Η αείμνηστη συνεργάτριά μας οδο ντίατρος Μαρίκα Αρχοντή Κοντούλη (1908 - 2000).
Ο Β α σ ίλ ε ιο ς Μ ητροδώ ρας, θύμα αυτοκινητικού δυστυχήματος (1945).
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Εθνικο-πατριδωνυμική εκπόρνευση.................................................................................................... ΧΑΡΙΛΑΟΥ ΚΛ. ΚΟΥΔΟΥΝΕΑΗ, Πατριδογνωστικά. Αγιάσος, αγάπη μου... (ΙΓ' ) ......................................................................... ΜΥΡΣΙΝΗΣ ΒΑΜΒΑΚΑ-ΧΟΥΤΖΑΙΟΥ, Το Σταυρί, η γραφική συνοικία του ονείρου..................................................................... ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΜΙΧ. ΚΟΥΤΣΚΟΥΔΗ, Αναγνωστηριακά δρώμενα και προγραμματισμός εκδηλώσεων........................................... ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Στρατής Παναγιώτη Τζίνης.................................................................................................................. ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Λεσβιακά αρχειοδιφικά σύμμεικτα. Εξώδικη δήλωση αγοραπωλησίας ελαιοκτήματος του 1924 ΓΙΑΝΝΗ Α. ΠΑΠΑΝΗ, Η Αγιάσος και ο τουρισμός της. Ενδιαφέρουσες σκέψεις, ιδέες και προτάσεις........................................... ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Αεσβιακοί απόηχοι. Του Στρατή Χατζηβασιλείου............................................................................. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΜΟΥΤΖΟΥΡΕΛΗ, Στο γηροκομείο (ποίημα). ΜΑΡΙΑΣ ΚΑΜΙΝΕΑΗ-ΠΑΤΣΕΑΗ, Καλό σου ταξίδι! (ποίημα)..... ΜΥΡΣΙΝΗΣ ΒΑΜΒΑΚΑ-ΧΟΥΤΖΑΙΟΥ, Το χωριό μου, η Αγιάσος (ποίημα). ΜΑΡΙΑΣ ΚΑΜΙΝΕΑΗ-ΠΑΤΣΕΑΗ, Γιορτή της Παναγίας (ποίημα).................................................................................................................................................................................. ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Οι σατιρογράφοι μας στο δγάηογ σχολιάζουν την επικαιρότητα.................................................... ΧΑΡΙΑΑΟΥ ΚΑ. ΚΟΥΔΟΥΝΕΑΗ, Σκέψεις και στοχασμοί ενός απόμαχου....................................................................................... ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Η διαχρονικότητα του ευ αγωνίζεσθαι. «Για ένα στεφάνι αγριλιάς από την Ολυμπία»............... ΠΡΟΚΟΠΗ ΚΟΥΤΣΚΟΥΔΗ, Τιμή στο Νομάρχη Αέσβου Παύλο Βογιατζή. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος του απένειμε οφίκιο. Προσφώνηση και αντιφώνηση......................................................................................................................................................... ΠΡΟΚΟΠΗ ΚΟΥΤΣΚΟΥΔΗ, Από την επικαιρότητα. Μην κλοτσάτε το βράχο.................................................................................. ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Λαογραφικά Φωτο-γραφήματα. Το σιντριβάνι της Φαμάκας και ο γλύπτης τ ο υ .......................... Τα πθίτκα μας (Θεμ. Χατζηλεωνίδας, Χρ. Γλεζέλης, Πρ. Κουτσκουδής, Μιχ. Χριστοφαρής)............................................................. ΜΑΡΙΑΣ ΜΟΥΤΖΟΥΡΕΑΗ-ΓΙΑΝΧΑΤΖ-ΧΡΙΣΤΟΥ ΓΑΕΖΕΑΗ, Σας πληροφορούμε...................................................................... ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ - ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΜΙΧ. ΚΟΥΤΣΚΟΥΔΗ, Αυτοί που φεύγουν........................................................... Α π’όσα μας γράφουν. Εισφορές.................................................................................................................................................................. Κοινωνικά......................................................................................................................................................................................................
Σελ. 3 4 5 7 11 17 18 19 20 21 22 24 25 29 32 33 34 35 36 37 38
ΕΞΩΦΥΛΛΟ
Δέντρο του Μεγαλοχωρίου που πέθανε όρθιο κατά τη μεγάλη πυρκαγιά (15 - 18.8.1994). (Φωτογραφία Γιάννη Χατζηβασιλείου, 22.8.1994)
ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ
Το γραφικό ξωκλήσι του Αγίου Φανουρίου στο Ξυλόκαστρο Αγιάσου. (Φωτογραφία Παράσχου Ευστρ. Λιακάτου, 27.8.2004)
Ι$$Ν 1106-3378
Κ ω δ ικό ς 3980
Ο δεξιοτέχνης του βιολιού Χαρίλαος Ρόδανος (1914 - 2003), σε νεαρή ηλικία.
ΕΘΝΙΚΟ-ΠΑΤΡΙΔΩΝΥΜΙΚΗ ΕΚΠΟΡΝΕΥΣΗ Ο ι λέξεις με το πέρασμα του χρόνου συνήθως πε θαίνουν ή αλλοιώνονται μορφολογικά ή εμπλουτίζο νται σημασιολογικά. Παράλληλα, από το εργαστήρι της λαϊκής ψυχής ξεπετιούνται καινούριες λέξεις για αναπλήρωση αυτών που εξέλιπαν και για ικανοποίη ση των εκάστοτε επικοινωνιακών αναγκών... Οι σημασιολογικές αποχρώσεις που πλουταίνουν τη γλώσσα κάποτε συμβαίνει να είναι δηλωτικές απα ξίωσης, απόρριψης, αποδοκιμασίας, εμπαιγμού, φυ λετικής αντιπαλότητας, όπως Αρναούτης (Αλβανός) (= άξεστος, αμόρφωτος), Τσιφούτης (Εβραίος, Βριγιός) (= φιλάργυρος), Αμερικάνος - Αμερικανάκι (= α φελής), Οτου (γαλλ. Έλληνας) (= κλέφτης στο παιγνί δι, στα χαρτιά), για να περιοριστώ ενδεικτικά σε λίγα παραδείγματα. Μειωτικό θεωρήθηκε από κάποιους και το Ρωμιός, που ξεσήκωσε γραφιδοπόλεμο, όταν ο Αργύρης Εφταλιώτης εξέδωσε το 1901 την «Ιστορία της Ρωμιοσύνης», της οποίας διαβάστηκε μόνο ο τί τλος, καταπώς έγραψε με παράπονο ο ίδιος... Κοντά σε τόσα άλλα δοκιμάζεται και το εθνικόπατριδωνυμικό Αέσβιος. Από τα λεξικά της Αρχαίας Ελληνικής, βέβαια, μας είναι γνωστά τα λήμματα λε σβιάζω, λεσβίζω, Αεσβιάς, Αεσβίς, καθώς και τα ερμηνεύματά τους. Αυτά όμως ήταν γνωστά κυρίως στους ειδήμονες, στους μελετητές, στους γλωσσολό γους, στους φιλολόγους. Στις μέρες μας το παραπά
νω επίθετο βρίσκεται σε ομηρία, αντιμετωπίζει προ γραφή, με αποτέλεσμα εσκεμμένα ή υποσυνείδητα να χρησιμοποιούμε το Μυτιληνιός. Συνηθισμένο και α παρεξήγητο μέχρι πριν από κάποια χρόνια ήταν το βαφτιστικό Αεσβία, Αεσβούλα και ιδιωματικά Αισβίγια, Αισβέλ \ Κοντά σ’ αυτό και το Αέσβανδρος. Στην Αγιάσο μάλιστα υπάρχει από παλιά και οδός Αεσβίας, που εξάπαντος παραξενεύει τους τωρινούς διαβάτες. Εννοείται πως σήμερα το βαφτιστικό αυτό δημιουργεί ψυχολογικά προβλήματα και πως ανα γκαστικά πέρασε σε ανυποληψία και αχρησία. Δι στάζουμε να πούμε π.χ. Θεοκτίστη η Αεσβία, για να μην προσβάλουμε την Αγία του νησιού μας. Το 1990 μάλιστα ιδρύθηκε από Μυτιληνιούς «Πολιτιστικός και Θρησκευτικός Σύλλογος Λεσβιωτών Αχαρνών ο Ταξιάρχης», με αξιοποίηση του νεολογισμού Αεσβιώτης, κατά τα Α ιγυπτιώ της (Έλληνας της Αιγύ πτου), Ρονμανιώτης (Έλληνας της Ρουμανίας). Η εκπόρνευση του εθνικού των Λεσβίων είναι απότοκη της εποχής μας, η οποία εκμεταλλεύεται τη λεοπτικά, δημοσιογραφικά, κινηματογραφικά, θεα τρικά, συγγραφικά, κάθε διαστροφή, κάθε ιδιαιτε ρότητα, που μπορεί να είναι ανεκτή όχι όμως και ε παινετή. Σ ’ αυτό βοήθησαν και βοηθούν και πολλοί Λέσβιοι λόγω και έργω. Άξιος ο μισθός τους!
ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Πανοραμική άποψη της σημερινής Ερεσού, της πολίχνης που ακουμπά στη μνήμη της γενέτειρας της λυρικής ποιήτριας Σαπφούς, την οποία με ασύγγνωστη ευκολία κατηγόρησαν κάποιοι για ανώμαλες γενετήσιες ορέξεις... (Ταχυδρομικό δελτάριο. Β. Ησαΐας, Ευπόλιδος 12 - Αθήναι. Παραχωρήθηκε από το Γιώργο Τσαλίκη)
Π ΑΤΡΙΔΟ ΓΝΩΣΤΙΚΑ Αγιάσος, αγάπη μου... ΑΓ Λ
ιγο παραπάνω, μετά τα σπίτια του Δουκάρου,
όπως τα λέγαμε, δηλαδή των σύγγαμβρων Μιλτιάδη Σκλεπάρη και Αριστείδη Τζανετή, ήταν το πραματευ τάδικο του Μιχάλη (Ιμ’χαγήλου) Χατζηπροκοπίου (Χατζηβασ’λίνας). Το συνέχισαν οι δυο γιοι του, ο Θεμιστοκλής και ο Πάνος. Ο Θεμιστοκλής αργότερα αποχώρησε και άνοιξε δικό του πραματευτάδικο λίγο παραπάνω, δίπλα από το σπίτι της Γρηγορίας Γαλέ τσα ή Μούχλινας, Τώρα το μαγαζί του Πάνου Χατζη προκοπίου είναι σπίτι του Παναγιώτη Δελόγκου, από προίκα του Παναγιώτη Κορομηλά. Ο Χατζηπροκοπίου πουλούσε επίσης σχολικά και θρησκευτικά βιβλία. Στη βιτρίνα του μαγαζιού του το έτος 1938 -ήμουν τότε δέκα ετών πα ιδί- είδα μια ω ραία Σύνοψη, που τη λέγαμε ιδιωματικά «Σύναψ’», και μεγάλη επιθυμία μου ήταν να την αποκτήσω, για να παρακολουθώ στην εκκλησία, στην οποία τότε πη γαίναμε όλα τα παιδιά, τους Χαιρετισμούς της Πανα γίας και τα Άγια Πάθη του Χριστού το Πάσχα. Σκέφτηκα λοιπόν και χωρίς να χάσω καιρό κατέφυ γα στον παππού μου Νικόλαο Χατζησάββα ή Πατάτα, που σαν το πρώτο του εγγόνι που ήμουν με αγαπούσε πάρα πολύ, όπως φυσικά τον αγαπούσα κι εγώ, γιατί έ κανε όλα τα χατίρια μου. Τον πέτυχα στην πλατεία της Αγοράς, ψάχνοντάς τον ανάμεσα σε πολλούς ανθρώ πους. Πιάνοντάς τον από τη βράκα του και κουνώντας την, του είπα παρακλητικά: «Ω πάππ’, α μ’ δώσ’ς πα
ράδις αν αγουράσου μια Σύναψ’;» Με ρώτησε πόσο κά νει και του είπα είκοσι δραχμές, που ήταν ποσό πολύ με γάλο, για να το δώσει κανένας σε παιδί εκείνη την επο χή. Κι εκείνος αμέσως, χωρίς δεύτερη κουβέντα, με πλα τύ χαμόγελο, που δεν το ξεχνώ ποτέ, και φανερά ικανο ποιημένος για τη χειρονομία που θα έκανε, ανέσυρε από το πλατύ μάλλινο ζωνάρι του την «κισέ» του, δηλαδή τη μικρή μαύρη σακούλα, στην οποία φύλαγε τα χρήματά του, έβγαλε ένα ασημένιο εικοσάδραχμο, ένα ποσειδώνιο - έτσι το λέγανε τότε, επειδή στη μια όψη του είχε το θεό Ποσειδώνα, και μου το έδωσε απλόχερα. Πέταξα σαν το πουλί και αγόρασα αμέσως τη Σύ νοψη. Φυλλομετρώντας την είδα πως στις τελευταίες σελίδες της είχε πίνακα πασχαλιών, με τις ημερομη νίες του Πάσχα κάθε χρόνο, μέχρι το έτος 2002! Τότε μου φάνηκε πολύ μακρύ αυτό το χρονικό διάστημα και θυμάμαι πως σκέφτηκα και είπα μέσα μου: Καλά, το 2002 εγώ θα έχω πια πεθάνει! Μου φτάνει αυτός ο πίνακας των πασχαλιών. Τώρα όμως, που ήδη τέλειωσε ο πίνακας των πα σχαλιών της Σύνοψής μου, σκέφτομαι και λέω μέσα μου: Τι την ήθελα εγώ αυτή την πρόβλεψη! Στην παι δική ηλικία που ήμουν τότε εγώ, δεν μπορούσα φυσι κά να φανταστώ πως ο χρόνος τρέχει και φεύγει τόσο γοργά! Το πέρασμά του μάλιστα είναι τόσο ανυπο ψίαστο και γρήγορο, που όταν κάποτε το αντιληφθείς, όσο και να τρέξεις πίσω του, δεν μπορείς να τον φτάσεις και να του πεις: Στάσου, πού πας; Δεν πρόλαβα να κάνω αυτά που ήθελα! Τη Σύνοψη αυτή τη φυλάγω σαν τα μάτια μου και σαν το πολυτιμότε ρο αγαθό από το μακαρίτη τον παππού μου. (Σ υνεχίζεται)
ΧΑΡΙΛΑΟΣ Κ Α, ΚΟΥΔΟΥΝΕΛΗΣ
Γειτονιά στην περιοχή Μπου μπά ή Τζιτζίνα, έξω από το σπίτι ιδιοκτησίας άλλοτε Μαριάνθης Σκλεπάρη-Αουκάρου. Πρώτος, από αριστερά, ο Ευ στράτιος Προκοπίου Χατζη κομνηνός ή Κολλυβάς, που πή ρε τον ανεπίστροφο δρόμο της στερνής γαλήνης το 2003... (Φωτογραφία Γιάννη Χατζηβασι λείου, 20.8.2002)
Α Ν Α ΔΡΟ Μ Η ΣΤΗ Ν Α Γ ΙΑ Σ Ο ΤΟΥ Χ ΤΕΣ Το Σταυρί, η γραφική συνοικία του ονείρου Β
Ό λ°ι είχαμε τα παρατσούκλια
μας στο μαχαλά
μας. Κανείς δε φώναζε τον άλλο με το πραγματικό του όνομα. Φαμίλιες μεγάλες και πολύ νταβατούρι από τα παιδιά το καλοκαίρι. Μαζεύονταν, Κ ’νάδινις, Μπουντάντινις, Καρακάσινις, Μαγκανάδις, Κ ’φουκουλέλια, Γιακ’μέλια, Μπίλις, Φιλιππέλια, Τσουκαρέλια, Δημέλια, Μαλακέλια, Κουλάνια, Σταφίδις, Γουλέλια, Καραγιουργέλια, Σκλιπάρια, Α π ο υ ξ’τάρια και Αβγά... Παίζαμε καλύμματα, καλάκαργια, αντάρτις και ο Θεόφιλος ο Βέτσικας με τον Αλέκο τον Τσόκαρο έδι ναν παραστάσεις Καραγκιόζη και Θεάτρου Σκιών στις αυλές, πίσω από σεντόνια και κεριά τη νύχτα. Άλλα παιδιά έκαναν φαναρέλια τα καρπούζια και ξέφεγγε ο μαχαλάς, όταν νύχτωνε. Ευχαριστιόμαστε παιχνίδι στους δρόμους, στις αλάνες, στην εξοχή. Ακόμα και το ψωμί μας με θρεψίνη ή με ελιές και με ντομάτα από τα Πόταμα τα τρώγαμε στο δρόμο, για να μη διακόψουμε το παιχνίδι και την παρέα. Όσο για όρεξη δε συζητώ. Όλα μας φαίνονταν μέλι από την κούραση και τον κα θαρό αγιασώτικο αέρα. Και έλεγε η Ευτέρπη η γειτό νισσα που την ενοχλούσε η φασαρία μας: Πότι θαν αγα π ’τσιάσιτι, να φύγιτι α π ’ του τσιφάλ ’ μας; Έγινε και αυτό και φύγαμε όλοι σχεδόν από το μαχαλά και είναι ήσυχος τώρα. Η ησυχία του όμως με κάνει να μελαγχο λώ, αφού δεν αφήσαμε τους απογόνους μας στην Αγιά σο, για να μας αντικαταστήσουν, αλλά τους σκορπίσα με σ’ άλλους τόπους, σ’ άλλες μεριές του πλανήτη μας. Άλλο γεγονός που μας ευχαριστούσε πολύ, τρόπος του λέγειν, ήταν τα μνημόσυνα. Από στόμα σε στόμα μαθαινόταν στο μαχαλά ότι μοιράζουν κόλλυβα και πίτα ζεστή ζεστή με κρασί. Βουτούσαμε και ξαναβου-
τούσαμε τα κομμάτια στο κρασί και στο μέλι, στην κ ’λ ό π ’κα και μ’ ένα Θιος σ ’χ ουρέσ’ εξαφανιζόμαστε. Ένα καλοκαίρι η μάνα μου μάζεψε κάτι φιντανάκια που φύτρωσαν ανάμεσα στα καλντερίμια, στο τσακμά σουκάτσ’, όπως έλεγε. Τα μεταφύτεψε στις γλάστρες, στο πριβουλέλ ’, στο σπίτι, τα πότιζε πολύ και αυτά με γάλωσαν γρήγορα και έγιναν μια όμορφη πρασινάδα, δίπλα στις γαριφαλιές και στα πολίτικα. Τότε πέθανε ο Αχιλλέας και έκανε ένα μπουκέτο, να πάει στην κηδεία, μια και έλεγε πως ήταν γιουλντάζ-ιτς. Πήρε ένα μπου κέτο με την πρασινάδα κι άλλα λουλούδια και όταν κα τηφόρισε προς τον Αστράτγιου, να, το Πουλέλ ’. - Μάριγια, πού πας; - Πάγου σ τ ’ κηδεία τ ’ Α χιλλέφ ’. Α τ ’ πάγου δυο λουλ ’δέλια. - Μάριγια, α π ’ έγιουτ’ τ ’ πρασ’νάδα κάν’ς στιφάν’ τ ’ Προυτουμαγιά; - Ναι. - Άμα ξηραθεί του στιφάν’, μην του π ιτά ξ’ς, γιατί είνι βότανου. Α μ ’ του κρατήσ’ζ. - Ναι, θα σ ’ του κρατήσου. Πιο κάτω, να, ο ανεψιός της, το Μ πανέλ’ γι Γαλιά. Ε θεία, πού πας; Του απάντησε αυτή και αυτός της εί πε: Ε θεία, έφτου του μπουκέτου που κρατείς είνι χα σίς. Αμαρτίγια α τουν οτείλ ’ς μαοτουρουμένουν! - Όξου α π ’ έδιου! Α ν τύ χ’ χασίς πουτίζου ταχτέρ’ ταχτέρ’; Μηδί στουν απουθαμένου ε πάγου, τσι μη φουνάζ ’ς, μη μας μαζώξιν. Πάγου να τα ξιρ ’ζώοου. Τσι ζεις χρουνείς, να ρουτάς, άμα δεν ξέρ’ς τι κάν’ς. Από τα απίστευτα και όμως αληθινό. Να γελάς και να κλαις, όταν τα θυμάσαι αυτά που έγιναν τότε, όταν ο κόσμος ήταν πιο αυθόρμητος και πιο απονήρευτος. Τότε που ο
Στο Σταυρί πριν από χρόνια λειτουρ γούσε το παραδοσιακό καφενείο του Θεόδωρου Ευστρατίου Τάλιου. (Φωτογραφία Στρατή Ζάνταλη)
εγωισμός δε μας είχε απομονώσει μέσα στα πολυτελή διαμερίσματα, δίπλα στις τηλεοράσεις, παθητικούς δέ κτες των φοβερών και εξωπραγματικών γεγονότων. θυμάμαι λίγο πιο παλιά, όταν ζούσε ο παππούς της Μαρίας και του Στρατή Μπίλια. Ήταν άγιος ανθρωπάκος, μικροκαμωμένος, ευγενικός, μια και ήταν Μικρασιά της. Σκέφτηκε να πλυθεί ολόκληρος κάποτε, μια και οι άν θρωποι δυσκολεύονταν, επειδή δεν είχαν ούτε μπανιέρες ούτε νερά, αφού όλα ήταν κουβαλητά. Εξάλλου ήταν δύ σκολο να βγάλουν πανουβράτσια, κατουβράτσια, μαλλένις καρτσάρις, ζουνάρια και καμτζόρια. Όταν ήθελαν λοι πόν να λουστούν, δεν ήθελαν να τους ζαλίζει κανένας. Έκλειναν πόρτες και πορτιά. Η Μαρία περίμενε να δει τον παππού της να βγάζει τόσα ρούχα. Ήταν σαν παιδί πολύ περίεργη και ανυπόμονη. Ο απλός και καλοκάγαθος αυτός άνθρωπος της είπε: Μαρία, περίμενε έξω να τελειώ σω. Να μην ανοίξεις, γιατί είναι ντροπή. Έτσι και έγινε. Μόνο που αυτή δεν άγτεξε στον πειρασμό και κόλλησε το μάτι της στην κλειδαρότρυπα, που ήταν και μεγάλη, και α πολάμβανε το θέαμα, Οταν πλύθηκε ο παππούς, καθώς ντυνόταν, μπέρδεψε το κατουβράτσ’ και το έβαλε ανάπο δα, με την πλευρά της τρύπας προς τα πίσω. Η παιδική α φέλεια εδμ) οι όλο το μεγαλείο της. Η εγγονή, καθώς κρυ φοκοίταξε -αυτό το είχε ξεχάσει- φώναξε: Ω πάππ’, απού πίχου είνι γι τρύπα! Έλεγε το α μπερδεμένα. Τρόμαξε ο άν θρωπος και τη μάλωσε από την ντροπή που ένιωσε. Η Μα ρία όπου φύγει φύγει και είμαι σίγουρη πως το θυμάται αυτό στη μακρινή Αυστραλία, όπου βρίσκεται, γιατί: Η παιδική μας η ζωή δύσκολα λησμονιέται κι από τα βάθη της ψυχής να σβήσει δε λογιέται. Μες στη λαύρα του καλοκαιριού Λ ηγόρ’ς το Καμτζουρέλ’ δεν προλάβαινε να ετοιμάζει μεζελίκια και καραφάκια με ρακί μυρωδάτο, Μυτιληνιά. Είχε φού ρια και ήθελε να εξυπηρετήσει την πελατεία του. Στην ανάγκη μάλιστα έπαιρνε και κανένα τσιράκι. Ήταν γραφικός καφετζής, με τα όλα του. Πρώτη πελάτισσα η Μυρσινιώ η Γκαγκαμάναινα, απελευθερωμένη γυ ναίκα τα χρόνια εκείνα. Κάθε βράδυ στρωνόταν στο τραπεζάκι, κάτω από την πελώρια κατραδιά, και τους έγραφε όλους στα παλιά της τα παπούτσια, μια και η κοινή γνώμη την άφηνε αδιάφορη. Το είχε συνήθεια να κατεβαίνει από το σπίτι της που ήταν στο Μαυριγιώτη και να απολαμβάνει το ουζάκι της, ανάμεσα στην αν δρική παρέα. Ίσως έπρεπε να την παρασημοφορήσει κάποιος, ως πρώτη διδάξασα, τώρα που όλα βγήκαν στο σφυρί. Και η μάνα μου, όταν τη νεύριαζα, έλεγε: Ξιπέρασις του Μυρσινιώ τ ’ Γκαγκαμάνινα! Απέναντι από τον καφενέ στρώνονταν όλες οι γειτόνισσες και χάζευαν το πήγαινε έλα στον κεντρικό δρόμο της Αγιάσου, τότε που οι άνθρωποι λαχταρού σαν να δουν πολύ κόσμο και κίνηση στο χωριό. Το γραμμόφωνο με τις πλάκες έπαιζε Καζαντζίδη και
Μαρινέλα, με τραγούδια παθιασμένα, από τη φτώχεια και από τον ξενιτεμό. Και αν κανένας γουστάριζε, έρι χνε και τις ζεϊμπεκιές του, να πάνε κάτω τα φαρμάκια. Λίγο πιο κάτω από το σπίτι μας καθόταν η θεία μου η Δέσποινα, η δίδυμη αδερφή της μάνας μου. Μα ζεύονταν στο σπίτι της τα απογεύματα πολλές γειτόνισσες, γύρω από τη γωνιά, να τα πουν και να δουν και το φλιτζάνι του καφέ. Μια μέρα βρέθηκε εκεί ο πε θερός της, ο σπουδαίος αγγειοπλάστης, ο Αναστάσης ο Χατζηγιάννης, ο πατέρας του Γιάννη και του Ασημά κη. Καθώς χαχλαρίζαν τα πρινόξυλα στη φωτιά, αυτές μπρουμ ’τίσαν τα φλιτζάνια και πήγαν κάπου. Ο γέρος ο Αναστάσης βρήκε ευκαιρία και με μια καπλαντοβελόνα σχημάτισε σ’ ένα φλιτζάνι τον Εσταυρωμένο. Να, σε λίγο και φανήκαν οι κυράδες, με πρώτη μαστόρισσα του φλιτζανιού το Τσυριακούλ’ τ ’ Βαρούδινα. Πήρε να διαβάσει λοιπόν τα μέλλοντα να συμβούν και το μά τι της έπεσε στον Εσταυρωμένο. Θαύμα, ολοζώντανο! Έκλαιγαν, σταυροκοπιόντουσαν όλες, θύμιαζαν. Ο Αναστάσης αμίλητος παρακολουθούσε και αφού τις ά φησε να εκτονωθούν πετάχτηκε επάνω. Μωρή βλαμμέ νες, είπε με την ανατολίτικη προφορά του, εγώ χάραξα το φλιτζάνι. Πάρτε δρόμο και μην ξαναπατήσετε εδώ, γιατί θα τα πω στους άνδρες σας. Παλιουκουτιλάρις! Ε παλιουκουτιλάρις! Οι φιλενάδες όπου φύγει φύγει, μια και την άλλη μέρα θα ξανάβλεπαν το φλιτζάνι εκεί. Αυτά και άλλα ευτράπελα μου έρχονται στο νου, τώρα που η καθημερινότητα είναι πνιγμένη στο άγχος και έχουμε απομονωθεί από την επικοινωνία, μέσα στις βουβές πολυκατοικίες και στα παγωμένα χαμόγελα των ανθρώπων. Ο μαχαλάς πια δεν αντηχεί από τα γέλια και τα πειράγματα, μια και η νεολαία η περισσότερη έ χει φύγει από το χωριό ή είναι βυθισμένη στο μαγικό κόσμο των μέσων μαζικής επικοινωνίας και στα επα κόλουθα του νεοπλουτισμού. Έφυγε η νεολαία, λέμε, για μια καλύτερη ζωή. Είναι έτσι άραγε; Κι εγώ θα πω: Αεν είναι πια ο καφενές στο μαχαλά. Έχει πεθάνει ο καφετζής και το τσιράκι. Κάποιοι ξηλώσαν την παλιά τη ζωγραφιά κι ο ναργιλές με τη λατέρνα την παλιά στου παλιατζή έχουν βρεθεί το καροτσάκι. Και η πανέμορφη Αγιάσος, με το διαυγές πνεύμα των κατοίκων της, διαμαρτύρεται και παραπονιέται. Έχει όμως τον πλούτο της παράδοσης, της εργατικό τητας, χαραγμένο επάνω στα ρούσικα, στις βράκες, στα μεσάλια, στις φασιές, στις ταντέλες και στα μετα ξωτά, που είναι κρυμμένα στα σεντούκια, μέσα στα πανέμορφα πέτρινα σπίτια της, που είναι απομεινάρια της καλοδουλεμένης οικοδομής και της μαστοριάς των ανθρώπων που δε ζουν πια...
ΜΥΡΣΙΝΗ ΒΑΜΒΑΚΑ-ΧΟΥΤΖΑΙΟΥ
Η ΑΓΙΑΣΟΣ ΣΤΟ ΔΡΟΜΟ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ Αναγνωστηριακά δρώμενα και προγραμματισμός εκδηλώσεων Ακολουθώντας τις δρασκελιές του χρόνου, το Αναγνωστήριο συνεχίζει τον πολιτιστικό αμητό του και ταυτόχρονα προετοιμάζει τις καλοκαιρινές εκδη λώσεις του, που αποτελούν συνήθως την κορωνίδα των ετήσιων δραστηριοτήτων του. • Την Παρασκευή 25 Μαρτίου 2005, στις 5 μ.μ., το Αναγνωστήριο και το Δημοτικό Σχολείο Αγιάσου διορ γάνωσαν εκδήλωση για την Εθνική Επέτειο του 1821, που παρουσιάστηκε στο Κινηματοθέατρό του. Η εκδή λωση ήταν δομημένη σε δύο μέρη. Το πρώτο περιελάμ βανε απαγγελίες ποιημάτων και χορωδιακά τραγούδια και το δεύτερο πλούσιο χορευτικό πρόγραμμα. Παράλ ληλα στη γιγαντοοθόνη γινόταν προβολή εικόνων από την ιστορία της Επανάστασης. Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους ο αντινομάρχης Λέσβου Πανα γιώτης Καλλονιάτης, ο δήμαρχος Αγιάσου Χρύσανθος Χατζηπαναγιώτης, εκπρόσωπος του Λιμενικού Σώμα τος και άλλοι επίσημοι. • Το Σάββατο 16 Απριλίου 2005, στις 8 μ.μ., στο κα τάμεστο Κινηματοθέατρο του Αναγνωστηρίου η θεατρι κή ομάδα του Γυμνασίου και των Αυκειακών Τάξεων του ΤΕΕ Οινουσσών παρουσίασε την κλασική κωμωδία των Γιαλαμά - Πρετεντέρη «Μιας πεντάρας νιάτα». Η παράσταση, που δόθηκε και στο Δημοτικό Θέατρο Μυ τιλήνης την προηγούμενη μέρα, στο πλαίσιο των φετι νών Μαθητικών Αγώνων Θεάτρου, γνώρισε μεγάλη επι τυχία. Τα παιδιά ενσάρκωσαν τους ρόλους των ηρώων με πιστότητα και χάρη, ζηλευτή και από επαγγελματίες ηθοποιούς. Αξίζουν θερμά συγχαρητήρια σε όλους τους συντελεστές της υπέροχης αυτής παράστασης, η οποία είχε ανεβεί στην ίδια σκηνή και από τη θεατρική ομάδα του Αναγνωστηρίου στις 6 Αυγούστου 1969! Ένας από
τους πρωταγωνιστές της ήταν ο σημερινός διευθυντής του Γυμνασίου των Οινουσσών Παναγιώτης Κουνής, προς τιμήν του οποίου πραγματοποιήθηκε η εκδήλωση. Γνήσιο τέκνο της Αγιάσου και του Αναγνωστηρίου, εδώ και τρεις περίπου δεκαετίες μεταλαμπαδεύει τις αξίες του λαϊκού πολιτισμού στις ακριτικές Οινούσσες, δημι ουργώντας ένα πολύπλευρο εκπαιδευτικό, πολιτιστικό και κοινωνικό έργο. Συγκινημένος ο Παναγιώτης Κου νής μίλησε στον κόσμο, αναπολώντας τα παλιά και πα ροτρύνοντας τη νεολαία να μπολιαστεί με τα ευγενή ι δανικά των Αναγνωστηριακών. Μετά το πέρας της παράστασης, στον Παναγιώτη Κουνή και στη σύζυγό του Ελένη Αχλιόπτα, προσφέρθηκαν αναμνηστικά δώρα από το δήμαρχο Αγιάσου Χρύσανθο Χατζηπαναγιώτη και από τον πρόεδρο του Αναγνωστηρίου Κλεάνθη Κορομηλά, οι οποίοι, μέσα σε κλίμα έντονης συναισθηματικής φόρτισης, μίλησαν με τα καλύτερα λόγια για τον αγαπημένο παιδικό φίλο και συμμαθητή τους. Αλλά η έκπληξη ήρθε από τους ί διους τους συντελεστές της παράστασης, εκπαιδευτι κούς και μαθητές, που διάλεξαν το χώρο του Αναγνω στηρίου, για να του προσφέρουν το συμβολικό τους δώρο, επιβραβεύοντάς τον έτσι μέσα στον πολιτιστικό στίβο, στον οποίο αναδείχτηκε, και εκφράζοντας την α γάπη, το σεβασμό και την ευγνωμοσύνη τους, για τα ό σα διδάχτηκαν κι εξακολουθούν να μαθαίνουν κοντά σ’ αυτόν. Το βράδυ ο Δήμος Αγιάσου παρέθεσε δείπνο στα μέλη της αποστολής, που φιλοξενήθηκε από τη Δι οικούσα Επιτροπή του Προσκυνήματος της Παναγίας στο ξενοδοχείο «Αγία Σιών» και αναχώρησε το μεση μέρι της Κυριακής για τις Οινούσσες. • Στους φετινούς Μαθητικούς Μουσικούς Αγώνες, που έγιναν στο Ομήρειο Πνευματικό Κέντρο του Δή-
Εκδήλωση για την Εθνική Επέ τειο του 1821 (Κινηματοθέατρο Αναγνωστηρίου, Παρασκευή 25.3.2005).
μου Χίου (19 και 20.4.2005) συμμετείχε και το Γυμνά σιο Αγιάσου με τέσσερις μαθήτριες της Α ' τάξης, που όλες είναι μέλη των μουσικών τμημάτων του Αναγνω στηρίου. Συγκεκριμένα συμμετείχαν οι: Βασιλική Δη μητρίου Μαϊστρέλη και Μυρσίνη Ευστρατίου Μαγλογιάννη στην κατηγορία «Ατομική συμμετοχή σε όργανο - Ελληνική Παραδοσιακή Μουσική» (διαγωνίστηκαν στο σαντούρι) και Ευστρατία Αναστασίου Χατζηγιάν νη και Μυρσίνη Κουτσκουδή-Βουρλή στην κατηγορία «Ατομική συμμετοχή στο Ελληνικό Τραγούδι». Η τε λευταία πέτυχε σημαντική διάκριση, παίρνοντας το πρώτο Περιφερειακό Βραβείο στην κατηγορία της, αλ λά και τα άλλα παιδιά πραγματοποίησαν πολύ καλή εμφάνιση. Το γεγονός αυτό αποκτά μεγαλύτερη αξία, γιατί στο διαγωνισμό συμμετείχαν μαθητές από Μου σικά Σχολεία, στα οποία διδάσκουν καταξιωμένοι μου σικοδιδάσκαλοι, ενώ τα δικά μας παιδιά τις τρεις προηγούμενες σχολικές χρονιές είχαν μείνει χωρίς κα θηγητή μουσικής! Αυτό με τη σειρά του αποδείχνει ότι το Αναγνωστήριο όχι μόνο καλύπτει επάξια τα μαθη σιακά κενά της σχολικής εκπαίδευσης, αλλά και ότι πα ραμένει ένα μεγάλο λαϊκό σχολειό που συμβάλλει ευ εργετικά στη διαμόρφωση του ήθους και της προσωπι κότητας των παιδιών μας και αναδείχνει τις καλλιτε χνικές και τις άλλες τους δεξιότητες. Τ η ν Πέμπτη 12 Μαΐου 2005, στις 4 μ.μ., στο Κινη ματοθέατρο του Αναγνωστηρίου πραγματοποιήθηκε μέρος του Σεμιναρίου με θέμα «Η βιβλιοθήκη του Με νάνδρου», που οργάνωσε το Πανεπιστήμιο του Μιλά νου (Τμήμα Επιστήμης Αρχαιοτήτων), με τη συνεργα σία του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Παραβρέθηκαν ενενή ντα Ιταλοί φοιτητές, που διδάσκονται τόσο την αρχαι οελληνική όσο και τη νεοελληνική γλώσσα, και δεκαπέ ντε καθηγητές. Μίλησαν οι πανεπιστημιακοί: Οίιΐδορρο ΖαηοΠο του Πανεπιστημίου του Μιλάνου, με θέμα «Ο
Ο πρόεδρος του Αναγνωστηρίου Κλεάνθης Κορομηλάς προσφέρει αναμνηστικό δώρο στον τιμώμενο συγχωριανό μας Παναγιώτη Κουνή, διευθυντή του Γυμνασίου Οινουσσών, μετά το πέρας της θεατρικής παράστασης του έργου «Μιας πεντάρας νιάτα», της οποίας το 1969 ήταν πρωτα γωνιστής, ενώ εφέτος σκηνοθέτης. Στο μέσον ο δήμαρχος Αγιάσου Χρύσανθος Χατζηπαναγιώτης.
Μένανδρος και η λογοτεχνική παράδοση», Ρταποο Ροιταπ, του Πανεπιστημίου της Ακουίλας (Αηιπΐα), με θέμα «Από τον Ορέστη στο Σικυώνιο: πόλεις και ύπαι θρος», Μ&πο Γατπα^ηα, του Πανεπιστημίου «Φρειδερί κος ο Β '» της Νεάπολης (Ναροΐί), με θέμα «Ο Μέναν δρος και ο κόσμος του Έπους», και δίτηοηο Βοία, του Πανεπιστημίου της Σιένας, με θέμα «Η γλώσσα των σκλάβων από τον Αριστοφάνη στο Μένανδρο». Η φι λοξενία του Διεθνούς αυτού Σεμιναρίου αποτελεί ιδι αίτερη τιμή για το Αναγνωστήριο και αναγνώριση της προσφοράς και του πνευματικού του έργου και έγινε δυνατή χάρη στη σχετική πρόταση προς τους οργανω τές του συγχωριανού μας Ευστράτιου Παναγιώτη Πα-
Από τη θεατρική παράσταση του Γυμνασίου και των Αυκειακών Τάξεων του ΤΕΕ Οινουσσών, με το έργο των Γιαλαμά - Πρετεντέρη «Μιας πεντάρας νιάτα» (Κινηματοθέατρο Αναγνωστη ρίου, Σάββατο 16.4.2005).
πάνη, επίκουρου καθηγητή του Τμήματος Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, τον οποίο ευχαρι στούμε θερμά και ευελπ ιστού με να τον έχουμε πάντα α ρωγό και συνεργάτη στο έργο μας. • Ξεκίνησαν οι εργασίες επισκευής και συντήρησης των υποδομών που υπάρχουν στην κορυφή του λόφου Καστέλι. Μέλη και φίλοι του Αναγνωστηρίου, οι Νίκος Δαγέλης, Χαρίλαος Καρακωνσταντής, Φώτης Καλφα γιάννης, Στρατής Σταυρακέλης, Λευτέρης Καμπιρέλης, Δημήτρης Β. Μαϊστρέλης, Γρηγόρης Δελόγκος, Κώ στας Στόικος, Παναγιώτα Στόικου, Μαρία Κουντουρέ λη, Μαρία Καμαρού, Μαρία Καμάτσου, Βίκη Καμα ρού, Βασιλική Τσομπανέλη, Παναγιώτης Ιωάν. Τσάγαλος, Παράσχος Αλεπίδης, προσέφεραν αφιλοκερδώς την εργασία τους, προκειμένου να καθαριστεί και να διευθετηθεί ο χώρος, να γίνει δενδροφύτευση με κωνο φόρα που είχε προσφέρει το Δασαρχείο Λέσβου και να επισκευαστούν διάφορες φθορές που αφήνει στο πέρα σμά του ο χρόνος. Άλλοι ενίσχυσαν οικονομικά την ό λη προσπάθεια (νομάρχης Λέσβου, Γιώργος Λημναίος, Δημήτρης Καμαρός, Χρίστος Κλήμος) ή εργάστηκαν για την οργάνωση των Κυριακάτικων Εκδηλώσεων (Βασίλης Σκλεπάρης, Στέλλα Δαγέλη, Παναγιώτης Κλήμος). Το Αναγνωστήριο τους ευχαριστεί θερμά. • Το Σάββατο 14 Μαΐου 2005, το απόγευμα, έγινε ε σπερινός στο ναΰδριο του Ταξιάρχη στα Καστέλι και την επομένη, την Κυριακή των Μυροφόρων, το Ανα γνωστήριο γιόρτασε τον προστάτη άγιό του. Το πρωί έ γινε λιτάνευση της εικόνας του Ταξιάρχη με την πα ρουσία αρκετού κόσμου. Στη συνέχεια, στο Κινηματο θέατρο του Αναγνωστηρίου έγινε η καθιερωμένη αρτο κλασία. Παλιότερα τη μέρα αυτή γινόταν ο Ετήσιος Απολογισμός του έργου της Διοίκησης, αλλά τα τελευ ταία χρόνια γίνεται πλέον τις πρώτες μέρες του Γενά ρη, οπότε συγκαλείται η Ετήσια Γενική Συνέλευση των μελών του Αναγνωστηρίου. • Βρίσκεται σε εξέλιξη από πέρυσι η υλοποίηση των δύο προγραμμάτων, στα οποία εντάχτηκε το Αναγνω-
Η προμετωπίδα του δίπτυχου Προγράμμα τος του Σεμιναρίου του Πανεπιστημίου του Μιλάνου με θέμα «Η βιβλιοθήκη του Μενάνδρδου».
στήριο. Ήδη πραγματοποιήθηκε μια συνάντηση στην Αθήνα με τους εκπρόσωπους των συμπραττόντων φο ρέων του Προγράμματος «Θράκη - Αιγαίο - Κύπρος», στις 4 Δεκεμβρίου 2004, στο γραφείο του Θεόδωρου Γράμματά, καθηγητή Θεατρολογίας στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας και επιστημονικού υπεύθυνου του προ γράμματος. Συγκεκριμενοποιήθηκε το αντικείμενο της
Από την πραγματοποίηση του Σεμιναρίου του Πανεπιστημίου του Μιλάνου με θέμα «Η βι βλιοθήκη του Μένανδρου» (Κινη ματοθέατρο Αναγνωστηρίου, Πέ μπτη 12 Μαΐου 2005).
έρευνας και δόθηκαν οδηγίες για τον τρόπο πραγματο ποίησής της. Οι ερευνητικές ομάδες θα συλλέξουν υλι κό που σχετίζεται με λαϊκά δρώμενα του γεωγραφικού τους χώρου, τα οποία έχουν θεατρικό χαρακτήρα. Την Κυριακή 12 Ιουνίου 2005 έχει προγραμματιστεί η δεύ τερη συνάντηση εργασίας στην Αθήνα. Ολοκληρώνεται έτσι η πρώτη φάση του έργου (συλλογή - καταγραφή πρωτογενούς υλικού) και θα ακολουθήσει η δεύτερη φάση (συνθετική μελέτη που εντοπίζει ομοιότητες και διαφορές στα δρώμενα των τριών περιοχών και παρα γωγή έντυπων και ψηφιακών προϊόντων). • Όσον αφορά τα Ολοκληρωμένα Προγράμματα Ανάπτυξης Αγροτικού Χώρου (Ο.Π.Α.Α.Χ.), έχει ήδη γίνει μια σημαντική προεργασία, υπήρξε όμως μια εκ κρεμότητα με την υπαγωγή μας ή μη σε απαλλακτικό καθεστώς Φ.Π.Α., πράγμα που καθυστέρησε την έναρξη υλοποίησης των δράσεων. • Ξεκίνησε ήδη ο προγραμματισμός των εκδηλώσε ων της 3ης Συνάντησης, η οποία θα πραγματοποιηθεί την περίοδο του φετινού Δεκαπενταύγουστου. Την πρώτη χρονιά φιλοξενήθηκαν επίλεκτα παραδοσιακά μουσικοχορευτικά τμήματα απ’ όλη τη Λέσβο. Πέρυσι προστέθηκε η συμμετοχή του Παραρτήματος Λήμνου του Αυκείου Ελληνίδων και ρεμπέτικου σχήματος από την Αθήνα. Φέτος θα φιλοξενηθούν σχήματα και από άλλες περιοχές της Ελλάδας, όχι αποκλειστικά παρα δοσιακά, αλλά και νησιώτικα, ρεμπέτικα και λαϊκά. Έτσι το πρόγραμμα θα είναι ποικίλο και εξαιρετικά εν διαφέρον. Η σχετική εισήγηση του Προκόπη Μαϊστρέ λη, γενικού γραμματέα του Αναγνωστηρίου και οργα νωτικού υπεύθυνου της Συνάντησης, στο Διοικητικό του Συμβούλιο έγινε ομόφωνα δεκτή. Το μοναδικό πρόβλημα είναι η εξασφάλιση των απαραίτητων κονδυλίων, γιατί εκδηλώσεις τέτοιου βεληνεκούς είναι πο λυέξοδες και προϋποθέτουν γενναία χρηματοδότηση. •Πέρυσι το Υπουργείο Αιγαίου και Νησιωτικής Πο
λιτικής μείωσε κατά 10.000 € την ετήσια επιχορήγηση του Πνευματικού μας Κέντρου (από 40.000 σε 30.000 €) και φέτος δεν έδειξε ακόμα τις προθέσεις του. Για το λό γο αυτό, το Διοικητικό Συμβούλιο του Αναγνωστηρίου ξεκίνησε μια προσπάθεια εύρεσης άλλων πηγών χρημα τοδότησης, για να μπορέσει να συνεχίσει απρόσκοπτα το πλούσιο πολιτιστικό του έργο. Έτσι, στις 15 Απριλί ου 2005 αντιπροσωπεία του Διοικητικού Συμβουλίου, με επικεφαλής τον πρόεδρό του Κλεάνθη Κορομηλά, πραγματοποίησε προγραμματισμένη επίσκεψη στο γρα φείο του νομάρχη Αέσβου Παύλου Βογιατζή και του έ θεσε το αίτημα της οικονομικής στήριξης των δραστη ριοτήτων του. Ο νομάρχης δεσμεύτηκε για τη διάθεση 10.000 € για την κάλυψη μέρους των εξόδων της φετι νής Συνάντησης Μουσικοχορευτικών Σχημάτων και 3.000 € για την εκτέλεση εργασιών επισκευής και συ ντήρησης των υποδομών της κορυφής του Αόφου Κα στέλι. Επίσης, σε συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλί ου Αγιάσου, ζητήθηκε η αύξηση του ποσού που διατίθε ται κάθε χρόνο από το Δήμο για τη συνδιοργάνωση της Συνάντησης. Τέλος, καταβάλλεται προσπάθειά για εξα σφάλιση χορηγιών από διάφορους φορείς. •Το Αναγνωστήριο θα συνεχίσει να ποτίζει τον κή πο του λαϊκού πολιτισμού και να τον κάνει να καρπίζει. Το έκανε σε καιρούς πολύ χαλεπούς για το λαό και τον τόπο. Δεν υπάρχει περίπτωση να μην το κάνει σή μερα. Αλλά είναι και μεγάλο εθνικό, ηθικό και πολιτι κό χρέος της Πολιτείας, και στη συγκεκριμένη περί πτωση του Υπουργείου Αιγαίου και Νησιωτικής Πολι τικής, να υδροδοτεί αφειδώλευτα έναν τέτοιο μπαξέ, για να βλασταίνουν τα λουλούδια της αντίστασης και της ελπίδας, που θα απαλύνουν την ξεραΐλα του σημε ρινού πολιτιστικού τοπίου, όπου κυριαρχούν τα ζιζά νια που σπέρνει η ξένη και η ντόπια υποκουλτούρα. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Μ ΙΧ. ΚΟΥΤΣΚΟΥΔΗΣ
Η λιτάνευση της εικόνας του Τα ξιάρχη Καστελιού το πρωί της Κυριακής των Μυροφόρων 15 Μαΐου 2005.
ΣΤΡΑΤΗΣ Π Α Ν ΑΓΙΩ ΤΗ ΤΖΙΝΗ Σ Ο άνθρωπος της πολυσχιδούς δράσης και της μεγάλης προσφοράς
γεγονότων που σχετίζονται με την Αγιάσο και ό χι μόνο, επισκεφτήκαμε την 1 του Απρίλη του 2004, ημέρα Πέμπτη, στο διαμέρισμά του, στην ο δό Ασπασίας 69, στο Χολαργό, το Στρατή Πανα γιώτη Τζίνη και του πήραμε συνέντευξη. Συμπλη ρωματικά και διευκρινιστικά στοιχεία ζητήσαμε κατά τη δεύτερη επίσκεψή μας στις 13 του Ιούνη του 2005. Ο Στρατής Τζίνης, ενενηντατριάχρονος σήμερα, υπηρέτησε την ιδιαίτερη του πατρίδα από διάφορες θέσεις και την ωφέλησε ποικιλοτρόπως, κατά κοινή ομολογία, ακόμη και κατά τους χαλε πούς καιρούς του ανοίκειου και επιζήμιου εθνικά ναρθηκισμού του δημοκρατικού πολιτεύματος. Βασικά χαρακτηριστικά του η εργατικότητα, η προθυμία, ο ενθουσιασμός, η εντιμότητα, η τόλ μη, η κοινωνικότητα, το ασίγαστο πάθος για το λαϊκό πολιτισμό και η έντονη διάθεσή του για προβολή του τόπου...
ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ « Γ εν ν ή θ η κ α στην Αγιάσο στις 10 Σεπτεμβρί ου 1912. Ο πατέρας μου Π αναγιώτης ήταν τσα γκάρης και ήταν γιος του Προκόπη Τζίνη. Η μητέ ρα μου λεγόταν Μ αρία Μουτζουρέλη. Νουνά μου
... .-1
Σ υ νεχίζο ντα ς την προσπάθεια καταγραφής
Αναμνηστική φωτογραφία φίλων (18.1.1928). Διακρίνονται, από αριστερά: Στρατής Γιάννη Χατζηβασιλείου (Μπαλώτης), Πάνος Βασ. Τζανής, Στρατής Αημητρ. Δούκαρος, Νικό λαος Γεωργ. Βουνάτσος (μπροστά), Στρατής Παν. Τζίνης και Μιχάλης Παν. Χατζηπαναγιώτης (Σκανταλιάρης). (Τη φωτογραφία παραχώρησε η Φιλίτσα Σταυρακέλη-Σκλεπάρη)
ήταν η πολύ καλή ράφτρα του χωριού Ειρήνη Αρβανιτέλη. Το τσαγκαράδικο ο πατέρας μου το είχε στην Μ πουτζαλιά, απέναντι από το σπίτι μας. Απασχο λούσε και έναν κάλφα, το Στρατή Χρυσή, που ήταν γνωστός πιο πολύ με το παρατσούκλι «Κατζάλ’». Ή ταν επιδέξιος τεχνίτης και έκανε λογιώ λογιώ παπούτσια, εργατικά, μποτίνια, παντόφλες. Εια-
Ανύψωση στύλων ηλεκτροφω τισμού με τη βοήθεια δίκρα νων. Κεραμικό του Εργαστη ρίου των αδελφών Χατζη γιάννη, που βρίσκεται στην «Ιδιωτική Λαογραφική Συλ λογή Στρατή Τζίνη».
σκεπτόταν τα χωριά, τα σαββατοκύριακα, και που λούσε το εμπόρευμά του. Τον εκτιμούσαν, γιατί ή ταν καλός άνθρωπος. Πήγαινε στην Καλλονή, ό που γνωρίστηκε με τους κατοίκους. Εδώ μάλιστα έ κανε και έναν κουμπάρο. Πήγαινε επίσης και στα χωριά της Γέρας. Εδώ γνωρίστηκε και με το αφε ντικό Σουρλάγκα, που είχε το βυρσοδεψείο, το τα μπακαριό. Παράλληλα έκανε και μια άλλη δουλειά ο πατέρας μου. Έ παιρνε τα δέρματα των ζώων που σφάζονταν στην Αγιάσο και τα πήγαινε στο Πέρα μα, στην επιχείρηση. Εγώ δεν ακολούθησα το επάγγελμα του πατέρα μου. Το ακολούθησε όμως ο αδερφός μου, ο Δημη τρός, που ήταν μεγαλύτερος από μένα. Αυτός ήταν πολύ μερακλής. Άμα έκανε παπούτσια και τα έβαζε στη ζυγαριά, το βάρος τους ήταν ακριβώς το ίδιο. Ο αδερφός μου παντρεύτηκε την Αμερισούδα Τάλιου. Συνέχισε την οικογενειακή παράδοση στο ίδιο τσα γκαράδικο, που ήταν, όπω ς είπα, στην ωραία Μπουτζαλιά, κοντά στο σπίτι του δασκάλου Χ ρι στόφα Χατζηπαναγιώτη, στη γωνία. Μετά ο αδερ
Αναμνηστική φωτογραφία τραβηγμένη στο Συνοδικό του Ιερού Ναού της Παναγίας Αγιάσου. Διακρίνονται, από α ριστερά, καθήμενος Πάνος Ευαγγελινός (φαρμακοποιός), Νικόλαος Παπουτσέλης (πρωτοπρεσβύτερος) και Βασίλει ος Κεραμιδάς (Βατίτ’κου). Όρθιοι: Στρατής Τζίνης και Μενέλαος Ηλιογραμμένος. (Από τη Συλλογή Γιάννη Χατζηβασιλείου)
Ο Στρατής Τζίνης και η κινηματογραφική μηχανή του, που και αυτή αποτελεί έκθεμα της Ααογραφικής Συλλογής του.
φός μου τα παράτησε και τελικά συνταξιοδοτήθηκε ως υπάλληλος της ΔΕΗ. Από τότε που δούλευα στον Αλαμανέλη, τον είχα πάρει στο μηχανοστάσιο. Εγώ δεν έμαθα την τέχνη του πατέρα μου. Πή γαινα στο τσαγκαράδικο, για να ξεκαρφώνω ή για να ισιώνω «καρφέλια». Είχα κλίση στη ζωγραφική. Είχα μάλιστα και ένα τρίποδο και το έστηνα απένα ντι από το μαγαζί μας, όπου υπήρχε άδειος χώρος. Ανεβαίνοντας ο Ξενοφώντος Σουσαμλής, ο γνωστός Ξινόφ’ς, με έβλεπε και έλεγε στον πατέρα μου: Ρε, τι θέλ’ς τσι του βάζ’ς του μουρό στου π α π ’τσίδ’κου; Εν του βλέπ’ς τούτου; Και έδειχνε το τρίποδο. Πήγα στο Δημοτικό Σχολείο Αγιάσου και είχα δασκάλους το Στυλιανίδη, το Φωτεινέλη, το Λιάκα το. Μετά φοίτησα στο Ημιγυμνάσιο και είχα καθη γητές το Νουλέλη, τον Κύπριο, το Σκούνιογλου. Πή
γα μόνο στην πρώτη τάξη και θυμάμαι τους συμμα θητές μου Παναγιώτη Τζανή και τον αυτοκινητιστή Στρατή Δούκαρο. Τα γράμματα δεν τα ήθελα. Με τραβούσαν οι μηχανές. Πήγαινα λοιπόν στο σταθμό του Ηλεκτροφωτισμού της Αγιάσου, παρακολου θούσα και μάθαινα. Θυμάμαι τους μηχανικούς, τον Πάρη Λεωνιδότωυλο, το Στέλιο, καθώς και τον ηλε κτρολόγο Παναγιώτη, που τον έλεγαν Νυχτερίδα. Ο σταθμός παραγωγής ρεύματος ήταν σε αποθή κη, δίπλα στου Κακλαμάνου, στο στενό που οδη γούσε στο σπίτι του Χρίστου Χατζηκομνηνού, της Μπίλιας. Ή ταν μια εγγλέζικη μηχανή Κάμπελ με γεννήτρια. Πήγαινα κάθε βράδυ και λάδωνα, αλλά έκανα και άλλες δουλειές, γιατί με εμπιστευόντουσαν, π α ρ ’ όλο που οι μηχανές αυτές δούλευαν με δυο λουριά και ήταν επικίνδυνες. Προηγουμένως ο σταθμός ήταν κοντά στην Αγορά, δίπλα στο σπίτι του Δημητρού Καραμάνου, όπου υπήρχε μια απο θήκη, ένα μαγαζί. Εκεί λειτούργησε η πρώτη μηχανή. Πήγαινα μαζί με τον Παναγιώτη, τη Νυχτερί δα. Σηκώναμε σκάλες και κάναμε εγκαταστάσεις. Ό ταν είδε ότι είχα προχωρήσει, με άφηνε μόνο και σιγά σιγά άρχισα να κάνω και εγώ μικροεγκαταστάσεις. Ανάδοχος του Ηλεκτροφωτισμού στην Αγιάσο ή ταν η Βάνα, κόρη του γιατρού Στρατή Δούκαρου και σύζυγος του δικηγόρου Στρατή Αλαμανέλη. Πρέπει να σημειώσω πως για ένα μικρό χρονικό διάστημα πήγα και στη Μυτιλήνη, στο Ηλεκτρολογικό Κατά στημα του Διονύση Χατζή, που ήταν καλός άνθρω πος και είχε συνεργείο με ηλεκτροτεχνίτες. Μετά με φώναξαν στον Ηλεκτροφωτισμό της Καλλονής, ό που και εργάστηκα επί δυο χρόνια. Εδώ υπήρχε μη χανή που λειτουργούσε για τον Ηλεκτροφωτισμό,
Οι τρεις καλοί φίλοι, ο καρνάβαλος Βασίλης Χατζηπανα γιώτης (Σκανταλιάρης), ο Στρατής Τζίνης και ο στιχουργός-σατιρογράφος Μενέλαος Καμάτσος, (δεξιά). (Περίβολος Αγίας Τριάδας. Φωτογραφία Α. Χουτζαίου, 2.9.1987)
αλλά και για το άλεσμα των σιτηρών. Ή ταν του Συ μεών Πρασακάκη, ο οποίος αργότερα έγινε και κου μπάρος μου, με πάντρεψε. Κουμπάρα μας έγινε και η Χρυσούλα, η κόρη του Στρατή και της Βάνας Αλα μανέλη. Με τη μεσολάβηση του Στρατή Δούκαρου, ο οποίος είχε μάθει για μένα, ήρθα ως ηλεκτροτεχνί-
Από τη λιτάνευση της εικόνας του Προφήτη Ηλία. Προηγεί ται το κουβούκλιο... Πρωτοπο ρούν, από αριστερά, ο ιερο ψάλτης Προκόπης Λιγέλης, ο κεραμίστας Νίκος Κουρτζής, ο Στρατής Τζίνης, η πισωγυρίζουσα Ελένη Κουρτζή και μπροστά της η Μαρία Δημη τρίου Αγρίτη... Ακολουθούν οι καβαλαραίοι, ο Κωνσταντί νος Βάρος, ο πατέρας του Γιάννης και οι άλλοι... (Τη φωτογραφία παραχώρησε η Αικατερίνη Γιάννη Βάρου)
της στην Αγιάσο. Άμα ανακοίνωσα στον Πρασακάκη πως θα φύγω, στενοχωρέθηκε πολύ και έκλαψε. Στην Αγιάσο είχα την ευκαιρία να συνεργαστώ με ό λους όσοι υπηρέτησαν στον Ηλεκτροφωτισμό, από διάφορες θέσεις. Θυμάμαι τον εισπράκτορα Μ ιλτιά δη Σκλεπάρη, τους μηχανικούς Γιώργο Τσάκωνα και Στρατή Αλτιπαρμάκη ή Ρουγίδ’, που ήταν και μουσικός, τους βοηθούς Δημητρό Τζίνη και Ηλία Μακρέλη ή Ψυρκούδη, καθώς και άλλους. Ή μουνα πρακτικός, δεν είχα τελειώσει τεχνική σχολή. Τοποθετήθηκα όμως ως ναύτης το 1932 στο πολεμικό «Ή φαιστος», από το οποίο πήρα και α πολυτήριο. Εδώ γεμίζαμε τις μπαταρίες για τα υ ποβρύχια. Το σκάφος αυτό ήταν αγκυροβολημένο στο λιμάνι του Πειραιά. Ό ταν απολύθηκα, επέστρεψα στην Αγιάσο και άρχισα να δουλεύω πάλι στου Αλαμανέλη. Εντωμεταξύ χτιζόταν στην Καρυά η γνωστή Ηλεκτρομη χανή, η οποία τέλειωσε το Μάιο του 1936. Οφείλω να πω ότι δεν πήρα μέρος στον Ελληνοϊταλικό π ό λεμο, γιατί δε με επιστράτευσαν. Πολύ αργότερα έ δωσα εξετάσεις στην Αθήνα και έλαβα άδεια ηλε κτροτεχνίτη. Ως το 1963 ήμουνα υπάλληλος του Αλαμανέλη στον Ηλεκτροφωτισμό. Από το 1963 ως το 1970 εργάστηκα έχοντας άδεια εργοδηγού. Ή μουνα υπεύθυνος για όλο το δίκτυο της Αγιάσου, του οποίου έφτιαξα και τις εγκαταστάσεις. Υπήρχε στην Αγιάσο Γραφείο της ΔΕΗ, με προϊστάμενο ε μένα και με γραμματέα το Δημητρό Καραμάνη. Από το 1970 έως το 1974 ήμουνα δήμαρχος της Αγιάσου. Με κάλεσε επί Χούντας ένας ανώτερος α ξιωματικός της Χωροφυλακής, ο οποίος είχε καλέσει προηγουμένως και άλλους, και μου είπε: Θέ λουμε δήμαρχο. Του είπα ότι εγώ είμαι αγράμμα-
Από την επικάλυψη το 1972 μέρους του χειμάρρου Απέ σου, επί δημαρχίας Στρατή Τζίνη.
τος, ότι είμαι υπάλληλος της ΔΕΗ. Στο διάλογο με έβλεπε κρύο και ασκούσε πίεση. Το θέμα της ΔΕΗ είπε ότι θα το ρυθμίσει αυτός. Από τώρα, μου είπε, είσαι δήμαρχος. Του απάντησα ότι πρώτα πρέπει να εξηγηθούμε. Θα αναλάβω, αλλά θα δώσετε λεφτά, για να κάνουμε έργα στην Αγιάσο. Έ τσι δέχτηκα. Ως δήμαρχος επικάλυψα αρχικά το χείμαρρο Απέσο, από το παρεκκλήσι περίπου της Αγίας Π α ρασκευής έως την Αγία Σωτήρα, ο οποίος περνώ ντας μέσα από το χωριό αποτελούσε εστία μόλυν σης. Αργότερα προχώρησα από το γεφύρι του Νε κροταφείου προς τα κάτω. Προχωρούσα συστημα τικά. Διανθίζαμε και καθαρίσαμε με προσωπική εργασία το δρόμο από το Σανατόριο ως τον Ψωριάρη, ο οποίος βοηθούσε στην αξιοποίηση των γύ ρω περιοχών, από το Κ αγιάνι μέχρι τα Άντρια. Ανακαίνισα το Δημοτρικό Ελαιοτριβείο. Δημιούρ γησα ομάδα Προσκοπισμού, καθώς επίσης και Φ ι λαρμονική. Ενδιαφέρθηκα για τις καρναβαλικές
Από την οργάνωση των Γ' Χριστοφίδειον (9.8.1959). Στο μικρόφωνο ο ευεργέτης Γεώργιος Χριστοφίδης, δεξιά του ο Στρατής Τζίνης, πίσω του ο αθλητής Αρης Κουζέλης, δεξιά του ο δάσκαλος Πολύδωρος Πρινίτης και ο γραμματικός του Αήμου Μιχάλης Γαλετσέ λης, με τα χαρτιά στο χέρι... (Τη φωτογραφία παραχώρησε ο Πολύδωρος Πρινίτης)
εκδηλώσεις, των οποίων την οργάνωση μετά από το Αναγνωστήριο «η Ανάπτυξη» ανέλαβε για κά ποιο χρονικό διάστημα ο Δήμος Αγιάσου, καθώς και για την τουριστική αξιοποίηση του τόπου. Αναβιώσαμε το έθιμο να πηγαίνουν καβαλάρηδες στον Προφήτη Ηλία και ο κόσμος να τους περιμένει κατά την επιστροφή τους στον Απέσο. Επίσης, στις 22 Σεπτεμβρίου 1973, αναπαραστήσαμε με επιτυχία τον παραδοσιακό αγιασώτικο γάμο, τον οποίο είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν και πολλοί ξένοι τουρίστες, που Επισκέφτηκαν το νησί μας. Για την ε πιτυχία αυτής της αναπαράστασης βοήθησαν πάρα πολλοί. Ανάμεσά τους και οι μουσικοί μας, με πρω τοπόρο το βιολιστή Χαρίλαο Ρόδανο. Συνεργείο της τηλεόρασης κινηματογράφησε την όλη τελετή με τα ενδιαφέροντα έθιμα της παλιάς εποχής. Συνέβαλα στην ίδρυση του Λαογραφικού Συλλό γου Αγιάσου «η Παράδοση» το 1973, του οποίου διατέλεσα και πρόεδρος. Κύριος στόχος η διατήρη ση, η αναβίωση και η προβολή εθίμων του τόπου μας, όπως είναι το Καρναβάλι, η Περικεφαλαία, η Σούσα, αλλά και άλλες πνευματοκαλλιτεχνικές δρα στηριότητες, όπως είναι οι θεατρικές παραστάσεις. Επί είκοσι πέντε χρόνια, από το 1964 - 1989, υ πηρέτησα ως Επίτροπος στην Εκκλησία της Π ανα γίας. Συνεργάστηκα αρμονικά και αποδοτικά με τον πρωτοσύγκελο και μετέπειτα μητροπολίτη Ιά κωβο, με τους ιερείς, με τους επιτρόπους. Κατά την περίοδο αυτή έγιναν πολλά, το Ξενοδοχείο, το Πνευματικό Κέντρο, η δενδροφύτευση της αυλής της Εκκλησίας, το Βυζαντινό Μουσείο, όπου είχα έναν καλό και τίμιο άνθρωπο, το Στρατή Καλυφό, το Λ αϊκό Μουσείο, που εγκαινιάστηκε το 1982 και που στεγάζεται κάτω ακριβώς από το Βυζαντινό
Ο αρχιμουσικός Παναγιώτης Ψαριανός και η σύζυγός του Μαρικούλα στο παραγώνι της αναπαράστασης του παρα δοσιακού αγιασώτικου σπιτιού.
Μουσείο, η διευθέτηση και η ταξινόμηση του αρ χειακού υλικού, η καταγραφή των κειμηλίων. Ε πί σης πραγματοποιήθηκε η γεώτρηση στο Χάνι, σε βάθος 35 μέτρων, που έδωσε νερό στην εκκλησία. Το μαγαζί που είχε ο Κωνσταντής Μαϊστρέλης, η Αφατσιά, έγινε δεξαμενή διαστάσεων 4 x 4 μέτρα. Επίσης μπορούμε ν ’ αναφέρουμε την τοποθέτηση καλοριφέρ στο ναό, το φωτισμό του κωδωνοστασί ου, της αυλής και του εσωτερικού του ναού, καθώς και την αξιοποίηση του χώρου κάτω από το Συνο δικό, που λειτουργούσε παλαιότερα ως κρύπτη. Υπηρεσίες πρόσφερα και από άλλες θέσεις, ό ντας μέλος διαφόρων Επιτροπώ ν, όπω ς του Χατζησπύρειου Κληροδοτήματος. Έ κανα και τρία χρόνια, από το 1968 - 1970, πρόεδρος του Ελαιουργικού Πιστωτικού Συνεται ρισμού Αγιάσου. Κατόρθωσα να αυξήσω τα πιε στήρια και από πέντε να τα κάνω εφτά. Επί είκοσι εφτά περίπου χρόνια, από το 1946 -
Ο Στρατής Τζίνης ως πρόε δρος του Ελαιουργικού Πι στωτικού Συνεταιρισμού Αγιάσου επιδεικνύει τη νέα ελαιοσυλλεκτική μηχανή, το γνωστό «σκαντζόχοιρο». (Από τη Συλλογή Γιάννη Χατζη βασιλείου)
1973, είχα συνεταιρικά με τον Αλαμανέλη την επι χείρηση του Κινηματογράφου. Ή ταν, βέβαια, στο όνομα της συζύγου μου Σαπφώς, γιατί εγώ ήμουνα υπάλληλος της ΔΕΗ. Χειμερινός κινηματογράφος ήταν ο « Ολυμπος», σε ακίνητο του Στέφανου Βρα νιάδη. Θερινός κινηματογράφος ήταν η «Όασις», που λειτουργούσε σε χώρο του Κήπου της Πανα γίας. Βοηθούσαν ο Νίκος Τσεσμελής ως μηχανικός, ο Γρηγόρης Ψ αρρός ή Χαντράλης ως τιτλαδόρος, η σύζυγός μου Σαπφώ ως ταμίας και ο Ηλίας Μα κρέλης ή Ψυρκούδης στην είσοδο. Ενδιαφέρθηκα και για τον αθλητισμό. Επί δε καπέντε χρόνια ήμουνα πρόεδρος του Αθλητικού Ποδοσφαιρικού Συλλόγου «Όλυμπος». Συνεργά στηκα στενά με το μεγάλο ευεργέτη, ομογενή που έ μενε στη Νέα Υόρκη, Γεώργιο Δημητρίου Χ ριστο φίδη. Μου έλεγε: Εσύ θα επιστατείς, δε θα δουλεύ εις, δε θα σκάβεις, και εγώ θα πληρώνω, για να γί νει το Γυμναστήριο. Έ γινε απαλλοτρίωση των γύ ρω χώρων και επέκταση. Έ γιναν οι κερκίδες, τα καινούρια αποδυτήρια με ύδρευση του Χριστοφίδειου Δημοτικού Γυμναστηρίου. Το αθλητικό σω ματείο δεν περιοριζόταν μόνο στον αθλητισμό, άλλ’ έκανε και άλλες εκδηλώσεις. Ανεβάσαμε στη σκηνή και θεατρικά έργα. Σκηνοθέτης ήταν ο Ηλίας Μακρέλης ή Ψυρκούδης. Όταν έφυγα από την Εκκλησία, άρχισε να με βα σανίζει η ιδέα της ίδρυσης ιδιωτικής λαογραφικής συλλογής, με εκθέματα κυρίως τοπικής βιοτεχνίας και λαϊκής τέχνης. Στην προσπάθεια αυτή με βοήθη σαν κάποιοι χωριανοί, που μου χάρισαν αρκετά είδη. Ξόδεψα όμως και πολλά χρήματα, για ν ’ αγοράσω ή
Ο διευθυντής του περιοδικού παίρνει συνέντευξη από το Στρατή Τζίνη την 1.4.2004. Παρακάθηται η σύζυγός του Σαπφώ, το γένος Παναγιώτη Κουτσκουδή.
για να φτιάξω είδη που έχουν πια εκλείψει. Ρώτησα για τη χρήση και λειτουργικότητα του κάθε αντικειμέ νου και συγκέντρωσα χρήσιμες πληροφορίες, που τις έχω καταχωρίσει σ’ ένα πολυσέλιδο βιβλίο. Η συλλο γή αυτή, που στεγάζεται σε οίκημα της συζύγου μου στην είσοδο του χωριού, στην Καρυά, άρχισε να λει τουργεί από τις 16 Μαρτίου του 1990. Την επισκέ πτονται πολλοί ντόπιοι και ξένοι χωρίς εισιτήριο και εκφράζουν τα θερμά τους συγχαρητήρια. Στις 17 Οκτωβρίου 1943 παντρεύτηκα τη Σαπ φώ Παναγιώτη Κουτσκουδή και το 1949 γεννήθηκε ο γιος μας Παναγιώτης, ο οποίος σπούδασε μηχανολόγος-ηλεκτρολόγος μηχανικός στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Είναι παντρεμένος με τη δ ι κηγόρο Ντίνα Παπαγιάννη και έχουν ένα γιο, το Στρατή, μαθητή Γυμνασίου σήμερα».
Πολλοί, δικοί μας και ξένοι, επισκέπτονται τη Λαογραφι κή Συλλογή, όταν είναι ανοι χτή. Στη φωτογραφία εικονί ζεται, ανάμεσα στους επισκέ πτες, και ο γκαρδιακός φίλος του Στρατή Τζίνη και αεί μνηστος συνεργάτης μας στιχουργός-σατιρογράφος Μενέ λαος Καμάτσος (Αύγουστος 1990). (Τη φωτογραφία είχε παραχωρή σει ο Μενέλαος Καμάτσος)
Α Ε Σ Β Ι Α Κ Α Α Ρ Χ Ε Ι Ο ΑΙΦ ΙΚΑ Σ Υ Μ Μ ΕΙΚ ΤΑ Εξώδικη δήλωση αγοραπωλησίας ελαιοκτήματος του 1924 Τ ο παρακάτω δημοσιευόμενο δικαιοπρακτικό έγγραφο, διαστάσεων 27,5 χ 21 εκ., που μας παραχώρη σε ο Δημήτριος Χαράλαμπου Καμαρός, συντάχτηκε στην Αγιάσο στις 21.8.1924 από το μάρτυρα Μιχαήλ Παναγιώτη Κουλαξιζέλη (1882 - 1955), κτηματία, αδερφό του ιστορικού Ευστρατίου Κουλαξιζέλη ή Κακάβη. Δεύτερος μάρτυρας ο Παναγιώτης Ευστρατίου Κοντανέλης. Συμβαλλόμενοι ο Ιωάννης Νικολάου Κουρουμηλάς (Κορομηλάς) και η Βλουτίνα Προκοπίου Μαμώλη, δεύτερη σύζυγος του υποδηματοποιού Παναγιώτη Ευστρατίου Καπτανέλη (Καπτανή). Αφορά τεμάχιο ελαιοκτήματος που βρίσκεται στη θέση Ηρακλή ή Χατζή Μουσταφά της περιφέρειας Ιππείου και που συνορεύει με τα κτήματα του Γεωργίου Ιω άννη Σκλεπάρη ή Θείου, γνωστού καρνάβαλου, και της Λούσης (Λουκίας, ιδιωματικά Λ ο νσ ') Δημητρίου Γλεζέλη. Ο συντάκτης ακολουθεί το καθαρευουσιάνικο τυπικό των δικαιοπρακτικών εγγράφων. Τα κάποια σφάλματά του, ορθογραφικά και εκφραστικά, εύκολα μπορεί να τα επισημάνει ο αναγνώστης.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Η εξώδικη δήλωση αγοραπωλησίας ελαιοκτήματος που συντάχτηκε στην Αγιάσο στις 21.8.1924.
Η Α Γ ΙΑ Σ Ο Σ ΚΑΙ Ο Τ Ο Υ Ρ Ι Σ Μ Ο Σ ΤΗΣ Ε ν δ ι α φ έ ρ ο υ σ ε ς σ κ έ ψ ε ις , ιδέες και π ρ ο τ ά σ ε ι ς Τ η ν αφορμή για τις παρακάτω σκέψεις και προτάσεις μου την έδωσε ένα πρόσφατο ταξίδι μου στην Αυστρία. Εμείς οι Έλληνες διαρκώς παραπονιόμαστε ότι ο τουρισμός μας φθίνει και ψάχνουμε διαρκώς τις αιτίες, χωρίς παράλληλα να προσπαθούμε να προ βάλλουμε τις ομορφιές, τις αξίες και τα θαυμάσια ^προϊόντα της χώρας μας, με τον κατάλληλο τρόπο. Στην Αυστρία λοιπόν ένας πανέξυπνος χωρικός με τις κατάλληλες κοινοτικές ενισχύσεις, από τα πάμπολλα προγράμματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έ στησε την εξής απλούστατη επιχείρηση: Με μερικές άμαξες που σέρνουν δυο δυνατά άλογα και χωρούν γύρω στα είκοσι άτομα η καθεμιά, παίρνει τους του ρίστες και, αφού τους κάνει μια βόλτα στην πανέ μορφη πραγματικά φύση του χωριού του, τους φέρ νει τελικά στο υποστατικό του (μια όμορφη ξύλινη κατασκευή στην άκρη του χωριού, δίπλα στο αλπικό δάσος) και εκεί τους κερνά ένα είδος τσικουδιάς δι κής του παρασκευής. Κατόπιν, κατά τη διάρκεια του καφέ της ξεκούρασης, παίζει ο ίδιος στο ακορντεόν παραδοσιακή μουσική της Αυστρίας και παρασύρει τους τουρίστες να συμμετέχουν στην όλη εκδήλωση, δημιουργώντας μια καταπληκτική ατμόσφαιρα κε φιού. Ο τελικός λογαριασμός, τον οποίο πληρώνουν όλοι ευχαρίστως, είναι γύρω στα 20 ευρώ το άτομο. Η εκδήλωση αυτή συμπεριλαμβάνεται σε όλους τους τουριστικούς οδηγούς του Τιρόλο της Αυστρίας και έτσι ο πανέξυπνος, όπως είπα, χωρικός προβάλλει το χωριό του, τη χώρα του και ενισχύει με δυο τρεις χιλιάδες ευρώ την ημέρα το... πενιχρό του εισόδημα. Ιδού λοιπόν «πεδίον δόξης λαμπρόν» για κάποιο φορέα (π.χ. το Δήμο μας ή κάποιον άλλο σύλλογο ή α κόμα και ιδιώτη) να οργανώσει κάτι ανάλογο, που να συμβαδίζει με το περιβάλλον, την παράδοση και τις ι διαίτερες συνθήκες, που επικρατούν σε κάθε περιοχή. Στην Αγιάσο για παράδειγμα θα μπορούσε να στηθεί μια τουριστική προβολή του μοναδικού σε α ξία προϊόντος μας, του λαδιού, με την εξής, δειγματικά αναφέρομαι, μορφή: Σε μια κατάλληλα οργανω μένη αίθουσα (το πολύκεντρο, τέως ελαιοτριβείο, εί ναι ο πιο κατάλληλος και φυσικός χώρος για τέτοιου είδους εκδήλωση) θα μπορούσε να ξεκινά η παρου σίαση της όλης διαδικασίας παραγωγής του λαδιού. Ας γίνω λίγο πιο παραστατικός και συγκεκριμένος. Σε μια γιγαντοοθόνη παρουσιάζεται η συγκομιδή της ελιάς μέσα στον ελαιώνα με τον παλιό παραδοσιακό τρόπο (γυναίκες με παραδοσιακές βράκες μαζεύουν
τις ελιές στα καλάθια, οι άντρες ραβδίζουν, τσουβα λιάζουν, φορτώνουν κτλ.) Από την εικονική πραγμα τικότητα μεταφερόμαστε κατόπιν στη ρεαλιστική πραγματικότητα, όπου σε μια γωνιά της αίθουσας έ χει στηθεί ένα παλιό πιεστήριο (μπασκί), φορτωμένο με πανιά της σύνθλιψης και όλα τα σχετικά εξαρτή ματα (πουλήμια κτλ.). Σε μια άλλη γωνιά έχει στηθεί ένα πρόχειρο «κλουσταριό», όπου μια γυναίκα δεί χνει, πώς κλώθεται η γιδότριχα, ενώ πιο δίπλα ένας άντρας στον όρθιο αργαλειό δείχνει παραστατικά, πώς υφαίνεται το νήμα, για να γίνει «τσ’πί». Πιο πέ ρα ένας άλλος δείχνει παραστατικά την τέχνη της κα λαθοπλεκτικής και τη διαδικασία κατασκευής της τέμπλας. Θα μπορούσε να προστεθεί στην όλη διαδικα σία και πλήθος άλλων στοιχείων σχετικών με την ε λαιοπαραγωγή και τέλος παρουσιάζουμε στους του ρίστες, που παρακολουθούν την όλη εκδήλωση, το τε λικό προϊόν σε μια καλαίσθητη συσκευασία (π.χ. σε μ πουκα λά κι με το σχήμα της Λέσβου) και όσοι επι θυμούν θα μπορούν να προμηθεύονται και μερικά μπουκαλάκια για ενθύμια και δώρα. Επειδή η Αγιάσος δεν είναι τόπος παραμονής του ριστών, ελλείψει θάλασσας, θα μπορούσε να οργανω θεί η επίσκεψη των τουριστών και των ξένων γενικό τερα σε συνεννόηση με τα ξενοδοχεία των τουριστι κών περιοχών (Μόλυβος, Πέτρα, Ερεσός, Πλωμάρι κτλ.) με μεταφορικά μέσα του Δήμου, υπό μορφήν εκδρομής-προσκυνήματος στην Παναγία με την παράλ ληλη συμμετοχή στην προαναφερθείσα εκδήλωση. Υπάρχουν πάμπολλα προγράμματα, για να χρη ματοδοτηθεί το στήσιμο μιας τέτοιας τουριστικής ε πιχείρησης και δεν απομένει παρά η διάθεση των αν θρώπων να δουλέψουν και να οργανώσουν κάτι πα ρόμοιο, αντί να κάθονται και να κλαίνε τη μοίρα τους, πότε γιατί δεν έβρεξε ή γιατί δεν έγινε σωστά ο ψεκασμός για το δάκο και πότε γιατί η Ευρωπαϊκή Ένωση καθυστερεί τις επιδοτήσεις κτλ. «Ιδού λοιπόν η... Αγιάσος, ιδού και το πήδημα» για ρέκτες τοπικούς άρχοντες και φωτισμένους ανθρώ πους, που δεν περιμένουν μοιρολατρικά να αδειάσουν τα χωριά μας και που δεν καταριούνται το κράτος, που δεν κάνει τίποτα για την υπογεννητικότητα κτλ., αλλά κάνουν ό,τι μπορούν, για να προβάλλουν τον τό πο τους και τα προϊόντα του, συμβάλλοντας στη σω στή τουριστική ανάπτυξη της πατρίδας μας.
ΓΙΑΝΝΗΣ Λ. ΠΑΠΑΝΗΣ
ΛΕΣΒΙΑΚΟΙ Α Π Ο Η Χ Ο Ι ΤΟ Υ
ΣΤΡΑΤΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Ιερό το χρέος της ζωοδότρας μνήμης για τους αν θρώπους. Το ενεργό παρόν ακουμπά στο παρελθόν και συνάμα προωθεί την αιχμή του δόρατος στην αβεβαιό τητα του μέλλοντος. Οι απόντες που μας εμπιστεύτη καν τη σκυτάλη της δράσης αναβιώνουν κάθε φορά που τους απεγκλωβίζουμε από τις κυψέλες της λήθης μας... Ο Στρατής Χατζηβασιλείου από τις 5 Αυγούστου της περασμένης χρονιάς πολιτογραφήθηκε στην αιω νιότητα και αναπαύεται στο Κοιμητήρι του Χαλαν δρίου, στη φιλόξενη γη της Αττικής. Είδε το φως της ζωής στην Αγιάσο το 1913 και ήταν το στερνο παίδι της φαμίλιας του Γιάννη και της Φιλιξώς Χατζηβασιλείου (Μπαλώτη). Αδέρφια του ο Παναγιώτης, ο Χρι στόφας, η Ελένη Στρατή Μαλακέλη και η Βρετανία Νικόλαου Σκλεπάρη... Οι χαλεποί καιροί του πα γκόσμιου αιματοκυλίσματος και της μετέπειτα μικρασιατι κής περιπέτειας δεν ήταν πρό σφοροι για τους νέους που εί χαν έφεση για γράμματα, για σπουδές. Ο Στρατής Χατζηβα σιλείου μετά το Δημοτικό πήγε στο Ημιγυμνάσιο της γενέτειράς του και στη συνέχεια φοίτησε στη Βαλλιάνειο Επαγγελματική Σχολή Ληξουρίου, από την οποία έλαβε την ει δικότητα του υφαντουργού, του σχεδιαστή υφασμάτων. Μετά την αποφοίτησή του εργάστηκε επί δέκα περίπου χρόνια ως στέλεχος σε μεγάλο εργοστά σιο υφαντουργίας που λειτουργούσε στο Βόλο... Με την κήρυξη του Ελληνοϊταλικοΰ πολέμου επι στρατεύτηκε και έλαβε μέρος ως λοχίας στις επιχειρή σεις. Εμψυχώθηκε από την πολεμική ιαχή «Αέρα!» και κακοπάθησε, όπως και τόσοι άλλοι, στα κακοτράχαλα βουνά, στις χιονισμένες κορφές. Με την κατάρρευση του μετώπου ήρθε στο Βόλο και από εκεί με καΐκι έφτασε στη Λέσβο, για να υποστεί τα δεινά της Κατοχής στο γενέθλιο τόπο του. Εδώ νυμφεύτηκε την ομοχώριά του Εριφύλη, θυγατέρα του γιατρού Θεμιστοκλή Μαριγλή και της Καλλιόπης Στεφάνου, και απόχτησε δυο παιδιά, την Καλλιόπη, οδοντίατρο, και την Ελένη, καθηγήτρια, που του χάρισαν πέντε εγγόνια και δυο δισέγγονα... Στην Αγιάσο ο Στρατής Χατζηβασιλείου πρόσφε ρε τις υπηρεσίες του επί πολλά χρόνια, ως το 1974, α
πό τη θέση του διευθυντή του Ελαιοτριβείου του Συ νεταιρισμού. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής, όντας υ πεύθυνος για τη συγκέντρωση του παρακρατούμενου από τους Γερμανούς κατακτητές ελαιόλαδου, φρόντι ζε ν ’ αποκρύπτει τις πραγματικές ποσότητες παρα γωγής, ώστε να επιβαρύνονται λιγότερο οι συγχωρια νοί του. Αυτό όμως έγινε αντιληπτό, με αποτέλεσμα να συλληφθεί και να φυλακιστεί στη Μυτιλήνη. Με τη μεσολάβηση του γερμανομαθούς θεολόγου καθηγητή Κώστα Τζηρίδη, που ήταν σύγαμπρός του, αποφυλα κίστηκε, με την υποχρέωση όμως να κατεβαίνει επί έ να μήνα καθημερινά στη Μυτιλήνη, για να παρουσιά ζεται στη Γερμανική Διοίκηση. Για τη δράση του αυττΐ συγκαταλέχτηκε επίσημα στους αντιστασιακούς... Ο Στρατής Χατζηβασιλείου ήταν άνθρωπος με έ ντονη αγάπη για τον τόπο του. Ενδιαφερόταν για τα σχολεία, για τις εκκλησίες, για τα σωματεία και προπαντός για το Αναγνωστήριο, του οποίου μάλιστα διατέλεσε για κάποιο χρονικό διάστημα σύμβουλος και γενικός γραμ ματέας, μετά την επανίδρυσή του το 1952. Θετική η συμβολή του και στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, από τις γραμμές της ευρύτερης δημοκρατι κής παράταξης. Υπηρέτησε από τη θέση του συμβούλου του Δημο τικού Συμβουλίου Αγιάσου, του οποίου υπήρξε κάποτε και πρόε δρος. Διέθετε πείρα, σωφροσύνη και υπευθυνότητα και ήταν αποδε κτός από πολιτικούς φίλους και α ντιπάλους... Μετά το θάνατο της πολυφίλητης συζύγου του Εριφύλης στις 24 του Φλε βάρη του 1993, αναγκάστηκε από τα πράγ ματα να μετοικήσει στην Αθήνα, στα Βριλήσσια, για να μην απορφανιστεί και από την αγάπη των ερ γαζόμενων τέκνων του. Όσο του επέτρεπαν οι δυνά μεις, κατέβαινε στο κέντρο της Αθήνας, στα δυο αγια σώτικα στέκια της οδού Εμμανουήλ Μπενάκη, και ι κανοποιούσε την ανάγκη της επαφής με συμπατριώ τες και φίλους του. Και στο δείλι της ζωής του ανα ζητούσε την αιγαιοπελαγίτικη μικρή πατρίδα, τη νυ φούλα του Ολύμπου... Ο Στρατής Χατζηβασιλείου σ’ όλο το μάκρος της ζωής του έδωσε τρανά δείγματα αρετής, τιμιότητας, ανθρωπιάς, καλοσύνης, αξιοπρέπειας και προσήνειας. Αγάπησε τους γύρω του και αγαπήθηκε από αυτούς. Αν και η κλεψύδρα άρχισε γΓ αυτόν πριν από ένα χρό νο την αντίστροφη μέτρηση της ανυπαρξίας, εντούτοις η μνήμη μας κρατά απείραχτη την ιερή σκιά του...
ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
Και τώρα που μεγάλωσαν, το γέρο τους πατέρα, δίχως ντροπή και ανθρωπιά, τον πέταξαν δω πέρα. Μερόνυχτα παρακαλώ: θεέ μου, τα παιδιά μου βοήθα να μην έχουνε την τύχη τη δίκιά μου.
ΣΤΟ ΓΗΡΟΚΟΜΕΙΟ Μέσα σε τέτοιο ίδρυμα, στην άκρη καθισμένο, βρήκα το γέρο φίλο μου καταφαρμακωμένο. Λεν ήξερα τι να του πω, πώς κι από που ν ’ αρχίσω, τους ποταμούς τα δάκρυα για να του σταματήσω.
Φώτιζε τα εγγόνια μου, γλύκανε την καρδιά τους, το γέρο τον πατέρα τους να πάρουνε κοντά τους». Αγιάσος, 7.2.1994
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΟΥΤΖΟΥΡΕΛΗΣ
ΚΑΛΟ ΣΟΥ ΤΑΞΙΔΙ! Κι αφού τον εχαιρέτησα και κάθισα κοντά του, μ’ αράδιασε τ’ ατέλειωτα φριχτά παράπονά του. «Φίλε μου, θα ’σαι τυχερός, μου λέει, όταν γεράσεις, στο δρόμο, κει που περπατάς, αν τη ζωή σου χάσεις. Προτού σ’ εγκαταλείψουνε, τα πόδια, η καρδιά σου, και σε πετάξουνε εδώ μια μέρα τα παιδιά σου. Πέντε ανέθρεψα παιδιά, τα σπούδασα, τ’ ανέδειξα, κι όλα μ’ απαρνηθήκανε, σαν είδανε πως γέρασα. Χόρτασα πίκρες και καημούς, για να τα μεγαλώσω, κι έτρεχα σπίτι σαν τρελός, για να τα ανταμώσω. Τα σήκωνα στα χέρια μου, τα ’πνιγα στα φιλιά μου κι ήταν αυτά ο πλούτος μου και η παρηγοριά μου.
Καλό ταξίδι, μάνα μου πολυαγαπημένη, μια βρυσούλα, όπου πας, πάντα να σε προσμένει. Να πίνεις το νεράκι της, δροσιά να σου χαρίζει, όλους τους δρόσιζες εσύ και η χαρά σου αξίζει. Να βρεις μπροστά σου τα καλά, όσα είχες προσφέρει, να σε σκεπάζει του Θεού το βλογημένο χέρι. Εχει που δεν υπάρχουνε τα πάθη και τα μίση, εύχομαι η ψυχούλα σου, γλυκιά μου, να ηρεμήσει. Φιλιά πολλά απ’ την κόρη του να δώσεις στον πατέρα και πες του πως τον σκέφτομαι και νύχτα και ημέρα. Και στο μικρό αγγελούδι μας, που πρόωρα έχει φύγει, να πεις η απουσία του βαθιά πληγή μου ανοίγει. Όμως η τηο βαθιά πληγή, που το κορμί μου καίει, είν’ ο δικός σου ο χαμός, γ ι’ αυτό η ψυχή μου κλαίει.
Τώρα που σε προσμένουνε χαρά θα ’χουν μεγάλη, μετά από χρόνια χωρισμού αντάμα θα ’στε πάλι. Γι’ αυτό κι εσύ, μανούλα μου, όταν τους ανταμώσεις, εύχομαι όλη τη χαρά που σου ’λειψε να νιώσεις. Το χώμα να ’ναι ελαφρύ, μάνα, που σ’ αγκαλιάζει, αιώνια στη μνήμη μας θα ζεις και μη σε νοιάζει. Μυτιλήνη, 10.3.2005
ΜΑΡΙΑ ΚΛΜΙΝΕΛΗ-ΠΑΤΣΕΛΗ
ΤΟ ΧΩΡΙΟ ΜΟΥ, Η ΑΓΙΑΣΟΣ Αργά η νύχτα σιωπηλό το βήμα της απλώνει, του φεγγαριού σα στρώνεται το ασημί σεντόνι. Βουνοκορφές σκουρόχρωμες, μυστήριου εικόνες, κι ο νους τολμά και ανοίγεται σε περασμένες ώρες. Αγέρας ίδιος κι αλαφρύς, απ’ το βουνό φευγάτος, χρόνων παλιών νοσταλγικών βάλσαμο και δροσάτος. Πέτρινα σπίτια, ταπεινά, χατίλια φορτωμένα, μπαλκόνια με βασιλικό, στο πράσινο ζωσμένα. Μικρό χωριό μου σιωπηλό, στα γνώριμα στενά σου, κάποτε ανέμελα παιδιά στην όμορφη αγκαλιά σου, χελιδονάκια βιαστικά στου πλάτανου τα κλωνιά, δε μας τρομάξαν συμφορές ούτε τα μαύρα χρόνια. Με λίγα επερνούσαμε, παράπονο κανένα, με των γονιών μας την ευχή όλα ευλογημένα.
Τα όνειρά μας λιγοστά, μα η καρδιά ζουμπουλί, χωριό μου, μοσχοβόλαγες, σαν άνοιγε το φούλι. Πράσινο και δροσοσταλιά, πάντα μαζί τα δυο, χρώμα κι αγέρας καθαρός, δώρο σε όλους θείο. Οι ρεματιές σου απόκοσμες, τα πεύκα σου βεντάλιες, τα πανηγύρια κι οι γιορτές κι όλες οι μέρες άγιες. Ομορφα που ’ταν στο χωριό τ’ αλλοτινά τα χρόνια! Δε μας φόβιζαν γηρατειά ούτε και τ’ άσπρα χιόνια. Αλλά κι αν μεγαλώσαμε κι οι άνθρωποί αλλάξαν, τα όμορφα σου χρώματα και την καρδιά μας βάψαν. Μυτιλήνη, 21.1.2002
ΜΥΡΣΙΝΗ ΒΑΜΒΑΚΑ-ΧΟΥΤΖΑΙΟΥ
ΓΙΟΡΤΗ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ Φεύγει το λεωφορείο, σίγουρα θα το προλάβω και προτού το καταλάβω φτάσαμε σ’ ένα χωριό, είναι Λγιάσος τ’ όνομά του, μπόλικη η πρασινάδα, με βροχές και με λιακάδα, έχει χάρες χίλιες δυο. Το χωριό ήταν σε δόξες κι όλα μέσα σε μαγεία, γιόρταζε η Παναγία και ο κόσμος στη σειρά, πήγαινε στην εκκλησία, την Παρθένο προσκυνούσε, με ευλάβεια ζητούσε να ’χει υγεία και χαρά. Αύγουστος 2004
ΜΑΡΙΑ ΚΛΜΙΝΕΛΗ-ΠΑΤΣΕΛΗ
ΟΙ ΟΜΟΓΕΝΕΙΣ ΣΥΝΕΧΙΖΟΥΝ ΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΗ Οι σατιρογράφοι μας στο Χγάηεγ σχολιάζουν την επικαιρότητα
Κ α ι εφέτος οι Αγιασώτες του δγάηεγ, στις 12.3.2005, στην αίθουσα της «ΜνόΙυπυαη Β γοιΙιο ΉοοιΙ», διάνθισαν την αποκριάτικη χοροεσπερίδα τους με σάτιρα, συνεχίζοντας τη μακρόχρονη παράδοση του τό που μας. Συμμετείχαν με αλφαβητική σειρά ο Γρηγόρης Ξαφέλης, ο οποίος εκφώνησε σάτιρα του πατέρα του Παναγιώτη Ξαφέλη (Νεκρόταλου), παλαίμαχου καρνάβαλου, ο Ευστράτιος Βασιλείου Πιπερίτης και η Ανδρονίκη Σάββα-Κουτσκουδή, τη σάτιρα της οποίας εκφώνησε η Μελπομένη Σάββα. Στη συνέχεια δημο σιεύουμε δειγματοληπτικά-επιλεκτικά ορισμένους μόνο στίχους, π α ρ ’ όλο που αρκετοί από αυτούς ύστε ρούς στιχουργικά.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ Α Γ εια σας, φίλοι μ’ Αγιασώτις, γεια σας, ούλ’ γι ξιν’τιμέν’, χαίρουμι μπρουστά μ’ πς βλέπου αγαπ’μέν’ τσι ινουμέν’. Ήρτα να ποίσου του αντέτ’, να σας διασκιδάσου τσι μ’ του βουβό μ’ του θυμιατό ούλ’ σας να σας θυμιάσου. Ένα χρόνου ξέχασά σας τσ’ ένι μπόργιουμ α ’συχάσου, θ’μπθ’κα σας τσι ήρτα πάλι, ούλα τα στραβά να σάσου... Ανέκδουτα έχου πουλλά να σας παρουσιάσου, πιάσα τα κυριότιρα να σας τα σχουλϊάσου. Σν Αγιάσου σα παγαίνιτι, Πρέπ’ να ’στι στουχάστσι, τα φαντασμένα ε πιρνούν, γιατί εν έχ’ πλια ιν’στσοί. Τσινούργ’ αρχόντ’ μας λέγιν, πουλύ σπαγκουραμμέν’, θέλιν να τα μοιράζουμι, για να ’μαστ’ αγαπ’μέν’... Ν’ αλλάξουμι Πρέπ’ τακτική τσι να συμμουρφουθούμι, σ’ πατρίδα σα παγαίνουμι, ούλ’ τς χουριανοί να μ’Δούμι. Παραπανίσια κάνουμι τσι Πρέπ’ να σταματήσιν, τσιρνάτι τσι κανέ καφέ, για να σας αγαπήσιν. Φαίνιτι ότι μας ζ’λέβγιν, ε ξέρου τι να σας πω, γω σ’ πατρίδα, άμα πάγου, απ’ τ’ σειρά ούλ’ τς αγαπώ. Δίτσιου έχιν γι χουριανοί μας, το ’χουμι, λέγ’, παρακάν’, μόλις πάμι μες σν Αγιάσου, κάνουμι τς Αμιρικάν’. Στα πουλλά μάθαν γι Έλλη ν’, γι’ αυτό ε μας γουστάριν, κουμμάι’ κριγιάς σαν αγουράσ’ς, του πουρτουφόλ’ σ’ θα πάριν. Καλά κάν’ν γι σπαγκουραμμέν’ τσι κάν’ν οίκουνουμία, σν Αγιάσου ό, τ’ θέλ’ καθένας π’λεί, εν έχ’ αγ’ρουνουμία. Μη μιγαλουπιανόμαστι, φτή είνι γι ουσία, είδαμι μι τα μάτια μας τι γίντσι μες σν Ασία Κανείς να μη ριμπέβγιπ πους έχ’ πιριουσία, μέσα σι διφπρόλιπτα πάγ τσι γι μ’σή γι Ασία... Τσι μεις φόβου έδιου έχουμι, πουλύ αρπούν φουτιές,
σν Αγια-Τριγιάδα κάθα βράδ’ θα κάνουμι ιλ’τουργιές... ΤΤ τα πράματα που είδαμι, τς παπάδις ε θα τς μ’Δούμι, θαν άφιουμι στς άγιοί τσηρί, φτοι θα τς πιρκρρουνούμι. Ξύρ’σμα θέλιν γι παλιότραγ’ τσι να παν να πιάσιν δ’λειά, μηδινός ιξιρουμένου Πρέπ’ να δ’λέψ’ γι φρουκαλιά. Τα ριζίλια ντουν τα μάθαν τώρα ούλ’ πα στν οικουμέν’, απί χρόνια γι ακκλησιά μας έπριπι να τς έχ’ ξουρ’σμέν’... Σεισμός γίντσι τσι στου Ιράκ μι ιάνκσια τσι κανόνια, τς αθρώπ’ ε τς πιάναν τίπουτα, τς σκουτώσαν σα ισιρκόνια. Έγ’τσει μι τα συμφέρουντα χ’λιάδις αθρώπ’ χαθήκαν τσι οικουγένεπς πουλλές απί του χάρτ’ σβηστηκαν... Θηλτσές να κάτσιτι όμουρφα τσι μη βγείτι απ’ τ’ προυβιά σας, δαυλό θα πάρου αφτούμινου να βάλου στα μηριά σας. Κάθουμι τσι παρατηρώ τσι κάι’ ιμ’κρές που βγαίνιν, φίλου σαν κάν’ν κανέν ιμ’κρό, σα κόσσ’φα τούνι ξαίνιν... Γι θηλ’ισιά ’πί τ’ μέσ’ τσι κάτου ρεύμα έχ’ τριφασικό, παραλεί του σώμα τς ούλου, σαν κουντέψ’ τουν ασιν’κό. Του νου σας να ’χιτι τς θηλτσές, προτού ριζίλ’ σας ποίσιν, τα δόντια ντουν λ’μαρίσιτι, να μη μπορούν α ξύσιν... Του πρόγραμμα μ’ τιλείουσι, αφήνου σας, παγαίνου, σαν είμαστι τσι τ’ χρόν’ γιρό!, μπουρεί α ξουνου γένου.
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΞΑΦΕΔΗΣ (ΝΕΚΡΟΤΑΛΟΣ)
Β Μ ες στου Δικαπινταύγουστου π’λαλείτι σν ακκ/λησιά, του μυαλό σας είνι όμους φουρτουμένου διαβουλιά. Ούλα τα βλέπ’ γι Παναγιά, δε τνι γιΛάιι φτή
μι τς μιτάνις, μι τα μαύρα τσι μι τ’ ψεύτ’σσα προυσκρχή. Του κακό π’ γίντσι σν Ασία του βαφτίσαμι τσουνάμ’, μι τα χάλια τς ακκλησιάς μας πήραμι τσι μεις του νάμ’. Αναφέρουμι στου ράσου, έφτου ’νι ούλα τα κακά, σεξ, οικόπιδα τσι βίλις μέχρι τσι ναρκουτικά... Δείτι τσι συμμουρφουθείπ τσι αλλάξιπ ζουγή, σα π’ παγαίνιπ, γιου Θιος μας ούλ’ θα σας καταραστεί. Τα σ’μόδια είνι φανιρά, πάμι κατά διαβόλου, γι γ’ναίκα μ’ λέγ’ ντου έγιουτου τσι γω τν απουσιουμώνου. Πουνηρό Αγιασουτέλια, βλέπου σας ούλ’ μια χαρά, φτου σας, να μη σας θαρμίσου, δε σας πιάν’ σας γι ζαμπ’νιά. Απί τν Αγιάσου φύγαιι τσ’ ήρτιτι σν Αυστραλία, μαζί σας όμους φέρατι κάθα λουγής κατσίγια. Ούλ’ σας βλέπου μ’ απουτσοίλια τσι μι μούτσνα κριμασμένα, μη στινουχουριόστι όμους, έδιου ’νι ούλα νοικιασμένα. Καλά πιράσαμι μεις πέρσ’, που πήγαμι σν Ιλλάδα, χουρτάσαμι πουδόσφιρου, κ’ισιά τσι Ουλυμπιάδα... Μι τ’ διξιά πέρσ’ ίμπι γιου χρόνους τσ’ ίλλαξι γι κυβέρνησ’ ύσιιρα απί είκουσ’ χρόνια, άλλ’ θαν είνι τώρα μπέγ’δις. Τ’ είχις, Γιάννη, τι χαμπάρια, πασουκτσήδις τσι διξιοί, μια ζουγή σ’χαθήκαμί σας, Πρέπ’ ν’ αλλάξουμι φαγί. Π Αγιασώτις έχιν δίτσιου, ναν αλλάξ’ Πρέπ’ του διουλί, νά μπ’ του Κουκουέ σ’ κυβέρνησ’, μπα τσι δούμι προυκουπή...
Να μοιραστούν ούλα πα στ’ γη, να ’χουμι ισουρρουπία, γιου Θιος βαρέσ’τσι μας, θαρρώ, θα φέρ’, λέγ’, δυστυχία... Πήραμι λέγιν άριστα στους Ουλυμπιακούς, θάματα κάν’ γιου Έλληνας, αρκεί να τουν ακούς... Δώκαμι αβέρτα φώτα μεις τα χρόνια τα παλιά, φάγι φάγι όμους χλιουμίτζα τώρα ’νι ούλα στραβά.
Σ’κώσαμι του τιμημένου πέρσ’ του ιβρουπάϊκό τσ’ ίμπαμι μες στα στραβά ντουν, θα του θ’μούντι για τσιρό.
ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΣ ΒΑΣ. ΠΙΠΕΡΙΤΗΣ
Γ Σ α ς χιριτώ φέτους ξανά, ούλ’ να ’χιτι τν κρίσή μ’, βγαλμέν’ ’πού μέσ’ απί ι’ καρδιά μ’ τσι μέσ’ απ’ του βρατσί μ’. Σας βλέπου ούλ’ σας φουσκουμέν’ τσι καλουκαρδισμέν’, πιρνάπ φαίνιτι καλά τσ’ είστι καλουταγ’σμέν’... Μια μπόμπα θέλιν μες στ’ Βουλή, ούλ’ ν’ ανιτιναχτούν, να διαλύσιν, να χαθούν, να μας ξκρουρτουθούν. Κανείς δεν είνι τς αθρουπιάς, χέσ’μου θέλιν ’π’ ’ν αράδα, στου κώλου έχιν τα μυαλά, σκουν απί τν ιξυπνάδα. Δε ξέριν τι τουν γίνιπ, ούλ’ μι του κώλου μλούν, τι θα τραβήξουμι πλια μεις, καθόλ’ δε χουλιουσκούν... Ούλ’ γι παλιουνταβατζήδις μαζουχτήκαν μες στ’ Βουλή, Αγιασώτ’ σαν είχαν μέσα, θαν! βλέπαν προυκουπή... Μπουρεί ναν έχ’ τσι γουρσουζιές τσι ξούρια να ’χ’ πουλλά, έχ’ όμους γνώσ’ τσι λουγικό τσι έξυπνα μυαλά. Μένα να βάλιτι υπουργό, να σάσου ούλα τα χάλια, τσι ούλ’ θα τρώτι στου ιραπέζ’ μι τα χρυσά τα χ’λιάρια. Παράπουνα σαν έχιτι, σι μένα θαν αρχόστι, γω θα τα σάζου τα στραβά, να μη στινουχουριόστι... Του θησαυρουφυλάκϊου γι Αντώνα θα κρατά. Τι λέτι, έχ’ μπ’σιουσύν’ γι’ αυτό γή θα μας κάν’ λαδιά; Για υπουργό Πουλιτισμού θα βάλου του Λιουμπούτσ’ θα τ’ δώσου να χτυπά δ’ναιά τσ’ ένα τρανό νταβούλ’...
ΑΝΔΡΟΝΙΚΗ ΣΑΒΒΑ-ΚΟΥΤΣΚΟΥΔΗ
Αναμνηστική φωτογραφία ο μογενών στο Μυτιληναϊκό σπίτι της «Παλλεσβιακής Ένωσης Μελβούρνης και Βι κτωρίας» (2.4.1994). Διακρί νονται, από αριστερά, οι Αγιασώτες Νικόλαος Βασιλεί ου Σάββας (δεύτερος), ο Ευ στράτιος Ιωάννη Γιαταγανέλης (τρίτος), η Αθανασία Ευ στρατίου Γιαταγανέλη (τέταρ τη), με την παρέα τους.
«ΕΒΓ Α ΚΑΙ Η Μ Ε Ρ Α Ι» ΤΟΥ Α Ν Θ Ρ Ω Π Ο Υ Σκέψεις και στοχασμοί ενός απόμαχου θ α ν πια διαβούν τα χρόνια και φτάσουν τα γεράματα, έρχονται στον κάθε άνθρωπο στιγμές, για να κάνει, όπως είναι φυσικό, τον απολογισμό του βίου του. Αποτραβηγμένος κατ’ ανάγκην από τις συνηθι σμένες δραστηριότητές του, ξετυλίγει αργά αργά το κουβάρι της περασμένης ζωής του, αναπολεί τις χαρές που έζησε, αλλά θυμάται και τις αντιξοότητες που συ νάντησε. Τα πιάνει όλα από την αρχή. Από τότε που έ νιωσε την ύπαρξή του ως παιδί, ως έφηβος, ως έγγα μος, ως μεσόκοπος και τώρα ως ηλικιωμένος. Τα θυ μάται όλα από την αρχή, σα να έγιναν χτες. Τα βάζει στη ζυγαριά του μυαλού του και βρίσκει ότι οι χαρές που έζησε ήταν πάντα ανάμεικτες με τις λύπες και τις στενοχώριες που δοκίμασε. Σε μερικούς, σκέφτεται, πως από καθαρή ίσως τύχη να υπήρξε ισοζύγιο, ισορροπία, ανάμεσα στις χαρές και στις αντιξοότητες. Γι’ αυτούς η ζωή τούς χαμογέ λασε και κύλησε ήρεμα και ομαλά. Και αυτοί ίσως να θεωρούνται οι τυχεροί. Σε άλλους πάλι το πάνω χέρι το είχαν οι αναποδιές σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Ας παρακολουθήσουμε τις σκέψεις ενός απόμαχου της ζωής. Μεγάλη χαρά νιώθει το παιδί, όταν έρχεται η ώρα του να πάει το δημοτικό σχολείο. Με την καινούρ για σάκα στον ώμο του, που με δυσκολία τη σηκώνει, κορδώνεται και βαδίζει μεγαλόπρεπα στο δρόμο, έτοι μο να κατακτήσει τον κόσμο που ανοίγεται μπροστά του. Μα και ο γονιός, με περίσσια χαρά και περηφάνια, το καμαρώνει και το παρακολουθεί. Στην πρώτη τάξη του δημοτικού μαθαίνει να συλλαβίζει τις πρώτες λέ ξεις. Κάνει φίλους τους συμμαθητές του και παίζει α νέμελα στην αυλή του σχολειού του. Το καλοκαίρι χαί ρεται τη χαρά των διακοπών στη θάλασσα ή στο βουνό. Μεγαλώνοντας, το ακολουθούν από κοντά οι χαρές αλ λά και οι λύπες. Απολυτήριο δημοτικού; Χαρά! Φοίτη ση στο γυμνάσιο-λύκειο; Χαρά! Αποφοίτηση; Χαρά! Κάπου όμως εδώ προσγειώνεται στην πραγματικότητα και αρχίζουν οι πρώτοι βομβαρδισμοί. Αγωνία για τις εισαγωγικές εξετάσεις στις ανώτερες και ανώτατες σχολές. Αγωνιώδης προσμονή των αποτελεσμάτων. Χαρούμενοι όσοι επιτύχουν κάπου την εισαγωγή τους. Πικραμένοι όσοι μείνουν έξω του νυμφώνος. Προσπά θεια και ξανά προσπάθεια. Αγώνας ανελέητος. Πολλές φορές χωρίς αποτέλεσμα και χωρίς κάποια ελπίδα. Για τους άνδρες είναι στη μέση και ο στρατός. Ιερή υποχρέωση προς την πατρίδα. Χαρά, γιατί ο έφηβος έ γινε πια άνδρας, ικανός να ντυθεί στο χακί και να υ περασπιστεί, όπως του λένε την πατρίδα του, όταν θα χρειαστεί. Λύπη όμως, γιατί δεν επιλέχτηκε ως έφε δρος αξιωματικός, όπως ενδεχομένως προσδοκούσε.
Αγωνιά και μετρά τις μέρες της απόλυσής του. Τριά ντα το μαλλί! Πέντε το μαλλί! Μια το μαλλί! Απόλυ ση! Μεγάλη η χαρά του, όταν παίρνει στο χέρι το πο λυπόθητο απολυτήριο του στρατού. Ακολουθεί αγωνία και στενοχώρια πώς και πού θα τακτοποιηθεί. Αποζημιώνεται όμως με μεγάλη χαρά και ικανοποίηση, όταν πετύχει το διορισμό του σε κά ποια δημόσια ή άλλη αξιόλογη θέση. Ενδεχομένως α κολουθεί και πάλι στενοχώρια και λύπη, γιατί τον πα ραγκώνισαν σε κάποια προαγωγή του, που αναμφι σβήτητα την άξιζε, ή τον μετέθεσαν σε περιοχή δυσμε νούς διαβίωσης, μακριά από την οικογένειά του. Άλλη χαρά και ευτυχία, όταν ο νέος και η νέα αρραβωνιάζονται. Πιο μεγάλη χαρά και ευτυχία, όταν ενώ νονται με τα δεσμά του γάμου. Ακολουθεί ενδεχομένως κάποτε λύπη και στενοχώρια, γιατί ο γάμος δεν είχε αί σιο τέλος και γιατί κατέληξε σε διαζύγιο. Αντίθετα, ό ταν ο γάμος πηγαίνει καλά. Χαρά στο άκουσμα του ευ χάριστου νέου ότι το ζευγάρι πρόκειται να αποκτήσει παιδί. Τρέχει στα σύγχρονα μηχανήματα της επιστήμης, να μάθει το φύλο του παιδιού! Θα ακολουθήσει ίσως λύπη, γιατί στο πρώτο παιδί που ήταν και αγόρι, η ε γκυμοσύνη δεν είχε αίσιο τέλος. Επουλώνεται όμως η πληγή και ακολουθούν χαρές, όταν στη συνέχεια το ζευ γάρι αποκτήσει παιδιά. Προσπαθεί και αγωνιά για την αποκατάστασή τους στην κοινωνία. Προβληματίζεται πώς να τα προφυλάξει από τη σύγχρονη μάστιγα των ναρκωτικών. Πώς να τα προστατέψει από τα ψυχοφθό ρα θεάματα, από τις κακές παρέες, από τα καταγώγια. Και όταν όλα πάνε κατ’ ευχήν, ακολουθούν χαρές για το μεγάλωμα των παιδιών. Χαρές για τους γονείς. Χαρές για τους παππούδες και για τις γιαγιάδες. Πιο με γάλη χαρά για όλους, όταν έρχεται ο καιρός να πα ντρευτούν τα παιδιά, τα εγγόνια, στα οποία όλοι βλέ πουν τη συνέχεια της δικής τους ζωής. Ίσως όμως να α κολουθήσουν και λύπες για δυσάρεστο τέλος του ζευγα ρώματος ή για οποιαδήποτε άλλη κακοτυχία τους. Ο γο νιός είναι φυσικό να χαίρεται για τις χαρές των παιδιών του και να λυπάται για τις αντιξοότητες της ζωής τους. Και ο απόμαχος στοχάζεται και σκέφτεται. Ερχό μαστε στη ζωή και συμμετέχουμε σ’ ένα πανηγύρι, στο οποίο άλλοι πίνουν, χορεύουν και ευφραίνονται, και άλλοι κάθονται σε κάποια άκρη και κοιτάζουν παρα πονεμένοι, γιατί οι συνθήκες της δικής τους ζωής τους στέρησαν αυτές τις χαρές. Έτσι όμως είναι η ζωή μας. Όπως όμως πολύ σοφά λέγει ο λαός, και με τα πολλά τα βάσανα πάλι η ζωή γλυκιά ’ναι. Α θήνα, 11.3.2002
ΧΑΡΙΑΑΟΣ ΚΑ. ΚΟΥΔΟΥΝΕΑΗΣ
Η ΑΙΑΧΡΟΝΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΕΥ ΑΓΩΝΙΖΕΣΘΑΙ «Για ένα στεφάνι αγριλιάς από την Ολυμπία» Σ τ ι ς 20.5.2004 η Εταιρία Ελλήνων Λογοτε χνών οργάνωσε στην αίθουσα της (Ακαδημίας και Γενναδίου 8) εκδήλωση, κατά την οποία έγινε π α ρουσίαση του βιβλίου της σχολικής συμβούλου Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Ζωής Θ. Σπυροπούλου «Για ένα στεφάνι αγριλιάς από την Ολυ μπία». Προλογικά μίλησε ο έφορος της ΕΕΛ λο γοτέχνης Πέτρος Μ πίκος. Την παρουσίαση έκανε ο Γιάννης Χατζηβασιλείου, του οποίου δημοσιεύ ουμε παρακάτω την ομιλία. Αποσπάσματα από το παρουσιαζόμενο βιβλίο απέδωσαν οι ηθοποιοί Μαίρη Ιγγλέση και Ρουμπινή Βασιλακοπούλου.
Γ ίχ α την καλή τύχη πέντε ολάκερα χρόνια της εκπαιδευτικής μου σταδιοδρομίας να τα διανύσω στην πανέμορφη Ηλεία, στο εύφορο πελοποννησιακό μοιράδι, όπου κρικελώνοντοα πανάρχαιοι μύθοι με την ιστορία, όπου γεννήθηκε το ολυμπια κό ιδεώδες της φυλής μας. Είχα την ευκαιρία να περπατήσω το βλογημένο τούτο τόπο, να γνωρίσω καλά τη μαγεύτρα φύση, τα μνημεία της αρχαίας τέχνης, τα ιερά της χριστιανικής πίστης, τα κάστρα και τα καστέλια, τα χνάρια της τουρκοκρατίας και της μεγαλοσύνης του Αγώνα της παλιγγενεσίας, τις παραδόσεις, τους θρύλους, μα και τις πραγμα τώσεις του κοντινού παρελθόντος. Ξεχωριστή η χαρά μου κάθε φορά που τα βήματά μου με έφερ ναν στο ιερό άλσος του Δία στην Ολυμπία, μα και στην Ή λιδα και στο ναό του Επικούριου Απόλλω να στις Βάσσες της Φιγαλείας. Ζωηρή και η συγκί νηση που δοκίμασα στις 18 του περασμένου Μ άρ τη, όταν η ιερή Άλτις μου ανανέωσε, ύστερα από δωδεκάχρονη απουσία, το αίσθημα δικαιολογημέ νης εθνικής περηφάνιας, καθώς παρακολούθησα τις δοκιμές της τελετουργίας αφής του ολυμπια κού φωτός, η οποία λίγες μέρες αργότερα ύγρανε τους οφθαλμούς τω ν απανταχού της γης Ελλήνων, αλλά και όλων τω ν προηγμένων σε πολιτισμό αν θρώπων. Η μεγάλη πρόκληση της Ολυμπιάδας «Αθήνα 2004» δεν ήταν δυνατόν ν ’ αφήσει αδιάφορη τη Ζωή Σπυροπούλου, την Πυργιώτισσα ενθουσιώδη και δραστήρια εκπαιδευτικό, την ευαίσθητη και πολυγραφότατη πνευματική δημιουργό, η οποία από
το 2000 συγκαταλέχτηκε επάξια στα μέλη της Εται ρίας Ελλήνων Λογοτεχνών. Αψευδής απόδειξη της άγρυπνης συνείδησης, του παιδαγωγικού ζήλου, του έντονου προβληματισμού και της δημιουργικής διάθεσής της, το επίκαιρο βιβλίο της, με τίτλο «Για ένα στεφάνι αγριλιάς από την Ολυμπία», το οποίο εκδόθηκε τον Οκτώβρη του 2003, στη σειρά των ε πιμελημένων εκδόσεων «Δωρικός», με προσήκου σα διακόσμηση της ζωγράφου-εικονογράφου Δ ιά νας Μερτζάνη. Το βιβλίο αυτό, το οποίο η πεζογράφος χαρα κτηρίζει ιστορική νουβέλα, απαρτίζεται από δυο ε νότητες, σχεδόν ισομερεις από άποψη σελίδων. Η πρώτη, που είναι και η αξιολογότερα περιλαμβά νει έξι κεφάλαια, που οι τίτλοι τους σηματοδοτούν και το περιεχόμενό της (Μανοιξιάτ στην αρχαία Ολυμπία. Σ τα ερείπια της Ιερής Π ολι τείας. Η καρδιά της τερπνής κοιλάδας. Το φ ιλόξε νο καταφύγιο και ο Ο λυμπιακός Π ολιτισμός. Στο Μ ουσείο με τον ωραιότερο Έφηβο και την καλλί-
Ο έφορος και νυν αντιπρόεδρος της Εταιρίας Ελλήνων Αογοτεχνών Πέτρος Μπίκος χαιρετίζει την εκδήλωση.
σφυρη Νίκη... Οι αθλητές του τίποτα). Η δεύτερη ε νότητα είναι ευρύτερα υπομνηματιστική της πρώ της και πολύ χρήσιμη, για όποιον επιθυμεί να σπά σει τον επίπαγο των γραφόμενων και να προχωρή σει βαθύτερα. Ο καμβάς, στον οποίο η συγγραφέας κεντά με επιδεξιότητα την αφηγηματική και την περιγραφι κή της τέχνη, είναι μια μαγιάτικη εκδρομή που πραγματοποίησε με το τρενάκι στα Ολύμπια, πριν από πολλά χρόνια, το Γυμνάσιο Θηλέων του Π ύρ γου. Ξεναγός ένας νεαρός καθηγητής ο οποίος διέ θετε, εκτός από το πραξιτέλειο ερμαϊκό κάλλος, και βαθιά γνώση της αρχαιότητας και ασυνήθιστη παιδαγωγικότητα, σαγηνεύοντας τη δυσήνια εφη βεία της έβδομης τάξης του άλλοτε αυταρχικού σχολείου, το οποίο γνωρίσαμε οι παλιότεροι. Κα ταπώ ς γράφει η τότε μαθήτρια και νυν συγγραφέ ας, υποδηλώνοντας έμμεσα και το παιδαγω γικό της πιστεύω, «από μέσα του αναδινόταν μια πνευ ματική καλλιέργεια που με τραβούσε σαν μαγνήτης κοντά του. Ή ταν και ο τρόπος που δίδασκε, πάντα με το διάλογο, πάντα με τη συζήτηση, με υπομονή και απέραντη ανοχή κι ενθάρρυνση προς τις μαθή τριες του»(12). Η πρώτη ενότητα έχει ως σημείο αναφοράς την αρχαία Ολυμπία, της οποίας ξετυλίγεται με τρόπο απλό και εύληπτο η ιστορία, που σφιχτοδένεται συχνά πυκνά με τη μυθολογία, με λογής λογής θρύλους και παραδόσεις. Μ νημονεύονται οι Πισάτες, καθώς και οι Ηλείοι, οι δικαιούμενοι ν ’ α ναμειγνύονται ενεργά στην οργάνωση και στη δ ι οίκηση των Ολυμπιακών αγώνων, οι οποίοι γίνο νταν, όπω ς είναι γνωστό, κάθε τέσσερα χρόνια και κράτησαν ως το 393 μ.Χ., έτος κατά το οποίο ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος ο Α ' , εν ονόματι του Χ ριστιανισμού, κατάργησε την τέλεση των ειδωλολατρικών τελετών. Είχαν προηγηθεί βέβαια η μακεδονική κυριαρχία, κατά την οποία εξακολού θησαν να βρίσκονται σε ακμή οι αγώνες, καθώς και το ΚοηιαηυηΊ Ιπιρβπυπί, από το οποίο άρχισε ο κατήφορος και η παρακμή. Οι Ρω μαίοι αυτο κράτορες και οι στρατηγοί δε σεβάστηκαν, όπω ς έ πρεπε, το θεσμό, επιδόθηκαν μάλιστα στη σύληση των ιερών και μετέφεραν πολλά έργα έξοχης τέ χνης στην Ιταλία, στην κοσμοκράτειρα Ρώμη. Εκτός από αυτό όμως άρχισαν να μετέχουν στους αγώνες και ποικιλώ νυμοι βάρβαροι αθλητές, α φού όλοι οι υπήκοοι της αυτοκρατορίας, επί της βασιλείας του Καρακάλλα, έγιναν οίνοδ Κοπιαηί, δηλαδή Ρω μαίοι πολίτες.
Η προμετωπίδα του βιβλίου της Ζωής Σπυροπούλου.
Η συγγραφέας ανατρέχει σε νεανικά της βιώμα τα. «Οι εκδρομές των παιδικώ ν μου χρόνων είναι δεμένες με την Αρχαία Ολυμπία», σημειώνει στο πρώτο κεφάλαιο. Επικεντρώνει την προσοχή της στους ωραιότερους μύθους και στα σημαντικότερα ιστορικά γεγονότα. Ιδιαίτερος λόγος γίνεται για τους ιερούς χώρους που αποκάλυψαν οι ανασκα φές, καθώς και για τα αγάλματα, περισωθέντα ή μη, όπω ς το χρυσελεφάντινο του Ολυμπίου Διός, έργο του Φειδία, που θεωρείται ως ένα από τα επτά θαύματα του κόσμου, η Νίκη του Παιωνίου, ο Ερμής του Πραξιτέλους. Η δεύτερη ενότητα του βιβλίου είναι εξίσου χρήσιμη, γιατί συμπληρώνει και τεκμηριώνει ό,τι δεν ήταν πρόσφορο ή επιτρεπτό, από λογοτεχνική άποψη, να ενταχτεί στην πρώτη ενότητα. Ο παρενειρόμενος ερμηνευτικός φόρτος ενοχλεί και κου ράζει συνήθως το μέσο αναγνώστη και αυτό πρέ πει να το λαμβάνει σοβαρά υπόψη ο κάθε συγγρα φέας, πολύ περισσότερο αυτός που επιθυμεί να ε πικοινωνήσει με νέους, με παιδιά. Αντίθετα, ο παραθεματικός τρόπος βοηθά σύντομα και αποτελε σματικά αυτόν που θέλει διευκρινίσεις, περαιτέ ρω επεξηγήσεις. Είναι κάτι που γίνεται τα τελευ ταία χρόνια και στην εκπαίδευση. Υ πάρχουν βοη-
θητικά βιβλία του δασκάλου και του μαθητή, που στηρίζουν ποικιλοτρόπω ς το διδακτικό έργο, αλ λά και τις μαθησιακές διαδικασίες. Παλαιότερα ή μασταν υποχρεωμένοι ν ’ ανατρέχουμε σε τυφλο σούρτες, που μας έδιναν άκοπα και μηχανικά το ζητούμενο. Δε σημαίνει, βέβαια, πω ς και στις μέ ρες μας δεν ανθεί η βιομηχανία των πάσης φύσε ως λυσαρίων. Κάποτε μάλιστα συμβαίνει να προκυκλοφορούν τα βοηθήματα. Το εμπορικό κέρδος, βλέπετε, συνήθως προπορεύεται και στη συνείδη ση και στη βιβλιαγορά. Η συγγραφέας επιδιώκει όχι μόνο να δώσει ξε ρές γνώσεις, αλλά και να καταστήσει τον αναγνώ στη, το μαθητή, ικανό να συγκρίνει το χτες με το σήμερα, να προβληματιστεί, να εκτιμήσει, να κάνει τις δικές του προτάσεις. Παρέχει χρήσιμα στοιχεία για τους Ολυμπιακούς αγώνες, όπω ς γίνονταν άλ λοτε και όπω ς γίνονται τώρα. Γράφει για την εξέ λιξή τους, για τα έπαθλα, για τις Ολυμπιάδες και για τις Ανολυμπιάδες, οι οποίες εξαιρέθηκαν ως μη κανονικές, για τους μύθους και για τις παρα δόσεις που σχετίζονται με την τέλεση των αγώνων, για τους κανονισμούς και για τις διατάξεις των Ολυμπιακών αγώνων, για το χρονικό των Ολυ μπιάδων από την ίδρυσή τους ως την 199η Ολυ μπιάδα, για τη σημασία των Ολυμπιακών αγώνων, για την αναβίωσή τους το 1896 από το βαρόνο Πιέρ ντε Κουμπερτέν και για τα οράματά του, για ποιητές και πεζογράφους που έγραψαν για την Ολυμπία και για τους Ολυμπιακούς αγώνες, κα θώς και για τις Ολυμπιάδες που πραγματοποιήθη
καν από το 1896 ως τις μέρες μας, παραθέτοντας ονόματα Ολυμτιιονικών, Ελλήνων και ξένων, αλ λά και τα αντίστοιχα αθλήματα και τις επιδόσεις που πέτυχαν. Είναι γεγονός ότι με το πέρασμα του χρόνου έ γιναν ποιοτικές και ποσοτικές μεταβολές στους Ολυμπιακούς αγώνες. Στα θετικά συναριθμούνται η σύμπραξη των γυναικών, απότοκη της ισότητας των δύο φύλων, η διεύρυνση της συμμετοχικότητας όλων των λαών της υφηλίου, με αποτέλεσμα τη σύ σφιγξη και την ενδυνάμωση των σχέσεών τους, ο ε μπλουτισμός των αγώνων με νέα αθλήματα αν δρών και γυναικών, καθώς και η αντιρατσιστική α ντιμετώπιση των αθλητών και αθλητριών, που εί ναι άτομα με ειδικές ανάγκες, και ο σεβασμός της ι διαιτερότητας τους. Το σημείο αυτό, ιδιαίτερα ση μαντικό από κοινωνική και από παιδαγωγική άπο ψη, νομίζω πω ς θα ήταν θετικό να το παρεμβάλει η συγγραφέας. Η γενιά μας μεγάλωσε με το «νους υγιής εν σώματι ύγιει», που αποτελεί παραποίηση του γνωμικού «οταπάιππ 6δΐ πι δίΐ τηοηδ δαηα ΐη οοτροΓο δαηο» του Ρωμαίου σατιρικού ποιητή Ιανοηαΐίδ (Ιουβενάλιου), που μεταφράζεται «θα ή ταν ευχής έργο να ήταν το γερό μυαλό στο γερό σώ μα». Εμάς μας συγκινούσε ο Καιάδας, το βάραθρο στο οποίο οι Σπαρτιάτες πετούσαν τα ανάπηρα ή καχεκτικά βρέφη. Μας συγκινούσε ο Γερμανός φ ι λόσοφος, κλασικός φιλόλογος και ποιητής, Φρίντριχ Νίτσε και η θεωρία του ϋύοπποηδοΗ (Υπερανθρώπου). Δεν είχα χρόνο να ψάξω, για να βρω
Στιγμιότυπο από την εκδήλω ση παρουσίασης του βιβλίου της Ζωής Σπυροπούλου. Διακρίνονται, από αριστερά, η συγγραφέας, η ηθοποιός Μαίρη Ιγγλέση, ο τότε έφορος και νυν αντιπρόεδρος της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτε χνών Πέτρος Μπίκος, καθώς και ο ομιλητής Γιάννης Χα τζηβασιλείου.
από ποιον έγινε η κλασική αυτή παραποίηση, η ο ποία δεν εναρμονίζεται με το υγιές ολυμπιακό πνεύμα, με το ανθρωπιστικό ιδεώδες το οποίο υ πηρέτησαν με συνέπεια οι αρχαίοι Έλληνες. Στα αρνητικά συναριθμούνται η εμπορευματοποίηση των αγώνων, οι οποίοι στα αρχαία χρόνια ήταν στεφανίτες, ενώ σήμερα έγιναν κατεξοχήν χρηματίτες· η περιθωριοποίηση των οικονομικά α νίσχυρων λαών, οι οποίοι δεν είναι σε θέση να α νταποκριθούν στα υπέρογκα έξοδα που απαιτεί η συστηματική άθληση και η διοργάνωση των αγώ νων, που έγινε προνόμιο των ο λίγω ν η οικονομική υποστήριξη από χορηγούς έναντι πολλαπλών α νταλλαγμάτω ν η προσπάθεια επίδειξης κρατικής δύναμης και επιβολής στους άλλους, που είχε φτά σει στο ζενίθ κατά την περίοδο του ψυχρού πολέ μου* η καταστρατήγηση των κανόνων του «εύ άγωνίζεσθαι» με χρήση φαρμάκων, αναβολικώ ν κοντά σε όλα τα παραπάνω πρέπει να προσθέσουμε στις μέρες μας και την τρομοκρατία, η οποία ξεσπά σε δικαίους και αδίκους, σε αθώους και ενόχους, α ναγκάζοντας τους αρμόδιους να λαμβάνουν δρα κόντεια μέτρα και να ξοδεύουν αστρονομικά χρη ματικά ποσά, όπω ς συμβαίνει και με τη χώρα μας τώρα τελευταία, που ως οργανώτρια έχει αναλάβει αυξημένες υποχρεώσεις εκτέλεσης έργων υποδο μής, αλλά και ασφάλειας. Η συγγραφέας ασκεί δριμύ κατηγορώ, εκεί όπου χρειάζεται, αλλά δε χάνει την αισιοδοξία της, δεν παραγνωρίζει την αναγκαιότητα και τη σημασία των σημερινών Ολυμπιακών αγώνων. Είναι αλή θεια ότι δοκιμάζεται ο αθλητισμός, ότι απεμπολούνται υγιείς αξίες. Η αλλοτρίωση όμως παρατηρείται και αλλού και είναι αποτέλεσμα της εποχής μας, της αλλαγής νοοτροπίας, ηθών και εθίμων. Θα ήταν ουτοπία να ζητήσουμε να γίνουν καταλεπτώς και στον εικοστό πρώτο αιώνα αυτά που γίνονταν πριν από χιλιάδες χρόνια. Και άλλοτε είχαμε π α ρεκκλίσεις και παρεκτροπές από την πνευματικό τητα του αθλητισμού. Η σχετικότητα των ανθρω πί νων είναι πάντοτε διδακτική. Ευχής έργο είναι να περιορίζονται στο ελάχιστο τα αρνητικά και να πριμοδοτούνται τα θετικά. Π αρ’ όλες τις εγγενείς και επίκτητες αδυναμίες τους οι Ολυμπιακοί αγώνες εξακολουθούν στους χαλεπούς καιρούς μας να είναι σωτήριο λιμάνι για όλους, μα προπαντός για τους νέους, κάποιοι από τους οποίους ενίοτε εκδηλώνουν έντονα την εκτονωτική βία και το βανδαλισμό τους, σε στάδια και σε άλλους χώρους, ακόμη και σε μνημεία, και δ ι
καιολογημένα τους κατηγορούμε. Ας μην ξεχνάμε όμως πω ς οι ανοίκειες πράξεις είναι αντανάκλαση και της περιρρέουσας αντικοινωνικής συμπεριφο ράς, την οποία δρομολογούν ανερυθρίαστα μεγαλονόματοι τελετάρχες του χαμού και της δυστυ χίας. Είναι γεγονός πω ς οι νέοι είχαν και εξακο λουθούν να έχουν θρησκεία τον αθλητισμό. Είναι γ ι’ αυτούς ένα στήριγμα, από όπου μπορούν να πιαστούν, για να μην τους σαγηνέψουν ολέθριες σειρήνες. Κάποτε είναι συγκινητική η προσήλωσή τους στον αθλητισμό. Με το βιβλίο της «Για ένα στεφάνι αγριλιάς α πό την Ολυμπία» η φωτισμένη συνάδελφος και συγγραφέας Ζωή Σπυροπούλου έδωσε ένα ακόμη δείγμα των πνευματικών της αναζητήσεων, του παιδαγω γικού έρωτά της και του φίλαθλου πνεύ ματός της. Αν ανταποκρίνεται στην αλήθεια, σύμ φωνα με μαρτυρία της ιστορικής νουβέλας, ήταν ως μαθήτρια αθλήτρια και μάλιστα πήρε και πρω τιά στα «Παπαφλέσσεια» της Καλαμάτας, πριν α πό χρόνια. Ο λόγιος Ερμής την απόσπασε από το στίβο, γιατί οι γονείς της την προόριζαν για σπου δές, αφού τότε ο αθλητισμός δεν εξασφάλιζε τα προς το ζην, ήταν πιο κοντά στο ολυμπιακό ιδεώ δες, ήταν στεφανίτης. Π α ρ’ όλα αυτό, φαίνεται πω ς από εκείνη τη θητεία και την εμπειρία κάτι έ μεινε που την απασχολούσε σοβαρά. Κ αρπός της πολύχρονης αυτής εσωτερικής διεργασίας πρέπει να είναι το βιβλίο που μας έδωσε, για να μυηθούμε στο αγωνιστικό πνεύμα των αρχαίω ν Ελλήνων, για να παραδειγματιστούμε από τα σωτήρια μηνύ ματα της ανθρωπιάς, της αγάπης, της συναδέλφω σης και της ειρήνης, σ ’ έναν κόσμο που εξακολου θεί να ταλανίζεται από τους πολέμους, από τα πραξικοπήματα, από τις ενέργειες μίσους, ωμής και τυφλής βίας. Δε θα ήθελα να κάνω περισσότερο κατάχρηση της καλοσύνης και της μακροθυμίας σας ούτε να παραβώ τα όρια που μου θέτει η αμείλικτη κλε ψύδρα. Εύχομαι το βιβλίο της εκλεκτής συναδέλφου Ζωής Σπυροπούλου να είναι καλοτάξιδο και να διαβαστεί από μικρούς και από μεγάλους. Είναι γραμμένο με κατάθεση καρδιάς, με μεράκι. Είναι εικονογραφημένο με φαντασία. Διευρύνει το γνω στικό ορίζοντα, διδάσκει, ενημερώνει, προβληματί ζει, προτρέπει, ψυχαγωγεί, δημιουργεί αισθητική αγαλλίαση.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
ΤΙΜΗ ΣΤΟ ΝΟΜΑΡΧΗ ΛΕΣΒΟΥ ΠΑΥΛΟ ΒΟΓΙΑΤΖΗ Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος του απένειμε οφίκιο Σ τις 8 του Μάη τελέστηκε θεία λειτουργία στο Ναό του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου στην Πέρ γαμο, κατά την οποία χοροστάτησαν ο Οικουμενι κός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, καθώς και οι σεβασμιότατοι Μ ητροπολίτες Περγάμου Ιωάννης και Μυτιλήνης Ιάκωβος. Επίσης παραβρέθηκε και ο Μ ητροπολίτης των εκεί Αρμενίων. Ιστορική μέρα θα μπορούσε να τη χαρακτηρίσει κανείς, αφού για τρίτη συνεχή χρονιά πραγματο ποιείται θεία λειτουργία στα χαλάσματα του γκρε μισμένου Ναού του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου. Ο Ναός αυτός, που η ιστορία του αρχίζει από την εποχή του Αδριανού, είναι η μόνη από τις αναφερόμενες στο Ευαγγέλιο εφτά εκκλησίες που σώζεται στη συγκεκριμένη θέση. Είναι χτισμένος πάνω σε δυο σήραγγες και από κάτω περνά ένας ποταμός. Είναι τρίκλιτη αψιδωτή βασιλική και καταλαμβάνει χώρο 2600 τετραγωνικών μέτρων. Δεξιά και αριστερά υ ψώνονται δυο πύργοι. Στο Ναό βρέθηκαν αγάλματα αιγυπτιακής γλυπτικής, γιατί αρχικά ήταν αφιερω μένος στον Αιγύπτιο θεό Σάραπι. Με τις μεγάλες αλ λαγές που έγιναν στη βυζαντινή περίοδο, κυρίως στο τμήμα της αψίδας, το κτίριο μετατράπηκε σε εκκλη σία και αφιερώθηκε στον Ιωάννη το Θεολόγο. Κατά τη λειτουργία έκδηλη ήταν η συγκίνηση η
οποία κορυφώθηκε, όταν ο Πατριάρχης κάλεσε στο τέλος της το Νομάρχη Λέσβου Παύλο Βογιατζή και άρχισε η τελετουργία της απονομής του οφικίου του Άρχοντος Εκδίκου. Γέννησε πρωτόγνωρα συ ναισθήματα για πολλούς. Ακολούθησαν προσφώ νηση, αντιφώνηση. Συγκινητική ήταν του Νομάρχη, που έκανε το κοινό, προπάντω ν το λεσβιακό, ακό μα και να κλάψει. Στο Ναό του Αποστόλου Ιωάννου είχε να γίνει λειτουργία αρκετούς αιώνες. Με τις ενέργειες ό μως του Πατριάρχη και την καλή θέληση των τουρ κικών αρχών, ιδίως των τοπικών, επιτράπηκε να τελεστεί θεία λειτουργία και φέτος, για τρίτη συνε χή χρονιά, όπως προανέφερα. Παραβρέθηκαν και παρακολούθησαν πολλοί Λέσβιοι, ντόπιοι χριστια νοί, Κωνσταντινουπολίτες, Καλύμνιοι, καθώς και ομογενείς Αμερικανοί, Αυστραλοί. Παραβρέθηκαν οι τοπικές αρχές, ο νομάρχης Σμύρνης, ο δήμαρχος Περγάμου, δήμαρχοι γειτονικών πόλεων, ο πρέ σβης της Ελλάδας στην Άγκυρα, ο εκπρόσωπος του Προξενείου Σμύρνης, η αντιπρύτανης του Π ανεπι στημίου Αιγαίου Σοφία Δασκαλάκη, ο κοσμήτορας Κώστας Ζώρας και ο καθηγητής Νίκος Βερνίκος. Δεν έλειψαν και οι εθνικιστικές ακρότητες. Τριάντα ως πενήντα φανατισμένοι Γκρίζοι Λύκοι έκαναν συγκέντρωση διαμαρτυρίας κατά του Οι-
Πολύς κόσμος παρακολούθη σε στις 8.5.2005 τη θεία λει τουργία που τελέστηκε στην Πέργαμο, στο χώρο του άλλο τε περικαλλούς ναού του Αγί ου Ιωάννου του Θεολόγου.
κουμενικού Πατριάρχη. Η Αστυνομία τους περιό ρισε και δεν έγιναν έκτροπα. Στο πρόγραμμα ήταν και η επίσκεψη στις Νέες και Παλαιές Φώκες με λεωφορείο. Κατά τη δια δρομή έμεινα έκθαμβος, καθώς έβλεπα τις ατέλειω τες εύφορες πεδιάδες. Πόσο δίκιο είχαν οι ξεριζω μένοι που μιλούσαν με τόση θέρμη και περίσσια περηφάνια για τις χαμένες πατρίδες, που τους χά ριζαν τα πάντα, σα να ήταν η γη της επαγγελίας; Εμείς στην Ανατολή, έλεγαν, είχαμε ακόμα και του πουλιού το γάλα. Τα μάτια τους βούρκωναν και η φωνή τους έτρεμε από συγκίνηση στην αναφορά των χαμένων πατρίδων. Και δεν είχαν άδικο. Ξερό κλαδί να φυτέψεις στο χώμα τους, θα βλαστήσει. Αυθόρμητα εξάλλου έκανα σύγκριση με το κατεξο χήν βραχώδες έδαφος της Αγιάσου. Οι πρόγονοί μας ήταν ήρωες, πολύ εργατικοί και δημιουργικοί. Με τις προσπάθειές τους κατάφεραν να ξερουμανιάσουν, να σκάψουν, κάνοντας «ακταρμά» κομ μάτια γης, για να φυτέψουν δυο τρεις μηλιές και άλλα οπωροφόρα δέντρα, που έδωσαν στην Αγιά σο τη φήμη της φρουτομάνας της Λέσβου. Αν είχαν τέτοια εδάφη, όπω ς τα μικρασιατικά, θα μεγαλουρ γούσαν. Ή ξεραν επομένως οι Τούρκοι πού στόχευ αν. Γι’ αυτό φαίνεται δεν είχαμε στην Αγιάσο Τούρκους, εκτός από κρατικούς υπαλλήλους. Α γιάσος, 19.5.2005
ΠΡΟΚΟΠΗΣ ΚΟΥΤΣΚΟΥΔΗΣ
ΠΡΟΣΦΩΝΗΣΗ ΚΑΙ
ΑΝΤΙΦΩΝΗΣΗ «Η απονομή του οφικίου, κύριε Νομάρχα, γίνεται ως ηθική ανταμοιβή για τα όσα έχετε προσφέρει στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και στη Μητρόπολη Μυτιλήνης, και γενικά για τη συμβολή σας στη σύ σφιγξη των σχέσεων των δύο λαών, Ελλάδας και Τουρκίας...». ❖
« Ο μ ο λ ο γ ώ πω ς ο Άγιος Θεός μου χάρισε πολ λές μεγάλες χαρές στη ζωή μου και με τίμησε περισσώς, ανεβάζοντάς με σε υψηλά αξιώματα με με γάλη κοινωνική αποδοχή. Τον ευχαριστώ από τα βάθη της καρδιάς μου. Ό λα όμως τούτα τα κοσμι κά, όπω ς λέγονται, καίτοι είναι Θεού δώρα, παρα μένουν υλικά, φθαρτά, συμβατικά και με ημερομη νία λήξης. Σήμερα ο Πανάγαθος Θεός με καταξιώνει μιας ιδιαίτερης τιμής, μοναδικής και άληκτης. Μ ιας χα ράς ανείπωτης και αναφαίρετης, που σαν γεγονός σημαδεύει και σηματοδοτεί εκ νέου τη ζωή μου. Και αυτής της μοναδικής τιμής και μεγίστης χαράς
Στιγμιότυπο από το τελετουρ γικό της απονομής του οφικί ου του Αρχοντος Εκδίκου του Οικουμενικού Πατριαρ χείου στο Νομάρχη Λέσβου Παύλο Βογιατζή, από τον Παναγιότατο Πατριάρχη Βαρθολομαίο.
εμπνευστής και τελεσιουργός είστε εσείς, Παναγιότατε, ο Οικουμενικός Π ατριάρχης μας, ο Π α τριάρχης του Γένους, ο Α ρχιποιμένας της Εκκλη σίας, ο πρώ τος της Ορθοδοξίας, ο δικός μας Π α τριάρχης. Αισθάνομαι, Παναγιότατε, ότι κάθε τιμή και χαρά της μέχρι τώρα ζωής μου ελαχιστοποιεί ται μπροστά στη μεγάλη τιμή, να μου απονέμεται σήμερα διά των τίμιω ν και αγίω ν χειρών σας το οφίκιο του Άρχοντα Εκδίκου του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Νιώθω τη συγκατάθεση και τη συγκατάβαση της Παναγιότητάς Σας προς την ελαχιστότητά μου. Α ι σθάνομαι όμως πω ς η τιμή αυτή δεν είναι δική μου, δεν ανήκει σε μένα, αλλά σε ένα θαυμάσιο λαό, που με τη θέλησή του ως Νομάρχης εκπροσωπώ, τον ε ξαίρετο λαό της Λέσβου. Ξέρω πω ς το οφικιο που μου απονέμεται περνά στους Λέσβιους συμπα τριώτες μου, οι οποίοι ανέκαθεν, ως γνήσια παιδιά αυτής της μαρτυρικής μικρασιατικής γης, πιστά τέ κνα, αφοσιωμένα στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, δεν έπαψαν ούτε στιγμή και ούτε θα πάψουμε ποτέ να αγαπούμε, να στηρίζουμε, να αφοσιωνόμαστε ο λοκληρωτικά αλλά και να ελπίζουμε στο Οικουμε νικό μας Πατριαρχείο, στον Πατριάρχη μας, τον Πατριάρχη της Ρωμιοσύνης, στους ιερούς θεσμούς του Οικουμενικού Θρόνου, στους λίγους μα πολ λούς και σπουδαίους Ρωμιούς της Πόλης. Παναγιότατε, όλα τούτα τα εσωτερικά της καρ δίας μου αισθήματα ήταν και είναι πάντοτε δεδο μένα απέναντι σας ως έκφραση της γνήσιας, της αυ θεντικής, μοναδικής αλήθειας της ορθόδοξης π ί στης μας και της Ανατολικής Αγιας Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας. Ό μως σήμερα, περισσότερο από κάθε άλλη εποχή, όλοι μας έχουμε στραμμένα τα βλέμματά μας και τις ελπίδες μας στο Ιερό Φα νάρι. Τη στιγμή κατά την οποία στην Ελλάδα οι θε σμοί κλονίζονται, οι αξίες καταρρέουν, τα κορυ φαία πρόσωπα μας απογοητεύουν και μας γκρεμί ζουν εσωτερικά, το μόνο που μας στηρίζει και μας παρηγορεί είναι το Οικουμενικό Πατριαρχείο μας, ο Πατριάρχης μας, οι αρχιερείς του θρόνου, οι κληρικοί της Πόλης, οι πιστοί της Βασιλεύουσας. Για όλα τούτα το οφίκιο του Άρχοντος Εκδίκου του Οικουμενικού Πατριαρχείου γίνεται ακόμη βα ρύτερο στους ώμους μας, και λέω μας, γιατί δε θα το σηκώσω μόνος μου, αλλά μαζί με όλο το λε σβιακό λαό. Μ ακάρι να δικαιωθείτε για την εμπι στοσύνη και την αγάπη που μου δείχνετε και ποτέ
Στιγμιότυπο α«ό την προσφώνηση του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου.
και σαν ιδέα δε θα σας απογοητεύσουμε. Μπορεί να είναι λίγες οι δυνάμεις μας, είναι όμως μεγάλη η αγάπη μας, ο σεβασμός και η αφοσίωσή μας. Προσωπικά αισθάνομαι συγκλονισμένος. Αι σθάνομαι τις αναρίθμητες χιλιάδες των προγόνων μας της μικρασιατικής γης να συγχαίρονται σήμε ρα μαζί μου. Αισθάνομαι την πνευματική παρου σία του κεκοιμημένου πατέρα μου να αισθάνεται α νείπωτη υπερηφάνεια και χαρά παρόμοια μ ’ αυτήν του παραδείσου για την ξεχωριστή τιμή που κάνετε στην οικογένειά μας. Δεν ξέρω αν μπορώ να σας ευχαριστήσω. Εκεί νο που μπορώ όμως να κάνω είναι να σας υποσχεθώ ότι θα καταβάλω όλες μου τις δυνάμεις, ώστε να φανώ αντάξιος της τιμής, της εμπιστοσύνης και της πατρικής αγάπης με την οποία με περιβάλλετε. Μαζί με το λεσβιακό λαό θα κάνουμε καθετί που έ γκειται στις δυνάμεις μας για την τιμή και τη δόξα του Οικουμενικού μας Πατριαρχείου. Θα είμαστε συνοδοιπόροι και συνοραματιστές στα ιερά όνειρά σας, στα ειρηνικά ταξίδια σας, στις πορείες αγά πης, στην εκστρατεία της ανθρωπιάς και στην π α νανθρώπινη σταυροφορία της νέας ελπίδας του Χριστού, που σπέρνετε στις ψυχές των λαών».
ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠ ΙΚ Α ΙΡ ΟΤ Η ΤΑ
ΦΩΤΟΣΚΙΕΣ
Μ ην κ λ ο τ σ ά τ ε το β ρ ά χο ίνΐε αφορμή τα πρόσφατα γεγονότα, που σχετί ζονται με την Εκκλησία και με τη Δικαιοσύνη, ήρθε στο νου μου η παρακάτω ιστορία. Την άκουσα, ό ταν ήμουν παιδί, από το θείο μου Παναγιώτη Κου τσκουδή, που ποτέ δεν έλεγε κάτι, από το οποίο να μην έβγαινε στο τέλος ένα χρήσιμο δίδαγμα. Το θέ μα είχε να κάνει με έναν άτακτο ιερέα. Κάποτε, λέει, ένας κυνηγός πήγε για κυνήγι σε άγνωστη περιφέρεια. Η μέρα ήταν ζεστή, το π α γούρι του άδειασε, δίψασε και το στόμα του στέ γνωσε. Κ άποια στιγμή βλέπει το κυνηγόσκυλό του να ορμάει προς μια κατεύθυνση και μάταια του φώναζε να γυρίσει πίσω. Το σκυλί όλο και απομα κρυνόταν. Σε απόσταση μεγαλύτερη από χιλιόμε τρο σταμάτησε, γύρισε προς το μέρος του αφεντι κού του και άρχισε να γαβγίζει. Κ άποιο θήραμα θα εντόπισε, είπε, και κίνησε προς το μέρος του. Ό ταν έφτασε σε κάποια απόσταση, άκουσε το γαργάρισμα ενός ρυακιού. Η καρδιά του σκίρτησε από χαρά. Πλησίασε, γονάτισε και με βουλιμία άρχισε να πίνει, να πίνει το κρυστάλλινο νερό. Τόσο δρο σερό ήταν, που δε χόρταινε να πίνει. Τόσο πολύ τον ικανοποίησε, που αποφάσισε να πα να βρει α πό πού ξεκινάει, από πού πηγάζει αυτό το κατακάθαρο, δροσερό νερό. Άρχισε ν ’ ανηφορίζει, ακο λουθώντας τη ροή του ρυακιού. Κάθε τόσο έσκυβε και έπινε, λες και δεν μπορούσε να κορέσει τη δ ί ψα του. Κάποτε έφτασε σ ’ ένα βράχο μεγάλο. Τι ή ταν αυτό το ανατριχιαστικό θέαμα που αντίκρι σαν τα μάτια του; Μέσα από το στόμα ενός ψό φιου μαύρου σκυλιού έβγαινε αυτό το κατά τα άλ λα εξαίσιο νερό. Ναι! Μ πορεί κ ά π ο ιο ι ιερω μένοι να είναι μαύρα ψ όφ ια σκυλιά, αλλά ο λόγος του Χ ρ ι στού που βγαίνει από το στόμα τους είνα ι γλ υ κό γάργαρο κρυστά λλινο νερό, που δε χορ τα ίνετα ι... Α γα π ά τε αλλήλους! Π ο ια θρησκεία κλείνει μέσα σε δυο λέξεις μια ολόκληρη φ ιλ ο σοφία α νθ ρ ω π ιά ς; Γι’ αυτό ας πάψουμε να κλοτσάμε το βράχο... Α γιάσος, 9.2.2005
ΠΡΟΚΟΠΗΣ ΚΟΥΤΣΚΟΥΔΗΣ
Ο μακαρίτης σήμερα Ιωάννης Δημητρίου Βάρος (Μπαρέλ’), πρωτοπόρος του Συλλόγου Καβαλαραίων «ο Προφήτης Ηλίας», με τη σύζυγό του Αι κατερίνη, το γένος Ευστρατίου Βασλά. (ΡΗοΙο-ΟΙγιηρο Στρατή Καμπά, 1950)
Η συνεργάτριά μας Μαρία Δημητρίου Αγρίτη, το γένος Ηλιογραμμένου Τσουκαρέλη, ποζάρει απο λειτουργά μπροστά στο φακό της «Αγιάσου» στο λιθόστρωτο ανηφοράκι της θέσης « Σίδερα». (Φωτογραφία Γιάννη Χατζηβασιλείου, 10.8.1998)
ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΑ ΦΩΤΟ ΓΡΑΦΗΜΑΤΑ Το σιντριβάνι της Φαμάκας και ο γλύπτης του Γα τεχνητά αναβρυτήρια, τα κοινώς λεγόμενα σιντριβάνια, ήταν και εξακολουθούν να είναι πη γές δροσιάς σε πλατείες, σε δρόμους, σε προαύλια, σε κήπους και σε πολλούς άλλους χώρους. Μέσα στην πύρα της φύσης και της ζωής το υγρό στοιχείο ενεργεί λυτρωτικά, ευερ γετικά. Δίκιο είχε ο υψιπε τής Π ίνδαρος που έψαλε πω ς το νερό είναι πάνω α π ’ όλα, χαρακτηρίζοντάς το «άριστον»... Και στην Αγιάσο δεν έ λειψαν τα σιντριβάνια. Υπήρχε μάλιστα και το ποθεσία Σιντριβάνι, κατα πώ ς γράφουν οι δάσκαλοι Ευστράτιος Κολαξιζέλης και Βασίλειος Τραγέλης στη σελίδα 43 του πατριδογνωστικού τους πονή ματος «Η Αγιάσος και τα πέριξ», το οποίο Εκδόθηκε στην Αθήνα το 1896. Τα τελευταία χρόνια το μόνο σιντριβάνι που πιδακίζει είναι αυτό της Α γιας Τριάδας. Ιδού και η κτητορική επιγραφή του:
ΤΗ ΕΥΣΕΒΕΙ ΔΑΠΑΝΗ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚΑΙ ΑΦΡΟΔΙΤΗΣ ΠΟΥΔΑΡΑ ΕΙΣ ΜΝΗΜΗΝ ΤΩΝ ΓΟΝΕΩΝ 15-6-1992 Δε θα ήταν άσχημο, αν ο Δήμος ή κάποιος φορέας ή κάποιος φιλόπατρις στόλιζε με σιντριβάνι κε ντρική θέση της κωμόπολής μας. Η ενδεχόμενη λει ψυδρία αντιμετωπίζεται με την ανακύκλωση του νερού... Η φωτογραφία που δημοσιεύουμε, προερχόμε νη από το Αρχείο της Αγίας Τριάδας, μας στάλθη κε στις 21.10.1 996 από το φιλέρευνο συνεργάτη μας Ευστράτιο Καλυφό. Αντίγραφό της εξάλλου μας
παραχώρησε πρόσφατα η Αικατερίνη Ιωάννη Βα ρού. Μας μεταφέρει στο γνωστό Εξοχικό Κέντρο «Φαμάκα», που ήταν ιδιοκτησία του Δημητρίου Βασιλείου Ζερδελέλη (1870 - 1942), παππού του μητροπολίτη μας Ιάκωβου Φραντζή. Το πανέμορφο σιντριβάνι το φιλοτέχνη σε ο πετράς και μαρμαρο γλύπτης Αντώνιος Γραμ μέλης ή Ψ υρούκης ή Βρουλιώτης, ο οποίος εναβρύνεται μαζί με τη σύ ζυγό του Αικατερίνη Ζερ δελέλη. Ιδού και τα ανορ θόγραφα διαπιστευτήρια:
Έργον του Αντωνίου Γραμμέλη Ψυροΰχη. Έτος 1922 Ιουνίου 8. Οι Αγιασώτες το χάρηκαν. Ο αείμνηστος Σταυριώτης συνεργάτης μας Μενέλαος Καμάτσος, σε ποίημά του με τίτλο «Τιχνίτις είχι του χουριό», που δημοσιεύτη κε στη σελίδα 19 του τεύ χους 104 (1998) του πε ριοδικού «Αγιάσος», π α ι νεύει τη δεξιοσύνη του δη μιουργού. Τιχνίτις είχι του χουριό στα θ’κά μας τα ζαμάνια, που κάνανι καμπαναριά τσ’ όμουρφα σιντριβάνια. Σ ’ Φαμάκα ένα σιντριβάν’ του ποίτσι Βρουλιώτ’ς γι γέρους, μ’ ένα σκαρπέλου τσι σφυρί ’π ’ τν αρχή ίσιαμ’ του τέλους. Είν’ ένα αριστούργημα τσι μι μιγάλη τέχνη, που έγινι στα χρόνια μας απί ιρασιτέχνη. Τι αθρώπ’ γι παλιοί στα έργα είχαν απουμουνή, μ’ ένα σκαρπέλου σιντριβάν’ δε θα ξαναγίνει. Τιχνίτις αυτουδίδακτοι κάνανι Παρθινώνις, που θα τς θαμάζιν γινϊές σ’ ατέλειουτους ιώνις. Παλιά έργα αθάνατα πουτές δε θα πιθάνιν, γιατί δεν έχει πλια μαστόρ’, για να τα ξανακάνιν. Αγιάσος, 10.8.1995
ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
νείου σου ήταν βρόμικος, ήταν γεμάτος από αρά χνες. Ρωτάει ο Τζαναβάρης: Ε Ξ ινόφ’, τείντα ’νι γι αράχνις; Τσίπις, λέγ’ γιου Ξ ινόφ’ς. Εμ τότις σεις είστι γι γαζαροί τσι γι βρουμιάρ’δις! Σας παρακα λώ, κύριε, αγρίεψε ο είρηνοδίκης. Καλά λέγου, θα πείτι μένα γαζάρ’! Ε βλέπιτι πίσου σας, που έχιτι του Κ ’στό μες στς τσίπις! Και πράγματι η εικόνα του Χριστού ήταν γεμάτη από αράχνες! Αθήνα, 1989
ΧΡΙΣΤΟΣ ΓΛΕΖΕΛΗΣ (ΠΟΥΠΟΥΣΑΣ)
ΜΑΛΟΠΙΦΤΣ’ ΑΚΟΥΣΜΑΤΑ Σ ’χουρ ιμ ένους δάσ καλους γι Ρ ουδιά , λίγου π ρ ιν π ιθ ά ν ’, ήνταν κ α τα μ π ιρ δ ιμ ένο υ ς μι τ ’ πουλιτικ ή. Κ άθι τόσου ίλλα ζι τσι κόμμα. Α π ’ αλλού τουν π ιρ ίμ ιν ις τ σ ’ α π ’ αλλού π ιτιό ντουν. Μ ια μέρα μες σ τ ’ Κ α λ φ α γ ιά ν ν ’ εν ά ντιξι ένας τ σ ’ είπ ι ντ: - Ε δάσκαλι, κάτσι ιπιτέλους σ ’ ένα μέρους, α σι τ ’φιτσίσου. Τσι δάσκαλους χουρίς α χάσ’ τσιρό α πά ντ’σι ντ: - Στου ίδιου μέρους κάθ’ντι μο τα ντουβάρια, ρε.
ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ ΧΑΤΖΗΛΕΩΝΙΔΑΣ
ΚΑΤΑ ΤΟ Χ Ω ΡΟ
Ο Παναγιώτης
Μ αγλογιάννης πήγε στις δημο τικές τουαλέτες για προσωπική του ανάγκη. Κ ά ποιος που αποπατούσε άφηνε να του φεύγουν ανε ξέλεγκτα αέρια, δυνατά και συνεχόμενα. - Ε! Τι γίνιτι έδιου πέρα; Βουμβαρδισμός; Ρω τά απορώντας ο Παναγιώτης. -Τ είντα απάντιχις ναν ακούσ’ς έδιου που ’ρτις, ρε κ ’μπάρι; Κλαρίνα; Στν ακκλησιά που πας Τσιτσάν’ ακούς; Του απάντησε αποστομωτικά ο άλλος. Αγιάσος, 15.5.2005
Κ’ΣΤΟΣ ΕΙΧΙ ΤΣΙΠΙΣ! Π ρ ιν από πολλά χρόνια ήκμαζε στην Καρυά το καφενείο των Τζαναβάρηδων, που το δούλευε ο Στρατής Τζαναβάρης. Τα χρόνια εκείνα γινόταν τακτικά από τους χωροφύλακες αυστηρός έλεγχος για την καθαριότητα των χώρων. Σε έναν τέτοιο έ λεγχο βρήκαν το χώρο ακάθαρτο και συγκεκριμένα σε μια γωνιά του καφενείου είχε αράχνες. Και του κάνανε μήνυση. Ή ρθε η μέρα να εκδικαστεί η υπό θεση. Στο χωριό τότε λειτουργούσε ειρηνοδικείο και γραμματέας ήταν ο Ξενοφώντος Σουσαμλής, ο πασίγνωστος Ξ ινόφ’ς. Ή τανε μάλιστα το δεξί χέρι του Ειρηνοδίκη, γιατί τον χρησιμοποιούσε και σα διερμηνέα, αφού του μετέφραζε τ ’ αγιασώτικα που δεν καταλάβαινε στα «ελληνικά»! Στην έδρα κάθε ται ο είρηνοδίκης, δίπλα του ο Ξ ινόφ’ς και πίσω τους, στον τοίχο, κρέμεται η εικόνα του Χριστού. Αρχίζει η δίκη. Λέει λοιπόν ο είρηνοδίκης: Κύριε Τζαναβάρη, κατηγορείσαι ότι ο χώρος του καφε
ΠΡΟΚΟΠΗΣ ΚΟΥΤΣΚΟΥΔΗΣ
ΑΙΞΙΟΥΧΕΡ’Σ, ΖΙΡΒΟ Υ Χ ΕΡ’Σ Α ν τ ώ ν ’ς Μηνάς, πούντας ήνταν στου Σίντνεϊ μι του Αναγνουστήριου, μια μέρα είδι δυο μιγάλ’ ά σ π’ πα πα γά λ’ μες στν αυλή τσι μι τ ’ μιγάλ’ αγια σώτ’σσα παρατηρητικότητα που έχ’ ρώ τ’σι: - Ε ξάδιρφι, γιατί του σκουφέλ’ πα στου τσιφ άλ’ στουν έναν παπαγάλου είνι τσίτρινου; - Γιατί γιου ένας είνι ζιρβουχέρ’ς τσι γιου ά λ λους διξιουχέρ’ς. Άμα πιτούν μαζί, παγαίνιν ίσια, αλλά άμα πιτά γιου ζιρβουχέρ’ς π α γα ίν’ν ούλου ζιρβά. Α ντώ ν’ς ίβρι τν υπόθισ’ πουλύ μπιρδιμέν’ τσι δένι ξουνουρώ τ’σι. $γύηεγ, 21.6.2004
ΜΙΧΑΛΗΣ ΧΡΙΣΤΟΦΑΡΗΣ (ΚΑΜΠΑΣ)
Ηλείο λογοτέχνη Τάκη Δόξα. Κ ύριος ομιλητής ο δικηγόρος και λογοτέχνης Στάθης Δάγλαρης.
ΓΙΑΝΧΑΤΖ
Η ΓΙΟΡΤΗ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΜΑΣ
Ο Φ ιλ ο π ρ ό ο δ ο ς
ΑΡΧΑΙΡΕΣΙΕΣ Δ.Σ.Α.
Σ ύ λ λ ο γ ο ς Α για σ ω τώ ν α
π ό χ ρ ό ν ια έχει κ α θ ιερ ώ σ ει ω ς θρησκευτική του γιορ τή τη Ζ ω ο δ ό χ ο Πηγή. Ε π ειδή όμ ω ς ε ί ν α ι εργάσ ιμη αυτή η μέρα, η γιορ τή γ ίν ε τα ι την Κ υρια κή. Έ τσ ι κ α ι φ έτος, σ τις 8 το υ Μ άη, την Κ υ ρ ια κή του Θ ω μά, π ρ α γμ α το π ο ιή θ η κ ε η γιορτή στον Ιερό Ν αό της Π α ν α γ ία ς της Φ α νερω μέ νης, στο Χ ο λα ρ γό , με την π α ρ ο υ σ ία α ρ κετώ ν σ υ γχ ω ρ ια νώ ν μας κ α ι φ ίλ ω ν του Σ υλλόγου. Π α ρα κολουθή σ α μ ε τη θεία λ ειτο υ ρ γία , στην ο π ο ία ιερούργησε ο π ρ ω το π ρ εσ β ύ τερ ο ς Ν εκτά ρ ιο ς Χ α τζη π ρ ο κ ο π ίο υ , α ν τ ιπ ρ ό εδ ρ ό ς του Σ υ λ λόγου μας, κ α θώ ς κ α ι την α ρ το κ λα σ ία . Στη σ υ νέχεια ο ι κ υ ρ ίες του Φ ιλ ό π τω χ ο υ Τ αμείου της Ε ν ο ρ ία ς της Π α ν α γ ία ς Φ α νερω μένης μας π ρ ο σέφ εραν καφέ, τσ ο υ ρ έπ ια κ α ι κ ό κ κ ιν α αβγά, τ ις ο π ο ίες κ α ι ευ χα ρισ το ύμ ε θερμά για την π ρ ο θ υ μ ία το υ ς, γ ια τη φ ιλόξενη διάθεσή το υ ς, γ ια την κ α λοσύνη το υ ς. Κ α τόπιν, οι επιθυμούντες πήγαμε σε Ταβέρ να, στο Π ολύδροσο, μέσα στην πρα σ ινάδα και την ησυχία, όπ ο υ φάγαμε πολύ καλά κ α ι νόστιμα φαγητά. Γενικά περάσαμε πολύ όμορφα. Αυτό π ο υ μας συγκίνησε ήταν ότι παραβρέθη κ α ν π α λ ιά μέλη του Συλλόγου μας. Έ τσ ι πρέπει όλοι μας να συμμετέχουμε ενεργά στις εκδηλώ σεις του Συλλόγου, να τον αγαπούμε και να τον στηρίζουμε, για να μας δίνει την ευκαιρία ν ’ α νταμώ νουμε κ α ι να βλεπόμαστε. Κ αι του χρόνου λο ιπ ό ν να είμαστε καλά, για να γιορτάσουμε π ά λι, κ α ι η Π α ναγία μας να μας προστατεύει όλους.
ΜΑΡΙΑ ΜΟΥΤΖΟΥΡΕΛΗ-ΔΑΡΙΤΣΗ
ΤΙΜΗΘΗΚΕ Ο ΤΑΚΗΣ ΔΟΞΑΣ Σ τ ι ς 6.4.2005 πραγματοποιήθηκε στην Α ί θουσα Μ ιχαήλας Αβέρωφ της Ε ταιρεία ς Ελλή νω ν Λ ογοτεχνώ ν εκδήλωση, α πό το περιοδικό «Νέα Σκέψη» του Χ ρίστου Κουλούρη, για τον
Σ την
εκλογική μάχη για την ανάδειξη νέου
προεδρείου του Δικηγορικού Συλλόγου Αθηνών έ λαβε μέρος ως αρχηγός της «Δικηγορικής Συνδικα-
Η προμετωπίδα του οχτασέλιδον ενημερωτικού φυλλαδί· ον, διαστάσεων 29 χ 21 εκατοστά.
λιστικής Αλλαγής» ο συμπατριώτης μας Παναγιώ της Μιχαήλ Γαλετσέλης. Τα αποτελέσματα του πρώτου γύρου (Φεβρουάριος 2005) έχουν ως εξής: Ο Δημήτρης Παξινός που πρόσκειται στη Ν.Δ. έλα βε 5.176 ψήφους, ήτοι ποσοστό 67%. Ο Δημήτρης Βερβεσός που πρόσκειται στο ΠΑΣΟΚ έλαβε 2.656 ψήφους, ήτοι ποσοστό 32%. Ο Θεόδωρος Σχοινάς που πρόσκειται στο ΣΥΝ έλαβε 1.550 ψήφους, ήτοι ποσοστό 12,8%. Ο Παναγιώτης Γαλετσέλης έλαβε 1.100 ψήφους, ήτοι ποσοστό 9%. Ο Εμμανουήλ Κοκκινάκης που πρόσκειται στο Κ.Κ.Ε, έλαβε 714 ψήφους, ήτοι ποσοστό 5,9%.
ΧΡΙΣΤΟΣ ΓΛΕΖΕΛΗΣ
ΑΥΤΟΙ Π Ο Υ Φ Ε Υ Γ Ο Υ Ν ΧΡΙΣΤΟ Φ ΑΣ Κ. ΦΡΑΝΤΖΗΣ (1914 - 2004) Κ α λλικλω νο το γενεαλογικό δέντρο των Φραντζήδων της Αγιάσου. Πληροφορίες του παρελθό ντος μα και του παρό ντος μιλούν για Φραντζήδες απανταχού της γης, εργάτες του τοπικού κοινοτικού συμφέροντος, της εκκλησίας του Χ ρι στού, της επιστήμης και των γραμμάτων, του ε μπορίου και της βιοτε χνίας, της ερασιτεχνικής δημοσιογραφίας, της γε ωργίας, της άλλοτε ανθούσας σε πόλεις και χωριά υποδηματοποιίας... Ο Χριστόφας Φραντζής μπήκε στην τροχιά της ε φήμερης ζωής το 1914, τη χρονιά που ενσωματώθηκε επίσημα το αιγαιοπελαγίτικο νησί μας στον κορμό της μητέρας πατρίδας. Ή ταν παιδί της όμορφης φα μίλιας του Κωνσταντίνου και της Ανθής Φραντζή. Αυτάδελφός του ο Σωκράτης που έφυγε για το αιώ νιο ταξίδι το 1974. Ό πω ς και τόσοι άλλοι της γενιάς του, ο Χριστόφας Φραντζής ακολούθησε το δρόμο της τέχνης και έγινε υποδηματοποιός, μια και το ε πάγγελμα αυτό είχε πέραση. Παλιότερα δε συνηθίζα με ν ’ αγοράζουμε έτοιμα προϊόντα, όπως συμβαίνει στις μέρες μας. Πηγαίναμε στα εργαστήρια, όπου οι τεχνίτες μολύβωναν σε χαρτί τα πέλματά μας και στη συνέχεια έφτιαχναν τα ποδήματά μας. Από τότες που ήμουνα σκολιαρούδι και όργωνα τους δρόμους σαν κλώστρα, θυμάμαι το τσαγκαράδικο του μακα ρίτη κοντά στην Αγορά, στη θέση «Σ’τσιά»... Στις 28 του Ιούλη του 1940, τρεις μήνες προτού ακουστούν τα τύμπανα του ελληνοϊταλικού πολέ μου, ο Χριστόφας Φραντζής νυμφεύτηκε την ομο χώρια του Αγγελική Δημητρίου Ζερδελέλη, που του συμπαραστάθηκε και του χάρισε δυο παιδιά, τον Κωνσταντίνο, που δεν είναι άλλος από το σεβασμιότατο Μητροπολίτη μας Ιάκωβο, και τον κα κορίζικο Δημήτριο, που έχασε τη ζωή του στις 26 του Δεκέμβρη του 1972, σε εργατικό ατύχημα που συνέβη στο Ελαιοτριβείο του Συνεταιρισμού. Ο τραγικός θάνατος, που απορφάνισε μια καινούρ
για οικογένεια, με δυο αγγελούδια, άφησε στην ψυ χή του βαθύ πόνο, όπω ς και η αποδημία της πολυ φίλητης συζύγου του Αγγελικής την 1 του Νοέμβρη του 2001. Πλήρης ημερών, κοντά στους δικούς του ανθρώπους, άφησε τη στερνή του πνοή στις 3 του Ιούλη της χρονιάς που μας πέρασε... Ο Χριστόφας Φραντζής πορεύτηκε Ορθόστητος σ’ όλο το μάκρος της ηλικίας του και έβαλε ευανά γνωστα στη ζωή τις υπογραφές της τιμιότητας, της φιλοπονίας, της δημοκρατικότητας, της μετριο φροσύνης, της καλοσύνης, της ηπιότητας, της στοχαστικότητας, του «λάθε βιώσας»...
ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΠΑΝ. ΚΟΥΜΛΕΛΗΣ (1944 - 2004) Φ εύ γ ο ντα ς ο περασμένος χρόνος πήρε μαζί του για πάντα και τον αγαπητό μου κουμπάρο Γιώργο Κουμλέλη, που άφησε τη στερνή του ανασαιμιά στην ξενιτιά. Γεννήθηκε το 1944 στην Αγιάσο. Πατέρας του ήταν ο Πα ναγιώτης Κουμλέλης, ο αξέχαστος γλεντζές και νεωκόρος του Προσκυ νήματος της Παναγίας. Μητέρα του η Δουκία Σιμέλη. Αδέρφια του η Ανθή, μετέπειτα σύζυγος Χριστόφα Τσουκαρέλη, η Εριφύλη, σύζυγος Δη μήτρη Γλεζέλη, και η Άννα, σύζυγος Ευστρατίου Ασβεστά. Το 1964 παντρεύτηκε την Ελένη, κόρη του Χαρίλαου και της Μαριάνθης Βουνάτσου, και από κτησε δυο παιδιά. Τη Μαριάνθη που γεννήθηκε το 1967 στη Μυτιλήνη και τον Παναγιώτη που γεννή θηκε το 1980 στις Η.Π.Α., όπου στο μεταξύ ανα γκάστηκε να πάει και ο ίδιος, παίρνοντας το δρόμο του μισεμού, όπω ς και τόσοι άλλοι συγχωριανοί μας και συμπατριώτες μας. Αρρώστησε το περα σμένο καλοκαίρι από την επάρατη νόσο της εποχής μας, τον καρκίνο, ο οποίος πολύ γρήγορα υπέσκαψε την ήδη λαβωμένη του υγεία και τον οδήγησε πρόωρα να αναπαυτεί σε αιώνια γαλήνη. Η κηδεία του έγινε στις 23 του Δεκέμβρη του 2004 στο Χάρντφορντ του Κονέκτικατ των Η.Π.Α.
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΙΧ. ΚΟΥΤΣΚΟΥΔΗΣ
ΜΝΗΜΗ ΠΡΟΣΦΙΛΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ Ο Γρηγόριος Παπαπορφυρίου (Αδΐοπα) πρόσφε ρε 20 δολ. στη μνήμη του Γεωργίου Κουμλέλη. Ο Παναγιώτης Καμαρός πρόσφερε 50 € στη μνή μη του πατέρα του Δημητρίου Παναγιώτη Καμαρού. Η Ελένη Ανέστη Βαρδαλά πρόσφερε 20 δολ. ΗΠΑ στη μνήμη του αδελφού της Παναγιώτη Ευ στρατίου Τζέγκου (Παγίδα). Η Μελπομένη Γεωργίου Σάββα πρόσφερε 50 δολ. Αυστραλίας στη μνήμη του αδελφού της Πα ναγιώτη Τζέγκου και των γειτόνων της Ευστρατίου Κακαλιού και Κομνηνού (Κουμέλ’) Ξενέλη. Ο Ευστράτιος Σπηλιαδής πρόσφερε 50 δολ. Αυ στραλίας στη μνήμη του Θωμά Σπηλιαδή. Η Κατίνα Αναστασιάδη-Αλιμπράντη πρόσφερε 54 € στη μνήμη του συζύγου της Γρηγορίου Αναστασιάδη. Η Ειρήνη Συναδινού-Μοιρασγεντή πρόσφερε 125 € στη μνήμη του συζύγου της Δημητρίου Μοιρασγεντή, των γονέων της και των λοιπών συγγενών.
ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΣΥΛΛΟΓΟΥ - «ΑΓΙΑΣΟΥ» Ρήγαινα (Ειρήνη) Καραβασίλη-Κουδουνέλη 50 € Σίμος Σκλεπάρης (δγάηογ) 50 $ Απόστολος Τσιμναδής (δγάηογ) 50 $ Αναμνηστική φωτογραφία α πό τις επετειακές εκδηλώσεις για τα Εκατό χρόνια του Αναγνωστηρίου «Αι Μούσαι» Κάλυμνου (2.10.2004). Διακρίνονται, από δεξιά, ο προεδρεύων Νίκος Βαρδιάμπασης, συγγραφέας-δημοσιογράφος, ο πρόεδρος του Αναγνωστηρίου «Αι Μούσαι» Γιάννης Πατέλης και ο ομιλητής Κώστας Αγαπητίδης, πρόεδρος Συμαίων « ο Πανορμίτης» και του Πο λιτιστικού Ιδρύματος «Κλεό βουλος ο Λίνδιος», ο οποίος μίλησε με θέμα: Η παλαιότερη πνευματική ακμή της Σύ μης και το Αναγνωστήριό της «η Αίγλη».
ΔΙΑΘΕΣΗ ΤΩΝ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΜΑΣ Α. Διατίθενται αντίτυπα των βιβλίων που εξέδω σε ο «Φιλοπρόοδος Σύλλογος Αγιασωτών»: 1. [Ε.Π. Κουλαξιζέλλη-Β.Π. Τραγέλλη], Η Α γιάσος και τα πέριξ, εν Αθήναις 1896. 6€. 2. Στρατή Π. Κολαξιζέλη, Θ ρύλος και ιστορία της Α γιά σον της νήσον Λέσβου, Αθήνα 1997. 17€. Τα βιβλία διατίθενται από το Σύλλογο με άμεση παράδοση, κατά τις ώρες λειτουργίας των Γραφεί ων, ή επί αντικαταβολή (6€ και 17€ αντίστοιχα). Β. Επίσης διατίθενται βιβλιοδετημένοι τόμοι του περιοδικού «Αγιάσος», με άμεση παράδοση στα Γραφεία του Συλλόγου ή επί αντικαταβολή (47€). Α ' τόμος (1-25, 1980-1984), Β ' τόμος (2645, 1985-1988), Γ ' τόμος (46-67, 1988-1991), Δ ' τόμος (68-85, 1992-1994), Ε ' τόμος (86-103, 1995-1997) και Σ Τ ' τόμος (104-121, 1998-2000).
ΓΑΜΟΙ • Ιωάννης Παναγιώτη Μακαρώνης Αγγελική Ευστρατίου Χατζηπροκοπίου (8.5.2005)
• Ευστράτιος Παναγιώτη Γραμμέλης Αργυρώ Δημητρίου Καμπουρέλη (8.5.2005) • Δημήτριος Ηλία Κουταλέλης Γρηγορία Θρασύβουλου Γλεζέλη (4.6.2005)
ΣΥΓΧΑΡΗΤΗΡΙΑ Σ τ ι ς 19.2.2005, στον Ιερό Ναό Αγιου Θεοδώρου του Βυζαντίου, στην Παγανή Μυτιλήνης, τελέστηκε το μυστήριο του γάμου του Γρηγορίου Μαλαμά και της Μυρσίνης (Μύρνας) Μιχαήλ Επανωμάτη. Εκφράζουμε τα θερμά μας συγχαρητήρια και ευχόμαστε ο βίος τους να είναι ανέφελος, πλήρης χαράς και ευτυχίας.
ΓΙΑΝΝΗΣ και ΑΡΙΑΔΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ
ΘΑΝΑΤΟΙ • Ξενέλη Βλοτίνα, χήρα Μιχαήλ (20.5.2005) • Καραγιάννη Παναγιώτα, χήρα Παναγιώτη (1.6.2005)
ΣΥΛΛΥΠΗΤΗΡΙΑ Ε κ φ ρ ά ζω τα θερμά μου συλλυπητήρια, για το θάνατο του Γεωργίου Παναγιώτη Κουμλέλη, στη σύζυγό του Ελένη, στη θυγατέρα του και στο γιο του, στη μητέρα του Δουκία, καθώς και στις αδερφές του Ανθή, Εριφύλη και Άννα.
ΓΙΑΝΝΗΣ Γ. ΡΑΦΤΕΛΗΣ
ΕΥΧΑΡΙΣΤΗΡΙΟ Α ισ θ α ν ό μ α σ τ ε έντονα την υποχρ έω σ η να ευχα ρισ τή σ ουμε θερμά ό λο υ ς όσ οι μας σ υ μ π α ρ α στά θη κα ν στο μεγάλο μας π έν θ ο ς γ ια την α π ώ λ εια , σ τις 30.3.2005, του π ο λ υ φ ίλ η το υ π α τέρ α μ α ς Ε υ σ τ ρ α τ ίο υ Β α σ ιλ είο υ Μ α ρ γ ιώ (Μ α ρ γιο ύ ή Ξαφέλη). Τα τέκνα
ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ και ΓΕΩΡΓΙΟΣ