωστόσο, είναι κάπως διαφορετική από αυτήν τω ν ά λλω ν τεχνώ ν. Το μέσο τη ς είναι η γλώσσα, και η γλώσσα είναι κάτι που μοι­ ραζόμαστε με τους άλλους, κοινό σε όλους μας. Από τη στιγμή που μαθαί­ νουμε να μιλάμε, γεννιέται μέσα μας μια πείνα για ιστορίες. Όσοι από εμάς μπο­ ρούμε να θυμηθούμε τα παιδικά μας χρό­ νια θα θυμόμαστε επίσης με πόσο ενθου­ σιασμό απολαμβάναμε τις ιστορίες που μας έλεγαν για να κοιμηθούμε, όταν ο πα­ τέρα ς ή η μητέρα μας καθόταν πλάι μας στο μισοσκόταδο διαβάζοντας από ένα βι­ βλίο με παραμύθια. Όσοι από εμάς είμαστε γονείς, δεν είναι δύσκολο να φ έρουμε στο μυαλό την εκ ­ στατική προσοχή στα μάτια τω ν παιδιών μας όταν το υ ς διαβάζουμε. Γιατί αυτή η έντονη επιθυμία να ακούσουν; Τα παρα­ μύθια είναι συχνά σκληρά και βίαια, γ ε­ μάτα αποκεφαλισμούς, κανιβαλισμό, γκροτέσκες μεταμορφώσεις και σατανικές μαγγανείες. Θα νόμιζε κάποιος ότι όλα αυτά είναι πολύ τρομακτικά για ένα μικρό ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

115

[

Δ I A B A Z Q ]

Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

O Auster χαιρετά το κοινό επιδεικνύοντας το βραβείο του Πρίγκιπα των Αστουριών. Η Ευρώπη υπήρξε πολύ πιο ενθουσιώδης και πρόθυμη να αγκαλιάσει το έργο του απ’ ό,τι οι ΗΠΑ. Σε μια συνέντευξή του με τον Auster για το λογοτεχνικό ένθετο των New Yak Times το 1992, ο Adam Begley παρατηρούσε ότι ενώ στη Νέα Υόρκη ο συγγραφέας ήταν σχεδόν άγνωστος, μια καλτ φιγούρα, και τα Βιβλία του δεν πουλούσαν αρκετά, στην Αγγλία και στη Γαλλία προκαλούσε αίσθηση και οι ταξιτζήδες στη Γερμανία του ζητούσαν αυτόγραφο. Ακόμα και σήμερα, που είναι ένας από τους πιο λαμπερούς συγγραφείς στις ΗΠΑ είναι πολύ πιο αναγνωρίσιμος στην Ευρώπη.

παιδί, όμω ς αυτό που τέτο ιες ιστορίες επιτρέπουν οτο παιδί να βιώσει είναι ακριβώς μια συνάντηση με τους ίδιους του το υ ς φόβους και τα εσωτερικά του μαρτύρια, σε ένα απολύτως ασφαλές και προστατευμένο περιβάλλον. Τέτοια είναι η μαγεία τω ν ιστοριών -μπορούν να μας τραβήξουν στα βάθη τη ς κόλασης, αλλά τελικά είναι ακίνδυνες. Μ εγαλώνουμε, αλλά δεν αλλάζουμε. Γι­ νόμαστε πιο εκλεπτυσμένοι, αλλά οτο βάθος εξακολουθούμε να μοιάζουμε με το νεαρό εα υ τό μας, ανυπόμονοι να ακούσουμε τη ν επόμενη ιστορία, και μετά την επόμενη, και τη ν επόμενη. Εδώ και χρόνια, σε κάθε χώρα του δυτικού κό­ σμου, αναρίθμητα άρθρα γράφονται το ένα μετά το άλλο, θρηνώντας επειδή ολοένα και λιγότεροι άνθρωποι διαβά­ ζουν βιβλία, επειδή έχουμε μπει ο ε αυτό που κάποιοι έχουν αποκαλέσει «μετα-εγγράμματη» εποχή. Αυτό ίσως είναι α λή­ θεια, αλλά, την ίδια ώρα, δ εν έχει μειώ ­

110

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

σει την παγκόσμια λαχτάρα για ιστορίες. Τα μυθιστορήματα δεν είναι η μόνη πηνή, στο κάτω-κάτω. Οι ταινίες και η τηλεόραση, ακόμα και τα κόμικς βγά­ ζουν τεράστιες ποσότητες από φαντα­ στικές αφηγήσεις και το κοινό εξα κο­ λουθεί να τις καταβροχθίζει με πάθος. Κι αυτό γιατί οι άνθρωποι χρειάζονται ιστο­ ρίες. Τις χρειάζονται σχεδόν τόσο απε­ γνωσμένα όσο χρειάζονται την τροφ ή και, με όποιον τρόπο κι αν παρουσιάζο­ νται οι ιστορίες -ε ίτε σε μια τυπω μένη σελίδα είτε σε μια οθόνη τηλεόρα σ ηςθα ήταν αδύνατο να φανταστούμε τη ζωή χωρίς αυτές. Κι ωστόσο, για το μυθιστόρημα, για το μέλλον του μυθιστορήματος, νιώθω αρκετά αισιόδοξος. Οι αριθμοί δεν μ ε­ τράνε όταν μιλάμε για βιβλία, γιατί υπάρχει μόνο ένας αναγνώστης, κάθε φορά μόνο ένας αναγνώστης. Αυτό εξη γ εί τη μοναδική δύναμη του μυθι­ στορήματος και το λόγο που, κατά τη γνώμη μου, δεν θα πεθάνει ποτέ σαν φόρμα. Κάθε μυθιστόρημα είναι μια επί ίσοις όροις συνεργασία του συγγραφέα και του αναγνώστη και είναι το μοναδικό μέρος του κόσμου που δύο άγνωστοι μπορούν να συναντηθούν μέσα σε από­ λυτη οικειότητα. Έχω περάσει τη ζωή μου συζητώντας με ανθρώπους που ποτέ δεν είδα, ανθρώ­ πους που ποτέ δεν θα γνωρίσω, και ε λ ­ πίζω να συνεχίσω μέχρι τη μέρα που θα πάψω να αναπνέω. Είναι η μόνη δουλειά που θέλησα ποτέ μου. ■ 15The Brooklyn Follies.

20 0 Auster ποτέ δεν χρησιμοποιεί ηλεκτρονικό υπολο­ γιστή για να γράψει· από την αρχή της καριέρας του δουλεύει με στυλό και χαρτί, δακτυλογραφώντας στη συνέχεια τις τελικές εκδοχές της δουλειάς του στη γραφομηχανή -χρησιμοποιεί την ίδια Olympia από το 1974, της έχει μάλιστα αφιερώσει και ένα μικρό βι­ βλίο με δικό του κείμενο και ζωγραφική του Sam Messer (The Story of My Typewriter, 2002).

[ δ ι α β α ζ ω Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

]

Μ αρ ία Ξ υλούρη

0 κινηματογραφιστής Paul Auster

O

Auster έχει ιδιαίτερη αδ υναμ ία στο σινεμσ την εποχή που φ ο ι­ τητής δ ιά β α ζε το ένα Βιβλίο πίσω από το άλλο, έβλεπε και τη μία ταινία πίσω από την άλλη21. Αυτή η λατρ εία στον κινηματο­

γρ ά φ ο αποτυπώνεται συχνά μέσα στο έρ γ ο του- χαρακτηριστικότερο πα­ ρ άδ ειγμα είναι ToBook of Illusions, με τον κεντρικό ήρωα Zimmer να γελάει πρώτη φ ο ρ ά μετά το χαμό της οικο γ έν ειά ς του π αρακολουδώ ντας έναν ελάσ σ ον α κωμικό του Βωβού, τον Hector Μαηη, σε ένα ντοκιμαντέρ της τη­ λεό ρ α σ η ς ταινίες του οποίου π εριγράφ ονται με κάδε λεπτομέρεια, αποτε­ λώ ντας τις ισ τορ ίες μέσα στην ιστορία του βιβλίου’ ενώ στα O racle Night και Leviathan, οι ήρ ω ες εμφ ανίζονται να δουλεύουν σε κινηματογραφ ικά σ ενάρ ια που τελικά δ εν καρπ οφορούν.

0 Auster ισχυρίζεται ότι σκεφτόταν να γί­ νει σκηνοθέτης από νωρίς, ωστόσο δεν το κατόρθωσε, γιατί δ εν ή ξερ ε σε ποιον να απευθυνθεί (κι αν ήξερε, θα ντρεπόταν να το κάνει), από πού να ξεκινήσει- το να γίνει συγγραφέας ήταν πολύ πιο απλό -χρειαζόταν απλώς μολύβι και χαρτί"22. Στα χρόνια του στη Γαλλία σκέφτηκε να κάνει αίτηση για να γίνει δεκτός στο Γαλλικό Ινστιτούτο Κινηματογραφικών Σπουδών, τα έντυπα όμως που έπρεπε να συμπλη­ ρώσει του φάνηκαν πολλά και πολύπλοκα -τόσο, που απλώς τα έβαλε στην άκρηείχε, πάντως, ήδη εμπ λακεί με έναν τρόπο στην κινηματογραφική βιομηχανία, μέσω ενός ιδιόρρυθμου παραγωγού στη Γαλλία, για το ν οποίο έκανε περιλήψεις σεναρίων -σ τη συνεργασία περιλαμβανόταν και το να διορθώνει, αν όχι να γράφει ο ίδιος, τα γραπτά τη ς γυναίκας του πα­ ραγωγού- αυτή όμως η ιστορία δ εν είχε καλή κατάληξη25.

Οι νου βέλες τη ς τριλογίας της Νέας Υόρκης είχαν κινήσει το ενδιαφέρον κάποιων σκηνοθετών, ωοτόσο ήταν το Music o f Chance που τελικά γυρίστηκε ταινία, το 1993, από το ν Philip Haas, με πρωταγω­ νιστή τον James Spader. 0 ίδιος ο Auster έκανε ένα μικρό πέρασμα από την ταινία, τη ν οποία πάντως βρίσκει μέτρια. Στη συ­ νέχεια, θα γνωριστεί με τον κορεάτη σκη­ νοθέτη Wayne Wang και θα δημιουργή­ σουν μαζί τη ν καλτ ταινία Smoke (Harvey Keitel, William Hurt) το 199524, υπό την εποπτεία του σκηνοθέτη Robert Altman. Στην ταινία ξεδιπλώνονται περιστατικά από τις ζω ές κάποιων Νεοϋορκέζων με σημείο αναφοράς ένα συνοικιακό καπνο­ πωλείο. Μέσα στον ενθουσιασμό τη ς δη­ μιουργίας του Smoke, θα γεννηθεί την ίδια χρονιά και μια «χαλαρή» συνέχεια, το Blue In The Face, με γυρίσματα συνολικής διάρκειας μόλις έξι ημερώ ν25. Διάφορα άλλα p rojects-όπως, για παράδειγμα, μια

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

117

[

δ ι α β α ζ ω ] Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

Από την ταινία The Inner Life of Martin Frost.

ταινία με τον Wim Wenders, η ιστορία της οποίας απ οτελεί μια υποϊστορία του Ora­ cle N ig h t- συζητήθηκαν κατά καιρούς αλλά δεν καρποφόρησαν, κυρίως λόγω οικονομικών προβλημάτων26. Λίγα χρόνια αργότερα, ο Auster θα περά­ σει ο ίδιος πίσω από την κάμερα, σκηνο­ θετώ ντας σε δικό του σενάριο την ταινία Lulu On The Bridge (1998), με τον Harvey Keitel και τη Mira Sorvino. Η ταινία, με ήρωες έναν σαξοφωνίστα που μετά από έναν σοβαρό τραυματισμό δεν μπορεί πλέον να παίξει μουσική, και μια νεαρή ηθοποιό, τους οποίους φέρνει κοντά μια μυστηριώδης πέτρα που ανακαλύπτει ο μουσικός στα χέρια ενός νεκρού, αντιμε­ τωπίστηκε αμφίθυμα, αν όχι αρνητικά, από αρκετούς κριτικούς. 0 Auster πάντως θα δοκιμάσει ξανά, σχεδόν μια δεκαετία αρ­ γότερα, το 2007, σκηνοθετώντας το The Inner Life o f Martin Frost (με πρωταγωνι­ στές τους David Thewlis, Irene Jacob και την κόρη του Auster, Sophie) που είναι μια εμπλουτισμένη εκδοχή τη ς ομότιτλης ιστορίας που παρουσιάζεται στο Book o f

Illusions ως μία από τις ταινίες της «μεξικάνικης» περιόδου του Hector Mann. Αυτόν τον καιρό ετοιμάζεται από τον αργεντινό σκηνοθέτη Alexandra Chomski η κινηματογραφική διασκευή του In The Country o f Last Things. ■

^Hand to Mouth.

22Από αυνέντευξη του Paul Auster ατον Jesus Angel Gonzalez, διαθέσιμη στη διεύθυνση www.institucional.us.es/revistas/revistas/estudios/pdf /12/09%20Gonzalez%20definitivo.pdf.

22Hand to Mouth.

2* Ως βάση για την ταινία χρησιμοποιήθηκε μια ιστορία που ο Auster είχε δημοσιεύσει στους New York Times τα Χριστούγεννα του 1990, το «Augie Wren’s Christmas Story».

26Στον Auster αποδίδεται λαθεμένα το σενάριο της ταινίας του Wayne Wang The Center of the World (2001). 0 Auster και η σύζυγός του, Siri Hustvedt, εί­ χαν όντως δουλέψει πάνω στην αρχική ιδέα της ται­ νίας από κοινού με τον Wayne Wang και τη Miranda July, στη συνέχεια όμως διαχώρισαν τη θέση τους, καθώς ο Auster διαφωνούσε με τον έντονα σεξουα­ λικό της χαρακτήρα και την έβρισκε ασύμφωνη με τη φιλοσοφία του.

26Από συνέντευξη του Paul Auster στον Jesus Angel Gonzalez.

Ποιητής οιη Νέα Υόρκη27 Auster ξεκίνησε ως ποιητής, αν και ιδέες για μυθιστορήματα το ν απα­ σχολούσαν από πολύ νωρίς. Ωστόσο, οι ποιητικές συλλογές που κυ­ κλοφόρησε μέσα στη δεκαετία του 7 0 δεν απασχόλησαν ά λλους πέρα από ένα στενό κύκλο μυημένων. Αν και, όταν πλέον είχε καθιερωθεί ως συγγραφέας, κυκλοφόρησαν κάποιες ανθολογίες ποιη­ μάτων του, φαίνεται ότι ο (ανενεργός για χρόνια) ποιητής Auster δεν είναι τόσο ση­ μαντικός όσο ο μυθιστοριογράφος -η πε­ ζογραφία τον έχει κερδίσει οριστικά. Πε­

Ο

10 τίτλος είναι δανεισμένος από τον Federico Garcia Lorca.

118

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

ρισσότερη επιτυχία είχε ως μεταφραστής ποίησης. Η ανθολογία σύγχρονης γαλλι­ κής ποίησης που επιμελήθηκε στις αρχές του '80 {The Random House Book on 20th Century French Poetry, 1982) θεωρείται ακόμα και σήμερα μια σημαντική στην κα­ τηγορία της έκδοση, και πολύ καλές θ ε­ ωρούνται και οι μεταφράσεις του τού Stephane Mallarme- η αφοσίωση του Auster στην απόδοση της γαλλικής ποίη­ σης, εξά λλου, είναι ένας από τους βασι­ κούς λόγους της απήχησής του στη Γαλ­ λία, όπου θεωρείται σχεδόν Γάλλος.

[ Δ IA B A Ζ Ω I Φ I Ε Ρ Ω Μ A

J

Το ποίημα που ακολουθεί προέρχεται από την ανθολογία Disappearances (1988).

W h ite N ig h ts No one here, and the body says: whatever is said is not to be said. But no one is a body as well, and what th e body says is heard by no one but you.

Snowfall and night. The repetition o f a m urder among the trees. The pen moves across th e earth: it no longer knows what will happen, and th e hand th a t holds it has disappeared.

Nevertheless, it writes.

It writes: in th e beginning, among the trees, a body came walking from the night. It writes: the body's whiteness is the color o f earth. It is earth, and the earth writes: everything is the color o f silence.

I am no longer here. I have never said what you say I have said. And yet, th e body is a place where nothing dies. And each night, from th e silence o f th e trees, you know th a t my voice comes walking toward you.

Λ ευ κ ές ν ύ χ τ ες Κανένας εδώ, και το σώμα λέει: ό,τι λέγεται δεν είναι για να λέγεται. Αλλά ο κανένας είναι κι αυτός ένα σώμα, κι αυτό που το σώμα λέει δεν το ακούει κανένας εκτός από εοένα. Χιόνι και νύχτα. Η επανάληψη ενός φόνου ανάμεσα στα δέντρα. Η πένα διασχίζει τη γη: δεν γνωρίζει πια τι θα συμβεί, και το χέρι που τη ν κρατάει εξαφανίστηκε. Παρόλα αυτά, γράφει. Γράφει: στην αρχή, ανάμεσα στα δέντρα, ένα σώμα ήρθε περπατώντας από τη νύχτα. Γράφει: η λευκότητα το υ οώ ματος είναι το χρώμα της γης. Είναι γη, και η γη γράφει: τα πάντα είναι το χρώμα τη ς σιωπής. Δεν είμαι πια εδώ. Δεν είπα ποτέ όσα λες ότι είπα. Κι ωστόαο, το σώμα είναι ένα μέρος όπου τίποτα δ εν πεθαίνει.Και κάθε νύχτα, από τη σιωπή τω ν δέντρω ν, ξέρεις ότι η φωνή μου έρχεται περπατώντας προς εσένα.

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

113>

[ ΑΔ ΙΦΑ IΒ ΕΑ ΡΖ ΩΩ

Μ

Αλέξης Σχαμάχης

non Όστερ: Η μηχανική της πραγματικότητας Ταξίδια σ το δ ω μάτιο Το τελευ τα ίο βιβλίο του Πολ Όστερ που διάβασα, με τίτλο Travels in the Scripto­ rium. μια μικρή έκδοση 130 σελίδων, εί­ ναι ίσως η επιτομή της έω ς τώρα δημι­ ουργίας του συγγραφέα από το Μπρούκλιν. Μια σύνοψη ολόκληρης τη ς δου­ λειάς του, διαποτισμένη από τον Κάφκα και το ν Μπέκετ. Ένα απίθανο πείραμα με την αφήγηση, ένα βιβλίο πανέξυπνο και ουγκινητικό, που είναι μια καλή αφορμή για να ξεκινήσω αυτό το άρθρο. Ένας άνθρωπος, ο κύριος Μπλανκ, κάθε­ ται σε ένα δωμάτιο. Δεν έχει καμία ανά­ μνηση από την προηγούμενη μέρα και δεν ξέρει πώς βρέθηκε εκεί. Υπάρχει μια κάμερα στην οροφή που καταγράφει την κάθε του κίνηση. Σε ένα γραφείο υπάρ­ χουν φωτογραφίες και σωροί χαρτιά. Τα αντικείμενα, όπως η ΛΑΜΠΑ, η ΚΑΡΕΚΛΑ, έχουν πάνω το υ ς μια επιγραφή που ανα­ φ έρει το τι είναι το καθένα. Διάφοροι άν­ θρωποι επισκέπτονται τον κύριο Μπλανκ, ενώ εκείνος διαβάζει μια αποσπασματική

ιστορία, για την οποία του ζητείται να βρει ένα τέλος. Φυσικά, τα πράγματα, όπως πάντοτε στον Όστερ, ενέχουν κι άλλα, επάλληλα επί­ πεδα. Η νοσοκόμα που τον επισκέπτεται λέγεται Άννα Μπλουμ. Ή ταν κάποτε πα­ ντρεμένη με κάποιον Ντέιβιντ Τζίμερ, που έχει πεθάνει. Ιδού αμέσως δυο χαρακτή­ ρες από το In the Country o f Last Things και από το The Book o f Illusions, αλλά μην νομίζετε πως οι διακειμενικές επισκέψεις τελειώ νουν εδώ... Υπάρχουν αρκετοί ακό­ μα ήρω ες του συγγραφέα που θα εμπλακούν στην ιστορία. Ολόκληρος σχεδόν ο Όστερ συγκεντρώνεται σε ένα δωμάτιο, μεγεθύνεται, συμπυκνώνεται κι απλώνει σε ένα αφηγηματικό ταξίδι, στο οποίο ο συγγραφέας παίζει με τη φωτιά και την τι­ θασεύει. Ένα βιβλίο, πραγματικό δώρο για τους φαν του Όστερ, αλλά και εξαιρετικά χρή­ σιμο για όποιον θέλει να μάθει περισσό­ τερα γι' αυτό το μυστηριώδες παιχνίδι που λέγεται συγγραφή, μια και ο δημιουρ­ γός δεν κάτι τίποτα άλλο παρά να ανακα­ τεύει τα «κουζινικά» του.

Το ζή τη μ α τη ς τα υ τ ό τ η τα ς Όπως είχα γράψει και παλαιοτέρα σε ένα τεύχος του Διαβάζω, είχα την τύχη το 2004 να γνωρίσω προσωπικά τον Πολ Όστερ και να γίνουμε φίλοι. Συναντηθή­ καμε κάποιες φ ορές και κάναμε τουλάχι­ στον δυο μεγάλες κουβέντες, η μία εκ τω ν οποίων, θυμάμαι, κράτησε... πέντε ώρες. Είναι γνωστό ότι τα θέματα του Όστερ έχουν να κάνουν πολύ με το ζήτημα της μοίρας. Το πώς τα γεγονότα καθορίζουν

120

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

[ δ ι α β α ζ ω Φ I Ε Ρ Ω Μ A .

tn ζωή ενός ανθρώπου, τι τα γέννησε, πώς θα μπορούσε κάποιος να έχει πάρει έναν ά λλο δρόμο και, κυρίως, τι σημααία έχει η τύχη σε όλη αυτήν τη διαδρομή. Στα βιβλία το υ επίσης μπορεί κανείς να βρει και κάποιες εμ μ ο νές ο το στάρι. Ιδιω­ τικοί ντετέκτιβ που προσπαθούν να λ ύ ­ σουν αινιγματικούς γρίφους και χαρακτή­ ρες που εξαφανίζονται αλλάζοντας το όνομά το υ ς είναι από τα βασικά μοτίβα του, αλλά και πρωταρχικά εργαλεία για την εξερεύ νησ η του μείζονος θέματος που τον απασχολεί: εκείνου τη ς τα υτό τη ­ τας. Ο καλός του φίλος Σάλμαν Ρουσντί παρατηρεί εύστοχα: «Σίγουρα υπάρχουν επαναλήψεις στα βιβλία του Όστερ, όπως το ζήτημα τη ς εξάρθρω σης του εγώ και τη ς εισβολής του αγνώστου. Τα βιβλία του αποτελούν μια επίμονη εξερεύ νησ η για το πώς μια ζωή μπορεί να στραφεί σε διαφορετικές κατευθύνσεις και, έτσι, ανε­ ξάρτητα τη ς τεχνικής επεξεργασίας τους, συγγενεύουν όλα μ ετα ξύ τους».

0 Όστερ (όπως ισχυρίζεται και ο συγγρα­ φ έας Γκάραν Χόλκομπ) κάπου μοιάζει με τον Μπέκετ (τον οποίον μάλιστα ο Όστερ συνάντησε στα 24 του), υπό την έννοια ακριβώς τη ς εμμονής με το θέμα τη ς τα υ ­ τότητας. Τον απασχολεί, σχεδόν ε ξα ­ ντλητικά, από τι εξαρτάται, το πώς «κατα­ σκευάζεται» η ταυτότητα ενός ανθρώπου. Οι ήρω ές του είναι ακούραστοι εξερ ευ νη ­ τές, που θ έτουν διαρκώς ερω τήματα για το νόημα τη ς ζωής, τα ξιδ εύοντας ακατάπαυατα, συνήθως μόνοι τους, στις αχα­ νείς εκτάσεις τη ς γενέτειρας ηπείρου τους, στο κατόπι καταστάσεων οι οποίες στις περισσότερες περιπτώσεις δεν τους είναι οικείες. Στην περίπτωση που οι χαρακτήρες δεν έχουν πάρει τους δρόμους, τό τε το ταξίδι είναι εσωτερικό, όπως συμβαίνει στην ακραία περίπτωση του ήρωα του Scripto­ rium, όπου όλα συμβαίνουν σε ένα μικρό δωμάτιο. Εδώ μάλλον ο Όστερ παίζει με την περίφημη φράση του Πασκάλ: «Όλες οι

δυστυχίες του ανθρώπου απορρέουν απ' την ανικανότητά του να καθίσει σ' ένα δω ­ μάτιο μόνος και σιωπηλός». Όπως και να 'χει, η ανθρώπινη οδύσσεια, εσωτερική ή εξωτερική, είναι πανταχού παρούσα στο έργο του. Τελικά, φαίνεται να λέει ο Όστερ, μόνο μέσα από την «κατασκευή της πραγ­ ματικότητας» μπορεί ο άνθρωπος να προ­ σεγγίσει την πραγματική του φύση. Κι εκεί ο συγγραφέας παίζει με τα όρια της α λή­ θειας και τη ς μυθοπλασίας, ακροβατώντας στη λεπτή γραμμή που τα χωρίζει, θολώ ­ νοντας τα νερά μεταξύ της παραγράφου που έχει βιωθεί και εκείνης που έχει γρα­ φτεί. Το αποτέλεσμα είναι αφηγήσεις παλίμψη­ στα, σαν ρωσικές κούκλες, με ιστορίες εν ­ σωματωμένες μέσα σε ά λλες ιστορίες. Συ­ χνά οι πολλαπλές αφηγήσεις διακλαδώνονται με αναπάντεχους τρόπους, σαν μια πε­ ρίπλοκη συγχορδία που ίσως είναι κατα­ νοητή μονό σε μυημένα ώτα. Η κάθε φωνή ανταγωνίζεται μια άλλη, ο ένας χαρακτή­ ρας το ν άλλο, σε ένα αέναο σπιράλ. Σε αυτόν το ν πολυπρισματικό κόσμο δεν είναι τυχαίο ότι πολλοί από τους κεντρι­ κούς ήρω ες του Όστερ είναι συγγραφείς. Συγγραφείς, οι οποίοι ύστερα από μια προσωπική τραγωδία προσπαθούν να ανασυνθέσουν τη ζωή τους. Η αφορμή συνήθως έρχεται από ένα εξω τερικό γ ε­ γονός, που οδηγεί τον συγγραφεα-ήρωα σε μια δαιδαλώδη αναζήτηση. Στην ουσία όμω ς ερευνώ ντας για τον ά λλο (ή το άλλο) ερευνά τον εα υτό του. Πρόκειται για ιστορίες που μιλούν για τη ν ιδία τη συγγραφή και τον συγγραφέα, για την απουσία και τη ν παρουσία, για την α λή­ θεια και τη ν επινόηση, εντέλ ει για το ίδιο το ζήτημα τη ς μυθοπλασίας.

Συμπτώ σ εις Οι συμπτώσεις παίζουν καίριο ρόλο στο σύμπαν το υ Όστερ, με τη μοίρα να ρίχνει

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

121

[

δ ι α β α ζ ω ] Α Φ I Ε Ρ Ω Μ

παντού βαριά τη σκιά της. Χαρακτήρες που ξαναβρίσκουν τυχαία τους χαμένους γονείς τους, τυχαίες συναντήσεις που κα­ τα λή γο υ ν σε κοσμογονικές α λλα γές ζωής, η ζωή τυλιγμένη στην μπίλια της ρουλέτας... Θυμάμαι, κάποια στιγμή του διηγήθηκα μια απίστευτη ιστορία που μου συνέβη κατά τη διάρκεια τη ς συγγραφής του βι­ βλίου μου Μπαρ Φλωμπέρ, ενός βιβλίου που μιλά ουσιαστικά για τη ν αναζήτηση του πατέρα, όταν, εν τελώ ς τυχαία, μέσω τη ς προτροπής ενός αγνώστου, τοπ οθέ­ τησα την τελική σκηνή -όπου ο κεντρικός

ήρωας επιτέλους λύνει τα της καταγωγής του και βρίσκει τον βιολογικό αλλά και πνευματικό του πατέρα- στα Λαγκάδια Αρκαδίας. Τα Λαγκάδια εν τέλει αποδεί­ χτηκε πως ήταν ο τόπος της δικής μου κα­ ταγωγής, κάτι που έμαθα συγκλονισμένος αφού είχα γράψει το βιβλίο... Τη «δύναμη» αυτή την ονόμασα, κάπως ρομαντικά, «ο Αγγελος της Αφήγησης». Όμως ο Όστερ με διόρθωσε: «Δεν είναι συμπτώσεις αυτά, είναι η “μηχανική της πραγματικό­ τητας", έτσι δουλεύει ο κόσμος». Με μια φράση η συμπύκνωση της πεζο­ γραφίας του. ■

Β ΙΒ Λ ΙΟ ΓΡ Α Φ ΙΑ Α. πεζά Travels In the Scriptorium (2006) [Ενοχές δίχως τύψεις) Ένας συγγραφικός απολογισμός, κατά κά­ ποιον τρόπο, για τον Auster, το βιβλίο συγκε­ ντρώνει αρκετούς ήρωες προηγούμενων βι­ βλίων του και τους θέτει αντιμέτωπους με το συγνραφέα τους, αμνήμονα γέροντα με το όνομα Mr Blank (blank, δηλαδή κενός), κλειδωμένο -ή μήπως όχι; - στο δωμάτιο της γραφής, όπου κάθε αντικείμενο έχει το όνομά του κολλημένο με χαρτί πάνω του.

The Brooklyn Follies (2005) [Τρέλες στο Μπρούκλιν) Βιβλίο που κουβαλά πάνω του τον απόηχο της κάλπικης νίκης του George W. Bush στις προεδρικές εκλογές του 2000, και τοπο­ θετείται σε μια Νέα Υόρκη που σε λίγο

122

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

-αλλά όχι ακόμη- θα γνωρίσει τον τρόμο της επίθεσης στους Δίδυμους Πύργους, Oracle Night (2004) (Η νύχτα των χρησμών) ο συγγραφέας Sidney Orr αναρρώνει αργά και οδυνηρά από μια ακατονόμαστη ασθέ­ νεια που τον εξουθένωσε. Προσπαθώντας να ενώσει τα κομμάτια του και να γράψει ξανά, έρχεται αντιμέτωπος με ένα μυστη­ ριώδες τετράδιο που τον παγιδεύει μέσα σε ιστορίες χωρίς τέλος, που όμως θα παρου­ σιάσουν μπροστά στα μάτια του αλήθειες που αγνοεί για τον ίδιο, τη γυναίκα του, και τον σπουδαίο συγγραφέα και προστάτη τους.

The Book o f Illusions (2002) [To βιβλίο των ψευδαισθήσεων! Το βιβλίο παρακολουθεί την ιστορία του κα­ θηγητή Zimmer, που χάνει γυναίκα και παι-

[ δ ι α β α ζ ω Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

διά σε ένα αεροπορικό δυστύχημα και βυθί­ ζεται σε αλκοολικό πένθος· ένα νυχτερινό ζάπινγκ του προσφέρει ένα σκοπό: να γρά­ ψει για τη ζωή του Hector Mann, ενός ελάσσονα κωμικού του βωβού σινεμά που εξα ­ φανίστηκε στην ακμή της καριέρας του δί­ χως ίχνη, και του οποίου τα χαμένα έργα ε μ ­ φανίζονται μυστηριωδώς σε διάφορα κινη­ ματογραφικά μουσεία ανά τον κόσμο. Μέχρι που ο Zimmer παίρνει ένα γράμμα που τον πληροφορεί ότι ο μυθικός Mann είναι ζωντα­ νός και θέλει να τον συναντήσει.

Timbuktu (1999) ΙΤιμπουκτού) ΤοΤιμπουκτού είναι ο παράδεισος, όπως τον αντιλαμβάνεται ο αφηγητής Mr Bones, ο πι­ στός σκύλος ενός ψυχικά ασθενούς ποιητή, του Willy c. Christmas, που ετοιμοθάνατος ταξιδεύει στη Βαλτιμόρη αναζητώντας τη μούσα και πνευματική καθοδηγήτριό του για να της εμπιστευτεί τα έργα του.

Mr Vertigo (1994) [Ο ίλιγγος) Ο Walter Claireborne Rawley είναι δώδεκα χρόνων όταν καταφέρνει να περπατήσει στο νερό· η ιστορία του ξεκινάει όταν, χαμίνι του δρόμου, γνωρίζει έναν μυστηριώδη, τρομα­ κτικό και σαγηνευτικό συνάμα άντρα, τον Master Yehudi, που του υπόσχεται να τον μά­ θει να πετάει. Είναι η δεκαετία του '20 στις ΗΠΑ· ένας χώρος και ένας χρόνος όπου όλα φαντάζουν δυνατά.

Leviathan (1992) (Λεβιάθαν) Μετά το θάνατο του άλλοτε πολλά υποσχό­ μενου συγγραφέα Benjamin Sachs σε μια αυτοκινητιστική έκρηξη, ο καλύτερός του φί­ λος, επίσης συγγραφέας Peter Aaron, ξεκι­ νάει να γράψει πώς τα πράγματα έφτασαν έως εκεί, πριν το FBI ανακαλύψει την αλή­ θεια και ο νεκρός καταγραφεί ως επικίνδυ­ νος, μανιακός τρομοκράτης.

]

The Music Of Chance (1990) iH μουσική του πεπρωμένου) Όταν ο πατέρας του, τον οποίο δεν γνώρισε, πεθαίνει, αφήνοντάςτου μια σημαντική χρη­ ματική κληρονομιά, ο Jim Nashe, πυροσβέ­ στης του οποίου ο γάμος έχει πρόσφατα διαλυθεί και έχει απομονωθεί από τη μικρή κόρη του που ζει με την αδελφή του, παρα­ τάει τα πάντα και απλώς οδηγεί, ασταμά­ τητα, εμμονικά. Ο Nashe αποφασίζει να πά­ ρει μαζί του ένα νεαρό χαρτοπαίκτη που κά­ νει οτοστόπ· ο νεαρός, που αποκαλεί τον εαυτό του Jackpot, τον πείθει να συμμετάσχει σε ένα ριψοκίνδυνο χαρτοπαιχτικό εγ­ χείρημα που τον παγιδεύει σε έναν ακατα­ νόητο δρόμο χωρίς επιστροφή.

Moon Palace (1989) [Το παλάτι του φεγγαριού!

To Moon Palace είναι ένα μυθιστόρημα δια­ μόρφωσης: η ζωή του Marco Stanley Fogg, ενός νεαρού που ζει, μετά το χαμό της μη­ τέρας του, μαζί με τον ονειροπόλο μουσικό θείο του. Ο θείος πεθαίνει αφήνοντας κλη­ ρονομιά κουτιά με αναρίθμητα βιβλία· ο Fogg θα χρησιμοποιήσει τα κουτιά σαν επί­ πλωση, θα φάει τα λιγοστά χρήματά του μέχρι τελευταίας δεκάρας, αρνούμενος να αποκαλύψει το οικονομικό του πρόβλημα στους γύρω του, καταδικάζοντας -για λό­ γους που πιθανόν διαφεύγουν και από τον ίδ ιο -το ν εαυτό του στην ανέχεια και θα καταλήξει πεινασμένος και μόνος μέσα στην καρδιά της Νέας Υόρκης, πριν ταξιδέψει στην αμερικάνικη Δύση αναζητώντας τον πατέρα του και, τελικά, τον ίδιο του τον εαυτό.

In the Country o f Last Things (1987) [Στη χώρα τω ν έσχατων πραγμάτων) Σε μια απομονωμένη σαν φρούριο ακατονό­ μαστη πόλη καταφτάνει η αφηγήτρια, Anna Blume, αναζητώντας τον αδελφό της που έχει χαθεί· στην ίδια πόλη θα χαθεί και εκείνη με τη σειρά της, όπως χάνονται άλ­ λωστε τα πάντα εκεί -άνθρωποι και πράγ-

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

123

[

δ ι α β α ζ ω ] Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

ματα καταδικασμένα να τυλιχτούν στο σκο­ τάδι.

The New York Trilogy City o f Class (1985), Ghosts (1986), The Locked Room (1987) IH τριλογία της Νέας Υόρκης (Γυάλινη πόλη, Φαντάσματα, Το κλειδωμένο δωμάτιο)) Το «επίσημο» ντεμπούτο του Paul Auster στη μυθοπλασία (είχε προηγηθεί ένα μυθιστό­ ρημα, το Squeeze Play*, που έγραψε ως Paul Benjamin) θέτει ήδη τις σημαντικότερες από τις θεματικές που θα τον απασχολή­ σουν στη συνέχεια: ο εγκλωβισμός, κυριο­ λεκτικός και μεταφορικός, η πολλαπλότητα και διάχυση των ταυτοτήτων, η σχέση του συγγραφέα με τη γραφή, η γλώσσα σαν κουρτίνα που σκεπάζει το νόημα. Αν και οι τρεις αυτές νουβέλες συατηματικά αντιμετωπίζονται σαν αποδόμηση του αστυ­ νομικού μυθιστορήματος ή μετα-μυστήρια, ο Auster θεωρεί ότι αυτή η οπτική είναι αρ­ κετά στενή. Στο City o f Class ερχόμαστε αντιμέτωποι με έναν ήρωα σκορπισμένο σε διαρκείς αντικατοπτρισμούς του εαυτού τουξεκινώντας από ένα λάθος τηλεφώνημα μέσα στη νύχτα, όπου του ζητούν τον ντετέκτιβ Paul Auster, ο συγγραφέας ιστοριών μυστηρίου Daniel Quinn που γράφει με το ψευδώνυμο William Wilson θα υιοθετήσει άλλη μια ταυτότητα, αυτή του Auster, και θα εμπλακεί σε μια ιατορία που τον υπερβαίνει - απλώς και μόνο γιατί οι λέξεις πάντοτε θα αποτυγχάνουν να την πουν, και αν επιχειρή­ σεις να τις φτάαεις στο πραγματικό τους νόημα θα βρεθείς αντιμέτωπος με την απου­ σία τους. Στο μπεκετικού πνεύματος Ghosts, τα στοιχεία της αστυνομικής ιστορίας παρα­ τίθενται γυμνά: ο ήρωας Blue προσλαμβάνε­ ται από έναν άντρα ονόματι White για να πα­ ρακολουθήσει έναν τρίτο άντρα, ονόματι Black· θα εγκατασταθεί σε ένα διαμέρισμα απέναντι από αυτό του Black και για χρόνια θα τον παρακολουθεί χωρίς να ξέρει το γιατί. Στην τελευταία νουβέλα της τριλογίας.

The Locked Room, ο ήρωας αναλαμβάνει να επιμεληθεί την έκδοση των έργων του καλύτερού του φίλου, Fanshawe, που εξαφα­

124-

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

νίζεται δίχως ίχνη και όλοι τον νομίζουν νε­ κρό, ούμφωνα με την επιθυμία του τελ ευ ­ ταίου. Θα καταλήξει να καλύψει τον κενό χώρο που ο Fanshawe άφησε πίσω του- θα φτάσει ακόμα και να παντρευτεί τη γυναίκα του. Μόνο που είναι ο μοναδικός που γνω­ ρίζει ότι ο Fanshawe δεν πέθανε, στην πραγ­ ματικότητα, ποτέ: είναι ακόμα ζωντανός -και πρέπει να τον συναντήσει. : Το μυθιστόρημα Squeeze Play που ο Auster έγραψε ατα τέλη της δεκαετίας του ’70 με το ψευδώνυμο Paul Benjamin περιλαμβάνεται στο αυτοβιογραφικό Hand to Mouth (1997).

Β. Δ οκίμια Hand to Mouth (1997) (To χρονικό μιας πρώιμης αποτυχίας] Ένα βιβλίο περίπου σαν αυτοβιογραφία, που κυρίως επικεντρώνει στη σχέση του Paul Auster με τα χρήματα και απολογίζει την προσπόθειά του να επιβιώσει χωρίς να θυσιάσει τα συγγραφικά του όνειρα για χάρη του βιοπορισμού, συγκεντρώνει αρ­ κετά περιστατικά που ο αφοσιωμένος ανα­ γνώστης του θα αναγνωρίσει ως στοιχεία των μυθιστορημάτων του. Ως υποσημειώ­ σεις (από τις μεγαλύτερες της λογοτεχνικής ιστορίας, σημειώνεται στο οπισθόφυλλο) παρατίθενται το μυθιστόρημα Squeeze Play, που είχε αποκτήσει διαστάσεις θρύλου ανά­ μεσα στους φανατικούς αναγνώστες του συγγραφέα, το παιχνίδι με κάρτες Action Baseball στο οποίο ο Auster είχε εναποθέσει φρούδες ελπίδες πλουτισμού, και τρία θεα­ τρικά έργα του.

The Red Notebook (1995) [Το κόκκινο σημειωματάριο) Πρόκειται για ένα βιβλίο που συγκεντρώνει κείμενα του Auster για τη γραφή, συνεντεύ­ ξεις του, κείμενά του για τη γαλλική ποίηση.

[ δ ι α β α ζ ω Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α .

την οποία μεταφράζει αία αγγλικά, καθώς και ένα μικρό χαιρετισμό στον Salman Rushdie την εποχή της φετβά εναντίον του. Το μεγαλύτερο, ίσως, ενδιαφέρον παρου­ σιάζουν τα κείμενα που αποκαλύπτουν το πρωτογενές υλικό της γραφής του, τη σχέση της με την πραγματικότητα, θέτοντας υπό οταθερή αμφισβήτηση τη δυνατότητα διαχωρισμού της από αυτήν.

Το βιβλίο Double Game (1999), συνεργασία του Auster με τη Sophie Calle. Η Calle αποτέλεσε το πρότυπο πάνω οτο οποίο δημιουργήθηκε ο χαρακτήρας της φωτογράφου Maria Turner οτο βιβλίο Leviathan· ο Auster ενέταξε στο μυθιστόρημα και στοιχεία από έργα της Calle. To Double Came περιλαμβά­ νει την απόδοση των έργων αυτών από τον Auster, καθώς και μια performance της Calle βασισμένη σε οδηγίες του συγγραφέα.

The Invention o f Solitude (1982) Portrait o f an Invisible Man, The Book o f Memory

To True Tales o f American Life (πρωτοκυκλοφόρησε με τον τίτλο / Thought My Father Was Cod το 2001), συλλογή ιστοριών που επιμελήθηκε ο Auster. Το 1999, μετά τη συμμετοχή του σε μία εκπομπή του ραδιο­ φωνικού σταθμού NPR, προτάθηκε στον Auster μια σταθερή συνεργασία με το σταθμό. Η αρχική ιδέα ήταν να διαβάζει δι­ κές του ιστορίες- ο Auster αντιπρότεινε να διαβάζει ιστορίες των ακροατών, μια ιδέα της γυναίκας του. Περισσότερες από 4.000 ιστορίες, άλλες σύντομες σαν ανέκδοτα, άλ­ λες πιο εκτεταμένες, σταλμένες από όλα τα μήκη και τα πλάτη των ΗΠΑ, από ανθρώπους όλων των ηλικιών, ήταν η συγκομιδή του project, και το βιβλίο αυτό συγκεντρώνει τις πιο χαρακτηριστικές, σε μια προσπάθεια εξε­ ρεύνησης της αμερικανικής ζωής και ταυτό­ τητας.

IH επινόηση της μοναξιάς (To πορτρέτο ενός αόρατου ανθρώπου, Το βιβλίο της μνήμης)] Διαρθρωμένο σε δύο μέρη, το βιβλίο αποτε­ λεί τον τρόπο με τον οποίο ο Auster επέλεξε να διαχειριστεί το πένθος του για την απώ­ λεια του πατέρα του, ενός ανθρώπου αθό­ ρυβου, που έφυγε από τη ζωή δίχως κανείς να ξαφνιαστεί, αφού είχε αποχωρήσει από πολύ νωρίτερα, αλλά και τον αποχωρισμό από τον μικρό του γιο μετά το διαζύγιό του.

0 Auster έχει επίσης γράψει τη συλλογή δοκιμίων The Art of Hunger (1982) -κείμενα για τον Κάφκα, τον Βέκετ και άλλους συγγραφείς, καθώς και κεί­ μενα για τη γραφή γενικότερα- που έχει επανακυ­ κλοφορήσει συμπληρωμένη αρκετές φορές, και έχει επιμεληθεί διάφορες εκδόσεις.

Βιβλία μ ε τη σ υ μ μ ετο χ ή ή τη ν επίδρασή το υ To graphic novel City o f Class (1994) των Paul Karasik και David Mazzuchelli, βασισμένο στην ομότιτλη νουβέλα της τριλογίας της Νέας Υόρκης, μια εξαιρετική απόδοση του παράδοξου σύμπαντος του βιβλίου με εικό­ νες. Την έκδοση εμπνεύστηκε και επιμελήθηκε ο φίλος του Auster, Art Spiegelman, δημιουργός ενός από τα σπουδαιότερα έργα στην ιστορία των κόμικς, του Maus.

Το πρώτο βιβλίο της συζύγου του Auster, Siri Hustvedt, με τίτλο The Blindfold, είναι μια ιστορία καθαρά οστερική: η νεαρή ηρωίδα, φοιτήτρια στο Columbia, που αντιμετωπίζει μεγάλες οικονομικές δυσκολίες, προσλαμ­ βάνεται από έναν εκκεντρικό συγγραφέα να περιγράφει αντικείμενα που ανήκαν σε μια νεκρή- αργότερα, θα εμπλακεί σε μια ερω­ τική σχέση με έναν καθηγητή της, υπό την εποπτεία του οποίου μεταφράζει μια νου­ βέλα από τα γερμανικά. Η κοπέλα θα ταυτι­ στεί σε τέτοιο βαθμό με τον ήρωα της νου­ βέλας, που θα υιοθετήσει το όνομά του και θα κυκλοφορεί στη Νέα Υόρκη ντυμένη άντρας. Η Hustvedt θεωρείται πάντως μια συγγραφέας με τη δική της φωνή- άλλα βι­ βλία της είναι τα The Enchantment o f Lily Dahl, What l Loved. ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

125

[

δ ι α β α ζ ω ] Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

Ένας λογοτεχνικός διάλογος για την τρομοκρατία και τη γραφή

Ο

μ εταμ οντερνισ μός του Auster έχει χαρα κτηρ ισ τεί μεταμ οντερνισ μ ό ς με κοινωνική συνείδηση. Στο έρ γ ο του συχνά εμ φ α ν ίζ ο ­ νται οι π ολιτικές και κοινω νικές δ υ να μ ικές της εποχής, ω ς στοι­

χεία σε αδιάκοπ ο δ ιά λ ο γ ο με το υ ς ήρ ω ες, απ ηχώ ντας και την α νά μ ειξη του Auster με τον φοιτητικό ριζοσ π αστισ μό του ’ 6 0 . «Κ α τάλαβα ότι το εσ ώ τερο και το εξώ τερ ο δ εν μπ ορούν να διαχω ριστούν, χω ρίς να ζημιω δ εί τρ ο μ ερ ά η αλήθ εια » , εξη γ ε ί ο M a rco Stanley Fogg στο M oon Palace, π ροσ π αθώ ντας ν α απ οδώσει την επ ιρροή του πολιτικού και κοινω νικού κλίματος στα τέλη του ’ 6 8 στη δική του δ ια μόρφ ω σ η και στις επ ιλογές του. Πολιτικές α ν α φ ο ρ έ ς υπάρχουν και στο F o llie s

O r a c le

N ig h t

και στο

B r o o k ly n

, ενώ πολύ πιο έμμεσ ο (καθορ ισ τικό, ω οτόσ ο) είναι το πολιτικό υπό­

β α θ ρ ο του

In

The

C o u n try

O f L a s t T h in g s

Είναι, όμω ς, στο

L e v ia th a n

που

o Auster επ ιδίδεται σε μια ολοκληρ ω μ ένη λογοτεχνική ανά λυσ η του πο­ λιτικού κλίματος του ρηγκανισ μού και τη ς θ έ σ η ς του σ υ γ γ ρ α φ έα στα πο­ λιτικά και κοινω νικά πράγματα.

Το βιβλίο Leviathan κυκλοφόρησε το 1993 και η αφιέρωσή του λέει από μόνη της αρκετά: ο Auster αφιερώνει αυτόν το λι­ γνό αλλά πυκνό τό μ ο στο φίλο του συγ­ γραφέα Don DeLillo, το Mao II το ν οποίου είχε κυκλοφορήσει δύο χρόνια νωρί­ τερα 28. Είναι μια εποχή μεγάλω ν ανακατατάξεων στο παγκόσμιο γεωπολιτικό σκηνικό, κα­ θώς το τέ λ ο ς του '80 και η αρχή του '90 θα ανατρέφουν τη ν εικόνα του κόομου όπως ήταν έω ς τό τε γνωστή. 0 «υπαρ­ κτός σοσιαλισμός» καταρρέει, αφήνοντας πίσω το υ μια σειρά από αλληλοσπαρασοόμενα κρατικά υβρίδια που βιάζονται να απολαύσουν τις χαρές το υ καπιταλισμού, και οι ΗΠΑ αρχίζουν απροκάλυπτα πλέον τη ν εξαγωγή δημοκρατίας, στην πρώτη

120

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

τηλεοπτική πολεμική σύρραξη της ιστο­ ρίας, τη ς οποίας διακηρύσσεται το τέλος. Το κλίμα α υτό αποτυπώνεται και στα δύο βιβλία, που εξερευ νού ν το ρόλο του συγ­ γραφέα σε σχέση με το ν κόσμο, σε αντι­ παράθεση με αυτόν του πολιτικού ακτιβιστή και, κυρίως, του τρομοκράτη. Η θεμα­ τική τη ς τρομοκρατίας επανέρχεται διαρ­ κώς στο συγγραφικό έργο του DeLillo, που αναφέρεται ακόμα και ως προφήτης της επίθεσης στο Παγκόσμιο Κέντρο Εμπορίου - μ ε την οποία, εξά λλου, καταπιάνεται στο πιο πρόσφατό το υ μυθιστόρημα, το Falling Man (2007). Για τον Auster, αντιθέτω ς, πρόκειται για μια α νεξερεύνητη λ ο­ γοτεχνική περιοχή, στην οποία δεν θα επανέλθει στη συνέχεια, παρά μόνο με κάποιες διάσπαρτες αναφορές.

[ Δ I A B A Ζ Ω Α Φ I Ε Ρ Ω Μ A

Στο Mao II, ο Don DeLillo χρησιμοποιεί ως κεντρικό ήρωα έναν θρυλικό αμερικανό συγγραφέα, τον Bill Cray· θα μπορούσε κάποιος να πει ότι η περσόνα αυτή θυμί­ ζει τόσο τον Thomas Pynchon όσο και τον J. D. Sallinger (ακόμα καλύτερα που, σύμ­ φωνα με ορισμένους αστικούς μύθους, αυτοί οι δύο είναι το ίδιο πρόσωπο). Κα­ νένας δεν γνωρίζει πού βρίσκεται ο Cray, ούτε καν ο εκδότης του, και δεν υπάρ­ χουν δημοσιευμένες φωτογραφίες του. 0 συγγραφέας δουλεύει ξανά και ξανά το τελευταίο του έργο, χωρίς να αποφασίζει να το εκδώσει, τρομοκρατημένος από όσα ο κόσμος περιμένει από αυτόν, αλλά και από αυτό που αντιλαμβάνεται ως ανε­ πάρκεια του συγγραφέα στη σύγχρονη εποχή, αφού παρατηρεί ότι πλέον την ει­ κόνα του κόσμου δεν τη διαμορφώνουν οι ομότεχνοί του αλλά οι τρομοκράτες -πα­ ρομοίως, οι αλλαγές στην κουλτούρα δεν είναι πια έργο των πρώτων αλλά των δεύτερων. Σε μια προσπάθεια επαναπροσδιορισμού της εικόνας του και απεγκλωβισμού του από το αδιέξοδο, ο συγγραφέας δέχεται να τον φωτογραφίσει μια γυναίκα που έχει κάνει σκοπό της ζωής της ακριβώς αυτό: να φωτογραφίζει συγγραφείς από όλο τον κόσμο, με σκοπό όχι τόσο την παραγωγή τέχνης όσο τη συγκρότηση ενός αρχείου αναφοράς για τη σύγχρονη λογοτεχνική ιστορία. Όμως η δημόσια έξοδος του συγγραφέα θα τον εμηλέξει στην προσπάθεια μιας μεσανατολικής αριστερίστικης ομάδας να κάνει γνωστά τα αιτήματά της μέσω της απαγωγής ενός ποιητή, με μοιραία κατάληξη. Ο κόσμος, λέει ο DeLillo, εξακολουθεί να συνεγείρεται από αφηγήσεις, όχι όμως των συγγραφέων αλλά των τρομοκρατι­ κών ομάδων και των αιρέσεων. Είναι μια εποχή της μάζας, όχι σαν κι αυτή που οραματίστηκαν οι ρομαντικοί της εκβιομη­ χάνισης, αλλά της μαζικής υστερίας και παραφροσύνης. «Αυτό που κερδίζουν οι

1 J

τρομοκράτες το χάνουν οι συγγραφείς. 0 βαθμός επιρροής που ασκούν εκείνοι στις συνειδήσεις των μαζών είναι ίδιος με το βαθμό της δικής μας αποτυχίας να ανα­ πτύξουμε την ευαισθησία και τη σκέψη. 0 κίνδυνος που αντιπροσωπεύουν ισοδυναμεί με τη δική μας αδυναμία να γίνουμε επικίνδυνοι», λέει ο Cray λίγο πριν το τ έ ­ λος. Δύο χρόνια αργότερα, ο Auster απαντά σε αυτήν την προβληματική με το δικό του τρόπο. Το βιβλίο του παίρνει τον τίτλο του από το σκαρίφημα μυθιστορήματος που άφησε πίσω του ο κεντρικός ήρωας, Ben­ jamin Sachs, κάποτε φέρελπις ριζοσπά­ στης συγγραφέας, πριν γίνει κομμάτια σε Q Aus(er μια έκρηξη. Ο στενός φίλος του Sachs, Ι0 Σεπτέμβριο επίσης συγγραφέας Peter Aaron, θα προ- του 2007 σπαθήσει τους επό­ μενους μήνες, και πριν το FBI που ερευνά την υπόθεση φτάσει στα ίχνη του, να καταγράψει την πορεία του Sachs ώστε να εξηγήσει τις πράξεις του. Ο ιδιοφυής Sachs, άν­ θρωπος με βαθιά γνώση της αμερικάνι­ κης ιστορίας, που λά­ τρευε τις μικρές λε­ πτομέρειες που συ­ νέδεαν μεταξύ τους ανόμοια πράγματα, υποδεικνύοντας το ρόλο της τύχης στη δια μόρφω ση της πραγματικότητας, και είχε φ υ λ α κισ τεί επειδή αρνήθηκε να πολεμήσει στο Βιετ­ νάμ, αφού έγραψε ένα εντυπωσιακό πρώτο μυθιστόρημα με ήρωες υπαρκτά ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

127

δ ι α β α ζ ω

]

. Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

Don DeLillo, συγγραφέας του Mao II και φίλος

κυρίως ιστορικά πρόσωπα που οι ζωές τους διασταυρώθηκαν μέσα από μικρές και μεγάλες συμπτώσεις, πέρασε στη συ­ νέχεια αρκετό καιρό ορθογραφώντας. Μια σειρά από προσωπικά δράματα, με αποκορύφωμα το παραλίγο μοιραίο φλερτ του με την ερωμένη του Aaron, ει­ καστική φωτογράφο Maria Turner, που θα καταλήξει σε μια πτώση στο κενό από την οποία μονάχα η τύχη θα τον βοηθήσει να παραμείνει αρτιμελής (με τη σκέψη του, όμως, κατατεμαχιομένη πια), σε συνδυα­ σμό με την άνοδο στην εξουσία του Ρόναλντ Ρήγκαν και τη συντηρητικοποίηση που αυτή επιφέρει στην Αμερική, θα οδη­

γήσουν τον Sachs σε αλλαγή τροχιάς. Οι χαρακτηριστικές στον Auster συμπτώσεις συνεχίζονται και τελικά ο Sachs θα επηρε­ αστεί βαθιά από έναν μυστηριώδη ακτιβιστή και θα επιλέξει τη δράση έναντι της γραφής.

0 Sachs θα καταλήξει να φυτεύει βόμβες ανά τις ΗΠΑ, γκρεμίζοντας τις ρέπλικες του Αγάλματος της Ελευθερίας που υπάρχουν σκόρπιες στη χώρα. Τα χτυπήματά του είναι προσεκτικά σχεδιασμένα ώστε να μην προκαλούν ανθρώπινες απώλειες- ακολουθούνται από μηνύματα μέσω του τύπου, που όμως λειτουργούν όχι τόσο σαν μανιφέοτα όσο σαν χρησμοί ενός προφήτη θλιμμένου για το μέλλον της Αμερικής, που καλεί σε αναστοχασμό των αξιών πάνω στις οποίες χτίζεται η βορειοαμερικάνικη κίβδηλη ευημερία. Με άλλα λόγια, ο Sachs επιτίθεται σε καθαρά συμβολικό επίπεδο ή απλώς έχει μεταφέ­ ρει τα μυθιστορήματά του από το χαρτί στο μπαρούτι των αυτοσχέδιων βομβών του: και, μέσω των εκρήξεων, καταφέρ­ νει να έχει έναν πιο ισχυρό αντίκτυπο από αυτόν που θα είχε απλώς γράφοντας, υποδηλώνοντας όμως την ίδια στιγμή ότι η γραφή εξακολουθεί να έχει τη δύναμη να επιτυγχάνει κι αυτή τις εκρήξεις της στο πεδίο του συμβολικού. ■ “ 0 DeLillo έχει με χη σειρά του αφιερώσει στον Auster ένα βιβλίο στο οποίο φαίνεται να αντλεί αρ­ κετά από την οστερική γραφή, το Cosmopolis (2003).

φαφία και μια αρκετά μεγάλη γάλη συλλογή ! ιανεπιστημιακές εργασίες, ί η μια σελίδα αφιερωμένη στον Auster, με εργασιών, ανενεργή όμως εδώ και

126> ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

Συνδρομητής σιο ΔΙΑΒΑΖΩ __είναι χρήσιμο... Τιμή Τεύχους:....................................................................................................................................................................6€ ΣΥΝΔΡΟΜΕΣ Ελλάδα (ετήσια 11 τεύχη) Φυσικά Πρόσωπα:...............................................................................................................................................................50€ Φοιτητές, Σπουδαστές:......................................................................................................................................................40€ Βιβλιοθήκες, Ιδρύματα, Νομικά Πρόσωπα:................................................................................................................... 90€ Φιλική Συνδρομή:........................................................................................................................................................... 200€ Κύπρος (ετήσια 11 τεύχη) Φυσικά Πρόσωπα:...............................................................................................................................................................95€ Βιβλιοθήκες, Ιδρύματα, Νομικό Πρόσωπα:..............................................................................................................125 € Ευρώπης (ετήσια 11 τεύχη) Φυσικά Πρόσωπα:..........................................................................................................................................................115 € Βιβλιοθήκες, Ιδρύματα, Νομικά Πρόσωπα:..............................................................................................................160 € Αμερική & Λοιπές Χώρες Φυσικά Πρόσωπα:...............................................................................................................................................130 $ ΗΠΑ Βιβλιοθήκες Ιδρύματα, Νομικά Πρόσωπα:........................................................................................................180 $ ΗΠΑ Παλιά Τεύχη (πριν το 2005): 10 ευρώ εφόσον δεν έχουν εξαντληθεί, πλέον ταχυδρομικών τελών. Επικοινωνήστε με τη Γραμματεία του ΔΙΑΒΑΖΩ: 210 33 88 008 κα Χρυσάνθη Κουλελή

Δ

Ε

Λ

Τ

Ι

Ο

Q

2 ΕΤΗ / 2 YEARS

Σ

Υ

Ν

Δ

Ρ

Ο

Μ

Η

Σ

ΟΝΟΜΑ / NAME ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ / ADDRESS

ΤΗΛΕΦΩΝΟ / PHONE □

1 ΕΤΟΣ / 1 YEAR

Μπορώ να γίνω συνδρομητής:

| | Με ταχυδρομική επιταγή (Περιοδικό ΔΙΑΒΑΖΩ - X. Τρικούπη 38, Αθήνα 106 80 κα Χρυσάνθη Κουλελή) | | Με κατάθεση σε τραπεζικό λογαριασμό (στέλνω το αντίγραφο της Τράπεζας στο fax: 2 1 0 3 3 88006) Εθνική Τράπεζα: 011 116/440213-8 5 [_] Κάνοντας μια επίσκεψη στα γραφεία του ΔΙΑΒΑΖΩ ΥΠΟΓΡΑΦΗ / SIGNATURE Επικοινωνήστε με τη Γραμματεία του ΔΙΑΒΑΖΩ: 210 33 88 008 κα Κουλελή

ΔΕΛΤΙΟ ΚΡΙΤΙΚΟ ΓΡΑΦΙΑΣ

ΙΟΥΝΙΟΥ 2008 Επιμέλεια:

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ

θοΒωρής Πέρσης

Απέργη Βικτωρία (Βι'κυ): Η Ρίζα ατο δικό της όνειρο και ταξίδι (Φ. Πανταζής, Αδέσμευτος Τύπος, 29.6.08) Αποστολίδης Ρένος: Α2,20 και μία μαρτυρίες του Εμφυδίου (Β. Δουβαλέρης, Εδευθεροτυηία, 13.6.08) Αοτερίου Χρηστός: Το ταξίδι του Ιάσονα Ρέμβη (Μ. Πανώριος, Εδευθεροτυηία, 6.6.08) Βαλτινός Θανάσης: Ανθη της αβύσσου (Κ. ΚαρακώΔενδρινός Γιώργος: Απ' τα κάκαδα βγαδμένα (Ε. Κοτζιά. Καθημερινή, 15.6.08) Ευθυμιοπούλου Βίβιαν: Αθήναιου βορβορυγμοί (Ε. Γκίκα, Έθνος, 15.6.08) Κακαράς Αντώνης: Όξω απ' τ' αμπέδια ρεεεί (Ν. Βαλαβάνη, Αυγή, 29.6.08) Καραγάτοη Μαρίνα: Το ευχαριστημένο ή οι δικοί μου άνθρωποι (Ε. Γαραντούδης, Τα Νέα, 28.6.08) Καρτέρης Γιώργος: Ερωτευμένος τρομοκράτης Μ. Παπαγεωργίου, Αυγή, 29.6.08) Καρύδας Δημήτρης: Παγιδευμένοι ατο Δίκτυο (Ε. Γκίκα, Έθνος, 22.6.08) Κίτσιου Ειρήνη: Εκπαιδευτής γρύδων (Β. Χατζηβασιλείου, Εδευθεροτυηία, 13.6.08) Κούρτοβικ Δημοσθένης: Τι ζητούν οι βάρβαροι (Τ. θεοδωρόπουλος, Τα Νέα, 7.6.08) Μήτσορα Μαρία: Με δένε Λέξη (Μ. θεοδοσοπούλου, Η Εποχή, 1.6.08) Παλαμιώτης Γιάννης: Από το πάρκο στο κενό (X. Παρίδης, LifoAthina, 26.6.08) Παναγιωτίδης Γιώργος: Ερώτων και αοράτων (Ε. Κοτζιά, Καθημερινή, 8.6.08) Ράκος Κυριάκος: Η πεταδούδα τουΊνοενμπορν και άδδες ιστορίες (Μ. Μοίρα, Αυγή, 29.6.08) Ρούσσος Τάσος: Η νουβέδα (Γ. Περαντωνάκης, Εδευθεροτυηία, 6.6.08) Σκαλίδη Σταυρούλα: Προδοσία και εγκατάδειψη (Γ. Παπαοωτηρίου, Βραδυνή, 14.6.08, Δ. Κούρτοβικ, Τα Νέα, 28.6.08, Ε. Γκίκα, Έθνος, 29.6.08) Σκούρτης Γιώργος: Σε παραδήρημα (Μ. Πιμπλής, Τα Νέα, 28.6.08)

130

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΙ 2008

Σταμάτης Αλέξης: Βίδα Κομπρέ (Α. Μπομπούλα, Βράδυνή, 14.6.08, Κ. Καρακώτιας, Εδεύθερος Τύ­ πος, 15.6.08) Συλλογικό: Εδδηνικά εγκδήματα 2 (Β. Πεσμαζόγλου, Τα Νέα, 7.6.08) Σφακιανάκης Άρης: Η μοναξιά δεν μου ταιριάζει (Β. Χατζηβασιλει'ου, Εδευθεροτυηία, 22.6.08) Σωτηρίου Κώστας: Αναπάντητη κδήση (Μ. θεοδοσοπούλου, Η Εποχή, 22.6.08) Τριανταφύλλου Σώτη: Λίγο από το αίμα σου (Κ. Κα­ ρακώτιας, Εδεύθερος Τύπος, 1.6.08) Χάκκας Μάριος: Άπαντα (Μ. Τοπάλη, Καθημερινή, 22.6.08) ΧρηστίδηςΛένος: Μόνοδογκ (Λ. Πανταλέων, Εδευθεροτυπία, 13.6.08)

ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ Βόνεγκατ Κερτ: Η φωδιά της γάτας (Γ. Βαϊλάκης, Ημερήσια, 28.6.08) Βόνεγκατ Κερτ: Σφαγείο No 5 (Γ. Αοδραχάς, Εξπρές, 29.6.08) Γκόγκολ Νικολάι, Ντε Μωπασάν Γκυ, ΧσουνΛου: Το ημεροδόγιο ενός τρεδού (Τ. Γουδέλης, Εδευθεροτυπία, 13.6.08) Ενράιτ Ανν: Η συγκέντρωση (Δ. Ρουμπούλα, Έθνος, 21.6.08) Καζάν Ελία: 0 συμβιβασμός (Γ. Αοδραχάς, Εξπρές, 29.6.08) Καμιλλέρι Αντρέα: Χάρτινο φεγγάρι (X. Σπυροπούλου, Καθημερινή, 29.6.08) Κέι Τζάκι: Τρομπέτα (Γ. θεοχάρης. Αυγή, 22.6.08) Κράουθερ Γιασμίν: Άρωμα οαφράνΙ Μ. Κοντολέων, Εδεύθερος Τύπος, 8.6.08) Λε Καρέ Τζον: Κι ο κδήρος έπεσε στον Σμάιδι (Α. Βιστωνίτης, Το Βήμα, 29.6.08) Λερουά Ζιλ: Ένα μπδουζ για τη Ζέδντα (Α. Βιστωνίτης. Το Βήμα, 8.6.08) Μάνκελ Χένινγκ: Ένα βήμα πίσω (Γ. Βέης, Εδευθεροτυπία, 20.6.08) Μουρακάμι Χαρούκι: Σπούτνικ αγαπημένη (Ρ. Γεωργακοπούλου, Τα Νέα, 14.6.08, Κ. Δαφέρμου, Το Βήμα, 22.6.08, Γ. Αοδραχάς, Εξπρές, 29.6.08) Μπάνβιλ Τζων: Σάβανο (X. Σπυροπούλου, Καθημε­ ρινή, 1.6.08) Μπανκς Ράσελ: American darling (Μ. Χαρτουλάρη, Τα Νέα, 14.6.08)

Μπεν Άφρα: Ορουνόκο ή ο σκθάβος πρίγκηπας (Τ. Δημητρούλια, Καθημερινή, 22.6.08)

Τσέχωφ Άντον: 0 μαύρος μοναχός και άλλες ιστο­ ρίες (Τ. Γουδέλης, Εδευθεροτυπία, 20.6.08)

Ντε Μποττόν Αλαι'ν: Μικρή φιήοοοφία του έρωτα (Β. Αθανασόπουλος, Εδευθεροτυπία, 20.6.08)

Φλιν Τζίλιαν: Αιχμηρά αντικείμενα (Σ. Σκαλίδη, Βρα­ δυνή, 14.6.08)

Ντυτέρτρ Μπενουά: Το κοριτσάκι και το τσιγάρο (Σ. ΝικολαΤδου, Τα Νέα, 14.6.08, Α. Μαντόγλου, Εήευθεροτυπία, 20.6.08)

Χάρντυ Τόμας: Λαοδικείς (Μ. Τοπάλη, Καθημερινή, 22.6.08)

Πιχόλ Σέρχιο: Η συζυγική ζωή (Κ. Ματσούκας, Εθευθεροτυηία, 13.6.08) Πλαθ Σύλβια: Ο γυάήινος κώδων (Α. Μπακοδήμου, Ελεύθερος Τύπος, 22.6.08) Σάιγκερ Τζέφρι: Μυστήριο στη Μύκονο (Σ. Λούκα, Βραδυνή, 15.6.08, Τ. Βασιλειάδου, Ημερήσια, 28.6.08) Σάμπρα Αλεχάντρο: Μπονσάι (Ε. Γκίκα, Έθνος, 8.6.08, Σ. ΝικολαΤδου, Τα Νέα, 28.6.08) Σελι'ν Λουί Φερντινάν: Ταξίδι στην άκρη της νύχτας (Ε. Γιαννοπούλου, Καθημερινή, 22.6.08) Σούρες Μπερνάρντο (Πεσόα Φερνάντο): Το βιβήίο της ανησυχίας (Β. Καπλάνη, Εδευθεροτυπία, 13.6.08) Σομόθα Χοσέ Κάρλος: Γράμματα ενός ασήμαντου δοήοφόνου (Ε. Γκίκα, Έθνος, 1.6.08) Τεισιδόρ Έμιλί: Μαύρο ψωμί (Τ. Δημητρούλια, Κα­ θημερινή, 29.6.08) Τρέβορ Ουίλιαμ: Οι εργένηδες των δόφων (Α. Στουπάκη, Καθημερινή, 22.6.08) Τσέσλαβ Μίλος: Η κοιήάδα του Ίσσα (Τ. Δημητρού­ λια, Καθημερινή, 1.6.08)

β ι β λ ί α τα

Amber Eric: 0 Λεβαντίνος (Φ. Φιλίππου, Το Βήμα, 8.6.08) Appeifeid Aharon: Μπαντενχάιμ 1939 (Τ. θεοδωρόπουλος, Τα Νέα, 28.6.08) Boyd William: Η απειθή (θ. Γρηγοριάδης, Τα Νέα, 7.6.08) Dick Philip: Ubik (Τ. Δημητρούλια, Καθημερινή, 22.6.08) Frisch Max: Στίήερ (Α. Βιστωνίτης, Το Βήμα, 8.6.08) Holt Anne: Αυτό που μου ανήκει (Φ. Φιλίππου, Το Βήμα, 1.6.08) Modiano Patrick: Στο cafe της χαμένης νιότης (Λ. Πανταλέων, Εήευθεροτυπία, 20.6.08) RegenerSven: Το μπθουζτου Βεροήίνου (Γ. Βαϊλάκης, Ημερήσια, 13.6.08) Rosa Isaac: Το μάταιο χθες (Δ. Ρουμπούλα, Έθνος, 7.6.08) Stanford Peter: Η βιογραφία του διαβόήου (Μ. Παπαγιαννίδου, Το Βήμα, 22.6.08) Tabucchi Antonio: Ρέκβιεμ (Γ. Ασδραχάς, Εξπρές, 8.6.08) Walser Martin: Η στιγμή του έρωτα (Μ. Μοδινός, Τα

ε κ δ ό σ ε ι ς

Ο κ τ ω β ρ ι α τ ά

Ο αντιπρόσωπος του Διαβάζω στην Κύπρο Πωλήσεις τευχών και συνδρομές για το Διαβάζω κα Θέκλα Κίττου Ο μ ή ρ ο υ 3κ Λ ε υ κ ω σ ί α 1 09 7 , Κ ύ π ρ ο ς · τηλ.: 22 6 7 2 8 0 1

[

δ

ι α

β

α

ζ

ω

]

Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α

Νέα, 14.6.08) Wolff Tobias: To παλιό σχολείο (Δ. Ρουμπούλα, Έθνος, 28.6.08)

ΠΟΙΗΣΗ Ηλιοπούλου Κατερίνα: 0 κύριος Ταυ (Γ. Χαντζής, Ελεύθερος Τύπος, 8.6.08) Νοβάλις: Ύμνοι στη νύχτα (Γ. Λίλλης, Αυγή, 15.6.08)

Martin - Chauffier Gilles: Το μυθιστόρημα της Κων­ σταντινούπολης (Γ. Ασδραχάς, Εξπρές, 22.6.08) Newark Tim: Μαφία και Β' παγκόσμιος πόλεμος (Α. Βιστωνίτης, Το Βήμα, 1.6.08) Zlnn Howard: Ιστορία του λαού των Ηνωμένων Πο­ λιτειών (Φ. Πανταζής. Αδέσμευτος Τύπος, 15.6.08)

Ο ΙΚ Ο Ν Ο Μ ΙΑ Κρούγκμαν Πολ: Η συνείδηση ενός προοδευτικού (Γ. Ασδραχάς, Εξπρές, 22.6.08, Κ. Παπαδημητρίου, Ελεύθερος Τύπος, 29.6.08)

Δ Ο Κ ΙΜ ΙΑ Αγαπητός Παναγιώτης: Η ερωτική διήγηση στα με­ σαιωνικά χρόνια (Γ. Βαϊλάκης, Ημερήσια, 7.6.08, Ε. Κοτζιά, Καθημερινή, 29.6.08) Βαμβουνάκη Μάρω: Το φάντασμα της αξόδευτης αγάπης (Κ. Κουνινιώτη, Πελοπόννησος, 29.6.08) Παπασωτηρίου Γιώργος: Homo americanus (I. Κο­ λοβού, Βραδυνή, 21.6.08) Χαριτόπουλος Διονύσης: Εγχειρίδιο βλακείας (Κ. Κατσουλάρης, Ελεύθερος Τύπος, 1.6.08) Steiner George: Η σιωπή των βιβλίων (Δ. Κούρτοβικ, Τα Νέα, 7.6.08, Κ. Λυμπέρη, Ελευθεροτυπία, 13.6.08) Steiner George: Δέκα (πιθανοί) λόγοι για τη μελαγ­ χολία της σκέψης (Γ. Βαϊλάκης, Ημερήσια, 21.6.08) Tory Geofroy: Τα άνθη του λόγου (Γ. Παπαγεωργίου, Αυγή, 8.6.08)

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

Σαμαράς Κώστας: Καταξητείται (Μ. Πιμπλής, Τα Νέα, 14.6.08) Bertin Celia: Μαρία Βοναπάρτη, π ζωή της (Δ. Χουλιαράκης, Το Βήμα, 15.6.08) Kristeva Julia: Χάννα Άρεντ, γυναικεία ευφυΐα (Δ. Ρουμπούλα, Έθνος, 14.6.08)

ΜΕΛΕΤΕΣ Αλεβίζου Ντενίζ-Χλόη: ο Παναγιώτης Δοξαράς, το

περί ζωγραφιάς κατά το αψκστ' και οι άλλες μετα­ φράσεις (Λ. Καζαντζάκη, Αυγή, 22.6.08) Γερμανού Μάρω: Το ακατονόμαστο θέατρο τουΣάμουελ Μπέκετ (Α. Σπυροπούλου, Ελευθεροτυπία,

ΙΣΤΟ Ρ ΙΑ

13.6.08)

Δορδανάς Στρατός: Το αίμα των αθώων (Σ. Κακουριώτης, Αυγή, 22.6.08)

Διαμαντάκου - Αγάθου Καίτη: Στην αρχαία κωμική ενδοχώρα (Γ. Πεφάνης, Ελευθεροτυπία, 20.6.08)

Γεωργιάδου Βαοιλική - Ρήγος Άλκης (επιμ.) Άουσβιτς, το γεγονός και η μνήμη του (Ρ. Δούρου, Αυγή, 29.6.08) Γκραντ Ρ. Τζ.: Μάχες (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία,

Καρακατσάνη Αγάπη: Μια τυχαία συνάντηση με τον Διονύσιο εκ Φουρνά (Γ. Ξενάριος, Ελευθεροτυπία, 6.6.08)

06/08)

Κονδύλη - Μπασούκου Ελένη: Αραβικός πολιτισμός (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 06/08)

Γούναρης Βασίλης: Τα Βαλκάνια των Ελλήνων (Δ. Λυβάνιος, Καθημερινή, 15.6.08, Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 06/08)

6.6.08)

Μισώ Ανρί: Ονειροπολώντας με αφορμή αινιγματι­ κές ζωγραφιές (Γ. Ξενάριος, Ελευθεροτυπία,

Davies Norman: Η Ευρώπη οε πόλεμο (Δ. Μου­ σμούτης, Ιστορία, 06/08)

Μπακουνάκης Νίκος: Μια στιγμή της Ευρώπης στην Ελλάδα του 19ου αιώνα (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία,

Hughes Lindsey: Η Ρωσία την εποχή του Μεγάλου Πέτρου (Α. Διάλλα, Αυγή, 8.6.08)

06/08)

Logan Donald: Οι Βίκινγκς (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 06/08)

132

ΒΙΟΓΡΑΦ ΙΕΣ - ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦ ΙΕΣ Κέρτες Ίμρε: Φάκελος Κ (Ν. Μπακουνάκης, Το Βήμα, 22.6.08)

Ριζάκη Ειρήνη: Οι * γράφουαες» Ελληνίδες (Π. Πολέμη, Αυγή, 15.6.08) Held David: Για ένα παγκόσμιο κοινωνικό συμβόλαιο

[ δ ι α β α ζ ω

Ι Τ Ι Κ Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α ϋ

(Γ. Μπασκόζος, Εξπρές, 1.6.08) Hooper - Greenhill Eilean: Το Μουσείο και οι πρό­ δρομοί του (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 06/08) Loraux Nicole: Η τραγωδία της Αθήνας (Α. Παναγόπουλος, Καθημερινή, 10.6.08) Rigotl Francesca: Η φιλοσοφία στην κουζίνα (Δ. Χουλιαράκης, Το Βήμα, 8.6.08, Σ. Βανδώρος, Ελεύθερος Τύπος, 15.6.08)

Φ ΙΛ Ο ΣΟ Φ ΙΑ Γκομπρόβιτς Βίτολντ: Μαθήματα φιλοσοφίας σε έξι ώρες κι ένα τέταρτο (Δ. Χουλιαράκης, Το Βήμα, 1.6.08, Γ. Παπασωτηρίου, Βραδυνή, 28.6.08) Φουκώ Μισέλ: Ιστορία της τρέλας στην κλασική εποχή (Γ. Παπασωτηρίου, Βραδυνή, 21.6.08, Γ. Νέδας. Διαβάζω, 06/08) Cioran Ε. Μ.: Ο πειρασμός του υπάρχειν (Κ. Γιαννόπουλος, Διαβάζω, 06/08) Onfray Michel: Η κοιλιά των φιλοσόφων (Σ. Βανδώ­ ρος, Ελεύθερος Τύπος, 15.6.08)

ΠΟ ΛΙΤΙΚΗ Αθαναοόπουλος Δημήτρης: Εικονοκλαστικά (Κ. Σπανού, Καθημερινή, 8.6.08) Βαρβιτσιώτης Ιωάννης - Ρούσσος Σωτήρης: Τυφλοί στρατοί(Σ. Βανδώρος, Ελεύθερος Τύπος, 22.6.08) Ηρακλείδης Αλέξης: Άσπονδοι γείτονες Ελλάδα Τουρκία, η διένεξη του Αιγαίου (X. Φραγκονικολόπουλος, Ελευθεροτυπία, 6.6.08) Λυγερός Σταύρος: Εν ονόματι της Μακεδονίας (Η. Μαγκλίνης, Καθημερινή, 29.6.08) Πάτελος Κωνσταντίνος: Θεμελιοκρατία (Σ. Βανδώ­ ρος, Ελεύθερος Τύπος, 22.6.08) Bessiere Stephanie: Η Κίνα στην αυγή του 21ου αι­ ώνα (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 06/08) Raynaud Philippe: Το μωσαϊκό της άκρας αριστερός (Η. Νικοήακόπουήος, Τα Νέα, 14.6.08, Δ. Σωτηρόπουλος, Το Βήμα, 22.6.08) Κ Ο ΙΝΩ ΝΙΑ - Κ Ο ΙΝΩ ΝΙΟ Λ Ο ΓΙΑ Ζώρας Κώστας - Μπαντιμαρούδης Φιλήμων (επιμ.):

To Ι998 ενώσαμε τις δυνάμεις μας με τον φιλόδοξο στόχο, να δημιουργήσουμε μία εταιρεία ΠΡΟΤΥΠΟ στο χώρο του χαρτιού! Σήμερα η Α ΓΓΕ ΛΙΔ Η Σ - ΓΕ Ω ΡΓΑ Κ Ο Π Ο Υ Λ Ο Σ καθιερώνεται σε ΕΤΑΙΡΕΙΑ - ΠΡ Ω ΤΑ ΓΩ Ν ΙΣ ΤΗ στην κατηγορία της, με σημαντικά μεγέθη πωλήσεων, πρότυπες ιδιόκτητες εγκαταστάσεις και εξειδικευμένα συστήματα logistics - μηχανογράφησης. Ε ίμασ τε π ερ ή φ α ν οι για το υ ς ανθρώ πους και τη ν οργάνωσή μας, που μας βοήθησαν να π ετύχ ου με όλα αυτά. Με μεθοδικά βήματα κατακτάμε το στόχο μας, δηλαδή να προσφέρουμε σε εσάς, τους πελάτες μας, προϊόντα και υπηρεσίες που ικανοποιούν απόλυτα τις ανάγκες σας.

ΑΓΓΕΛΙΑΗΙ - ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΑΟΣ ΑΕΒΕ

[

δ

ι α

β

α

ζ

ω

]

Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α

Οι κοινωνικές επιστήμες σήμερα (Ζ. Νχάλης, Ελευθεροτυπία, 20.6.08) Μηχρόπουλος Αλέξης: Το τέήος του κοινωνικού κράτους; (Τ. Βασιλειόδου, Ημερήσια, 7.6.08) Ταρίκ Αλί - Τάιμπο II Πάκο Ιγνάσιο: 1968 (Γ. Ασδραχάς, Εξπρές, 8.6.08) Boniface Pascal: Ποδόσφαιρο και παγκοσμιοποίηση (Σ. Βανδώρος, Ελεύθερος Τύπος, 8.6.08, Π. Μπουκάλας, Καθημερινή, 24.6.08) Halter Ed: Πόλεμος και βιντεοπαιχνίδια (Κ. Καλφόπουλος, Καθημερινή, 8.6.08, Τ. Δημηχρούλια, Κα­ θημερινή, 22.6.08) Kempf Herve: Πώς οι πλούσιοι καταστρέφουν τον πλανήτη (Α. Βισχωνίχης, Το Βήμα, 15.6.08) Roszak τ.; Η γέννηση της αντικουλτούρας (Φ. Μπαρούχσος, Καθημερινή, 15.6.08) Streatfeild Dominic: Brainwash, πλύση εγκεφάλου και μυστικές υπηρεσίες (Π. Ταχσόπουλος, Τα Νέα, 28.6.08)

ΛΕΥΚΩΜΑ Αξαρλής Νίκος - Μπρενχάνου Καχερι'να: ΟΠειραιάς και το Δημοτικό Θέατρο (Γ. Μπαλούρδος, Αυγή, 29.6.08) Ζέη Ελευθερία: Το Ηράκλειο από την οθωμανική αυτοκρατορία στην κρητική πολιτεία (Μ. Μοίρα, Αυγή, 8.6.08) Ζουλί Σερζ - Μαρχζοραχί Ζαν Λουί: Ο Μάης του '68 στη ίαλλία και τον κόσμο (Γ. Μπαοκόζος, Διαβάζω, 06/08)

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ - ΠΑΙΔΕΙΑ Δημαράς Αλέξης - Βασιλού - Παπαγεωργίου Βάσω: Από το κοντύλι στον υπολογιστή (Ν. Κουνενής, Αυγή, 1.6.08, Ν. Αλιβιζάχος, Ελευθεροτυπία, 6.6.08) Δραγώνα θάλεια - Φραγκουδάκη Άννα: Πρόσθεση όχι αφαίρεση, πολλαπλασιασμός όχι διαίρεση (Α. Δημαράς, Καθημερινή, 22.6.08)

Μ ΑΡ ΤΥ ΡΙΑ Κύρκος Λεωνίδος: Στιγμές II (Δ. Χουλιαράκης, Το Βήμα, 22.6.08) Σερζ Βικχόρ: Αναμνήσεις ενός επαναστάτη (Γ. Σιακανχάρης, Ελευθεροτυπία, 15.6.08, θ. Βασιλείου, Καθημερινή, 22.6.08) Fallada Hans: Μόνος στο Βερολίνο (Γ. Ασδραχάς, Εξπρές. 29.6.08)

ΚΟΜ ΙΚ Σαχραπί Μαργών: Κεντήματα (Κ. Οικονομάκου, Ελευθεροτυπία, 20.6.08, A. Basco, Διαβάζω, 06/08)

ΔΙΚΑΙΟ Σχαθόπουλος Μιχάλης: Μελέτες, ίενική θεωρία

ΠΑΙΔΙΚΑ Γκιγιόμ Μαρί- Ανζ: Σουζάνα (Ε. Σαρανχίχη, Ελευθε­ ροτυπία, 13.6.08) Κόλινς Ρος: 0 καταπληκτικός μπαμπάς μου (Ε. Σα­ ρανχίχη, Ελευθεροτυπία, 20.6.08)

ΤΑ Ξ ΙΔ Ι

Σερέφας Σάκης: Ένας δεινόσαυρος στο μπαλκόνι μου (Μ. Νχεκάσχρο, Τα Νέα, 28.6.08)

Χέιρχ Μακ: Στη γέφυρα του ίαλατά (Δ. Μουσμούχης, Ιστορία, 06/08)

Rostand Edmond: Σιρανό, ο ποιητής με τη μεγάλη μύτη (Μ. Νχεκάσχρο. Τα Νέα, 7.6.08)

Χέιρχ Μακ: Στην Ευρώπη, ταξίδια στον 20ό αιώνα (Δ. Χουλιαράκης, Το Βήμα, 1.6.08)

Watts Frances - Legge David: Ένα φιλάκι για τον μπαμπά (Ε. Σαρανχίχη, Ελευθεροτυπία, 20.6.08)

134 -

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

του Δικαίου - ανθρώπινα δικαιώματα - δικαστική εξουσία και Σύνταγμα (θ. Γεωργίου, Καθημερινή, 10.6.08)

Μ ΟΥΣΙΚΗ

ΑΛΛΗΛΟΓΡΑ ΦΙΑ

Μαλιάρας Νίκος: Βυζαντινά μουσικά όργανα (Ν. Δονχάς, Καθημερινή, 8.6.08)

Καπόχε Τρούμαν: Η αλληλογραφία (Π. Ταχσόπου­ λος, Τα Νέα, 7.6.08)

Waits Tom: Αθώος στα όνειρά σου (Ζ. Σαμουήλ, Τα Νέα, 7.6.08)

Βιβλιοπώλης, μα και εκδότης ο βιβλίο, η μνήμη του κόσμου, μπορεί να είναι και κάτι παρα­ πάνω από όχημα φυγής, λει­ μώνας γνώσεων ή αριστούργημα. Καλώς δεν υπάρχει άλλο μέσο που να ζητάει τόσο ολόψυχα την απόλυτη συμμετοχή μας. Απαιτεί ένα πράγμα μόνο από μας: την ΕΠΙΛΟΓΗ

Τ

κ ο υ ς τ ο υ ν α π ρ ο κ ό β ο υ ν , ν α μη φ ε ύ ­ γ ο υ ν γ ια τ ις μ ε γ ά λ ε ς π ό λ ε ις κ α ι γ ια γ ά λ ω σ α ν , οι α ν ά γ κ ε ς γ ια ε κ π α ίδ ε υ σ η α υ ξ ή θ η κ α ν , τ ο χ ω ρ ιό α π έ κ τ η σ ε Γ υ ­ μ ν ά σ ιο κ α ι Λ ύ κ ε ι ο . Α ρ α χ ρ ε ιά σ τ η κ ε κ α θ η γ η τές.

ένα

ε λ λ η ν ικ ό

β ιβ λ ιο π ω λ ε ίο

(μ ε τ ά τ ο κ ε ρ κ υ ρ α ϊκ ό ) π ο υ π ρ ο σ κ α λ ε ί

Κι

αμ έσ ω ς

ζή τησε

να

π ρ ω τ ο δ ι ο ρ ι σ τ ε ί ε κ ε ί μ ια κ α θ η γ ή τ ρ ια π α ντρ εμ έν η . Ο π ό τ ε την ακολούθησε π ε ρ ιχ α ρ ή ς

Α λλο

ο σύντροφ ός

έπ ρ επ ε, ω στόσο, να

της.

Που

βρ ει κά τι να

α π α σ χ ο λ ε ί τ α ι. Μ ο υ σ ικ ό ς ο ίδ ιο ς , μ ε

τ ο ν α ν α γ ν ώ σ τ η μ ε κ ά π ο ιο ρ η τ ό . Α λ λ ά

λ α τ ρ ε ία γ ια τ ις ν ό τ ε ς μ α ζ ί κ α ι γ ια τ α

π ά λ ι ο ιδ ιο κ τ ή τ η ς τ ο υ , η ψ υ χ ή τ ο υ , ε ί­

γ ρ ά μ μ α τ α , α π ο φ ά σ ι σ ε ν α α ν ο ίξ ε ι β ι­

ν α ι Κ ε ρ κ υ ρ α ίο ς . Τ ε λ ικ ά , φ α ίν ε τ α ι π ω ς τ α γ ο ν ίδ ια ρ υ θ μ ίζ ο υ ν τ η ακόμα

και

σ τ ις

ζω ή

μας

ε π α γ γ ε λ μ α τ ικ έ ς

ε μ π ν ε ύ σ ε ις .

β λ ιο π ω λ ε ίο . Ο

Γ ιά ν ν η ς Κ α λ ο ύ δ η ς , ε ίκ ο σ ι χ ρ ό ν ια

α ρ γ ό τ ε ρ α , δ ιη γ ε ίτ α ι: « Σ τ η ν α ρ χ ή , τ ο β ιβ λ ιο π ω λ ε ίο ή τ α ν

Β ρ ισ κ ό μ α σ τ ε σ τ ο Λ υ γ ο υ ρ ιό τ η ς Α ρ γ ο ­ λ ίδ α ς . Σ τ ο

Νόσος Χ ρισ το για ννόπ ου Α ος

τ η ν π ρ ω τ ε ύ ο υ σ α , οι ο ικ ο γ έ ν ε ιε ς μ ε ­

κεφ α λο χώ ρ ι α υ τ ό π ο υ ,

α υ τ ό π ο υ λ έ ε ι η λ έ ξ η . Μ ό ν ο β ιβ λ ία . Μ ετά

από

κάμποσο να

κ α ιρ ό ,

προσαρμοστώ

ό μω ς,

α π ό τ η δ ε κ α ε τ ία τ ο υ '5 0 , γ ν ώ ρ ισ ε

χ ρ ε ιά σ τ η κ ε

έν α ν ά λλο κό σμο , έν α ν ά λλο τ ρ ό π ο

α π α ι τ ή σ ε ις τ η ς α γ ο ρ ά ς κ α ι σ τ η ζ ή ­

ζ ω ή ς : οι κ ά τ ο ικ ο ί τ ο υ , γ ε ω ρ γ ο ί κ α ι

τ η σ η : π ρ ό σ θ ε σ α , έ τ σ ι, σ χ ο λ ικ ά και

σ τ ις

κ τ η ν ο τ ρ ό φ ο ι, σ υ ν α ν τ ή θ η κ α ν μ ε τ ο ν

χ α ρ τ ικ ά . Κ α ι μ ε τ α κ ό μ ισ α σ ε τ ο ύ τ ο

Το Βιβλιοπωλείο «Η Θόλος» στο Λυγουριό

κ ό σ μ ο τ η ς α ρ χ α ία ς ε λ λ η ν ικ ή ς τ ρ α γ ω ­ δ ία ς , μ ε τ ο Ε θ ν ικ ό Θ έ α τ ρ ο κ α ι τ ο υ ς η θ ο π ο ιο ύ ς τ ο υ . Π α ξ ιν ο ύ κ α ι Μ ιν ω τ ή ς α ρ χ ικ ά , Σ υ ν ο δ ιν ο ύ κ α ι Κ ω τ σ ό π ο υ λ ο ς , Ν έ ζερ και Α ρ ώ νη , Τ σ α ρ ο ύ χ η ς , Φ ω κ ά ς κ α ι μ ια σ ε ιρ ά ά λ λ ο ι, τ ό τ ε κ α ι α ρ γ ό ­ τερ α , ά λλα ξα ν τη μορφ ή το υ Λυγουρ ιο ύ

κα ι έφ ε ρ α ν

τους ανθρώ πους

το υ κοντά σ τη ν τέχνη . Α π ' τη ν άλλη π λ ε υ ρ ά , ο ι σ κ η ν ο θ έ τ ε ς κ α ι οι η θ ο ­ π ο ιο ί, ό λ ο ι ο ι θ ε α τ ρ ά ν θ ρ ω π ο ι, γ ν ώ ρ ι­ σαν

κι α υ τ ο ί τ ο ν α γ ρ ο τ ικ ό τ ρ ό π ο

ζ ω ή ς , τ ο ν κ ό σ μ ο τ η ς υ π α ίθ ρ ο υ . Μ ια όσμω ση

α ν α π ά ν τ ε χ η , α λ λ ά γ ό ν ιμ η

κ α ι γ ια τ ο υ ς δ υ ο . Τ α χ ρ ό ν ια π ε ρ ν ο ύ σ α ν . Τ ο Φ ε σ τ ι β ά λ Ε π ιδ α ύ ρ ο υ , τ α Ε π ιδ α ύ ρ ια , έ γ ιν α ν π ι α θ ε σ μ ό ς . Τ ο Λ υ γ ο υ ρ ιό ε ίδ ε τ ο υ ς κ α τ ο ί­

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

13 5

δ

ι α

β

α

ζ

ω

]

■ Β Ι Β Λ Ι Ο Π Ω Λ Ε

A

ε δ ώ τ ο κ τ ίρ ιο . Π ο υ α ρ χ ικ ά σ τ έ γ α ζ ε τ α γ ρ α φ ε ία τ η ς Δ Ε Η » .

Α λ β α ν ία ς Α ν α σ τ α σ ίο υ . Σ ε ειρ η ν ικ ή

κ α ι δ ια π ισ τ ώ ν ο ­

σ υ ν ύ π α ρ ξ η μ ε λ ε υ κ ώ μ α τ α τ ο π ικ ο ύ

ν τ α ς ό τ ι δ ε ν υ π ά ρ χ ε ι ρ ε ύ μ α κ α ι ό τι

ε ν δ ια φ έ ρ ο ν τ ο ς , ό π ω ς τ α Κάστρα της Πελοπόννησου και τ α Παλαιά αυτοκίνητα στην Αργολίδα. Σ τ ο

Κ ά λ α ς θ α τ α ξ ίδ ε υ ε σ τ ο στον

έ δ α φ ο ς , ό μ ω ς , τ ο υ β ιβ λ ιο π ω λ ε ίο υ

υ π ο υ ρ γ ό τ ο υ , τ ο ν Μ ά ρ τ η α ν δ εν μ ε

κ ε ίτ ο ν τ α ι, σ τ ο ιβ α γ μ έ ν α σ ε ν τ ά ν ε ς ,

γ ελά ει η μνήμη μ ο υ , και η ηλεκτρ ο -

δ εκά δ ες

δ ό τηση

ο μ ο ε ιδ έ ς π ε ρ ιε χ ό μ ε ν ο .

σ κ ο τ ά δ ι,

Εκδόσεις Βιβλιοπωλείο Η Θόλος

έδ ω σε

εν τ ο λ ή

π ρ α γ μ α τ ο π ο ιή θ η κ ε

πά-

ν α ι τ ο β ιβ λ ίο α υ τ ό π ο υ α π ο θ η κ ε ύ ­

« Ό χ ι. Μ ε σ ο λ ά β η σ ε έ ν α δ ιά σ τ η μ α

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

ε τ ε σ ε κο ιν ή θ έ α ;»

ξ ε ν ο δ ο χ ε ια κ ή ς ε κ μ ε τ ά λ λ ε υ σ η ς . Μ ε

« Δ ε ν ε ίν α ι έ ν α , α λ λ ά δ ύ ο . Π ρ ό κ ε ιτ α ι

ό ν ο μ α π ρ ο ς τ ιμ ή ν τ ο υ θ ε ο ύ Α σ κ λ η ­

γ ια τ ις ε κ δ ό σ ε ις μ ο υ » .

π ιο ύ

που

λα τρ ευό τα ν σ την π ε ­

« Ε κ δ ό σ ε ις ;»

ρ ιο χ ή . Κι ε γ ώ τ ο ν τ ίμ η σ α , ο ν ο μ ά ζ ο ­

« Σ ω σ τ ά α κ ο ύ σ α τ ε . Α π ο φ ά σ ισ α ν α

ντα ς το

δ ιε υ ρ ύ ν ω τ ο ν κ ύ κ λ ο τ ω ν ε ρ γ α σ ιώ ν

β ιβ λ ιο π ω λ ε ίο

μου

"Θ ό ­

λ ο ς " , α π ό τ ο κ τ ίσ μ α π ο υ β ρ ίσ κ ε τ α ι

μ ο υ . Α ν τ ί ν α α υ ξ ή σ ω τ ο ν α ρ ιθ μ ό

ε δ ώ κ ο ν τ ά , σ τ ο ιε ρ ό τ ο υ θ ε ο ύ » .

τ ω ν τ ίτ λ ω ν π ο υ δ ια τ ίθ ε ν τ α ι σ τ ο

«Τ ι π ρ ο τ ιμ ά ε ι η π ε λ α τ ε ί α σ α ς ;»

κατάστημά

«Τ ι ν α π ρ ο τ ιμ ά ε ι; Α ίγ η λ ο γ ο τ ε χ ν ία ,

στα

π ο λ λ ά ε ν η μ ε ρ ω τ ικ ά κ α ι τ α ξ ιδ ιω ­

π ρ ο τ ίμ η σ α

τ ικ ά τ η ς π ε ρ ιο χ ή ς , α λ λ ά κ α ι π ά ρ α

Θ ό λ ο κ α ι ε κ δ ο τ ικ έ ς δ ια σ τ ά σ ε ις » .

π ολλά

« Ρ η ξ ικ έ λ ε υ θ ο ε γ χ ε ίρ η μ α . Α λ λ ά και

βοηθήματα

της

ε κ π α ίδ ε υ σ η ς .

δ ευτερο­ Και

ξενό ­

μου

θ ο λά νερ ά να

ή να

ξ α ν ο ιχ τ ώ

τ η ς δ ια φ ή μ ισ η ς , προσδώ σω

στην

ρ ιψ ο κ ίν δ υ ν ο . Ό χ ι ;»

γ λ ω σ σ α . Γ ια τ ί τ α π α ιδ ιά π ρ ο σ π α ­

«Ίσ ω ς.

θ ο ύ ν ν α μ ά θ ο υ ν κ α ι μ ια κ α ι δ υ ο και

π ε ρ ιο ρ ίσ ω τ ο ν κ ίν δ υ ν ο , α ν α ζ η τ ώ ­

τ ρ ε ις γ λ ώ σ σ ε ς . Μ ε γ ά λ ο ς τ ζ ίρ ο ς ,

ν τ α ς , π ρ ώ τ ο ν , κ α λ έ ς τ ιμ έ ς τ υ π ο ­

σ α ς λ έ ω !»

γ ρ α φ ε ίο υ . Α ν α λ α μ β ά ν ο ν τ α ς , ύ σ τ ε ­

Μ ε ρ ίμ ν η σ α ,

ω στόσο,

να

ρ α , π ρ ο σ ω π ικ ά μ ε γ ά λ ο μ έ ρ ο ς τ η ς

Ε κ τό ς α π ό τ α λ εξ ικ ά , τ α γ υ μ ν α ­

π ρ ο ε τ ο ιμ α σ ία ς κ α ι, κ υ ρ ίω ς , ε π ι λ έ ­

σ ια κ ά β ιβ λ ία και τ α χ α ρ τ ικ ά , τ ο

γ ο ν τ α ς β ιβ λ ία ε ίτ ε μ ε τ ο π ικ ό ε ν δ ια ­

β λ έ μ μ α ε λ κ ύ ε τ α ι α π ό ε ν δ ια φ έ ρ ο ­

φ έ ρ ο ν ε ίτ ε μ ε σ ε β α σ τ ό ό ν ο μ α σ υ γ ­

ν τ ε ς τ ίτ λ ο υ ς :

γ ρ α φ έ α . Έ τ σ ι , ε ξ έ δ ω σ α ε π τ ά δ ιη ­

-

Σ π υ ρ ίδ ω ν ο ς Α ά μ π ρ ο υ ,

της Ελλάδος, ε ξ ά τ ο μ ο

Ιστορία

έρ γο , π ρ ώ τ η

το Πολυδίψιον,

γ ή μ α τ α τ ο υ σ υ ν τ ο π ίτ η κ α ι φ ίλ ο υ μ ο υ Γιά ν ν η Σ α ρ ρ ή , μ ε τ ίτ λ ο

πλι και στο Λυγουριό.

έ κ δ ο σ η σ τ α 1 8 8 3 -1 8 8 9 .

Άργος

τ α ξ ιδ ιω τ ικ ό ς ο δ η ­

γός του Α ργους.

- Ν ίκ ο υ Π ο υ λ α ν τ ζ ά ,

130

π ροφ ανώ ς

« Κ α ι μ ε τ ά τ η Δ Ε Η ε σ ε ίς ;»

- Ο δυσσέω ς Κουμαδαράκη,

Εκδόσεις Βιβλιοπωλείο Η θόλος

με

« Π ε ίτ ε μ ο υ , κ ύ ρ ιε Κ α λ ο ύ δ η , π ο ιο ε ί­

Χ α ζ ε ύ ω τ ις π ρ ο θ ή κ ε ς έ ν α γ ύ ρ ω .

Ο γιος της κελιώτισσας

π α κέτα

ρ α υ τ α . Έ τ σ ι γ ιν ό τ α ν τ ό τ ε » .

β ά θ μ ια ς

Μαρία Γιαννακοπούλου

Γκύντερ

α π ό τ ο χ ω ρ ιό ο Κ α ρ α μ α ν λ ή ς (ο

1960

π α λ ιό ς , ε ν ν ο ώ )

σ ει την

Στ' Ανάπλι και στο Λυγουριό

του

Α ρ χ ιε π ισ κ ό π ο υ Τ ιρ ά ν ω ν και π ά σ η ς

το

ο κόσμος π ο υ θα ερ χό τα ν να α κο ύ­

Γιάννης Σαρρής

έρ γα

Γ κ ρ α ς , τ ο υ Ισ μ α ή λ Κ α ν τ α ρ έ , τ ο υ π ο υ , π ερ νώ ντα ς

«Α πό

Στ’Ανάπλι και στο Λυγουριό

χ ρ ο ν η ς ε λ λ η ν ικ ή ς λ ο γ ο τ ε χ ν ία ς , ε μ ­ φ α ν ίζ ο ν τ α ι

« Α π ό π ό τ ε ;»

Στ' Ανά-

Ε π τ ά ισ τ ο ­

ρ ίε ς γ ρ α μ μ έ ν ε ς μ ε γ λ α φ υ ρ ό ύ φ ο ς , σ τ ρ ω τ ή γ λ ώ σ σ α κ α ι β α τ ή ν τ ο π ιο ­ λ α λ ιά , π ο υ κ α τ α π ιά ν ο ν τ α ι μ ε χ α ­

Η πτώση των

ρ α κ τ ή ρ ες , ήθη και σ υ μ β ά ν τ α το υ

δικτατοριών.

χ ω ρ ιο ύ μ α ς και τ ο υ Ν α υ π λ ίο υ . Μ ια

Κ α ι, κ ο ν τ ά σ ε δ ε ίγ μ α τ α τ η ς σ ύ γ ­

συλλογή

δ ιη γ η μ ά τ ω ν

ε υ χ ά ρ ισ τ η

[ Δ I A B A Z Q I β

ι

β

λ

ι

ο

π

κ α ι ε υ α ν ά γ ν ω σ τ η , π ο υ θ υ μ ίζ ε ι σ τ ο υ ς

π ω μ ό ν ο ό τι κ α ι οι δ ύ ο ε κ δ ό σ ε ις έ χ ο υ ν

π α λ ιο ύ ς κ α ι μ α θ α ίν ε ι σ τ ο υ ς ν έ ο υ ς » .

γ ίν ε ι δ ε κ τ έ ς μ ε ε ν θ ο υ σ ια σ μ ό . Τ ό σ ο

« Τ ο δ ε ύ τ ε ρ ο β ιβ λ ίο ;»

σ τ ις π α ρ ο υ σ ι ά σ ε ις ό σ ο κ α ι σ τ α β ι­

« Ισ τ ο ρ ικ ά μ υ θ ισ τ ό ρ η μ α τ η ς Μ α ρ ία ς Γ ια ν ν α κ ο π ο ύ λ ο υ .

Τ ιτ λ ο φ ο ρ ε ίτ α ι

γιος της κελιώτισσας

« Κ α λ ο τ ά ξ ιδ α , λ ο ιπ ό ν , ε ύ χ ο μ α ι ν α ε ί­

κα ι α ν α τ ρ έχ ει

ν α ι. Κ α ι κ ά θ ε ε π ι τ υ χ ία σ τ η ν κ α ιν ο ύ ρ ­

σ τ η ν ε π ο χ ή τ η ς π ο λ ιο ρ κ ία ς τ η ς Α θ ή ­

Η

ε π ίσ κ ε ψ η

στο

κατάστημα

π ρ ο γ ρ α μ μ α τ ισ μ έ ν η .

Γ ια

α

!

β ιβ λ ιο π ω ­

« Σ ' ε κ ε ίν ο τ ο α λ η σ μ ό ν η τ ο π ε ρ ισ τ α ­

λ ε ίο τ ο υ

τ ικ ό , κ α τ ά τ ο ο π ο ίο οι π ο λ ιτ ισ μ έ ν ο ι

Στα μ α τώ ντα ς,

χ ρ ισ τ ια ν ο ί χ τ ύ π η σ α ν

βάρβα­

π ικ ό λ ό γ ο σ τ ο Α υ γ ο υ ρ ιό , δ ο κ ίμ α σ α

ρ ο υ ς Τ ο ύ ρ κ ο υ ς κ α ι π α ρ ' ο λ ίγ ο ν α κ α ­

τ η ν ε υ χ ά ρ ι σ τ η έ κ π λ η ξ η τ η ς γ ν ω ρ ι­

Ν α υ π λ ί ο υ ε ίχ α ξ ε κ ιν ή σ ε ι. όμω ς,

γ ια

προσω ­

τ α σ τ ρ έ φ ο υ ν ο λ ο σ χ ε ρ ώ ς τ ο ν α ρ χ α ιο ­

μ ία ς μ ε έ ν α ν ά ν θ ρ ω π ο π ο υ α γ α π ά ε ι

ε λ λ η ν ικ ό Π α ρ θ ε ν ώ ν α !»

τ ο β ιβ λ ίο , σ έ β ε τ α ι τ ο ν α ν α γ ν ώ σ τ η κ α ι π ρ ο ω θ ε ί μ ε ν ε α ν ικ ό π ά θ ο ς κ ά θ ε

τ η ν π λ ο κ ή τ ο υ έ ρ γ ο υ , ο ύ τ ε θ α ε π ισ η -

μ ο ρ φ ή ε π α φ ή ς μ ε τ ο ν π α ρ α δ ο σ ια κ ό

μ ά ν ω τ ο ό μ ο ρ φ ο γ ρ ά ψ ιμ ο . Θ α σ α ς

γρ α π τό λόγο. ■

Ζητούνται...

ί

του

Γ ιά ν ν η Κ α λ ο ύ δ η δ ε ν ή τ α ν κ α θ ό λ ο υ

Α κρόπ ολης».

« Α κ ρ ιβ ώ ς . Δ ε ν θ α σ α ς κ ο υ ρ ά σ ω μ ε

ε

γ ια σ α ς π ρ ο σ π ά θ ε ια » .

Μ ο ρ ο ζ ίν ι κ α ι σ τ ο ν β ο μ β α ρ δ ισ μ ό τ η ς

τους

λ

β λ ιο π ω λ ε ία » .

Ο

ν α ς α π ό τ α ε ν ε τ ικ ά σ τ ρ α τ ε ύ μ α τ α τ ο υ

ω

Μικρές

Αγγελίες

Προσφέρεταί ...χώρος για τη δημοσίευσή τους • Ζητάτε κάποιο εξαντλημένο τεύχος ενός περιοδικού; · θέλετε να πουλήσετε σπάνια βιβλία ή αναζητάτε κάποιο δυσεύρετο βιβλίο; · Έχετε προς διάθεση την πλήρη σειρά των τευχών κάποιου παλιού περιοδικού; • Ζητάτε υπάλληλο που γνώριζα το χώρο του βιβλίου; · θέλετε να διαθέσετε τη βιβλιοθήκη σας, το γραφείο σας, τον υπολογιστή σας; · Γρ ά φ ε τ ε κάποια εργασία και αναζητάτε χρήσιμα στοιχεία και πληροφορίες που μ π ο ρ ε ί να υπάρχουν σε κάποια ειδική έκδοση;

Το ΔΙΑΒΑΖΩ καθιερώνει στήλη μικρών αγγελιών από την οποία οι αναγνώστες του θα ενημερώνουν τους ενδιαφερομένους για τις ανάγκες τους. Οι αγγελίες σας μπορούν να φτάνουν τις 25 λέξεις και θα πρέπει να αποστέλλονται είτε στην ηλεκτρονική διεύθυνση diavazo@otenet.gr είτε με fax στον αριθμό 21 0-33.88.006 με την ένδειξη «ΓΙΑ ΤΙΣ ΜΙΚΡΕΣ ΑΓΓΕΛΙΕΣ». Κάθε απλή αγγελία μέχρι 25 λέξεις θα χρεώνεται 5 ευρώ, ενώ αγγελία μέχρι 30 λέξεις θα χρεώνεται 6 ευρώ. Αγγελίες σε πλαίσιο και με εντονότερα στοιχεία θα κοστίζουν: Μ έχρι 25 λέξεις, 10 ευρώ και μέχρι 30 λέξεις, 12 ευρώ. Η πληρωμή της αγγελίας θα γίνεται: - στο λογαριασμό της Εθνικής Τράπεζας (011) 116/44021385 - στο λογαριασμό της Eurobank 00 26 -02 55 -30 -0 10 09 01 18 2 - με ταχυδρομική επιταγή στη διεύθυνση: Χαριλάου Τρικούπη 28, Τ.Κ. 106 80, Αθήνα - απευθείας στα γραφεία του περιοδικού.

Για τους συνδρομητές μας η καταχώριση των αγγελιών θα γίνεται δωρεάν.

«Ευτυχισμένες μέρες»

του Σάμουελ Μπέκετ - ^ ενα

την

Καρακούλη

> Ζ

η

«α ν α νέ-

τ ε λ ε υ τ α ί α χ ρ ό ν ια , εδ ώ ίσ ω ς α γ γ ίζ ε ι

ω σ η » : Σ τ ο κ έ ν τ ρ ο τ η ς α ρ χ α ία ς ορχή σ τρ α ς δ εσ π ό ζει ο λόφ ος

Ε π ίδ α υ ρ ο

ως

την υ π ερ β ο λ ή . Σ α ν ν α μην ε π α ρ κ ε ί το

σ τ ο ν ο π ο ίο β ρ ίσ κ ε τ α ι θ α μ μ έν η μ ια γ υ ­

χ α ίο

θέατρο

της

Ε π ιδ α ύ ρ ο υ ,

α ν α ζη τεί το

κα ι ε π ο χ έ ς , τ ο Φ ε σ τ ι β ά λ τ η ς Ε π ίδ α υ ­

π ο λ λ ά χ ρ ό ν ια , τ ο α ρ χ α ίο δ ρ ά μ α π α ­

ρ ο υ ά ν ο ιξ ε φ έ τ ο ς μ ε τ η ν π ε ρ ίφ η μ η

ρ α μ έ ν ε ι η μ ε γ ά λ η π ρ ό κ λ η σ η , έ ν α σ τ ο ί­

π α ρ ά σ τ α σ η τ η ς Ν τ έ μ π ο ρ α Γο υ ό ρ ν ε ρ

χ η μ α π ο υ δ ύ σ κ ο λ α ε ξ α ν τ λ ε ίτ α ι. Π ρ ο κ λ η τ ικ ή

σ τ ίγ μ α

του

π ρ ω τ ο π ο ρ ία

εδώ

που

κα ι τ ο υ α ν ο ίγ μ α τ ο ς π ρ ο ς ά λ λ α είδ η

και

και

Νο-

τ ρ ο υ τ η ς Α γ γ λ ία ς . Τ ο ε γ χ ε ίρ η μ α ή τ α ν

μ π έ λ λ ο γ ο τ ε χ ν ία ς (1 9 6 9 ): Ο π α ρ α ­

έ τ σ ι κι α λ λ ιώ ς α ν α μ ε ν ό μ ε ν ο ν α π ρ ο -

π ά ν ω π ρ ο β λ η μ α τ ισ μ ό ς δ εν α μ φ ισ β η ­

κ α λ έ σ ε ι σ χ ό λ ια κα ι α ν τ ιδ ρ ά σ ε ις . Η ε ρ ­

τ ε ί σ ε κ α μ ία π ε ρ ίπ τ ω σ η τ η ν ιδ ια ίτ ερ η

μ η ν ε ία τ η ς Φ ιό ν α Σ ω δ ιέ θ ε τ ε δ ύ ν α μ η ,

θ έ σ η τ ο υ Μ π έ κ ε τ σ τ η ν π α γ κ ό σ μ ια

χ ιο ύ μ ο ρ , έ ν α σ υ ν δ υ α σ μ ό σ π α ρ α κ τ ι­

δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ία . Τ ο α ν τ ίθ ε τ ο : Υ π ή ρ ξ ε

κ ο ύ ρ ε α λ ισ μ ο ύ και μ ε τ α φ υ σ ικ ή ς α γ ω ­

δ ικ α ίω ς α π ό τ ο υ ς π ιο π ο λ υ σ υ ζ η τ η μ έ ­

ν ία ς . Ω σ τ ό σ ο τ ο ε ρ ώ τ η μ α π α ρ α μ έ ν ε ι:

Γιατί στην Επίδαυρο;

Η

α π ά ν τη ση

ν ο υ ς σ υ γ γ ρ α φ ε ίς τ ο υ ε ικ ο σ τ ο ύ α ιώ ­ να. Α π ό το

Περιμένοντας τον Γκοντό

π ε ρ ί τ η ς δ ιε ύ ρ υ ν σ η ς τ ο υ τ ρ α γ ικ ο ύ - ο

-ο ρ ό σ η μ ο γ ια τ η ν π α γ κ ό σ μ ια δ ρ α μ α ­

Μ π έ κ ε τ ω ς α π ό γ ο ν ο ς τ ο υ Α ισ χ ύ λ ο υ

Τελευταία μαγνητο­ ταινία του Κραπ κα ι τ ις Ευτυχισμένες μέρες, α π ό τ α μ υ θ ισ τ ο ρ ή μ α τ α τ η ς

κ α ι τ ο υ Ε υ ρ ιπ ίδ η - δ ε ν είν α ι π ε ι σ τ ι κ ή . Μ π ο ρ ε ί κ α ν ε ίς κ ά λ λ ισ τ α ν α φ α ν τ α ­

τ ο υ ρ γ ία - έ ω ς τ η ν

ίδ ιο

επ ο χ ή ς το υ μ εσ ο π ο λέμ ο υ έω ς τ α τ ε ­

σ κ η ν ικ ό ν α με-

λ ε υ τ α ία κ ε ίμ ε ν α γ ια τ ο θ έ α τ ρ ο τ η ς δ ε ­

σ τεί

το

τ α φ έ ρ ε τ α ι και

κ α ε τ ία ς τ ο υ '8 0 , ο Μ π έ κ ε τ α π ο φ ε ύ ­

ν α ε ν α ρ μ ο ν ίζ ε ­

γ ε ι τ α « μ ε γ ά λ α λ ό γ ια » και π ε ρ ιγ ρ ά φ ε ι

ται

κα λύ τερ α

με

λ ιτ έ ς ,

π ο λύσ η μες

ε ικ ό ν ε ς

την

σ ε έ ν α ο π ο ιο -

ά ν α ρ χ η π ρ α γ μ α τ ικ ό τ η τ α τ η ς ύ π α ρ ­

δήποτε

θ έα ­

ξ η ς μ έ σ α σ ε έ ν α ρ ε υ σ τ ό , δ ια ρ κ ώ ς μ ε ­

κ λ ε ισ τ ο ύ

τα βα λλό μ ενο κόσμο. Ο ι ήρ ω ές το υ

τ ύ π ο υ και όχι

π α λ ε ύ ο υ ν μ ε τ ις λ έ ξ ε ις , σ ε μ ια π ρ ο ­

τρο στο

σ υ γ κ ε κ ρ ι­

σ π ά θ ε ια ν α α υ τ ο π ρ ο σ δ ιο ρ ισ τ ο ύ ν , κ α ­

θ έα τρ ο ,

τ α γ γ έ λ λ ο ν τ α ς τ η ν α δ υ ν α μ ία τ ο υ λ ό ­

ω ς ένα θ έα μα

γου ν α α π ο δ ώ σει τη ρ ευσ τή π ρ α γ μ α ­

π ο υ α π ο κ λ ε ίε ι

τ ικ ό τ η τ α τ ο υ μ ε τ α π ο λ ε μ ικ ο ύ κ ό σ μ ο υ ,

το

θ έ α τ ρ ο τ ο υ π α ρ α λ ό γ ο υ : Κ α τ ά τ η δ ε­

μένο

άνω

δ ιά ­

ζω μα . Η -έτ σ ι κι α λ λ ιώ ς

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

μ α τ ικ έ ς τ ο υ ε κ δ ο χ έ ς , α π ό έ λ λ η ν ε ς ή ξ έ ν ο υ ς δ η μ ιο υ ρ γ ο ύ ς . Κι ό μ ω ς , σ τ ο α ρ ­

κή μ έ ρ α : Σ τ ο π λ α ίσ ιο τ η ς α ν α ν έ ω σ η ς

σ τ η ν π α ρ ά σ τ α σ η τ ο υ Εθ ν ικ ο ύ Θ ε ά ­

1 35

α ρ χ α ίο δ ρ ά μ α , σ τ ις κ λ α σ ικ έ ς ή π ε ι ρ α ­

ν α ίκ α , έ τ ο ιμ η ν α ζ ή σ ε ι μ ια α κ ό μ η θ ε ϊ­

κ α ε τ ία τ ο υ '5 0 σ υ γ γ ρ α φ ε ίς ό π ω ς ο

θ ε­

Μ π έ κ ε τ , ο Ιο ν έ σ κ ο , ο Α ν τ ά μ ω φ , δ ια ­

μ ιτ ή - α ν α ν έω ­

φ ο ρ ο π ο ιο ύ ν τ α ι α π ό τ η δ ρ α μ α τ ο υ ρ -

ση

έχει

γ ικ ή π α ρ ά δ ο σ η . Τ α έ ρ γ α τ ο υ ς σ υ χ ν ά

ε π ιτ ε υ χ θ ε ί τα

δ ε ν α π ο τ ε λ ο ύ ν τ α ι α π ό π ρ ά ξ ε ις , δ εν

που

έ χ ο υ ν α ρ χ ή κα ι τ έ λ ο ς μ ε τ η ν π α ρ α δ ο ­ σ ια κ ή έ ν ν ο ια . Π ρ ό κ ε ιτ α ι γ ια έ ρ γ α χ ω ­ ρ ίς « δ ρ ά σ η » κ α ι σ υ γ κ ρ ο ύ σ ε ις , ε ίν α ι α π λ έ ς ισ τ ο ρ ίε ς . « Τ ί π ο τ α δ ε ν σ υ μ β α ί­ ν ε ι, κ α ν έ ν α ς δ ε ν έ ρ χ ε τ α ι, κ α ν έ ν α ς δ ε ν φ ε ύ γ ε ι, είν α ι φ ο β ε ρ ό » . Η β α σ ικ ή κ α ι­ ν ο τ ο μ ία

έ γ κ ε ιτ α ι

γ λώ σσα ς,

στη

χρήση

μ ια ς γ λ ώ σ σ α ς

της

αποσπα­

Σάμουελ Μπέκετ

σ μ α τ ικ ή ς , π ο υ ε κ φ ρ ά ζ ε ι τ η ν ίδ ια τ η ς

Περί μένοντας τον Γκοντό

τ η ν κ α τ ά π τ ω σ η κ α ι ό χ ι μ ό ν ο α ρ ν ε ίτ α ι τ η σ α φ ή ν ε ια α λ λ ά α π ο μ υ θ ο π ο ι ε ί κα ι κ α τ α γ γ έ λ λ ε ι τ η ν ίδ ια τ η σ κ έ ψ η . Ό σ ο γ ια τ ο υ ς π ρ ω τ α γ ω ν ισ τ έ ς , α π έ χ ο υ ν

Μετάφραση: Αλεξάνδρα Παπαθανασοποάλου

π ο λ ύ α π ό το υ ς χα ρ α κτή ρ ες τω ν π α ­

Εκδόσεις Ύψιλον

ρ α δ ο σ ια κ ώ ν έ ρ γ ω ν , α φ ο ύ σ τ ε ρ ο ύ ν τ α ι ιδ ια ίτ ε ρ ω ν χ α ρ α κ τ η ρ ισ τ ικ ώ ν , σ υ χ ν ά α κ ό μ α και ο ν ο μ ά τω ν . Ε υ τ υ χ ισ μ έ ν ε ς

μέρ ες:

Ένα

τ ο π ίο

ά χ ρ ο ν ο , α π ρ ο σ δ ιό ρ ισ τ ο , μ ια γ υ ν α ίκ α θ α μ μ έν η ώ ς τη λόφ ο

μέση

υπ ο δ έχετα ι

μ έσ α σ ε ένα

την

κ α ιν ο ύ ρ γ ια

μ έ ρ α . Ο χ ώ ρ ο ς μ ο ιά ζ ε ι ν α είν α ι π ρ ο ­ έ κ τ α σ η τ ο υ σ ώ μ α τ ό ς τ η ς . Η γ υ ν α ίκ α

μια καινούργια αρχή σε ένα καινούρ­ γιο χώρο. Σκέφτομαι σε νέες διαστά­ σεις και κατ' ουσίαν δεν ανησυχώ πολύ για το εάν γίνομαι ή όχι κατα­ νοητός. Δεν θα μπορούσα να δώσω τις επιθυμητές απαντήσεις. Δεν υπάρχουν εύκολες λύσεις».

π λ έ ν ε ι τ α δ ό ν τ ια τ η ς , β ά ζ ε ι κ ρ α γ ιό ν ,

Ε λ λ η ν ικ έ ς

α σ χ ο λ ε ίτ α ι

της

σ τ α θ μ ό ς γ ια τ η δ υ τ ικ ή δ ρ α μ α τ ο υ ρ γ ία

τ σ ά ν τ α ς τ η ς π ο υ γ ίν ο ν τ α ι τ ο έ ν α υ -

Περιμένοντας τον Γκοντό σ υ ν ο δ ε ύ ε τ α ι

με

τα

α ν τ ικ ε ίμ ε ν α

μ ε τ α φ ρ ά σ ε ις :

Το

έρ γο -

σ μ α γ ια ν α α φ η γ η θ ε ί τ η ν ισ τ ο ρ ία τ η ς .

α π ό έ ν α δ ο κ ίμ ιο τ ο υ Γ κ υ ν τ ε ρ Α ν τ ε ρ ς

Σ τ η δ ε ύ τ ε ρ η π ρ ά ξ η τ α α ν τ ικ ε ίμ ε ν α

γ ια τ η ν π α ρ α β ο λ ικ ή φ ύ σ η τ ο υ έ ρ γ ο υ

έ χ ο υ ν ε ξ α ν τ λ η θ ε ί, ε κ ε ίν η

β ρ ίσ κ ε τ α ι

και κ υ κ λ ο φ ο ρ ε ί α π ό τ ις ε κ δ ό σ ε ις Ύ ψ ι ­

θ α μ μ έ ν η ώ ς τ ο λ α ιμ ό , β υ θ ισ μ έ ν η σ τ ο

λον, σ ε μ ετά φ ρ α σ η Α λεξά νδ ρ α ς Πα-

χ ώ μ α , οι κ ιν ή σ ε ις τ η ς ε ίν α ι π ι α ε λ ά χ ι­

π α θ α ν α σ ο π ο ύ λ ο υ , ε ν ώ σ τ ις ίδ ιε ς ε κ ­

Τέλος

σ τ ε ς κα ι τ ο μ ό ν ο π ο υ τ η ς έ χ ε ι α π ο μ ε ί-

δ ό σ ε ις μ π ο ρ ε ί ν α β ρ ε ι κ α ν ε ίς τ ο

ν ε ι είν α ι ο ι λ έ ξ ε ις . Η γ υ ν α ίκ α β ρ ίσ κ ε ι

του παιχνιδιού.

α φ ο ρ μ έ ς γ ια ν α σ υ ν ε χ ίσ ε ι, έ σ τ ω και

τη ς Δ ω δώ νης μ π ο ρ εί να ανα ζη τή σ ει

α κ ιν η τ ο π ο ιη μ έ ν η , τ η μ έ ρ α τ η ς . Μ ε τ ο σ ώ μ α κ α ι τ η φ ω ν ή τ η ς α φ η γ ε ίτ α ι τ η ν

κ α ν ε ίς τ ις Ευτυχισμένες μέρες κ α ι τ ο Όλοι εκείνοι που πέφτουν, σε μ ε τ ά ­

π ε ρ ιπ έ τ ε ιά

φ ρ α σ η τ η ς Μ α ρ ία ς Λ α μ π α δ α ρ ίδ ο υ .

της,

συνα ρ μ ο λο γ εί την

Σ τ η ν κ λ α σ ικ ή σ ε ιρ ά

π ρ ο σ ω π ικ ή τ η ς ισ τ ο ρ ία , μ ια ισ τ ο ρ ία

Τέλο ς,

α ν ο ιχ τ ή , χ ω ρ ίς α ρ χ ή κ α ι τ έ λ ο ς , δ ίχ ω ς

π εζο γ ρ α φ η μ ά τω ν π ο υ κ α λ ύ π τει την

σ υ μ π ε ρ ά σ μ α τ α κα ι ε τ υ μ η γ ο ρ ίε ς , χ ω ­

ώ ρ ιμ η π ε ρ ίδ ο τ ο υ σ υ γ γ ρ α φ έ α εκ δ ό -

ρ ίς ο ρ ισ τ ικ ά ν ο ή μ α τ α .

θ η κ ε π ρ ιν α π ό δ έ κ α χ ρ ό ν ια α π ό τ ις

Π ρ ο θ έ σ ε ις : «Δε θέλω μήτε ν α καθο­ δηγήσω μήτε να βελτιώσω μήτε να απομακρύνω τους ανθρώπους από την ανία. Θέλω να φέρω την ποίηση στη δραματουργία, μια ποίηση που πέρασε μέσα από το κενό και κάνει

ε κ δ ό σ ε ις Π α τ ά κ η μ ε τ ο ν τ ίτ λ ο

ένα

ανθ ο λό γημα

1945-80 σε μ ε τ ά φ ρ α σ η

σύντομω ν

Πρόζες

Ε ρ ιφ ύ λ η ς Μ α -

ρ ω ν ίτ η . ■

Η Έλενα Καρακούλη είναι φιλόλογος - θεατρολόγος

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

135>

Τ η ς Λ ήΒ α ς Τ σ εν έ Ε ικονογρ άφ ησ η: Κ ώ σ τα ς Κ υρ ια κά κη ς

Δέκα

από τα καλύτερα

1Strangers in Paradise, Μ ια

κ ο ιν ω ν ικ ή

T e r r y M o o re .

ισ τ ο ρ ία , ε μ π ο τ ι­

έχουν

την

π α ρ α μ ικ ρ ή

δ η μ ιο υ ρ γ ικ ή

α ν η σ υ χ ία .

σ μ έ ν η μ ε ά π ε ι ρ ο σ υ ν α ίσ θ η μ α , α λ λ ά

Buddha

p o c k e t s iz e είν α ι ό ,τ ι κ α λ ύ τ ε ρ ο γ ια

3

δ ιά β α σ μ α σ τ ο μ ε τ ρ ό , σ τ ο λ ε ω φ ο ρ ε ίο ,

γ ό ς τ ο υ A s tro B o y κ α ι α ν υ π έ ρ β λ η τ ο ς

σ τ ο κ ρ ε β ά τ ι, σ τ ο γ ρ α φ ε ίο (ό τ α ν δ εν

δ η μ ιο υ ρ γ ό ς O s a m u T e z u k a δ ίν ει τ η δ ί­

και

σ κ ο τ ε ιν έ ς

π λευ ρ ές.

Οι

τόμοι

κ ο ιτ ά ε ι τ ο α φ ε ­

v o l .1 , O s a m u T e z u k a . Ο

π α τ έ ρ α ς τ ω ν m a n g a , ο δ η μ ιο υ ρ ­

κ ιά τ ο υ εκ δ ο χ ή σ τ η ζ ω ή τ ο υ Β ο ύ δ α .

ν τ ικ ό ).

Μι n m

of Mystery 4 House What

2 it

u m m P H i.. .

m iU U P r m m o H

m m οι tip®np\iom om rmmMWL nm um mpwoMJtm W -u m m c s n o im m p m w

# 1 , Μ . S tu rg e s ,

Β . W illin g h a m (w r it e r s ), L. R o s s i, R.

is,

L y n d a B a rry .

C a m p b e ll (a r t is t s ). Μ ια ε π ιτ υ χ η μ έ ν η α ν α β ίω σ η ε ν ό ς α γ α π η μ έ ν ο υ c o m ic .

Γ ι'

Ο ι σ ω σ τ έ ς α ν α λ ο γ ίε ς μ υ σ τ η ρ ίο υ και

α υ τ ό τ ο β ι­

τ ρ ό μ ο υ α ν ο ίγ ο υ ν κ α ι π ά λ ι τ ις π ύ λ ε ς

β λ ίο

θα

του

H ouse

o f M y ste ry ,

όπου

μας

μπορούσα

υ π ο δ έ χ ο ν τ α ι γ ν ώ ρ ιμ ο ι κ α ι ν έ ο ι χ α ρ α ­

να γράψ ω

κτή ρ ες.

π ά ρ α L y n d a

5 Flights

B a rr y ε ίν α ι

ξ ε χ ω ρ ισ τ ο ύ ς δ η μ ιο υ ρ γ ο ύ ς . Ο ι α ν θ ο ­

πολλά.

m fiAPm u

Η

μ ια ιδ ια ίτ ε ρ η

o l. 4 , K a z u K ib u is h i (e d it o r).

2 5 δ ια φ ο ρ ε τ ικ έ ς ισ τ ο ρ ίε ς α π ό 2 5

λ ο γ ίε ς τ ο υ

Flight π ά ν τ α

έ χ ο υ ν μ ια ιδ ι­

δ η μ ιο υ ρ γ ό ς ,

α ίτ ε ρ η θ έ σ η σ τ ο υ ς λ ά τ ρ ε ις τ η ς ε ικ ο ­

α υ τ ή τ η σ τ ιγ μ ή

νο γρ ά φ η σ η ς. Σ ε αναμονή το υ 5ου τό ­

α π ό τ ο υ ς κ α λύ τε­ ρους

εκπ ροσώ ­

π ο υ ς τη ς α ν εξά ρ ­ τητης Στο

σκηνής.

What it is ε ξ ε ­

μ ο υ (π ο λ ύ σ ύ ν τ ο μ α σ τ α χ έ ρ ια μ α ς ) δ ια β ά σ α μ ε κ α ι τ ο

Flight Explorer, σ τ η ν

ίδ ια λ ο γ ικ ή , α π ό τ ο υ ς ίδ ιο υ ς δ η μ ιο υ ρ ­ γ ο ύ ς , α λ λ ά γ ια κ ο ιν ό μ ικ ρ ό τ ε ρ η ς η λ ι­ κ ία ς .

ρευνά μέσ α α π ό π ρ ο σ ω π ικ ά

β ιώ ­

μ α τ α και ε μ π ε ι­ ρ ίε ς ε ρ ω τ ή μ α τ α ό π ω ς « τι είν α ι η φ α ν τ α σ ία » και στο th e Ιδ α ν ικ ή

140

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

μας

μ υεί

« W r it in g

U n t h in k a b le » .

Reading Comics, How Graphic 6 Novels Work and What they Mean, D o u g la s W o lk . Ν α και κ ά τ ι θ ε ω ρ η τ ικ ό , χ ω ρ ίς D o u g la s

καρέ

και

W a lk ,

χα ρ α κτή ρ ες.

Ο

δ η μ ο σ ιο γ ρ ά φ ο ς

σε

New York Times και Rolling Stone, π α ρ ο υ σ ι ά ζ ε ι μ ια

έ ν τ υ π α ό π ω ς οι το

α ξ ιο π ρ ε π ή

ισ τ ο ρ ικ ή

κ α ι θ ε ω ρ η τ ικ ή

σ υ ν τ ρ ο φ ιά

π ρ ο σ έ γ γ ισ η τ ω ν g ra p h ic n o v e ls και

κ α ι α φ ε τ η ρ ία σ τ ο χ α ­

σ τ η σ υ ν έ χ ε ια σ χ ο λ ιά ζ ε ι μ ια σ ε ιρ ά σ η ­

σμώ ν

μ α ν τ ικ ώ ν έ ρ γ ω ν .

γ ια

όσους

ίσ ω ς η κ α λ ύ τ ε ρ η δ ο υ λ ε ιά τ ο υ Σ π ύ ρ ο υ

Επιστροφή στη φύση. Οδηγός επιβίωσης για φανατικούς φυσιο­ λάτρες, C h a rle s Μ . S c h u lz (ε κ δ ό σ ε ις

Δ ε ρ β ε ν ιώ τ η . 1 2 ισ τ ο ρ ίε ς γ ια ε π ίκ α ιρ α

Ε ρ ε υ ν η τ έ ς ). Α π ο λ α υ σ τ ικ ά c o m ic s trip s

7

Διαρκής Ειρήνη,

Σ π ό ρ ο ς Δ ερβε-

ν ιώ τ η ς (ε κ δ ό σ ε ις Κ Ψ Μ ). Γ ια μ έ ν α

κ ο ιν ω ν ικ ά

κα ι π ο λ ιτ ι κ ά

φ α ιν ό μ ε ν α ,

9

από

τον μετρ

του

ε ίδ ο υ ς , C h a rle s

δ ο σ μ έ ν ε ς μ ε τ ο ιδ ια ίτ ε ρ ο χ ιο ύ μ ο ρ τ ο υ

S c h u lz . Α κ ο λ ο υ θ ή σ τ ε τ ο ν S n o o p y και

δ η μ ιο υ ρ γ ο ύ .

τ η ν π α ρ έ α τ ο υ σ ε μ ια φ υ σ ιο λ α τ ρ ικ ή δ ια δ ρ ο μ ή .

8 Μικρόκοσμοι,

Δ.

Σ α β β α ΐδ η ς ,

Σ.

Λ α μ π ο ύ δ η ς (J e m m a P r e s s ). Είνα ι

π α ν τ ο ύ γ ύ ρ ω μ α ς . Μ ικ ρ ο σ κ ο π ικ ο ί ο ρ ­

/"ν

1U

Κουραφέλκυθρα, Α ν τ ώ ν η ς

Βα-

β α γ ιά ν ν η ς (C o m ic d o m .g r ) Για

γ α ν ισ μ ο ί π ο υ δ ε ν φ α ίν ο ν τ α ι μ ε γ υ μ ν ό

α υ τ ό τ ο o n lin e s trip δ ε ν θ α π ω τ ί­

μ ά τ ι κ α τ α σ τ ρ ώ ν ο υ ν ιμ π ε ρ ια λ ισ τ ικ ά

π ο τ α . Δ ια β ά σ τ ε τ ο κ ά θ ε Τ ρ ίτ η σ τ ο

σ χ έ δ ια . Γ ι' α υ τ ό ν α π λ έ ν ε τ ε π ά ν τ α τ α

C o m ic d o m .g r κ α ι α π λ ά γ ε λ ά σ τ ε μ ε

χ έ ρ ια σ α ς !

τ η ν κ α ρ δ ιά σ α ς !

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

141

Σπύρου Κακουριώτη ο ιτά ζ ω το χ έ ρ ι μο υ: κρ α τά ω μια φ ο ύ χ τα ά μ μ ο χρ υσ ή... Α σ ή μ α ν το α π ό χτημ α! Και πώ ς γ λ ισ τρ ά ει α νά μ εσ α σ τα δ ά χτυ λ α , πώ ς χ ά ν ετα ι». Μ ε α υτό μ ο ν ά χ α το « α σ ήμ α ν το » κ α λ ο κ α ιρ ιν ό α π ο μ ειν ά ρ ι

Κ

στα χ έ ρ ια , δ ώ σ ε κ λώ τσ ο να γυ ρ ίσ ει...

από την ΠΟΙΗΣΗ στην ΠΟΙΗΤΙΚΗ περνά ο Χάρης Βλαβιανός. Υπό την «αιγίδα», αυτή τη φορά, των εκδόσεων Πατάκη, το νέο Εξαμηνιαίο περιοδικό για την τέχνη της ποίησης φιλοδοξεί να αποτελέσει ένα φιλόξενο χώρο για όλους εκείνους που διακονούν και ανανεώνουν το τοπίο τού­ της της «απαιτητικής και δύστροπης τέχνης». Στο παρθενικό της τεύχος η ΠΟΙΗΤΙΚΗ ανοίγει τις σελίδες της στους έλληνες ποιητές που, είτε με την τέχνη τους είτε με το μεταφραστικό ή δοκιμιακό τους έργο, συμβάλλουν σε αυτήν την κατεύθυνση -όπως και σε ξένους, κλασικούς ή σύγχρονους, που τροφοδοτούν με τον τρόπο τους τις αισθητικές αναζητήσεις του περιοδι­ κού. Ανάμεσα στις πολλές συμβολές, ξεχωρίζει η απόδοση στα νέα ελληνικά, από την ποιήτρια Δήμητρα Χριστοδούλου, ποιημάτων των λυρικών Πίνδαρου, Καλλίνου, Τυρταίου, Αρχίλο­ χου και Σαπφούς. Τέλος, υπό τον τίτλο «Et Caetera», ο X. Χρυσόπουλος μιλά για τις «Παροιμίες της Κόλασης» του Γ. Μπλέικ και ο Β. Χατζηβασιλείου σχολιάζει την «άδοξη μοίρα» της σολωμικής κριτικής. Κα­ λοτάξιδο!

ποιητική

[ΠΟΙΗΤΙΚΗ, Εμμ. Μπενάκη 16, 106 78, Αθήνα, τηλ.: 210-3831078, vlavianos@patakis.gr]

από φάνζιν σε λογοτεχνικό περιοδικό μεγάλου σχήματος μετατρέπεται κατά τη νέα του πε­ ρίοδο («μετά από γόνιμη τριετή αγρανάπαυση»), την οποία εγκαινιάζει με το 8ο αυτό τεύ­ χος, Ο ΦΑΡΦΟΥΛΆΣ. Χωρίς να προδίδει κατά τι το υπερρεαλιστικό πνεύμα των προηγούμε­ νων εμφανίσεών του, συνεχίζει και με τα καινούργια του «ρούχα» να ασχολείται με την πλει­ άδα των θεμάτων που του επέτρεψαν να δημιουργήσει το δικό του, φανατικό, κοινό. Σημει­ ώνουμε από το παρόν τεύχος τη συνέντευξη του Πάνου Κουτρουμπούση και τη συνομιλία του Αργύρη Μπακιρτζή με τον εκατοντούτη στιχουργό Σταύρο Καραμανιώλα, επιλεγμένα αποσπάσματα από τα περίφημα «Τραγούδια της Βιλιτώς» του Πιέρ Λουί, αλλά και το μελέτημα της Δ. Χρονοπούλου για την παρουσία του λύκου στις λαϊκές παραδόσεις και τη σχέση τους με το ασυνείδητο. Ακόμη, επανέρχεται στο θέμα του αυνανισμού και της αντιμετώπι­ σής του από τα (εξαιρετικώς χιουμοριστικά, πλέον) ιατρικά κείμενα του 19ου αιώνα, ενώ προσφέρει ως έν­ θετο την πλήρη (φανταστικών) μικρών αγγελιών πλανητικήν επιθεώρησιν Ηχώ της Αεραλάνδης... [Ο ΦΑΡΦΟΥΛΑΣ, Ζ. Πηγής 70, 106 8 1, Αθήνα, τηλ.: 2 10-64588 14, farfoulas@gmail.com, www.farfoulas.gr]

από τα πεδία των μαχών στο Αιγαίο, «ως παρελθόν και ως παρόν», περνά η ΙΣΤΟΡΙΑ Εικονο­ γραφημένη-το μακροβιότερο, ίσως, εκλαϊκευτικό ιστορικό περιοδικό, που κυκλοφορεί ανελ­ λιπώς κάθε μήνα, από τον Εκδοτικό Οργανισμό Πάπυρος, εδώ και 40 ολόκληρα χρόνια! Κά­ νοντας μια μικρή «παράκαμψη» σε σχέση με τη συνήθη ύλη του, το καλό περιοδικό δίνει εδώ το βάρος στις ποικίλες εκφάνσεις του αιγαιακού πολιτισμού, έτσι όπως καταγράφονται από την παράδοση, τη λαϊκή ποίηση, τα πανηγύρια και τις θρησκευτικές τελετές, τη μου­ σική, τη λογοτεχνία κ.λπ. Άλλωστε, όπως παραδέχεται προλογικά και ο διευθυντής του πε­ ριοδικού Διονύσης Μουσμούτης, «τι μπορεί να χωρέσει σε λίγες σελίδες; Ψήγματα μόνο ιστο­ ρίας και παράδοσης» και «η ελπίδα μιας νοερής διαφυγής» στα βαθιά νερά της Άσπρης θά­ λασσας -έστω και διά της λαογραφίας... [ΙΣΤΟΡΙΑ, Πανεπιστημίου 46, Αθήνα, τηλ.: 210-3611880, info@istoria.gr, www.istoria.gr]

14-2

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008

Του δρόμου... #31

Α

πό

κ α λ ο κ α ίρ ι

β γ α ίν ο υ μ ε

και

ξ ε ι.

Ν α ι,

ε ίμ α ι

ο

ΨΑΡΑΣ

κα ι

έχω

α ν τ ί γ ια σ υ ν θ ή μ α τ α π ρ ο τ ιμ ή ­

ΦΡΕΣΚΑ ΚΡΕΑΤΑ.

σ α μ ε δ ια φ η μ ισ τ ικ έ ς τ α μ π έ λ ε ς .

κ ύ σ ω τ ο ν Έ λ λ η ν α δ ια φ η μ ίζ ω τ ο ρ ό ­

Δ ε ν έ χ ε ι σ η μ α σ ία α π ό π ο ύ ε ίν α ι. Π α ­

φ η μ α φ ε τ ίχ τ ο υ π ά ν ω σ ε μ ια δ ια φ η ­

Ν α ι, γ ια ν α π ρ ο σ ε λ -

ν τ ο ύ σ τ η ν ε π ικ ρ ά τ ε ια μ π ο ρ ε ί ν α βρ ει

μ ισ τ ικ ή κ α τ α σ κ ε υ ή μ π ύ ρ α ς . Μ ε τ ο ν

κ α ν ε ίς τ έ τ ο ιε ς α π ο δ ε ίξ ε ις τ η ς α ν η λ ε -

π α ρ α λ ο γ ισ μ ό π ο υ ε κ π έ μ π ο υ ν τ α δ ύ ο

ούς μάχης π ο υ

τ υ χ α ία

ε π ί δ ίμ η ν ο δ ίν ε τ α ι

δ ια φ η μ ισ τ ικ ά

μηνύματα θα

α π ό ν η σ ί σ ε ν η σ ί, α π ό λ ο υ τ ρ ό π ο λ η

μ π ο ρ ο ύ σ α ν κ ά λ λ ισ τ α ν α λ ε ιτ ο υ ρ γ ή ­

σ ε λ ο υ τ ρ ό π ο λ η , α π ό π α ρ α λ ία σ ε π α ­

σουν

ρ α λ ία , γ ια τ η ν π ρ ο σ έ λ κ υ σ η τ ο υ τ ο υ ­

τ ο ίχ ο υ , α π ό α υ τ ά π ο υ σ α ρ κ ά ζ ο υ ν τ ο

ρ ίσ τ α . Είν α ι μ ια μ ά χ η π ο υ δ ίν ε τ α ι π ια

π ο λ ιτ ικ ό π α ρ ά λ ο γ ο , τ ο π ο λ ιτ ικ ό α λ α -

ό π ω ς - ό π ω ς , χ ω ρ ίς λ ο γ ικ ή , χ ω ρ ίς α ιχ ­

λ ο υ μ , τ η ν π ο λ ιτ ικ ή υ π ο κ ρ ισ ία ό λ ω ν

μ α λ ώ τ ο υ ς . Μ έ χ ρ ι τ ε λ ικ ή ς π τ ώ σ ε ω ς

π ρ ο ς ό λ ο υ ς . Τ ο ν α λ ε ς ό τ ι ε ίσ α ι ά λ λ ο

σ ε ό λ α τ α ε π ί π ε δ α . Κ α ι ό π ο ιο ς α ν τ έ -

α π ό α υ τ ό π ο υ ε ίσ α ι. ■

κα ι

ως

π ο λ ιτ ι κ ά

σ υνθ ή μ α τα

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2008 1 4 3

Κώστα Καναβούρη

Ένα ξένο καπέλο ερνάει ήρεμα ο καρχαρίας από δίπλα σου, αλλά βαριέται να σου δείξει τα δόντια του. Ποιος ξέρει γιατί. Μυστήριο μέγα το καλοκαίρι, μυστήριο μέγα κι ο θάνατος. Σαν ζωή. Έτσι ακριβώς όπως την λέει ο Τάσος Λειβαδίτης στο Εγχει­ ρίδιο ευθανασίας (εκδ. Κέδρος): «Α ζωή! Ένα ξένο καπέλο φορεμένο βιαστικά / μέσα στον πανικό του βομβαρδισμού». Ξαφνικό πράγμα η ζωή, σαν καρχαρίας που κολύ­ μπησε δίπλα σου κι έφυγε αστράφτοντας όλα τα υλικά του φόβου. Μια βουβή κλαγ­ γή μέσα στο μεσημέρι, ή μήπως μέσα στο βράδυ: Ένας καρχαρίας σαν σονάτα του σεληνόφωτος. Όλα ακινητούν και κινδυνεύουν να γίνουν για πάντα καλοκαίρι. Και δεν γίνεται. Επειδή η ταχύτητα της απειλής ξεπληρώνει το είδωλό της στον καθρέφτη του παντός και απομακρύνεται ακαρεί. Αργότερα. Προς το παρόν καλοκαίρι ως κλινι­ κή θριάμβων που απήλθαν νομίζοντας πως είναι αποτέλεσμα νίκης και όχι αποτέλε­ σμα φρίκης, που κάποτε βέβαια είναι το ίδιο. Γι' αυτό υπάρχουνε ακόμα καρχαρίες που εμφανίζονται από το πουθενά, αν ως «πουθενά» μπορούμε ακόμα να ορίσουμε το όνειρο, δηλαδή αν ακόμα μπορούμε να ορίσουμε τα πάντα του κόσμου αυτού, «αφού όλα είναι όνειρο και μπορεί κάθε στιγμή να ξυπνήσεις», κατά τον Τάσο Λειβαδίτη. Κι αν ξυπνήσεις θα ανακαλύψεις ότι το μεγαλύτερο και το πιο επικίνδυνο όνειρο είναι η πραγματικότητα, καθώς που ο εφιάλτης είναι η πιο βαθιά πραγματικότητα του ονεί­ ρου: Είσαι εδώ και είναι αλήθεια. Ένας καρχαρίας εμφανίζεται από το πουθενά, πλέει δίπλα σου, ακτή τότε δεν υπάρχει και είναι αλήθεια. Κι όλα τελειώνουν ξαφνικά: είσαι μόνος μέσα στην απέραντη θάλασσα ενός καλοκαιριού απίστευτα πραγματικού. Τόσο πραγματικού ώστε δεν ξέρεις αν έχεις πράγματι ξυπνήσει ή αν ονειρεύεσαι ότι έχεις ξυπνήσει και δεν θέλεις να ξυπνήσεις επειδή ο τρόμος πέρασε και φοβάσαι να δεις τον καρχαρία να πλέει δίπλα σου ήρεμα, περίπου ακίνητος, ευκρινής ως διασκεδαστής σχεδόν σε μια άδεια θάλασσα πνιγμών και αοράτων μύθων. Σα να σε έχουν διώ­ ξει από κάπου και δεν θυμάσαι το φταίξιμο. Δεν θυμάσαι καν αν το φταίξιμο ήτανε δικό σου, εκτός κι αν είναι φταίξιμο το φουρφούρισμα της πλεύσεως που μοιάζει με τη μουσική επειδή είναι το απείκασμα της πιο βαθιάς σιωπής, «που κάθε βράδυ το δια­ βαίνουμε στον ύπνο». Και καταλήγουμε πάλι εδώ. Στον ίδιο κίνδυνο της πιο μικρής σκιάς που είναι ο φόβος. Ο φόβος δηλαδή να δεις τον εαυτό σου εν τω ένδον του φωτός που έρχεται ξαφνι­ κά από το πουθενά. Όπως «η μελαγχολία της πραγματικής ζωής» όταν το παρόν γίνε­ ται το ίδιο ανεξέλεγκτο με το μέλλον που για μια στιγμή σου δείχνει τα δόντια του και απομακρύνεται. ■

Π

ε π ό μ ε ν ο τ ε ύ χ ο ς το υ ΔΙΑΒΑΖΩ, Ο κ τ ώ β ρ ιο ς 2 0 0 8 ,

αφιέρωμα:

Ούγκο Τόσκολο

Η ΠΑΡΑΝΟΜΗ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ ΣΚΟΤΩΝΕΙ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ Π ροστατεύουμε το βιβλίο όταν δεν επιτρέπουμε σε φωτοτυπικά καταστήματα, σ ε Ιδρύματα Ανώτερης και Ανώτατης εκπαίδευσης, σ ε σχολεία, φροντιστήρια και βιβλιοθήκες

να αναπαράγουν -χωρίς άδειατο περιεχόμενο των βιβλίων.

ΦΩΤΟΤΥΠΗΣΗ-ΨΗΦΙΟΠΟΙΗΣΗ-ΑΠΟ0ΗΚΕΥΣΗ

ΟΡΓΑΝΙ ΣΜΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙ ΚΗΣ ΔΙ ΑΧΕΙ ΡΙ ΣΗΣ ΕΡΓΩΝ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ w w w .os de l.gr, info@ osdel.gr, Τηλ.: 2 1 0 3 6 2 6 0 5 6

ΣΑΜΠΑ ΑΛΤΙΝΣΑΪ

ο υ Κρήτη, 1898. Χανιά. Χρισ τιανοί κα ι Κ ρ ήτες μουσ ουλμάνοι ζου ν α δ ελφ ω μ έν ο ι την κοινή το υ ς μοίρα: ίδια όνειρα, ίδιοι καη μοί, ίδια χω ρατά στα κρητικά. Α νυπ οψίαστοι για την π ερι­ π έτεια που του ς π εριμένει. Τα ν έα φ τά­ νου ν σ υγκεχυμένα : ο οθω μα ν ικό ς κα ι ο ελλη νικό ς στρατός θα απ οσυρθούν από την Κρήτη, ο δ ιο ικη τή ς θα εκ λ έ γ ε τα ι από τις Προστάτιδες Δ υ ν ά μ εις. 0 Ιμπραήμ Γιαμα ρκα μάκης. ο γιος του χρυσ ικού Μ ουσταφ ά εφ έν τη , θα δ ει τον κόσμο να α λλά ζει δ ραματικά. Ταραχές, ε ξ ε γ έ ρ ­ σεις. Β α λκαν ικοί π όλεμοι κα ι ανταλλα­ γ ές πληθυσμών. 0 πόνος του ξερ ιζω μού , τη ς π ροσφυγιάς και του θανάτου. Η προ­ σωπική του ιστορία θα π αρασυρθεί στη δίνη τω ν καιρών. Ερ ω τευ μένος μ ε την όμορ φ η Τ ζε μ ιλ έ , θα την π αντρευτεί και θα τη χά σ ει στη γέννα τη ς κόρ ης τους. Η ζω ή του θα ανατραπεί. Κάτι όμω ς θα τον πονάει το ίδιο όσα χρόνια κ ι αν περά­ σουν: «Αυτή η γη δεν είν α ι κα ι δ ική μ α ς: Π ο ιο ς είν α ι περισσότερο Κ ρητικός;» ISBN 978-960-04-3707-2 I σελ 448

Ε Κ Δ Ο Σ Ε Ι Σ

Κ Ε Δ Ρ Ο Σ www.kedros.gr