5. Van duurzame tegenhegemonie naar duurzame samenleving

5. Van duurzame tegenhegemonie naar duurzame hegemonie

1. Er is geen blauwdruk voor een duurzame hegemonie.

Geen idee hoe een duurzame hegemonie of een duurzame samenleving er concreet zal uitzien. Er is namelijk geen blauwdruk en er één proberen uit te werken is zinloos. Elke poging tot blauwdruk is gedoemd te falen.

Niemand heeft ooit een blauwdruk voor de huidige hegemonie of samenleving geschreven en er is nog nooit één hegemonie geweest die op voorhand was neergepend en vervolgens werd gerealiseerd. Geen enkele ideologische, filosofische of religieuze blauwdruk voor de toekomst heeft de confrontatie met de realiteit overleefd. Niet één is ooit gematerialiseerd.

Blauwdrukken zijn zoals luchtkastelen: het kan een nuttig middel lijken om ons op weg te helpen en een richting aan te reiken maar het doel zelf zal niet worden bereikt. Zoals wel vaker is de weg ernaartoe belangrijker dan de bestemming.

Veel meer dan enkele algemene ideeën poneren over het uitzicht van een duurzame hegemonie, kunnen we niet doen. Niemand weet van tevoren hoe de zaken zullen verlopen.

2. In een duurzame hegemonie denken we automatisch duurzaam.

Wat initieel een bewuste keuzeoefening is (nadenken hoe wij als individuen, sociale organisaties en instituten iets zo duurzaam mogelijk kunnen doen), wordt na verloop van tijd automatisme. De duurzame keuze is dan niet langer iets waarover we moeten nadenken maar iets waar we van nature voor kiezen. Een evidentie. De normale manier van denken. Gezond verstand of “ common sense” .

3. In een duurzame hegemonie handelen we van nature duurzaam.

Duurzaam handelen als individuen, als sociale organisaties en als instituten, wil zeggen dat we zo veel mogelijk activiteiten zo duurzaam mogelijk realiseren.

Werk is er duurzaam. Reizen, eten, winkelen, studeren, samenzijn, feesten… zijn er allemaal duurzame activiteiten.

Het prefix “duurzaam” is er overbodig geworden: “duurzaam handelen” is simpelweg “handelen” geworden.

Door duurzaam te handelen als individuen, als sociale organisaties en als instituten, ontstaan routines en automatismen die op hun beurt ons denken beïnvloeden. Duurzaam denken en handelen versterken elkaar zo.

4. Macht der gewoonte is van nature duurzaam in een duurzame hegemonie.

In een duurzame hegemonie wordt duurzaam denken en handelen makkelijk gemaakt. Werken en vrije tijd zijn er van nature duurzaam omdat we het als samenleving simpelweg niet meer aanvaarden nietduurzaam te zijn.

Hoe duurzamer wij worden, hoe duurzamer alles rondom ons kan worden, hoe makkelijker duurzaam leven en werken wordt en hoe moeilijker het vinden van niet-duurzame opties wordt. Hoe vreemd het vandaag misschien ook klinkt, in een toekomstige duurzame hegemonie zullen we veel van onze huidige, niet-duurzame activiteiten als absoluut bevreemdend en absurd beschouwen.

5. Tegelijk zullen we duurzaamheid in een duurzame hegemonie nog steeds verschillend invullen.

Duurzaamheid is geen keurslijf dat voor iedereen op eenzelfde manier en in dezelfde mate geldt. Het zal binnen de realiteit van elk individu, elke sociale organisatie en elk instituut moeten worden ingepast.

Duurzaamheid is van nature divers. Er is geen duurzaamheidsbijbel die ons kan vertellen hoe we duurzaam moeten leven en werken. Hoe we duurzaamheid invullen als individuen, sociale organisaties en instituten, zal morgen anders zijn dan vandaag. Duurzaamheid was gisteren ook anders dan vandaag. Duurzaamheid zal blijven evolueren en zal ook in een duurzame hegemonie niet statisch zijn.

Ook in een duurzame hegemonie blijven diversiteit en pluraliteit noodzakelijk.

HOOFDSTUK 5 | Van duurzame tegenhegemonie naar duurzame hegemonie

Binnen een duurzame hegemonie denken en handelen we van nature duurzaam. Duurzaamheid is er evident, al zal ze nog steeds divers worden ingevuld.

Hoe een duurzame hegemonie of samenleving er concreet zal uitzien weten we niet, er is namelijk geen blauwdruk. Maar dat een volgende hegemonie een pak duurzamer moet zijn dan wat er nu is, staat als een paal boven water.

Onze toekomst zal duurzaam zijn of niet zijn.

Positieve of negatieve duurzaamheid

Er zijn verschillende manieren om naar duurzaamheid te kijken. We kunnen duurzamer leven en werken zowel positief als negatief invullen.

• Bij een positieve invulling stimuleert duurzaamheid ons om samen, nieuwe, duurzame initiatieven op te zetten die het leven aangenamer en rijker maken. • Een negatieve invulling ziet duurzaamheid voornamelijk als belemmering: duurzaamheid wordt dan iets dat ons van buitenaf wordt opgelegd en ons belemmert.

Een duurzame hegemonie die we als burgers volop mee vorm geven, heeft alles in zich voor een positief, rijk en vol leven samen met anderen.

Communicerende vaten

Denken en handelen zijn vaak communicerende vaten, zij het lang niet altijd. Bedenk maar: ook al vinden velen van ons duurzaamheid nu al belangrijk, tegelijk zijn veel van onze activiteiten nog steeds niet-duurzaam. Denken en handelen vullen elkaar dus zeker niet altijd aan.

Dat komt omdat er nog heel wat andere factoren meespelen: misschien is het duurzame alternatief te duur, te moeilijk om te realiseren, weet je niet goed hoe eraan te beginnen, handelen anderen rondom jou nog niet zo en wil je niet buiten de groep vallen, zijn er andere verwachtingen of verplichtingen of motivaties die meespelen…

Door nieuwe duurzame sociale organisaties op te zetten, worden de duurzame mogelijkheden tastbaarder, worden er concrete resultaten geboekt en ontstaat er sociale verbondenheid en een wens om er samen voor te gaan.

Binnen dergelijke nieuwe, duurzame initiatieven en organisaties wordt duurzaam handelen een hefboom die duurzaam denken stimuleert.

Weinig dingen zullen duurzaam denken zo ingrijpend beïnvloeden als duurzaam handelen.