IoT-verkenning voor resellers

Help, IoT komt er aan!

Nederland staat wereldwijd op de vijfde plaats als het gaat om het aantal IoT-devices per inwoner. Nederlandse ondernemingen investeren volgens Sogeti jaarlijks gemiddeld circa 2,5 miljoen euro in IoT. Het begint dus groot te worden maar zit er ook iets in voor de ICT- en telecomreseller? Een verkenning.

Internet of Things is een prachtig nieuw buzz-woord en een mooi containerbegrip. Kort door de bocht betreft het alle communicatie met en tussen apparaten of sensors die data genereren en doorsturen of die opdrachten ontvangen en uitvoeren. Een ‘slimme’ carport, een slimme thermostaat of lantaarnpaal, maar ook een sensor op een fabrieksrobot of in een riool, of een vuilniscontainer die aangeeft wanneer hij vol is. IoT wordt, kortom, enorm groot.

Wat is IoT en wat is ‘smart’ of ‘connected’? Gaat het hier allemaal om hetzelfde concept? Is het hetzelfde als M2M? Is een smart tv verbonden met internet onderdeel van het Internet-of-Things? Of een slimme thermostaat die op afstand met een smartphone bediend kan worden?

Stand van zaken Nederland staat wereldwijd op de vijfde plaats als het gaat om het aantal IoT-devices per honderd inwoners. Dat schrijft het World Economic Forum in een studie naar het Industriële Internet. Er zijn in Nederland 24,7 IoT-gerelateerde verbindingen (bijvoorbeeld slimme energiemeters, slimme thermostaten in kantoorpanden of sensors die aangeven wanneer een riolering onderhoud behoeft) per honderd inwoners. Op de eerste plaats staat Zuid-Korea, met 37,9 IoT-devices heeft per honderd inwoners. 88 procent van de respondenten die aan de studie van het WEF meewerkten, gaf aan nog niet volledig te begrijpen wat IoT of de impact ervan inhoudt. 43 procent van alle organisaties wereldwijd zal tegen het einde van 2016 één of meer IoT-oplossingen toepassen in de bedrijfsvoering of interne werkprocessen, meent marktonderzoeksbureau Gartner . Momenteel past volgens Gartner 29 procent van de organisaties IoT-oplossingen toe. Nog eens 14 procent van de respondenten stelt dat men één of meer IoT-oplossingen gaat toepassen voor het einde van het lopende jaar – samen dus 43 procent tegen het einde van 2016. Aan het einde van 2017 verwacht nog eens 21 procent van de organisaties dat men IoT-oplossingen zal inzetten.

Nederlandse ondernemingen investeren volgens Sogeti jaarlijks gemiddeld circa 2,5 miljoen euro in IoT-projecten. Dat blijkt uit een studie uitgevoerd door Pb7. De meeste investeringen gaan de komende drie jaar naar de ontwikkeling van IoT-softwareplatforms (38 procent). 34 procent investeert in de integratie met bestaande bedrijfsapplicaties. 32 procent maakt budget vrij voor de connectiviteit van IoT.

Drempels Het gebrek aan standaarden, veiligheidsvraagstukken en een onduidelijke Return on Investment (ROI) worden door het WEF de grootste drempels genoemd bij de implementatie van IoT-toepassingen. Gartner stelt dat veel tegenwerpingen om IoT-oplossingen toe te passen voortkomen uit gebrek

aan begrip en kennis over wat IoT aan voordelen kan brengen. Men heeft nog geen duidelijk beeld of heeft de tijd nog niet genomen ideeën uit te werken over hoe IoT-oplossingen kunnen bijdragen aan hun business. Daarnaast ontbreekt het organisaties vaak aan mankracht en duidelijk leiderschap om stappen te zetten op IoT-gebied. Volgens Sogeti stelt 24 procent van de respondenten stelt dat hun grootste IoT-uitdaging onvoldoende bekendheid is met alle mogelijkheden. 22 procent van de ondervraagden is huiverig voor nog niet uitontwikkelde technologie.

De netwerken Aparte IoT-netwerken zijn niet absoluut nodig, aangezien alle communicatie naar en van IoT-devices en sensors ook via ‘gewone’ datanetwerken kan lopen. De meeste IoT-devices en -sensors zijn echter niet te vergelijken met smartphones of tablets. Zij hebben vaak een geringe batterijcapaciteit en gooien niet constant data online. Maar het zijn er wel heel veel en worden er steeds meer. Het voordeel van aparte voor IOT-communicatie opgezette netwerken zoals het LoRa (Long Range Low Power) netwerk van KPN is dat zij specifiek geschikt zijn voor grote hoeveelheden sensors en devices die af en toe wat data ontvangen of verzenden. KPN wil deze zomer landelijke dekking hebben. Een aanbieder zoals Sigfox wil met zijn mobiele netwerken voor M2M-communicatie mondiaal marktleider worden. Het netwerk van Sigfox is al dekkend in onder meer Frankrijk, Spanje en Nederland.In Nederland is Aerea de exclusieve aanbieder van Sigfox-netwerkdiensten en is Sigfox eerder een samenwerking met Tele2 aangegaan. inds 2015 de Nederlandse startup The Things Network. Via een reeks lokale en regionale initiatieven wil TTN het komende jaar ook een landelijke dekking bereiken, zij het vooral in stedelijke omgevingen. TTN lanceerde in augustus 2015 in Amsterdam zijn eerste LoraWAN-netwerk. In november 2015 stelde TTN dat het verwacht in de zomer van 2016 landelijke dekking te realiseren. Onder meer in Eindhoven, Rotterdam en Den Haag werden hiertoe initiatieven begonnen. En dan is er ook nog MCS dat via partners Private LoRa-netwerken uit kan rollen.

De security Gebruik van IoT-toepassingen brengt net zoals elke digitale en online toepassing weer veiligheidsrisico’s met zich mee. Het Institute for Critical Infrastructure Technology voorziet dat de snelle groei van het aantal IoT-toepassingen in huizen, kantoren, bedrijfsomgevingen cybercriminelen zal lokken. Als mogelijk scenario noemt het instituut het toepassen door cybercriminelen van ransomware bij met internet verbonden medische apparatuur, zoals pacemakers, insulinepompen en andere medische systemen. Datacenteraanbieder Interxion stelt op basis van een inventarisatie onder IT-beslissers dat zij de grootste uitdaging inzake beveiliging zien bij het groeiend aantal via internet verbonden devices en sensors. 47 procent stelt dit. Het groeiende gevaar van hacks als gevolg van de uitrol van IoT-oplossingen leidt echter nog niet tot een toenemende beveiliging van data door ondernemingen. Dat stelt Strategy Analytics in zijn ‘IoT 2016 Security Survey’. Met het snel groeiende aantal toepassingen van IoT-oplossingen neemt ook het aantal devices en sensors toe die cybercriminelen kunnen gebruiken om toegang te krijgen tot bedrijfsnetwerken. Volgens 56 procent van de respondenten is de eindgebruiker het grootste security-gevaar voor hun IoT-netwerken, gevolgd door 42 procent die malware noemt. Gartner verwacht dat in 2020 meer dan een kwart van de cyberaanvallen op bedrijven gerelateerd is aan IoT terwijl de

budgetten voor de beveiliging van IoT-toepassing dan nog relatief klein is, zo’n 10 procent van het totale budget voor enterprise security. Toch zullen de wereldwijde uitgaven aan de beveiliging van het IoT-ecosysteem dit jaar fors groeien: met bijna een kwart (23,7%) naar 348 miljoen dollar. In 2018 moeten de uitgaven hieraan ruim een half miljard dollar zijn, verwacht Gartner. Volgens het onderzoeksbureau zal de volledige potentie van IoT pas worden benut wanneer cloudgebaseerde security-oplossingen een acceptabel niveau van beveiliging kunnen bieden. Gartner denkt dat in 2020 de helft van alle IoT-toepassingen beschikt over een bepaalde vorm van cloud security.

Stimulans en noodzaak Nieuwe omzetmogelijkheden vormen volgens zakelijke operator Verizon dé stimulans voor bedrijven om IoT-technologie in te zetten. Daarbij vormt het vermogen om omzet te halen uit het analyseren van data de belangrijkste aanjager van groei. In de praktijk benut nu slechts 8 procent van alle bedrijven meer dan een kwart van zijn IoT-data. Andere factoren die het gebruik van IoT bevorderen, zijn volgens Verizon hogere klantverwachtingen, de beschikbaarheid van vereenvoudigde tools voor developers en veranderingen in de wet- en regelgeving. Het vermogen om omzet te halen uit het analyseren van data zal uitgroeien tot een onmisbare vaardigheid. Bijna 50 procent van de bedrijven verwacht de komende twee tot drie jaar bijna 25 procent van zijn data te gaan benutten. Innovatieve bedrijven stappen over van het verzamelen van beschrijvende informatie naar voorspellende en prescriptieve data-analyse. Het doel is om inzichten aan data te ontlenen die hen in staat stellen om klanten beter te bedienen.

Netwerkconnectiviteit, energiezuinige apparatuur en IoT-platforms zullen een democratiserende invloed hebben op het innovatielandschap. Dit betekent meer tools voor developers en bedrijven waarmee zij de capaciteit van hun IoT-implementaties kostenefficiënter kunnen opschalen van miljoenen tot miljarden verbindingen. Zo zal vanaf 2020 5G-technologie alleen autonome oplossingen zoals zelfrijdende auto’s en robotica werkelijkheid maken, maar ook de aanzet geven tot nieuwe toepassingen, zoals virtual en augmented reality voor IoT-implementaties.

Op de vraag waarom men IoT-toepassingen gebruikt, worden in de studie van het WEF als (zeer) belangrijke redenen opgegeven: optimalisatie van assets, kostenreductie en het verbeteren van de productiviteit en veiligheid van werknemers. De belangrijkste redenen om IoT-toepassingen in te zetten, zijn volgens Gartner: kostenbesparingen, efficiëntere werkprocessen en betere dienstverlening aan klanten. Leveranciers van gas, elektriciteit en water (utilities), olie- en gasproducenten zullen het vaakst IoT-toepassingen inzetten.

De toepassingen Toepassingen voor IoT zijn er te over. Monitoring, beheer op afstand en het genereren van data voor bijvoorbeeld Big Data-toepassingen zijn drie belangrijke hoofdtoepassingen. Doelstellingen kunnen zijn: een efficiënter beheer van een kantoorpand, betere medische toepassingen op basis van verzamelde data van met internet verbonden medische devices of het plannen van de meest efficiënte routes voor het ophalen van vuilnis. Beheer op afstand geldt bijvoorbeeld voor lantaarnpalen in een stad of langs de snelweg, die op afstand bediend worden (beheer) om er voor te zorgen dat verlichting optimaal wordt ingezet. Dat kan zijn om kosten op elektriciteit te besparen, of om de verkeersveiligheid te verbeteren. Sensors op diezelfde lantaarnpalen kunnen informatie over verkeersstromen doorsturen (data genereren). Zo kan realtime, 24/7 bepaald worden wat de verkeersdicht-

heid is (monitoring). Zo kan beter besloten worden wanneer een vluchtstrook open gaat voor gewoon verkeer, maar ook voor de langere termijn waar maatregelen nodig zijn om de doorstroming te verbeteren.

Een praktijkvoorbeeld: KPN en afvalverwerker Suez kondigden in mei aan samen IoT-toepassingen te gaan onderzoeken van KPN’s LoRa-netwerk voor een veiligere, efficiëntere en duurzamere inzameling en vernietiging van vertrouwelijke of gevaarlijke producten. Met LoRa kunnen deze specifieke afvalstromen worden gevolgd nadat ze zijn ingezameld om te worden vernietigd. Vorige maand gaven beide partijen het startsein voor een pilot waarbij de energiezuinige LoRa-technologie is ingezet om de afvalcontainers van Suez Secure te volgen. De eerste resultaten van de pilot zijn aanleiding om de mogelijkheden voor een bredere inzet van het netwerk te onderzoeken. De containers waarin de afvalstromen worden verzameld, worden in de pilot voorzien van een sensor die in verbinding staat met het LoRa-netwerk. Deze sensor, uitgerust met een batterij, kan via dit netwerk informatie verzenden in de vorm van data en commando’s ontvangen. De vertrouwelijke of gevaarlijke afvalstromen kunnen afkomstig zijn vanuit importeurs, producenten of geüniformeerde diensten.

Zijn er ook kleinschalige toepassingen waar een meer op het MKB gerichte telecom- of ICT-aanbieder iets mee kan? Natuurlijk. Als voorbeeld: ‘Het Internet Huis’ uit Doetinchem en ‘LNAGRO de Ondernemerij’ uit ulft hebben op 23 maart een IoT-testnetwerk geactiveerd in de Gelderse regio de Achterhoek. Het netwerk is gebaseerd op de LoRaWAN-standaard en maakt gebruik van frequenties in het 850 MHz-spectrum. Het IoT-netwerk moet landbouwers de mogelijkheid bieden om goedkoop, gemakkelijk en snel digitale innovaties toe te passen. Als voorbeelden worden sensors genoemd die brand of diefstal kunnen voorkomen, de vochtigheidsgraad in de grond kunnen meten en doorgeven of gekoppeld aan vee inzicht kunnen geven in de gezondheid en productiviteit van de veestapel.

Conclusie uiteindelijk is, net als bij andere producten en diensten, vooral belangrijk om een goede adviseur te zijn. IoT is nog een jong fenomeen. Er lijkt heel veel mogelijk, maar dat is meteen de valkuil. Het is korte-termijndenken om IoT ‘te verkopen’ omdat het er is. Het is echter wel zinvol om te kijken of er IoT-toepassingen zijn die een klant kunnen helpen bij het ondersteunen of verbeteren van bedrijfsprocessen. Wie voorkomt dat een klant verloren raakt in het spreekwoordelijke IoT-bos, kan hier een langdurige rol creëren als trusted advisor. Door nu al in ieder geval te weten wat er beschikbaar is en wat de mogelijkheden zijn, voorkom je als aanbieder dat je het antwoord moet zoeken wanneer de vraag er al is. Veel moeite hoeft dat niet te kosten. Zo zijn er initiatieven zoals de IoT Academy (iotacademy.nl/) of cursussen zoals van PTC via udemy (www.udemy.com) die handen en voeten geven aan IoT als containerbegrip. Het is in ieder geval zeker de moeite waard om nu al te inventariseren wat er voor de eigen vertical(s) of doelgroep al aan IoT-toepassingen is of wat er beschikbaar is om vertaald te worden. De impact van IoT zal in alle aspecten van bedrijfsleven en samenleving namelijk zeker een vergelijkbare impact hebben als de opkomst van het internet vanaf de jaren negentig en mobiele devices inclusief het app-ecosysteem vanaf 2007.