Agiasos mag 150 2005

Ο πιλοποιός-πιλοπώλης της αλλοτινής Αγιάσου Περικλής Βατρικάς

Ο Ευστράτιος Γ. Χριστοφαρής, ο οδοντίατρος, ο αναγνωστηριακός...

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Ο λεσβιακός οδωνυμικός άτλαντας νοσεί.......................................................................................... ΧΑΡΙΑΑΟΥ ΚΛ. ΚΟΥΛΟΥΝΕΛΗ, Πατριδογνωστικά. Αγιάσος, αγάπη μου... (ΑΔ' ) ....................................................................... ΜΥΡΣΙΝΗΣ ΒΑΜΒΑΚΑ-ΧΟΥΤΖΑΙΟΥ, Η μαγεία της βελονιάς και της φύσης................................................................................. ΜΕΝΕΛΑΟΥ ΚΑΜΑΤΣΟΥ, Αλλοτινά στέκια. Η Κουκουναριά και ο πεύκος.................................................................................... ΣΤΡΑΤΗ ΚΑΡΑΒΑΝΗ, Ιστορίες της αλλοτινής εποχής. Το πεντοχίλιαρο του γιατρού Προκόπη Τζανετή...................................... ΜΙΧΑΛΗ ΧΡΙΣΤΟΦΑΡΗ (ΚΑΜΠΑ), Εύθυμα και σοβαρά. Τι αχλάδις αρχουντύναν τουν Αντών’.................................................. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΜΙΧ. ΚΟΥΤΣΚΟΥΔΗ, Το Αναγνωστήριο συνεχίζει την παράδοση. Καλοκαιρινά μουσικοχορευτικά-πολιτιστικά δρώμενα........................................................................................................................................................................................................... ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Επιστολικό δελτάριο από το μέτωπο. Ο Βρισαγώτης γιατρός Γεώργιος Αθανασίου γράφει....... Στρατωτικά θυμητάρια................................................................................................................................................................................. ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Λεσβιακά αρχειοδιφικά σύμμεικτα. Προικοσύμφωνο από την Αγιάσο του 1900.......................... ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Λεσβιακοί απόηχοι. Του Παναγιώτη Π ανταζή.................................................................................. ΜΥΡΣΙΝΗΣ ΒΑΜΒΑΚΑ-ΧΟΥΤΖΑΙΟΥ, Της νιότης τα μπερδέματα (ποίημα). Το γαριφαλάκι (ποίημα). ΜΑΡΙΑΣ ΚΑΜΙΝΕΛΗΠΑΤΣΕΔΗ, Ελαφρύνσεις (ποίημα)............................................................................................................................................................. ΚΩΣΤΑ Γ. ΜΙΣΣΙΟΥ, Κάποια μέρα θα ’ρθει που θα λες (ποίημα). ΜΑΡΙΑΣ ΚΑΜΙΝΕΛΗ-ΠΑΤΣΕΛΗ, Θα σφίξιν τα ζουνάρια (ποίημα). ΣΠΥΡΟΥ Κ. ΚΑΡΑΜΟΥΝΤΖΟΥ, Το μ πουρεί (ποίημα)...................................................................................................................... ΠΡΟΚΟΠΗ I. Π ΑΠΑΛΑ, Κληρικολογικά βιογραφικά σημειώματα. Ρασοφόροι από την Αγιάσο του χτες και του σήμερα (συνεχίζεται)... ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΣΤΥΛ. ΣΚΟΡΔΑ, ΓΙΑΝΧΑΤΖ, Βιβλιο-παρουσίαση....................................................................................................... ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Από τις εκδηλώσεις της Εταιρίας Ελλήνων Λογοτεχνών. Το έργο του Κώστα Βαλέτα και τα «Αιολικά Γράμματα».................................................................................................................................................................................... Τα πθίκα μας (Παν. Ξαφέλης, Πρ: Κουτσκουδής, Μιχ. Χριστοφαρής, Θεμ. Χατζηλεωνίδας)............................................................. ΓΙΑΝΧΑΤΖ, Σας πληροφορούμε................................................................................................................................................................. ΡΗΝΟΥΑΑΣ ΜΑΛΟΥΚΗ, Ευχαριστήριο................................................................................................................................................. ΓΙΑΝΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΜΙΧ. ΚΟΥΤΣΚΟΥΔΗ, Γ.Ξ., ΓΙΩΡΓΟΥ ΤΣΑΛΙΚΗ, Αυτοί που φεύγουν............

Σελ.

3 4 5 6 7 8

13 13 15 19 20

21 22 27 29 32 33 34 35

ΕΞΩΦΥΛΛΟ Η αγροικία (ντάμι, πύργος του Στεφάνου στη Φασλάτιρια με εμφανή τα σημάδια της φθοράς του χρόνου... (Φωτογραφία Παρασκευά Λιακάτου)

ΟΠΙΣΘΟΦΥΛΛΟ Ν ομτβ Αηίιηιιΐ Ρ ογΚ Αυστραλίας, 17.11.1998.

Ασημίνα Χατζηχρυσάφη, Δημήτρης Λιάκατος, Αριάδνη Χατζηβασιλείου, Στρ. Χατζηχρυσάφης. (Φωτογραφία Γιάννη Χατζηβασιλείου)

Ι5ΧΝ 1106-3378

Κωδικός 3980

Ο Ευστράτιος Πρ. Σκλέπος, ο αντιστα­ σιακός, ο «δάσκαλος»...

Ο ΛΕΣΒΙΑΚΟΣ ΟΑΩΝΥΜΙΚΟΣ ΑΤΑΑΝΤΑΣ ΝΟΣΕΙ Ο ια ν ταξιδεύω, όταν περπατώ σε δρόμους και σε στενορύμια πόλεων, κωμοπόλεων και χωριών, συ­ νηθίζω ν ’ αναζητώ και τα σκαρφαλωμένα στις γωνιές των τοίχων οδωνύμια. Είναι και αυτά αξιοπρόσεχτα, κοντά σε τόσα άλλα που κινητοποιούν τα αισθητήρια, που κεντρίζουν το νου, που συγκινούν την ψυχή... Τα οδωνύμια είναι λακωνικές επιγραφές, που στοχεύουν στο να προσανατολίζουν, να υπενθυμί­ ζουν, να τιμούν, να επιβραβεύουν, να διδάσκουν. Συ­ χνά πυκνά όμως οι ονοματοθέτες, παρακινημένοι α­ πό αμάθεια, από κακοβουλία ή από σκοπιμότητα, συ­ ντηρούν την προπαγάνδα, προκαλούν το αίσθημα της δικαιοσύνης, διχάζουν το λαό και ζημιώνουν τον τό­ πο τους. Τούτο είναι σύνηθες σε δύσκολες περιόδους εκτροπής από τη νομιμότητα, πολιτικοκοινωνικών κλυδωνισμών και μισαλλοδοξίας... Τα οδωνύμια είναι απότοκα της ιστορίας και του πολιτισμού και δημιουργούν λογής λογής συνειρ­ μούς, που κινούνται στη σφαίρα της οικουμένης, της χώρας ή της τοπικής κοινωνίας. Οι ντόπιοι, επειδή τα βλέπουν καθημερνά, δεν εντυπωσιάζονται και δεν ξι­ νίζουν τα μούτρα τους, σε περίπτωση δυσαρέσκειας. Ευτυχώς που βρίσκονται σε αρκετό ύψος, στο απυρό­ βλητο, κατά κάποιο τρόπο. Αλλιώς θα μουντζουρώ­

νονταν ή θα καταστρέφονταν από θερμόαιμους και φανατικούς, όπως κάποτε συμβαίνει, δίκαια ή άδικα, με προτομές, με ανδριάντες, με μνημεία... Οι τοπικοί άρχοντες, τα δημοτικά και κοινοτικά συμβούλια, που πασχίζουν για το καλά, περνώντας κάποτε και μέσα από συμπληγάδες, οφείλουν να εν­ διαφέροντά! και για τα οδωνύμια, προχωρώντας στις ενέργειές τους με σύνεση, με νηφαλιότητα, με ευθυ­ κρισία, με σεβασμό προς το παρελθόν. Είναι λυπηρό να συνεχίζεται η αναξιοκρατία και να παραμένουν λησμονημένα και αδικαίωτα, από άγνοια ή από σκο­ πιμότητα ή από επιλεκτική συμπεριφορά, γεγονότα ύψιστης σημασίας ή πρόσωπα κοινής αποδοχής. Δι­ καίωμα συντήρησης του ακοίμητου καντηλιού της θύ­ μησης έχουν όσοι έπεσαν στα πεδία των μαχών, υπε­ ρασπιζόμενοι πανανθρώπινα ιδανικά, όσοι δεν απε­ μπόλησαν την εσωτερική τους ελευθερία σε χαλεπούς καιρούς, όσοι αναδείχτηκαν χαρισματικοί ηγέτες, ό­ σοι αγωνίστηκαν από το μετερίζι της καλοσύνης, της αγαθοεργίας και της φιλανθρωπίας, όσοι υπηρέτησαν και τίμησαν τον τόπο τους με το ταλέντο τους, με την τέχνη τους, με την επιστημοσύνη τους, με την αξιότητά τους, με την ποικιλώνυμη δράση τους... ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

Οι δήμοι Βριλησσίων Αττικής και Αγιάσου Αέσβου συνδέθηκαν οδωνυμικά πριν από χρόνια, χάρη στην πρότασηπαρέμβαση του ποιητή και κηποτέχνη Αούκα Γεωργίου Κουφέλη, ο οποίος αποχώρησε από τη ζωή στις 29.4.2002. (Φωτογραφία Παρασκευά Ευστρατίου Λιακάτου)

Π ΑΤΡΙΔΟ ΓΝΩΣΤΙΚΑ Αγιάσος, αγάπη μου... ΛΔ' Σ χ ο σπίτι το οποίο ήταν πάνω από το πραματευτάδικο του Χατζηπροκοπίου είχε κάποτε ιατρείο ο γιος του Στρατής Χατζηπροκοπίου ή Χατζηβασ’λίνα. Εκεί μας έστειλε ο αείμνηστος δάσκαλός μας Στρατής Σκλεπάρης για τον καθιερωμένο εμβο­ λιασμό μας. Κατά τον εμβολιασμό όμως, ο οποίος τότε γινόταν στο χέρι μας χαρακωτός με κοφτερό νυστεράκι, φαίνεται πω ς πόνεσα πάρα πολύ και φώναζα δυνατά στο γιατρό: «Μη, ρε ρουφιάνι, μη, ρε ρουφάνι! Άμαν έρτ’ πατέρας-ιμ του βράδ’, θα δεις!» Το αποτέλεσμα ήταν ο γιατρός να βρει το βρά­ δυ τον πατέρα μου στην Αγορά και να του κάνει πα ­ ράπονα, παροτρύνοντάς τον συγχρόνως να με πα ι­ δέψει! «Παίδεψε το, βρε Κλεάνθη, το παιδί σου, για­ τί αυτό και αυτό συνέβη σήμερα. Κατά τον εμβολια­ σμό με φώναζε ρουφιάνο!» Αυτό άκουσα που έλεγε ο πατέρας μου το βράδυ στη μάνα μου, ενώ εγώ, τρυ­ πωμένος μέσα στο πάπλωμα και σκεπασμένος «κατακούκ’λα», έκανα τον ψόφιο κοριό, για ν ’ αποφύ­ γω τις οδυνηρές συνέπειες, αφού από κατηγορών, πα ρ’ όλο που δεν είχα προλάβει να ενημερώσω τον πατέρα μου, έγινα κατηγορούμενος! Και πράγματι αυτή τη φορά απέφυγα τις συνέπειες, γλιτώνοντας με μια αυστηρή επίπληξη το πρωί. Θυμάμαι πως το τρύπωμα στο πάπλωμα νωρίς νωρίς, προτού να έρ­ θει ο πατέρας μου από την Αγορά, όπου πιθανόν να

μάθαινε τις ζαβολιές μου, και το «κατακούκ’λα» σκέπασμά μου, που ήταν πάγια τακτική μου, γιατί δεν ήμουν δα και τόσο άγιος, όπως πιθανόν φαινό­ μουν, αποδείχτηκε σωτήρια μέθοδος. Το πρωί ο πα ­ τέρας μου, αχάραγα ακόμα, έφευγε για τις αγροτικές δουλειές του και μέχρι το βράδυ όλα ξεχνιούνταν. Στη συνέχεια του υφασματοπωλείου των Χ α­ τζηπροκοπίου ήταν ο πραματευτής Σωκράτης Βά­ λεσης. Από το Σωκράτη αγοράζαμε τότε τις πλάκες και τα κοντύλια μας, που ήταν τα πρώτα σχολικά εφόδιά μας, μόλις αρχίζαμε τη φοίτησή μας στο δη­ μοτικό σχολειό. Πάνω στις πλάκες μαθαίναμε να γράφουμε τα πρώτα γράμματα του αλφάβητού μας. Γράφαμε με το κοντύλι και σβήναμε με το σφουγγαράκι, που το είχαμε μόνιμα δεμένο και κρεμασμένο στο τρυπημένο ξύλινο πλαίσιο της πλάκας. Βέβαια, οι πλάκες αυτές από τη φύση τους είχαν και τα προβλήματά τους. Δεν ήταν λίγες οι φορές, που από απροσεξία μας τις βρίσκαμε σπασμένες μέσα στα «τρουβάδια» μας και εισπράτταμε τα δέοντα από τους γονείς μας. Μήπομς όμως και το μελάνι που χρησιμοποι­ ούσαμε αργότερα, από την τετάρτη τάξη, δεν είχε κι αυτό τα προβλήματά του; Πόσες φορές το χύναμε πάνω στα βιβλία μας και στα ρούχα μας με όλα τα δυσάρεστα αποτελέσματα; Τώρα, βέβαια, με τους στυλούς διάρκειας τα πράγματα για τους μαθητές, αλλά και για όλους όσοι ασχολούνται με γραφειακές εργασίες, είναι πολύ πιο εύκολα. (Συνεχίζεται)

ΧΑΡΙΛΑΟΣ ΚΛ. ΚΟΥΔΟΥΝΕΛΗΣ

Ο κοσμαγάπητος γιατρός της Αγιάσου Στρατής Μιχαήλ Χατζηπροκοπίου (Χατζηβασ’λίνα) (1907-2003) στην Καρυά, στο καφενείο του Γιάννη Λαγέλη (Κατσαμπού), τον Αύγουστο του 1999, με το συνεργάτη μας Χρίστο Γλεζέλη (Πουπούσα).

ΜΝΗΜΕΣ ΑΠΟ ΤΗ ΜΕΤΑΠΟΑΕΜΙΚΗ ΑΓΙΑΣΟ Η μαγεία της βελονιάς και του χρώματος της φύσης Ε τις ρίζες μας και πάλι θα γυρίσει ο νους, στη νοσταλγική και απλή ζωή της πανέμορφης Αγιάσου. Κυλά ο χρόνος και βιάζεται, λες και θέλει να σκεπά­ σει αυτά που δε γυρίζουν πίσω. Και τρέχει και τρέχει, για να φτάσει στην ξύλινη εποχή που ζούμε, στην ε­ ποχή του ρολογιού και της μηχανής και ακόμη του χαμηλού συναισθηματισμού των ανθρώπων. Εμείς, οι λάτρεις της παράδοσης και της δημιουρ­ γικής εποχής των δύσκολων και νοσταλγικών μεταπο­ λεμικών χρόνων, θα προσπαθήσουμε να γίνουμε για λίγο ανέμελα «κουπιλούδια» και «κουπιλάρια», όπως τότε, και ν ’ αναπολήσουμε τη δική μας νιότη με τα υ­ πέρ και τα κατά της. Πριν ν ’ αρχίσει ο θλιβερός ξενι­ τεμός, θ ’ ακουμπήσουμε του μυαλού τις θύμησες και θα βρεθούμε σε χρόνια όμορφα και δημιουργικά, γεμά­ τα χρώμα από τη φύση, ν ’ αποτυπώνονται με τη βελό­ να και την κλωστή, πάνω στο τελαρωμένο εταμίν ύφα­ σμα, το εγχώριο και το ψαθωτό, το μεταξωτό και γιατί όχι πάνω στην απλή λινάτσα. Θα μας εντυπωσιάσει η διαχρονική λαϊκή τέχνη, καθώς μεταφέρεται η ομορ­ φιά της στη σημερινή μοντέρνα ή κλασική διακόσμηση. Από το δημοτικό σχολείο ακόμη μας δίδασκαν οι γιαγιάδες και οι μανάδες μας την πρώτη βελονιά, την πισωβελονιά. Πάνω σ’ ένα κομμάτι καμποτένιο πάνι, πιθανώς από το σακούλι του ρυζιού. Έκαναν με το χέρι το σχέδιο, με πεταλούδες, με λουλούδια, με πρα­ σινάδες, με απλό τρόπο. Μας έδιναν κι ένα πανεράκι με πολύχρωμες κλωστές, βελόνα, δαχτυλήθρα, ένα ψαλιδάκι, κι αυτά ήταν τα απαραίτητα σύνεργα. Κα­ τόπιν το υπάκουο και συνεσταλμένο κοριτσάκι άρχι­

ζε να μαθαίνει την ωραία τέχνη του κεντήματος. Αρχίζαμε με την απλή πισωβελονιά και συνεχίζαμε με το διαχρονικό «σταυρέλ’», σε σχήμα X ή διπλού X. Τότε, στη δεκαετία του ’50, κυκλοφορούσε το πε­ ριοδικό «Εργόχειρο». Με το λιγοστό μας χαρτζιλίκι το προμηθευόμασταν από το υποτυπώδες βιβλιοπω­ λείο του μακαρίτη σήμερα Στρατή Κουρβανιού. Ήταν πολύτιμο και λαχταριστό, γιατί μας βοηθούσε να έ­ χουμε μια πληρέστερη εικόνα της χειροποίητης δου­ λειάς. Από αυτό μάθαμε την ωραία τεχνική της βελο­ νιάς «γκομπλέν», δηλαδή του μισού σταυρού, για να κεντήσουμε τα έργα μεγάλων ζωγράφων, σταμπωμένα στον καμβά. Ακολουθεί η βελονιά «πλακέ», που μοιάζει με το λευκαδίτικο κέντημα. Μάθαμε το «ρο­ κοκό», που είναι κομπάκια με κλωστή στη βελόνα, ε­ πίσης το φεστόνι, για το τέλειωμα του κεντήματος στην «μπουλντούρα» του. Ακολουθεί το κοφτό στο χέρι, το πανέμορφο «ρισελιέ», για πολλαπλές χρή­ σεις. Μαγευτήκαμε με το εντυπωσιακό «απλικέ» ή «απλικασιόν», σχεδιασμένο πάνω σε κάμποτ ή χο­ ντρό λινό. Το διακοσμούσαμε με πολύχρωμα πανάκια από πάνω και τα δουλεύαμε γύρω γύρω με φε­ στόνι πυκνοδουλεμένο. Η μάνα μου, λίγο πριν από τον ξαφνικό θάνατό της, μου έφερε μια ωραία «πά­ ντα» με απλικέ. Στο επάνω μέρος ήταν κεντημένη με πανάκια η φράση ΕΧΕΙ Ο ΘΕΟΣ. Το θεώρησα συμ­ βολικό αυτό, την κορνιζάρισα και ήταν και είναι πο­ λύτιμη για μένα στις δύσκολες στιγμές της ζωής μου. Καθώς μεγαλώναμε και η βελόνα σταθεροποιόταν στο χέρι μας, μάθαμε από τις κεντήστρες της Αγιάσου την αρχοντοβελονιά, το «ανεβατό». Ακριβοπληρωμέ-

Αγιασώτισσες στη συνοικία Καρυά, πριν από αρκετά χρόνια, κεντούν, κλώ­ θουν μαλλί και πλέκουν. Διακρίνονται, από αριστερά, καθήμενες: Αμερισούδα (Μπέμπα) Αναστ. Ιατρού (Αρχοντίτση), Αννούδα Αντ. Παρασκευαΐδη, Μυρσίνη Παν. Μαριγλή, Κλεονίκη Αντ. Παρα­ σκευαΐδη, Μαρία Βασ. Καρατζά, Μυρ­ σίνη (Μίνα) Αντ. Παρασκευαΐδη. Όρθιες: ; , Σταυρίτσα Βασ. Καρατζά, Ελένη Αναστ. Ιατρού (Αρχοντίτση) (;), Ελένη Ιωάν. Μαρίνου. (Από τη Συλλογή Γιάν. Χατζηβασιλείου. Προδη­ μοσίευση στο βιβλίο της Μαρίας Αχ. Αναγνο­ στοπούλου, Η Κεντητική στη Λέσβο (18ος-20όζ σι.), Υπουργείο Αιγαίου, Αθήνα 2004, α. 223).

νη στα χρόνια της πληροφορικής και της βιασύνης που διανύουμε σήμερα. Συνάμα, μας έμαθαν να ξεφτούμε το λινό και το χασέ και να δουλεύουμε επάνω τους το λεπτοκαμωμένο αζούρ, σε ποικίλα σχέδια και φάρδος. Δουλειά δύσκολη, που χρειάζεται μεγάλη υ­ πομονή, για να γίνει τέλεια, κάτι που λείπει στα χρό­ νια μας. Το αζούρ είναι περιζήτητο, για να διακοσμή­ σει τα επώνυμα ρούχα των μεγάλων μετρ της μόδας. Και ερχόμαστε στη δεκαετία του ’60, για να μά­ θουμε την πανέμορφη «βυζαντινή» και «πεταχτή» βε­ λονιά. Μας τη δίδαξαν οι χρυσοχέρες προσφυγοπούλες του Μαυριγιώτη, που διωγμένες από την ευλογη­ μένη γη των παππούδων και των γονιών τους, με την εικόνα της Παναγιάς παραμάσχαλα και τον πλούτο της λαϊκής τέχνης και παράδοσης, εναπόθεσαν στον κακοτράχαλο πέτρινο όγκο του τις ελπίδες και τους πόνους τους. Αυτές οι αρχόντισσες της Μικράς Ασίας μας έμαθαν ακόμη να πλέκουμε κουβερτούλες για τις αυτοσχέδιες κούκλες μας, τις «κούτσες». Με δυο γερά φτερά πουλιού για πλεκτοβελόνες, μας δί­ δαξαν την υπέροχη πλεκτική, για να ντύσουμε με χει­ ροποίητα ζεστά ρούχα τα παιδιά και τα εγγόνια μας. Τη δεκαετία του ’70, στις σελίδες του περιοδικού «Εργόχειρο», ανακαλύψαμε την ανάγλυφη βελονιά για καλό κέντημα, το πανέμορφο «πουάν ντ’ ομπρ». Κεντάς από την καλή την οργαντίνα και παρουσιάζε­ ται το σχέδιο από την ανάποδη τέλειο. Η αυθεντική βαμβακερή οργάντζα αντικαταστάθηκε τότε από τη συνθετική. Αλλη βελονιά που μας έμαθαν ήταν το λεπτοκα­ μωμένο «φιλ-τιρέ», για να κεντήσουμε τα ασπρόρου­ χα, την προίκα, για να ντυθεί το σπίτι, ακόμη και των παιδιών μας, ελληνικά και παραδοσιακά πάνω στη μοντέρνα και κλασική επίπλωση. Και τι δεν αντιγράψαμε και τι δεν κεντήσαμε από το περιοδικό «Εργόχειρο», που το έφερνε στο σπίτι μας ο Στρατής ο Κουρβανιός. Τα δροσάτα αγιασώτικα καλο­ καίρια, καθισμένες οι όμορφες Αγιασωτοπούλες στα «σκαλουπατέλια», στα «σκαμνέλια» και στα «καριγλέλια», κεντούσαν στο τελαρωμένο ροδίτικο εταμίν τα πολύχρωμα όνειρά τους και ευελπιστούσαν να ’ρθει η ώρα η καλή, να τα «νυφουστουλιάσιν» και να δεθούν με τους αγαπημένους τους, σ’ έναν κόσμο ζηλευτό. Μόνο που η ξενιτιά άπλωσε αλλού τα χασεδένια τους κεντη­ μένα σεντόνια, μακριά από τη γλυκιά Ελλάδα, του ή­ λιου και της γαλάζιας θάλασσας. Κι εμάς μας λείπουν οι αγαπημένοι μας μετανάστες, γιατί είναι η δημιουργι­ κή γενιά, οι ακούραστοι εργάτες της παράδοσης και του νοικοκυρέματος του ελληνισμού και της ορθοδοξίας. Μυτιλήνη, 14.9.2005

ΜΥΡΣΙΝΗ ΒΑΜΒΑΚΑ-ΧΟΥΤΖΑΙΟΥ

ΑΑΛΟΤΙΝΑ ΣΤΕΚ ΙΑ Η Κουκουναριά και ο Πεύκος I α δυο αυτά αιωνόβια δέντρα, στον Απέσο και στα Βρυσούδια, είναι αξιοπρόσεχτα, γιατί κάτω από τον ί­ σκιο τους φιλοξένησαν επί δεκαετίες πολυάριθμους νέ­ ους, φοιτητές, μαθητές, αλλά και άλλους. Στα χρόνια μου, αν δεν απολυόσουν από το στρατό, δε σ’ άφηναν

Η αποκλαδισμένη από τα χρόνια Κουκουναριά. (Φωτογραφία Παρασκευά Ευστρατίου Λιακάτου, Δεκέμβρης 2004)

να πας σε καφενείο ούτε και να περιφέρεσαι άσκοπα στο δρόμο. Όταν βλέπαμε το χωροφύλακα, γινόμασταν Αούηδες. Επίσης και τους μεγαλύτερους τους σεβόμα­ σταν και τους ντρεπόμασταν. Μα θα με ρωτήσετε καλά ήταν αυτά ή κακά; Εγώ λέω πως ήταν καλά, γιατί ήταν όλα αγνά, δεν ήταν όπως σήμερα, που η νεολαία αρέ­ σκεται σε άσεμνα θεάματα, που ξημεροβραδιάζεται μπροστά στα κλέφτικα σατανικά ηλεκτρονικά παιχνί­ δια, τα οποία καταβροχθίζουν το χαρτζιλίκι της, και που παρασέρνεται στα ναρκωτικά... Πώς είναι δυνατόν ένα παιδί, όταν ασχολείται με αυτά, να γίνει χρήσιμο μέλος της κοινωνίας και να προκόψει; Εμείς ως μαθητές, μια και δεν είχαμε άλλο καταφύγιο, παίρναμε τα βιβλία και τα τετράδια και ε­ κεί, στον ίσκιο, διαβάζαμε και συζητούσαμε. Και γΓ αυτό τα σχολειά μας έβγαζαν πολλούς επιστήμονες... Αγιάσος, 12.4.1991

ΜΕΝΕΛΑΟΣ ΚΑΜΑΤΣΟΣ

ΙΣ Τ Ο Ρ ΙΕ Σ ΤΗΣ ΑΛΛΟΤΙΝΗΣ ΕΠΟΧΗΣ Το πε ντοχί λι αρο του γιατρού Προκόπη Τζανετή ( ) Νικόλας Σταυρινός, ο Ξυράφης, είχε πάρει μια καλή δουλειά σ’ ένα μεγάλο κτήμα του γιατρού Προκό­ πη Τζανετή, μέσα και επάνω στο Ράδι, στον Καρυώνα. Απασχολούσε πέντε έξι εργάτες. Βγάζαν, κουβα­ λούσαν πέτρες, χτίζαν σέτια, πεζούλες, ντουβάρια. Σκληρή δουλειά, όλο το καλοκαίρι, στον καυτερό ή­ λιο. Εισέπραξαν περίπου εκατό πενήντα χιλιάδες, πολλά λεφτά για την εποχή εκείνη σ’ ένα μικρό χωριό. Δούλευαν από το Μάιο μέχρι τον Οκτώβριο που κη­ ρύχτηκε ο πόλεμος. Την Κυριακή ο μαστρο-Νικόλας ανέβαινε στην Αγιάσο για λεφτά, για τα μεροκάματα των εργατών. Πολλές φορές έστελνε το γιο του Στρατή, που το επι­ θυμούσε. Έβλεπε άλ­ λον κόσμο, Αγιασωτοπούλες. Ήταν μια αλλαγή, μια ποικιλία της εβδομάδας. Την πρώτη φορά ο Στρατής είχε πάρει οδηγίες, πού θα βρει το αφεντικό, τι ώρα, πώς θα του φερθεί. Ηταν Κυριακή. Καλοφορεμένος, με πα­ νταλόνι και πουκάμισο, με τα μόνα που είχε για κα­ λά, ανηφόρισε για την Αγιάσο. Ο γιατρός είχε μετρημένο και σταθερό ωράριο. Μετά τη θεία λειτουργία πήγαινε με την παρέα του για καφέ στην Καφενταρία, σ’ ένα στέκι σοβαρών και νοικοκυραίων ανθρώπων της τότε εποχής. Πίναν τον καφέ τους, κουβεντιάζαν, λέγαν ιστορίες και χωρατά. Ο Στρατής απέξω, στην πλατεία, τον παρακολου­ θούσε διακριτικά. Κατά το μεσημέρι αραίωσε η πα­ ρέα. Σε κάποια ευκαιρία μπήκε μέσα, πλησίασε το γιατρό. Εκείνος τον καλοδέχτηκε, τον καλομίλησε. Αντάμα οι δυο τους πήγαν στο σπίτι. Ανέβηκαν επά­ νω, τον έβαλε στο ιδιαίτερο δωμάτιο. Ανοιξε ένα σκα­ λιστό σεντούκι, έβγαλε και του έδωσε ένα πεντοχίλια­ ρο, χωρίς καμιά προφύλαξη, χωρίς υπογραφή, σαν να ’ταν άνθρωπος του σπιτιού, λέγοντάς του. Το βλέ­ πεις; Είναι πεντοχίλιαρο, πρόσεχε μην το χάσεις. Εκείνος, ντροπαλός, συνεσταλμένος και επηρεα­ σμένος από το αρχοντόσπιτο, θαμπώθηκε. Ήξερε ότι κυκλοφορεί τέτοιο χαρτονόμισμα, αλλά δεν είχε ξα­ ναδεί. Το δίπλωσε, το ’βαλε βαθιά στην τσέπη κρατώ­ ντας το, τον αποχαιρέτησε κι έφυγε.

Μπήκε σε σκέψεις. Είχε ακούσει από τον πατέρα του ότι κάποτε ταλαιπωρήθηκε πολύ για ένα πεντοχί­ λιαρο. Στον Ασώματο, για να το χαλάσει ήταν, αν ό­ χι αδύνατο, πολύ δύσκολο. Ποιος θα μπορούσε; Τα τέσσερα πέντε καφενεία ή τα μπακάλικα που δουλεύαν βερεσέ; Επρεπε να γίνει ψιλά εκεί, στην Αγιάσο. Έμπαινε στα μαγαζιά, πλησίαζε τους ιδιοκτήτες και τους ρωτούσε δειλά δειλά: Εχεις να το κάνεις ψι­ λά; Ο καθένας από αυτούς έλεγε το κοντό του και το μακρύ του. Πού να τα βρω; Τι πράμα είν’ αυτό; Τι λες, ρε κουμπάρε; Αν είχα ένα τέτοιο, θα παντρευό­ μουνα! Αν είχα, θα ’μουνα εδώ! Τόσοι μαγαζάτορες και κανείς δεν τον εξυπηρέτη­ σε. Απογοητεύτηκε. Τι να κάνει; Να πάει πίσω στο γιατρό και να ζητή­ σει χιλιάρικα, που ή­ ταν εύκολο να γίνουν ψιλά; Ντρεπότανε. Να φύγει στο χωριό, αλλά θα ’χε την γκρί­ νια του πατέρα του. Και πώς θα πληρώ­ νονταν οι εργάτες που τον περίμεναν πώς και πώς; Στάθηκε στην Αγορά λίγο, έπεσε σε λογισμούς και ακεφιά. Δύσκολο να πάρεις ένα πεντοχίλιαρο, να δουλεύουν μια βδο­ μάδα τόσοι άνθρωποι και να μην μπορείς να το χα­ λάσεις. Γιατί μου το ’δωσε ο γιατρός; Για να μας τυραννάει ή μόνο πεντοχίλιαρα είχε το σεντούκι; Ώσπου ξεκίνησε για το χωριό, αμήχανος και άπρα­ γος. Τα βήματά του διστακτικά. Αλλά να που είδε ένα απόμερο μικρομάγαζο, παπουτσίδικο, στο Σταυρί. Μπήκε σε σκέψεις. Άραγε, πού ξέρεις καμιά φορά. Πή­ ρε το θάρρος, μπήκε μέσα και ρώτησε. Ο παπουτσής, έ­ νας απλός άνθρωπος, βρακοφόρος, τον κοίταξε καλά καλά και είπε το ναι. Εβγαλε το πορτοφόλι από το ζω­ νάρι του και χάλασε το πεντοχίλιαρο, και το ’κανε κα­ τοστάρικα, δυο πεντακοσάρικα κι ένα χιλιάρικο. Επιτέλους ικανοποιημένος πια κίνησε για τον Ασώματο. Με αυτά τα ψιλά ο πατέρας του πλήρωσε τους εργάτες. Την ίδια μέρα τα μεροκάματα κατέλη­ ξαν στους μπακάληδες, στους φουρναραίους. Έμεινε όμως και λίγο χαρτζιλίκι. Βούλα, Νοέμβριος 1994

ΣΤΡΑΤΗΣ ΚΑΡΑΒΑΝΗΣ

ΕΥΘΥΜΑ ΚΑΙ Σ Ο Β Α Ρ Α Τι αχλάδις αρχουντύναν τουν Αντών’... Σ τ ν Αγιάσου δίνιν μιγάλ’ σημασία στα ουνόματα, δηλαδή απί του όνουμα του βαφτιστικό σ ’ μπουρεί να καταλάβιν τι άθριπους είσι. Καλός, κα­ κός, έξυπνους γι βλάκας. Τι Α ντώ ν’ς ήνταν άθριπους ήσυχους, πουν ιτ’κός, φιλότιμους, έτοιμους να βουγηθήσ’, όσου μπόρ’γι, τσι καλός ιν ’κουτσύρ’ς. Μιστός κουμμάτ’ τσι απάντριφτους, αλλά είχι τα κτήματά ντ, τα ζα ντ, του μ’λάρ’, του γάδαρου, τ ’ κατσίκα ντ τσι του σπί­ τι ντ, τσι δεν είχι ανάτζ’ κανέναν. Ή νταν όμους τσι πουλύ θρήσκους. Δεν ίφ ’νι να μη πα στν ακκλησιά Τσυριατσή τσι σκόλ’ τσι τ ’ ίριζι ν ’ ακού του παπά που ιλιγι πάνι του καλό τσι γιου Θιος σι βλέπ’, βουγήθα τς φτουχοί τσι γιου Θιος θα σ’ τα δώσ* διπλά. Μια δυο ίβαλι στου μυαλό ντ να τα μοιράσ’ ούλα, ό,τ’ είχι, σ’ φτουχοί. Ιξάλλου δεν είχι να χάσ’ τσι τί­ πουτα, αφού γιου Θιος θα τα δώσ’ πάλι διπλά. Αρχίν’σι λοιπόν να ξ ιπ ’λεί τσι να τα μοιράζ’ σ’ φτου­ χοί τα κτήματά ντ, τα ζα ντ, του σπίτι ντ, ό,τ’ είχι, τσ’ απόμ’νι μόνου μι τα ρούχα που φόρ’γι. Άμα τα μοίρασι ούλα, απάντιχι γιου Θιος να τ ’ τα στείλ’ διπλά, αλλά τίπουτα. Απάντιχι μια μέρα, απάντιχι δυο, απάντιχι τρεις. Τουν έκουψι γι πείνα τσι ανιγκάσ’τσι να πα να γυρέψ’ βουγήθεια α π ’ έφτοι που βουγήθ’σι. Αυτοί όχ’ μουνάχα δεν τουν βουγηθήσαν, αλλά τουν διώξαν μι άστσ’μα λόγια τσι βρισιές. Α, να χαθείς, βλάκα! Ούντας τα είχις, τα μοιράζις έδουνα τσ’ έφνα τσι δε ντρέπισι τώρα να γυρέβ’ς βουγήθεια! Τι να κ ά ν’ γι Α ντώ ν’ς; Π ’νασμένους, στιναχουριμένους, απουγουητιμένους α π ’ του Θιο τσι α π ’ τς αθρώ π’, πήρι τα μάτια ντ τσι έφ’γι στα β’νά. Πή­ γι σι ένα μέρους που είχι άγριγις αχλαδιές, έφτις μι τς μιγάλις τς τρικουτσιές σα βιλόνις. Γι αχλάδις, άμαν είνι άγουρις, είνι σα πέτρις, αλλά άμαν ουρμάσιν γινόντι μέσα μαύρις, μαλατσές τσι πουλύ γλυτσές. Έ τυχι ναν είνι στου τσιρό ντουν. Γι Α ντώ ν’ς λοιπόν, αφού δεν είχι τίπουτα άλλου, έτρουγι αχλάδις, αλλά αυτές γι αχλάδις έχιν ένα κα­ κό. Αμα φας πουλλές, γίνισι δυσκοίλιους. Αρχιν’σι ναν έχ’ δυσκουλίις να κάν’ του χουντρό ντ τσι όσου γι μέρις πιρνούσαν ούλου τσι χειρουτέριβγι, για να κάν’ του χουντρό ντ μι μιγάλου πόνου τσι αίμα. Γι τσ’λιά ντ πάνι πουλύ τσι άμαν ίβγαζι κουμμάτ’ στσιζόνταν τ ’ άντιρά ντ τσι φώναζι α π ’ του πόνου. Του πράμα είχι αγριγιέψ’ πουλύ. Μια μέ­

ρα γιου πόνους ήνταν αφόριτους τσι μι κανένα τρό­ που δένι μπόργι Α ντών’ς να κάν’ του χουντρό ντ. Είχι βγάλ’ του παντιλόνι ντ τσ’ έτριχι απί δέντρου σι δέντρου τσι σφίχ’ντου. Γιου πόνους ήνταν ανυπόφουρους. Α π’ του πουλύ του πόνου αγκάλιασι μιαν αχλαδιά ξηρή που ίβρι μπρουστά ντ. Σφ ίχ’τσι όσου μπόργι, ίβγαλι τσι μια φουνή που βουγίξαν τα β’νά τσι έκανι ένα παρτσιαδέλ’ μι αίμα. Γι δύναμ’ που ίβαλι, χουρίς να του καταλάβ’, ξιρίζουσι τ ’ ξηρή τν α­ χλαδιά, τ ’ πέταξι παραπέρα τσ’ έκανι να φΰγ’, για να πα σι άλλου δέντρου, αλλά κάτ’ γυάλ’σι σ’ ρίζα τς. Έστσυψι τσι σκάλ’ξι τσι τι να δει. Δυο ντινικέδις χρυσές λίρις. Δάγκασι μια, για να βιβϊουθει πους ή­ νταν αλ’χνές, τσι άμα σ’νήρτι κουμμάτ’, γουνάτ’σι τσι έκανι τ ’ προυσιφχή ντ στουν Ουθιό. Θιέλι μ’, εί­ πι, πραγματικά τα δίν’ς διπλά, αλλά πρώτα τουν άθριπου τουν κάν’ς τσι κατουρεί αίμα! δγιΐηεγ, 21.6.2004 ΜΙΧΑΛΗΣ ΧΡΙΣΤΟΦΑΡΗΣ (ΚΑΜΠΑΣ)

Αγιασώτης «ανορθόδοξος» ονηλάτης. (Φωτογραφία Στρατή Ζάνταλη)

ΤΟ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΟ ΣΥΝΕΧΙΖΕΙ ΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΗ Καλοκαιρινά μουσικοχορευτικά - πολιτιστικά δρώμενα Σ ε θαυμαστή αντιστοιχία με τον υδράργυρο που ανέβαινε γοργά τη θερμομετρική κλίμακα, εξαιτίας του αφόρητου καλοκαιρινού καύσωνα, ανέβαινε και η θερμοκρασία στο πολιτιστικό θερμόμετρο του Ανα­ γνωστηρίου, που φέτος πραγματικά χτύπησε κόκκινο! Όταν πρόπερσι ξεκινούσε η 1η Συνάντηση Παρα­ δοσιακών Μουσικοχορευτικών Σχημάτων Λέσβου, κανείς μας, ακόμα και ο πιο ένθερμος θαυμαστής και υποστηρικτής της φιλόδοξης αυτής ιδέας, δεν περίμε­ νε πως μέσα σε δυο μόλις χρόνια θα έχουν φιλοξενη­ θεί στην Αγιάσο, όχι μόνο τα πιο επίλεκτα μουσικοχορευτικά σχήματα του νησιού μας, αλλά και πολύ α­ ξιόλογα σχήματα από άλλα μέρη της Ελλάδας. Φέτος φιλοξενήθηκαν σχήματα ορισμένων περιο­ χών της Ελλάδας με πλούσια ιστορία και μεγάλη πο­ λιτιστική κληρονομιά, όπως της ακριτικής Θράκης, των χιλιοτραγουδισμένων Κυκλάδων, της ορεινής Αρκαδίας. Και αποκτά μεγαλύτερη αξία αυτή η προ­ σπάθεια, γιατί υλοποιείται μέσα στην ξεραΐλα του φε­ τινού πολιτιστικού τοπίου, που το έχει αφυδατώσει η πολιτική περικοπής των επιχορηγήσεων εκ μέρους της πολιτείας. Για το λόγο αυτό, εξάλλου, οι εκδηλώ­ σεις δεν έγιναν στον αίθριο χώρο της πλατείας Δη­ μαρχείου αλλά στο Κινηματοθέατρο του Αναγνωστη­ ρίου. Το Πρόγραμμα των εκδηλώσεων της Συνάντη­ σης είχε ως εξής: • Τρίτη, 2.8.2005. Χορευτικός Σύλλογος «Τεγέα» Αρκαδίας. Ο Χορευτικός Σύλλογος «Τεγέα» είναι πο-

Εικοσιτετρασέλιδο Πρόγραμμα για τις εκδηλώσεις της 3ης Συνάντησης Παραδοσιακών Μουσικοχορευτικών Σχημάτων (Αγιάσος, Αύγουστος 2005).

λιτιστικό σωματείο μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, που ξεκίνησε τη λειτουργία του από το 1994 ως «Πε­ ριφερειακό Παράρτημα του Λυκείου Ελληνίδων Τρί­ πολης», αλλά το 1997 αυτονομήθηκε, παίρνοντας τη σημερινή του ονομασία. Σκοπός του είναι η διδασκα­ λία παραδοσιακών ελληνικών χορών και η πολιτιστι­ κή αναβάθμιση και προβολή της περιοχής της Τεγέας

Στιγμιότυπο από την παρου­ σίαση του προγράμματος του Χορευτικού Συλλόγου «Τεγέα» (Κινηματοθέατρο Αναγνωστηρίου, 2.8.2005).

πέρα από τα στενά όρια της Αρκαδίας. Συμμετέχουν κάθε χρόνο 150 παιδιά και νέοι α π ’ όλα τα διαμερί­ σματα του Δήμου Τεγέας, ηλικίας 6 έως 25 ετών. Λει­ τουργεί επίσης τμήμα ενηλίκων 20 περίπου ατόμων. Έχει συμμετάσχει σε πολλές σημαντικές εκδηλώσεις εντός και εκτός ελληνικών συνόρων. Το πρόγραμμα περιελάμβανε τραγούδια, χορούς και έθιμα, όπως α­ ναπαράσταση γάμου, της Αρκαδίας.

• Κυριακή, 7.8.2005. Λαϊκό Σχήμα «Δρόμος». Με προσήλωση στο κλασικό ρεπερτόριο του τρίχορδου μπουζουκιού, οι τρεις δεξιοτέχνες σολίστες του συ­ γκροτήματος, Γρηγόρης Βασιλάς (από το Μεσότοπο), Νώε Ζαφειρίδης και Γιάννης Παπαβασιλείου, παί­ ζουν και τραγουδούν οργανικά σόλο και τραγούδια, ενώ πλαισιώνονται από δυο εξαίρετες γυναικείες φωνές, τη νεότερη Δήμητρα Κωστάκη και τη Σοφία Εμφιετζή με μακρά θητεία στο καλό λαϊκό τραγούδι, από το ξεκίνημα της με την Αθηναϊκή Κομπανία μέ­ χρι σήμερα. Έπαιξαν και τραγούδησαν Μάρκο, Τσιτσάνη, Χιώτη, Καλδάρα, Ζαμπέτα, Άκη Πάνου, Θεοδωράκη, Χατζηδάκη, Ξαρχάκο, Λοΐζο και άλλους.

• Τετάρτη, 10.8.2005. Τα σαντούρια του Αναγνω­ στηρίου. Τα τελευταία χρόνια στο τμήμα παραδοσια­ κής μουσικής του Αναγνωστηρίου διδάσκονται, σα­ ντούρι από τον Κώστα Ζαφειρίου, κρουστά και πνευ­ στά από τον Παναγιώτη Πρ. Σουσαμλή, περίπου 20 παιδιά ηλικίας 8 έως 15 ετών. Δόθηκε για άλλη μια φορά η ευκαιρία να παρουσιάσουν τη δουλειά τους που είναι πραγματικά αξιοθαύμαστη και να ξεδιπλώ­ σουν το αστείρευτο ταλέντο τους, παίζοντας και τρα­ γουδώντας παραδοσιακά τραγούδια του τόπου μας.

• Παρασκευή, 12.8.2005. Μουσικές του Αιγαίου με το Γιάννη Ζευγόλη. Το μουσικό συγκρότημα του Γιάννη Ζευγόλη (βιολί), με τους Κώστα Σιδερή (λα-

Στιγμιότυπο από την παρουσίαση του προγράμματος με μουσική του Αιγαίου του συγκροτήματος Γιάννη Ζευγόλη (Κινηματοθέατρο του Αναγνωστηρίου, 12.8.2005).

ούτο), Ουρανία Ααμπροπούλου (σαντούρι) και Ασπασία Στρατηγού (τραγούδι), παρουσίασε ένα πρόγραμμα με μουσική του Αιγαίου, της Λέσβου και των μικρασιατικών παραλίων. Φτασμένοι μουσικοί και οι τέσσερις, με λαμπρές σπουδές επί σειρά ετών κοντά σε παλιούς αυθεντικούς μουσικούς, σήμερα δι­ δάσκουν παραδοσιακή μουσική σε Εθνικό Ωδείο, σε Μουσικά Γυμνάσια - Λύκεια και σε Τ.Ε.Ι. παραδο­ σιακών μουσικών οργάνων. Στο πρόγραμμα είχε μι­ κρή συμμετοχή και η Γιάννα Μαϊστρέλη, που έπαιξε με το βιολί της τοπικούς παραδοσιακούς σκοπούς και καταχειροκροτήθηκε, δείχνοντας πως είναι άξια μα­ θήτρια του αείμνηστου Χαρίλαου Ρόδανου, που της μεταλαμπάδευσε τη γλυκύτητα του παιξίματός του;, αλλά και του Γιάννη Ζευγόλη, κοντά στον οποίο σή­ μερα βελτιώνει την τεχνική της και διευρύνει την γκά­ μα του ρεπερτορίου της. Ευχόμαστε, μετά την ολο­ κλήρωση των μουσικών της σπουδών, να διδάξει τα μυστικά του δοξαριού και στα παιδιά μας.

Στιγμιότυπο από την παρου­ σίαση του προγράμματος του Ααϊκού Σχήματος «Δρό­ μος» (Κινηματοθέατρο Ανα­ γνωστηρίου, 7.8.2005).

• Τετάρτη, 17.8.2005. Αφιέρωμα στους Σουσαμλήδες. Η μεγάλη οικογένεια των Σουσαμλήδων, που εί­ ναι από τις πιο γνωστές οικογένειες μουσικών και καλλιτεχνών της Αγιάσου, τιμήθηκε από το Αναγνω­ στήριο στο κατάμεστο Κινηματοθέατρό του, σε ειδική εκδήλωση της οποίας τη γενική επιμέλεια και παρου­ σίαση είχε ο γενικός γραμματέας του Αναγνωστηρίου Προκόπης Μαϊστρέλης. Ολιγογράμματοι οι περισσό­ τεροι, αλλά με πηγαίο καλλιτεχνικό ταλέντο και με ευρύτερες πνευματικές ανησυχίες, επί έναν αιώνα κά­ νουν έντονη την παρουσία τους στα μουσικά, θεατρι­ κά, καλλιτεχνικά και διοικητικά δρώμενα του Ανα­ γνωστηρίου αλλά και της Αγιάσου γενικότερα.

• Τετάρτη, 24.8.2005. Χορευτικό Εργαστήρι Φιλο­ πρόοδης Ένωσης Ξάνθης (Φ.Ε.Ξ.). Το 1989 μια ομάδα ανθρώπων, ως επί το πλείστον μελών της Φιλοπρόο­ δης Ένωσης Ξάνθης (Φ.Ε.Ξ.), συγκρότησε έναν πυρή­ να, με σκοπό τη διάσωση και προβολή των παραδο­ σιακών χορών της Θράκης και της Ελλάδας γενικότε­ ρα, και άρχισε να μελετά και να μαθαίνει χορούς. Το 1991 ο πυρήνας αυτός απόκτησε νομική υπόσταση με την επωνυμία «Χορευτικό Εργαστήρι της Φιλοπρόο­ δης Ένωσης Ξάνθης» και έκτοτε πρωταγωνιστεί στα πολιτιστικά δρώμενα της πόλης και του νομού της Ξάνθης. Επιπλέον, μαθαίνει και παρουσιάζει κάθε χρόνο χορούς και τραγούδια από άλλες περιοχές, ό­ πως η Ανατολική Ρωμυλία, η Μακεδονία, η Ήπειρος, η Μικρά Ασία, ο Πόντος, τα νησιά. Η δράση του όμως επεκτείνεται και εκτός ορίων νομού, καθώς κάθε χρό­ νο συμμετέχει σε εκδηλώσεις πολλών περιοχών της Ελλάδας αλλά και σε διεθνή φεστιβάλ του εξωτερικού. Στο Αναγνωστήριο παρουσίασε ένα πρόγραμμα θρακιώτικων και μακεδονίτικων χορών και τραγουδιών. Δέον να επισημάνουμε ότι με τη Φ.Ε.Ξ. συνεργαζόμα­

στε για την υλοποίηση της δράσης «Τοπικές Παραδο­ σιακές Γιορτές: Λαϊκά Δρώμενα», στο πλαίσιο του προγράμματος «Θράκη - Αιγαίο - Κύπρος». Την οργανωτική ευθύνη και επιμέλεια των εκδη­ λώσεων της 3ης Συνάντησης είχε, όπως κάθε χρόνο, ο γενικός γραμματέας του Αναγνωστηρίου Προκόπης Μαϊστρέλης. Πέρα όμως από τις εκδηλώσεις της 3ης Συνάντη­ σης, τα μουσικά τμήματα του Αναγνωστηρίου όργω­ σαν πραγματικά το νησί, παρουσιάζοντας την πολύ­ πλευρη δουλειά τους, στο πλαίσιο εκδηλώσεων άλ­ λων φορέων της Λέσβου. Το Πειραματικό Μουσικό Εργαστήρι Νέων έδωσε συναυλίες με τραγούδια της σύγχρονης ελληνικής μουσικής: • Στις 16.7.2005 στο Αίθριο του Μουσείου Φυσι­ κής Ιστορίας Σιγρίου, στο πλαίσιο της 6ης Γιορτής Αγροτοτουρισμού, στην οποία συμμετείχε και ο Αγροτομεταποιητικός Συνεταιρισμός Γυναικών Αγιάσου, εκθέτοντας παραδοσιακά προϊόντα του.

• Στις 31.7.2005 στο Λισβόρι, στο πλαίσιο της Γιορτής Γλυκάνισου.

• Στις 19.8.2005 στα Πηγαδάκια, στη μουσική βρα­ διά «Με την πανσέληνο του Αυγούστου», που οργά­ νωσε ο Δήμος Ευεργέτουλα.

• Στις 23.8.2005 ξανά στο Λισβόρι, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για τα «Β ' Προδρόμεια».

• Στις 28.8.2005 σε μουσική βραδιά, στην πλατεία Αγίου Προκοπίου Ιππείου, που οργάνωσε ο Δήμος Ευεργέτουλα. Επίσης, το Τμήμα Παραδοσιακών Οργάνων έπαιξε: • Στις 20.8.2005 στο Αμπελικό, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων για τη συμπλήρωση 200 χρόνων από την ανέγερση του Ιερού Ναού Αγίου Γεωργίου.

Στιγμιότυπο από την παρου­ σίαση του προγράμματος του τμήματος παραδοσιακής μουσικής του Αναγνωστηρίου (Κινηματοθέατρο του Ανα­ γνωστηρίου, 10.8.2005).

• Στις 24.8.2005 στο Λισβόρι, στο πλαίσιο των εκ­ δηλώσεων για τα «Β ' Προδρόμεια». Τέλος, η παραδοσιακή κομπανία του Αναγνωστη­ ρίου: • Στις 29.5.2005, συνοδευόμενη από το χορευτικό ενηλίκων του Αναγνωστηρίου, παρουσίασε στον Κή­ πο της Παναγίας μουσικοχορευτικό πρόγραμμα, που μαγνητοσκοπήθηκε και προβλήθηκε από τη ΝΕΤ στην τηλεοπτική εκπομπή «ΡΕ» της Ρίκας Βαγιάνη και της Λένας Αρώνη.

• Στις 6.7.2005, συνοδευόμενη από τμήμα του μουσικοχορευτικού ενηλίκων, ύστερα από πρόσκληση του καθηγητή Εθνομουσικολογίας του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών Λά­ μπρου Αιάβα, συμμετείχε στο Μυτιληνιά Γλέντι, που οργάνωσε η ΕΠΟΜ στη Μυτιλήνη.

• Στις 6.8.2005, συνοδευόμενη από το χορευτικό τμήμα της Αγίας Παρασκευής Λέσβου, συμμετείχε στο «Σεργιάνι στην παράδοση», που διοργάνωσε ο Λαο­ γραφικός Όμιλος Αράχωβας, στο πλαίσιο των εκδη­ λώσεων «Αραχωβίτικα 2005» του Δήμου Αράχωβας. Δέον να σημειωθεί ότι στο Αναγνωστήριο απονεμή­ θηκε δίπλωμα συμμετοχής.

• Στις 21.8.2005 στο γήπεδο του Περάματος Γέρας, ύστερα από πρόσκληση του Παγγεραγωτικού Πολιτι­ στικού Συλλόγου, παρουσίασε ένα μουσικό οδοιπορι­ κό στις ακτές της Μικράς Ασίας και της Αέσβου, με εισηγήσεις του Προκόπη Μαϊστρέλη.

• Την 1.9.2005, συνοδευόμενη από το χορευτικό τμήμα ενηλίκων, ταξίδεψε στην Ασσο της Μικράς Ασίας, όπου συμμετείχε σε φεστιβάλ παραδοσιακών μουσικοχορευτικών σχημάτων, στο πλαίσιο των εκδη­ λώσεων που οργάνωσε η Επιτροπή Ειρήνης του Τσανάκ Καλέ και η Κίνηση «Συνύπαρξη και Επικοινωνία στο Αιγαίο» για την Παγκόσμια Ημέρα Ειρήνης.

Στιγμιότυπο από τη συμμετοχή της παραδοσιακής κομπα­ νίας του Αναγνωστηρίου «η Ανάπτυξη» στο «Σεργιάνι στην παράδοση» του Λαογραφικού Ομίλου Αράχωβας (Αράχωβα, 6.8.2005).

• Την 1.10.2005 συμμετείχε στις εκδηλώσεις τιμής και μνήμης της αείμνηστης Ελληνίδας λογοτέχνιδας Αιδώς Σωτηρίου, που συνδιοργανώθηκαν στην πόλη Σελτσούκ της Μικράς Ασίας από την ΕΛΜΕ Λέσβου, το Σύνδεσμο Φιλολόγων Λέσβου, το Αναγνωστήριο Αγιάσου, την Κίνηση «Συνύπαρξη και Επικοινωνία στο Αιγαίο», την αντίστοιχη τουρκική «Συνύπαρξη» και το Ίδρυμα Ανταλλαγέντων από τη Συνθήκη της Αοζάνης. Στη συνέχεια συμμετείχε και στις εκδηλώ­ σεις της γιορτής του κρασιού που γίνονται κάθε χρό­ νο στο γραφικό χωριό Σιρίντσε, τη γενέθλια πόλη της συγγραφέως. Η Αιδώ Σωτηρίου είχε σημαντική προ­ σφορά στην υπόθεση της ειρήνης και παραμένει η πιο πολυμεταφρασμένη Ελληνίδα συγγραφέας στην Τουρκία. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΙΧ. ΚΟΥΤΣΚΟΥΔΗΣ

Στιγμιότυπο από την παρου­ σίαση του προγράμματος του Χορευτικού Εργαστη­ ρίου Φιλοπρόοδης Ένωσης Ξάνθης (Κινηματοθέατρο Αναγνωστηρίου, 24.8.2005).

ΕΠΙΣΤΟΛΙΚΟ ΑΕΑΤΑΡΙΟ ΑΠΟ ΤΟ ΜΕΤΩΠΟ Ο Βρισαγώτης γιατρός Γεώργιος Αθανασίου γράφει... Κ ά θ ε δελτάριο από το μέτωπο είναι ενδιαφέρον, προκαλεί ρίγη συγκίνησης. Πολύ περισσότερο, όταν αυτό φεύγει από την αντάρα του πολέμου και απευθύνεται σ’ ένα παιδί, που και αυτό, όπως και τόσοι άλλοι, προ­ σευχόταν για τη νίκη των ελληνικών όπλων στο μέτωπο της Αλβανίας. Το παρακάτω δημοσιευόμενο επιστολικό δελτάριο στάλθηκε από το Βρισαγώτη παιδίατρο Γεώργιο Αθανα­ σίου Αθανασίου (1907 - 1951), διπλωματούχο του Πανεπιστημίου του Κιέλου (Κΐεΐ), ο οποίος υπηρετούσε ως έ­ φεδρος αξιωματικός κατά τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο. Παραλήπτρια η δεκάχρονη Βασιλική (Κική) Χαράλα­ μπου Μυκονιάτη, μετέπειτα επισκέπτρια και ψυχοπαιδαγωγός, σύζυγος του Χαράλαμπου Τριαντάφυλλου. Ο παππούς της Στυλιανός, του οποίου το κανονικό επίθετο ήταν Διαμαντάρας, ήταν καπετάνιος καταγόμενος α­ πό τη Μύκονο και γ ι’ αυτό τον ονομάτισαν Μυκονιάτη. Ο πατέρας της Χαράλαμπος Μυκονιάτης γεννήθηκε στο Αϊβαλί και απεβίωσε στη Μυτιλήνη το 1932. Παντρεύτηκε την Αϊβαλιώτισσα Χριστίνα Παναγιώτη Λάβγια (Λό­ βια) και απόχτησαν τρεις κόρες, τη Δέσπω, την Κατίνα και τη μικρότερη Βασιλική, την Κική του δελταρίου. Τα αναφερόμενα ανίψια του γιατρού είναι ο Απόστολος (Λάκης) και ο μικρός Αθανάσιος (Σάκης), παιδιά της α­ δερφής του Ειρήνης, συζύγου του Βρισαγώτη Γεωργίου Παρασκευά. Ο γιατρός ήταν κηδεμόνας της απορφανι­ σμένης από πατέρα οικογένειας Μυκονιάτη. ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

Οι δυο όψεις του επιστολικού δελταρίου (διαστάσεων 10 X 16,4 εκ.) του έφεδρον αξιωματικού Γεωργίου Αθανασίου. (Το επιστολικό δελτάριο παραχώρησε η Κατίνα Τερτίπη-Μυκονιάτη)

Ο Βρισαγώτης παιδίατρος Γεώργιος Αθανασίου Αθανασίου, ο αποστολέας του επιστολικού δελταρίου από το μέτωπο (1941). (Τη φωτογραφία παραχώρησε η Κατίνα Τερτίπη-Μυκονιάτη)

Ο Βρισαγώτης Γεώργιος Παρασκευάς με την ομοχώρια σύζυ­ γό του Ειρήνη Αθανασίου Αθανασίου, αδερφή του γιατρού Γεωργίου Αθανασίου, και με τα παιδιά τους Λάκη (αριστερά) και Νάσο, τα οποία αναφέρονται στο επιστολικό δελτάριο. (Τη φωτογραφία παραχώρησε η Κατίνα Τερτίπη-Μυκονιάτη)

Ο Μιχαήλ Στυλιανού Μυκονιάτης, αξιωματικός ιππικού, σε περιπολία κάπου στη Λέσβο.

Αιακρίνονται, από αριστερά, ο Βασίλειος Πα­ πουτσής (Μπαξεβάνης), θύμα της στυγερής δολοφονίας του 1938, και ο Ευστράτιος Πα­ ρασκευά Λιάκατος.

ΛΕΣΒΙΑΚΑ ΑΡΧΕΙΟΔΙΦΙΚΑ ΣΥΜΜΕΙΚΤΑ Προικοσύμφωνο από την Αγιάσο του έτους 1900 Τ ο παρακάτω δημοσιευόμενο προικοσύμφωνο, φωτοαντίγραφο του οποίου μας παραχώρησε η καθηγήτρια Ελένη Ευστρατίου Χατζηβασιλείου, σύζυγος Γιάννη Δουκάκη, κατιούσα συγγενής, συντάχτηκε στην Αγιάσο, στις 12.7.1900, από το δάσκαλο Χατζή Παναγιώτη Ευστρατίου Μπάλεση. Προικοδότης ο Μιχαήλ (Μιχαήλος) Στεφάνου. Μνηστεύει τη θυγατέρα του Καλλιόπη με το Θεμιστοκλή Παναγιώτη Μαργλή (Μαριγλή). Υπογρά­ φουν τα αδέρφια της μελλόνυμφης Χριστόφας και Εριφύλη, καθώς και οι Μιχαήλ Γαλετσέλης, Ευστράτιος Μι­ χαήλ Κοντανέλης, Δημήτριος Παναγιώτη Κύπριος, Περικλής Π. Χατζηπροκοπίου και Στέφανος Χατζηπανα­ γιώτης. Επίσης υπογράφουν εκ μέρους της εκκλησίας ο αρχιερατικός επίτροπος, σύγκελος Πανάρετος Μιχαηλίδης, και ο εφημέριος Δωρόθεος, ιερομόναχος, και εκ μέρους της Δημογεροντίας ο Στέφανος Βρανίδης ή Βρα­ νιάδης (1859 - 1938), γιος του λογίου Βασιλείου Βράνη. Κατά τη μεταγραφή, ακολουθήσαμε το πολυτονικό σύστημα και σεβαστήκαμε την ορθογραφία και τα παντός είδους σφάλματα, όσο ήταν δυνατό, τα οποία μπορεί εύκολα κανείς να τα επισημάνει και να τα διορθώσει. ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

ήμερον τήν 12 του Μηνός Ιουλίου έτους 1900 ημέραν της έβδομάδος Τετάρτην προσκλειθης ό υπο­ φαινόμενος εφημέριος της πόλεως "Αγιάσου είς τήν οικίαν του Δημητρίου Παναγιώτου Κυπρίου, όπου ήτον εκεί ό Μιχαήλ Στεφάνου μετά της θυγατρός του, ήτον εκεί και ό Παναγιώτης Γρηγ. Μαργλη μετά του υιού του, ηκουσα παρ’ Αυτών εγώ τε και οι επίσης προς τούτο προσκληθέντες και μετ’ εμού κάτωθι συνυποφαινόμενοι αξιότιμοι Κύριοι τα ακόλουθα. Ό κύρ. Μιχαήλου Στεφάνου έχων θυγατέρα είς ώραν Γάμου ορφανή Μητρός ή όποια καλείται Καλιόπη Μιχαήλ Στεφάνου θέλει νά μνηστεύση Αυτήν μετά του Θεμιστοκλέους Παναγιώτου Μαργλη και προσφείρει τούτω ώς προίκα της θυγατρός του τά έξης. Όσπήτιον Μητρικόν όλον ώς υπάρχει μετά του πλαγίως Εργαστηρίου είς ενορίαν Πηγάδι το έκ δύο μερών όριζόμενον από Βασιλ. Δρομ. και παρά του Όσπητίου της θυγατρός του μακαρίτου Προκοπίου Κουρκουλλη. Κραββατοστρώσια τρία αρματωμένα. Ενδυμασίας οκτώ. Καρπέτας τρεις. Χαρανή εν. Σιδεροσύνη εν. Ταψία δύο. Χαλκοκαπακουτά δύο. Χαλκογάββανον ένα. Τεντζερέδες πέντε. Σενδούκια δύο. Μαργαριτάρι έξάγια έξη. Δύο τριακοσιάρας χρυσάς. Λεγενόπροικον εν. Μακάτια άρματωμένα πέντε. Χουλιαράκια αργυρά δύο. Κούπα αργυρή μια. Σκου­ λαρίκια ζεύγ. δύο χρυσά. Δακτυλήδια δύο χρυσά, το εν τρίτον από το Διαμαντένιον λουλούδιον το όποιον θα μοιράσουν μετά της αδελφής της Ευτέρπης και Χαρίκλειας. Είς μετριτά πλησίον του καιρού της Στέ­ ψεως Μετζίτια αργυρά πεντακόσια (Αριθ. 500). Κιούπια δύο ζευγ. Της Έξοχης Έλαιόκτημα Μητρικόν είς Μητρόπο-

λιν όλον ώς υπάρχει το πλησίον της αύταδέλφης της Εριφύλης, και τα τέκνα του Αγγελή Δημητρίου, και της Αφροδίτης Νικολάου Βρανάδας και Δρόμου. Έ τερον Έλαιόκτημα πατρικόν έξωθεν του Χωρίου Σκούντα όνομαζόμενον ’Αλη Έφέντη από το όλον το ήμισυ και το έτερον ήμισυ του υιού μου Χριστόφα, το πλησίον του Παναγιώτου Ανδρέα Νουλέλλη, και του Βάκουφ. Έτερον Έλαιόκτημα πατρικόν εις Χωραφέλια όλον ώς υπάρχει όλον ώς υπάρχει το πλησίον του Δρόμου, και τα τέκνα Νικολάου Γδουπέλλη και τα τέ­ κνα της θυγατρός του Παναγιώτου Καλλαγάννη. ’Έτερον Έλαιόκτημα πατρικόν εις Βουλομένην Πέ­ τραν όλον ώς υπάρχει το πλησίον του Βασιλ. Δρομ. της Καλιόπης Χατζή Παναγιωτέλλη, και του Πανα­ γιώτου Γρ. Μαργλη. ’Έτερον Έλαιόκτημα πατρικόν είς τον "Αγιον Νικόλαον όλον ώς υπάρχει το πλησίον του Η λία Παπαδοπούλου και Δρομ. Βασιλ. Επίσης Μετά τήν άποβίωσην του πατρός Μιχ. Στεφάνου να λαμβάνη από το εις ’Αγιάζιον Έλαιόκτημα το γερο­ ντικόν από το όλον το εν πέμπτον άνάλογόν της. καθώς θέλει λάβη το άνάλογόν της ίσον με τα επίλοι­ πα τέκνα μου. από τα όσα εύρεθούν μετά τον θάνατόν μου η κτήματα, η χρήμα/τα η άλλο τι ότι εύρεθει. Ό κύριος Νυμφίος Θεμιστοκλής Παναγιώτου Μαργλη παραδέχεται τήν συμφωνίαν ταύτην και υπόσχεται ότι μέχρι της εποχής του Γάμου θέλει τηρήση τα κα­ θήκοντα του καλού μνηστήρος και ότι όταν λάβη τήν προίκα θα έχη μέν Αυτήν υπό τήν διαχείρησίν του άλλα θά φυλάττη αυτήν ώς ίεράν υπό τήν άναπαλλοτρίωτον κυριότητα της μελλούσης συζύγου του. Έ ξ αμοιβαίας συγκαταθέσεως οί Γάμοι τελεσθήσονται μετά δύο έτη.

Ό προικίσας ύποχρεούται πριν της εποχής του Γάμου να μεταβιβάση τα κτήματα εις όνομα της μελ­ λονύμφου. Οι δέ μνηστήρες άμφότεροι υπόσχονται ότι διά πάσαν άμφισβήτησιν ή διαφοράν είτε προ του Γάμου είτε μετά τον Γάμον (ό μη γένοιτο)! άφορώσαν τήν προίκα θέλουσιν άναγνωρίζη τήν δικαιοδοσίαν της Ιεράς Μητροπόλεως δικαζούσης κάτα τα Εκκλη­ σιαστικά νόμιμα και τα επιτόπια έθιμα. Εις πίστωσιν τούτων έγένετο το παρόν είς δι­ χ ο ύ ν , και άναγνωσθέν είς έπήκοον των συμβαλλομένων ύπεγράφη παρ’ Αυτών παρά των Μαρτύρων και παρ’ εμού και έδόθι ανά εν έκατέρψ. Έγένετο εν "Αγιάσω τή 12 Ιουλίου 1900. Μ Στεφάνου έπρίκισα τα άνοθεν Θεμιστοκλής Παναγ. Μαριγλής στέργω είς τα άνωθεν ε Καλλιόπη Μ Στεφάνου στέργω είς τα άνωθεν ΧρΜ Στεφάνου βεβαιώ τα άνωθεν. Εριφύλη Μ. Στεφάνου βεβαιω τα ανοθεν Παναγιώτης Γρ. Μαργλη παρόν Μιχ. Γαλιτσέλλη παρόν Ευστράτηος Μ. Κοντανέλης παρόν ΔΚύπριος παρών Περικλής Π. Χατζηπροκοπίου παρών στέφανος Χατζιπαναγιότη παρόν Ό Αρχιερατικός Επίτροπος Σύγκελλος Πανάρετος Μιχαηλίδης Ο εφημέριος Παπα Δωρόθεος ιερομόναχος Ή Δημογεροντία Στεφ. Βρανίδης Χατζή Π. Ευ. Μπάλεση έγραψα

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ Ο γνωστός φιλόλογος Δημήτριος Κύπριος ήταν γιος του κτηματία Παναγιώτη Χριστόφα Κύπριου και της Ρήγαινας Γαβριήλ Χατζηνικοδήμου. Ο Μιχαήλ (Μιχαήλος) Στεφάνου ανήκε στους προύχοντες της εποχής του. Σύζυγός του η Μαριγώ Χατζηπαναγιωτέλη. Φιλοξένησε στο σπίτι του το Γάλ­ λο γεωλόγο και περιηγητή Γ. ϋο Γαιιηαγ, ο οποίος ε­ πισκέφτηκε τη Λέσβο το 1887 και το 1894 και δημοσί­ ευσε στο Παρίσι το 1897 το βιβλίο «Οιοζ Ιοδ Οτοοδ άο Τιιτηιπο». Βλ. περ. «Αγιάσος» 75 (1993), σ. 3-9. Παιδιά του, εκτός από τη μνηστευόμενη, η Εριφύλη, σύζυγος Μιχαήλ (Μιχαήλου) Γαλετσέλη, η Ευτέρπη, σύζυγος Ιωάννη Σταυρακέλη, η Χαρίκλεια (Χαρικλειούδ’), σύ­ ζυγος Ευστρατίου Κωνσταντίνου Πανανή (Πιλιγρί-

νου-Μπιλιγρίνου), και ο Χριστόφας (1875 - 1934). Ο Θεμιστοκλής Παναγιώτη Μαργλής ή Μαριγλής (1876 - 1930) υπηρέτησε ως ελληνοδιδάσκαλος και με­ τέπειτα ως γιατρός. Τέκνα του η Μαρία, σύζυγος Κώ­ στα Τζηρίδη, η Σοφία, σύζυγος Πάνου Ευαγγελινού, και η Εριφύλη, σύζυγος Ευστρατίου Χατζηβασιλείου (Μπαλώτη). Οσπίτιον (= οικία, σπίτι). Ενορία Πηγάδι. Βλ. [Ε.Π. Κουλαξιζέλλη - Β.Π. Τραγέλλη], Ή Α γιάσος και τα πέριξ, εν Αθήναις 1896 (φωτομηχανική ανατύπωση, Αθήνα 1997), σ. 43. Βασιλ. <ικού> Δρόμ<ου>. Το επώνυμο Κονρκονλής υφίσταται ως τις μέρες μας. Δυναμικό στέλεχος παλιότερα της ελληνορθόδο­ ξης κοινότητας της Νέας Υόρκης ο ιερωμένος Μεθό­ διος Κουρκουλής (Δημήτριος Π. Χατζηβασιλείου). Αρματωμένο (= πλήρες. Αντ. αρμάτωτο = αναρμάτωτο, χωρίς δαντέλα). Χαρανί, είδος χύτρας, καζάνι. Ο σχηματισμός του τύπου σιδεροσύνη οφείλεται σε παρετυμολογία. Ιδιωματικά σ ’ντιρουσίν’ < σιδερο-σινί (= σιδερένιο σινί). Χαλκοκαπακοντόζ (= που κλείνει με χάλκινο κα­ πάκι). χαλκογάβανος (= χάλκινο σκεύος εναπόθεσης και μεταφοράς φαγητού). Το εξάγιον (αξάγι, ξάγι, ξάι και αξάι), που προέρ­ χεται από το λατινικό €χα§ίιπη, ήταν μετρική μονάδα βάρους για πολύτιμα πράγματα και η αξία της διέφε­ ρε κατά τόπους. Βλ. περ. «Αγιάσος» 18 (1983), σ. 16. τριακοσιάρα (μεγάλο νόμισμα που το χρησιμοποι­ ούσαν οι γυναίκες και ως κόσμημα). Λεγενόπροικον, γράφε λεγενόμπρικο (= λεγένι και μπρίκι συγχρόνως, είδος νιπτήρα). μακάτι (τουρκ. ττιαοαί = υφαντό κάλυμμα). Μητρόπολις. Ελαιόφυτη περιοχή Ιππείου. Αλή Εφέντη. Γνωστός ο Αλή εφέντης Μολυβιάτης, αρχιγραμματέας του δικαστηρίου. Βλ. Στρατή Π. Κο­ λαξιζέλη, Θρύλος και ιστορία της Αγιάσου της νήσου Αέσβου, Αθήνα 1997, σ. 351. Ο Παναγιώτης Ανδρέα Νουλέλης διατέλεσε δημο­ γέροντας Αγιάσου. Βακουφ. (ίου). Χωραφέλια (ιδιωματικά Χουραφέλια), αγροτική περιοχή Ασωμάτου. Το επώνυμο Καλαγάνης υφίσταται ως τις μέρες μας. Γνωστός ο λόγιος κληρικός του 19ου αιώνα Γρη­ γόριος Καλαγάνης. Βουλωμένη Πέτρα (ιδιωματικά Β λουμέν’ Πέτρα), αγροτική περιοχή. Α γιος Νικόλαος. Ναωνύμιο. Αγιάζιον (ιδιωματικά Α γιά ζ9), αγροτική περιοχή.

Η πρόσθια όψη του προικοσύμφωνου της Καλλιόπης Μιχαήλ Στεφάνου.

Η πίσω όψη του προικοσύμφωνου της Καλλιόπης Μιχαήλ Στεφάνου.

ΛΕΣΒΙΑΚΟΙ ΑΠΟΗΧΟΙ ΤΟΥ

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΠΑΝΤΑΖΗ

Η γνωριμιά μου με τον Παναγιώτη Πανταζή ξε­ κίνησε πριν από αρκετά χρόνια, από τότες που κι εγώ πήρα τ ’ ανηφορόστρατο της εκπαίδευσης κι έκανα δειλά τους πρώτους βηματισμούς μου. Ήταν για μένα ξεχωριστή χαρά, που ένας καταξιωμένος συνάδελφος με συγκαταριθμούσε στους φίλους του, αλλά και στους συμπατριώτες του, αφού αγχιστειακά από το 1970 δέθηκα με τα χωριά του κόλπου της ελιάς... Ο Παναγιώτης Πανταζής, ο αλησμόνητος Τάκης, γεννήθηκε στο Μεσαγρό της Γέρας το 1921, τη χρονιά που ο στρατός μας συνέχιζε την αδιέξοδη πορεία του προς το μεγάλο χαλασμό της Μικρασίας. Ήταν μοναχοπαίδι του εμπόρου Δημητρί­ ου και της Ειρήνης Πανταζή. Παρακο­ λούθησε τα πρώτα γράμματα στο σχο­ λειό της γενέτειράς του, συνέχισε στο Ημιγυμνάσιο του Παπάδου και ολο­ κλήρωσε τα εγκύκλια μαθήματα στο Γυμνάσιο της Μυτιλήνης, όπου είχε καθηγητές, εκτός των άλλων, τον Αριστείδη Δελή, το Βασίλη Αρχοντίδη, το Σταύρο Παρασκευαΐδη και τον ερευνητή Παναγιώτη Σαμάρα, που άσκησαν βαθιά επίδραση επάνω του και σηματοδότησαν τη μετέπειτα πνευματική ευδοκίμησή του... Ακολουθώντας το επαγγελματικό ρεύ­ μα των νέων του νησιού, φοίτησε κατά τα έ­ τη 1939 - 1940 και 1940 - 1941 στην Παιδαγωγι­ κή Ακαδημία της Αλεξανδρούπολης, της οποίας η έ­ δρα κατοχικά είχε μεταφερθεί στη Θεσσαλονίκη. Αργότερα φοίτησε στη Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου, όπου ευτύχησε να έχει κα­ θηγητές το λαογράφο Στίλπωνα Κυριακίδη, το γλωσ­ σολόγο Νικόλαο Ανδριώτη, τους αρχαιοελληνιστές Γιάννη Κακριδή και Αγαπητό Τσοπανάκη, το νεοελ­ ληνιστή Λίνο Πολίτη και άλλους. Εκείνο που τον πα­ ρότρυνε να συνεχίσει τις σπουδές του στην παραπάνω σχολή, καταπώς μου έλεγε, ήταν η προοδευτικότητά της, το νεωτεριστικό πνεύμα της, καθώς και το αυξη­ μένο ενδιαφέρον της για τη νεοελληνική φιλολογία... Ο Παναγιώτης Πανταζής, όπως και τόσοι άλλοι της ταλαιπωρημένης γενιάς του, αντιμετώπισε πολ­ λές δυσκολίες κατά τη διάρκεια των σπουδών του, της στράτευσής του, σε χρόνους μισαλλοδοξίας και ε­ θνοκτόνου διχασμού, και της σταδιοδρομίας του ως φιλολόγου καθηγητή στο χώρο της ιδιωτικής εκπαί­

δευσης. Γνώρισε και αυτός ως δημοκράτης και ως α­ ντιστασιακός τις μεθοδεύσεις του βιασμού της συνεί­ δησης στο κολαστήριο της Μακρονήσου... Ως εκπαιδευτικός ο Παναγιώτης Πανταζής διέθε­ τε γερή επιστημονική αρματωσιά και ασυνήθιστη ψυ­ χοπαιδαγωγική κατάρτιση. Ενέπνεε σε όλους το σε­ βασμό, γιατί ήταν χαρισματικός δάσκαλος. Στο οπλο­ στάσιο της σχεσιοδυναμικής του ο ανθρωπισμός, η ευγένεια, η πραότητα, η προσήνεια, η εντιμότητα, η α­ ξιοπρέπεια, η ειλικρίνεια, η συνεργατικότητα, η μεθο­ δικότητα, η ευσυνειδησία... Ως συγγραφέας και ως λογοτέχνης ο Παναγιώτης Πανταζής άρχισε από νωρίς να δίνει καρπίσματα του νου και της ευαισθησίας του. Αναρίθμητα τα δημοσι­ εύματά του, άρθρα, δοκίμια, λογοτεχνήματα, βιβλιο­ κρισίες, σε εφημερίδες και σε περιοδικά. Συ­ ναρπαστικοί οι λόγοι του, απότοκοι ρη­ τορικής δεινότητας και βαθιάς γνώ­ σης, για καταξιωμένα πρόσωπα, για σημαντικά γεγονότα. Αξιόλο­ γα τα βιβλία του για τη διαλε­ κτική των εκθέσεων και για το δοκιμιακό λόγο, για το φλογε­ ρό Λέσβιο παιδαγωγό Μίλτο Κουντουρά, που τον αποκαλεί «δάσκαλο της Ρωμιοσύ­ νης», και για το θέατρο («Προμηθέας», «Κωσταντής Κανάρης»). Δικαιολογημένες επομένως οι διάφορες διακρί­ σεις του, οι βραβεύσεις του, η εί­ σοδός του στην Εταιρία Ελλήνων Λογοτεχνών, που είναι το αρχαιότε­ ρο λογοτεχνικό σωματείο της χώρας, οι τιμητικές γ ι’ αυτόν εκδηλώσεις... Το περασμένο έτος, ανήμερα της γιορτής της Κοί­ μησης της Θεοτόκου, ο Παναγιώτης Πανταζής άφησε τη στερνή του πνοή στην Αθήνα, αφού δεν ήταν μπο­ ρετό ν ’ αργοπορήσει το πεπρωμένο. Βαριά και ασή­ κωτη η θλίψη όλων. Της ομοχώριας συντρόφισσάς του Ελένης Σκαρλάτου, που του συμπαραστάθηκε από το 1957 που έγινε ο γάμος τους, των τέκνων του, Δημή­ τρη, χημικού, και της Ειρήνης, πτυχιούχου του Τμή­ ματος Ξένων Γλωσσών-Μετάφρασης και Διερμηνείας του Ιόνιου Πανεπιστημίου, της λεσβιακής πάτριάς, των συναδέλφων, των μαθητών, των φίλων. Το νησί έ­ χασε έναν πνευματικό δημιουργό, ένα σκαπανέα της μακρόχρονης πολιτιστικής του παράδοσης, έναν τα­ λαντούχο άνθρωπο που έβαλε στη ζωή ευανάγνωστη την υπογραφή της αγάπης, της καλοσύνης, της πολύ­ μορφης δράσης, της σωματειακής προσφοράς... ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

Γαριφαλάκι μου γραφτό, κλέφτης για σε θα γίνω , να σε χαρίσω που αγαπώ, με το σεβντά να μείνω. Στέρνω το ραβασάκι μου κι εσέ, γαριφαλάκι, πάνω στα πεταλάκια σου αφήνω ένα φιλάκι.

ΤΗΣ ΝΙΟΤΗΣ ΤΑ ΜΠΕΡΔΕΜΑΤΑ Μας ξέφυγε η ζωή, δεν την προλάβαμε. Μας άφησε υποσχέσεις και ελπίδες και εμείς ακόμη δεν το καταλάβαμε και δε βιαστήκαμε σε κάποιες ευκαιρίες. Κάπου στης νιότης μπερδευτήκαμε το πέταγμα και στου ονείρου ξεχαστήκανε την πλάνη. Φτερά γινήκαμε μες στης καρδιάς το ξέσπασμα και που ελπίδα και χαρά να μας γλυκάνει. Περνάς, ζωή, και δε ρωτάς, αν χορταστήκαμε και από τ ’ άρωμα της νιότης τ ι μας μένει, μες στου Μ αγιού το μοσχοβόλι αν λουστήκαμε. Στάσου, σου λέω, πριν να γίνουμε δυο ξένοι. Μη γυρνάς τόσο γρήγορα κάποιες σελίδες μας. Ρώτα κι εμάς τους κουρασμένους ταξιδιώτες, ρίξε μιαν αχτίδα από τον ήλιο στις ελπίδες μας, γλυκιά ζωή, που τόσο σύντομα τελειώνεις. Μυτιλήνη, 21.1.2002

ΜΥΡΣΙΝΗ ΒΑΜΒΑΚΑ-ΧΟΥΤΖΑΙΟΥ

ΤΟ ΓΑΡΙΦΑΑΑΚΙ Γαριφαλάκι μου γραφτό, σ τ’ αφτί μου θα σε βάλω, ν ’ ακούς τους χτύπους της καρδιάς, σα βαριαναστενάξω. Ν ’ ακούς τη σκέψη του μυαλού, εσένα σα θυμάται, πως της αγάπης ο νταλγκάς κανέναν δε φοβάται. Με χρώματα κι αρώματα κάθε ψυχή αγγίζεις, λουλούδι εσύ του μπαλκονιού, και τα δε μου θυμίζεις!

Τη μυρωδιά σου μη σκορπάς και μην τήνε ξοδεύεις, μα δώ σ’ την στην αγάπη μου και μην τήνε παιδεύεις. Να πεις, γαριφαλάκι μου, πως της καρδίας ο πόνος είναι μεγάλος και βαρύς γ ι’ αυτόν πον είναι μόνος. ΜΥΡΣΙΝΗ ΒΛΜΒΑΚΑ-ΧΟΥΤΖΑΙΟΥ

ΕΛΑΦΡΥΝΣΕΙΣ Θα κάνουν φορολογικές, μας είπαν, ελαφρύνσεις, έτσι τ ’ αφτιά μου άκουσαν μια μέρα στις ειδήσεις. Χάρηκα βέβαια πολύ, το είπα και παραπέρα, αμήν και πότε, είπανε, θα ’ρθει αυτή η μέρα, πον θα πανηγυρίσουμε όλοι μαζί συγχρόνως, αφού το θεωρήσαμε είδηση του αιώνος. Μέρες καλές μας έρχονται, χρυσές, ευλογημένες, μάτι κακό να μην τις βρει κι έρθουνε ματιασμένες. Αργότερα, μας είπανε, χαθήκανε στο δρόμο, εμείς αυτό τ ’ ακούσαμε χωρίς φόβο και τρόμο. Συνηθισμένα τα βουνά είναι από τα χιόνια, |Γ ^ Η | αφού καλά το ξέρουμε χρόνια κρατά η κολόνια. Υπομονή χρειάζεται, να μην ανησυχούμε, οι ελαφρύνσεις θα ’ρθουνε, μόνο που δε θα ζούμε.

Να φάμε, να λιγδώσουμε, να θρέψει το άντερό μας και έτσι να εκπληρωθεί το παλιοόνειρό μας. Σας δίνω μία συμβουλή, μην τρώτε κάθε μέρα, γεμίστε τα πνευμόνια σας με καθαρό αέρα. Και που να βρεις τον καθαρό αέρα, όπως πάμε, ας είν ’ και καυσαέριο, αρκεί μόνο να φάμε. Μυτιλήνη, Μ άρτιος 2004

ΜΑΡΙΑ ΚΑΜΙΝΕΛΗ-ΠΑΤΣΕΛΗ

ΚΑΠΟΙΑ ΜΕΡΑ ΘΑ ’ΡΘΕΙ ΠΟΥ ΘΑ ΛΕΣ Λς γυρίζανε πίσω τα χρόνια εκείνα Συντροφιά να βρεθούμε ξανά Στα μικρά τα δωμάτια με τους άχρωμους τοίχους Για τους φίλους να μου ’λεγες που πολύ αγαπούσες Για την άνοιξη να ’λεγα που στα μάτια σου είχες Για τους χώρους που λάτρεψες να θυμόσουν εσύ Για το άρωμα που έχυναν τα γλυκά σου τα χείλη Να μιλούσα εγώ Για τους έρωτες που σβήσαν να ψιθύριζες πάλι Για τον ήλιο που έλαμπε στη ζεστή σου καρδιά Να σου κουβέντιαζα Για τις ώρες που κυλούν στη σιωπή της μοναξιάς Να μην ξεχνούσες να πεις Για τη γέννησή μου α π ’ τη μήτρα της ψυχής σου Να σου φώναξα δυνατά Κ άποια μέρα θα ’ρθει που θα λες Ας γυρίζανε πίσω τα χρόνια εκείνα Όμως τότε μαζί να βρεθούμε ξανά συντροφιά Δε θα γίνεται Χώμα νερό και αγέρας θα είμαι Ό ,τι χρωστούσα στη μάνα γη θα το έχω επιστρέψ ει Μ όνο η αγάπη πον δε σου έδωσα Οπως ήθελα και ήξερα Θα ζει γύρω σου Π εριμένοντας να ενωθεί με τη δίκιά σου Μη μου φεύγεις καλή μου Κράτησε με κοντά σου Τώρα να πούμε για ό,τι αγαπούμε. ΚΩΣΤΑΣ Γ. ΜΪΣΣΙΟΣ

ΘΑ ΣΦΙΞΙΝ ΤΑ ΖΟΥΝΑΡΙΑ Μι τα θηριά πόνου στα β’νά σκέφτουμι πλια να ζήσου, τικμήρια τσι Φ.Π.Α. θα σας παραχουρήσου. Του φόρου προυσπθέμινης αξίας σας χαρίζου, σκουτούρις, κάρτις, δάνεια, μ ’ α γά π ’ σας τα δουρίζου. Πάθαμι φέτου ένα σουρό, πέρσ’ τσι προυπέρσ’ τα ίδια, τ ’ χρ ό ν’ πλια θα φάμι βαθρατσοί, ασκόντριχις τσι φίδια. Α π’ ό,τ’ ακούγου, σίγουρα θα σφίξιν τα ζουνάρια, όμους τσι φέτου τρώγαμι χουρίς κριγιάς τα π ’τάρια. Σν Α γιάσιου που ’νι ιθνικό φαγί τα γιαπρακέλια ξιχάσιτι τα τώρα πλια, πέρασ’ θα ’χιν τα κ’τσέλια. Μυτιλήνη, Μ άιος 2005

ΜΑΡΙΑ ΚΑΜΙΝΕΛΗ-ΠΛΤΣΕΛΗ

ΤΟ ΜΠΟΥΡΙΝΙ Το μ π ο υ ρ εί σ τ’ ακρογιάλι γκρέμισε τους πύργους πάλι, που με κόπο τα παιδιά έχτιζαν στην αμμουδιά. Μα εκείνα με κουράγιο στο γιαλό και στο μουράγιο κάνουν τ ’ όνειρο χαρά και για άλλη μια φορά. Υψώνουν κάστρα και παλάτια, πρώτα στα δικά τους μάτια και τραβούν γερό κουπί, δίχως άλλος να τους πει. Κάθε τόσο το μπουρίνι άθελά του φως τους δίνει, μπούαουλα να βρουν ζωής μες στους άμμους της ακτής. Μελίσσια, 10.4.2005

ΣΠΥΡΟΣ Κ. ΚΑΡΑΜΟΥΝΤΖΟΣ

ΚΑΗΡΙΚΟΑΟΓΙΚΑ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑ Ρασοφόροι από την Αγιάσο του χτες και του σήμερα Μ εγάλη είναι η προσφορά της «νύφης» του λεσβιακού Ολύμπου, αναλογικά με άλλα κεφαλοχώρια του νησιού μας, και στον ιερό κλήρο. Η συνοπτική αυτή αναφορά στους ιεράρχες και στους ταπεινούς λευίτες είναι ένα ψήγμα αντίδωρου, μπροστά στις μεγάλες δυσκολίες που είχαν ν ’ αντιμετω­ πίσουν σε χαλεπούς καιρούς. Σ ’ αυτούς είναι αφιερωμέ­ νη η εργασία μου αυτή. Στους παλαιούς αλλά και στους σημερινούς ιερωμένους της Αγιάσου. Πολυφαμελίτες οι περισσότεροι, χωρίς την αυτονόητη στις μέρες μας κρα­ τική μέριμνα. Ζούσαν στερημένα, ασκητικά πολλές φο­ ρές, με την πενιχρή βοήθεια από το υστέρημα των τυραγνισμένων ξωμάχων. Ταπεινές φιγούρες των έργων του Παπαδιαμάντη, γνώστες των κοινωνικών-οικογενειακών προβλημάτων της ενορίας τους, προσπαθούσαν στο μέ­ τρο του δυνατού να συμβιβάσουν καταστάσεις, να παρη­ γορήσουν, μα κυρίως να συγχωρήσουν. Πιστοί στο καθήκον τους, όπου έταξαν οι ίδιοι τη ζωή τους. Άλλοι καλλίφωνοι και άλλοι με το μεράκι του εξωραϊσμού, της συντήρησης και του ευπρεπισμού των εκκλησιών. Συχνά εξυπηρετούσαν τις λειτουργι­ κές ανάγκες και των γύρω χωριών. Στα αρχεία του Εκκλησιαστικού Μουσείου του Ιερού Ναού των Παμμεγίστων Ταξιαρχών Ασωμάτου αναφέρονται και Αγιασώτες ιερείς, οι οποίοι λειτουργούσαν εκεί Κυ­ ριακές και πασίμαδες σχόλες. Μερικοί από τους παλαιούς ιερείς στα μαύρα χρό­ νια της σκλαβιάς εκτελούσαν και χρέη δασκάλου, κρα­ τώντας με νύχια και με δόντια άσβεστη τη φλόγα της πίστης, συδαυλίζοντας ταυτόχρονα την επαγρύπνηση της λευτεριάς. Αργότερα, όταν ιδρύθηκε ο φάρος του πολιτισμού, το Αναγνωστήριο «η Ανάπτυξη», οι περισσότεροι ιε­ ρείς συνέβαλαν στη λειτουργία του, με πρωτοπόρο το λυρικό ηθογράφο παπα-Κανιμά. Το κεφαλοχώρι όμως της Παναγίας ανέδειξε και άξι­ ους ιεράρχες με σπουδαίο κοινωνικό και πνευματικό έργο, όπως τον πατριάρχη Ιεροσολύμων Προκόπιο Β ' , το νυν μητροπολίτη Μυτιλήνης Ιάκωβο Γ ', καθώς και άλλους. Όλη αυτή η χορεία των παλαιών αλλά και των νεότε­ ρων ευλαβών ιερέων - ποιμεναρχών, άφησε μνήμη αγαθή.

ΚΟΥΖΕΛΗΣ ΠΡΟΚΟΠΙΟΣ Γεννήθηκε στην Αγιάσο γύρω στα 1790. Νέος α­ κόμη έφυγε από το χωριό του για τους Αγίους Τό­ πους, όπου και κατατάχτηκε στην Αγιοταφιτική

Ο πατριάρχης Ιεροσολύμων Προκόπιος ο Β ' .

Αδελφότητα. Το 1842 έλαβε το αξίωμα του αρχιμαν­ δρίτη του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων. Το ίδιο έτος ε­ κλέχτηκε πατριάρχης ο Κύριλλος. Γνωρίζοντας τα προσόντα και τις ικανότητες του αρχιμανδρίτη Προ­ κοπίου, τον πήρε συνεργάτη του. Εκεί παρέμεινε εν­ νιά χρόνια μέχρι το 1851. Σ ’ ένα ταξίδι που συνόδευε τον πατριάρχη για την Κωνσταντινούπολη αποβιβά­ στηκε στη Μυτιλήνη ως επιτετραμμένος του Αγίου Τάφου στη Λέσβο. Στο νησί παρέμεινε μέχρι το 1869. Επιστρέφοντας στα Ιεροσόλυμα προήχθη σε αρχιεπί­ σκοπο Γάζας. Ως αρχιεπίσκοπος υπέγραψε την πα­ τριαρχική και συνοδική επιστολή, με την οποία κατα­ δίκαζε τους Βουλγάρους, οι οποίοι είχαν στασιάσει κατά της Εκκλησίας. Το 1872 εκλέχτηκε διάδοχος του Κυρίλλου με το όνομα πατριάρχης Προκόπιος Β '. Ανέλαβε την έδρα της άγιας πόλης των Ιεροσολύμων σε μια ταραχώδη εποχή. Είχε ν ’ αντιμετωπίσει τους καθολικούς, οι ο­ ποίοι δημιουργούσαν, όπως πάντα, προβλήματα και ήγειραν αξιώσεις για τα ιερά προσκυνήματα. Άλλο έ­ να πρόβλημα είχε παρουσιαστεί με το Ρώσο πρέσβη

της Κωνσταντινούπολης Ιγνάτιεφ, ο οποίος μέσω του Ρωσικού Προξενείου των Ιεροσολύμων συνεχώς ρα­ διουργούσε κατά του Προκοπίου Β '. Είχαν περάσει τα χρόνια του. Οι συνεχείς αγώνες για την περιφρούρηση των προνομίων και δικαιω­ μάτων, τα οποία επί χρόνια κατέχει το ελληνορθό­ δοξο Πατριαρχείο, τα υπέρογκα χρέη και η χρόνια κούραση τον ανάγκασαν να παραιτηθεί από τη θέση του το 1875. Ένα απόκτημα ιστορικό που βρίσκεται σήμερα στο Ναό της Παναγίας Αγιάσου είναι το ασημέντιο κανδήλι, το οποίο εκτός των άλλων δώρων αφιέρωσε, όταν ήταν ακόμη πατριάρχης.

ΚΑΒΙΚΟΣ ΙΕΡΕΜ ΙΑΣ Γ εννήθηκε στην Αγιάσο. Εκλέχτηκε μητροπολίτης Σαμοκοβίου στις 16.11.1837 και διαδέχτηκε τον καθαιρεθέντα Ιγνάτιο. Έμεινε στην επαρχία αυτή μέχρι τον Ιούνιο του 1846, οπότε πήρε μετάθεση για τη μη­ τρόπολη Κασσανδρείας. Το 1850, εφησυχάζων στην Αγιάσο, αφιέρωσε στην Παναγία ιερά λειτουργικά σκεύη.

Μ ΑΜ ΩΛΗΣ ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ Γεννήθηκε στην Αγιάσο γύρω στα 1780. Το 1800 έφυγε από την Αγιάσο και πήγε στην Κωνσταντινού­ πολη. Σπούδασε Θεολογία. Χειροτονήθηκε αρχιερέας και τοποθετήθηκε στη Λήμνο. Από εκεί μετατέθηκε στη Νυσσάβα της Σερβίας. Όταν ήταν εν ενεργεία αρ­ χιερέας είχε επισκεφτεί την Αγιάσο το 1848. Βλέπο­ ντας την άθλια κατάσταση του Αλληλοδιδακτικού Σχολείου, αφιέρωσε το πατρικό του σπίτι στο Ναό της Παναγίας, με τον όρο να πουληθεί και με τα χρή­ ματα που θα προέκυπταν ν ’ ανεγερθεί το νέο διδα­ κτήριο. Είχε εκφράσει την επιθυμία στα γηρατειά του να εφησυχάσει στην Αγιάσο.

θένος «εχειροτονήθη το 1874 εν τώ Μητροπολιτικώ ναφ της Μυτιλήνης ως βοηθός του Μητροπολίτου Μεθοδίου Αρώνη». Η χειροτονία του έγινε από τον πρώην πατριάρχη Αλεξανδρείας Καλλίνικο, ο ο­ ποίος βρισκόταν τότε στη Μυτιλήνη. Σε αυτή τη θέ­ ση υπηρέτησε και επί μητροπολίτη Κωνσταντίνου Βαλιάδη έως το 1877. Κατά το Σταύρο Καρυδώνη χρημάτισε ηγούμενος της Ιεράς Μονής Λειμώνος (1878-1882). Στο περιοδικό «Αγιορειτική Βιβλιοθή­ κη» (Σεπτέμβριος - Δεκέμβριος 1948, σελ. 213), α­ ναγράφεται η πληροφορία ότι «την 14ην Σεπτεμ­ βρίου του 1891 απήλθεν προς Κύριον εν Καρυαίς Αγίου Όρους ο επίσκοπος Μοσχονησίων Κ αλλίνι­ κος και ότι η κηδεία του εγένετο συγκινητική και μεγαλοπρεπεστάτη πρωτοστατούντος του Αγίου Περιστεράς Παρθενίου, εφησυχάζοντος τότε εν τη Ιερφ Μονή Βατοπεδίου». Ο Στρατής Κολαξιζέλης στο μνημειώδες βιβλίο του για την ιστορία της Αγιάσου γράφει ότι ο Παρθένιος «δεν συνέδεσε το όνομά του με την ιστορία της Αγιάσου».

ΒΛΑΣΤΑΡΗΣ ΠΑΝΑΡΕΤΟΣ

Ο Πανάρετος

Βλαστάρης ή Βαγιάνας γεννήθηκε στην Αγιάσο. Ιερέας στα Τρίκαλα με πλούσιο θρη­ σκευτικό και κοινωνικό έργο (ανέγερση του Ναού του Αγίου Πανάρετου, καθώς και Γηροκομείου). Το 1995 στον Ιερό Ναό Αγίας Τριάδας Ηλιούπολης χειροτο­ νήθηκε επίσκοπος Γ.Ο.Χ. Λάρισας και Τιρνάβου. Πέ-

ΓΙΑΝΝΕΤΗΣ ΠΑΡΘΕΝΙΟΣ Γεννήθηκε στην Αγιάσο γύρω στα 1850. Χειρο­ τονήθηκε κληρικός και στη συνέχεια ψηφίστηκε α­ πό το Οικουμενικό Πατριαρχείο βοηθός επίσκοπος του μητροπολίτη Μυτιλήνης, υπό τον τίτλο της άλ­ λοτε επισκοπής Περιστεράς. Ο μητροπολίτης Μ υτι­ λήνης Ιάκωβος Κλεομβρότου στο βιβλίο του «Το ευρεθέν Αρχείον του Πατριάρχου Αλεξανδρείας Καλλινίκου» (Μυτιλήνη 1938) αναφέρει ότι ο Παρ­

Αναμνηστική φωτογραφία από τη χειροτονία του Πανά­ ρετου Βλαστάρη (Βαγιάνα) ως επισκόπου Γ.Ο.Χ. Λάρι­ σας και Τιρνάβου, στον Ιερό Ναό της Αγίας Τριάδας Κά­ τω Ηλιούπολης στις 9/22.7.1995.

θανε στις 5.12.2004 στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο της Λάρισας και κηδεύτηκε στη Μονή Αγίων Αποστό­ λων Ραψάνης.

ΦΡΑΝΤΖΗΣ ΙΑΚΩΒΟΣ Γεννήθηκε το 1942 στην Αγιάσο. Απόφοιτος του Ανώτερου Εκκλησιαστικού Φροντιστηρίου Κά­ λαμων και της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης. Χειροτονήθηκε διάκονος στις 6.6.1965 από το μη­ τροπολίτη Σταυρουπόλεως Μάξιμο και ιερέας στις 19.9.1965 από τον επίσκοπο Κλαυδιουπόλεως Ανδρέα, στην Αγία Τριάδα της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης. Το 1968 είναι ο ιεροκήρυκας στην Παναγία της Αγιάσου και αργότερα με την παραπάνω ιδιότητα υ­ πηρέτησε και στη Μητρόπολη Μυτιλήνης. Με τα χρόνια έγινε Αρχιερατικός Επίτροπος της Μητρό­ πολης και Προϊστάμενος του Ιερού Προσκυνήματος της γενέτειράς του. Επί δύο χρόνια, από το 1968 1970, χρημάτισε ηγούμενος της Ιεράς Μονής Υψη-

λού. Από το 1976-1988 υπηρέτησε ως πρωτοσύγκελος της Μητρόπολης Μυτιλήνης. Το 1966 χειροθετήθηκε αρχιμανδρίτης και το 1981 πνευματικός από το μητροπολίτη Μυτιλήνης Ιάκωβο Β '. Στις 15 Νοεμ­ βρίου 1988 εκλέχτηκε από την Ιερά Σύνοδο μητρο­ πολίτης Μυτιλήνης. Πλούσιο είναι το πνευματικό και κοινωνικό έργο του, με το οποίο δικαιώ νει άξιους προκατόχους του, καθώς και την ιστορική Μητρόπολη Μυ­ τιλήνης.

ΑΛΕΝΤΑΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ Γ εννήθηκε στην Αγιάσο το 1958. Αποφοίτησε από την Εκκλησιαστική Ακαδημία Θεσσαλονίκης. Είναι έγγαμος. Χειροτονήθηκε διάκονος στις 30.8.1981 και πρεσβύτερος στις 8.7.1983 από το μητροπολίτη Μυτι­ λήνης Ιάκωβο Β '. Σήμερα είναι ιερέας στον Ιερό Ναό Τιμίου Προδρόμου Αισβορίου και συγχρόνως δάσκα­ λος. Στις 29.8.1990 χειροθετήθηκε οικονόμος και στις 4.4.1989 πνευματικός από το μητροπολίτη Μυτιλή­ νης Ιάκωβο Γ '. Εκτελεί χρέη Αρχιερατικού Επιτρό­ που Πολιχνίτου.

ΑΝΑΣΤΑΣΕΛΗΣ ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΣ

Γ εννήθηκε στην Αγιάσο το 1949. Αποφοίτησε α­ πό την Εκκλησιαστική Σχολή Κορίνθου. Είναι έγγα­ μος. Χειροτονήθηκε διάκονος στις 8.11.1972 και ιε-

Ο σεβασμιότατος μητροπολίτης Μυτιλήνης Ιάκωβος ο Γ ' . Στιγμιότυπο από εγκαίνια στον Ιερό Ναό του Αγίου Ερμολάου Παλαιοκήπου στις 3.3.1992.

Ο αιδ. Ευστράτιος Αναστασέλης στην άλλοτε «πρεσβεία» της Αγιάσου στη Μυτιλήνη (Λαδάδικα 31), με τον αεί­ μνηστο ελαιομεσίτη και συνεργάτη Δημητρό Τσέγκο.

(Τη φωτογραφία παραχώρησε ο αιδ. Αμφιλόχιος Βασιλτσιωτέλης)

(Φωτογραφία Γιάννη Χατζηβασιλείου)

ρέας στις 2.7.1978 από το μητροπολίτη Μυτιλήνης Ιάκωβο Β '. Τοποθετήθηκε στο μητροπολιτικό Ναό του Αγίου Αθανασίου, όπου ιερουργεί μέχρι σήμε­ ρα. Στις 22.12.1981 χειροθετήθηκε οικονόμος από τον Ιάκωβο Β ' και αργότερα πνευματικός από τον Ιάκωβο Γ '.

ΑΝΤΩΝΙΟΥ ΙΑΚΩΒΟΣ Γεννήθηκε στην Αγιάσο το 1912. Επί τρία χρό­ νια φοίτησε στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημί­ ου Αθηνών. Ή ταν άγαμος. Για ένα διάστημα ήταν καλόγερος στη Μονή Υψηλού. Χειροτονήθηκε διά­ κονος στις 4.9.1938 και ιερέας τα Χριστούγεννα του 1941 από το μητροπολίτη Μυτιλήνης Ιάκωβο Α '. Υπηρέτησε στον Ιερό Ναό Αγίου Συμεών Μυτιλή­ νης και στην Παναγία Αγιάσου. Πέθανε στη γενέτει­ ρά του.

ΑΣΒΕΣΤΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Γεννήθηκε στην Αγιάσο το 1919. Ήταν απόφοι­ τος Ειδικής Εκκλησιαστικής Σχολής του Ν. 346/76. Χειροτονήθηκε διάκονος στις 23.3.1977 και πρεσβύτερος στις 26.3.1977 από το μητροπολίτη Μυτιλήνης Ιάκωβο Β '. Τοποθετήθηκε στο Μπαλτζίκι, στον Άγιο Γεώργιο Χιοπολίτη, και αργότερα στους Λά­ μπου Μύλους, στο Ναό της Ευαγγελίστριας. Πέθανε στις 11.7.1988.

ΒΑΡΘΟΛΟΜΑΙΟΣ Αγιασώτης ιερωμένος. Έφυγε από το χωριό του περί τα μέσα του 19ου αιώνα. Κατατάχτηκε στην Αγιοταφιτική Αδελφότητα. Έγινε αρχιμανδρίτης και υπηρέτησε ως έξαρχος του Αγίου Τάφου.

ΒΑΣΙΛΤΣΙΩΤΕΛΗΣ ΑΜ ΦΙΛΟΧΙΟΣ Γεννήθηκε στην Αγιάσο το 1958. Απόφοιτος του Εκκλησιαστικού Λυκείου Πάτμου. Είναι έγγαμος. Χειροτονήθηκε διάκονος στις 3.3.1985 και πρεσβύτερος στις 10.3.1985 από το μητροπολίτη Μυτιλήνης Ιάκωβο Β '. Από τότε μέχρι σήμερα υπηρετεί στον Παλαιόκηπο της Γέρας, στον Ιερό Ναό του Αγίου Ερμολάου. Χειροθετήθηκε οικονόμος στις 15.3.1992 και πνευματικός στις 17.3.1993 από το μητροπολίτη Μυτιλήνης Ιάκωβο Γ '.

ΒΡΑΝΗΣ ΚΟΜΝΗΝΟΣ Γεννήθηκε στην Αγιάσο το 1954. Απόφοιτος της Ανωτέρας Εκκλησιαστικής Σχολής Αθηνών. Είναι έγ­ γαμος. Χειροτονήθηκε διάκονος στις 31.10.1976 και πρεσβύτερος στις 17.5.1981 από το μητροπολίτη Μυ­ τιλήνης Ιάκωβο Β '. Τοποθετήθηκε στον Άγιο Θερά­ ποντα της Μυτιλήνης. Σήμερα είναι στρατιωτικός ιε­ ρέας. Το 1983 χειροθετήθηκε πρωτοπρεσβύτερος από το μητροπολίτη Μυτιλήνης Ιάκωβο Β '.

ΓΟΥΓΟΥΤΑΣ ΤΖΑΝΟΣ Γεννήθηκε στην Αγιάσο το 1904. Στη Συκούντα φαίνεται η πρώτη του ιερατική παρουσία. Μετά πήγε στον Άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο του Πλωμαρίου. Από εκεί ήρθε στα Λουτρά, στον Άγιο Γεώργιο, για να καταλήξει στον Ίππειο, στον Άγιο Προκόπιο. Αυτή ή­ ταν η ιερατική του πορεία στη Λέσβο, γιατί μετά ά­ νοιξε τα φτερά του για τις Ηνωμένες Πολιτείες και ε­ ντάχτηκε στην Ιερά Αρχιεπισκοπή Αμερικής.

ΓΡΑΜΜΕΛΗΣ ΔΗΜ ΗΤΡΙΟΣ Π ενιχρές είναι οι πληροφορίες που έχουμε στη διάθεσή μας για τον έγγαμο Αγιασώτη ιερέα, ο οποί­ ος υπηρέτησε στο Ιερό Προσκύνημα της Παναγίας στις αρχές του περασμένου αιώνα.

ΓΡΗ ΓΟ ΡΙΟΥ ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ (ΞΕΝΑΚΗΣ) Γεννήθηκε στην Αγιάσο το 1881. Φοίτησε στη Ριζάρειο Εκκλησιαστική Σχολή ως υπότροφος του Καλαγάνειου Κληροδοτήματος. Είχε τη θέση του δασκά­ λου στην Αγκυρα, που την εγκατέλειψε, για να μονάσει στην Αγία Αικατερίνη του Όρους Σινά. Χειροτονήθη­ κε ιεροδιάκονος, καθώς και πρεσβύτερος στα 1934. Προχειρίστηκε αρχιμανδρίτης. Πέθανε στην Κύπρο το 1943, στο Σιναϊτικό Μετόχι της Αγίας Μαρίνας.

ΔΕΜ ΙΡΓΚΕΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ (ΚΟΥΡΙΤΑΣ) Γεννήθηκε στην Αγιάσο. Ήταν έγγαμος. Ιερέας στην Παναγία της Αγιάσου από το 1920 μέχρι το 1936. Απεβίωσε στις 5.6.1936.

ΙΑΚΩΒΙΑΗΣ ΙΩΑΝΝΗΣ

Γ εννήθηκε στην Αγιάσο το

1891. Αποφοίτησε από τη Ριζάρειο Εκκλησιαστική Σχολή. Το πτυχίο του φέ­ ρει την υπογραφή του Αγίου Νεκταρίου Αίγινας ως διευθυντή της Σχολής. Ήταν έγγαμος. Χειροτονήθηκε διάκονος στις 2.5.1908 και πρεσβύτερος στις 25.5.1908 από το μητροπολίτη Μυτιλήνης Κύριλλο Μουμτζή. Από τον ίδιο μητροπολίτη χειροθετήθηκε οικονόμος. Τις υπηρεσίες του προσέφερε στους Ιε­ ρούς Ναούς του Αγίου Γεωργίου Σκοπέλου, επιφορ­ τισμένος στην ίδια κοινότητα και με καθήκοντα δα­ σκάλου. Κατείχε το αξίωμα του Αρχιερατικού Επι­ τρόπου Γέρας. Πέθανε στις 6.2.1961. (Συνεχίζεται)

ΠΡΟΚΟΠΗΣ I. ΠΑΠΑΛΑΣ

Ο αρχιμανδρίτης Γεννάδιος Γρηγορίου (Ξενάκης).

ΕΜ Μ ΑΝΟΥΗΛ ΔΗΜ ΗΤΡΙΟΣ

Γεννήθηκε

στην Αγιάσο. Ήταν έγγαμος και υπη­ ρέτησε προπολεμικά στην Παναγία της Αγιάσου.

ΘΑΛΑΣΣΑΣ ΕΥΓΕΝΙΟΣ

Γεννήθηκε στην Αγιάσο. Γύρω στα

1850 έφυγε για την Κωνσταντινούπολη, όπου γράφτηκε στη Θεολογι­ κή Σχολή της Χάλκης. Μετά την αποφοίτησή του χει­ ροτονήθηκε ιερέας και σε μικρό χρονικό διάστημα αρχιμανδρίτης. Από το Πατριαρχείο στάλθηκε στη Σπάρτη της Μικράς Ασίας με διττό ρόλο. Ως ιερέας και ως ελληνοδιδάσκαλος. Παρέμεινε στη Σπάρτη μέ­ χρι το 1870, οπότε και επέστρεψε στα πάτρια εδάφη. Στην Αγιάσο διορίστηκε αμέσως ελληνοδιδάσκαλος, διευθυντής των σχολείων, αρχιερατικός επίτροπος και μέλος του εκκλησιαστικού συμβουλίου του Ιερού Προσκυνήματος. Ιερέας τοποθετήθηκε στην Αγία Τριάδα. Το 1884 έγινε με δωρεά του ο ιδρυτής του Κοιμη­ τηρίου της Περασιάς. Επίσης συνέβαλε με δανεισμό χρημάτων στη λειτουργία του πρώτου ατμοκίνητου ε­ λαιοτριβείου. Πέθανε στην Αγιάσο το 1888.

Αναμνηστική φωτογραφία αναγνωστηριακών με την ευ­ καιρία της παράστασης του δράματος του Φραγκίσκου Γκρίλλπαρτσερ «Το στοιχειό του πύργου», στη Λέσχη Αγίας Παρασκευής Λέσβου (τέλη Οκτωβρίου 1938). Δια­ κρίνονται, από αριστερά, ο Στρατής Στεφάνου, ο Στρατής Καβαδέλης, ο ιερέας Ιωάννης Ιακωβίδης, ο Μιλτιάδης Σκλεπάρης, ο Στρατής Αντωνίου Αναστασέλης και ο λο­ γοτέχνης ταξιτζής Στρατής Πολυδώρου Αναστασέλης. (Από τη Συλλογή Γιάννη Χατζηβασιλείου)

Β I Β Α I Ο - Π Α Ρ Ο Υ Σ I Α. Σ' Η ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΣ ΠΑΠΑΝΗΣ Η αυτοεκτίμηση και η μέτρησή της. Εμπειρική έρευνα και ψυχοκοινωνικές προσεγγίσεις. Εκδόσεις Ατραπός Αθήνα 2004, Σχ. 24x17, α. 296 Ευστράτιος Παπάνης γεννήθηκε το 1969 στην Αγιάσο της Λέσβου. Σπούδασε Ψυχολογία στη Φιλο­ σοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και Μεθο­ δολογία Ερευνας σε μεταπτυχιακό επίπεδο στο Πα­ νεπιστήμιο Κοαάΐηξ της Βρετανίας. Απέκτησε το δι­ δακτορικό του δίπλωμα στα Παιδαγωγικά από το Πανεπιστήμιο Κρήτης. Παράλληλα, έχει τελειώσει Δημοσιογραφία και κατέχει δίπλωμα Οικογενειακής Θεραπείας. Έχει διδάξει Ψυχολογία, Παιδαγωγικά, Κοινωνιολογία, Μεθοδολογία Ερευνας και Στατιστι­ κή σε διάφορες Σχολές. Σήμερα είναι διδάσκων του Τμήματος Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Αι­ γαίου και ψυχολόγος στο Σχολείο Δεύτερης Ευκαι­ ρίας της Μυτιλήνης. Η μελέτη του για την αυτοεκτίμηση χωρίζεται σε τέσσερα μέρη: Αυτοεκτίμηση: Μια φιλοσοφική, κοι­ νωνιολογική και ψυχολογική προσέγγιση (Ορισμοί, Το χρονικό της αυτοεκτίμησης, Σχέση αυτοεκτίμησης με άλλες ψυχολογικές και κοινωνικές μεταβλητές, Ερευνητικά προβλήματα σχετικά με τη μελέτη της αυ­ τοεκτίμησης, προσωπική αυτοεκτίμηση, κοινωνιολο­ γική αυτοεκτίμηση), Βασικές θεωρίες για την αυτοε­ κτίμηση - Διαλεκτική ψυχοθεραπεία, Ερευνητικά δε­ δομένα στην Ελλάδα (Ελληνική Κλίμακα Μέτρησης Αυτοεκτίμησης - Αυτοεκτίμηση και σχολική προσαρ­ μογή κακοποιημένων - παραμελημένων παιδιών, Αυ­ τοεκτίμηση εφήβων), Ελληνική Κλίμακα Μέτρησης Αυτοεκτίμησης. Το βιβλίο του Ευστρατίου Παπάνη είναι εξαιρε­ τικά σημαντικό τόσο από άποψη θεωρητικών δεδο­ μένων, αφού η ελληνική βιβλιογραφία είναι εξαιρε­ τικά φτωχή σ’ αυτό το πεδίο, όσο και ερευνητικών πορισμάτων. Αλλά ας δούμε πώς ορίζει ο συγγραφέ­ ας την αυτοεκτίμηση στην εισαγωγή του: «Ο χρόνος είναι εχθρός. Είναι αυτός που σκευωρεί εναντίον του ανθρώπου, που καταστρατηγεί και μεταχειρίζε­ ται ως αθύρματα τις ονειροπολήσεις του, που προσ­ διορίζει κατά σειρά εμφάνισης ποιο θα είναι το αί­ τιο και ποιο το αιτιατό, που σε τελική ανάλυση κα­ πηλεύεται την ίδια του την ύπαρξη. Ο χρόνος είναι ο διαχειριστής της θνητότητας και ο μεταπράτης του

Η προμετωπίδα του βιβλίου του Ευστρατίου Παπάνη «Η αυτοεκτίμηση και η μέτρησή της».

πρόσκαιρου. Είναι αυτός που διαφεντεύει το πεπε­ ρασμένο θέλγοντας με την απειρία του. Αυτοεκτίμη­ ση είναι η περήφανη αντίσταση του ανθρώπου στη φθορά και η μανία του να μεταβολίζει το χάος σε έ­ ναν κόσμο κεκοσμημένο με αθάνατα έργα του. Αυτο­ εκτίμηση είναι η ικανότητα του ανθρώπου να δια­ χειρίζεται τις αλλαγές και όχι να τις παγιώνει. Είναι η αποκόμιση εμπειριών από την εμμονή του να τιθα­ σεύει το χάος, να ενστερνίζεται το ανερμήνευτο, να νομοθετεί το ακατάληπτο, να αντιλαμβάνεται το εί­ ναι στις γειτονιές του μηδενός... Αυτοεκτίμηση είναι το πείσμα του να επιβιώσει, η επιθυμία του να αντα­ γωνιστεί και ο παράφορος ίμερος της επέκτασής του σε όλο το σύμπαν. Κάθε κερδισμένη μάχη και μια αυτοκρατορική λεωφόρος προς τη λύση του αινίγ­ ματος, με το οποίο οι σφίγγες της ύπαρξης ναρκοθε­ τούν τη διαδρομή... Μέσα στη ρευστότητα και την εναλλαγή, η αυτο­ εκτίμηση είναι ψευδαίσθηση, που εμψυχώνει και κ ι­ νητοποιεί. Είναι ο οίστρος του ανθρώπου να ελέγ­ ξει τις καταστάσεις, να χειριστεί και να προβλέψει τις συνθήκες, να επηρεάσει τα πρόσωπα και το πε­ ριβάλλον και να προγραμματίσει τα γεγονότα. Η αυτοεκτίμηση, αέναα προσκολλημένη στον εαυτό, δεν χρειάζεται τη συνειδητοποίησή της για να γίνει αντιληπτή. Αναπτύσσεται αυτούσια ως ένστικτο

και ως παράφορο συναίσθημα, που επιβεβαιώνει την ύπαρξη... Αιτία και σκοπός της η επιβίωση. Από την αρχική ένταση και την ποικιλία των αποχρώσεών της θα δομηθεί αργότερα το γνωσιακό και πραξιακό κομμάτι της, θα εδραιωθεί η έννοια των ατομικών ικανοτήτων και θα επικυρωθεί η αξία της προσωπικότητας. Η αρχέγονη αυτή εμπειρία, η ίδια που κατέκλυζε τους νευρώνες των προγόνων, θα εί­ ναι το κίνητρο της συμπεριφοράς και ο αποδέκτης της δράσης. Η αυτοεκτίμηση, σε τελική ανάλυση, εί­ ναι η τέχνη του ανθρώπου να καθορίζει το πεπρω­ μένο του...».

«ΦΙΝΤΑΝΙ, ΦΙΝΤΑΝΑΚΙ» Στ ις 11.10.2005, στην Αίθουσα Λόγου της Στοάς του Βιβλίου (Πεσμαζόγλου 5 και Σταδίου), έγινε πα­ ρουσίαση της πρότυπης έκδοσης Όϋ αικϋο/ΌΟ-ΚΌΜ, με τον τίτλο «Φιντάνι, φιντανάκι», του Κέντρου Αιγαι-

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΤΥΛ. ΣΚΟΡΔΑΣ

ΓIΑΝΝΑ ΦΑΣΙΛΗ Σ τ ις 22.9.2005 οι Εκδόσεις «Ελληνικά Γράμμα­ τα» παρουσίασαν στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων, στην αίθουσα «Αντώνη Τρίτση» (Ακαδη-

Η προμετωπίδα της έκδοσης ΌΠ-ηικΒο/ΟΠ-ΚΌΜ «Φιντά­ νι, φιντανάκι».

Η προμετωπίδα του βιβλίου της Γιάννας Φασιλή «Η “συμμορία” των μικρών αγγέλων».

μίας 50), το παιδικό βιβλίο της ποιήτριας και πεζογράφου Γιάννας Φασιλή «Η “συμμορία” των μικρών αγγέλων» (Αθήνα 2005). Για το βιβλίο μίλησαν οι συγγραφείς και τακτικά μέλη της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών Ελευθερία Κουντούρη και Δημήτρης Βαρβαρήγος. Κείμενα απέδωσε η ηθοποιός Αλέκα Τσιλιμπάρη. Συντονίστρια της εκδήλωσης η δημοσιο­ γράφος Σοφία Διγενή.

ακών Λαογραφικών και Μουσικολογικών Ερευνών. Το πρόγραμμα περιελάμβανε: Σύντομη παρουσίαση των δραστηριοτήτων του Κ.Α.Λ.Μ.Ε. από τη Βασιλεία Κατσάνη, σύμβουλο πολιτισμικών και μορφωτικών δράσεων και μέλος του Κ.Α.Λ.Μ.Ε., χαιρετισμό της Μαριέττας Γιαννάκου, υπουργού Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, του Πέτρου Ευθυμίου, πρώην υ­ πουργού Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, και του Νίκου Σηφουνάκη, προέδρου της Επιτροπής Πολιτι­ σμού, Εκπαίδευσης και Μ.Μ.Ε. του Ευρωπαϊκού Κοι­ νοβουλίου, παρουσίαση του σκεπτικού και του περιε­ χομένου της έκδοσης από το Θεοφάνη Σουλακέλη, κα­ θηγητή ελληνικής παραδοσιακής μουσικής Π.Μ.Γ.Λ.Π., πρόεδρο-καλλιτεχνικό διευθυντή Κ.Α.Λ.Μ.Ε., παρου­ σίαση των ΌΟ-ΚΌΜ από το Σταύρο Κατηρτζόγλου, μουσικό, καθηγητή στο Π.Μ.Γ.Λ.Π., δημιουργό των πο­ λυμέσων, και ερμηνεία τραγουδιών της Συλλογής από τη Χορωδία και Ορχήστρα Αιγαίου. Την επιτυχημένη αυτή εκδήλωση παρακολούθησαν πολλοί άνθρωποι της τέχνης και των γραμμάτων. Με­ ταξύ αυτών και ο τέως πρόεδρος της Βουλής Από­ στολος Κακλαμάνης. Αξίζουν θερμά συγχαρητήρια στο Κ.Α.Λ.Μ.Ε. και στον πρόεδρο και καλλιτεχνικό διευθυντή του Θεο­ φάνη Σουλακέλη, δραστήριο συμπατριώτη μας. ΓΙΑΝΧΑΤΖ

ΑΠΟ Π Σ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΙΑΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΛΟΓΟΤΕΧΝΩΝ

Το έργο του Κώστα Βαλέτα και τα «Αιολικά Γράμματα» Σ τ ι ς 10.11.2004 η Εταιρία Ελλήνων Λογοτε­ χνών πραγματοποίησε στην αίθουσα της εκδήλω­ ση, για να τιμήσει τον πολυγραφότατο πεζογράφο, δοκιμιογράφο, κριτικό, μεταφραστή και διευθυντή του περιοδικού «Αιολικά Γράμματα» Κώστα Βα­ λέτα. Εισαγωγικά μίλησαν η γενική γραμματέας Ελευθερία Αναγνωστάκη-Τζαβάρα και ο πρόεδρος Παύλος Ναθαναήλ και έγινε ανάγνωση των χαιρε­ τισμών του Τάσου Αθανασιάδη και του Εμμανου­ ήλ Κριαρά. Στη συνέχεια μίλησαν ο Πάνος Παναγιωτούνης, ο Ευάγγελος Ανδρέου, η Ελένη Γκίκα, ο Φ ίλιππος Νικολόπουλος και ο Γιάννης Χατζη­ βασιλείου. Η εκδήλωση διανθίστηκε με δυο διηγή­ ματα του συγγραφέα, τα οποία απέδωσε η ηθοποιός-θεατρολόγος Λήδα Δημητρίου. Στη συνέχεια δημοσιεύουμε την ομιλία του Γιάννη Χατζηβασιλείου, με θέμα: Κώστα Βαλέτα «Οι Βογόμιλοι. Η στρίγλα μάγισσα». ΓΙΑΝΧΑΤΖ Λ εν είναι τόσο εύκολο να μιλήσεις για έναν κα­ ταξιωμένο πνευματικό δημιουργό με πολύχρονη και συνάμα επωφελή δράση. Οι απαιτούμενες πρ ο­ ϋποθέσεις της αυξημένης υπευθυνότητας, της απα ­ ραίτητης φιλολογικής ενημερότητας, της σφαιρικής γνώσης του όλου έργου, καθώς και της απροσω πο­ ληψίας και της αντικειμενικότητας, είναι δυσπαράκαμπτοι σκόπελοι, εξωγενείς και υποκειμενικοί. Η περίπτωση του Κώστα Βαλέτα, του Α ιγαιο­ πελαγίτη λογοτέχνη, του κριτικού και μεταφραστή, είναι άξια ιδιαίτερης προσοχής, αφού το κανίσκι της προσφοράς του στα γράμματα είναι υπερπλή­ ρες με διηγήματα, με μυθιστορήματα, με θεατρικά, με δοκίμια, με μελέτες, με ανθολογίες, με εκδόσεις έργων δικών μας και ξένων χρυσικών της τέχνης του λόγου, καθώς και με αξιόλογα περιοδικά. Ο Κώστας Βαλέτας, συγγραφέας με γερή πνευ­ ματική αρματωσιά, με δημοκρατικές ιδέες, με κοι­ νωνική ευαισθησία, με ανθρωπιστικό προσανατολι­ σμό, με πατριωτικό παλμό και με έντονες πολιτιστι­ κές ανησυχίες, εστιάζει χρόνια τώρα την προσοχή του όχι μόνο στον τόπο του και στα προβλήματά του, αλλά και πέρα α π ’ αυτόν. Ξεχωριστός ο ζήλος του για τους γειτονικούς λαούς, τους οποίους επι­

βάλλεται να γνωρίσουμε σε βάθος, αν ουσιαστικά ενδιαφερόμαστε για την εδραίωση της αμοιβαίας φ ι­ λίας. Συνηθίσαμε να νοιαζόμαστε για ό,τι είναι μα­ κριά, με αποτέλεσμα να συντηρούμε την άγνοια για τους λαούς που μας περιβάλλουν και συχνά πυκνά να τους υποτιμούμε και να λαθεύουμε, θυμίζοντας το μεγάλο σοφό της αρχαιότητας ο οποίος, περπα­ τώντας και μελετώντας τ ’ άστρα, έπεσε σ’ ένα πηγά­ δι και προκάλεσε ένα κορίτσι, που πρόσεξε την πτώ ­ ση του, να του πει πως βλέπει αυτό που είναι ξέμα­ κρα, όχι όμως και αυτά που είναι μπροστά του. Η σπουδή του όλου έργου του Κώστα Βαλέτα και η αξιολόγησή του απαιτούν πολύ μόχθο, πλεονάζουσα κριτική ικανότητα και μεγάλη πίστωση χρόνου. Εγώ, χωρίς να μακρηγορήσω, θα διατυπώ ­ σω κάποιες απλές μου σκέψεις για τη συλλογή διη­ γημάτων με το διπλοβαρή τίτλο «Οι Βογόμιλοι. Η στρίγλα μάγισσα», που κυκλοφόρησε το 2002 στη σειρά των εκδόσεων «Αιολικά Γράμματα», γιατί αυτή μου χρεώθηκε για την παρέμβασή μου και για ­ τί η κλεψύδρα είναι αμείλικτη. Τα εννιά διηγήματα της παραπάνω συλλογής με την τιτλοφόρησή τους τα περισσότερα προϊδεάζουν τον αναγνώστη. Η θεματική τους ακουμπά στο α­ πώτερο ελληνικό παρελθόν, στο μεσαίωνα, στα χρόνια της τουρκοκρατίας και στη σύγχρονη εποχή. Το διήγημα «Η αρπαγή του Επικούρειου Απόλ­ λωνα» μας μεταφέρει στις Βάσσες της αρκαδικής

Φιγαλίας, όπου ο περίλαμπρος ναός του θεού του φωτός, που είναι έργο του μεγάλου αρχιτέκτονα του πέμπτου αιώνα Ικτίνου. Ο συγγραφέας, κρικελώνοντας τη μυθολογία, την ιστορία και τη δημι­ ουργική φαντασία, καταπιάνεται με το σοβαρό πρόβλημα της σύλησης και εμπορίας των αρχαιο­ τήτων στα χρόνια της τουρκοκρατίας από επώνυ­ μους και ανώνυμους, αρχαιολάτρες, αρχαιολό­ γους, διπλωμάτες, περιηγητές, τυχοδιώκτες, οι ο­ ποίοι στις περισσότερες περιπτώσεις, με άλλοθι τη σωτηρία και την επιτακτική ανάγκη της ευρύτερης προβολής των μνημείων της αρχαίας ελληνικής τέ­ χνης και όχι μόνο, στροβιλίζονταν στη δίνη του α­ τομικού συμφέροντος τους. Ιστορικά αναφέρω ότι τα ερείπια του ναού του Επικούριου Απόλλωνα εξερευνήθηκαν το 1811 και το 1812 σε ανασκαφές που ενεργήθηκαν από ξένους -«συνωμότες» και «λύκους» τους ονοματίζει ο συγγραφέας- και ότι η ζωφόρος του, με θέματα μια αμαζονομαχία και μια κενταυρομαχία, πουλήθηκε στο Βρετανικό Μ ου­ σείο, όπου και τα ελγίνεια μάρμαρα. Ομόλογα από θεματική άποψη και τα διηγήματα «Ο έφηβος του Σελινούντα» και «Ο τυμβωρύχος», που μαρτυρούν την αγάπη του συγγραφέα για την αρχαία πολιτιστική μας κληρονομιά. Η Κάτω Ιτα­ λία και η Σικελία συγκινούν και εμπνέουν, γιατί εκεί υπάρχουν πολλά απομεινάρια δράσης Ελλήνων σε αλλοτινούς χρόνους και επιβιώνει σε κάποιες εστίες η φυλετική συνείδηση, έστω και ξεθωριασμένη από το πέρασμα των αιώνων. Το Καστελβετράνο, μετο­ νομασμένο σε Σελινούντα, είναι ο χώρος όπου κι­ νούνται οι ήρωες των πεζογραφημάτων, ο τομπαρό­ λο - τυμβωρύχος Μπιρόκα, η σύζυγός του Φιλουμένα και οι άλλοι. «Τι άλλο είμαστε από ταπεινοί και κακομοίρηδες απόγονοι του μεγάλου αυτού πολιτι­ σμού που δόξασε την ανθρωπότητα; Στην Ελλάδα ο­ φείλουμε τα πάντα, την ύπαρξή μας, την ευτυχία μας, ακόμα και την καριέρα μας» (σ. 21), λέει ο Μ πι­ ρόκα, δικαιολογώντας την επιγραφή «Βίβα λα Γκρέτσια» του καταστήματος του «Αφροδίτη». Σχετικό με τα παραπάνω και το διήγημα με τον τίτλο «Ξαναγύρισαν οι Έλληνες». Ηρωίδα του η Ελληνίδα Χρυσάνθη, που ερωτεύτηκε Ιταλό λοχία των δυνάμεων Κατοχής και που η μετέπειτα μακρά πορεία της σύζευξης, αντί να την αλλοτριώσει στον ξένο τόπο, της συντήρησε, έστω και σε λανθάνουσα μορφή, τη φυλετική συνείδηση, κάνοντάς την να εκλάβει, στο γέρμα του ανήμπορου βίου της, τη θερ­ μή υποδοχή ενός δικού μας συγγραφέα στη Σικελία ως αναμενόμενη επιστροφή των Ελλήνων στη Με-

Η προμετωπίδα του βιβλίου του Κώστα Βαλέτα Οι Βογόμιλοι, Η στρίγλα μάγισσα.

γάλη Ελλάδα, ύστερα από χίλια διακόσια χρόνια. Από το Βυζάντιο ο συγγραφέας εμπνέεται το διήγημα «Οι Βογόμιλοι. Η στρίγλα μάγισσα». Οι Βογόμιλοι, Θεοελέητοι ελληνιστί, κατά μετάφραση από τα σλαβικά (μπογ μιλ), ήταν αιρετικοί και ως βάση τους είχαν το δυαδισμό, σύμφωνα με τον ο­ ποίο υπήρχαν δυο γιοι του Θεού, ο Σατανιήλ ως εκπρόσωπος της ύλης και του κακού και ο Χριστός με μορφή αγγέλου ως σωτήρας του κόσμου. Ο καμ­ βάς του έχει σχέση με τη Μονεμβασία, τη γνωστή μεσαιωνική πόλη της Λακωνίας, και στηρίζεται σε μια ασήμαντη και γελοία υπόθεση, στην οποία ε­ μπλέκεται πρακτική γιάτρισσα της περιοχής, που κατηγορείται ως μάγισσα και καταβάλλεται προ­ σπάθεια ν ’ αποδειχτεί ότι είναι Βογομίλα. Εδώ κα­ ταδικάζονται ο σχολαστικισμός, η θρησκευτική μι­ σαλλοδοξία, η κληρικοκρατία, η δίωξη και η εξου­ θένωση αδυνάτων, καθώς και η καταπάτηση κάθε ανθρώπινου δικαιώματος. Ιερά Εξέταση, τηρουμέ­ νων των αναλογιών, λειτούργησε και στην Ανατο­ λή και πολλοί κατά καιρούς βρέθηκαν στο στόχα­ στρο της ποιμαίνουσας εκκλησίας.

Η υπόθεση των υπόλοιπων τεσσάρων διηγημά­ των, «Ενενήντα μέρες αιχμάλωτος των Τούρκων», «Εννιά μέρες καταστροφής και προδοσίας», «Ο δραπέτης», καθώς και «Ο κοκκινολαίμης», ξετυλί­ γεται στην Κύπρο των θλιβερών γεγονότων του 1974. Τα δυο πρώτα αποτελούν λογοτεχνική από­ δοση των αφηγήσεων αυτοπτών μαρτύρων, καταγό­ μενων από τον Άγιο Γεώργιο Κερύνειας, από τους οποίους ο πρώτος πιάστηκε αιχμάλωτος, στάλθηκε στα ενδότερα της Τουρκίας και κατάφερε να επιστρέψει με κατάφορτη τη μνήμη του, ενώ ο δεύτε­ ρος, που είναι κορίτσι στην τρυφερή ηλικία των εν­ νιά χρόνων, έζησε τα συγκλονιστικά γεγονότα του Αττίλα 1. Ο συγγραφέας αξιοποιεί τις αφηγήσεις, σεβόμενος ακόμη και το διαλεκτικό τους χρώμα. Ρί­ χνει φως σε πτυχές της βάρβαρης επιδρομής στο νη­ σί της Αφροδίτης, αλλά και της σπανίζουσας αν­ θρωπιάς, φιλίας και καλοσύνης, που κάποτε ξεπηδούν μέσα από την κολυμπήθρα του πολέμου. Συ­ γκινητική η φιλία του Έλληνα λιποτάκτη και δραπέτη με τον Κούρδο δεσμοφύλακά του Αταόλ από το Ντιαρμπεκίρ, καθώς και η ερωτική του περιπέ­ τεια με την Κάτια από τη Μαριούπολη της Ουκρα­ νίας, από την πόλη με τις δυνατές ελληνικές κατα­

βολές. Το τελευταίο διήγημα της συλλογής, τιτλο­ φορημένο με το όνομα του ωδικού πτηνού κοκκινο­ λαίμης, θα μπορούσαμε να πούμε ότι λειτουργεί λυ­ τρωτικά, αφού μας υπενθυμίζει πω ς εκτός από τις ασχήμιες της πολύμορφης δράσης, υπάρχει και η ποίηση της ζωής που δένει τους ανθρώπους. Ο Κώστας Βαλέτας με τη συλλογή «Οι Βογόμιλοι. Η στρίγγλα μάγισσα» έκανε ένα ακόμη βήμα, πλουτίζοντας το ελληνοκεντρικό, κοινωνικό και ανθρωπιστικό του θεματολόγιο. Αποδείχνεται και σ ’ αυτήν άγρυπνη συνείδηση του τόπου του, ραβδοσκόπος των απανταχού Ελλήνων. Κυρίαρχο μέλημά του ο χειμαζόμενος και αναξιοπαθών άν­ θρωπος, όποιας εθνικότητας και αν είναι. Ό πλα του η αντίσταση, η διαμαρτυρία, ο σαρκασμός, η προβολή των αξιών της ζωής και της κοινωνίας. Ο λόγος του εναργής και παραστατικός, φορτισμένος με τη χάρη της απλότητας της γλώσσας, της δημι­ ουργικής φαντασίας και της ευρημαιικότητας. Οι ήρωές του άνθρωποι της καθημερινότητας, που κά­ ποτε καταντούν τραγικά πρόσωπα ή περιέρχονται σε διλημματικές καταστάσεις. ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

Αναμνηστική φωτογραφία από την παρουσίαση του βιβλίου του Κώστα Βαλέτα στις 10.11.2004. Διακρίνονται, από αρι­ στερά: Ελένη Γκίκα, Ευάγγελος Ανδρέου, Φίλιππος Νικολόπουλος, Νίκος Γιαννάκης (συντονιστής), Πάνος Παναγιωτούνης, Γιάννης Χατζηβασιλείου και Λήδα Δημητρίου.

- Ο δικός σου; - Είναι στο Λονδίνο...

- Τι σπουδάζει; - Λυκολογία...

- Τι επιστήμη είναι αυτή; - Να, μου ’φαγε 500 πρόβατα και ποιος ξέρει πόσα θα μου φα ακόμα! Ειδικότητα δεν είνι τσι φτή; ΠΡΟΚΟΠΗΣ ΚΟΥΤΣΚΟΥΔΗΣ

ΤΗΕΚΈ ΑΚΕ ΝΟ Κ Α Ν 0Α Κ 005 Ρ ι γ ’ναίκα μ ’ πάντα τνι μπιρδέβ’ τν Αυστρία μι

Τ ’ ΝΙΚΡΟΤΑΛ’ ΓΙ ΣΥΜ ΒΟΥΛΗ Μ ι α μέρα, τότις που ήμ’ φύλακας στου Ιλϊουτριβειου τ ’ Συνιτιρισμού, ήρτι Δημητρός γι Θάλασ­ σα κουντά μ ’ τσι μ ’ είπι: Σήμιρα π ’ θαν αλέσου, ρε Μπάνου, θα πάρου ικτός α π ’ του λάδ’ τσι τ ’ πυρή­ να, που θα βγάλιν γι ιλιές-ιμ. Γω τουν έστ’λα στου διιφθυντή, που ήνταν τότις Ληγόρ’ς του Λ αδιέλ’, τσ ’ απάντιχα να δω τι θα γέν’.

- Ε Ληγόρ’, σήμιρα θα τ ’ πάρου τ ’ πυρήνα, που θα βγάλιν γ ’ ιλιές-ιμ.

- Τι θα τνι κ ά ν’ς, ρε Δημητρό; - Θα τνι ρίξου στα δέντρα, να δ ’ναμώσιν κουμ­ μάτ’, να κάνιν πιο καλές ιλιές.

- Καλά, π ά ρ ’ τνα, αλλά θα πληρώσ’ς διπλή αλισ ’τσή. Σάνι ήκ’σι Δημητρός πους θα πληρώσ’ διπλή αλισ’τσή, ένι ξουνουμίλ’ξι. Ή ρτι σι μένα τσι μ’ τα ’πι. Γω πάλι, που ’ξιρα πους έχ’ καμιά τριγιανταριά γαδαρουπόδαρα, τουν συμβούλιψα, σα πο ’πριπι.

- Μη στινουχουριέσι, ρε Δημητρό, που ε σ’ δίνιν τσάμπα τ ’ πυρήνα. Ό πιτι παγαίν’ς στου κτήμα, ε θα ξαντιριζισι στου σ πίτ’, αλλά θα τα κάν’ς έγ’τσει, στα δέντρα. Μι τριγιάντα χισιές θα του κουπρίσ’ς του πράμα! Ε χρειγιάζιτι να υπουχρϊουθείς σι κανέναν!

- Καλά του λέγ’ς, ρε Μπάνου! Γεια στου στόμα σ’! Αυτό έλ’π ι να πληρώσου διπλή αλισ’τσή! ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Ν. ΞΑΦΕΛΗΣ

ΣΠΟΥΔΑΖΕ ΛΥΚΟΑΟΓΙΑ Α υ ο γονείς συζητούν στο καφενείο.

- Πού είναι ο γιος σου; - Σπουδάζει πολιτικός μηχανικός στην Αθήνα, στο Πολυτεχνείο.

τν Αυστραλία. Πούντας ήμαστι διακουπές στν Αυ­ στρία, μια μέρα μ’ λέγ’: Μέρις γυρίζουμι έδγιου τσι ακόμα δεν είδαμι καμιά καγκουρού! ΜΙΧΑΛΗΣ ΧΡΙΣΤΟΦΑΡΗΣ (ΚΑΜΠΑΣ)

ΟΞΑΠΙΑΩ! Τ ο υ Γιαννέλ’ πήγι στου Σβανά τσι πήρι τσιγά­ ρα. Μ όλις πιάσι του μπακέτου τσι διέβασι ότι του κάπνισμα προυκαλεί ανικανότητα, πέταξί ντου π ί­ σου, λέγουντας: - Οξαπιδώ! Τίντα ’νι έγιουτου που μ ’ δώτσις; - Τι θέλ’ς α σ ’ δώσου; - Δω μ’ τ ’ άλλου, ρε, πιο καλά, που προυκαλεί καρκίνου. ΘΕΜΙΣΤΟΚΛΗΣ ΧΑΤΖΗΛΕΩΝΙΔΑΣ

ΑΝΑΡΜΙΓΙΣ ΚΑΓΚΟΥΡΟΥΛΙΣ Γ ιου Χριστούς είχι έρτ’ ιπίσκιψ ’ στου Σίντνεϊ, στου ξάδιρφού ντ του Γιάνν’. Τσι Γιάνν’ς δεν ήξιρι τι να τουν κ ά ν’ τσι που να τουν πα, για να τουν ιφχαριστήσ’. Μ ια μέρα τουν πήγι τσι στου Ζοο, στου Ζουουλουγικό Κήπου. Τ ’ Χρίστου τ ’ αρέσαν πουλύ ούλα τα ζα. Σ ’ ένα μέρους είδι μια παρέγια μιγάλις καγκουρούδις τσι ρώ τ’σι του ξάδιρφού ντ. Ε Γιάνν’, αρμέγ’σι τς έδγιου τς καγκουρούδις; Τσι Γιάνν’ς σουβαρά σουβαρά λέγ’: Ναι, μόνου που δε μπουρούν να τς πιάσιν, γιατί π ’δούν πουλύ τσι χύνιν τ ’ μπακίρα! ΜΙΧΑΛΗΣ ΧΡΙΣΤΟΦΑΡΗΣ (ΚΑΜΠΑΣ)

ΣΥΜΠΟΣΙΟ ΠΟΙΗΣΗΣ Σ τ ις 12 και 13.5.2005 τα περιοδικά «Αιολικά Γράμματα», «Ίαμβος», «Κουάριος», «Μ οριάς», «Νέα Σκέψη», «Πνευματική Ζωή» και «3η χιλιε­ τία», οργάνωσαν στην αίθουσα Μιχαήλας Αβέρωφ (Ακαδημίας και Γενναδίου 8) το 9ο Ποιητικό Συ­ μπόσιο, υπό την αιγίδα της Εταιρίας Ελλήνων Λο­ γοτεχνών. Μέλη της Οργανωτικής Επιτροπής ήταν η Ελευθερία Αναγνωστάκη-Τζαβάρα, ο Νίκος Ανώγης, ο Κώστας Βαλέτας, ο Νίκος Δεληγιάννης, ο Κώστας Καρούσος, ο Μόσχος Κεφάλας, ο Χ ρί­ στος Κουλούρης, ο Πέτρος Μ πίκος, ο Παύλος Να­ θαναήλ, ο Μιχάλης Σταφυλάς και ο Θεόδωρος Τρουπής. Παρουσιάστηκαν οι παρακάτω από τους αντίσ τοιχους σε παρένθεση ομιλητές: Κώστας Μίσσιος (Ηλίας Γιαννικόπουλος), Αντώνης Κού­ ρος (Αντώνης Παπαδόπουλος), Ιάσων Ευαγγέλου (Γεώργιος Πολ. Π απαδάκης), Μ αρια-Χ ριστινα Κατάλντο-Χαλκιώτη (Ζωζώ Τατάκη-Ιωσηφίδου), Θεοδώρα Κουλουμπή-Μ ανατάκη (Θεόδωρος Ταβουλάρης), Δημήτρης Μασούρης (Θεοδώρα Μηνούδη), Λογοτεχνική Σχολή Ταϋγέτου/Αντώνης Χ ρονόπουλος και Παναγιώτης Τσουτάκος (Πάνος Παναγιωτούνης) - Αυγερινός Μαυριώτης (Μ ιχά­ λης Δελησάββας), Φωτεινή Σασσάλου-Λαμπροπούλου (Βίβιαν Γιαννούδτι-Αυγερινού), Βενετία Γαβριελάτου (Δημήτρης Καραμβάλης), Παρασκευάς Σερενές (Τούλα Σουβαλιώτη-Μπούτου), Μάρκος Δεληγιάννης (Θανάσης Κουδούνης), Βάσω Μπουλούκου-Π απαδοπούλου (Βασίλης Π α πα δόπου­ λος), Βαγγέλης Κουρτεσιώτης (Ελευθερία Αναγνω­ στάκη-Τζαβάρα) και Χάρης Παρετζόγλου (Νίκος Δανιήλ). Ποιήματα των παρουσιασθέντων απέδω­ σαν οι παρακάτω: Μάρθα Παπαδοπούλου, Ελίνα Σηφάκη, Μυρτιό Κλεάνθους-Τσαούση, Άννα Πολυτίμου-Παπακωνσταντίνου, Πάνος Καπνιστής και Κ ω νσταντίνα Σούλα-Τσαφαρά. Του Συνεδρίου προέδρευσαν ο πρόεδρος της ΕΕΛ Παύλος Ναθα­ ναήλ και η γενική γραμματέας της ΕΕΛ Ελευθερία Αναγνωστάκη-Τζαβάρα. Συντονιστής των εργα­ σιών του Συμποσίου ο ποιητής, δοκιμιογράφος και ζωγράφος Κώστας Καρούσος.

«ΣΑΡΑΚΑΤΣΑΝΟΙ ΚΑΙ ΠΑΡΑΔΟΣΗ»

Ο Πολιτιστικός

Οργανισμός του Δήμου Αθη­ ναίων και η Αδελφότης των εν Αθήναις Σαρακατσάνων Ηπείρου οργάνωσαν στις 20.10.2005 Έκθε­

ση βιβλίου και φωτογραφίας, με θέμα «Σαρακατσάνοι και παράδοση». Απηύθυναν χαιρετισμό ο Ηλίας Κάλλης, πρόεδρος της Αδελφότητας, η Νίτσα Λουλέ, αντιδήμαρχος Αθηναίων, η Αικατερίνη Πολυμέρου-Καμηλάκη, διευθύντρια του Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδη­ μίας Αθηνών, και ο Γεώργιος Σούρλας, αντιπρόε­ δρος της Βουλής των Ελλήνων. Μίλησαν ο Νίκος Κατσαρός, πρώην αντιπρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων, ο Μιχάλης Μερακλής, πρόεδρος της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας, ο Διονύσης Μαυρόγιαννης, καθηγητής Κοινωνιολογίας, πρώ ­ ην πρύτανης του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, ο Ευριπίδης Μακρής, εκπαιδευτικός, λαογράφος, ο Θεόδωρος Γ. Γόγολος, φιλόλογος, και ο Γιώργος Δ. Καψαλης, καθηγητής του Πανεπιστη­ μίου Ιωαννίνων. ΓΙΑΝΧΑΤΖ

ΣΥΛΛΟΓΟΣ «Η ΑΓΙΑ ΣΙΩΝ» Σ τ α πλαίσια των δραστηριοτήτων του Συλλό­ γου Αγιασωτών Μυτιλήνης «η Αγία Σιών», πραγ­ ματοποιήθηκε και εφέτος η καθιερωμένη χοροεσπε­ ρίδα στις 22 Αυγούστου 2005, στο Δημοτικό Πάρ­ κο Αγιάσου Αφροδίτης Μηλοπούλου, με βράβευση για δεύτερη χρονιά δυο αριστούχων φοιτητών, των οποίων πρέπει ο ένας τουλάχιστον από τους γονείς να κατάγεται από την Αγιάσο. Εφέτος βραβεύτηκαν η Παναγιώτα Προκοπίου Μαϊστρέλη, αριστούχα του Παιδαγωγικού Τμήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών, και ο Κωνσταντίνος Παναγιώτη Στόικος, αριστούχος των ΤΕΙ Σινδου Θεσσαλονίκης. Στη χοροεσπερίδα παραβρέθηκαν πολλοί συγ­ χωριανοί μας που διαμένουν στην Αθήνα, στη Θεσ­ σαλονίκη και αλλού, αλλά και ομογενείς από την Αυστραλία, από τον Καναδά και από αλλού. Τα δώρα της λαχειοφόρο^ αγοράς, μια τηλεόρα­ ση και ένα στερεοφωνικό συγκρότημα, κληρώθη­ καν και τα κέρδισαν αντίστοιχα ο Ευστράτιος Βα­ σιλείου Γραμμέλης και ο Βασίλειος Ορφανός, ο σύζυγος της Δέσποινας Λούπου, που είναι ταμίας του συλλόγου μας. Τα κέρδη της χοροεσπερίδας μας διατέθηκαν για την ενίσχυση του συγχωριανού μας Ιγνάτιου Τσομπανέλη, ο οποίος τραυματίστη­ κε σοβαρά σε τροχαίο ατύχημα. Μυτιλήνη, 30.9.2005

Για το Διοικητικό Συμβούλιο

ο Πρόεδρος ΕΥΣΤΡΑΤΙΟΣ ΓΥΡΕΛΗΣ

ΟΙ ΝΕΟΙ ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΜΑΣ

Ε Υ Χ Α Ρ ΙΣ Τ Η Ρ ΙΟ

παρακάτω πίνακας των επιτυχόντων και

Α ν α χ ω ρ ώ ν τ α ς γ ια την Α υσ τρα λία , α ισ θ ά ­

των αντίστοιχων σχολών καταρτίστηκε από τον ε­ κλεκτό συνεργάτη μας εκπαιδευτικό ΓΕΩΡΓΙΟ ΜΙΧΑΗΛ ΞΕΝΕΛΗ, τον οποίο και ευχαριστούμε θερμά. Επειδή όμως είναι δύσκολο το έργο της συ­ γκέντρωσης και της εξακρίβωσης των στοιχείων α­ πό όλη τη χώρα, παρακαλούμε να μας ενημερώσετε για ενδεχόμενα σφάλματα ή παραλείψεις. Συγχαί­ ρουμε τους νέους ακαδημαϊκούς πολίτες και τους ευχόμαστε καλές σπουδές.

νο μ α ι την α νά γκη να ευχαριστήσω το ν π α ν ά ­ γα θο, π ο υ με α ξίω σ ε, μετά α π ό έφ τα χ ρ ό ν ια , να π ερ ά σ ω κ α ι π ά λ ι α υ τό το κ α λ ο κ α ίρ ι στη γε­ νέτειρα , στην κ α τα π ρ ά σ ιν η λατρευτή μας Λ έ­ σβο, στην όμορφ η μ α ς Α γιάσ ο. Ε π ίσ η ς θέλω να ευχαρισ τήσ ω το δρ α σ τή ριο ά νθ ρ ω π ο , το ν π α ­ τέρα Ν ικ όλα ο Π α π α γεω ρ γίο υ κ α ι την πρ εσ βυ­ τέρα το υ κ α ι να το υ ς ζητήσω συγνώ μη, π ο υ α ­ νήμερα της εορτής το υ Α γίο υ Π αντελεή μονα , π α θ α ίν ο ν τ α ς ένα μικρό α τύ χη μ α με την α π ε ρ ι­ σ κεψ ία μου, π ρ ο κ ά λεσ α α να σ τά τω σ η στο εκ­ κλησίασμα. Α ισ θ ά ν ο μ α ι την υ π ο χ ρ έω σ η ν α τ ο υ ς ευ χ α ­ ρ ισ τή σ ω ό λ ο υ ς θερ μ ά , μ α ζί με τη μ ητέρα μου, π ο υ μου σ υ μ π α ρ α σ τά θ η κ α ν . Ε ν ν ο ώ ό λ ο υ ς τ ο υ ς σ υ γγ εν είς, τ ις φ ίλ ες, τ ις γ ε ιτ ό ν ισ σ ε ς , τ ις σ υ μ μ α θ ή τρ ιές μου, γ ν ω σ τ ο ύ ς κ α ι ά γ ν ω σ το υ ς, τω ν ο π ο ίω ν α δ υ ν α τ ώ ν ’ α ν α φ έρ ω ο ν ό μ α τα , γ ια ν α μην α δ ικ ή σ ω κ α ν έν α ν . Θ α τ ο υ ς θ υ μ ά ­ μ α ι ό λ ο υ ς με π ο λ λ ή α γά π η . Π έρ α σ α ένα κ α λ ο κ α ίρ ι γεμ ά το μ ικ ρ ο χα ρ ές, λ ύ π ε ς, α π ο γ ο η τε ύ σ ε ις, μα κ α ι π ο λ λ έ ς εκ­ π λ ή ξ ε ις . Ε ίδ α α ν θ ρ ώ π ο υ ς π ο υ είχ α χ ρ ό ν ια να τ ο υ ς δω . Χ ά ρ η κ α τ ις εκ κ λησ ιές μ α ς, τ α ξ ω ­ κ λ ή σ ια μα ς. Σ υ γ κ ιν ή θ η κ α α κ ο ύ γ ο ν τ α ς το υ ς χ τ ύ π ο υ ς της κ α μ π ά ν α ς , α λ λ ά κ α ι τ ις ώ ρες το υ ρ ο λ ο γ ιο ύ . Δε χ ό ρ τ α ιν α να β λέπ ω τα χ ε λ ι­ δ ό ν ια π ο υ με γο ή τευ α ν . Θ α ύ μ α ζα τ ο υ ς δ η μ ι­ ο υ ρ γ ικ ο ύ ς α ν θ ρ ώ π ο υ ς , ά ν τ ρ ε ς κ α ι γ υ ν α ίκ ε ς, α υ το ύ ς π ο υ κ ά ν ο υ ν την Α γ ιά σ ο μ α ς ν α είν α ι μ ο ν α δ ικ ή . Ε π ίσ η ς θέλω ν α ευ χα ρ ισ τή σ ω το Α ν α γ ν ω ­ σ τή ρ ιό μ α ς γ ια τη σ π ο υ δ α ία π ρ ο σ φ ο ρ ά το υ , γ ια όσ α είδα μ ε σ τ ις εκ δη λ ώ σ εις, α λ λ ά κ α ι γ ια τα δ υ ο υ π έ ρ ο χ α β ιβ λ ία π ο υ δ α νείσ τη κ α κ α ι κ α τά φ ε ρ α να δ ια β ά σ ω . Το π ρ ώ τ ο ή τα ν «Η σ υνείδη σ η της π ε τ ρ α ία ς γη ς» το υ Μ α νώ λη Γ λέζου κ α ι το δ εύ τερ ο « Ρ ίζες κ α ι Φ τερά » του α είμ ν η σ το υ σ υ μ π α τρ ιώ τη μ α ς Ιά κ ω β ο υ Μ ο υ ­ τζο υ ρ έλη . Κ αταγοητεύτηκα με όλα, π ο υ δ ικ α ίω ς τα λα ­ χτα ρούσ α για χρ όνια . Τ έλος φεύγω με α νά μ ει­ κ τα συναισθήματα. Γεια σας! Ν α είστε ό λο ι κ α ­ λά! Κ αλό χειμώ να!

Βαρβάκη Αρχοντούλα του Βασιλείου, Επικοι­ νωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης Αθήνας, Δελόγκος Ευστράτιος του Παναγιώτη, Γεωλογίας Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Ηλιογραμμένου Βα­ σιλική του Ευστρατίου, Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης Αθήνας, Καρατζά Ευστρατία του Ιωάννη, Ζωικής Παραγωγής ΤΕΙ Ηπείρου, Καρΐ’ώτη Αφροδίτη του Αντωνίου, Οικονομικών Ε πι­ στημών Πανεπιστημίου Αθήνας, Κολυφάς Ιωάννης του Στυλιανού, Κοινωνιολογίας Αιγαίου, Κω­ μαΐτης Σπυρίδων του Γεωργίου, Ιατρικής Π ανεπι­ στημίου Θεσσαλονίκης, Παλαιολόγος Παλαιολόγος του Παναγιώτη και της Ευστρατίας Μακρέλη, Σχο­ λής Ικάρων, Πλωμαριτέλη Γιαννούλα του Αριστο­ τέλη, Πολιτικών Δομικών Έργων ΤΕΙ Σερρών, Ταράνη Αλεξάνδρα του Γεωργίου, Σχεδίασης Ενδυ­ μάτων ΤΕΙ Κιλκίς, Ταράνης Αχιλλέας του Βασι­ λείου, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθήνας, Ταράνης Δημήτριος του Στυλιανού, Αστυφυλάκων, Χατζηφώτη Δέσποινα-Μ αρία του Γρηγορίου, Τεχνολο­ γίας Μουσικών Οργάνων ΤΕΙ Ληξουρίου, Χριστό­ φα Αικατερίνη του Κωνσταντίνου, Δασοπονίας και Φυσικού Περιβάλλοντος ΤΕΙ Λάρισας, Χρυσάφη Ιωάννα του Μάριου, Εφαρμογής Ξένων Γλωσ­ σών στη Διοίκηση ΤΕΙ Ηγουμενίτσας.

ΣΥΓΧΑΡΗΤΗΡΙΑ την αγαπημένη εγγονή μου Αφροδίτη Αντω­ νίου Καρυώτη, η οποία πέτυχε στο Τμήμα Οικο­ νομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών, κατά τις Πανελλαδικές Εξετάσεις του έτους 2005, εύχομαι ολόψυχα καλές σπουδές. ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΝΙΚ. ΚΑΡΑΦΥΛΛΗ

ΡΗΝΟΥΛΑ ΜΑΛΟΥΚΗ-ΑΞΙΟΜΑΚΑΡΟΥ

ΑΥΤΟΙ ΠΟΥ Φ ΕΥ ΓΟ Υ Ν ΒΛΟΤΙΝΑ ΛΙΑΚΑΤΟΥ (1916 - 2004) Σ τ ο γέρμα της περασμένης χρονιάς και συγκε­ κριμένα στις 29 του Νοέμβρη άφησε τη δέστρα της ε­ πίγειας ζωής, πλήρης ημερών, η Βλοτίνα Λιακάτου και ιστιοδρόμησε στο α­ νεξερεύνητο υπερπέραν. Γεννήθηκε στην Αγιάσο στις 12 Αυγούστου του 1916, μεσούντος του Α ' Παγκόσμιου Πολέμου. Ή ταν θυγατέρα του Δη­ μητρίου και της Ευαγγελούδας Χατζησταύρου. Αδέρφια της ο Βασίλει­ ος, η Βασιλική, σύζυγος του μαχαιροποιού Ευστρατίου Βλαστάρη ή Βαγιά­ να, και ο σακοποιός Νικόλαος... Από νωρίς μπήκε με αισιοδοξία στην αρένα της καθημερινής βιοπάλης. Μόχθησε σε κτήματα, γονιμεύοντας με τον ιδρώτα της καρπερά φύτρα της μά­ νας γης. Δούλεψε ως κλώστρα, τότες που η σακο­ ποιία βρισκόταν στην ακμή της και ήταν η πιο μεγά­ λη βιοτεχνία της κωμόπολης. Διακρίθηκε ως δεξιοτέχνισσα ανυφάντρα, όπως εξάλλου και τόσες άλλες προκομμένες γυναίκες. Ως τα στερνά της έκανε δετά στα πολύχρηστα μεσάλια... Στις 2 του Δεκέμβρη του 1942 παντρεύτηκε τον ομοχώριο της σακοποιό Ευστράτιο Παρασκευά Λιακάτου, ανάπηρο του Ελληνοϊταλικού πολέμου, που άφησε τη στερνή του πνοή στις 15 του Γενάρη του 2000. Απόχτησαν δυο παιδιά, τον Παρασκευά, καθηγητή Φυσικής Αγωγής, και τη Δέσποινα, σύζυγο του καθηγητή Φυσικής Αγωγής Στυλιανού Κολυφά. Ευτύχησε να πάρει στην αγκαλιά της εγγόνια, τον Ευστράτιο και τη Βλοτίνα, από το γιο, τη Μυρσίνη και το Γιάννη, από την κόρη, που ακολούθησαν το δρόμο των σπουδών... Η Βλοτίνα Λιακάτου αγωνίστηκε σκληρά σε όλο το μάκρος της ζωής της. Στήριξε δυναμικά την πα ­ τρική φαμίλια σε χρόνους χαλεπούς. Συμπαραστά­ θηκε στο σύζυγό της και βοήθησε τα παιδιά της και τα παιδιά των παιδιώ ν της. Στη Γερμανοκατοχή ενιάχθηκε στο ΕΑΜ και υπηρέτησε, όπως και τόσοι άλλοι, στο μέτρο των δυνατοτήτων της, την ιερή υ­

πόθεση της Εθνικής Αντίστασης. Ή ταν άνθρωπος με ζέση καρδιάς, με αγάπη για τη μουσική, για το τραγούδι, για το χορό, κοντολογίς ήταν λάτρισσα της μουσικοχορευτικής μας λαϊκής παράδοσης. Ε ί­ χα την ευκαιρία να γνωρίσω καλά το σύζυγό της, που ήταν γνώστης της αλλοτινής Αγιάσου και έγκυ­ ρος πληροφορητής μου, αλλά και την ίδια που δεν υστερούσε. Θυμάμαι με συγκίνηση την επίσκεψή της στις 28 του Δεκέμβρη του 2000 στον Παλαιόκηπο, όπου είχαμε έρθει για τις γιορτές των Χριστογέννων αλλά και για το λιομάζωμα. Θυμάμαι το δικαι­ ολογημένο παράπονό της που καθυστέρησα να γρά­ ψω κάτι για το μακαρίτη άντρα της, όπως είχα υποσχεθεί και όπως όφειλα σ’ έναν καλό συνεργάτη, που μου το είπε ο γιος της Παρασκευάς. «Γιάνν’ς εν έγραψι στου πιρουδικό ακόμα για του πατέρα σ’. Φαίνιτι πους απαντέχ’ α παγαίνου τσι γω στ’ Πιρασιά, για να γράψ’ τσι για τς δυο μας μια τσι κα­ λή!» Ή ταν και αυτό το παράπονο δείγμα συζυγικής αγάπης, σεβασμού προς τα αγαπημένα μας πρόσω­ πα, τα οποία ολοχρονίς κεντρίζουν τις κυψέλες της μνήμης μας... ΓΙΑΝΝΗΣ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΧΑΤΖΗΓΙΑΝΝΗΣ (1944 - 2004) Π ο λ ύ γρήγορα πήρε το δρόμο για το ανεπίστρο­ φο ταξίδι ο αγαπητός σε όλους μας Τάσος. Η ύπου­ λη αρρώστια του σακχαρώδη διαβήτη από πολύ νω­ ρίς είχε αρχίσει να ροκανίζει σαν καλικάντζαρος το δέντρο της ζωής του, ώσπου, με το συμπλήρωμα της έκτης δεκαετίας της, το γκρέμισε κάτω. Κι όμως, αν έπεσε το δέντρο, έμει­ νε ολόρθη η ψυχή, ζω­ ντανή η μνήμη. Το πλατύ του χαμόγελο, η αστεί­ ρευτη χιουμοριστική του διάθεση, οι καλλιτεχνι­ κές του δεξιότητες, η α­ γάπη και η πολύχρονη προσφορά του στον αθλητι­ σμό και στον πολιτισμό. Κληρονομώντας το βλογημένο γονίδιο των Χατζηγιάννηδων ζύμωνε χρόνια τον πηλό, φτιάχνοντας αμέτρητα κεραμικά καλλιτε­ χνήματα. Υπηρέτησε με πάθος τον «Όλυμπο», όπου έπαιζε ποδόσφαιρο για πολλά χρόνια. Συμμετείχε ε­ νεργά στο καρναβάλι. Ή ταν παντρεμένος με την Εριφύλη Ιωάννη Λαλά και απόκτησε ένα παιδί, τον

Ασημάκη, που συνεχίζει τη μακρόχρονη οικογενεια­ κή παράδοση. Ας είναι ελαφρύ το χώμα της αγιασώ­ τικης γης που τον σκέπασε. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΙΧ. ΚΟΥΤΣΚΟΥΔΗΣ

Εις μνήμην ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΔΗ Μ . ΤΣΙΑΜ Η

Η Μ αργαρίπα-Αντωνια Δημητρίου Τσιάμη, το

ΒΛΟΤΙΝΑ Μ ΙΧ. ΞΕΝΕΛΗ (1920 - 2005)

γένος Μ ιχαήλ Π αναγιω τίδου, γεννήθηκε στην

Φ α ίνετα ι ότι ο θάνατος του συζύγου της Μ ιχά­ λη, πριν από οχτώ μήνες, ήταν γ ι’ αυτήν οδυνηρός και αβάσταχτος, με αποτέλεσμα τόσο γρήγορα να τον ακολουθήσει στο υπερπέραν. Η Βλοτίνα Ξενέλη ή­ ταν το τελευταίο παιδί της γνωστής και ταλαι­ πωρημένης φαμίλιας του Ιωάννη Γζουντέλη ή Τινού (1879 - 1924) και της Ελένης Βλαστάρη ή Βα­ γιάνα (1875 - 1953). Αδέρφια της η Μαριάν­ θη, σύζυγος Κωνσταντίνου Τζιτζίνα, ο Στρατής, θύ­ μα του Εμφυλίου, η Ευστρατία (Στρατ’γού) και ο Οδυσσέας, όλοι σήμερα ταξιδιώτες στο πέλαγος της αιωνιότητας. Η Βλοτίνα, γεννημένη σύμφωνα με τα στοιχεία του Δήμου Αγιάσου το 1922 και σύμφωνα με το βαπτιστικό της το 1920, έμεινε ορφανή από πατέρα από τη βρεφική της ηλικία. Από μικρή μπή­ κε στο στίβο της ζωής, μια και η πολυμελής πατρική οικογένειά της είχε τόσες ανάγκες. Κατά τη διάρκεια του αδελφοκτόνου σπαραγμού, λόγω της συμμετο­ χής των αδελφών της στο αριστερό κίνημα, βρέθηκε για δυο χρόνια εξόριστη στη Χίο και στην Ικαρία. Το 1950 παντρεύτηκε το σαμαρά Μιχάλη Ξενέλη, με τον οποίο απόκτησε ένα γιο, το δάσκαλο Γιώργο. Έμαθε από τη γιαγιά της και από τη μητέρα της δυο τέχνες, οι οποίες σήμερα έχουν σβήσει από την Αγιάσο. Έφτιαχνε «φιλέδες», που έβαζαν οι γυναίκες στα μαλλιά τους, και «ιμτάρια», τα οποία χρησιμο­ ποιούνταν στους εκατοντάδες αργαλειούς της Αγιά­ σου. Δυστυχώς δεν υπάρχει άλλος για να συνεχίσει αυτή τη μακρόχρονη παράδοση του χωριού μας. Σε όλη της τη ζωή αγωνίστηκε σκληρά και ήταν υ­ πόδειγμα καλοσύνης και εργατικότητας, έχοντας την εκτίμηση των συγχωριανών της. Ευτύχησε να σηκώ­ σει στα χέρια της δυο εγγόνια και ένα δισέγγονο. Οι συγγενείς της και όσοι είχαμε τη χαρά να τη γνωρί­ σουμε θα την κρατάμε για πάντα στη θύμησή μας. Γ.Ξ.

Κωνσταντινούπολη. Ή ταν καθολική το θρήσκευμα και είχε φοιτήσει ως εσωτερική στη Σχολή Καλο­ γραιών δαΐηΐ .ΙοΝίφΗ στην Αθήνα. Ύστερα από σο­ βαρό εγκεφαλικό επεισόδιο, παρέμεινε καθηλωμέ­ νη επί ένα επώδυνο χρόνο στο κρεβάτι, όπου δεχό­ ταν καθημερινά την απέραντη αφοσίωση και φρο­ ντίδα του συζύγου της, για ν ’ αφήσει την τελευταία της πνοή και να κηδευτεί στις 10 Οκτωβρίου 2005 στο Νεκροταφείο Ζωγράφου, μέσα σε στενό οικο­ γενειακό περιβάλλον. Εκτός από την αποκλειστική ποιητική συλλογή με τίτλο «Το φως χαμογελούσε στη Μαργαρίτα», ο σύζυγός της Μήτσος Τσιάμης της είχε αφιερώσει πολλά από τα βιβλία του, «Μορφές του Αιγαίου», «Αναφορές σε Λέσβιους συγγραφείς» και άλλα. Υπήρξε ευγενική, συνετή, μεγαλόψυχη και ευπροσήγορη. Ή ταν άξιος σύ­ ντροφος 61 ολόκληρα χρόνια. Στο φίλο ποιητή Μήτσο Τσιάμη εκφράζουμε τα θερμά μας συλλυπητήρια. Ο Θεός να την αναπαύσει. ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΣΑΛΙΚΗΣ

ΣΥΓΧΑΡΗΤΗΡΙΑ ■Στις 3.6.2005, στον Ιερό Ναό του Αγιου Παντελεήμονα, στην Πεύκη, τελέστηκε το μυστήριο του γάμου του Παναγιώτη Χριστόφορου Γραμμέλη και της Βασιλικής (Βάσως) Διονυσίου Μ πάτσι! Εκφράζουμε τα θερμά μας συγχαρητήρια και ευχόμαστε ολόψυχα ο βίος τους να είναι ανέφελος, πλήρης χαράς και ευτυχίας. ΧΡΙΣΤΟΣ ΠΑΝ. ΓΛΕΖΕΛΗΣ Χ χ ις 10.7.2005, στον Ιερό Ναό του Αγίου Παντελεήμονα Περάματος Γέρας, τελέστηκε ο γάμος του Ευστρατίου Κουρούνη και της Βασιλικής Ερμολάου Ζωγράφου. Ευχόμαστε ολόψυχα η νέα τους ζωή να είναι πλήρης χαράς και ευτυχίας. Χ τ ις 23.7.2005, στον Ιερό Ναό Παμμεγιστων Ταξιαρχών Παπάδου, τελέστηκε ο γάμος του Ευρι­ πίδη Ευστρατίου Χατζηπαρασκευά και της Μαριλένας Κ ωνταντίνου Σταυράκη. Ευχόμαστε ολόψυχα η νέα τους ζωή να είναι πλήρης χαράς και ευτυχίας. ΓΙΑΝΝΗΣ και ΑΡΙΑΔΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

ΒΑΦΤΙΣΕΙΣ Σ τ ι ς 16.8.2005, στον Ιερό Ναό Παμμεγιστων Ταξιαρχών Μ ανταμάδου, έγινε το μυστήριο της βά­ φτισης του Μιχαήλ Καραμιχάλη, γιου του Βλάση και της Ελένης Καραμιχάλη. Στους ευτυχείς γονείς ευχόμαστε να τους ζήσει. Στο νουνό ευχόμαστε να είναι πάντα άξιος. Σ τ ι ς 15.10.2005, στον Ιερό Ναό Αγίου Γεωργίου-Μετόχι Ιεράς Μονής Γρηγορίου Αγίου Όρους, στη Θεσσαλονίκη, έγινε το μυστήριο της βάφτισης της Γεωργίας Ιατρού, θυγατέρας του πατρός Ερμο­ λάου Γρηγορίου Ιατρού και της Χρυσάνθης Βασι­ λείου Στράνταρη. Στους ευτυχείς γονείς και στις γιαγιάδες, Πανωραία και Αναστασία, ευχόμαστε να τους ζήσει. Στο νουνό και στη νουνά ευχόμαστε να είναι πάντα άξιοι. ΓΙΑΝΝΗΣ και ΑΡΙΑΔΝΗ ΧΑΤΖΗΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

Εισφορές ΜΝΗΜΗ ΠΡΟΣΦΙΛΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ Ο Βασίλειος Λούπος, πρόεδρος του Φιλοπρόο­ δου Συλλόγου Αγιασωτών, πρόσφερε αντί στεφά­ νου 20€ στη μνήμη του Γεωργίου Αλτιπαρμάκη (Πατερέλη). Ο Ευστράτιος Κουρκουλής πρόσφερε 20€ στη μνήμη των Ιωάννη Κουρβανιού και Ευστρατίου Τζαναβάρη. Η Στέλλα Οικονόμου πρόσφερε 100€ στη μνήμη του πατέρα της Γρηγορίου Σκλεπάρη. Η Βασιλική Χατζημάγκου πρόσφερε 50€ στη μνήμη του Ελευθερίου Καζαντζή. Ο Χαρίλαος Κουδουνέλης πρόσφερε αντί στεφά­ νου 10€ στη μνήμη της Ξανθής Παναγιώτη Καμινέλη. Η Βασιλική Κουρβανιού πρόσφερε 20€ στη μνήμη του πατέρα της Γρηγορίου. Ο Ιωάννης Δαγέλης (Κατσαμπός) πρόσφερε αντί στεφάνου 20€ στη μνήμη του Ιωάννη Κουρβανιού. Η Μ αρίνα Πετεινέλη και τα παιδιά της πρόσφε­ ραν 150€ στη μνήμη του συζύγου και πατέρα Βασι­ λείου Πετεινέλη. Ο Ιωάννης Δαγέλης (Κατσαμπός) πρόσφερε 20€ στη μνήμη της Στέλλας Ελευθερίου Καραφύλλη. Ο Ευστράτιος Γυρέλης πρόσφερε 30€ στη μνή­ μη των γονέων του Βασιλείου και Ελένης, του α ­ δερφού του Άνθιμου, του πεθερού του Μιχαήλ Αινάρδου και του κουμπάρου του Σπύρου Δεμερτζή. Η Μαριάνθη Αϊβαλιώτου πρόσφερε 15€ στη μνήμη της Αθηνάς Ευστρατίου Σπηλιαδή. Η Αφροδίτη Νικολάου Καραφύλλη πρόσφερε 30€ στη μνήμη της ξαδέρφης της Σταυρούλας Ξενέλη. Ο Ευστράτιος Ξενέλης πρόσφερε 50€ στη μνήμη της συζύγου του Σταυρούλας, η οποία έφυγε από τη ζωή στις 5.9.2005. Ο Ευστράτιος Σταύρου Σπηλιαδής και η σύζυγός του Κλεονίκη-Μαρία (δγάηεγ) πρόσφεραν 100 δολ. στη μνήμη της αλησμόνητης θυγατέρας τους Αθηνάς.

ΕΙΣΦΟΡΑ ΣΤΟ ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΟ Ο Κλεάνθης Κορομηλάς, πρόεδρος του Ανα­ γνωστηρίου «η Ανάπτυξη» Αγιάσου, πρόσφερε α­ ντί στεφάνου 50€ στη μνήμη του φιλολόγου Στρα­ τή Σταφίδα.

1

ΔΙΑΘΕΣΗ ΤΩΝ ΕΚΔΟΣΕΩΝ ΜΑΣ Α. Διατίθενται αντίτυπα των βιβλίων που εξέδω­ ΘΑΝΑΤΟΙ σε ο «Φιλοπρόοδος Σύλλογος Αγιασωτών»: 1. [Ε.Π. Κουλαξιζέλλη-Β.Π. Τραγέλλη], Η Α γιάσος και τα πέριξ, εν Αθήναις 1896. 6€. 2. Στρατή Π.

• Χρίστος Σάββα Κάκκαρος (11.6.2005) Κολαξιζέλη, Θ ρύλος και ιστορία της Α γιά σ•οΑρετή, ν της σύζυγος Βασιλείου Πατράκη (25.6.2005) νήσον Αέσβον, Αθήνα 1997. 17€.

• Αφροδίτη, χήρα Προκοπίου Μπουρλή (22.7.2005) Τα βιβλία διατίθενται από το Σύλλογο με άμεση • Παναγιώτης Ευστρατίου Μ αγλογιάννης παράδοση, κατά τις ώρες λειτουργίας των Γραφεί­ • Γρηγόριος Δημοσθένη Σκλεπάρης ων, ή επί αντικαταβολή (6€ και 17€ αντίστοιχα). (Αθήνα, 29.7.2005, Κοιμητήριο Ν. Σμύρνης, 30.7.2005) Β. Επίσης διατίθενται βιβλιοδετημένοι τόμοι • Ελευθέριος Αθανασίου Καζαντζής του περιοδικού «Αγιάσος», με άμεση παράδοση • Ευστράτιος Γρηγορίου Σταφίδας στα Γραφεία του Συλλόγου ή επί αντικαταβολή (Αθήνα, 31.7.2005, Γ ' Νεκροταφείο, 2.8.2005) (47€). Α ' τόμος (1-25, 1980-1984), Β ' τόμος (26• Ιωάννης Δημητρίου Κουρβανιός 45, 1985-1988), Γ ' τόμος (46-67, 1988-1991), Δ ' • Αθηνά Ευστρατίου Σπηλιαδή τόμος (68-85, 1992-1994), Ε ' τόμος (86-103, (δγάτιεγ, 8.8.2005, Κοιμητήριο Βοΐαηγ, 11.8.2005) 1995-1997) και Σ Τ ' τόμος (104-121, 1998-2000).

• Ξανθή, χήρα Παναγιώτη Καμινέλη • Μυρσίνη, χήρα Παναγιώτη Βατανέλη • Στέλλα, χήρα Ελευθερίου Καραφύλλη • Ευστράτιος Χριστόφα Ψαρούδης • Σταυρούλα Ξενέλη, σύζυγος Ευστρατίου (Κορυδαλλός, 5.9.2005, Κοιμητήριο Σχιστού, 6.9.2005)

• Γεώργιος Κωνσταντίνου Αλτιπαρμάκης • Μαριάνθη Κουνέλη, χήρα Λεωνίδα • Ανδρέας Ιωάννη Μακρέλης (Αθήνα, 11.9.2005, Νεκροταφείο Βύρωνα, 12.9.2005)

• Ιωάννης Αριστογείτονα Τσιρώνης (Αθήνα, 19.9.2005, Κοιμητήριο Χαλανδρίου, 21.9.2005)

• Ειρήνη, χήρα Ευστρατίου Δουκάρου (21.9.2005) • Μαρίκα Αλκιβιάδη Μαριγλή (Μυτιλήνη, 27.9.2005)

ΓΑΜΟΙ • Παναγιώτης Χριστόφορου Γραμμέλης Βασιλική Διονυσίου Μπάτση (3.6.2005, Ιερός Ναός Αγίου Παντελεήμονα Πεύκης)

ΔΙΟΡΘΩΣΗ Στη σελ. 17 του προηγούμενου τεύχους να γρα­ φεί: παραχώρησε ο Παναγιώτης Δημητρίου Βασιλ­ τσιωτέλης α ντί παραχώρησε ο Δημήτριος Χαράλα­ μπου Καμαρός.

• Μ ατθαίος Κίμωνα Καλατζής Ευστρατία Στεφάνου Καρτάλη (27.8.2005) • Ιωάννης Γεωργίου Βουρλής Ειρήνη Ευστρατίου Ρούσσα (28.8.2005) • Στυλιανός Παναγιώτη Καζαντζής Μ αρία Νικολάου Χαριλάου (11.9.2005) • Ταξιάρχης Ιωάννη Αλεξίου Παρθένα Ευστρατίου Λαλά • Γρηγόριος Ιωάννη Καμαρός Ρένα-Παναγιώτα Νικολάου Λαλά (25.9.2005)