Τεύχος 497 by Diavazo.gr

IS S N ii

H D b - 13 fl 3 Q l m ill ii

9 77 11 06 138010

40 >

Μακρύς, πυρετικός μονόλογος μιας νέας γυναίκας. Με αφορμή την επίθεση με καυστικό οξΰ, τον περασμένο Δεκέμβριο, κατά της Βουλγάρας καθαρίστριας Κωνσταντίνας Κούνεβα.

Κ Υ Κ ΛΟ Φ Ο ΡΕΙ Α Π Ο ΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΤΑΚΗ % ΝΕΑ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: ΠΑΝΑΓΗ ΤΣΑΛΛΑΡΗ (ΠΡΩΗΝ ΠΕΙΡΑΙΩΣ) 38, 104 37 ΑΘΗΝΑ, ΤΗΛ. 210.36.50.000 web site: http://www.patakis.gr · e-mail: info@patakis.gr · sales@patakis.gr

Γ Ν Ω Μ Η

ΜΟΥ

Για να κάνουμε νέους αναγνώστες ο μήνα που μας πέρασε έγιναν οι απονομές ίω ν βραβείων σε μαθητές και μαθήτριες των γυμνασίων και λυκείων στα Αρσάκειο της χώρας και αυτό της Αλβανίας, όπως και στις Γερμανικές Σχολές Αθηνών και Θεσοαλονίκης. Το περιοδικό Διαβάζω συμβάλ λει και στις δύο διοργανώσεις, απονέμει ετήσιες συνδρομές ως βραβεία και συμμετέχει στις αντίστοιχες τ ελετές με όποιο τρόπο του ζητηθεί. Ο Πρόεδρος των Αρσακείων, Γιώργος Μπαμπινιώτης, είπε στην ομιλία του ότι οι διαγωνι σμοί αυτοί συμβάλλουν στο να δημιουργούμε νέους αναγνώστες. Κι αυτός είναι και ο δι κός μας οτόχος. Η καλλιέργεια της φιλαναγνωσίας περνάει από πολλούς δρόμους κι ένας από αυτούς είναι και η προσπάθεια να γράψεις, να δυσκολευτείς, να ανατρέξεις σε άλλα διαβάσματα, να συγκρίνεις το γραπτό σου με άλλα γραπτά, να ακούαεις παρατηρήσεις, να αγωνιστείς για να διατυπώσεις λόγο καλό και εύληπτο. Πρόσεξα με πόση αγάπη ένας μικρός μαθητής γυμνασίου στη Γερμανική Σχολή κρατούσε σε όλη τη διάρκεια της τελετής σφικτά στα χέρια του το δώρο του σχολείου: ένα βαρύ τόμο λογοτεχνίας. Ήξερε ότι είχε αγωνιστεί γι’ αυτό το βιβλίο - δώρο και το χαιρόταν. Εντύ πωση μου έκανε, επίσης, το πόσες πολλές ερωτήσεις έγιναν που αφορούν τη συγγραφή ως τέχνη στην εκδήλωση των Αρσακείων. 0 κόσμος της λογοτεχνίας κρύβει μια γοητεία που, όπως φαίνεται, δεν έχει σκιαστεί ολότελα από την μπλε οθόνη της τηλεόρασης. Ελπίζω ότι αυτές οι πρωτοβουλίες θα περάσουν και σε άλλα σχολεία, δημόσια και ιδιω τικά. Εμείς θα βοηθήσουμε όσο και όπως μπορούμε.

Γιάννης Ν. Μπασκόζος

Π Ε Ρ

1 Η ΓΝΩΜΗ ΜΟΥ

παννης ν

. μπαςκοζος

Μ Ο Ν ΙΜ Ε Σ ΣΤΗΛΕΣ 6 Σχόλια 10 Από μήνα σε μήνα, ΟΛΓΑ ΣΕΛΛΑ 14 Courier 16 Ρεπορτάζ

Θερμιδωριανά οξύτονα: Καβάφης - Πεσσόα: Σχετικοί ή ασύμπτωτοι;

ΑΛΕΞΗΣ ΖΗΡΑΣ 3 8 Με αφορμή ένα βιβλίο: Η πολυάσχολη ημέρα του ποιητή Χ.Ψ. (Μνήμη Α. Σολζενίτοιν). ΜΑΝΟΣ ΣΤΕΦΑΝΙΔΗΣ 4 0 Ζενερίκ: Με σαξόφωνο και αστυνομικά. ΓΙΩΡΓΟΣ-ΙΚΑΡΟΣ ΜΠΑΜΠΑΣΑΚΗΣ 4 2 Για τα παιδιά: Ποιος π... κατουράει πιο μακριά, γαμώ την π......ΜΑΡΙΖΑ ΝΤΕΚΑΣΤΡΟ 4 4 Εκτός γραμ μής: Αυτοί μιλάνε για εξετάσεις, εμείς μιλάμε για μόρφωση! ΧΡΗΣΤΟΣ ΚΑΤΣΙΚΑΣ 5 4 ΚΟΝΤΡΑ διάβασμα, ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΤΣΟΥΛΑΡΗΣ 5 6 ΧΩΡΙΣ προϋπηρε σία, ΓΙΩΡΓΟΣ ΞΕΝΑΡΙΟΣ 126 0 Περιοδεύων, ΣΠΥΡΟΣ ΚΑΚΟΥΡΙΩΤΗΣ

107

ΤΑ ΕΥΠΩΛΗΤΑ ΤΟΥ ΔΙΑΒΑΖΩ

20 Λ Ο Γ Ο ΤΕ Χ Ν ΙΚ Α ΒΡΑΒΕΙΑ ΔΙΑ Β Α ΖΩ 2 0 0 9 Σ Υ Ν Ε Ν Τ Ε Υ Ξ Ε ΙΣ 4 6 Μάνος Κοντολέων: Ανοιχτοί λογαριασμοί με τη φθορά και τον έρωτα. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΓΙΑΝΝΗ ΚΟΤΣΙΦΟ 5 0 Γιώργος Βέης: Ζυνίζοντας τους στί χους. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΠΟΠΗ ΜΟΥΣΟΥΡΑΚΗ

Α Φ ΙΕ ΡΩ Μ Α 8 2 Φίλιπ Ροθ: Η λογοτεχνία μου είναι για ανθρώπους που έχουν προβλή ματα. Επιμέλεια: ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΚΑΛΟΣΠΥΡΟΣ 8 3 Φίλιπ Ροθ: «Η ζωή δίπλα στο έρ γο του». ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΚΑΛΟΣΠΥΡΟΣ 9 0 Φίλιπ Ροθ: Το αμερικανικό στίγμα. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΛΕΥΤΕΡΗ ΚΑΛΟΣΠΥΡΟ 93 Περί του πολιτικού Ροθ. ΚΩΣΤΑΣ ΜΠΟΤΟΠΟΥΛΟΣ 96 Ασθένεια, γηρατειά και θάνατος στο έργο του Φίλιπ Ροθ.

ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΣΧΙΝΑ 9 8 Ο Φίλιπ Ροθ και η εβραϊκή ταυτότητα. ΜΑΡΙΑ ΞΥΛΟΥΡΗ

Ta Ευπώλητα του Διαβάζω

Β ΙΒ Λ ΙΑ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ 114 Τα θεματικά πάρκα της λογοτεχνίας... ΕΛΕΝΗ KAPPA 11 5 Ιταλία: Η πτώση των εφημερίδων. MAURIZIO DE ROSA 115 Γερμανία: Γένους θηλυκού. ΕΛΕΝΑ ΠΑΛΛΑΝΤΖΑ 116 Ρωσία: Έφυγε Ο Λεβ Λόσεφ. ΔΗΜΗΤΡΗΣ Β. ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΔΗΣ

Ε ΘΝ ΙΚ Η ΛΥΡΙΚ Η ΣΚ Η Ν Η GREEK NATIONAL OPERA

2 0 0 9 /1 0 Ριγολέττος Τζουζέππε Βέρντι 7, 9,11,13 Ο κτωβρίου 20, 22, 26, 30 Δ εκεμ β ρ ίο υ 2 0 0 9 3, 6 Ιανο υ άριο υ 2010

Η αρπαγή της Ευρώπης Η απελευθέρω ση του Θησέα Η εγκατάλειψ η της Αριά δνης

Νταριύς Μιγιώ Μία παρτίδα μπριτζ

Εμίλια ντι Λίβερπουλ

Γκαετάνο Ντονιτσέπι 8,10 ,14 , Ο κτω βρίου 2 0 0 9

Συνεργασία με το European Opera Centre

Σάμιουελ Μπάρμπερ Μπρος και ηίσω Πάουλ Χίντεμιτ Η μάντισσα Αν p i Σωγκέ Ο θρύλος του παλαιού ναυτικού Marco Sofianopulo

2 Δ εκεμβρίο υ 2 0 0 9

Νέα παραγωγή Συμπαραγωγή με το Θέατρο Κάρλο Φελίτσε της Γένοβας και την Όπερα του Οβιέδο Ό περα Δωματίου Α θηνώ ν Η πλάνη με το αίσιο τέλο ς

Τζοακίνο Ροσσίνι

Καμίγ Σαιν-Σανς 28 Φ εβρουάριου 3, 5, 7 Μαρτίου 2010

Συμπαραγωγή με το Manaus, Festival Amazonas de 0pera Συνεργασία μ ε τον Οργανισμό Μεγάρου Μουσικής Αθηνών

16,17 Ιανο υάριο υ 2010

Νέα παραγωγή

Ο κατά φαντασ ίαν α σ θενής Μολιέρος /

Χορός των μ εταμφιεσ μένω ν

Μαρκ-Αντουάν Σαρπαντιέ Comedie-ballet

Τζουζέππε Βέρνη

14,19, 21, 24, 27 Μ αρτίου 2010

Αριάδνη στη Νάξο

Ρίχαρντ Στράους 22, 25, 27, 29 Ν οεμβρίου

Σαμψώ ν και Δαλιδά

Νέα παραγωγή Νέα παραγωγή Συμπαραγωγή με τον Οργανισμό Ο πειρατής Βιντσέντσο Μπελλίνι Μεγάρου Μουσικής Αθηνών 24, 27, 29, 31 Ιανο υ άριο υ 2010

23, 26, 28 Μ αρτίου 2010

Νέα παραγωγή Μηοέμ Τζάκομο Πουτσίνι 14, 21, 27 Φ εβρουάριου 25, 27, 29 Απριλίου 2010

Πηνελόπη Γκαμπριέλ Φωρέ 18, 21, 24, 28 Απ ριλίου 2010

16,19, 23, 27,29 Δεκεμβρίου 20 09

Νέα παραγωγή Συμπαραγωγή με το StSdtische Buhnen Munster

Νέα παραγωγή Συμπαραγωγή με το Πανεπιστήμιο Τεχνών του Βερολίνου και την ΕΑΣ

ΩΔΕΙΟ ΗΡΩΔΟΥ

Χορός μ εταμφιεσ μένω ν

Φρανσίς Πουλένκ

ΜΠΑΛΕΤΟ Η κακοφυλαγμένη κόρη

Φρέντερικ Αστόν / Φερντινάν Ερόλ, Τζων Λάντσμπερυ 25, 27, 29, 30, 31 Ο κτωβρίου

Ευγένιος Ο ν ιέγ κιν Ιρέκ Μουχαμέντοφ /

Πιότρ 'Ιλιτς Τσαϊκόψσκι 2 8 ,3 0 Ιανουάριου / 2, 3, 4, 5 Φ εβ ρουάριου 2010

1, 3 Ν οεμβρίου 2 0 0 9 Γκαλά μπαλέτου 10,12,13,14,15 Ιανουαρίου 2010

Βραδιά μπαλέτου 12,13, 14, 15,16 Μαΐου 2010

Συμπαραγωγή με τον Οργανισμό Μεγάρου Μουσικής Αθηνώ ι

.......

ΟΠΕΡΕΤΑ

ΟΠΕΡΑ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ

Το μικρόβιο της αγάπης

Κώστας Γιαννίδης Ν οέμβριος 2 0 0 9 - Μάρτιος 2010

Νέα παραγωγή

.................. ΘΕΑΤΡΟ ΟΛΥΜΠΙΑ Ακαδημίας 59-61, Αθήνα Τηλ. 210 36 12 461, 210 36 43 ΘΕΑΤΡΟ ΑΚΡΟΠΟΛ Ιπποκράτους 9-11, Αθήνα Τηλ. 210 36 43 700, 210 36 08 Υπηρεσία συνδρομητών Τηλ. 210 37 11381, 210 36 23 404 / www.nationalopera

[ Δ I A ΒA Ζ Ω

ΔΙΑΒΑΖΩ

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α *

ISSN: 1106-1383 ΚΩΔΙΚΟΣΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ 1141 ΤΕΥΧΟΣ 497 ΙΟΥΝΙΟΣ 2009 Ιδρυτής Περικλής Αθανασόπουήος Ιδιοκτήτης Γ. ΓΑΒΑΛΑΣ & ΣΙΑ Ε.Ε. Εκδότης Γεώργιος Γαλάντης-Γαβαλάς Διευθυντής Γιάννης Ν. Μπασκόξος

ΠΡΟΣΩΠΑ 1 77Adios, Leo!. ΓΙΩΡΓΟΣ-ΙΚΑΡΟΣ ΜΠΑΜΠΑΣΑΚΗΣ 1 18 Ιωάννα Καρατζαφέρη: Ο θάνατος είμαστε εμείς οι ίδιοι. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΓΙΑΝΝΗ Ν. ΜΠΑΣΚΟΖΟ

Η ΘΕΣΗ ΤΟΥ Β ΙΒΛ ΙΟ Π Ω Λ Η 12 0 Γιάννης Βαβουράκης: Βιβλία με ισχυρά όνομα. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΣΩΚΡΑΤΗ ΚΑΜΠΟΥΡΟΠΟΥΛΟ

τακτικοί Συνεργάτες Παναγιώτης Στ. Ανδριανέσης, Αλέξης Ζήρας, Σπόρος Κακουριώτης, Έλενα Καρακούλη, Ελένη Καρρά, Χρήσιος Κατσίκας κώστας κατσουλάρης, Κώστας Μποτόπουλος, Γιώργος Ξενάριος, Όλγα Σελλά

ΒΙΒ Λ ΙΟ Θ Η Κ ΕΣ 124 Τα εθνικά αρχεία της Ινδίας. ΝΑΣΟΣ ΧΡΙΣΤΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ

UNDERGROUND 12 8 Του δρόμου...#40. ΩΜΕΓ@

102 Κ Ρ ΙΤ ΙΚ Ο Γ Ρ Α Φ ΙΑ

Ανταποκριτές Christopher Lees (Μπέρμινγκχαμ) Έλενα Παλλαντζά (Φραγκφούρτη) Maurizio De Rosa (Μπολώνια) Δημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης (Μόσχα)

Επιμέλεια: ΘΟΔΩΡΗΣ ΠΕΡΣΗΣ

58 ΒΙΒΛ ΙΟ Κ ΡΙΤ ΙΚ Η 77

Κριτικογραφία θοδωρής Πέρσης

ΒΙΒΛΙΟΠ ΑΡ ΟΥΣ ΙΑΣΗ

Υπεύθυνη Δημοσίων Σχέσεων Κωνσταντίνα Πολυχρονοπούλου Διαφημίσεις, Παραγωγή, Διανομή Α. Δ. ΟΙΚΟΝΟΜΟΠΟΥΛΟΣ & ΣΙΑ 0. Ε. Συνδρομές Χρυσάνθη Κουλελή Σχεδιασμός, dtp Σοφία Μιχάλα Εξώφυλλο Χρήστος Τζοβάρας Εκτύπωση I. Μαυρίδης & ΥΙΟΙ Ο.Ε. ΔΙΑΝΟΜΗ ΑΡΓΟΣ (περίπτερα) ΕΡΜΗΣ (βιβλιοπωλεία) ΔΙΑΒΑΖΩ χαρ. Τρικούπη 38, ΑΘΗΝΑ 106 80 Τηλ: 210 3388008 · Fax: 210 3388006 E-mail: diavazo@otenet.gr

σε

ΑΥΤΟ το ΤΕΥΧΟΣ ΓΡΑΦΟΥΝ και ΜΙΛΟΥΝ:

Κόστας Αγγελακης · Αρτεμις Αργυρή · Γιάννης Βαβουρακης · Γιοργος Βεης • Αλεξης Ζηρας · Σπυρος Κακουριοτης · Λεύτερης Καλοςπυρος · Σω κράτης Καμπουροπουλος γόνη Κατςαδημα· ντολεων

· Ελένη Kappa · Ioanna Καρατζαφέρη · Αντι

Χρηστός Κατσίκας · Κόστας Κατςουλαρης · Μανος Κο-

· Γιάννης Κοτςιφος · Ελευθερία Μπακαλη · Γιοργος-Ικαρος Μπα-

ΜΠΑΣΑΚΗΣ · ΓΙΑΝΝΗΣ Ν. ΜΠΑΣΚΟΖΟΣ · ΚΩΣΤΑΣ ΜΠΟΤΟΠΟΥΛΟΣ · ΓΙΑΝΝΗΣ Νεδας

· Μαριζα Ντεκαςτρο · Maurizio De Rosa · Γιώργος Ξενάριος · Μα

ρία Ξυλουρη

· Ελενα Παλλαντζα · Δημητρης Παντελεςκος · Θοδωρης

Περςης · Φιλιπ Ροθ · Ζωη Σαμαρα · Ολγα Σέλλα · Αλκηςτις Σουλογιαννη • Μανος Στεφανιδης · Κατερίνα Σχινα · Δημητρης Β. Τριανταφυλλίδης ΤΑΣΟΥΛΑ ΤςΙΛΙΜΕΝΗ · ΝΑΣΟΣ ΧΡΙΣΤΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ · ΩΜΕΓ@

εκδόσεις της Ε Σ Τ Ι Α Σ ΧΡΟΝΙΑ ΒΙΒΛΙΑ

ΝΕΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ Ξένη Λογοτεχνία ΓΚΡΑΧΑΜ ΣΟΥΙΦΤ

w w w .h e s tia .g r · w w w .e s tia b o o k s to r e .g r

Αύριο ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΘΩΜΑΣίΚΑΣΙΗΣ 2Ι0σελ.. 14x20.5 ISBN: 978-960-05-1421-6

ΤΖΩΝ ΦΩΟΥΛΣ Ένα καπρίτσιο ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ: ΦΑΙΑΩΝΑΣ ΤΑΜΒΑΚΗΣ 550 σελ., 14x20.5

Ισ το ρ ία και Π ο λιτική ΟΝΤΕΤ ΒΑΡΩΝ-ΒΑΣΑΡ Η ινηλικίωση μιας γενιάς 560 otA., 17x24 ISBN: 978-960-05-1422-3

ΧΕΡΜΑΝ ΦΡΑΝΚ ΜΑΓΕΡ Αιματοβαμμένο Ενηλβάις Α' και Β' τόμος 17x24, Α' τόμος 652 σελίδες Β' τόμος 396 σελίδες ISBN set 978-960-05-1423-0 ISBN α'τόμου 978-960-05-1424-7 ISBN β' τόμου 978-960-05-1425-4

Και τώρα BeBook Οι εκδόσεις Καστανιώτη σε συνεργασία με τον επιχειρηματία Στυλιανό Κατέχη (info@mybook.gr, 210-4511375) ξεκινούν τη διάθεση του BeBook στα βιβλιοπωλεία. Είναι μία μικρή συσκευή, πανάλαφρη, που περιέχει ψηφιακά βιβλία. Τα πρώτα οχτώ βιβλία οι εκδόσεις τα προ σφέρουν δωρεάν και είναι παλιότερα μυθιστορήματα των: Ντάρας Γιαννακοπούλου (Έρως μ ε τ ' εμποδίων), Στέφανου Δάνδολου (Νέρων), Λένας Διβάνη (Εργαζόμενο αγόρι), Ιωάννας Μπουραζοπούλου (Το μπουντουάρ του Ναδίρ), Βασίλη Παπαθεοδώρου (Οι εννέα καίσαρες, παιδικό), Αλέξη Σταμάτη (Οδός Θησέως), Ευγενίας Φακίνου (Έρως, θέρος, πόλεμος) και Λένου Χρηοτίδη (Ψυχ). Το φθινόπωρο θα τεθούν οε κυ κλοφορία και προς πώληση και τα πρώτα καινούργια ψηφιακά βιβλία των εκδόσεων Καστανιώτη. μ.

Χρειάζονται κίνητρα

BeBook για όλους!

Το πείραμα του BeBook είναι γοητευτικό. Φυσικά και κατά πρώτο λόγο απευθύνεται οε γκατζετάκηδες. Αλλά αυτοί δεν ξέρω πόοο «ισχυροί» αναγνώστες είναι. Οπωσ δήποτε αυτό που χρειάζεται είναι να δο θούν κίνητρα για να το αγοράσει κάποιος. Φθηνότερο βιβλίο; Ίσως. Ένα κίνητρο για τους παλιότερους αναγνώστες θα ήταν να δίνονται μαζί με το BeBook σειρά κει μένων της ελληνικής και παγκόσμιας γραμματείας που δυσκολεύονται να βρουν ή είναι αρκετά ακριβά για να τα αγοράσουν. Να υπάρχουν επιστημονικά κείμενα κατά κλάδους ενδιαφερόντων (μηχανικοί, τεχνικοί, ιατροί, νομικοί) που να προοφέρονται αρχικά δωρεάν κι αργό τερα με ένα μικρό ποσό. Έτσι θα καταφέ ρει να μπει στη ζωή μας... Μ.

Πολύ ωραίο το BeBook που παρουσίασαν οι εκδόσεις Καστανιώτη την περασμένη εβδομάδα. Ομολογώ ότι όλοι οι δημοσιο γράφοι που βρεθήκαμε εκεί ζηλέψαμε πολύ τους συγγραφείς που έφυγαν κατα χαρούμενοι με την πρώτη μηχανή ανά γνωσης ανά χείρας. Δεν θέλω να πω τ ί ποτα, μόνο που: Θανάση, η γιορτή μου εί ναι στις 11 Ιουλίου...

ο. r

Πραγματικότητα και μυθοπλασία 1 Τα Λογοτεχνικά Βραβεία του Διαβάζω έτυχαν θερμής υποδοχής. Η μοναδική γκρίνια που άκουσα (η οποία γράφτηκε κιόλας) ήταν αν και κατά πόσο το μυθιστόρημα της Μαρίνας Καραγάτση είναι «πραγμα-

Επιμένουμε ελληνικά Στη ν κρίσ η οι ε κ δ ό τε ς ε π ιμ έν ο υ ν ε λ λ η ν ικ ά . Σ ύμφ ω να με π ροσω ρινά σ τ ο ι χ ε ία τ η χ ρ ο ν ιά που μας π έρα σε ε κ δ ό θ η κ α ν 41 0 (!) ε λ λ η ν ικ ά μ υ θ ισ τ ο ρ ή μα τα , ρ εκ ό ρ ό λ ω ν εποχώ ν. Δ.

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

τικό» μυθιστόρημα ή απλώς μία μαρτυρία. Μάλιστα, η κριτικός Μ. Θ. διατύπωσε την ερώτηση «αν αντί για Καραγάτση λεγόταν Δραγάτση θα την πρόσεχε κανείς;». Μου κάνει εντύπωση έπειτα από τόσες θεω ρίες, πειράματα, μεταμοντερνισμούς που έχουν καταστήσει το μυθιστόρημα ένα υβριδικό κείμενο με κύριο χαρακτηριστικό τον αφηγηματικό λόγο το ότι ορισμένοι θέλουν να το εγκλωβίσουν σε σιδερένια πλαίσια. Θυμίζω ότι στην ίδια λίστα το κεί μενο του Χρήστου Χρυσόπουλου (δεύ τερο στην προτίμηση της επιτροπής, όπως θα δείτε στους σχετικούς πίνακες που ανακοινώνονται σε αυτό το τεύχος) ήταν, επίσης, ένα υβριδικό πεζό, που ανα μίγνυε αφηγηματικό και δοκιμιακό λόγο. Ή ακόμα το παλιότερο βραβευμένο κεί μενο του Αργύρη Χιόνη, ένα υβριδικό κεί μενο ποιητικού και πεζού λόγου. Τι να κά

νουμε; Η πραγματικότητα μας πάει αλ λού, να το αρνηθούμε;

Πραγματικότητα και μυθοπλασία 2 Και καλά η κυρία Καραγάτση. Οι ήρωές της είναι φευγάτοι από καιρό και δεν πρό κειται να της ζητήσουν τα ρέστα. Υπάρ χουν άλλοι συγγραφείς που κινδυνεύουν. Όπως η νεαρή συγγραφέας (φιγουράριζε μάλιστα στη λίστα του περιοδικού μας) η οποία βρέθηκε στα δικαστήρια από πο λίτη, γιατί, όπως λέει στην αγωγή του, στο μυθιστόρημά της περιείχε κεφάλαιο με ήρωα τον ίδιο: «όπου υπήρχε πλήθος αναφορών και περιγραφών που με "φω τογραφίζουν" και με "ταυτοποιούν" κατά τρόπο προσβλητικό της προσωπικότητος, της τιμής και της υπόληψής μου». Το ζή-

ΜεταιχΜίο (]) β ιβ λ ία a ix p n s Με πρωταγωνιστέβ ανθρώπου από τα πιο φτωχά στρώματα του πληθυσμού του Καΐρου, tous οδηγούέ ταξί, αλλά και την ίδια την πόλη, με tous δρόμουε και τα σοκάκια Tns, tis πλατείεβ και τον μεγαλοπρεπή Νείλο που τη διασχίζει, ο Χάλεντ Ελ Χαμίσι συνθέτει μια γλαφυρή εικόνα Tns καθημερινότηταε στην αιγυπτιακή ΧΑΛΕΝΤ ΕΛ ΧΑΜΙΣΙ γ /\ττ | Στους δρόμους του Καΐρου

Ε -'

πρωτεύουσα. Ιστορία που συγκινούν αναγνώστε$ σε όποιο σημείο Tns καθώέ με Πίκρό Χ Ιθ ύ -

tous

γ η5 Κ! α ν ZOUV,

μορ, ειρωνεία, ακόμα και αυτοσαρκασμό, αποτυπώνουν την ανθρώπινη

μοίρα, Ka0<0s και πληγέ5 του σύγχροVOU τρόπου Z(00S.

ΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ

www.metaixmio.gr

[

ι α β

ζ ω

]

Σ Χ Ο Λ Ι Α

τημα είναι πως το μυθιστόρημα δεν φταίει σε τίποτα. Αν είναι καλό ή όχι, δεν εξαρτάται από ποιον εμπνέεται τους ήρωές του η πεζογράφος. Μ.

Πραγματικότητα και μυθοπλασία 3 Να, που και ο Κώστας Ακριβός εμπνέεται από τη δική του ζωή για να γράψει το νέο του σπονδυλωτό μυθιστόρημα (ελπίζω οι κριτικοί του χρόνου να μας πουν εγκαίρως αν κατατάσσεται στο διήγημα ή στο μυ θιστόρημα). Ένα επεισόδιο μάλιστα «0 Σάσα των νερών» παραπέμπει στον Άλεξ της Βέροιας. Ποπό! τι έχει να ακούσει... Μ.

Διαβάζοντας τ ’ αστέρια Αν είστε ρομαντικοί τύποι και σας αρέσει το Πήλιο, υπάρχει μια κα-τα-πλη-κτι-κή πρόταση. Το Σάββατο 11 Ιουλίου ανηφορίστε στο κτήμα του Θωμά Κοροβίνη στα Πλατανίδια Πηλίου (12 μόλις χλμ. από το Βόλο), πάρτε μαζί σας μερικές σελίδες από αυτές που αγαπήσατε και εκεί θα συ ναντήσετε κι άλλους. Όσοι βρεθούν εκεί θα διαβάσουν τα κείμενα που επέλεξαν, θα πιούν και ό,τι άλλο ήθελε προκύψει... Η παρουσία του Θωμά εγγυάται ότι θα υπάρχει καλή μουσική. Το συντονισμό της βραδιάς έχει ο ηθοποιός - σκηνοθέτης Δημήτρης Δάκτυλός. Χορηγός επικοινω νίας μεταξύ άλλων είναι και το Διαβάζω. Την εκδήλωση οργανώνουν οι εκδόσεις Μεταίχμιο (m etaixmio@metaixmio.gr, 211-3003580) και το βιβλιοπωλείο ΧΑΡΤΑ (2421033250).

Αιχμηρά και άλλα... Όσοι αγάπησαν το βιβλίο της Τζίλιαν Φλιν Αιχμηρά αντικείμενα ας κάνουν λίγη υπο μονή. Οι εκδόσεις Μεταίχμιο ετοιμάζουν να κυκλοφορήσουν στα ελληνικά το δ εύ

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

τερο και πολυαναμενόμενο βιβλίο της Σκοτεινός τόπος. 0 φανατικός υποστηρικτής της Στήβεν Κινγκ έχει πει και γι' αυτό το βιβλίο ότι «διαθέτει σφρίγος, διεισδυ τικότητα και μια υπνωτιστική τάση προς το μακάβριο». Μπρρρρρ! Μ.

Μία διευκρίνιση - πρόταση Χάρηκα πολύ που βραβεύτηκε από το Ίδρυμα Μπότση ο θεατρικός κριτικός των Νέων Γιώργος Σαρηγιάννης. Όχι μόνο γιατί ήταν από τους ανθρώπους που πρωτοέγραψαν στο Διαβάζω, αλλά κυ ρίως γιατί είναι από τις ελάχιστες φορές που βραβεύεται ο κριτικός λόγος. Διευκρι νίζω, επίσης, ότι η αναφορά μου σε παλιότερο σχόλιο για το κρατικό βραβείο λογοτεχνίας που δόθηκε στον Κώστα Γεωργουοόπουλο ήταν ακριβώς για να προτείνω την καθιέρωση Βραβείου Κριτι κού Λόγου, που θα απονέμεται σε όποιον διακονείτον κριτικό λόγο σε οηοιαδήποτε τέχνη. Νομίζω ότι μια ολόκληρη κατηγο ρία ανθρώπων, των κριτικών, αξίζει κάτι παραπάνω.

Οι ατυχίες του Κεραμεικού Το έριξαν στο χιούμορ οι εκδότες που εί χαν την ατυχία να βρίσκονται στην πίσω πλευρά των περιπτέρων στη Γιορτή του Βιβλίου, στον πεζόδρομο της Ερμού στο Θησείο. «Δεν πρέπει να στρέφουμε τις πλάτες μας στις αρχαιότητες. Γι' αυτό και είμαστε φάτσα οτο αρχαίο νεκροταφείο του Κεραμεικού», έλεγαν γελώντας, για να διασκεδάσουν την κατάσταση. Η αλή θεια πάντως είναι ότι δύσκολα καταλάβαι νες ότι στην πίσω πλευρά των περιπτέ ρων βρίσκονταν κι άλλα περίπτερα. Ας μην μείνει έτσι το θέμα. Δεν λέω, είναι εξαιρετική η θέα προς τον Κεραμεικό, αλλά φαντάζομαι πως θέλουν να πουλή σουν και κανένα βιβλίο... ο. Σ.

[ Δ I A BA Ζ Ω 1 I X Ο Λ I AJ

Χωρίς Αθάνατο

Ποια κρίση;

Άκαρπη (άγονη στην επίσημη γλώσσα) απέβη η ψηφοφορία για την εκλογή νέου ακαδημαϊκού στην έδρα Νέας Ελληνικής Φιλολογίας της Ακαδημίας Αθηνών. Στις τρεις ψηφοφορίες που έγιναν κανείς από τους τρεις υποψήφιους (Γιώργος Κεχαγιόγλου, Παναγιώτης Μαστροδημήτρης, Γιάννης Παπακώστας) δεν κατόρθωσε να εξασφαλίσει την απαιτούμενη πλειοψηφία. Η έκπληξη ήταν ότι έμεινε πολύ πίσω ο Π. Μαστροδημήτρης, που -έτσι ακουγόταν τουλάχιστον- πήγαινε με «στάνταρντ». Αλλά φαίνεται ότι οι Αθάνα τοι κρύβουν πολλές από τις διαθέσεις τους. Αλλιώς, αν ήταν ευανάγνωστοι, πώς θα ήταν αθάνατοι; ο. Σ.

Τη χρονιά που μας πέρασε εκδόθηκαν, σύμφωνα πάντα με προσωρινά στοιχεία, πάνω από 9.500 τίτλοι βιβλίων. Τι σημαίνει αυτό; Είναι η τρίτη κατά σειρά χρονιά που εκδίδονται πάνω από 9.500 τίτλοι βιβλίων. Αυτό σημαίνει ότι παρά τις αρρυθμίες και τις δυσκολίες που συναντά η αγορά, οι εκ δότες δεν πτοούνται. Φαίνεται, ότι προσπα θούν να ξεπεράσουν τη κρίοη με φυγή προς τα εμπρός. Υπάρχουν ενδείξεις ότι αγοράζονται λιγότερα βιβλία αλλά όχι τόσο λιγότερα που να ανατρέπουν τις ισορρο πίες στην αγορά. Μέσα στην προηγούμενη χρονιά έτυχε να εκδοθούν και πολύ καλά βιβλία. Έτσι μπορούμε να ευελπιστούμε ότι θα τα καταφέρουν. Μακάρι.

Μ ε τ α ιχ Μ ίο

(J )

β ιβ λ ία α ιχ μ ή ς Iv a s άντρας ξετυλίγει το νήμα της ζωής του μέσα από τις λιγοστές συναντήσεις του με τον γιο του, τον οποίο εγκατέλειψε όταν ο τελευταίος ήταν έξι χρονών. Οι δύο άντρες συναντιούνται σποραδικά, τυχαία, για λίγο. Οι σύντομες συναντήσεις τους δεν τους οδηγούν σε συμφιλίωση ούτε τους Βοηθούν να καταλάβουν καλύτερα ο ένας τον άλλο. Ώσπου ο ΓΕΡΟΥΝ ΜΠΡΑΟΥΕΡΣ γιος ζητάει από τον πατέρα του μια

Μέρες αδέσποτες

χάρη που θα αλλάξει τη ζωή και των Μέρες αδέσποτες μυθιστόρημα

δύο. Η θυελλώδης σχέση ανάμεσα σ' έναν άντρα και το γιο του και η απροσδόκη τη κατάληξή της.

t ΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ

www.metaixmio.gr

της Όλγας Σελλά

σοι τ ο ε ίδ α μ ε γ ο η τ ε υ τ ή κ α μ ε και μ α ζ ί α ν α ρ ω τ η θ ή κ α μ ε . Για τ ο I

I μ έ λ λ ο ν τ ο υ β ιβ λ ίο υ , τ η ς α ν ά γ ν ω σ η ς, τ ο υ κ ό σ μ ο υ , τ ω ν ε α υ τ ώ ν μας. Στη ν Ε λ λ ά δ α τ ο υ 20 09 έ κ α ν ε τ η ν ε μ φ ά ν ισ ή τ η ς μια

μ η χα νή α ν ά γνω σ η ς που έ χ ε ι ήδ η κ υ κ λ ο φ ο ρ ή σ ε ι σ τα χ έ ρ ια α ν α γ ν ω σ τώ ν ά λ λ ω ν χω ρ ώ ν. Οι ε ρ α σ τ έ ς τ ο υ έ ν τυ π ο υ β ιβ λ ίο υ α γ ω ν ιο ύ ν . Οι υ π έρ μ α χο ι τ η ς τ ε χ ν ο λ ο γ ία ς π α ν η γ υ ρ ίζο υ ν . Μ ο ιά ζε ι λ ίγ ο μ ε τ η ν ε μ φ ά ν ισ η τ ο υ κ ιν η τ ο ύ τ η λ ε φ ώ ν ο υ και τ ις α ν τ ίσ τ ο ιχ ε ς α ν τ ιρ ρ ή σ ε ις και α ν η σ υ χ ίες . Σ ή μ ερα έ χ ο υ μ ε ό λ ο ι σ τα χ έ ρ ια μας κ ιν η τό τ η λ έ φ ω ν ο . Ίσ ω ς σ ε λ ίγ α χ ρ ό νια να έ χ ο υ μ ε ό λ ο ι σ τα χ έ ρ ια μας έν α ψ η φ ια κ ό β ι β λ ίο που θα ε ίν α ι ε λ α φ ρ ύ και ε ύ χ ρ η σ το . Το σ ίγ ο υ ρ ο ε ίν α ι ό τ ι α π α λ λά σ σ ε ι τ ις β α λ ίτ σ ε ς μας από π ο λ λ ά βάρη. Και τ ο σ η μ α ν τικ ό ε ίν α ι πως α ν α κ α λ ύ φ θ η κ ε έ ν α ακ ό μ η α ν τ ικ ε ίμ ε ν ο που χ ω ρ ά ε ι π ο λ λ ά από τ ' α γ α π η μ ένα μας και μ π ο ρ ο ύ μ ε να τ ο κ ο υ β α λ ά μ ε μ α ζ ί μας. Σ ίγ ο υρ α ε ίν α ι έ ν α θ έ μ α που θα τ ο ξ α ν α σ υ ζ η τ ή σ ο υ μ ε π ο λ λ έ ς φ ο ρ έ ς .

22 Α π ρ ιλ ίο υ _____________________________________________________

Πέθανε ανήμερα του ορθόδοξου Πάσχα από καρκίνο του προστάτη. Ήταν 78 ετών. 0 Τζέιμς Γκρέιαμ Μπάλαρντ είχε κάνει αίσθηση στις αρχές της δεκαετίας του '70 γράφοντας το Crash, «το πρώτο πεζογραφικό μυθιστόρημα που βασίζεται στην τε χνολογία» - ένα βιβλίο που αργότερα έγινε και ταινία από τον Ντέιβιντ Κρόνεμπεργκ. Ο Τζ. Μπάλαρντ γεννήθηκε το 1930 στην Αγγλία και μεγάλωσε στη Σαγκάη, βρετανική αποικία τότε, όπου δούλευε ο πατέρας του. Επέστρεψε στην Αγγλία το 1946, υπηρέτησε στη RAF, βρέθηκε στον Καναδά και άρχισε να διαβά ζει pulp επιστημονική φαντασία. Εγκατέλειψε τις σπουδές ιατρικής και στράφηκε στο γράψιμο κάθε είδους. Από το 1962 ασχολήθηκε αποκλειστικά με τη λογοτεχνία. Είχε φανατικούς οπαδούς των έργων του και φα νατικούς ενάντιους.

______________________________________________________ 2 2 Α π ρ ίΒ ίο υ ^ Τα χειρόγραφα βρέθηκαν με μυθιστορηματικό τρόπο: στην κρύπτη του σπιτιού της, που μερικά χρόνια αργότερα η Διδώ Σωτηρίου (γι' αυτήν πρόκειται) δώρισε στους έλληνες συγγραφείς και σήμερα είναι η έδρα της Εταιρείας Συγγραφέων. Οι σελίδες, που βρέθηκαν τυχαία στην κρύπτη της οδού Κοδριγκτώνος, αφορούν πολιτικά κεί μενα της Διδώς Σωτηρίου, τα χρόνια που αρθρογραφούσε στο Ριζοσπάστη. Τα κεί μενα αυτά εκδόθηκαν σ' έναν τόμο, με τίτλο Τα πρώτα βήματα του Ψυχρού Πολέ μου, και ο «Κέδρος», ο εκδοτικός οίκος που στέγασε όλα τα βιβλία της, τίμησε μ' αυ τόν τον τρόπο τα 100 χρόνια από τη γέννησή της.

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

β 29 AnpifliOU____________________________________________________ Ήταν από τα πρώτα ανοιξιάτικα μεσημέρια και οι εκδόσεις «Εστία» διάλεξαν ένα παραδοσιακό ταβερνάκι της Πλάκας για να συναντηθούμε με τον ισραηλινό συγγραφέα Άαρον Άπελφελντ. Στις 30 Απριλίου έκανε τη δική του διάλεξη στο Μέγαρο Μουσικής, με παρουσιαστή το δημοσιογράφο και συγγραφέα Ηλία Μαγκλίνη. Είναι μάλλον ο λιγότερο δημοφιλής από τους υπόλοιπους τρεις «αστέρες της σύγχρονης ισραηλινής λογοτεχνίας (Οζ, Γεοσούα, Γκρόσμαν), αλλά δεν υπολείπεται από εκείνους ούτε σε λογοτεχνικό τα λ έ ντο ούτε σε ικανότητα να γοητεύει τους συνομιλητές του. Και κάτι που είναι πολύ σημαντικό τόσο για τη γραφή όσο και τη σκέψη του Άπελφελντ: δεν ασχολείται με την ταυτότητα του Ισραηλινού, αλλά του Εβραίου, όπως εξήγησε. Ήταν μία από τις πολύ ευχάριστες συναντήσεις. Να σημειώσουμε ότι από τις εκ δόσεις «Εστία» κυκλοφορούν τρία βιβλία του, όλα σε μετάφραση Μάγκυς Κοέν.

________________________________________________________ 4 Μαίου ^ Έχουν γίνει πια θεσμός (θα διαβάσετε αναλυτικότερα σε άλλες στήλες του περιοδικού) τα λογοτεχνικά βρα βεία του Διαβάζω. Χωρίς ιδιαίτερες εκπλήξεις φέτος, αλλά και χωρίς ιδιαίτερα παράπονα, επέλεξαν συγ γραφείς που άρεσαν και στο κοινό και στην κριτική. Και βεβαίως ακολούθησε η γνωστή δεξίωση στο φιλό ξενο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς. Η δεξίωση διασπάστηκε στο τέλος σε μικρές παρέες. Και του χρόνου.

ΜεταιχΜίο (|) Β ιβ λ ία a ix p n s Δεν πεθαίνουμε επειδή κάποτε γεννηθήκαμε ούτε επειδή ζήσαμε ούτε από γηρατειά. Πεθαίνουμε για κάποιο λόγο. Το γεγονόε ότι ήξερα ncos το τέλο$ Tns p m i p a s μου, λόγω ηλικίαε, ήταν κοντά δεν απάλυνε καθόλου την οδύνη και την ένταση ms φοβερήε έκπληξηε: είχε ένα σάρκωμα. [...] Η περίπτωση Tns p0vas μου μα$ καλούσε να είμαστε αισιόδοξοι, αφού, μολονότι ανήμπο ρη, ακίνητη και μελλοθάνατη, διαβε ΣΙΜΟΝ ΝΤΕ ΜΠΟΒΟΥΑΡ βαίωνε ότι κάθε λεπτό ms zoms είναι

Evas πολύ γλυκόβ θάνατοβ

ανεκτίμητο.

Με μοναδική αμεσότητα και απλότητα η ΜποΒουάρ αποταπώνει σ' αυτό το αριστούργημα τη ζωή και το θάνατο Tns μητέρα$ Tns και τη σχέση μάνα5 και Kopns. ΖΗΤΗΣΤΕ ΤΟ ΣΕ ΟΛΑ ΤΑ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ

www.metaixmio.gr

[

ζ ω

]

δ ι α β

ΑΠΟ

Μ Η Ν Α

ΙΕ

Μ Η Ν Α

Φ 6 Μαίου___________________________________________________ Θεωρείται μία από τις σημαντικότερες μορφές του φεμινισμού στην Αμερική, η συγγραφέας Μέριλιν Φρεντς, που πέθανε σε ηλικία 79 χρόνων. To Women's Room την έκανε γνωστή σ' όλο τον κόσμο και το έγραψε το 1977, ένα βιβλίο που πούλησε 20 εκατ. αντίτυπα σ' όλο τον κόσμο. Η Μέριλιν Φρεντς γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη το 1930, σπούδασε αγγλική φιλολογία στο Λονγκ'Αιλαντ, έγραψε πολλά μυθιστορήματα και με λέτες.

___________________________________________________ 6 Μαίου ^ Ήταν το 19ο αιώνα το σχολείο στο χωριό Κράσι της επαρχίας Μαλίων. 0 σημερινός δήμαρχος, ο Κώστας Λαγουδάκης, αποφάσισε να το αξιοποιήσει πολιτιστικά. Το ανακαίνισε και το παραχώρησε στο ΕΚΕΜΕΛ, για να γίνει ένας ακόμα ξενώνας για συγγραφείς και μεταφραστές. Εξαιρετική πρωτοβουλία, που προκρίνει το μη αυτονόητο στις επιλογές των ανθρώπων σε ό,τι αφορά στον πολιτισμό και οτις προτεραιότητες.

Φ ία Μαίου___________________________________ Το είχαμε γράψει στο προηγούμενο τεύχος. Η φετινή Γιορτή Βιβλίου άλλαξε στέκι, μετακόμισε λίγο παρακάτω, στον πεζόδρομο της οδού Ερμού, που ξεκινάει από το Θησείο και φτάνει μέχρι το Γκάζι. Εκεί, φέτος, ο ΣΕΒΑ, ο ΣΕΚΒ και το ΕΚΕΒΙ έστησαν την 32η Γιορτή Βιβλίου, που εγκαινιάστηκε στις 15 Μαίου από τον Υπουργό Πολιτισμού Αντώνη Σαμαρά. Όσοι την επισκεφτήκαμε είχαμε την ευκαιρία να δούμε μια διαφορετική πλευρά της πόλης, ζωντανή και γοητευτική. Είχαμε την ευκαιρία να δούμε πολύ πιο άνετα τη βιβλιοπαραγωγή, αφού τα περίπτερα των εκδοτών ήταν στημένα με καλύτερο τρόπο (αντι κριστά), εκτός από ένα σημείο στην αρχή. Εκεί, κάποια περίπτερα είναι «πλάτη πλάτη» και κάποιοι εκδότες είναι πραγματικά ρηγμένοι (από την κλήρωση, γιατί η θέση του καθενός με κλήρωση βγαίνει). Όμως, έπρεπε να υπακούσουν σε κάποιες εντολές των αρχαιολόγων. Κάπως πρέπει να λυθεί αυτή η μικρή λεπτομέρεια. Κατά τα άλλα, πράγματι χαρήκαμε τον περίπατο και την έκθεση.

___________________________________ 19 Μαίου φ Κι ενώ στον πεζόδρομο της Ερμού απλωνόταν η βιβλιοπαραγωγή των ελλήνων εκδοτών, στο Μουσείο Μπενάκη παρουσιάστηκε η πρώτη μηχανή ανάγνωσης που διαβάζει και ελληνικά βιβλία. To BeBook. 0 Αργύρης και ο Θανάσης Καστανιώτης αποφάσισαν να λανσάρουν στην ελληνική αγορά κάτι που ίσως σε λίγα χρόνια να είναι στα χέ ρια πολλών. Οχτώ έλληνες συγγραφείς (Ντόρα Γιαννακοπούλου, Στέ φανος Δάνδολος, Λένα Διβάνη, Ιωάννα Μπουραζοπούλου, Βασίλης Παπαθεοδώρου, Αλέξης Σταμάτης, Ευ γενία Φακίνου και Λένος Χρηστίδης) πρόοφεραν ένα από τα βιβλία τους. Έτσι, οι πρώτοι αγοραστές του ηλεκτρονικού βιβλίου, που στοιχίζει 330 ευρώ, θ' αγοράσουν ταυτόχρονα και 8 βιβλία δωρεάν. Άλλωστε χωράει ακόμα 992 βιβλία! Καλή προσφορά!!!

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

4 Όταν η Αυγό συνάντησε τον Σταύρο... Μια ιστορία παράφορου ερωτικού na0ous και εξάρτησή από τον φαντασμαγορικό κόσμο του καζίνου.

naizas, κερδίζει, naizeis, xdveis. Tlaizeis. Το παιχνίδι από m γυναικεία ραηά.

ηνικα

Τ ρ ε ις ν ύ χ τ ε ς

mm X

και μ ία η μ έρ α )

.· 1

Μ ία γυναίκα, δύο φόνοι. Τι την οδηγεί στην προσωπική ms κόλαση; Πο)8 μπορεί να εξαγνισθεί και να κερδίσει την παντοτινή αγάπη;

Μια ιστορία

Ενδιαφέρουσες απόψεις είχαν τα γράμματα του προηγούμενου μήνα. Θα χρειαζόμουν στήλες ολόκληρες για να απαντήσω. T p

Μαρούλα

Κλιάφα, Ομηρόνιο, Τρίκαλα, καταλαβαίνω ότι για κάποιον που είναι στην επαρχία και το βιβλίο του είναι στη λίστα των υποψηφίων για τα βραβεία του περιοδικού είναι πολύ δύσκολο να πει «ας πάω κι ό,τι γίνει». Δυστυχώς, ο κανονι σμός του περιοδικού δεν μας επιτρέπει να γνωρίζουμε τα αποτελέσματα εκ των προτέρων. Όπως έχουμε δημοοιοποιήσει από τριετίας, τα μέλη της κριτικής επιτροπής ψη φίζουν μυστικά μέχρι το πρωί της ημέρας της τελετής, στέλνοντας την ψήφο τους στη δικηγόρο Νάνου Τριανταφυλλοπούλου. Μέχρι να γίνουν τα πρακτικά και οι επαληθεύ σεις χρειάζεται κάποιος χρόνος, έτσι τελικά τα αποτελέσματα είναι ζήτημα αν τα μα θαίνουμε μια ώρα πριν την τελετή. Αυτό έχει και τα καλά του, καθώς δημιουργεί σα σπένς, και από την άλλη δίνει έμφαση στη γιορτή και λιγότερο στο ανταγωνιστικό κομ μάτι της.

Αβραμίδη Ιωάννη, Θεσσαλονίκη, ωραίος ο συνδυασμός νομικών και

φιλολογίας που επιχειρείτε, ελπίζω και από τις δύο επιστήμες να δρέψετε τα καλύ τερα. Τα ποιήματά σας καλύτερα να τα στείλετε σε ένα λογοτεχνικό περιοδικό, μια και εμείς, όπως δεν κουράζομαι να επαναλαμβάνω, δεν δημοσιεύουμε λογοτεχνική ύλη. Σημειώνω πάντως πως κάνετε καλή χρήση της ρίμας και ευφάνταστη χρήση των λέξεων.

Μιχαηλίδη Αντώνη, ενδιαφέρουσα η παρατήρηση προς το συντάκτη

μας Χρήστο Κάτσικα σχετικά με τις μεταρρυθμίσεις. Σωστά, κατά τη γνώμη μου, ανα ρωτιέστε: αν «η αμάθεια είναι συστατικό στοιχείο του αστικού σχολείου και δεν μπο ρεί να το αποβάλει όσες μεταρρυθμίσεις κι αν κάνει», όπως γράφει ο X. Κ., «τότε προς τι να παλεύουμε και να κάνουμε προτάσεις;». Δεν πιστεύω στον παράδεισο και στη μεταθανάτια επανάσταση, καλό είναι, λοιπόν, να κάνουμε κάτι για τα παιδιά μας. Και εμείς στο αστικό σχολείο μάθαμε γράμματα και βγήκαμε μια χαρά παιδιά. Σημειωτέον, μου κάνει εντύπωση ότι ενώ ο κ. Μπαμπινιώτης έχει εξαγγείλει ολόκληρο πρόγραμμα (με ενδιαφέρουσες απόψεις), κανείς δεν του απαντάει. 0 καθένας λέει τα_δικά του, απέραντοι παράλληλοι μονόλογοι...

Αλμπαντάκη Πόλυ, ευχαριστώ για τα καλά

σας λόγια και για την πρόσκληαη, αλλά πού να πρωτοπάμε πια, κατακλυζόμαστε με προσκλήσεις και έχουμε γίνει όλοι φίλοι. <£$*

Ουρανία Μπάγγου, Καστοριά, έλαβα

το βιβλίο σας Γραμμένα λόγια κι ευχαριστώ. Υγιαίνω, το αυτό επιθυμώ και δΤ υμάς.

ο ιτιγνΰιιιι;

14-

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΠΟΥ ΣΥΓΚΛΟΝΙΣΑΝ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ

«Μια σειρά από μικρέ$ βιογραφίε$ των δέκα σημαντικότερων Βιβλίων στην παγκόσμια ιστορία, γραμμένε$ από t o u s πλέον ειδικοί^ μελετητέ$». The Times

ΚΟΡΑΝΙΟ

\£,7\ληνι.κά\ γ ρ ά μ μ α τα .

ΣΕ

Ο Λ Α

ΤΑ

ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙ Α

τα Βραβεία

στη Γερμανική Σχολή Αθηνών τις 16 Μαϊου απονεμήθηκαν στην αίθουσα εκδηλώσεων της Γερμα νικής Σχολής Αθηνών οι διακρίσεις για το διαγωνισμό Διηγήματος και Ποίη σης, ο οποίος απευθυνόταν σε μαθητές των Γερμανικών Σχολών Αθήνας και Θεσ σαλονίκης. Η επιτροπή, διαπίοτωσε ότι όλα τα κείμενα ήταν γραμμένα σε στρω τή γλώσσα, χωρίς εκφραστικά λάθη ή νοηματικές ασυνέχειες, ενώ έκρινε ως πολύ καλό το λεξιλογικό επίπεδο και τη δομή των γραπτών. Βρήκε ενδιαφέρου σα τη διαφορά στη θεματολογία μεταξύ ελλήνω ν και γερμανών μαθητών, με τους πρώτους να δίνουν έμφαση σε πιο κοινωνικά θέματα, ενώ τους δεύτερους να προτιμούν πιο παραμυθική θεματολο γία. Απένειμε διακρίσεις σε έργα με χιού μορ ή με την απαιτούμενη παιδικότητα, έργα που απέφευγαν τα κλισέ και το μιμητισμό, καθώς και σε γραπτά που φανέρωναν τόλμη στην επιλογή και στο χειρισμό του θέματος. Κυρίως, επιβρα βεύτηκαν εκείνες οι προσπάθειες που.

πέρα από τις φυσιολογικές αδυναμίες τους, άφηναν υποσχέσεις για το μέλλον. Οι βραβευμένοι είναι: Δημοτικό Thamnopoulou Mariam, Die schreckliche Entfuehrung (5A), Pissas Karl-Philipp, Die verschollene inset (5A), Irene Danae Diamantis, Mina's langer Weg nach Hause (6A), Odysseas Vavourakis, Intelligence-Cruise <6D) Γυμνάσιο Lukia Nikoloudis, KeineZeit (9D), Ασλάνη Ιωάννα, Μη σ' αξιώσει ο Θεός (9Α), Κάλλη Δουρή, Με ορθάνοιχτα ράτια (7Α), Ισμήνη Γερμανίδη, Ποτά μι, πάρε με (8D), Γεωργακάκης Ανιώνης, Ένας ασήμαντος έρωτας (70, Αλέξανδρος Βολχάουπτ. Το παράπονο του Αλέξανδρου (70 Λύκειο Αριάδνη Πολυχρονίου, Αδιέξοδο κανένα (10Β), Θανάσης Κυρίτσης, Η μάσκα του γητευτή (10Β), Παπαδημητρίου Παναγιώτης, Το Όνειρο (110 Η κριτική επιτροπή αποτελούνταν από τους: Πέτρο Μάρκαρη, Αμάντα Μιχαλοπούλου, Λένα Κιτσοπούλου, Έλενα Καρακούλη, Γιάννη Ν. Μπασκόζο, Βασίλη Παπαθεοδώρου. ■

Τα βραβεία των διαγωνισμών

οια Αροάκεια Σχολεία τις 30 Απριλίου στο Αρσάκειο του Ψυχικού έγινε η απονομή των βρα βείων του διαγωνισμού διηγήματος και ποίησης, ο οποίος διεξήχθη ανάμεσα στους μαθητές όλων των Αρσακείων της χώρας και του Αρσάκειου Αλβανίας. Ο διαγωνισμός που γίνεται για δεύτερη φορά με την υποστήριξη του Διαβάζω είχε μεγάλη συμμετοχή, χάρη και στη

βοήθεια των καθηγητών του σχολείου, και της συντονίστριας, Κικής Παπαπέτρου. Ο Πρόεδρος των Αρσακείων, Γεώρ γιος Μπαμπινιώτης, τόνισε στην ομιλία του την αξία του διαγωνισμού στην προ σπάθεια να ευαισθητοποιηθούν και να δημιουργηθούν νέοι αναγνώστες. Τα βραβευμένα κείμενα διάβασε ο ηθοποι ός, Δημήτρης Καταλειφός. Την κριτική

επιτροπή αποτελούσαν οι: Ιωάννα Καρυστιάνη, Βασίλης Βασιλικός, Κώστας Μουρσελάς, Γιάννης Βαρβέρης, Θανάσης Νιάρχος, Ντίνος Σιώτης. Διήγημα Γυμνασίου 1ο βραβείο: θάνος Ροτζιώκος (Α' τάξη, Β' Γυμνάσιο Ψυχικού) Όλα για τη φράντζα. 2ο βραβείο: Ασημίνα Παπαχριστοδούλου (Π τάξη, Β' Γυμνάσιο Ψυχικού) Φοβάμαι. 3ο βραβείο: Ευδοξία Ζήση, (Α' τάξη, Α' Γυμνάσιο Εκάλης) Ο μικρός ζωγράφος. Ποίηση Γυμνασίου 1ο βραβείο: Άννα Κουπέγκου (Β' τάξη, Γυμνά σιο Θεοσαλονίκης) Χαρτόκουτο. 2ο βραβείο: Ναταλία Αθανασοπούλου (Α' τάξη, Α' Γυμνά σιο Εκάλης) Οκόσμος μου. 3ο βραβείο: Μάρθα

Ιστίκογλου (Γ τάξη, Γυμνάσιο Θεσσαλονίκης) Μ' ένα χαμόγελο. Διήγημα Λυκείου 1ο βραβείο: Δήμητρα Μουρίκη (Α' τάξη, Β' Λύκειο Ψυχικού) Η κυρά τής θάλασσας. 2ο βραβείο: Πλάτωνας Πούλας (12η τάξη, Αρσά κειο Ελληνοαλβανικό Κολέγιο Τιράνων) Σημά δια στην άμμο τού χρόνου. 3ο βραβείο: Γιώρ γος Μπλέτσας-Υφαντής (Β' τάξη, Α' Λύκειο Ψυχικού) Ποτέ ξανά. Ποίηση Λυκείου 1ο βραβείο: Μαρκέλλα Συρρή (Β' τάξη, Β' Λύκειο Εκάλης) Εσω... λογισμός. 2ο βραβείο: Χρήστος Δουλάμης (Β' τάξη, Β' Λύκειο Ψυχι κού) Αιώνιος Έφηβος. 3ο βραβείο: Μαρία-ιόλη Τζαννετάκη (Γ' τάξη, Β' Λύκειο Εκάλης) Το μελ λοντικό παρελθόν. ■

ε κ δ ό σ ε ι ς

επίκεντρο στο επίκεντρο της γνώσης...

ΜΑΚΡΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ Το κορυφαίο επιστημονικό εγχειρίδιο του Paul Krugman (Νόμπελ Οικονομίας 2008) και της Robin Wells. «ένα εξαιρετικό κείμενο, όμορφα γραμμένο, όπου τα παραδείγματα εξηγούν με σαφήνεια σημαντικές οικονομικές αρχές»

ι}> επίκεντρο Αθήνα: Κιάφας5- TK10678 · τηλ.: 2103811077 · Fax: 2103811086 θεσοαλονίκη: Καμβουνίων9-ΤΚ54621 · τηλ.: 2310256146· Fax: 2310256148 www.eplkentro.gr · e-mail:books@epikentro.gr

[

δ ι α β α ζ ω ] Ρ Ε Π Ο Ρ Τ Α Ζ

Γιατί

παραιτούμαι

ημ οσιεύ ου με τη ν επιστολή παραίτησης το υ κ. Δημήτρη Π αντελέσκου από τη ν Π ροεδρία και το Δ. Σ. τη ς Π.Ο.Ε.Β., επειδ ή πιστεύουμε ότι εμπ ε ριέχει ορισμένους αξιόλο γου ς προβληματισ μούς που χρ ειάζεται να σ υ

ζη τη θο ύ ν ευρ ύ τερα . «δ» Προς Δ.Σ. τη ς Π ανελλήνιας Ομοσπον δίας Εκδοτών & Βιβλιοπωλών Αγαπητοί συνάδελφοι, Όταν τον Ιούνιο του 2007 με εκλέξατε Πρόεδρο του Δ.Σ. της Ομοσπονδίας μας, πίστεψα ότι θα είχα τη δυνατότητα να προωθήσω τις αλλαγές που έκρινα απα ραίτητες, προκειμένου να δημιουργήσου με ένα σύγχρονο επιτέλους και ευέλικτο όργανο, το οποίο όχι μόνο θα οδηγούσε στη λύοη των προβλημάτων μας, αλλά και θα συσπείρωνε όλους τους συναδέλφους μας μπροστά στα νέα δεδομένα των και ρών. Δυστυχώς, σήμερα, 18 μήνες μετά, όχι μόνο δεν έχω καταφέρει να υλοποιή σω όσα σκεπτόμουν, αλλά παράλληλα διαπιστώνω ότι οι δικές μου προτάσεις δεν αποτελούν θέσεις και των περισσότερων μελών του Δ.Σ. της Ομοσπονδίας μας. Πιο συγκεκριμένα: Η πρότασή μου να βρεθεί λύση στο οικο νομικό πρόβλημα της Π.Ο.Ε.Β., με συνει σφορά των πρωτοβάθμιων σωματείων μελών είτε από τις εκθέσεις, είτε από τα έσοδα της εφημερίδας, είτε από άλλα έσοδα -όπως από τα τοπικά επιμελητή ρια-, όχι μόνο δεν βρήκε ανταπόκριση αλλά και κανείς -εκτός του Σ.Ε.Β.Α., που απάντησε αρνητικά- δεν θεώρησε σκόπιμο να ασχοληθεί έστω ή και να στείλει κάποια άλλη πρόταση. Το γεγονός ότι η Π.Ο.Ε.Β. είναι υπερχρεωμένη, ότι σύντομα θα αρχί

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

σουν να εκδίδονται διαταγές πληρωμής από το εξωτερικό, ότι η συμμετοχή μας οτην Έκθεση της Φρανκφούρτης πραγμα τοποιήθηκε με χρήματα δανεικά, του Συλ λόγου του Πειραιά αλλά και δικό μου, δεν φαίνεται να προβληματίζει κανέναν. Αναπόφευκτο αποτέλεσμα του οικονομι κού αδιεξόδου της Π.Ο.Ε.Β. είναι η ανύ παρκτη νομική κάλυψή της. Η Ομοσπονδία μας χρειάζεται έναν νέο σε ηλικία αλλά και σε ιδέες νομικό σύμβουλο -που τον είχε στο παρελθόν-, ο οποίος θα γνωρίζει το Κοινοτικό Δίκαιο και θα μας ενημερώνει συνεχώς για ό,τι συμβαίνει στο εξωτερικό. Την εποχή που η Google ψηφιοποιεί σε παγκόσμιο επίπεδο εκατομμύρια βιβλία, εμείς δεν έχουμε την... πολυτέλεια της πληροφόρησης αλλά εξακολουθούμε να... αποφασίζουμε... Πίστευα και εξακολουθώ να πιστεύω ότι η παρουσία ενός διευθυντή στα γραφεία μας είναι απαραίτητη. Ανάγκη προφανής, καθώς η απαράδεκτη αδυναμία σύνταξης μιας επι στολής με ξεκάθαρες τις θέσεις μας ή η χρήση φρασεολογίας και επιχειρημάτων της δεκαετίας του 7 0 μάς εκθέτουν και καταδεικνύουν ότι οι εξελίξεις μάς έχουν ήδη αφήσει πίσω τους. Αρνούμαι πλέον να εκτελώ χρέη γραμματέα και να ξενυχτάω διορθώνοντας ή ξαναγράφοντας επιστολές που είτε δεν αποστέλλονται ποτέ είτε τρο ποποιούνται στη λογική της προσομοίωσης σε κομματικά έντυπα. Το ζήτημα της συνύπαρξης στην ίδια Ομο σπονδία, στο δευτεροβάθμιο συλλογικό

• επίκεντρο σ το ε π ίκ ε ν τ ρ ο τη ς γ ν ώ σ η ς ...

όργανο, εκδοτών και βιβλιοπωλών δεν αποτελούσε για μένα πρόβλημα - αντίθετα, το θεωρούσα κάτι εποι κοδομητικό. Αυτή είναι άλλωστε και η θέση του Σ.Ε.Β.Α., από τον οποίο και εκλέγομαι. Οι προϋποθέ σεις, όμως, για τη συνύπαρξη των δύο ξεχωριστών κλάδων πρέπει να τηρούνται. Δεν είναι δυνατόν το δικό μας Δ.Σ. να έχει θέσεις διαφορετικές από αυτές των πρωτοβάθμιων σωματείων, και μάλιστα να τις στηρίξει στην πλειοφηφία αντιπροσώπων του άλλου κλάδου. Δεν είναι δυνατόν οι εκδότες να επιθυμούν το πολλα πλό βιβλίο για την εκπαίδευση και η πλειοφηφία βιβλιο πωλών του Δ.Σ. μας να έχει διαφορετική άποψη. Τα επι χειρήματα που προβλήθηκαν στο πρόσφατο συμβού λιό μας και η επιμονή των βιβλιοπωλών - μελών του Δ.Σ. σε θέσεις αντίθετες από αυτές των πρωτοβάθμιων σωματείων των εκδοτών, μου απέδειξαν πως τίθεται επιτακτικότερος από ποτέ ο προβληματισμός όσων ασχολούνται με τα κοινά, μήπως πρέπει πια να τραβή ξει κάθε κλάδος τον δικό του δρόμο. Συνάδελφοι, Θα μπορούσα να αναφέρω και άλλα, που θα εξηγού σαν τις διαφωνίες μου για τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η Π.Ο.Ε.Β.. Δεν το κρίνω σκόπιμο. Είναι φανερό πως δεν ανταποκρίνομαι πια στις απαιτήσεις της πλειοψηφίας του Δ.Σ. μας. Η επιμονή μου για τον εκσυγχρονισμό της Π.Ο.Ε.Β. -τουλάχιστον όπως τον αντιλαμβάνομαι εγώ- καταντά μάταιη προσπάθεια. Παρακαλώ να δεχτείτε την παραίτησή μου τόσο από το αξίωμα του Προέδρου του Δ.Σ. όσο και από τη θέση του Μέλους του Δ.Σ. της Ομοσπονδίας μας. Υπέ βαλα σήμερα και στον Σ.Ε.Β.Α. την παραίτησή μου από αντιπρόσωπος στην Π.Ο.Ε.Β., προκειμένου να σας ανακοινώσει εγκαίρως τον αντικαταστάτη μου. Η απόφασή μου να αποχωρήσω από τα σωματεία, στα οποία αγωνίστηκα για πολλά χρόνια προσφέροντας πλήθος υπηρεσίες, είναι οριστική και αμετάκλητη. Ελπίζω ότι οι προσωρινές δυσκολίες, που θα προκύψουν στη λειτουργία της Ομοσπονδίας, θα προτρέψουν όσους παραμείνουν να σκεφτούν και να αναθε ωρήσουν - γιατί, διαφορετικά, η διάσπαση θα προβά λει αναπόδραστη. Το απεύχομαι, ειλικρινά. Εύχομαι σε όλους μας υγεία και καλή δύναμη. ■ Αθήνα, 4 Φεβρουάριου 2009 Δημήτρης Παντελέσκος

ΚΟΣΤΑΣΧΡΥΣ0Γ0Ν0Σ, Η ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ Ηοΰνπιξηδημόσιας και ιδιωτικήςεξουσίας, ηοικογενειοκρατία σταπολιτικάκόμματα, ταοικονομικάσκάνδαλα... μιαμελέτη τωνπαράδοξων στηνελληνικήδημοκρατία.

ΝΙΚΟΣ ΔΟΪΚΟΣ, 0 ΑΝΑΡΙΘΜΟΣ ΔΡΟΜΟΣ Ησχέσηπολιτικής, κοινωνίας και δημόσιας ηθικής και η ανάγκησυγκρότησης μιας κοινωνικάευαίσθητης, πολιτικά αξιόπιστης, και οικονομικάαποτελεσματικής κεντροαριστεράς. Αβάνα: Κιάφας5-ΤΚ10678· τηλ: 2103811077 · Fax2103811086 Θεσσαλονίκη: Καμβαυνίων9- ΤΚ54621 · τηλ: 2310256146· Fax2310256148 www.epilientro.flr · e-mail:books@epikentro.gr

12η τελετή

απονομής

πό ιη Χίο, την Κοζάνη, τη Λάρισα, την Πάτρα, τη Θεσσαλονίκη είχαν έρθει συγγραφείς για να τιμήσουν τη 12η τελετή απονομής των Λο γοτεχνικών Βραβείων Διαβάζω 2009. Όπως και τα προηγούμενα τρία

χρόνια, η τελετή οργανώθηκε στο αμφιθέατρο του, φιλόξενου για τον πολι τισμό, Μουσείου Μπενάκη. μας προσπάθεια σαν έναν τρόπο εναλλακτι κό στην εσωστρέφεια και στην απάθεια». Τη σκυτάλη παίρνει η ηθοποιός - σκηνοθέ της, Τατιάνα Λύγαρη, που είναι και η τελ ε τάρχης της βραδιάς. Αισθάνεται την ανάγκη να πει κι αυτή δυο λόγια για την ανάγκη προάσπισης του βιβλί ου σε αυτό τον «πόλε μο χαρακωμάτων» που Ηαναμνηστική φωτό των βραβείων. Από αριστερά: Τατιάνα Λύγαρη, Σταυρούλα Σκαλίάη, Στρατός ζούμε. Καλεί κατόπιν πασχάλης, Γ. Ν. Μπασκόζος, Μαρίνα Καραγάτση, Ιάκωβος Καμπανέλλης, Φωτεινή Φραγκούλη, τον εκδότη του περιο Φωτεινή Στεφανίδη, Γιώργος Γαλάντης. δικού, Γιώργο Γαλάντη, Ο διευθυντής του περιοδικού, Γιάννης Ν. να απονείμει το Βραβείο Προσφοράς στο Μπασκόζος, οτην εναρκτήρια ομιλία του Βιβλίο, το οποίο έχει θεοπιστεί στη τόνισε ότι ήταν μια δύσκολη -οικονομι μνήμη του ιδρυτή του περιοδικού, Περι κά- χρονιά και η επιτυχία της γιορτής επι κλή Αθανασόπουλου. Φέτος το βραβείο τεύχθηκε χάρη στην κινητοποίηση πολ απονέμεται στις Πανεπιστημιακές Εκδό λών φίλων και υποστηρικτών του περιο σεις Κρήτης και στο διευθυντή τους, Στέ δικού. Έδωσε, όμως, και μια αισιόδοξη φανο Τραχανά. Ο κ. Τραχανάς είναι εκτίμηση, την οποία φάνηκε να συμμερί ενθουσιασμένος, αργότερα θα πει ότι ζονται πολλοί δημοσιογράφοι που κάλυ δεν είχε φανταστεί ότι η βραδιά θα έχει ψαν την εκδήλωση: «Η ύφεση φαίνεται τέτοια ποιότητα και τόσο μεγάλη απήχη ότι δεν έχει πλήξει πλην εξαιρέσεων, το ση στον κόσμο. χώρο του βιβλίου. Το βιβλίο παραμένει, Ακολουθεί η απονομή των βραβείων. όπως σε όλες τις δύσκολες εποχές, ένα Δύο Φωτεινές... θα λάβουν το πρώτο στοιχείο δυναμικό και δημιουργικό». βραβείο. Είναι το Βραβείο Παιδικού ΕικοΚατέληξε, λέγοντας: «Δείτε και τη δική

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

νογραφημένου Βιβλίου που απονέμει η Καθηγήιρια Πανεπιστημίου και πρόεδρος της κριτικής επιτροπής για το παιδικό βιβλίο, κ. Άντα Κατοίκη-Γκίβαλου, στη Φωτεινή Φραγκούλη και στην εικονογράφο Φωτεινή Στεφανίδη για το βιβλίο τους Εφτά ορφανά μολύβια... εφ τά ιστορίες. Ακολούθως, η διευθύντρια του ΕΚΕΒΙ, κ. Κατρίν Βελισσάρη, απονέμει στην Ελένη Πριοβόλου το Βραβείο Λογοτεχνικού Βιβλίου για μεγάλα παιδιά για το βιβλίο της Το σύνθημα. Η κ. Πριοβόλου είναι σε εκπαιδευτικό σεμινάριο εκτός Αθηνών και το βραβείο παραλαμβάνει ο σύζυγός της. Το Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Συγγραφέα απονέμει ο διευθυντής του ΟΣΔΕΛ, κ. Άρης Πετρόπουλος, στη Σταυ ρούλα Σκαλίδη. Συγκινημένη το παραλαμβάνει και υπόσχεται να συνεχίσει να γράφει. 0 ποιητής Τίτος Πατρίκιος θα απονείμει το Βραβείο Ποίησης στον Στρατή Πασχόλη, για τη συλλογή του Εποχή παραδείσου. 0 τελευταίος θα ευχαριστήσει το περιοδικό που τον βρα βεύει για δεύτερη φορά και θα το αφιε ρώσει στον εκλιπόντα παλαιότερο διευ θυντή του περιοδικού, Ηρακλή Παπαλέξη. 0 νέος πρόεδρος της Εταιρείας Συγ γραφέων και πρόεδρος της κριτικής επι τροπής, Αλέξης Ζήρας, θα απονείμει το Βραβείο Δοκιμίου στον καθηγητή Μίλτο Πεχλιβάνο για τη μελέτη του Από τη Λέσχη στις Ακυβέρνητες πολιτείες: η στίξη της ανάγνωσης. 0 τελευταίος βρί σκεται στο Βερολίνο, όπου και είναι καθηγητής, κι έτσι το βραβείο του παραλαμβάνει εκπρόσωπος του εκδοτικού του οίκου. Το Βραβείο Διηγήματος απο νέμει ο Κώστας Μουρσελάς στη Μαρία Κουγιουμτζή για το βιβλίο της Άγριο Βελούδο. Η τελευταία βρίσκεται στη Θεσσαλονίκη κι αντί αυτής το βραβείο παραλαμβάνει εκπρόσωπος του εκδοτι κού της οίκου. Τέλος, ο θεατρικός συγ γραφέας, Ιάκωβος Καμηανέλλης, θα απονείμει το Βραβείο Μυθιστορήματος

στη Μαρίνα Καραγάτση για το βιβλίο της

ο Ιάκωβος

Το ευχαριστημένο ή οι δικοί μου άνθρωnot. Το κοινό αποδέχεται με χείροκροτήματα τη βράβευση της, καθώς το βιβλίο της είναι ήδη γνωστό και ευπώλητο. Η εκδήλωση άνοιξε με ένα μικρό βίντεο animation, το οποίο και συνεχίστηκε στην παρουσίαση των υποψηφιοτήτων πριν το άνοιγμα του φακέλου με τον νικητή. Ακολούθησε το καθιερωμένο κοκτέιλ με τα πρώτα σχόλια και τις κρίσεις των παρισταμένων για τα βραβεία. Πολλοί συγ γραφείς τίμησαν με την παρουσία τους τη βραδιά των βραβείων. Ανάμεσα τους οι: Κώστας Γεωργουσόπουλος, Μένης Κουμανταρέας, Δημήτρης Νόλλας, Θανάσης Βαλτινός, Άλκη Ζέη, Γιώργος Ξενάριος, Μέλπω Ζαρόκωστα, Χριστίνα Ντουνιά, Λίζυ Τσιριμώκου, Μιχάλης Μοδινός, Άρης Σφακιανάκης, Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης, Λίλα Κονομάρα, Βασίλης Παπαθεοδώρου, Γιάννης Ρεμούνδος, Σέργιος Γκάγκας, Χρήστος Χρυσόπουλος, Σταμάτης Δαγδελένης, Ειρήνη Κίτσιου, Νίκος Κύρκος, Αλεξάνδρα Ιωαννίδου, Γιώργος Βέης, Στάθης Κουτσούνης, Σπύρος Γιανναράς, Γιάννης Μακριδάκης, Σπύρος Παλούκης, Βάσια Τζανακάρη, Σταύ ρος Σταυρόπουλος, Μαρία ΓεωργαλάΚαρτούδη, Γιώργος Δενδρινός, Ανδρέας Μήτσου, Μάριος Μιχαηλίδης, Πόνος Σταθόγιαννης, κ.ά. Εκδότες και εκπρόσωποι εκδοτών, όπως οι: Θανάσης Ψυχογιός (Ψυχογιός), Ευάγ γελος Παπαθανασόπουλος (Κέδρος), Μάνια και Εύα Καρα'ίτίδη (Εστία), Νώντας

£” ?τλ0ηςΒραβείσ Μυθιστορήματος στη Μαρίνα Καραγάτση

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

[

δ ι α β

ζ ω

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν

]

ΚΑ

Β Ρ Α Β Ε Ι Α

200 9

& Βάσω Παπαγεωργίου (Μεταίχμιο), Νίκος Γκιώνης (Πόλις), Γιώργος Σορολοπίδης και Δημήτρης Ποσάντζης (Καστανιώτης), Γιάννης Καραχάλιος και Ευάγγε λος Κάκουρας (Ελληνικά Γράμματα), Σταύρος Πετσόπουλος (Άγρα), Νίκος Βλαντής (Μαγικό Κουτί), Κωνσταντίνος Ζαχαράκης, (Κ. Μ. Ζαχαράκης), Λύντη Γαλάτη, Χριστίνα Μανιά (Modern Times). Επίσης, παραβρέθηκαν η Ελένη Ζέρβα, διευθύντρια του ΕΚΕΜΕΛ, ο Γιώργος Παπασωτηρίου, της αλυσίδας των ομώ νυμων βιβλιοπωλείων, ο Βασίλης Χατζηιακώβου από το βιβλιοπωλείο «Ιανός», η Μυρτώ Τζανεττάκι από το βιβλιοπωλείο «Ευριπίδης στη Στοά», η Πώλα Γιαννίκα από τα βιβλιοπωλεία Ελευθερουδάκης, ο Γιάννης Βαβουράκης από το «Metropolis», οι εκδότες περιοδικών Ντίνος Σιώτης (δε)κατα, Βαοίλης Καραγιάννης (Παρέμ βαση), Χριστίνα Οικονομίδου, Μάκης Τσίτας (Index), ο γλύπτης Θόδωρος, ο Τάκης Βλαστός, διευθυντής του Επιλόγου. Την εκδήλωση παρακολούθησε η βου λευτής του ΠΑΣΟΚ, Μαρία Δαμανάκη, ενώ χαιρετιστήριο έστειλε ο Υφυπουρ γός Παιδείας, Ανδρέας Λυκουρέντζος. Ε υχαρ ισ τίες Η διεύθυνση του περιοδικού αισθάνεται την ανάγκη να ευχαριστήσει όσους βοή

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

θησαν στην εκδήλωση: Την ηθοποιό Τατιάνα Λύγαρη για την ευγενή προσφο ρά της να παρουσιάσει την τελετή απο νομής, τη δικηγόρο Νάνου Καλλή-Τριανταφυλλοπούλου, τους συγγραφείς Γιάννη Ευσταθιάδη και Αχιλλέα Κυριακίδη, το Διευθύνοντα Σύμβουλο της Max Productions, Γιώργο Λουίζο, την εταιρεία Beluga και ιδιαιτέρως τη Σοφία Μπελούκα και τον Βασίλη Καραγιάννη, τον Γιώρ γο Μουχταρίδη, διευθυντή του Kosmos FM, τον εικαστικό Θανάση Διαμαντόπουλο, τον art director Χρήοτο Τζοβάρα, τη σκηνοθέτιδα Φραντζέσκα Ντόγκα για το βίντεο, το φωτογράφο - σκηνοθέτη Νίκο Χρυσικάκη και τον Δήμο Κούρτογλου για τη βιντεοσκόπηση της εκδήλωσης, τη Σοφία Μιχάλα και το ατελιέ της, τον Νίκο Παπαθανασίου για τη φωτογράφιση, τη δημοσιογράφο Πέννυ Κούτρα για την υποστήριξή της στο γραφείο τύπου, το δημοσιογράφο Νίκο Βασιλάκο, τη Χρυ σάνθη Κουλελή, την Αγγελική Μπασκόζου, τον Τέλη Μαραγιάννη και την Κων σταντίνα Πολυχρονοπούλου, που είχε το βάρος της όλης διοργάνωσης. Τέλος, ευχαριστούμε το διευθυντή του Μουσείου Μπενάκη, κ. Άγγελο Δεληβοριά, την κυρία Ειρήνη Γερουλάνου και την κυρία Διάνα Τσομπάνογλου, καθώς και όλο το προσωπικό του Μουσείου που βοήθησε οτην τελετή. ■

Λ Ο ΓΟ Τ Ε Χ Ν Ι Κ Α

[ ΔΙΑΒΑΖΩ Β Ρ Α Β Ε Ι Α

2 00 9

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

Ο τύπος

έγραψε... Βραβείο με την πρώτη γραφή Άρωμα πρωτοεμφανιζόμενης είχαν τα φετινά λογοτεχνικά βραβεία του περιοδι κού Διαβάζω, που απονεμήθηκαν χθες βράδυ στο Νέο Μουσείο Μπενάκη. Τα πήραν γυναίκες συγγραφείς με το πρώτο κιόλας βιβλίο τους. Βασίλης Καλαμαράς, Η Ελευθεροτυπία, 05/05/09 Απονεμήθηκαν τα λογοτεχνικά βραβεία του περιοδικού «Διαβάζω» Δωδέκατη απονομή η φετινή για τα βρα βεία του «Διαβάζω» που έχουν πια κατο χυρωθεί στη συνείδηση του κόομου του βιβλίου ως τα πιο έγκυρα ιδιωτικά βρα βεία. Και παρά τις οικονομικές αντιξοότη τες (και με την αμέριστη συμπαράσταση του Οργανισμού Διαχείρισης Έργων του Λόγου, που ήταν φέτος ο μεγάλος χορη γός) η ετήσια γιορτή πραγματοποιήθηκε και φέτος στο Μουσείο Μπενάκη της οδού Πειραιώς, που για άλλη μια φορά ξεχείλισε από κόομο, κυρίως ανθρώπους του βιβλίου, του εκδοτικού χώρου και των γραμμάτων Όλγα Σελλά, Η Καθημερινή, 05/05/09 Βραβεία στις πρώτες, ώριμες εμφανί σεις από το περιοδικό «Διαβάζω» Μανώλης Πιμπλής, Τα Νέα, 05/05/09 Με όνομα βαρύ σαν μυθιστόρημα Στη μοναχοκόρη του Μ. Καραγάτση, το μεγάλο Βραβείο του περιοδικού «Διαβά ζω» για το βιβλίο της «Το ευχαριστημένο». Ελπίδα πασαμιχάλη, Ελεύθερος Τύπος, 05/05/09 «Το βιβλίο παραμένει δυναμικό...» Δήμητρα Ρουμπούλα, Το Έθνος, 05/05/09

Το βιβλίο αντιστέκεται στην οικονομι κή ύφεση Οι συγγραφείς δεν φαίνεται να πτοούνται από τα γκρίζα σύννεφα της οικονομικής κρίσης. Άλλωστε διαχειρίζονται υλικά ιδεών που δεν εμπίπτουν σε χρηματιστιριακές ισοτιμίες. Πώς λοιπόν να μην είναι σίγουρος για τα λόγια του ο διευθυντής του περιοδικού «Διαβάζω», Γιάννης Μπασκόζος που το βράδυ της Δευτέρας (4/5/09) άνοιξε τη 12η απονομή των βρα βείων λέγοντας ότι «το βιβλίο αντιστέκε ται στην οικονομική ύφεση»; Έχοντας ενώπιόν του μία αυτόματη επιβεβαίωση του λόγου του, το κοινό που είχε κατακλύσει την αίθουσα με παρόντες συγγρα φείς, εκδότες, προσωπικότητες των γραμμάτων και των τεχνών, αλλά και ένα μεγάλο κοινό που αγαπά τον κόσμο της ανάγνωσης. Γιάννης Ασδραχάς, Εξπρές, 06/05/09 Το βιβλίο είχε την τιμητική του Την τιμητική του είχε χθες το βιβλίο, στο πλαίσιο της δωδέκατης απονομής των Λογοτεχνικών Βραβείων του περιοδικού «Διαβάζω», η οποία πραγματοποιήθηκε στο κατάμεστο αμφιθέατρο του Νέου Μουσείου Μπενάκη. Γιώργος κουλουβάρης, Η Ναυτεμπορική, 05/05/09 Ευχάριστες εκπλήξεις Σχολιάστηκαν εκτενώς οι επιλογές της κριτικής επιτροπής η οποία επιδίωξε να αποφύγει τις αναμενόμενες βραβεύσεις και επιφύλαξε κάποιες ευχάριστες, αλλά πάντα δικαιολογημένες εκπλήξεις, που μαρτυρούν το ανεξάρτητο, με έμφαση στην ποιότητα, πνεύμα της. Μυρτώ τσελέντη, Ο Κόσμος του Επενδυτή, 09/05/09

[

δ ι α β

ζ ω

]

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Κ Α

Β Ρ Α Β Ε Ι Α

2009

Βραβείο Μυθιστορήματος

Η Μαρίνα Καραγάτση, κόρη του συγγραφέα Μ. Καραγάιση και της ζωγράφου Νίκης Καραγάτση, γεννήθηκε στην Αθήνα το 1936. Σπούδασε ιστορία και αρχαιολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και ασχολήθηκε κυρίως με τη λαϊκή λιθογλυπτική της Άνδρου.

Βραβείο Διηγήματος

όπου και ζει. Διηγήματά της έχουν δημοσιευτεί σε λογοτεχνικά περιοδικά.

24-

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

Βραβείο Ποίηοης Στρατής Πασχαλης

Εποχή παραδείσου εκδόσεις Γαβριηλίδης

0 Στρατός Πασχάλης γεννήθηκε ίο 1958 στην Αθήνα και κατά γεται από τη Λέσβο. Ανήκει στη γενιά των ποιητών που άρχισαν να εμφανίζονται από τα τέλη της δεκαετίας του 70. Βραβεύτηκε για πρώτη φορά με το Βραβείο Ποίησης του περιοδικού Διαβάζω το 1998 για το βιβλίο του Κωμωδία.

Βραβείο Δοκιμίου Μ ίητος πεχηιβάνος

Από τη «Λέσχη» στις «Ακυβέρνητες Πολιτείες»: Η στίξη της ανάγνωσης, εκδόσεις Πόλις

Ο Μίλτος Πεχλιβάνος γεννήθηκε στη Θεσοαλονίκη το 1965. Εί ναι Επίκουρος Καθηγητής Γενικής και Συγκριτικής Γραμματολο γίας οτο Α.Π.Θ. και έχει εκλεγεί στη θέση Καθηγητή Νεοελληνι κών Σπουδών στο Freie Universitat του Βερολίνου.

Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου

[

δ ι α β

ζ ω

]

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Κ Α

Β Ρ Α Β Ε Ι Α

2 0 0 9

Βραβείο Εικονογραφημένου Παιδικού Βιβλίου “ , . Εφτά ορφανάμολύβια... ,. ιψανηφίες r ορφανά μολύβια... εφ τά ιστορίες, Ελληνικά Γράμματα

g ·/-

-·~

.......... ............... "

Η Φωτεινή Φραγκούλη γεννήθηκε και μεγάλωσε στο Μόλυβο της Μυτιλήνης. Σπούδασε ψυχολογία και παιδαγωγικά. Εργάζεται στην Αθήνα ως δασκάλα στη δημόσια εκπαίδευση. Έχει εκδώσει εννέα βιβλία παιδικής λογοτεχνίας. Η εικαστικός Φωτεινή Στεφανίδη γεννήθηκε το 1962 στην Αθήνα. Σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών. Έχει εικονογρα φήσει ως τώρα πάνω από είκοσι βιβλία για παιδιά και μεγάλους και έχει τιμηθεί με πολλά βραβεία.

Βραβείο Λογοτεχνικού Βιβλίου για μεγάλα παιδιά

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

[ Δ I A BA Ζ Ω 1 Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Κ Α

Β Ρ Α Β Ε Ι Α

2 0 0 9

πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης

και η επιστημονική σκέψη στην εποχή μας την απονομή των βραβείων του Δια βάζω, στις 4 Μαϊου, υπήρξε και μία ιδιαίτερη τιμητική βράβευση, με το Βραβείο Προσφοράς στο Βιβλίο στη μνήμη του Περικλή Αθανασόπουλου, με το οποίο τιμήσαμε τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης και το διευθυντή τους Καθηγητή Στέφανο Τραχανά για τη μακρο χρόνια προσφορά τους στο επιστημονικό βιβλίο. Μ' αυτή μας την πράξη θελήσαμε, εκτός από το να εξάρουμε μία πολύ σημαντική προσπάθεια, να στρέψουμε λιγάκι την προσοχή μας και στο επιστημονικό βιβλίο γενικότερα. Όχι μονάχα γιατί ως τομέας εκδόσεων δεν έχει την προβολή και τη δημοσιότητα που πραγματικά του αξίζει. Αλλά και για να συμβάλουμε στην προ βολή του ιδιαίτερου τρόπου σκέψης που εκφράζεται μέσα από αυτό και είναι συνυφασμένος με μια συστηματική, συγκε κριμένη και τεκμηριωμένη διερεύνηση της πραγματικότητας, του κόσμου, του σύμπαντος και του εαυτού μας. Η εξοικείωση με την επιστημονική σκέψη μπορεί να διευκολύνει αντίστοιχα την υιο θέτηση του επιστημονικού ύφους και ήθους, το οποίο χαρακτηρίζεται από την αντικειμενική και χωρίς πάθος εξέταση των δεδομένων της πραγματικότητας, την χωρίς προκαταλήψεις συνάντηση των αντίθετων απόψεων και τη μεγαλύτερη κατανόηση ανάμεσα σε διαφορετικούς πολιτισμούς, ιδεολογίες και θρησκείες και, επομένως, το διάλογο, τη γόνιμη συ νύπαρξη των αντιθέτων και τη σύνθεση πολλές φορές... Η απαραίτητη, για μια πιο ανθρώπινη ζωή, ευαισθησία, που εκδηλώνεται και υπηρε τείται μέσα από τις ποικίλες μορφές τ έ χνης και τη λογοτεχνία, έχει ανάγκη από

τη διεύρυνση και την εξισορρόπηση που μπορεί η επιστημονική σκέψη να συνει-

ο Στέφανος τραχανάς διευθυνιή<: χων π.ε.κ.

σφέρει. Αλλά η βράβευση αυτή έχει και για μας -το Διαβάζω- μία ιδιαίτερη σημασία: Να θυμίσει σε όλους -και στους εαυτούς μας- ότι το Διαβάζω είναι επιθεώρηση του βιβλίου που αγκαλιάζει όήα τα είδη των εκδόσεων και που δεν μπορεί στην εποχή μας -εποχή αναζητήσεων, ανακα λύψεων και ανακατατάξεων- να αγνοεί το επιστημονικό βιβλίο. Θα ήταν κάτι παρα πάνω από παράλειψη: ένα είδος οπισθο δρόμησης. Κι εμείς θέλουμε να κοιτάμε μπροστά... Γιώργος Γαλάντης Λάμπρος Κουλελής

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΑ ΒΡΑΒΕΙΑ

Μ ΕΓΑΛΟΣ ΧΟΡΗΓΟΣ

Q GrantThornton

ΤΑ ΝΕΑ

ATHENS! (itj.gr

α8ήΐ§)

............

γρ α ^μ α τα .

Ογάτος που έκλ^ιγε t@ 7 @ $

W v

Σνγ^ζ^ίύ,ς·. Χςήβχος Απουλώτης Γικονο^ρά^ηβη: β^βίλης Τ]£ΠΜτ6<*ρούχ4ς Ζειςίΐ; Ιστορίες με Γάτους Η έννοια in s γενναιοδωρίαε και Tns απδπστίαε μέσα από ένα απολαυστικό παραμύθι.

a ^ m a ta .g r

.e « w w w .

\ o

a m fl' a t a g r

Η 6 κ υ λ ΐ6 ΐ< * ζ ω ή

του γάτου Τζον Α^εντούλη Συγ^ρβφέάς: Χρήοτος Λττουλώτης Εικονογράφηση: Φωτεινή Στε^κίνίδη Σειρά; Ιστορίες με Γάτους Μια όμορφη ιστορία για τη δύναμη τηε tpiflias και την αποδοχή ms διαφορετικότηταε.

• Βραβείο από τον Κύκήο του ΕΑΑηνικού Παιδικού Βιβόίου 2007 [& Μ η νΐκά |

μολύβια... εψτά ιβτο^ίες Ιυγ^ς^έΛ ς· Φωτεινή Φ^γκούλη Εικονογ^^ηβη; Φωτεινή Στε^νίδπ Εφτά ιστορίεε θαυμαστέε και ποάύχρωμεε, εφτά ορφανά και γενναία μολύβια που tis καταγράφουν για να περισώσουν ποάύτιμεε στιγμέε και ακριβά μυστικά τπε ζωήε.

H ε^εύ^εεη του Ουγκό Κ<λμπ^έ Σ υγ^^έα ς; Ι\ττς άιαν Σέλζνικ Έικονογ^ηβη: f\n^A wv Σέλζνικ Έναε μϊκρόβ κλέφτηε, ένα χαλασμένο ρομπότ, ένα παράξενο κορίτσι και έναε δύστροποε ηλικιω μένοε, που δεν είναι ά λλοε από τον πατέρα των ταινιώ ν επιστημονικήε φαντασίαε Ζορζ Μ ελιέε, είναι τα οτοιχεία που συνθέτουν το βιβλίο του εικονογράφου και συγγραφέα Μπράιαν Σέλζνικ.

Μία πρωτότυπη έκδοση, έναε δυνατόε συνδυασμόε μυθιστορήματοε, εικονογραφημένου βιβλίου και graphic novel.

«Πρόκειται για αήηθινό αριστούργημα - έναν επ ιδέξιο συγκερασμό αφήγησηε, εικονογράφησηε και κινηματογραφικήε τεχνικήε, μ ία ιστορία που εμπ εριέχει εξίσου το στοιχείο m s πρόκόησηε απέναντι σε κάτι ακατόρθωτο και την έντονη συγκίνηση» \ζ,λληνικά\

Publishers Weekly

Με «σύνθημά» του τη μουσική κάζατσ οκαηότο χορό των Κοζάκων, ο μικρόε Νικολάι από την Ουκρανία έρχεται στην Αθήνα και γίνεται ο βιοήιστήε τηε πόήηε, η συνείδησή τηε...

Καβάφης - Πεσσόα:

Σχετικοί ή ασύμπτωτοι; Αλέξης Ζήρας

Ι0ΥΝΙΡΣ 2009

ΜΟΔΑ της ταύτισης ζωής και έργου τέχνης καλά κρατεί. Τηλεοπτικές σειρές, όπως ο Καρυωτάκης σε σκηνοθεσία Τάσου Ψαρρά, αφηγηματικά βιβλία, όπως Το ευχαριστημένο ή οι δικοί μου άνθρωποι της Μαρίνας Καραγάτση (Άγρα), συγκριτικές ανθολογίες, όπως η Κ. Π. Καβάφης - Φερνάντο Πεσαόα, Τα εξαί σια όρνανα του μυστικού θιάσου, με εισα γωγή - μετάφραση και ανθολόγηση από τον Γιάννη Σουλιώτη (Μεταίχμιο), κινημα τογραφικές παραγωγές, όπως η Νύχτα που ο Φερνάντο Πεσσόα συνάντησε τον Κωνσταντίνο Καβάφη σε σκηνοθεσία Στέ λιου Χαραλαμπόπουλου, είτε εσκεμμένα είτε εν αγνοία των δημιουργών τους, έχουν προκαλέσει ένα πραγματικό κομ φούζιο, σε ειδικούς και μη. Πολυάριθμες είναι οι περιπτώσεις, που γνωρίζω άμεσα, ανθρώπων οι οποίοι αναρωτιούνται οοβαρά σε ποιο βαθμό η ζωή καθρεφτίζεται στο έργο τους, από ποιο σημείο και ύστε ρα αρχίζει να μπαίνει μπροστά ο μηχανι σμός της λεγάμενης αναμύθευσης, σύμ φωνα με τον οποίο ο σκηνοθέτης, ο μελε τητής, ο συγγραφέας ή ο αναγνώστης ο ίδιος φτιάχνουν τον κόσμο που ο καθένας τους θέλει για το πρόσωπο των ποιητών και των πεζογράφων που έχουν ως κινη τήριο θέμα τους. Το ζήτημα είναι πανάρχαιο όσο και αχανές, ξεκινάει, όμως, σχε δόν πάντοτε από την ίδια παρεξήγηση: γυρεύουμε σώνει και καλά να παρακάμψουμε το γεγονός ότι διαβάζοντας τον Καβάφη, τον Καρυωτάκη, τον Καραγάτση ή τον Πεσσόα και, πολύ περισσότερο, δια βάζοντας ή βλέποντας έργα πάνω σ' αυτούς, με κανένα τρόπο δεν έχουμε τη δυνατότητα να ταυτίσουμε τη ζωή με τα γραπτά τους ή τη ζωή τους με την επινόη σή της από άλλους, μεταγενέστερους.

Παρόλο που φλεγόμαστε από την επιθυ μία να μάθουμε τη μοναδική αλήθεια, η αλήθεια είναι κάτι ανυπόστατο στην τέχνη, ιδιαίτερα μάλιστα όταν ασχολούμαστε με αινιγματικές μορφές, όπως οι πιο πάνω, που χρησιμοποίησαν την ποιητική μεταφο ρά για να δείξουν όχι τη μια αλλά ακόμα μια δική τους αλήθεια. Θα περιοριστώ σε μία και μοναδική, την περίπτωση της συγκριτικής ανθολογίας Κ. Π. Καβάφη και Φ. Πεσσόα, αλλά κάνοντας μόνο, κατ' ανάγκην, κάποιες ελάχιστες αναφορές στην ταινία του Χαραλαμπό πουλου. Για μένα, η ανθολογία, ο Γιάννης Σουλιώτης ξεκίνησε από μία λανθασμένη βάση. Θέλησε να συσχετίσει και να δια σταυρώσει δύο ποιητές, μείζονες για τη γλώσσα τους ο καθένας, επιλέγοντας, ωστόσο, να προβάλει τις προσωπικές ιδιο μορφίες τους ως οημεία συνάντησης και μόνο, δευτερευόντως, να προσπαθήσει να βρει (και πάλι όχι ιδιαίτερα πειστικά), κοι νούς τόπους στην ποίησή τους. Ενδεχομέ νως να επηρεάστηκε προς αυτή την κατεύθυνση από την πρώτη απόπειρα συνεξέτασης των δύο ποιητών από τον Φίλιππο Δρακονταειδή οτο άρθρο του «Καβάφης - Πεσσόα: βίοι παράλληλοι», στο Διαβάζω, το 1998, ή μπορεί να επηρε άστηκε από τον Χαραλαμπόπουλο. Εικα σίες, όμως, ασύμβατες και παρακινδυνευ μένες, αφού πηγαίνουν από το πρόσωπο στο έργο, ας πούμε από το ότι και οι δύο ποιητές έζησαν σε λιμάνια, ότι έχασαν μικροί τον πατέρα τους, ότι έζησαν ένα μονήρη βίο, ότι ήταν ομοφυλόφυλοι! Αν είναι ποτέ δυνατόν! ΕΙΔΑ ΤΗΝ ταινία του Στέλιου Χαραλαμπό πουλου. Σμγγνώμη, αλλά εκτός από τα ποιήματα των Καβάφη και Πεσσόα δεν υπάρχει εκεί καμία άλλη «πραγματική»

συνάντηση. Τα πάντα είναι επινοημένα από το σκηνοθέτη, με το δικό του εσω τερικό βλέμμα. Δεν ήθελε (και καλώς δεν ήθελε) να αποδώσει αντικειμενικά (με ποια αντικειμενικότητα;) την αλήθεια της ζωής των ποιητών, γι' αυτό και ο χειρι σμός της μηχανής λήψεώς του δεν είναι στατικός, αλλά επιλέγει διαρκώς και νούργιες γωνίες, αλλάζει πλάνα, στέκε ται στις εκφράσεις των προσώπων, με λίγα λόγια συνθέτει υποκειμενικά δύο απολύτως, για μένα, ασύμπτωτους βίους. Προπάντων, όμως, ασύμπτωτα ποιητικά έργα. Άλλωστε, σε μία συνέ ντευξή του ο σκηνοθέτης λέει ρητά ότι: «Οι (προηγούμενες) ταινίες μου δεν είναι ο Σεφέρης ή ο Μόραλης· είναι ο Σεφέρης ή ο Μόραλης που εισπράττω εγώ» (Μοτέρ, τεύχος 14), τραβώντας δηλαδή το χαλί από τα πόδια κάθε απόπειρας να

συνδέσουμε τη μυθοπλασία της τέχνης με την εμμονή μας για την αλήθεια της ζωής. Διάβασα και πάλι τα ποιήματα του Πεσσόα, στη μετάφραση Σουλιώτη. Ε, καμία σχέση μ ε την ποίηση του Καβάφη. Δεν συγκρίνονται. Άλλη γλώσσα, άλλοι τόνοι, άλλος ρυθμός, άλλη τεχνική, άλλο το νόημα της υποβολής, μα και άλλα θέματα. Να πω, λοιπόν, ότι μου είναι ακατανόητο το πώς είναι δυνατό να διανοείται κάποιος ότι συμφωνεί η χρήση των πολλαπλών προσωπείων ή των ε τε ρώνυμων του Πεσσόα, το ασταθές της ματιάς, το ρευστό του σύμπαν, ο σπα ραγμός της φωνής του, με τη σκηνοθετική ακινησία του Καβάφη, με την καυστική του ειρωνεία, με το στοχαστικό του διδακτισμό, με την εσκεμμένη του απάθεια. Εκτός και αν η ομοφυλοφιλία εξομοιώνει και ισοπεδώνει τα πάντα... ■

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ

GLAUDE MOSSE

CORINNE COULET

καθηγήτρια Πανεπιστημίου

Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

ΜΕΣΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ

Μετάφραση Αθ. Στεφάνής

Μετάφραση Κώστας Τσιταράκης

Σχ. 8ο, σελ. 21 θ'

Σχ. 8ο, σεΧ. 287* με σημειώσεις, βιβλιογραφία και αναλυτικούς χρονολογικούς πίνακες· Ο αναγνώστης παρακολουθεί διαδοχικά την επικοινωνία πριν.το ρχηματισμό των πόλεων, μέσα σ’ αυτές, ανάμεσα σ’^αυτές και τέλος ανάμεσα στις μικρές αυτές κοινότητες Και Τον μη ελληνικό κόσμο.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ Δ. Ν, Π Α Π Α Δ Η Μ Α Α π α τ α 19 60

Στα δύο μέρη από τα οποία αποτελείται αυτό το βιβλίο διαφαίνεται η «πραγματική» κατάσταση της γυναίκας στον αρχαίο κόσμο από τον 7ο ως τον 4ο αιώνα αλλά και ο τρόπος που η κοινωνία της : εποχής εκείνης μίλησε για "> τη γυναίκα.

Προσφορά στον Πολιτισμό και στην Πάιδεία Ιππόκράτους 8 Αθήνα Τ.Κ. 10679 · Τηλ.: 210.36.27.318 www.papadimasbooks.gr · papadimas@atp.gr

ρε ι ρ ρ ένα pipifi Η πολυάσχολη ημέρα του ποιητή Χ.Ψ.

(Μνήμη Α. ΣοΠζενίισιν) Μόνος Στεφανίδης

r — - νας ποιητής είναι διάφανος σαν I— το κρύσταλλο για να βλέπει ο Ι _ οποιοσδήποτε μέσα απ' αυτόν το πρόσωπό του. Όπως ακριβώς συμβαίνει με το γνωστό ποιητή X. Ψ„ ο οποίος ε ί ναι δοσμένος ολάκερος στο συνάνθρωπο και στην καλλιέργεια των Μουσών. Πράγμα που πρακτικά σημαίνει πως δεν έχει λεπτό οτη διάθεση για οτιδήποτε άλλο πλην του εαυτού του. Ο ποιητής X. Ψ. επειδή είναι αγαπητός και δημοφιλής, είναι φυσικό να κατακλύζεται από προ σκλήσεις. Εφόσον είναι εξίσου φυσικό πως σε μια αντιποιητική και ακαλαίσθητη εποχή, σαν τη δική μας, ο ποιητής να ε ί ναι είδος δυσεύρετο και βάσει των νόμων της αγοράς, ως εκ τούτου, πολύτιμο.

ΙΒΑΝ ΝΤΕΝΙΣΟΒΙΤΣ ΠΑΠΥΡΟΙ Αλεξάντρ Σολζενίτσιν Μια ημέρα του Ιβάν Ντενίσοβιτς Μετάφραση Δημήτρης Τριανταφυλλίδης Πάπυρος Εκδοτικός Οργανισμός, 2009 σ. 205, € 14

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

Ο ποιητής Χ.Ψ. -που θα μπορούσε να ε ί ναι άνδρας, γυναίκα ή αναποφάσιστοςξέρει πολύ καλά την αποστολή του (της), όπως επίσης ξέρει πως δεν έχει στιγμή για χάαιμο. Τουναντίον. Έτσι από άρθρου βαθέος, πολύ βαθέος, μόλις ξυπνήσει, δηλαδή, αρχίζει τα τηλέφωνα -ξέρ ετε τώρα, φίλοι, γνωστοί, σου είχα, μου εί χες, αυτό το ήξερες;, είδες ο τάδε;, αί στο διάολο! κ.λπ - και συγχρόνως ρίχνει εμβριθείς ματιές στο σημειωματάριό του. Πρόκειται για εκείνο το μικρό βιβλιαράκι στο οποίο οι παλιοί ποιητές συνήθιζαν να κρατούν σημειώσεις, σκέψεις ή να κατα γράφουν σκόρπιους στίχους. Σήμερα χρησιμοποιείται για κλείσιμο ραντεβού και ονομάζεται filofax. 0 ποιητής μας έχει το filofax του σαν ευαγγέλιο. Είναι το «Άσμα ασμάτων» και η «Έρημη Χώρα» του. Είναι οι «Προσανατολισμοί» και η «Υψικάμινός» του. Χωρίς αυτό μοιάζει να τον πάτησε «Τρακτέρ» ή να έφαγε σε «Νεκρόδειπνο». Ο ποιητής X. Ψ. είναι α-πα-ραί-τη-τα αρι στερός γι' αυτό και έχει εγκάρδιους φ ί λους και στο ΠΑΣΟΚ και στη ΝΔ. Θα αναλάβει υπεύθυνες θέσεις και με τη μία και με την άλλη διακυβέρνηση. Όλα αυτά θα τον βοηθήσουν να γίνει ακαδημαϊκός (αν δεν το έχει επιτύχει ήδη). Ως προς αυτό εργάζεται μεθοδικά και με έμπνευση (Άλλωστε άνευ εμπνεύσεωςτι ποιητής θα ήτο;). Συναντά κόσμο, πίνει καφέδες, πηγαίνει σε παρουσιάσεις βι βλίων, πρεμιέρες, ημερίδες, τέια, -πίνει καφέδες-, συγκεντρώσεις, αναγνώσεις ποιημάτων, βερνισάζ, -πίνει καφέδες-, κ.ο.κ. Ο ποιητής X. Ψ. μετά τα πρωινά του τη λεφωνήματα βγαίνει πάνοπλος στην αγορά για ν' αντιμετωπίσει αγέρωχος το

Υ.Γ.: Δεν φταίει ασφαλώς ο αγαπητός κ. X. Ψ. που, όντας ποιητής, ζει τόσο αντι ποιητικά. Φταίει μάλλον η αντιποιητική εποχή. Και γιατί όχι, η νόσος των χοίρων. Ξέχασα να σας πω πως ο ποιητής μας τυγχάνει και χή ρ ο ς .·

Ό,ιι ενδιαφέρει τον αναγνώστη του σήμερα στη λογοτεχνία που θα διαβάζουμε (και) αύριο

μανιασμένο πλήθος. Ανηφορίζει αργά -ιερ οτελεσ τικά ιη Σόλωνος κάθοδόν προς Da Capo και κάνει μικρή στάση -μετά παρακλήσεως και αρτοκλασίαςστην ιστορική Εστία. Προς το μεσημέρι σειρά έχουν «Φίλιον», Ελευθερουδάκης, Ιανός και Παπασωτηρίου. Εκεί μιλά ευ προσήγορα στους πωλητές, ταπεινά στους θαμώνες - αναγνώστες, με ύφος (προς τουπέ) στους εκδότες, «με αγέ νεια, τέλος» σε κάποιον που δεν τον ανα γνώρισε και του είπε: «Προηγούμαι στη σειρά, κύριος!». Ο ποιητής συγκροτείται και δεν λέει «Αϊ στο διάολο». Πέφτει, εντωμεταξύ, αργά και υποβλητικά το σούρουπο βάφοντας τον Υμηττό μενεξεδί και δίνοντας στις μενεξεδί αποχρώ σεις του βαμμένου μαλλιού του ποιητή μας μπορντώ τόνους! Είναι τώρα η ώρα του πάντα κάποιο δράμα κυοφορείται. (Ή, έστω ένα ποίημα που αναμφισβήτητα θα είναι δράμα). 0 X. Ψ. είναι πια κατάκο πος, καθώς σέρνει τα βήματα και το κα σκόλ του από τον «Καστανιώτη» ως τον «Κέδρο» ή τον «Ίκαρο»... Αν ο ποιητής μας είναι και ποιήτρια (που μάλλον είναι με την καλή έννοια), τότε τηλεφ ω νεί σε τηλεοπτική παρουσιάστρια να διαμαρτυρηθεί που δεν έχει βγει ακόμη η εκπομπή τους. Τελικά καταφεύγει οτον Θανάση Νιάρχο που αποτελεί σταθερά την πιο αξιόπιστη πρόταση παρηγοριάς. Εκείνος κανονίζει σύντομα δείπνο του Χ.Ψ. με κά ποιον πολιτικό αρχηγό, συν τον Σταμάτη Κραουνάκη και τη Λίνα Νικολακοπούλου. Έτσι ώστε οι πίκρες να ξεχνιούνται και η αισθητική τάξη των πραγμάτων ν' αποκαθίσταται. 0 ποιητής μας τώρα δικαιώνε-

m m Με σαξόφωνο

και αστυνομικά ηώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης gjcaros@otenet.gr

η κούγοντας το θαλερό τενόρο σαξοφωνίστα Benny Colson, που φέ/ τος συμπλήρωσε αισίως οχτώ δ ε καετίες ζωής, έχω μόλις ολοκληρώσει το διάβασμα του μυθιστορήματος Στη χώρα του αναστέλλοντος ήλιου, του Δημήτρη Οικονόμου (Ιωάννινα; 1974), από τις εκδό σεις Μελάνι, της πάντα καλόγουστης και επιμελούς Πόπης Γκανά. Ένα πολιτικό θρίλερ, με στοιχεία επιστημονικής φαντα σίας, καλογραμμένο και ρέον, που προ σποιούμενο ότι μιλάει για το μέλλον, τέσ σερις δεκαετίες από το σήμερα, ουσια στικό μιλάει για τις απαρχές της δικτατο ρίας του κιτς, της επιβολής του άσχημου μεταμφιεσμένου σε «αιόθητικώς ορθοί/», για τη μετατροπή της μεγαλούπολης σε ένα απέραντο mall, όπου σφαγιάζονται τα όνειρα, καρατομούνται οι ελπίδες, ανασκολοπίζονται όι σημασίες. Οι καλλιτέ χνες, στον κόσμο που πλάθει προειδο ποιητικά ο Οικονόμου, είναι κρατικοδίαιτες μαριονέτες του .‘συστήματος της «Δημό σιας Αισθητικής», ή, άλλοτε, αυτοί που κι-

/Λ V

Raymond Chandler Μεγάλος Αποχαιρετισμός Μετάφραση: Αντώνης Καλοκύρης Κέδρος, 2008, Ο. 559, €16

ΙΟΥΝΙΟΙ 2009

Eric Fottorino Κινηματογραφικά Φιλιά Μετάφραση: Άννα Δαμιανίδη Πόλις, 2009 Ο. 242, € 16

νόύν τα νήματα της Εξουσίας και του Ελέγχου, όπως τα εννοούσε και ο William S. Burroughs, εγκλωβίζοντας τον πληθυ σμό σε ένα εφιαλτικό, αν και φαινομενικά απαστράπτον, στούντιο της ανεστραμμέ νης πραγματικότητας, και, συνάμα, ωθώ ντας διάφορες, μικρές αρχικά, αλλά συ νειδητοποιημένες κοινωνικές ομάδες στην παρανομία και στον ανταρτοπό λεμο. Με στοιχεία αντλημένα από τον Aldus Huxley μάλλον, παρά από τον George Orwell, ο Οικονόμου σκηνοθετεί τη δυστοπία του, συγγενεύοντας έτσι με τον προσφάτως εκλιπόντα J. C. Ballard. 0 ήρωάς του, ο αρχιτέκτονας Ζώης Δαμιανός, πα ραπλανημένος από το εξουσιαστικό σύ στημα, ζει μέσα σ' ένα σύμπαν ψευδών, σχετικά με τον ίδιο, την οικογένειά του, το παρελθόν του, είναι μπλεγμένος για τα καλά στα καλογυαλισμένα γρανάζια του καθεστώτος, ώσπου ένα κάπως σπασμω δικό, αλλά τελεσφόρο, εντέλει, σχέδιο μιας ομάδας παράνομων εραστών της αληθινής τέχνης, θα οδηγήσει στην αφύ πνισή του, στην προσωπική του ε ξέ γερση και εναντίωση. Τα Κινηρατογραφικά Φιλιά του Eric Fotto rino (Νίκαια, 1960), που κυκλοφόρησαν μεταφρασμένα από την Άννα Δαμιανίδη στις εκδόσεις Πόλις, με ταξίδεψαν πίσω στα τέλη της δεκαετίας του 1970 και στις αρχές εκείνης του 1980, όταν τρέχαμε σαν μανιακοί να δούμε στο Μετροπόλ, στην Ηλέκτρα, στο Εκράν, και, βεβαίως βεβαίως, στο Studio, τις ταινίες εκείνες που μας οδηγούσαν στον παράδεισο του σελιλόιντ και στην κόλαση της πρώιμης καταστροφής κάθε διάθεσης για την όποια σταδιοδρομία. Σχεδόν όλες οι ται νίες που λατρέψαμε παρελαύνουν από

www.toposbooks.gr

αυτό το ευρηματικό, γλυκόπικρο, νοσταλγικό και λίαν τρυφερό μυθιστόρημα, όπου τα πάντα διαδραματί ζονται οτο λατρεμένο κέντρο του Παρισιού, σε μιαν ατμόοφαιρα που θυμίζει εκείνη του Patric Modiano, και που σε μυεί στα μυστικά του πρώτου έρωτα, στα μυστικά του φωτός όταν πέφτει οτο προφίλ της αγα πημένης, στα μυοτικά της γοητείας που ασκεί η Ρόμι Σνάιντερ, απαράμιλλη στην ταινία «Τα πράγματα της ζωής» του Claude Sautet, λουσμένη οτη μαγική μου σική του Philippe Sarde, κι ακόμα πιο απαράμιλλη στο «Σημασία έχει ν' αγαπάς» του Andrzej Zutawski. Όλως παραδόξως, δίχως όμως ν' αντισταθώ ή να χρονοτριβήσω διερωτώμενος το γιατί, οαν διάβασα τα Κινηματογραφικά Φιλιά, κυριεύτηκα από την ακα τανίκητη διάθεση να σπεύσω να δω κάτι «δευτεράντζες» με τον Alen Delon, όπως το «Τρεις Άντρες για Σκότωμα» και το «Για το Τομάρι ενός Μπάτσου», αμφότερα βασισμένα σε μυθιστορήματα του σκληρού Jean-Patrick Manchette (το πρώτο στο Μελαγχολικό Κομμάτι της Δυτικής Ακτής, μτφρ. Θοδωρής Τσαπακίδης, εκδόσεις Άγρα, και το δεύτερο στο Τι λούκι!, μτφρ. Γιάννης Καυκιάς, εκδόσεις Στάχυ). Ας μου επιτραπεί να κλείαω με τη μινιατούρα μιας όμορφης ανάμνησης που έχει, θαρρώ, να κάνει με τα ταξίδια μας ανάμεσα οτα βιβλία, στις ταινίες, στις μουσικές: Η μοναχική απόλαυση ενός έργου του Villa-Lobos, φέρ' ειπείν, είναι κάτι λαμπρό και σπου δαίο, αλλά πόσο πιο γόνιμο, και διαακεδαστικό ακόμα, δεν είναι το ν' ακούσεις το δίσκο παρέα με φίλους και να συζητήσεις τα μέρη που σε συνάρπα σαν περισσότερο, να μοιραστείτε την εμπειρία, αυτή τη μέθεξη που πάντα προκαλεί ένα εξαίσιο μουσικό επίτευγμα; Η ανάγνωση του Μεγάλου Απο χαιρετισμού του Raymond Chandler (Κέδρος, 2008) μας συγκλόνισε, όλη την παρέα, πάνω από τρεις δε καετίες πριν, αλλά πιο πολύ και πιο έντονα θυμάμαι τις αλλεπάλληλες συζητήσεις μας, οτον «Μπερντέ», στο τότε στέκι μας στη Ζωοδόχου Πηγής, για την ευ αισθησία και τον ιπποτισμό που διαποτίζουν τις σε λίδες αυτού του κορυφαίου noir μυθιστορήματος. Πώς να ξεχάσω ότι φύγαμε από τον Πειραιά, σε μια κινηματογραφική λέσχη του οποίου είχαμε δει το «Πέρασμα του Χρόνου» του Wim Wenders και πήγαμε μ' ένα σαράβαλο φολκσβάγκεν τέσσερις φίλοι στη Λάριαα, για να δούμε ακριβώς την ίδια ταινία σε μιαν άλλη κινηματογραφική λέσχη; ■

ποιος π... κατουράει

πιο μακριά, γαμώ την π ο βιβλίο ιη ς Βούλας Μάοτορη Ψίθυροι αγοριών ανοίγει το τολμηρό θέμα «ελευθεροστομία στη νεανική λογο τεχνία». Είναι σωστό να αναπαράγουμε σε εφηβικό λογοτεχνικό βιβλίο αυτή την ιδιαι τερότητα του νεανικού λεκτικού ιδιώματος; Τι εξυπηρετεί η χρήση του; Και τι βάρος παίρνει το κείμενο όταν το ουμπεριλαμβά■νεί; Διαβάζοντας νεανικά βιβλία, έχουμε πα ρατηρήσει ότι συνήθως οι συγγραφείς, ακόμα κι όταν γράφουν τονίζοντας την προφορικότητα στο λόγο των νεαρών ηρώων τους, τους πλάθουν να μιλούν σε μια μέση καθημερινή γλώσσα, που δεν ταυτίζεται με τη γλώσσα που πραγματικά μεταχειρίζονται οι νέοι. Τους λογοκρίνουν, προτάσσοντας κάποια κρυμμένη άποψη περί της πολιτικά ορθής γλώοσας, ή θεω ρούν ότι η δύναμη του κειμένου δεν βρί σκεται σε «ειδικές λέξεις»; Θα συζητήσουμε το θέμα αυτό εμπλέκοντας τα μυθιστορή ματα των Ν. Χόρνμπυ και Τ. Αβέρωφ, οι οποίοι δεν ασχολούνται με τη νεανική λο γοτεχνία, αν και τα συγκεκριμένα μυθιστο ρήματα μπορούν να διαβαστούν από νέ

Μαρίζα Ντεκάστρο

Βούλα Μάοτορη Ψίθυροι αγοριών Όσα λένε τ’ αγόρια μεταξύ τους Πατάκης, 2009, ο. 184, € 10,50

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

ους, μια και οι ήρωες έχουν ενδεχομένως την ίδια ηλικία με τους αναγνώστες τους. 0 16άρης Σαμ του Χόρνμπυ με την πρώτη του σχέση καταλήγει πατέρας. Δυο παιδιά, γονείς οι γονείς τους, το σχολείο, όλα ανοι χτά και ο ήρωας να προσπαθεί να καταλά βει, να σχεδιάσει, να αναλάβει την καινού ρια ζωή που μοιάζει εφιάλτης. Το ίδιο το θέμα του μυθιστορήματος είναι τόσο τολ μηρό που δεν υπάρχει ιδιαίτερη ανάγκη να επενδύσει ο συγγραφέας σε κάποιο ειδικό γλωσσικό ιδίωμα για να χτίσει την προσω πικότητα του ήρωά του, η οποία έτσι κι αλ λιώς διαγράφεται καθαρά μέσα από το πε ριεχόμενό του. Στην ηλικία του Σαμ και ο Θρασύβουλος-Θράσος της Αβέρωφ-, μυρικάζει τα καθημερινά τού λυκειόπαιδου: βαρεμάρα, απελπισία, ασυνεννοησία, σπα στικοί γονείς, πιεστικοί καθηγητές, λίγο κα μάκι στο ίντερνετ, η επαφή με το κορίτσι των ονείρων του γίνεται στα ελληνικά «φυ σιολογικά» πλαίσια, σε μια καφετέρια. 0 Παύλος της Μάοτορη, στα 14, βρίσκεται στη φάση της μαθητείας περί τα ανδρικά με τη βοήθεια των φίλων και του μεγαλύ-

Νικ Χόρνμπυ Πίκρα... Μετάφραση: Χαρά Γιαννακοπούλου Πατάκης, 2009, σ. 331, € 14,50

Τατιάνα Αβέρωφ Θράσος Κέδρος, 2008 σ. 284, € 14

τερου αδελφού. Οι αγωνιώδεις μονόλογοι των νεα ρών δείχνουν τη μεταβατική περίοδο προς την ανδρική τους ολοκλήρωση. Πόσο διαφορετικό όμως αντιμετω πίζονται από τους συγγραφείς τους; Το βιβλίο του Χόρνμπυ Πίκρα... είναι ένα χαρακτηριστικό σύγχρονο κοι νωνικό μυθιστόρημα. Το μυθιστόρημα της Αβέρωφ Θράσος είναι η κατάθεση μιας κατάστασης, όπως την παρακολούθησε ζωντανά η συγγραφέας σε μια σχο λική τάξη. Και οι δύο, λοιπόν, ξεδιπλώνουν την ιστο ρία τους με φυσικότητα. Η Μάστορη έχει εφηβικό κοινό και για να το πλησιάσει ποντάρει στη γλώσσα του. Στη γλώσσα επενδύει και η Αβέρωφ, καθώς επι χειρεί μια σε βάθος ενδοσκόπηση του ήρωα, στηριγ μένη στις σύντομες, δεικτικές προτάσεις που χαρακτη ρίζουν τον τρέχοντα νεανικό λόγο και οι οποίες, απο κτώντας λογοτεχνική υπόσταση, προσδίδουν χροιά μοντερνισμού στο μυθιστόρημα. Στο Ψίθυροι..., το κεί μενο χτίζεται πάνω στην ελευθεροστομία, σε όσα πι περάτα υποθέτει η συγγραφέας ότι ψιθυρίζουν μεταξύ τους τα αγόρια και σε χαρακτήρες, καταστάσεις και ιδέες για τη μετάβαση προς την ενηλικίωση τυποποιη μένες και παλιοκαιρινές (η προστατευτική ελληνίδα μητέρα, ο πατέρας που αναλαμβάνει όταν θεωρεί ότι έφτασε η ώρα και για το μικρό, ο αδελφός που έχει ξεπεράσει τους σκοπέλους, η αδελφή, μια πιο ανοι χτή μητρική μορφή, το μέτρημα των ανδρικών μορίων, το φιλί με γλώσσα, τα αλλεπάλληλα μπάνια ενόψει της συνάντησης με το αντικείμενο του πόθου, οι καπότες). Περιγραφές επιφανειακές, οι οποίες ακυρώ νουν την ιδέα της επιθετικότητας μέσω της ακραίας βρώμικης γλώσσας των εφήβων, η οποία γίνεται εν διαφέρουσα όταν χρησιμοποιείται ως όχημα για την αποκοπή από την παιδική ηλικία. Το ζητούμενο δεν εί ναι η «εηισημοποίησή» της στη νεανική λογοτεχνία, σ' αντίθεση με την καλλιέπεια που είθισται να καλλιερ γεί η λογοτεχνική γλώσσα. Τη διαφορά δεν την κάνουν οι λέξεις της «συγκεκριμένης γλώσσας», αλλά το εάν αυτή η γλώσσα έχει οργανικό ρόλο, υποστηρίζοντας τολμηρό περιεχόμενο και ήρωες με αιχμηρούς χαρα κτήρες. Ο λόγος των νεαρών λογοτεχνικών ηρώων μπορεί να είναι οξύς, σπαρακτικός, ανατρεπτικός, βρώ μικος, και δεκτός όταν βγάζει τις αλήθειες τους. Απ όψ εις γ ι' α υ τ ό τ ο θ έ μ α σ το b lo g h ttp ://g re e k c h ild re n lite ra tu re .b lo g s p o t.c o m , όπου καταθέτουν τη γνώμη τους γονείς, εκπαιδευ τικοί και συγγραφείς. ■

συνεχίζεπ

Αυτοί μιλάνε για εξετάσεις,

εμείς μιλάμε για μόρφωαη! χρηστός Κάτσικας

44 ■

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

σες προτάσεις έχουν κατατεθεί μέI J χρι σήμερα από τη μεριά του W ΥΠΕΠΘ και των φορέων του (ΕΣΥΠ - Βερέμης, Επιτροπή Μπαμπινιώτη) πριμο δοτούν στην κατεύθυνση της τροποποίη σης, μετάθεσης ή και «κατάργησης» των πανελλαδικών εξετάσεων για την τριτο βάθμια εκπαίδευση, αποκρύπτοντας ή υπο τιμώντας ή αφήνοντας άθικτες όλες τις πα ραπάνω λειτουργίες και πρακτικές της σχο λικής εκπαίδευσης, τους μηχανισμούς της κοινωνικής επιλογής στο σχολείο. Στο ση μείο αυτό αξίζει να ληφθεί σοβαρά υπόψη και η πρόταση του Γ. Μπαμπινιώτη, ο οποίος έχει τεθ εί επικεφαλής του λεγάμε νου Συμβουλίου Πρωτοβάθμιας και Δευτε ροβάθμιας Εκπαίδευσης (ΣΠΔΕ). Ο κ. Μπαμπινιώτης πρότεινε, ανάμεσα σε άλλα, οι πανελλαδικές εξετάσεις να βασίζονται σε ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής. Η πρα κτική αυτή, που προβάλλεται ως καινοτο μία, παρουσιάζεται ως ααπίδα στη μηχανική αποστήθιση και στην παπαγαλία. Πόσο, όμως, αυτός ο σκοπός μπορεί να υπηρετηθεί από το καταναλωτικό πνεύμα και την τυποποίηση, στην οποία οδηγούν και οι νέες μορφές αξιολόγησης του μα θητή, την ίδια τη διδασκαλία των μαθημά των; Τι αλήθεια μπορεί να προκύψει για την αξιολόγηση της επίδοσης του μαθητή, αν επιτύχει να κυκλώσει σωστά το τάδε γράμμα ή να βάλει ένα σταυρό στη θέση του «σωστού» ή του «λάθους»; Τι σχέση έχει με κριτική επεξεργασία μια άσκηση όπου ο μαθητής καλείται να συμπληρώσει τα κενά ορισμένης φράσεως με τις κατάλ ληλες λέξεις; Μήπως η αντιστοίχιση των ονομάτων των συγγραφέων^ μιας στήλης με τους τίτλους των έργων τής απέναντι πιστοποιεί κριτική οξύνοια; Τι ελέγχεται με αυτά τα τεστ που παρουσιάζονται σαν τη

λυδία λίθο της αξιολόγησης των μαθητών; Θραύσματα γνώσεων και επιλεκτικής μνή μης που δεν είναι παρά μία από τις μορφές που παίρνει η ικανότητα συγκράτησης πληροφοριών που δρομολογείται στα ίδια ίχνη της αποστήθισης, που υποτίθεται ότι έρχεται να αναιρέσει. Να το πούμε καθαρά ότι τα τεστ αυτά ευνοούν περισσότερο τους «συλλέκτες επιλογών» από εκείνους που έχουν μία επί της ουσίας σχέση με τη σχολική γνώση, τους επιφανειακά έξυ πνους, από αυτούς που είναι βαθιά δημι ουργικοί. Αυτή ακριβώς είναι η «μπαταρία» που φορ τίζει τη μετατροπή της γνώσης σε εμπό ρευμα, του αναλυτικού προγράμματος σε μία σειρά από tests, των μαθητών σε πρώ τες ύλες, των γονέων σε πελάτες - κατα ναλωτές και των εκπαιδευτικών σε κακοπληρωμένους τεχνικούς. Οι συνεχείς εξεταστικές δοκιμασίες, η χρήση πολλαπλών τεχνικών αξιολόγησης, η κρισιμότητα και η οριστικότητα του βαθ μού, οι ίδιοι οι τρόποι πιστοποίησης της κα τοχής των παρεχόμενων γνώσεων, το κυ νήγι της αντικειμενικότητας της βαθμολό γησης διαμορφώνουν ένα πλέγμα όρων, που μεταβάλλει τις αντιλήψεις και τις πρα κτικές της διδακτικής πράξης και βέβαια «αποξηραίνει» την αφηρημένη ρητορική του επίσημου λόγου περί «της μορφωτικής αξίας» της γενικής παιδείας. 0 ρόλος που ανατίθεται στον εκπαιδευτικό σε μια ατμόσφαιρα απρόσωπης σχέσης, μυστικότητας, απορρήτου, είναι αυτός του επιτηρητή της «τάξης», του σχεδιαστή test, του επιτηρητή, του διορθωτή, του βαθμολογητή, του «φύλακα των θυρών», ρόλος που καθόλου δεν συμβιβάζεται με το ρόλο του δασκάλου που δείχνει κατα νόηση και καθοδηγεί. ■

€utettt>er 0 Β ΙΒ Λ ΙΟ Π Ω Λ Ε ΙΟ

Διδάχου 37,10680 ΑΘΗΝΑ - 210 - 36.42.003 - info@dardanosnet.gr - www.dardanosnet.gr

Μάνος Κοντολέων Α ν ο ιχ το ί Α ο γ α ρ ια σ μ ο ί μ ε τη φ θ ο ρ ά κ α ι τ ο ν έ ρ ω τα Συνέντευξη στον Γιάννη Κοτσιφό

Μάνος Κοντολέων Λεβάντα της Άτκινσον Πατάκης, 2009 Ο. 295, € 15,50

IHEVlEllEl ριν από τρία χρόνια, δοκιμάζοντας για πρώτη φορά τις δυνάμεις του στο

είδος του θεάτρου, συμπύκνωσε στο βιβλίο του Η Τέταρτη Εποχή (εκ

δόσεις Πατάκη) τη βία που περιέχει η ανάγκη των ανθρώπων να ξορκί σουν με τον έρωτα τη φθορά σωμάτων και συναισθημάτων και τολμά

να την εκτοξεύσει στον αναγνώστη του, πολλαπλασιασμένη από την αντι στροφή αυτού του σχήματος: η Κλέα και ο Μενέλαος, οικογενειάρχες, αστοί, επιτυχημένοι επαγγελματικά, αν δεν κάνουν τη φθορά κοινό κτήμα τους δεν θα μπορέσουν να αντέξουν τον έρωτά τους. Φέτος, ο Μόνος Κοντολέων ξανανοίγει τους συγγραφικούς λογαριασμούς του με το θέμα, μετασχηματίζο ντας εκείνο το θεατρικό έργο σε μυθιστόρημα, έχοντας όμως θέσει στον εαυτό

του μία σειρά από δεσμεύσεις: ίδιοι ήρωες, ίδιος αφηγηματικός χρόνος, ίδιοι διάλογοι. Μέσα από τέτοια στοιχήματα τεχνικής αναδύθηκε η Λεβάντα της Άτκινσον, και μοιραία από αυτά εκκινεί και η συζήτησή μας γι' αυτήν.

Αναρωτιέμαι τι βάρυνε στο ζύγισμα μεταξύ της πρόκλησης σε επίπεδο τεχνικής και του φόβου για ένα αποτέλεσμα που θα μπορούσε να μυρίζει εργαστήριο. Ή κάποια άλλη άδηλη ανάγκη υπερέβαινε παρόμοια διλήμματα; Είναι γεγονός πως οι πειραματισμοί με ελκύουν και στο πλαίσιο ενός πειραματισμού έγραψα το θεα τρικό Η Τέταρτη Εποχή. Ήθελα να διαπιστώσω αν μπορώ να εγκαταλείψω την άνεση του πεζογράφου και να γράψω κάτω από τη συμπιεσμένη τεχνική ενός θεατρικού συγγραφέα. Αλλά όταν το θεατρικό τελείωσε, διαπίστωσα πως τα πρόσωπα του έργου εξακολουθούσαν να υπάρχουν μέσα και γύρω μου. Λες και μου ζητούσαν να χαρίσω και σε αυτά τον άνετο χώρο έκφρασης που είχα στο παρελθόν προ σφέρει στους άλλους ήρωές μου. Κι εγώ τους άκουσα, τους έκανα το χατίρι. Αλλά επειδή, όπως εί παμε, πάντα οι πειραματισμοί με ελκύουν, αποφά σισα το μυθιστόρημα που θα έγραφα να είχε κάποι ους περιοριστικούς κανόνες. Μυθιστορηματικός χρό νος αφήγησης ίδιος με αυτόν του θεατρικού και διά λογοι του μυθιστορήματος μόνο αυτοί που ήταν και μέσα στο θεατρικό έργο. Με άλλα λόγια, συνέχισα να ανιχνεύω τεχνικές αφήγησης και να πειραματίζο μαι σε νέες δομές.

Και μέσα σε αυτές η Κλέα και ο Μενέλαος έρχο νται εκ νέου αντιμέτωποι με τη φθορά του έρωτά τους ή μήπως με τη φθορά του ίδιου του εαυτού του ο καθένας; Ο έρωτας είναι ένα παιχνίδι για δύο. Αν παρουσιάσει σημάδια φθοράς, αυτό συμβαίνει γιατί ο ένας ή και οι δύο παίκτες έχουν φθαρεί. Η φθορά των ατόμων, αλλά και των σχέσεων, έχει να κάνει και με το χρόνο, αλλά και με το πόσο ο καθένας -μα και οι δύο- άφη σαν τον εαυτό τους να καταρρεύσει. Στη συγκεκρι μένη περίπτωση των ηρώων του μυθιστορήματός μου, η φθορά γίνεται κάποια στιγμή αντιληπτή και από τους δύο και γι' αυτό αποφασίζουν να αντιμετωπίσουν και το χρόνο και την κατάρρευση των ίδιων των προ σωπικοτήτων τους. Αλλά η αντιμετώπιση της φθοράς είναι πράξη κουραστική... Ή μάλλον επώδυνη. Κάτι σαν μια δύσκολη θεραπεία. Αλλά αν θέλεις να ζήσεις ως ερωτικό ον, πρέπει να την ακολουθήσεις. 0 Μενέ λαος και η Κλέα είναι ερωτικά όντα. Άρα... Η έννοια της φθοράς τόσο σε αυτό όσο και σε προηγούμενα μυθιστορήματά σας μοιάζει να χρειάζεται την εστία της οικογένειας είτε για να αναπτυχθεί είτε για να αποσοβηθεί. Πώς αντιλαμ βάνεστε την οικογένεια ως θεσμό και ως δεσμό;

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

4-7

[

δ ι α β α ζ ω ] Σ Υ Ν Ε Ν Τ Ε Υ Ξ Η

Ναι, η οικογένεια είναι και θεσμός και δεσμός. Για μένα, όμως, είναι κμρίως κάτι άλλο. Είναι φιλοξενία σχέσεων. Μέσα σε μια οικογένεια -αλλά προσέξτε: σε μια κλειστή, σχεδόν κυτταρική οικογένεια- ανα πτύσσονται συναισθήματα, δημιουργούνται εντά σεις, προκαλούνται φθορές, γεννιούνται όνειρα. Τα μέλη μιας οικογένειας αξίζει να βιώνουν τις μεταξύ τους σχέσεις, όχι με τρόπους προκαθορισμένους, π.χ. άντρας - γυναίκα, γονείς - παιδιά κτλ., αλλά ελεύθερους και κάθε φορά διαμορφωμένους από τα ίδια τα άτομα που την αποτελούν. Τα μέλη μιας οι κογένειας ζούνε τον έρωτα, ζούνε την αγάπη, ζούνε τη φιλία, ζούνε την κατανόηση και τη συμπαρά σταση, όπως, επίσης, ζούνε και τη μοναξιά, την κα ταπίεση, την εξάρτηση ή την προδοσία. Με άλλα λό για, ζούνε επικινδύνως ολοκληρωμένα, αλλά μέσα σε συνθήκες ασφαλείς. Αν η Ερωτική Αγωγή, το μυθιστόρημά σας του 2003, αντιμετώπιζε τον έρωτα και τον ερωτισμό στη δημόσια, πολιτική και κοινωνική διάστασή του, η Λεβάντα της Άτκινσον μοιάζει να σκάβει βαθύτερα στο σκοτεινό πεδίο της ιδιωτικής δοκι μασίας. Κλείνει ένας κύκλος γι' αυτό το θέμα; Εδώ και χρόνια με απασχολεί ο έρωτας στις διάφο ρες μορφές με τις οποίες εκφράζεται, ως μνήμη παι δική (Ερωτικές ιστορίες μιας παιδικής ηλικίας), ως μνημονική ζήλια (.Αποφάσισα να σκοτώσω τον Ερμόλαο), αλλά και το πώς συνδυάζεται με την εξουσία (Ιστορία Ευνούχου) ή το πώς συνδέεται με τις κοι νωνικές αλλαγές (Ερωτική Αγωγή), κι άλλοτε πάλι πώς παρουσιάζεται μέσα στην καθημερινότητα (Σχε δόν Έρωτας). Τώρα θέλησα να τον δω ως καταλυ τικό στοιχείο στις διαπροσωπικές σχέσεις. Αλλά δεν μπορώ να είμαι σίγουρος πως ο κύκλος έχει κλεί σει... Νομίζω πως έχει μείνει κάτι που δεν το έχω συγγραφικά αντιμετωπίσει. Τον έρωτα με τον ίδιο τον εαυτό μας... Ελπίζω όχι σαν κι αυτόν που αναπτύσσουν ομό τεχνοί σας στο συγγραφικό σταρ σύστεμ. Αλή θεια, έπειτα από 11 βιβλία για ενηλίκους και δε κάδες έργα που, τώρα πια μπορούμε να το πούμε, διαμόρφωσαν νέους αναγνώστες, πώς θα προσ διορίζατε τη θέση σας; Όταν κάτι δεν το πιστεύεις, κι αυτό σε αγνοεί. Αποφά

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

σισα πως θέλω να γίνω συγγραφέας από τα παιδικά μου κιόλας χρόνια. Και το αποφάσισα, όχι γιατί θεω ρούσα τους συγγραφείς που διάβαζα -και ήθελα να τους μοιάσω- ως μέλη ενός σταρ σύστεμ, αλλά ως άτομα που επικοινωνούσαν με πολλούς ανθρώπους: τους αναγνώστες τους. 0 σταρ δεν επικοινωνεί. Θα έλεγα πως ζητά από τη μία να επιβληθεί στους πολ λούς και από την άλλη υποκύπτει στων πολλών την εξουσία. Αυτός που μέσα από τη γραφή επιζητά την επαφή, ζητά κάτι εντελώς διαφορετικό. Καταθέτει τον υποκειμενικό λόγο του και ελπίζει αυτός ο λόγος να συναντηθεί με την υποκειμενικότητα ενός άλλου. Αλλά στη δική μου περίπτωση έχει συμβεί και κάτι ακόμη: Επειδή ένα μεγάλο μέρος του έργου μου ανή κει σε ό,τι εκδοτικά αναφέρεται ως λογοτεχνία για παι διά και νέους, είναι δύσκολο να γίνω αποδεκτός από εκείνους που σχεδιάζουν τα όρια του συγγραφικού σταρ σύστεμ. Είμαι, μάλλον, ο μόνος έλληνας συγ γραφέας (μαζί, ίσως, με τον Παντελή Καλιότσο) που έχει μια συνεχή, για τριάντα τόσα χρόνια, παρουσία στους χώρους τόσο της ενήλικης, όσο και της παιδική / νεανικής πεζογραφίας. Και από αυτή τη σκοπιά -την ηλικία των αναγνωστών μου που απευθύνομαι, δη λαδή-, θα έλεγα πως δεν έχω τυποποιήσει τους τρό πους επικοινωνίας μου μαζί τους. Θέλω άλλοτε να 'ναι παιδιά ή έφηβοι κι άλλοτε ενήλικες. Αλλά το κάθε σύ στημα απαιτεί τυποποίηση. Το δικό μου συγγραφικό προφίλ δεν προσφέρεται για κάτι τέτοιο. Έχοντας σε προσωπικό επίπεδο παρακολουθήσει από κοντά τον περιπετειώδη λογοτεχνικό δρόμο που ακολουθείτε την τελευταία δεκαετία, αναρω τιέμαι πόσο ισχύει εκείνο το παλιό μότο που συ ναντάει κανείς ακόμη στην ιστοσελίδα σας: Τί ποτε από μένα δεν φαίνεται. Ισχύει, και κάθε μέρα προσπαθώ να συνεχίζεται η ισχύς του. Γιατί αλίμονο αν όλα γίνουν φανερά σε ένα δημιουργό. Τότε θα σταματήσει να δημιουργεί. Ένα έργο τέχνης δεν ξαφνιάζει μόνο τον αποδέκτη του, αλλά και τον ίδιο το δημιουργό του. Θέλω να ελπίζω πως αυτά που έχω μέχρι σήμερα δείξει στους αναγνώστες μου, μα και στον ίδιο τον εαυτό μου, είναι πολύ λιγότερα από αυτά που ακόμα δεν έχουν φανεί. Σας ευχαριστώ. ■

Ερωτικά γράμματα στη Λίλια Μπρικ Η Αίλια Μπρικ ήταν ο μεγάλος έρωτας του Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι. Έζησαν μαζί δεκαπέντε χρόνια, από το 1915 έως τον θάνατό του.

Ποιήματα Για την επανάσταση

Ποίηση και επανάσταση

Για το παιδί

Έρωτας και επανάσταση

ISBN SET978-960-210-548-1 τιμή: 12,00€

Σάτιρα Αυτός είμαι (αυτοβιογραφία) ISBN 978-960-210-410-1 τιμή: 21,00€

Σε πολλά γράμματα αναφέρεται και ο Όσιπ Μαξίμοβιτς Μπρικ, σύζυγος της Λίλια με τον οποίο δεν χώρισε ποτέ. Ο Μαγιακόφσκι και ο Μπρικ ήταν ήδη καλοί φίλοι, δεμένοι με τα ίδια ιδανικά και την κοινή φιλολογική δουλειά, προτού ανθήσει ο έρωτας του ποιητή και της Λίλια. ISBN 978-960-210-549-8 τιμή: 14,00€

www.odisseas.gr info@odisseas.gr

Γιώργος Βέης Ζ υ γ ίζ ο ν τα ς το υ ς σ τίχ ο υ ς

Συνέντευξη στην Πόπη Μουσουράκη

Ν, όπως Νοσταλγία ΎψιΟον/βιβλία, 2009

πειτα από τριανταπέντε χρόνια διακεκριμένης πνευματικής προσφοράς (πρώτη ποιητική συλλογή Φόρμες και άλλα ποιήματα, 1974), με μια με στή πορεία που περιλαμβάνει δέκα ποιητικές ουλλογές, έξι πεζογραφή ματα και πολλές μεταφράσεις, ο σπουδαίος ποιητής κατέθεσε πρόσφατα και τον τελευταίο καρπό της, θαυμαστής ομολογουμένως, έμπνευσής του, τη δέκατη στη σειρά ποιητική του συλλογή Ν, όπως Νοσταλγία, από τις εκδόσεις Ύψιλον. Ο όρος «Νοσταλγία» εδώ δεν γέρνει προς το παρελθόν, δεν μεμψίμοι ρε! για το χρόνο που θάμπωσε, αντίθετα μοιάζει να οραματίζεται τους πρώτους, «καθάριους» νόμους της ύπαρξης, με το «είναι» να φωλιάζει αρμονικά μέσα στη μεγάλη μήτρα -«Μεγάλη Μητέρα», την αποκαλεί ο ποιητής- της φύσης. Στη συζήτηση που είχαμε μαζί του, ο ποιητής αποκρυπτογραφεί τους νόμους και τους εκφραστικούς κώδικες της ποιητικής του δημιουργίας.

Η ποίησή σας, παρόλο που κουβαλά ένα βαρύ από σταγμα σοφίας, εντούτοις, αφήνει τον αναγνώστη μ1ένα βαθιά γαλήνιο, λυτρωτικό, θα λεγα, συναί σθημα. Πώς επιτυγχάνετε αυτή την ποιητική στάση; Πρόκειται για ουσιώδη προϋπόθεση του ζητούμενου αισθητικού ολοκληρώματος. Η άυλη πραγματικότητα θα πρέπει να αποδίδεται στον ατομικό ποιητικό χάρτη, με ουνέπεια και, βεβαίως, τακτ. Στο βαθμό που η ποιη τική πράξη παραμένει οδός οριακής αυτογνωσίας, αλλά και καλλιτεχνικής ωρίμανσης, η γνώση, το εννοιολογικό βάρος του στίχου, οφείλει να μην παρασύ ρει το ποίημα προς τα κάτω, προς το ρείθρο, δηλαδή, μιας αφόρητης πεζολογίας. 0 στίχος, στις καλύτερες των περιπτώσεων, διατηρεί κάτι από το πέταγμα ενός γερακιού. Στο τέλος καρφώνεται μέσα μας. Ίσως η γαλήνη που αναφέρετε στην ερώτησή σας να είναι η συγκλήρωση των αναγνωστικών παθών. Η φύση φαίνεται να παίζει πρωταρχικό ρόλο ως φο ρέας των μηνυμάτων σας, μπορείτε να μας μιλή σετε γι' αυτό; Η πρωτογενής μου επαφή με ό,τι αποκαλούμε φύση είναι ιδιαίτερα αποφασιστική για τη διαμόρφωση της ποιητικής μου συγκίνησης. Από μικρό παιδί, θυμάμαι πάντα, ήρθα σε άμεση επαφή τόσο με τον ορεινό διάκοσμο του Πύργου της Σάμου, τόπο καταγωγής του πατέρα μου, όσο και με τη φαντασμαγορία της

Σαντορίνης, όπου γεννήθηκαν οι γονείς της μητέρας μου. Με την πάροδο του χρόνου, η δική μου ιδιοσυ γκρασία διαβρώθηκε από το μυστικό, αλλά και το έντονα ρεαλιστικό στοιχείο της Μεγάλης Μητέρας. Αναλύοντας περισσότερο αυτή τη συμπάθεια, θα ήθελα να μνημονεύσω και τα εξής: «Τι έρωτας άραγε να είναι αυτός που μας ωθεί ν' αγκαλιάζουμε τη φύση; Μήπως δεν είναι ένα άγχος μυστικό, ένας τρό μος μέσα στην ίδια τη φύση, μια και η ελκυστική αρμονία της απορρέει από αταξία και σύγχυση άγρια και η αυτοπεποίθησή της είναι παιδί της απιστίας;». Πρόκειται για ένα κρίσιμο απόσπασμα από Το ημερο λόγιο ενός διαφθορέα του Σαίρεν Κίρκεγκωρ. Η οικο λογική πτυχή της γραφής μου γίνεται όσο περνούν τα χρόνια όλο και πιο ευδιάκριτη. Αναμφίβολα η ποίηση θα εξακολουθεί εντός μου να ενεργεί παλίντροπα από τη μια θα την έλκει και θα την ελκύει ο πόλος του πραγματικού και ό,τι αυτό μπορεί ενδεχομένως να σημαίνει, κι από την άλλη θα την διεγείρει το φαντασιακό με όλη τη δυναμική του. Συμπερασματικά, θα υποστήριζα ότι στο αναμφισβήτητο χάος που είναι έτοιμο ανά πάσα στιγμή να ανοίξει μπροστά μας, χάος που υπονοούν και επαπειλούν μεταξύ άλλων οι πυρηνικοί εξοπλισμοί, με αφοπλιστική μάλιστα ειλι κρίνεια, προοιωνιζόμενοι το βιολογικό μας τέλος, έρ χεται η καθολικότερη ποίηση αυτών των καιρών να μας βοηθήσει να δούμε με καθαρότερα μάτια την τάΙΟΥΝΙΟΣ 2009

[

Δ Ι Α Β Α Ζ Ω ] Σ Υ Ν Ε Ν Τ Ε Υ Ξ Η

ξη στη θέοη της αταξίας, ίο ρυθμό στη θέση της αναρχίας και της αρρυθμίας. Γιατί επιλέγετε το πολυτονικό στην ποιητική σας άρ θρωση, νιώθετε ότι οι λέξεις κουβαλούν έτσι ακέ ραιο το φορτίο τους; Ίσως διότι έτσι παραμένω νοητικά, αλλά πολύ σταθε ρά δεμένος με την παιδική μου ηλικία, τη σχολική μου ζωή, τότε που απομνημονεύαμε τις δασυνόμενες λέξεις, τους κανόνες τονισμού και όχι μόνον. Βεβαίως είναι και επιλογή των εκδόσεων Ύψιλον, προς τις οποίες τρέφω ιδιαίτερη εκτίμηση. Το πολυτονικό είναι ένα είδος ελιξιρίου, μια άμυνα απέναντι οτη σηπεδόνα, στην ασύγγνωστη φθορά της εποχής. Ποια θα λέγατε ότι είναι η εσωτερική εξέλιξη της ποίησής σας όλα αυτά τα χρόνια; Πρωτοδημοσίευσα ποιήματα μου στο περιοδικό Νέα Εστία, το 1970, όταν ήμουν δεκαπέντε ετών. Από τότε κυκλοφορήσαν δέκα συλλογές μου. Μαθαίνω συνε χώς να συμπυκνώνω τα νοήματα, να εξελίσσομαι υφολογικά στο πλαίσιο των δεδομένων δυνατοτήτων μου, προσπαθώ να συνομιλήσω με την τρομερή παράδοσή μας, με άλλα λόγια, αποφεύγω παντί τρόπω να αναλωθώ, να εξαντληθώ μέσα στην άκρως παραπλανητική λιμνούλα των ναρκισσιστικών καθρεφτισμών. Κανένα ποίημα δεν είναι τελεσίδικο και όλα τους είναι ταυτότητες της δόξας και της πτώσης μας. Άλλοι βέβαια θα κρίνουν το τελικό αποτέλεσμα. Έτσι δεν γίνεται πάντα; Ο χρόνος και οι Έτεροι: ό,τι ακριβώς φοβόμαστε περισσότερο. Στα ποιήματά σας συναντάμε την πυκνότητα, την ακρίβεια κι εκείνες τις λεπταίσθητες αναπνοές, οι οποίες απαντούν συνήθως σε μορφές ποίησης όπως το χαίκού: πόσο νιώθετε να ‘χετε επηρεαστεί Η μαθητεία μου στο αρχαιοελληνικό επίγραμμα, αλλά και στην ποίηση του Ζεν βουδισμού με έχει ασφαλώς προικίσει με θαυμάσιους κώδικες καταγραφής της συγκεκριμένης συγκίνησης. Αν οι λέξεις όντως είναι «τα πεπερασμένα όργανα του απεριόριστου νου», όπως δήλωνε ο Ραλφ Γουόλντο Έμερσον, τότε θεω ρείται αυτονόητο ότι είμαστε υποχρεωμένοι να ζυ γίζουμε τους στίχους και τις στροφές μας με τη ζυ γαριά του φαρμακοποιού.

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

Τα ταξίδια σας και η επαφή σας με τον πολιτισμό τό σων χωρών πώς τροφοδοτεί την ποίησή σας; Ανήκω σ' αυτούς που πιστεύουν ακράδαντα μαζί με το μεγάλο γάλλο ποιητή Ιβ Μπονφουά ότι η αρχέγονη σχέση που συνδέει την ποίηοη με το ταξίδι συνέχει κατά κύριο λόγο την καθόλου πολιτιστική εμπειρία του ανθρώπου. Οι απόψεις του προαναφερόμενου, όπως κατατίθενται στο σημαδιακό βιβλίο του Οι Τάφοι της Ραβέννας, το οποίο μετέφρασε αριστοτεχνικά ο ποιη τής Χριστόφορος Λιοντάκης, αρκετά χρόνια πριν, για τις εκδόσεις Γνώση, συνιστούν ασφαλώς μεθοδολογία στοχαστικής ζωής: «Αγαπώ τα ταξίδια, τα θεωρώ προ σπάθειες επιστροφής. Αναζήτηση σημαδεμένη με σταθμούς, κάθε φορά που πλησιάζουμε τόπους οι οποίοι ταιριάζουν στους πόθους μας [...]. Μια τέτοια αναζήτηση είναι και η ποίηση: μεριμνά μόνο για τούτο το σημείο του κόσμου που το πρόίδεάζομαι, στήνει και ερμηνεύει αυτό το μνημείο της φυσικής ευγλωττίας, όπου θα λάμψει η μέρα που εκείνη ποθεί, η παντού θαμμένη. Ποίηση και ταξίδι έχουν την ίδια υπόσταση και το ίδιο αίμα. Και ξαναλέω, μετά τον Μπωντλαίρ, ότι από όλες τις πράξεις τις δυνατές στον άνθρωπο, αυτές είναι οι μόνες ίσως χρήσιμες και οι μόνες σκόπιμες.» Λένε' ότι δεν είμαστε τίποτε άλλο, παρά ένας ιστός από ηλεκτρικά κύτταρα και συναπτικά χάσματα. Υπό το πρίσμα αυτής της εκτίμησης, το ταξίδι / ποίημα συνιστά εξαιρετικά πρόσφορο πλαίσιο ανάπτυξης και περαιτέρω βελτίωσης του εν λόγω ιστού. Πώς δουλεύετε πάνω σ' ένα ποίημα, επανέρχεστε, χρειάζεστε κάποια απόσταση να το ζυγιάσετε ξανά, έρχεται έτοιμο; Θα είμαι και πάλι όσο περισοότερο γίνεται σαφής. Τα ποιήματα είναι σχεδόν εξολοκλήρου χαρισμένα, δηλαδή «δοσμένα», όπως θα μας ξανατόνιζε, εν προκειμένω, ο Γιώργος Σεφέρης. Η επεξεργασία, η οποία, ως γνωστόν, ορισμένες φορές έπεται, είναι εν ολίγοις κάτι οαν το βερνίκωμα των επίπλων, το κομψό και δια φανές περιτύλιγμα των δώρων. Πάντως, χωρίς την κυριολεκτική δωρεά της Θεάς, ποίημα δεν νοείται. Αλίμονο αν, όπως λένε, ντουφεκούσα στίχους, θα ήμουν παντελώς αδικαιολόγητος. Πού θα βλέπατε περισσότερη ποίηση, στην καθημε ρινότητα γύρω σας, σ’ ένα δέντρο, για παράδειγμα, ή σε μια εξέγερση;

Δ Ι Α Β Α Ζ Ω ]

Ν Ε Ν Τ Ε Υ Ξ ΗJ

Σύμφωνα με τον Καντ, την πραγματικότητα δεν την αντιλαμβανόμαστε απλώς, αλλό την συνιστούμε οι ίδιοι. Αυτή θεωρείται άλλωστε η επανάσταση στη φιλοσοφία. Γι' αυτό κι ο ποιητικός νους, στην περίπτω σή μου, αποτελεί εν ολίγοις την περιρρέουσα ατμό σφαιρα, τον περιρρέοντα χωρόχρονο, επιθετικό, παραμυθητικό και ό,τι άλλο. Δέντρο και εξέγεροη είναι αυτοτελείς δείκτες, οι οποίοι την κατάλληλη, δηλαδή την πεπρωμένη, στιγμή μπορούν να αποτελέσουν το απινθήρα της συγκεκριμένης ποιητικής έκφανσης. Κατά τα άλλα, «η πραγματικότητα είναι προϊόν της πιο μεγαλειώδους φαντασίας», για να θυμηθούμε τον κορυφαίο αμερικανό ποιητή Γουόλας Στίβενς, ο οποίος με νουθετεί διαρκώς όσο ελάχιστοι άλλοι.

Νιώθετε ότι η ποίηση σήμερα είναι πιο μοναχική δια δικασία, σ’ ότι αφορά στην απαρχή της έμπνευσης αλλά και στην αποδοχή της απ’ τον αναγνώστη, απ’ ό,τι παλιότερα; Φρονώ ότι η ποίηση δεν είναι κατ' ανάγκη παιδί της ταραγμένης ή μη εποχής της. Ως η κατεξοχήν τέχνη του επαΐοντος - να προβάλω εδώ τον οξυδερκή ορι σμό και πάλι του Γουόλας Στίβενς «Poetry is the scholar's art» - η ποίηση θα συνεχίσει και στα χρόνια που έρχονται να εκλύει οραματική σοφία, ανατέμνο ντας και αναδιανέμοντας τη σκληρή ύλη της πραγμα τικότητας που μας περιβάλλει ενίοτε τόσο ασφυκτικά. Η ποιητική γραφή θα εξακολουθήσει να ασκεί το θεμελιώδες, σύμφυτο με τον εαυτό της προνόμιο, δηλαδή να προπορεύεται και να προβλέπει ή να προ σβλέπει στα νέα τοπία του ανθρώπου. Η φαντασία, ισχυρίζομαι, δεν είναι απλώς «η μετρέσα του κόσμου», όπως ισχυρίστηκε με έμφαση ο Πασκάλ, αλλά το στή ριγμα και η αναβάθμιση ταυτόχρονα του ίδιου του κοσμοειδώλου. Στην εξαιρετικά δίσημη αυτή χρονική συγκυρία, όπου ο κόσμος, ηλεκτρονικά τουλάχιστον, συρρικνώνεται, γίνεται ένα δυναμικό χωριό επικοινω νίας, η ποίηση αναλαμβάνει, ως έκτω ν πραγμάτων, το πρόσθετο βάρος να μεγαλώσει αντίθετα τον κόσμο, να τον διευρύνει εννοιολογικά, να του δώσει εντέλει την ορθή του διάσταση, δρώντας ως το κατεξοχήν αντίβαρο στη μονοδιάστατη αγωγή των προσώπων ή των α-προσώπων.

Πώς βλέπετε την ποητική δημιουργία σήμερα στην Ελλάδα; Υπογραμμίζω ότι δεν έχει να ζηλέψει τίποτε από ό,τι αντίστοιχο παράγεται σήμερα διεθνώς. Αυτό πιστοποι ε ί η επαφή μου, σε πρωτογενή βαθμό, με αλλοδαπές λογοτεχνίες. Και δεν υπερβάλλω: η ποιητική φωνή μας, στο σύνολό της, ακούγεται, όπως πρέπει να ακουστεί, δηλαδή διιστορικά και εύηχα. Άλλωστε, η πανάρχαια και βέβαια αδιάσπαστη συνέχεια της ε λλη νικής ποίησης εγγυάται, μεταξύ άλλων, ότι πέρα από την εμπειρία των αισθήσεων θα υπάρχει πάντα ακέ ραιη και ακαινοτόμητη η εμπειρία του Ποιητικού Νου, που έχει το χάρισμα να καταργεί είδωλα και ψεύδη φαινομένων, ό,τι δηλαδή είθισται να αποκαλείται με τον πλέον επιπόλαιο τρόπο «αξιωματικός πραγματι σμός». Είμαι πεπεισμένος ότι όσο ο κόσμος θα δείχνει απερίφραστα ότι διακατέχεται από τάσεις αυτοκατα στροφής, τόσο ανάστροφα θα δρα η ποίησή μας, ως τάση δηλαδή συντήρησης και επιβίωσης και αφαλκίδευτης αυτοβεβαίωσης του ανθρώπινου παράγοντα, που επιμένει να αντιστρατεύεται στον εξανδραποδισμό του. Η μεταφορά, αυτή η σημαίνουσα ρηματική τάξη, που ουσιώνει και στοιχειώνει μαζί την ποίηση, θα δίνει όλο και περισσότερα εχέγγυο διατήρησης της παμπάλαιας ισορροπίας, ότι δηλαδή το φαντασιακό υπάρχει στο βαθμό που υπάρχει ζωή στον πλανήτη γη. Πάνω από τις θανάσιμα γραφικές κάποτε παρα στάσεις της φαινομενολογίας του κόσμου, θα υπάρχει πάντοτε, μέσω της ποιήσεως, η μεγάλη δυνατότητα της διαστολής της συνείδησης, της ικανότητας, δηλα δή, να παραμείνουμε λειτουργικοί σε δεύτερο βαθμό θέασης. Οφείλουμε «μέσα από την ποικίλη δράση των στοχαστικών προσαρμογών», όπως ορίζει ο περίφη μος καβαφικός στίχος, να διασφαλίσουμε την ποιητική διάσταση του κόσμου. Η ελευθερία της λεκτικής δρά σης, η ρηματική συναλληλία προκαθορίζουν με τον τρόπο τους τη συναντίληψη των όντων. Αν πράγματι «μόνο η φαντασία και όχι η επινόηση είναι η υπέρτατη κυρίαρχος της τέχνης, όπως και της ζωής», όπως δια τείνεται ο Τζόζεφ Κόνραντ, τότε οι ευθύνες μας για τη διατήρηση του δικαιώματος να ονειρευόμαστε μέσα στο δάσος των ποιητικών εν γένει λέξεων είναι τώρα ιδιαίτερα αυξημένες. Σας ευχαριστώ. ■

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009 5 3

ΚΟΝΤΡΑ

διάβασμα από τον κώστα κατσουλάρη www.katsoularis.gr

Νίκος Κουνενής Ο μύθος του Ηρακλή Σπίλου Μεταίχμιο σ. 209, € 14 ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΥΚΟΛΟ να γελάσεις, ούτε καν να χαμογελάσεις, διαβάζοντας λογοτεχνία, και ειδικότερα σύγχρονη ελληνι κή λογοτεχνία. Εξαίρεση οτον κανόνα της αναγνωστικής μελαγχολίας αποτελεί ο Νίκος Κουνενής, από τους ελάχιστους που προσπαθούν να συνεχίσουν την παράδοση του Ροΐδη ή να δημιουργήσουν κάτι εξίσου δραστικό στο σημερινό πλαίσιο... ΜΕ ΤΟ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΟ βιβλίο του, Ω του θαύματος, σατίρισε ανελέητα την εκκλησία και τα θαύματα που συμβαίνουν κατά καιρούς στους κόλπους της, βρίσκοντας το κατάλληλο γλωσσικό εργαλείο για τις ευφάνταστες επινοήσεις του. Με το φετινό, κατά πολύ μεγαλύτερο βιβλίο του, επιχειρεί μία εξίσου ανελέητη, αν και πολύ πιο καρναβαλική, παρωδία του τηλε οπτικού σύμπαντος και γενικότερα του νεοελληνικού αχταρμά. ΑΦΟΡΜΗ για την εκτύλιξη της δράσης είναι η δολοφονία του μεγαλύτερου αστεριού της τηλεοπτικής αποκαλυπτικής δημοσιογραφίας, του Ηρακλή Γαρυφαλλίδη. Την εξιχνίαση της υπόθεσης αναλαμβάνει αυτοβούλως ο έλληνας Σέρλοκ Χολμς, ο ιδιωτικός ντετέκτιβ I. X. (Ιεροκλής Χλομός), με την μάλλον αδέξια συνεπικουρία του βοηθού του I. Β. (Ιωάννη Βίσωνα). Αρωγός στην προσπάθειά τους, ένας ψευδώνυμος και μάλλον φαιδρός συγγραφέας, ο Ν. Α. Κόνικλος, ο οποί ος έχει σε χρόνο ρεκόρ συγνράψει σατιρικό βιβλίο με κεντρικό ήρωα το μεγαλοδημοσιογράφο. Η ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ του Κόνικλου είναι στο πρότυπο των Άθήωντου μυθικού Ηρακλέους, μόνο που στους σύγχρονους αυτούς άθλους πρωταγωνιστής και ήρωας είναι ο Ηρακλής... Σπίλος - η μυθιστορηματική περσόνα του Γαρουφαλλίδη. Μέσα από τα δώδεκα αυτά επεισόδια της καριέρας του, σε καθένα από τα οποία τα «βάζει» και με κάποια «μεγάλα συμ φέροντα» διαφαίνεται (κατά τον I. X.) η ταυτότητα του δολοφόνου. Ωστόσο, σοφά ποιώντας, ο συγγραφέας έχει αφήσει ανολοκλήρωτο το τελευταίο κεφάλαιο, φοβούμενος μήπως η πραγματικότητα (πάντοτε πιο ευτράπελη από τη φαντα σία) διαψεύσει τις εικασίες του. ΚΑΙ ΠΡΑΓΜΑΤΙ: Ακολουθώντας την ανάγνωση του Κόνικλου, παρακολουθούμε μία σύγχρονη εποποιία, με αναλογίες και αναφορές στη μυθολογία: Για παράδειγμα, ο άθλος με τον τίτλο «Το λιοντάρι της Νεμέας», αναφέρεται στο πώς κατάφερε ο Σπίλος να εξουδετερώσει τον Λέοντα Εμφιλοχωρίτη, δημοσιογράφο που βάλλει καθημερινά κατά τον ποικίλων ημιπαράνομων δραστηριοτήτων του καναλάρχη αφεντικού του. Εδώ, ο Σπίλος αναπτύσσει μία από τις «κλασικές» τακτι κές του, την κρυφή κάμερα, πιάνοντας στα πράσα τον αδέκαστο δημοσιογράφο με τη σύζυγο υπερυπουργού - και μάλι στα σε ιδιαίτερα ευφάνταστες περιπτύξεις. ΟΣΟ ΟΙ ΑΘΛΟΙ του Ηρακλή Σπίλου διαδέχονται ο ένας τον άλλον (κάνοντας κάθε φορά κι από ένα θανάσιμο εχθρό), τόσο και η φανταοία του συγγραφέα Κόνικλου (ή Κουνενή) εκτρέπεται προς την υπερβολή, δημιουργώντας εξωφρενικά απο λαυστικές καταστάσεις. Από τις πλέον πετυχημένες, η -μοιραία σκατολογική- παρωδία του άθλου με την Κόπρο του Αυγεία. Για τις ανάγκες του, ο Κόνικλος σοφίζεται την ύπαρξη ενός πρότυπου οικισμού, ιδιοκτησίας του μεγιστάνα Χέλμουτ Αυγεία, ο οποίος πέρα από τις ποικίλες αρχιτεκτονικές και τεχνολογικές καινοτομίες του διακρίνεται κυρίως για μία: Το αποχετευτικό του σύστημα, κόντρα στα συνηθισμένα, δεν είναι υπόγειο, αλλά εναέριο. Τα πράγματα παίρνουν άσχη μη τροπή όταν ένα ελικόπτερο προσκρούσει στις εναέριες σωληνώσεις της καινοτόμου πολίχνης... ΟΜΟΙΩΣ, ο Κόνικλος - Κουνενής δεν φείδεται παιγνίων στην αφήγηση: 0 τρίτος άθλος, «Το ελάφι της Κερύνειας», μας γνωστοποιείται μέσα από στίχους σε ρυθμούς χιπ χοπ, ενώ, επίσης, έμμετρη είναι η αφήγηση του ενδέκατου άθλου, «Τα χρυσά μήλα των Εσπερίδων». Εν κατακλείδι: 0 Κουνενής ισορροπεί σε τεντωμένο σχοινί, ωστόσο τελικά κερδίζει το στοίχημα: Βγάζει γέλιο, αλλά και λογοτεχνικό αποτέλεσμα, χλευάζοντας μία πραγματικότητα που έχει προ πολλού εξελιχθεί σε παρωδία. ■

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

,Π

I T E P

Ξ Ε Ν Η

A Ρ Ε

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α

Ο nanci.vouoc εαυτόο:ου J Ο πολυβραβευμένος Π ίτερ Κ ά ρ εϊμ ε άρωά του τον επτάχρονο χαρισματικό Τσε ζωντανεύει μ ε τολμηρές π ινελιές την εποχή του Βιετνάμ και του φοιτητικού κινήματος στην Α μερική, αλλά και την άγνωστη Αυστραλία των ακραίων αναθέσεων, των εναλλακτικώ ν κοινοτή των

Ο Κ άρα διαθέτει τα σιγουριά του γνήσιου παραμυθά. Boston C hronicle

Ο παράνομος εαυτός του ξεχειλίζει ρωμαλέα συναισθήματα χωρίς ίχνος μελοδραματισμού. Sunday Tunes

ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΑ

'^ ά . ρ . ρ α χ α .

ΟΛΑ

ΤΑ

ΧΩΡΙΣ

προϋπηρεσία από τον Γιώργο Ξενάριο

Ο ΤΡΟΜΟΣ της νεότερης γενιάς για έναν αφόρητα ομογενοποιημένο κόομο εντείνεται. Δεν εξηγείται διαφορετικά τ ο γεγονός ότι έχουν πυκνώσει θεαματικά τα μυθιστορήματα νεότερω ν συγγραφέων που, κατατασσόμενα οικεία βουλήσει σ' ένα μελλοντολογικό πλαίσιο και υιοθετώντας μια μετα-καταστροφική ατμόσφαιρα, επιχειρούν, ακριβώς, να αναδείξουν τη σφραγίδα της ατομικότητας, χωρίς παράλ ληλα να υποτιμούν τη συλλογικότητα. Σ' ΑΥΤΗ την κατηγορία εντάσσεται και Η πόλη του αναστέλλο ντος ηλίου του Δημήτρη Οικονόμου. 0 35χρονος συγγραφέας δανείζεται στοιχεία από την πλούσια σχετική αγγλοσαξονική παράδοση, για να τα μεταφέρει στα καθ' ημάς. Με κεντρικό άξονά του το πρόσωπο του επιτυχημένου αρχιτέκτονα της Νέας Εποχής Ζώη Δαμιανού, συστήνει μια αλληγορική, μετα-καταστροφική αφήγηση, βασιζόμενη, αφενός, στην «πραγματική» ζωή και κίνηση των ηρώων του και, αφ ετέρου, στην «εικονική», εφια λτική και ασφυκτική, ατμόσφαιρα μιας απολύτως ρυθμιζόμενης και ετεροκαθοριζόμενης κοινωνίας.Ο συγ γραφέας του Α ναστέλλοντος ηλίου συνθέτει το μυθιστόρημά του γύρω από ένα καλά οργανωμένο αφηγηματικό σχέδιο: με μικρή, ελεγχόμενη, στην αρχή, ροή πληροφοριών προς τον αναγνώστη ετο ι μάζει το υπέδαφος πάνω στο οποίο θα κινήσει τα πρόσωπά του. Επινοώντας εύστοχα μια εξουσία που, παρά τα προφανή πολιτικά χαρακτηριστικά της, στοχεύει πρωτίστως στην αστυνόμευση του συλλογι κού φαντασιακού και δ ευτερευόντω ς σε αυτή καθεαυτή την πολιτική και κοινωνική πράξη, θέτει τα υ τόχρονα και το στόχο τ ης δικής τ ου αφήγησης: τη συγκρότηση μιας ποιητικής τ ης ανατροπής, στόχος που υπηρετείται ασυγκρίτως καλύτερα από μια φαντασιακή ρύθμιση παρά από μια αμιγώς και προφα νώς ακτιβιστική δράση. ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ, για να επιτύχει τον ίδιο στόχο, ο συγγραφέας χρησιμοποιεί πολλά από τα στοιχεία που, παραδοσιακά, συγκροτούν αυτή την ποιητική: χιούμορ, σάτιρα, ειρωνεία, σαρκασμός, γκροτέσκο επι στρατεύονται, προκειμένου να βληθούν ένα σωρό ευρέω ς κυκλοφορούντο στερεότυπα της εποχής μας: «ομορφιά», «ευεξία», «ευτυχία», «θετική σκέψη» κ.λπ. βρίσκονται διαρκώς στο στόχαστρο του Οικο νόμου. ΕΝΤΟΥΤΟΙΣ, την αποτελεσματικότητα της υπό μορφήν μυθιστορήματος κριτικής, που επιχειρεί να ασκή σει ο συγγραφέας, την υπονομεύει η υπερβολική σχηματικότητα που διαποτίζει όλο το βιβλίο. Σε όλο το μήκος του οι «καλές», ευγενείς ιδέες σαρκώνονται σε θετικούς ήρωες (και αντιστοίχως οι «κακές» σε αρνητικούς). Οι χαρακτήρες του μυθιστορήματος μοιάζουν να αντλούν την ύπαρξή τους από την ανάγκη να διατυπωθούν οι, προτερόχρονες, ιδέες του συγγραφέα. Σε μια -αρνητικότατη για τα δ εδ ο μένα του μυθιστορήματος- ομοφωνία και ομοιοχρωμία, οι ιδέες μοιάζουν να γεννούν τους ήρωες και όχι οι ήρωες τις ιδέες. ΜΟΛΟΝΟΤΙ, όμως, αυτόν το σκόπελο -σύ μφ υτο σε κάθε αλληγορική αφ ήγηση- δεν μπόρεσε να τον παρακάμψει, ο συγγραφέας του Α ναστέλλοντος ηλίου δείχνει να δια θέτει αρετές, ανάμεσα στις οποί ες η στιβαρότητα της αφήγησης δεν είναι η μικρότερη. ■

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

Z D Z E A D Y I Z n EIZDTD 1 — E N Η

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α

Ν εκ ρ ο τα φ είο π ιά ν ω ν Ένα κείμενο μαγικού ρεαλισμού.

Μι α υπέροχη ιστορία για την αγάπη, τη ζωή και το θάνατο στη σαγηνευτική Λισαβόνα...

Ο Ζ. Λ. Πεϊσότο είναι η εντυπωσιακά ανακά λυψη της σύγχρονης πορτογαλικός λογοτεχνίας. ΖΟΖΕ ΣΑΡΑΜΑΓΚΟΥ

tS S S S m i

: Ε Ν Η

ινι

, s

I'UvCUV

ΟΛΑ ΤΑ Β Ι Β Λ Ι Ο Π Ω Λ Ε Ι Α

Λ Ο Γ Ο Τ Ε Χ Ν Ι Α

Μ α νδρ α γό ρ α ς Ένα συναρπαστικό λαϊκό παραμύθι για το χωριό Μανδραγόρας, όπου ο χρόνος μοιάζει να έχει σταματήσει στο Μεσαίωνα...

Ένα ευ φ υ ές διασ κεδα σ ακόμ υθισ τόρη μ α για τηνεηιδίοίξη του εκμ οντερνισ μ ού κα ι των π α ρ ά π λευρ ω ν απ ω λειώ ν της. Ε π ιβεβ λη μ ένο ανάγνω σμα στην επ οχή της τυραννίας της τεχνολογίας.

Κώστας Αγγελάκης

Η ένταση των παιδικών εμπειριών δεκαετία του ’50. Η επίσκεψη στο σπίτι Επιστροφή του Μιχάλη Μοδινού του κοσμοπολίτη θείου του -γνωστός ως περιγράφει το «ταξίδι» ενός εβδο«Γέρος»- και της θείας Μίνας σηματοδο μηντάχρονου αρχαιολόγου στη μνήμη και στο χρόνο. Αλληλένδετες έν τεί και την επιστροφή στα εφηβικά του χρόνια. Συγκινημένος, ψηλαφίζει τις συλλο νοιες που στην περίπτωση του Απόστολου Ζήρα αναδεικνύονται αναγκαίες για να γές έργων τέχνης, των λεπιδόπτερων και μπορέσει να εξηγήσει το παρόν. Ο ίδιος τα βιβλία του σπιτιού. Παράλληλα, αναπο λεί τον πρώτο του εφηβικό (πλατωνικό) φέρεται να εμπλέκεται σε σκάνδαλο δια έρωτα, την Έλενα Μακρή, καθώς, επίσης, σπάθισης δημόσιου χρήματος για υπογρα και τις στιγμές που περνούσε μαζί με την φές σε συμβάσεις έργων και απορρόφηση οικογένειά της. Θυμάται τις εκδρομές με κοινοτικών κονδυλίων κατά τη διάρκεια της τη μαύρη προπολεμική Φόρντ του κ. Μα θητείας του στο υπουργείο Πολιτισμού. κρή, αλλά και τα μπάνια στην παραλία δί Στις κατηγορίες που τον βαραίνουν συμπεπλα στην Νταμούχαρη. Στο μυαλό του έρ ριλαμβάνεται και σεξουαλική παρενόχληση στην υφισταμένη του. Η άσκηση δίωξης εις χονται, επίσης, σκηνές από τις βραδιές που μαζευόντουσαν όλοι στις «Καστανιές» και βάρος του από τον εισαγγελέα, σε συνδυα διασκέδαζαν, υπό τη σμό με την έντονη πίεση συνοδεία του πιάνου που ασκούσαν τα τηλε « ... η ένταση των έπαιζε η μητέρα οπτικά κανάλια, προκά- παιδικών μας εμπειριών του. Την αναδρομική λεσαν το θάνατο της γυ μας σφραγίζει αφήγηση διανθίζουν ει ναίκας του από έμ κόνες από την καθημεφραγμα. Χήρος και απο αμετάκλητα. Και ίσως, ρινότητά του με τους μονωμένος, ψάχνει να όπως λένε, εκεί να κατοίκους του χωριού. βρει ποια ήταν τα αίτια Αναμφισβήτητα, ένα που τον οδήγησαν στην πρέπει να καταφεύγουμε από τα άτομα που έπαι παρούσα κατάσταση. όταν αναζητούμε ξαν σημαντικό ρόλο «... η ένταση των παιδι στην ψυχοσύνθεση του κών μας εμπειριών μας απαντήσεις» έφηβου Απόστολου σφραγίζει αμετάκλητα. ήταν η Νόρα, η μητέρα της Έλενας. Ένα Και ίσως, όπως λένε, εκεί να πρέπει να κα βράδυ, λίγο έξω από την Αργαλαστή, η ταφεύγουμε όταν αναζητούμε απαντή Νόρα και ο Απόστολος ήρθαν σε ερωτική σεις», αναφέρεται σε κάποιο σημείο του επαφή. Η κρυφή σχέση συνεχίστηκε για βιβλίου. Έτσι, η φροϋδική θεωρία περί του αρκετά χρόνια. Αν και πολλοί νομίζουν ότι ασυνείδητου και των απωθημένων παρα ο Απόστολος Ζήρας βρίσκεται στην Αμε στάσεων είναι τα χαρακτηριστικά που δια ρική, εντούτοις, μια δημοσιογράφος κατάτρέχουν το μεγαλύτερο μέρος του μυθι στορήματος. Ο Απόστολος Ζήρας επισκέ φερε να τον εντοπίσει στο χωριό και, τότε, ξεκινά η «πολιορκία» από τις κάμερες. Η πτεται τις «Καστανιές», όπως είχε ονομα παρουσία, όμως, της υπηρέτριας Άλμας και στεί το προγονικό του σπίτι στο νότιο Πήο ερχομός του εγγονού του από την λιο, παρέα με το σκύλο του, τον Μάγκα, και στο μυαλό του ξυπνάνε αναμνήσεις Αγγλία, του δίνουν τη δύναμη να συνεχίσει από τις καλοκαιρινές του διακοπές κατά τη αισιόδοξα την πορεία της ζωής του. ■

Μιχάλης Μοδινός Επιστροφή Καστανιώτης, 2009 σ. 373, € 18,81

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

Μόνος Κοντολέων

Αυλαία μιας εποχής ο μυθιστόρημα Εγώ θα κλείσω την αυλαία κλείνει μία τριλογία - τα άλλα δύο μυθιστορήματα είναι: Ο κλήρος πέφτει στην Αρήτη ( 1999) και Η Νανά των ανοιχτών λογαριασμών» (2003). Τίτλος της τριλογίας: «Στο θέατρο των ανιόντων». Μέσα από τα τρία αυτά βιβλία η Πόλυ Μηλιώρη ανατέμνει τον 20ό αιώνα, έτσι όπως αυτός εκφράστηκε από μία μερίδα Ελλήνων - αναφέρομαι στους μικρασιάτες πρόσφυ γες και την άνοδο, κάποιων από αυτούς, από την ομάδα των προσφύγων στην τάξη των μεγαλοαστών. Το τρίτο αυτό μυθιστό ρημα περιγράφει την πτώση μιας τάξης επι χειρηματιών - αυτούς που έφτιαξαν την αυ τοκρατορία τους αμέσως μετά το Β’ Παγκό σμιο Πόλεμο. Μια πτώση που δημιουργείται, καθώς το κοινωνικό και οικονομικό ήθος μεταλλάσσεται και στη θέση της ατο μικότητας βλέπουμε να εισβάλει η κλίκα ή, αν προτιμάτε, τα διάφορα οικονομικά και επιχειρηματικά καρτέλ. Μα μια τέτοια κατά σταση επιδρά και στις διαπροσωπικές σχέ σεις, καταρρακώνει και οικογενειακούς δε σμούς. Η Πόλυ Μηλιώρη πάνω σε αυτή την καταρράκωση στέκεται και αναλύει, με ρυθ μούς αγχωτικούς, τα μικρά και μεγάλα δρά

ματα που κρύβονται μέσα στα μεγαλοα στικά σπιτικά. Και έτσι βέβαια δικαιολογεί και την απόφασή της να χρησιμοποιήσει -στο τρίτο μέρος της τριλογίας- την υπο κειμενικότητα της πρωτοπρόσωπης αφήγη σης. Από τη συνολική ματιά της προσφυγιάς του πρώτου έργου, στην αντικειμενικότητα της οικονομικής αυτάρκειας του δεύτερου και, τέλος, στην υποκειμενικότητα της δια πραγμάτευσης αξιών και συναισθημάτων. Το μυθιστόρημα Εγώ θα κλείσω την αυλαία είναι και περισσότερο φιλόδοξο σε σχέση με τα άλλα δύο της τριλογίας. Κι αυτό γιατί, παράλληλα με την αφήγηση των μυθιστορη ματικών συμβάντων, η Μηλιώρη θέτει ζητή ματα που έχουν να κάνουν με τη σχέση πραγματικής ζωής και μυθιστορηματικής. Καθώς η βασική αφηγήτρια είναι και η ίδια συγγραφέας θεατρικών έργων, αναζητά τα όρια ανάμεσα στη ζωή και την τέχνη. Το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα, δεν είναι άλλο από εκείνο της αναπαράστασης του τέλους μιας εποχής. Έργο εντέλει πικρό, καθώς κλείνει την αυλαία μιας εποχής και μιας οι κογένειας, αλλά και τρυφερό μια και συμπά σχει με τον κάθε θύτη, ξέροντας πως θα εί ναι ο ίδιος και θύμα του εαυτού του.. ■

Κ υ κ λοφ ορεί το 6° τ ε ύ χ ο ς το υ περιοδικ ού

“Η ΨΥΧΑΝΑΛΥΣΗ ” (έκδοση της Ελληνικής Εταιρείας της Ν έας Λ ακανικής Σχολής). Το νέο αυτό τεύχος αφιερώνεται στην υπεράσπιση του ψυχαναλυτικού λόγου και την ανάδειξη της επικαιρότητάς του. «Η ηθική του ψυχαναλυτικού λόγου είναι πράγματι αμετάβλητα παράκαιρη. Διότι είναι κατ’ ουσίαν ανατρεπτικός λόγος. Ανατρέπει τόσο χον λόγο του κυρίου που αξιώνει να εγκαταστήσει μια κανονιστική εξομοίωση των οποιωνδήποτε ιδιαιτεροτήτων όσο και τις τυραννικές απαιτήσεις του υπερεγώ για απόλυτη απόλαυση. Το ασυνείδητο έχει μέλλον μόνο υπό την προϋπόθεση ότι ο ψυχαναλυτικός λόγος θα συγκροτήσει, πάντα με τον εκάστοτε απαραίτητο τρόπο, ανατρεπτική δύναμη στους κόλπουςτου λόγου του κυρίου. Είναι το συμφέροντης ζωής». (Απόσπασμα από το Αντί προΑόγου του Ρεζ. Μπλανσέ) Άνοιξη 2009, σελ. 178,15 €

Πόλυ Μηλιώρη Εγώ θα κλείσω την αυλαία Πατάκης, 2009 σ 547, € 22

[

δ ι α β α ζ ω ] Β Ι Β Λ Ι Ο Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Η

Λημήτρης Β. Τριανχαφυλλίδης

-ορκίζοντας τον εφιάλτη ρετικός, ανατρεπτικός, τόσο ως προς τη Θανάσης Σκρουμπέλος «ξανα χτυπά» με τον Μ παλτά και άλλες θεματολογία του, όσο και ως προς τη γλώσσα που χρησιμοποιεί, αποδεικνύει ιστορίες. Μία από τις πιο δυνατές πως η νιότη και η ζωντάνια δεν είναι θέμα γραφίδες της σύγχρονης ελληνικής λογο ληξιαρχικών σημειώσεων, αλλά διάθεση και τεχνίας στο νέο του βιβλίο «χορεύει το κατάσταση του πνεύματος. Ο Θανάσης δικό του ζεϊμπέκικο» μέσα από τρεις Σκρουμπέλος είναι ένας από τους καλύτε ιστορίες, όπου αποτυπώνει με λόγο πει ρους λογοτέχνες που διαθέτει σήμερα η στικό και συναρπαστική γραφή τη ζωή που χώρα. Αντλεί το υλικό του από την ίδια τη σπαράσσει πίσω από το ψέμα, τη βία και ζωή, γίνεται ένα με αυτό, το αναπλάθει και τη συναλλαγή. Καυστικός, εύστοχος και ειρωνικός ο Θα το παρουσιάζει δίχως φτιασίδια και ψιμύ νάσης Σκρουμπέλος, με μακρά θητεία στον θια, από εκείνα που υπαγορεύει το σύγ χρονο μάρκετινγκ του βιβλίου. Αφήνει το κινηματογράφο, «γυρίζει» ένα νεορεαυλικό του να μιλήσει λιστικό φιλμ νουάρ της μόνο του και εκείνο μι καθ’ ημάς πραγματικότη Οι ήρωες του λάει κατευθείαν στην τας, όπου ένοχοι πολιτικοί Σκρουμπέλου είναι οι καρδιά του αναγνώστη. και δικαστές, αργυρώνη άνθρωποι τις διπλανής Οι ήρωες του Σκρουτοι μπάτσοι, τρομαγμένα μπέλου είναι οι άνθρω πρεζόνια κι ένας θίασος πόρτας, οι οποίοι μέσα ποι τις διπλανής πόρ καθημερινών ανθρώπων, στο διαβασίδι της ζωής τας, οι οποίοι μέσα στο που κρύβουν βιασμένες βρίσκονται, κάποια διαβασίδι της ζωής βρί συνειδήσεις, ανομολόγη στιγμή, αντιμέτωποι με σκονται, κάποια στιγμή, τες επιθυμίες και σκοτει αντιμέτωποι με κορυ νούς εφιάλτες από το πα κορυφαία ηθικά και φαία ηθικά και υπαρ ρελθόν, συνθέτουν την υπαρξιακά διλήμματα. ξιακά διλήμματα. Και ζωντανή τοιχογραφία της Και τότε τότε μεταμορφώνο σημερινής κοινωνίας. μεταμορφώνονται νται. Μαζί με αυτούς Μέσα από οβιδιακές με μεταμορφώνεται και η ταμορφώσεις, οι οποίες όμως παραπέμπουν στον Κάφκα, οι ήρωες πραγματικότητα και αποκτά τις πραγματι κές της διαστάσεις. Διαστάσεις που δεν των ιστοριών, στην πιο διάσημη γειτονιά της Ελλάδας, στα Εξάρχεια, δίνουν το δικό έχουν να κάνουν με την ωραιοποιημένη ει κόνα που παρουσιάζει η ανόητη τηλοψία τους αγώνα για την επιβολή της άγραφης δικαιοσύνης, η οποία ενσαρκώνεται με τον της εποχής μας. Διαστάσεις που φανερώ μπαλτά. Τον πέλεκυ, όπως θα έλεγαν οι νουν ρωγμές και χάσματα που καταπίνουν γραμματιζούμενοι ή τη Θεία Δίκη, όπως θα ζωές και καταβροχθίζουν υπάρξεις. σημείωναν οι θρησκευόμενοι. Μετά το Bella Ciao και Τα μπλε καστόρινα Ο ίδιος ο Θανάσης Σκρουμπέλος γράφει παπούτσια ο Θανάσης Σκρουμπέλος «ξα στο τέλος του βιβλίου, ότι «η ιστορία του ναχτυπά» με τον «Μπαλτά», το «Κάπο μπαλτά ήταν σαν ξορκισμός. Να ξορκίσω Βέρντε» και «Τα πάγανα». Ένα συγκλονι τον εφιάλτη». Παιδί μιας γενιάς που υπέ στικό βιβλίο που προσφέρει στον αναγνώ φερε πολλά, ο συγγραφέας, μαχητικός, αι στη μεγάλες συγκινήσεις. ■

Θανάσης Σκρουμπέλος Ο μπαλτάς και άλλες ιστορίες Τόπος, 2009 σ. 194, € 13,30

<50

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

. Δ Ι Α Β Α Ζ Ω Β I Β Λ

Αντιγόνη Κατσαδήμα

Ποιητική μηχανή ι καθιστά τη γλώσσα μηχανή αναζή τησης; Στον ορίζοντα του ερωτήμα τος, εάν η γλώσσα - οφειλέτης αντλεί δύναμη από εγκαθιδρυμένες σχέ σεις, που τη συνδέουν με την εργασία και την εξουσία, βλέπουμε ότι αυτός ο τύπος γλώσσας συνιστά μια μηχανή και συντελεί στην αύξηση της παραγωγικότητας υπό το καθεστώς της «γραμμικής ηλεκτρονικής» ή / και της επιστημονικής διαλέκτου. Τε λεί χρέη για μια ανθρώπινη μηχανή, για έναν ανθρώπινο παράγοντα μετατρεπόμενο σωματικά και νοητικά σε υπηρεσιακό ιππότη, αμυνόμενο περί κεφαλαίου, ο οποίος μην έχοντας προσωπικό χρόνο να απολαύσει τις εικόνες ζωής, απέτρεψε τη συνείδησή του από κάθε ελαφρύ, αέρινο, φυσικό, εντέλει στοιχείο. Δεν είναι η περίπτωση της γλώσσας που εξετάζουμε, αλλά, ευκαιρίας δοθείσης, ενδιαφέρει να αποκρυπτογραφήσουμε αυτό το «εντέλει», εάν το τέλος συνιστά σκοπό ή / και τέρμα. Η γλώσσα - οφειλέ της πολεμά ή / και πεθαίνει; Παρόλο που η γλώσσα - οφειλέτης δεν καθίσταται μηχανή αναζήτησης, μέσω και διά της οποίας ο συγγραφέας Μιχαήλ Μή τρας ακούει ύποπτους ήχους πίσω από χαραμάδες λέξεων και επιχειρεί οι γενετήριες εικόνες να συνάψουν αντιφατικές, δραστήριες και αυτόνομες σχέσεις, δεν παύει να αξιολογείται. Εάν δεν υπήρχε, δεν θα προέκυπτε μέσω του συμπτωματολογικού χαρακτήρα της, μέσω της επιθανάτιας μαχητικότητας, η άλλη γλώσσα που διαπερνά το θνησιγενές για να το διασώσει, ως σύστημα ετερογε νών καθεστώτων. Σε αυτήν την άλλη κατά σταση, το ασυνείδητο ενεργοποιείται, αναμορφώνει τη συλλογική πραγματικό τητα και προσδίδει μια ατομική διάσταση

Το στοιχείο του ξένου εσωτερικεύεται από τον άνθρωπο για να μετατραπεί σε άλλο, σε έτερον, ενώ κάθε μετατροπή στοιχείων, ιδωμένη ως εσωτερικευμένη τροπή, ανήκει, καταγωγικά και μόνο, σε ένα φασματικό παρόν, από το οποίο δεν δόθηκε η δυνατότητα διαφυγής, δηλαδή, τροπής σε φυγή, εφόσον είμαστε πολιτι σμικά εξημερωμένοι. Είναι προφανές ότι η Μηχανή αναζήτησης του βολιώτη συγγραφέα, Μ. Μήτρα, δεν εί ναι μόνο ο τίτλος για μια σειρά πεζογρα φημάτων. Μηχανή αναζήτησης είναι κάθε κείμενο: η «Φανταστική Νουβέλα», η «Αστική Τοπιογραφία», οι «αόριστες λε πτομέρειες». Αναζήτηση ίσον υποψία. Στη «Φανταστική Νουβέλα», (σελ. 26), στο απόσπασμα «θάλασσα αίμα και δαντέλλες τέταρτο φεγγαριού στάχυα στον κάμπο περιοδικά σε περίπτερο», ο αναγνώστης υποψιάζεται εικόνες όμοιες με εκείνες του Ζαν Λυκ Γκοντάρ, στην ταινία του «Δύο ή τρία πράγματα που ξέρω γι’ αυτήν». Αργό τερα, (σελ. 203), η υποψία επαληθεύεται. Παραθέτω ένα «μονοκόμματο» κείμενο, αποκαλυπτικό για τη σχέση του νεφελώ ματος που η γλώσσα συμπράττει με ή ενα ντίον του εαυτού της, (σελ. 15): «μεσημέρι ή βράδυ όταν θ’ αρχίσης να δοκιμάζης τη βεβαιότητά σου μετεωριζόμενη πάνω σε μια ταλάντωση κατά διαστήματα μένοντας ακίνητη κι εγώ θα θέλω πολύ να σβήσω το φως να φάω ένα μήλο να βγω στη λεω φόρο ή να κοιμηθώ βαθειά. Ύστερα όμως απομνημονεύω τις γνωστές προνομιούχες λέξεις κι αλλάζω διάθεση». ■

Μιχαήλ Μήτρας Μηχανή Αναζήτησης

http://lego4.blogspot.com Αντιγόνη Κατσαδήμα

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

[ BΔ II AB

] Λ I Ο K P I T I K H

β ά ζ ω

Άρτεμις Αργυρή

Παίζοντας με τον αναγνώστη ίναι σπάνια τα παραδείγματα συγγρα φέων, τουλάχιστον στα ελληνικά λο γοτεχνικά δρώμενα, των οποίων η γραφή συνεχίζει την παράδοση των συγ γραφέων στήλης, που διαλέγονται νοητά με τους αναγνώστες τους σε μία τέλεια εναρ μόνιση συγχρονίας και διαχρονίας, υπερβαίνοντας το όχημα των σελίδων μίας εφη μερίδας ή ενός βιβλίου. Υπάρχει, ωστόσο, μια μυστική αίρεση -στην οποία ανήκει αδιαμφισβήτητα και ο Νάσος Χριστογιαννόπουλος- για τους οποίους θαρρείς πως η συγγραφή δεν έχει νόημα άλλο παρά μόνο, μέσα από την όποια δεξιοτεχνική καλειδοσκοπική συνάρμοση θε μάτων, εκφραστικών μέσων και λογοτεχνι κών σχημάτων, να αποτυπώσουν στο χαρτί τη συμβολική προσωπική επικοινωνία τους με τον πιθανό αναγνώστη. Μελάνι ανεξίτηλο τιτλοφορείται το νέο μυ θιστόρημα του συγγραφέα, ο οποίος αναθέ τει στο μελάνι της πένας του να μας ταξιδέ ψει αυτή τη φορά σε δύο διαφορετικές ιστο ρίες και εποχές με απρόσμενους συνειρ μούς, αλλά με ένα κοινό συστατικό: τον ίδιο. Φύσει ευγενής, τον διέπει μια σπάνια αί σθηση του μέτρου που δεν μπορεί παρά να αναγνωρίζει και να αποζητά το ουσιώδες. Η διεισδυτική ματιά του, άλλοτε με χιούμορ που προσιδιάζει στο φιλοπαίγμονα χαρα κτήρα του και άλλοτε με εσωτερική παρα δοχή, υφαίνει καίρια σχόλια για τον κακώς νοούμενο νεοελληνισμό και τη λησμονη μένη ελληνικότητα, για τις επιφάσεις της ιστορίας και τις ετικέτες της ζωής, ακόμα και για τις δικές του μύχιες σκέψεις, που ξε διπλώνει με τόλμη στην οικεία και παραστα τική αίσθηση της διήγησης ενός φίλου. Τη λογοτεχνικότητά του ο συγγραφέας αφήνει να κυλήσει ελεύθερα και απροσποί ητα, δίχως καλολογικά φτιασίδια, επιστρα

Μελάνι i ανεξίτηλο '

Νάσος Χριστογιαννόπουλος Μελάνι ανεξίτηλο Εμπειρία Εκδοτική, 2008 σ 308, € 18

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

τεύει, ωστόσο, με εντυπωσιακή δεινότητα το διάλογο, τη δύναμη της ρέουσας γλώσ σας, προκειμένου να υπερασπιστεί την πε ριγραφή, να αποδώσει την εποχή, να ψυχο γραφήσει τους χαρακτήρες του. Η λεπτο μέρεια γίνεται υφάδι όχι μόνο για το περί φημο αστυνομικό δαιμόνιο του, που φρο ντίζει να στήνει με ευστροφία, παγίδες και ανατροπές σε όποιον βιαστεί να κομπάσει πως επιτέλους συνέλαβε το κλειδί της πλο κής, αλλά συμπυκνώνει με τρόπο άμεσο, και γι’ αυτόν το λόγο ενδιαφέροντα, τη σύγ χρονη πραγματικότητα, την ιστορική εποχή, την τέχνη και την κουλτούρα. Όποιος διαλέξει να ανοίξει το Μελάνι Ανε ξίτηλο, θα βρει ισόποσα μοιρασμένο το ιστορικό μυθιστόρημα και την καταιγιστική αστυνομική δράση. Θα αναπνεύσει το άρωμα αλλοτινών εποχών, θα αναζητά συ νεχώς τους κρυφούς αρμούς που πλέκουν αξεδιάλυτα τις ζωές των ηρώων του. Όμως, οι ήρωες του Νάσου Χριστογιαννόπουλου δεν ζουν την ζωή μόνο ενός βιβλίου, ούτε η αφήγησή του γεννιέται και ολοκληρώνεται στο 17ο ή στο δικό μας αιώνα, σε μία μόνο διάσταση ή σε μία ανάγνωση. Η γραφή του υπερβαίνει την παράδοσή μας στη νωχελική απόλαυση της λογοτεχνίας, αναιρώντας ήδη την πεποίθηση - άποψη - πιθανότητα πως στο Μελάνι Ανεξίτηλο μας περιμένει άλλη μια περισσότερο πρωτότυπη ή χιλιοειπω μένη αφήγηση. Γιατί, πάνω από όλα, η μυ θοπλασία του Νάσου Χριστογιαννόπουλου μας καλεί από την πρώτη μέχρι την τελευ ταία σελίδα σε μία μετωνυμική συνάντηση, που ο μυθολόγος της μας περιμένει πάντα εκεί, στο σχόλιο της απόφανσης, σε ένα κλείσιμο του ματιού, στην τρυφερότητα των μικρών κινήσεων, στο «αυτά για τώρα», αφήνοντάς μας με την προσμονή του επό μενου βιβλίου, του επόμενου άρθρου. ■

ΤΑΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ

Δ Ι Α Β Α Ζ Ω ] . Β Ι Β Λ Ι Ο Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Η

Λεύτερης Καλοσπύρος

Το παρόν και το μέλλον (;) της βρετανικής λογοτεχνίας ους χωρίζουν είκοσι περίπου χρόνια και δύο διαφορετικές κοσμοαντιλή ψεις, όπως αυτές εκφράζονται από τις γενιές -Generation X εκείνη, Generation Υ εκείνος- που αντιπροσωπεύουν αντί στοιχα. Εκείνος ντεμπουτάρισε πέρυσι με το πρώτο του μυθιστόρημα, το Υποβρύχιο, και δαφνοστεφανώθηκε με τη μία από κοινό και κριτικούς, εκείνη σφράγισε με το Day το 2007 μια συγγραφική πορεία δεκαεφτά χρόνων και δέκα βιβλίων. Ο ήρωας του Dunthorne, ο δεκαεξάχρονος Όλιβερ Τέιτ, ένα κράμα ασυνήθιστα ευφυ ούς εφήβου των 00’ς και τετραπέρατου καρ τούν ήρωα της Pixar, βιώνει τις πρώτες μεταμορφωτικές εμπειρίες ενηλικίωσης. Είναι ερωτευμένος με την Τζορντάνα, μια σαλια ρισμένη, εκκεντρική πιτσιρίκα. Κάνει παρέα με τον Τσιπς και σκαρώνουν μαζί εκκωφαντικές χοντροκομμένες φάρσες. Χώνει διαρ κώς τη μύτη του στις υποθέσεις των γονιών του και, όταν ο γάμος τους διέρχεται βαριά κρίση, ο Όλιβερ κάνει όλες εκείνες τις αξιο λάτρευτα αδέξιες κινήσεις που, παρά την εντιμότητα των προθέσεών τους, το μόνο που καταφέρνουν, τουλάχιστον στην αρχή, είναι να επισπεύσουν το διαφαινόμενο χω ρισμό τους - παρόλο που κάποιες συγκυρίες στη συνέχεια θα αποτρέψουν την κατα στροφή. Όλες αυτές τις περιπέτειες τις κα ταγράφει στο ημερολόγιό του με ιδιαίτερη προσοχή και ξεχωριστή αγάπη για τις λέξεις - ο Όλιβερ είναι ένας όψιμος διανοούμενος που μελετά εξονυχιστικά το λεξικό της Οξφόρδης και γκουγκλάρει στο διαδίκτυο για να συλλέξει γνώσεις και πληροφορίες για καθετί που εξάπτει τη φαντασία του. Το χι ούμορ του είναι, επίσης, απολαυστικό, αφού, όπως κάθε πιτσιρίκος της ηλικίας του, εκτο ξεύει δολοφονικές ατάκες με παχυλή άγνοια κινδύνου, όντας ακόμη ανίκανος, παρότι πρόωρα ευφυής, να συναισθανθεί τις πιθα

Α. Λ. Κέννεντυ Day Μετάφραση: Δημήτρης Αθηνάκης Ίνδικτος, 2008 σ. 472, € 24

Joe Dunthorne Υποβρύχιο Μετάφραση: Αλέξης Καλοφωλιάς Ίνδικτος, 2008 σ. 298, € 19,60

64-

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

νές συνέπειες των λεγόμενών του. Ο Άλφρεντ Ντέι, από τη μεριά του, είναι ένας άτολμος, πληκτικός, ευθυνόφοβος, σμηνίας της βρετανικής βασιλικής αεροπορίας κατά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και συνάμα ένας μυθιστορηματικός χαρακτήρας που δεν έχει προλάβει να σκουριάσει από τις οξειδωτικές αναθυμιάσεις των περασμένων μεγαλείων, αφού επιλέγοντας να τοποθετήσει τον ήρωά της στα γυρίσματα μιας πολεμικής ταινίας ντοκιμαντέρ, λίγα μόλις χρόνια μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, η Κέννεντυ κα ταφέρνει να τον προικίσει με μια φερεγγυότητα που φαίνεται να απουσιάζει από τους βετεράνους ήρωες πολέμου αντίστοιχων μυ θιστορημάτων του είδους. Οι αναμνήσεις του από τον Πόλεμο είναι ολοζώντανες, ζωηρό χρωμες, χειροπιαστές· το παρελθόν είναι πο λύ πρόσφατο για να επιτραπεί οποιαδήποτε παρέμβαση από τα συνεργεία εξωραϊσμού της μνήμης, που συνηθίζουν να μακιγιάρουν τα πολεμικά κατορθώματα με τον απατηλό ηρωισμό των «παλιών ένδοξων ημερών». Ο Ντέι σουλατσάρει πέρα δώθε στο αχανές στρατόπεδο που γυρίζεται η ταινία, με τις σκέψεις του να διαθλώνται πάνω στα πρό σωπα και στα αντικείμενα που ανταμώνει, γε μίζοντας τον τόπο με προβολές εικόνων του παρελθόντος, από τις οποίες δεν μπορεί και δεν θέλει να ξεφύγει. Νοσταλγεί τους μονα δικούς πραγματικούς φίλους που έκανε στη ζωή του, που χάθηκαν σε μια θεαματική αε ρομαχία με ένα γερμανικό καταδιωκτικό (μόνο ο ίδιος κατάφερε να επιζήσει, για να πιαστεί κατόπιν αιχμάλωτος από τους Γερμα νούς) και αναπολεί τις λίγες πολύτιμες στιγ μές που έζησε με την Τζόις, επανεξετάζοντας παράλληλα με ψυχραιμία και ρεαλισμό τα αδιέξοδα της βραχύβιας σχέσης τους. Εξο μολογείται στον αναγνώστη, άλλοτε με στακάτη χαμηλή φωνή, άλλοτε μέσα από κοφτά παραληρηματικά κρεσέντο, τις μικρές και τις

[ Δ Ι Α Β Α Ζ Ω Β Ι Β Λ Ι Ο Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Η

μεγάλες σκέψεις που κάνει ένας συνηθισμέ νος άνθρωπος στη διάρκεια ενός τόσο τρο μερού πολέμου. Αν υπάρχει ένα αρνητικό σημείο στο μυθι στόρημα της Α. Λ. Κέννεντυ, αυτό δεν είναι άλλο από το ότι το ίδιο το κείμενο φροντί ζει με κάθε τρόπο να υπενθυμίζει στον ανα γνώστη πως αποτελεί προϊόν εξαντλητικού «ευφυούς σχεδιασμού». Ο Ντέι μοιάζει σε σημεία με έλλογη μαριονέτα που καθοδηγεί ται με άκαμπτη μηχανική ακρίβεια από τη συγγραφέα και η αδιάπτωτη ροή της συνεί δησής του, που παρουσιάζεται με όλες τις συνδηλώσεις και τους ιριδισμούς της, δεν κυματίζει φυσιολογικά στο χώρο και στο χρόνο, αλλά προσκρούσει συχνότατα στα αντερείσματα και στα τοιχώματα που η Κέν νεντυ δεν έχει φροντίσει να γκρεμίσει και να απομακρύνει από την επιφάνεια του κειμέ νου της -ενός κειμένου που μετεωρίζεται

]

στο μεταίχμιο μοντερνισμού και μεταμοντερνισμού-, με αποτέλεσμα αυτό να μην αναπνέει και να μην διαθέτει παρά λιγοστούς βαθμούς ελευθερίας, αναφορικά με τη σχέση του με τον αναγνώστη. Τα πράγματα ίσως ήταν διαφορετικά αν η συγγραφέας, που στην κανονική της ζωή ασχολείται ερα σιτεχνικά με τη stand up κωμωδία, είχε αφή σει χώρο για χιουμοριστικές παρεμβολές που θα αλάφρωναν κάπως το δεινοσαυρικό μοντερνιστικό ύφος του Day. Βέβαια, οι πα ραπάνω ενστάσεις δεν αρκούν για να μειώ σουν τη λογοτεχνική αυταξία του έργου. Αυτό το αντιλήφθηκε στο μέγιστο βαθμό ο Δημήτρης Αθηνάκης, ο οποίος μας παρέ δωσε μία ευφυέστατη μετάφραση του κειμέ νου, αρμονικά συντονισμένη στους απρόβλε πτους art-rock ρυθμούς που ενορχηστρώνει το απίθανο μυαλό της σημαντικής βρετανίδας μυθιστοριογράφου. ■

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΠΑΠΥΡΟΣ www.papyrosonline.gr Έκθεση - Βιβλιοπωλείο·. Πανεπιστημίου 46 & Χαρ. Τρικούπη, Αθήνα χηλ. 210 3826813 - 210 3826211

[

ι α β

ζ ω

]

Β Ι Β Λ Ι Ο Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Η

Λημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης

Σπουδή πολέμου και αγάπης εμφύλιος πόλεμος είναι η πιο τευτικό Μιγκέλ. Οι δύο ήρωες του μυθιστο αδυσώπητη μορφή πολέμου. ρήματος θα ανακαλύψουν τον αληθινό Αφήνει βαθιά ίχνη και ανεπούλω έρωτα και θα ζήσουν το όνειρό τους μέχρι τες πληγές στο κορμί του λαού, στον τη στιγμή που ο βομβαρδισμός της Γκέροποίο η μοίρα έστειλε αυτή τη συμφορά. νικα από τη γερμανική πολεμική αεροπο Ο ισπανικός εμφύλιος πόλεμος σφράγισε ρία, στις αρχές του Β’ Παγκοσμίου Πολέ τον 20ό αιώνα, γιατί, πέραν όλων των άλ μου θα αλλάξει για πάντα τη ζωή τους, αλλά λων, ήταν ένα τεράστιο αιμοσταγές πεί και την ιστορία της γενέθλιας χώρας τους. ραμα αλλά και μια αναμέτρηση μεταξύ των Το Γκέρνικα, ο χορός της ελευθερίας εί μεγάλων δυνάμεων της εποχής. Δεν είναι ναι μια σπουδή πάνω στην αγάπη, η οποία τυχαίο, λοιπόν, το γεγονός ότι ενέπνευσε ανθίζει σε καιρούς χαλεπούς. Ο συγγρα μεγάλα έργα σε όλες τις τέχνες, μεταξύ φέας εξιστορεί τα γεγονότα με τη διεισ αυτών, δε, και στη λογοτεχνία, και εξακο δυτική ματιά του δημοσιογράφου - χρο λουθεί να το κάνει νικογράφου και ακόμη και στις μέ Ο συγγραφέας εξιστορεί αφηγείται πειστικά ρες μας. μια μαύρη σελίδα Ο Μπόλιγνκ χρησι τα γεγονότα με τη διεισδυτική όχι μόνο της ισπα μοποιεί το ιστορικό νικής, αλλά και της ματιά του δημοσιογράφου αυτό πλαίσιο για να παγκόσμιας ιστο αφηγηθεί μια ιστο χρονικογράφου και αφηγείται ρίας. ρία αγάπης, αλλά και Ο συγγραφέας συνάμα αναπαριστά πειστικά μια μαύρη σελίδα Ντέιβ Μπόλιγνκ εί ένα στυγνό έγκλημα ναι αθλητικός συ όχι μόνο της ισπανικής, πολέμου που έπληξε ντάκτης και το την ψυχή ενός υπε Γκέρνικα, ο χορός αλλά και της παγκόσμιας ρήφανου λαού, του της ελευθερίας εί ισπανικού, και απο- ιστορίας ναι το πρώτο του τέλεσε την πηγή μυθιστόρημα, το έμπνευσης για τον μεγαλύτερο μέρος περίφημο πίνακα του Πάμπλο Πικάσο με του οποίου γράφτηκε κατά τη διάρκεια θέμα τη Γκέρνικα. αναμονών σε αεροδρόμια, σε πολύωρες Ο ήρωας του βιβλίου, Μιγκέλ Ναβάρο, το αεροπορικές πτήσεις και σε ξενοδοχεία, 1935 έρχεται σε σύγκρουση με μέλη της ενώ ο ίδιος ακολουθούσε αθλητικές ομά ισπανικής πολιτοφυλακής και αναγκάζεται δες του Σιάτλ ανά τις Η.Π.Α. Τα δικαιώ να εγκαταλείψει το ψαροχώρι που ζούσε, ματα του βιβλίου έχουν ήδη πουληθεί σε προκειμένου να βρει μια καλύτερη τύχη 11 χώρες, είναι ήδη στη λίστα των «ευπώστην Γκέρνικα, το κέντρο της βασκικής λητων» στην Ισπανία και έχει τιμηθεί με το κουλτούρας και παράδοσης. Εκεί, συνα βραβείο Pacific Northwest Booksellers. Ο ντάει και τον έρωτα της ζωής του, τη Μιρέν, συγγραφέας είναι βασκικής καταγωγής, μία χαρισματική χορεύτρια, που αν και γεννήθηκε στο Σικάγο και σήμερα ζει στην μπορεί να επιλέξει ανάμεσα στους εργένη πολιτεία της Ουάσινγκτον με τη γυναίκα δες συντοπίτες της, ερωτεύεται τον γοη του και τα δύο παιδιά τους. ■

Ντέιβ Μπόλινγκ Γκέρνικα, ο χορός της ελευθερίας Μετάφραση: Βασιλική Κοκκίνου Ψυχογιός, 2009 σ. 504, € 19,90

6β

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

β λ

ι ο

Ε Δ I A Β A Ζ Ω !1 κ

ρ ι

ι κ

Λημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης

Τα βαθύτερα αίτια ια σπουδή - αναζήτηση των βαθύτε ρων αιτιών των ανθρώπινων πρά ξεων είναι το πρώτο μυθιστόρημα του αμερικανού συγγραφέα John Haskel το Αμερικανικό καθαρτήριο που παρουσιάζουν στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό οι εκδόσεις Πάπυρος. Σεναριογράφος, ηθοποιός και σκηνοθέτης ο ίδιος, στο βιβλίο του αυτό, κα ταργεί τους κλασικούς διαχωρισμούς των ει δών και κινείται μεταξύ σεναρίου για road movie, αστυνομικού μυθιστορήματος, ψυχο λογικού θρίλερ και μεταφυσικής αναζήτησης. Όλα ξεκινούν με την εξαφάνιση της γυναί κας του ήρωα του μυθιστορήματος και την εύρεση, ανάμεσα στα πράγματά της, ενός παράξενου χάρτη, στον οποίο υπογραμμίζε ται μια διαδρομή από τη Νέα Υόρκη ως το

δλεξ α ν τ ρ Σ

Ο Λ Ζ Ε Ν IΤ Σ I Ν

Σαν Ντιέγκο, με πόλεις σημειωμένες μέσα σε κύκλους. Ο ήρωας αποφασίζει να πάρει την υπόθεση στα χέρια του και ακολουθώντας το χάρτη, βγαίνει στον ατελείωτο αμερικανικό αυτοκινητόδρομο, προκειμένου να αναζητή σει τη γυναίκα που αγαπά. Το ταξίδι, ένα τα ξίδι στο αμερικανικό όνειρο, σβήνει τη διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στη ζωή και στο θάνατο και η ύπαρξη πλέον αποκτά διάφανα χαρακτηριστικά. Τελικά, η τύχη της γυναίκας του Τζακ είναι η μικρότερη έκπληξη που επι φυλάσσει αυτό το ταξίδι. Το Αμερικανικό καθαρτήριο είναι το πρώτο δείγμα γραφής του John Haskel, το οποίο έγινε δεκτό με ενθουσιώδεις κριτικές στις Η.Π.Α., ενώ έχει μεταφραστεί μέχρι σήμερα σε πολλές γλώσσες. ■

John Haskel Αμερικανικό καθαρτήριο Μετάφραση: Σοφία Ανδρεοπούλου Πάπυρος, 2009 ο. 275, € 16

[

ι α

ζ ω

]

Β Ι Β Λ Ι Ο Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Η

Ελεάννα Βλαστού

Όταν κάποιος έχει, πρέπει να φροντίζει να τον συγχωρούν αποθάρρυναν υπενθυμίζοντάς του ότι θα υγγραφέας πολλών μονογραφιών και χρειαζόταν τουλάχιστον 10 χρόνια. Τι μυθιστορημάτων όπου συνυπάρχει μπορεί να βλέπει, ν’ ακούει και να θυμάται μυθοπλασία και ιστορική έρευνα, ο ένας πίνακας; Ο πίνακας που δεν αποχωρί Pierre Assouline στο Πορτρέτο ενώνει τα στηκε τα οικογενειακά σαλόνια, παρά σε μεγάλα του ταλέντα, του μυθιστοριογράελάχιστες εξαιρέσεις, ανηρτημένος σε φου και του βιογράφου για να γράψει την χώρο κομβικό όπου παρέλαυναν οι μεγάλοι ιστορία μια ισχυρής γαλλικής, αριστοκρα τικής ισραηλιτικής οικογένειας τραπεζιτών, της λογοτεχνίας, όπως ο Μπαλζάκ και ο Προυστ, γνώρισε τους ισχυρούς της μου των Ρότσιλντ. Με αφηγήτρια γεννημένη Ρόσικής, όπως ο Ροσίνι και ο Μπερλιόζ, συνυ τσιλντ, τη βαρόνη Μπέτυ ντε Ρότσιλντ, ο πήρξε με αντάξια έργα τέχνης του ΡέPierre Assouline ασχολείται πρώτη φορά μπραντ, Βελάσκεθ και Ρούμπενς. Έζησε την με μία γυναικεία ύπαρξη (η πρώτη απόκαλοπέραση, την αλληλεγγύη στους κόλ πειρά του για μία βιογραφία της Ντυράς πους της οικογένειας, το ρατσισμό, τη μι δυστυχώς δεν ευοδώθηκε). Ο ζωγράφος σαλλοδοξία και, επί Ένγκρ ξεκίνησε να φι σης, τα μεγάλα ιστο λοτεχνεί το πορτρέτο Για να ξεκινήσει η απόλαυση ρικά γεγονότα. της βαρόνης το 1844. της ανάγνωσης, ο αναγνώστης Της έδωσε σάρκα, Μια μόνο απορία πρέπει να δ εχτεί τις εξής οστά και πολύ υλικό έχουμε που έμεινε σχολιασμού σε ό,τι συμβάσεις: ότι το πορτρέτο αναπάντητη. Τι έχει αφορά στην πόζα. Ο μιλάει και ότι τίποτα δεν είναι κάνει η Γαλλία για Assouline της δίνει τους Ρότσιλντ; Η τόσο αδιάκριτο όσο η ζωή φωνή, μνήμη, ταμπεσχέση, όπως φαίνε ραμέντο και πολύ ψυ ενός πίνακα. Το επινόημα ται, ποτέ δεν χραιμία για να μπορεί του συγγραφέα λειτουργεί υπήρξε ισότιμη. Με να αφηγηθεί 150 χρό το μότο «όταν κά νια γαλλικής ιστορίας. Όλα αυτά κρατώ ποιος έχει, πρέπει να φροντίζει να τον συγ ντας πάντα τη θέση της, διατηρώντας μια χωρούν» η οικογένεια αποδείχτηκε ευγνώ υπόνοια ειρωνείας, ακόμα και σε δυσμε μων στο γαλλικό κράτος, δωρίζοντας περί νείς συνθήκες. που 70.000 έργα τέχνης. Στη γαλλική πρω «Είμαι το πορτρέτο», λέει στη δεύτερη σε τεύουσα ένα αδιέξοδο στο όνομα των Ρόλίδα. Η βαρόνη που δημιούργησε το κοι τσιλντ αποδείχτηκε απλή συνωνυμία... Περιμένουμε κάποια επόμενη αναδρομική νωνικό προφίλ των Ρότσιλντ αυτοσυστήνεται. Για να ξεκινήσει η απόλαυση της ανά έκθεση του Ένγκρ όπου η κυρία Ρότσιλντ γνωσης, ο αναγνώστης πρέπει να δεχτεί τις θα έχει την ευκαιρία να βγει από το σπίτι, εξής συμβάσεις: ότι το πορτρέτο μιλάει και θα την συναντήσουμε, θα την κοιτάξουμε, ότι τίποτα δεν είναι όσο αδιάκριτο όσο η θα μας κοιτάξει και θα υπάρξει μια αμοι ζωή ενός πίνακα. Το επινόημα του συγγρα βαιότητα στην κατανόηση. Άλλωστε, « Ένα φέα λειτουργεί. Τεχνικά δεν θα μπορούσε πορτρέτο δεν ανήκει ούτε στον δημιουργό να προσεγγίσει με άλλο τρόπο μια τόσο του ούτε στο μοντέλο ούτε στους κληρο πολυπληθή οικογένεια που, όπως λέει ο νόμους του. Ένα πορτρέτο ανήκει σ’ αυ ίδιος, στο ξεκίνημά του εγχειρήματος τον τόν που το κοιτάζει». ■

Pierre Assouline Το πορτρέτο Μετάφραση: Μαρία Γαβαλά Πόλις, 2009 σ. 320, € 17

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

[ δ ι α β α ζ ω

Β Ι Β Λ Ι Ο Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Η

]

Ελένη Καρρά

Η μεγάλη σιωπή ικόνες ωμές, λέξεις σκληρές, ενοχή και θραύσματα μνήμης που εξακολου θούν να πληγώνουν συνθέτουν αυτό το τόσο ποιητικό, ονειρικό κείμενο του Πορτογάλου συγγραφέα Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο. Το Νεκροταφείο Πιάνων, έκτο μυθι στόρημά του, αλλά το πρώτο που εκδίδεται στη χώρα μας, μας φέρνει σ’ επαφή μ’ ένα ιδιόμορφο σύμπαν - Λισαβόνα, σε διά φορες εποχές, σε διάφορες μελωδίες. Πηγαίνοντας συνεχώς μπρος πίσω στο χρόνο, και μ’ ένα αδιάλειπτο πήγαινε έλα μεταξύ των αφηγητών, πατέρα και γιου, πα ρακολουθούμε σκηνές από την ιστορία τριών γενιών μιας οικογένειας της Μπενφίκα, λαϊκής συνοικίας της Λισαβόνας. Με

πρώτο αφηγητή ένα νεκρό, τον πατέρα Λαζάρο, το κείμενο ταξιδεύει συνεχώς από το θάνατο στη γέννηση και, τελειώνοντας, κλείνει έναν κύκλο της ζωής. Ανάμεσα στο τρίξιμο της ιστορίας, τους πόνους, τις προδοσίες, τις σκηνές βίας και το λυγμό που ταξιδεύει μέσα από τα πρό σωπα της οικογένειας, υπάρχει κι η μεγάλη σιωπή που έρχεται, εκκωφαντική, από το εργαστήριο ξυλουργικής. Εκεί βρίσκεται το «νεκροταφείο πιάνων», μια σκοτεινή αποθήκη όπου τα πιάνα κείτονται θαμμένα, σαν τις αναμνήσεις - η μουσική που κρύβουν μέσα τους είναι εκεί, σκοτεινή, για όποιον αποφασίσει να απο τραβηχτεί για λίγο στη σκιά τους. ■

Ζοζέ Λουίς Πεϊσότο Νεκροταφείο Πιάνων Μετάφραση: Αθηνά Ψυλλιά Ελληνικά Γράμματα, 2009 σ. 373, € 19

I. Μ . Λ ε μ ο ν ή ς

Φόνος κουζίνα Πτολεμαίου σ ιη ν

IO U

)π.Χ. - Οικουμένης και γεύσεων περιήγοσις..^

'Evas από xous πιο διάσημουε μάγ^ιρεε tns ελΑηνισχικήε ^ περιόδου δολοφονείται στη θαλαμηγό του Πτολεμαίου^ του Φιλάδελφου, κατά τη διάρκεια pias κρουαζιέραε στο Νείλο. 0 Φορμίων, έναε Αθηναίοε ναυτικόε και γευσιγνώστηε, αναλαμβάνει να βρει το δολοφόνο. Στην προσπάθειά του συναντά μεγάλεε προσωπικότητεε in s εποχή$ του, συμμετέχει σε συμπόσια και εμπλέκεται σε ένα σωρό απρόοπτα συμβάντα.

Φόνος στην Κ Ο υ ζ ίν α του

Πτολεμαίου

269πΧ - ακουμένης και γεύσεωνπεριήγησή (φ τα

Η μαγειρική xns αρχαιότηταε δοσμένη με έναν πρωτότυπο τρόπο και με πολλέε συνταγέ$ που μπορείτε κι εσείε να μαγειρέψετε! ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΤΑΞΙΔΕΥΤΕΙΣ

[

ι α β

]

ζ ω

Β I Β Λ I Ο Κ

I Τ I Κ Η

Ζωή Σαμαρά

Οι μύθοι του Γ. Χρονά σιολογικά. Η Αλεξάνδρεια - ποίηση συνα οιητική διαδρομή τριάντα πέντε χρόνων. Ο Γιώργος Χρονάς ανε ντά το Πέραμα - φτωχολογιά και το Σικάγο βαίνει σταθερά τα σκαλιά της ποίη - περιθώριο. Τους τόπους ακολουθεί η μα σης. Η κατάθεση ψυχής, απαλή αύρα γεία των ονομάτων. Δύο φιγούρες κυριαρ χούν, ιερά τέρατα της τέχνης: η Μαρία κρυμμένη μέσα στον ποιητικό του λόγο στις επιμέρους συλλογές, γίνεται τώρα Κάλλας και ο Πιερ Πάολο Παζολίνι. άνεμος και παρασύρει τον αναγνώστη σε Και όμως, οι ποιητικοί ήρωες του Χρονά μια ποιητική δημοκρατία, όπου το περιθώ είναι συνηθισμένοι άνθρωποι: ναύτες μόνοι ριο αποκτά την ισχύ του κέντρου. στη θάλασσα, δεν αλλάζει τίποτε στη ζωή τους αν ο βασιλιάς Αλέξανδρος ζει ή πέΟ τόμος των ποιητικών απάντων του Χρονά διαβάζεται σαν επική (ή αντι-επική) θανε. Τα μεγάλα ονόματα απολύουν το συμβολισμό τους για να γίνουν καθημερι αφήγηση: είναι η ιστορία των ποιητών, που νότητα. Οι ιερόδουλες δεν είναι σύμβολα παρακολουθούν τα γεγονότα, ανήμποροι να επέμβουν. Σκιές οι ίδιοι, βλέπουν τις μιας στείρας και παρηκμασμένης κοινω νίας. Είναι ανθρώπινα όντα που κινούνται σκιές των άλλων που υποφέρουν. Πρώτος, εισαγωγικός, στίχος: Τα χαράματα έφυγαν στο περιθώριο. Η ζωή είναι μίζερη και ο για την Αλεξάνδρεια. θάνατος μια πόρτα που κλείνει. Αθόρυβα, Η καινούργια μέρα, το ταξίδι, όπως οι ίδιοι οι ήρωες Κανείς δεν ξέρει ζήσανε αθόρυβα. Το κέ η φυγή, η απροσδιόριστη ταυτότητα του υποκειμένου πού βρέθηκαν / ντρο, κρυφό σύμβολο και, πάνω απ’ όλα, ο τόπος: η τόσα σκυλιά χαμένα / στην ποίηση γενικά, πε Αλεξάνδρεια. Εδώ δεν ακο ριθωριοποιείται στην λουθεί, δεν φεύγει, δεν χάνε τόσοι πιστοί φίλοι ποίηση του Χρονά, για ται. Περιμένει. Είναι ένα αρ χωρίς φίλους. να επιτρέψει στον απλό χέτυπο στο κέντρο του σύάνθρωπο να απορρίψει μπαντος. Και στο τέλος του τόμου (όχι το Απόλυτο και να αγγίξει το συνάνθρωπό στην αρχή), μια πρωτότυπη επίκληση των του με την απέραντη σιωπή του. Με το πέ Μουσών. Οι αρχαίοι μύθοι κοινωνικοποι ρασμα του χρόνου, η ποίηση του Γιώργου ούνται, εκφράζουν την κατάσταση του Χρονά γίνεται πιο πυκνή, η σιωπή ανάμεσα Ποιητή, του Καλλιτέχνη. Στο πρώτο ποί στα φωνήματα ακόμη πιο εκκωφαντική. ημα, οι ποιητές ξεκινούν. Στο τελευταίο, Καθώς οι φιγούρες κινούνται έντονα και έχουν ήδη φτάσει στον προορισμό τους συνάμα αργά και αθόρυβα, απελευθερώνο και αποδέχονται τη μοίρα τους: Έτσι μας νται, φτάνουν στα βάθη της ψυχής μας. Οι θέλουν οι Μούσες / μόνους με άστοχες κι κοινωνικοί και οι προσωπικοί μύθοι μάς νήσεις / βλέψεις νεκρές / επιθυμίες, βρο προσφέρουν μια ζωντανή, δραματική ανα χές / ομίχλες που δεν μας καλύπτουν / Με παράσταση της εσωτερικής ζωής: Κανείς καμπαρντίνες παλιές / παλτά που μυρίζουν δεν ξέρει πού βρέθηκαν / τόσα σκυλιά χα ναφθαλίνη. / Με περασμένες μουσικές. μένα / τόσοι πιστοί φίλοι χωρίς φίλους. / Οι ποιητικές αναμνήσεις (διακείμενα) συν Ψάχνουνε τ’ αφεντικά τους / κάτω από τις διαλέγονται με πραγματικές, η μαγεία του φυλλωσιές / δίπλα στα σκαλιά του ναού / απόμακρου χώρου δένεται με τη μυθολο σαν να προσεύχονται / σε άγνωστη θρη γία γνωστών πόλεων, φορτισμένων σημασκεία. ■

Γιώργος Χρονάς Τα ποιήματα

1973-2008 Οδός Πανός, 2008, σ. 278, € 20 (άδετο), € 30 (δεμένο)

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

Β Ι Β Λ Ι Α ΠΟΥ Ξ Ε Χ ΩΡ Ι Ζ ΟΥ Ν Η Άνι έχει ένα σκοτεινό παρελθόν ως η πληγωμένη ερωμένη και συνεργός ενός κατά συρροήν δολοφόνου. Τα μόνα που την προστατεύουν απ’ αυτό το τρομερό μυστικό είναι ένας σκηνοθετημένος θάνατος και μια ψεύτικη ταυτότητα. Είναι, όμως, αρκετά για να τη σώσουν, όταν ο σκοτεινός δαίμονας από την προηγούμενη ζωή της απειλεί να εισβάλει στο παρόν της; Έναασθματικό ψυχολογικό θρίλερ πουδιαβάζεται με κομμένη τηνανάσα.

Η Μιράντα νομίζει ότι έχει Βγάλει για τα καλά αηό τη ζωή της τον Μπρένταν. Αλλά δύο εβδομάδες αργότερα ανακαλύπτει πως ο Μπρένταν έχει μπλέξει με την αδελφή της. Πολύ σύντομα το συναίσθημα της αμηχανίας που νιώθει θα αρχίσει να μεταμορφώνεται σε απειλή και σιγά σιγά σε τρόμο - τον χειρότερο εφιάλτη που θα μπορούσε να έχει μια κοπέλα. Γιατί αυτή τη φορά ο Μπρένταν δε θα σταματήσει μπροστά σε τίποτε. Έναεφιαλτικό ψυχολογικό θρίλερ πουκρατάει καθηλωμένο τοναναγνώστη ως την τελευταία σελίδα του.

Πόλυ Μηλιώρη

Τηλέμαχος Κώτσιας

Μέσα σε οκτώ μέρες, δύο καλά θαμμένα μυστικά έρχονται στο φως για να συντρίψουν πρόσωπα και σχέσεις. Κοινό τους σημείο: ο νεαρός Πέτρος. Γύρω του, η Μάρθα, η Αφροδίτη και ο Βλάσης, που διαδοχικά αγαπιούνται και μισιούνται, όσο γυρίζει η μπάλα στη ρουλέτα της ζωής. 0 έρωτας δεν τα διορθώνει όλα. Η μεταμέλεια δεν αρκεί. Για κάποια πράγματα πάντοτε είναι αργά. Όμως η μπάλα της ρουλέτας κάποτε σταματάει και οι παίκτες, υπεύθυνοι ή αθώοι του δράματος, καλούνται να συνεχίσουν τη ζωή τους.

0 Χαρίσης θυμάται εκείνο το πρωινό που επέστρεφε από την Αμερική. Αναρωτιόταν αν η επιστροφή αυτή θα ήταν η στερνή, ύστερα από τόσες περιπέτειες. Στα Βουνά της Μουργκάνας, στα σύνορα Αλβανίας και Ελλάδας, ξεκινά η νέα ζωή του. Εκεί, στην όχθη του Χεριά, χτίζει ένα καλύβι. Και το καλύβι γίνεται χωριό, η Παράγκα. Και η φαμίλια του αβγαταίνει... Μέχρι τη στιγμή που διαγράφονται τα νέα σύνορα και το χωριό χωρίζεται στα δυο. Και η ζωή του, όπως την ονειρευόταν, δε θα είναι ποτέ πια η ίδια...

[

ι α

ζ ω

]

Β Ι Β Λ Ι Ο Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Η

Άλκηστις Σουλογιάννη

Ο ποιητικός κόσμος του Α. Φωστιέρη συγκεντρωτική έκδοση λογοτεχνι κών (και όχι μόνο) έργων δεν απο τελεί απλώς τεκμήριο συγγραφικής παραγωγής που καλύπτει συγκεκριμένη χρονική επιφάνεια, αλλά κυρίως (πρέπει να) είναι το πεδίο αποτύπωσης της ανάπτυ ξης κειμενικού σύμπαντος σε διαχρονική και σε συγχρονική διάσταση, καθώς η συ γκεντρωτική έκδοση περιλαμβάνει αφενός αυτοτελείς εκδόσεις κειμένων ως σήματα δημιουργικής πορείας και, αφετέρου, θε ματικές και υφολογικές λεπτομέρειες ως στοιχεία εσωτερικής επικοινωνίας και συ νύπαρξης των αυτοτελών έργων μέσα στο ενιαίο τοπίο της δημιουργικής παραγωγής που αντιστοιχεί στο κειμενικό εδώ-καιτώρα της συγκεντρωτικής έκδοσης. Αυτός ακριβώς είναι ο χαρακτήρας του πα ρόντος βιβλίου, που περιλαμβάνει σχεδόν το σύνολο της ποιητικής παραγωγής του Αντώνη Φωστιέρη: Το μεγάλο ταξίδι, 1971, Εσωτερικοί χώροι ή τα είκοσι, 1973, Σκο τεινός έρωτας, 1977, Ποίηση μέσα στην ποίηση, 1977, Ο διάβολος τραγούδησε σωστά, 1981, Το θα και το να του θανάτου, 1987, Η σκέψη ανήκει στο πένθος, 1996, Πολύτιμη λήθη, 2003 (απουσιάζουν ορι σμένα ποιήματα των δύο πρώτων συλλο

Αντώνης Φωστιέρης Ποίηση 1970-2005 Συγκεντρωτική

Καστανιώτης, 2008 σ. 336, € 25

γών, όπως αναφέρεται σε παρακείμενο). Στη συγκεντρωτική έκδοση αποτυπώνεται ο αλγόριθμος της δημιουργικής γραφής του Φωστιέρη με παραμέτρους βασικά στοιχεία θεματικής (ζωή - θάνατος, αν θρώπινη αντοχή, μνήμη - λήθη, φθορά, χρόνος, φύση και μεταφυσική) και ύφους (μεταφορά, συνδήλωση, μεταγλωσσικότητα, διακειμενικότητα, ρυθμός, γραμματι κές εικόνες, αξιωματική διατύπωση). Το κειμενικό εδώ-και-τώρα του παρόντος βιβλίου αποτελεί το τοπίο εξέλιξης του κειμενικού σύμπαντος του Φωστιέρη. Στο χρονικό αλλά και σημασιολογικό ορίζοντα του τοπίου εντάσσονται ανεξάρτητα ποιή ματα που λειτουργούν ως δείκτες για την οριοθέτηση του τοπίου («Της οικογένειας των Αρπυιών», 1970, «Η μάνα μου αύριο», 2004 και «Ράκη» -το σημαίνον χωρίς τόνο προκειμένου να ανταποκριθεί στα σημαινόμενα η ρακή και τα ράκη- 2005). Με τον τρόπο αυτό, η δομή της συγκε ντρωτικής έκδοσης αποτελεί τεκμήριο προθετικότητας του συγγραφέα, που οδη γεί στην αναγνώριση ενός κανόνα ποιητι κής, σύμφωνα με την αντίληψη του Φω στιέρη περί των αρχών της δημιουργικής γραφής. ■

Β Ι Β Λ Ι Ο Π Α Ρ Α Γ Ω Γ Η Α π ρ ι λ ί ο υ

2 0 0 9

από την 1η Ιουνίου 2009, βρίσκεται στο Διαδίκτυο στη διεύθυνση w w w .b ib lio n e t.g r και προσεχώς στη διεύθυνση w w w .d ia vazo .g r

Μι α

συνεργασία

του

ΔΙΑΒΑΖΩ

με

το

ΕΚΕΒΙ

L Δ I A BA Ζ Ω

Ι Β Λ Ι Ο Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Η

Γιώργος Τσανχάκης

Πώς ο εγκέφαλος γνωρίζει τον εαυτό του G.M. Edelman, νομπελίστας στη σμού της συνειδητότητας παραμένει αι φής, θεωρείται, πλέον, ως βέβαιο από τους φυσιολογία και στην ιατρική το νευροεπιστή μονές ότι η συνειδητότητα 1972, ειδικός στη λειτουργία του αποτελεί λειτουργία των ανώτερων περιο ανοσοποιητικού συστήματος, διατυπώνει χών του εγκεφάλου στο σύνολό τους. μία βιολογική θεωρία για τη συνειδητότητα, σε συνεργασία με τον G. Tononi, με τον Στο σύνολο του βιβλίου γίνεται μία άρτια και εμπεριστατωμένη περιγραφή όλων τ< οποίο μοιράζεται την ερευνά του στον το στοιχείων που εμπλέκονται στη διεργασία μέα της συνειδητότητας για αρκετά χρόνια. της συνειδητότητας και στη σύνθεση των Η θεωρία του Edelman για τη συνειδητόδεδομένων, που λαμβάνουν τη συνειδητότητα τοποθετείται ανάμεσα στη θεωρία της φυσικής επιλογής του Δαρβίνου και τις τητα ως προϋπόθεση. Η διάκριση ανάμεσα στη συνειδητότητα θεωρίες της δυναμικής των πληθυσμών, με και στη συνείδηση, που την άποψη ότι η εξε λικτική βιολογία είναι Η συνειδητότητα είναι μοιάζει μεν, χωρίς ωστόσο να αναφέρεται στο ίδιο ο καταλληλότερος μ ,α διεργασία στηριγμένη θέμα, είναι πολλές φορές τρόπος για την ερμη νεία και κατανόηση <™ ς εγκεφαλικές δυσδιάκριτη αλλά, καθώς η έρευνα των νευροεπιστητης συνειδητότητας. λειτουργίες, με σκοπό μών διασαφηνίζει τα θέ Απορρίπτει το δυαδισμό κα, τ,ς νεότερες να σχημάτισε, μεσω της ματα, και οι δύο αυτές θα πρέπει να γίνουν διακριτές θεωρίες των υπολογι- εγρήγορσης μία εικόνα στην αντίληψή μας. στικών μοντέλων για του εγκέφαλου για τον Η συνείδηση (conscience) τη συνειδητότητα. φιλοσοφικά και επιστημο Η θεωρία εστιάζεται εαυτό του καί το νικά συνδέεται με την ικα στην καθαρά υλική π ε ρ ,β ά λ λ ο ν τ ο υ νότητα διάκρισης ανάμεσα και βιολογική βάση στο ορθώς ή μη πράττειν, της συνειδητότητας, η οποία συμβαίνει ως μία διεργασία των αντλώντας στοιχεία από μία σειρά δεδομέ νων, και πιστεύω, σχετικών με το θέμα. ανώτερων λειτουργιών του εγκεφάλου, Η συνειδητότητα (consciousness) είναι μία απορρίπτοντας οποιαδήποτε άλλη εκδοχή διεργασία στηριγμένη στις εγκεφαλικές που εμπλέκει το πεδίο του εξωφυσικού λειτουργίες, με σκοπό να σχηματίσει μέσω στις διαδικασίες της συνειδητότητας. Τα συμβαίνοντα μέσα στο ανθρώπινο κε της εγρήγορσης μία εικόνα του εγκέφαλου για τον εαυτό του και το περιβάλλον του, φάλι, το μυαλό, αφού επί πολλά χρόνια μέσω αισθητικών και αισθητηριακών ερεθι έχουν απασχολήσει τη φιλοσοφία, τα τε σμάτων. Επειδή οι ανώτερες εγκεφαλικές λευταία χρόνια έχουν περάσει στην αρμο λειτουργίες ακολουθούν τον άνθρωπο διότητα των νευροεπιστημών, με κύριο στην εξέλιξή του, την ίδια διαδρομή κάνει επίκεντρο την κατανόηση της συνειδητόκαι η συνειδητότητα μέσω της διεύρυνσης τητας που, με λίγες λέξεις, εστιάζεται στο σε νέα πεδία αντιληπτικότητας και ολοκλή πώς βλέπει ο ανθρώπινος εγκέφαλος την ρωσης των ερεθισμάτων που συντηρούν ύπαρξή του και τον άνθρωπο. τον εγκέφαλο. ■ Αν και η περιγραφή της περιοχής εστια-

Gerald Μ Edelman, Giulio Tononi Το σύμπαν της συνείδησης Πώς η ύλη γίνεται φαντασία Μετάφραση: Βασιλική Βακάκη Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης, 2008 σ. 450, €26

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

[

Δ Ι Α Β Α Ζ Ω Β I Β Λ I 0 Κ Ρ I Τ I Κ Η

Τασούλα Τσιλιμένη

Η αναπαράσταση του φύλου στην παιδική λογοτεχνία ολονότι η έρευνα για τις έμφυλες αναπαραστάσεις στην παιδική λογο τεχνία στη χώρα μας βρίσκεται ακόμη σε όψιμο στάδιο, την τελευταία πε νταετία, όλο και πιο συχνά, σημειώνεται μια κινητικότητα με σχετικές δημοσιεύσεις, είτε με τη μορφή άρθρων σε συλλογικούς τό μους είτε με άρθρα σε βιβλία με πρακτικά συνεδρίων και, ακόμη πιο σπάνια, με τη μορφή αυτοτελών δοκιμίων. Στο βιβλίο αυτό η συγγραφέας αφενός προ χωρεί σε εξαντλητική ανασκόπηση της βι βλιογραφικής έρευνας της φεμινιστικής κρι τικής και της λογοτεχνικής θεωρίας σε πα γκόσμιο επίπεδο, αφετέρου επιχειρεί ανα λύσεις σε ελληνικά και ξένα λογοτεχνικά βι βλία για παιδιά, με βάση τις προαναφερόμενες θεωρίες και μελέτες. Το βιβλίο χωρίζεται σε δέκα κεφάλαια. Στα δύο πρώτα παρουσιάζεται η πορεία και οι απόψεις της φεμινιστικής κριτικής και ειδικά για την παιδική λογοτεχνία. Στο τρίτο κεφάλαιο αναπτύσσονται ζητή ματα της μεθοδολογίας που επιλέγει και χρησιμοποιεί στη συνέχεια η συγγραφέας. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το τέ ταρτο κεφάλαιο, στο οποίο η Κανατσούλη εστιάζει στην αυτοβιογραφία της Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινένγκου, θεωρώντας την ως πρώτη ελληνίδα γυναίκα πεζογράφο. Στα επόμενα κεφάλαια περιγράφονται οι ερ μηνευτικές αναλύσεις για την απεικόνιση του φύλου στην παιδική λογοτεχνία, με βάση το πλαίσιο της φεμινιστικής θεωρίας. Συγκεκρι μένα το πέμπτο κεφάλαιο αναφέρεται στις μεταγραφές των λαϊκών παραμυθιών, με σκοπό την προσαρμογή τους στις μεταγε νέστερες ιδεολογικές εξελίξεις. Καθρεφτί ζεται η κριτική των παραμυθιών και οι τρό ποι με τους οποίους συναντιούνται σε αυτά οι έμφυλες διαστάσεις. Το έκτο κεφάλαιο εστιάζει στην εικονογρά

Μένη Κανατσούλη Ο ήρωας και η ηρωίδα με τα χίλια πρόσωπα. Νέες απόψεις για χο φύλο στην παιδική λογοτεχνία Gutenberg, 2008 σ. 319, € 17,22

Η Τασούλα Τσιλιμένη είναι Επίκουρη Καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και διευθύντρια του ηλεκτρονικού περιοδικού Κείμενα (www.keimena.ece.uth.gr)

74-

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

φηση των παιδικών βιβλίων, μέσω της οποίας εντυπώνονται μηνύματα και απόψεις αναφορικά με το φύλο. Στο έβδομο κεφάλαιο η συγγραφέας σχο λιάζει διάφορα λογοτεχνικά είδη που εξαρ χής δημιουργήθηκαν για να έχουν ως απο δέκτες τα παιδιά, την πιθανότητα και σε ποιο βαθμό τα διαπερνούν απόψεις για τις στερεοτυπικές έμφυλες διαφορές των φύλων. Η διαπραγμάτευση και η αναπαράσταση του φύλου στο φεμινιστικό μυθιστόρημα για παι διά, ως υποείδος, εξετάζεται στο όγδοο κε φάλαιο. Η Κανατσούλη προχωρεί στην εν διαφέρουσα κατηγοριοποίηση των φεμινιστι κών μυθιστορημάτων σε τέσσερις κατηγο ρίες, οι οποίες μπορούν να αποτελέσουν για το μελετητή ένα πολύ εύχρηστο εργαλείο. Ήτοι: μυθιστορήματα με ανατροπή των πα ραδοσιακών έμφυλων ρόλων, μυθιστορή ματα όπου προβάλλεται ο αφηγηματικός λό γος των γυναικών, μυθιστορήματα γυναικείας αδελφοσύνης και μυθιστορήματα που αναδεικνύουν τις σχέσεις μητέρας και κόρης. Τις σχετικά πρόσφατες κατευθύνσεις των σπουδών για το αντρικό φύλο και την αν δρική ταυτότητα γενικότερα στα παιδικά λο γοτεχνικά έργα παρουσιάζει στο ένατο κε φάλαιο. Ειδικότερα, αναλύεται ο όρος «boyology», όπως έχει καθιερωθεί διεθνώς. Η μελέτη της Κανατσούλη κλείνει με το δέ κατο κεφάλαιο, στο οποίο παρουσιάζεται η αποτύπωση των θεωρητικών απόψεων των αγορίστικων σπουδών σε συγκεκριμένα λο γοτεχνικά κείμενα. Το βιβλίο Ο ήρωας και η ηρωίδα με τα χί λια πρόσωπα. Νέες απόψεις για το φύλο στην παιδική λογοτεχνία αναμφίβολα έρχε ται να καλύψει ένα μεγάλο κενό στο χώρο της ελληνικής βιβλιογραφίας ενώ ανοίγει δρόμους σε κάθε μελετητή, προερχόμενο από διαφορετικά και ποικίλα επιστημονικά πεδία. ■

•Ο γ £

Επισκεφθείτε to « Σ π ίτ ι της Χ α ρ ά ς

oto καινούριο μας κατάστημα θα βρείτε μεγάλη ποικιλία από παιδικά βιβλία όλων των εκδοτικών οίκων, καθώς και όλη την γκάμα των ξύλινων οικολογικών παιχνιδιών της Plan Toys.

Ε κδόσεις Α ερόστατό - Το Σπίτι τη ς Χ αρας Τοσίισα 1Α' ■ 106 82 Αθήνα τηλ.: 210 8846570-2-4 fax: 210 8846571

Το βιβλιοπωλείο τη$,

τοσιτσα «Το β ιβ λιο π ω λείο m s Τοσίτσα» α νο ίγει

t is

πόρτε3 του στο α να γνω στικ ό κ οινό:

στο α να νεω μ ένο γ ε ν ικ ό β ιβ λ ιο π ω λ είο τω ν Ε κ δ όσ εω ν Κ ονιδάρη θα βρείτε τ ί τ λ ο ι γ ε νικ ο ύ κ αι ειδ ικ ού ενδια φ έροντο5 ό λ ω ν τω ν εκ δ ο τ ικ ώ ν οίκ ω ν. Eas π εριμ ένουμ ε!

Ε κ δ ό σ ε ι ς Κ ο ν ι δ α ρ η - Το Β ι β λ ι ο π ο λ ε ι ο τ η ς Τ ο ς ι τ ς α Τοσπσα ιΑ ' · Αθήνα ιο 6 82 · τηλ.: 2ΐο 884657°·2-4 · fax: 210 8846571

[

ι α β

ζ ω

]

Β Ι Β Λ Ι Ο Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Η

Ελευθερία Μπακάλη

Οι εθνικές μας δυσλειτουργίες ο συλλογικό έργο με τίτλο Εθνική Δι δικασία μετακίνησης προσωπικού από και οίκηση και Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση προς την Ευρωπαϊκή Ένωση (π.χ. αποσπααποτελεί το πρώτο βιβλίο της νέας σμένοι εθνικοί εμπειρογνώμονες). Επίσης, επιστημονικής σειράς «Δημόσια Πολιτική στο δεύτερο τμήμα, παρουσιάζονται συγκε και Θεσμοί» των εκδόσεων Παπαζήση, υπό κριμένα παραδείγματα από κάθετες πολιτι την επιμέλεια του Κέντρου Ανάλυσης Δη κές που ρυθμίζονται σε μεγαλύτερο ή μι μόσιας Πολιτικής και Θεσμών του Παντείου κρότερο βαθμό από την Ευρωπαϊκή Κοινό Πανεπιστημίου, με σκοπό την ανάλυση της τητα, μέσω άμεσης κοινοτικής αρμοδιότη δημόσιας δράσης σε εθνικό και διεθνές επί τας (περιβάλλον, γεωργία, μεταφορές) ή πεδο. μέσω πιο «χαλαρών μεθόδων», όπως η Στο παρόν βιβλίο, με αφετηρία την ευρω Ανοιχτή Μέθοδος Συντονισμού που καθιε παϊκή ενοποίηση, μας παρουσιάζεται μια εκ ρώθηκε με τη Συνθήκη της Λισαβόνας (απα των έσω εικόνα της Ελληνικής Δημόσιας Δι σχόληση, εκπαίδευση, μετανάστευση, οίκησης και το πώς άσυλο, κοινωνική ασφά Μια εκ των έσω εικόνα εκείνη διαχειρίστηι λιση). Έχει δε προστιθέ την ενοποιητική διαδι- τ η ς Ελληνικής Δημόσιας μενη αξία το ότι οι αναφεκασία. Επίσης, αναλύο- Α , ρόμενες θεματικές ενότη ντα, Ο, ρόλο, των κύ- Διοίκησης και το πως τες έχουν γραφτεί από με ριων συνισταμένων του εκείνη διαχειρίστηκε την λετητές ή στελέχη της Ελληνικής Δημόσιας Διοί ελληνικού πολιτικού - ενο π ο|η χ|κ ή διαδιΚασία διοικητικού συστήμα1 1 κησης, γνώστες και μετέχοτος (πολιτικές, ρυθμίσεις, δομές, λειτουρ ντες του ελληνικού διοικητικού περιβάλλο γίες, ανθρώπινο δυναμικό και πολιτική ηγε ντος και το ότι καταγράφεται η σχετική νο σία) και πώς ανταποκρίθηκαν στις απαιτή μοθεσία. σεις της συμμετοχής της Ελλάδας στην Ευ Ανακεφαλαιώνοντας, πρόκειται για μία αξιό ρωπαϊκή Ένωση (διαμόρφωση, ενσωμά λογη συγγραφική προσπάθεια, όπου παρου τωση και εφαρμογή κοινοτικών πολιτικών σιάζεται η όλη διαδικασία «εξευρωπαϊκαι ρυθμίσεων, εκπροσώπηση σε ευρωπαϊ σμού» της Ελληνικής Δημόσιας Διοίκησης κούς θεσμούς). και το αν υπάρχει «προσαρμογή» ή «συμ Είναι σημαντικό ότι στο παρόν βιβλίο δεν γί μετοχή» της στο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι. Υπό νεται μόνο θεωρητική προσέγγιση της το πρίσμα αυτό, διαφαίνεται ότι οι δυσλει ώσμωσης και συνεργασίας του ελληνικού με τουργίες του ελληνικού πολιτικού - διοικη το ευρωπαϊκό διοικητικό σύστημα, αλλά τικού συστήματος, όπως ο νομικισμός, η αναλύονται πρακτικές πτυχές του φαινομέ αδυναμία στρατηγικού προγραμματισμού νου, με τεκμηρίωση και παραδείγματα από και ελέγχου δημόσιων πολιτικών και η συγκεκριμένες οριζόντιες και κάθετες θεμα άτυπη - πελατειακή συγκρότηση, δυσχέρατικές περιοχές. Είναι, λοιπόν, εξαιρετικά εν ναν την αποτελεσματική προσαρμογή στο διαφέρον ότι παρουσιάζονται οι διαδικα ευρωπαϊκό σύστημα. Για το λόγο αυτό, η σίες εγχώριου συντονισμού της ευρωπαϊκής συμμετοχή της Ελλάδας στο ευρωπαϊκό οι πολιτικής και ενσωμάτωσης του κοινοτικού κοδόμημα θα πρέπει να αξιολογηθεί περισ δικαίου, με έμφαση στο ρόλο των δύο συ σότερο, αλλά και να αξιοποιηθεί ως «μέσο» ντονιστικών υπουργείων (Εξωτερικών, Οι στις προσπάθειες μεταρρύθμισης της Ελλη κονομίας και Οικονομικών), όπως και η δια νικής Δημόσιας Διοίκησης. ■

Αργυρής Γ. ΠασσάςΘεόδωρος Ν. Τσέκος Εθνική Διοίκηση και Ευρωπαϊκή Ολοκλήρωση Παπαζήσης, 2009 σ. 635, € 39,71

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

liiHiPiiimi Keith Ansel I Pearson Νίτσε Μετάφραση: Δέσποινα Ρισσάκη Πστάκης, 2008 σ. 189, € 12,50

Paul Krugman, Robin Wells Μακροοικονομική Μετάφραση: Αναστάσιος Μεταξάς Επίκεντρο, 2009 σ. 726, € 95

ο ενδιαφέρον ερώτημα: «Γιατί η πνευματική ζωή θα ενδιέφερε λιγότερο τους άθε ους» θέτει ο διακεκριμένος γάλλος φιλόσοφος Αντρέ ΚοντΣπονβίλ στο δοκίμιό του Το πνεύμα του αθεϊσμού. Σε μια εποχή όπου η αναβίωση του θρησκευτικού συναισθήματος συμπλέει σε ανησυχητικό βαθμό με φαινόμενο δογματισμού, η μάχη για τη θρησκευτική ανεκτι κότητα καθίσταται περισσότερο επιτακτική όσο ποτέ. Το να πα ρεκκλίνει όμως ο αγώνας για την ελευθερία του πνεύματος σε μία ακραία αντιπαράθεση με ταξύ φανατισμού και μηδενι σμού, εκτός από αδιέξοδο, θα ήταν και επιζήμιο. Τρία είναι τα βασικά ερωτήματα που απασχο λούν το συγγραφέα: Μπορούμε να ζήσουμε χωρίς θρησκεία; Υπάρχει Θεός; Τι είδους πνευ ματικότητα μπορεί να υπάρξει για τους άθεους;

ια εξαιρετική εισαγωγή στο φι λοσοφικό στοχασμό του μεγά λου γερμανού φιλοσόφου αποτελεί το βιβλίο χου Keith Ansell Pearson. Μέσα από τις σελίδες του ο αναγνώ στης έρχεται σε επαφή με τη σκέψη του Νίτσε, η οποία περιστρέφεται γύρω από μια νέα και εντυπωσιακή έννοια της ανθρωπότητας, η οποία έχει συμβιβαστεί με το γεγονός του θανάτου του Θεού και εξασκεί την τέχνη και την επιστήμη του ευ ζειν, απαλλαγμένη από την ανάγκη για με ταφυσικές βεβαιότητες και ηθικά απόλυτα. Χρησιμοποιώντας ένα πλή θος αφορισμών του γερμανού στο χαστή, ο συγγραφέας βοηθάει τον αναγνώστη να αποκωδικοποιήσει και να αποσαφηνίσει σειρά θεμελιωδών ζητημάτων της φιλοσοφίας, συμπερι λαμβανομένων των ιδεών της αιώνιας επιστροφής και του υπερανθρώπου. Παράλληλα, φροντίζει να ρίξει φως στις προκλητικές ιδέες του Νίτσε για βασικά θέματα, όπως είναι η ομορ φιά, η αλήθεια και η μνήμη.

πειδή ο Paul Krugman είναι νομπελί στας και διάσημος οικονομολόγος φαντάζεται κάποιος ότι τα βιβλία του θα είναι δυσκολο-διάβαστα και μόνο για κα ταρτισμένους στα οικονομικά αναγνώ στες. Το βιβλίο αυτό, που έχει γράψει μαζί με την ερευνήτρια στο Πρίνστον, Robin Wells, μας πείθει για το αντίθετο. Πρόκειται για ένα απλό βιβλίο που αφορά στην πραγματική οικονομία και στον πραγματικό κόσμο. Σκοπός των συγγραφέων είναι η βαθιά κατανόηση χου κόσμου και όχι η κατανόηση των μη χανισμών της οικονομίας. Το βιβλίο εί ναι γραμμένο έτσι ώστε να προσφέρει υλικό για μια συνεχή συζήτηση, να απευθύνεται παράλληλα σε αρχάριους αλλά και προχωρημένους, διαθέτει επί μέρους κεφάλαια μέσα σε κάθε κεφά λαιο που τα βαφτίζει: «Για ανήσυχα μυαλά», επισημαίνει κινδύνους σε ειδικά πλαίσια που τα ονομάζει «παγίδες», έχει σύντομες ανασκοπήσεις και τεστ μέσω ερωτήσεων, κ.ά. Πρόκειται για βιβλίο ποταμός, ιδανικό βοήθημα για όλους.

[Δ. Β. Τ.]

Αντρέ Κοντ-Σπόνβιλ Το πνεύμα χου αθεϊσμού Μετάφραση: Αλίκη Κεραμιδά Κέδρος, 2009 σ. 210, € 14

ΤΟ ΠΝΕΥΜΑ ΤΟΥΑΘΕΪΣΜΟΥ

[Γ. Ν.]

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

δ ι α β α ζ ω ] . Β Ι Β Λ Ι Ο Π Α Ρ Ο Υ

Σ I Α Σ Η

Γιάννης Μακριδάκης Η δεξιά τσέπη του ράσου Βιβλιοπωλείον της Εστίας, 2009 σ. 144, € 10

Αρης Μαραγκόπουλος Η μανία με την άνοιξη Τόπος, 2009 σ. 352, € 14,90

Τάκης Θεοδωρόπουλος Η μελαγχολία της Δευτέρας Ωκεανίδα, 2009 σ. 439, € 20

συγγραφέας βρέθηκε με το πρώτο του βιβλίο στη μικρή λί στα των υποψηφίων για το Βραβείο Πρωτοεμφανιζόμενου Συγγραφέα του Διαβάζω και αρκετοί, όσο γνω ρίζω, τον πρόσεξαν. Ταυτοχρόνως, κυκλοφόρησε αυτή η νουβέλα που έχει μία απρόσμενη δύναμη. Η ιστο ρία έχει ως εξής: Τη νύχτα που πε θαίνει ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδου λος, γεννάει η σκυλίτσα του μοναχού Βικέντιου, στο μικρό μοναστήρι της Παναγίας του Ακρωτηρίου, σε ένα άγνωστο νησί. Η σκυλίτσα χάνεται πάνω στη γέννα και ο μοναχός, που προπαντός δεν αντέχει τη μοναξιά, αγωνίζεται να κρατήσει στη ζωή του λάχιστον ένα από τα τρία κουτάβια της. Την ίδια στιγμή που η Εκκλησία αναζητάει το διάδοχό της και τα γε γονότα είναι καταιγιστικά, αλλά μό νον ως περιρρέουσα ατμόσφαιρα, ο μοναχός αναζητεί το νόημα στο να σώσει ένα κουταβάκι που θέλει να έχει για παρέα του.

ο μυθιστόρημα αυτό επανεκδί δεται, από τις εκδόσεις Τόπος, και φαντάζομαι όχι τυχαία αφού και στην πρώτη έκδοση του, πριν λίγα χρόνια, είχε κάνει αίσθηση με την καινοτομική του πρόταση να έχει ως ηρωίδα μια άλλη ηρωίδα, ενός άλλου συγγραφέα. Ευκαιρία, λοιπόν, να ξαναδούμε τη δύναμή του. Στη Μα νία... παρακολουθούμε την εξέλιξη της Φλώρας, ηρωίδας του Τσίρκα στη Χαμένη Άνοιξη και μαζί της έναν κόσμο παλιών και νέων αριστερών που με φόντο και πρόσχημα τις δια κοπές σε ένα νησί του Αιγαίου Πελάγους θα βρουν αφορμή να ξαναθέσουν τα βασικά αιτήματα της αριστε ρός, αλλά και να διαφωνήσουν στον τρόπο επίτευξής τους. Ο συγγρα φέας σχολιάζει το κενό ταυτότητας που άφησε ο Εμφύλιος Πόλεμος στη χώρα μας, αλλά και την αδυναμία να ξεπεραστούν τα τραύματά του. Χα ρακτηριστικό αποτέλεσμα η εμφά νιση μιας φαινομενικά ανεξήγητης τρομοκρατικής οργάνωσης με την σιωπηλή αποδοχή των πολλών.

ν "γκρίνια" είναι να κρατάς σε εγρήγορση κάποια από σταση από τα πράγματα η οποία πολλές φορές σε αναγκάζει να γίνε σαι είρων για να αντιμετωπίσεις τη βία τους, τότε ναι, είμαι γκρινιάρης». Ο Τάκης Θεοδωρόπουλος σε αυτά τα κείμενά του - που έχουν δημο σιευτεί στην Ελλάδα (Τα Νέα), στη Γαλλία (Liberation, Figaro) και στη Γερμανία (Lettre International) μι λάει για τη σημερινή Ελλάδα και γκρινιάζει, αλλά κάθε του γκρίνια αναδεικνύει κι ένα μεγάλο πρό βλημα. Πραγματεύεται τα πώς και τα γιατί της γενικευμένης απαισιοδο ξίας των τελευταίων χρόνων, η οποία ακολούθησε τη χρονιά της ολυμπιακής ευφορίας. Η μελαγχολία της Δευτέρας δεν είναι παρά αποτέ λεσμα της κουρασμένης κοινωνίας, της κυνικής κοινωνίας, της τσαπατσούλικης κοινωνίας. Βυθίζει την «όξινη» πένα του στο σώμα της αδιαφορίας, της έλλειψης αξιών, της κοινωνικής αδιαφορίας και συμπε ραίνει ότι έχουμε έναν όμορφο τόπο που του συμπεριφερόμαστε όπως δεν του αξίζει.

[Γ. Ν.]

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

[ δ ι α β α ζ ω Ι Ο Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Harkaitz Cano Στην κόψη του χορταριού Μετάφραση: Στρατός Ιωαννίδης Κονιδάρης, 2009 σ. 149, € 14

γ να μυθιστόρημα - αλληγορία, γεΙΖ μότο αναφορές στον κινηματο γράφο και στη λογοτεχνία, όπου ο συγ γραφέας με αφήγηση γοργή και ευλύγι στη στοχάζεται αναφορικά με τη μονα ξιά, την αξία του λόγου και της ελευθε ρίας. Ο Cano χειρίζεται επιδέξια το υλικό του και παίζει με την πιθανότητα των απί θανων κόσμων, αναμειγνύοντας στην εντέλεια τον οξύ στοχασμό με τον ποιη τικό τόνο. Η πλοκή του μυθιστορήματος διαδραματίζεται σε δύο παράλληλους κό σμους, στον ένα εκ των οποίων ο Χίτλερ, σε αντίθεση με την πραγματική ιστορία, νικάει στην Ευρώπη και κατευθύνεται προς τις Η.Π.Α. πάνω σε ένα καράβι, στα αμπάρια του οποίου μεταφέρει τον Τσάρλι Τσάπλιν, τον ηθοποιό που τον τα πείνωσε και τον οποίο μισεί. Πολλές δε καετίες νωρίτερα, ένα άλλο πλοίο αναχω ρεί με τον ίδιο προορισμό και στα αμπά ρια του μεταφέρει το τεμαχισμένο Αγαλμα της Ελευθερίας μαζί με ένα λα θρομετανάστη. Κάποια στιγμή τα δύο πλοία συναντιούνται και μαζί με αυτά και οι επιβάτες τους.

[Δ. Β. Τ.]

Μάικλ Γκρεγκόριο Μέρες Εξιλέωσης Μετάφραση: Μαργαρίτα Ζαχαριάδου Ελληνικά Γράμματα, 2009 σ. 684, € 23

Στιγκ Λάρσον

συγγραφέας, γνωστός Διαθήκη του Κάντ, παρουσιά ζει μία ακόμη συναρπαστική περιπέ τεια του Χάνο Στιφένιις, όπου α καλύπτει τις πιο τρυφερές και νάμα πιο βάναυσες πλευρές της θρώπινης φύσης: τη συζυγική αγάπη και τη μισαλλοδοξία, το μητρικό στικτό και τον τρόμο του θανάτου Η πλοκή διαδραματίζεται το 1807 εποχή όπου ο Ναπολέων έχει κατα κτήσει την ανατολική Πρωσία. Τρία παιδιά βρίσκονται σφαγιασμένα στο σπίτι τους. Ο Χάνο Στιφένιις, εισαγ γελέας της πόλης, θα αναγκαστεί να συνεργαστεί στενά με το γάλλο εγκληματολόγο Σερζ Λαβεντρίν στην εξιχνίαση αυτής της σκοτεινής και επικίνδυνης υπόθεσης. Οι έρευ νες θα οδηγήσουν τους δύο συνερ γάτες σε όλα τα παγωμένα μήκη και πλάτη της κατακτημένης χώρας. Στην πραγματικότητας, όμως, ο ση μαντικότερος μάρτυρας βρίσκεται πολύ κοντά στον εισαγγελέα Στιφένιις. Ένα συναρπαστικό αστυνομικό μυθιστόρημα που κόβει την ανάσα του αναγνώστη.

ρόκειται για ένα πολιτικο οικονομικό και ερωτικό θρίλερ, το πρώτο μέρος της τριλογίας «Millennium». Η Χάριετ Βάβιερ εξαφανίστηκε πριν από τριάντα έξι χρόνια, κατά τη διάρκεια ενός καλοκαιρινού φεστιβάλ. Παρά τις έρευνες της αστυνομίας, δεν βρέθηκε ποτέ κανένας ίχνος της δεκαεξάχρονης κοπέλας. Με τον καιρό οι έρευνες ατονούν και η υπόθεση κλείνει για όλους, εκτός από το θείο της νεαρής κοπέλας, ένα γηραιό βιομήχανο, ο οποίος έχει βάλει σκοπό της ζωής του να λύσει το μυστήριο πριν πεθάνει. Η τριλογία του Λάρσον είναι μία περιπέτεια εγκλήματος και τι μωρίας, σεξουαλικής διαστρο φής και οικονομικής απάτης, αλλά και μια τρυφερή ερωτική ιστορία ανάμεσα σε έναν κατα τρεγμένο δημοσιογράφο και ένα ανορεκτικό κορίτσι με τα τουάζ, άσο στους ηλεκτρονι κούς υπολογιστές.

[Δ. Β. Τ.]

Το κορίτσι με το τατουάζ Μετάφραση: Γιώργος Μαθόπουλος Ψυχογιός, 2009 σ. 600, € 22

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

73>

[

ι α β α ζ ω ] Β I Β Λ I Ο Π A Ρ Ο Υ Σ I Α Σ Η

Carola Reinsberg Γάμος, εταίρες και παιδεραστία

Ελένη Δ. Σταμπόγλη Ευρωεκλογές 2009

Patricia Buckley Ebrey Κίνα: Από την αρχαιότητα

στην αρχαία Ελλάδα Μετάφραση: Δ. Γ. Γεωργοβασίλης, Μ. Pfreimter Παπαδήμας, 2008 σ. 358, € 24,04

ως σήμερα Μετάφραση: Ελένη Αστεριού Οδυσσέας, 2008 σ. 419, €31,35

Patricia Ebrey, Καθηγήτρια Ιστορίας των ανατολικών ασια τικών μελετών, με το εικονογραφη μένο βιβλίο Κίνα, από την αρχαιό τητα έως σήμερα, μας ξεναγεί στην, εδώ και τέσσερις χιλιετίες, ιστορία της χώρας με το μεγαλύτερο πληθυ σμό στο κόσμο. Μέσα από την πα ρουσίαση των αρχαίων δυναστειώναπό τη Σία, στη συνέχεια τη Σανγκ και την Τσόου- παρακολουθούμε την πολιτιστική, οικονομική, φιλοσο φική και κοινωνική διαδρομή του κι νεζικού λαού. Ξεδιπλώνονται, επίσης, εικόνες από τη γέννηση του κομφουκιανισμού και του βουδισμού, τις μετέπειτα κοσμοπολίτικες αυτοκρατο ρίες, καθώς και τις κατακτήσεις του Τζένγκις Χαν από τον Ειρηνικό Ωκε ανό μέχρι την Κασπία Θάλασσα. Τέ λος, στη νεότερη ιστορία της Κίνας συναντάμε την εξέγερση των Μπόξερς, την υποταγή των διανοούμε νων, τη χειραφέτηση της γυναίκας, τον κομουνιστή ηγέτη Μάο Τσε Τουνγκ με την Πολιτιστική Επανά σταση, καθώς και στοιχεία για την οι κονομική πορεία της χώρας.

' Π να χρηστικό βιβλιαράκι 94 σελίL· δων, μικρού σχήματος, ικανό να σας μεταδώσει βασικές πληροφο ρίες για την Ευρώπη και τις ευρωε κλογές. Τον Ιούνιο του 2009 οι πο λίτες των 27 κρατών-μελών της Ευ ρωπαϊκής Ένωσης θα προσέλθουν στις κάλπες να εκλέξουν τους αντι προσώπους τους. Το εγχειρίδιο αυτό εκδόθηκε με τη φιλοδοξία της συγγραφέως να συμβάλει -έστω κι ελάχιστα, όπως γράφει η ίδια στον πρόλογό της- στην ευαισθητοποίηση των πολιτών για να προσέλθουν στις κάλπες και να ψηφίσουν στις επερχόμενες ευρωεκλογές. Με τη χαλαρότητα που διακρίνει την ψήφο στις ευρωεκλογές, ο πολίτης χρειά ζεται πληροφορίες και σε αυτό συ ντελεί η ύλη του εγχειριδίου αυτού. Περιέχει ιστορικό της Ε.Ε., το πώς λειτουργεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβού λιο, το ζήτημα της ένταξης της Τουρκίας, κ.λπ, ενώ σε ένα εκτενές παράρτημα υπάρχουν χρήσιμα στοι χεία, τα κύρια όργανα που λειτουρ γούν στην Ε.Ε., κ. ά.

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

[Δ. Β. Τ.] [Γ. Ν.]

[Κ.ΑΓΓ.]

ο έργο της Carola Reinsberg πε ριέχει πληροφορίες που προέρ χονται από έρευνα αρχαίων γρα πτών και εικαστικών πηγών, σχετικά με το γάμο και το συζυγικό βίο των αρχαίων Αθηναίων. Στη συνέχεια, ο αναγνώστης ενημερώνεται για το αποκλειστικά ελληνικό κοινωνικό φαινόμενο των εταίρων και τη λει τουργία των οίκων των ιεροδούλων, αλλά και των αντίστοιχων συνη θειών των κατοίκων της αρχαίας Αθήνας. Το ενδιαφέρον στην εν λόγω έρευνα είναι η μελέτη του φαι νομένου της παιδεραστίας, όπου η συγγραφέας δείχνει, πάντοτε επο πτικά και ερμηνευτικά, τις αντιλή ψεις των Αθηναίων για τον έρωτα και τη σεξουαλική ζωή. Το βιβλίο ξαφνιάζει με το πλήθος των τολμη ρών εικαστικών σκηνών, οι οποίες προέρχονται από αγγεία και ανά γλυφα ελληνικών καλλιτεχνημάτων, όσα κοσμούν τα αρχαιολογικά μου σεία όλου του πολιτισμένου κό σμου.

[ δ ι α β α ζ ω Β Ι Β Λ Ι Ο Π Α Ρ Ο Υ Σ Ι Α Σ Η

Μαριάννα Ψύλλα (επιμ.) Λημόσιος Χώρος και Φύλο Τυτιωθήιω, 2009 σ. 277, € 17,99

ί ρ νας συλλογικός τόμος για το φύλο. Η θεώρηση του φύλου ως μία κοι νωνική και πολιτισμική κατασκευή εν δυναμώνει τη διερεύνηση του πολιτι κού και κοινωνικού αντικειμένου μέσα από την οπτική των σχέσεων, αποδίδο ντας ιδιαίτερη βαρύτητα στις συμβολι κές και γνωστικές διεργασίες, στην κα τασκευή νοημάτων και αναπαραστά σεων, στη δημόσια δράση και στο επικοινωνιακό πράττειν. Παράλληλα, όμως, αναδύονται και ζητήματα που σχετίζονται με την ιδιωτική σφαίρα, δη λαδή το χώρο του προσωπικού. Ενδει κτικά, αναφέρουμε θέματα που αναδεικνύονται: Κρατικός φεμινισμός στην Ελλάδα, πολιτικός λόγος, «φύλο» και «έμφυλη υποκειμενικότητα», ο συναι σθηματικός δεσμός με το σπίτι και η συγκρότηση της γυναικείας χωρικής ταυτότητας, κριτική - κοινωνιογλωσσική προσέγγιση στο λόγο των μαθη τών και των μαθητριών, η γυναίκα εγκληματίας στο δημόσιο χώρο: Ανα παραστάσεις της γυναικείας εγκληματι κότητας, ραδιοφωνικό ακροατήριο και φύλο, από την «προσωποποίηση» της πληροφορίας στη διαφοροποίηση λόγω φύλου - υπάρχει ένα «γυναικείο» δημοσιογραφικό ήθος τηλεοπτικής πα ρουσίασης;, κ,ά. [Γ. Ν.]

ΕΙ

Χένρικ Ίψεν Έντα Γκάμπλερ Μετάφραση: Ερρίκος Μπελιές Ηριδανός, 2008 σ. 176, € 13,50

λασικό έργο της ιψενικής δραμα τουργίας. Ο ίδιος έχει δώσει το στίγμα, λέγοντας: «Σ’ αυτό το έργο δεν προσπάθησα ιδιαίτερα να ασχοληθώ με αυτά που θεωρούμε "προβλήματα". Ο βασικός μου σκοπός ήταν να παρου σιάσω πραγματικούς ανθρώπους, με πραγματικές ψυχολογικές διαθέσεις και προθέσεις μέσα σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο συνθηκών και κοινωνικών επιτα γών.» Η πιο προφανής εκδοχή του «ιψενικού τριγώνου». Σε μια κοινωνία που ζει μέσα στο συμβατικό ψεύδος, ο θεσμός της οικογένειας κλονίζεται χάρη στην ασυνεννοησία των ανθρώπων. Η Έντα, κόρη στρατηγού, που διάγει έναν ασφυκτικό έγγαμο βίο, συναντάει και πάλι τον παλιό και μόνο γνήσιο έρωτά της. Η αναμέτρησή της με τις αναμνή σεις αλλά και τις προοπτικές για το μέλ λον οδηγούν την Έντα σε πλήρες αδιέ ξοδο, από το οποίο βγαίνει με τον οδυ νηρό τρόπο που επιλέγουν οι απελπι σμένοι. Η «Έντα Γκάμπλερ» ανέβηκε για πρώτη φορά στις 31 Ιανουάριου 1891 στο Residenztheater του Μονάχου. Ο Ίψεν ήταν παρών στην πρεμιέρα. Το έργο κυκλοφορεί στη νέα σειρά με κλα σικά θεατρικά έργα των εκδόσεων Ηριδανός. [Γ. Ν.]

]

Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι Ερωτικά γράμματα στη Λίλια Μπρικ Μετάφραση: Τοσούλα Καραϊσκάκη Οδυσσέας, 2009 σ. 197, € 14

πανέκδοση της ερωτικής αλληλογραφίας του βάρ δου της ρωσικής επανάστασης Βλαδίμιρου Μαγιακόφσκι με τη Λίλι Μπρικ, μέσα από τις σελίδες της οποίας αναδεικνύεται και αποκαλύπτεται στον αναγνώστη η άγνωστη πλευρά ενός ποιητή, ο οποίος ταύτισε τον εαυτό του με την επανάσταση και σκυλεύτηκε από το καθεστώς όσο κανένας άλλος. Η πρώτη έκδοση του βιβλίου έγινε το 1978 και προκάλεσε μεγάλη εντύπωση στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό της εποχής εκείνης, όπου τα πολιτικά πάθη και οι εντάσεις δεν άφησαν να διαφανεί η ευ αισθησία, ο έρωτας και η αντισυμβατική συμπεριφορά των δύο εραστών. Σελίδα τη σε λίδα, επιστολή την επιστολή, οι δύο εραστές τρώνε ο ένας, τις σάρκες του άλλου, εξιστορώ ντας παράλληλα μιαν ερωτική ιστορία από εκείνες που σημα δεύουν την ανθρώπινη ζωή στο διαβασίδι των αιώνων. [Δ. Β. Τ.]

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

ιαβάζεις τα βιβλία του Φίλιπ Ροθ και νομίζεις ότι αφηγείται την ζωή του. Αυτή είναι η μισή αλήθεια. 0 ίδιος λέει ότι γράφει για ανθρώ

πους που έχουν προβλήματα και τι καλύτερο από τα πολλά βιβλία του δημοφιλούς αμερικανού συγγρα φέα που εκδίδονται συχνά, μέσα σ' έναν κόσμο γε μάτο κοινωνικά προβλήματα. Μαζί με τα βιβλία του Ντελίλο, του ΜακΚάρθυ και του Πίνταον είναι ο «κα θρέφτης» της αμερικανικής κοινωνίας του 20ού αιώ να. Προσφέρουν ένα λογοτεχνικό υλικό ζωής και σκέ ψης.

Φίλιπ Ροθ, Κώστας Μποτόπουλος, Κατερίνα Σχινά, Μαρία Ξυλούρη.

Λεύτερης Καλοσπύρος

ΦίλΙΠ Ρθθ:

«Η ζωή δίπλα στο έργο ίου» Φίλιπ Ροθ είναι ο πιο σαδιστής ανά μεσα στους σύγχρονους κλασικούς συγγραφείς. Παρότι είναι πρόθυ μος να σου αποκαλύψει μέσα από τα έργα του όλα όσα πιστεύεις ότι είναι πιο σημα ντικά να ξέρεις για εκείνον, όσα στοιχεία γι' αυτόν κι αν έχεις στα χέρια σου, όσο πιο κοντά φτάνεις σε αυτή που φαντάζε σαι πως θα μπορούσε να είναι η πιο πιστή εικόνα του αληθινού εαυτού του, τόσο πιο έντονα αισθάνεσαι πως κάτι λείπει, και τόσο πιο γρήγορα συνειδητοποιείς πως πάντα κάτι θα λείπει, η εικόνα δεν θα είναι ποτέ πλήρης και μέσα στον καθρέφτη που είναι στημένος απέναντι του θα υπάρχει πάντα ένας άλλος μικρότερος καθρέφτης, που θα αιχμαλωτίζει το αντικαθρέφτισμα του ειδώλου του, το οποίο πάντοτε θα ξεφεύγει από σένα. Θα μπο ρούσε να είναι ο συγγενής σου που, παρά την αφηρημένη φλυαρία του και τη σκα μπρόζικη διάθεσή του να αφηγηθεί τα πάντα γύρω από τη ζωή του, στο τέλος της οικογενειακής συνάντησης έχεις την αίσθηση πως από όλα τα κοντινά σου πρόσωπα είναι εκείνο που γνωρίζεις λιγό τερο. 0 Φίλιπ Ροθ είναι ο άγνωστος γνώ ριμός σου, ο οικείος ξένος σου.

«Η λογοτεχνία μου είναι για ανθρώπους που έχουν προβλήματα.» (Απαντώντας σε δημοσιογράφο λίγο μετά τη βράβευσή του με το National Book Award για το Αντίο Κολόμπους.) Ο Φίλιπ Μίλτον Ροθ γεννήθηκε στις 19 Μαρτίου του 1933 στο Νιούαρκ του Νιού Τζέρσεϊ. Οι παππούδες του ήταν εβραίοι εμιγκρέδες με καταγωγή από τη Γαλικία που ακολούθησαν το τεράστιο μεταναστευτικό ρεύμα του 19ου αιώνα προς την

Αμερική και οι γονείς του, αντίθετα με τους γονείς των έτερων κορυφαίων αμερικανοεβραίων συγγραφέων Μπέρναρντ Μάλαμουντ και Σολ Μπέλοου, μεγάλωσαν στην Αμερική. Συνεπώς, ο Ροθ μπορεί να θεωρηθεί γέννημα-θρέμμα Αμερικανός, πράγμα που μπορεί να εξηγήσει πολλά για τις συγγραφικές επιλογές του, με τον ίδιο τρόπο που η αναγκαστική μετανά στευση του Ιοαάκ Μπάσεβιτς Σίνγκερ από την Πολωνία στην Αμερική εξηγεί πολλά για τις διαμετρικά αντίθετες εμμονές του μεγάλου νομπελίστα. Ο Ροθ μεγάλωσε στο μικρο-μεσοαστικό Γουικγουέικ και φοίτησε στα δημόσια οχολεία που φοίτη σε και ο Νέιθαν Ζούκερμαν -το εμβληματικό συγγραφικό «alterbrain» του, όπως τον έχει χαρακτηρίσει ο ίδιος- και κατόρ θωσε τα επικά ανδραγαθήματα ο «Σουη δός» Λιβόβ του Αμερικανικού Ειδυλλίου. Ο άνθρωπος που θα τον επηρεάσει πιο πολύ ως καλλιτέχνη δεν είναι κάποιος κλασικός ή σύγχρονος εβραίος πεζογράφος, αλλά ένας συγγραφέας ραδιοφωνι κών θεατρικών έργων, ο Νόρμαν Κόρουιν, τον οποίο ο Ροθ ακούει φανατικά καθόλη τη διάρκεια της εφηβείας του (πολύ αργό τερα θα γίνει φίλος του, όπως θα γίνει φίλος και με όλα σχεδόν τα είδωλα της νεότητάς του). Τα ύστερα νεανικά χρόνια της συγγραφικής ζύμωσής του, τα χρόνια που άλλοι μεγάλοι αμερικανοί συγγρα φείς, όπως ο Φώκνερ, ο Χέμινγουεϋ ή ο Πίντσον επέλεξαν να καταταγούν στο στρατό για να συλλέξουν έντονες συγκι νήσεις ή, όπως ο Όστερ να ταξιδέψουν για να γνωρίσουν τον κόσμο, ο Ροθ (παρό τι και εκείνος υπηρέτησε στον αμερικανι κό στρατό, όχι όμως με τη δίψα που είχαν οι προηγούμενοι) ακολουθεί τον υπολογι σμένο δρόμο της ακαδημαϊκής ολοκλή-

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009 8 3

[

δ ι α β α ζ ω ] Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

ρωσης σαν σκιέρ που εκτελεί το τέλειο πρόγραμμα, ακουμπώντας με επιτυχία όλα τα σημαιάκια που έχουν τοποθετηθεί στις προδιαγεγραμμένες τεθλασμένες της διαδρομής που είναι υποχρεωμένος να διανύσεί: Σπουδές αγγλικής φιλολο γίας στο Πανεπιστήμιο του Μπάκνελ, Μ. Α. στην αγγλική λογοτεχνία στο Πανεπιστή μιο του Σικάγο, καθηγητής δημιουργικής γραφής στα Πανεπιστήμια της Αϊόβα και του Πρίνστον, πριν μετακομίσει στο Πανε πιστήμιο της Πενσιλβάνια όπου θα διδάξει συγκριτική λογοτεχνία μέχρι το 1992. Το ντεμπούτο βιβλίο του με τίτλο Αντίο Κολόμπους (1959), μία συλλογή πέντε διηγημάτων και μιας νουβέλας περίπου 130 σελίδων (στην ελληνική της έκδοση τουλάχιστον), δεν αποκαλύπτει μονάχα στον αμερικανικό λογοτεχνικό κόσμο ένα νέο enfant terrible, αλλά συνάμα βραβεύ εται με το «δύσκολο» και ακριβοθώρητο National Book Award (και πάντως πιο ανοι χτόμυαλο ως προς τις επιλογές των κρι τών του σε σύγκριση με το Πούλιτζερ). 0 νεαρότατος Ροθ ξεκινάει εκρηκτικά στα πρώτα μέτρα του αγώνα αντοχής, που θα του χαρίσει αμέτρητες διακρίσεις στο μέλλον, επιστρατεύοντας την ειρωνεία, που θα αποτελέσει σήμα κατατεθέν των σύγχρονών του αμερικανών πεζογράφων, για να διακωμωδήσει, σατιρίσει και, σε σημεία, χλευάσει τα κουοούρια, τις μικρο πρέπειες και τον «οικουμενικό» μικροαστι σμό των εβραιοαμερικανών του άμεσου κοινωνικού περίγυρού του. Πολλοί κριτικοί θεωρούν ακόμη και σήμερα το συγκεκρι μένο έργο ένα από τα δυο τρία καλύτερό του και αντίστοιχη επιτυχία σε τόσο νεαρή ηλικία -ο Ροθ ήταν 26 ετών όταν εξέδιδε το Αντίο Κολόμπους- θα σημειώσει μονά χα ο επίσης Αμερικανοεβραίος Τζόναθαν Σάφραν Φοέρ με το Everything Is Illuminated πολλά χρόνια αργότερα. «Οι στενότεροι φίλοι μου είναι η αγνή φαιδρότατα και η θανάσιμη σοβαρότη

<34-

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

τα.» (Από συνέντευξή του στην Τζόις Κάρολ Όουτς το 1974.) Παρά την πρώιμη επιτυχία του και την αξιοσημείωτη συγγραφική ωριμότητα που επιδεικνύει από πολύ νωρίς, ο Ροθ στο επόμενα βιβλία του προσπαθεί να κάνει ό,τι κάνει συνήθως και κάθε άλλος συγ γραφέας που κόνει τα πρώτα του βήματα, με πολύ μικρότερη έως καθόλου αναγνώ ριση για το παρθενικό έργο του: να απο μονώσει την προσωπική του φωνή από τους αντίλαλους των αγαπημένων συγ γραφέων που κατακλύζουν το κεφάλι του (Φώκνερ, Μπέλοου, Κάφκα, Χένρυ Τζέιμς, οι πλέον αγαπημένοι του τότε) και να διερευνήσει με ολοένα μεγαλύτερη τόλμη -στην προκειμένη περίπτωση και με αυξη μένη αυτοπεποίθηση λόγω της επιτυχίας του Αντίο Κολόμπους- ορισμένα από τα θέματα που θα τον απασχολήσουν αργό τερα σε μεγαλύτερο βάθος. Τα Letting Co (1962) και When she was good (1967) δεν είναι άσχημα βιβλία, ωστόσο ο μάλλον επίπεδος ρεαλισμός του πρώτου και η shiksa (μη-εβραία, «εθνική») αφηγήτρια του δεύτερου είναι ένα είδος και ένα τέχνασμα αντίστοιχα που ο Ροθ δεν θα χρησιμοποιήσει ξανά παρά μόνο σε νοθευμένες εκδοχές τους, σε συνδυασμό με άλλα στοιχεία που θα εισαγάγει στα επόμενα έργα του. Το Σύνδρομο του Πόρτνοϊ που εκδίδεται το 1969, αυτός ο ασθματικός, παραληρη ματικός, φορτωμένος με σεξουαλικές φαντασιώσεις - πυροτεχνήματα κάθε είδους για τις ξανθές προτεστάντισσες shiksas, μονόλογος του νευρωτικού, κατα πιεσμένου από τη μητέρα του, Αλεξάντερ Πόρτνοϊ, είναι το έργο που θα μετατρέψει τον ελπιδοφόρο νεαρό συγγραφέα Φίλιπ στον περιβόητο, cult, διασκεδαστικό και ικανότατο ανατόμο της σεξουαλικής επα νάστασης των 60'ς, Φίλιπ Ροθ, σύμφωνα με τους αμερικανούς λόγιους, και στον ασεβή, καυχησιάρη, κακομαθημένο και αντισημίτη Ροθ για τους συντηρητικούς

LΔΙΑΒΑΖΩ A Φ I E P Ω M A

Ιουδαίους της κλειστής εβραϊκής κοινότη τας στην Αμερική. Ακόμη κι αν ο Ροθ έχει δηλώσει επανειλημμένα πως ουσιαστικά δεν υπήρξε ποτέ «χρυσή εποχή της αμερι κανικής λογοτεχνίας», ο ίδιος μεταμορ φώνεται -όχι πάντως σε μία νύχτα- σε λογοτεχνικό αστέρα των αμερικανικών γραμμάτων, σε μια εποχή που η έκδοση ενός καινούριου μυθιστορήματος από τον Μπέλοου, τον Απντάικ ή τον Μέιλερ θεω ρείται πολιτιστικό γεγονός. Η φήμη και η δημοσιότητα -αυτές οι βουλιμικές και σπάνια ιάσιμες καρκινικές μεταλλάξεις στη βιομηχανία του θεάματος- δεν έχουν αρνητικές υπαρξιστικές επιδράσεις μονά χα στους ροκ μουσικούς των εξεγερμένων late 60'ς αλλά και στους συγγραφείς της εποχής, και ο Ροθ, που έτσι κι αλλιώς περνάει μία ιδιαίτερα δύσκολη περίοδο έπειτα από το θάνατο σε αυτοκινητιστικό ατύχημα της πρώτης συζύγου και μούσας του για τις «εθνικές» πρωταγωνίστριές του ως τότε, Μάργκαρετ Μάρτινσον, θα φρο ντίσει να κρατήσει αποστάσεις από τους δημοσιογράφους και να διαφυλάξει, όσο αυτό είναι εφικτό, την καλλιτεχνική ισορ ροπία του. Τα μυθιστορήματά του που θα διαδεχθούν το Σύνδρομο του Πόρτνοί, ακριβώς όπως και εκείνα που ακολούθη σαν το Αντίο Κολόμπους, θα συντηρήσουν το μύθο του Φίλιπ Ροθ, θα επιβεβαιώσουν τη συγγραφική του φόρμα και θα δικαιώ σουν τους υποστηρικτές του, που διέβλε ψαν από νωρίς τη σαρκαστική του δεινό τητα, όμως με εξαίρεση ίσως το Βυζί (1972), τη σουρεαλιστικά σεξουαλική, ή σεξουαλικά σουρεαλιστική, εκτροπή του καφκικού οράματος της Μεταμόρφωσης, δεν έχουν να κομίσουν κάτι εξαιρετικά πρωτότυπο στη λογοτεχνία του. Η πολιτι

κή παρωδία της κυβέρνησης Nixon στο Our Gang (1971) είναι πάντως μία υπολο γίσιμη και αξιόλογη απόπειρα να επεκτεί νει τον κοινωνικοπολιτικό ορίζοντα των προβληματισμών του. «...Ενώ όλοι οι συμμαθητές του παντρεύ ονται καλές εβραιοπούλες, κάνουν παι διά, αγοράζουν σπίτια και (η λέξη είναι του πατέρα μου) ριζώνουν, ενώ όλοι οι άλλοι κάνουν ό,τι μπορούν για να τιμή σουν το όνομα της οικογένειας, αυτός τι κάνει; Τρέχει πίσω από το μουνί. Κι όχι οποιοδήποτε μουνί. To shikse μουνί!»1 (0 Αλεξάντερ Πόρτνοί μιλάει για τον εαυτό του στο Σύνδρομο του Πόρτνοί.) «Ζήτω για τον Φίλιπ Ροθ! Εκεί που δεν το περιμένουμε μας αποδεικνύεται φεμινι στής!» (Η Σίνθια Όζικ σχολιάζοντας το Βυζί σε γράμμα προς τον εκδότη της, 16 Ιουνί ου 1972.) 0 Ροθ είχε αντιληφθεί από τις αρχές των 60'ς κιόλας όταν έγραφε το άρθρο του «Writing American Fiction», πως η αποτύ πωση της πραγματικότητας μέσα από το ρεαλισμό είναι μια διαδικασία υπεραπλούστευσης που φτάνει στα όρια της ηλιθιό τητας, αφού το μόνο που καταφέρνει η πραγματικότητα είναι να θέτει διαρκώς φραγμούς και όρια στη δημιουργική φαντασία του συγγραφέα. Πώς μπορεί, λοιπόν, να γράφει κανείς αξιόπιστα για το σήμερα; Μα ακριβώς παίρνοντας αποστά σεις από την πραγματικότητα, απαντάει χωρίς δεύτερη σκέψη ο Φίλιπ Ροθ, που κάπου εκεί στα τέλη της δεκαετίας του '70 επινοεί το χαρακτήρα που θα τον πάρει από το χέρι και θα τον οδηγήσει εκεί

ΦΕΥΓΕΙ το ΦΑΝΤΑΣΜΑ

ΦΕΥΓΕΙ ΦΑΝΤΑΣΜΑ \ ρ

ΠΟΛΙΣ

Β ιβλιοπ ω λείο : ΑΙΟΛΟΥ 33 * τηλ.: 210 36 43 382

Ί ηΤ Τ

Γ ρ

ROTH

που κάποτε οχεδίαζε με κιμωλία φανταστικές πύλες πάνω σε πέτρι νους τοίχους, που χώρι ζαν τη φαντασία από την πραγματικότητα, για να του υποδείξει νέες δημι ουργικές διεξόδους. 0 Νέιθαν Ζούκερμαν δεν είναι το πρώτο alter ego που κατασκευάζει ο συγ γραφέας, αφού έχει προηγηθεί ο Ντέιβιντ Κέπες στο Βυζί και τον Καθηγητή του πόθου (1977), είναι όμως εκείνος που μέσα από μία σειρά έργων θα αναγνωριοτεί από το κοινό και θα χριστεί από τον ίδιο τον Ροθ η επίσημη συγγραφική περσόνα του. 0 Ζούκερμαν πιάνει αμέσως δουλειά και από το The Ghost Writer (1979) οτο οποίο ντεμπουτάρει στα είκοσι κάτι του σαν wannabe συγγραφέας που ακολουθεί κατά πόδας το λογοτεχνικό είδωλό του Ε.Ι. Lonoff, έως την Αντιζωή (1986) θα διαγράψει έναν πρώτο κύκλο εμφανίσεων με ενδιάμεσους σταθμούς τον Ζούκερμαν Δεσμώτη (1983) και το Μάθημα Ανατομίας (1983) που μαζί με το The Ghost Writer συνιστούν μία χαλαρή μυθιστορηματική τριλογία, η οποία κλείνει με τη νουβέλα Το όργιο της Πράγας (1985), που με τη σειρά της λειτουργεί ως επίλογος στις αναζητήσεις και σκέψεις του Ζούκερμαν γύρω από τη σχέση συγγραφικού και πραγματικού Εγώ, ενώ η Τσεχοσλοβακία μόνο τυχαίος προορισμός δεν είναι, καθό τι στα τέλη της δεκαετίας του '70 ο Ροθ ξεκινάει παράλληλα με το συγγραφικό του έργο μία σειρά ταξιδιών στην Ευρώ πη, προκειμένου να συναντηθεί με τους συγγραφείς που έχει αρχίσει να παρου σιάζει οτο αμερικάνικο κοινό -Πρίμο Λέβι, Ιβάν Κλίμα, Μιλάν Κούντερα- μέσα από τη σειρά «Συγγραφείς της άλλης Ευρώπης», που θα επιμελείται στις εκδόσεις Penguin

έως το 1989. Η δε Αντιζωή δεν είναι απλά ένα από τα πιο φιλόδοξα μυθιστορήματα σε επίπεδο αφηγηματικής δομής στην καριέρα του Ροθ, δεν είναι μονάχα το πρώτο μυθιστόρημα οτο οποίο εοτιάζει τόσο πολύ στην ακτινογράφηοη χαρακτή ρων που ζουν μόνιμα στο Ισραήλ και δεν έχουν καμιά σχέση με τον αμερικανικό τρόπο ζωής, αλλά είναι ίσως το μυθιστό ρημα που φτάνει πιο κοντά από κάθε άλλο στο να ταυτιοτεί με κάποιο αναγνω ρίσιμο λογοτεχνικό ρεύμα, στην προκει μένη περίπτωοη το κυρίαρχο ατην αμερι κάνικη λογοτεχνία ρεύμα του μεταμοντερνισμού, γεγονός πρωτοφανές για τον Ροθ που προσπαθούσε πάντα να διαφο ροποιείται αιοθητά από «κανόνες», «ρεύ ματα», «κινήματα». Η παρανοϊκή, οτα όρια του γκροτέσκο, σκηνή αεροπειρατείας στο ταξίδι της επιστροφής του Ζούκερμαν από τη Χεβρώνα, και το μαύρο χιούμορ που διαποτίζει γενικά το μυθιστόρημα φέρνουν στο νου τού υποψιασμένου ανα γνώστη τα Ονόματα και το Λευκό Θόρυβο του Ντον Ντελίλο, ηγετικής μορφής του μεταμοντερνιομού στη λογοτεχνία και έτερου σύγχρονου γίγαντα των αμερικανι κών γραμμάτων. Άλλωστε, την ίδια εποχή ο Ροθ ξεκινάει να αλληλογραφεί με τον Ντελίλο και η επικοινωνία τους θα συνεχι στεί με συνέπεια στα επόμενα χρόνια και, παρότι δεν θα εξελιχθεί σε στενή φιλία, θα σφραγιστεί από τον αμοιβαίο σεβασμό ανάμεσά τους (η αλληλογραφία τους είναι προσβάσιμη στο κοινό μέσα από τα αρχεία του Harry Ransom Center στο Πανεπιστήμιο του Όστιν). Ακόμη και ο Μπέλοου που τόοα χρόνια τηρούσε μια μάλλον διακριτικά επιφυλακτική στάση απέναντι στον Ροθ, τον αναγνωρίζει στις αρχές των 80'ς ως το διάδοχό του. 0 Ζού κερμαν αξιώνει δικαίως μεγάλο μερίδιο από τη (νέα) επιτυχία του Ροθ. «...Στην αρχή ο Ζούκερμαν μου έδωσε το ν Ζούκερμαν- ύστερα μου έδωσε

Δ Ι Α Β Α Ζ Ω

Φ I Ε Ρ Ω Μ A

τους Ρίνγκολντς, το Σουηδό, και τον Κόλμαν Σιλκ. Θα μου λείψ ει ο Ζούκερ μαν; Όχι. Είμαι περίεργος να δω ποιος και τι θα τον αντικαταστήσει.» (Ο Φι'Πιπ Ροθ για την τελευταία εμφάνιση του Ζούκερμαν ατο Exit Ghost απαντώ ντας οε σχετική ερώτηση της Ερμιόν Λη για λογαριασμό του Guardian, 7 Οκτωβρί ου 2007.) «...Στο νου του δεν είχε καμιά σημασία τι πραγματικά έγινε ή τι πραγματικά ήταν κάποιος - αντί γι' αυτό καθετί σημαντικό να διαστρεβλώνεται, να μεταμφιέζεται, να ξεχειλώνει από γελοίες υπερβολές, να προσδιορίζεται από εκείνες τις ατέλειω τες, προμελετημένες ψευδαισθήσεις που μαγειρεύονταν δολερά μέσα σ' αυτήν την τρομακτική μοναξιά- τα πάντα, εγωκεντρι κός υπολογισμός, εσκεμμένη απάτη- μια αδιάλειπτη, αδυσώπητη μετατροπή γεγο νότων σε κάτι άλλο...»2 (0 Χένρι Ζούκερ μαν για τον αδερφό του Νέιθαν οτο φανταστικό επικήδειο που πλάθει στο μυαλό του για τον υποτιθέμενο θάνατο του Ζούκερμαν στην Αντιζωή.) Η δεκαετία του '90 είναι μάλλον η χρυοή δεκαετία του Φίλιπ Ροθ, μολονότι οε προ σωπικό επίπεδο η πολυετής σχέση του και ο τετραετής γάμος του με την όχι και τόσο επιτυχημένη βρετανίδα ηθοποιό, Κλερ Μπλουμ, καταλήγουν σε ένα επει σοδιακό διαζύγιο που δεν υστερεί σε σφοδρότητα, μνησίκακες αντιδράσεις και δίψα για ρεβανσισμό ακόμη και από τους πιο θεαματικούς χολιγουντιανούς χωρι σμούς - εκείνη τον περιγράφει οαν μισονύνη και εγωμανή οτο Leaving a doll's house βιβλίο της, εκείνος για να την εκδι

κηθεί προικίζει την Ιβ Φρέιμ με τα χειρότε ρα στοιχεία της Μπλουμ. Σε καμιά από τις προηγούμενες δεκαετίες -παρόλο που κατάφερνε να διατηρείται σε υψηλό επί πεδο όσον αφορά στην ποιότητα, η οποία ελάχιστες φορές φάνηκε να διαβρώνεται από τον κορεσμό της υπερπαραγωγικότητας, αφού ο Ροθ φρόντιζε να αλλάζει αυχνά ρότα θέτοντας καινούρι ους στόχους και ανανεώνοντας διαρκώς τη θεματολογία του, ακόμη και όταν ουσιαστικά έγραφε συγκαλυμμένα για θέματα που είχε εξαντλήσει σε μεγάλο βαθμό σε προηγούμενα βιβλία του - δεν εξέδωσε πέντε σερί εξαιρετικά μυθιστο ρήματα από τα οποία τα τρία τουλάχιστον να μπορούν να θεωρηθούν αριστουργή ματα. Στην Επιχείρηση Σάυλωκ, το επιστέ γασμα μιας πενταετούς μελέτης πόνω στη φύση της ταυτότητας μέσα από έργα σαν τα The Facts (1988), Η Απάτη (1990), Patrimony (1991), που περιέχουν τόσα πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία που ακόμη και ο ίδιος ο Ροθ δεν τα συγκατα λέγει στα μυθιστορήματα ή στις νουβέλες του, η μυθοπλασία και η αυτοβιογραφία λογίζονται ως οι δύο όψεις του ίδιου νομί σματος που επαφίεται στον αναγνώστη να αποφανθεί εάν το νόμισμα είναι κάλπι κο ή πραγματικό. Ενώ, στο Θέατρο του Σάμπαθ, που ο Χάρολντ Μπλουμ, ο μεγα λύτερος εν ζωή κριτικός λογοτεχνίας, επι μένει να χαρακτηρίζει ως το «αδιαμφισβή τητο αριστούργημά του», ο πρωταγωνι στής Μίκι Σάμπαθ μπορεί να διαβαστεί ως η μοχθηρή, αναβαθμισμένη στα 90'ς, εκδοχή του Αλεξάντερ Πόρτνοϊ και το αποτύπωμα της ψυχικής διάθεσης του Ροθ στο όλο έργο να διαγνωστεί ως σύμπτωμα και ταυτόχρονα ίαση μιας

PHILIP ROTH Η ΣΥΝΩΜΟΣΙΑ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΤΗΣ ΑΜΕΡΙΚΗΣ

ΠΟΛΙΣ

Β ιβλιοπ ω λείο: ΑΙΟΛΟΥ 33 ♦ τηλ.: 210 36 43 382

]

[

δ ι α β α ζ ω ] Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

παθολογικής σπειροειδούς καταβύθισης οποίο υπόκεινται ανεξαιρέτως όλα τα ανθρώπινα όντα, μέσα από τις περιπέτει στις πιο σκοτεινές και απόκρημνες πτυχές ες του Κόλμαν Σιλκ που επέλεξε τίποτα του εαυτού του - εναλλακτικά, τα κύματα των σκέψεων που παφλάζουν στις εκατο λιγότερο από την ταυτότητά του, τη ντάδες σελίδες του τόμου μπορούν να σύγκρουση με τις παραδεδεγμένες αμερι κανικές αξίες, καθώς και τον ίδιο το χαμό ερμηνευτούν ως τα απόνερα από το νευ του, και από τον ασυμβίβαστο, οργισμένο, ρικό κλονισμό που υπέστη ο συγγραφέας και περιθωριοποιημένο από τις σαρωτικές στα τέλη της δεκαετίας του '80. δυνάμεις της μικρο-ιστορίας Άιρα ΡίνγκολΗ άτυπη τριλογία για την Αμερική που θα ακολουθήσει με τα Αμερικανικό Ειδύλλιο ντ με το σκοτεινό, τρομερό μυστικό του. (1997) , Παντρεύτηκα έναν ΚομμουνιστήΕίναι τα μεγάλα πολιτικά μυθιστορήματά του, κείμενα στα οποία η συλλογική μοίρα (1998) και Το ανθρώπινο στίγμα (2000), είναι για τον Ροθ ότι ο Υπόγειος Κόσμος και οι απρόσωπες ιστορικές δυνάμεις τρέ φονται από το ατομικό πεπρωμένο που οι για τον Ντελίλο: τα έργα αυτά συνιστούν ίδιες στη συνέχεια κατασπαράζουν την επιτομή των θεμάτων που απασχόλη -«νόμιζες πως θα τη γλίτωνες, κύριε Κόλ σαν τους δύο συγγραφείς καθόλη την μαν Σιλκ;»- έργα με ανυπολόγιστη δυναμι καριέρα τους και συνάμα ότι πιο κοντινό μπορεί να φανταστεί κανείς στο απατηλό κή και ασύγκριτα πολυπλοκότερα από την αντίστοιχη τριλογία του Ρίτσαρντ Φορντ ή όνειρο του μεγάλου αμερικανικού μυθι τη σειρά των βιβλίων του Απντάικ με στορήματος. 0 Ζούκερμαν επιστρέφει από την απομόνωση της καλύβας του, ήρωα το «Λαγό» Άνγκατρομ. Οι μεγάλες οχτώ μιλιά μακριά από το Athena College, επιτυχίες κρίνονται (και) από τις μικρές όχι για να πρωταγωνιστήσει στα έργα, λεπτομέρειες και, για του λόγου το αλη θές, ο εκδοτικός οίκος Houghton Miffin αλλά για να προσφέρει στον Ροθ τον επι που εκδίδει τα βιβλία της τριλογίας τυπώ βεβλημένο αποστασιοποιημένο τόνο που νει 100.000 αντίτυπα για κάθε νέο του απαιτεί η εξιστόρηση των τριών δραματι βιβλίο, μόνο για δημοσιογραφική προώ κών κεντρικών ιστοριών και των πολλα θηση. πλάσιων επιμέρους ιστοριών που ανα πτύσσονται στα τρία έργα - ο Ζούκερμαν και κατ' επέκταση ο Ροθ, έχει μετατραπεί «Ένα έχω να πω, αυτά τα τρία πιο πρό σε σύγχρονο Χένρι Ντέιβιντ Θορώ, που σφατα βιβλία του Φίλιπ Ροθ μου έδω όμως η ειδυλλιακή ζωή του φυσικού περι σαν μια γερή κλωτσιά στον κώλο.» (0 βάλλοντος δεν έχει καταφέρει να αποκαΜπρους Σπρίνγκστιν επαινεί την τριλογία θάρει το μυαλό του από τις σκέψεις του για την Αμερική, απαντώντας σε ερώτηση για τις αστικές εξελίξεις. Το πλατύ κοινό δημοσιογράφου σχετικά με το ποιος Αμε στην Ελλάδα μαθαίνει ουσιαστικά τον Ροθ ρικανός εν ζωή τον έχει επηρεάσει περισ μέσα από την άνοδο και την πτώση του σότερο.) «καλότυχου Σουηδού Λιβόβ» που πέτυχε στα πάντα εκτός από το να δώσει σημα «Ήταν το καλοκαίρι που το πέος ενός σία στο νόμο του απροσδόκητου στον προέδρου βρισκόταν στη σκέψη όλων,

PHILIP ROTH

Το σύνδρομο Πόρτνοϊ Β ιβλιοπ ω λείο : ΑΙΟΛΟΥ 33 ♦ τηλ.: 210 36 43 382

S tf

[ Δ I A BA Ζ Ω 1 Α Φ I Ε Ρ Ω Μ A

και η ζωή, με όλη την αδιάντροπη ανηθικότητά της, προκαλούσε για μια ακόμη φορά σύγχυση στην Αμερική.»5 (0 Ζούκερμαν εισάγει τον αναγνώστη στο σκηνικό που εκτυλίσσεται το Ανθρώπινο Στίγμα.) «Κανείς δεν ξέρει τι έφταιξε στη ζωή των Λιβόβ, κανείς δεν ξέρει τι διάβολο έφται ξε.» (Η Σώτη Τριανταφύλλου στο επίμετρο του Αμερικάνικου Ειδυλλίου, εκδόσεις Πόλις, 1999) Η εκρηκτική σχέση ανάμεσα στον 70χρονο πλέον Ντέιβιντ Κέπες και την 25χρονη Κουβανέζα φοιτήτριά του Κονσουέλα Καστίγιο, που αποτυπώνεται με απαρά μιλλη λεπτότητα στο Ζώο που ξεψυχά (2001), ένας μυθιστορηματικός έρωτας που σύμφωνα με ομολογία του ίδιου του Ροθ, εδράζεται στην πραγματική ιστορία που του είχε αφηγηθεί ένας φίλος του για μια πρώην ερωμένη του που είχε χάσει τα ίχνη της για δέκα χρόνια και η οποία μια μέρα, τελείω ς ξαφνικά, εμφανίστηκε μπροστά του για να του πει πως έπασχε από καρκίνο, θα μπορούσε ίσως να αποτελέσει τον άξονα για μια ευρύτερη μυθι στορηματική σύνθεση στα πρότυπα του Ανθρώπινου στίγματος. Ωστόσο, ο Ροθ, με αυτή την ντελικάτη, χαμηλόφωνη και υπόγεια σπαρακτική νουβέλα του, εγκαι νιάζει μια καινούρια φάση στην καριέρα του που, με εξαίρεση τη Συνομωσία ενα ντίον της Αμερικής (2004), θα μπορούσε ίσως να είχε γραφεί στα πλαίσια της τρι λογίας του, αν και σαφώς κατώτερη των προσδοκιών, μια και σηματοδοτεί την τελευταία ίσως προσπάθεια του Ροθ να αποτυπώσει σε κείμενό του το πανόραμα μιας ακόμη δεκαετίας από τη σύγχρονη αμερικανική ιστορία, στην προκειμένη

περίπτωση της δεκαετίας του '30, η ελλειπτικότητα της γραφής και οι δωρικές αφηγηματικές φόρμες των νουβελών που θα ακολουθήσουν θα αντικαταστήσουν την πυκνότητα και τις υπερ-φιλόδοξες πολυπρισματικές συνθέσεις των μυθιστο ρημάτων του. 0 Καθένας (2006) και η Αγανάκτηση (2008) είναι γραμμένα απλά, δίχως πολλές αφηγηματικές φιοριτούρες και αφορούν ήρωες λιγότερο αντιφατι κούς, πολύπλοκους και σε τελική ανάλυ ση, ενδιαφέροντες, από εκείνους που μας έχει συνηθίσει ο Ροθ, Το ζητούμενο σε αυτά τα έργα μοιάζει να είναι η αφηγημα τική σαφήνεια και η ξεκάθαρη και απρό σκοπτη παρουσίαση των ύστερων σκέψε ων του Ροθ για τη ζωή, τον έρωτα, τα γηρατειά, και το θάνατο - ένα είδος λογο τεχνικής κληρονομιάς που συντάσσει έχο ντας την επίγνωση του θανάτου που πλη σιάζει. 0 Ροθ φρόντισε, επίσης, να κλείσει τους λογαριασμούς του με τον Ζούκερμαν στο Exit ghost (2007), ωστόσο, ακόμη και χωρίς τον επιτελή του, δεν πρόκειται να τα παρατήσει έτσι εύκολα. Τα The Humbling και Nemesis δεν είναι μόνο τα δύο νέα βιβλία του, που όπως ανακοινώ θηκε θα κυκλοφορήσουν μέσα στο 2009 και το 2010, αντίστοιχα, αλλά ταυτόχρονα ένα ακόμη μεγάλο - το τελευταίο ίσως; οτοίχημα με τον εαυτό του και τους ανα γνώστες του. ■ 1Roth, Philip, Το Σύνδρομο Πόρτνοϊ. μτφρ. Αχιλλέας Κυριακίδης, εκδόσεις Πόλις, 2008, σελ. 111. ! Roth, Philip, ΗΑντιζωή, μτφρ. Χριστίνα Ντόκου, εκδόσεις Πόλις, 2008, σελ. 341. JRoth Philip, Το ανθρώπινο στίγμα, μτφρ. Τρισευγένη παπαϊωάννου, εκδόσεις Πόλις, 2003, σελ. 14.

ΊΚΑΝΙΚΟ ΕΙ ΔΥΛΛΙΟ ΠΟΛΙΣ

Β ιβλιοπ ω λείο : ΑΙΟΛΟΥ 33 * τηλ.: 210 36 43 382

ί Ω ] . Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

Συνέντευξη στον Λεύτερη Καλοσπύρο

ΦίηΐΠ Ρθθ:

Το αμερικανικό στίγμα

Τόμας Πίντοον συμπλήρωνε τα 67 του το 2004 όταν έκανε την πρώτη «ημιεπίσημη» δημόσια εμφάνισή του στους «Simpsons», υποδυόμενος την απολαυστική καρτουνίστικη καρικατούρα του εαυτού του. Ο Κόρμακ

ΜακΚάρθυ ήταν 74 ετώ ν όταν πριν από δύο χρόνια εμφανιζόταν στην εκπομπή της Oprah Winfrey, δίνοντας την πρώτη, ουσιαστικά, συνέντευξή του έπειτα από την τελ ευ τα ία που είχε δώσει στους New York Timeszo μακρινό 1992. Και ο Ντον Ν τελίλο, που φ έτος κλείνει αισίως τα 73 του, έχει παρευρεθεί (είτε ως ομιλητής είτε ως τιμώ μενο πρόσωπο) τα τελευ τα ία τρία χρόνια σε όσες δημόσιες εκδη λώσεις δεν είχε συμμετάσχει όλα τα προηγούμενα χρόνια της ζωής του - με πιο πρόσφατη την εκδήλωση τον προηγούμενο μήνα στο Ντελαγουέαρ, όπου του απονεμήθηκε το Common Wealth Award. Τα γηρατειά αμβλύνουν τ ις εμμονοληπτικές αντιστάσεις και η προοπτική του επερχόμενου θανάτου αναγκάζει τους συγγραφείς σε προχωρημένη ηλικία να εμφανιστούν για μια ακόμη (και τ ε λ ε υ ταία πριν την επόμενη) φορά στο προσκήνιο, για να αποκαλύψουν τα μυστικά τους και να ξεδιαλύνουν τυχόν θολά σημεία στην καριέρα τους, προλαβαίνοντας τους αδιάκριτους παραχαράκτες ερευνητές του μέλλοντος. Ο Φίλιπ Ροθ, ο τέταρ το ς της «παρέας» του Χάρολντ Μπλουμ και τιμώ μενο πρόσωπο του αφιερώματός μας, είναι σίγουρα ο πιο επικοινωνιακός όλων, ωστόσο και αυτός τα τελευ τα ία χρόνια παραχωρεί συνεντεύξεις, κυρίως στα αμερικανικά μέσα, με μεγαλύτερη συχνό τητα από κάθε άλλη φορά. Παρόλα αυτά, το να δώοει συνέντευξη ο Φίλιπ Ροθ σε ελληνικό περιοδικό δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση και στην περίπτωσή μας η συνεισφορά της κυρίας Jane Assimakopoulos, συμβούλου έκδοσης των βι βλίων του Ροθ στα ελληνικά στις εκδόσεις Πόλις, στην πραγματοποίησή της υπήρξε ανεκτίμητη. Ακολουθούν οι απαντήσεις του Φίλιπ Ροθ στις ερω τήσεις που του στείλαμε μέσω email.

Η Αγανάκτηση, (σ. σ. το τελευταίο βιβλίο του Φίλιπ Ροθ που κυκλοφόρησε πέρυσι στην Αμερική), πραγματεύεται τη σύ ντομη ζωή ενός νεαρού άντρα που παίρ νει μέρος στον πόλεμο της Κορέας, και που αντίθετα με άλλους ήρωες σε προη

γούμενες νουβέλες σας, μοιάζει να είναι πιο ευθύς και λιγότερο αντιφατικός χα ρακτήρας. Σας κεντρίζουν περισσότερο το ενδιαφέρον σήμερα χαρακτήρες αυ τού του είδους; Στα βιβλία μου ασχολούμαι με χαρακτή-

PHILIP ROTH Ο καθηγητής του πόθου Π Ο Λ Ι Σ

Β ιβ λιο π ω λείο : ΑΙΟΛΟΥ 33 ♦ τηλ.: 210 36 43 382

I I

ρες όλων των ειδών. Αυτοί οι χαρακτήρες γεννιούνται μέσα οτη φαντασία μου -και σχετίζονται με τις εμπειρίες που έχω ζήοει- και προσπαθώ να τους κάνω όοο πιο αληθινούς μπορώ. Δύο νέα βιβλία σας, τα The Humbling και Nemesis, έχουν προγραμματιστεί να εκδοθούν μέσα στο 2009 και το 2010. Μπορείτε να μας δώσετε μια σύντομη περιγραφή για καθένα από αυτά; To Humbling είναι η ιστορία ενός επιτυχη μένου ηθοποιού με καριέρα στο θέατρο, που ξαφνικά ανακαλύπτει πως έχει χάσει τις υποκριτικές ικανότητές του, ενώ η Nemesis είναι ένα κείμενο που περιστρέ φεται γύρω από μια επιδημία πολιομυελί τιδας που είχε ξεσπάσει στο Νιούαρκ του Νιου Τζέρσεϊ κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Από τον Καθένα μέχρι και τα δύο νέα βιβλία, φαίνεται ότι βρίσκεστε σε μια υπερ-παραγωγική περίοδο εντατικού γραψίματος. Τι είναι αυτό που σας ωθεί να γράφετε ένα βιβλίο κάθε χρόνο; Αναρωτιέμαι, επίσης, αν βλέπετε αυτές τις νουβέλες ως ένα είδος συγγραφικής κληρονομιάς που επιθυμείτε να αφήσετε πίσω σας. Αυτός είναι ο ρυθμός παραγωγικότητάς μου καθόλη σχεδόν τη διάρκεια της καριέρας μου: εκδίδω ένα βιβλίο περίπου κάθε ένα ή δύο χρόνια. Είναι το πιο φυσιο λογικό που μπορεί να συμβεί αν είσαι συγ γραφέας και στρώνεσαι κάτω και γράφεις εντατικά έξι με οχτώ ώρες κάθε μέρα. Στη λογοτεχνία σας συναντάμε πολλά στοιχεία μεταμοντερνισμού και, ειδικό τερα πίσω στη δεκαετία του ’80, τα

Βιβλία του Φίλιπ Ροθ που κυκλοφορούν στα ελληνικά: Η αντιζωή, Πόλις, 2008 Το σύνδρομο Πόρτνοϊ, Πόλις, 2008 Η συνωμοσία εναντίον της Αμερικής, Πόλις, 2007 Καθένας, Πόλις, 2006 Ο καθηγητής του πόθου, Πόλις, 2006 Κι ό,τι θέλει ας γίνει, Πόλις, 2005 Ζούκερμαν δεσμώτης, Πόλις, 2004 Κουβέντες του σιναφιού, Πόλις, 2004 Το ανθρώπινο στίγμα, Πόλις, 2003 Το ζώο που ξεψυχά, Πόλις, 2002 Επιχείρηση Σάυλωκ, Πόλις, 2001 Παντρεύτηκα έναν κομμουνιστή, Πόλις, 2000 Αμερικανικό ειδύλλιο, Πόλις, 1999 Το θέατρο του Σάμπαθ, Χατζηνικολή, 1998 Αντίο Κολόμπους, Πόλις, 1996 Η ζωή μου ως άντρα, Πόλις, 1996 Πατρική κληρονομιά, Χατζηνικολή, 1995 Απάτη, Χατζηνικολή, 1993 Το βυζί, Γράμματα, 1984 Η νόσος του Πορτνόυ, Γράμματα, 1980

έργα σας εκεί νη την περίο δο φτάνουν πολύ κοντά να χαρακτηρι στούν μετα μοντέρνα, παρόλα αυτά, δεν είστε μ ετ α μ ο ν τ έρ νος συγγρα φέας, κανείς το υλ ά χισ το ν ποτέ δεν σας χαρακτήρισε ως τέτοιον. Ποια είναι, λοιπόν, τα στοιχεία σε εκείνα τα βιβλία που σας διαφοροποίησαν από το «μετα μοντέρνο κανόνα»; Θα πρέπει να παραδεχτώ την πλήρη άγνοιά μου για τον όρο «μεταμοντέρνος». Δεν έχω ιδέα τι σημαίνει η συγκεκριμένη λέξη. Τα έργα μου δεν σχετίζονται με κανέναν τρόπο με οποιοδήποτε «κανόνα» ή κίνημα, αλλά γεννιούνται μέσα από τη φαντασία μου, τις εμπειρίες που έχω βιώσει και τις ικανότητες που διαθέτω ως συγγραφέας. Ο Χάρολντ Μπλουμ σας έχει χαρακτηρί σει έναν από τους τέσσερις μεγαλύτε ρους εν ζωή αμερικανούς συγγραφείς του 20ού αιώνα, πλάι στους Ντον Ντελίλο, Τόμας Πίντσον και Κόρμακ ΜακΚάρθυ. Παρότι είστε τέσσερις διαφορε τικοί καλλιτέχνες, αισθάνεστε να υπάρ χει κάποιο είδος συνάφειας μεταξύ σας; Σε ποια νέα μονοπάτια κατευθύνατε τη μεταπολεμική αμερικανική λογοτεχνία; Θαυμάζω και σέβομαι αυτούς τους συγ γραφείς, μολονότι δεν έχουμε πολλά κοινά στοιχεία στον τρόπο που γράφουμε.

[

ι α

]

ζ ω

Α Φ I Ε Ρ Ω Μ

Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της αμερικανικής λογοτεχνίας είναι ότι δεν υπάρχουν λογοτεχνικές «σχολές». Καθέ νας εκεί έξω γράφει για τον εαυτό του. Με ποιο τρόπο πιστεύετε πώς διαβά ζουν και ερμηνεύουν οι ευρωπαίοι ανα γνώστες τα βιβλία που έχετε γράψει για τη ζωή στην Αμερική, ειδικότερα για το δεύτερο μισό του 20ού αιώνα, και με ποιο τρόπο θα επιθυμούσατε να τα δια βάζουν και να τα ερμηνεύουν; Οι πιο πολλοί ευρωπαίοι αναγνώστες δια βάζουν την αμερικανική λογοτεχνία χωρίς να διαθέτουν την παραμικρή ιδέα για τη φύση της αμερικανικής ζωής. Αυτό είναι κάτι αναπόφευκτο, που φυσικά επηρεάζει τον τρόπο με τόν οποίο διαβάζουν τα έργα μου ή τα έργα άλλων αμερικανών συγγραφέων. Σε συνέχεια του παραπάνω ερωτήμα τος, βλέπετε την κόντρα που έχει ξεσπάσει ανάμεσα στη σουηδική ακα δημία και τη σύγχρονη αμερικανική λογοτεχνία ως μέρος μιας ευρύτερης πολιτισμικής σύγκρουσης ή την αποδί δετε σε διαφορά λογοτεχνικού γού στου; Οι αμερικανοί συγγραφείς είναι ανάμεσα στους κορυφαίους συγγραφείς του κόσμου. Αυτό ισχύει ήδη από την εποχή του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Το ότι κάποι οι άνθρωποι δεν συμφωνούν με αυτό, είναι κάτι που δεν με εκπλήσοει. Παρά το θέμα και το ύφος του, το Σύν δρομο του πόρτνοϊ μοιάζει να είναι ένα από τα πιο αγαπημένα έργα σας ανάμε σα στις γυναίκες (ειδικά στην Ελλάδα).

Πού το αποδίδετε αυτό; Στο έξοχο λογοτεχνικό γούστο τους. Η αναζήτηση της ταυτότητας είναι ένα θέμα που σας απασχολεί καθόλη τη διάρκεια της καριέρας σας. Έπειτα από όλα αυτά τα χρόνια πιστεύετε πως η ταυτότητα είναι κοινωνική επινόηση ή κάτι πολύ πιο σύνθετο; Ο κόλμαν Σιλκ στο Ανθρώπινο στίγμα, για παράδειγμα, επινόησε την ταυτότητά του, όμως στον αντίποδα αυτού, οι πιο πολλοί εβραίοι χαρακτήρες σας προσπαθούν να κρατήσουν αποστάσεις από την παραδοσιακή εβραϊκή ιδέα περί ταυτό τητας, που τους εμποδίζει να ανακαλύψουν την προσωπική τους. Μπορούμε να επινοήσουμε την ταυτότητά μας στην πραγματική ζωή; Ο όρος «ταυτότητα», όπως άλλωστε και ο όρος «μεταμοντερνισμός», είναι μια λέξη που απουσιάζει πλήρως από τα γραπτά μου, τη σκέψη ή το λόγο μου. Όσον αφορά στο ερώτημα «αν μπορούμε να επινοήσουμε την ταυτότητά μας στην πραγματική ζωή», μπορούμε να κάνουμε οτιδήποτε μπορεί να μας βοηθήσει να τη ακαπουλάρουμε. Ο πρόσφατος θάνατος του Ντέιβιντ Φόστερ Ουάλας προκάλεσε ένα κύμα αφιερωμάτων και εκδηλώσεων αγάπης και θλίψης για το χαμό του στα μέσα και κυρίως στο internet. Οι εκδηλώσεις αυτές προήλθαν κυρίως από νεαρούς αναγνώστες με εξαιρετικές σπουδές, από πιθανούς μελλοντικούς ακαδημαϊ κούς, επιστήμονες, επαγγελματίες συγ γραφείς. Πιστεύετε πως η σοβαρή λογοτεχνία θα διαβάζεται στο μέλλον μονάχα από τέτοιους ανθρώπους; πώς

PHILIP ROTH Το ζώο που ξεψυχά Π Ο Λ Ι Σ

Β ιβ λ ιο π ω λ ε ίο : ΑΙΟΛΟΥ 33 ♦ τηλ.: 210 36 43 382

[ δ ι α β α ζ ω

Φ I Ε Ρ Ω Μ A .

νομίζετε θα επηρεάσει αυτή η «ελίτ» αναγνωστών τον τρόπο με τον οποίο οι μελλοντικοί συγγραφείς θα γράφουν λογοτεχνία στα χρόνια που θα ακολου θήσουν; Από την ημέρα που εφευρέθηκε η οθόνη ο αριθμός των ανθρώπων που διαβάζουν σοβαρή λογοτεχνία μειώνεται σταθερά. Πρώτα εμφανίστηκε η οθόνη του κινημα τογράφου, έπειτα ήταν η οθόνη της τηλε όρασης, ακολούθως η οθόνη του υπολο γιστή και έπειτα όλες οι άλλες μικρές οθόνες που εμφανίστηκαν ως συνέπεια

της αρχικής έκρηξης. 0 αριθμός των ανθρώπων που έλκονται από τις οθόνες είναι κατά πολύ μεγαλύτερος από εκείνον των ανθρώπων που έλκονται από τα βιβλία. Ας είναι. Πάνω σε τι εργάζεστε αυτό τον καιρό; Είμαι πάνω στα τελειώματα του δέκατου χειρογράφου του βιβλίου μου για την επι δημία πολιομυελίτιδας στο Νιούαρκ. θα πρέπει να τελειώνω γρήγορα με αυτό. Σας ευχαριστώ. ■

περί

ίο υ πολιτικού Ροθ α 19 βιβλία του Φίλιπ Ροθ που κυκλοφορούν στα ελληνικά δεν μπορούν να θεωρηθούν όλα «πολιτι κά». Αρκετά, όμως, μπορούν - και αυτό αποτελεί ένα από τα τρία κύρια θεματολογικά χαρακτηριστικά του μεγάλου συγ γραφέα, μαζί με τη διερεύνηση της εβραϊ κής ταυτότητας και την αναμέτρηση με το σεξουαλικό ένστικτο. Δεν ισχυρίζομαι πως ο Ροθ διαβάζεται επειδή είναι πολιτικός θα διαβαζόταν έτσι κι αλλιώς. Πιστεύω, όμως, ότι τα «πολιτικά» βιβλία του πλουτί ζουν όχι μόνο το έργο του, αλλά και την οπτική μας γι' αυτό. Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1990 και παρά την ύπαρξη πολιτικο-παρωδιακών παρενθέσεων με χαρακτηριστικότερη το Our Gang (Η Συμμορία μας αμετάφρα στο στα ελληνικά), με τον ήρωα Tricky ν'

αποτελεί μια ελάχιστα καμουφλαρισμένη εκδοχή του Νίξον, η πολιτική ήταν μόνο υπόγεια παρούσα ατα βιβλία του. Και πάλι θα έπρεπε να θεωρήσουμε, μάλλον κατα χρηστικά, ως «πολιτικό» στοιχείο τον αγώνα των φύλων -του αρσενικού με το θηλυκό, του κάθε μυθιστορηματικού προ σώπου με τη σεξουαλικότητά του, αλλά και της κοινωνίας με το ίδιο το φαινόμενο της σεξουαλικότητας- που επικρατούσε στα μυθιστορήματα της πρώιμης σοδειάς (με εμβληματικότερο και διασημότερο το Σύνδρομο -ή Νόσο στην άλλη ελληνική εκδοχή- του πόρτνοι, εκδόσεις Πόλις και Γράμματα, αντίστοιχα). Από τη δεκαετία του 1990 κάτι άλλαξε (η ίδια η Αμερική;), και το πάνω χέρι πήρε η πολιτική, με όλο και πιο γυμνή μορφή. Από το 1991 ως το 1995 δημοσιεύονται,

κώστας Μποτόπουλος

ROth

ΘΡΩΠΙΝΟ ΣΤΙΓΜΑ ΒΡΑΒΕΙΟ Ρ Ε Ν -Φ Ω Κ Ν Ε Ρ / ΒΡΑΒΕΙΟ MEDICIS ΚΑΛΥΤΕΡΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΗΣ ΧΡΟΝΙΑΣ LIRE 2002

ΠΟΛΙΣ

[

Δ Ι Α Β Α Ζ Ω

Α Φ I Ε Ρ Ω Μ

και κερδίζουν το καθένα από ένα μεγάλο βραβείο, τρία μυθιστορήματα «της εβραϊκότητας και της ταυτότητας»: η Πατρική Κληρονομιά (1991, εκδόσεις Χατζηνικολή, βραβείο των αμερικανών κριτικών), η Επι χείρηση Σάυλωκ (1993, εκδόσεις Πόλις, βραβείο Pen-Faulkner), το Θέατρο του Σάμπαθ (1995, Εθνικό βραβείο βιβλίου). Το πολιτικό στοιχείο εδώ είναι η αναζήτηση της ρίζας, της συλλογικής μοίρας και η επιρροή της ατομικής μοίρας -η αλληλοδιαπλοκή Ιστορίας και ιστορίας, με άλλα λόγια, που αποτελεί το πολιτικότερο θέμα που υπάρχει αλλά και τη σφραγίδα του ώριμου Ροθ. Η βουτιά στην πολιτική γίνεται πιο βαθιά και άμεση με την άτυπη τριλογία που ακο λουθεί και μέσα από την οποία γνώρισε κυρίως το ελληνικό κοινό ένα συγγραφέα που, χάρις σε αυτά τα βιβλία, έδειξε αμέ σως ότι «του πάει»: Αμερικανικό Ειδύλλιο (1998, εκδόσεις Πόλις, βραβείο Πούλιτζερ), Παντρεύτηκα έναν κομμουνιστή (1999, εκδόσεις Πόλις), και Το ανθρώπινο στίγμα (προσωπικά θα προτιμούσα το Human Stain να είχε μεταφραστεί Ανθρώ πινη Κηλίδα, όπως έχω επισημάνει και στο σχετικό σημείωμά μου για την ελληνική έκδοση, εκδόσεις Πόλις, 2003Λ 0 όρος τριλογία κάθε άλλο παρά διεκδικεί επι στημονική εγκυρότητα: οι ιστορίες δεν τέμνονται πουθενά, οι πρωταγωνιστές είναι διαφορετικοί, το ύφος παραλλάσσει αισθητά. Αυτό που συνδέει τα τρία βιβλία είναι η τοποθέτηση σε πολύ συγκεκριμέ νο και φορτισμένο ιστορικό πλαίσιο και η ανοιχτά πολιτική στόχευση, που θα μπο ρούσε να αποδοθεί ως «προσπάθεια μετάδοσης της οργής». Στημένα σε διακριτές αλλά με ακρίβεια σκιαγραφούμενες

περιόδους του αμερικανικού 20ού αιώνα (Βιετνάμ και απόνερά του, μακαρθισμός, προεδρία Κλίντον), και τα τρία βιβλία κονταροχτυπιούνται με τα γεγονότα και το κλίμα της εποχής τους, για να διαμορφώ σουν ένα συνεκτικό, τελικά, δίχτυ, που πέφτει πάνω στο αμερικανικό όνειρο. Στο Ειδύλλιο έχουμε το ξύπνημα, αλλά και τον ξεπεσμό, της πολιτικής συνείδησης ενός κλασικού αυτοδημιούργητου Αμερι κανού. Στον Κομμουνιστή (το πιο παρα γνωρισμένο, αλλά ίσως και πιο φιλόδοξο από τα τρία βιβλία) οι σχέσεις μιας οικογέ νειας -τω ν συζύγων μεταξύ τους αλλά και με το παιδί τους- καθορίζονται -και, όπως έχουμε μάθει να περιμένουμε από το Ροθ, συνθλίβονται- από την «ακραία» (για τα αμερικανικά δεδομένα) επιλογή που υπο δηλώνει ο τίτλος. Το Στίγμα, όμως (το δημοφιλέστερο, και όχι μόνο στην Ελλά δα, και όχι μόνο λόγω της κινηματογραφι κής μεταφοράς του), είναι πιστεύω το βιβλίο της τριλογίας στο οποίο συμπυκνώ νονται -σχεδόν μέχρις εξαντλήσεωςκώδικες και μοτίβα του «πολιτικού» Ροθ. Όχι τόσο γιατί ο τίτλος εμπεριέχει μια σαφή αναφορά στην κηλίδα που άφησε η Μόνικα Λεβίνσκι στο λερωμένο φουστάνι της αμερικανικής πολιτικής. Ούτε καν γιατί το βιβλίο ξεκινά με μια δηλητηριώδη όσο και παθιασμένη ανατομία της «προεδρικής ατασθαλίας» από τον αφηγητή - συγγρα φέα του. Αλλά γιατί διατρέχεται ολόκλη ρο, στη θεματολογική αλλά και υφολογική ραχοκοκαλιά του, από καθαρά πολιτικά εργαλεία και μέθοδο: εξετάζει - καταγ γέλλει - προσπαθεί να πείσει. Ο αναγνώ στης πονά με τον ήρωα -δεν μπορεί να κάνει διαφορετικά, πρόκειται για μια ιστο ρία μοναξιάς και αδικίας- αλλά αυτό στο

Καθένας Β ιβλιοπ ω λείο: ΑΙΟΛΟΥ 33 * τηλ.: 210 36 43 382

PH ILIP ROTI

[ Δ IA B A Ζ Ω I α

οποίο κυρίως παρασύρεται, χωρίς ίσως να το καταλαβαίνει, είναι να ακολουθεί το Ροθ στα μονοπάτια της πολιτικής του περιπλάνησης. Σε τρία επίπεδα: στο μικρο-επίπεδο της δεύτερης θητείας του Κλίντον, όπως χρωματίζεται από το επει σόδιο με τη Λεβίνσκι -αυτό ορίζει τις δια στάσεις της σκηνής όπου θα παιχθεί το δράμα. Στο μεσο-επίπεδο της «πολιτικής ορθότητας», που παραβάλλει τα πάθη των ηρώων με το αμερικανικό κοινωνικοπολιτικό περιβάλλον και τις αναθυμιάσεις του. Και το μακρο-επίπεδο της πάλης του πρωταγωνιστή με τον εαυτό του γύρω από την πραγματική και την επιθυμητή του ταυτότητα, που μας αυνδέει με την ανθρώπινη περιπέτεια. Σε όλη τη διαδρο μή του Ανθρώπινου Στίγματος, την ιστορία των δύο πρωταγωνιστών -του καθηγητή Κόλμαν Σιλκ και της κοινωνικά κατώτερός του αλλά ερωτικά ζωογόνας ερωμένης του, εξαιτίας της οποίας, για να το πω τηλεγραφικά και χωρίς να αποκαλύψω το μεγάλο μυστικό, χάνει τη δουλειά του και βρίσκει τον εαυτό το υ - συνοδεύουν δύο πολιτικά μοτίβα: η στηλίτευση της «πολι τικής ορθότητας» ατις συλλογικές και ατο μικές της εκφάνσεις και η ανταγωνιστική, στο δεδομένο κοινωνικό περιβάλλον, σχέση των φύλων αλλά και των φυλών. Ο πλούτος των επιπέδων, των επεισοδίων και των συγκινήσεων είναι αυτός που επι τρέπει τελικά στο Ροθ να γλιτώσει από την παγίδα μιας κάποιας απιθανότητας, που ο ίδιος έστησε στον εαυτό του με ένα στοιχείο της πλοκής του. Τελευταίο από τα καθαρά πολιτικά βιβλία (τα επόμενα -Το ζώο που ξεφυχά, Καθέ νας, Η Αντιζωή, όλα στις εκδόσεις Πόλιςθα μπορούσαμε να πούμε ότι μετακινού

νται στο χώρο της «προσωπικής ελεγείας»), Η συνωμοσία εναντίον της Αμερικής (2005, εκδόσεις Πόλις). Εδώ ο Ροθ δεν κάνει Ιστορία, την ξαναγράφει, δηλαδή την ανατρέπει. Φαντάζεται ότι τις αμερι κανικές εκλογές, μεσούντος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, δεν τις κέρδισε (για τρίτη φορά) ο Ρούζβελτ, αλλά ο σχεδόν παρά τη θέλησή του υποψήφιος των ρεπουμπλικανών, ο διάσημος -όσο και ακροδεξιάς και φιλοναζιστής- πιλότος Τσαρλς Λίντμπεργκ. 0 Ροθ φτιάχνει μια προεδρία Λίντμπεργκ με γεγονότα, ίντρι γκες, διακλαδώσεις και, φυσικά, επιρροή στην παγκόσμια ιστορία. Φτιάχνει παράλ ληλα μια ιστορία της οικογένειας Ροθ (ναι, της δικής του), όπως βιώνει αυτή την προεδρία: με τα δικά της προβλήματα και αναζητήσεις, τις σχέσεις των συζύγων, των δύο γιών μεταξύ τους και με τους γονείς του, όλων μαζί και του καθενός χωριστά με το (εβραϊκό και ευρύτερα αμε ρικανικό) περιβάλλον του. 0 άθλος αυτού του μοναδικού (και ως σύλληψη και ως εκτέλεση) βιβλίου είναι ότι, μέσα σε ένα τόσο φορτισμένο από γεγονότα και επι νοήσεις πλαίσιο, το πάνω χέρι κρατά διαρκώς η «μικρή» ή προσωπική ιστορία: σκηνές, όπως το συχνό πέταγμα του Προ έδρου Λίντμπεργκ με το αεροπλανάκι του πάνω από την Ουάσιγκτον για ξέσκασμα ή η εκδρομή της οικογένειας Ροθ στην πρω τεύουσα για την ορκωμοσία μένουν πολύ βαθύτερα χαραγμένες στον αναγνώστη από τις επινοημένες δολοφονίες που άλλαξαν το ρου της Ιστορίας ή το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο που ξεστράτισε. Η Πολιτική είναι ο Άνθρωπος: να γιατί ο Ροθ είναι πιο πολιτικός από κάθε επαγγελματία πολιτικό. ■

[

ι α β

ζ ω

]

Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

Ασθένεια, γηρατειά και θάνατος

οιο έργο ίο υ Φίλιπ Ροθ κατερίνα Σχινά

έλει μεγάλο θάρρος να γράψεις για την αρρώστια και το θάνατο. Λίγοι το αποτόλμησαν: ο Τόμας Μαν στο Μαγικό βουνό, ο Τολστόι στο Θάνατο του Ιβάν Ίλιτς, ο Σολζενίτσιν στην Πτέρυγα καρκινοπαθών, ο Φώκνερ στο Καθώς ψυχορραγώ, ίσως δυο τρεις ακόμη. «Για να αντικρίσει κανείς αυτά τα πράγματα κατάματα, χρειάζεται το θάρρος ενός θηριοδαμαστή», έγραψε η Βιρτζίνια Γουλφ. Όμως, ο Φίλιπ Ροθ περικυκλώνει «αυτά τα πράγματα» σαν να είναι ο ίδιος το θηρίο. Τα φωνάζει με το όνομά τους, τα προκαλεί, τους επιτίθεται. Ήδη από την εποχή της Πατρικής κληρονομιάς (1991), εκείνο το σπαρακτικό απομνημόνευμα, όπου καταγράφει πώς προσβλή θηκε ο πατέρας του από καρκίνο στον εγκέφαλο και πώς τελικά υπέκυψε σ' αυτόν, ο συγγραφέας θα επανέρχεται στο σώμα, όχι ως τόπο απόλαυσης -έστω και αγχογόνου- αλλά ως θέατρο μιας μάχης, με προδιαγεγραμμένη, αλίμονο, έκβαση, ανάμεσα στο θάνατο, που συνεχώς κατα λαμβάνει έδαφος, και τη ζωή που αντι στέκεται. Όχι πως δεν συμβαίνει, καμιά φορά, ασθένεια να είναι η ίδια η ζωή. Ας θυμηθούμε το Θέατρο του Σάμπαθ·. ο ήρωας του βιβλίου, ο ξετσίπωτος, αχαλί νωτος Μίκι, βαριεστημένος από τη ζωή, «άρρωστος από ζωή», λαχταράει να πεθάνει, μα η αρρώστια του, η ζωή, δεν λέει να τον αφήσει. Από μια «πάθηση», όπως αυτή του Πόρτνοϊ, ως τους βασανιστικούς νυγμούς των ενοχλήσεων, μικρών και μεγάλων, που

καταφθάνουν απρόσκλητες λίγο μετά τη μέση ηλικία, ο δρόμος που διένυσε ο Ροθ ήταν μακρύς. Η μετάβαση έγινε σταδιακά, ανεπαίσθητα - όπως σταδιακά και ανεπαί σθητα γερνάει το σώμα. Το Μάθημα ανα τομίας είναι μια σπουδή στη νευραλγία ωστόσο ο πάσχων Ζούκερμαν επιστρα τεύει μια παράλληλη φρενιτιώδη ερωτική δραστηριότητα ως αναστολέα του πόνου. Στην Αντιζωή, τα καρδιολογικά προβλήμα τα και οι φαρμακολογικές τους επιπτώσεις στη σεξουαλική ικανότητα λειτουργούν σαν επίμονο λάιτ μότιβ. Στο Αμερικανικό Ειδύλλιο και Το ανθρώπινο στίγμα ο καρκί νος του προστάτη και η συνακόλουθη ανι κανότητα ρίχνουν βαριά τη σκιά τους. Και καθώς ο συγγραφέας πλησιάζει τα εβδο μήντα, η σεξουαλική ιδεοληψία του παρελθόντος υποχωρεί ολοένα και περισ σότερο υπέρ της έμμονης ιδέας του θανάτου. Στο Ζώο που ξεψυχά (2001), -βιβλίο με τίτλο δανεισμένο από το στίχο του Γέητς «Κάψετε την καρδιά μου κι ανα λώστε την· άρρωστη του πόθου / δεμένη σ' ένα ζώο που ξεψυχά»- η ασθένεια του ερωτικού πόθου αντιπαρατίθεται στην ασθένεια που κατατρώγει το αντικείμενό του - την μόλις τριανταδιάχρονη ερωμένη του κεντρικού ήρωα Ντέιβιντ Κέπες. Στον Καθένα (2006) ο ανώνυμος αφηγητής, με την καρδιά και τις αρτηρίες σμπαράλια, προσέρχεται στο χειρουργικό τραπέζι με την ελπίδα να ζήσει λίγο περισσότερο, ωστόσο, παραπάνω χρόνος δεν του χαρί ζεται. Τέλος, το Exit Ghost συνιστά προα νάκρουσμα διαδοχικών εξόδων, αφού οι

PHILIP ROTH

;ι

Κι ό,τι θέλει ας γίνει ROtl Π Ο Λ Ι Σ

Β ιβλιοπ ω λείο : ΑΙΟΛΟΥ 33 ♦ τηλ.: 210 36 43 382

ί Δ Ι Α Β Α Ζ Ω Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α .

πάνιες αποχωρούν ή μέλλει να αποχωρή σουν σύντομα από τη σκηνή: από το φάνταομα του τίτλου, πρυ «φεύγει» σύμ φωνα με τη σαιξπηρική οδηγία, ως τον αυτόχειρα φίλο του Ζούκερμαν στο πρώτο κεφάλαιο του βιβλίου, την ετοιμο θάνατη καρκινοπαθή Έιμι Μπελέτ, εμβληματική παρουσία πριν από δεκαετίες στο αφήγημα Ο συγγραφέας φάντασμα, τον πασίγνωστο για την πολυπραγμοσύνη και τη ζωτικότητά του Τζωρτζ Πλίμπτον, τον ίδιο τον Ζούκερμαν στο τέλος. Ο άνθρωπος φτάνει άοπλος στο γήρας. 0 Τρότσκι, λίγο καιρό πριν απ' το θάνατό του είχε γράψει ότι τα γηρατειά είναι το πιο αναπάντεχο γεγονός που του συνέβη ποτέ· είναι μια έφοδος, που ο αιφνιδια σμός της στερεί από κάθε άμυνα όποιον δέχεται την επίθεση της φθοράς. Δύσκο λα βολεύεται ο γέρος στο σώμα του, δύσκολα αποδέχεται πως οφείλει να απο χαιρετίσει ό,τι τον όριζε - «γερό στομάχι, δυνατή καρδιά, σφριγηλό πέος». Κι αν ο Ροθ διαπίστωνε συγκλονισμένος στον Καθένα ότι «τα γηρατειά δεν είναι μάχη, είναι σφαγή», είναι κυρίως γιατί η προδο σία του σώματος βαραίνει διπλά πάνω στην επιμονή της επιθυμίας. Ο Ζούκερμαν στο Exit Ghost βιώνει την παρακμή - οωματική, πολιτική και κοινωνι κή. Ή έστω ό,τι ένας γέροντας θεωρεί παρακμή. Στη Νέα Υόρκη, όπου επιστρέ φει έπειτα από έντεκα χρόνια ηθελημένης απομόνωσης στην εξοχή, βαυκαλιζόμενος με την προσδοκία να αποκατασταθεί χειρουργικά το πρόβλημα της ακράτειας που τον βασανίζει, αισθάνεται ότι έχει χάοει και τη διάθεση και το βηματισμό του: εξοργίζεται με το πλήθος των κινη τών τηλεφώνων, απορεί με τις γυμνές

κοιλιές των γυναικών, αναρωτιέται ποιος είναι ο Τομ Κρουζ. «Μ' ένα είδος ξηρασίας στην ψυχή», πενθεί το χαμένο χρόνο, τις μάταιες επιθυμίες που κινδυνεύουν να γίνουν ψευδαισθήσεις, την αλλοτινή συγ γραφική του δεινότητα. Ακόμη και το πάθος του για την πολιτική έχει ξεθωριά σει - η Αμερική και το μέλλον της του είναι αδιάφορα πια. Η σύντομη επάνοδός του στο κέντρο των πραγμάτων -το φευ γαλέο χάδι της ελπίδας για ελεγχόμενες σωματικές λειτουργίες ή για μια μικρή παράταση της ερωτικής περιπέτειαςαποδεικνύεται σκληρότερη από τη μονα ξιά, υπενθυμίζοντάς του, κάθε στιγμή, τα όριά του. 0 έρωτας ανέφικτος (η νεαρή Τζέιμι Λόγκαν του ξυπνάει τον πόθο, μόνο και μόνο για να κάνει πιο οδυνηρή τη συνειδητοποίηση της αδυναμίας του), οι φίλοι νεκροί ή κοντά στο θάνατο, η δική του ανικανότητα και ακράτεια παρούσες και αθεράπευτες. Το μόνο που απομένει πια στον Ζούκερμαν, το alter ego του Ροθ, είναι να ζυγίζει τη οτάχτη του· να καταδυθεί, με άλλα λόγια, σε ένα στοχασμό για το χρόνο και για τη μορφή που παίρνει η ζωή στο πέρασμά του. Είναι το θέμα του Ροθ από την πρώτη σελίδα, όταν ο Ζού κερμαν δηλώνει ότι «έχει πάψει να κατοι κεί όχι απλώς στο μεγάλο κόομο αλλά και οτην παρούσα στιγμή» ως την τελευταία, και τη θλιμμένη αναφορά του στη Γραμμή σκιάς του Κόνραντ, που τη διασχίζουμε «πρώτα από την παιδική ηλικία προς την ωριμότητα και στη συνέχεια από την ωρι μότητα προς κάτι άλλο». Αυτό το ακατο νόμαστο, αδιανόητο «κάτι άλλο» των γηρατειών, που μας αποσβολώνει. Όμως αυτό το αποσβολωτικό «άλλο» δεν πλήττει μονάχα το σώμα. Ταλανίζει το

[

ι α β

ζ ω

]

Α Φ I Ε Ρ Ω Μ

πνεύμα, το κάνει να παραπαίει, να χάνε ται, να παλινωδεί, να ξεχνά. Δεσμώτης και πάλι, ο Ζούκερμαν, όχι πια του θέματός του, όπως στο Μάθημα ανατομίας αλλά των ορίων του, εντέλλεται από τον Ροθ να γράψει τις τελευταίες αράδες του ρόλου του, πριν βγει από τη σκηνή - τις καταληκτικές φράσεις ενός μυθιστοριογράφου που για μια ακόμη φορά παλεύει να δώαει μορφή στη ζωή, αλλά αποτυγ χάνει. Το «χάος» ενός μυαλού που παρα

παίει αντανακλάται εξίσου χαοτικά, στρε βλά, κατακερματισμένα, στις τελευταίες οελίδες του Exit Ghost Είναι η ωμή κατα γραφή του θανάτου ενός συγγραφέα, ενός ζώου που ξεψυχά όχι στον κόσμο, αλλά πάνω στη σελίδα. ■

Το βιβλίο του Φίλιπ Ροθ Exit Ghost πρόκειται να κυκλοφορήσει οτα ελληνικά από τις εκδόσεις Πόλις με τίτλο Φεύγει το φάντασμα, σε μετάφρα ση Κατερίνας Σχινά.

Ο ΦίλΙΠ ΡΟΘ

και η εβραϊκή ταυτότητα Μαρία Ξυλούρη

ύμφωνα με τον Άαρον Άπελφελντ, συγγραφέα και φίλο του Ροθ, οι Εβραίοι του Ροθ είναι Εβραίοι χωρίς ιουδαϊσμό - ο Ροθ δεν γράφει για τη μετανάστευση των Εβραίων στην Αμερι κή, αλλά για τον τρόπο που αυτοπροοδιορίζονται ως Εβραίοι οι απόγονοι αυτών των μεταναστών. Οι ιδιότητες του συγγραφέα και του Εβραίου βρίσκονται σε στενό διάλογο στο έργο του Ροθ, ήδη απ' το Αντίο Κολόμπους: η μία τροφοδο τ ε ί την άλλη και δύσκολα θα υπήρχε ο συγγραφέας χωρίς τον Εβραίο (Πάρις, 1999). 0 αυτοπροσδιορισμός του Αμερικανοεβραίου δεν είναι διόλου εύκολος, αλλά, στην περίπτωση του συγγραφέα, προστί θεται κι η επιπλέον δυσκολία του πώς να μιλήσει γι' αυτόν, όταν υπάρχει η εβραϊ κή αρχή να μη λες ιστορίες εναντίον των

Εβραίων· η σύγκρουση μεταξύ τού να λες εβραϊκές ιστορίες και να λες ιστορίες για τους Εβραίους είναι μία σύγκρουση καθοριστική για τον Ροθ. Το έργο του, λοιπόν, περιλαμβάνει προσεχτικές από πειρες καταγραφής και εξερεύνησης της σύγκρουσης μεταξύ της εβραϊκής και της αμερικάνικης εμπειρίας του (Πάρις, 1999). Επιπλέον, όμως, ενσωματώνει ακόμα και τις κριτικές που δέχεται σ' αυτή την προσπάθεια: στα βιβλία του εισχωρούν οι επικρίσεις, οι ερμηνείες, ακόμα και οι παρερμηνείες κοινού και κριτικών: το πώς να είναι Εβραίος, γράφει η Σόστακ (1997), είναι κεντρικό ζήτημα της μυθοπλασίας του Ροθ σ' ένα βαθμό και εξαιτίας των παρερμηνειών - εξάλ λου, ο ίδιος ο εαυτός δεν μπορεί να υπάρξει δίχως την αντανάκλασή του οτο βλέμμα του άλλου.

P H I L I P RO TH

Κουβέντες του σιναφιού

ΠΟΛΙΣ

Β ιβλιοπ ω λείο: ΑΙΟΛΟΥ 33 * τηλ.: 210 36 43 382

[ Δ IA B A Ζ Ω I α

Οι κατηγορίες εναντίον του Ροθ συνοψίζο νται στο ότι εκμεταλλεύεται τα στερεότυ πα που επικρατούν για τους Εβραίους προς τέρψη ενός προκατειλημμένου, «εθνικού» κοινού και απομακρύνεται απ' την πολιτιστική κληρονομιά των εβραίων μεταναστών (Πάρις, 1999)· ένας Εβραίος που μισεί τον εαυτό του και τους ομοίους του. Επιπλέον, μία συνολικότερη κατηγο ρία εναντίον του Ροθ είναι ότι το έργο του ποτέ δεν απομακρύνεται απ' τον ίδιο κι από τον περίγυρό του (Σόστακ, 1997). Ο Εβραίος ε ίν α ι π ο λλο ί Εβραίοι Η Επιχείρηση Σάυλωκ (1993) γράφεται μέσα σ' αυτό το κλίμα των επικρίσεων· ο Ροθ αφηγείται το δικό του μύθο της επι στροφής στο Ισραήλ, απαντώντας στην κριτική αλλά και στον ίδιο του τον εαυτό. Όμως, ο τρόπος που επιλέγει να διαχει ριστεί το θέμα είναι πολύπλοκος, πολυεπίπεδος. Ο Ροθ φτάνει στα άκρα, επιβε βαιώνοντας και υπονομεύοντας ταυτό χρονα την κατηγορία περί συνεχούς αυτοβιογράφησής του: εγκαταλείπει το μυθιστορηματικό άλτερ έγκο του, τον Ζούκερμαν, βάζοντας σε ρόλο πρωταγω νιστή... τον ίδιο τον Φίλιπ Ροθ. Έναν Φίλιπ Ροθ, όμως, οε βαθιά κρίση, που επιπλέον ανακαλύπτει την ύπαρξη ενός doppelganger, ενός σωσία του -αν και ο Ροθ αποφεύγει επιμελώς τη λέξη-, που με το όνομα Φίλιπ Ροθ κηρύττει στο Ιοραήλ τη θεωρία του Διασπορισμού, την οποία δηλώνει ότι έχει εμπνευστεί απ' το έργο του Ροθ. Έτσι, αν κάνει κάτι σαφές ο συγγραφέας είναι ότι όταν μιλάμε για ταυτότητες η ασάφεια είναι αναπόφευκτη: οι ταυτότη τες συγκροτούνται από το λόγο, το εγώ

για να υπάρξει απαιτεί ένα εσύ, σύμφω να και με τις θεωρίες του Μπενβενίστ. Πώς, όμως, μπορούμε να μιλήσουμε για ταυτότητες στην περίπτωση του Ροθ και του σωσία του, όπου τα όρια μεταξύ εγώ και εσύ διαλύονται; Ο Ροθ, κόντρα στην αφήγηση μιας εβραϊ κής ταυτότητας, τοποθετεί την πολλα πλότητα των αφηγήσεων και των ταυτο τήτων, τόοο εντός ενός μοναδικού υπο κειμένου, όσο και μεταξύ διαφορετικών υποκειμένων· πλάι στον υπαρξιακό τρόμο ότι ο σωσίας του σημαίνει το θάνατό του, ο Ροθ βάζει τον τρόμο ότι ο σωσίας ίσως είναι ο Εβραίος που κατά βάθος είναι ο ίδιος - και σ' ένα σύστημα πολλαπλών αντανακλάσεων παρουσιά ζει διάφορες εβραϊκότητες έναντι μίας. (Μια άλλη «επιχείρηση» που αναλαμβά νει στο βιβλίο είναι η αποδόμηση -με τον τρόπο της αριστοφανικής κωμωδίας, κατά τον Χάρολντ Μπλουμ- της στερεοτυπικής λογοτεχνικής απεικόνισης του Εβραίου: του σεξπιρικού Σάυλωκ, του αιμοδιψή, αχρείου τοκογλύφου του Έμπορου της Βενετίας). Επιπλέον, ο Ροθ αρνείται ν' αποκαλύψει το σημαντικότερο επεισόδιο του βιβλίου: την «Επιχείρηση Σάυλωκ» που υποτίθεται ότι αναλαμβάνει για λογαριασμό της Μοσάντ αλλά, υπακούοντας στον εντο λοδότη του, Σμάιλσμπεργκερ, διαγράφει απ' το τελικό κείμενο (η Σόστακ πάντως διευκρινίζει ότι τέτοιο κεφάλαιο δεν υπάρχει στα χειρόγραφα του Ροθ που βρίσκονται στη Βιβλιοθήκη του Κογκρέ σου). Η άρνηση αυτή και η εκλογίκευσή της υποδεικνύει για τη Σόστακ τις πιέσεις που σχετίζονται με την εβραϊκή ταυτότη τα, τις αντιφατικές επιθυμίες να επιβεβαι-

[

δ ι α β α ζ ω ] Α Φ Ι Ε Ρ Ω Μ Α

ωθεί και να ξεγλιστρήσει η εβραϊκή υπο κειμενικότητα, να οριστεί και να ανατρα πεί, ειδικά σε σχέση με το εβραϊκό έθνος-κράτος. Το βιβλίο ενσωματώνει όλη την εβραϊκή ιστορία του 20ού αιώνα, από τη διασπορά στην Αμερική, το Ολοκαύτωμα, μέχρι τη δημιουργία και την ισχυροποίηση του κράτους του Ισραήλ που ο σωσίας -ειρωνικά μετονομασμένος, σε μια προ σπάθεια του χαρακτήρα Φίλιπ Ροθ να τον καταστήσει ακίνδυνο, σε... «Μωυσή Πίπικ», δηλαδή Μωυσής Αφαλός, ένα όνομα που υπογραμμίζει ταυτόχρονα τη γέννηση αλλά και τον αφανιομό της εβραϊκότητας- προσπαθεί να διαλύσει με τη θεωρία του Διασπορισμού: η εβραϊκότητα, σύμφωνα με τον Σάστερμαν, για να υπάρξει, προϋποθέτει τόσο την εξορία (golah), όσο και την επιστροφή (aliyah) η μία τροφοδοτεί την άλλη, αλλά καμία δεν είναι σημαντικότερη απ' την άλλη: για την ακρίβεια, ο εβραϊκός μύθος της επιστροφής απαιτεί, για να υπάρξει, την εξορία, τη ζωή στη Διασπορά (Σόστακ, 1997). Για ν' αποφευχθεί, όμως, ένα νέο Ολοκαύτωμα -τις συνθήκες για το οποίο δημιουργεί η ίδια η ύπαρξη του κράτους πηγές του Ισραήλ-, αλλά και η αντίφαση της εφαρμογής στους Παλαιστίνιους των Roth, Philip, 1993. Operation Shylock: A διωγμών που οι ίδιοι υπέστησαν από Confession. New York: τους χριστιανούς, ο Πίπικ προτείνει μια Simon. αντίστροφη κίνηση: οι Εβραίοι να φύγουν Parrish, Timothy L., απ' το Ισραήλ, να επιστρέφουν στη Δια1999. Imagining Jews σπορά, αφού για να είναι Εβραίοι πρέπει in Philip Roth's η συνθήκη της εξορίας να διαιωνιοτεί- η «Operation Shylock», Contemporary διαιώνισή της, όμως, θέτει σε κίνηση την Literature, 40,4, πορεία αφανισμού της εβραϊκότητας -η 576-602. τελική λύση του Χίτλερ απ' την ανάπο Shostack, Debra, 1997. δ η- μέσω της αφομοίωσης του εβραϊκού The Diaspora Jew and στοιχείου στη Διασπορά. the «Instinct for Ειδικά για τους Αμερικανοεβραίους, η Impersonation»: Philip Roth's εβραϊκότητα είναι μια αμφιλεγόμενη ιδιό «Operation Shylock», τητα. Ποια είναι τα προαπαιτούμενά της; Contemporary Η ίδια η θρησκευτική πίστη δεν είναι - η Literature, 38, 4, 726-754. καταγωγή από Εβραία μητέρα είναι· το

10 Ο

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

ίδιο και μια συναίνεση σε εβραϊκές πρα κτικές. Για τους απόγονους των μετανα στών, που ζουν στη οκιά μιας ιστορίας για την οποία δεν είναι υπόλογοι, στη σκιά ενός Ολοκαυτώματος που δεν το έζηοαν οι ίδιοι, και μέσα σε μια νέα κουλ τούρα (αυτή των Η.Π.Α.) η οποία, επίσης, τους προσδιορίζει, η ίδια η ύπαρξη του ιοραηλινού κράτους είναι μια πηγή εσω τερικής σύγκρουσης. Κόντρα στη στερεοτυπική εικόνα του ενοχικού, εοωτερικά πολυδιασηασμένου Αμερικανοεβραίου που, ενώ μοιάζει αφομοιωμένος και ελεύθερος, τελικά είναι αμφίβολο πόσο απελευθερωμένος είναι, ο Ροθ τοποθε τ ε ί τον Σμάιλσμπεργκερ, τον Ισραηλινό Εβραίο, πλήρως -και κυνικά- συμφιλιω μένο με τον εαυτό του, που μοιάζει, για λίγο, να εκπροσωπεί μια «ουσιώδη» εβραϊκότητα (Σόστακ, 1997)· και οε μία αντιθετική, αλλά και ουμπληρωματική εκδοχή της εβραϊκότητας (Πάρις, 1999) ο Ροθ τοποθετεί στο βιβλίο το φίλο του, τον Άαρον Άπελφελντ, επιζήσαντα του Ολοκαυτώματος, συγγραφέα που όλο το έργο του εκπορεύεται από το ό,τι έζησε το Ολοκαύτωμα -εν αντιθέσει με τον Ροθ που θα μπορούσε κανείς να πει ότι γρά φει επειδή δεν το έζησε-, Εβραίο ιστορι κά προσδιορισμένο - που, επιπλέον, ως υπαρκτό πρόσωπο εντείνει την ψευδαί σθηση του μη μυθοπλαστικού της Επιχεί ρησης Σάυλωκ (Σόστακ, 1997). Έτσι, υποδεικνύεται ξανά ότι υπάρχουν πα ράλληλες εβραϊκές ταυτότητες κόντρα σε μια ομοιογενή «εβραϊκότητα». Στην Επιχείρηση Σάυλωκ ο Ροθ ομολογεί ότι ο Εβραίος -ακόμα κι αν η εβραϊκή ταυτότητα δεν μπορεί να αναχθεί σε κάποια «ουσία»- είναι βαθιά ριζωμένος μέσα του και χωρίς αυτόν δεν θα ήταν συγγραφέας. Δεν αρνείται την ταυτότητά του, παρά εξερευνά την πολυφωνία και πολυσημία της, αναζητώντας έναν τρό πο να είναι Εβραίος και Αμερικανός ταυ τόχρονα. ■

Milan M lnaera

Harold Brodkey William Faulkner

Miranda July ' \

Bernard J M alamud I

Alice Munro

,orrie

D eborah Eisenberg |

Gilbert Sorrerhino1

Raymond Carver Isaac Babel

)avid Gates 1

Richard Ford

Aary

Τ Η Σ Α Γ Α Π Η Σ ΜΟΥ Ο ΣΠΟΥΡΓΙΤΗΣ ΠΕΤΑΞΕ

ames Joyce

Διαδρομές Αγάπης από τον Τσέχοφ στη Μάνρο

George Saunders ,

Anton | [ Chekhov,

ΑΝΘΟΛΟΓΗΣΗ - ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ

ΤΖΕΦΡΙ

Grace P aley, \

ΒΡΑΒΕΙΟ

ΕΥΓΕΝΙΔΗΣ

ΠΟΥΛΙΤΖΕΡ

ΓΙΑ

MIDDLESEX

LI Β RΟ

David j ),,, Bezmozgis » R

o b e r t 3

ΚΥΚΛΟΦΟΡΕΙ ΤΟΝ ΙΟΥΝΙΟ

Sttmrt Dybek

Vladjmir N abokoy ΕΚΔΟΣΕΙΣ: Γλΰκωνος 10-12,106 75 Αθήνα, Τηλ.: 2107228647, Fax: 210 7228648 ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ: Πατριάρχου Ιωακείμ 8,106 74 Αθήνα, Τηλ.: 210 7247116, Fax: 210 7232066

www.libro.gr

info@ libro.gr

L^PO

kpitikovmiti ΔΕΛΤΙΟ ΚΡΙΤΙΚΟΓΡΑΦΙΑΣ ΑΠΡΙΛΙΟΥ 200 9 Επιμέλεια: Θοδωριίς πέρσης

102

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ Αβέρωφ Τατιάνα: Θράσος (X. Ποντίδα, Τα Νέα, 11.4.09) Ακριβός Κώστας: Τελετές ενηλικίωσης (Σ. Σκαλίδη, Βραδυνή, 11.4.09, Β. Χατζηβασιλείου, Ελευθεροτυπία, 12.4.09) Αντονάς Αριστείδης: Αριθμοί (Μ. Θεοδοσο πούλου, Ελευθεροτυπία, 2.4.09) Αρκουδέας Κώστας: Ο αριθμός του Θεού (Ν. Κουνενής, Διαβάζω, 04/09) Βέλτσος Γιώργος: Πομπές (X. Ράπτης, Ελευ θεροτυπία, 24.4.09) Βουδούρης Νίκος: 0 βυθός είναι δίπλα (Μ. θεοδοσοπούλου, Ελευθεροτυπία, 24.4.09) Γουσίδης Κωνσταντίνος: Πέρσες (Α. Καραγιάννης, Διαβάζω, 04/09) Δημητρίου Σταυρούλα: Η ψυχή του καθρέ φτη (Κ. Γεωργουσόπουλος, Τα Νέα, 11.4.09) Δημητρίου Σωτήρης: Σαν το λίγο το νερό (Μ. Μοίρα, Αυγή, 5.4.09) Διακρούσης Άνθιμος (Ακάκιος): 0 Κρητικός πόλεμος (Μ. Θεοδοσοπούλου, Η Εποχή, 18.4.09) Δούκα Μάρω: Αθώοι και φταίχτες (Λ. Καζαντζάκη, Αυγή, 18.4.09) Δούκα Μάρω: Η αρχαία σκουριά (Ν. Κουνε νής, Αυγή, 18.4.09) Δρακονταειδής Φίλιππος: Ο δολοφόνος δια φεύγει (Τ. Βασιλειάδου, Ηρερησία, 4.4.09) Ζαχαράτου Σόνια: Τρεις νύχτες του Αυγούστου (Τ. Βασιλειάδου, Ηρερησία, 25.4.09) Καλφόπουλος Κώστας: Καφέ Λούκατς Budapest noir (Γ. Περαντωνάκης, Διαβάζω, 04/09) Καραποστόλης Βασίλης: Το χάρισμα (Κ. Κεφαλέα, Καθηρερινή, 28.4.09) Κουγιουμτζή Μαρία: Άγριο βελούδο (Ε. Γαραντούδης. Τα Νέα, 25.4.09) Κουμανταρέας Μένης: To show είναι των Ελλήνων (Μ. Θεοδοσοπούλου, Ελευθεροτυ πία, 30.4.09, Α. Σουλογιάννη, Διαβάζω, 04/09) Λογαράς Κώστας: Ερημιά στο βλέμμα τους (Κ. Ακριβός, Διαβάζω, 04/09) Μανιαδάκης Γρηγόρης: Ο φωταγωνός (Ε. Κοτζιά, Καθηρερινή, 26.4.09) Μαντόγλου Αρνυρώ: Όλα στο μηδέν (Γ. Παπασωτηρίου, Βραδυνή, 17.4.09) Μαρούτσου Έλενα: Μεταξύ συρμού και απο

βάθρας (Ε. Γκίκα, Έθνος, 12.4.09) Μιχαηλίδης Γιώργος: Ίλιγγος '59 (Λ. Πανταλέων, Ελευθεροτυπία, 30.4.09) Μοδινός Μιχάλης: Η επιστροφή (Μ. Πιμπλής, Τα Νέα, 11.4.09) Μπέκας Βαγγέλης: Το 13ο υπόγειο (Β. Ζωγράφου-Πόνσε, Αυγή, 26.4.09) Νάσιουτζικ Παυλίνα: Τόση λίγη αλήθεια... (Ε. Βλαστού, Διαβάζω, 04/09) Παπαδάκη Κάλλια: Ο ήχος του ακάλυπτου (Κ. Καρακώτιας, Ελεύθερος Τύπος, 26.4.09) Παπαδημητρίου Αλεξάνδρα: Τζέντα (Τ. Μανδηλαρά. Πρώτο Θέρα, 5.4.09) Ράγκος Γιάννης: Μυρίζει αίμα (Φ. Φιλίππου, Διαβάζω, 04/09) Σκαμπαρδώνης Γιώργος: Όλα βαίνουν καλώς εναντίον μας (Β. Ζωγράφου-Πόνσε, Αυγή, 5.4.09) Σταυρακοπούλου Σωτηρία: Σπάνιες αλήθειες (Ν. Κοκκινάκη, Ελευθεροτυπία, 10.4.09) Στεφανάκης Δημήτρης: Συλλαβίζοντας το καλοκαίρι (Δ. Αθηνάκης, Αυγή, 28.4.09) Τραυλού Πασχαλία: Έστω μια φορά (Κ. Κουνινιώτη, Πελοπόννησος, 12.4.09) Τρουλιννού Νίκη: Μ' ένα καφάσι μπίρες (Δ. Κούρτοβικ, Τα Νέα, 17.4.09) Τσαλίκογλου Φωτεινή: Όλα τα ναι του κόσμου (Ε. Γκίκα, Έθνος, 18.4.09) Χατζή Αθηνά: La sagrada familia (Δ. Τριανταφυλλίδης. Διαβάζω, 04/09) Χρυσόπουλος Χρήστος: Η λονδρέζικη μέρα της Λώρας Τζάκσον (Γ. Βαϊλάκης, Ηρερησία, 11.4.09) Χρυσός Νίκος: Το μυστικό της τελευταίας σελίδας (Γ. Βαϊλάκης, Ηρερησία, 25.4.09) ΞΕΝΗ ΠΕΖΟΓΡΑΦΙΑ Αντέλμ Ρομπέρ: Το ανθρώπινο είδος (Κ. Σχινά, Ελευθεροτυπία, 24.4.09) Αρπάια Μπρούνο: Ο άγγελος της Ιστορίας (Γ. Ασδραχάς, Εξπρές, 26.4.09) Βόνεγκατ Κερτ: Σφαγείο νούμερο πέντε (Κ. Καλογρούλης, Ελευθεροτυπία, 24.4.09) Γουίλσον Άντριου: Ψεύτρα γλώσσα (Ε. Βλα στού, Διαβάζω, 04/09) Καουαμπάτα Γιασουνάρι: Ομορφιά και θλίψη (Σ. ΝικολαΤδου, Τα Νέα, 11.4.09, Α. Βιστωνίτης, ΤοΒήρα, 12.4.09) Λε Κλεζιό Ζαν Μαρί Γκυστάβ: Φλογισμένη καρ διά (Κ. Ματσούκας, Ελευθεροτυπία, 2.4.09) Λεόν Ντόνα: Ανώνυμος Βενετσιάνος (X. Σπυροπούλου, Ελευθεροτυπία, 10.4.09)

Λισπέκτορ Κλαρίσε: Κοντά στην άγρια καρδιά (Μ. Στάγκαλη, Αυγή, 26.4.09) Μανκέλ Χένιννκ: Firewall (Ε. Καρκίτη, Αγγελιο φόρος, 12.4.09) Μαρίας Χαβιέρ: Το πρόσωπό σου αύριο (Ε. Γιαννοπούλου, Καθημερινή, 5.4.09) Μίικ Τζέιμς: Τώρα αρχίζουμε την κάθοδό μας (Α. Μαντόγλου, Ελευθεροτυπία, 10.4.09) Μιτσίνσκι Ταντέους: Ο αιδεσιμότατος Φάουστ (Γ. Ασδραχάς, Εξπρές 12.4.09) Μοντιανό Πατρίκ: Στο cafe της χαμένης νιότης (Ε. Γκίκα, Έθνος 5.4.09) Μπαρρίκο Αλεσσάντρο; Ιστορία σαν παραμύ θι (Σ. Γιανναράς, Καθημερινή, 12.4.09) Μπάρτον Έμιλυ: Μανδραγόρας (Κ. Ανέστη, UfoAthina, 16.4.09) Μπάρυ Σεμπάστιαν: Η μυστική γραφή (Ε. Καρ κίτη, Αγγελιοφόρος 5.4.09) Παδούρα Λεονάρδο: Παρελθόν χαμένο στην ομίχλη (Λ. Σκουζάκης, Ελευθεροτυπία, 50.4.09) Πάρσονς Τόνι: Ανάμεσα σε δύο γυναίκες (Σ. Λούκα, Βραδυνή, 5.4.09)

Πεσσόα Φερνάντο: Πεσσόα - ω (Σ. Σταυρόπουλος, Ελευθεροτυπία, 2.4.09) Σβέβο Ίταλο: Σύντομο αισθηματικό ταξίδι (Θ. Γεωργιάδης, Μακεδονία, 11.4.09) Σμιθ Ζέιντι (επιμ.): Το βιβλίο του Άλλου (Σ. Λούκα, Βραδυνή, 12.4.09) Σολζενίτσιν Αλεξάντρ: Αρχιπέλαγος Γκουλάγκ (Κ. Μπούρας, Ελευθεροτυπία, 24.4.09, Δ. Τριανταφυλλίδης, Διαβάζω, 04/09) Σολζενίτσιν Αλεξάντρ: Μια ημέρα του Ιβάν Ντενίσοβιτς (Κ. Μπούρας, Ελευθεροτυπία, 24.4.09) Φοτορινό Ερίκ: Κινηματογραφικά φιλιά (Λ. Πανταλέων, Ελευθεροτυπία, 2.4.09, Σ. Παπαδάκη, Real News, 5.4.09, Σ. Σκαλίδη, Βραδυ νή, 25.4.09, Ε. Γκίκα, Έθνος 26.4.09) Χόρνμπυ Νικ: Πίκρα (Τ. Μανδηλαρά, Πρώτο Θέμα, 12.4.09, X. Ποντίδα, Τα Νέα, 25.4.09, Ε. Καρκίτη, Αγγελιοφόρος 26.4.09) Albert Mark: Η κλεμμένη εξίσωση (Γ. Κατσιαμπούρα. Αυγή, 12.4.09) Altinsay Saba: Κρήτη μου (Λ. Καζαντζάκη, Αυγή, 18.4,09)

Κάποιοι μας επαινούν για τις εγκαταστάσεις μας...

To Ι998 ενώσαμε τις δυνάμεις μας με τον φιλόδοξο στόχο, να δημιουργήσουμε μία εταιρεία ΠΡΟΤΥΠΟ στο χώρο του χαρτιού! Σήμερα η ΑΓΓΕΛΙΔΗΣ - ΓΕΩΡΓΑΚΟΠΟΥΛΟΣ καθιερώνεται σε ΕΤΑΙΡΕΙΑ - ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΗ στην κατηγορία της, με σημαντικά μεγέθη πωλήσεων, πρότυπες ιδιόκτητες εγκαταστάσεις και εξειδικευμένα συστήματα logistics - μηχανογράφησης. Είμαστε περήφανοι για τους ανθρώπους και την οργάνωσή μας, που μας βοήθησαν να πετύχουμε όλα αυτά. Με μεθοδικά βήματα κατακτάμετο στόχο μας, δηλαδή να προσφέρουμε σε εσάς, τους πελάτες μας, προϊόντα και υπηρεσίες που ικανοποιούν απόλυτα τις ανάγκες σας. Για μας καταξίωση είναι να παραμείνουμε η πρώτη σας επιλογή... σε φύλλο και ρολό χαρτί!

...εμείς καμαρώνουμε γι’ αυτό

γίνεται μέσα!

2Ιο χλμ. ΕΟ. Αθηνών - Λαμίας · Ι45 68 Κρυονέρι Τηλ: 2Ι0 62 47 Ι00 · Fax: 2Ι0 62 47 200 http://www.AnGpaper.gr · e-mail:AnG@AnGpapergr

[

ι α

ζ ω

]

Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α

Carey Peter: 0 παράνομος εαυτός του (Θ. Γρηγοριάδης, Τα Νέα. 25.4.09) Conte Giuseppe: Σκλάβοι της ελευθερίας (Ν. Βατόπουλος, Καθημερινή, 17.4.09) Cortazar Julio: Αξολότλ (Λ. Εξαρχοπούλου, Ελευθεροτυπία, 2.4.09) Gogol Nikolaj Vassilievic: Το παλτό, To ημερο λόγιο ενός τρελού (Τ. Θεοδωρόπουλος, Τα Νέα, 25.4.09) Long John Luther: Μαντάμ Μπάτερφλαϊ (A. Νταραδήμου, Ελεύθερος Τύπος, 12.4.09) Marquis de Sade: 0 απατημένος πρόεδρος (Π. Τατσόπουλος, Τα Νέα, 11.4.09) Me Carthy Tom: Άνθρωποι στο διάστημα (Λ. Σκουζάκης, Ελευθεροτυπία, 30.4.09) Pears lain: Το πορτρέτο - η εκδίκηση είναι τέχνη (Γ. Βέης, Ελευθεροτυπία, 10.4.09) Roy Veronique: Φόνοι στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας (Γ. Κατσιαμπούρα, Αυγή, 12.4.09) Sedaris David: Όταν σας έχουν τυλίξει οι φλό γες (Β. Χατζηβασιλείου, Ελευθεροτυπία, 5.4.09) ΠΟΙΗΣΗ Αγγελής Δημήτρης: Επέτειος (Δ. Κόκορης, Αυγή, 26.4.09) Αθηνάκης Δημήτρης: Χωρίσεμεις (Κ. Βούλγαρης, Αυγή, 5.4.09) Βλαβιανός Χάρης: Διακοπές στην πραγματι κότητα (Μ. Φάις, Ελευθεροτυπία, 2.4.09) Κανάτσης Τάσος: Ψυχανθή και μετέωρα (Κ. Κρεμμύδας, Αυγή, 12.4.09) Καραβέλος Νίκος: Καθώς μικραίνει ο ύπνος (Φ. Πανταζής, Αδέσμευτος Τύπος, 26.4.09) Κατσαγάνης Δημήτρης: Αναλυτικά επόμενα (Π. Μπουκάλας, Καθημερινή, 28.4.09) Κοέν Λέοναρντ: Το βιβλίο του πόθου, Η μου σική του ξένου (X. Μεγαλυνός, Ελευθεροτυ πία, 10.4.09) Κοντός Γιάννης: Ηλεκτρισμένη πόλη (Γ. Μπλάνας, Αυγή, 5.4.09) Κουτσούνης Στάθης: Έντομα στην εντατική (Δ. Κόκορης, Διαβάζω, 04/09) Λόγιος Ηλίας: Ποιήματα (Κ. Ανέστη, Lifo Amina, 16.4.09) Λίλλης Γιώργος: Τα όρια του λαβύρινθου (Γ. Βέης, Αυγή, 5.4.09) Μπαστιά Michele: Αν υπήρχε μια Ιθάκη (Α. Ζήρας, Διαβάζω, 04/09) Παμπούδη Παυλίνα: Τα χίλια φύλλα (Μ. Φάις, Ελευθεροτυπία, 2.4.09) Πρωίμου Λέλη: Αυτοβιογραφία του αθέατου

104-

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

(Κ. Αγγελάκη-Ρουκ, Διαβάζω, 04/09) Φωστιέρης Αντώνης: Ποίηση 1970-2005 (Γ. Μπλάνας, Αυγή, 12.4.09, Γ. Κουβαράς, Καθη μερινή, 14.4.09) ΔΟΚΙΜΙΑ Θεοδωρόπουλος Τάκης: Η μελαγχολία της Δευτέρας (Κ. Κατσουλάρης, Ελεύθερος Τύπος, 26.4.09) Λορεντζάτος Ζήσιμος: Collectanea (Δ. Κοσμόπουλος, Real News, 12.4.09) Setton Kenneth: To βυζαντινό υπόβαθρο της Ιταλικής Αναγέννησης (Δ. Μουσμούτης, Ιστο ρία, 04/09) ΙΣΤΟΡΙΑ Αντωνίου Γιώργος - Μαραντζίδης Νίκος: Η εποχή της σύνχυσης (Δ. Μουσμούτης, Ιστο ρία, 04/09) Βαν Μπούσχοτεν Ρίκη - Βερβενιώτη Τοσούλα - Βουτυρά Ευτυχία - Δακλαβούκης Βασίλης Μπαδά Κωνσταντίνα (επιμ.): Μνήμες και λήθη του ελληνικού εμφυλίου πολέμου (Δ. Μου σμούτης, Ελευθεροτυπία, 24.4.09, Θ. Σφή κας, Αυγή, 26.4.09) Ζαφείρης Χρίστος: Μνήμης οδοιπορία - Ανα τολική Θράκη (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 04/09) Τρίκκας Τάσος: ΕΔΑ 1951-1967, το νέο πρό σωπο της Αριστερός (Η. Νικολακόπουλος, Τα Νέα, 17.4.09) Φλάισερ Χάγκεν: Οι πόλεμοι της μνήμης (Ξ. Μπαλωτή, Διαβάζω, 04/09) Χέριν Τζούντιθ: Τι είναι το Βυζάντιο (Δ. Μου σμούτης, Ιστορία, 04/09) ΑΙγ Gotz: Το λαϊκό κρότος του Χίτλερ (Φ. Πανταζής, Αδέσμευτος Τύπος, 12.4.09) Jones Michel: Λένινγκραντ, η πολιορκία 19411944 (Σ. Δορδανάς, Αυγή, 28.4.09) Marabini Jean: Η καθημερινή ζωή στο Βερο λίνο την εποχή του Χίτλερ (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 04/09) Spiegelman Art: Maus, η ιστορία κάποιου που επέζηοε (Φ. Πανταζής, Αδέσμευτος Τύπος, 5.4.09) Ward-Perkins Bryan: Η πτώση της Ρώμης και το τέλος του πολιτισμού (Σ. Αποστολίδης, Ελευθεροτυπία, 10.4.09) ΒΙΟΓΡΑΦΙΕΣ - ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΕΣ Μουτσόπουλος Χαράλαμπος: Οδοιπορικό για τη γνώση (Γ. Ευαγνελόπουλος, Καθημερινή, 12.4.09)

[ δ ι α β α ζ ω

Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α

ΣτόουκςΧένρυ Σκοτ: Γιούκιο Μισίμα (Μ. Hulot, Lifo Athina, 9.4.09) Τζούμας Κωνσταντίνος: Complete unknown (Σ. Σταυρόπουλος, Ελευθεροτυπία, 10.4.09, Ρ. Γεωργακοπούλου, Τα Νέα, 11.4.09) Τζούμας Κωνσταντίνος: Ως εκ θαύματος (Σ. Σταυρόπουλος, Ελευθεροτυπία, 10.4.09) Τσβετάγιεβα Μαρίνα: Μια ζωή μέσα στη φωτιά - Εξομολογήσεις (Δ. Τριανταφυλλίδης, Διαβάζω, 04/09) Short Phillip: Πολ Ποτ, ανατομία ενός εφιάλ τη (Φ. Οικονομίδης, Ελευθεροτυπία, 24.4.09, Δ. Τριανταφυλλίδης, Διαβάζω, 04/09) ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ Καλουδιώτης Δημήτρης - Γιαταγάνας Ξενο φών: Ήπια ηγεμονία (Γ. Ασδραχάς, Εξπρές, 5.4.09, X. Πουλίδου, Αυγή, 26.4.09) Kizilyurek Niyazi: Οι Τουρκοκύπριοι, η Τουρκία και το Κυπριακό (Σ. Βανδώρος, Ελεύθερος Τύπος, 18.4.09) ΜΕΛΕΤΕΣ Αβαγιανού Αφροδίτη (επιστ. επιμ.): Η μαγεία στην αρχαία Ελλάδα (Δ. Μουσμούτης, Ιστο ρία, 04/09) Βαλούκος Στάθης: Ιστορία της ελληνικής τηλεόρασης (Μ. Τζιαντζή, Καθημερινή, ' 11.4.09) Γουσέτης Διονύσης: Αχάριστος φωνή (Κ. Κόρης, Αυγά 12.4.09) Δαλακούρα Κατερίνα: Ισλάμ, φιλελευθερι σμός και ανθρώπινα δικαιώματα (Ε. Τσερεζόλε, Αυγή, 12.4.09) Ζωιόπουλος Παντελής: Θεόφιλος, ο ιδιοφυής σαλός (Α. Παλιούρας, Καθημερινή, 7.4.09) Καζάζης I. - Velkova S. (επιστ. επιμ.): Οι ελληνικές σπουδές στην Ευρώπη (Ε. Κριτσέφσκαγια. Αυγή, 26.4.09) Καλλίνης Γιώργος: Σχεδίασμα βιβλιογραφίας Κοσμά Πολίτη 1930 - 2006 (Σ. Τσούπρου, Αυγή, 5.4.09) Κυριαζή Νότα (επιμ.): Φύλο και δημοσιογρα φία στην Ελλάδα (Σ. Βανδώρος, Ελεύθερος Τύπος, 5.4.09) Λε Γκοφ Ζακ: Το φαντασιακό στο Μεσαίωνα (Γ. Παπασωτηρίου, Βραδυνή, 11.4.09) ΜαρωνίτηςΔ. Ν.: Οδυσσέας Ελύτης, μελετήματα (Γ. Λίλλης, Αυγή, 26.4.09) Μπουφέα Αλεξάνδρα: Τα λογοτεχνικά περιο δικά της Κατοχής (I. Κολοβού, Βραδυνή, 11.4.09)

]

Ρόμπινσον Άντριου: Ιστορία των μετρήσεων (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 04/09) ΣπιτερίΖεράρ: ο δημοσιογράφος και οι εξου σίες του (Κ. Κουνινιώτη, Πελοπόννησος, 5.4.09, Α. Στεργιόπουλος, Ελευθεροτυπία, 10.4.09) Συλλογικό: Εν έτει 1878 και 1922 (Σ. Γεωργί ου, Διαβάζω, 04/09) Τατούλης Πέτρος: Blog (Γ. Μπασκόζος, Δια βάζω, 04/09) Τσάτσος Δημήτρης: Η έννοια της Δημοκρα τίας στην ευρωπαϊκή συμπολιτεία (Ν. Κυριαζής, Διαβάζω, 04/09) De RomillY Jacqueline: Άνοδος και πτώση των κρατών κατά τους αρχαίους Έλληνες συγγρα φείς (Α. Παναγόπουλος, Καθημερινή, 7.4.09) Heany Seamus: Η κυβέρνηση της γλώσσας (Β. Χατζηβασιλείου, Ελευθεροτυπία, 30.4.09) Hoyland Robert: Η Αραβία και οι Άραβες (Σ. Παπαδάκη, Real News, 18.4.09) Lagroye Jacques - Francois Bastien - Sawicki Frederic: Πολιτική Κοινωνιολογίσ (Μ. Ψύλλα, Διαβάζω, 04/09) Sylvester David: Η ωμότητα των πραγμάτων (Κ. Ανέστη, Lifo Athina, 2.4.09) ΠΟΛΙΤΙΚΗ Σηφουνάκης Νίκος: Στα βήματα της Ευρώπης (Δ. Καραβέλλας, Το Βήμα, 12.4.09) Χάγιεκ Φρίντριχ: Το σύνταγμα της ελευθερίας (Γ. Ασδραχάς, Εξπρές, 5.4.09) Canfora Luciano: Η Δημοκρατία (Γ. Σιακαντάρης. Τα Νέα, 11.4.09) Held David: Μοντέλα δημοκρατίας (Α. θεοδωράκης, Διαβάζω, 04/09) Le Mont Diplomatique: Κίνα Κομφούκιος Μάο αγορά (Σ. Κακουριώτης, Αυγή, 5.4.09) Sennett Richard: Η κουλτούρα του νέου καπι ταλισμού (Β. Μουρδουκούτας, Καθημερινή, 18.4.09, Β. Χατζηβασιλείου, Ελευθεροτυπία, 24.4.09, Γ. Παπασωτηρίου, Βραδυνή, 25.4.09) ΜΑΡΤΥΡΙΑ Ζαφειριού Λεύκιος: Οι συμμορίτες (Α. Ρήνος, Αυγή, 26.4.09) Κασόλας Μήτσος: Νίκος Καββαδίας, ο δαίμο νας χόρευε μέσα του (Δ. Χουλιαράκης, Το Βήμα, 5.4.09, Κ. Ανέστη, Lifo Athina, 9.4.09) Μαλαπάρτε Κούρτσιο: Οι πηγές του Βόλγα (Γ. Βαϊλάκης, Ημερήσια, 4.4.09) Τσετίν Φετχιέ: Η γιαγιά μου (Τ. Δημητρούλια, Καθημερινή, 5.4.09, Ε. Καρρά, Διαβάζω, 04/09)

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

105

[

ι α β

ζ ω

]

Κ Ρ Ι Τ Ι Κ Ο Γ Ρ Α Φ Ι Α

Χατσεριάν Καραμπέτ: Σιη Σμύρνη το 1922 (Τ. Δημητρούλια, Καθημερινή, 5.4.09) ΠΑΙΔΙΚΑ - ΝΕΑΝΙΚΟ Άντερσεν Χανς Κρίστιαν: Η μικρή γοργόνα (Ε. Σαραντίτη, Ελευθεροτυπία, 10.4.09) Δημητριάδου Κική: Η Αρήτη της ροδιάς (Ε. Σαραντίτη, Ελευθεροτυπία, 10.4.09) Εγγονόπουλος Νίκος: Αλφαβητάρι για μικρά και μεγάλα παιδιά (Σ. Τσούπρου, Αυγή, 12.4.09) Ιωαννίδου Μάτη - Τοπάλη Μαρία: Από την πόλη έρχομαι και στην κορφή κανέλα (Ε. Σαραντίτη, Ελευθεροτυπία, 10.4.09) Μαργαρίτης Κυριάκος: Ο κονσερβοσυλλέκτης (Σ. Τσούπρου, Αυγή, 12.4.09) Σνόου Μάγια: Ο δεσμός του ξίφους (Ε. Σαρα ντίτη, Ελευθεροτυπία, 10.4.09) Dunbar Joyce: Το τέρας που έτρωγε σκοτά δια (Ε. Σαραντίτη, Ελευθεροτυπία, 10.4.09) ΑΛΛΗΛΟΓΡΑΦΙΑ - ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ Εμπειρικός Ανδρέας: Γράμματα στον πατέρα, τον αδερφό του Μαράκη και την μητέρα 1921-1935 (Δ. Κοσμόπουλος, Real News, 26.4.09) Κατσίμπαλης Γ. Κ. - Σεφέρης Γιώργος: Αγαπη τέ μου Γιώρνο, αλληλογραφία 1924-1970 (Μ. θεοδοσοπούλου. Ελευθεροτυπία, 10.4.09) Στάλιν Γιόζεφ - Ρούσβελτ Φράνκλιν: Αγαπητέ κύριε Στάλιν, αλληλογραφία 1941-1945 (Δ. Μουσμούτης, Ιστορία, 04/09) ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ Δοξιάδης Κύρκος: Ανάλυση λόγου, κοινωνικοφιλοσοφική θεμελίωση (Α. Αθανασίου, Αυγή, 5.4.09) Καΐρης Θεόφιλος: Γνωστική, στοιχεία φιλοσο φίας (Ρ, Αργυροπούλου, Καθημερινή, 14.4.09) Πλάτων: Πολιτεία (Δ. Μαρουδής, Ελευθερο τυπία, 2.4.09) Moor Donald: Καφές με τόν Πλάτωνα (Μ. Φάις, Ελευθεροτυπία, 10.4.09) Sternhell Zeev: 0 Αντί - Διαφωτισμός (Β. Κρεμμυδάς, Τα Νέα, 25.4.09) ΚΟΙΝΩΝΙΑ - ΚΟΙΝΩΝΙΟΛΟΓΙΑ Ρήγα Αναστασία-Βαλεντίνη (επιμ.): Το κουτί της Πανδώρας (Σ. Βανδώρος, Ελεύθερος Τύπος, 18.4.09) Pausch Randy - Zaslow Jeffrey: Η τελευταία διάλεξη (Μ. Μοδινός, Τα Νέα, 25.4.09)

106

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

Pryke Rachel: Παιδική παχυσαρκία (Φ. Πανταζής, Αδέσμευτος Τύπος, 18.4.09) Waugh Louisa: Πουλώντας την Όλγα (Π. Τατσόπουλος, Τα Νέα, 25.4.09) ΑΝΘΟΛΟΓΙΟ Ντα Βίντσι Λεονάρντο: Τα σημειωματάρια (Σ. Βανδώρος, Ελεύθερος Τύπος, 5.4.09) ΕΠΙΣΤΗΜΗ Ανδριώτης Αντώνης: Η θεωρία του πανταχηκινήτου του Βενιαμίν Λεσβίου (Π. Μπουκάλας. Καθημερινή, 14.4.09) Γεωργίου Μαρίνα: Τίνος είναι βρε γυναίκα τα παιδιά; (Σ. Βανδώρος, Ελεύθερος Τύπος, 26.4.09) Diamond Jared: 0 τρίτος χιμπαντζής (Α. Βιστωνίτης, Το Βήμα, 21.4.09) Feynman Richard: Σίγουρα θα αστειεύεστε κύριε Φάινμαν, Απολύτως εύλογες παρεκκλί σεις από την πεπατημένη (Γ. Ευαγγελόπουλος. Ελεύθερος Τύπος, 18.4.09) ΘΕΑΤΡΟ Αναγνωστάκη Δούλα: Θέατρο Τόμοι Α', Β', Γ', Δ' (Λ. Πολενάκης - X. Πανόπουλος - Δ. Τσεκούρας, Ελευθεροτυπία, 10.4.09) ΤΑΞΙΔΙ Χιούλερ Σκοτ: Ταξίδι στη σκιά του Οδυσσέα (Μ. Παπαγιαννίδου, Το Βήμα, 12-4.09) David-Neel Alexandra: Τα μυστικά του Θιβέτ (Μ. Μιχαήλ, Llfo Athlna, 9.4.09) ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Συλλογικό: Πυρηνική ενέργεια (Σ. Βανδώρος, Ελεύθερος Τύπος, 12.4.09) ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΑ Revel Jean Francois: Ο γαστρονομικός πολιτι σμός από την αρχαιότητα έως σήμερα (Κ. Κουνινιώτη, Πελοπόννησος, 18.4.09) ΚΟΜΙΚ Moor Alan: Watchmen (Α. Νταραδήμου, Ελεύθερος Τύπος, 18.4.09) ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ - ΠΑΙΔΕΙΑ Παπαγιαννάκης Λευτέρης: Αντιπρόταση (Μ. Ρεπούση, Τα Νέα, 11.4.09)

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ α/α ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ 1 Όλα σου τα ’μαθα μα ξέχασα μια λέξη 2 3 4 5 6 7

Το σταυροδρόμι των ψυχών Αν ήταν όλα αλλιώς

Complete unknown Οι αλήθειες των άλλων Ξιφίρ Φαλέρ Έρωτας σαν βροχή 8 Χορός μεταμφιεσμένων 9 Ένοχα μυστικά 10 0 βιολονίστας

__γ

Γενικός Πίνακας ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ

Δημήτρης Μπουραντάς Χρυσηίδα Δημουλίδου Αλκυόνη Παπαδάκη

Πατάκης Ψυχογιός Καλέντης Καοτανιώτης

Κωνσταντίνος Τζούμας Νίκος θέμελης Αθηνά Κακούρη Λένα Μαντά Μάρω Βαμβουνάκη Ντόρα Γιαννακοπούλου Κώστας Καρακάσης

ΕΛΛΙΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ Όλα σου τα ’μαθα μα ξέχασα μια λέξη 2 Το σταυροδρόμι των ψυχών 3 Αν ήταν όλα αλλιώς 4 Complete unknown 5 Οι αλήθειες των άλλων 6 Έρωτας σαν βροχή 7 Χορός μεταμφιεσμένων

8 Ένοχα μυστικά 9 Ξιφίρ Φαλέρ 10 0 ήχος του ακάλυπτου

4 Ξιφίρ Φαλέρ 5 0 βιολονίστας 6 Complete unknown 7 Οι αλήθειες των άλλων 8 Συλλαβίζοντας το καλοκαίρι 9 Έστω μια φορά 10 Μάτια μου

Ψυχογιός Καοτανιώτης Ψυχογιός Α λυ σ ίδ ες Βιβλιοπωλείω ν

Δημήτρης Μπουραντάς

Πατάκης

Χρυσηίδα Δημουλίδου Αλκυόνη Παπαδάκη

Ψυχογιός Καλέντης Καοτανιώτης

Κωνσταντίνος Τζούμας Νίκος θέμελης Λένα Μαντά Μάρω Βαμβουνάκη Ντόρα Γιαννακοπούλου Αθηνά Κακούρη Κάλλια Παπαδάκη

Κέδρος Ψυχογιός Ψυχογιός Καοτανιώτης Καοτανιώτης Πόλις Α ν ε ξά ρ τη τα Βιβλιοπ ω λεία

ΕΛΑίΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ~ Τ Όλα σου τα ’μαθα μα ξέχασα μια λέξη 2 Αν ήταν όλα αλλιώς 3 Το σταυροδρόμι των ψυχών

Κέδρος Καοτανιώτης Ψυχογιός

Δημήτρης Μπουραντάς Αλκυόνη Παπαδάκη Χρυσηίδα Δημουλίδου Αθηνά Κακούρη Κώστας Καρακάσης Κωνσταντίνος Τζούμας Νίκος θέμελης Δημήτρης Στεφανάκης Πασχαλία Τραυλού Μαρία Τζιρίτα

Πατάκης Καλέντης Ψυχογιός Καοτανιώτης Ψυχογιός Καοτανιώτης Κέδρος Πατάκης Ψυχογιός Ψυχογιός

Σημειώσεις: 1. Στην Ελληνική Πεζογραφία, στο γενικό πίνακα, μετά τους 10 πρώτους ακολουθούν οι κάτωθι τίτλοι: Ο ήχος του ακά λυπτου, Κάλλια Παπαδάκη, (Πόλις) - Τι θα γίνω άμα δεν μεγαλώσω, Λένα Διβάνη, (Καοτανιώτης) - Το κόκκινο σημάδι, Σοφία θεϊκού, (Ψυχογιός) - Το τραμ το τελευταίο, Νίκος Οικονόμου, (Λιβάνης) - Όταν τελειώνουν οι καιροί, Δημήτρης Παπαδούλης, (Τυπωθήτω) - Έοτω μια φορά, Πασχαλία Τραυλού, (Ψυχογιός) - ΣυλΑα^/ζοντας το καλοκαίρι, Δημήτρης Στεφανάκης, (Πατάκης) - Το φάντασμα της αξόδευτης αγάπης, Μάρω Βαμβουνάκη, (Ψυχογιός) - Το οριζόντιο ύψος, Αργύρης Χιόνης, (Κίχλη) - Χαμένο χθες, Αναστασία Καλλιοντζή, (Λιβάνης) - Μάτια μου, Μαρία Τζιρίτα, ■=>

[

Δ I A B A Ζ Ο ] Ε Υ Π Ω Λ Η Τ A

Απρίλιος 2009 ΞΕΝΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ α/α ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ 1 0 νικητής είναι μόνος 2 Νέα Σελήνη 3 0α φωνάξω την αστυνομία 4 Illuminati 5 Πληγές του φθινοπώρου 6 0α σε βρω ξανά 7 Έκλειψη 8 Λυκόφως 9 Το χρυσόψαρο 10 Γόμορρα

Γενικός Πίνακας ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ

Paulo Coelho

Λιβάνης

Stephanie Meyer Ίρβιν Γιάλομ Νταν Μπράουν Γιλμάζ Καρακογιουνλού

Άγρα Λιβάνης Λιβάνης

Cecelia Ahern Stephanie Meyer Stephanie Meyer Jean Marie Gustave Le Clezio Ρομπέρτο Σαβιάνο

0 νικητής είναι μόνος Νέα Σελήνη

5 6 7 8

Πληγές του φθινοπώρου 0α σε βρω ξανά Το χρυσόψαρο Γόμορρα

0α φωνάξω την αστυνομία Illuminati

9 Το κορίτσι με το τατουάζ 10 Έκλειψη

5 Ψωνίζω άρα υπάρχω 6 Ομορφιά και θλίψη 7 θα φωνάξω την αστυνομία 8 Η γιαγιά μου 9 Διαβάζοντας στη Χάννα 10 Το χρυσόψαρο

Πατάκης

Paulo Coelho Stephanie Meyer Ίρβιν Γιάλομ Νταν Μπράουν

Λιβάνης

Γιλμάζ Καρακόγιουνλου Cecelia Ahern Jean Marie Gustave Le Clezio

Λιβάνης Διόπτρα Πατάκης

Ρομπέρτο Σαβιάνο Στιγκ Λάρσον

Πατάκης

Πλατύπους Άγρα Λιβάνης

Ψυχογιός Πλατύπους

Stephanie Meyer

ΞΕΓιΐΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ ~ Τ 0 νικητής είναι μόνος 2 Έκλειψη 3 Λυκόφως 4 Νέα Σελήνη

Διόπτρα Πλατύπους Πλατύπους Πατάκης

Α λυ σ ίδ ες Βιβλιοπ ωλείω ν

ΞΕΙ\ΙΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ 1 2 3 4

Πλατύπους

Α ν ε ξά ρ τη τα Βιβλιοπ ω λεία Paulo Coelho

Λιβάνης

Stephanie Meyer Stephanie Meyer Stephanie Meyer

Πλατύπους

Sophie Kinsella Γιασουνάρι Καβαμπάτα Ίρβιν Γιάλομ Φετχιέ Τσετίν Σλινκ Μπέρνχαρντ Jean Marie Gustave Le Clezio

Πλατύπους Πλατύπους Πατάκης Καστανιώτης Άγρα Πατάκης Κριτική Πατάκης

(Ψυχογιός) - Η δεξιά τσέπη του ράσου, Γιάννης Μακριδάκης, (Εστία) - Εν μέρει ελληνίζων, Μιλτιάδης Χατζόπουλος, (Εστία) - Ουράνια μηχανική, Μάρω Δούκα, (Πατάκης) - Θράσος, Τατιάνα Αβέρωφ, (Κέδρος). 2. Η λίστα των βιβλιοπωλείων από τα οποία αντλούνται τα στοιχεία είναι «ανοιχτή». 3. Τα στοιχεία για τα «Ευπώλητα - Απρίλιος 2009» προέρχονται από 23 βιβλιοπωλεία που έδωσαν ακριβή αριθμό πωληθέντων αντιτύπων. 4. Δημοσιεύονται σε κάθε κατηγορία τα 10 πρώτα σε πωλήσεις. *=ί>

Απρίλιος 2009 Γενικός πίνακας α/α ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ 1 Το Μονόγραμμα 2 Έρωτας και θάνατος στη σκιά της ποίησης

π ο ίη σ η

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ

Οδυσσέας Ελύτης Κώστας Καρυωτάκης-

Ίκαρος Μεταίχμιο

Μαρία Πολυδούρη 3 Ποιήματα 4 Μεταφερθήκαμε παραπλεύρως

Φερνάντο Πεσσόα-Κ.Π.Καβάφης Κική Δημουλά

Μεταίχμιο Ίκαρος

5 Διακοπές στην πραγματικότητα 6 Όλα τα τραγούδια 7 0 άνθρωπος μόνος 8 Αμοργός

Χάρης Βλαβιανός

Πατάκης Πατάκης

9 Σπορά στον άνεμο 10 Άπαντα

Νίκος Γκάτσος Γιάννης Βαρβέρης Νίκος Γκάτσος Νανά Κουντούρη Μαρία Πολυδούρη

Κέδρος Πατάκης Οιωνός Αστάρτη

ARιυ σ ίδες Βιβηιοπω λείω ν ~ Τ Ποιήματα 2 Έρωτας και θάνατος στη σκιά της ποίησης T J , Το Μονόγραμμα 4 Μεταφερθήκαμε παραπλεύρως

Π ΟΙΗΣΗ Φερνάντο Πεσσόα-Κ.Π.Καβάφης Κώστας ΚαρυωτάκηςΜαρία Πολυδούρη Οδυσσέας Ελύτης

5 0 άνθρωπος μόνος

Κική Δημουλά Γιάννης Βαρβέρης

6 Άπαντα 7 Μαραμπού

Μαρία Πολυδούρη Νίκος Καββαδίας

8 Μικρά ποιήματα 9 Λυσιμελής πόθος 10 Ποιήματα

Ντίνος Χριστιανόπουλος

Μεταίχμιο Μεταίχμιο Ίκαρος Ίκαρος Κέδρος Αστάρτη Άγρα Ιανός Καστανιώτης

Τίτος Πατρίκιος Κική Δημουλά

Ίκαρος

Οδυσσέας Ελύτης Χάρης Βλαβιανός

Ίκαρος Πατάκης

Κώστας Καρυωτάκης-

Μεταίχμιο

ΠΟΙΗΣΗ

AVεξ ά ρ τ η τ α ΒίβΗιοπωηεία ~ Γ Το Μονόγραμμα 2 Διακοπές στην πραγματικότητα 3 Έρωτας και θάνατος στη σκιά της ποίησης

Μαρία Πολυδούρη Όλα τα τραγούδια 5 Αμοργός 6 Σπορά στον άνεμο 7 Μεταφερθήκαμε παραπλεύρως 8 0 άνθρωπος μόνος 9 Η σονάτα του σεληνόφωτος 10 Ποιήματα

Πατάκης Πατάκης

Νίκος Γκάτσος Νίκος Γκότσος Νανά Κουντούρη

Οιωνός

Κική Δημουλά Γιάννης Βαρβέρης

Ίκαρος Κέδρος

Γιάννης Ρίτσος Κική Δημουλά

Κέδρος Ίκαρος

5. Συνολικά δόθηκαν από τα βιβλιοπωλεία 44 τίτλοι για την ελληνική πεζογραφία, 53 για την ξένη, 57 για την ποίηση, 64 για τα δοκίμια, 69 για την παιδική & εφηβική λογοτεχνία και 62 για τα διάφορα. 6. Στην κατηγορία Δοκίμια περιλαμβάνονται: ι=£>

[

δ ι α β α ζ ω ] Ε Υ Π Ω Λ Η Τ A

Απρίλιος 2009 Γενικό ς πίνακας

δ ο κ ί μ ια

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ

1 Στον κήπο του Επίκουρου 2 Η τελευταία διάλεξη 3 Η κρίση του 2008

Irvin Yalom Ράντυ Πάους Πωλ Κρούγκμαν

Άγρα Πατάκης Καστανιώτης

4 Το μυστικό 5 Τα παιδιά δε θέλουν ψυχολόγο, γονείς θέλουν

Μπερν Ρόντα

Λιβάνης

Νίκος Σιδέρης John Lloyd, John Mitchinson

Μεταίχμιο

ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ

6 Το βιβλίο της ολικής άγνοιας 7 Τα ψιλά γράμματα της Ιστορίας 8 Το μυστήριο του 2012 9 Το αίνιγμα του κακού 10 Κυβερνώσα αριστερά

Ενάλιος

Συλλογικό Χρήστος Γιανναράς

Ίκαρος

Κώστας Σκανδαλίδης

Λιβάνης

Κέδρος

Α λυ σ ίδ ες Β ιβλιοπ ω λείω ν

ΔΟΙ(ΙΜ ΙΑ 1 Στον κήπο του Επίκουρου

Irvin Yalom

2 Η τελευταία διάλεξη

Ράντυ Πάους Πωλ Κρούγκμαν

3 Η κρίση του 2008 4 Τα παιδιά δε θέλουν ψυχολόγο, γονείς θέλουν

Πατάκης

Θεόδωρος Παναγόπουλος

Άγρα Πατάκης Καστανιώτης

Νίκος Σιδέρης

Μεταίχμιο

5 Το βιβλίο της ολικής άγνοιας

John Lloyd, John Mitchinson

Πατάκης

6 Το μυστήριο του 2012

Συλλογικό

7 Τα ψιλά γράμματα της Ιστορίας

Θεόδωρος Παναγόπουλος

Ενάλιος

8 Το μυστικό 9 Το αίνιγμα του κακού

Μπερν Ρόντα Χρήστος Γιανναράς

Λιβάνης Ίκαρος

Μήτσος Κασόλας

Καστανιώτης

10 0 δαίμονας χόρευε μέσα του

ΔΟΙ(ΙΜ ΙΑ

Ηγ Στον κήπο του Επίκουρου 2 Το μυστικό 3 Κυβερνώσα αριστερά 4 Η τελευταία διάλεξη 5 Η νεοελληνική φαυλοκρατία 6 Το βιβλίο της ολικής άγνοιας 7 Έρανος σκέψεων 8 Μικρή ιστορία του κόσμου 9 Η κρίση του 2008 10 Χάιντεγκερ

Κέδρος

Α ν εξ ά ρ τη τ α Β ιβλιοπ ω λεία Irvin Yalom Μπερν Ρόντα Κώστας Σκανδαλίδης

Άγρα Λιβάνης Λιβάνης

Ράντυ Πάους

Πατάκης

Ευάγγελος Κοροβίνης John Lloyd, John Mitchinson

Αρμός Πατάκης

Κική Δημουλά

Ίκαρος

Ερνστ Γκόμπριχ

Πατάκης

Πωλ Κρούγκμαν

Καστανιώτης

George Steiner

Πατάκης

λογοτεχνικά δοκίμια, μελέτες, (κοινωνικό, πολιτικό, οικονομικό, ιστορικό βιβλίο). 7. Στην κατηγορία Διάφορα περιλαμβάνονται: λευκώματα, μαγειρική, ταξίδια, μαρτυρίες, τεχνικά κ,λπ. 8. Τα βιβλιοπωλεία από τα οποία προέρχονται τα στοιχεία είναι: LEADER BOOKS, Αλυσίδα, 210 6466156 ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΣ, Ιωάννινα, 26510 34911 - ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟΝ ΤΗΣ ΕΣΤΙΑΣ, Αθήνα, 210 3615077 - ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ

ι=ί>

[ Δ I A B A Z Q I E Y Π Ω Λ Η T A

Απρίλιος 2009 ΠΑΙΔΙΚΗ & ΕΦΗΒΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Γενικός Πίνακας

ΠΕ Ι1Jk1 Μ Ά 1

Το ημερολόγιο ενός σπασίκλα

2 0 Μικρός Πρίγκιπας 3 Το ημερολόγιο ενός σπασίκλα 2 4 0 Σίσυφος στο μπαλκόνι 5 Το παραμύθι της μουσικής 6 Κολλητές για πάντα 7 Η μαμά κότα και τα τρία μικρά αβγά 8 Αν τ’ αγαπάς ξανάρχονται 9 0 ψεύτης παππούς 10 Πάσχα των Ελλήνων

Ι7!ΓΤίϊϊΤ7!ΤνίΤΤ7ίΤ1^Η Τζεφ Κίνι Αντουάν ντε Σαίντ Εξυπερύ Τζεφ Κίνι Πέτρος Τατσόπουλος Βασιλική Νευροκόπλη Τζάκλιν Ουίλσον Ward Becki Βασιλική Νευροκόπλη Άλκη Ζέπ Ρένα Ρώσση-Ζαΐρη

Α λυ σ ίδ ες Βιβλιοπ ω λείω ν 1 Το ημερολόγιο ενός σπασίκλα 2 Το ημερολόγιο ενός σπασίκλα 2 3 Το παραμύθι της μουσικής 4 0 Μικρός Πρίγκιπας 5 Η μαμά κότα και τα τρία μικρά αβγά 6 Αν τ ’ αγαπάς ξανάρχονται 7 Πάσχα των Ελλήνων 8 0 Σίσυφος στο μπαλκόνι 9 Κολλητές για πάντα 10 Το τρενάκι με τα πασχαλινά αβγά

7 Η ιστορία του Πάσχα 8 Κολλητές για πάντα 9 Πάοχα ελληνικό 10 Εξηγώντας τα μαθηματικά στις κόρες μου

Μεταίχμιο Λιβάνης Ψυχογιός Λιβάνης Λιβάνης Κέδρος Άγκυρα

ΠΑΙΔΙΚΗ & ΕΦΗΒΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Τζεφ Κίνι Βασιλική Νευροκόπλη Αντουάν ντε Σαίντ Εξυπερύ

Ψυχογιός Ψυχογιός Λιβάνης Πατάκης

Ward Becki Βασιλική Νευροκόπλη

Λιβάνης Λιβάνης

Ρένα Ρώσση-Ζαΐρη Πέτρος Τατσόπουλος

Άγκυρα

Τζεφ Κίνι

Τζάκλιν Ουίλσον Ανν Μούσενμπροκ

Α ν εξά ρ τη τα Β ιβλιοπ ω λεία 1 0 Μικρός Πρίγκιπας 2 0 Σίσυφος στο μπαλκόνι 3 Το ημερολόγιο ενός σπασίκλα 4 Πού πήγε το Πάσχα 5 Το ημερολόγιο ενός σπασίκλα 2 6 0 ψεύτης παππούς

Ψυχογιός Πατάκης Ψυχογιός

π α ιδ ικ ή

Μεταίχμιο Ψυχογιός Πατάκης

& ΕΦΗΒΙΚΗ λ ο γ ο τ ε χ ν ί α

Αντουάν ντε Σαίντ Εξυπερύ Πέτρος Τατσόπουλος

Πατάκης Μεταίχμιο

Τζεφ Κίνι Βαγγέλης Ηλιόπουλος

Ψυχογιός Πατάκης

Τζεφ Κίνι Άλκη Ζέη

Ψυχογιός Κέδρος Πατάκης

Τζάκλιν Ουίλσον Αγγελική Μαστρομιχαλάκη

Ψυχογιός Ακρίτας Κέδρος

ΝτενίΓκετζ

ΣΤΗ ΣΤΟΑ, Χαλάνδρι, 210 6800644 - ΖΑΦΕΙΡΙΟΥ, Αθήνα, 210 2618156 - ΙΑΝ0Σ, Αλυσίδα, 2310 276447- ΝΕΣΤΩΡ, Κατερίνη, 23510 36024 - ΟΙΩΝΟΣ, Λαμία, 22310 67276 - ΠΑΤΑΚΗΣ, Αθήνα, 210 3650000 - Ρ0ΚΚΑΣ, Μεταμόρ φωση, 210 2812946 - ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΚΦΡΑΣΗ, Λιβαδειά, 22610 23136 - ΣΧΗΜΑ, Χανιά, 2810 56937 - ΑΒΑΚΙΟ, Θεσ σαλονίκη, 2310-410520 -ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΤΙΚΟ ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ, Κοζάνη, 24610-26463 - ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ, Αλυσίδα, 2103323300 - ΜΕΘΕΝΙΤΗ, Πάτρα, 2610-274147 -ΓΩΝΙΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ, Πάτρα, 2610-223688 - ΤΟ ΦΩΤΟΔΕΝΤΡΟ, ^

Απρίλιος 2009 Γενικό ς Πίνακας

δ ιά φ ο ρ ά

α/α ΤΙΤΛΟΣ ΒΙΒΛΙΟΥ 1 L0GIC0MIX

ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ

ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ

Απόστολος Δοξιάδης...

Ίκαρος Γράμματα ΣΚΑΪ

2 0 χειρότερος φίλος του ανθρώπου 3 Μεγάλοι Έλληνες: Αριστοτέλης 4 Μεγάλοι Έλληνες: Σωκράτης

Αρκάς

5 Οι νόμοι της απλότητας 6 Μεγάλοι Έλληνες: Κωνσταντίνος Καραμανλής

John Maeda

7 Μεγάλοι Έλληνες: Μέγας Αλέξανδρος 8 Είμαστε αυτό που σκεφτόμαστε 9 Μεγάλοι Έλληνες: Ιωάννης Καποδίστριας 10 Βαρκελώνη και Καταλονία

ΣΚΑΪ Μπάρμπαρα Μπέργκερ

Αρκάς Απόστολος Δοξιάδης...

4 Οι νόμοι της απλότητας

John Maeda

Μπάρμπαρα Μπέργκερ

Explorer

Συλλογικό

ΣΚΑΪ

Α ν ε ξ ά ρ τη τ α Β ιβλιοπ ω λεία Απόστολος Δοξιάδης... Αρκάς

10 Μεγάλοι Έλληνες: Κωνσταντίνος Καραμανλής

Ίκαρος Γράμματα ΣΚΑΪ

3 Μεγάλοι Έλληνες: Σωκράτης 4 Μεγάλοι Έλληνες: Αριστοτέλης

8 Μοριακή γαστρονομία 9 Μεγάλοι Έλληνες: Ιωάννης Καποδίστριας

ΣΚΑΪ ΣΚΑΪ Καστανιώτης

Συλλογικό

ΔΙΑΦΟΡΑ

5 Μεγάλοι Έλληνες: Ελευθέριος Βενιζέλος 6 Χρώμα και μνήμες 7 Στη Σμύρνη το 1922

Γράμματα Ίκαρος ΣΚΑΪ Παπασωτηρίου ΣΚΑΪ

5 Μεγάλοι Έλληνες: Σωκράτης 6 Μεγάλοι Έλληνες: Κωνσταντίνος Καραμανλής 7 Μεγάλοι Έλληνες: Μέγας Αλέξανδρος

1 L0GIC0MIX 2 0 χειρότερος φίλος του ανθρώπου

Explorer

Α λυ σ ίδ ες Βιβλιοπ ω λείω ν

1 0 χειρότερος φίλος του ανθρώπου 2 L0GIC0MIX 3 Μεγάλοι Έλληνες: Αριστοτέλης

10 Η ζωή σε δύο ρόδες

ΣΚΑΪ Καστανιώτης ΣΚΑΪ

Συλλογικό

ΔΙΑΦΟΡΑ

8 Είμαστε αυτό που σκεφτόμαστε 9 Βαρκελώνη και Καταλονία

ΣΚΑΪ Παπασωτηρίου

ΣΚΑΪ Βασίλης Σίμος Καραμπέτ Χατσεριάν This Herve

ΣΚΑΪ Οιωνός Πατάκης Πατάκης ΣΚΑΪ ΣΚΑΪ

Ηράκλειο, 2810-341158 - ΠΑΙΔΕΙΑ, Αλυσίδα, 2410-284304 - ΛΕΜΟΝΙ, Αθήνα, 210-3451910- ΒΙΒΛΙΟΣΗΜΟ, Αθήνα, 210-7470050 - ΤΣΑΜΑΝΤΑΚΗΣ, Πειραιάς, 210-4138114 - ΓΩΝΙΑ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ, Πάτρα, 2610-223688. 9. Στον πίνακα «Αλυσίδες βιβλιοπωλείων» περιλαμβάνονται: ΙΑΝ0Σ, LEADER BOOKS, ΠΑΠΑΣΩΤΗΡΙΟΥ. Στον πίνακα «Ανεξάρτητα Βιβλιοπωλεία» όλα τα υπόλοιπα.

W KL· ΕΚΔΟΣΕΙΣ

ilZ H T H w w w .z iti.g r

ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ - ΚΕΝΤΡΙΚΗΔΙΑΘΕΣΗ: Αρμενοπούλου 27 - 546 35 Θεσσαλονίκη ·Τηλ.: 2310-203.720 · e-mail: sales@ziti.gr ΒΙΒΛΙΟΠΩΛΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ - ΕΝΩΣΗ ΕΚΔΟΤΩΝΒΙΒΛΙΟΥΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ: Στοά του Βιβλίοο (Πεσμαζόγλου 5) -105 64 ΑΘΗΝΑ ·Τηλ.-Ρ3χ: 210-3211.097 ΑΠΟΘΗΚΗ ΑΘΗΝΩΝ - ΠΩΛΗΣΗ ΧΟΝΔΡΙΚΗ: Ασκληπιού 60 - Εξάρχεια 114 71, Αθήνα · Τηλ.-Fax: 210-3816.650 · e-mail: athina@ziti.gr

ΔΙΑΚΟΠΕΣ Μ ' ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ

4η ΑΝΘΟΛΟΓΙΑ Έργο 42 Λογοτεχνών

Βάιος Φασούλας ΜΑΡΙΝΑ Μυθιστόρημα Κοινωνικός προβληματισμός

Ηλίας Στεργιόπουλος Πρόδρομος ΕΛΑ ΝΑ ΜΟΥ Παπαδόπουλος ΚΛΕΙΣΕΙΣ ΤΑ ΜΑΤΙΑ Η ΑΡΑΧΝΗ Μυθιστόρημα Ανθρώπινες σχέσεις

Επιστημονική φαντασία

Μακούλη ΟΙ ΣΤΑΓΟΝΕΣ ΤΑΞΙΔΕΥΟΥΝ Φωτεινή Κοψαλή ΕΝΑ ΧΤΑΠΟΔΙ ΜΥΩΠΑΣ ...και άλλες ιστορίες Τα βιβλία μας θα τα β ρείτε σε όλα τα βιβλιοπωλεία

Θανάσης =ένος Αναστ. Χατζηαστερίου ΣΤΟ ΚΑΤΩΦΛΙ ΤΟΥ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Διακοπές και Δημιουργική Ενασχόληση με τη Γλώσσα και τα Μαθηματικά

Εικονογράφηση: Ζωή<

Ένωση Ελλήνων Λογοτεχνών Συγγρα φέων Πέντε Ηπείρων

Νάνσυ Χατζή ΦΥΛΑΚΕΣ ΑΓΓΕΛΟΙ Περιπέτεια Τρίτη: Διακοπές στα Κύθηρα Περιπέτεια Δεύτερη: Σώστε τον Αη Βασίλη Περιπέτεια Πρώτη: Αποστολή στο Μερόπη Μάττα Κολέγιο Αφθονία Η ΚΟΥΚΟΥΒΑΓΙΑ ΜΕ ΤΑ ΧΡΥΣΑ ΦΤΕΡΑ

Τα θεματικά πάρκα

της λογοτεχνίας... υ α αιηγοριοποιήσεις, λίστες και βρα βεία δίνουν τον τόνο στις λογοτεί* w χνικές οελίδες περιοδικών κι εφ η χ\ μερίδων: η Guardian έχει δημοσιεύσει εδώ και καιρό τα «100 καλύτερα βιβλία όλων των εποχών», τη λίστα με τους 25 πιο παράξενους τίτλους βιβλίων, καθώς και το αφιέρωμα στα 10 καλύτερα βιβλία «του υπογείου» (από τον Ιούλιο Βερν μέχρι την ιστορία του αγγλικού μετρό), η γαλλική Monde τα 25 «υποχρεωτικά» βιβλία της άνοιξης, ένα πανόραμα των βραβείων της χρονιάς που πέρασε... Κάποτε, η λογοτεχνία ήταν μια αχανής ζούγκλα. Οι ταξιδιώτες την προσέγγιζαν με την αίσθηση της περιπέτειας και του κινδύνου. Ο καθένας αναζητούσε τα δικά του, απάτητα μονοπάτια, ενδεχομένως κάποιον οδηγό που θα του άνοιγε δρόμο και θα τον συνόδευε, τις νύχτες άναβε φωτιές για να διώχνει τα άγρια ζώα και, καμιά φορά, έβρισκε συνοδοιπόρους και μοιραζόταν μαζί τους τα μυστικά και τις ανακαλύψεις του. Σήμερα, ορδές ειδικών έχουν ανοίξει ξέφωτα, έχουν προσεγγί σει εγκαίρως όλα τα επικίνδυνα σημεία και ζώα, τα έχουν μελετήσει, κατηγοριο ποιήσει - υπάρχουν χάρτες, θεματικά πάρκα, κι ορδές τουριστών που ακολουθούν τις χαραγμένες δια δρομές. Οργανω μένα σαφάρι, βρα βεύσεις για τοπία κι όνειρα. Και πού και πού, κάποιος χαμένος ταξιδιώ της περιπλανάται ακόμα μόνος, μ' ένα σακίδιο στην πλάτη...

114-

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

...Και η ε υ τρ ά π ε λ η π λευρ ά Η Παγκόσμια Πρόβλεψη για τις συσκευασίες των 60 γραμμαρίων φρέσκου λευ κού τυριού, 2009-2014 ήταν ο φετινός νικητής του πιο ιδιόμορφου λογοτεχνι κού βραβείου, του Diagram. Την αρχική ιδέα για τη δημιουργία του είχε ένας εκδότης, ο Μπρους Ρόμπερτσον, ο οποί ος σκέφτηκε ότι με τη βράβευση του πιο παράξενου τίτλου βιβλίου θα έσπαγε κάπως η βαρεμάρα στην έκθεση της Φρανκφούρτης. Και όντως, από το 1978 που δημιουργήθηκε, το Diagram έδωσε την αφορμή για γέλια αλλά και για τη διάδοση βιβλίων, όπως Η μαγεία του κελτικού σεξ (για ζευγάρια, ομάδες ή μοναχικούς ασκούμενους) ή το Μυθικοί μικροί Εβραίοι, που διαφορετικά μπορεί να είχαν μείνει παντελώς άγνωστα. Φέτος, η μικρή λίστα περιλάμβανε τη Μεταφυσική των Μπαμπουίνων, τις Εξε τάσεις του παχέως εντέρου και τις Τεχνι κές ελέγχου της διάβρωσης. Οι υπεύθυ νοι του βραβείου επισημαίνουν πάντως ότι οι τίτλοι είναι παράξενοι, αλλά όχι απαραιτήτως και το περιεχόμενο των εν λόγω βιβλίων. Αλλά η ανάγνωση και μόνο ορισμένων τίτλων που συμμετεί χαν στην ιστορία του βραβείου μοιάζει με μια αλλόκοτη, κωδικοποιημένη ιστο ρία από μόνη της. Μια ιστορία του παρα λόγου: Εκπαίδευσε το άλογό σου (Μάθε στο άλογό σου να έχει αυτοπεποίθηση, να υπακούει και να είναι ασφαλές), Εξο μολογήσεις μιας παγανίστριας μοναχής, Ζώντας μ ' έναν τρελό πισινό, Τα κογιότ που γνώρισα, Κομψά φέρετρα (και πώς να τα κατασκευάσετε μόνοι σας). Όσο για τον περσινό νικητή του βραβείου, ήταν ελληνικού ενδιαφέροντος: Έλλη νες Αγροτικοί Ταχυδρόμοι και οι Ακυρωτι κοί Αριθμοί τους. ■

Ιταλία

Η πτώοη ίων εφημερίδων ε αφορμή to Livre vert για το βιβλίο που κυκλοφόρησε πρό σφατα στη Γαλλία, το Ίδρυμα «Corriere della Sera» παρουσίασε στο κοινό την ετήσια αναφορά για το βιβλίο και το γραπτό λόγο στην Ιταλία. Η πρώτη διαπίστωση έχει να κάνει με τον (παρα δοσιακά) χαμηλό δείκτη αναγνωσιμότη τας των εφημερίδων: το 2008 πουλήθη καν μόλις 91 εφημερίδες ανά 1.000 κατοίκους και οι προβλέψεις για το άμεοο μέλλον είναι δυσοίωνες. Όσο για το βιβλίο, διαπιστώθηκε ότι το 2008 το 84% των τίτλω ν που κυκλοφορούν κάθε χρόνο πουλάει λιγότερο από 500 αντίτυ πα, ενώ κυκλοφόρησαν 180 τίτλοι την ημέρα. Το μέσο τιράζ για κάθε τίτλο είναι περίπου 3.524 αντίτυπα (δεν περιλαμβά νονται τα σχολικά βιβλία, τα οποία στην

Ιταλία οι γονείς πληρώνουν από την τσέπη τους). Αφετέρου, μόνο 3,2 εκατ. διαβάζουν τουλάχιστον ένα βιβλίο το μήνα, ενώ 24 εκατ. δεν διαβάζουν παρά ένα βιβλίο το χρόνο. Εντυπωσιακός είναι ο αριθμός των εκκολαπτόμενων συγγρα φέων: το 2008 υπολογίζεται ότι περίπου 300 χιλιάδες χειρόγραφα στάλθηκαν σε όλους τους εκδότες, ενώ ένας μεσαίος εκδοτικός οίκος υπολογίζεται ότι λαμβά νει περίπου 800-1000 χειρόγραφα το χρόνο. Με δεδομένα τα τελευταία , είναι φυσιολογικό να ηολλαπλασιάζονται οι εκδοτικές εταιρίες που προσφέρουν βιβλία «με το κλειδί στο χέρι», έτοιμα να κατακτήσουν τον κόσμο και να ικανοποι ήσουν τις φιλοδοξίες (και τις ματαιοδοξίες) των νέων συγγραφικών ταλέντων. Ασχετα αν θα διαβαστούν ή όχι. ■

Maurizio de Rosa

Γερμανία

Γένους θηλυκού φετινή άνοιξη ήταν των γυναικών. Ξεχώρισαν δύο συλλογές διηγημά των, Alice της Γούντιτ Χέρμαν, και Amateure (Ερασιτέχνες) της Ανγκέλικα Κλίσσεντορφ από τις εκδόσεις Fischer, και το μυθιστόρημα Mit der Geschwindigkeit des Sommers (Με την ταχύτητο του καλο καιριού, εκδόσεις Piper) της Γιούλια Σοχ. Η πρώην ανέμελη Alice έρχεται αντιμέτω πη με το θάνατο πέντε οικείων της ανδρών (τα ονόματά τους δίνουν σε κάθε διήγημα τον τίτλο του), πενθώντας τους με το δικό της τρόπο. Οι γυναίκες της Κλίσσεντορφ, συνήθως πρώην Ανατολικογερμανίδες που σχετίζονται με άντρες εκ δυσμών, μένουν κεραυνοβολημένες

από την ερωτική ασυμμετρία και την Έλενα παλλαντζά ταχύτητα των ιστορικών αλλαγών. Η Σοχ πραγματεύεται το θέμα του παρωχημέ νου εγκλωβισμού σε παραδοσιακούς ρόλους στο πρόσωπο μιας γυναίκας, επί σης ανατολικογερμανικής προέλευσης, που όταν έρχεται η ώρα, αρνείται εντέλει να γευτεί την πολυπόθητη ελευθερία. Γυναίκες συγγραφείς, γυναίκες ηρωίδες, μοίρες γυναικών που πατούν ακροποδητί ακόμα και επί πτωμάτων ανδρών, μεγα λώνουν τα one-night-stand παιδιά τους μόνες ή εγκαταλείπουν εκουσίως τα εγκόσμια - όχι όμως και γυναικεία λογο τεχνία με τη γνωστή απαξιωτική χροιά, καθώς ξέρουμε πια πολύ καλά (ακόμα κι

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

115

[

ι α β

]

ζ ω

Β Ι Β Λ Ι Α

Σ Τ Ο Ν

Κ Ο Σ Μ Ο

από την εγχώρια ομήλικη συντροφιά των Κιτσοπούλου, Παπαδάκη και Μαρούτσου π.χ.) ότι οι σημερινές μετα-μετα-μεταφεμινίστριες δεν ζουν ροζ ούτε μοναδική τους έννοια είναι να αντιμάχονται νοερά ή

σωματικά τον αντίπαλο εραστή, αλλά ως πιο σύνθετα και χειραφετημένα όντα εμπλέκονται σε νέα αδιέξοδα, μπερδεύο νται, πλαντάζουν, θλίβονται ή αυτοκτονούν. ■

Ρωσία

Έφυγε ο Λεβ Λόσεφ Δημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης

110

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

. ρωσική πνευματική ζωή εξακοI λουθεί να μετράει απώλειες. Η παλιά γενιά των λογοτεχνών του «σαμιζντάντ» και των «αντιφρονούντων» έχασε τον Λέβ Λόσεφ, ο οποίος έχασε τη μάχη για τη ζωή σε ηλικία 72 ετών στις Η.Π.Α. 0 Λέβ Λόσεφ, ψευδώνυμο του Λεβ Λίφστοιτς, ήταν γιος του συγγραφέα Βλαδίμηρου Λίφστιστς και για πολλά χρόνια εργάστηκε στη σύνταξη του παι δικού περιοδικού Κοστιόρ. Τα έργα του, όμως, που απευθύνονταν σε ενήλικές, δεν επιτρεπόταν να δημοσιευτούν εξαιτίας της λογοκρισίας της τότε Ε.Σ.Σ.Δ. 0 ίδιος μετανάστευσε στις Η.Π.Α. το 1976, όπου και στο νέο του διαβατήριο καταγράφηκε επισήμως, πλέον, ως Λεβ Λόσεφ. Εργάστηκε για πολλά χρόνια ως καθηγητής της ρωσικής λογοτεχνίας και έγραψε τις καλύτερες βιογραφίες για προσωπικότητες της ιδιαίτερης πατρίδας του, όπως η Αχμάτοβα, ο Τσέχοφ και ο

Σολζενίτσιν. Η βιογραφία του Ιωσήφ Μπρόντσκι που έγραψε θεωρείται η καλύτερη που έχει γραφτεί ποτέ για το ρώσο ποιητή, ο οποίος ήταν ο νεότερος λογοτέχνης που βραβεύτηκε στην ιστο ρία των βραβείων Νόμπελ.

• Η 1η Απριλίου, γενέθλια ημέρα του Ν. Β. Γκόγκολ, του γενάρχη της σύγχρονης ρωσικής λογοτεχνίας, στάθηκε η αφορ μή για ένα ακόμη «πολεμικό» επεισόδιο ανάμεσα στη Ρωσία και στην Ουκρανία, οι οποίες διεκδικούν το μεγάλο γιο της Ρους. Η διαμάχη θυμίζει εν πολλοίς τις αρχαίες ελληνικές πόλεις, οι οποίες διεκδικούσαν για τον εαυτό τους την πατρώα γη του Ομήρου. Στην αυγή του 21ου αιώνα ο εθνικισμός επανέρχεται δριμύτερος. ■

Adios,

Leo! r | - ταν οια τέλη ιη ς δεκαετίας του I— I 1970. Τότε συναντήθηκα για I πρώτη φορά με τον Λεωνίδα Χρηοτάκη. Με τίμηοε με τη φιλία του. Μια φιλία που πέρασε από σαράντα κύματα έκτοτε. Φοιτούσα στο πρώτο έτος της Ανωτάτης Βιομηχανικής Σχολής Πειραιώς, αδιαφορώντας παντελώς για τα μαθήμα τα, αναζητώντας κι εγώ το βορειοδυτικό πέρασμα προς την αληθινή ζωή, μελετού σα, σπασμωδικά, ίσως και τσογλανίστικα, μια νέα Γεωγραφία των Παθών. Επηρεασμένος εντόνως από κείμενα των situationnistes, των καταστασιακών, που διάβαζα μανιωδώς ήδη από την εφηβεία μου, ουνέταξα ένα κείμενο εναντίωσης στη φοιτητική κουλτούρα εκείνης της επο χής, ένα είδος «συλληβδηνογραφίας», όπως έλεγε ο Χρηστάκης, όπου επέκρινα ειρωνικά τους μουσουργούς, τους σκηνο θέτες, τους ποιητές που τότε αγαπούσαν οι φοιτητές, καθώς και το φοιτητικό τρόπο ζωής. Το κείμενο τυπώθηκε και διανεμή θηκε σε διάφορα πανεπιστήμια της Αθή νας. Έφτασε και στα χέρια του Λεωνίδα, που τότε εξέδιδε το θρυλικό πια Ιδεοδρόμιο, μία δεκαπενθήμερη λυτρωτική έκρηξη ιδεών, μ' όλες τις ακρότητες και τις αδυ ναμίες της, ένας πακτωλός πληροφοριών, ιδίως για πολύ νέους ανθρώπους. 0 Λεό, όπως τον λέγαμε, μια και ο ίδιος πολλές φορές έτσι το ήθελε, δημοσίευσε αποσπάσματα του κειμένου, σχολιάζοντάς τα επαινετικά. Πήγα πάραυτα να τον επισκεφτώ στο «γραφειόσπιτό» του, τότε στον αριθμό 4, της οδού Βελισσαρίου έμελλε όπως είναι πασίγνωστο ν' αλλάξει δεκάδες «γραφειόσπιτα» μέσα στις επόμε νες δεκαετίες. Με περιέβαλε με τη φιλία του ευθύς εξαρχής. Από τον Λεό άρχισα να μαθαίνω την κρυφή ιστορία του 20ού αιώ

να, να μαθαίνω για το Dada και τον υπερ ρεαλισμό, να μαθαίνω για την επανάσταση μέοα στην επανάσταση στη Ρωσία του Λένιν αλλά και του Νέστορα Μάχνο, να μα θαίνω για τον κινηματογράφο του Gregorv J. Markopoulos, και άλλων ρηξικέλευθων δημιουργών, να μαθαίνω για σημαντικές όψεις της ελληνικής πραγματικότητας που παρέμεναν αθέατες. 0 Λεό ήταν ο πρώτος που μου έδωσε τη δυνατότητα να δημοσι εύω ό,τι θέλω, δίχως την παραμικρή πα ρέμβαση, σε αλλεπάλληλα τεύχη του Ιδεοδρομίου, ένθαρρύνοντάς με ακατάπαυ τα, μιλώντας μου διαρκώς για ποιητές, ζω γράφους, συγγραφείς, μουσικούς, επανα στάτες, αναρχικούς, ωραίους παρίες, απί στευτους μποέμ, μούρες, τύπους, φυσιο γνωμίες. 0 Λεό με οδήγησε στα βιβλία που με διέπλασαν (μάλλον με στιγμάτισαν, να πω) μια για πάντα. Τσακωθήκαμε δεκάδες φορές. Φιλιώσαμε άλλες τόσες. Μου εξέδωσε το πρώτο μου βιβλίο. Με κάλυψε σε δύσκολες περιστά σεις. Αλληλογραφούσαμε όταν τον έκλει σαν αναίτια φυλακή. Δεν έπαψε να με κα τσαδιάζει ξανά και ξανά, μέσα από τις σε λίδες των εντύπων του, για παραστρατή ματα που θεωρούσε ότι διέπραττα, πότε για την επίμονη ανεμελιά μου, πότε γιατί δεν τράβηξα μερικά πράγματα ως κάποια άκρα, τη μια για έναν αλλόκοτο μηδενισμό μου, την άλλη για το απολύτως αντίθετο, για την εμβατηριακή λύοσα μου να ζω, πολλές φορές μες στη δίνη των αντιφάσε ων ο Χρηστάκης, πολλές φορές στο στρό βιλο ενός εμπρηστικού παρορμητισμού αλλά πώς να κακιώσω με τον Λεό, πώς να κακιώσω μ' αυτόν που μου έμαθε τόσα και τόσα, όλα πολύτιμα, όλα καθοριστικά για ό,τι μπόρεσα να γίνω;

Γιώργος-Ίκαρος Μπαμπασάκης

Λεωνίδας Χρηστάκης

50 Απριλίου 2009, χαράματα

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

117

Ι ωάννα Ο θάνατος είμαστε εμείς οι ίδιοι

Καρατζαφέρη ' r — χοντας ξεπεράσει τα τριάντα βιβλία και με πολλές μεταφράσεις κλασικών και νεό-

II τερών συγγραφέων, η Ιωάννα Καρατζαφέρη παρουσιάζει το νέο της βιβλίο Have a knife day

από τις εκδόσεις Libra, που αναφέρεται στα πολλά πρόσωπα της γυναίκας, τις

πολλές διαστάσεις της, τις ψυχολογικές της μεταπτώσεις, τις ικανότητές της, τις κοινω νικές της συμπεριφορές, τις ερωτικές της αρνήσεις, τις πολλαπλές μορφές συνύπαρξης στον κόσμο που ζούμε, με έναν ιδιαίτερο, σκληρό όσο και τρυφερό συνάμα τρόπο. Συνέντευξη στον Γιάννη Ν. Μπασκόζο

118

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

Στο βιβλίο σας παρελαύνουν γυναίκες και άνδρες που μοιάζουν να μην έχουν απόλυτη συνταύτιση, χωρίς αυτό να τους εμποδίζει να ζουν μαζί. Είναι αυτή η νέα σύμβαση μεταξύ των φύλων; Απόλυτη; Ασφαλώς όχι. Δεν θα μπορούσα ούτε καν να προσδιορίσω οποιοδήποτε πο σοστό. Αν η συμβίωση είναι αυθεντική, δη λαδή η επιθυμία κάποιων να ζουν μαζί, και πραγματώνεται, τότε ίσως όλα τα άλλα να είναι κοινωνικά ζητούμενα που μας τα επιφορτώνουν, πρώτα το άμεσο περιβάλλον και στη συνέχεια το ευρύτερο και οι κοινω νίες μέσα στις οποίες ζει το άτομο και τις οριοθετεί. Η σύμβαση είναι πολυδιάστατη, σε πληθυντικό αριθμό. Ποιος τις καθορίζει αυτές τις συμβάσεις; πόσο είναι σταθερές και πόσο επηρεάζονται από τη γλώσσα, τη θρησκεία και άλλες επίκτητες συμπεριφο ρές, και πόσο έχει ο καθένας αποδεχτεί την πολιτισμική συγκυρία; Μπορεί να είναι και πιο παλιά απ' όσο μπορούμε να την ιχνη

λατήσουμε. Αν γυρίσουμε μερικές δεκαε τίες πίσω και ψάξουμε τις συμβάσεις των ζευγαριών, θα δούμε ότι δεν είναι νέα. Οι ιστορίες σας διαδραματίζονται στη Νέα Υόρκη, ένα χωνευτήρι πολιτισμών. Θα μπορούσαν να γραφούν κάπου αλ λού; Υποθέτω ότι πολλές μεγαλουπόλεις έχουν αυτό το χαρακτηριστικό, να είναι ένα χω νευτήρι πολιτισμών, ιδιαιτέρως, μετά την παγκοσμιοποίηση με το σύνθημα: ένας κό σμος. Αυτό σήμαινε και σημαίνει κατάρ γηση φυλών, ιδιαίτερων φυλετικών χαρα κτηριστικών, και δεν εννοώ μόνο τα φυ σικά, αλλά τις κληρονομιές που ο καθένας μέχρι τώρα διέκρινε και διαφύλαττε ως την προσωπική του ταυτότητα. Νομίζω πως ναι. Και αλλού. Στο Λονδίνο, στη Ρώμη, στο Παρίσι, στο Πέραμα, στην Εκάλη, στο Περιστέρι, οπουδήποτε. Πιθα νόν να άλλαζαν στο βαθμό της αποδοχής

L Δ Ι Α Β Α Ζ Ω Π Ρ Ο Σ Ω Π Α .

ή της απόρριψης που θα ένιωθαν να τους απελευθερώνει ή να τους καταπιέζει, θέμα αντοχής. Στο Have a knife day υπάρχουν πολλές αναφορές σε λογοτεχνικά κείμενα άλ λων συγγραφέων, σε ταινίες και πίνακες ζωγραφικής. Αυτές οι αναφορές παίζουν ουσιαστικό ρόλο; Είναι αλήθεια και η επιλογή είναι συνειδητή. Μεγάλωσα με τη λογοτεχνία και οι άλλοι συγγραφείς είναι οι χώροι μέσα στους οποίους ενηλικιώθηκα ή συζώ νοερά. Αρκε τές φορές κάνω αναφορές και σε δικά μου κείμενα, ως μια συνέχεια από εκεί που άρ χισα και συνεχίζω την πορεία μου. 0 κινη ματογράφος είναι το μυθιστόρημα σε ται νία. Δηλαδή, εικονογραφημένο, όσες ε λ λείψεις ή αποκλίσεις και αν γίνονται από το αρχικό έργο και για διαφορετικούς λόγους. Το ίδιο νιώθω και για τη ζωγραφική. Ειπώ θηκε κάποτε για κάποιο μου βιβλίο ότι εί ναι μια τοιχογραφία ή κάτι τέτοιο. Οι τοιχογραφίες του Ντιέγο Ριβέρα στο Ροκεφέλερ Σέντερ στη Νέα Υόρκη ή στα Πα λάτια της Πόλης του Μεξικού, τα σιωπηλά τοπία του Ντε Κίρικο ή τα αγόρια με ναυ τικά ή ημίγυμνα του Τσαρούχη λένε ιστο ρίες. Ναι, η θέα τους έπαιξε ρόλο στη δια μόρφωση της αντίληψης του κόσμου ή στο πώς να πεις μια ιστορία. Μακάρι να είχα μάθει να διαβάζω ένα ζω γραφικό πίνακα, όπως διαβάζω μια έντυπη σελίδα. Για μένα και οι πιο μικρές λέξεις -σύνδεσμοι, προθέσεις κ.λπ- δεν θα ήθελα να μου διαφεύγουν. Ατυχώς στη ζωγρα φική μου διαφεύγουν χρώματα που βγαί νουν μέσα από τα πρώτα χρώματα ή γραμ μές που δεν τις διέκρινα, καλυμμένες από χρώματα ή σκιές. Όλα αυτά τα θεωρώ μέλη ή ανταλλακτικά της λογοτεχνίας. Οι ηρωίδες έχουν μεγάλη σχέση με το σώμα τους. Ζουν σωματικά τα πάντα, επικοινωνούν με αυτό ως να είναι ένας άλλος άνθρωπος, έτσι είναι;

Πολύ ωραία παρατήρηση και διατυπωμένη συμπυκνωμένα. Όχι μόνο οι ηρωίδες, αλλά όλοι μας ερχόμαστε στη ζωή, πρωταρχικά, με το σώμα μας. Οι εικόνες που αρχίζει να συγκεντρώνει και να αποθησαυρίζει ο εγκέ φαλός μας έρχονται με το χρόνο και τη συνειδητοποίηση των μελών μας, ώσπου να καταφέρουμε να τα συναρμολογήσουμε και να δημιουργήσουμε το σώμα μας ως ένα σύνολο που ο υπόλοιπος εαυτός μας δεν είναι αποκομμένος. Η επικοινωνία που εκδηλώνεται στις ιστορίες μπορεί να είναι ταυτόσημη ή διαχωριστική. Μπορεί η ηρωίδα να το περιποιείται, αλλά και αντιθέτως να το κακοποιεί. Είναι μια αντίληψη της απόλυτης ιδιοκτη σίας ή μιας χαρισμένης κτήσης προς χρήση από τον κατέχοντα και όποιον θέλει να την κατακτήσει ή αφήνεται οικειοθελώς προς κατάληψη.

Ιωάννα Καρατζαφέρη Νέα Υόρκη Have a knife day Libra, 2008 0. 247, € 18

To «knife» στο Have a knife day, δεν φαί νεται να μπήκε τυχαία, καθώς παραπέ μπει σε σειρά φανταστικών και πραγμα τικών φόνων. Τι συμβολίζει για σας αυτή η συνεχής αναφορά σε θανάτους; Επειδή ένα μεγάλο μέρος του ελληνικού κοινού, όχι μόνο του αναγνωστικού, γνωρί ζει το ευχητικό «Have a nice day», καταλα βαίνει πως πρόκειται για λογοπαίγνιο. Ο φόνος μπορεί να είναι και μια τιμωρία, ένας συμβολισμός, μια εκδίκηση, ένα τ έ λος, ή κάτι άλλο. Ίσως και τυχαίος. Όπως στη ζωή και στον κινηματογράφο. Λέω κοινά πράγματα. Δεν είμαι βέβαιη ότι χρη σιμοποιώ το θάνατο ως σύμβολο. Αν τα σύμβολα είναι αμετάκλητα, αμετάβλητα, οριστικά και μη ανακαλούμενα, τότε ίσως. Ο θάνατος είμαστε εμείς οι ίδιοι, ο καθένας για τον εαυτό του. Μόνο που θέλουμε εμείς οι ίδιοι, ο καθένας για τον εαυτό του να τον καταργήσει. Αυτή η τελευταία επι θυμία είναι που με κινητοποιεί σε αντιπολε μικά κινήματα και σε πορείες ειρήνης. Σας ευχαριστώ. ■ ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

119

η βέιιι

ion E ip iion in Γ ι ά ν ν η ς Βιββία με ισχυρό όνομα

'γ —

να νέο συνδυαστικό κατάστημα (δίσκοι - βιβλία - δώρα) άνοιξε, εν μέσω ύφεσης,

L-

στο κέντρο της Αθήνας από τη γνωστή αλυσίδα Metropolis. Ο υπεύθυνος του βι

βλιοπωλείου Γιάννης Βαβουράκης αναλύει και αιτιολογεί την κίνηση αυτή. Συνέντευξη στον Σωκράτη Καμπουρόπουλο

Ποια πιστεύετε ότι ήταν η αναγκαιό τητα δημιουργίας ενός νέου πολυκατα στήματος στο κέντρο της Αθήνας; Τα Metropolis είναι ένα γνωστό brand name στην περιοχή της Ομόνοιας εδώ και πολλά χρόνια, και μάλιστα το κεντρικό κα τάστημα στην οδό Πανεπιστημίου αντι προσώπευε το 40% των πωλήοεων της αλυσίδας. Αν θεωρήσουμε ότι η βασική εμπορική λειτουργία της Αθήνας εντοπί ζεται στο τρίγωνο Ομόνοια - Κολωνάκι Σύνταγμα, νομίζω ότι η περιοχή της Ομό νοιας χρειαζόταν ένα μεγάλο, μοντέρνο κατάστημα, όπως είναι το νέο Metropolis.

στα δρώμενα, πέραν του να παρουσιάζει τα βιβλία στα ράφια. Τα ισχυρά μας ση μεία είναι το «όνομα» Metropolis που για το κοινό του έχει συνδεθεί με τους κατα τοπισμένους πωλητές, την πληρότητα τίτλων στη μουσική, τις καλές τιμές και τις ενδιαφέρουσες προσφορές· μέσα σ' αυτή την παράδοση θα προσπαθήσουμε να εντάξουμε το βιβλίο. Υστερούμε σε σχέση με τα μεγάλα βιβλιοπωλεία μόνο στο ότι είμαστε μια νέα δραστηριότητα που χρειάζεται απλά χρόνο για να μας μά θουν, αλλά υπάρχει ενθουσιασμός και όραμα που το αντισταθμίζουν.

Τι σημαίνει για σας βιβλιοπωλείο; ποια πιστεύετε ότι είναι τα ισχυρά και ποια τα ασθενή σας σημεία στον ανταγωνισμό;

Είχατε σκεφτεί να στραφείτε αρχικά μόνο στο μουσικό βιβλίο; Όχι, αυτό είναι πολύ περιοριστικό, άλλω στε τα Metropolis πάντα είχαν μία μικρή συλλογή μουσικών βιβλίων. Η απόφαση

Γενικά θα έλεγα ότι είναι ένας χώρος που πρέπει να έχει μια πολιτιστική παρέμβαση

120

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

ήταν να μπούμε στο χώρο εκπροσωπώ ντας όλα τα είδη του βιβλίου. Βέβαια, υπάρχουν ορισμένα είδη που μας ενδια φέρουν στρατηγικά περισσότερο, όπως είναι τα comics, τα μουσικά βιβλία και η εναλλακτική κουλτούρα, αλλά ως κε ντρικό βιβλιοπωλείο το νέο Metropolis διαθέτει όλες τις θεματικές κατηγορίες. Πώς σχεδιάζετε τα επόμενό σας βή ματα στον τομέα του βιβλίου; Σχεδιάζο νται νέες επενδύσεις στο άμεσο μέλ λον, όσον αφορά στην επέκταση της επιχείρησης, και ποιες; Οι επόμενοι στόχοι είναι αφενός η επέ κταση του δικτύου καταστημάτων και αφετέρου η παρουσία του βιβλίου σε όλο το υπάρχον δίκτυο. Το βιβλίο έχει επιλεγεί ως βασικός άξονας ανάπτυξης της εταιρείας. Παράλληλα, θα δημιουργηθεί και on line κατάστημα. Με πόσους προμηθευτές (εκδότες, διακινητές) συνεργάζεστε; Θεωρείτε ικα νοποιητικούς τους όρους συνεργασίας μαζί τους, και αν όχι, πώς σκοπεύετε να το αντιμετωπίστε αυτό; Μέχρι τώρα -για τί είμαστε στο ξεκίνημαέχουμε συνεργαστεί με περίπου 180 έλληνες εκδότες και 60 διεθνείς εκδοτικούς οίκους. Στόχος, βέβαια, είναι να συνεργα στούμε με όλους τους έλληνες εκδότες και με ακόμη περισσότερους ξένους. Οι όροι συνεργασίας που έχουμε με όλους τους εκδότες είναι αρκετά καλοί, έχουν δει πολύ θετικά αυτή τη μετεξέλιξη του Metropolis. Σε μια εμπορική συνεργασία πρέπει να κερδίζουν και τα δύο μέρη, στόχος είναι να χτίσουμε μακροχρόνιες και επικερδείς συνεργασίες. ποια είναι η στρατηγική που ακολου θείτε όσον αφορά στην απαίτηση να υπάρχει πληρότητα στα ράφια του βι βλιοπωλείου και, ταυτόχρονα, γρήγορη κυκλοφορία των τίτλων;

Προφανώς πρόκειται για αντικρουόμενα κριτήρια που στρατηγικό θέλουμε να ικα νοποιούνται. Νομίζω ότι δεν είναι θέμα στρατηγικής, είναι θέμα επιλογών, γνώ σης των καταλόγων των εκδοτών, συνερ γασίας με τους εκδότες και εμπειρίας. Επίοης, πολύ σημαντικό στοιχείο είναι η αξιοποίηση της γνώμης των πελατών που ουσιαστικά αυτοί κρίνουν και επιβρα βεύουν την προσπάθειά μας. Πιστεύετε ότι υπάρχει κρίση στην αγορά του βιβλίου και πώς το βιώνετε αυτό ως επιχείρηση; Στο Metropolis δεν υπάρχουν, βέβαια, συ γκριτικά στοιχεία για το βιβλίο, αλλά φαί νεται να υπάρχει μια συγκρατημένη αισιο δοξία ότι ο χώρος του βιβλίου δεν θα πληγεί τελικά από την κυοφορούμενη «κρίση», σε εισαγωγικά. Φαίνεται να υπάρ χει μια σταθερότητα οτην αγορά του βι βλίου - τα πράγματα δεν είναι σίγουρα πτωτικά, πολλές φορές μάλιστα σε συ γκεκριμένες κατηγορίες βιβλίων μπορεί να υπάρχει και αυξητική τάοη. Πολλοί άλλω στε πιστεύουν ότι σε περιόδους κρίσης η ανάγνωση και τα βιβλία είναι μια καλή πε ριοχή να στραφεί κανείς. Τα βιβλιοπωλεία θεωρούνται φορείς άμεσης χρηματοοικονομικής ρευστό τητας στην αλυσίδα του βιβλίου (σε σύ γκριση, λ.χ., με τους εκδοτικούς οί κους, τους συγγραφείς, κ.λπ.) πώς σκο πεύετε να εκμεταλλευτείτε το «πλεονέ κτημα» αυτό; Προσπαθώντας να εκπληρώσουμε τους στόχους που αναφέρθηκαν, για μεγαλύ τερη πληρότητα τίτλων, επενδύοντας αφε νός σε μη εμπορικές θεματικές κατηγορίες (ποίηση, δοκίμια), αλλά και στο βάθος των καταλόγων. Όοον αφορά στους προμηθευ τές μας, προσπαθούμε να είμαστε δίκαιοι, ούτως ή άλλως, και να μπορούμε να τους πληρώνουμε σύμφωνα με την ταχύτητα με την οποία κινούνται τα βιβλία τους.

[

ι α β

ζ ω

ΘΕ Σ Η

]

ΤΟΥ

Β Ι Β Λ Ι Ο Π Ω Λ Η

φτιάξουμε, στόχος είναι να προσφέρονται και μία σειρά άλλα πράγματα...

το εσωτερικό του βιβλιοπωλείου

θεωρείτε ότι η τιμή του βιβλίου είναι υψηλή „ όχ| στην Εληάδα. Αν κάνουμε τη σύγκριση μεταξύ ελληνι κών και ξενόγλωσσων βιβλίων διαπιστώ νουμε ότι ία ελληνικά βιβλία είναι ακριβά. Νομίζω ότι οι τιμές των βιβλίων θα μπο ρούσαν να είναι 10%-20% χαμηλότερες. Τα αίτια είναι, βέβαια, κατανοητά -η πε ριορισμένη έκταση της ελληνικής αγο ράς-, αλλά θα πρέπει να προσπαθήσουμε όλοι στην αλυσίδα να κρατιέται η τιμή του βιβλίου όσο το δυνατόν χαμηλότερη. 0 κόσμος ψάχνει για φτηνό βιβλίο. Το ποσοστό της βιβλιοπωλικής έκπτω σης είναι, κατά τη γνώμη σας, μεγάλο ή μικρό στη χώρα μας; Γιατί είναι απα ραίτητο (τι αντιπροσωπεύει); Σε σύγκριση με άλλες αγορές μπορεί το ποσοστό αυτό να φαίνεται μεγάλο, ωστόσο, είναι απαραίτητο, γιατί ένα βι βλιοπωλείο έχει να καλύψει αυξημένα κό στη back office, logistics, marketing, ενοι κίων και μισθοδοσίας καταρτισμένου προ σωπικού, σε σύγκριση με άλλα προϊόντα. Επιπλέον, σε έναν πολιτιστικό πολυχώρο, λ.χ. σαν κι αυτόν που οραματιζόμαστε να

122

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

Σε ποιες στρατηγικές συνεργασίες στο χεύετε μέσα από το νέο εταιρικό σχήμα του ομίλου Metropolis; Σκοπεύουμε να εκμεταλλευτούμε τα μέσα που διαθέτει αυτή τη στιγμή ο όμι λος Metropolis, το MAD TV και το ραδιό φωνο MAD. Από την άλλη, πιστεύουμε στη συνεργασία με τους ίδιους τους εκ δότες, με τους οποίους έχουμε ίδιους στόχους. Από το Μάιο δημιουργείται ει δική ατζέντα εκδηλώσεων, με έμφαση στο παιδικό βιβλίο, σε πρώτες παρουσιά σεις βιβλίων, στις προσκλήσεις συγγρα φέων από την Ελλάδα και το εξωτερικό, στους τομείς που συνδυάζουν το βιβλίο με τη μουσική, τον κινηματογράφο, τα ει καστικά, κ.λη. Είναι κοινός τόπος ότι η μουσική βιομη χανία έχει απειληθεί σοβαρά από την ψηφιοποίηση και το διαδίκτυο. Πιστεύε τε ότι το βιβλίο δεν απειλείται εξίσου από τον τομέα της ψηφιοποίησης; Ασχέτως από την κρίση της μουσικής βιο μηχανίας και των πωλήσεων των CD, πά ντα πίστευα ότι το βιβλίο, η μουσική και οι ταινίες είναι συμπληρωματικά προϊόντα που απευθύνονται κατά βάση στο ίδιο κοινό. Από την άλλη, το βιβλίο δεν φαίνε ται να κινδυνεύει αυτή τη στιγμή τόσο πολύ από τις νέες τεχνολογίες (ούτε από downloading, ούτε από την πειρατεία...). Με μια λέξη, είστε αισιόδοξος για το μέλλον; Για το μέλλον του βιβλιοπωλείου ναι. Το βιβλιοπωλείο είναι μία αρκετά καλή και «σταθερή» επένδυση. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι τα τελευταία πέντε χρόνια στην Αθήνα, τουλάχιστον, και σε άλλες πόλεις, έχουν επενδυθεί αρκετά χρήματα στο βιβλίο. Σας ευχαριστώ. ■

Ν έ ε ς κ υ κ λ ο φ ο ρ ίε ς α π ό τ ις Ε κδ ό σ εις Π α π α ζή σ η

Τα επαιδευτικά σενάρια στο δημοτικό σχολείο ΑΘΑΝΑΣΙΑΔΗΣΚ., ΣΑΛΟΝΙΚΙΑΗΣF,

ΙΜΩΤΑΣΚ. Κ α τα γρ α φ ή τ η ς ορ γά νω σ η ς και το υ ι σ χ ε δ ια σ μ ο υ τ ο υ μ α θ ή μ α τ ο ς σ τ α δ η μ ο τ ικ ά σ χ ο λ ε ί α . Σ υ ν ο δ ε ύ ε τ α ι α π ό ε κ π α ι δ ε υ τ ικ ό C D .

Από τον ανένδοτο στη δικτατορία ΙΔΡΥΜΑ ΚΩΝ. Κ. Μ ΗΤΣΟΤΑΚΗΣ Α ν α τ ο μ ία μ ια ς τ α ρ α γ μ έ ν η ς ε π ο χ ή ς α π ό 25 κ α θ η γ η τ έ ς κ α ι ε ρ ε υ ν η τ έ ς τ η ς σ ύ γ χ ρ ο ν η ς ι σ τ ο ρ ία ς .

Η επίδραση του Νίτσε στην Ελλάδα ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΛΑΜΠΡΕΛΛΗΣ Τ ο α ν τ ι κ ε ίμ ε ν ο π ρ α γ μ ά τ ε υ σ η ς τ η ς σ υ γ κ ε κ ρ ι μ έ ν η ς μ ε λ έ τ η ς ε ίν α ι ο ε λ λ η ν ικ ό ς ν ι τ σ ε ϊσ μ ό ς . Σ τ ο π λ α ί σ ιο α υ τ ό ε ξ ε τ ά ζ ο ν τ α ι ’■ θεμελιώ δεις ό ψ ε ις τ η ς π ρ ό σ λ η ψ η ς τ ο υ 'Ν ί τ σ ε σ τ η ν Ε λ λ ά δ α .

Το Ελληνικό Κινηματογραφικό Μιούζικαλ

Το ελληνικό κινηματογραφικό μιούζικαλ ΛΥΔΙΑ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ Ε ξ ε τ ά ζ ε τ α ι τ ο ε λ λ η ν ικ ό μ ιο ύ ζ ικ α λ ω ς κ ι ν η μ α τ ο γ ρ α φ ι κ ό κ α ι ι σ τ ο ρ ικ ό φ α ι ν ό μ ε ν ο , π ρ ο σ ε γ γ ίζ ο ν τ α ς τ ο ν π α λ ι ό ε λ λ η ν ικ ό κ ι ν η μ α τ ο γ ρ ά φ ο .

Nutuk. 0 μύγας ρητορικός. Α' και Β 'τόμος GAZI MUSTAFA KEMAL Κ άθε Έ λ λ η να ς α ν α γ ν ώ σ τη ς μ πορ εί ν α β ρει κ ο μ μ ά τια τ η ς σ ύ γ χ ρ ο ν η ς ε λ λ η ν ικ ή ς ι σ τ ο ρ ία ς μ έ σ α α π ό τ η ν α φ ή γη σ η το υ επ ί κεφ α λή ς το υ σ τ ρ α τ ο ύ τ η ς « α π έ ν α ν τ ι» π λ ε υ ρ ά ς .

Νικηταρά 2 & Εμμ. Μ πενάκη, 106 78 Αθήνα Τηλ.: 2103838020, 2103822496, Fax: 2103809150

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑΖΗΣΗ

site: www.papazisi.gr ♦ email: papazisi@ otenet.gr

I'll

μ: τα εθνικά αρχεία

της Ινδίας Νόσος χριστογιαννόπουλος

- ε ιά την Αυστραλία και την / ι Ι \ / I Αγγλία, την εντυπωσιακή βιβλιοθήκη του Σίδνεϊ δηλαδή και το γραφικό βιβλιοπωλείο του Καντέρμπουρυ, έπιασες τώρα την Ινδία;» «Πειράζει; Έτσι κι αλλιώς, στο πλαίσιο της Κοινοπολιτείας παραμένει η περιήγηση,» «Ναι, από τέως αποικία στη μητρόπολη και πίσω σε τέως αποικία.» «Με τη διαφορά ότι ετούτη η αποικία φέρ νει μαζί της πολιτισμικό και ιστορικό παρελθόν μερικών χιλιάδων ετών. Γι' αυτό και η αρχειακή βιβλιοθήκη της αποκτά μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Άσε που και μόνη της έχει βαθιές ρίζες.» «Καλώς. Ακούω.» «Πρώτα, μία διευκρινιστική παρατήρηση. Η εν λόγω βιβλιοθήκη, με τον τίτλο «Εθνικά Αρχεία της Ινδίας», έχει την εξής ιδιοτυπία: περιλαμβάνει το σύνολο των κρατικών αρχείων της μεγάλης αυτής ασιατικής δημοκρατίας, αλλά και βιβλία και έγγραφα, τα οποία κανονικά δεν εντάσσονται σε μία κατά κυριολεξία αρχειοθήκη. «Έπειτα, η ιστορική αναδρομή δείχνει ότι η συλλογή και η αρχειοθέτηση δεν αποτελούν πρόσφατο επίτευγμα. Τα αρχεία ιδρύθηκαν το 1891 στην τότε πρωτεύουσα του κράτους, την Καλκούτα, και μεταφέρθηκαν στο Δελχί το 1911. Το κτίριο όπου στεγάζονται σήμε ρα (στο κέντρο της νέας πόλης και με άμεση γειτνίαση με το Προεδρικό Μέγαρο και τη Βουλή) οικοδομήθηκε το 1926 και η μεταφορά του υλι κού ολοκληρώθηκε το 1937. Η συγκυρία ήταν

* IV I

η Βιβλιοθήκη της Ινδίας

124-

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

τέτοια, ώστε η τωρινή εγκατάσταση να συμβαδίσει περίπου με την ανεξάρτητη πλέον (από το 1947) Ινδία. «Από πλευράς πλούτου, η βιβλιοθήκη υπερηφανεύεται για την κατοχή μιας ιστορι κής κληρονομιάς που καταλαμβάνει προ θήκες... μήκους σαράντα χιλιομέτρων, αν ο υπολογιομός γίνει σε ευθεία γραμμή! Κληρονομιάς, που καλύπτει γεγονότα και εκδόσεις ήδη από το έτος 1630! »Όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει ο εξά τομος Οδηγός στις Πηγές της Ασιατικής Ιστορίας (μέρος του Οδηγού στις Πηγές της Ιστορίας των Εθνών τον οποίο επιμε λείται η UNESCO), το υλικό της βιβλιοθή κης περιλαμβάνει από εμπορικά έγγραφα της «Εταιρείας των Ανατολικών Ινδιών» έως τα χρόνια της ανεξάρτητης Ινδίας, αφού φυσικά περάσει από τις περιόδους, αφενός της διοικητικής κυριαρχίας της εταιρείας αυτής στην ινδική χερσόνησο και αφετέρου της άμεσης βρετανικής εξουσίας. Πρόκειται για ιδιαίτερα επιμε λημένο οδηγό, ο οποίος παραθέτει τα λήμματα κατά χρονολογική σειρά και ανά υπουργείο. (Είναι σχεδόν αδύνατον να μην προσέξει ο ερευνητής την ύπαρξη υπουργείου Σιδηροδρόμων που, εδώ και πάνω από εκατό χρόνια, ρυθμίζει τα θέματα του εκτενέστατου δικτύου στην αχανή αυτή χώρα.) «Ξεφυλλίζοντας το ενημερωτικό αυτό βιβλιαράκι στο κεφάλαιο του υπουργείου Εξωτερικών και ειδικότερα στο τμήμα των συλλογών μικροφίλμ που προέρχο νται από την αλλοδαπή, η ελληνική περιέργεια ανακάλυψε την ύπαρξη είκοσι ενός ρολών με «χειρόγραφα του Δημητρίου Γαλανού, έλληνος επιστήμονος ο οποίος έζησε στην Ινδία και εξελίχθηκε σε Βραχμάνο». Η πιο ενδιαφέρουσα

λεπτομέρεια έγκειται στη χρονολογία των χειρογράφων, 1836-1856! »Σε ένα άλλο οημείο, διαπιστώνεται η κατοχή 56 επιστολών και τηλεγραφημά των της εποχής, σχετικών με την ανταρ σία του 1857 κατά των βρετανών αποικιοκρατών. (Πρόκειται για την κίνηση ελευθερίας που οδήγησε στη θανατική εκτέλεση πενήντα επαναστάτες, τα ονό ματα των οποίων βλέπει ο επισκέπτης του μικροσκοπικού Μουσείου των Εθνι κών Αρχείων γραμμένα σε ένα πεπαλαιω μένο πάπυρο.) «Όσον αφορά στις συλλογές από ιδιωτι κές δωρεές προς τη βιβλιοθήκη, δεσπό ζουσα είναι η θέση των κειμένων του Μαχάτμα Γκάντι, καθώς και των εγγράφων της δίκης για τη δολοφονία του στις 50 Ιανουάριου 1948. Κείμενα γραμμένα από πρωθυπουργούς, υπουργούς και άλλους αξιωματούχους του ανεξάρτητου κρά τους, έγγραφα των βρετανικών αρχών κατοχής, αλλά και πολύ παλιότερα σουλτανικά φιρμάνια των μογγόλων καταχτη τών έχουν βρει και εξακολουθούν να βρί σκουν τη θέση τους στα αρχεία της βιβλιοθήκης, έπειτα από δωρεές ή ύστε ρα από υπερθεματιομό σε πλειστηριασμούς. «Και στο μουσείο που προαναφέρθηκε περιέχονται εκθέματα πολύτιμα, όπως ένα λεξικό με όρους σε οχτώ απ' τις κυριότερες γλώσσες και διαλέκτους της χώρας, μία δίγλωσση (στα αγγλικά και στα αραβικά) συνθήκη ανάμεσα στη «Βρετανική Ινδική Κυβέρνηση και στο Σουλτάνο του Μουσκάτ» κι ακόμη ένα πιστοποιητικό γάμου που τελέστηκε το 1886. Όλα τα παραπάνω, χαραγμένα σε φύλλα από λωτό ή από μετάξι, καλλιγραφημένα και πολύχρωμα.» «Τελικά, μόνο αρχειακό ακούγεται το περιεχόμενο. Δεν μοιάζει με αυτό των καθαυτών βιβλιοθηκών.» «Απλώς η αναφορά περιορίστηκε στο αρχειακό και μουσειακό μέρος, διότι φαί

νεται να παρουσιάζει ενδια φέρον λόγω της σπανιότητας του υλικού και της ιδιο μορφίας του. Τα βιβλία δεν λείπουν, μόνο που δεν είναι προσιτά στο ευρύ κοινό. Απαραίτητη προϋπό θεση για την είσοδο και μελέτη τίθεται η κατοχή της ιδιότητας του ερευνη τή, Ινδού ή αλλοδαπού, ιδιότητα που αποδεικνύεται από συστατικές επιστολές ή άλλα έγγραφα των ινδι κών αρχών ή των διαπι στευμένων πρεσβειών.» «Κρίμα, γιατί ασφαλώς θα εμφανίζονταν και ενδιαφε ρόμενοι χωρίς κάποιες ιδι αίτερες επιστημονικές περ γαμηνές.» «Σωστό, αλλά είπαμε από την αρχή: έχει ιδιότυπο καθεστώς ο φορέας που επισκέφτηκα.» «Τουλάχιστον, είναι ευπρε πής και εμφανίσιμος;» «Εσωτερικά, οφείλω να ομολογήσω, θυμίζει έντονα χώρους ελληνικών δικαστηρίων. Με το... ελαφρυντικό της χρωματικής αγαλλίασης απ' τις τοπικές ενδυμασίες των γυναικών υπαλλήλων. Εξωτερικά, ωστόσο, παρα πέμπει πειστικότερα σε Ελλάδα: ψηλό κτίριο σε νεοκλασικό στυλ, παράθυρα τοξωτά, διακοσμητικές κόγχες και κίονες που θυμίζουν κάπως αρχαίο ναό.» «Να τη πάλι η ελληνοκεντρική πετριά!». «Κακίες. Για του λόγου το αληθές, δεν χρειάζεται παρά να επισκεφτεί κανείς το δικτυακό τόπο www.nationalarchives.nic.in και να εκφράσει θερμά συγχαρητήρια τόσο στους εμπνευστές όσο και στους συνεχιστές του έργου. Και ας μην παραβλέπεται ότι δεν βρισκόμαστε στην Ευρώ πη, αλλά στην Ινδία.» ■ ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

125

του Σπύρου Κακουριώτη

ς υποθέσουμε, καθώς στιχουργούσε ο αυτόχειρας της Πρέβεζας... Ας υποθέσουμε, λοιπόν, πως «όλα ωραία και μεγάλα φωτισμένα». Σειρήνες του καλοκαιριού, που διαγκωνίζονται για την προτίμησή

μας - όμως, στο βάθος, τη μια μονότονη «άλλη μονότονη, απαράλλακτη ακολουθεί»...

ποίηση Σε έναν «από τους σημαντικότερους ποιητές της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς», τον Δ. Π. Παπαδίτσα, αφιερώνει (με επιμέλεια Ξένης Σκάρτση) το μεγαλύτερο μέρος των σελίδων του 39ου τεύχους του το Τετραμηνιαίο περιοδικό για την τέχνη και τη ζωή ΜΑΝΔΡΑΓΟΡΑΣ. Χρονολόγιο, ανθολόγηση ποιημάτων και επιστολών του, μαρτυριών, η πρόσληψη του έργου του μέσα από κριτικά κείμενα της εποχής, αλλά και μια σημερινή συνολική αποτίμησή του από με λετητές της λογοτεχνίας μας (Α. Αργυρίου, Α. Ζήρας, κ.ά.), καθώς και αναλυτική εργογραφία - βιβλιογραφία, διαμορφώνουν έναν πλήρη φάκελο για τον «καλύτερο ανάμεσά μας», όπως τον είχε χαρακτηρίσει ο Μ. Αναγνωστάκης. Την ύλη του τεύχους του καλού περιοδικού συ μπληρώνουν συνεντεύξεις του Νάνου Βαλαωρίτη και του μακαρίτη Τηλέμαχου Αλαβέρα, παρουσίαση πρω τόλειων ποιημάτων του Ν. Α. Ασλάνογλου, ενώ ξεχωρίζει το οδοιπορικό της Τζ. Ασπρογέρακα στο μακρινό Νεπάλ, μαζί με τους μαοϊκούς αντάρτες, μετά τη νίκη τους στις εκλογές του 2008. [ΜΑΝΔΡΑΓΟΡΑΣ, Θεμιστοκλέους 100, 106 81, Αθήνα, τηλ.: 210 82.20.294, mandragoras_magazine@yahoo.gr] ποίημα Με ένα άρθρο του διευθυντή του Πέτρου Μάρκαρη, αφορμώμενο από τα γεγονότα του περασμένου Δεκεμβρίου, λύνει κάβους για το παρθενικό του ταξίδι το Περιοδικό συζήτησης και προβληματισμού ΚΩΠΗΛΑΤΕΣ, που ορμητήριό του έχει τις φιλόξενες εκδόσεις Γαβριηλίδη. «Εξέγερση των θυλάκων» χαρακτηρίζει ο Π. Μάρκαρης το βίαιο ξέσπασμα που σάρωσε τη χώρα στα τέλη της προηγούμενης χρονιάς, εντοπίζοντας τις ρίζες του στη «μετεξέλιξη της ελληνι κής κοινωνίας από μια κοινωνία συμπαράστασης και αλληλεγγύης σε μια κοινωνία θυλάκων», με λίγα λόγια στον εξαιρετικά σκληροπυρηνικό ελληνικό κορπορατισμό. Δίνοντας με αυτόν τον τρόπο το στίγμα της καινούργιας προσπάθειας, στίγμα ανυποχώρητης στάσης απέναντι σε κάθε είδους (φιλονεϊκό ή άλλο) λαϊκισμό, στις σελίδες του πρώτου αυτού τεύχους φιλοξενούνται άρθρα για την κρίση, την παρακμή της αμερικανικής μονοκρατορίας, τη διαφθορά, τη μετανάστευση, την ηλεκτρο νική δημοκρατία, κ.ά., ενώ ο Θοδωρής Καλλιφατίδης κλείνει την ύλη με ένα άρθρο του για τη σχέση γλώσ σας και ταυτότητας. Καλοτάξιδο... [ΚΩΠΗΛΑΤΕΣ, Μαυρομιχάλη 18,106 80, Αθήνα, τηλ.: 210 36.36.514, samisgav@otenet.gr]

ποιείν Με ένα αφιέρωμα στην κυπριακή αρχιτεκτονική στο τελευτα ίο (18ο) τεύχος της, έρχε ται έως εμάς η Περιοδική έκδοση του Πανεπιστημίου Κύπρου ΕΝΔΕΙΚΤΗΣ. Εξαιρετικά επιμελη μένο από άποψη τυπογραφική, το περιοδικό επικεντρώνεται στο διπλό ρόλο της αρχιτεκτονι κής, ως τέχνης και ως επιστήμης, αλλά και στην «ανάπτυξη μίας θεωρητικής αρχιτεκτονικής σκέ ψης», σε έναν τόπο όπου η ραγδαία οικιστική ανάπτυξη των τελευταίω ν χρόνων άλλαξε ριζικά την εικόνα των πόλεων, διαμορφώνοντας «ένα τυχαίο κράμα από διάφορες τάσεις και σχολές». Τόσο η αρχιτεκτονική σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο όσο και η παραδοσιακή κυπριακή αρ χιτεκτονική βρίσκουν τη θέση τους στις σελίδες της έκδοσης, το βάρος, ωστόσο, δίνεται στον προβληματισμό των ίδιων των ελληνοκυπρίων αρχιτεκτόνων για την τέχνη τους, αλλά και σε κτίρια - κο σμήματα, όπως η βιβλιοθήκη «Στέλιος Ιωάννου» του Πανεπιστημίου, έργο του αρχιτέκτονα Jean Nouvel. [ΕΝΔΕΙΚΤΗΣ, Τ.θ. 20537, 1678, Λευκωσία, τηλ.: 22 894.010, www.new.ucY.ac.cv/goto/puof/el-CR/Endoiktis.aspx, endeiktis@ucy.ac.cy]

126

ΙΟΥΝΙΟΣ 2009

Ζητούμε λύσεις εφαρμόσιμες στο παρόν ή παραμένουμε εγκλωβισμένοι στο παρελθόν;

www.ododeiktes.gr

Του δρόμου...

Ωμέγ@

#40

- ξιωματικό μήνυμα, πεσιμιστικό, που / \ μπορεί να οδηγήσει τη σκέψη και την # ι πράξη σε επικίνδυνες ατραπούς συ νειδητής αχρειότητας. Γιατί αν παραδε χτούμε ότι πράγματι ισχύει ως διαρκές αξίωμα, τότε μας μένουν δύο μόνο επιλο γές: ή να πάρουμε το δρόμο του αναχωρητισμού ή να ακολουθήσουμε το δρόμο της κακίας, όπου η αρετή, ως επιλογή, δεν υπάρχει (και που έτσι και αλλιώς, αν την εί χαμε, θα την χρησιμοποιούσαν οι όποιοι αντίπαλοι μας εναντίον μας). Υιοθετώντας την παντοδυναμία της κακίας, όμως, είναι σαν να παραδεχόμαστε ότι εί μαστε διατιθέμενοι να την χρησιμοποιή σουμε πρώτοι εμείς, ενάντια στους αφε λείς που επιμένουν στο να διαθέτουν αρε τές που κάποιοι εξυπνάκηδες σαν και μας

ΟΠΟΙΑ ΑΡΕΤΗ ΚΙ ΑΝ ΔΙΑΘΕΤΟΥΜΕ ΕΡΟΥΜΕ ΠΩΣ ΘΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΘΕΙ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΜΑΣ ΠΑΣΑ ΕΠΙΣΤΗΜΗ ΧΩΡΙΖΩΜΕΝΗΣ ΑΡΕΤΗΣ ΠΑΝΟΥΡΓΙΑ ΕΣΤΙΝ (ως σχόλιο στο πρώτο)

προλαβαίνουν πρώτοι και τις στρέφουν εναντίον τους. Από γραφολογική άποψη πάντως, το σύν θημα δεν δείχνει να είναι αντιεξουσιαστικό. Δεν ξέρω γιατί, το μυαλό μου πήγε σε δωδεκαθεϊστή. Ίσως να φταίει το ότι πρό σφατα έπεσα σε ταξιτζή δωδεκαθεϊστή, σε συνδυασμό με το σχόλιο που έγραψε ο ορ θόδοξος από κάτω. Οι ορθόδοξοι του δρό μου, που έχουν εκπαιδευμένη μύτη οε αυτά τα ζητήματα, έχουν επιδοθεί σε ένα κυνήγι των τοίχων και όπου γράφονται συν θήματα, ιδιαίτερα από δωδεκαθεϊστές, που υπονομεύουν ύπουλα την ορθόδοξη χρι στιανική πίστη με βάση (την κατά τα άλλα αποδεκτή) αρχαιοελληνική παράδοση, απαντούν πάραυτα με καταγγελτικά ρητά από τις αγίες γραφές. Η δογματική απολυτότητα πάντα οδηγεί σε γκροτέσκο φαύλους κύκλους. Υ.Σ.: Φανατικός φίλος της στήλης, αφού με συνεχάρη για τον τρόπο που σκαρφίστηκα για να διασκεδάσω την αδυναμία μου να ερμηνεύσω το μήνυμα του προηγούμενου συνθήματος ΚΑΤΩ Η ΣΤΡΑΤΟΣΦΑΙΡΑ, μου έστειλε τη δική του ερμηνεία: «Το σύνθημα ουδόλως αναφέρεται στο δεύτερο από της επιφάνειας της γης στρώμα της ατμόσφαι ρας, αμέσως μετά την τροπόπαυση, αλλά στην καταγγελία της παγκόσμιας τάσης για (κρατικοποίηση της (ενιαίας) σφαίρας της δημόσιας και ιδιωτικής ζωής». Θεωρώ την ερμηνεία αρκετά πειστική και την παρα θέτω. Αν το καλοσκεφτεί κανείς, εκεί θα έπρεπε να πάει αμέσως το μυαλό μας. ■

Στο επόμενο τεύχος του ΔΙΑΒΑΖΩ, Ιούλιος-Αύγουστος 2009, • ΟΔΗΓΟΣ ΒΙΒΛΙΩΝ ΓΙΑ ΔΙΑΚΟΠΕΣ • Α σ τυ νο μ ικό μ υ θ ισ τό ρ η μ α

Η ΠΑΡΑΝΟΜΗ

J H 5 τ°Β|ΒΜ0

Προστατεύουμε το βιβλίο όταν δεν επιτρέπουμε οε φωτοτυπικά καταστήματα, σε Ιδρύματα Ανώτερης και Ανώτατης εκπαίδευσης, σε σχολεία, φροντιστήρια και βιβλιοθήκες

lif f li·

*α αναπαράγουν -χωρίς άδειατο περιεχόμενο των βιβλίων.

Φ ΩΤΟΤΥΠΗΣΗ-Ψ ΗΦ ΙΟΠΟΙΗΣΗ-ΑΠΟ^Η^ΥΣΗ

ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΕΡΓΩΝ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ www.osdel.gr, info@osdeI.gr, Τηλ.: 210 3626056

“C S V

Διδώ Σωτηρίου

ΤΑ ΠΡΩΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΨΥΧΡΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ

ΔΙΔΩ Σ Ω Τ Η Ρ ΙΟ Υ

(1945-1947) ένα ανέκδοτο χειρόγραφο για τη διεθνή πολιτική Έ να βιβλίο με ιδιαίτερη ιστορική και λογοτεχνική αξία που γράφτηκε μετά τη διαγραφή τη ς σ υγγραφέω ς από το ΚΚΕ και τη διακοπή

της συνεργασίας της με τον

Ρ ιζ ο σ π ά σ τ η ,

στις αρ χές Μαρτίου 1947. Η Σωτηρίου σ κιαγραφεί, με ενάργεια, ο ξυδ έρκεια και σπάνια γνώση των διεθνών εξελίξεω ν, τον ζοφερό

2η έκδοση συμπληρωμένη

ιστορικοπολιτικό ορίζοντα της εποχής της.

Κοσμάς I. Χαρπαντίδης

Ηλίας Λ. Παπαμόσχος

Νίκη Αναατασέα

ΜΑΝΙΑ ΠΟΛΕΩΣ

ΛΕΙΨΗ ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΗ

Αντικείμενο των αφηγημάτων του Κοσμά Χαρπαντίδη η γενέτειρα πόλη, η Καβάλα.

Διηγήματα ολίγον σκοτεινά, ολίγον αιχμηρά. Ανθρώπινες σχέσεις αδιέξοδες.

ΟΙ ΜΙΚΡΕΣ ΑΠΟΛΑΥΣΕΙΣ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΙΝΟΥ

Ε Κ Δ Ο Σ Ε ΙΣ Κ Ε Δ Ρ Ο Σ , Γ. Γ ε ν ν α δ ίο υ 3, 106 78 , Α θ ή ν α , «

Μυθιστόρημα αστυνομικής πλοκής, με ήρωες έναν ιδιόρρυθμο συγγραφέα και έναν μοναχικό, παλαιό τυπογράφο. 21 0 3 8 0 9 7 1 2 , w w w .k e d ro s .g r