Nova mladost Herbarijuma PMF-a
N
a Departmanu za biologiju i ekologiju Prirodno-matematičkog fakulteta Univerziteta u Novom Sadu krajem marta je, zahvaljujući pomoći od osam miliona dinara Pokrajinskog sekratarijata za visoko obrazovanje i naučno-istraživačku delatnost, otvoren moderan prostor Herbarijuma, čime je trajno rešen višedecenijski problem. Ovim sredstvima obezbeđena je i nabavka savremenih kompakt ormana za odlaganje raritetne zbirke od preko 200.000 biljaka, od kojih su neke potpuno isčezle sa teritorije Vojvodine. Fakultet je sa daleko skromnijim sredstvima učestvovao u obezbeđivanju mikroklime i optičkih instrumenata. Svečanom činu otvaranja uz dekanicu prof. dr Milicu Pavkov Hrvojević, prisustvovao je Pokrajinski sekretar za visoko obrazovanje i naučnoistraživačku delatnost prof. dr Zoran Milošević. Herbarijum PMF-a je uspostavljen nakon II Svetskog rata i tada su već napravljene prostorije spram očekivanja materijala sakupljenog do tog perioda. Međutim, 70-tih godina biljke su sakupljene u broju koji je tri puta veći od očekivanog. Tek sada smo dobili prostor u koji možemo da smestimo sve biljke, da ih uredimo i što je najvažnije, bez problema čuvamo, u uslovima koje su pod kontrolom, bez svestlosti, uz kontrolu vlage, temperature i bez prisustva bilo kakavih insekata ili nekih drugih patogena koji bi mogle da ih ugroze - saopštila je dr Milica Rat, naučni saradnik za Herbarijum. Ovaj projekat ima istorijsku vrednost, jer se bavi očuvanjem podataka o biljkma koje su nekada rasle na prostoru koji se
istražuje. On takođe pruža i svojevrsnu sliku Vojvodine i kako je od XVIII veka do danas biljni materijal korišćen, ne samo u nauci, nego i u poljoprivredi, medicini i farmaciji, koje su se biljke pojedine etničke grupe koristile za lečenje i kako nazivale. Naučnici istraživači će pokušati da naprave presek šta se nekada koristilo od prirodnih vrednosti, i šta može danas da se iskoristi kao zamena veštačkim, sintetičkim farmaceutskim proizvodima. Herbarijum Departmana za biologiju i ekologiju PMF-a nastao je 1947.. Od 2003. Herbarijum je registrovan u međunarodnom registru naučnih herbarijuma, kada mu je i dodeljen prepoznatljiv akronim BUNS. Danas je jedna od najvećih botaničkih kolekcija na teritoriji bivše Jugoslavije. Iako je daleko mlađa od Herbarium Pancicianum-a, koju je 1860. sakupio naš slavni botaničar i lekar Josif Pančić, sadrži jednako impozantan broj herbarskih primeraka, oko 200.000 biljaka, organizovanih u 13 kolekcija. Najbrojnija je osnovna kolekcija koja obuhvata materijal poreklom sa prostora Panonske nizije (Vojvodine) i obala Jadranskog mora, ali se u zbirci nalazi i materijal sa područja ostalih delova Srbije, Crne Gore, Bosne i Hercegovine, Slovenije, Makedonije, Mađarske, Rumunije, Bugarske, Austrije, Rusije, Belorusije i Severne Amerike. U Herbarijumu se radi i obrada starih kolekcije širom Vojvodine, pa su tako rađene restauracije kolekcije prof. Đule Prodana sa početka XX veka, koja se čuva u Gradskom muzeju u Somboru i stara kolekcija iz XIX veka iz Narodnog muzeja u Kikin-
Sa svečanosti otvaranja rekonstruisanog Herbarijuma
Neuporedivo bolji uslovi za čuvanje nacionalnog blaga di. U postupku je realizacija projekta restauracije, a zatim i revizija najstarije kolekcije u Srbiji, zakonom zaštićene zbirke „Herbarijum Andrije Volnog“ (1759-1827) slovačkog botaničara, mineraloga, profesora i direktora Karlovačke gimnazije, koja se nalazi u Karlovačkoj gimnaziji. Prirodno-matematički fakultet je sa 600 zaposlenih, od čega preko 400 naučnika i nastavnika, i više od 6.000 studenata, najveći fakultet ovog tipa u zemlji, drugi po veličini na Univerzitetu u Novom Sadu, drugi po veličini i u Srbiji. O kvalitetu nastav-
no-naučnog kadra najbolje svedoči činjenica da se na listi Univerziteta Stanford (USA) među dva procenta najciritanijh naučnika na svetu našlo četiri profesora ovog fakulteta. Studijski programi se svake godine osavremenjavaju, u skladu su sa svim savremenim evropskim trendovima i prate interdisciplinarnost. Akreditovali su studijski program geoinformatika, a akreditovaće i bioinformatiku i ekoturizam. Na fakultetu se trenutno realizuje 100 projekata, od čega preko 50 međunarodnih, devet iz poziva - HORIZONT 2020, najprestižnijih iz poziva EU.
17
