Agiasos mag 110 1999

Η Στυλιανή Γλεζέλη, μητέρα του άλλοτε φωτογράφου της Α γιάσου Προκόπη Γλεζέλη (Κουρκουλή).

Ο άλλοτε χτίστης της Αγιάσου Στυλιανός Ευστρατίου Κλειδαράς (1919-1996).

Ο Κώστας Ευστρατίου Κλήμος με τη σύζυγό του Κωνσταντίνα και με δυο τέκνα του (30.3.1952).

ϋΙΕΙΡΜΧ ΟΜΜ ΤΑ ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Με αφορμή τη μαξουλοχρονιά.................................................................................. ΓΙΩΡΓΟΥ ΤΣΑΑΙΚΗ, Ο ξένος της Κατοχής.................................................................................................................. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΤΖΕΓΚΟΥ (ΠΑΓΙΔΑ), Ένας Αγιασώτης ανθρακωρύχος του χτες αφηγείται.................................... ΒΑΣΙΑΗ ΚΑΑΟΓΕΡΑ, Αγιασώτες πολιτικοί κρατούμενοι στη Γιούρα............................................................................ ΓΙΑΝΧΑΤΖ, Δυο ερωτικές επιστολές από τον Πλακάδο............................................................................................... ΣΟΦΙΑΣ ΠΑΠΟΥΤΣΗ-ΚΟΥΔΟΥΝΕΑΗ, Ένα αγιασώτικο-ποντιακό γαμήλιο χαροκόπι στο Μπρούλ................. ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Φιλοπρόοδος Παροικία Αγιάσου Σίντνεϊ. «Τα πρώτα χρόνια στην Αυστραλία»..... ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ Ν. ΞΑΦΕΛΗ (ΝΕΚΡΟΤΑΛΟΥ), Πήραν του λάδ’ μας βιρισέ... . ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΜΟΥΤΖΟΥΡΕΛΗ, Αδικα προσπαθεί. ΧΡΙΣΤΟΥ ΚΑΡΑΓΕΩΡΓΙΟΥ, Φεύγει ο παλιός ο χρόνος.............................................................. ΜΑΡΙΑΣ ΑΝΔΡΕΑ ΤΣΟΥΚΑΡΕΛΗ, Το μαρτύριο της μάνας. ΣΠΥΡΟΥ ΚΑΡΑΜΟΥΝΤΖΟΥ, Το τζάκι. ΜΑΡΙΑΣ ΠΑΤΣΕΛΗ-ΚΑΜΙΝΕΑΗ, Χρόνια πολλά, φαντάρε μου... . ΜΕΝΕΑΑΟΥ ΚΑΜΑΤΣΟΥ, Γοι Απουκριγιές. ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Απόστολος Τσιμναδής. Ένας συνεχιστής της μουσικής λαϊκής παράδοσής μας...... ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΣΤΥΑ. ΣΚΟΡΔΑ, Ημερίδα για το κοινωνικό πρόβλημα των ναρκωτικών......................................... ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΣΤΥΛ. ΣΚΟΡΔΑ, Βιβλία Αγιασωτών συγγραφέων............................................................................... ΓΙΑΝΧΑΤΖ, Βιβλιοπαρουσίαση........................................................................................................................................ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΣΤΥΑ. ΣΚΟΡΔΑ, Αναγνώστηριακά δρώμενα........................................................................................ Εκδηλώσεις του Φιλοπρόοδου Συλλόγου Αγιασωτών................................................................................................... ΓΙΩΡΓΟΥ ΠΑΠΑΝΗ, Τα κάλαντα του Συλλόγου................................... Τα πθίτκα μας (Γρ. Παπαπορφυρίου, Ερμ. Χατζηβασιλείου, Γ. Παπάνης, Χρ. Γλεζέλης, Στρ. Απ. Μουτζουρέλης).... Σας πληροφορούμε.............................................................................................................................................................. Αυτό ί που φεύγουν.............................................................................................................................................................. Επιστολές. Εισφορές........................................................................................................................................................... Κ οινωνικά............................................................................................................................................................................

Σελ.

3 4 7 9 13 14 15 18 19 20 22 23 24 25 27 28 29 30 31 33 34

ΕΞΩΦΥΛΛΟ Το Σταυρί της Αγιάσου ντυμένο στα άσπρα... (Φωτογραφία Γιάννη Χατζηβασιλείου, 30.12.1991)

ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ Στιγμιότυπο από την κάθοδο του καρναβαλικού συγκροτήματος «Ειρήνη στο Α ιγα ίο» (Κυριακή, 1.3.1998). (Τη φωτογραφία παραχώρησε ο Παναγιώτης Κουτσκουδής)

Ι55Ν 1106-3378

ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΤΗ ΜΑΞΟΥΛΟΧΡΟΝΙΑ Ελογημένο το δέντρο της ελιάς, χρυσάφι αξετίμητο ο κ α ρπ ό ς του. Στο διάβα τω ν α ιώ νω ν οι ά νθ ρ ω π ο ι το α γά πη σ α ν, το εξημέρω σαν κα ι το πότισαν με τον ιδρώτα τους, για να καρποφορήσει. Οι κόποι τους όεν πήγαν χαμένοι, η ζήση τους και η π ρ ό ο δ ό ς το υς κρικελώ θηκαν με το φύτρο της Αθηνάς... Στο νησί μας, που ήταν οινοφόρο στους πανάρχαιους χρόνους, η ελιά άργησε να επικρατήσει και να γίνει το πρώτο μέλημα των χερομάχων της γης. Οι λόγοι πολλοί, ιστορικοί, κλιματολογικοί, οικο­ νομικοί, εργασιακοί, ανθρώ πινοι. Η δούλεψη της γης καθορίζεται κάθε φορά από τους νόμους της αδήριτης ανάγκης... Οι Λέσβιοι τίμησαν όσο λίγοι την ελιά και αφοσιώθηκαν σ ’ αυτήν εδώ και αιώ νες. Αναζήτησαν ποικιλίες και κέντρωσαν τις αγριελιές. Ξεχέρσωσαν α πέραντες εκτάσεις και τις μέρεψαν. Έ φ τια ξα ν πεζούλες και σέτια, για να συγκρατούν τα χώματα και για να ισιώ νουν την τραχύτητα του εδάφους. Έστησαν παντού ελαιόμυλους, που αργότερα τους αντικατέστησαν με λιοτρίβια. Παράλληλα έχτισαν σαπωνοποιεία, για ν ’ αξιοποιείται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το βλογημένο προϊόν... Και σήμερα οι κάτοικοι του νησιού εκμεταλλεύ­

ονται τα λιοκτήματά τους. Οι περισσότεροι όμως δεν μπορούν ή δεν τους συμφέρει να τα περιποιηθούν. Ε λ α ττώ θ η κ α ν , β λέπετε, ο ι π ρ α γ μ α τ ικ ο ί αγρότες, αυτοί που ασχολούνται αποκλειστικά με τη γη. Π ερ ιο ρ ίσ τη κ α ν κ α ι τα ν τ ό π ια ερ γα τικ ά χέρια. Οι ξενόφ ερ τοι περίσσεψ αν σε π ό λεις, σε κωμοπόλεις, σε χωριά... Οι χρονιές της ακαρπίας, τα κοινώ ς λεγόμενα «κισίρια», φέρνουν σε δύσκολη θέση τους αγρότες και όχι μόνο. Οι μαξουλοχρονιές αντίθετα δημι­ ουργούν άλλα προβλήματα. Από πολύ νωρίς, από τό τες π ο υ δένει ο α θ ό ς, α ρ χ ίζ ε ι η σ υλλογή, το «πλη χτσ ιό», τα τρ εχά μ α τα . Π ρ έπει να κ α θ α ρ ι­ στούν τα κτήματα, που τα περισσότερα εξαιτίας της α φ ρ ο ντισ ιά ς μας έχουν ρουμανιάσ ει, έχουν γίνει ζούγκλα* πρέπει ν ’ αναζητηθούν οι ραβδιστά­ δες και οι μαζώχτρες και να κλείσει η συμφωνία· πρέπει να βρεθούν οι ενοικιαστές, οι κισιμτζήδες· πρέπει, άμα δεν υπάρχουν, ν ’ αγοραστούν δίχτυα, κοσκινίστρες, «σκαντζόχοιροι», τέμπλες... Δύσκολο εισόδημα οι ελιές και χτες και σήμερα. Π ολλές οι α ντιξοότη τες, σκληρός ο α γώ να ς για μικρούς και για μεγάλους. Σ ’ αυτόν όμως οφείλει πολλά η προκοπή του τόπου μας...

ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΛΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

Ραβδιστάδες, μαζώχτρες, μαθητευόμενα παιδιά, στο σκληρό πόλεμο της ελιάς... (Τη φωτογραφία παραχώρησε ο Γεώργιος Ευστρατίου Σκλεπάρης)

Ο ΞΕΝΟΣ ΤΗ Σ Κ Α ΤΟ Χ Η Ν ** Οκτώβρης του 1943 και το νησί μας ήταν σκλα­ βωμένο από τους Γερμανούς. Μέσα στην αξημέρωτη νύχτα της φασιστικής σκλαβιάς, αχτίνες φωτεινές άρχισαν να φωτίζουν τον ουρανό της Ευρώπης. Σ ’ όλα τα μέτωπα του πολέμου οι σύμμαχοι χτυπούσαν το ναζιστικό θεριό και το ανάγκαζαν ν ’ αναδιπλώνε­ ται λαβωμένο στη μονιά του. Οι Γερμανοί κι εδώ στο νησί μας άρχισαν να νιώ­ θουν πως η ασφάλειά τους κλονιζόταν. Έπαψαν να κυκλοφορούν μόνοι. Διπλασιάσαν τις φρουρές τους κι αισθάνονταν να γίνεται μέρα με τη μέρα μεγαλύτε­ ρη η απομόνω σή τους. Οι Γ ερμανοί όμω ς της Γκεστάπο, ποτισμένοι από το βρομερό αφιόνι του ναζισμού, με την εξέλιξη του πολέμου, γίνοντα ν ακόμα πιο σκληροί, πιο αδίσταχτοι, έτοιμοι να κατα­ σπαράξουν ό,τι τους φαινόταν ύποπτο. Θα είχαν περάσει μεσάνυχτα, όταν ακούστηκαν συνθηματικά χτυπήματα στο παράθυρο του Γιώργου. Ανοιξε την πόρτα και χάθηκε μέσα ο σύνδεσμος, ένας άφοβος νεαρός από την Πέτρα, ο Τάκης. Ήρθε ο καπε­ τάν Απόστολος Γλάρος και μας έφερε έναν καταδιωκόμενο, ανακοίνωσε. Ο καπετάν Απόστολος έκανε ταχτι­ κά ταξίδια από τη Σαλονίκη στο νησί, φέρνοντας σιτά­ ρι, και φόρτωνε λάδια και σαπούνια από τη Λέσβο. Ο ξένος, τ ’ όνομά του δε μας το είπε, μας παρακά­ λεσε να ειδοποιήσουμε την οργάνωση. Αλλά να μη μάθει η χωροφυλακή τίποτα. Ή ταν ο τρόμος και ο φόβος τότε η υποδιοίκηση χωροφυλακής της Μή­ θυμνας. Ο ενωμοτάρχης και ο χωροφύλακας Ιωσήφ, μίσθαρνα όργανα των Γερμανών, πρόδιναν χωρίς κανένα δισταγμό τους Έλληνες πατριώτες και τους Εγγλέζους, που είχαν αποκοπεί τότε στην Ελλάδα. Από το χωριό μας παρέδωσαν στους Γερμανούς το Βασίλη Κονιάρη και τον Αντώνη Λιαμή, που τους εκτέλεσαν στις 26 Οκτώβρη του 1942 στα Τσαμάκια της Μυτιλήνης. Ο διοικητής, καθώς και όλοι οι χωρο­ φύλακες, ήταν καλοί άνθρωποι και καθαροί Έλληνες, αλλά έτρεμαν τους δυο απάτριδες συναδέλφους των. Έπιασε πια να ξημερώνει. Πήγαν προσεχτικά στο σπίτι του αρχηγού, κοντά τους ήταν, πενήντα μέτρα απόσταση. Ετοιμαζόταν ο αρχηγός να φύγει για το γραφείο του, ήταν ο είρηνοδίκης του χωριού. Τους άκουσε προσεχτικά κι έδωσε διαταγή στο σύνδεσμο: Τ’ απόβραδο να φέρουν τον ξένο στο περιβόλι του Γιώργου, κοντά στο γεφύρι. Καλωσόρισαν οι άνθρω­ ποι του ΕΑΜ τον καταδιωκόμενο, μίλησαν μαζί του και τους διηγήθηκε ότι υπηρετούσε στην Ασφάλεια Θεσσαλονίκης κι ότι έβγαζαν ταυτότητες πλαστές σε καταδιωκόμενους Έλληνες κι Εγγλέζους. Οι Γερμανοί έμαθαν τη δράση τους κι ένα απόγευμα η Γκεστάπο έπιασε όλους τους συνεργάτες του. Εκείνος από τύχη γλίτωσε. Εκείνη τη βραδιά βρισκόταν στην Αρετσού, στο σπίτι του ξάδελφού του που γιόρταζε. Αύσσαξαν

οι Γερμανοί να τον γυρεύουν, μα το πουλάκι είχε πετάξει. Τον επικήρυξαν λοιπόν με μεγάλο χρηματικό ποσό και δημοσίευσαν τη φωτογραφία του στις κατοχικές εφημερίδες της Σαλονίκης και της Αθήνας. Στην κούλα του Γιώργου έφεραν τον ξένο και σ’ απόσταση διακόσια μέτρα δυο οπλισμένα παλικάρια του ΕΑΜ τον φύλαγαν. Ο Γιώργος έκανε ό,τι μπο­ ρούσε να περιποιείται τον ξένο. Μπόλικα ήταν τα φρούτα από τον μπαξέ, τ ’ αβγά και το γάλα, λιγότερο το μαγειρεμένο φαγητό στις φοβερές εκείνες μέρες της κατοχικής πείνας. Η Οργάνωση πάσχιζε να βρει τρόπο να τον φυγαδέψουν μέσω Τουρκίας για τη Μέση Ανατολή. Μια μέρα σταμάτησε μπροστά στο περιβόλι ένα μαύρο γερμανικό αυτοκίνητο. Βγήκαν δυο Γερμανοί, με τον Αρμένη διερμη νέα της Γκεστάπο Μ υτιλήνης. Προχώρησαν προς τον μπαξέ με τα φρούτα. Ο Γιώργος ενημέρωσε τον ξένο. Εκείνος έβγαλε το πιστόλι του, ένα εννιάρι πλακέ κι ετοιμάστηκε να πουλήσει ακριβά το τομάρι του. Πάρε, Γιώργο, κι εσύ το δικό σου όπλο κι έλα κοντά μου, να χτυπήσουμε κι οι δυο μαζί. Μα ο Γιώργος δεν είχε όπλο. Τότε η Οργάνωση είχε οπλισμένους τους παλιούς αγωνιστές. Έτρεξε πρόθυμα ο Γιώργος στους Γερμανούς, τους καλωσόρισε, έκανε πως χάρηκε, που τίμησαν τον μπαξέ τους... Τους οδήγησε προς το μαγκανοπή­ γαδο, που γύριζε το ζο κι έβγαζαν οι κουβάδες γάργα­ ρο νερό, και κάθισαν στη χαβούζα με τα χρυσόψαρα. Γέμισε ένα κα λάθι μήλα, αχλάδια , ρόδια κ α ι κυδώνια, κι άρχισαν να τρώνε με βουλιμία. Πολύ είχε τρομάξει ο Γιώργος, όταν τους είδε που έρχονταν, τώρα όμως χαιρόταν με την εξέλιξη. Γέμισε άλλο ένα καλάθι με φρούτα και είπε στο διερμηνέα πως πολύ θα χαρεί να τα πάρουν μαζί τους. Περνώντας μέσα από τα δέντρα, οι Γερμανοί και ο Αρμένης έκοβαν ό,τι φρούτο καλό χτυπούσε στο μάτι τους. Στο αυτοκίνητο άδειασαν τα φρούτα κι ο Γερμανός λοχίας έβαλε μέσα στο καλάθι δυο κουρα­ μάνες σικάλεως κι ένα βάζο αντιμπρίνες, κάτι κίτρι­ να χά πια , πολύ αποτελεσματικά για τη μαλάρια, ελώδη πυρετό, που ταλαιπωρούσε τότε αφάνταστα τους ξοχάρηδες του κάμπου. Έφυγαν οι μουσαφίρη­ δες για τη Μυτιλήνη. Για τα φρούτα λοιπόν είχαν σταματήσει, δόξα σοι ο Θεός. Ωστόσο η οργάνωση φοβόταν το κακό μάτι του σπιούνου. Μετέφεραν τον ξένο σε ασφαλέστερο μέρος, που να μην έχουν πρόσβαση σ’ αυτό τ ’ αυτοκί­ νητα. Στο κα ινούριο κρησφύγετο ο Γιώργος από κοντά. Μια νύχτα ήρθαν τέσσερα παλικάρια, οι δυο με κατακαίνουριες στολές, με τόμιγκαν αυτόματα και σταυρωτά φισεκλίκια. Ήταν κομάντος της συμμαχι­ κής αποστολής. Τ ’ άλλα δυο παλικάρια, που ήταν από το χωριό, άφησαν τους κομάντος και γύρισαν πίσω. Κόντευαν πια μεσάνυχτα. Ο Γιώργος τους οδήγη-

σε στον πίσω γιαλό, στα μεγάλα θέρμα. Έκαναν με το φακό το σύνθημα και μέσα από τη σκοτεινιασμένη θάλασσα ξεπρόβαλε μια λαστιχένια βάρκα. Αγκά­ λιασε ο ξένος το Γιώργο, τον φίλησε σταυρωτά. Δε θα ξεχάσω ποτέ τι έκανες για μένα, είπε, και του έβαλε στο χέρι του το πιστόλι του. Κράτα το να υπερασπί­ ζεις τον εαυτό σου. Κάποτε ο πόλεμος θα τελειώσει, καλή αντάμωση να έχουμε. Τους πήρε η βάρκα και χάθηκαν μέσα στη νύχτα. Ακούστηκε μια μηχανή να δουλεύει, ξεμάκρυνε, κι άκουγες πια το κύμα που σπούσε στ’ ακρογιάλι. Θα κόντευε χρόνος από τότε, οι Γερμανοί έφυγαν στον αγύριστο ντροπιασμένοι. Το νησί μας ήταν ελεύθε­ ρο. Ο κόσμος βγήκε στους δρόμους με άκρατο ενθου­ σιασμό, αγκαλιαζόταν και φιλιόταν. Ήταν το λεύτερο ξέσπασμα ενός περήφανου λαού, που έζησε τέσσερα ολόκληρα χρόνια τη φοβερή καταπίεση των ναζιστών. Ολόκληρο το νησί τραγουδούσε. Τα βουνά, οι κάμποι, οι ρεματιές, οι νεροσυρμές, τ ’ αθώα χωριατόπουλά διαλαλούσαν πως μια καινούρια χαρούμενη εποχή έρχεται. Τα χρόνια περνούσαν κι ο Γιώργος ασχολήθηκε με το εμπόριο. Στη Σαλονίκη πήγαινε φρούτα με καΐκια από το νησί και ψώνιζε διάφορα εμπορεύματα για το μαγαζί που είχαν ανοίξει στο χωριό. Σ ’ ένα ταξίδι είχε πουλήσει τα φρούτα, αγόρασε τα χρεια­ ζούμενα εμπορεύματα, τα φόρτωσε στο καΐκι, που ήταν αραγμένο μπροστά στου Κονιόρδου το μέγαρο. Το βράδυ θα έφευγαν για το νησί. Θα ήταν μεσημέρι. Από την Τσιμισκή και από το λουτρό «Παράδεισος» ξεχύθηκε κόσμος πολύς στην πλατεία Αριστοτέλους. Αγόρια και κορίτσια, μεγάλοι και μικροί, μεσόκοποι και γέροι, κρατώντας ελληνι­ κές σημαίες και πλακάτ με περιστέρια και κλαδιά ελιάς φώναζαν Ειρήνη, Ποτέ πια πόλεμος, Ειρήνη, Ειρήνη... Ένα παλλόμενο πάθος κυριαρχούσε παντού. Το σκέλεθρο του πολέμου τότε στην Κορέα θέριζε καθημερινά αμέτρητα ανθρώπινα κορμιά. Τα συνθή­ ματα πάλι Ειρήνη, αδέλφια, Ειρήνη. Τ ’ άκουσε ο Γιώργος, έτρεξε κοντά τους, βάλθηκε να φωνάζει μ’ όλη τη δύναμή του Ποτέ πια πόλεμος και με μια κραυγή μεγάλη Ειρήνη. Ένα δυνατό χαστούκι και τα μάτια του Γιώργου θόλωσαν, το στόμα του μάτωσε. Έκανε να διπλωθεί στις πλάκες της πλατείας, μα το χέρι του ασφαλίτη τον άρπαξε από το γιακά, τον έστησε όρθιο και τον έσπρωξε. «Τράβα μπρος», πρόσταξε. Παραζαλισμένος ο Γιώργος προχωρούσε βου­ βός και ο ασφαλίτης από πίσω. Η Ασφάλεια της Θεσσαλονίκης δεν ήταν μακριά. Μια παλιά ξεβαμμένη πολυκατοικία, τα παράθυρα με σιδερένια κάγκελα και τα τζάμια θολά από τη σκόνη, έδιναν έναν τόνο σκουρότερο από τους γκρί­ ζους ξεφτισμένους τοίχους. Μονάχα το ξύλινο φυλά­ κιο, δεξιά στην είσοδο, ήταν φρεσκοβαμμένο με άσπρες και θαλασσιές ρίγες. Ο σκοπός κρατούσε το αυτόματο και κοίταζε βλοσυρά τους ανθρώπους, που κουβαλούσαν ασταμάτητα οι αστυνομικοί.

Αναρίθμητοι όσοι πήραν το δρόμο της Μέσης Ανατολής, στα δύσκολα χρόνια της Κατοχής... Αναμνηστική φωτογραφία συστρατιωτών από τη Αέσβο στην Καφριόνα της Παλαιστίνης (2.1.1943). Διακρίνονται, από αριστερά: Παναγιώτης Αριστείδη Ταστάνης (Παράκοιλα), (;) Σκοπελίτης (;) (Γέρα) και Αναστάσιος Ιωάννου Στεφανής (Αγιάσος). (Τη φωτογραφία παραχώρησε ο Αρης Ταστάνης)

Μπήκαν μέσα κι ο ασφαλίτης τον έσπρωξε δεξιά στη μεγάλη σάλα. Ολόγυρα, στα παγκάκια, καμιά τριανταριά άνθρωποι κάθονταν βουβοί, με σκυμμένα τα κεφάλια να περιμένουν. «Κάτσε εδώ», πρόσταξε, και με μια σπρωξιά τον ανάγκασε να καθίσει ανάμε­ σα σε δυο μακρυμάλληδες. Ο ασφαλίτης τραβά στο απέναντι γραφείο, που μπαινοβγαίνουν αστυνομικοί με τους κρατούμενους. Ο Γιώργος ακόμα ζαλισμένος από το χαστούκι. Ένας αναβρασμός γίνεται μέσα του, ένα συναίσθημα ντρο­ πής τον ταράζει. Μα δεν πρέπει τώρα να φοβάται, δεν έκανε τίποτα κακό, γιατί να του φερθεί έτσι αυτός ο ασχημομούρης αστυνομικός. Θα τα πει όλα στον αξιωματικό, δεν είναι αλήτης. Ο αστυνόμος θα τον καταλάβει και θα του δώσει δίκιο. Μέσα του όμως δεν είναι σίγουρος γ ι’ αυτό. Γυρνά, βλέπει τους άλλους που περιμένουν. Όλοι τους έχουν σκυμμένο το κεφάλι, άλλοι το γέρνουν μπρος κι άλλοι το κρατούν με τα δυο τους χέρια στα γόνατα. Στο βάθος του διαδρόμου η πόρτα στο γρα­ φείο του αστυνόμου ανοίγει, βγαίνει ένας κρατούμε­ νος και πίσω του ένας αστυνομικός. Στρίβουν αρι­ στερά κι αρχίζουν να κατεβαίνουν μια σκάλα και να χάνονται μέσα. Εκεί θα είναι το μπουντρούμι, συλλο­ γιέται κι ανατριχιάζει στη σκέψη μην τον κρατήσουν

και το καΐκι είναι έτοιμο να φύγουν το βράδυ. Ένας αστυνομικός γνέφει σ’ ένα νεαρό που κάθε­ ται απέναντι. Εκείνος σηκώνεται με αργές κινήσεις και τον ακολουθεί. Μπαίνουν στο γραφείο και κλεί­ νουν την πόρτα του αστυνόμου. Ο Γιώργος δε θέλει να σκέφτεται πια, ρίχνει το βλέμμα του γύρω, κοιτάζει τους άλλους ανθρώπους. Είναι όλοι τους βουβοί κομπάρσοι σ’ ένα δράμα που παίζεται χωρίς λόγια. Η ώρα περνά. Κάθε τόσο φεύγουν από τη σάλα ένας δυο άνθρωποι, μα η σάλα δεν αδειάζει, γιατί φέρνουν καινούριους. Κάθονται κι αυτοί, κοιτάζουν γύρω τους μια ματιά και γίνονται κι αυτοί σαν τους άλλους. Σκύβουν το κεφάλι και περιμένουν. «Σήκω επάνω, ρε», ήταν η φωνή του ασφαλίτη. Τινάζεται επάνω, τον ακολουθεί. Πηγαίνοντας προς το γραφείο του αστυνόμου, ο Γιώργος ταλαντεύεται ανάμεσα στο φόβο και στην ελπίδα. Μπαίνουν μέσα στο γραφείο, ο ασφαλίτης χαιρετά με το χέρι στο πηλήκιο, χτυπώντας ελαφρά το πόδι του στο πάτω­ μα. Στο βάθος του δωματίου ο αστυνόμος είναι στο γραφείο του, γέρνει στην πολυθρόνα του. Κρατάει ένα μολύβι. Το πρόσωπό του είναι στη σκιά. Ο Γιώργος στέκεται στη μέση του δωματίου, ανα­ ποφάσιστος, συμμαζεμένος. Ο αστυνόμος σηκώνει το κεφάλι του, κοιτάζει τον κρατούμενο με προσοχή, δε μιλάει, έπειτα γνέφει στον αστυφύλακα να έρθει κοντά του. Τον ρωτάει κάτι σιγανά. Εκείνος του ανα­ φέρει κάμποση ώρα ψιθυριστά κι αυτός. Ο αστυνόμος του κάνει μια κίνηση με το μολύβι, σα να του λέγει φύγε τώρα. Ο αστυφύλακας δεν κατά­ λαβε, κοιτάζει ξαφνιασμένος. «Βγες έξω», του λέγει αυστηρά ο αστυνόμος, «κατάλαβες τώρα;» Απορεί ο αστυφύλακας, κάνει κάτι να πει, το μετανιώνει, ανοί­ γει την πόρτα, βγαίνει και την ξανακλείνει πίσω του. «Για έλα εσύ πιο κοντά», του λέγει ο αστυνόμος ήρεμα. Πλησιάζει ο Γιώ ργος προς το γραφείο. Ο αστυνόμος τώρα έχει σηκώσει το κεφάλι του. Σταματά με απορία ο Γιώργος, αμφιβάλλει για μια στιγμή, μήπως μοιάζει μόνο. Μα όχι, όχι, αυτός είναι. Ανοίγει το στόμα του, κάνει κάτι να πει, τα λόγια του κομπιάζουν, δε βγαίνουν. Ωστόσο κάνει κουράγιο, αναφωνεί: Ο ξένος της Κατοχής. Και ο αστυνόμος χαμογελάει.

- Αοιπόν, φίλε μου, τι συμβαίνει; Μ πλεξίματα βλέπω, ο ίδιος, όπως τότε. Η καρδιά του Γιώργου πάει να σπάσει. Ένα φως έχει ξεχυθεί γύρω από τον αστυνόμο, κάνει να γελά­ σει. Ο Γιώργος παίρνει θάρρος και τα λέγει όλα.

- Άκουσα τον κόσμο να φωνάζει Ειρήνη, Ποτέ πια πόλεμος, ένθουσιάστηκα κι άρχισα να φωνάζω κι εγώ, ώσπου το χαστούκι του αστυφύλακα μ’ έριξε κάτω.

- Πάντα ο ίδιος, αυθόρμητος, ειλικρινής, ονειροπόλος.

- Φίλε μου, μπας και είσαι ποιητής; - Όχι, έμπορος είμαι.

- Έμπορος! Μπράβο σου, του λέγει ο αστυνόμος με θαυμασμό. Τώρα, του λέγει, ξεμπέρδεψες. Θα πας δίπλα να πλυθείς και σε λίγο τελειώνω κι εγώ. Θα πάμε σπίτι μου, να σε γνωρίσει η γυναίκα μου, που τόσα πολλά της έχω πει για σένα.

- Σ ’ ευχαριστώ, ξένε της Κατοχής, να μ’ επιτρέ­ ψεις όμως να φύγω. Το καΐκι είναι φορτωμένο μπρο­ στά στου Κονιόρδου και μόλις βραδιάσει θα φύγουμε για το νησί. Με περιμένουν οι δικοί μου. Ο αστυνόμος σκέφτεται και το πρόσω πό του φωτίζεται μ’ ένα χαμόγελο.

- Αφού το θέλεις, θα φύγεις, αλλά πρώτα θα με ακούσεις. Β λέπεις πω ς περνάμε άσχημες μέρες. Πρόσεχε, καλέ μου φίλε, κλείνε το στόμα σου, κάνε τα στραβά μάτια, μη βρεις τον μπελά σου. Κόσμος και κοσμάκης χάνεται, φουρτούνα είναι και θα περάσει. Άλλωστε, δε θα πέφτεις πάντα μπροστά μου, την κρί­ σιμη ώρα, για να σε σώζω. Δάκρυσε ο Γιώργος.

- Σωστά μίλησες, ξένε της Κατοχής. Θαρρείς όμως πως το θέλω κι εγώ... Κάθομαι και λουφάζω και οι μέρες περνούν. Μα σαν βλέπω το άδικο...

- Προηγουμένως σε είπα ποιητή, μα τώρα βλέπω πως είσαι και μπουνταλάς. Ο αστυνόμος κάθισε στενοχωρημένος στο γρα­ φείο του, έγραψε κάτι σε μια κόλλα χαρτί, τη σφράγι­ σε, έβαλε την υπογραφή του.

- Κράτα αυτό το χαρτί κι εύχομαι ποτέ να μη σου χρειαστεί. Μα σαν σου έρθει δύσκολη ώρα, να γλιτώ­ σεις τουλάχιστον το ξύλο. Άντε τώρα στο καλό και το βραδάκι θα έρθουμε με τη γυναίκα μου στο λιμάνι να σ’ αποχαιρετίσουμε. Ο ήλιος έγειρε πια να βασιλέψει. Οι ναύτες ετοί­ μαζαν το καΐκι, πήραν τις κουμπάνιες μέσα, γιόμισαν και τα τρ ία β αρελάκια νερό α πό τη βρύση του Αιμεναρχείου, σκέπασαν τ ’ αμπάρια με τα καπάκια τους, έριξαν από πάνω μουσαμάδες, τα κλείδωσαν με αλυσίδες. Ετοίμασαν τα πά ντα, μουδάρισαν τον παπαφίγκο να είναι έτοιμος, έλυσαν το πλωριό πάνι, ετοίμασαν και το στάτζο, εξέτασαν τα ρέλια ένα ένα, έβαλαν πετρέλαιο στις λάμπες της γραμμής και τις άναψαν. Ο μηχανικός δοκίμαζε τη μηχανή κι ο καπε­ τάνιος έτοιμος να σηκώσει το σινιάλο αναχώρησης. Ένα αυτοκίνητο της αστυνομίας σταμάτησε μπρο­ στά στο καΐκι. Κατέβηκε ο ξένος της Κατοχής με τη γυναίκα του, αγκάλιασαν το Γιώργο και τον φίλησαν. Η γυναίκα του τον ευχαρίστησε για ό,τι είχε κάνει τότε στον άντρα της και ο αστυνόμος του έδωσε ένα κουτί θεσσαλονικιό μπακλαβά. Σήκωσε ο καπετάνιος το σινιάλο αναχώρησης, λύσαν πρυμάτσες. Η μηχανή δούλεψε στο ολοταχώς και το καράβι ξεχύθηκε σαν τρ ίχ ρ ο ν ο ά τι στο Θερμαϊκό. Μέσα στο μούχρωμα του βραδινού, στην προκυμαία της Σαλονίκης, δυο άνθρωποι κουνούσαν τα χέρια τους χαιρετώντας.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΣΑΛΙΚΗ1

ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΣ ΣΤΑ ΑΝΘΡΑΚΩΡΥΧΕΙΑ ΤΟΥ ΒΕΛΓΙΟΥ Ένας Αγιασώτης ανθρακωρύχος του χτες αφηγείται... Επιθυμώντας να συγκεντρώσουμε στοιχεία για τους απανταχού της γης μετανάστες μας και για τις εργασιακές συνθήκες που αντιμετώπισαν, απο­ ταθήκαμε σε πολλούς και τους παρακαλέσαμε να μας γράψουν «μνήμες» και να θέσουν στη διάθεσή μας φωτογραφικό και άλλο υλικό. Στο παρόν τεύ­ χ ο ς δημοσ ιεύουμε τα όσα μ α ς έγραψ ε ο καλός συνεργάτης και ανταποκριτής μας στη Μελβούρνη Παναγιώτης Ευστρατίου Τζέγκος ή Παγίδας. ΓΙΑΝΧΑΤΖ

Τ ο 1955 απολύθηκα από το στρατό και, επειδή οι συνθήκες ζω ής τότες ήταν αρκετά δύσκολες, αναγκάστηκα να μείνω στον Πειραιά. Εκεί βρήκα μια δουλειά με σαράντα δραχμές τη μέρα. Τα χρή­ ματα αυτά ήταν πολύ λίγα, για να ζήσεις εκείνη την εποχή. Π αρ’ όλα αυτά τα βόλευα και κάπου κάπου έστελνα κα ι κανένα εκα τόφ ρα γκο στους γο νείς μου, για να πιουν και αυτοί έναν καφέ από μένα. Το 1956 όμως η επιχείρηση στην οποία δούλευα έκλεισε και μαζί με το αφεντικό αρχίσαμε να κοι­ τάζουμε για το εξωτερικό. Μας πληροφορούν πως μπορούμε να πάμε για εργασία στα α νθρακω ρυ­ χεία του Βελγίου, με δίχω ς πολλές διατυπώ σεις. Βέβαια το πιστοποιητικό κοινωνικών φρονημάτων ήταν απαραίτητο. Σ ’ αυτό το σημείο μας βρήκαν κ α ι το υ ς δυο μ περ δεμ ένους κ α ι χρειάσ τηκε να κ ά νουμ ε «δήλωση» για τη δράση μας κα τά την περ ίοδο 1943-1945. Τι δράση είχα εγώ τότες, τη στιγμή που είχα γεννηθεί το 1931; Κ αι όμω ς με

υποχρεώσανε και αποκήρυξα ολόκληρη την τότες Σοβιετική Ένωση, μαζί και το Κ.Κ.Ε., που δρούσε, λέει, έξω από την Ελλάδα. Οι «δηλώσεις» έγιναν, δ η μ ο σ ιεύ τη κ α ν στην τ ό τ ε ς δ ε ξ ιά εφ η μ ερ ίδ α «Α κρόπολις» και, αφού π ια γίναμε καλά π α ιδιά και οι δυο μας, μας δώσανε το ψυχοχάρτι και τέλη του 1956 αναχωρήσαμε για το Βέλγιο εγώ και ο Ευστράτιος Τζανετόγλου του Μιχαήλ. Στο καράβι βρήκαμε και το Βασίλη Δεμιργκέλη του Ηρακλή, ο οποίος ξεκίνησε από την Αγιάσο και αυτός, για να βρει μια καλύτερη ζωή. Τώρα γίναμε τρεις μέσα στο καράβι «Μιαούλης», που αναχωρήσαμε για το Μ πρίντεζι της Ιταλίας και από εκεί για το Βέλγιο με το τρένο. Φτάσαμε στο Βέλγιο λίγες μέρες προ­ τού τ ις γ ιο ρ τ έ ς το υ 1956, στην κ ω μ ό π ο λ η Τα Γουνίοτο. Η αποστολή εργάτες, που πηγαίναμε για δουλειά στο Βέλγιο, ήμασταν πάνω από εκατό. Στη Γα Γουνΐοτο, όταν φτάσαμε, μας χώ ρ ισ α ν και ο κάθε «πατρώνος» έπαιρνε την ομάδα που χρειαζό­ τα νε. Ε μ είς κ α ι οι τρ ε ις πή γα με μα ζί στο ίδ ιο ανθρακωρυχείο, σε διαφορετικές βάρδιες. Τώρα πώ ς αντικρίζουμε το ασανσέρ του ανθρα­ κωρυχείου, που ο Θεός να το κάνει ασανσέρ! Έ νας σ κ ελ ετό ς α π ό σ ίδ ε ρ α , β ο υ τη γμ έν ο ς μέσα στη λάσπη! Ό τα ν ήρθε η ώ ρα μαζί με τον υπεύθυνό μου, τρύπωσα και εγώ μέσα και λέγω «όπα το τοπ και καλή καβάλα». Αφού κλείσανε τα κάγκελα και χτύπησε το σύνθημα, ξεκινάμε για τον κατήφορο. Π οιος είδε το διάβολο και δεν τον φοβήθηκε! Η ταχύτητα με την οποία έτρεχε ήταν μεγάλη και οι λάσπες και τα νερά που έτρεχαν επάνω σου ήταν

Ο συνεργάτης μας Παναγιώτης Ευστρατίου Τζέγκος (Παγίδας) σε ανθρα­ κωρυχείο του Τα Γουνίετυ του Βελγίου, την ημέρα της εορτής της Αγίας Βαρβάρας, προστάτισσας των ανθρακω­ ρύχων (1957).

ανυπόφορα. Κατεβήκαμε 600 μέτρα βάθος, αλλά αργότερα που άλλαξα ανθρακω ρυχείο το βάθος διπλασιάστηκε. Τότες πια είχα συνηθίσει στη δου­ λειά και δε μ ’ ένοιαζε τίπ ο τες. Τα χρήματα που π α ίρ ν α μ ε ήταν α ρ κετά , για να ζήσουμε κ α ι να βάλουμε και κάτι στην μπάντα για ώρα ανάγκης. Με τους χ ω ρ ια ν ο ύ ς ανταμ ώ ναμ ε μονάχα τα σαββατοκύριακα και όλο και κάτι είχαμε να πούμε για το χω ριό μας και για τους χω ριανούς μας. Ο καιρός κυλούσε αρκετά καλά, αφού πια μας είχε φύγει το άγχος της δουλειάς. Και μια μέρα, όπως γύρισα από τη δουλειά μου το βράδυ, βρήκα να με π ε ρ ιμ έ ν ε ι ο Α ρ ισ τε ίδ η ς Κ α ν τ α ρ τ ζ ή ς α π ό τη Μυτιλήνη, που η μητέρα του ήταν από την Αγιάσο. Είχαμε καλές γνωριμίες από τη Μυτιλήνη, γ ι’ αυτό και ήρθε στην παρέα μας. Αργότερα πληροφορήθη­ κα από τους δικούς μου από την Αγιάσο πω ς την ίδια χρονιά φτάσανε στο Βέλγιο και άλλοι χω ρια­ ν ο ί, ο Σ τρ α τή ς Τ σ ο υ κ α ρ έλ η ς ή Ζ ο ρ μ π ά ς το υ Β α σ ιλ είο υ κ α ι ο Θ εμ ισ το κ λ ή ς Β έτσ ικ α ς ή Γουλέλης, αλλά ποτές δεν ανταμώσαμε σαν χω ρια­ νοί, λόγω εργασίας και αποστάσεως. Εγώ παρέμεινα στο Βέλγιο μέχρι τέλη του 1959. Τότες μου γράψανε οι γονείς μου πω ς η πρόσκλη­ σή μου εγκρίθηκε και πω ς θα πρέπει να επιστρέψω στη Μυτιλήνη, για να περάσω από γιατρούς, για να ξεκινήσω για νέες π ε ρ ιπ έ τε ιε ς, για τη μακρινή Αυστραλία. Σε μικρό χρονικό διάστημα τακτοποι­ ήθηκαν τα πάντα και στις αρχές του 1960 αναχώ ­ ρησα για το δγάηογ της Αυστραλίας. Τώρα βρίσκο­ μαι με π ο λ λ ο ύ ς χ ω ρ ια ν ο ύ ς κ α ι φ ίλ ο υ ς κ α ι το κυριότερο είναι ότι εδώ μας επιτρέπανε να κάνου­

με ό ,τι δ ο υ λ ειά ήθελε ο κ α θ έν α ς μας, ενώ στο Β έλγιο ήμασταν α π ο κ λ εισ τικ ά κ α ι μόνο για τα ανθρακωρυχεία, για τί τέτοια ήταν η σύμβαση της Ελλάδας και του Βελγίου. Μετά το 1960 πήγανε κ α ι ά λ λ ο ι χ ω ρ ια ν ο ί μ α ς στο Β έλ γ ιο , ό π ω ς ο Γιάννης Καρέτος του Ευστρατίου, με την οικογένειά του, και ο Γιάννης Τσουλέλης του Παναγιώτη, επίσης με την οικογένειά του, αλλά και άλλοι που παραμένουν ακόμα εκεί, αλλά δε γνωρίζω τα ονό­ ματά το υ ς. Α πό μας το υ ς π ρ ώ τ ο υ ς ο Σ τρ α τή ς Τσουκαρέλης ή Ζορμπάς έφυγε οικογενειακώς για τον Καναδά, ο Θεμιστοκλής Βέτσικας ή Γουλέλης κ α ι ο Β α σ ίλ ειο ς Δ εμ ιρ γ κ έλ η ς β ρ ίσ κ ο ν τ α ι στο δγάηογ και ο Ευστράτιος Τζανετόγλου έφυγε για τις ΗΠΑ, για το Σικάγο, όπου το 1973 πέθανε από α προσ εξία για τρ ώ ν. Ο Α ρισ τείδη ς Κ ανταρτζής έμεινε στο Βέλγιο και έκανε δική του επιχείρηση ρέστοραν. Έ να βράδυ όμω ς, π ρ ο το ύ κλείσει το κατάστημα, ένας νεαρός Βέλγος που τον επισκέ­ πτεται του ζητάει να τον σερβίρει με τον τρόπο το δικό του, που ο Κανταρτζής δε δέχτηκε. Ο νεαρός δεν έχασε καιρό, τράβηξε το πισ τόλι του και τον ξάπλωσε νεκρό μπροστά στη γυναίκα του το 1982. Ο γρ ά φ ω ν βρίσκεται με την οικ ογένειά του στη Μ ελβούρνη. Αυτά εν ο λ ίγο ις για το Βέλγιο. Αν παρέλειψα τίποτες, ας με συγχωρέσουν όσοι γνω ­ ρίζουν περισσότερα από μένα. Μελβούρνη, 3.12.1998

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΤΖΕΓΚΟΣ (ΠΑΓΙΛΑΣ)

Από τα ανθρακωρυχεία του Βελγίου ο Παναγιώτης Τζέγκος ήρθε στην Αυστραλία και έγινε ενεργό μέλος των λε­ σβιακών σωματείων, συμμετέ­ χοντας σε ποικίλες πολιτιστικές δραστηριότητες... Στη φωτο­ γραφία διακρίνονται, από αρι­ στερά, ο Γρηγόρης Ξαφέλης, ο Γιάννης Ανδρικού, ο Πανα­ γιώτης Τζέγκος και στο βάθος ο Αευτέρης Καμπιρέλης. Στιγμιότυπο από την παρου­ σίαση της ηθογραφίας του Αντώνη Μηνά «Ωραία Μπουτζαλιά μου» στις 11.11.1994 στο Ρ3Γ306 Τ1ΐ63ΐΓ6 ΝΙΟΑ (ΝηΙΪΟΙΙΒΙ ΙΠ8ΐίΙυΐ6 Οί* θΓΗΙΪΙίϊίίθ Α γΙ) του ΚυηΜη^Ιοη.

ΠΤΥΧΕΣ ΤΗΣ ΝΕΟΤΕΡΗΣ ΜΑΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Αγιασώτες πολιτικοί κρατούμενοι στη Γιούρα Η

Γυάρος ή Γιούρα είναι μικρό ξερονήσι του Α ιγαίου με εμβαδόν 23 τετραγω νικά χιλιόμετρα. Βορειοανατολικά γειτονεύει με την Άνδρο, ανατολικά με την Τήνο, νοτιοανατολικά με τη Σύρο, δυτικά με την Κέα (Τζια) και νοτιοδυτικά με την Κύθνο. Η Γιούρα σ’ όλους τους αιώνες έμεινε ακατοίκητη, για τον απλούστατο λόγο ότι ούτε παραγωγική είναι η γη της ούτε νερό έχει. Επιπλέον οι συνεχείς αέρηδες, η υγρασία, η ζέστη και τα τοπικά ρεύματα, την κάνουν από την ίδια της τη φύση να θανατώνει. Έτσι γίνεται κατανοητό, γιατί είχε επιλεγεί ως τόπος εξόντωσης των πολιτικών αντιπάλων από την αρχαιότητα. Ο Ρω μα ίος ισ το ρ ικ ό ς Τ ά κ ιτος αναφ έρει στα «Χρονικά» του: «...Ρωτήθηκαν οι γνώμες- κάποιος

καταδικαζόταν στην εσχάτη των ποινών. Ο Τιβέριος αντιτάχθηκε σ ’ αυτό. Ο Ασίνιος Γάλλος γνωμοδότησε λοιπόν να φυλακιστεί ο ένοχος στο νησί της Γυάρου ή στη Δονούσα. Όχι, είπε ξανά ο Τιβέριος. Αυτά τα δυο νησιά δεν έχουν νερό. Όταν αφήνουμε τη ζωή σε κάποιον, πρέπει να του αφήσουμε και τα μέσα για να ζήσει». Κι έτσι ο Σερήνος στάλθηκε στην Αμοργό.1 Μετά την οπισθοχώρηση του 1922 μετέφεραν στη Γιούρα 150 στρατιώτες από την Ανατολική Θράκη ως ανεπιθύμητους. Παρέμειναν 20 περίπου μέρες και τρέ­ φονταν με ξηρή τροφή. Από αυτούς οι 3 πέθαναν. Ακόμη και ο Ιωάννης Μεταξάς, που σκέφτηκε να χρησιμοποιήσει τη Γιούρα, δεν το αποτόλμησε. Η ανώτατη υγειονομική επιτροπή έδωσε αρνητική γνω­ μάτευση και έβγαλε το νησί ακατάλληλο. Το 1947 όμως η τότε κυβέρνηση δεν είχε δισταγμούς να χρησι­ μοποιήσει τη Γιούρα για εξόντωση πολιτικών κρα­ τουμένων. Πρώτη φορά χρησιμοποιείται τόσα χρόνια

Ο Ιωάννης Προκοπίου Πατράκης και ο Ευστράτιος Ηρακλή Αναστασέλης στη Γ ιούρα. (Τη φωτογραφία παραχώρησε ο Μιχάλης Πασχαλιάς)

συνέχεια και με σκοπό μονιμοποίησης. Όλες οι επο­ χές της βαρβαρότητας ωχριούν. Για την ιστορία πρέ­ πει ν ’ αναφέρουμε ότι αυτός που υπέδειξε τη Γιούρα για σ τρ α τόπεδο συγκέντρω σης ήταν ο Ά γγλος Ρότζερς Μπρίτζμαν (Βπά^Γπαη), τραυματίας του Α ' Παγκόσμιου Πολέμου. Έφεδρος ταγματάρχης είχε χρηματίσει διευθυντής σε αγγλική φυλακή. Ή ταν μέλος της Αγγλικής Οργανωτικής Αποστολής με επι­ κεφαλής τον Γουΐκαμ, που ήρθαν εδώ ως αποικιοκράτες, ειδικά για την οργάνωση των φυλακών και των σωμάτων ασφαλείας. Η Γιούρα στην ιστορία της νεότερης Ελλάδας χρη­ σιμοποιήθηκε σε δυο περιόδους ως τόπος συγκέντρω­ σης πολιτικών κρατουμένων. Και τις δυο φορές ο στό­ χος ήταν κοινός, να καθυποτάξουν το λαϊκό αίσθημα,

Αναμνηστική φωτογραφία. Διακρίνονται, από αριστερά: (;), (;), Μιχαήλ Παναγιώτου Συνοδινός και Παναγιώτης Ηλία Καχιλέλης. (Τη φωτογραφία παραχώρησε η Δέσποινα Παναγιώτου Καχιλέλη)

Ευστράτιος Γρηγορίου Νουλέλης

χρησιμοποιώντας την ωμή βία, τη δουλεία, την απομό­ νωση, τον υποσιτισμό, την αρρώστια, την τρομοκρα­ τία, με σκοπό το βιασμό της συνείδησης και την ανήθι­ κη τακτική της απόσπασης «δηλώσεων αποκήρυξης». Η πρώτη περίοδος, η περίοδος του εμφυλίου, άρχι­ σε στις 11 Ιούλη 1947 και βάσταξε ως τις 7 Οκτώβρη του 1952, όταν η κυβέρνηση Πλαστήρα, κάτω από τη γενική κατακραυγή του λαού και της διεθνούς κοινής γνώμης, υποχρεώθηκε να την καταργήσει με Βασιλικό Διάταγμα. Την εποχή αυτή πέρασαν από εκεί περίπου 18.000 κρατούμενοι. Ύστερα όμως από «πειθαρχικές μεταγωγές» ελαττώθηκαν στους 6.850 τον Αύγουστο το 1950. Από αυτούς το 75% το αποτελούσαν κατάδικοι των «μέτρων τάξεως», δηλαδή του Γ ' ψηφίσματος και του Νόμου 509/47. Το 1955, με αφορμή την από­ δραση 27 κρατουμένων από τα Βούρλα, ξανάφεραν κρατούμενους στη Γιούρα από άλλες φυλακές. Το κάτεργο ξανάκλεισε ύστερα από 5 χρόνια. Την πρώτη αυτή περίοδο του εμφύλιου πολέμου πολλοί είναι οι Αγιασώτες, οι οποίοι πέρασαν από αυτό το θανατονήσι: Αριστείδης Αντωνίου Βάλεσης (1907-1976), Π αναγιώ της Γεω ργίου Κ ασέτας, Παναγιώτης Ηλία Καχιλέλης (1926-1995), Δημήτριος Κωνσταντίνου Μαϊστρέλης (1904-1960), Ευρυβιάδης Βασιλείου Μ αϊστρέλης (1918-1994), Ε υστράτιος Π αναγιώ του Μ ανόλης (1903-1996), Ε υσ τράτιος Γρηγορίου Νουλέλης (1922-1948), Α ντώ νιος Χ αραλάμπου Π απουτσής (1911-1990), Μ ιχαήλ Ιω άννου Π α σ χα λιά ς, Β ασίλειος Κ ω νσταντίνου Πατσέλης, Μιχαήλ Παναγιώτου Συνοδινός (1924-

Αηξιαρχική πράξη θανάτου του Ευστρατίου Γρηγορίου Νουλέλη.

1966), Δημήτριος Γρηγορίου Τσουπής (1906-1979) και Νικόλαος Ευστρατίου Ψυρκάς (1922-1996). Οι παρακάτω μεταφέρθηκαν στη Γιούρα το 1948 από τις φυλακές Αίγινας: Κωνσταντίνος Παναγιώτου Αϊβαλιώτης (1914-1949), Ευστράτιος Π αναγιώτου Ακριβλέλης, Ευστράτιος Ηρακλή Αναστασέλης (1911-

Βασίλειος Κωνσταντίνου Πατσέλης

Κωνσταντίνος Παναγιώτου Αϊβαλιώτης

1980), Ευστράτιος Μιχαήλ Αξιομάκαρος, Ευστράτιος Ιωάννου Γανέλης (1904-1984), Οδυσσέας Ιωάννου Γ ζουντέλης (1915-1984), Ε υσ τρ ά τιο ς Ιω άννου Γριμανέλης, Ευστράτιος Βασιλείου Καβαδέλης (19081996), Σταύρος Βασιλείου Καλέλης (1887-1966), Όμηρος Αρχοντή Κοντούλης, Δημήτριος Ιωάννου Π απάνης, Ιω άννης Π ροκοπίου Πατράκης (19051969), Γαβριήλ Δημητρίου Περιβολαρέλης (19211993), Απελλής Γεωργίου Σκλεπάρης (1901-1993), Ό μ ηρος Α χιλλέα Σουσαμλής και Π α ναγιώ της Δημητρίου Χατζηραβδέλης ή Βράνης (1906-1966). Από τους παραπάνω δυο δε γύρισαν ποτέ πίσω στη γενέτειρά τους. Αυτοί είναι ο Κωνσταντίνος Πα­ ναγιώτου Αϊβαλιώτης και ο Ευστράτιος Γρηγορίου Νουλέλης. Ο πρώτος πέθανε στη Σύρο στις 11.1.1949 από μηνιγγίτιδα, σε ηλικία 35 ετών. Ο δεύτερος πέθα­ νε επίσης στη Σύρο τον Ιούλη του 1948 από κοιλιακό τύφο, σε ηλικία 26 ετών.2 Η δεύτερη περίοδος αρχίζει με τη δικτατορία των συνταγματαρχών στις 21.4.1967. Μεταφέρθηκαν τότε 7.500 πολιτικοί κρατούμενοι. Σταδιακά αργότερα άρχισαν να μεταφέρονται οι άνδρες στο Παρθένι, στη Λέρο, οι γυ να ίκ ες σ τις φυλακές Α λικαρνασσού Κρήτης και αλλού. Ο ρ ισ τικ ά έκλεισε τον Ιούλη του 1974 με την κατάρρευση της χούντας και οι τελευταίοι 44 κρατού­ μενοι επέστρεψαν με το πλοίο «ΕΛΑΑΣ». Τη δεύτερη αυτή περίοδο είχε και πάλι η Αγιάσος τη συμμετοχή της, σχετικά βέβαια μικρή, σε σύγκριση με την πρώτη περίοδο. Εκτοπίστηκαν στη Γιούρα οι π α ρ α κ ά τω : Π α να γιώ τη ς Α εω νίδα Α ϊβ α λ ιώ τη ς,

Αηξιαρχική πράξη θανάτου του Κωνσταντίνου Παναγιώτου Αϊβαλιώτη.

Παναγιώτης Γρηγορίου Εμβάλωμας (συνελήφθη στην Αθήνα), Γεώργιος Ηρακλή Π οδαράς (εκλεγμένος δημοτικός σύμβουλος), Α ντώ νιος Κ ω νσταντίνου Σ π η λια δή ς, Ε υ σ τρ ά τιο ς Δ ημητρίου Τσέγκος,

Αναμνηστική φωτογραφία πολιτικών εξόριστων στη Γ ιούρα. Διακρίνονται, από αριστερά, ο Ιωάννης Προκοπίου Πατράκης, ο Ευστράτιος Παράσχου Σκαρλάτος (Μπακάλης, παρωνύμιο), από το Μεσαγρό, και ο Γαβριήλ Δημητρίου Περιβολαρέλης.

Ο Αντώνιος Χαραλάμπου Παπουτσής (δεξιά) με τον άλλο­ τε βουλευτή του Κ.Κ.Ε. Αντώνιο Αμπατιέλο, στην «Καφενταρία», πριν από χρόνια...

Παναγιώτης Νικολάου Χατζησταύρος (εκλεγμένος δημοτικός σύμβουλος). Επίσης εκτοπίστηκαν οι π α λ ιο ί γνώ ριμοι της Γιούρας, μια και πή γα ινα ν για δεύτερη φορά: Ο Δ ημήτριος Γ ρηγορίου Τ σουπής και ο Γαβριήλ Δ ημητρίου Π εριβολαρέλης, ένας α πό τους π ιο

Αναμνηστική φωτογραφία από τη Γιούρα. Διακρίνονται, από αριστερά, ο Ευστράτιος Μιχαήλ Αξιομάκαρος, ο Κωνσταντίνος Παναγιώτου Αϊβαλιώτης και ο Ευστράτιος Ιωάννου Γριμανέλης. (Τη φωτογραφία παραχώρησε ο Ευστράτιος Ιωάννου Γριμανέλης)

σεμνούς, μα συνάμα και από τους πιο βασανισμένους αγω νιστές της αριστερός από την Αγιάσο, αφού πέρασε πάνω από 20 χρόνια στα ξερονήσια, χωρίς ποτέ να κάνει δήλωση μετάνοιας. Θα ήθελα να επισημάνω ότι πιθανόν να υπάρχουν και άλλοι αγωνιστές από την Αγιάσο, που να πέρα­ σαν αυτές τις δυο περιόδους από το θανατονήσι. Υπάρχει δυσκολία στη συλλογή πληροφοριών, γιατί πολλοί, που θα μπορούσαν να δώσουν στοιχεία, έχουν πεθάνει και κάποιοι άλλοι, που ζούνε σήμερα, δε θυμούνται τίποτα, έχουν συγκεκριμένα κενά μνή­ μης, γιατί δεν κάνουν καμιά προσπάθεια να διαχωρί­ σουν τις μνήμες από τις πολιτικές απόψεις. Κλείνοντας, θα ήθελα να επισημάνω ότι εμάς τους νεότερους, οι οποίοι λόγω ηλικίας δεν τα ζήσαμε αυτά τα πέτρινα χρόνια, για να έχουμε προσωπική εμπειρία, μας ενδιαφέρει η έρευνα για τη συντήρηση της ιστορικής μνήμης του λαού μας. Όχι μόνο επειδή η ιστορία διδάσκει, αλλά και για να μην ξαναπάθουμε τα ίδια και έχουμε νέα Γιούρα και Μακρονήσια.

1. «Αηπαίοδ» IV 30.

2. Στο βιβλίο «Γιούρα. Το θανατονήσι» (εξωτερικός τίτλος), «Γιούρα. Ματωμένη βίβλος» (Εκδοτικός Οίκος «Γνώσεις», Αθήνα, χ.χ., σ. 331) δίνονται οι παρακάτω πληροφορίες, οι οποίες δε συμ­ φ ω νούν με άλλα υ π ά ρ χ ο ντα στο ιχεία : Κ α ρ ε κ λ ά ς ή " Α ϊ β α λ ι ώ τ η ς Κ ω ν σ τ α ν τ ί ν ο ς . Α πό τήν Αγιάσο-Μυτιλήνης. Πέθανε στή Σύρο στις 13-1-49 από μηνιγγίτιδα. Ή ταν 42 χρονών. Ν ο υ ν έ λ η ς (δΐο) Ε υ σ τ ρ ά τ ι ο ς . Α πό τήν Α γιάσο-Μ υτιλήνης. Πέθανε στή Σύρο τόν Τούλη του 1948 άπό κοιλιακό τύφο. Ή ταν 26 χρονών.

Ταυτότητα του Ευστρατίου Ηρακλή Αναστασέλη, η οποία Εκδόθηκε στις 23.11.1951 στη Γιούρα.

Αθήνα, 25.5.1998

ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΚΑΛΟΓΕΡΑΣ

ΟΤΑΝ Ο ΦΤΕΡΩΤΟΣ ΘΕΟΣ ΧΤΥΠΑ.. Δυο ερωτικές επιστολές από τον Πλακάδο ρίνουμε σκόπιμο ν ’ αξιοποιήσουμε δυο ερωτικές επιστολές, δυο ραβασάκια, όπως συνήθιζαν να τις λένε. Σ ’ αυτές φαίνεται το δυνατό αίσθημα που γεννήθηκε ανάμεσα σε δυο νέους, το Γιάννη Ψωμά και τη Μαρίκα Βλάσιου Αναστασέλη, όταν ετοιμάζονταν να χτίσουν τη φωλιά τους. Μαρτυρούν πίστη, αγνότητα, ειλικρίνεια, «φιλιάν αμάλαγη με δίχως ασκημάδι», για να χρησιμο­ ποιήσω στίχο του «Ερωτόκριτου». Τις δημοσιεύουμε, όπως ακριβώς γράφτηκαν, με όλα τα τονικά, ορθογρα­ φικά, συντακτικά και άλλα σφάλματα, για να δώσουμε καθαρά το στίγμα μιας εποχής που πέρασε, καθώς και την προσωπικότητα και το ήθος της επιστολογράφου... ΓΙΑΝΧΑΤΖ ^

Ε ν Πλακάδω τή 15/11/63 ΑΛ γαπημεναι μου. λυπάμαι πού σέ έκανα να περιμένης το γράμαμου διότι δέν εύρισκα τήν Κατάλιλη ώρα τώρα σοϋ γράφω και το χέριμου τρέμη από τήν μεγάλη συγκίνηση διάβασα πολ­ λές φορές το γράμα σου και είμαι βεβαία ότι εκφράζεις τά είλικρινά σου αισθήματα. Αγάπη μου είνε ή πρώτη φορά πού εκφράζω τή λέξη Σαγαπώ. ήσε ό πρότος και θέλω να ήσε και ό τελευταίος Άνδρας τής ζωϊσμου το γράμα σου μου προξένισε μεγάλη χαρά πότε δέν φαντά­ ζει πός ό πρότος έρωτάσμου θά ήσε έσεΐ θά ήμουν εύτιχής. Α ν μια ήμέρα άνταμώ/ναμαι να σου πό τά λόγια εκείνα πού τρέφω γιά σένα πού σέ αγάπησα μέ όλη μου τήν Κορεικίστηκη ψυχή μου Πιστεύω να έχεις Καταλάβη πός ή καρδιά μου σπαρταράη άπό χαρά όταν σέ βλέπω. Καθώς ξέρις είμαι ένα φτοχώ κορίστι μέ μόνη μου προίκα τήν τιμί μου. Κι’ έχω πάθη το μεγάλο κακό να σέ αγαπώ τρελά ’Αγάπημου θέλω να μέ κάνεις παντοτεινό σύντροφο τής ζωής σου σοϋ ήπόσχομε το ήδιο έπιθημό κΓ εγώ σού ορκίζουμε ότι θά γεράσουμε μαζί. Έδώ τελειώνω το γράμα μου δέν φτάνει το μιαλόμου Άλλα Γιά σου πάντα δίκιά σου * ^ γαπημένε μου και αλησμόνητε Γιάνη Γιά σου Μέ πληγωμένη τή καρδιά και μέ δάκρυα στά μάτια Έπιασα να σού γράψω αυτά τά ολίγα λόγια. Γιάννη τήν Κυριακή που σιναντιθήκαμε και μιλήσαμε εγώ τρεπό­ μουνα να σού μιλήσω προστά στίς αδελφές μου γιατί ήμουνα μικρή να κάνω αγάπη ακόμα Αλλά σού μιλώ είλικρινά ότι σοϋ έχω άγαπήση μέ όλήμου τήν καρδιά και αυτό μπορή να το έχης καταλάβη και έσή άπό τόν καιρό πού άρχισαν τά πρώτα έσθήματά μας. Αοιπόν Γιάννη πολύ θά σοϋ παρακαλέσω να μήν λυσμονήσης / τά λόγια τίς Κυριακής, και μας φύγής ξαφνικά και μας μίνουν μόνο ή άναμνήσης και τότε εκεί πού θά βρίσκε­ σαι στά ξένα θά μάθης και τά δικά μου δισάρεστα νέα.

«Γράμμα από τον Αϊ-Βασίλη». Έργο Ιγ. ^εΗηοΚυι*, ζωγραφισμένο με το στόμα. Ταχυδρομικό δελτάριο της Διεθνούς Ενωσης Αναπήρων Καλλιτεχνών «Μπορείς».

Έμίσεψες και τα πουλιά κλένε το μισεμόσου κλέη και μέ ή καρδούλαμου τόν άποχωρισμόσου. Γιάννη Πώς θά το πής το έχε γιά πώς θά το πής το ατίο πώς θά το πής του βαπουργιοΰ βάλε φωτιά να φύγω / Μά πώς το άπεφάσισες και μ’ άφησες μονάχο τά δάκρυά σου να θωρώ και το καϊμόσου νάχω. Γράφω δέ γράφω στό χαρτί κάνω δέν κάνω γράμμα δέν πάβουν τά ματάκια μου μιά ώρα άπό το κλάμα. Γιάννη αυτή τήν ώρα πού ήρθα άπό τήν δουλιά μου έστρωσαν το τραπέζι να φάω και πήγαν και πλάγιασαν και γώ σοΰ θυμήθηκα και άφησα το φάί' και σοΰ έγραψα αυτό το γράμα. / Γιάννη να μέ συνχορής γιά τά γραφούμενά μου γιατί άπό τήν νιστάλα δέν έβλεπα τή έγραφα και άπό τήν συκγίνηση. Γιάσου και σέ χεραιτώ μέ άπηρη αγάπη ή πάντα δίκιά σου Μαρίκα όταν το θελήσης έσή και ό Θεός

ΔΩΣΑΜΕ ΤΟ ΣΤΙΓΜ Α ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΤΗ ΓΕΡΜΑΝΙΑ Ένα αγιασώτικο-ποντιακό γαμήλιο χαροκόπι στο Μπρουλ... Σ τ ις 2.1.1999, στο Μπρουλ, μια κωμόπολη μεταξύ Κολωνίας και Βόννης, έγινε ο γάμος του συμπατριώτη μας Σταύρου Γρηγορίου Κουδουνέλη και της Μαρίας Χρίστου Καρυπίδη, ποντιακής καταγωγής, με παράνυμφους το Δημήτριο Παπουτσή και τη σύζυγό του Σοφία. Ο ιερέας, ρουμανικής καταγωγής, ευλόγησε το μυστήριο σε άπταιστα ελληνικά. Είναι ένας πανέξυπνος γλωσσομα­ θής λευίτης, ένας πραγματικός αγωνιστής, που σπούδασε Θεολογία στη Θεσσαλονίκη και που εκεί, στην ξενιτιά, είναι επιφορτισμένος με το δύσκολο έργο να κρατήσει άσβεστη τη φλόγα της Ορθοδοξίας. Τελευταία μάλιστα έχει αναλάβει το δύσκολο, ακατόρθωτο, θα έλεγα, έργο, να χτίσει μια ορθόδοξη εκκλησία στο Μπρουλ, γιατί αυτή που είχαν κατεδαφίστηκε ως αυθαίρετο κτίσμα. Ακολούθησε δεξίωση σε παραδοσιακό γερμανικό κέντρο, που είχε αίθουσα μπιραρίας, αίθουσα κρασιού, αίθουσα δεξιώσεων και ξενοδοχείο στον επάνω όροφο. Έ γινε τρικούβερτο γλέντι με Έλληνες μουσικούς. Μέχρι μπουζούκι και λύρα ποντιακή υπήρχε. Διασκέ­ δασαν και χόρεψαν ελληνικά πάνω από 300 άνθρωποι α π ’ όλα τα μέρη της Ελλάδας, κυρίω ς Π όντιοι, Μακεδόνες, Πελοποννήσιοι και Ροδίτες. Όλοι δεμένοι, αγαπημένοι σαν οικογένεια. Αλήθεια, ήταν πολύ συγκι­ νητικό να βλέπεις αυτή την αγάπη, αυτό το δέσιμο των Ελλήνων στην ξενιτιά, πράγμα που ομολογώ πως εμείς εδώ δεν το έχουμε και τόσο πολύ. Εκεί οι άνθρωποι οιστρηλατούνται από το νόστο, λαχταρούν την Ελλάδα. Καθετί το ελληνικό τους γεμίζει συγκίνηση και αγάπη, γιατί βρίσκονται μακριά από τον τόπο τους, απομονω­ μένοι από συγγενείς και φίλους, και δίνουν σκληρό αγώνα κάθε μέρα για την επιβίωσή τους και για την προκοπή τους, έχοντας μοναδικό τους σκοπό να γυρί­

σουν κάποτε πίσω στην πατρίδα τους και να επενδύ­ σουν τους κόπους μιας ολόκληρης ζωής. Αυτό το διαπί­ στωσα, όταν έβαλα σε κάθε τραπέζι τον τουριστικό οδηγό του χωριού μας, αυτόν που εξέδωσε ο Σύλλογός μας. Εντυπωσιάστηκαν όλοι, ζητούσαν πληροφορίες και πολλοί υποσχέθηκαν πως θα επισκεφτούν σύντομα σε διακοπές τους το νησί μας και την Αγιάσο... Ή τα ν ένας γάμος ελληνικότατος, στον οποίο τηρήθηκαν τα έθιμά μας, τόσο τα αγιασώτικα, σύμ­ φωνα με τα ο π οία τραγουδήθηκαν η νύφη και ο γαμπρός, ενώ ετοιμάζονταν, όσο και τα ποντιακά, σύμφωνα με τα οποία ο κουμπάρος έπρεπε να πλη­ ρώσει, για να πάρει το ένα παπούτσι της νύφης, που το είχαν κρύψει οι ανύπαντρες κοπέλες, και για να μπορέσει να την οδηγήσει στην εκκλησία. Ήταν ένα γλέντι παραδοσιακό, που παρέσυρε και Γερμανούς καλεσμένους, οι οποίοι προσπαθούσαν να μας ακολουθήσουν στα συρτά, στα καλαματιανά, στα ποντιακά. Για τον τσάμικο ούτε καν προσπάθεια έγινε. Είναι καθαρά ρωμαίικος χορός, λεβέντικος, που αν δεν είσαι Έλληνας και μάλιστα Παλιοελλαδίτης είναι αδύνατο να τον χορέψεις. Τόσο ήταν το κέφι, που στο τέλος μια Γερμανίδα σερβιτόρα παράτησε τα πιάτα και με την πετσέτα της κουζίνας χόρεψε, θα έλεγα, με μεγά­ λη επιτυχία, με την ψυχή της. Δώσαμε το στίγμα της Ελλάδας στη Γερμανία, κάναμε γνωστό το χωριό μας, την Αγιάσο, και δείξαμε στους Γερμανούς το μεγαλείο της ψυχής μας και τη λεβεντιά μας. Στους νεόνυμφους, κατά τα ειωθότα, ευχηθήκαμε ολόψυχα ευτυχία και καλούς απογόνους...

ΣΟΦΙΑ ΠΑΠΟΥΤΣΗ-ΚΟΥΛΟΥΝΕΛΗ Συμβολαιογράφος Αθηνών

Μετά το χορό του Ησαΐα, ο κοσμικός χορός... Διακρίνονται ο γαμπρός, η νύφη, η κουμπάρα...

ΦΙΛΟΠΡΟΟΔΟΣ ΠΑΡΟΙΚΙΑ Α ΓΙΑ ΣΟ Υ ΣΙΝ ΤΝ ΕΪ «Τα πρώτα χρόνια στην Αυστραλία» Ο ι Έλληνες που ακολούθησαν με πόνο ψυχής τον κακοτράχαλο δρόμο του μισεμού, σε όποιο μέρος κι αν εγκαταστάθηκαν, δε λησμόνησαν τη χώρα τους, το γενέθλιο τόπο τους, τα ήθη και τα έθιμά τους, τη γλώσσα, τη διάλεκτο ή το ιδίωμά τους.Έ φυγαν με τις αξετίμητες αποσκευές της πατρίδας... Ανάμεσα στους Έλληνες της διασποράς και οι Λέσβιοι, οι Μυτιληνιοί. Ράτσα δυνατόγνωμη, πανέξυπνη, ιδιόρρυθμη, δουλεμένη μαστορικά στο αμόνι της σκληρής βιοπάλης. Άφησαν το α ιγ α ιο π ε λ α γίτικ ο νησί τους και ύψωσαν τη σημαία της ρωμιοσύνης σ’ ολόκληρη την οικου­ μένη... Στη μακρινή Αυστραλία και συγκεκριμένα στο Σίντνεϊ είναι εγκατεστημένοι πάρα πολλοί Α για σ ώ τες. Λ ιγο σ το ί είν α ι όσ οι ζουν στη Μ ελβούρνη, στην Κ αμπέρα και σ τις άλλες πόλεις. Οι δυσκολίες της ξενιτιάς τους έχουν συσπειρώσει, τους έχουν κρικελώσει με τα άλλα αδελφά σωματεία. Οι κάποιες δυσλειτουργίες, όπου κι αν παρατηρούνται, είναι δυνατό και

Η προμετωπίδα του δωδεκασέλιδου προγράμμα­ τος (διαστάσεων 30Χ21εκ.) της θεατρικής παρά­ στασης του έργου της Ανδρονίκης ΣάββαΚουτσκουδή «Τα πρώτα χρόνια στην Αυστραλία».

Αναμνηστική φωτογραφία του Θεατρικού Τμήματος της «Φιλοπροόδου Παροικίας Αγιάσου» Χγάηυγ. Διακρίνονται, από αριστερά, (καθήμενοι): Ηλίας Θεμιστοκλή Παπαδάκης, Βούλα Σίμου Βαρουτέλη, Μαρίκα Ευστρατίου Πιπερίτη-Περγάμαλη, Νάνση (Ν&ηεγ) Προκοπίου Πανάγη, Μαρία Προκοπίου Πανάγη, Νίκη Κατσίδου, Χαρίκλεια Ευστρατίου Σάββα και Ραφαήλ Ευστρατίου Ματέλης. Όρθιοι: Μιχαήλ Χριστοφαρής (πρό­ εδρος), Σοφία Μιχαήλ Χριστοφαρή-Κορομηλά, Αντώνης Παράσχου Δαμπρινός, Χαρίκλεια Δημητρίου Μυστάκα-Σάββα, Μαρία Αντωνίου Ααμπρινού, Τούλα Βασιλείου Ρουγκέλη-Χατζηνικολάου, Μαρία Δημητρίου Εγγλέζου-Σάββα, Μελπομένη Γεωργίου Σάββα-Τζέγκου, Ανδρονίκη Ευστρατίου Σάββα-Κουτσκουδή, Ευστράτιος Βασιλείου Σάββας και Ευστράτιος Βασιλείου Πιπερίτης.

συνάμα επιβεβλημένο, με καλή διάθεση, να εκλείπουν... Τελευταία η «Φιλοπρόοδος Παροικία Αγιά­ σου» Σίντνεϊ, συνεχίζοντας την εθνική, πολιτιστι­ κή και κοινωνική δράση της από το 1982, έτος ίδρυσης, ως τις μέρες μας, παρουσίασε από τη σκηνή του «Ρϊ§ Ττοο ΤίιοαΐΓο» του υηίνοτδΐΐγ οί Ν.5.\ν. το έργο της συμπατριώτισσας Ανόρονίκης Ευστρατίου Σάββα-Κουτσκουδή «Τα πρώτα χρό­ νια στην Αυστραλία». Δόθηκαν με πολύ μεγάλη επ ιτυχία δυο παρασ τάσεις, στις 21 και στις 22.11.1998. Αξίζει να σημειωθεί ότι το έργο αυτό είναι το πρώτο που μας δίνει η συγγραφέας, εκλε­ κτή συνεργάτισσα του περιοδικού μας. Είναι γραμμένο στο αγιασώτικο γλωσσικό ιδίωμα και αναφέρεται στις αγωνίες και στις περιπέτειες των μεταναστών μας στην Αυστραλία... Η θεατρική προετοιμασία, εργασία επίπονη, κράτησε αρκετό χρόνο. Όλο το χειμώνα οι ερα­ σιτέχνες και οι ερασιτέχνισσες έκαναν πρόβες στα φιλόξενα σ πιτια -«σ τούντιο» μελών του Δ ιοικητικού Συμβουλίου της «Φ ιλοπροόδου Π αροικίας Αγιάσου», της Χ αρίκλειας Δημη­ τρίου Μ υστάκα-Σάββα (συμβούλου) και του Μιχαήλ Χριστοφαρή (προέδρου). Τους περισσό­ τερους ρόλους τους υποδΰθηκ αν Α για σ ω ­ τοπούλα, που γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στα ξένα, που ζουν έντονα σ’ ένα διγλωσσικό βασικά περιβάλλον. Και τα κατάφεραν με αξιοθαύμα­ στο τρόπο. Έμαθαν να μιλούν ικανοποιητικά το ιδίωμα της Αγιάσου... Τους ρόλους υποδύθηκαν οι παρακάτω :

Στιγμιότυπο από τη θεατρική παράσταση. Διακρίνονται, από αριστερά: Μελπομένη Γεωργίου Σάββα-Τζέγκου, Αντώνιος Παράσχον Λαμπρινός, Ραφαήλ Ευστρατίου Ματέλης, Χαρίκλεια Ευστρατίου Σάββα και Μαρία Προκοπίου Πανάγη.

Α ντώ νιος Παράσχου Λ αμπρινός (μπαρμπαΝικόλας), Μελπομένη Γεωργίου Σάββα-Τζέγκου (Θεια-Σοφία), Στιβ (δΐσνο) Δημητρίου Μυστάκας (γιος Στιβ), Ραφαήλ Ευστρατίου Ματέλης (ανεψιός Δημητρός), Μαρία Προκοπίου Πανάγη (ανεψιά Κατερίνα), Χαρίκλεια (Γκρέις) Ευστρατίου Σάββα (ανεψιά Βαγγελιώ), Βούλα Σίμου Βαρουτέλη (φιλε­ νάδα Μαριγώ), Μαρίκα Ευστρατίου Πιπερίτη (προξενήτρα Βασιλική), Ευστράτιος Βασιλείου Πιπερίτης (γαμπρός Θανάσης), Ηλίας Θεμιστοκλή Παπαδάκης (παιδί της παρέας), Νάνση (Ναηογ) Προκοπίου Πανάγη (παιδί της παρέας), Νίκη Κατσίδου (παιδί της παρέας).

Στιγμιότυπο από τη θεατρική παράσταση. Διακρίνονται, από αριστερά: Μαρία Προ­ κοπίου Πανάγη, Χαρίκλεια Ευστρατίου Σάββα, Μελπομένη Γεωργίου Σάββα-Τζέγκου, Ραφαήλ Ευστρατίου Ματέλης, Βούλα Σίμου Βαρουτέλη και Αντώνιος Παράσχου Ααμπρινός.

Στιγμιότυπο από τη θεατρική παράσταση. Διακρίνονται, από αριστερά: Ευστράτιος Βασιλείου Πιπερίτης, Μαρίκα Ευστρατίου Πιπερίτη-Περγάμαλη, Αντώνιος Παράσχου Ααμπρινός και Μελπομένη Γεωργίου Σάββα-Τξέγκου.

Το έργο διδάχτηκε και σκηνοθετήθηκε από τη συγγραφέα Α νόρονίκη Ε υστρατίου ΣάββαΚ ουτσκουδή και από τον πρόεδρο Μ ιχαήλ Χριστοφαρή. Τη διακόσμηση του χώρου της σκη­ νής έκανε η Σ οφ ία Μ ιχαήλ Χ ριστοφαρήΚορομηλά. Το μακιγιάρισμα έκανε η Ελευθερία Θεμιστοκλή Χατζηνικολάου-Τσουπή. Υπεύθυνος φωτισμού ο Χρίστος Σάββα Μπίρης και μουσικής ο Ευστράτιος Βασιλείου Σάββας. Υποβολέας η Τούλα Βασιλείου Ρουγκέλη-Χ ατζηνικολάου. Υπεύθυνη λήψης φ ω τογραφιώ ν η Χ αρίκλεια Ευστρατίου Σάββα. Συντάκτης και επιμελητής του έντυπου προγράμματος ο Μιχαήλ Χριστοφαρής. Επιθυμία μου ήταν να χαρώ αυτές τις παρα­

στάσεις. Η παρακολούθηση θεατρικού έργου στην Αυστραλία, γραμμένου στο αγιασώτικο ιδίωμα, θα ήταν για μένα ξεχωριστή εμπειρία. Δυστυχώς όμως δεν μπόρεσα να είμαι παρών, γιατί τις μέρες που δίνονταν οι παραστάσεις στο Σίντνεϊ εγώ βρισκόμουνα στη Μελβούρνη, κοντά σε άλλους εξίσου αγαπητούς συμπατριώτες... Αξίζουν θερμά συγχαρητήρια σ’ όλους τους συντελεστές της αξιόλογης θεατρικής προσπά­ θειας. Με υπέρμετρο ζήλο και με πολύ μόχθο έφεραν σε πέρας ένα δύσκολο έργο, για το οποίο τους καμαρώνουμε... ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

Οι ερασιτέχνες ηθοποιοί χει­ ροκροτούνται στο τέλος της παράστασης. Διακρί­ νονται, από αριστερά: Στιβ (Χίυνε) Δημητρίου Μυστά­ κας, Νίκη Κατσίδου, Ευστρά­ τιος Βασιλείου Πιπερίτης, Μαρίκα Προκοπίου Πανάγη, Ραφαήλ Ευστρατίου Ματέ­ λης, Μελπομένη Γεωργίου Σάββα-Τζέγκου, Αντώνιος Παράσχου Ααμπρινός, Χαρί­ κλεια Ευστρατίου Σάββα, Βούλα Σίμου Βαρουτέλη, Μαρίκα Ευστρατίου Πιπερίτη-Περγάμαλη, Ηλίας Θεμιστοκλή Παπαδάκης και Νάνση (Ν3πεγ) Προκοπίου Πανάγη.

ΑΔΙΚΑ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙ Μ’ αντάμωσεν ο χάροντας και μου ’πε με καμάρι πως μου σωθήκαν τα ψωμιά και πρέπει να με πάρει.

ΠΗΡΑΝ ΤΟΥ ΑΛΛ’ ΜΑΣ ΒΙΡΙΣΕ... Ένα μιγάλου πρόβλημα τ’ Λέσβου τν απασχουλεί, υπόμνημα ποίκα στου Σημίτ’, για να του θέσ’ σ’ Βουλή. Ανιστινάζ’ γη Λέσβου ούλ’ τσι γοι αθρώπ’ μουγκρίζιν, πήραν του λάδ’ μας βιρισέ τσι ε μας νταναντίζιν. Λάδια απί τουν Αύγουστου απλέρουτα καθούντι τσι τς Μυτιλήν’ς γοι βουλκρταί μι τα τσιρβούλια τσ’μούντι. Μο σα κουντέβγιν γ ’ ικλουγές, να τς δω τσ’ ανιγουρέβγιν, δίχους να χάνιν τίπουτα, του ψήφου μας γυρέβγιν. Λεν είμαστι για τίπουτα, για κλιάματ’ είμαστ’ ούλ’ μας, ’πι τώρα διαλουγούμαστι τι θα γέν’ του μαξούλ’ μας. Λεν ξέρου, φίλοι μ’, τι να πω τσι τι να απαντιίσου, θα δω τα πιάνα πώς θα παν τσ’ ύστιρα θα ραβδίσου. Τς Λέσβους μας του εισόδημα πουλύ του ξκρτιλίσαν, μ’ έγ’τουτα τα σπουρέλϊα, για ξίδ’ του κατάντησαν. Ταλαντιβόμιν’ είμαστι τς ιλιές αν θα τς μαζώξουμι, έξουδα έχιν τα μαζουχ’κά, ’που που θα τα πληρώσουμι. Τουν αγρότ’ τουν παραρίξαν, γιου Θιος ας τς τιμουρήσ’ τσι γη Αγιασώτ’σσα γη Παναγιά του θάμα τς ας του ποίσ’. Να δούμι τσι φέτου τι θα γέν’, πουλύ ’γω κακουβάζου, τν αλήθεια θα τνι λέγου ’γω, κανέν ε λουγαριάζου. Γη γλώσσα μ’, φίλοι μ’, μάλλιασι τσι διάρα ε μας δίνιν, μι τ’ σύριγγα σα τς ιλέφαντις του αίμα μας του πίνιν. Χνάρια βγάζιν απί τώρα, του λάδ’ μας για να χπήσιν, άμα μας φέριν γιουρβουλιά, τα ίδια θα μας ποίσιν. Αμα τ’ καλουστσιφτείς τη δλεια τσ’ ε βγαίν’ του πάνι καβάδ’, βάζουμί ντα μι τη γ ’ναίκα, φαγουνόμαστι του βράδ’. Πού να τα ξέρουμι έγ’τουτα ότι θα συναντήσουμε θα κάναμι αντίποινα, αμάζουχτις α τς αφήσουμι. Αφού πήραν βιρισέ του λάδ’, μας κάναν τσι καψώνια, σα μ’λήξ’ς για του ’ξυμέτρημα, γιλούν τα καταφρόνια. Πέντι δέκατα παρέδ’νις, τσι άσου φτοι του βάζαν, σκουτνές δυνάμεις κυβιρνούν, σα π’ θέλαν λουγαριάζαν. Ό σ’ βάλαν χέρ’ πα στουν αγρότ’, πικρά θα μιτανιώσιν, γιου κόμπους έφταξι στου χτέν’, του λάδ’ μας να πληρώσιν. Μη στιναχουριόστι όμους, του λάδ’ θα του πληρώσιν, άμαν έρτ’ γη Ουλυμπιάδα, τσι του τόκου θα μας δώσιν. Αυτά είχα για φέτου, για τ’ χρόν’ θα γράψου άλλα, μη πάθουμι χειρότιρα τσι γέν’ν τα μ’κρά μιγάλα. Π’ του πιρουδικό τς Αγιάσους κβάρα θα μαθαίνιτι, να γίνιτι συνδρουμηταί τσι ούλ’ σας να του παίρνιν. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Ν. ΞΑΦΕΛΗΣ (ΝΕΚΡΟΤΑΛΟΣ)

Τράβα, του λέγω χάροντα, βρες άλλα μονοπάτια, πριν σπάσουν τα δρεπάνια σου μίας λυγερής τα μάτια. ΙΜόλις τα ρίξει πάνω μου, βουνών χρόνια μου δίνουν και μέσ’ από τη λίστα σου το όνομά μου σβήνουν. Εμένα στα τεφτέρια σου θα γράψεις τ ’ όνομά μου, σαν μ’ αρνηθεί η αγάπη μου και φύγει μακριά μου. Θα σε καλέσω τότε εγώ, ρεμάλι πια στο στρώμα, να σβήσεις τ ’ άχαρο κορμί στο παγωμένο χώμα. Κι έφυγ’ ο χάρος σκεφτικός, χωρίς κι αυτός να ξέρει πότε θενά ’ρθ’ η ώρα μου, να τρέξει για να μ’ εύρει. Αγιάσος, 6.12.1998

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΟΥΤΖΟΥΡΕΛΗΣ

ΦΕΥΓΕΙ Ο ΠΑΛΙΟΣ Ο ΧΡΟΝΟΣ.·. Μέσα στου χρόνου τις γιορτές ετούτη ξεχωρίζει, τελειώνει ο χρόνος ο παλιός κι ο νέος μας αρχίζει. Φεύγει ο παλιός ο χρόνος μας και ο καινούριος φτάνει και ο καθένας όνειρα ξανά μεγάλα κάνει. Πρώτα απ’ όλα εύχεται με όλη την καρδιά του, να έχει την υγεία του αυτός και η φαμίλια του. Με πλούτη άλλος εύχεται του χρόνου να βρεθεί κι άλλος τα παιδάκια του να ’χουνε παντρευτεί... Και πλεονέκτες βρίσκονται, που όλα τα θεν δικά τους, που πεθυμούν να έχουνε και μετά θάνατό τους. Λλλος λέει δόξα τώ Θεώ ικανοποιημένος, που ζει με τη γυναίκα του και δεν είν’ χωρισμένος. Κι άλλος, που η γυναίκα του τον έχει μαραζώσει,

ι

παρακαλάει το Θεό, χρόνο άλλο μην του δώσει. Αν πρόκειται μαζί μ’ αυτή κι άλλο χρόνο να ζήσει, καλύτερα τα μάτια του ’πο τώρα να τα κλείσει...

Χωρίς λυχνάρι θεατής μέσα στις φωτοσκιές, τα σχήματ’ αν αναζητείς, θα βρεις το πρόσωπο που θες.

ΧΡΙΣΤΟΣ ΚΑΡΑΓΕΩΡΓΙΟΥ

ΤΟ Μ ΑΡΤΥΡΙΟ ΤΗΣ ΜΑΝΑΣ Ήσουν πουλί, ήσουν αϊτός, ήσουνα χελιδόνι και σε καμάρωνα εγώ και σ ’ αγαπούσαν όλοι. Έφυγες και χαθήκανε όλα τα όνειρά μου κι ολημερίς σ’ αναζητώ, να γιάνεις την καρδιά μου. Όλοι μας μαραθήκαμε σαν του αγρού λουλούδι και περιμένουμε να ’ρθεις, ν ’ αρχίσουμε τραγούδι... ΜΑΡΙΑ ΑΝΛΡΕΑ ΤΣΟΥΚΑΡΕΛΗ

ΤΟ ΤΖΑΚΙ Το χειμώνα στο χωριό, τις ατέλειωτες βραδιές, κάνει κρύο τσουχτερό κι όλοι αναζητούν γωνιές.

Κι όταν η βραδιά κυλήσει κι η φωτιά στο τζάκι σβήσει, στο κρεβάτι σου αν γείρεις, τ’ όνειρο θα συνεχίσεις. ΣΠΥΡΟΣ Κ. ΚΑΡΑΜΟΥΝΤΖΟΣ

ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ, ΦΑΝΤΑΡΕ ΜΟΥ... Χρόνια πολλά, καλές γιορτές, να ’σαι καλά, παιδί μου, ό,τι αγαπάς να χαίρεσαι, εύχομαι απ’ την ψυχή μου. Στο δρόμο σου ν ’ ανθίζουνε βιολέτες και ζουμπούλια, να σου κρατάνε συντροφιά αυγερινός και πούλια. Θα πεις πώς γίνεται αυτό, αφού ’σαι στρατευμένος, όμως και πάλι θα σου πω να ζεις ευτυχισμένος. Οσο για την πατρίδα μας, που αγαπάμε όλοι, περήφανος να υπηρετείς, σ’ όποια κι αν είσαι πόλη. Κι αν απ’ τον κόσμο χάθηκε πια η εμπιστοσύνη, ο νέος χρόνος που ’ρχεται να φέρει την ΕΙΡΗΝΗ. Και το απολυτήριο κοντά μας αν σε φέρει, τα βήματά σου να οδηγεί το πιο λαμπρό αστέρι. ΜΛΡΙΛ ΠΛΤΣΕΛΗ-ΚΛΜΙΝΕΛΗ

ΓΟΙ ΑΠΟΥΚΡΙΓΙΕΣ Τα φουγάρα αν καπνίζουν, είναι απόδειξη τρανή, κάποιοι άνθρωποι ελπίζουν στου τζακιού τη θαλπωρή. Η φωτιά, για να χορτάσει, θέλει κούτσουρα να κάψει, μαζεμένα απ’ το λιοστάσι, και αφάνες για ν ’ ανάψει. Η τσιμπίδα κι η μασιά είναι σύνεργα με δράση, ρίχνονται μες στη φωτιά, κει που χέρι δε θα φτάσει. Κάρβουνα που κοκκινίζουν, σύντροφοι στη μοναξιά, μνήμες της ζωής φωτίζουν και θερμαίνουν την καρδιά. Της φωτιάς οι φλόγες με ήχους κάνουν στον ύπνο αντιστάσεις και με τις σκιές στους τοίχους ζωγραφίζουν παραστάσεις.

Ήρταν πάλι γοι απουκριγιές μι τ’ Καθαρή Λκρτέρα τσι γιόνας τουν άλλουν θα γιλά μι τ ’ αλλουνού την τρέλα. Ιμτζούρα τσι μασκαραλίτσ’ τσ’ ό,τ’ άλλου βάλ’ γι νους σας, κανές γγουσκός τς απουκριγιές, μι τ’ παλαβάδα ούλ’ σας. Στα χρόνια μας γοι απουκριγιές είχανι άλλα γούστα, μι τς γ ’ναίτσις τριλινόμαστι, σα βάζαν μίνι τ’ φούστα. Γη ν ’ναίκα ήνταν κάστρου, γι άντρας πουλιμιστής, αξέχαστις θα μείνιν γοι μέρις τς ιπουχής. Ούλα ήνταν αυθόρμητα στα χρόνια που πιράσαν τσ’ ό,τ’ όμουρφου αφήκαμι τσι φτο πλια του χαλάσαν. Στς απουκριγιές στα χρόνια μας γλιντίζαν τσι γοι γέρ’ τσι Μιλτιάδης χόριβγι γη Σφήγκα μι του Μπαντέλ’. Γιμάτου ήνταν του χουριό όμουρφα κουπιλούδια τσι τώρα είνι άνοιξη μι λιγουστά λουλούδια. Τώρα φουρούνι παντιλόν’, αλλάξανι πλια φύλου τσι κάνανι ανακουχή γη κάτα μι του στσύλου. Ας ήνταν να γυρίζανι τα χρόνια μου ξουπίσου, να γένου αηδόνι τ’ Απριλίου, να ξανακιλαηδήσου. Καθιρμινώς τα χείλια μου τώρα ’νι πικραμένα, άμα γυρίσου τσι τα δω, τα γιούλια μ’ μαραμένα. ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΑΜΑΤΣΟΣ

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΤΣΙΜΝΑΔΗΣ Ένας συνεχιστής της μουσικής λαϊκής παράδοσής μας Δ σ κ ο λ ο ν ’ απαρνηθείς την π α τρ ίδα , να ξεριζώσεις από μέσα σου τον πολιτισμό της. Σε ακολουθεί παντού, όπου πι αν βρεις αραξοβό­ λι. Γ ίνετα ι φ ύ λ α κ α ς ά γγελ ο ς, σ υντρ έχτη ς, καθοδηγητής σου. Μπορείς ν ’ αλλάξεις με πολ­ λούς τρ ό π ο υ ς την όψη σου, την εξω τερική εμφάνισή σου, και να μασκαρευτείς. Τα μαλά­ ματα όμω ς του νου και της ψυχής δεν είναι εύκολο να τα νοθέψεις... Ε ίχα τη χ α ρ ά να γν ω ρ ίσ ω στη μ ακρινή Α υστραλία πολλούς Έ λληνες ξενιτεμένους. Έ νιω σ α κοντά τους περισσότερο Έ λληνας, βαφτίστηκα στην κολυμπήθρα της αγνής και πυργωμένης φιλοπατρίας των. Ό ,τι αισθάνθηκα, δεν είμαι σε θέση να το αποδώ σω με τη φτωχή γραφίδα μου. Ο χείμαρρος των συναι­ σθημάτων δεν εμφιαλώνεται, ο Πήγασος των ευγενικώ ν και ευχαρισ τήριω ν σκέψεων δεν τιθασεύεται... Α νάμεσα στους Έ λληνες και οι Λ έσβιοι, ράτσα π ανέξυπνη, δημιουργική, δουλεμένη μ α σ το ρ ικ ά στο α ιγ α ιο π ε λ α γ ίτ ικ ο α μ ό ν ι. Ε ρ γά ζο ντα ι με ζήλο στη δεύτερη φ ιλόξενη π α τ ρ ίδ α το υ ς, π ρ ο κ ό β ο υ ν, μεγαλουρ γούν. Έ χουν γίνει από χρόνια σεβαστοί στην κοινω-

Το ψηφιδωτό με τη Αέσβο σε πεζοδρόμιο του Χγάπεγ (310-312 ΜαεποΚνίΠυ Κθ3ί1 ΜαπΊοΚνίΠε).

νία της αλαργινής ηπείρου. Δεν είναι π ια οι παραριγμένοι στα μάτια των Α γγλοσαξόνων μετανάστες. Έ γιναν και αυτοί μπροστάρηδες, πρεσβευτές του πολιτισμού μας... Έ νας από τους πετυχημένους συμπατριώτες μας και ο Α πόστολος Τσιμναδής, ο γνωστός και αγαπητός σε όλους «Πολ», από το γραφικό Παλαιοχώρι. Είναι δραστήριος επιχειρηματίας του δγιΐηογ. Έ χει ιδιόκτητο κ τίρ ιο (310-312 Μ&τπολνίΐΐε Κοαά ΜατπολνίΙΙο), που το έχτισε

Ο Απόστολος (Πολ) Τσιμναδής, ο Παλαιοχωριανός επιχειρημα­ τίας του Χγιΐηογ, ολοχρονίς από το κατάστη­ μά του θωρεί το νησί του, τη Αέσβο, που μάστορης ψηφοθέτης έφτιαξε σε πεζοδρόμιο του Μ^ιτίοΚνΠΙυ.

ο ίδιος το 1985. Εμπορεύεται είδη ρουχισμού και υπόδησης. Σ υνετα ίρος του η αγαπημένητου σύζυγος Ελένη. Ρίζωσε στο ΜειτηολνίΠο, που είναι ένας δήμος, από τον οποίο πέρασαν οι περισσότεροι Έλληνες μετανάστες. Κατοικειται και σήμερα από αρκετές χιλιάδες ομογε­ νών, οι οποίοι μάλιστα έχουν οργανώσει και σημαντικές επιχειρήσεις. Όσοι όμως μετακόμι­ σαν σε διάφορες άλλες συνοικίες, δεν μπορούν να ξεχάσουν το ΜίΐπϊοΚνΠΙο. Έ ρχονται συχνά για τα ψώνια τους, για το γιατρό τους, για το δικηγόρο τους, για την τράπεζα τους, για το φαρμακείο τους... Ακόμη και η δημαρχία κάθε χρόνο σημαιοστολίζει την οδό με τη γαλανό­ λευκή μας και διαθέτει μεγάλη αίθουσα για τον εο ρ τα σ μ ό τω ν εθ ν ικ ώ ν επ ε τε ίω ν της 25ης Μαρτίου του 1821 και της 28ης Οκτωβρίου του 1940... Ο καλός μας φίλος «Πολ» δεν αγαπά μόνο τον εμπολαίο Ερμή, αλλά λατρεύει και τις μού­ σες. Μ όνος του έφτιαξε το σαντούρι του και μόνος του έμαθε να το πα ίζει. Μετά από το πρώ το έφτιαξε άλλα τέσσερα, έγινε με άλλα λόγια «οργανοποιός». Παίζει επίσης βιολί, κλα­ ρίνο, ούτι και κανονάκι, όλα παραδοσιακά. Είναι πάντα πρόθυμος και ανταποκρίνεται σε κάθε πρόσκληση. Παίζει δωρεάν, μόνο για το μεράκι. Έπαιξε επίσης και για το Αναγνωστήριο «η Ανάπτυξη» Αγιάσου το Νοέμβρη του 1994, τότες που οι ερασιτέχνες ήρθαν στο δγεΐηογ και παρουσίασαν την ηθογραφία του Αντώνη Μηνά «Ωραία Μπουτζαλιά μου» και την επιθεώρησή του «Γεια σου, Αγιάσου»... Εκείνο όμως που με συγκίνησε ιδιαίτερα, που μ’ έκανε να εκπλαγώ, ήταν ένα ψηφιδωτό, φ ιλοτεχνημένο στο πεζοδρόμιο, έξω από το κατάστημα του «Πολ». Εικονίζει τη Λέσβο, το νησί μας, που υμνούν τη δόξα του δυο Μυτιλη­ νιοί βρακάδες, ένας βιολιστής κι ένας σαντουριέρης. Το υπογράφει αυτός που το έφτιαξε, ο γιος του «Πολ» Μιχάλης, που οι συμφοιτητές του στο Πανεπιστήμιο τον φώναζαν δϊιτιο, αντί να τον λένε Τσιμναδή... Αυτοί είναι οι συμπατριώτες μας. Είναι ό,τι καλύτερο διαθέτει το έθνος μας. Συντηρούν την παράδοση και ζουν με τις μνήμες του παρελθό­ ντος. Πώς λοιπόν να μην τους αγαπήσεις, πώς να μην τους παινέψεις; ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

ΟΙ ΟΜΟΓΕΝΕΙΣ ΚΑΙ ΕΜΕΙΣ...

Η συνάντηση έγινε το Νοέμβρη του 1994, τότε που το Θεατρικό Τμήμα του Αναγνωστηρίου «η Ανάπτυξη» Αγιάσου πήγε για παραστάσεις στη μακρινή Αυστραλία, στο Σίντνεϊ... Διακρίνονται, από αριστερά: Μαρία Παναγιώτου Καρπούζη-Χατζηκομνηνού, Μαριάνθη Δεωνίδα Αϊβαλιώτου (ερασιτέχνισσα), Μαρία Δημητρίου Εγγλέζου-Σάββα (μπροστά) και Ευστρατία Σταύρου Σταυρακέλη-Χατζηχριστόφα (ερασιτέχνισσα).

Η συνάντηση έγινε στην Αθήνα, στο ουξερί Αδελφών Γραμμέλη, στις 7.7.1993... Διακρίνονται, από αριστερά, ο Παναγιώτης Θεοδώρου Μαγλογιάννης και ο ομογενής της Αυστραλίας Στρατής Κωνσταντίνου Χατζηχρυσάφης. (Φωτογραφία Γιάννη Χατζηβασιλείου)

Α Ν Α ΓΝ Ω ΣΤ Η ΡΙΟ «Η ΑΝΑ Π ΤΥ ΞΗ » Α Γ ΙΑ Σ Ο Υ Ημερίδα για το κοινωνικό πρόβλημα των ναρκωτικών «Οι δρόμοι για

τα ναρκω τικά θα στενεύουν, όσο θα σταματούν και οι α ιτίες που σπρώ χνουν σ ’ αυτά. Πιο συγκεκριμένα: Όσο θα ενημερωνό­ μαστε για τις ναρκω τικές ουσίες και όσο θα τις γνωρίζουμε από πιο μπροστά και π ριν από κάθε χρήση, για το τι είναι και τι αποτελέσματα έχουν. Ό σο θα μ α θα ίνουμ ε τ ις μ εθόδους τω ν α δ ίσ τα ­ κτων εμπόρων, που προωθούν σκληρά ναρκωτικά με δόλωμα τα μαλακά, ποντάροντας στην άγνοια τω ν νέω ν α ν θ ρ ώ π ω ν . Ό σ ο θα ισ χ υ ρ ο π ο ιο ύ μ ε εμείς οι ίδιοι τον εαυτό μας και όσο οι συνθήκες της οικογένειας δε θα αναπαράγουν άτομα γεμάτα ά γ χ ο ς κ α ι ο^νασφάλεια. Ό σ ο με δυο λ ό γ ια θα δημιουργούνται τέτοιες κοινω νικές και οικονομι­ κές συνθήκες, που δε θα έχουν αβεβαιότητα, μονα­ ξιά, αδιέξοδα ψυχολογικά, προβλήματα οικονομι­ κά. Όσο θα δίνεται στους νέους ένα νόημα ζωής, δ ια φ ο ρ ετικ ό α π ’ αυτό που σ π ρ ώ χνει κ ά π ο ιο υ ς σ ήμ ερα στη ν ά ρ κ ω σ η . Ό σ ο η ζω ή θα γ ίν ε τ α ι ανθρωπινότερη, όπου η εμπιστοσύνη και ο σεβα­ σμός στον άλλον θα έχουν α ντικ α τα σ τή σ ει την ανασφάλεια, τον εξευτελισμό, την εξάρτηση-υποταγή σε κάθε ισχυρότερο. Δε θα μπορεί να είναι α νθρώ πινη μια κ ο ινω ­ νία, η οποία θ ’ α ποτελείτα ι από αξιοπερίεργους νεκ ρ ο ζώ ντα νο υ ς α νθ ρ ώ π ο υ ς, που νιώ θ ο υ ν ότι υ π ά ρ χ ο υ ν μ ό ν ο μέσ α α π ό τη χ η μ ε ία κ α ι τα π ρ ο ϊό ν τ α της. Οι νέοι π ρ έπ ει να α ντισ τα θ ο ύ ν στα να ρ κ ω τικά και στη νάρκωση. Η αντίσταση

αυτή ε ίν α ι α κ ό μ α π ε ρ ισ σ ό τ ε ρ ο ς α γ ώ ν α ς γ ια ελευθερία κ α ι α νεξα ρ τη σ ία , είν α ι α γ ώ ν α ς για μια ζωή μ ’ εμπιστοσύνη, α ξιο π ρ έπεια , αμοιβαίο σεβασμό». Μ ’ α υ τ ά τα λ ό γ ια ο δ ικ η γ ό ρ ο ς Σ ω τή ρ η ς Β ουνάτσος έκλεισε τη διάλεξή του με θέμα «Τα

να ρκω τικά και η διάδοσή το υ ς σ το υ ς νέους», στην ε κ δ ή λ ω σ η -η μ ε ρ ίδ α π ο υ δ ιο ρ γ ά ν ω σ ε το Α ν α γ ν ω σ τ ή ρ ιο Α γ ιά σ ο υ , την Κ υ ρ ια κ ή 31 Ιανουάριου 1999. Πάνω στο ίδιο θέμα τοποθετή­ θ η κ α ν ο π α ν ο σ ιο λ ο γ ιό τ α τ ο ς α ρ χ ιμ α ν δ ρ ίτ η ς Κ ύριλλος Συκής, ο διευθυντής της Ψ υχια τρ ικ ή ς Κ λινικής του Νοσοκομείου Μ υτιλήνης Γιώ ργος Κ ω μ α ΐτη ς, ο α σ τυ ν ο μ ικ ό ς δ ιευ θ υ ντή ς Λέσβου Μ ιχάλης Κ ουφ έλος και ο κ ο ιν ω ν ικ ό ς λ ειτο υ ρ ­ γός Π α να γιώ τη ς Τ σουκαρέλης. Ο κα θένα ς από την πλευρά του προσπάθησε να φω τίσει το μεγά­ λο αυτό κ οινω νικό πρόβλημα, που π α ίρ νει ανε­ ξέλεγκτες διαστάσεις, και να προτείνει τρόπους α ντιμ ετώ πισ η ς. Στη συνέχεια ακολούθησε γ ό ν ι­ μος διάλογος με το πολυπληθές ακροατήριο και τέθηκαν αρκετά ερωτήματα. Τη συζήτηση διηύθυ­ νε ο π ρ ό ε δ ρ ο ς του Α ν α γνω σ τη ρ ίο υ Κ λεά νθη ς Κορομηλάς. Την εκ δή λω σ η -η μ ερίδα π α ρ α κ ο λ ο ύ θ η σ α ν ο σεβασμιότατος μητροπολίτης Μυτιλήνης Ιάκωβος, εκπρόσωποι στρατιω τικώ ν και πολιτικώ ν αρχώ ν και πολύς κόσμος.

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΤΥΛ. ΣΚΟΡΛΑΣ

Στιγμιότυπο από την Ημε­ ρίδα που οργάνωσε το Ανα­ γνωστήριο «η Ανάπτυξη» Αγιάσου για το καυτό πρό­ βλημα των ναρκωτικών. Διακρίνονται, από αριστε ρά, ο πρόεδρος του Ανα­ γνωστηρίου Κλεάνθης Κορομηλάς, ο κοινωνικός λειτουργός Παναγιώτης Τσουκαρέλης, ο αρχιμαν­ δρίτης Κύριλλος Συκής, ο δικηγόρος Σωτήρης Βουνάτσος, ο ψυχίατρος Γιώργος Κωμαΐτης και ο αστυνομικός διευθυντής Μιχάλης Κουφέλος. (Φωτογραφία Σωτηρίας Βαλαλά)

ΒΙ ΒΛΙ Α ΑΓΙΑΣΩ ΤΩ Ν ΣΥΓΓΡΑΦ ΕΩ Ν _________________τ______________ ·_ Παρουσιάστηκαν σε εκδήλωση του Σ.Α.Μ. «Αγία Σιών» Δ υ ο βιβλία Αγιασωτών συγγραφέων, που κύκλοφόρησαν π ρ όσ φ α τα , πα ρουσ ιά σ τη κ αν στο ευρύ κοινό την Τετάρτη 11 Νοεμβρίου 1998, στην αίθουσα του Φ.Ο.Μ. «ο Θεόφιλος», σε εκδήλωση που διοργά­ νωσε ο Σ ύλλογος Α γιασ ω τώ ν Μ υτιλήνης «Αγία Σιών». Συγκεκριμένα, παρουσιάστηκαν το βιβλίο των Δημήτρη και Γιάννη Παπάνη «Τοπωνυμικό οδοι­ πορικό στην Α γιά σο Αέσβου» και το βιβλίο του Γεωργίου Μ. Χουτζαίου «Συμβολή στη μελέτη της

σεισμικότητας της νήσου Αέσβου και της περιμετρι­ κής περιοχής (Χ ίο ς-Α ήμ νο ς-Ά γιο ς Ε υστράτιοςΨαρά-Α ντίψαρα-Οινούσες). Για το πρώτο βιβλίο μίλησαν η Βασιλική Κουρ­ βανιού, φιλόλογος, με θέμα «Το έργο των Α. και Γ. Παπάνη», ο Ιωάννης Ρέντζος, καθηγητής στο Τμήμα Κ οινω νικής Α νθρω πολογίας του Π ανεπιστημίου Αιγαίου, με θέμα «Αιολικά ονύματα και αγιασώτικα ονόματα», και ο συγγραφέας Δημήτρης Παπάνης, ο οποίος αναφέρθηκε και στα προηγούμενα βιβλία για τις παροιμίες της Αγιάσου. Για το δεύτερο βιβλίο μίλησαν ο Νίκος Ζούρος, γεωλόγος, με θέμα «Η γνώση της σεισμικότητας της Αέσβου, προϋπόθεση για την αποτελεσματική αντι­ μετώπιση των σεισμών» και ο ίδιος ο συγγραφέας, Δίφυλλο πρόγραμμα (διαστάσεων 30Χ21εκ.) της εκδήλω­ σης του Συλλόγου Αγιασωτών Μυτιλήνης «Αγία Σιών» (11.11.1998).

με θέμα «Η πρόκληση της καταγραφής των σεισμών

στην ευρύτερη περιοχή του Βορείου Αιγαίου». Προλόγισε το μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου Α γιασω τώ ν Μ υτιλήνης Γεώργιος Κ ω μ α ΐτη ς κ α ι δ ιά β α σ α ν α π ο σ π ά σ μ α τα α πό τα παρουσιαζόμενα βιβλία ο Αντώνης Βάλεσης και ο Παναγιώτης Σκορδάς. Το βιβλίο τω ν Δημήτρη κ α ι Γιάννη Π απάνη είναι 200 σελίδων και χωρίζεται σε δύο μέρη. Δέκα περίπου σελίδες αφιερώνονται στις συνοικίες της Α γ ιά σ ο υ (Α γ ρ ιγ ιά , Σ κ α λ ο ύ δ ια , Μ π ο υ τζα λιά , Τσιραμίδα, Απέσος, Σταυρί, Κ α μ π ο ύδι κ.ά.) και οι υπόλοιπες στα τοπωνύμια. Οι συγγραφείς κατα­ γράφουν πάνω από 200 τοπω νύμια, για τα οποία δ ίνο υ ν μια σειρά από π λ η ρ ο φ ο ρ ίες ισ τορ ικού, λα ογρα φ ικ ού, κ ο ινω νιο λ ο γικ ο ύ ενδια φ έροντος (Ζ έβ ρ ιγια , Ιλέψα, Κ αλαθού, Α α ξ, Μ α λα ντρ ά , Μ πουρός, κ.ά.). Στο τέλος υπά ρ χει αλφαβητικό ευρετήριο και βιβλιογραφία γραπτώ ν και προφορι­ κών πηγών, στις οποίες κατέφυγαν οι συγγραφείς.

1 Π Ι ΑΙΙΦΙΕΙΑΙΡΦΎϋΙΙΑϋΙΕΙ ΓΕΩΡΓΙΟΥ Μ. ΧΟΥΤΖΑΙΟΥ «Συμβολή στη μελέτη της σεισμικότητας τιις νήσου Λέσβου και τιις περιμετρικής περιοχής» Μ υτιλήνη 1998. Σ χ. 28Χ.21, σσ. 304

Στιγμιότυπο από την παρουσίαση του βιβλίου των Δημήτρη και Γ ιάννη Παπάνη «Τοπωνυμικό οδοιπορικό στην Α γιάσο Αέσβου». Διακρίνονται, από αριστερά, ο Δημήτρης Παπάνης, η Βασιλική Κουρβανιού και ο Ιωάννης Ρέντζος.

Το βιβλίο του Γεωργίου Χ ουτζαίου είναι 300 σελίδων και προλογίζεται από το νομάρχη Λέσβου Α λέκο Μ α θιέλη κ α ι α π ό το ν κ αθηγητή της Γ εω φ υσ ικ ή ς στο Α ρ ισ το τ έ λ ε ιο Π α ν επ ισ τ ή μ ιο Θεσσαλονίκης Βασίλη Παπαζάχο και χωρίζεται σε 11 κ εφ ά λα ια : Β ασικές σ εισ μ ολογικ ές γνώ σ εις, Μ ηχανισμοί και α ίτια γένεσης των σεισμών στον ελληνικό χώρο και τις γύρω περιοχές, Ηφαιστειακή δράση σ το ν ελ λ η νικ ό χ ώ ρ ο , Γ εω θ ερ μ ία στην Ελλάδα και τη Λέσβο, Σεισμική επικινδυνότητα και σ εισ μ ικ ό ς κ ίν δ υ ν ο ς του ελ λ η νικ ο ύ χ ώ ρ ο υ , Σεισμικότητα του ελληνικού χώ ρου, Π ρόγνωση Σ εισ μ ώ ν, Σ εισ μ ο ί κ α ι διά σ τη μα , Γεω λογία κα ι π α λ α ιο μ α γ ν η τ ισ μ ό ς της Λ έσβου κ α ι της γύρω περιοχής, Σεισμολογική^ατάσταση της Λέσβου και της γύρω περιοχής, Άμΰνα κατά των σεισμών. Στο τέλος παρατίθεται η πλουσιότατη βιβλιογραφία.

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΤΥΛ. ΣΚΟΡΛΛΣ

Στιγμιότυπο από την παρουσίαση του βιβλίου του Γεωργίου Χουτζαίου «Συμβολή στη μελέτη της σεισμικό­ τητας της νήσου Αέσβου και της περιμετρικής περιοχής». Διακρίνονται, από αριστερά, ο Αντώνης Βάλεσης, ο Νίκος Ζούρος και ο Γεώργιος Χουτζαίος.

Ο ακάματος Αγιασώτης φυσικός και μαθηματι­ κός Γεώργιος Μ ιλτιάδη Χ ουτζαίος, άνθρω πος με γερή επιστημονική αρματωσιά, με ασίγαστο ερευνη­ τικό πάθος, με πλούσια εκπαιδευτική δράση και με περίσσια αγάπη για το γενέθλιο νησί, μας έδωσε τελευταία μια ακόμη αξιόλογη εργασία του, με τίτλο

«Συμβολή στη μελέτη της σεισμικότητας της νήσου Λ έσβου και της π ερ ιμ ετρ ική ς περιοχής» (Χ ίοςΛ ή μ ν ο ς -Ά γ ιο ς Ε υ σ τρ ά τ ιο ς-Ψ α ρ ά -Α ν τ ίψ αραΟινούσες). Καθώς γράφει προλογικά ο συγγραφέ­ ας, «σκοπός της παρούσας μελέτης είναι α φ ’ ενός μεν να ενημερώσει τον αναγνώστη για το τι είναι οι σεισμοί και πώς μπορεί να αμυνθεί ενάντια στα ποι­ κίλα αποτελέσματά τους , α φ ’ ετέρου δε να υπενθυ­ μίσει στον κρατικό μηχανισμό ότι χρειάζεται να οργανωθεί κατάλληλα για το ενδεχόμενο ενός βλα­ βερού σεισμού στην περιο χή και όχι μόνο». Το β ιβ λίο α υ τό , έκδοση της Ν ο μ α ρ χ ια κ ή ς Α υ τ ο ­ διοίκησης Λέσβου, γραμμένο με μεθοδικότητα και με σαφήνεια, αλλά και με επιστημοσύνη, όπως τόνι­ σαν ειδικοί, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον τόπο μας, ο ο π ο ίο ς, όπω ς είναι γνω στό, πα ρ ουσ ιά ζει αυξημένη σεισμικότητα. ΓΙΑΝΧΑΤΖ

ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΑΚΑ ΔΡΩΜΕΝΑ Μουσική εκδήλωση και κοπή της πίτας... Τ

ο Σάββατο 26 Δεκεμβρίου 1998, στις 7 μ.μ., στην αίθουσα του κινηματοθεάτρου του, το Ανα­ γνωστήριο «η Ανάπτυξη» Αγιάσου διοργάνωσε μου­ σική εκδήλωση, με θέμα «Μουσικές περιπλανήσεις: Πόλη - Σμύρνη - Λέσβος - Αθήνα. Πέντε αιώ νες τραγούδι». Η εκδήλωση ξεκίνησε με τον εισαγωγικό χαιρετισμό του προέδρου Κλεάνθη Κορομηλά, ο ο π ο ίο ς αναφ έρθηκε σ τις π ρ ο σ π ά θ ειες που έχει κάνει το Αναγνωστήριο τις προηγούμενες δεκαετίες για την καταγραφή και τη διάσωση της μουσικής μας παράδοσης. Στη συνέχεια ο γενικός γραμματέας Προκόπης Μ αϊστρέλης, αναφέρθηκε στη γέννηση του αστικού λαϊκού τραγουδιού, περισσότερο γνω­ στού ως ρεμπέτικου, ξεκινώντας από την Κωνστα­ ντινούπολη του 15ου αιώνα και συνεχίζοντας με τη διάδοση και την εξάπλωσή του στη Σμύρνη, στη Λέσβο και στην Αθήνα των πρώτων δεκαετιών του αιώνα μας. «Παρ’ όλο που το σμυρναίικο τραγούδι,

αλλά και το ρεμπέτικο γενικότερα, σήμερα φαίνεται να παρακμάζουν, σε πείσμα των καιρών, αλλά πιό­ τερο α π ’ όλα Εξαιτίας της αγάπης που τρέφουμε γι ’ αυτό το είδος τραγουδιού, ασχοληθήκαμε, καταπια­ στήκαμε μ ’ αυτό», κατέληξε. Η μουσική κομπανία του Αναγνωστηρίου έπαιξε και τραγούδησε 23 κομμάτια (οργανικά και ασματικά), περιδιαβαίνοντας μουσικά πέντε αιώνες στην Π όλη, στη Σ μ ύρνη , στη Λέσβο κ α ι στην Α θήνα (Χασάπικο πολίτικο - Έχε γεια, Παναγιά - Σου φαί­ νεται, σου φαίνεται - Βάλε με, φως μου, βάλε με Αλατσατιανή - Πάλι μεθυσμένος είσαι - Ζεϊμπέκικο

Η προμετωπίδα του δίπτυχου προγράμματος της εκδήλωσης «Μουσικές περιπλανήσεις» (δια­ στάσεων 24X17,5 εκ.).

Περγάμου - Φωκιανό ζεϊμπέκικο - Αιβαλιώτικο ζεϊ­ μπέκικο - Συρτό Τ ε ν έ δ ο υ Μόρτισσα Σμυρνιά - Αχ μελαχρινό - ΚαμωματοΐΑ Σαν της Σμύρνης το γιανγκίνι, κ.ά.).

Στιγμιότυπο από την εκδή­ λωση «Μουσικές περιπλα­ νήσεις» (26.12.1998). Διακρίνονται, από αριστερά: Θεόφιλος Χτενέλης, Νίκος Μαϊστρέλης, Γιώργος Σταυ­ ρακέλης, Δθανασία Βουρλή, Στρατής Καζαντζής, Γιάννα Μαϊστρέλη, Χαρίλαος Ρόδα­ νος, Στρατής Γιαταγανέλης και Προκόπης Μαϊστρέλης. (Φωτογραφία Σωτηρίας Βαλαλά)

Την κομπανία του Αναγνωστηρίου αποτελούν οι: Χαρίλαος Ρόδανος (βιολί), Αθανασία Βουρλή (τραγούδι), Στρατής Καζαντζής (σαντούρι, τραγού­ δι), Γιώργος Σταυρακέλης (μπάσο κιθάρα), Στρατής Γιαταγανέλης (τέμπο κιθά ρ α , τρ α γο ύδ ι), Ν ίκος Μαϊστρέλης (μπουζούκι), Θεόφιλος Χτενέλης (του­ μπερλέκι), Γιάννα Μαϊστρέλη (βιολί). Τη γεν ικ ή ε π ιμ έ λ ε ια της εκ δή λω σ η ς είχε ο Προκόπης Μαϊστρέλης και τα σκηνικά επιμελήθη­ κε ο Τάκης Καμπουρέλης. Παραβρέθηκαν ο σεβασμιότατος μητροπολίτης Μ υτιλήνης Ιάκω βος, ο βουλευτής Λέσβου Νίκος Σηφουνάκης, ο διοικητής της 98 ΑΔΤΕ υποστράτη­ γο ς Δ η μ ή τρ ιο ς Τ ζ ό ιδ ο ς, ο δ ή μ α ρ χο ς Α γιάσ ου Παναγιώτης Ψυρούκης (Γραμμέλης), εκπρόσωποι των πολιτικών και στρατιωτικών αρχών και πάρα πολύς κόσμος. Τ η ν Κυριακή 3 Ιανουάριου, στις 5 μ.μ., πραγματο­ ποιήθηκε στην αίθουσα της Βιβλιοθήκης του Α να­ γνωστηρίου η Γενική Συνέλευση των μελών και των φίλων του Αναγνωστηρίου και η κοπή της πίτας. Ο πρόεδρος του Αναγνωστηρίου Κλεάνθης Κορομηλάς αναφέρθηκε στο φ ιλόδοξο πρόγραμμα του Δ ιο ι­ κητικού Συμβουλίου, τόσο στην αναβάθμιση των υλικοτεχνικών υποδομών όσο και στο άνοιγμα του ιστο­ ρικού αυτού πνευματικού ιδρύματος στην κοινωνία της Αγιάσου και ευρύτερα. Για την επίτευξη αυτών των στόχων τόνισε ότι είναι απαραίτητη η οικονομική και ηθική στήριξη εκ μέρους της πολιτείας, της τοπικής αυτοδιοίκησης και των ιδιωτών, καθώς και η συμμετο- * χή όλων των μελών και φίλων του Αναγνωστηρίου, τόσο των παλιών όσο και των νέων.

Ο πρόεδρος του Αναγνωστηρίου Κλεάνθης Κορομηλάς εγχειρίζει στον Πάνο Πράτσο το τιμητικό δίπλωμα ανα­ κήρυξής του ως επιτίμου προέδρου (3.1.1999). (Φωτογραφία Σωτηρίας Βαλαλά)

Συγκινητική ήταν η ανταπόκριση των παρισταμένων, που οι προσφορές τους έφτασαν στο 1 εκα­ τομ μ ύρ ιο δραχμές, ο Γερμανός Ό το Μ πρόγιερ, που έχει πα ντρευτεί τη σ υγχω ριανή μας Λεσβία Καρατζά και που τον περισσότερο χρόνο μένει στη Μ υτιλήνη, πρόσφερε 500.000 δραχμές. Ο σεβα­ σ μ ιό τα το ς μ η τρ ο π ο λ ίτη ς Μ υ τιλ ή νη ς Ιά κ ω β ος έδωσε εξ ιδ ίω ν 200.000 δ ρ α χ μ ές, ο ξ υ λ ο υ ρ γό ς Π αναγιώ της Βασιλτσωτέλης 100.000 δραχμές σε ξυλουργικές εργασίες και άλλοι μικρότερα ποσά. Το Δ ιοικητικό Συμβούλιο τιμώ ντας την πολύ­ χρονη προσφορά του Π άνου Πράτσου, ο οποίος κράτησε το τιμόνι του Α ναγνωστηρίου για πάνω από μισό αιώνα, τον αναγόρευσε επίτιμο πρόεδρο, απονέμοντάς του το ανάλογο τιμητικό δίπλωμα.

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΤΥΛ. ΣΚΟΡΛΑΣ

Ο σεβασμιότατος μητροπολί­ της Μυτιλήνης ευλογεί την πρωτοχρονιάτικη πίτα του Αναγνωστηρίου (3.1.1999). Παρίστανται, από αριστερά, ο επίτιμος πρόεδρος Πάνος Πράτσος, ο Γιάννης Αλ. Παπά­ νης, ο Προκόπης Μαϊστρέλης, ο Αντώνης Μηνάς, ο Κλεάνθης Κορομηλάς (πρόεδρος), ο Πα­ ναγιώτης Ραφαήλ Σουσαμλής και ο διάκονος Γρηγόριος Πολύμος. (Φωτογραφία Σωτηρίας Βαλαλά)

ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΦΙΛΟΠΡΟΟΔΟΥ ΣΥΑΑΟΓΟΥ ΑΓΙΑΣΩΤΩΝ Η κοπή της πίτας και το τσάι των Αγιασωτισσών Σ

τις 17.1.1999 έγινε με μεγάλη επιτυχία η εκδή­

λωση της κοπής της πρω τοχρονιάτικης π ίτα ς στα γρ α φ εία του Σ υλλόγου μας, π α ρ ουσ ία π λή θους κόσμου. Μετά την καθιερωμένη ευχή, τραγουδήσα­ με τα αγιασώ τικα κάλαντα, γραμμένα από το στιχουργό Γεώργιο Παπάνη, και μοιράσαμε την πίτα, αλλά το φλουρί ακόμα περιμένει τον τυχερό! Τ η ν ε κ δ ή λ ω σ ή μ α ς α υ τή τ ίμ η σ α ν με τη ν πα ρ ουσ ία τους οι βουλευτές Ν ίκος Σηφουνάκης κ α ι Φ ρ α γ κ λ ιν ο ς Π α π α δ έλ η ς, η λ ο γ ο τ έ χ ν ισ σ α Π έπη Δαράκη, ο δήμαρχος Α γιάσου Π αναγιώ της Ψ υ ρ ο ύ κ η ς (Γ ρ α μ έ λ η ς ) κ α ι ο α ν τ ιδ ή μ α ρ χ ο ς Α ντώ νης Βάλεσης. Χ α ιρ ε τισ μ ό α π η ύ θ υ ν ε κ α ι ο π ρ ό ε δ ρ ό ς μας Β α σ ίλης Λ ο ύ π ο ς, ο ο π ο ίο ς μίλησε γ ια α γά π η , ενότητα κ α ι ο μ ό νο ια τω ν σ υγχω ρια νώ ν, κύριες π ρ ο ϋ π ο θ έσ εις γ ια κάθε πρα γμά τω σ η, κ α ι ευχή­ θηκε υ γεία κ α ι α τομ ικ ή ευ τυ χία , α λλά σ υνά μ α κ α ι πρόοδο στο Σύλλογο...

ΣΟΦΙΑ ΠΑΠΟΥΤΣΗ-ΚΟΥΛΟΥΝΕΛΗ

Ο

« Φ ιλ ο π ρ ό ο δ ο ς Σ ύ λ λ ο γ ο ς Α γ ια σ ω τώ ν » ,

επιθυμώ ντας να ξεφύγει λίγο α πό τις καθιερωμέ­ νες κα ι γνω στές δραστηριότητές του, οργάνω σε, με π ρ ω τ ο β ο υ λ ία τ ο υ π ρ ο έ δ ρ ο υ Β α σ ιλ ε ίο υ Λ ο ύ π ο υ κ α ι τ ω ν γ υ ν α ικ ώ ν το υ Δ ιο ικ η τ ικ ο ύ

Στιγμιότυπο από την εκδήλωση των γυναικών στις 31.1.1999. Οι γυναίκες χορεύουν, προεξάρχοντος του προέδρου...

Συμβουλίου, κάτι το ξεχωριστό. Κάτι που αποτε­ λεί μόνο την αρχή για ένα κ α ινούρ γιο ξεκίνημα δραστηριοτήτων... Η πρόσκληση για έναν α πογευμα τινό καφέ ή τσάι, το κρύο απόγευμα της 31 Ιανουάριου 1999, στα Γραφεία του Συλλόγου, έγινε αποδεκτό από τις Α γιασώτισσες και α πό άλλες κυρίες, που δεν ήταν μέλη. Η συγκέντρωση έγινε σ τις 6 το α π ό ­ γευμ α . Το κ α λ ω σ ό ρ ισ μ α , εκ μ έρ ο υ ς το υ Δ ιο ι­ κητικού Σ υμβουλίου, έγινε α πό το ν πρόεδρο, ο ο π ο ίο ς απηύθυνε θερμό χαιρετισμό. Η α τ μ ό σ φ α ιρ α ή τ α ν ο ικ ε ία κ α ι γ ν ώ ρ ιμ η , όπω ς πάντα. Προσφέρθηκαν όχι μόνο καφές και

Στιγμιότυπο από την εκδή­ λωση της κοπής της πρωτοχρονιάτικης πίτας (17.1.1999). Διακρίνονται, από αριστερά, ο δήμαρχος Παναγιώτης Ψυρούκης (Γραμμέλης), ο Παναγιώ­ της Σταυρακέλης (γενικός γραμματέας), ο Χρίστος Γλεζέλης (μέλος), ο πατήρ Νεκτάριος Χατζηπροκοπί­ ου (αντιπρόεδρος), ο Βασί­ λειος Δούπος (πρόεδρος) και άλλοι.

μια φορά, το αγιασώ τικο πνεύμα, που δεν μπορεί να κλείσει μια γιορτή, χ ω ρ ίς τα «ταμπάνια» και το υ ς μ ικ ρ α σ ιά τ ικ ο υ ς σ κ ο π ο ύ ς... Η εκδήλω ση τέλειωσε, με την υπόσχεση να επαναληφθεί, την επόμενη φορά με χταποδάκι και ουζάκι...

ΕΙΡΗΝΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΟΥ - ΚΑΡΑΦΥΛΛΗ

ΤΑ ΚΑΛΑΝΤΑ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ Στιγμιότυπο από την εκδήλωση των γυναικών στις 31.1.1999...

τ σ ά ι, α λ λ ά κ α ι σ π ιτ ικ ά γ λ υ κ ά , τα ο π ο ία ο ι Α γ ια σ ώ τ ισ σ ε ς έ φ τ ια ξ α ν με π ο λ ύ μ ε ρ ά κ ι. Η συγκέντρω ση όμ ω ς δε θα ήταν ολοκληρω μένη, χ ώ ρ ις τη ν π α ρ ο υ σ ία τ ο υ α γ α π η τ ο ύ Γ ιά ν ν η Ξ ενέλη, γ ια τ ρ ο ύ , ω τ ο ρ ιν ο λ α ρ υ γ γ ο λ ό γ ο υ το υ Ιπ π ο κ ρ ά τειο υ Ν οσοκομείου, ο ο π ο ίο ς ήρθε να γ εμ ίσ ει κ α ι να δώ σ ει νό η μ α στο κ υ ρ ια κ ά τ ικ ο απόγευμα. Ο ι γνώ σεις του κα ι η πείρα του στην ιατρική μεταφέρθηκαν, με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, στη συγκέντρωση τω ν γυναικώ ν. Το θέμα γύρ ω α πό την ακοή κ α ι τα προβ λήμ α τά της, το οποίο διάλεξε ο εκλεκτός επιστήμονας, άγγιξε τα ενδ ια φ έρ ο ν τά τω ν γυ ν α ικ ώ ν , ενημέρωσε, π ρ ο ­ βλημάτισε, έλυσε πολλές απορίες. Μ ετά την ενημέρωση του για τρ ο ύ όμω ς, μια συγκέντρωση τω ν Α γιασω τώ ν, δεν μπορούσε να τελειώσει. Έ τσι, άρχισαν ο χορός και το τραγού­ δι. Οι παραδοσιακοί σκοποί ξεσήκωσαν, για άλλη

Καλήν ημέρα, χουριανοί, του Σύλλουγού βαστάτι, σα θέλιτι τσι τ ’ χρόν’ ξανά βασ’λόπ’τα για να φάτι. Μη μας παριξηγήσιτι, θέλουμι συμπαράστασ’, παράδις να μαζώνουμι να σωζούμι τ’ κατάστασ\ Τα κάλαντά μας τα φιτ’νά είνι παραπουνιάρ’κα, γιατί σα δε φουνάξουμι θα βάλ’ νιρό γη βάρκα. Γιου Σύλλουγους σάς εύχιτι ναν έχιτι τν υγειά σας, γ ’ βασ’λόπ’τα που θα κόψουμι είνι για τν αφιντιά σας. ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΝΗΣ

Στιγμιότυπο από την εκδή­ λωση των γυναικών στις 31.1.1999. Ο Αγιασώ­ της επίκουρος καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθη­ νών Γιάννης Ξενέλης ανα­ πτύσσει θέμα της ειδικότη­ τάς του. Παρίστανται ο ταμίας Στρατής Πανανής (αριστερά) και ο πρόεδρος Βασίλειος Αούπος (δεξιά).

ΑΓΙΑΣΩΤΙΚΗ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗ

ΓΙΑ ΠΟΙΟ ΛΟΓΟ ΘΕΛΕΙΣ ΝΑ ΖΕΙΣ! Τ ε λ ε υ τ α ία πήγα στο για τρ ό, για να κοιτά ξω την πίεσή μου και τη χοληστερίνη μου. Του είπα πω ς έχω κόψει το κάπνισμα, το πιοτό, το σεξ..., για να ζήσω όσο πιο πολύ μπορώ. Ο γιατρός παραξε­ νεύτηκε και μου είπε: Αφού δε χα ίρεσ α ι τίπ ο τα α πό τα όμορφ α της ζω ής, δεν κ α τα λαβα ίνω για ποιο λόγο θέλεις να ζεις! Αδΐοπα, 10.10.1997

ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ ΠΑΠΑΠΟΡΦΥΡΙΟΥ (ΤΣΙΡΟΣ)

ΑΚΟΥΑ! ΑΚΟΥΑ! ΑΚΟΥΑ!... Ε ν α ς Ιτα λ ό ς ήτα ν σ κ α ρ φ α λ ω μ έν ο ς σε μια συκιά και την ξεστόλιζε από τα σύκα της. Έ να ς α γροφ ύλακας τον επισήμανε και του φώναζε να κατεβεί από το δέντρο. Ο κλέφτης όμως δεν κατα­ λάβαινε και συνέχιζε το έργο του. Ο αγροφύλακας θύμωσε, τον σημάδεψε με το κυνηγετικό όπλο που είχε μαζί του, τον πυροβόλησε και τον πέτυχε. Ο συκοφάγος, χτυπημένος για καλά, αιμορραγούσε και ζητούσε απεγνωσμένα βοήθεια: Αορυα (άκουα)! Αοςυα! Αοηυα!..., δηλαδή νερό. Ο αγροφύλακας, που εντωμεταξύ είχε φτάσει στον τόπο του εγκλή­ ματος, δικαιολογήθηκε: Εγώ φώναζα να κατεβείς, αλλά εσύ δεν άκουες!... (Από αφήγηση του Σπύρου Κ αραμούντζου. Άργος, 26.10.1996)

ΕΡΜΟΛΑΟΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΑΕΙΟΥ

Π α λ α ιό τ ε ρ α , την εποχή π ο υ μ α ζεύα με τ ις ελιές, υπήρχαν άτομα που, λόγα) της μικρής σο­ δειάς που είχαν, δε διέθεταν ζώο για τη μεταφορά του ελαιόκαρπου. Για να εξυπηρετηθούν επομέ­ νως, ζήταγαν από κάποιο φίλο ή γνωστό δανεικό για μια μέρα το γάιδαρο. Ο ιδιοκτήτης, για να μη φ α νεί ό τι α ρ ν είτα ι, α π α ντούσ ε να ι μεν θετικά, αλλά και διπλω ματικά: «Άμα βρέχ’ καμιά μέρα, έλα τσι π ά ρ ’ τουν».Ή ταν κι αυτό ένα είδος εξυπη­ ρέτησης αγιασώτικης έμπνευσης. Τώρα όμως όλα τακτοποιήθηκαν. Το αυτοκίνη­ το έλυσε το πρόβλημα, δεν έλυσε όμως και το πώς θα μαζευτούν οι ελιές. Γιατί; Ο μακαρίτης Στρατής Γραμμέλης (Αμπλίκος), που κάποιος τον ζήτησε να πάει, για να ραβδίσει τις ελιές, ξέρετε τι απάντησε; «Θα τς ραβδίσου, άμα φ έρ ’ς μια τέμπλα α π ’ του κάμπου τσακ στου πράμα!» Αθήνα, 13.12.1998

ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΑΠΑΝΗΣ

ΓΗ ΤΣΑΝΤΑ Μ ά ν α τσι κόρ’ πήγαν σ ’ ένα σούπιρ μάρκιτ α ψνίσιν. Γη κόρ’ είχι κριμασμέν’ σ ’ κτάλα τς τ ’ τσά­ ντα τς, που ήνταν έτοιμ’ α τς πέσ’. Τν είδι γη μάνα τς απί καρσί τσι φώναξι «ιλληνικά ιξιβγιν’σμένα», για να μη τνι π ά ρ ’ κόσμους χαμπάρ’ πους είνι απί χουριό, πους είνι Α γιασώ τ’σσα: Μουρή Σουφέλ’, έχι του νου σ ’, κόρη μ’, θα σ ’ πέσ’ γη τσάντα «από την κουτάλα σου»! Αθήνα, 25.10.1998

ΧΡΙΣΤΟΣ ΓΛΕΖΕΛΗΣ (ΠΟΥΠΟΥΣΑΣ)

Γ Ο Ι Γ Α Α Α Ρ ’ Γ ΙΝ Α Ν Μ Α Α Ρ ΙΑ Α κ ο υ σ α ό τ ι α νά μ εσ α σε Α γ ια σ ώ τε ς κ α ι Αγιασώτισσα μετανάστρια στην Α υστραλία έγινε περίπου ο εξής διάλογος: - Τούβλου πή γις στν Α υστράλια τσι τούβλου γύρ ’σις...

- Ν α ι... Ινώ σ εις π ρ ο υ κ ό ψ α τ ι! Σ α ς α φ ή κ α γαδάρ’ τσι τώρα σας ήβρα μ ’λάρια...

ΣΤΡΑΤΗΣ ΑΠ. ΜΟΥΤΖΟΥΡΕΛΗΣ

ΧΥΜ ΒΟΛΑΙΟ... ΜΙ] ΤΗΝ ΤΕΧΝΗ Μ ε εξαιρετική επιτυχία πραγματοποιήθηκαν τα εγκα ίνια τω ν π ο λ ιτισ τικ ώ ν εκδηλώσεων του « Σ υ μ β ο λ α ιο γ ρ α φ ικ ο ύ Σ υ λ λ ό γ ο υ » Ε φ ε τε ίω ν Αθηνών, Π ειρ α ιώ ς, Α ιγαίου και Δ ωδεκάνησου, στις 4.12.1998, στο Δημοτικό Θέατρο Π ειραιώ ς, παρουσία εκλεκτών προσκεκλημένων... Στον υπέροχο χώρο του κυλικείου, με τα χυτο­ σίδηρό καβαλέτα, τις ταπετσαρίες και τα έπιπλα των 100 ετών, έγινε έκθεση με έργα συμβολαιογρά­ φων, όπω ς ζω γραφ ικής, μικρογλυπτικής, φ ω το­ γραφίας, βιβλίων... Στην έκθεση αυτή συμμετείχε και η συμβολαιο­ γράφος Α θηνών Σ οφ ία Π απουτσή-Κ ουδουνέλη, μέλος του Δ ιοικ η τικ ού Συμβουλίου του «Φ ιλο­ πρόοδου Συλλόγου Αγιασωτών», μ ’ ένα ταμπλό, στο οποίο υπή ρχα ν εκθέματα από τη συλλογική δουλειά του σωματείου μας, όπω ς ένα α ντίτυπο του π ερ ιο δ ικ ο ύ «Α γιάσ ος», δ ια φ η μ ισ τικ ό τω ν Ό.Ο., ένα α ντίτυπο του τουριστικού οδηγού του χ ω ρ ιο ύ μας, το π ρ ό γρ α μ μ α α πό την εκδήλωση « Μ υ τιλ η ν ιώ τικ η Β ρ α διά » , π ο υ έγινε στο Χ ο ­ λ α ρ γό κ α ι π ο υ την κ ά λ υ ψ α ν ο ι μ ο υ σ ικ ο ί της Α γιάσ ου κ α ι το χ ο ρ ευ τικ ό του Σ υλλόγου μας, διάφορες φω τογραφ ίες από εκδηλώσεις, και ένα άρθρο της γράφουσας, που κάλυπτε μια από τις ε κ δ η λ ώ σ ε ις στην Ε σ τία της Ν έας Σ μ ύ ρ ν η ς . Σ κ ο π ό ς της σ υμ μ ετοχή ς ή τα ν να γ ίν ε ι ευρέω ς γνωστό το χω ριό μας, η Α γιάσος, καθώ ς και το έργο του Συλλόγου μας... Η έκθεση, που ήταν προγραμματισμένη για μια βδομάδα περίπου, διήρκεσε δυο βδομάδες, λόγω της μεγάλης επιτυχίας που σημείωσε. Στην εκδήλω­ ση αυτή, καθώς και στην έκθεση, αναφέρθηκαν οι

εφημερίδες «Βραδυνή», «Νέα», «Απογευματινή», κ α θ ώ ς κ α ι δ ιά φ ο ρ ο ι ρ α δ ιο φ ω ν ικ ο ί σ τα θ μ ο ί. Σ χετικ ή α να φ ο ρ ά έκανε κ α ι η εφ η μ ερ ίδα «Δη­ μ ο κ ρ ά τη ς» (Μ υ τιλ ή ν η ς), στο φ ύ λ λ ο της 22α ς Ιανουάριου 1999. Τα επαινετικά σχόλια του κόσμου μας δίνουν δύναμη και κουράγιο, να συνεχίσουμε το έργο μας, προβάλλοντας το χωριό μας, την όμορφη Αγιάσο.

ΣΟΦΙΑ ΙΙΛΠΟΥΤΣΗ-ΚΟΥΑΟΥΝΕΛΙΙ Συμβολαιογράφος Αθηνών

ΔΗΜ ΗΤΡΗΣ ΚΑΡΑΠΙΠΕΡΗΣ

Έργο του Αημήτρη Καραπιπέρη (σαγκίνα 50X60 εκ.). Ιδιωτική Συλλογή.

Α

π ό 14-30.1.1999 στην «ΟΑΕΕΚΙΕ 3» (οδός Φ ιυκυλίδου 3 Κ ο λ ω ν ά κ ι) λ ειτο ύ ρ γη σ ε έκθεση ζω γραφ ική ς του Δημήτρη Κ α ρα πιπέρη . Για μια ακόμη φορά το φιλότεχνο κοινό είχε την ευκαιρία να χα ρ εί την τέχνη του εμπνευσμ ένου Λ έσβιου δημιουργού.

ΓΙΑΝΧΑΤΖ

Η συνεργάτιδά μας Σοφία Παπου­ τσή-Κουδουνέλη με τον πρόεδρο του «Συμβολαιογραφικού Συλλό­ γου Αθηνών» Ηλία Κωτσάκη. Στο βάθος διακρίνεται το ταμπλό του «Φιλοπρόοδου Συλλόγου Αγιασωτών»... (Εφημερίδα «Απογευματινή», 23.12.1998)

ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ Φ ΕΥΓΟΥΝ ΣΤΑΥ ΡΟ Υ ΛΑ ΓΡ. Σ Κ Λ ΕΠ Α ΡΗ (1 9 1 4 - 1 9 9 8 )

Σ τ ι ς 7.6.1998 η Σταυρούλα Γρηγορίου Σκλεπάρη πλήρης ημερών άφησε τα εγκόσμια και κηδεύτηκε στο Κοιμητήρι της Νέας Σμύρνης. Ή ταν το όγδοο παιδί από τα δέκα του Φώτη και της Μαριόλας Καναρέλη. Το 1960 με όλη της την οικογένεια πήρε το δρόμο για τη μακρινή Α υσ τρα λία , όπω ς και τόσ οι άλλοι. Παρέμεινε εκεί 22 χρόνια και εργάστηκε σκληρά. Η ζωή της υπήρξε ένας συνεχής, τίμιος και δημιουργι­ κός αγώνας. Ευτύχησε να δει αποκατεστημένα και αγαπημένα τα παιδιά της και ν ’ αγκαλιάσει πέντε εγγόνια. Σ ’ όλο το μάκρος της ζωής της έδωσε σπάνια δείγματα πίστης, συνέπειας, συζυγικής αγάπης και μητρικής στοργής. Εκφράζουμε τα συλλυπητήριά μας στο σύζυγό της Γρηγόριο και στα παιδιά της Μαρία και Στέλλα και ευχόμαστε να είναι ελαφρό το χώμα της αττικής γης που τη σκέπασε.

Π Α Ρ Α Σ Κ Ε Υ Α Σ Κ . Κ Ο Υ ΤΣΙΑ Α Σ (1 9 3 3 - 1 9 9 8 )

Ε φ υ γ ε από κοντά μας για πάντα ο αγαπητός σ υμπατριώ της και φίλος μας Παρασκευάς Κ ω ν­ σταντίνου Κουτσίδας. Ο ξαφνικός και αναπάντεχος θάνατός του βύθισε σε βαρύ πένθος την οικογένειά του και συγκλόνισε τη Μυτιληναϊκή Παροικία και

όλους όσοι τον γνώριζαν. Ο αείμνηστος Παρασκευάς γεννήθηκε στη Μυτιλήνη στις 17 Μαρτίου 1933 και άφησε την τελευταία του πνοή στο μακρινό δγάηογ στις 8 Αυγούστου 1998. Παντρεύτηκε στην Αγιάσο την Ελένη Ζερβού, μια άξια και προκομμένη νοικο­ κυρά, κόρη του γνωστού μας φούρναρη Γιαννακού και της Γαρουφαλιάς Ζερβού. Έζησαν μαζί ευτυχι­ σμένα 40 ολόκληρα χρόνια και απόκτησαν τη μοναδι­ κή τους κορούλα, τη Χαρίκλεια, που ήταν ο σεβντάς και η χαρά της ζωής τους και που τους χάρισε τρία χαριτωμένα εγγονάκια. Ο αείμνηστος Παρασκευάς υπήρξε τίμ ιος και ακέραιος χαρακτήρας. Πράος, υπομονετικός και ευχάριστος συνομιλητής. Σε όλη του τη ζωή αγάπησε τους συνανθρώπους του και μοι­ ραζόταν μαζί τους κάθε χαρά και λύπη. Θα σε θυμούμαστε για π ά ντα , ακριβέ φίλε Παρασκευά. Ας είναι ελαφρό το χώμα της δεύτερης πατρίδας μας, που σε σκεπάζει. Αιωνία σου η μνήμη.

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΕΥΣΤΡ. ΤΖΕΓΚΟΣ

Α Ν Δ Ρ Ο Ν ΙΚ Η Β Α Σ . Π ΙΠ Ε Ρ ΙΤ Η (1 9 1 2 - 1 9 9 8 )

Ε δ ώ , στη μακρινή Α υστραλία, άμα δεν είσαι άνθρωπος του καφενείου, συνήθως πηγαίνεις και βλέπεις τη μητέρα σου κάπως πιο τακτικά. Άλλωστε είναι και το πιο αγαπητό πρόσωπο και μια μητέρα έχουμε. Έτσι κι εγώ πήγαινα τακτικά στη μάνα μου, γιατί, όταν τη γνώριζες, είχε πολύ χιούμορ. Συζητάγαμε για πολλές ώρες, αν και ποτέ δεν έτυχε να ακούσει τη φωνή μου, ήτανε, βλέπετε, τελείως κουφή, από τότε που γέννησε τον αδελφό μου το Γιάννη. «Μουρέλι μ’, Στρατ’γέλ’», έλεγε, «άμα πιθάνου, θέλου να μι πας σν Αγιάσου, έγ’τσι που πήγι τσι μπαμπάς σ ’». Εγώ, φυσικά, με καλαμπούρι της έλεγα να μη στενοχωριέ­ ται και θα τα φέρει δεξιά ο μεγαλοδύναμος. Το καλοκαίρι του 1998 η επιθυμία της μαμάς να γυρίσει πίσω στην Αγιάσο ήταν άνω ποταμών. Μια μέρα, που καθόμουνα κοντά της και κοίταζα τηλεό­ ραση, με κάπως θυμωμένη φωνή γυρίζει και μου λέει και είναι σαν να την ακούω τώρα. «Άμα δε μι πότι φέτου σν Αγιάσου, τ ’ χρόν’, να μι κουλουσύρνιτι, δεν έρχουμι». Αυτά ήταν ακριβώς τα λόγια της.

Κόρη της Μελπομένης και του Γιάννη Καμινέλη, έμεινε ορφανή από πατέρα σε ηλικία 12 χρόνων, με τις μικρότερες αδελφές της, Κατερίνα, 10 χρόνων, και Γιασεμή, 8 χρόνων. Την εποχή εκείνη χήρα με τρεις κόρες μεγάλος ο Γολγοθάς. Τα πράγματα πολύ δύσκολα. Παντρεύτηκε το Βασίλη Πιπερίτη, που είχε ξενι­ τευτεί στην Αμερική την εποχή εκείνη, με τον οποίο απόκτησε τρία παιδιά, την Ξανθούλα, το Γιάννη και τον γράφοντα, ύστερα από δέκα χρόνια. Της κάναμε την επιθυμία και στις 14 Ιουλίου πάτησε το πόδι της στην αγαπημένη της Αγιάσο. Ακριβώς ένα μήνα περίπου μετά, στις 12 Αυγούστου 1998, άφησε την τελευταία της πνοή στο Νοσοκομείο της Μυτιλήνης, χωρίς πολύ να υποφέρει, δόξα τώ Θεώ. Η λύπη μας ήταν μεγάλη, όπω ς και σε κάθε άνθρωπο που χάνει τη μάνα του. Η συνείδησή μας όμως είναι καθαρή, αφού η επιθυμία της έγινε πραγ­ ματικότητα.

ΤΑ Π Ε ΙΡ Α Μ Α ΙΠΚΡΖΑΙΡΟΥΝοοο

Η σύζυγος του αείμνηστου Ξενοφώντα (Ξινόφ’) Σουσαμλή Ευανθία, το γένος Νικολάου Αργύρα, στο παραγώνι... (Τη φωτογραφία παραχώρησε η Ελένη Νικολάου ΡαδίκουΣουσαμλή)

ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΣ Β. ΠΙΠΕΡΙΤΗΣ

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Θ. ΣΤΑΜΑΤΕΑΗΣ (1 9 3 0 - 1 9 9 8 )

Ο Παναγιώτης Θεοδώρου Σταματέλης από τις 5.1 1.1998 πήρε το δρόμο της στερνής γαλήνης. Γεννήθηκε στην Αγιάσο το 1930 και πριν από χρόνια εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, όπου εργάστηκε σε οικο­ δομικές και άλλες εργασίες. Ήταν παντρεμένος με τη Νίκη Ευστρατίου Γεωργαντή, με την οποία απόκτησε τέσσερα παιδιά, το Θεόδωρο, τη Μαρία, που είναι καθηγήτρια Φυσικής Αγωγής, την Κλεοπάτρα και τον Ευστράτιο. Ή ταν ενεργό μέλος του «Φιλοπρόοδου Συλλόγου Αγιασωτών». Ο θάνατός του συγκίνησε βαθύτατα όχι μόνο τους συγγενείς και φίλους, αλλά και όλη την κοινωνία της Αγιάσου. Κηδεύτηκε στο Κοιμητήρι του Αγίου Βασιλείου Περιστεριού. Στη σύζυγό του Νίκη και στα παιδιά του εκφρά­ ζουμε τα ειλικρινή μας συλλυπητήρια.

ΓΙΑΝΧΑΤΖ

Ο λεβεντόγερος Φώτιος Γεωργίου Κουμλέλης, αγρότης, αγροφύλακας, παντοπώλης, σύζυγος της γνωστής φουρνά­ ρισσας της Μπουτζαλιάς Αρτεμίσιας Δημητρίου Γουγουτά... (ΡΗοΙο-ΟΙγηιρε Στρατή Καμπά, Αγιάσος. Παραχωρήθηκε από τον Ιωάννη Γεωργίου Ραφτέλη).

ΜΝΗΜΗ ΠΡΟΣΦΙΛΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ 5Ο0ΙΕΤΕ ΗΕΕΓΕΝΚρυΕ ϋ Ε ΕΑΟΟΚΑΡΗΙΕ ΟΔΟΣ ΔΙΔΟΤΟΥ 12 ΑΘΗΝΑΙ 106 80

Α θήνα, 10 Ιουνίου 1998 Ε ύ χ α ρ ισ το ϋ μ ε θερμότατα τόν «Φ ιλοπρόοδο Σύλλογον Αγιασωτων» (τόν Πρόεδρο κ. Β. Λοϋπον και τόν Γεν. Γραμματέα κ. Π. Σταυρακέλην) για τήν προσφορά τών τόμων ανατύπωσης (μέ το χρονικό « π ο λ υ το ν ικ ό » το υ ς): - Σ τρ α τή Π. Κ ο λα ξιζέλη «Θρύλος και ιστορία τής Αγιάσον» ("Αθήνα 1997) κ α ι Ε .Π. Κ ο υ λ α ξιζέλ λ η - Β.Π. Τ ρα γέλλη « Ή Α γιά σος και τά πέριξ» του 1896 (Αθήνα 1997) μέ τήν καλή επιμέλειά του κ. Ί. Χατζηβασιλείου. "Αριστή πρωτοβουλία, αναδρομικής επιμόρφω­ σης των παραδοσιακών μας, μέ τήν προϋπόθεση ότι οι σημερινοί εκπαιδευτικοί θα συστήσουν και ατούς μαθητές των, να διαβάζουν και να «στοχάζονται» για τόν τόπο τους σ ’ αύτά τα βιβλία. Φιλικά, Πνευματικά ό Πρόεδρος

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΛΟΥΚΑΤΟΣ ★ Θεσσαλονίκη, 17.2.1999 Α αμβάνω τακτικά το περιοδικό σας «Αγιάσος» και σας ευχαριστώ από βάθους κ α ρδιά ς για την αποστολή του. Χαίρομαι ιδιαίτερα για τις συνεχείς προσπάθειες όλων σας. Όι ποικίλες και πολυσήμα­ ντες δραστηριότητές σας φανερώνουν και δείχνουν άτομα με δημιουργικό «φανατισμό», που αντιστέ­ κονται στην επιδερμικότητα, δίνουν μάχες απένα­ ντι στην εποχή μας της πνευματικής και κ οινω νι­ κής σ ύγχυσ η ς, π α λεύουν για το ν τό π ο κ α ι τον πολιτισ μό και μας ξαφνιάζουν θετικά με το έργο τους. Δεχθείτε, παρακαλώ, τα πιο θερμά μου συγ­ χαρητήρια. Μ ’ εγκάρδιους χαιρετισμούς κι ευχαριστίες

ΔΗΜΗΤΡΗΣ Λ. ΛΗΜΗΤΡΙΑΛΗΣ όημοσιογράφος-ποιητής

Στη μνήμη της Σταυρούλας Γρηγορίου Σκλεπά­ ρη, η κόρη της Στέλλα, ο γαμπρός της Μάρκος Οι­ κονόμου και τα εγγόνια της, Βασίλειος, Χριστιάνα και Γρηγόριος, πρόσφεραν 300 δολ. Αυστραλίας για τις ανάγκες του Συλλόγου. Η Μ υρσίνη Β α μ β α κ ά -Χ ο υ τζα ίο υ πρόσ φ ερε 5.000 δρχ. στη μνήμη των γονέων της Μιλτιάδη και Μαρίας Χουτζαίου. Ο Γρηγόριος και η Μ αρία Ξαφέλη πρόσφεραν 70 δο λά ρ ια Α υσ τρα λία ς στη μνήμη του πα τέρα Π α να γιώ τη Κ λόκα κ α ι του α δερ φ ο ύ Γ εω ργίου Παναγιώτη Κλόκα. Η Ελευθερία Χατζηνικολάου πρόσφερε 10.000 δ ρ χ . στη μνήμη της α ν ε ψ ιά ς της Χ ρ ισ τ ίν α ς Ευστρατίου Καλέλη. Ο Αριστοτέλης Πλωμαριτέλης πρόσφερε 5.000 δρχ. στη μνήμη της Βασιλικής Γεωργίου Μουτζου­ ρέλη. Η Μ αρία Χ ατζηδημητρίου-Κ ανιμά πρόσφερε 5.000 δρχ. στη μνήμη της Σταυρούλας Σκλεπάρη. Η Ε υγενία Φ ίλιου πρόσφερε 20.000 δρχ. στη μνήμη της Βαΐτσας Χατζηαποστόλου. Η Λεσβία Μ πρόγιερ-Κ αρατζά πρόσφερε 5.000 δρχ. στη μνήμη του θείου της Θεοδώρου Δεμιργκέλη. Η Λεσβία Μ πρόγιερ-Κ αρατζά πρόσφερε 5.000 δρχ. στη μνήμη του γιου της Δανιήλ. Ο Παναγιώτης Τζέγκος (Παγίδας) πρόσφερε 25 δολ. Α υστραλίας στη μνήμη του Στέλιου Λεβέντη και του Στρατή Γκαγκαμάνη. Η Ελπίδα Μολυβιάτου πρόσφερε 5.000 δρχ. στη μνήμη του πατέρα της Πάνου Πανανή. Η Βάνα Γέρου-Κανιμά πρόσφερε 5.000 δρχ. στη μνήμη της θ ε ία ς της Σ τ α υ ρ ο ύ λ α ς Γ ρ η γο ρ ίο υ Σκλεπάρη. Η Ειρήνη Μ οιρασγεντή-Συνοδινού πρόσφερε 15.000 δρχ. στη μνήμη τω ν αδελφώ ν της Μ ιχαήλ και Νίκου Συνοδινού. Η Ε υ α γγ ελ ία Κ α π ά το υ π ρ ό σ φ ερ ε 50 δολ. Αυστραλίας στη μνήμη του συζύγου της Παναγιώτη.

ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΣΥΛΛΟΓΟΥ - «ΑΓΙΑΣΟΥ»

- Ειρήνη (Ρήγαινα) Κουόουνέλη - Ιωάννης Ευστρατίου Ξενέλης

δρχ.

13.500 8.500

Δ Ι Α Θ Ε Σ Η ΤΩ Ν Ε Κ Δ Ο Σ Ε Ω Ν Μ Α Σ Α. Κυκλοφόρησαν πρόσφατα τα βιβλία που εξέδωσε ο «Φιλοπρόοδος Σύλλογος Αγιασωτών»: 1. [Ε.Π. Κουλαξιζέλλη-Β.Π. Τραγέλλη], Η Αγιάσος και τα πέριξ, εν Αθήναις 1896. Δρχ. 1.500.2. Στρατή Π. Κολαξιζέλη, Θρύλος και ιστορία της Αγιάσον της νήσον Λέσβον, Αθήνα 1997. Δρχ. 5.000. Τα βιβλία διατίθενται από το Σύλλογο με άμεση π α ρ ά δοσ η , κ α τά τ ις ώ ρες λ ε ιτο υ ρ γ ία ς τω ν Γραφείων, ή επί αντικαταβολή (1.700 και 5.400 όρχ. αντίστοιχα). Επίσης διατίθενται από τους κατά τόπους ανταποκριτές του περιοδικού «Αγιάσος», τα ονόματα και οι διευθύνσεις των οποίων ανα­ γράφονται παρακάτω. Β. Επίσης διατίθενται βιβλιοδετημένοι τόμοι του περιοδικού «Αγιάσος», με άμεση παράδοση στα Γραφεία του Συλλόγου ή επί αντικαταβολή (12.000 δρχ.). Α ' τόμος (1-25, 1980-1984), Β ' τόμος (26-45, 1985-1988), Γ τόμος (46-67, 19881991), Δ 7 τόμος (68-85, 1992-1994) και Ε ' τόμος (86-103, 1995-1997).

ΓΑΜΟΙ - Σταύρος Γρηγορίου Κουδουνέλης Μαρία Χρίστου Καρυπίδη (Μπρουλ Γερμανίας, 2.1.1999) - Γεώργιος Ιωάννου Διάκος Μαρία Ευστρατίου Ευαγγελινέλη (Μυτιλήνη, 3.1.1999) - Νικόλαος Δημητρίου Μακαρώνης Αναστασία Ηρακλέους Σπυριδάκη

ΣΥΓΧΑΡΗΤΗΡΙΑ Σ τις 26.7.1998, στον ιερό ναό της Π α να γία ς Α γ ιά σ ο υ , τέλ εσ α ν το γά μ ο τ ο υ ς ο Ιω ά ν ν η ς Μ ιλτιάδου Αργύρας και η Ευστρατία Παναγιώτου Δελόγκου. Ευχόμαστε ολόψυχα να ζήσουν ευτυχισμένοι.

ΧΡΙΣΤΟΣ ΓΛΕΖΕΛΗΣ (ΠΟΥΠΟΥΣΑΣ) Σ τ ις 7.1 1.1998, σ το ν ιερ ό να ό το υ Α γίο υ Μ ελ ετίο υ Σ ε π ο λ ίω ν , τελέσ τη κ ε ο γ ά μ ο ς του Αντώνη Γεωργίου Καραθανάση και της Αντιγόνης Ευστρατίου Χατζηπαναγιώτη. Ε υ χ ό μ α σ τε ο β ίο ς τ ο υ ς να ε ίν α ι α νέφ ελ ο ς, πλούσιος σε χαρά και ευτυχία. Οικογένεια ΓΙΑΝΝΗ και ΑΡΙΑΔΝΗΣ ΧΑΤΖΗ ΒΑΣΙΑΕΙΟΥ

ΘΑΝΑΤΟΙ - Πασχαλιά Μυρσίνη, σύζυγος Ευστρατίου (12.12.1998) - Νουλέλης Γεώργιος Γρηγορίου - Μαριγλή Σταυρούλα Ιωσήφ (23.12.1998) - Ψύρρα Ελένη, σύζυγος Ευστρατίου (6.1.1999) - Πουδαράς Ιωάννης Ηρακλέους -Τ σουλέλης Παναγιώτης Ηρακλέους - Σπηλιαδή Ειρήνη, σύζυγος Δημητρίου (Αθήνα) - Ιακώβου Βασιλική, χήρα Αντωνίου (ΑΛοτία) - Χατζηδέλου Ευρύκλεια, χήρα Ευστρατίου - Δελόγκος Παναγιώτης Γρηγορίου - Ασωμάτου Γρηγόριος Βασιλείου - Καβαδάς Δημήτριος Ιωάννου (Αθήνα) - Καρατζάς Παναγιώτης Στυλιανού - Ξαφέτης Π ροκόπιος Νικολάου - Χατζησταύρου Μαρία, χήρα Βασιλείου - Πουδαράς Αλέξανδρος Δημητρίου