Η για γιά και η απροσεκτούσα εγγονή μπροστά στο φακό του χτες.
Οι φίλοι Ηλίας Δημ. Κουταλέλης (αρι στερά), Παναγιώτης Στ. Κουμλέλης και Γρηγόριος Αντ. Ααλάς.
Ο τερματοφύλακας Προκόπης Ευστρ. Κουτσκουδής και ο έφορος Μ ιχάλης Χριστόφα Σιάχος.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Αψευδείς μάρτυρες αξιοσύνης............................................................................................................. ΧΑΡΙΛΑΟΥ ΚΑ. ΚΟΥΔΟΥΝΕΑΗ, Πατριδογνωστικά. Αγιάσος, αγάπη μου... (Κ Ζ ' ) ....................................................................... ΜΥΡΣΙΝΗΣ ΒΑΜΒΑΚΑ-ΧΟΥΤΖΑΙΟΥ, Ιστορίες της αλλοτινής Αγιάσου. Το πάθημα μιας βρακούσας που λιποτάχτησε.......... ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΑΕΙΟΥ, Ο κλαρινίστας και κιθαρίστας Σταύρος Ρόδανος ( Β ') .................................................................... ΚΛΕΑΝΘΗ ΚΟΡΟΜΗΛΑ, Αναγνωστηριακά Πολωτικά Δρώμενα. Απολογισμός, Μελλοντικοί Στόχοι, Ευοίωνες προοπτικές... ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Αεσβιακά αρχειοδιφικά σύμμεικτα.Συμφωνητικό έγγραφο του 1898 για διορισμό παρθεναγωγού ... ΠΡΟΚΟΠΗ ΚΟΥΤΣΚΟΥΔΗ, Ιστορίες της καθημερινής ζωής. Τρανός έγινες, άλλ’ άνθρωπος δε θα γίνεις π ο τέ.......................... ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Λεσβιακοί απόηχοι. Του Στρατή Χατζηπροκοπίου........................................................................... ΝΑΤΑΣΑΣ ΚΟΝΤΟΛΕΤΑ, Χορός (ποίημα). ΔΗΜΗΤΡΗ ΖΑΡΟΔΗΜΗΤΡΑΚΗ, Το όνειρο (ποίημα).ΜΑΡΙΑΣ ΚΑΜΙΝΕΛΗΠΑΤΣΕΛΗ, Ζήτω η ζωή! (ποίημα). ΜΕΝΕΛΑΟΥ ΚΑΜΑΤΣΟΥ, Γι κλιψιές (ποίημα)....................................................................... ΣΠΥΡΟΥ Κ. ΚΑΡΑΜΟΥΝΤΖΟΥ, Η σημαία της Ακρόπολης (ποίημα). ΚΩΣΤΑ Γ. ΜΙΣΣΙΟΥ,Μην περιμένεις άλλο (ποίημα). ΜΥΡΣΙΝΗΣ ΒΑΜΒΑΚΑ-ΧΟΥΤΖΑΙΟΥ, Στη μικρή μου εγγονούλα (ποίημα).................................................................................... ΓΙΑΝΧΑΤΖ, Οι Αγιασώτες του δγάηογ συνεχίζουν την παράδοση.Σατιρογράφοι και εκφωνητές στην υπηρεσία εθιμικών δρώμενων. . . ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΣΤΥΛ. ΣΚ ΟΡΔΑ , Α δελφοποίηση Δ ημοτικώ ν Σχολείων Αγιάσου-Μπροντ..................................................... ΣΤΡΑΤΗ ΚΑΡΑΒΑΝΗ, Λεσβιακά εκπαιδευτικά ενθυμήματα. Από το Ημιγυμνάσιο Αγιάσου στο Γυμνάσιο Μυτιλήνης............... ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΕΥΣΤΡ. ΣΤΑΥΡΑΚΕΛΉ, Οι Ολυμπιακοί Αγώνες «Αθήνα 2004». Οι Έλληνες κέρδισαν το εθνικό στοίχημα....... ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΕΥΣΤΡ. ΣΤΑΥΡΑΚΕΑΗ, Πανευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου «ΕϋΚΟ 2004»........................................... ΣΤΡΑΤΟΥ Β. ΠΙΠΕΡΙΤΗ, Ενοτγ ρΐοΐιΐΓΟ ΐοΐΐδ &δΐοτγ. Στιγμιότυπα Μυτιληνιών μεταναστών................. .......................................... Τα πθίτκα μας (Μιχάλης Χριστοφαρής, Παναγιώτης Ξαφέλης, Χρίστος Γλεζέλης, Ερμόλαος Χατζηβασιλείου)............................. Συλλόγου Αγιασωτών Μυτιλήνης «η Αγία Σιών». Επιστολή - Πρόσκληση........................................................................................... ΓΙΑΝΧΑΤΖ, Σας πληροφορούμε.................................................................................................................................................................. ΓΙΑΝΧΑΤΖ, Αυτοί που φεύγουν.................................................................................................................................................................
Σελ. 3 4 5 6 11 15 17 19 20 21 22 24 27 29 31 32 33 34 35 36
ΕΞΩΦΥΛΛΟ Στα ριζά του Ολύμπου τα αγριόδεντρα φιλιώνο νται με τις αιωνόβιες καστανιές, που τις εξημέ ρωσε η φιλοπονία των Αγιασωτών. (Φωτογραφία Παρασκευά Ευστρ. Λιακάτου. 2004)
ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ Το κουρμπάνι του Συλλόγου Καβαλαραίων «ο Προφήτης Ηλίας» στην πλατεία της Αγοράς της Αγιάσου. Παρίσταται ο άλλοτε παλαίμαχος πρόεδρος Αθανάσιος Ευστρ. Καπάτος. (Φωτογραφία Παρασκευά Ευστρ. Λιακάτου. 2004)
ΙΧΧΝ 1106-3378
ΑΨΕΥΔΕΙΣ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΑΞΙΟΣΥΝΗΣ πρεπε να περάσουν πάρα πολλά χρόνια, για να γιορτάσει και πάλι η Αθήνα, για να νιώσουμε εθνική περηφάνια οι Πανέλληνες. Ήταν μακρύς ο δρόμος από το 1896 ως τις μέρες μας, γιομάτος με εμπόδια... Από τότε που ανατέθηκε στη χώρα μας η διοργάνω ση των Ολυμπιακών Αγώνων, οι υπεύθυνοι παράγο ντες της πολιτείας και του αθλητισμού υπέγραψαν συμ βόλαιο τιμής και δρομολόγησαν τις ενέργειες που θα οδηγούσαν στο «νενικήκαμεν». Οι σκόπελοι αναρίθμη τοι και τα κέντρα των πολυειδών συμφερόντων, εγχώ ριων και μη, ιδιαζόντως πιεστικά. Ο ουρανός, καθ’ όλη τη διάρκεια της προετοιμασίας, ήταν φορτωμένος με απειλητικά σύννεφα εχθρότητας, μίσους, φθόνου, κακεντρέχειας, συχνά πυκνά και μικροπολιτικής. Δεν έλει ψαν, βέβαια, και τα συγκινητικά σχόλια και οι έπαινοι... Οι Ολυμπιακοί Αγώνες της Αθήνας έγιναν με τρό πο υποδειγματικό. Οι αθλητικές εγκαταστάσεις ολο κληρώθηκαν έγκαιρα και διέψευσαν τις ντόπιες και τις ξένες Κασσάνδρες, που πρόβλεπαν το αντίθετο. Η ασφάλεια, για την οποία μας ανάγκασαν οι ένοχοι ιμπεριαλιστές της εποχής μας να διαθέσουμε πολλά χρήματα, υπήρξε απόλυτη. Ο εθελοντισμός λειτούργη σε ως θαυμάσια κινητήρια δύναμη. Η έναρξη, η διεξα γωγή και η λήξη των αγώνων χαράχτηκαν ανεξίτηλα όχι μόνο στην εθνική αλλά και στην παγκόσμια μνήμη...
Οι υπερδιακόσιες εθνικές ολυμπιακές αποστολές έζησαν ονειρεμένα, αφού ο ξένιος Ζευς δεν πέθανε σε τούτο τον τόπο. Οι δεκαοχτώ χιλιάδες αθλητές και αθλήτριες έδωσαν τον καλύτερο εαυτό τους, καταρρίπτοντας πολλά παγκόσμια και ολυμπιακά ρεκόρ. Ανάμεσά τους οι Έλληνες και οι Ελληνίδες, που μας έκαναν περήφανους, χαρίζοντάς μας έξι επάρσεις και δέκα παρεπάρσεις του γαλανόλευκου εθνικού μας συμβόλου... Από τις 13 ως τις 29 Αυγούστου η χώρα μας έδωσε εξετάσεις ενώπιον της διεθνούς κοινότητας και κατά χτησε το χρυσό μετάλλιο της αξιότητας. Δεν είναι λίγο ν ’ ακουστεί τ ’ όνομά σου στα πέρατα της οικουμένης, να προβληθεί ο πολιτισμός σου, να σε παραδεχτούν οι πάντες, ακόμη και τρανοί, οι οποίοι κάποτε ζητούν και συγγνώμην, το οποίο όμως δεν μπορεί να δικαιολογή σει ούτε την αχρειότητα της αλαζονείας τους ούτε την επικινδυνότητα του πολιτικού αμοραλισμού τους... Αξίζουν θερμά συγχαρητήρια σ’ όλους όσοι εργά στηκαν. Ας εκμεταλλευτούμε ό,τι θετικό προέκυψε και ας δρομολογήσουμε καλόπιστα την αναγκαία εποικοδομητική κριτική. Η μονομερής εστίαση της προσοχής σε νοσηρά φαινόμενα, τα οποία δε λείπουν από πουθενά, μαρτυρεί ασύγγνωστη ακρισία... ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Στιγμιότυπο από το τελετουργικό της αφής της Ολυμπιακής Φλόγας. (Καρτ ποστάλ ΌοΙογ ΕάίΗοπδ Κ^ρρ»)
Π Α Τ Ρ ΙΔ Ο Γ Ν Ω Σ Τ ΙΚ Α Αγιάσος, αγάπη μου... ΚΖ Σ τ η συνέχεια ήταν το εστιατόριο του Γιάννη Ακριβλέλη, που, όπως ήδη περιγράψαμε, εδώ κρέμασε τότε το πανό: «ΑΛΤ! 38ος ΠΑΡΑΛΛΗΛΟΣ». Ο Ακριβλέ λης μετά το γύρισε σε πτηνοτροφείο, γιατί θυμάμαι πως είχε και μια κλωσομηχανή και έβγαζε νεοσσούς. Τελικά ο Ακριβλέλης συνεταιρίστηκε με το γαλακτο πώλη Γεώργιο Δελόγκο και το γύρισε σε γαλακτοπω λείο. Επειδή όμως, όπως είναι γνωστό, οι συντροφιές μέσα στην Αγιάσο δεν ευδοκιμούν, φαίνεται πως διέ λυσαν τη συντροφιά τους αυτή. Έτσι ο Γιάννης Ακρι βλέλης κάποιο πρωινό έκοψε το δρόμο του Δελόγκου, που είχε κατεβεί στην Καρύνη, για να παραλάβει το γά λα απευθείας από τους τσομπάνηδες, και στη θέση Μπο'οατζή τον σταμάτησε, τον χτύπησε και του έσπα σε το χέρι. Μετά τον Ακριβλέλη βρίσκουμε εδώ τον Παναγιώτη Λινάρδο (Αβγό), να έχει κέντρο διασκέδασης-ουζερί, με τραγουδίστρια-σερβιτόρα τη Ρηνιώ, στο οποίο σύχναζαν πολλοί μερακλήδες συγχωριανοί μας.. Ο Λινάρδος όμως έκλεισε τελικά το ουζερί του, πού λησε τα έπιπλα και σκεύη του και μετεγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Στη συνέχεια το μαγαζί αυτό το είχε ρα φείο ο πρόωρα αποβιώσας Φώτιος Ρουγκέλης, σύζυ γος της Κλεονίκης Κουρβανιού. Δε θυμάμαι όμως άλ λους χρήστες-ενοικιαστές, παρά μόνο τον τελευταίο Γιάννη Σκλεπάρη, που το έχει τώρα ως καφετέρια. Παραπλεύρως πολύ παλιά, όπως πληροφορήθηκα, είχαν παντοπωλείο οι αδελφοί Αλέκος και Χριστόφας Πουδαράς. Το μαγαζί όμως αυτό ανακαινίστηκε αρ γότερα εκ βάθρων και δημιουργήθηκαν δυο μικρότερα μαγαζιά και πάνω από αυτά κατοικήσιμος χώρος. Το ένα μαγαζί το είχε κρεοπωλείο ο Ευστράτιος Νικολά ου Στεφανής, γαμβρός του Γεωργίου Δελόγκου, τώρα δε είναι καπνοπωλείο-ΠΡΟΠΟ της Ελένης Παπουτσέλη-Δουγραματζή. Το άλλο δε θυμάμαι ποιος το είχε, τώρα όμως το έχει ο ράφτης Παναγιώτης Στόικος (Πασάς ή Πασαδέλης), γιος του Κωστή. Στη συνέχεια ήταν το καφενείο του Ευστρατίου Σιμέλη (Σινάνη), που ήταν συγχρόνως και πραγματογνώμονας. Αργότερα μάλιστα ήταν καφενείο του Χριστόφα Τακιδέλη (Μαν’τάπ’). Αυτή την περίοδο το χρησιμοποιεί σαν αποθήκη ο παραγγελιοδόχος Πανα γιώτης Βουνάτσος. Πάνω από το καφενείο αυτό είχε το ιατρείο του ο αείμνηστος Προκόπιος Χατζηγιάννης, στο οποίο ανέ βαινες παραπλεύρως από μια ξύλινη σκάλα. Εδώ επά-
Αναμνηστική φωτογραφία στο άλλοτε κέντρο διασκέδα σης - ουζερί του Παναγιώτη Αντωνίου Αινάρδου (Αβγό). Διακρίνονται, από αριστερά, ο ιδιοκτήτης, ο κλαρινίστας κιθαρίστας Σταύρος Ρόδανος και ο σαντουριέρης Ευστράτιος Ψύρρας (Μουζού). (Τη φωτογραφία παραχώρησε ο Σταύρος Ρόδανος)
νω το έτος 1936, σε ηλικία οχτώ χρονών, έτρεξα και αντίκρισα τον πατέρα μου, καθισμένον ανάποδα σε μια συνηθισμένη καρέκλα και μαχαιρωμένον πισώπλατα με εφτά μαχαιριές, και από πάνω του το γιατρό Χατζη γιάννη να περιποιείται τις πληγές του. Έβγαλα κραυγή φοβισμένη, αλλά ο πατέρας μου με το δάχτυλο στο στό μα του μου έκανε νόημα να σιωπήσω. Και εύλογα δημιουργείται η απορία γιατί; Γιατί ο πατέρας μου πήγε να υπερασπιστεί εμένα. Εκείνη τη μέρα πήγαινα από το σπίτι μας, που ήταν στην Αγριά, στην Απέσο, με ένα σταμνί, για να φέρω κρύο νερό, που με «είχε διατάξει» ο πατέρας μου, ο οποίος ερχόταν το βράδυ κατάκοπος και διψασμένος, κουρασμένος και διψασμένος από το ασβεστοκάμινο που δούλευε. Υπολογίζοντας την ώρα που θα ερχόταν ο πατέρας μου, ξεκίνησα για τον Απέ σο με το σταμνί στο χέρι. Στη θέση «καφινές τ ’ Ρου δ ά ν ι καθόταν ο δράστης, που σημειωτέον ήταν φυματικός. Καθώς με είδε, μου είπε να πάρω και ένα δικό του σταμνί να του φέρω νερό. Εγώ όμως αρνήθηκα, γιατί πρώτον δεν μπορούσα να σηκώσω δεύτερο σταμνί και γιατί φοβήθηκα την ασθένειά του που ήταν μεταδο τική. Όταν επέστρεψα από τον Απέσο, καθώς με είδε, σηκώθηκε και με κυνήγησε. Με πρόφτασε παραπάνω, με έδειρε και έφτυσε μέσα στο σταμνί μου, που το είχα αφήσει κάτω, για να τρέξω. Αίγο αργότερα ήρθε ο πα τέρας μου, έμαθε το συμβάν και πήγε να ζητήσει εξηγή σεις... Έτσι έγινε το κακό. Τελικά ο πατέρας μου μετα φέρθηκε τη νύχτα στη Μυτιλήνη με αφόρητους πόνους, όπου τον περιέθαλψε ο αείμνηστος συμπατριώτης μας χειρούργος Λεωνίδας Χατζηλεωνίδας. (Σ υνεχίζεται)
ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΚΛ. ΚΟΥΛΟΥΝΕΛΗΣ
ΙΣ Τ Ο Ρ ΙΕ Σ Τ Η Σ Α Λ Λ Ο Τ ΙΝ Η Σ Α Γ ΙΑ Σ Ο Υ Το πάθημα μιας βρακούσας που λιποτάχτησε... Οσο και αν προσπαθούμε να ξεφύγουμε από τις αναμνήσεις, που μας άφησαν κάποιες προη γούμενες δεκαετίες, είναι πολύ δύσκολο, αν όχι αδύνατο... Μεταπολεμικά, μόλις ανέπνευσε κάπως ο κό σμος από το γερμανικό αλαλούμ, το ένα έφερνε το άλλο, για να γίνει πιο εύκολη και πιο σύγχρο νη η ζωή. Πολλές βρακούσες της Αγιάσου μουχαμέττο είχαν να πετάξουν τα δυσκολοφόρετα «βρατσιά» και τις «βρακουζώνις», μαζί και τα «ρούσικα», και να φορέσουν φούστες. Και για να μην είναι «προυτ’νές» έκαψαν και τις «βρουλίδις» και έκαναν περμανάντ. Πολύ κουτσομπολιό και κατηγορία στην αρχή, καθώς με τα σαλβάρια ούτε ο αστράγαλος της γυναίκας δε φαινόταν, για να προκαλεί τα ανδρικά βλέμματα. Μια βρακούσα γειτόνισσα, το Αμιρσέλ’, έρα ψε ένα φόρεμα και μια ρόμπα με κουμπιά ως κά τω για το σπίτι. Καθώς ήταν καλοκαίρι και έκα νε πολλή ζέστη, σύμφωνα με τη διήγηση της για γιάς μου, απολάμβανε τη δροσιά, που έφερνε η ελαφριά και ευκολοφόρετη ρόμπα. Κάποτε αυτή η γειτόνισσα φώναξε τον Κιρτέλη, το «σαπ’νατζή», να της ψήσει το σαπούνι της χρονιάς με τα τηγανόλαδα και με κατακάθια που έμεναν στους πάτους, στα κιούπια. Ε, κά ποια στιγμή έφερε το δίσκο με το γλυκό και τον καφέ να τον τρατάρει. Επειδή όμως ήταν ζέστη,
το Αμιρσέλ’ κάτω από τη ρόμπα δε φορούσε εσώ ρουχα, για δροσιά. Καθώς λοιπόν οι κουμπότρυ πες ήταν μεγάλες, ξεκούμπωσαν δυο τρεις και χωρίς να το αναληφθεί έλεγε στον Κιρτέλη: Πά ρι ένα γλυκέλ’, ξ ’τιανέ μ ’, να ξικουραστείς! Το μάτι όμως του Κιρτέλη έπεσε στην ανοιχτή ρό μπα. Καταντράπηκε ο άνθρωπος και έλεγε: -Δ ε θέλου, δε θέλου! - Πάρι, β λο υγ’μένι, πάρι ένα γλυκέλ’! Ο Κιρτέλης επέμενε: Δε θέλου, ρε γ ’ναίκα! Πείσμα ο ένας, πείσμα η άλλη, έχασε την υπομο νή του ο σαπουνάς και είπε: Μη μι κουλάζ’ς, μουρή Α μιρσέλ’! Πάνι, βάλι του βρατσί σ ’ τσι έλα να πάρου του γλυκό! Η καημένη η γειτόνισσα τότε πήρε χαμπάρι τι της συνέβαινε και γεμάτη από ντροπή έφυγε αλλοσούσουμη. Και λέγοντας ο Κιρτέλης κρίμα στα τσαλιστέματα, κρίμα στα πάνι τ σ ’ έλα, συνέ χισε διψασμένος να απλώνει το λαδοσάπουνο στην ξύλινη κασέλα. Ποτέ δεν το ξεχνούσαν οι βρακούσες του μα χαλά μας αυτό το συμβάν και κάθε φορά που το συζητούσαν σπούσαν στα γέλια. Πού να ήταν η γιαγιά μου, το «Παναγιουιούδ’», να δει τον ξε γύμνωμά, στο 2004. Θα έδινε συγχώρεση στο Αμιρσέλ’, που άθελά της, σε χρόνια δύσκολα για θέματα ηθικής, έπαθε αυτά που έπαθε... Μ ΥΡΙΣΝΗ ΒΑΜ ΒΑΚΑ-ΧΟΥΤΖΑΙΟΥ
Να σχολιάζουν άραγε το πά θημα της χωριανής τους η οποία λιποτάχτησε; Διακρίνονται, από αριστερά, η Βασιλική Δημητρίου Καρέ, η Δέσποινα (Αισπ’νούλ’) Πο λύδωρου Αναστασέλη,μητέ ρα του λογοτέχνη Στρατή Αναστασέλη, και η Βλοτίνα Παναγιώτη Καπτανή (Καπτανέλη). (Από τη Συλλογή Γιάννη Χατζη βασιλείου)
Ο ΚΑΑΡΙΝΙΣΤΑΣ ΚΑΙ ΚΙΘΑΡΙΣΤΑΣ ΣΤΑΥΡΟΣ ΡΟΔΑΝΟΣ Οδοιπορικό ζωής και πλούσιας καλλιτεχνικής δράσης Β' Σ τ ι ς 27.8.2003 είχα την ευκαιρία και τη χαρά να επισκεφτώ στο σπίτι του στην Αγιάσο, στην οδό Πρέσπας, το Σταύρο Ρόδανο, τον απόμαχο πια ουραγό της φαμίλιας, η οποία σημάδεψε τις μουσικές πραγματώσεις της Αγιάσου, αλλά και της Λέσβου γενικότερα, επί έναν αιώνα. Η συνέ ντευξη, της οποίας δημοσιεύουμε παρακάτω το δεύτερο και τελευταίο μέρος, αποβλέπει στη διεύ ρυνση των γνώσεών μας γύρω από τις κομπανίες του παρελθόντος, μια από τις ονομαστές των οποίων ήταν αυτή των Ρόδανων, και στην ευαισθητοποίηση για διάσωση και αξιοποίηση παντο ειδούς αρχειακού υλικού. ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ότε που άρχισα εγώ να εργάζομαι, ήμασταν ξεχωριστή καμπανία, Ρόδανοι. Νομίζω ότι ήταν το 1934. Μετά πήραμε το Γρηγόριο Μαυροθαλασσίτη, στον οποίο ο πατέρας μου έμαθε εμφώνιο. Ή ταν από το Ακράσι. Μας βοηθούσε και σε αγροτικές δου λειές. Ερχόταν και στις ελιές μας, χωρίς να παίρνει χρήματα. Η κομπανία αυτή βάσταξε μέχρι τον πόλε μο του ’40. Μετά αναδιοργανωθήκαμε. Εγώ είχα μπει στο Αναγνωστήριο από μικρό παι-
Ο Σταύρος Ρόδανος συμμετείχε στην εκδήλωση μνήμης του αδελφού του Χαρίλαου, την οποία πραγματοποίησε ο Φιλοπρόοδος Σύλλογος Αγιασωτών στο Κινηματοθέα τρο του Αναγνωστηρίου «η Ανάπτυξη», στις 9.8.2003. (Φωτογραφία Σωτηρίας Βαλαλά)
δί, υπήρξα μάλιστα και μέλος της Χορωδίας. Τα πρώτα μαθήματα τα πήρα από τους δασκάλους Ευ στράτιο Φωτεινέλη και Ευστράτιο Λιάκατο, που μας συγκέντρωναν, εκτός λειτουργίας σχολείου, στον
Στο Κέντρο των Κατσαναβάκηδων, στη Μυτιλήνη. Δ ια κρίνονται, από αριστερά, ο Χαρίλαος Ρόδανος, ο Σταύ ρος Κλήμος (Κουντό) και ο Σταύρος Ρόδανος. Πίσω διακρίνονται ο Ευστράτιος Ψύρρας (Μουζού) και ο Δη μήτριος Αγρίτης (Παγώνα). (Τη φωτογραφία παραχώρησε ο Σταύρος Ρόδανος)
«Λουτρό». Αργότερα, στα πλαίσια του Αναγνωστη ρίου πια, μας ανέλαβαν ο Χριστόφας Χατζηπανα γιώτης και ο Ευστράτιος Χατζηαποστόλου, το Πιτσλέλ’, από τον οποίο έμαθα πολλά πράγματα. Φαί νομαι σε μια αναμνηστική φωτογραφία που δημοσι εύτηκε στο τεύχος 134 (2003) του περιοδικού «Αγιά σος». Είχαμε έρθει τότε σε ρήξη με το Αναγνωστήριο και είχαμε ανεξαρτητοποιηθεί. Μας αποκάλεσαν μά λιστα «γιουβικάδις». Τρεις όμως από τους εικονιζόμενους σ’ αυτή τη φωτογραφία, ο Παναγιώτης Λίβα νος, ο Στρατής Τζανετής και ο Στρατής Καμάτσος, ήταν προσκολλημένοι, δεν ανήκαν στη Χορωδία. Με το Αναγνωστήριο συνεργάστηκα και αργότερα και πήρα μέρος ως μουσικός σε έργα που διδάχτηκαν, όπως «Η τύχη της Μαρούλας», οι οπερέτες «Το άνθος του γιαλού», «Οι απάχηδες των Αθηνών», «Το κορί τσι της γειτονιάς», «Η καρδιά του πατέρα», «Οι ερω τευμένοι μυλωνάδες». Επίσης βοήθησα με άλλους στην ηχογράφηση παραδοσιακών τραγουδιών. Το 1975 μάλιστα ήρθε στο Αναγνωστήριο ο μουσικολόγος Σίμων Καράς. Συνεργαστήκαμε για την ηχογρά φηση εγώ, ο Χαρίλαος και ο Κώστας Ζαφειρίου, ο οποίος τότε δεν είχε σαντούρι και δανείστηκε από το Γιάννη Σουσαμλή, ο οποίος όμως μετάνιωσε που το έδωσε. «Αχ, τι έκανα, να δώσω το σαντούρι και να μην παίξω εγώ!», έλεγε συχνά. Τότε μας είχε καλέσει ο πρόεδρος του Αναγνωστηρίου Πάνος Πράτσος. Πο λύ αργότερα ήρθε στην Αγιάσο και ο Νίκος Διονυσόπόυλος και γράψαμε πολλά τραγούδια. Έκαναν όμως στο σπίτι του, στην Αθήνα, διάρρηξη και αναγκάστη κε να ξαναέρθει στην Αγιάσο και να τα ξαναγράψει. Η μουσική που έχει το Αναγνωστήριο είναι δική μας. Την έγραψε ο Χαρίλαος από μνήμης σε ειδικό βι
Από κάποια εκδήλωση, πιθανότατα από Γυμναστικές Επι δείξεις, στο Γυμναστήριο - Γήπεδο της Αγιάσου. Διακρί νονται, από αριστερά, οι μουσικοί Ευστράτιος Ψύρρας (Μουζού), Χαρίλαος Ρόδανος, Σταύρος Ρόδανος, Ευστρά τιος Παπάνης και Προκόπιος Σουσαμλής. (Τη φωτογραφία παραχώρησε ο Μιχάλης Παν. Κουτσαχειλέλης)
βλίο. Στο βιβλίο αυτό έγραψε κάποιους σκοπούς και ο Αχιλλέας Σουσαμλής, που ήταν καλός μουσικός. Ο Χαρίλαος πρέπει να πούμε πως συνεργάστηκε και με το στιχουργό και σατιρογράφο Παναγιώτη Ανεμέλη, ο οποίος έγραφε τραγούδια για μελοποίηση. Εγώ είχα ειδίκευση στην οργανική μουσική, στα πρακτικά. Όταν έπαιζα, στόλιζα με το μυαλό μου, αυ τοσχέδιαζα. Κάποτε μάλιστα είχα και μαθητές και τους δίδασκα. Πήρα μέρος ως μουσικός σε γόμους, σε βαφτίσια, σε πανηγύρια, σε μουσικοφιλολογικές βρα διές, σε θεατρικές παραστάσεις, σε χοροεσπερίδες, σε γυμναστικές επιδείξεις, ακόμα και στο γύρισμα της ταινίας «Η δασκάλα με τα χρυσά μάτια», και αλλού. Η κομπανία μας έπαιζε, όπου την καλούσαν. Έπαιζε στην «Καφενταρία», στον Κήπο της ΠαναΣτιγμιότυπο από την υποδοχή των συνέδρων του Ιατρικού Συνεδρίου Μυτιλήνης (1957) στο θεραπευτήριον Αέσβου «η Υγεία». Διακρί νονται, από αριστερά: Σταύρος Ρόδανος, Ευστράτιος Ψύρρας, Δημήτριος Αγρίτης και Χαρίλαος Ρόδανος. Πίσω διακρίνονται οι μαθήτριες και οι μαθητές του άλ λοτε ενιαίου Γυμνασίου Αγιάσου, Ευαγγελία Παπουτσέλη, Πανα γιώτα (Πίτσα) Αεμιργκέλη, Μυρ σίνη Χουτζαίου, Χαρίκλεια Χα τζηπροκοπίου, Ελένη (Νίτσα) Ξε νέλη, Γιάννης Γουγουτάς, Κώστας Ράπτης, Θεμιστοκλής Χατζηνικο λάου, Δημήτριος Κουντουρέλης, Ιάκωβος Μουτζουρέλης, Πανα γιώτης (Τάκης) Παπάνης και Ευ στράτιος Μπόρας.
γίας, στη Φαμάκα, στο εξοχικό κέντρο «Ελβετία», που ήταν στο Μπιζάνι, στη «Χουρέφτιρια», στου Καρά, στης Μαρμάρας, στου Λαγού, στο καφενείο του Βα σιλείου Καρατζά, στην Αγορά, που το είχε συνεταιρι κά με τα αδέρφια του, Γιώργο και Παναγιώτη, στο κα φενείο του Γιάννη Παπαθεοφράστου-Ευστρατίου Δουγραματζή (Φουνιά), που σήμερα είναι σούπερ μάρκετ της Ελένης Καραφύλλη-Βουνάτσου. Αρχικά το καφενείο αυτό το είχε ο Γρηγόριος Χριστοφαρής ή Μπαντέλης, ο πεθερός του λογοτέχνη Στρατή Ανα στασέλη, και μετά από αυτόν ο Βασίλειος Συκής, ο πατέρας του Χριστόφα. Επίσης παίζαμε στο καφενείο του Γρηγορίου Χατζηραβδέλη, του Σουλουγάνη, που ήταν εκεί όπου σήμερα είναι το παντοπωλείο του Δη μητρίου Μακαρώνη. .Ο Χατζηραβδέλης για κάποιο χρονικό διάστημα εκμεταλλευόταν και το Πάρκο του Δήμου, στην Καρυά, στην οποία ήταν και άλλα καφε νεία, όπου και εργαστήκαμε. Αναφέρω τα καφενεία των αδελφών Δουλαδέλη, Γιάννη, Ευστρατίου και Προκοπίου, του Παναγιώτη Καμαρού, που προηγου μένως το είχε ο Νικόλαος Βουλβούλης, του Βασιλεί ου Γραμμέλη, που ήταν στο χώρο, όπου χτίστηκε το σημερινό Αναγνωστήριο, καθώς και των Τζαναβάρηδων. Θυμάμαι που κάποτε ήρθε στο Πάρκο, που το εί χε ο Χατζηραβδέλης, το μπαλέτο ΒΑΝ ΣΤΑΝ, που το αποτελούσαν ένας χορευτής και τέσσερις χορεύτριες. Η κομπανία μας είχε μεγάλο όνομα και μας καλούσαν σε πολλά χωριά του νησιού. Πηγαίναμε στην Αγία Παρασκευή, στο Ακράσι, στο Αμπελικό, όπου γι νόταν το πανηγύρι του Αγίου Ευσταθίου, στον Ασώ ματο, όπου γινόταν το πανηγύρι των Ταξιαρχών, στα Βασιλικά, όπου γινόταν πανηγύρι στις 8 Σεπτεμβρίου και παίρναμε πολλά λεφτά από τους γλεντζέδες κα τοίκους της περιοχής, στο Ίππειος, όπου γινόταν το πανηγύρι του Αγίου Προκοπίου, στην Καλλονή, στα «ΙΓγαδέλια» Κάτω Τρίτους, όπου γινόταν το πανηγύ
Ο Σταύρος Ρόδανος και η συμβία του Μαρία Αούκα Κωμαΐτη. (Φωτογραφία Γιάννη Χατζηβασιλείου. Αγιάσος, 27.8.2003)
ρι της Αγίας Μαρίνας, στις Λάμιες, όπου γίνονταν τα πανηγύρια της Ευαγγελίστριας και της «Αγια-Φουτιάς», στο Λισβόρι, στο Μόλυβο, στον Μπορό, στον Παλαιόκηπο, όπου γίνονταν πολλά γαμήλια γλέντια, στον Παπάδο, συνήθως στο «Σπλέντιντ», στο Πέραμα, στην Πέτρα, στο Πλωμάρι, συνήθως σε χοροεσπερίδες στη Λέσχη, στον Πολιχνίτο, και αλλού. Ήμουν κληρωτός κλάσης 1937. Πήγα στο Ρουφ, στο Σύνταγμα των Τηλεγραφητών. Ήμουν στις Δια βιβάσεις και εκπαιδεύτηκα ως τηλεφωνητής και ασυρματιστής. Κατά τη διάρκεια της θητείας μου, που βάσταξε δυο χρόνια, πήρα μέρος στις εκδηλώ σεις της 4ης Αυγούστου, ως αδειούχος, μαζί με τα συ γκροτήματα των Αγιασωτών, αλλά και των άλλων Μυτιληνιών, που έρχονταν από το νησί. Πήρα μέρος και το 1938 και το 1939. Έφερναν το κλαρίνο και τα πολιτικά μου ρούχα από την Αγιάσο. Συμμετείχαν ο πατέρας μου, ο θείος μου Νικόλαος, ο Χαρίλαος, ο Βασίλης, σαντουριέρης αλλά και βιολιστής, ο Ευ-
Από συμμετοχή σε γαμήλια πομπή στο Ίππειος. Διακρί νονται, από αριστερά, οι μου σικοί Χαρίλαος Ρόδανος, Κώ στας Τσόλος, κάτοικος Πα λαιοκήπου με καταγωγή από τα Μυστεγνά, Μιχάλης Μουτζουρέλης (Ααγός), Ευ στράτιος Παπάνης, Ευστρά τιος Ψύρρας, Δημήτριος Αγρίτης (Παγώνα) και Σταύ ρος Ρόδανος. (Τη φωτογραφία παραχώρησε ο Σταύρος Ρόδανος)
στράτιος Παπάνης, που τότε έπαιζε τρομπόνι, καθώς και ο Νικόλαος Μαυροθαλασσίτης, αν δεν κάνω λά θος. Κάποτε θυμάμαι πως όλες οι μουσικές ήμασταν στο διάδρομο του ξενοδοχείου και πως ο Βασίλης έπαιζε με το σαντούρι διάφορους σκοπούς, τσάμικο, κρητικό. Ενθουσιάστηκαν οι Κρητικοί και φώναζαν «Παίξ’ το, ρε κοπέλι!». Επίσης θυμάμαι πως χόρεψε ο Κώστας Βουλβούλης έναν «μαζωμένο», έναν «ανιγκασκό», αυτοσχεδιάζοντας άσεμνες φιγούρες που εντυπώσιασαν. Πήραμε και βραβείο. Ξεκινήσαμε μά λιστα από το Στάδιο με κατεύθυνση το κέντρο και παίζαμε τα «ξύλα». Όταν φτάσαμε στην Ομόνοια, αρχίσαμε να παίζουμε σ’ ένα ζαχαροπλαστείο και να χορεύουν οι βρακάδες. Έγινε χαλασμός. Απολύθηκα το 1939 και το επόμενο έτος έγινε ο πόλεμος. Με πήραν για την Αλβανία. Πήγα στο χω ριό Λέσνιτσα ως ασυρματιστής-τηλεγραφητής. Η πε ριοχή ήταν απυρόβλητη. Μαζί μου ήταν ο Δούκας Κουφέλης, ο Κώστας Κωμαΐτης, που ήταν λοχίας Εφοδιασμού, ο Λευτέρης Καραφύλλης, ο Πρίνος, και ο λοχίας Βασίλης Θεμιστοκλή Νουλέλης, η Ρουδιά, ο οποίος εκτελούσε χρέη επιλοχία και έβγαζε υπηρεσία. Το Λευτέρη, που και αυτός ανήκε στις Διαβιβάσεις, όταν χαλούσε καμιά γραμμή, τον έστελναν μαζί με άλλους, για να αποκαταστήσουν τη βλάβη. Έπαθε πλευρίτιδα, με αποτέλεσμα να τον διώξουν για θερα πεία. Πήρε σύνταξη ως ανάπηρος πολέμου. Εγώ έμεινα όλο το διάστημα στη Λέσνιτσα. Κατά την οπισθοχώρηση αποσυνδέσαμε τα τηλέφωνα. Την Άνοιξη του 1941 πήραμε το δρόμο της επιστροφής μέσω Μπίγλιστας-Κρυσταλλοπηγής. Κατέβαινα με το Χριστόφα Κατσαμπό, τον πατέρα του Γιάννη.
Η λαϊκή ορχήστρα επί το έργον... Διακρίνονται, από αρι στερά, ο Σταύρος Ρόδανος, ο Δημήτριος Αγρίτης (Παγώνα), ο Ευστράτιος Σουσαμλής (Σιλέμ’ς), ο Κώστας Ευρ. Ζαφει ρίου (Καζίνο), ο Χαρίλαος Ρόδανος, ο Ευριπίδης Ζαφειρί ου (Καζίνο) και ο τραγουδιστής Φραγκίσκος Μπαγέλης. (Τη φωτογραφία παραχώρησε ο Σταύρος Ρόδανος)
Μας χτυπούσαν τα γερμανικά αεροπλάνα. Δεν είχε γίνει ακόμα συνθηκολόγηση. Στο δρόμο μάς έσπασαν οι Γερμανοί τα όπλα. Μας θέριζε η πείνα. Βγάζαμε ωμά πράσα και τα τρώγαμε. Στην Αθήνα μείναμε κα μιά δεκαριά μέρες. Κατεβήκαμε στον Πειραιά, βρή καμε καΐκι και φύγαμε. Φτάσαμε στη Σκάλα Πολιχνί του και από εκεί με τα πόδια ήρθαμε στην Αγιάσο. Με ατομική πρόσκληση στρατεύτηκα και πήρα μέρος και στον Εμφύλιο. Υπηρέτησα εφτά μήνες στο άλλοτε Χατζησπύρειο Νοσοκομείο Αγιάσου, όπου σήμερα το Ίδρυμα Κοινωνικής Πρόνοιας «η Θεομή τωρ», καθώς και στη Μυτιλήνη, στο χώρο του Διδα σκαλείου. Εδώ με το Γρηγόριο Πολιτάκη ήμασταν
Στο Κέντρο της Φαμάκας Αγιάσου. Διακρίνονται, από αριστερά, ο Χαρίλαος Ρόδα νος, ο Σταύρος Ρόδανος, ο Ευ στράτιος Ψύρρας (Μουζού), ο Δημήτριος Αγρίτης (Παγώ να), ο Ευστράτιος Παπάνης και η τραγουδίστρια Μάγδα... (Τη φωτογραφία παραχώρησε ο Σταύρος Ρόδανος)
ΛΕΣΒΙΑΚΕΣ ΦΩΤΟΣΚΙΕΣ
Ο Σταύρος Ρόδανος (δεξιά) και ο Γιώργος Συμιακός, ενοικιαστής του Κέντρου Μυτιλήνης «Βράχος». (Τη φωτογραφία παραχώρησε ο Σταύρος Ρόδανος)
ασυρματιστές. Στη συνέχεια έφυγα από τη Λέσβο και ήρθα στη Θεσσαλονίκη, όπου και έμεινα, με παρέμ βαση του μητροπολίτη Μυτιλήνης Ιακώβου του από Δυρραχίου, ως βοηθός εκπαιδευτή νεοσυλλέκτων. Δεν πολέμησα, ήμουν σε ειδικότητα. Στις 12 Ιουλίου 1944 παντρεύτηκα τη Μαρία Δού κα Κωμαΐτη (Γούλα). Τη μέρα αυτή σκότωσαν στην Αγιάσο τον οδοντίατρο Ευστράτιο Καραφύλλη, τον Πρίνο. Όταν ήρθε στο σπίτι, όπου γινόταν το γλέντι, και μας το είπε η Μυρσινιώ η Γκαγκαμάναινα, ο κό σμος διαλύθηκε. Αποχτήσαμε τρία παιδιά, το Στρατή, που γεννήθηκε το 1945 και πέθανε νέος το 1989, τον Περικλή που έζησε είκοσι μήνες περίπου, και την Ανθούλα, σύζυγο του Παναγιώτη Προκοπίου Βουνά τσου. Έχουμε τέσσερα εγγόνια, δυο του μακαρίτη Στρατή, τη· Μαρία, σύζυγο του αστυνομικού Τάσου Μυρογιάννη, και την Αικατερίνη, και δυο της Ανθούλας, τον Προκόπιο, που είναι παντρεμένος με την Ελέ νη Ευστρατίου Κουρκουλή, και τη Χρυσοβαλάντη».
Ο διευθυντής του περιοδικού «Αγιάσος» παίρνει συνέ ντευξη από το Σταύρο Ρόδανο, στο σπίτι του, στην οδό Πρέσπας, στις 27.8.2003,
Τρεις φίλοι της προπολεμικής περιόδου, ο μπισκιτζής Χαράλαμπος Δημητρίου Καμαρός (αρι στερά), ο καρνάβαλος Γεώργιος Πλωμαριτέλης (Πασχαλιάς) και ο Αντώνιος Γεωργίου Αιγνός. (Τη φωτογραφία παραχώρησε ο Δημήτριος Χαράλα μπου Καμαρός)
Η Παλαιοκηπιανή Αγλαΐα Κλεάνθη Ρεΐζη, με δυο εγγόνια της, το Θεόδωρο Παναγιώτη Παπά ζογλου (1921-1989), δάσκαλο, και το Μανόλη Θεοδώρου Περρή, οδοντίατρο. (Τη φωτογραφία παραχώρησε η Χρυσούλα Ερμολάου Χατζηράλλη)
ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΑΚΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΔΡΩΜΕΝΑ Απολογισμός, Μελλοντικοί Στόχοι, Ευοίωνες Προοπτικές Β' ΜΟΥΣΕΙΟ - ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ
ΙΝΤΕΡΝΕΤ ΚΑΦΕ
σι το 2003, για τρίτη συνεχή χρονιά, υπολει-
ξακολουθεί να λειτουργεί ως Σχολή Πληρο
τούργησε για το γνωστό λόγο της αδυναμίας πρό σβασης στους επισκέπτες κατά τους μήνες, κατά τους οποίους έρχεται ο πολύς κόσμος. Παραμένει η σκέψη να ενταχτούμε σε προγράμματα της Ευρω παϊκής Ένωσης και να δημιουργήσουμε με μελέτες από ειδικούς Θεματικό Μουσείο, ανταποκρινόμενο στις σύγχρονες απαιτήσεις.
φορικής του Στρατή Ζουμπουλή με την ενοικίαση του χώρου και των μηχανημάτων. Με αυτό τον τρόπο πιστεύουμε ότι προσφέρουμε περισσότερα στους νέους.
ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ταθμός το 2003 για τη Βιβλιοθήκη μας, καθότι το Μάρτιο ολοκληρώθηκε η ηλεκτρονική ταξινόμη ση και αρχειοθέτησή της. Οι εργασίες κράτησαν έναν ολόκληρο χρόνο και η χρηματοδότηση με 20 εκα τομμύρια δραχμές ήταν του Υπουργείου Αιγαίου. Η Βιβλιοθήκη μας είναι πλέον λειτουργική και συνε χώς εμπλουτίζεται. Έχουμε προμηθευτεί και τα απαραίτητα ηλεκτρονικά μηχανήματα για την υπο στήριξη της λειτουργίας της και για την είσοδό της στο Διαδίκτυο. Πέρυσι το είχαμε στόχο, εφέτος όμως θα πραγματοποιηθεί μέσα από τα Ολοκληρω μένα Προγράμματα Ανάπτυξης Αγροτικού Χώρου (ΟΠΑΑΧ), όπως θα αναφέρω παρακάτω.
ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ροβλήθηκαν δωρεάν καθ’ όλη τη χρονιά, τις Κυριακές, πολλές ταινίες στα παιδιά. Εδώ όμως και ενάμιση μήνα σταματήσαμε τις προβολές αυτές, Εξαιτίας της κακής συμπεριφοράς μερικών και της έλλειψης σεβασμού στο χώρο που τους φιλοξενεί. Προσπαθούμε να βρούμε τρόπους καλύτερης οργά νωσης, για να επαναλάβουμε τις προβολές, οι οποί ες όντως δίνουν μια καλή διέξοδο ψυχαγωγίας στα παιδιά. Σε αυτό το σημείο ζητούμε και τη βοήθεια των γονιών, να συσταθεί δηλαδή μια επιτροπή με εθελοντική προσφορά, που να επιβλέπει κατά τη διάρκεια της προβολής. Και πέρυσι κάναμε έκκλη ση να ενδιαφερθούν και οι μεγαλύτεροι, που αγα πούν τον κινηματογράφο, και να κάνουν μια επι τροπή για προβολή ταινιών. Επαναλαμβάνουμε αυ τή την έκκληση.
Το Μουσείο - Πινακοθήκη του Αναγνωστηρίου, σε εναρ μόνιση με το περιβάλλον, με το φυσικό κάλλος.
ΚΑΣΤΕΛΙ Ε ίν α ι πάγιο μέλημά μας η επιμέλεια του γραφι κού λόφου και του ναϋδρίου του Ταξιάρχη, που εί ναι και ο προστάτης του Αναγνωστηρίου από την ίδρυσή του. Και εφέτος προχωρήσαμε σε συντήρηση των τουαλετών και των άλλων εγκαταστάσεων. Γί νονται όμως πολλές ζημιές και κάνουμε για μια ακόμη φορά έκκληση προς όλους να προστατέψου με αυτό το στολίδι του χωριού μας. Β' ΤΟΜΕΑΣ ΔΗ Μ ΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ Σ ε αυτόν το νευραλγικό τομέα δίνουμε ιδιαίτε ρη σημασία. Με επισκέψεις και με παραστάσεις προς όλους τους φορείς και τις αρχές, με δημοσιεύ σεις, με παρουσιάσεις και με συνεντεύξεις στον έντυπο και στον ηλεκτρονικό τύπο, με την παράλλη λη πολιτιστική μας δράση, κρατούμε το Αναγνωστή ριο ζωντανό. Το αποτέλεσμα είναι να μιλούν πολλοί σε πα νελλήνια κλίμακα για το Αναγνωστήριο του χθες και του σήμερα. Με πρώτο το Υπουργείο Αιγαίου, που από εφέτος, με την υπογραφή προγραμματικής σύμβασης για μια πενταετία, μας χρηματοδοτεί με 40.000 ευρώ ετησίως για την αντιμετώπιση των με γάλων λειτουργικών του αναγκών και για την ανά πτυξη πολιτιστικής δράσης για όλο το Αιγαίο. Τεράστια η ευθύνη μας, όπως καταλαβαίνετε, αλλά και η αναγνώριση του έργου μας κολακευτική. Σε αυ τό ακριβώς το σημείο αισθάνομαι την υποχρέωση να ευχαριστήσω τον Υπουργό Αιγαίου Νίκο Σηφουνάκη, καθώς επίσης και τα στελέχη του Υπουργείου και τα εκλεκτά μέλη του Αναγνωστηρίου Ηρακλή Κουντου
ρέλη, Θεόφραστο Γέρου, Στέλιο Μαστραντωνά και Σταυρούλα Στέφου, που μας προωθούν τις χρηματο δοτήσεις μας και μας διευκολύνουν στο έργο μας. Πέραν αυτών, το όνομα του Αναγνωστηρίου, που λαμπρύνεται μέσα από την πλούσια και πολύπλευρη πολιτιστική του δράση, μας δίνει τη δυνατότητα, ακο λουθώντας τους ρυθμούς της εποχής μας, να επικε ντρώνουμε την προσοχή μας σε στόχους που θέτουμε και που για ένα σωματείο θεωρούνται ουτοπία. Υποβάλαμε τέσσερις προτάσεις για προγράμμα τα χρηματοδοτούμενα από την Ευρωπαϊκή Ένωση και από εθνικούς πόρους και πετύχαμε την προέ γκριση των δυο, ύψους 150.000 €. Έτσι, μετά την τε λική τους έγκριση, θα δημιουργήσουμε προϋποθέ σεις προβολής του Αναγνωστηρίου και του χωριού μας σε διεθνές επίπεδο. Το ένα πρόγραμμα, προϋπολογισμού 98.010 €, που ανήκει στα Ολοκληρωμένα Προγράμματα Ανά πτυξης Αγροτικού Χώρου 2000-2006, θα μας δώσει τη δυνατότητα να αναπτύξουμε σύστημα Ιπΐοπιοί: της Βιβλιοθήκης μας, οπότε θα μπορεί α π ’ όλο τον κόσμο να μπαίνει κανείς στον πλούτο που διαθέ τουμε. Ακόμη θα δημιουργήσουμε Κέντρο Πληρο φόρησης και θα εκδώσουμε Λεύκωμα, που θα συνο δεύεται από Όϋ-ΚΟΜ, για την προβολή του φυσικού και του πολιτιστικού πλούτου του Δήμου μας, κα θώς και της συμβολής του Αναγνωστηρίου σ’ αυτό. Το δεύτερο πρόγραμμα «Θράκη - Αιγαίο - Κύ προς», προϋπολογισμού 50.000 €, έχει σχέση με τις παραδοσιακές τοπικές γιορτές και με τα λαϊκά δρώ μενα, όπως το καρναβάλι, με συνεργαζόμενους φο ρείς τη Φιλοπρόοδη Ένωση Ξάνθης (ΦΕΞ) και τον Πολιτιστικό Όμιλο «Μάλλουρα» Αθηένου Κύπρου. Σκοπός είναι η καταγραφή της παράδοσης κάθε τό-
Αναμνηστική φωτογραφία από τα εγκαίνια του Κινημα τογράφου, που έγιναν στις 11.4.1976. Παρίσταται δεξιά ο πρόεδρος Πάνος Πράτσος.
που στον τομέα των λαϊκών δρωμένων και η εύρεση των κοινών στοιχείων που πιστοποιούν την πολιτι στική και ιστορική ενότητα του ευρύτερου γεωγρα φικού χώρου Θράκης - Αιγαίου - Κύπρου. Θα παραχθούν ψηφιακά και έντυπα προϊόντα, όπως βι βλίο, Όϋ-ΚΟΜ και ο ν ϋ , που θα διασώζουν και θα κατοχυρώνουν την παράδοσή μας και την ενιαία πο λιτισμική μας ταυτότητα. Χρέος μας να ευχαριστή σουμε τον Παναγιώτη Κουτσκουδή, τον Παναγιώτη Τσάγαλο και τον Προκόπη Μαϊστρέλη, που δούλε ψαν για τη σύνταξη των προτάσεων και που θα κλη θούν στην επίπονη υλοποίησή τους. Γ ΤΟΜ ΕΑΣ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΣΧΕΛΙΛΣΜ ΟΥ Χ ω ρ ίς αυτόν δεν υπάρχει μέλλον και πρόοδος. Τους στόχους που βάλαμε το 2003 τους πετύχαμε σε γενικές γραμμές και τους ξεπεράσαμε σε πολλές πε ριπτώσεις. Διαθέσαμε ανιδιοτελώς αμέτρητες ώρες από τον ελεύθερο χρόνο μας όλοι οι συνεργάτες και οι φίλοι, άλλος περισσότερο, άλλος λιγότερο. Ελπίζουμε πω ς και το 2004, που πριν λίγες μέρες ανέτειλε, θα μας κάνει ευτυχείς να επιτύχουμε αυτά που δεν μπορέσαμε να πραγματοποιήσουμε και να συντονίσουμε τις ενέργειες μας για καλύτερες προ οπτικές και για φωτεινότερες παρουσιάσεις του Αναγνωστηρίου και του χωριού μας. Πρωταρχική μας μέριμνα να λειτουργήσουμε σε καινούρια βάση το Λαογραφικό Μουσείο και την Πινακοθήκη. Να φέρουμε ακόμη πιο κοντά στις δραστηριότητες του Αναγνωστηρίου τους νέους και τους μεγαλύτερους. Την Κυριακή πριν από τις Αποκριές, στην αίθου
σα του θεάτρου μας, θα δώσουμε την πρεμιέρα της επιθεώρησης του Αντώνη Μηνά «Ολυμπιάδα... πίσω έχει την ουρά». Δουλεύουμε κοντά ένα χρόνο και π ι στεύουμε πως θα είναι μια ακόμη επιτυχία μας. Μια και αναφερόμαστε στο θέατρο, σας γνωστο ποιούμε πως παραστάσεις θα δώσουν και το Θεα τρικό Εργαστήρι των μικρών και η Θεατρική Σκηνή των Εφήβων, κοντά στο καλοκαίρι. Επίσης, η Πειραματική Σκηνή, μετά τις γιορτές, θα καταλήξει στην επιλογή του θεατρικού έργου βα σικά για τη συμμετοχή μας στη 17η Συνάντηση Ερα σιτεχνικών Θιάσων Αιγαίου, που δεν ξέρουμε ακό μη σε ποιο νησί θα πραγματοποιηθεί. Το Σάββατο της Αποκριάς θα οργανώσουμε μια ωραία εκδήλωση για το Αγιασώτικο Καρναβάλι, με αναφορές στο καρναβάλι της Αγιάσου της 1 Ιετίας 1974-1984, με την επιμέλεια των συνεργατών Πανα γιώτη Κουτσκουδή και Προκόπη Μαϊστρέλη. Θα προχωρήσουμε στην καλύτερη οργάνωση των χορευτικών σχημάτων, για να έχουμε μουσικοχορευτικές εκδηλώσεις με τη σφραγίδα Αναγνωστήριο και παράδοση. Προς αυτή την κατεύθυνση ήδη ο Αντώνης Μηνάς γράφει σχετικό σενάριο, για να εμπλουτιστούν οι παρουσιάσεις μας. Όσον αφορά το μουσικό τμήμα, θα προσπαθή σουμε να του δώσουμε μια ώθηση για πιο συχνές παρουσιάσεις. Τα παιδιά που περίπου ένα χρόνο δι δάσκονται μουσική θα είναι έτοιμα να κάνουν την πρώτη τους εμφάνιση τα Φώτα με τα κάλαντα, στηριζόμενα από τους μεγάλους της μουσικής και της χορωδίας. Μετά το Πάσχα εξάλλου θα διοργανώσουμε και εκδήλωση, για να παρουσιάσουμε δείγμα τα της δουλειάς που γίνεται στο μουσικό τμήμα. Κλείνοντας την αναφορά μου στο μουσικό τμήμα, θέλω να σας παροτρύνω για μια ακόμη φορά να
Για το γραφικό λόφο Καστέ λι και για το ξωκλήσι του Ταξιάρχη η φροντίδα του Αναγνωστηρίου, από τα τέλη του προπερασμένου αιώνα, υπήρξε μεγάλη. (Από τη Συλλογή Γιάννη Χατζη βασιλείου)
στέλνετε τα παιδιά σας να μαθαίνουν μουσική. Οι ωφέλειες θα είναι μεγάλες και μακροπρόθεσμες. Ό πω ς κάθε χρόνο, προγραμματίζουμε μέσα στο καλοκαίρι τη διοργάνωση τιμητικών εκδηλώσεων, για ανθρώπους που έφυγαν ή για αυτούς που υπάρ χουν ακόμη στη ζωή και προσφέρουν κάτι παραπά νω στον τόπο μας. Σε αυτό το σημείο της αναφοράς μου στο μουσικό τμήμα θεωρούμε υποχρέωσή μας να μνημονεύσουμε το μουσικοδιδάσκαλο Χαρίλαο Ρόδανο. Η προσφο ρά του στη μουσική παράδοση του τόπου είναι τερά στια, γΓ αυτό κι εμείς τον τιμήσαμε επανειλημμένα και σε κάθε ευκαιρία επισημαίνουμε πως άφησε σπό ρο στη μουσική, ο οποίος άρχισε να δίνει καρπούς. Το πρώτο δεκαήμερο του Αυγούστου θα διοργανώσουμε μαζί με το Δήμο και υπό την αιγίδα και με χρηματοδότηση του Υπουργείου Αιγαίου τη 2η Συνά ντηση Παραδοσιακών Μουσικοχορευτικών Σχημά των Λέσβου. Η φετινή επιτυχία μας δίνει δύναμη να πετάξουμε και πέρα από το νησί μας και να καλέσουμε σχήματα και από τη Λήμνο. Στόχος μας να στερε ωθεί ως θεσμός και να εξαπλωθεί σε ολόκληρο το Αι γαίο και, γιατί όχι, να λάβει πανελλήνιες διαστάσεις. Κλείνω την αναφορά μου στον προγραμματισμό του 2004 και σας αναγγέλλω πως η έκδοση του βι βλίου με τις ηθογραφίες και τις επιθεωρήσεις του Αντώνη Μηνά, που επιμελείται ο γνωστός σε όλους μας Γιάννης Χατζηβασιλείου, έφτασε στο τελικό στάδιο. Ήδη αναζητούμε χορηγούς και σύντομα αναθέτουμε την εκτύπωση, για να κυκλοφορήσει μέ χρι το τέλος του έτους. Μαζί και με τις προγραμματιζόμενες εκδόσεις που θα κάνουμε στα πλαίσια των Ολοκληρωμένων Προγραμμάτων Ανάπτυξης Αγρο
τικού Χώρου (ΟΠΑΑΧ) και του Προγράμματος «Θράκη - Αιγαίο - Κύπρος», το 2004 θα είναι η χρο νιά της εκδοτικής έκρηξης για την αγαπημένη μας Αγιάσο. Επισημαίνω πως οι εκδόσεις είναι δύσκολες δράσεις, γιατί απαιτούν χρόνο, μόχθο και χρήμα. Αγαπητές Φίλες, αγαπητοί Φίλοι, Αύτά έγιναν το 2003. Αυτά σκεφτόμαστε για το 2004. Επιζητούμε και τις δικές σας θέσεις και αντι θέσεις σ’ έναν ελεύθερο διάλογο. Σίγουρα, θα μας βοηθήσουν για το καλύτερο. Σεβασμιότατε, Για μια ακόμη φορά εκφράζουμε τις ευχαριστίες μας, που μας τιμάτε με την παρουσία σας και μας στηρίζετε στο έργο μας με την πατρική σας αγάπη. Κύριε Δήμαρχε και Δημοτικοί Σύμβουλοι, Περιμένουμε τη συμπαράστασή σας πιο αποτελε σματική, όπως αναλογεί σε ένα Αναγνωστήριο. Φίλοι και Μέλη του Αναγνωστηρίου, Σας ευχαριστούμε που στέκεστε με αγάπη και κατα νόηση κοντά μας. Ο ταμίας μας Στρατής Καζαντζής θα μας εκθέσει την κατάσταση του ταμείου μας. Στη συνέχεια θα παραμείνουμε, για να πάρουμε τη μοίρα μας από τη βασιλόπιτα και για να καμαρώσουμε τα νιάτα μας σε χορευτικούς σκοπούς με τη συνοδεία της Παρα δοσιακής Κομπανίας μας. Χρόνια πολλά, καλή χρονιά και του χρόνου! Σας ευχαριστούμε. ΚΛΕΑΝΘΗΣ ΚΟΡΟΜΗΛΑΣ
Αναμνηστική φωτογραφία από την τελετή έναρξης λει τουργίας του ανακαινισμένου θεάτρου του Αναγνωστηρίου στις 16.8.2001, επί υπουργίας Νίκου Σηφουνάκη. (Φωτογραφία Σωτηρίας Βαλαλά)
ΛΕΣΒΙΑΚΑ ΑΡΧΕΙΟΔΙΦΙΚΑ ΣΥΜΜΕΙΚΤΑ Συμφωνητικό έγγραφο του 1898 για διορισμό παρθεναγωγού έχρι το 1914 η Εφορία των Σχολείων Α γιά σου είχε το δικαίω μα να διορίζει, να μισθοδοτεί, ν ’ απολύει και να ελέγχει παντοιοτρόπω ς το δι-
κοπίου Καβαδέλη και αδερφή του Βασιλείου Κα βαδέλη. Μετά το θάνατο του αδερφού της ανέλαβε και ανάθρεψε τα τέσσερα ορφανά, το Μιχαήλ, το Στρατή (1908-1996), ο οποίος διατέλεσε και δήμαρ χος Αγιάσου, τον Προκόπιο και τον Παναγιώτη. Το συμφωνητικό αυτό, που επικυρώνεται από τον Κύριλλο, αρχιδιάκονο του σεβασμιότατου μη τροπολίτη Μυτιλήνης Κύριλλου Μουμτζή, συντά χτηκε στην Αγιάσο στις 19 Αυγούστου 1898, φέρει τη σφραγίδα «ΕΦΟΡΙΑ ΣΧΟΛΕΙΩΝ ΑΓΙΑΣΟΥ 1889 » και υπογράφεται από τους παρακάτω εφό ρους, τον αρχιερατικό επίτροπο σύγκελο Πανάρε το Μιχαηλίδη, τον Παναγιώτη Μιχαήλ Χατζηπρο κοπίου, το φ αρμακοποιό Βασίλειο Τζαννετή (Τζαννετή), το Γρηγόριο Δημητρίου Σκορδέλλη, τον Ιωάννη Σπυρέλλη (Σπύρο Ιωάννου), τον Αθα νάσιο Γρηγορίου Μουλαδούλα (Αλεντά), το Χατζηβλάσιο Δημητρίου (Συγκελέλλη), ο οποίος χρη μάτισε δάσκαλος, γραμματέας της Εκκλησίας της Π αναγίας και ιεροψάλτης, καθώς και από τη διδασκάλισσα και διευθύντρια του Παρθεναγωγείου Αγιάσου Ειρήνη Μιχαήλ Καβαδέλλη. ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Η παλαιά Αγιασώτισσα δασκάλα Ειρήνη Προκοπίου Κα βαδέλη - Ζαχαρία, με τη χαρακτηριστική κόμμωση.
δακτικό προσω πικό . Με την ενσωμάτωση όμως της Λέσβου στη μητέρα πατρίδα, έγινε αφομοίωση των σχολείων και υπαγωγή τους στο Υπουργείο Παιδείας. Ο έλεγχος έπαψε π ια να γίνεται από τους εφόρους, οι οποίοι κάποτε ήταν ανεπαρκείς, άδικοι και αυταρχικοί, και ανατέθηκε στους επ ι θεωρητές. Στη συνέχεια δημοσιεύουμε έγγραφο του 1898, φωτοαντίγραφο του οποίου είχε την καλοσύνη να μας παραχωρήσει η Ειρήνη Στρατή Καβαδέλη, σύ ζυγος του φαρμακοποιού Ιωάννη Ράπτη, η οποία είναι εγκαταστημένη οικογενειακά στη Ναύπακτο. Το έγγραφο αυτό είναι συμφωνητικό και αναφέρε ται στο διορισμό, ως διδασκάλισσας-διευθύντριας του Παρθεναγωγείου Αγιάσου, της Ειρήνης Μ ι χαήλ Καβαδέλη. Σύμφωνα με τις υπάρχουσες πλη ροφορίες η Ειρήνη Καβαδέλη φοίτησε στο Αρσά κειο και άσκησε για κάποιο χρονικό διάστημα το διδασκαλικό επάγγελμα. Ή ταν θυγατέρα του Προ
ΟΙ ΠΡΩΤΟΙ ΕΦΟΡΟΙ ΤΩΝ ΣΧΟΛΕΙΩΝ
«Εις τας
17 Αυγούστου του 1871 κατά το
Α ρχείον επί Άρχιερέως Μεθοδίου Άρώνη έξελέγησαν οι πρώτοι έφοροι τών σχολείων, οι όποιοι «διορίζουν και απολύουν τούς διδασκάλους και διδασκαλίσσας άποσύροντες χρήματα από το Ταμεΐον της εκκλησιάς, συνέρχονται μιαν φοράν τήν εβδομάδα και συσκέπτονται, επισκέπτονται τα σχολεία δυο φοράς τήν έβδομάδα, παρευρίσκονται είς τας παραδόσεις, παρατηρούν τήν διαγωγήν τών μαθητών και διδασκάλων και συνεννοούνται μέ τούς διδασκάλους ποια μαθήματα και ποια βι βλία θα ορίσουν». Πρόεδρος τής Εφορείας ήτο ό κατά καιρόν Μητροπολίτης. Προ του 1871 τα δι καιώματα τών Ε φ όρω ν εΐχον οί Δημογέροντες». (Στρατή Π. Κολαξιζέλη, Θρύλος και ιστορία τής Α γιάσον τής νήσον Αέσβου, Φωτομηχανική ανατύ πωση, Φιλοπρόοδος Σύλλογος ' Αγιασωτών, Αθήνα 1997, σ. 284)
Το συμφωνητικό έγγραφο του 1898 για το διορισμό της διδασκαλίσσας Ειρήνης Προκοπίου Καβαδέλη
ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΤΗΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗΣ ΖΩΗΣ Τρανός έγινες, άλλ’ άνθρωπος δε θα γίνεις ποτέ... Κάποτε, στα πολύ παλιά χρόνια, ζούσε στο χωριό ένας καλός νοικοκύρης, που την καλημέρα του τη χάρι ζε απλόχερα σε γνωστούς και σε ξένους. Πάντα είχε τη διάθεση να πει τον καλό λόγο στον καθένα. Είχε όμως ένα γιο, που δεν του έμοιαζε καθόλου, μια και ήταν εγω ιστής, υπερόπτης, αυταρχικός. Αυτοί οι λόγοι γίνονταν αιτία πολλές φορές να προκαλούνται τριβές μεταξύ τους. Όσο ήταν μικρός, τον στρίμωχνε, όσο μπορούσε. Τώρα όμως που μπήκε στην εφηβεία, πού να του μιλήσει... Κάθε φορά που τολμούσε να του κάνει παρατήρηση, του αντιμιλούσε. Κατέληγαν, ως συνήθως, σε καβγά. Άκου, ρε γέρο, του έλεγε, μην ασχολείσαι με μένα, και να θυμάσαι πως εγώ θα γίνω μια μέρα μεγάλος και τρανός. Δεν είμαι σαν και σένα. Όταν τον πολυζόριζε, τον απειλούσε πως θα φύγει και πως δε θα τον ξαναδούν. Έναν και μοναχό τον είχαν, δεν ήθελαν να τον χά σουν. Από την άλλη όμως δεν μπορούσε να δέχεται και να καταπίνει καθημερινά τα άπρεπα φερσίματά του, τα γεμάτα εγωισμό. Όσο μεγάλωνε, τόσο πιο έντονες ήταν και οι συ γκρούσεις τους. Μόνο τον καιρό που έλειπε στην πόλη, στο σχολειό, ησύχαζε λίγο η καρδούλα του, μια και δε μάθαινε για τα φερσίματά του. Και εκεί όμως τα αλλό κοτα φερσίματά του ήταν αιτία να χαρακτηριστεί κόκκι νο πάνι από τους καθηγητές του και να βρίσκεται τακτι κά έξω από την αίθουσα τιμωρημένος. Ήρθε η μέρα που πήρε το απολυτήριό του με αρκετά καλούς βαθμούς. Μυαλό είχε και παραείχε, μόνο η δια γωγή του ήταν κοσμία. Πάλι καλά. Ανέβηκε στο χωριό και χαρήκανε οι γονείς του για την πρόοδό του. Έκανε όμως το μοιραίο λάθος ο πατέρας του να τον ρωτήσει τι σκοπεύει να κάνει από δω και μπρος, για να κανονιστεί και αυτός από το οικονομικό μέρος. Το λόγο θα σου δώ σω, του απαντά. Ό,τι θέλω θα κάνω. Σου το έχω πει πως εγώ μια μέρα θα γίνω μεγάλος και τρανός. Χώνεψέ το. Ο γέρος πια δεν το άντεξε. Ξέσπασε. Σαν καζάνι που δεν αντέχει σε μεγάλες πιέσεις και σκάζει, έτσι και αυτός κομματιάστηκε... Ζεματίστηκαν και οι δυο... Αποτέλε σμα του καβγά ο νεαρός να πραγματοποιήσει την απει λή του... Έφυγε από το σπίτι και από το χωριό... Χάθη κε... Μάταια ο πατέρας και η μάνα του, η Μαριγώ, τον περίμεναν. Από ποιον να μάθουν πού πήγε και τι σκό πευε να κάνει; Πίστευε πώς σ’ αυτόν ίσως να μην του έγραφε. Στη μάνα του όμως; Ούτε σ’ αυτή έδωσε την ελ πίδα μέσα από το γράμμα του να τον νοιάζεται... Η στε ναχώρια τους αβάσταχτη. Τον νοιάζονταν, αίμα τους ήταν. Πού να γύριζε χωρίς λεφτά; Η δύσμοιρη μάνα τα έβαλε με το γέρο, που δεν κρά τησε τα νεύρα του, που έγιναν αιτία να φύγει το μωρό
της, που στα μάτια της ήταν ακόμη μικρό παιδί και πά ντα του ’δινε δίκιο. Τι να πει κι αυτός ο δύστυχος; Σκυλομετάνιωσε, που δεν μπόρεσε να κρατήσει τα νεύρα του. Ένιωθε ένοχος για το φέρσιμό του και έκανε το σταυρό του, παρακαλώντας την Παναγιά να έχει γερό τον κανα κάρη τους και να τον προστατεύει... Για τον εαυτό του ζήτησε να του δίνει κουράγιο για ελπίδα πως γρήγορα θα γυρίσει κοντά τους, υποσχόμενος ποτέ πια να μην παρα φερθεί, να μην του κάνει παρατήρηση. Εξάλλου, αφού δεν μπόρεσε να τον τιθασέψει μικρό, τώρα που έγινε άντρας, τι μπορούσε να κάνει, είπε μέσα του. Πέρασαν χρόνια πολλά από τη μέρα της εξαφάνισής του. Κοντά τρεις δεκαετίες. Η ηλικία βάραινε στις πλά τες των δύστυχων γονιών. Ο αδυσώπητος χρόνος στο πέρασμά του άφησε βαθιά τα σημάδια πάνω στα ήδη γερασμένα από τον καημό πρόσωπά τους. Μάταια η γριά μάνα ρωτούσε κάθε βράδυ το γέρο αν είδε τον ταχυδρό μο. Καμιά ακτίνα ελπίδας, από πουθενά. Ούτε στο όνει ρό τους δεν έβρισκαν παρηγοριά. Ο πατέρας έπαψε πια να κοιτά στα μάτια τον ταχυδρόμο. Δεν είχε πια το κου ράγιο, κουράστηκε να εισπράττει τα καθημερινά όχι του. Μια μέρα η καρδιά του σκίρτησε, όταν είδε τον τα χυδρόμο να τους πλησιάζει μ’ ένα φάκελο στο χέρι... Τι απογοήτευση όμως. Μέσα στην αγωνία και στη σύγχυση που πάθαινε, όταν τον έβλεπε, είχε ξεχάσει με ποιον κα θόταν στο τραπέζι. Το γράμμα ήταν του Βλάση... Άλλος καημός και αυτός. Έναν και μοναχό τον είχε κι αυτός. Του έφυγε μετανάστης στην Αμερική για τα μάτια της όμορφης αρχοντοπούλας που αγάπησε και που τον αγά πησε κι αυτή, μ’ όλη τη δύναμη της ψυχής της. Δεν ήταν δικό του το σφάλμα, αυτή τον προκάλεσε. Περήφανος, όπως ήταν, δεν ήθελε να του κολλήσουν τη ρετσινιά του προικοθήρα. Έσφιξε την καρδιά του και πήρε το δρόμο της ξενιτιάς, με την ελπίδα ν’ αποκτήσει αυτό που τους χώριζε, το χρήμα. Αλλο ψεγάδι δεν είχε. Γερός, δυνατός, ομορφάντρας, ένα ντερέκι ως εκεί πάνω, φτωχός, αλλά από ήμερη οικογένεια. Πολλές κοπελιές τον λαχταρού σαν, ακόμη και καλύτερες... Αυτός όμως ανάσαινε μόνο για τη Λένη... Τα χρόνια εκείνα τα μέσα ενημέρωσης και συγκοινω νίας ήταν σχεδόν ανύπαρκτα, ειδικά η τηλεπικοινωνία. Κάθε χωριό και ένα τηλέφωνο, και αν υπήρχε και αυτό. Απομόνωση πλήρης από τον έξω κόσμο. Ένας λόγος πα ραπάνω, ο Παναγιώτης και η Μαριγώ να μην έχουν κα μιά είδηση από το γιο τους. Η γριά μάνα, η φουκαριάρα, δεν άντεξε... Έφυγε με ανοιχτά τα μάτια. Ήλπιζε μέχρι το τέλος πως δεν μπορεί να την ξέχασε και πως θα γυρί σει ο μονάκριβός της, ν ’ απαλύνει, έστω στο τέλος της, για λίγο, το μεγάλο καημό του χωρισμού τους... Αντιστε κόταν στο θάνατο. Μέρες ψυχομαχούσε. Ησύχασε, μόνο όταν έβαλαν στην αγκαλιά της ένα δικό του ρούχο...
Πολλά κοσμοϊστορικά γεγονότα μεσολάβησαν στο διάστημα από τη φυγή του νεαρού. Πόλεμοι, κοινωνικές μεταρρυθμίσεις και άλλα. Ωστόσο ο γέρος ήλπιζε... Στο βάθος της ψυχής του μια τόση δα φλογίτσα ελπίδας τρεμόσβηνε κι αυτή μαζί με την ψυχή του... Ήταν μια καλοκαιριάτικη μέρα του Σεπτέμβρη. Κυ ριακή, ανήμερα του Σταυρού. Είχε πάει στην εκκλησία, μια και ο Παναγιώτης εκκλησιαζόταν ανελλιπώς και μόνη του παρηγοριά ήταν η Μεγαλόχαρη. Εκεί είπαν, πως θα τον βρουν, σ’ αυτούς που τον ζήτησαν, όταν έφτασαν στο Σταυρί. Ήταν δυο στρατιώτες έφιπποι με ένα άλογο ακόμη χωρίς αναβάτη. Να τος, είπε ο πιτσιρικάς που είχε αναλάβει να τον δείξει στους στρατιώτες, που τον είχαν φιλοδωρήσει με δυο πεντάρες για καρα μέλες, για την εκδούλεψή του. Ο ένας στρατιώτης κίνησε προς το μέρος του, ορθώ θηκε μπροστά του σαν τοίχος και του έφραξε το δρόμο. Πήγε να τον αποφύγει ο γέρος, νομίζοντας ότι ήταν τυ χαίο το φράξιμο του δρόμου του. Δοκίμασε να παρακάμψει από τα δεξιά το φαντάρο, αλλά μάταιος κόπος. Ο στρατιώτης του έκοψε και πάλι το δρόμο. Σίγουρα κά τι τρέχει, είπε μέσα του... Προσπάθησε στερνή φορά να του φύγει, αλλά δεν πρόλαβε. Ο φαντάρος τον έπιασε από το χέρι και τον ρώτησε. Εσύ είσαι ο Παναγιώτης ο Αγιασώτης; Ναι, του απάντησε, ύστερα από λιγόλεπτη σιγή, σηκώνοντας το κεφάλι και κοιτάζοντάς τον στο πρόσωπο, με μάτια γεμάτα απορία, αλλά και φόβο μαζί. Ξέρεις, του λέει ο φαντάρος, έχουμε διαταγή να σε πά ρουμε, να σε πάμε κάτω στην πόλη, στη Διοίκηση, με οποισνδήποτε τρόπο, ακόμη και διά της βίας, και αν χρειαστεί ακόμη και σηκωτό. Ο γέρος ταράχτηκε, τα έχασε. Πέρασε αρκετή ώρα, για να συνέρθει, για να βρει τη μιλιά του. Αάθος θα κά νετε, παλικάρια μου, ψέλλισε με σπασμένη φωνή. Εγώ είμαι ένας ήσυχος άνθρωπος, δεν έχω δούναι λαβείν με τις αστυνομίες και με τα δικαστήρια. Λάθος κάνετε! Σί γουρα κάποιον άλλον θα γυρεύετε... Εσύ δεν είσαι ο Πα ναγιώτης ο Αγιασώτης, τον ξαναρώτησε ο φαντάρος. Ναι, είπε με τρομοκρατημένη βραχνή φωνή. Εσένα λοι πόν ψάχνουμε. Αοιπόν, όπως σας είπα, έχουμε διαταγή να σε κατεβάσουμε με οποιονδήποτε τρόπο κάτω στο Φρουραρχείο. Αοιπόν, τι λέτε; Θα μας ακολουθήσετε; Ο γέρος τα χρειάστηκε. Άρχισε να φωνάζει ότι δεν έχει κά νει τίποτα, ότι δεν έχει καμιά δουλειά μαζί τους και να τον αφήσουν να φύγει. Ο κόσμος άλλο που δεν ήθελε. Μαζεύτηκαν γύρω του και άρχισαν να σχολιάζουν... Ο Παναγιώτης επ’ ουδενί λόγω ήθελε να τους ακο λουθήσει. Σηκωτό μέσα στην κουβέρτα να με πάρετε, δεν έρχομαι... Τότε αυτό θα κάνουμε, είπαν οι φαντάροι. Χωρίς να πολυλογούν και να σκοτίζονται, τον βουτούν από τις μασχάλες, δεν ήταν δα και βαρύς, και σηκωτό τον πήγαν στα άλογα. Μάταια σπαρταρούσε, χτυπιόταν, κλοτσούσε ο φουκαράς. Τον ανέβασαν πάνω στο άλογο. Του έδεσαν τα χέρια μ’ ένα άλλο σχσινί, τον σιγόρεψαν πάνω στη σέλα. Ένα άλλο σχοινί το πέρασαν κάτω από
την κοιλιά του αλόγου και σιγόρεψαν τα πόδια του. Αφού έγιναν όλα αυτά, καβάλησαν και αυτοί και ξεκί νησαν. Ο γερο-Παναγιώτης πάσχιζε μάταια να απαλλα γεί από τα δεσμά του... Γέρο, κάθισε καλά, γιατί άμα κρε μαστείς θα πας έτσι σ’ όλο το δρόμο, τον απείλησε ο φα ντάρος. Είδε ότι, όπως τον είχαν μπαγουλάρει, δε γινό ταν τίποτα, έσκυψε το κεφάλι και αφέθηκε στη μοίρα του... Όπως τον κούναγε το άλογο, το κουβάρι των ανα μνήσεων ξετυλιγόταν μπροστά του, σα να ’ταν χθες... Οι καλές και οι κακές στιγμές που πέρασε στη ζωή του. Τις λίγες καλές τις χαιρόταν, τις κακές τις άντεχε, τις ξε περνούσε, αυτή όμως πώς να την αντέξει; Τώρα που τα χρόνια του πέρασαν; Έπεσε σε βαθιά απελπισία, αξεπέ ραστη, χωρίς ίχνος κουράγιου. Αφέθηκε στη μοίρα του, έπαψε να σκέφτεται, ίσως να έπεσε και σε λήθαργο... Ύστερα από τετράωρη πορεία έφτασαν στην πόλη. Η μέ ρα είχε πάρει να βραδιάζει. Οι φαντάροι τον οδήγησαν σ’ ένα μεγάλο κτίριο, που ήταν το Διοικητήριο. Ξεπέζε ψαν και ο ένας ο φαντάρος ανέβηκε τα σκαλιά και χάθη κε μέσα στην πόρτα του Διοικητηρίου. Ο άλλος τον ελευθέρωσε από τα δεσμά και τον βοήθησε να κατεβεί από το άλογο. Από την ταλαιπωρία είχε πιαστεί και δεν μπορούσε να σταθεί στα πόδια του. Όπως παραπατού σε, για να ξεμουδιάσει, για να συνέρθει, δεν πρόλαβε να κάνει δυο τρία βήματα επί τόπου και είδε να κατεβαίνει τα σκαλιά κάποιος αξιωματικός, κρατώντας στο χέρι ένα μαστίγιο και χτυπώντας το στο άλλο χέρι. Δε με γε λούν τα μάτια μου, είπε μέσα του... Στο πρόσωπο του αξιωματικού ο γέρος γνώρισε τη μορφή του χαμένου κα νακάρη του... Μέσα του έγινε χαλασμός, σεισμός, τα συναισθήματά του ανάκατα, οργή, χαρά, ξάφνιασμα, όλα μια κουβάρα... Δεν πρόλαβε να συνέρθει και άκουσε τη γνώριμη φωνή του γιου του. Είδες, πατέρα, που σου έλε γα κάποτε πως θα γίνω μεγάλος και τρανός! Δες με, καμάρωσέ με! Ο γερο-Παναγιώτης πήγε να ξεσπάσει, να του τα σύ ρει για το απαράδεχτο, βάρβαρο τρόπο, με τον οποίο τον κουβάλησε στην πόλη. Αυτό κράτησε λίγο, συνήρθε. Θυ μήθηκε τον όρκο που είχε κάνει. Ηρέμησε, φρέναρε, μέ σα του όμως ακόμη δεν είχε ξεκαθαρίσει πώς θα του φερθεί. Η καρδιά του γονιού είναι μεγάλη κι όσο περνά ο καιρός τρανεύει πιο πολύ. Στο σκασμένο από το χρό νο και από το λιοπύρι κουρασμένο πρόσωπό του χαρά χτηκε ένα αμυδρό χαμόγελο ανάμεικτο με τραγικό σαρ κασμό, με αρκετή δόση προσποιητής υποκρισίας για το πνίξιμο του θυμού του. Με φωνή ραγισμένη, γεμάτη πα ράπονο, μουτζώνοντάς τον με τα δυο του χέρια, πάντα χαμογελώντας, του απάντησε. Μπορεί να έγινες μεγάλος και τρανός, άνθρωπος δε θα γίνεις ποτέ... Ήταν τρόπος αυτός, βρε μουλαράνθρωπε, που με κουβάλησες εδώ, του είπε πάντα χαμογελώντας. Άνοιξε η αγκαλιά του κουρα σμένου από την απαντοχή πατέρα και όλα ξεχάστηκαν... Αγιάσος, 23.1.2003 ΠΡΟΚΟΠΗΣ ΚΟΥΤΣΚΟΥΛΗΣ
Λ Ε Σ Β ΙΑ Κ Ο Ι Α Π Ο Η Χ Ο Ι ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΗ ΧΑΤΖΗΠΡΟΚΟΠΙΟΥ
Ο
Στρατής Χατζηπροκοπίου ήταν ένας από τους
ασκληπιάόες της αλλοτινής εποχής που παρέτεινε τη δύ ση του έντιμου βίου του ως τις μέρες μας. Ήταν το υστε ρότοκο παιδί μιας αγροτικής-μεσοαστικής φαμίλιας, το οποίο βρεφοκομήθηκε στη σκλαβιά, άλλ’ αντρώθηκε στο φως της αιγαιοπελαγίτικης λευτεριάς. Γεννήθηκε το 1907 στην Αγιάσο. Γονείς του ο πραματευτής Μιχαήλος Πα ναγιώτη Χατζηπροκοπίου, ο γνωστός και με το κληροδο τούμενο στους απογόνους μητρωνυμικό παρανόμι Χατζηβασ’λίνα, και η Χαρίκλεια Μαστραντωνά, η οποία καταγόταν από το γειτονοχώρι Ίππειος. Αδέρφια του ο πραματευτής Θεμιστοκλής, η Ανθώ Μιχαήλου Κολαξιζέλη ή Κακάβη, η Πελαγία Παναγιώτη Κοντανέλη, ο επίσης πρα ματευτής Παναγιώτης και η Ελένη Μιλτιάδη Δαγέλη ή Τσαλκούδη... Αν και οι σπουδές στις αρχές του προηγούμενου αιώνα ήταν απαγορευμένες για τους περισ σότερους, ο Στρατής Χατζη προκοπίου ευτύχησε, περατώ νοντας τα εγκύκλια μαθήματα στη γενέτειρά του και εν συνε χεία στη Μυτιλήνη, να φοιτήσει στην Ιατρική Σχολή του Πανε πιστημίου Αθηνών και να λάβει το δίπλωμά του το 1939. Τα χρό νια που ακολούθησαν ήταν δύσκο λα. Στρατεύτηκε και έλαβε μέρος στις επιχειρήσεις του ελληνοϊταλικού πολέμου ως ανθυπίατρος. Μετά την επίθεση των Γερμανών και την κατάρρευ ση του αλβανικού μετώπου, ήρθε στην Αγιάσο, άνοιξε ιατρείο και άρχισε να προσφέρει τις υπηρεσίες του, συνεργαζόμενος με τους συναδέλφους του, το μαι ευτήρα Στρατή Ξενέλη και τον παθολόγο Προκόπιο Χα τζηγιάννη, καταγόμενο από τον Ασώματο, ο οποίος αρ γότερα εγκαταστάθηκε στην Αθήνα... Όταν θεσμοθετήθηκαν και λειτούργησαν τα αγροτι κά ιατρεία στην επαρχία, έμεινε εργαζόμενος από κοι νού με το Στρατή Ξενέλη και με τον Προκόπη Χατζη γιάννη, παρ’ όλο που η θέση της Αγιάσου ήταν μια και ο μισθός έπρεπε να διαιρείται στα τρία. Μετά τοποθε τήθηκε στο Αγροτικό Ιατρείο Μπορού (Νεοχωρίου), στο οποίο υπάγονταν υγειονομικά και τα χωριά Ακράσι, Αμπελικό και Βούρκος. Αργότερα υπηρέτησε στο Μα νταμάδο, στο χωριό του Ταξιάρχη, με την πλούσια πο
λιτιστική παράδοση και με τους προοδευτικούς κατοί κους, ολοκληρώνοντας την αγωνιστική σταδιοδρομία του. Όπου τάχτηκε, έδωσε δείγματα αφοσίωσης στο κα θήκον, συγκινητικής ανθρωπιάς και αλτρουισμού. Υπήρξε αφιλοχρήματος, πονόψυχος, φιλότιμος, καλό καρδος, ηθικός. Στη μαύρη κατοχή έκανε ό,τι μπορούσε για ν ’ απαλύνει τον πόνο αναξιοπαθούντων συμπα τριωτών του. Στα πέτρινα χρόνια, τότες που πρυτάνευ αν η μισαλλοδοξία και ο φανατισμός, δεν εξωθήθηκε στον παραλογισμό, όπως άλλοι, αλλά τήρησε τον όρκο του, περιθάλποντας ακόμη και αντάρτες. Εμφορούμε νος από δημοκρατικά φρονήματα, αντιμετώπισε την εχθρότητα των αντιφρονούντων, οι οποίοι παρακολου θούσαν τις κινήσεις του και αξιολογούσαν κατά το δοκούν τις επαφές του... Το 1942 ο Στρατής Χατζηπροκοπίου νυμφεύτηκε την καλόκαρδη, άξια και δραστήρια συγχωριανή του Βασιλική Ευστρατίου Μουλαδούλα ή Αλεντά, η οποία του παραστάθηκε σ’ όλο το μάκρος της ζωής του και του χάρισε δυο γιους, το Μιχάλη, έγκριτο δικη γόρο της Αθήνας, και το Μάριο, που σπούδασε στην πολιτεία Βιιίΐαΐο ηλεκτρονικός μηχανικός και υπηρετεί ως καθηγητής ΤΕΙ στην Πάτρα. Ευτύχησε να πάρει στην αγκαλιά του τέσσερα εγγό νια, δυο του Μιχάλη, τη Δάφνη-Βασιλική και το Στρατή, και δυο του Μάριου, το Στρατή και το Γιάννη, που ακολούθησαν το δρόμο των γονιτών τους στη γνώση και στις σπουδές... Ο Στρατής Χατζηπροκοπίου υπήρξε ενεργό μέλος της κοινωνίας και πρόσφερε πρόθυμα τις υπηρεσίες του παντού. Ενδιαφέρθηκε για τα κοι νά, όπως και η σύζυγός του, η οποία μά λιστα παλαιότερα είχε λάβει μέρος στις εκλο γές ως υποψήφια δήμαρχος. Αγάπησε το Αναγνω στήριο «η Ανάπτυξη», το Γυμναστικό Ποδοσφαιρικό Σύλλογο «Όλυμπος», ο οποίος του απένειμε τιμητική πλακέτα, το Φιλοπρόοδο Σύλλογο Αγιασωτών Αθή νας, καθώς και το περιοδικό «Αγιάσος», του οποίου στάθηκε ένθερμος φίλος και έγκυρος πληροφορητής... Στις 23 του Απρίλη του 2003 ο Στρατής Χατζη προκοπίου άφησε την τελευταία του πνοή στην Αθήνα και τρεις μέρες αργότερα, το Μεγάλο Σάββατο, κηδεύ τηκε στο Κοιμητήριο της πολυφίλητης πατρίδας του. Άφησε μνήμη αγαθή ως άνθρωπος, ως γιατρός, ως οι κογενειάρχης, ως σκυταλοδρόμος της προκοπής του τόπου του... ΓΙΑ Ν Ν Η Σ Χ Α Τ Ζ Η Β Α Σ ΙΛ Ε ΙΟ Υ
ΖΗΤΩ Η ΖΩΗ!
ΧΟΡΟΣ Η χορεύτρια έκανε την τελευταία πρόβα. Φόρεσε το λαμπερό φόρεμα και χτένισε τα μαλλιά της. Το είδωλό της τη διόρθωνε από τον καθρέφτη. Πρέπει να είναι τέλεια αύριο! Την άλλη μέρα έφτασε στην ώρα της για το χορό. Λεν είδε κανέναν! Η αίθουσα ήταν άδεια... Χαμήλωσε τα μάτια και ξάπλωσε στη σκηνή. Μπροστά της πρόβαλε η σκιά του χορευτή... «Είμαστε μόνοι», του είπε. «Έλα*, είπε η σκιά κι άρχισαν να χορεύουν. ΝΛΤΑΣΑ ΚΟΝΤΟΑΕΤΑ
Ανέβηκα στον Αι-Λια έτσι, μόνο για λίγο, και δε μου έκανε καρδιά, να σηκωθώ να φύγω. Μπήκα στο εκκλησάκι του να τον παρακαλέσω, και τις επιθυμίες μου υπόψη του να θέσω. Βγήκα απέξω κι έριξα το βλέμμα μου ένα γύρω, αληθινός παράδεισος, μοσχοβολούσε μύρο. Κι όσο η ματιά ταξίδευε στους κάμπους, στα λιβάδια, της φύσης ανακάλυπτα τα όμορφα σημάδια. Και συνεχίζει η ματιά να π α ίζει με τη φύση, ώσπου να ’ρθει το σούρουπο, ο ήλιος ως να δύσει. Κι όπως μου κάνουν συντροφιά η πανσέληνος και τ ’ άστρα, ζήτω φωνάζω η ζωή, η παλιοξελογιάστρα! Αύγουστος 2003
ΤΟ ΟΝΕΙΡΟ Ταξίδευες μέσα στο σύμπαν και άλλοι τρεις στο γκρουπ σου ήταν, μέσα οε μια μηχανή, που λειτουργούσε μοναχή. Λνέβηκε πολύ ψηλά, δίπλα στα άστρα τα μικρά, και δεν υπήρχε οξυγόνο, κενό αέρος ήταν όλο. Ν’ ανασάνεις δεν μπορούσες, μέσα εκεί πια δε χωρούσες κι έτσι μεμιάς κάτα) α π ’ το χώμα βρίσκεσαι κι έχεις γίνει λιώμα. Πέτρες συνθλίβουν το κρανίο και όλα χάνονται τριγύρω, σε μια στιγμή βλέπεις ανθρώπους να κλαιν πάνω α π ’ αυτούς τους τόπους, Μα ύστερα όλα τα χάνεις, τίποτα άλλο πια δεν κάνεις. Νιώθεις μέσα σου ευεξία πως έχεις πάρει μια αξία, σα να ξυπνάς σε άλλο μέρος και να ’ναι η αρχή πάλι α π ’ το τέλος. ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΖΑΡΟΛΗΜΗΤΡΑΚΗΣ
ΜΛΡΙΛ ΚΑΜΙΝΕΛΗ-ΠΛΤΣΕΛΗ
ΤΙ ΚΛΙΨΙΕΣ Για να τιλειώσιν γι κλιψιές, πάρτι απόφασ' τώρα, πιάτι του νόμου τ’ Μιταξά, πριν γι κλιψιές γ ίν’ν μόόα. Προυλάβιτί του του κακό, τώρα που ’νι νουρίς, προυτού γέν’ γι πληγή μιγάλ% αμέσους πρέπ’ να κλείσ’. Τώρα τα κλέφτιν μι του γάντ’, ύστιρα μι τ’ σακούλα, γι νόμους να είνι αμείλικτους για τα κλιφτρόνια ούλα. Σήμιρα Πέφτουνι ιλιές, μιτά θα κάν’ν ληστείις τσι στου νησί μας θα πληθύν’ν καθηρμινώς γι σπείρις. Τς κλέφτις να τς ικτουπίσιτι, τώρα που ’νι αρχή, να μη μας ξαναφέριν τ ’ Γιαγκούλα τν ιπουχή. Για τς κλέφτις ούλ’ να λειτουργεί αμείλικτα γι νόμους, να πουρπατεί ιλεύθιρα γι κόσμους μες στους δρόμους. Φουβούμαστι να έβγουμι απόξου απί τ’ πόρτα, να μη βριθούμι άξαφνα μι τα πουδάρια λόρτα. Τι π ιρ ιμ έ ν ς, να γέν’ Τέξας τσι του νησί μας; Γιατρέψιν τνα, πριν γίνει πιο μιγάλ’ γι πληγή μας. Αγιάσος, 1997
ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΑΜΑΤΣΟΣ
Η ΣΗΜΑΙΑ ΤΗΣ ΑΚΡΟΠΟΛΗΣ
Δωρίζοντας στα ρυάκια Το άρωμα Της ερωτικής χαράς Που ζεσταίνουν Οι αγκαλιές μας Μην περιμένεις άλλο Έλα ■ Στην αρχιτεκτονική αιθρία Των ορχιδέων Θα γευτούμε Το νέκταρ Των ψυχών μας Και των σωμάτων μας Έλα Κλείσε τις αναμνήσεις Στη δροσιά της αυγής Χωρίς τύψεις Και κράτησε αναμμένους Τους πυρσούς των ονείρων Είναι δικά σου Δικά μας Εξαγνισμένα Στην κολυμπήθρα του έρωτα Μην περιμένεις άλλο Έλα
Στης Ακρόπολης το βράχο ανεβαίνοντας 6ε θα ’χω ευκαιρία πιο μεγάλη να θαυμάσω τόσα κάλλη. Παρθενώνας και Σημαία, σύμβολα παλιά και νέα, δέσανε και γίναν ταίρι στης Ακρόπολης τα μέρη. Στον ιστό σαν κυματίζει την Ελλάδα συμβολίζει, που ’ναι ηλιοφωτισμένη και στον κόσμο ξακουσμένη. Στέλνει μήνυμα, προς γνώση, για να μάθουνε κάμποσοι, πως μια χώρα δοξασμένη στους αιώνες δεν πεθαίνει. Γαλανόλευκη κυρά μου, οδηγείς τα όνειρά μου και τιμής για μένα όρος να γίνω σημαιοφόρος. Στον ιστό ψηλά κοιτάζω, με καμιά δε σε αλλάζω και θα ζω σ ’ αυτό το χώμα μόνο λεύτερος ακόμα.
ΣΠΥΡΟΣ Κ. ΚΑΡΑΜΟΥΝΤΖΟΣ
ΜΗΝ ΠΕΡΙΜΕΝΕΙΣ ΑΑΑΟ Έλα Στους κρουνούς του Ηλίου Θα λουστούμε Με μυρσίνη και αγιόκλημα Χαρίζοντας στα σύννεφα Την ευωδιά Της ερωτικής ευτυχίας Που κρύβουν Οι καρδιές μας Μην περιμένεις άλλο Έλα Στις κρήνες του φεγγαριού θ α πλυθούμε Με θυμάρι και ροδοπέταλα
ΚΩΣΤΑΣ Γ. ΜΙΣΣΙΟΣ
ΣΤΗ ΜΙΚΡΗ ΜΟΥ ΕΓΓΟΝΟΥΛΑ Αν η άνοιξη είναι μια μαργαρίτα, το φθινόπωρο αν είναι φύλλο στο βοριά, συ, μικρό, που τη ζωή κοιτάς μ’ ελπίδα, είσαι πάντα στο χειμώνα η ζεστασιά. Συ που διάπλατα ανοίγεις μπρος στον ήλιο δυο ματάκια, σα μια θάλασσα πλατιά, της ψυχής μου τον κόσμο αναταράζεις, όταν το βλέμμα σου σκορπά παρηγοριά. Είσαι όμορφη, τσαχπίνα και ναζιάρα, τα χειλάκια σου μπουμπούκια τ ’ Απριλίου, ομορφότερη από σένα δεν υπάρχει, αηδονάκι, μ’ αναστάτωσες το νου. Να ’χεις τύχη, να ’χεις φώτιση κι αγάπη, να ’σαι πάντα δυνατή μες στη ζωή, του πατέρα και της μάνας σου το χάδι ζεσταίνουν την αθώα σου ψυχή.
να
ΜΥΡΣΙΝΗ ΒΑΜΒΑΚΑ-ΧΟΥΤΖΑΙΟΥ
ΟΙ ΑΓΙΑΣΩΤΕΣ ΤΟΥ ΧΥϋΝΕΥ ΣΥΝΕΧΙΖΟΥΝ ΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΗ Σατιρογράφοι και εκφωνητές στην υπηρεσία εθιμικών δρωμένων Α π ό τον πρόεδρο της Φιλοπρόοδης Πάροικίας Αγιάσου δγάηογ Ηρόδοτο Χατζηφώτη, ο οποίος πρόσφατα επισκέφτηκε τη γενέτειρα Α γιά σο, μας στάλθηκαν οι σάτιρες που εκφωνήθηκαν κατά τον αποκριάτικο χορό, ο οποίος πραγματο ποιήθηκε στις 21.2.2004, στη μεγάλη και ωραία αίθουσα της Μ υτιληναϊκής Αδελφότητας (Μγΐύοηοαη Β γοϊΓογΗοοιΙ). Με αλφαβητική σειρά οι σάτι ρες ήταν του Στρατού Πιπερίτη, της Ανδρονίκης Σάββα και των Στρατή Χατζηχρυσάφη - Γιώργου Ακαμάτη. Εκφωνητής της πρώτης ο ίδιος ο σατι ρογράφος, της δεύτερης η Σοφία Βέτσικα και της τρίτης ο Γρηγόρης Ξαφέλης. Στη συνέχεια δημοσιεύουμε επιλεκτικά ορι σμένους μόνο στίχους. ΓΙΑΝΧΑΤΖ
Α Αμαριίγια λέγ’ γι γ’ναίκα μ’, π’ γίνισι καρνάβαλους, εθίμου γω λέγου πς είνι, φτή λέγ, πς είμι διάβουλους. Καλησπέρα, Αγιασώτις, γεια χαρά Μυτιληνιοί, σα τς στσύλ’ μαζί μι τς κάπς φαγουνόστι μια ζουγή. Για δείτι πώς καιάντ’σα γω έδιου πα σν Αυστραλία, σεις είστι ούλ’ σας μια χαρά τσι ούλου μιγαλεία. Πα στου νησί μας, τ’ Μυπλήν’, γι Αγιάσου έχ’ τς προυτιές, στα θέατρα τσι σ’ καρναβάλ’, σ’ παράδις τσι σ’ βρουμιές. Τς Αγιάσσος γιου καρνάβαλους είνι γιου πιο παλιός, πουλλοί πήγαν για να τουν φαν, φτος όμους πάντα μπρος. Έξυπνους λαός τς Αγιάσσος, είνι ούλου διάβουλι^ σα τς αφήσ’ς, φτοι, λέγ’, θα κάνιν ασιν’κό να ποίσ’ μουρά ’Π’ ’ν Αγιάσου γω κατάγουμι τσ’ όνουμά ’χου καφπρό, θα σας τα πω τα άξια σας, χουρίς να σας ντραπ’θώ. Πουλιτικά ε θα σας πω, αφού ούλα τα γνουρίζου κουτσ’νουβουλά γι Μυτιλήν’, γι’ αυτό πιρηφανέβγισπ. Τι κρίμα όμους, ρε πιδιά, πώς θα λυθεί του πρόβλημα, μι ένα Πέντι τς ικατό, φτο είνι καταφρόνιμα. Σ’ Μυτιλήν’ του μόνου έργου, π’ κάναν τσι αξίζ’ πουλλά, τ’ αναγκαία μες στου Πάρκου φτα είνι ιδανικά. Πα στ’ λικάν’ σα βάλ’ς τ’ κουλάρα σ’ τσι τα άντιρά σ’ αδειάζ’ς, μες στ’ παράδ σου νιώθ’ς πους είσι, ε θέλ’ς α του σκαπουλάρ’ς... Καλά είνι γιου άθριπους να θ’μάτι τα παλιά, να ξέρ’ ’που που καιάγιτι τσ’ απί τι σόι βαστά. Γυρίσπ πίσου, χουριανοί, κάπου πινήντα χρόνια, να δείτι τίντα ήσασπ, διαβόλ’ παλιουκουθώνια. Μι τς γαδάρ’ τσι μι τς καυΐσις ούλ’ σας τσ’μούστι στου χουριό, θέα είχιτι τουν Άγλια, τουν Απέσου, του Μπουρό. Τα σκατά γίναν ιλ’βάνια, έδιετσ’ λέγαν στου χουριό γι παλιοί γι Αγιασώτις, φτοι είχαν γιρό μυαλό. Όμουρφ’ παροιμία είνι, να τνι θ’μούστι πού τσι που,
σα καθούστι στ’ ιηλϊόρασ’ τσι φειρίζιιι τ’ μαϊμού. Γι αλήθεια, λέγ’, είνι πικρή, ε θέλιπ α τν ακούτι, κουισ’νουβουλήσιπ πουλλοί, λουγιάζιτι α κρυφτείτε Μήπους σας κακουφαίνιτι, που σας τα λέγου χύμα, γι Απουκριγιά του ιπιτρέπ’, αρκεί να ’σι στου βήμα. Αυτό λέγιπ σάτιρα τσ’ ό, τ’ φτάν’ κανείς ξιρνά, αφού απί λουγουκρισία σν Αυστραλία ε πιρνά. Καρνάβαλους κάθι Χρουνιά σας δίν’ τσι συμβουλές, σεις όμους ε τς ιηρείτι, κάνιτι ούλου διαβουλιές.
Ούλ’ σας αγάπ’ ναν έχιτι, υγεία τσι δουλάρια, θα σας τα βάλιν στου σιντούτσ’ μαζί τσι βιβλιάρια. Του φιλουδώρημα ε πιρνά, στου Πείρου σα θα πότι, τ’ αφτιά ντ γιμάτα ’νι μουλύβ’, τίπουτα λέγ’ ε θ’μάπ. Θιος σ’χουρέσ’ τουν του καημένου, έκανι πουλλά καλά, ιούμπα πα στου δουλάρϊου, ξέρινι τσι τα σκατά. Όσου πουλλά ακίνητα δώσιπ στα μουρά σας, μνημόσ’νου μι πουλλά φαγιά θα κάνιν στ’ όνουμά σας. Μ’ αστατσοί τσι συναγρίδις τσι κρασιά ιξουτικά θα γιουρτάζιν στου μνημόσ’νου σ’, συ θα τσ’μάσι στα σκουτ’νά.. Φέτου σ’ Μυπλήν’ σαν πότι, να προυσέξιπ πουλύ, γιατί λέγιν γι Αγιασώτις πς είστι ιλαπουματικοί. Ιβρουπαίγ’ φτοι είνι τώρα μι τα σεις τσι μι τα σας, απ’ τν αμουρφουσιά τσ’ απ’ τ’ γάζα είν’ να κλαις τσι να γιλάς... Σ’ίση σας είνι ούλ’ γι πίστα, λάτι τώρα στου χουρό, τσι του χρόνου μι υγεία εύχουμ’ ούλ’ σας να σας δω.
ΣΤΡΑΤΟΣ ΠΙΠΕΡΙΤΗΣ
Β Α π ί τ’ καρδιά μ’ σας χιριτώ ξανά πάλι τσι φέτου τσι χαίρουμι τόσου πουλύ που ούλ’ σάς ξινουβλέπου. Τσινούρια έχουμι πουλλά, γινήκαμι άνου κάτου, όμους ούλα θα τ’ αφήσου τσι του Θιο μας θα λουγιάξου. Τα τκρτέρια μ’ θα τ’ ανοίξου τσι θα πιάσου στα βαθιά,
πίσου θα πάγου του ρουλόγ’ στα χρόνια τα παλιά. Τότις που ήμαστι ιμ’κροί, χουρίς καμοί τσι ντέρτια, που τ’ κούρασ’ δεν τνι νιώθαμι τσι λιώναμι τσι τ’ πέτρα. Τουν ίστσιου μας σα βλέπαμι, ήμαστι μο χαρά τσι αγαπ’σκό τουν κάναμι τσι φτον στα πιιαχτά. Γλινιούσαμι, γιλούσαμι, πιρνούσαμι καλά, φαγί τσ’ άμα δεν είχαμι, ήμασταν μο χαρά. Τι τα ’θιλις τσι δώτσις μας, θέλι μ’, τα γιρατειά, τς αρρώσιγις τσι τα βάσανα τσι ούλα τα κακά; Του σώμα έκανις να γέν’, τα γόνατα να λ’γίζιν, να πέφιιν χιόνια στα μαλλιά τσι να μας απιλπίζιν. Αχ, που ’ν’ τα χρόνια τα παλιά, που ’νι γι Αφιντιά μας, που είνι γι κουρμουσιασιές, τα μαύρα τα μαλλιά μας; Τώρα ούλ’ μας ασπρίσαμε γιμίσαμι ρυτίδις, ζαρώσανι γι μούρις μας, γίναμι ξικατίνις. Δίτσιου δεν έχς καθιόν’, ουθιέ, σμπάθσι μι που σ’ τα είπα, έπριπι να μην έχουμι αρρώσιγις μηδί πίκρα. Έπριπι να μας κάν’ς μ’ ατσάλ’, μι μάρμαρου καρδιά, τσι σιδιρένιου του κουρμί, πουτέ να μη γιρνά. Ανισθησία να μας δώσ’ς σ’ ούλ’ μας πουλλά πουλλά, του πόνου να μη νιώθουμι σ’ καρδιά τσι στου κουρμί. Χρόνια πουλλά να ζιούσαμι μι γεια τσι μι χαρά, πουιές να μην πιθαίναμι ’π’ τα έρμα τα γιρατειά. Άιντι, σας αφήνου τσι ας κάν’ γιου Θιος τη δ’λειά ντ, ’π’ του χέρ’ μας τίπουτα δε βγαίν’, τίπουτα δεν πιρνά. Σας εύχουμι χρόνια πουλλά τσ’ ούλα να παν καλά τσι τ’ χρόν’ πάλι τς Απουκριγιές μι γεια τσι μι χαρά.
ΑΝΔΡΟΝΙΚΗ ΣΑΒΒΑ
Γ πρώτ’ φουρά που μι ψήφισαν, είδι του Λιουμπούισ’ τ’ κουπή, Ληγόρ’ς, λέγ’, τα κατίφιρι, θα κ’μαντέν’ τς Μυτιληνιοί. Π’λάλ’ξι γι αδιρφή μ’, στου σπίτι μ’, ήρτι να μι συγχαρεί, έμαθα, λέγ’, αδιρφέλι μ’, πιάσις χ’λιάρ’ σ’ Μυτιληνιοί. Έδισίς του συ του στάμα, εν έν’ς πλια κανέν’ ανάτζ’, άμα γέν’ τσ’ έδιου ανιργία, ας τρυπώσ’ τσι του Πανάγ’...
Να πα α του πει στου δήμαρχου, ν’ αρχίσ’ να ιοιμαστεί, σν Αγιάσου, πο ’χ’ς στου νου α να πας, να σ’ κάν’ υπουδουχή... Φέτου μ’ δώκαν διαταγή τσ’ αδιάντρουπα ε θα πω, α τα κάνιτι στου σπίτ’ σας ύσπρα απί του χουρό. Μην πέσιτι όμους μι τ’ μούρ’, που μπαίν’ σαρακουστή, αφήσιπ καμιάν ιρ’ξιά, να ’χιτι τσι τ’ Λαμπρή. Ό σ’ έχιτι του ζάχαρου προυσέξιτι πουλύ, άμα του παρακάνω, στ’ άφι σβήσι θ’ ανιβεί. Σ’χουράπ τν ιπιστήμ’ γι γέρ’, π’ κάνιτι ακόμ’ τη δ’λειά σας, αλλιώς θα κρέμ’ντου σα γαρ’δέλ’ μπαγιάτ’κου στα μηριά σας. Θα γυρίσου όμους τ’ σιλίδα, θα ξιπ’δήξου τα σιρουτζ’λά, γιατί βλέπου να σ’μουγιλούν ιφτά χρουνώ μουρά. Ξύπνησαν τώρα πλια γι μ’κροί, μεις ισ’μούμασιι κουσάρ’δις τσι παίζαμι θηλ’τσοί ασιν’τσοί καλάκαρια τσ’ αμάδις... Έδιατσ’ θέλου να σας βλέπου τς Αγιασώτις μουνοιασμέν’, σ’ έγιουτ’ τ’ ξέν’ τ’ χώρα που ζιούμι Πρέπ’ ναν είμαστι αγαπ’μέν’. Τριγιάντα χρόνια γιου Σαντάμ τυράνν’ζι τς μουσουλμάν’, μ’ έναν ’πί μας τουν σουσουμιάζου, θαρρώ πς είνι χαμάμ. Χαρούμινους είμι πουλύ, σήμιρα γω γιουριάζου, μόνου π’ σας βλέπου μαζουμέν’, ε μπουρώ α του σ’νεικάσου. Καρνάβαλους που γίνουμι, δε γίνουμι για δόξα, τούτου είνι κλήρουνουμιά, είνι αγιασώτ’σσα λόξα. Καλά του ’πι γι Μ’χάλα, μια μέρα στου χουρό, πους όσ’ γίν’ντι καρνάβαλ’ έχιν χαζό μυαλό. Του δυο χιλιάδις τέσσιρα βλέπου πουλλές ικπλήξεις, βλέπου να βγαίνιν στου πλανήτ’ τσινούργις μπαγιρίσις. Σν Ιλλάδα έχιν ικλουγές τσι τς Ουλυμπιακοί τσι φαγουνόντι για του χ’λιάρ’ ένα σουρό τριλοί. Του ΠΑΣΟΚ σα φύγ’ ’π’ τ’ Κυβέρνησ’ ούλ’ θα του μιτανιώσιν τσι γι φυλακές σ’ Μακρόν’σου πάλι θα ξινουγιμόσιν. Ε θέλου α σας κουράσου, αλλά Πρέπ’ να σας του πω, μέσ ’ απί τ’ καρδιά μ’ σας λέγου ούλ’ σας γω σας αγαπώ. Τσι του χρόνου τέτοια μέρα έδιου πάλι να βριθείτι τσ’ ό,τ’ παράπουνα έχ’ καθένας μο σ’ συνέλιφσ’ να τα πείτι. Είπα πουλλά τσι ζάλ’σα σας, τώρα θα σταματήσου τσι σ’ πίστα μι του Μαρικέλ’ θα πάγου α του τρίψου.
ΣΤΡΑΤΗΣ ΧΑΤΖΗΧΡΥΣΑΦΗΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΑΚΑΜΑΤΗΣ
Ο Αγιασώτης σατιρογράφος Γεώργιος Ακαμάτης (αριστε ρά) και ο λογοτέχνης Τάκης Χατζηαναγνώστου χορεύουν στην ωραία αίθουσα της Μυ τ ιλ η ν α ίο ς Αδελφότητας (ΜγΐΠοποΕη Β γοΙΙι 6γΙιοο€1) το 1991.
ΣΥΣΦΙΓΞΗ ΔΕΣΜΩΝ ΦΙΑΙΑΣ ΤΗΣ ΑΕΣΒΟΥ ΜΕ ΤΟ ΜΠΡΟΝΤ Αδελφοποίηση Δημοτικών Σχολείων Αγιάσου - Μπροντ Κ α θ ώ ς το λεωφορείο με την αποστολή του Δημοτικού Σχολείου Αγιάσου διέσχιζε τις απέραντες πεδιάδες της Σερβίας και ακουμπούσε τα περίχωρα του Βελιγραδιού, ύστερα από ταξίδι 24 ωρών, θαλασσίως και οδικώς, άρχισαν να φαίνονται και τα πρώτα σημάδια του πολέμου: ρημαγμένα σπίτια, καμένα και βομβαρδισμένα, πολυκατοικίες κόσκινο από τα πολυβόλα. Ο σεβασμιότατος μητροπολίτης Μυτιλήνης Ιά κωβος και ο οδηγός του λεωφορείου Χρίστος Πα ράσχου μας λένε ότι αυτά που βλέπουμε δεν είναι τίποτα μπροστά σε όσα είδαν και έζησαν τα προη γούμενα χρόνια, όταν ο πόλεμαος μαινόταν και οι ίδιοι μετέφεραν ανθρωπιστική βοήθεια από τη Μυ τιλήνη στη σέρβική πόλη ή έπαιρναν παιδιά για το νησί εν μέσω βομβαρδισμών, διαλυμένων δρόμων και κομμένων γεφυρών. Η Σερβία που βλέπαμε είναι μια χώρα, που προ σπαθεί να σταθεί στα πόδια της, και η αποστολή που έφτασε στο σέρβικο Μπροντ το απόγευμα της Κυ ριακής της 16 Μαΐου ένας ακόμα κρίκος στη μεγάλη αλυσίδα αγάπης και αλληλεγγύης που ενώνει τις δυο χώρες, Ελλάδα και Σερβία, και τις δύο περιο χές, το Μπροντ και τη Λέσβο. Το Μπροντ πριν από τον πόλεμο αριθμούσε πά νω από 120.000 κατοίκους με ιδιαίτερα αναπτυγμέ νο βιοτικό επίπεδο. Μετά τον πόλεμο, το μεγαλύτε ρο κομμάτι δόθηκε στην Κροατία και το μικρότερο στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Η άλλοτε ενιαία περιοχή
Μονόφυλλο (διαστάσεων 32x23,5 εκ.), αναμνηστικό της αδελφοποίησης των σχολείων Αγιάσου - Μπροντ (2004).
χωρίζεται από δύο τελωνεία και ενώνεται από μια τεράστια γέφυρα πάνω από τον ποταμό Σάββα. Αφού περάσαμε το όγδοο στη σειρά τελωνείο, αυτό της Βοσνίας, φτάσαμε στο ξενοδοχείο «Σάβ-
Η Λεσβιακή αντιπροσωπεία μαζί με τον πρόεδρο της Βου λής της Σερβικής Δημοκρα τίας ΚαΙΗπίδ, το δήμαρχο του Μπροντ ΙνΗηονίδ και βουλευ τές στο γραφείο του προέ δρου, στην Μπανιαλούκα (Τρίτη, 18.5.2004).
βα», στις όχθες του ποταμού, με τα μοναδικά ηλιο βασιλέματα στο διρδΠ Βνοά, στο Μπροντ της Σερβι κής Δημοκρατίας της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης, 1.200 χιλιόμετρα περίπου από τη Θεσσαλονίκη. Μας υπο δέχονται με ζεστή αγκαλιά μαθητές και γονείς του Δημοτικού Σχολείου του Μπροντ «Άγιος Σάββας», παιδιά που είχαν φιλοξενηθεί στο παρελθόν στο νη σί μας, η διευθύντρια του σχολείου ΖοΓα ΟΙυναΓ, ο πρόεδρος του Συλλόγου Σερβοελληνικής Φιλίας Οίΐδαη Κοδΐαάιηονίο και οι ιερείς του Μπροντ. Στη λεσβιακή αποστολή συμμετέχουν μαθητές και μαθήτριες του Δημοτικού Σχολείου Αγιάσου μαζί με τους γονείς τους και το διευθυντή Γρηγόρη Χατζηφώτη, ο πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλί ου του Δήμου Μυτιλήνης Νίκος Κατράνης (οι δύο Δήμοι είναι αδελφοποιημένοι) και η μουσική κο μπανία του Αναγνωστηρίου Αγιάσου. Επικεφαλής όλων ο σεβασμιότατος μητροπολίτης Μυτιλήνης, το τεράστιο ανθρωπιστικό έργο του οποίου αναγνωρί ζουν όλοι στο Μπροντ και όλοι τον τιμούν ξεχωρι στά και τον αγαπούν άδολα και ανυπόκριτα. Το Μπροντ δεν έχει συνέλθει ακόμα από τον κα ταστροφικό πόλεμο. Τα ερειπωμένα σπίτια είναι αναρίθμητα. Θα μείνει αξέχαστη η εικόνα του δρό μου Μ προντ - Σεράγεβο, όπου για δεκάδες χιλιόμε τρα αντικρίζαμε και από τις δύο μεριές εκατοντάδες ερείπια καμένων σπιτιών. Η κίνηση στους δρόμους ελάχιστη, τα καταστήματα μετρημένα στα δάχτυλα, η αγορά της πόλης στεγάζεται σε παραπήγματα, ου σιαστικά ένα υπαίθριο παζάρι. Οι δεκαπέντε περίπου χιλιάδες κάτοικοι προσπα θούν να σταθούν στα πόδια τους. Οι περισσότεροι α π ’ αυτούς θρηνούν αγαπημένα τους πρόσωπα και
Ο διευθυντής του Δημοτικού Σχολείου Αγιάσου Γρηγόρης Χατζηφώτης χαρίζει στον πρόεδρο της Βουλής της Σερβι κής Δημοκρατίας ΚοΠίηίδ το ενθύμιο της αδελφοποίησης των δυο Σχολείων, Αγιάσου και «Αγιος Σάββας» Μπροντ. (Μπανιαλούκα. Τρίτη, 18.5.2004).
χαμένες περιουσίες, την ίδια στιγμή που δοκιμάζο νται από την ανεργία και τη στέρηση. Οι μισθοί και το μεροκάματο έχουν πέσει στο 1/5 σε σχέση με το πα ρελθόν, δουλειές δεν υπάρχουν, ενώ το μεγάλο διυλι στήριο πετρελαίου που απασχολούσε 1.200 εργάτες παραμένει κλειστό εδώ και χρόνια. Κοντά σ’ αυτά υπάρχουν και τα πολιτικά προβλήματα. Ό πως μας έλεγαν οι κάτοικοι, ο δήμαρχος Ιναπονΐο και ο ίδιος ο πρόεδρος της Βουλής της Σερβικής Δημοκρατίας Καΐΐίηΐό, τον οποίο επισκέφτηκε αντιπροσωπεία στην έδρα του, στην Μπανιαλούκα, το σύστημα της ομο σπονδίας δε λειτουργεί, η βοήθεια του κέντρου προς την περιφέρεια είναι ελάχιστη και η συνεργασία Σέρβων, Κροατών και μουσουλμάνων πολύ δύσκολη. Ο πρόεδρος της Βουλής της Σερβικής Δημο κρατίας ευχαρίστησε με τα θερμότερα λόγια το μη-
Ο σεβ. μητροπολίτης Μυτιλή νης Ιάκωβος Φραντζής ανταλ λάσσει δώρα με τον πρόεδρο της Βουλής της Σερβικής Δη μοκρατίας ΚαΙΗπΐέ, στην Μπανιαλούκα (Τρίτη, 18.5.2004).
τροπολίτη Μυτιλήνης και χαρακτήρισε την αδελ φοποίηση των δύο σχολείων μικρή πράξη με τερά στια συμβολική σημασία. Πραγματικά, την τελετή αδελφοποίησης των δύο σχολείων τίμησαν με την παρουσία τους ο υφυπουργός Π αιδείας δΐοίΓονΐο, ο δήμαρχος του Μ προντ, βουλευτές και εκπρόσω ποι Αρχών, η πρόξενος της ελληνικής πρεσβείας στο Σεράγεβο Μ αρία Κονταρίνη, ο εμπορικός ακόλουθος της Ελληνικής Πρεσβείας Βρεττάκης, δηλώνοντας όλοι ότι επιθυμούν τις στενές σχέσεις των δύο λαών. Ο μητροπολίτης Μυτιλήνης εξέφρασε τη χαρά του, που το σχολείο της γενέτειράς του ενώνεται με το Δημοτικό Σχολείο του Μπροντ, ο διευθυντής Γρηγόρης Χατζηφώτης αναφέρθηκε στις καλές σχέ σεις των δύο λαών και στην αποστολή του σχολείου, που είναι η ανάπτυξη της αγάπης, της αλληλεγγύης, της συναδελφοσύνης, της ειρήνης, μεταξύ των μαθη τών όλου του κόσμου, και ο Νίκος Κατράνης στά θηκε στην εδραίωση της φιλίας μεταξύ Μπροντ και Λέσβου. Μετά την ανταλλαγή των δώρων και την ανάγνωση του κειμένου αδελφοποίησης των δύο σχολείων, ακολούθησαν τραγούδια και χοροί από την Ελλάδα και από τη Λέσβο, που έπαιξαν, τρα γούδησαν και χόρεψαν οι μαθητές της Αγιάσου και η κομπανία του Αναγνωστηρίου, καθώς και ανάλο γο πρόγραμμα από τους μαθητές του Μπροντ. Συγκινητικές ήταν οι στιγμές που τα παιδιά της Αγιάσου τραγουδούσαν σέρβικά τραγούδια και τα παιδιά του Μπροντ ελληνικά, ανεμίζοντας παράλ ληλα ελληνικές και σερβικές σημαίες. Τα ελληνικά άλλωστε μιλιούνται από πολλούς στο Μπροντ και διδάσκονται ως προαιρετική ξένη γλώσσα σε δύο
τμήματα του σχολείου, ενώ Σέρβοι δάσκαλοι παρα κολουθούν προγράμματα εκμάθησης ελληνικών στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου και αποκτούν το πιστοποιη τικό γλωσσομάθειας, για να μπορούν να διδάξουν επίσημα τα ελληνικά. Η αποστολή επισκέφτηκε επίσης το Νηπιαγωγείο του Μπροντ, όπου ο μητροπολίτης Μυτιλήνης δώρι σε στα νήπια παιχνίδια και παπούτσια, ενώ τελέστη κε και θεία λειτουργία στην εκκλησία που στεγάζεται σ’ ένα μισογκρεμισμένο κινηματοθέατρο, αφού ο κα νονικός ναός κάηκε στον πόλεμο. Η ανέγερση του νέου ναού ξεκίνησε εδώ και χρόνια, αλλά δεν ολο κληρώθηκε λόγω έλλειψης χρημάτων. Η Μητρόπολη Μυτιλήνης έχει αναλάβει και ήδη έχει έτοιμα, το τέ μπλο του ναού, τις φορητές εικόνες και τα μάρμαρα. Κλείνω τις πολύ σύντομες εντυπώσεις του ξεχω ριστού αυτού ταξιδιού με τη φιλοξενία που γνωρί σαμε. Από την πρώτη μέρα έως την τελευταία, οι άν θρωποι έκαναν το παν για να μη μας λείψει τίποτα. Σε όλα τους ήταν εξαιρετικά γενναιόδωροι, φιλόξε νοι, ευγενικοί και αξιοπρεπείς. Μας αποχαιρέτησαν με δάκρυα στα μάτια, αλλά και με την υπόσχεση ότι σε λίγο θα ξανανταμώσουμε τόσο στην Αγιάσο, όπου θα πραγματοποιηθεί η δεύτερη φάση της αδελ φοποίησης, όσο και σε άλλα χωριά της Λέσβου, όπου θα φιλοξενηθούν πολλά παιδιά, αξιαγάπητα και αξιοθαύμαστα. Η λεσβιακή αποστολή ξεκίνησε από τη Μυτιλήνη στις 15 Μαΐου και επισκέφτηκε το Βελιγράδι, τη Νις και τη Θεσσαλονίκη. Επέστρεψε στη Μυτιλήνη στις 23 Μαΐου. Σημαντικό μέρος των εξόδων κάλυψε η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Λέσβου. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΤΥΛ. ΣΚΟΡΛΑΣ
Οι μαθητές και οι μαθήτριες του Δημοτικού Σχολείου Αγιάσου, με παραδοσιακές φορεσιές, μαζί με τους μαθη τές και τις μαθήτριες του Δη μοτικού Σχολείου «Αγιος Σάββας» του Μπροντ, στην τελετή αδελφοποίησης των δυο σχολείων (Πέμπτη, 20.5.2004).
ΑΕΣΒΙΑΚΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΕΝΘΥΜΗΜΑΤΑ Από το Ημιγυμνάσιο Αγιάσου στο Γυμνάσιο Μυτιλήνης ταν τελειώναμε το δημοτικό, συνεχίζαμε να διαβάζουμε το καλοκαίρι για εισαγωγικές εξετάσεις στο Ημιγυμνάσιο της Αγιάσου. Μας κατείχε παιδικό άγχος, αγωνία. Οι φίλοι μας μάς λογάριαζαν τυχε ρούς, γιατί αυτοί, την επομένη που θα έκλεινε το σχο λειό, θα πήγαιναν για σκάψιμο. Μήπως όμως κι εμείς στον ελεύθερο χρόνο μας δε θα βοηθούσαμε το γονιό στις αγροτικές δουλειές; Μεγάλη ευκολία, μεγάλη εξυπηρέτηση για τον Ασώ ματο, το γειτονικό Ημιγυμνάσιο. Κοντά στους γονείς, στα σπίτια μας. Μόνο που ήταν κουραστικό. Κάθε μέ ρα πεζοπορία. Βρέχει χιονίζει ανεβαίναμε στην Αγιά σο, αλλά στα νιάτα η κούραση δε λογαριάζεται. Στο Ακκλησίδ’, στο λαγκάδι, μετά την πέτρινη βρύση, κάναμε δεξιά στα λιοκτήματα, σε κατσικόδρο μο, και βγαίναμε στην Πατωμένη της Καρύνης. Διακριτικό γνώρισμα των γυμνασιόπαιδων το πη λήκιο με τα μεταλλικά γράμματα Η Α (Ημιγυμνάσιο Αγιάσου). Ή ταν μεικτό, ενώ το Γυμνάσιο της Μυτι λήνης ήταν χωρισμένο, σε Αρρένων στον Κήπο και Θηλέων στο Μπας Φανάρι. Έντονα θυμάμαι τον καθηγητή Ευάγγελο Γαρμπή, από την Κεφαλλονιά, που αγαπούσε ιδιαίτερα τους Ασωματιανούς. Έξοδα του σχολείου, δίδακτρα, ανά τρίμηνο δραχμές 94,30. Τα παιδιά των πολύτεκνων, με βαθμό πάνω από δεκαοκτώ, δεν πλήρωναν. Τα βιβλία ήταν μεταχειρισμένα και κάθε χρόνο, στην αρχή του σχολι κού έτους, η μια τάξη τα πουλούσε στην άλλη. Συχνά πυκνά εκτελούσαμε χρέη παραγγελιοδόχου, από χωριανούς σε Αγιασώτες και το αντίθετο. Πες αυτό στον τάδε, δώσε αυτό στον τάδε. Κάποτε, στο Σταυρί, με πλησίασε μια Αγιασώτισσα, γελαστή γελα στή, λέγοντας: Ε Ασουματιανό παλ’καρέλ’, κάν’ς ιμ μια δ ’λιούδα, α δώσ’ς έγιουτου του καλάθ’ σ’ Μαρίγια; Από τη μια το καλόπιασμα, το παρακλητικό ύφος, από την άλλη η παιδική συστολή και ο σεβα σμός σε μια γερόντισσα, έφεραν το ναι, όχι φραστικό, αλλά σιωπηλό. Το καλάθι βαρύ, γεμάτο κάστανα και μήλα. Τόσο ο αποστολέας, όσο και ο παραλήπτης, για φίλεμα ούτε μια χούφτα κάστανα ούτε ένα μήλο. Καλά ήταν στην Αγιάσο. Κοντά στους γονείς, στα σπίτια μας. Άιντε πάλι διάβασμα για εισαγωγικές εξε τάσεις. Μεγάλη υπόθεση για την εποχή εκείνη η συνέ χιση των γυμνασιακών σπουδών. Όλα δαπανηρά, η στέγη, η διατροφή. Πρώτα α π’ όλα ο χωρισμός από το σπίτι. Ένα άβγαλτο παιδί, δεκατεσσάρων ετών, απο-
Στον Ασώματο υπηρέτησε η Αγιασώτισσα δασκάλα Παναγιωτούδα (Μπουτούδα) Καραγιάννη. (Τη φωτογραφία παραχώρησε ο Αντώνης Μηνάς, εγγονός του ανεψιού της Ευστρατίου Βασιλείου Καραγιάννη)
κοβόταν από την οικογένειά του, από το χωριό του, και βρισκόταν στα ξένα. Ένα χωριατόπαιδο ανάμεσα σε πρωτευουσιάνους και πλουσιόπαιδα. Τρώγαμε σε μαγειριά και τα έξοδα γραφόντουσαν σε μπλοκάκι και τα ξοφλούσαμε κάθε βδομάδα. Πολ λές φορές περνούσαμε με ξηροφαγία, τυρί του χω ριού, γιαούρτι. Αλήθεια, πόση χαρά και αγάπη νιώ θαμε, όταν παίρναμε καλάθι από το χωριό! Πόσα και τι δεν είχε μέσα! Πολλά τραβήξαμε ως μαθητές στη Μυτιλήνη. Το χειμώνα χωρίς θέρμανση, χωρίς τακτική διατροφή. Μας έλειπε το πρωινό, το ζεστό μαγειρεμένο φαγητό. Τύχαμε και σε καλά σπίτια ως οικότροφοι. Μεγάλη δαπάνη για μια πολυμελή οικογένεια, το ενοίκιο, η διατροφή, τα δίδακτρα, τα βιβλία. Στα δί δακτρα, ως μέλος πολύτεκνης οικογένειας, πε βαθμό «λίαν καλώς» είχα απαλλαγή. Είχαμε καλούς δασκάλους, τον αξέχαστο για όσους πέρασαν από τα χέρια του Αριστείδη Δελή, γυ μνασιάρχη, το σοφό αυτό άνθρωπο, που όταν δίδασκε
κρεμόσουνα από το στόμα του· το Βασίλη Αρχοντίδη, ιδιαίτερα χαρισματικό στο μάθημα των Νεοελληνι κών, που του άξιζε η πανεπιστημιακή έδρα· τον απο δοτικό Σταύρο Παρασκευαΐδη και το διακεκριμένο ιστορικό του νησιού Παναγιώτη Σαμάρα. Η ζωή μας στη Μυτιλήνη μετρημένη, σπίτι σχολειό, σχολειό σπίτι. Η ψυχαγωγία άγνωστη. Τακτικά περ νούσαμε από το καφενείο του Αλέξη, στέκι των Ασωματιανών, για κανένα γράμμα ή καλάθι από το χωριό. Οι διακοπές των Χριστουγέννων, Πάσχα, διπλά αρε στές για μας τα χωριατόπαιδα, που θα σμίγαμε με τους δικούς μας, στα σπίτια μας. Δεν ήταν όμως μέρες αργίας, δεν ήταν ραχάτι, αλλά μια λιγοήμερη αλλαγή περιβάλλο ντος και τρόπου ζωής. Κατ’ ανάγκην ακολουθούσαμε τους γονείς στις αγροτικές δουλειές, στο λιομάζεμα. Πα ραπονιόμουνα στη μητέρα: Να μην έχω μια μέρα δική μου. Από την πρώτη μέρα κιόλας στη δουλειά! Και εκεί νη με τα συγκαταβατικά της λόγια: Παιδί μου, το βιος μας, η ζήση μας, κείται στο χώμα, θα σαπίσει. Τι να κά νουμε; Δεν έχουμε από πουθενά αλλού δραχμή. Έτος 1940, στο άνθος της ηλικίας μας, απόφοιτοι γυμνασίου, γεμάτοι όνειρα και ελπίδες που σβήσανε, γκρεμιστήκανε με τον πόλεμο και τη Γερμανική κατοχή.
ΛΑΒΑΜΕ • Λευτέρη Κ. Γερόσταθου, Του κεριού το φως, Ποίηση, Εκδόσεις Πιτσιλάς, Αθήνα 2004, Σχ. 21 χ 14, σ. 96.
Βούλα, Νοέμβρης 2003 ΣΤΡΑΤΗΣ ΚΑΡΑΒΑΝΗΣ
Μαθητές της προπολεμικής - πολεμικής περιόδου. Διακρίνο νται, από αριστερά, ο Μένανδρος Χριστόφα Χατζηπανα γιώτης, ο Στυλιανός Παναγιώτη Δουκέλης, ο Μιχαήλ Δημη τρίου Πράτσος και ο Στράτος Χριστόφα Χατζηπαναγιώτης. (Τη φωτογραφία παραχώρησε ο Χρύσανθος Χατζηπαναγιώτης)
• Ευστρατία Τσοκάρου-Μητσιώνη, Ιστορίες και Παραμύθια α π ’ τ ν ’ Αγιάσιου, Μυτιλήνη 2004, Σχ. 20x14, σ. 108 + 4. • Προκόπης I. Παπάλας, Ιστορία του αγάλμα τος της Ελευθερίας της Μυτιλήνης, Έκδοση Ε ται ρίας Αιολικών Μελετών, Β ' έκδοση, Μυτιλήνη 2004, Σχ. 24 χ 17, σ. 72. • Εύα Λιτινα - Ενα ϋΐίπα, Αρχαίων ποίηση, Αηάβπΐ Οτββλ Ροεΐιγ, Αθήνα 2003, Σχ. 19 χ 21, σ. 184. • Γεώργιος Μ. Χουτζαίος, Φυσικός - Μ αθηματι κός, τ. διευθύνων υποδιευθυντής της Παιδαγωγι κής Ακαδημίας Μυτιλήνης, τ. ειδικός πάρεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου Αθηνών, Η οικο λογική κατάσταση της νήσου Αέσβου, Ανάτυπο από την περιοδική έκδοση «Ιδέα ΙπΓσ 2002» του Χ α ράλαμπου Αράπη, Άνοιξη - Κ αλοκαίρι 2002, Μυ τιλήνη 2002, Σχ. 25 χ 17, σ. 16. • Άρης Ταστάνης, Το εγώ μου και ο χρόνος, Εκδό σεις ΗΡΑ, Αθήνα 2003, Σχ. 21 χ 14, σ. 94 + 2 (λευκές). • Γιάννη Θ. Τσαντέ, Γυμνασιάρχη, Χρονικό Κα τοχής της Ικαρίας (1940-1944), Πρόλογος, Βιβλιο γραφία και Επιμέλειά της Β ' Έκδοσης Διονύση Μαυρόγιαννη, Καθηγητή Πανεπιστημίου, Μαυρίδης, Αθήνα 2001, Σχ. 21 χ 14, σ. 154 + 6.
ΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ «ΑΘΗΝΑ 2004» Οι Έλληνες κέρδισαν το εθνικό στοίχημα Η
μικρή Ελλάδα μπόρεσε και διοργάνωσε τους
28ους Ολυμπιακούς Αγώνες, με αρτιότητα, με ασφά λεια και με επιτυχία, κατά γενική ομολογία, αποσπώντας τα παγκόσμια εύσημα, παρά τις δόλιες αντιρρή σεις και αμφιβολίες που εκτόξευαν εδώ και οχτώ χρό νια τα Μ.Μ.Ε., με αποτέλεσμα να φοβίσουν πολλούς φίλους του αθλητικού ιδεώδους και να μη συμμετάσχουν σ’ αυτή τη μεγάλη γιορτή του αθλητισμού. Οι παλαίστρες, τα κωπηλατοδρόμια, τα γήπεδα τέ νις, ποδοσφαίρου, βόλεϊ, μπάσκετ, ξιφασκίας, στί βου, καγιάκ και χόκεϊ, καθώς και το πολυσυζητημένο στέγαστρο Καλατράβα, ήταν πανέτοιμα στην ώρα τους. Μπροστά σ’ αυτό το σύγχρονο ελληνικό θαύμα η διεθνής κοινότητα αναγκάστηκε να ζητήσει δημόσια συγνώμη από τους Έλληνες και να τους εκφράσει τις θερμές της ευχαριστίες. Η αυλαία άνοιξε την Παρασκευή 13 Αυγούστου, στις 9 μ.μ., στο Ολυμπιακό Στάδιο «ΣΠΥΡΟΣ ΛΟΥΗΣ» του Αμαρουσίου, με μια φαντασμαγορική τελετή έναρξης, στην οποία παραβρέθηκε η παγκό σμια ελίτ και η οποία μεταδόθηκε τηλεοπτικά σε όλες τις γωνιές της γης, αποσπώντας τα θερμά συγχαρητή ρια όλης της ανθρωπότητας. Κάτι ανάλογο υπήρξε μετά από δεκαέξι μέρες και κατά την τελετή λήξης στις 29 Αυγούστου, στον ίδιο χώρο και την ίδια ώρα. Την όλη εικόνα βέβαια ήρθε να σκιάσει στις 12 Αυ γούστου η περίπτωση της μη προσέλευσης για έλεγχο ντόπινγκ των ολυμπιονικών μας Κώστα Κεντέρη και Κατερίνας Θάνου, καθώς και των ευθυνών του προ πονητή τους Χρίστου Τζέκου, η οποία κυριάρχησε για αρκετό διάστημα στα διεθνή και ελληνικά Μ.Μ.Ε. Είμαστε κοντά στους Έλληνες αθλητές, γιατί πιστεύ ουμε στην αρχή της ισότητας, αν και είμαστε αντίθε τοι σε κάθε χρήση απαγορευμένων ουσιών. Λόγοι πά ντως άλλοι επέβαλαν την απομάκρυνση των δυο αθλητών από τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας, με αποτέλεσμα τα πρώτα μετάλλια στα 200 μ., στο αγώνισμα των οποίων θα συμμετείχε ο Κώστας Κεντέρης, να τα πάρουν τρεις Αμερικανοί αθλητές, οι οποίοι δε δέχτηκαν να περάσουν από τον καθιερωμέ νο έλεγχο ντόπινγκ. Δυο μέτρα και δυο σταθμά. Στη γενική κατάταξη μεταλλίων η Ελλάδα κατέλα βε τη 16η θέση, με 6 χρυσά, 6 ασημένια και 4 χάλκινα, αφήνοντας πίσω της χώρες με αθλητική παράδοση και με πολύ μεγαλύτερο πληθυσμό. Στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας έλαβαν μέρος 202 ολυμπιακές εθνικές αποστολές με 18.000
Ο Πύρρος Αήμας αποθεώθηκε στις 21.8.2004, παίρνοντας, μετά από τρία χρυσά μετάλλια σε προηγούμενους Ολυ μπιακούς Αγώνες, το τέταρτο χάλκινο, στην κατηγορία των 85 κ. της άρσης βαρών.
αθλητές. Πολυπληθέστερη ήταν η ελληνική αποστολή με 480 αθλητές. Σε αυτούς τους αγώνες καταρρίφτηκαν πολλά παγκόσμια και ολυμπιακά ρεκόρ. Δεν πρέ πει να παραλείψουμε και τις 50 χιλιάδες Έλληνες και «Αεν πρόκειται ποτέ στη ζωή μου να ξεχάσω αυτές τις στιγμές. Ευχαριστώ τους φιλάθλους για την αποθέωση που μου πρόσφεραν και γνωρίζω πολύ καλά ότι το ίδιο θα έκαναν ακόμα και αν δεν κατάφερνα να κερδίσω ένα μετάλλιο. Ήθελα το χρυσό και πάλεψα μέχρι το τέλος γ ι’ αυτό. Είναι το καλύτερό μου μετάλλιο από τα τέσ σερα και ας μην είναι χρυσό, αφού ήρθε μέσα στην πα τρίδα μου».
Πηγή Λεβετζή · Στίβος - Δισκοβολία Τασούλα Κελεσίδου ΧΑΛΚΙΝΑ ΜΕΤΑΛΛΙΑ • Στίβος - Ακόντιο Μιρέλα Μανιάνι · Πάλη Αρτιόμ Κιουρεγκιάν · Άρση Βαρών Πύρρος Λήμας • Κωπηλασία - Διπλό σκιφ Νίκος Σκιαθίτης και Βα σίλης Πολύμερος Επιτυχία σημείωσε και η Πολιτιστική Ολυμπιάδα με πλήθος εκδηλώσεις καθ’ όλη την διάρκεια του κα λοκαιριού, με αποκορύφωμα τον Αύγουστο. Επιθυ μία και ευχή μας είναι να μείνουν εσαεί οι Ολυμπια κοί Αγώνες στη γενέτειρά τους, στην Ελλάδα, η οποία μπορεί και ξέρει να φωτίζει με την ολυμπιακή φλόγα όλη την ανθρωπότητα.
Γραμματέας Φ.Σ. Αγιασωτών
Η Πρεβεζάνα πρωταθλήτρια Αθανασία Τσουμελέκα είναι η πρώτη Ελληνίδα Χρυσή Ολυμπιονίκης. Στις 23.8.2004 αποθεώθηκε τερματίζοντας πρώτη στο Ολυμπιακό Στά διο, στο αγώνισμα στίβου 20.000 μ. βάδην.
ξένους εθελοντές, που ήταν το κάτι άλλο, που εξυπη ρετούσαν με προθυμία και με κέφι τον κάθε επισκέ πτη των ολυμπιακών εγκαταστάσεων. Τα 16 ολυ μπιακά ελληνικά μετάλλια κατάκτησαν οι παρακάτω: ΧΡΥΣΑ ΜΕΤΑΛΛΙΑ • Στίβος - 400 μ. μετ’ εμποδίων Φανή Χαλκιά · Στίβος - 20 χμ. βάδην Αθανασία Τσουμελέκα · Ενόρ γανη Γυμναστική Αημοσθένης Ταμπάκος · Ιστιο πλοΐα - Κατηγορία 470 Σοφία Μπεκατώρου - Αιμι λία Τσουλφά · Τζούντο Ηλίας Ηλιάδης · Καταδύ σεις 3 μ. Νίκος Συρανίδης - Θωμάς Μπίμης
• Ταεκβοντό Αλέξανδρος Νικολα'ιδης · Ταεκβοντό Ελισάβετ Μυστακίδου · Υδατοσφαίριση Εθνική Ομάδα Υδατοσφαίρισης · Ιστιοπλοΐα - Μίδΐταΐ Νί κος Κακλαμανάκης · Στίβος - Άλμα εις τριπλούν
«Οι αθλητικοί αγώνες, μακρυά από κάθε υλικό κέρδος καλλιεργούσαν τήν προσωπικήν υπεροχή, τή διάκριση, τήν επιθυμία γιά τή νίκη, τήν ηρωική παληκαριά, όπως τήν άκουγαν να τραγουδιέται από τούς περιπλανώμενους ραψωδούς. Γιά ένα απλό στεφάνι έμπαιναν σε σκληρή, σχεδόν βασανιστική, γεμάτη πό νους, στερήσεις και μόχθους ζωή. Πίσω από το στε φάνι ήξεραν πώς θά βρουν, πιο πολύτιμα α π’ όλο το χρυσάφι του κόσμου, τήν αξιοπρέπεια, τήν τιμή και τή δόξα γιά τούς εφεστίους θεούς, γιά τήν πατρίδα, γιά τούς προγόνους, γιά τούς γονιούς και γιά τά παι διά τους. Ό σο άπουσίαζεν από το στεφάνωμα κάθε κέρδος υλικό, ή Όλυμπιακή νίκη εδραιωνόταν από τήν άνυπέρβλητην ηθική της αξία, γιατί είχε περιεχό μενο θρησκευτικό, ηθικό και πνευματικό και ό νι κητής γινόταν σχεδόν πρόσωπο ιερό, όπως μπορούμε νά το άντιληφθούμε από τις ήμιθεϊκές τιμές που έκα ναν στους στεφανίτες αθλητές. Ή ηθική αξία της Όλυμπιακης νίκης βρίσκονταν μέσα στήν πίστη για τις ανώτερες δυνάμεις -αφού θεϊκή ήταν ή καταγωγή τών αγώνων- και μέσα στήν ανθρώπινη προσπάθεια και τον καθαρό μόχθο. Πίστευαν πώς τα σωματικά χαρίσματα που τούς έλαχαν ήταν θεόσταλτα. Άπόμενε έτσι στους ίδιους τούς αθλητές μέ τον ιερό τους μόχθο και τον ίδρωτα να στεριώσουν μέσα τους τήν αρετή για νά φτάσουν στό θρίαμβο, που έφερνε στήν ευτυχία. Ευτυχία ήταν ή πραγματοποίηση της αρετής κι αυτήν τήν πετύχαινεν ό άνθρωπος μέ τήν τελειό τητα του σώματος, τήν ανώτερη ποιότητα του πνεύ ματος και τήν καλωσύνη της ψυχής». (Κλεάνθη Παλαιολόγου, !Από τους θρύλους της Όλυμπίας, Αθήνα 1972, σ. 8)
ΠΑΝΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΠΡΩΤΑΘΛΗΜΑ ΠΟΔΟΣΦΑΙΡΟΥ «ΕϋΚΟ 2004» Προολυμπιακή ανάταση της ελληνικής εθνικής περηφάνιας |ί α πρώτη φορά στην ιστορία του ποδοσφαί ρου η Ελλάδα στέφτηκε βασίλισσα της ΕΥΡΩΠΗΣ, κατακτώντας πανάξια το Πανευρω παϊκό Π ρωτά θλημα Ποδοσφαίρου στα γήπεδα της Πορτογα λίας, από τις 12 Ιουνίου ω ς τις 4 Ιουλίου. Πρόκει ται για ιστορική κατάκτηση της πρώτης θέσης στην ευρω παϊκή κορυφή, γεγονός που γέμισε όλους τους Έ λληνες με αισθήματα εθνικής περη φάνιας. Η ελληνική σημαία όλες αυτές τις μέρες κυμάτιζε περήφανα στα μπαλκόνια, στα αυτοκί νητα, παντού. Οι απανταχού Έ λληνες ξεχύνονταν ακάθεκτοι στους δρόμους, κρατώντας περήφανοι την ελληνική σημαία και γιορτάζοντας τη μια με τά την άλλη τις επικές νίκες της Εθνικής μας Ομάδας. Δημιουργός αυτής της ανεπανάληπτης επιτυχίας ο Γερμανός ομοσπονδιακός προπονη τής Ό το Ρεχάγκελ με τους έντεκα σημερινούς ημί
θεους, τον Αντώνη Νικοπολίδη, τον Άγγελο Μπατσινά, τον Άγγελο Χαριστέα, τον αρχηγό Θοδωρή Ζαγοράκη, το Γιώργο Καραγκούνη, το Γιούρκα Σεϊταρίδη, τον Τ ραϊανό Δέλλα, το Ζήση Βρύζα, το Στέλιο Γιαννακόπουλο, τον Κώστα Κατσουράνη, τον Τάκη Φύσσα και το Μ ιχάλη Καψή. Η ελ ληνική ψυχή όλες αυτές τις μέρες απογειω νόταν στον έβδομο ουρανό μετά από το μεθύσι της κάθε νίκης και πρόκρισης. • 12.6.2004 Π ορτογαλία - Ελλάδα 1-2 · 16.6.2004 Ελλάδα - Ισπανία 1-1 · 20.6.2004 Ρωσία - Ελλάδα 2-1 · 25.6.2004 Γαλλία - Ελλάδα 0-1 · 1.7.2004 Ελλάδα - Τσεχία 1-0 · 4.7.2004 Πορτογα λία - Ελλάδα 0- 1. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΕΥΣΤΡ. ΣΤΑΥΡΑΚΕΛΗΣ Γραμματέας Φ.Σ. Αγιασωτών
Αναμνηστική φωτογραφία των ποδοσφαιριστών του «Ολύμπου» Αγιάσου, οι οποίοι νικήθηκαν από την ομάδα του Παλαιοκή που Γέρας «Αρίων», στις 15.12.1963, με 1-0. Διακρίνονται, από αριστερά, καθήμενος Μιχαήλ Νικ. Κουμλέλης, Χαράλαμπος Κωνστ. Χρυσάφης, Χρύσανθος Χριστόφα Χατζηπαναγιώτης, Κομνηνός Κωνστ. Κυριαζέλης και Παναγιώτης Ευστρ. Σταυρα κέλης. Όρθιοι: Γρηγόριος Ευστρ. Βέτσικας (Γουλέλ’), Παναγιώτης Σπυρ. Πατσέλης, Γρηγόριος Παν. Ακριβλέλης, Αναστάσιος (Τάσος) Ασημάκη Χατζηγιάννης, Περικλής Μιχ. Γαλετσέλης, Γιάννης Βασ. Κορομηλάς και Γεώργιος Παν. Παπαπορφυρίου. (Τη φωτογραφία παραχώρησε ο Παναγιώτης Ευστρ. Σταυρακέλης)
EVERY PICTURE TELLS A STORY Στιγμιότυπα Μυτιληνιών μεταναστών Κ άθε φωτογραφία διηγείται κάποια ιστορία, λέει η παραπάνω αγγλική παροιμία. Ξεκινώντας λοιπόν από αυτή τη λαϊκή διαπίστωση, θα ήθελα και εγώ ν ’ αφηγηθώ την ιστορία της δημοσιευό μενης φωτογραφίας. Όταν ήμουνα μικρός στην Αγιάσο και το χει μώνα δεν είχα τι να κάνω, μια και δεν υπήρχε ού τε ραδιόφωνο ούτε τηλεόραση ούτε διάθεση για διάβασμα -το τελευταίο δε μου άρεσε πολύ-, για να περνάει ο χρόνος, συνήθιζα να κοιτάζω φω τογραφίες από την παλιά εποχή, που και αυτές ήταν λίγες. Τον πατέρα μου δεν τον είχα γνωρίσει ποτέ με μαλλιά. Μου έκαναν επομένως ιδιαίτερη εντύ πωση τα ωραία μαλλιά που είχε στις φωτογρα φίες. Πού να ήξερα τότε πως και εγώ θα κατα ντούσα με το πέρασμα του χρόνου φαλάκρας. Ο εικονιζόμενος από τα δεξιά της φωτογραφίας, καταπώς έλεγε ο πατέρας μου, καταγόταν από κάποιο χωριό της Μυτιλήνης, αλλά δε θυμόταν από ποιο, και είχε ένα χέρι. Πέρασαν πολλά χρόνια από τότε. Τελευταία βρήκα τη φωτογραφία στο σπίτι της αδερφής μου και θέλησα να κάνω ένα αντίγραφο. Πήγα λοιπόν σε κάποιο γείτονά μου Μυτιληνιά φω τογράφο, το Βαγγέλη, που είχε έρθει στο δγάπογ σε ηλικία πέντε περίπου χρόνων, και του ζήτησα να μου κάνει ένα αντίγραφο, δίνο ντας του όσες πληροφορίες γνώριζα για τα πρόσωπα της φωτογραφίας. Ο Βαγγέλης έδει ξε ενδιαφέρον και μάλιστα είπε, προς μεγάλη μου έκπληξη, πως μπορεί να μάθουμε ποιος εί ναι ο κύριος με το ένα χέρι, καθότι θυμόταν, από διήγηση του πατέρα του, ο οποίος κατα γόταν από τη Βατούσα, πως ο πρώτος που έφε ρε ταξί στο χωριό τους είχε κάνει στην Αμερι κή και είχε ένα χέρι. Πήρα λοιπόν τη φωτο γραφία και πήγα στον Αντώνη Κοντέλη, ο οποίος τυχαίνει να είναι τώρα πρόεδρος των εδώ Μυτιληνιών. Του έδειξα τη φωτογραφία και μόλις την είδε μου είπε ότι ο εικονιζόμενος είναι ο πατέρας του Παλαιολόγος Κοντέλης. Έμεινα έκπληκτος.
Ο Βατουσιανός Παλαιολόγος Κοντέλης (αριστερά) και ο Αγιασώτης Βασίλειος Ιωάννη Πιπερίτης δέθηκαν με τα δεσμά της φιλίας ως μετανάστες της Αμερικής. Στο κάτω δεξιό μέρος της φωτογραφίας, η οποία πρέπει να βγήκε στην Καλιφόρνια, υπάρχουν εικονισμένα με πιεστική αυ λάκωση τα στοιχεία του φωτογράφου: Ηβ§δ 335 Ε 5ΤΚΕΕΤ ΕϋΚΕΚΑ. ΟΑΓ. (Τη φωτογραφία παραχώρησε ο Στράτος Βασιλείου Πιπερίτης)
Έτσι λοιπόν, ύστερα από 85 περίπου χρόνια, βρήκαμε στην Αυστραλία ποιος ήταν ο μονόχειρας της φωτογραφίας. Και τώρα, μια και το πε ριοδικό «Αγιάσος» κυκλοφορεί στις πέντε ηπεί ρους, δεν αποκλείεται να μάθουμε περισσότερα για τους εικονιζόμενους και για τη δράση τους. Ας είναι αιώνια η μνήμη τους. δγώιεγ, 12.3.2003 ΣΤΡΑΤΟΣ Β. Π ΙΠ ΕΡΙΤΗ Σ
- Τι θα τς κ ά ν’ς, μουρή Μ ητρούλ’, τώρα π ά γ’! - Θα τουν πω να βγάλιν έφτου πο ’ρξα τσι να βάλιν τούτουνα, τ ’ κουμούνα! Γι αντιπρόσουπ’, σάνι πήγι τσι τουν τα ’πι, ξιραθήκαν στα γέλια. Σάνι γύρ ’σι στου σ πιτ’, τνι ρώ τ’σα. - Τι ποίτσις, μουρή, τι σ ’ είπαν; - Σι τέσσιρα χρόνια θαν έρτ’ς, μ’ είπαν, τσι να προυσέξ’ς μη μπα τσι ρ ίξ’ς πάλι άλλου. - Άμα ζιω, τουν είπα, να μ ’ του σ ’μαδέψιν μι κότσ’να γράμματα, ό χ ’ μι πράσ’να τσι θαλασσιά!
Μ Η Δ Ι Σ Τ ’ ΚΟΛΑΣ’... Δ υ ο Αγιασώτις πιθάναν τσι πήγαν μαζί α πά νου, στουν άλλου κόσμου. Γι Άγιους Πέτρους,
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Ν. ΞΑΦΕΛΗΣ (ΝΕΚΡΟΤΑΛΟΣ)
ΓΙ ΠΡΟΥΒΑΤΙΝΑ
χουρίς να τουν δώ σ’ σημασία τσι χουρίς να πουλυσκιφτεί, τς έστ’λι κατιφθείαν σ τ’ Κ όλασ’. Μ ιτά α πί καμπόσις μέρις γι διάβουλους πήρι τηλέφου νου τουν Άγιου Πέτρου τσι τ ’ είπι τς Α γιασώτις που τ ’ έστ’λι να τς π ά ρ ’ πίσου, γιατί δε τς θέλ’. Τσι γι Ά γιους Πέτρους α πί πιριέργεια ρώ τ’σι γιατί, μαθές, τι κάναν. Γιατί βρήκανε, είπι διάβουλους, όλους τους Αγιασώτες εδώ, κάνανε σύλλογο, μα ζέψανε λεφτά και βάλανε κλιματιστικό και μου χα λάσανε την Κόλαση! ΜΙΧΑΛΗΣ ΧΡΙΣΤΟΦΑΡΗΣ (ΚΑΜΠΑΣ)
Γ ί κουβέντα στουν καφινέ γίνιτι σι έντουνου ύφους τσι του θέμα είνι γι απουστάτις βουλιφτές, έφτοι δηλαδή που φέβγιν α π ’ του κόμμα ντουν. Γιου Γιάνν’ς, που είνι τσουμπάν’ς, υπουστηρίζ’ πους καλά κάνιν τσι φέβγιν. Πιτά γιου Τ ίν ’ς τσι λέγ’: Ε Γιάνν’, άμα φ ύ γ’ γι προυβατίνα α π ’ του κ ουπά δ’ τνι τρω γιου λύκους! Τσι ένας ηλικιουμένους που του ίκ ’σι ένι βάσταξι τσ ’ είπι: Έ γιου του ίκ ’σις του α π ’ του σ ’χουριμένου τουν Αβέρουφ τσι του λέγ’ς τσι συ! ΧΡΙΣΤΟΣ ΓΛΕΖΕΛΗΣ (ΠΟΥΠΟΥΣΑΣ)
ΤΟΥ ΠΑΘ ΜΑ Τ’ ΜΗΤΡΟΥΑ’ Σ τ ς ικλουγές δώκαν στου Μ ητρούλ’, τ ’ Λιουμπούτσ’ τ ’ μάνα, ένα ψηφουδέλτϊου, για να πα να του ρ ίξ’, γιατί τν είχαν σίγουρ’, αφού είνι θανατι κή του κουκουέ. Στου δρόμου όμους που πάγινι, τς δώκαν τσι ένα πασουκτσιδ’κου. Ίβαλι ντου μες στου κόρφου τς τσι τράβ’ξι για του κασέλ’. Σάνι ψήφ’σι τσι γύρ’σι στου σπίτι τς, ήρτι τσι μ ’ έδ’ξι του ψηφουδέλτϊου. Μ όλις του ’δα γω, ρώ τ’σα τνα. - Τι ψήφ’σις, μουρή; - Κουμούνα! Γω είμι γιν ν ’μέν’ κουμούνα! - ΠΑΣΟΚ έρ’ξις, μουρή! Μπά τσ’ ιρπαξις κανέ είκουσ’ ιβρώ; - Τώρα θα δεις. Θα πάγου τσι θα ξικουλλήσου τ ’ αφτιά ντουν.
ΕΙΔΑ ΠΩΣ ΠΕΘΑΝΕΣ! Ε ν α βράδυ ο οδοντίατρος Κλεομένης Καρα φύλλης, ο Πρίνος, καταπώς κοιμόταν, άρχισε να γελά δυνατά μέσα στον ύπνο του. Η παρακοιμώμε νη γυναίκα του παραξενεύτηκε, του έδωσε μια σκουντιά και τον ρώτησε τι ήταν αυτό που έβλεπε στο όνειρό του και τον έκανε να γελάει τόσο πολύ. Και ο Κλεομένης χαριτολογώντας απάντησε, στε νοχωρημένος που διέκοψαν τον ύπνο του: Να, είδα πω ς πέθανες! (Από αφήγηση Αντώνη Μηνά. Μυτιλήνη, 21.5.2004)
ΕΡΜΟΛΑΟΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΑΓΙΑΣΩΤΩΝ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ «Η ΑΓΙΑ ΣΙΩΝ» Αγίου Συμεών 11 81100 Μυτιλήνη « 22510-42481 Μυτιλήνη, 22.3.2004
ΕΠΙΣΤΟΛΗ - ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ Α γα πη τοί συγχω ρια νοί και συγχω ριανές,
το Διοικητικό Συμβούλιο που προέκυψε από τις εκλογές της 19.1.2004, με αυτή την Επιστολή-Πρόσκληση θεωρεί σκόπιμο να σας ενημερώσει για τις δραστηριότητες που πρόκειται να αναπτύξει κατά το τρέχον έτος. Τη Μεγάλη Παρασκευή 9.4.2004 το Διοικητικό Συμβούλιο, μαζί με μέλη του Συλλόγου, αποφάσι σε να επισκεφτεί το Ίδρυμα Κοινωνικής Πρόνοιας Αγιάσου «η Θεομήτωρ» και να προσφέρει δώρα στους αναξιοπαθούντες συνανθρώπους μας, για να αισθανθούν και αυτοί το χαρμόσυνο μήνυμα της Ανάστασης του Κυρίου... • Σε συνεργασία με το Αναγνωστήριο Αγιάσου «η Ανάπτυξη» θα προσπαθήσουμε να παρουσιάσουμε στο Δημοτικό Θέατρο Μυτιλήνης την ηθογραφία του Αντώνη Μηνά με τίτλο «Ολυμπιάδα... πίσω έχει την ουρά», μέσα στους μήνες Μάιο ή Ιούνιο. • Στις 31.7.2004, ημέρα Σάββατο, θα διοργανώσουμε χοροεσπερίδα στην Αγιάσο, βραβεύοντας τους τρεις πρώ τους αριστούχους φοιτητές που κατάγονται από την Αγιάσο με το ποσό των 300 € τον καθένα. • Με τη συμπλήρωση δυο χρόνων από το θάνα το του «πρεσβευτή» της Αγιάσου Δημήτρη Τσέγκου, που τόσα πολλά πρόσφερε στο χωριό μας, θα τελεστεί μνημόσυνο στις 12.9.2004, ημέρα Κυριακή, στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου Αγιάσου. Με την ευκαιρία αυτή θα λειτουργήσει Έκθεση Φωτο γραφίας στο φουαγιέ του Αναγνωστηρίου Αγιάσου και θα γίνει ομιλία για τη ζωή και για το έργο του εκλιπόντος. • Τον Οκτώβριο θα γίνει ομιλία κοινωνικού πε ριεχομένου στο Αναγνωστήριο Αγιάσου «η Ανά πτυξη». Θα σας ενημερώσουμε σχετικά. • Το Νοέμβριο θα εκτυπωθεί το Ημερολόγιο του έτους 2005, με θέμα «Θεατρική δραστηριότητα του Αναγνωστηρίου Αγιάσου από το έτος 1975 έως 1995».
Αφίσα για την παράσταση της ηθογραφίας του Αντώνη Μηνά «Ολυμπιάδα... πίσω έχει την ουρά» στο Δημοτικό Θέατρο Μυτιλήνης, στις 18.4.2004, από το Σύλλογο Αγια σωτών Μυτιλήνης «η Αγία Σιών», σε συνεργασία με το Αναγνωστήριο «η Ανάπτυξη» Αγιάσου.
• Επίσης θα θέλαμε να οργανώσουμε «Τράπεζα αίματος» με αιματοδότες μέλη του Συλλόγου μας, που έχουν ήδη ενδιαφερθεί, προκειμένου να βοηθή σουμε τους πάσχοντες συγχωριανούς μας. Ελπίζου με και πιστεύουμε στη δική σας ευαισθησία και στην έντονη διάθεση προσφοράς. • Τέλος, θα είμαστε αρωγοί και συμπαραστάτες στο έργο του Δήμου μας, σε όλα τα θέματα που αφορούν το χωριό μας. Η ενεργός συμμετοχή σας είναι πάντα απαραί τητη με ιδέες και με προτάσεις για την περαιτέρω δραστηριοποίηση του Συλλόγου μας, αλλά και για την υλοποίηση και επιτυχία όσων ήδη έχουμε προ γραμματίσει. Θα περιμένουμε την ανταπόκρισή σας. Με φιλικούς χαιρετισμούς Για το Δ.Σ.
ο Γραμματέας Χρ. Χατζηβασιλείου
ο ο Πρόεδρος Ευστρ. Γυρέλης
κλησίων της Ζωοδόχου Πηγής και του οσίου Αγά θωνα, στις 8.8.2004, ημέρα Κυριακή. Για την παρά σταση αυτή του Πολιτιστικού Συλλόγου «Στέγη Θε-
ΣΤΡΑΤΗΣ ΜΠΑΛΑΣΚΑΣ τις 16.3.2004, στη φιλόξενη αίθουσα της Έ νω σης Συντακτών Ημερήσιων Εφημερίδων Αθηνών/ Ε.Σ.Η.Ε.Α. (Ακαδημίας 20), έγινε από τις Εκδόσεις Καστανιώτη η παρουσίαση του νέου βιβλίου του δημοσιογράφου-συγγραφέα Στρατή Μπαλάσκα «Ένα μάρμαρο για την Ίμβρο». Για το συγγραφέα και για το βιβλίο του μίλησαν ο εκπρόσωπος του Οικουμε νικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου, ο Μιχάλης Μαυρόπουλος, πρόεδρος της Ένωσης Ιμβρίων Αθηνών, ο Λευτέρης Παπαδόπουλος, συγγραφέας, ο Νίκος Σηφουνάκης, αρχιτέκτονας, ιστορικός-ερευνητής, πρ. Υπουργός, και ο Σεραφείμ Φυντανίδης, διευθυ ντής των εφημερίδων «Ελευθεροτυπία» και «Κυρια κάτικη Ελευθεροτυπία». ΑΡΗΣ ΤΑΣΤΑΝΗΣ τις 28.3.2004, στο Πνευματικό και Πολιτιστικό Κέντρο Δήμου Γλυφάδας (Άλσους 15), έγινε εκδήλω ση, κατά την οποία παρουσιάστηκε το νέο βιβλίο του εμπνευσμένου Παρακοιλιώτη ποιητή Άρη Ταστάνη «Το εγώ μου και ο χρόνος» (Εκδόσεις ΗΡΑ 2003). Η εκδήλωση περιελάμβανε δυο μέρη, που συντόνισαν αντίστοιχα οι δημοσιογράφοι Αργύρης Δεμερτζής και Αντώνης Σκορδίλης. Χαιρετισμό απηύθυνε ο δή μαρχος Γλυφάδας Στυλιανός Σφακιανάκης. Για τον ποιητή και για το έργο του μίλησε η συγγραφέας Ρού λα Κακλαμανάκη. Ποιήματα απάγγειλαν οι ηθοποιοί Μάνια Παπαδημητρίου και Τάκης Παπαματθαίου. Το δεύτερο μέρος ήταν συζήτηση με θέμα «Πολιτι σμός και Πολίτης με Αναπηρία». Έλαβαν μέρος στη συζήτηση η Σοφία Βούλτεψη, δημοσιογράφος, βου λευτής της Ν.Δ., ο Φώτης Κουβέλης, νομικός, βουλευ τής του ΣΥΝ, και ο Παναγιώτης Κουρουμπλής, δικη γόρος, πρώην βουλευτής του ΠΑΣΟΚ. Στο τέλος έλα βε το λόγο ο ίδιος ο ποιητής. Την ενδιαφέρουσα αυτή εκδήλωση παρακολούθησαν πολλοί, Λέσβιοι και μη.
«ΘΥΡΟΦ Υ ΛΑΞ» ΘΕΟΦΙΛΟΣ ΧΑΤΖΗΜΙΧΑΗΛ διαίτερη επιτυχία σημείωσε η θεατρική παρά σταση, με το έργο «Θυροφύλαξ» Θεόφιλος Χατζημι χαήλ, η οποία δόθηκε στον αύλειο χώρο των παρεκ-
Δίπτυχο πρόγραμμα (διαστάσεων 21x10,5 εκ.) της θεατρικής παράστασης.
οφίλου», η οποία πραγματοποιήθηκε σε διάφορα μέ ρη, με τη στήριξη της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Λέσβου, του Υπουργείου Αιγαίου και χορηγών, αξί ζουν θερμά συγχαρητήρια. Το έργο βασίστηκε στο κείμενο - δραματουργική επεξεργασία του Φώτη Μαραζόπουλου. Σκηνοθετήθηκε από το νέο και πολλά υποσχόμενο Αγιασώτη ηθοποιό Στρατή Στυλιανού Πανούριο, βοηθούμενο από την Ελένη Μπόζα. Τα σκηνικά-κοστούμια ήταν της Βάγιας Παρασκευά και η μουσική επιμέλεια του Αλεξάνδρου Σπίτζινγκ, ο οποίος μάλιστα έπαιξε ζωντανά μουσική. Τους ρό λους υποδύθηκαν ο Στρατής Πανούριος, ο Πανα γιώτης Σταθόπουλος και η Αιμιλία Ζαφειράτου. ΓΙΑΝΧΑΤΖ
ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ Φ Ε Υ Γ Ο Υ Ν ΣΟΦΙΑ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΣΟΥΣΑΜΛΗ (1948 - 2003)
Η Σ ο φ ία
Σουσαμλή, το γένος Μ πάτζαλη,
γεννήθηκε στη Μ υτιλήνη το Μάρτη του 1948.
Σ τις 31 του Οκτώβρη του 1976 παντρεύτηκε τον Α γιασώτη Β ασίλειο Π αναγιώ τη Σουσαμλή (Βάσο) κ α ι τον επόμενο μήνα έφυγε σ τις Η νω μένες Π ολιτείες της Α μερικής κα ι συγκεκριμένα στη Ρ1οπ(1&, όπου έζησε δέκα χρ ό νια κ α ι απόχτησε δυο π α ιδ ιά , τον Π αναγιώ τη κ α ι την Α ικατερίνη. Το 1986 παλιννόστησε και εγκαταστάθηκε με την οικογένεια της στα Κ εραμιά. Σ τις 27 του περασμένου Δεκέμβρη η βάσκανη μοίρα έκοψε το νήμα της ζω ής της κα ι βύθισε στο πένθος τους δικ ο ύς της α νθρ ώ πους, αλλά κα ι όλους όσοι τη γνώ ρισ α ν. ΓΙΑΝΧΑΤΖ
ΧΑΡΙΚΛΕΙΑ ΜΙΧ. ΜΟΥΤΖΟΥΡΕΛΗ (1926 - 2004)
Η Χ α ρ ίκ λεια
Μ ουτζουρέλη γεννήθηκε στην
Α γιάσο το 1926. Ή τα ν το μεγαλύτερο από τα έξι π α ιδ ιά της όμορφ ης φ α μ ίλια ς του φ ο ύ ρ να ρη Π αναγιώ τη Σάββα (Φ ίδ ’) και της Ο υρα νία ς Πετεινέλη. Τ ’ α δέρφ ια της Γιώ ργος, Α ντώ νης, Κ λεονίκη-Μ αρία, Χ ρ ισ τό φ α ς κα ι Ε υστρατία, πήραν το δρόμο του ξενιτεμ ού για τη μακρινή Α υστραλία. Η Χ α ρ ίκ λεια εξαρχής, καθώ ς κα ι ο
πα λιννοσ τήσ α ς α ργότερα Χ ρ ισ τόφ α ς, α π ο τε λούσαν γ ι ’ α υτούς το σ υνδετικό κρίκο με την π α τρικ ή γη. Η Χ αρίκλεια από μικρό π α ιδ ί μπήκε στο δρό μο της σκληρής βιοπάλης, βοηθώντας την οικογέ νεια στο μάζεμα της ελιάς και έχοντας παράλλη λα, ως μεγαλύτερη, την έγνοια και τη φροντίδα τω ν μικρότερων αδερφών της. Σ τις 4 του Γενάρη του 1954 παντρεύτηκε τον ομοχώ ριο της Μιχάλη
Μ ουτζουρέλη ή Λαγό, αγρότη και μουσικό, και απόχτησε μαζί του δυο πα ιδιά , το Γρηγόρη, δά σκαλο, ο οποίος σήμερα υπηρετεί ως διευθυντής στο Β ' Δημοτικό Σχολείο Ξάνθης, και την Ουρα νία, η οποία άδικα και ξαφνικά μας εγκατέλειψε, στις 2 του Νοέμβρη του 1984, όταν ένα ιατρικό έγκλημα ήρθε να σφραγίσει το τέλος της ζωής της. Τότε η χαροκαμένη Χ αρίκλεια, μαζί με τον αβά σταχτο μητρικό της πόνο, επωμίστηκε και την ευ θύνη της ανατροφής τω ν δυο ορφανώ ν εγγονών της , του Γιώργου και του Μ ιχάλη. Αν και ποτέ δεν ξεπέρασε τον πόνο της απώ λειας της μονάκριβης κόρης της, ωστόσο δεν της έλειψαν η α ι σιοδοξία, το κουράγιο και η ελπίδα. Το ήρεμο χα μόγελό της, που έκανε τα γαλάζια μάτια της να ακτινοβολούν την καθαρότητα του χαρακτήρα της, η απλότητα, η ευθύτητα και η ειλικρίνεια της, υπήρξαν τα χαρακτηριστικά που την κάνουν αλη σμόνητη σε όλους όσοι τη γνώρισαν. Στις 17 Φεβρουαρίου του 2004 η Χαρίκλεια δραπέτευσε από κοντά μας για τη σφαίρα της αιω νιότητας. Η απόδρασή της από τα εγκόσμια στάθη κε ήσυχη, γαλήνια και αξιοπρεπής, όπω ς και η ίδια υπήρξε σε όλη της τη ζωή. Μια μεγάλη ψυχή έφυγε από κοντά μας και για πολύ καιρό θα θυμούνται όλοι τη γλυκιά ασπρομαλλούσα Χαρίκλεια, που με την παροιμιακή κοινωνικότητά της πετύχαινε να εμπνέει γύρω της μόνο αγάπη και συμπάθεια.
ΜΝΗΜΗ
ΑΠΟΝΤΩΝ
ΜΝΗΜΗ ΠΡΟΣΦΙΛΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ
Ο δικηγόρος Χαράλαμπος Αντωνίου με το βρακοφόρο πατέρα του Δημήτριο Αντωνίου. (Τη φωτογραφία παραχώρησε ο Προκόπης Ευστρα τίου Κουτσκουδής)
Ο Γρηγόριος Ξαφέλης πρόσφερε 20 € στη μνήμη του πεθερού του Γεωργίου Κλόκα και του κουνιά δου του Παναγιώτη Κλόκα. Ο Γρηγόριος Μουτζουρέλης πρόσφερε 30 € στη μνήμη της μητέρας του Χαρίκλειας και της αδελ φής του Ουρανίας. Η Δήμητρα Μιχαήλ Σαμοθράκη πρόσφερε 100 € στη μνήμη του αδελφού της Ιωάννη Χαράλαμπου Χατζηφώτη. Η Ευστρατία (Τούλα) Χατζηκομνηνού πρόσφε ρε 40 δολ. ΗΠ Α στη μνήμη του συζύγου της Θεοκλή Χατζηκομνηνού (Κόλλυβά), του κουνιάδου της Παναγιώτη Παπαγεωργίου (Χατζηκομνηνού), κα θώς και στη μνήμη του Ευστρατίου Προκοπίου Χατζηκομνηνού (Κόλλυβά). Η Μαριάνθη Αιβαλιώτου πρόσφερε 15 € στη μνήμη των γονέων της Λεωνίδα και Μερόπης, κα θώς και στη μνήμη του αδελφού της Παναγιώτη. Η Μαρίνα Πετεινέλη και τα παιδιά της πρόσφε ραν 150 € στη μνήμη του συζύγου και πατέρα Βα σιλείου Πετεινέλη. Ο Γιάννης και η Βασιλική Χατζημάγκου πρό σφεραν 50 € στη μνήμη της Ελένης Νικολάου Κουρτζή και της Αγγελικής Χαράλαμπου Π αντα ζή. Ο Βασίλειος Γεωργαντής και η σύζυγός του Άννα Βέτσικα πρόσφεραν 150 δολ. Αυστραλίας στη μνήμη των γονέων τους Γρηγορίου και Βικτω ρίας, του αδελφού τους Κώστα Γεωργαντή, καθώς και στη μνήμη των γονέων Ιωάννη και Μαριγώς Βέτσικα Νουλέλη).
ΣΥΓΧΑΡΗΤΗΡΙΑ Τ η ν αγαπημένη μας εγγονή Μαρία Παπουτσή,
Η Περσεφόνη Ευστρατίου Ρουγκέλη με τα παιδιά της Φώτιο και Βασίλη. (Τη φωτογραφία παραχώρησε η Ευστρατία Βασι λείου Ρουγκέλη)
του Δημητρίου και της Σοφίας, που έλαβε πρόσφα τα το πτυχίο της Νομικής Σχολής του Πανεπιστη μίου Αθηνών, συγχαίρουμε θερμά και της ευχόμα στε καλή σταδιοδρομία. ΧΑΡΙΛΑΟΣ και ΜΑΡΙΑ ΚΟΥΔΟΥΝΕΛΗ
ΔΙΑΘΕΣΗ ΤΩΝ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΜΑΣ Α. Διατίθενται αντίτυπα των βιβλίων που εξέ δωσε ο «Φιλοπρόοδος Σύλλογος Αγιασωτών»: 1. [Ε.Π. Κουλαξιζέλλη-Β.ΙΊ. Τραγέλλη], Η Α γιάσος και τα πέριξ, εν Αθήναις 1896. 5€. 2. Στρατή Π. Κολαξιζέλη, Θ ρύλος και ιστορία της Α γιά σου της νήσου Λέσβου,Αθήνα 1997. 15€. Τα βιβλία διατίθενται από το Σύλλογο με άμε ση παράδοση, κατά τις ώρες λειτουργίας των Γραφείων, ή επί αντικαταβολή (6€ και 17€ αντί στοιχα). Β . Επίσης διατίθενται βιβλιοδετημένοι τόμοι του περιοδικού «Αγιάσος», με άμεση παράδοση στα Γραφεία του Συλλόγου ή επί αντικαταβολή (45€). Α ' τόμος (1-25, 1980-1984), Β ' τόμος (2645, 1985-1988), Γ ' τόμος (46-67, 1988-1991), Δ ' τόμος (68-85, 1992-1994), Ε ' τόμος (86-103, 1995-1997) και Σ Τ ' τόμος (104-121, 1998-2000).
ΓΑΜΟΙ • Ευστάθιος Γεωργίου Ζαχαριάδης-Σέκερης Ευστρατία Γρηγορίου Μαριγλή (20.6.2004)
• Ηλίας Ευστρατίου Κουρκουλής Ελένη Κωνσταντίνου Γιαννικέλη (20.6.2004)
• Παναγιώτης Δημητρίου Μ αϊστρέλης Μαρία Ιωάννη Καμπιρέλη (17.7.2004)
• Χαράλαμπος Δημητρίου Καμαρός Νεκταρία Αθανασίου Ξυνέλη • Σεραφείμ Αθανασίου Γιαννόπουλος Θεοφάνιά Δημητρίου Στυλιανέλη • Κυριάκος Παναγιώτη Παπαδοκωνσταντάκης Μαρία Δημητρίου Στυλιανέλη • Παναγιώτης Ιωάννη Ανδρικού Θεοκτίστη Μιχαήλ Βαμβαδλιώτου (29.8.2004)
ΘΑΝΑΤΟΙ • Φωκάς Δημήτριος Λουίζου Γαμπρός από θυγατέρα Βαγιάνη Ξανθού (δγάηεγ 31.5.2004. Βοΐαπγ, 5.6.2004)
• Νουλέλης Ευστράτιος Παναγιώτη (Αθήνα, Μάης. Κοιμητήριο Αμαρουσίου)
• Δουγραματζή Ελένη Ηλία (21.6.2004)
• Μαϊστρέλης Βασίλειος Αθανασίου (2.7.2004)
• Φραντζής Χριστόφας Κωνσταντίνου • Γελαγώτη Ευστρατία, χήρα Λέσβανδρου • Καραγεωργίου Ευτέρπη, χήρα Βασιλείου • Καραφύλλης Ευστράτιος Ιωάννη • Κουρτζή Ελένη, χήρα Νικολάου • Βαρβάκης Ανδρέας Αριστείδη • Χατζηφώτης Ιωάννης Χαράλαμπου • Καμινέλη Στυλιανή Παναγιώτη ΔΙΟΡΘΩΣΗ
• Χατζηβασιλείου Ευστράτιος Ιωάννη (Αθήνα, 5.8.2004. Κοιμητήριο Χαλανδρίου, 7.8.2004)
Στη λεζάντα της σελίδας 4, του τεύχους 140 (2004), να γραφεί Γρηγόριος Ευστρατίου Σταφίδας αντί Δημήτριος Σταφίδας.
• Βουνάτσος Ευστράτιος Παναγιώτη • Κ ικίδας Ευστράτιος Θεοδώρου