GAZETA ZYRTARE E DOKUFESTIT VITI XV, E MËRKURE #6, 10 GUSHT 2016
OFFICIAL DOKUFEST NEWSPAPER YEAR XV, WEDNESDAY #6, 10 august 2016
ENGLISH SECTION -> PAGE 12 www.dokufest.com
Foto: Tughan Anit
KINO KLUBI
SHTËPIA E KULTURËS
DOKU KINO
1200
SHORT MATTERS!
INTERNATIONAL DOX - FEATURE
HUMAN RIGHTS DOX
2000
1400
MASTER CLASS
BALKAN DOX
BALKAN DOX
2200
16
5X5X5
INTERNATIONAL DOX - SHORT THE GREAT WALL* / 74’
MAGICAL SUBSTANCES: MUSIC ON FILM THAILAND MOMENT / 10’ ORGAN MOVEMENT / 12’ , E42 / 33’ BETHLEHEM STEEL / 12’ , RUST / 14’
SPECIAL
BALKAN DOX
HUMAN RIGHTS DOX
KINO LUMBARDHI
KINO NË LUM
DOKUKINO PLLATO
2000
BALKAN DOX
INTERNATIONAL DOX - FEATURE
NATIONAL SHORTS
2200
INTERNATIONAL DOX - FEATURE
VIEW FROM THE WORLD
HUMAN RIGHTS DOX
1800
ANRI SALA
BETWEEN HEAVEN AND EARTH / 11’ HIGH NOON WINTI / 12’ LETTERS TO S. / 12’ , HISTORY / 13’ SHOT IN PARADISE / 12’ THE MEMORY OF TURTLES / 15’ LIVING LIKE KINGS / 29’ IT WOULD NOT LET ME BE / 68’
DEPTH TWO / 80’
CAMERAPERSON / 102’
EUROPE, SHE LOVES* / 100’
FROM CREMONA TO CREMONA / 75’
KWASSA KWASSA* / 18’
INTERNATIONAL DOX - FEATURE
THE LAST RESORT / 135’
BROTHERS / 110’
PRESENTING PRINCESS SHAW / 80’
KIKI / 94’
HOUSTON, WE HAVE A PROBLEM!* / 88’
BALKAN DOX
A SHORT FAMILY FILM / 21’ TOURISM! / 50’
INTERNATIONAL SHORTS
GREENER GRASS / 15’ DOTA / 5’ UNDER THE SUN / 19’ I WAS A WINNER / 14’ ASCENSION / 18’ RAISA / 15’
STARLESS DREAMS / 76’
DRANDE / 17’ MY GRANDMOTHER / 30’ FERDONIJA / 30’
SONITA / 90’
CyanMagentaYellowBlack
00
THE TRANSLATOR / 23’ , KUNG FURY / 30’ LISTEN / 13’ , E.T.E.R.N.I.T / 14’
DREAM CINEMA
KINO KALAJA VIEW FROM THE WORLD
THE WANTED 18 / 75’
VIEW FROM THE WORLD
NUTS! / 79’
1
KUR DOKUFESTI VJEN NË QYTET Prizreni është qyteti i dytë më i madh në Kosovë, por nuk duket vërtetë i madh. Më shumë ai e ka atë qytetin e vogël, në të cilin jetohet, në atmosferën e përshtatshme. Prizreni është sikur të gjerbësh një kafe me ngadalë derisa bisedon me miqtë në një të diele të qetë e të rehatshme. E kam pasur shansin ta eksploroj këtë qytet gjatë vitit të shkuar që kur i jam bashkëngjitur Peace Corps, një organizatë amerikane që dërgon vullnetarë të shkathtë në vendet që kërkojnë asistencë. Jam shpërngulur në vendqëndrimin tim të përhershëm gushtin e shkuar për të dhënë mësim në një shkollë fillore lokale. Që atëherë, kam mësuar për komunitetin tim që e quaj shtëpi, dhe takimi me njerëz këtu ka qenë përvojë fantastike. Unë po ashtu jetoj me një familje shqiptare të cilët më kanë lejuar vërtetë të integrohem derisa ende mbahem në rrënjët e mia amerikane. Kështu që të duke qenë këtu për një vit, e kam parë Ramazanin plot gjallëri, dimrin e qetë e të ftohtë, dhe pranverën e verën e bulëzuar me arritjen e turistëve kosovar nga diaspora. Por asgjë nuk krahasohet me atë kur vjen DokuFesti në qytet dhe qyteti merr formë tjetër. Ai gjallërohet me filmbërësit dhe mezi i pret vizitorët nga Kosova dhe nga e mbarë bota. Në fund të fundit, është një festival i mirënjohur ndërkombëtarisht që është më i madhi i llojit të tij në vend. Me gjithsej dhjetë vendtakime për shfaqjen e filmave që variojnë nga dokumentarët te filmat e shkurtër të cilët shfaqen gjatë ditës dhe mbrëmjes, dhe DokuNights të cilat kanë artistë vendorë e ndërkombëtarë që mbushin ajrin me ritëm dhe tinguj modern. Janë punëtoritë, master klasat, dhe panelet e diskutimit për vizitorët për të goditur ndonjë temë interesante të cilat përqendrohen rreth temës kryesore këtë vit që është korrupsioni. Po ashtu ekziston edhe një ngjarje e veçantë për fëmijët që quhet DokuKids i cili ka aktivitete argëtuese gjatë gjithë javës për fëmijë që të eksplorojnë individualitetin e tyre dhe disa nga interesat e tyre, dhe po ashtu u jep mundësinë të mendojnë jashtë kutisë.
CyanMagentaYellowBlack
Pra si manovroni duke dashur të shihni disa nga shfaqjet e filmave, ndiqni disa punëtori, dhe qëndroni natën vonë për të shkuar në DokuNights-in epik? Qëndroni zgjuar gjithë natën, këtë ua rekomandoj! Bëni disa orë gjumë kur shpërndahen njerëzit e fundit nga ndejat për në shtëpi apo hotele, e pastaj zgjoheni për një tjetër ditë të mbushur plotë. I keni vetëm nëntë ditë për ta shijuar DokuFest-in në plotni para se tu duhet të prisni edhe një vit që të mund të shihni e të bëni aq sa të mundni! Në mes të gjithë argëtimit që ofron festivali, mund të shijoni gjithashtu atë që ofron qyteti: një kafe relaksi dhe pamje bari me restorante fantastike, të gjitha kryesisht të vendosura në qendrën e vjetër të qytetit të quajtur Shadërvan. Kështu që pasi të keni parë atë dokumentarin emocional që e keni rrethuar në program, ndaluni në tezgën e DokuFest-it pranë Shadërvanit, merreni për vete një bluzë fantastike të grafikuar apo çantë bezi, dhe uluni pini një makiato të mirë dhe shikoni turmat të parakalojnë.
Foto: Somer Spat
Dokukids, një ambient i mrekullueshëm për fëmijët DokuFest synon t’i përfshijë njerëzit e të gjitha moshave në aktivitetet e festivalit të tij, dhe as ky vit nuk është më ndryshe. DokuKids është një seri e mrekullueshme punëtorish dhe aktivitetesh të mbajtura në Shkollën Fillore Loyola, për fëmijët e të gjitha moshave bile edhe të vendeve nga e gjithë bota. Ai u ofron prindërve pak pushim, dhe i mbanë fëmijët të zënë në një mënyrë argëtuese dhe edukative. Në bisedë me Linda Llullën një nga koordinatoret e DokuKids ajo tregon gjithçka për idenë dhe përvojën. DokuKids ka filluar vite më parë dhe ajo shpjegoi se “ne kemi dashur tu japim rast fëmijëve për tu kënaqur gjatë DokuFest-it, për të bërë diçka kreative”. Fëmijët duket se vërtetë janë argëtuar me të. Duke hyrë në ndërtesë ju menjëherë mund të dëgjoni të qeshurën dhe britmat nga emocionet. Programi filloi me “këto punëtori për fëmijë, si vizatim, shikimi i filmave, balet... gjithçka që fëmijët do të donin të bënin gjatë pushimeve verore”. Përmes punëtorive të ndryshme, rreth 150 fëmijë vijnë çdo vit në DokuKids. Ky është numër goxha i madh dhe natyrisht ata kanë shumë vullnetarë,”disa nga jashtë, si SHBA dhe Evropë” dhe të gjithë duken tepër entuziastë. Në dhomë ka një atmosferë fantastike, me vullnetarë që angazhohen vërtetë. Punëtoritë që janë duke i mbajtur aktualisht përfshijnë “Unë jam një Superhero” i cili zgjat gjatë gjithë festivalit. Ai u drejtohet fëmijëve të vegjël dhe u ndihmon atyre të “zhvillojnë një Alter” dhe të “zbulojnë marrëdhënien në
Punëtoritë për fëmijë më të rritur përfshijnë ‘Butterflies, Fireflies and Ballerina Boxes Ballet’ dhe ‘Paths’. E para i mëson ata koreografi të ndryshme baleti si dhe punën në ekip, dhe performanca e tyre finale është para një audience në Kinemanë Lumbardhi. I fundit sjell regjisoren polake të filmave të animuar Eva Smyk për një punëtori për të krijuar dhe incizuar filma të shkurtër të animuar duke përdorur forma të prera. Në fund është punëtoria ‘Neon’, e cila është vetëm dy ditë, por u jep fëmijëve “rastin të vizatojnë dhe pikturojnë fytyrat e tyre me ngjyrë trupi”, si dhe krijojnë piktura neoni dhe forma balonash. Fëmijët nuk vijnë vetëm nga Prizreni apo Kosova, por nga e gjithë bota. Shumë prindër që e vizitojnë Prizrenin i vënë fëmijët e tyre në këto punëtori dhe është përvojë e mrekullueshme. Fëmijët mund të mësojnë jo vetëm nga punëtoritë që i bëjnë, por edhe nga fëmijët e tjerë që marrin pjesë. Ajo e materializon idenë e Dokufestit me përzierjen e kulturave dhe ofron një ambient të mrekullueshëm për fëmijët që të luajnë, mësojnë dhe të hapin mendjet e tyre ndaj vetes dhe ndaj botës. (Ashwin Tharoor)
Lojë shpërblyese Fujifilm gjatë ditëve të DokuFestit dhuron nga një aparat për pjesëmarrësit e lojës shpërblyese.
Wendy Robinson
Hilmi Asllani 2
mes vetës reale dhe personalitetit të tyre alternativ”. Është një mënyrë shumë e mirë për fëmijët që të mësojnë për vetën në një mënyrë argëtuese dhe të mendojnë edhe për pikat e dobëta dhe të forta.
Pjesëmarrja në lojën shpërblyese bëhet duke i plotësuar të dhënat e duhura në pjesën e prapme të biletës. Njoftimi për fituesit shpallet në DokuDaily.
Më tepër se një kronikë eksodi
“Personi që takova ishte një baba që nuk donte të shkonte në Evropë. Në të vërtetë ai ishte më i lumtur që të rrinte afër Sirisë, pra në rajon. Por nuk mund të kthehej në Siri për të marrë gruan dhe fëmijët me vete në Turqi. Kështu që duhej të gjente paqen në Evropë. E pash përkushtimin e tij për familjen dhe motivimin e tij se sa të vështirë e kishte të shkonte në Evropë, dhe me të vërtetë më frymëzoi”, rrëfen regjisori Cassel për DokuDaily. Filmbërësi Matthew Cassel në bashkëpunim me Field of Vision ka realizuar dokumentarin e përbërë nga gjashtë pjesë rreth shtigjeve të rrezikshme që duhet t’i kalojnë refugjatët sirianë në rrugën e tyre drejt strehimit në Evropë. Njëri nga këta është edhe Aboud Shalhoub, i cili është larguar nga vendlindja e tij, për shkak të konfliktit shkatërrues në Siri. Dokumentari “The Journey” i prezantuar në edi-
Filmbërësi e ndoqi atë në çdo hap gjatë filmimeve. Pas mbërritjes në Athinë, Aboud pret për javë të tëra vëllain e tij. Tinëzisht kalon kufirin me Maqedoninë duke shmangur, trenin pasi që nëse do të ishin kapur, do t’i kthenin në Greqi. Taksitë dhe veturat ishin të pasigurta gjithashtu. Mënyra e vetme ishte të ecnin në këmbë. “Ishte e vështirë të filmohej sepse e dini situatën me refugjatët në Maqedoni, Serbi. Ishte një kohë e vështirë, sepse doja të tregoja se sa refugjatët e
Hapet Muzeu i korrupsionit
S’ka më korrupsion në Kosovë, kanë mbetur vetëm artefaktet. E për këtë është hapur edhe Muzeu i Korrupsionit, në Prizren, që ka konotacion sarkastik. Aty po ekspozohen artefakte të cilat pasqyrojnë mënyrat korruptive të jetesës. Muzeu ka për qëllim vetëdijesimin e qytetarët rreth mënyrave të korrupsionit, në kohën kur ky fenomen është shpërndarë në shumë fusha dhe po lë pasoja në jetën e qytetarëve të Kosovës. Aty, thuhet se dikur në Kosovë kishte diploma pa mësim, regjistrim në çerdhe pa rend, dhe të gjitha kryheshin në kafe.
Mijëra të diplomuar, kafet plot = punë pak, varfëri gjithkah. Tek keji në afërsi të Shadërvanit në Prizren, secili mund ta vizitojë atë, i cili është një bashkëpunim ky në mes të projektit Anti-Korrupsion të UNDP-së dhe DokuFest-it. Rozafa Maliqi nga DokuFest shpjegon se çfarë ka në këtë muze. “Aty mund të shihni se në Kosovë me para edhe shëndeti është ble: nuk ka pritur askush në rend, e barnat i kanë pranuar më herët. Ishin të privilegjuar. Ndërsa, qytetarët që nuk paguanin, bashkë me sëmundjet e
kishin të rëndë të lëviznin drejt Evropës”, thotë Cassel, duke e vlerësuar si johumane mënyrën se si vendet perëndimore janë përballë me krizën e refugjatëve, të cilët kryesisht mundohen të gjejnë një vend të sigurt për të jetuar. Aktualisht Cassel është duke jetuar në Athinë, por thotë se do të vazhdojë të ketë në fokus situatën aktuale në Lindjen e Mesme. “Por, do të doja të bëja diçka në Ballkan. Isha për dymbëdhjetë vjet në Lindjen e Mesme dhe për mua ka shumë paralele ndërmjet Lindjes së Mesme dhe Ballkanit. Jam shumë i interesuar të eksploroj këtë pjesë”, rrëfen gazetari i pavarur, Matthew Cassel, njëherësh edhe regjisor. Thotë se i ka pëlqyer programi i filmave në DokuFest. “Kam parë shumë filma të shkurtër dhe dokumentarë interesantë. Disa më pëlqyen dhe disa jo, por është normale në një festival filmi me kaq shumë projeksione. Prizreni është i mrekullueshëm”, tha Cassel. Nuk janë vetëm fëmijët e Shalhoub që pa babanë e tyre do të kërkonin një të ardhme të sigurt në vende të sigurta të perëndimit. Save the Children ka vlerësuar se nga të gjithë refugjatët që vijnë në Greqi këtë vit më shumë se një e treta kanë qenë fëmijë. Vitin e kaluar, 26 mijë fëmijë kishin mbërritur të pashoqëruar. Dhe në vetëm dy vitet e fundit, Europol ka raportuar mbi 10 mijë fëmijë të zhdukur. “The Journey” sidoqoftë është më tepër se një kronikë eksodi, prandaj duhet shikuar filmin për të gjetur përfundimin e rrëfimit për Shalhoub.
tyre, pritnin. Me qindra leje ndërtimi lëshoheshin ilegalisht për shumë ndërtime pa plan. Shumë zyrtarë ndërtonin pasuri marramendëse, ndërsa rrënonin jetëra të qytetarëve”, thotë ajo, duke treguar se krejt këto janë në mënyrë sarkastike. “Me mijëra tenderë të dyshimtë dhe të pa kualifikuar kalonin dhe nënshkruanin këtu. Me mijëra 5 Pare hynin në xhepat e shumë zyrtarëve, në dëm të qytetarëve. Me qindra raste korruptive flinin në dollapët e gjykatave. Rastet korruptive nuk gjykoheshin, por vetëm pasuroheshin. Me ndihmën e qytetarëve dhe presionin e tyre, të gjitha rastet korruptive u raportuan dhe u dënuan. Shoqëria u pastrua nga ky fenomen i shëmtuar”, thotë Maliqi. E shefi i UNDP-së, Andrew Rssell thotë se secili qytetarë mund të ndihmojë në luftimin e korrupsionit.Sipas tij gjithkund në botë ka rrezik nga korrupsioni dhe se kjo është njëra nga arsyet që ata punojnë me shoqërinë civile në luftimin e tij. “Ne punojmë edhe me partnerët tjerë për luftimin e korrupsionit. Ne besojmë që shoqëria civile dhe qytetarët kanë rol shumë më të madh për të luajtur në shoqëri në zvogëlimin e korrupsionit në Kosovë”, thotë ai. Muzeu, që është vendosur në qendër të Prizrenit, do të jetë i hapur çdo ditë prej sot e deri më 13 gusht nga ora 12:00 deri në 20:00. (Teuta Gashi)
3
CyanMagentaYellowBlack
cionin e XV-të të DokuFestit flet për sfidat e refugjatit sirian dhe përpjekjet e tij për t’u bashkuar me familjen e vet. Ai kishte lënë gruan dhe fëmijët pas, për të kërkuar punë në Turqi, në kohën kur edhe vetë regjisori Cassel po jetonte në Stamboll. Por është i pasuksesshëm në misionin për të cilin ishte nisur, aq sa i bllokohet edhe përpjekja për t’u kthyer pranë familjes. Shpresa e tij e vetme ishte kërkesa për azil në vendet e Evropës dhe të evakuojë familjen e tij nga Damasku.
FILMAT E REKOMANDUAR BROTHERS
20:00 KINO LUMI Aslaug Holm Norvegji - 2015 Dy vëllezër jetojnë në një shtëpi të vjetër në mes të Oslos. Lumi kalon afër shtëpisë së tyre. Një parajsë në qytetin e madh. FROM CREMONA TO CREMONA
14:00 SHTËPIA E KULTURËS Maria Averina Bullgari, Itali - 2016
Ivan është një njeri simpatik i ri, i cili punon në një fabrikë post-komuniste të violinave në Bullgari të quajtur Cremona. THE LAST RESORT
Foto: Amer Miftari
Mosreagimi qytetar lë korrupsionin të rritet dhe legalizohet
Ndonëse korrupsioni nuk ka ndonjë definicion të saktë shpjegimi, Lumir Abdixhiku, Smari McCarthy dhe Michael Chessum u munduan ta shpjegojnë përmes një paneli diskutimi të mbajtur në Prizren në kuadër të edicionit të 15-të në DokuFest. Të tre ndarazi theksuan se korrupsioni është i pranishëm në çdo vend të botës, madje edhe në ato më të zhvilluarat ekonomikisht.
“Është aq i pranishëm sa edhe ajri. Mund të shkoni në vendet më demokratike, më progresive dhe më të zhvilluara në botë dhe prapë do të gjeni njerëz në botë që bëjnë gjëra të këqija”, tha Smari McCarthy, i cili punon në organizatën joqeveritare “Mailpile” në Bosnje e Hercegovinë në projektin për krim të organizuar dhe raportimin mbi korrupsionin. Madje McCarthy thotë se ka aq shumë korrupsion saqë organizata e tij mund të jetë edhe 50 herë më e madhe dhe nuk mund të bëjë asgjë në këtë drejtim.
CyanMagentaYellowBlack
Lumir Abdixhiku, drejtor në Institutin Riinvest dhe njohës i çështjeve ekonomike, foli për korrupsionin në Kosovë. Tha, se gjithçka shkaktohet në prokurimin publik tek tenderët e mëdhenj.
18:00 SHTËPIA E KULTURËS Thanos Anastopoulos, Davide Del Degan Italy, Greece, France – 2016 Një film rreth kufijve, identiteteve dhe diskriminimit. Një tragjikomedi mbi natyrën njerëzore.
4
“Nëse bëjmë një krahasim të të gjithë vlerës ekonomike në Kosovë, korrupsioni për nga madhësia është pesë herë më shumë se sa investimet e jashtme që bëhen në Kosovë, ose pesë herë më i lartë se sa donacionet e huaja që vijnë në Kosovë, dhe pesë herë më i lartë nga paratë e diasporës që vijnë në Kosovë”, tha Abdixhiku. Fajin, ai po e hedh tek partitë politike që korrupsionin nuk po e shohin si objektiv për ta luftuar, por, si një konkurrencë për të pasur të drejtë në përfitimet nga korrupsioni. E një pjesë të fajit Abdixhiku, por edhe panelistët tjerë po e hedhin edhe tek qytetarët. Abdixhiku tha se votuesit dhe përkrahësit
e partive politike e shohin korrupsionin si mundësi e bastdhënies dhe në bazë të bastit të mirë fillojnë edhe punësimet familjare dhe kështu sipas tij bëhet pjesë e zakonshme. Krejt kjo deklaratë e Abdixhikut po vjen pas publikimit të fundit të përgjimeve telefonike që tregojnë ndërhyrjen e klaneve në institucionet e Kosovës. E, ndaj kësaj dosje siç e quan ai, janë qytetarët që po rrinë duarthatë. “Ky është sekret publik që po kuptohet prej disa përgjimeve dhe asnjë reagim. Çka s’kuptoj unë është mosreagimi qytetar. Një i ri 20 vjeçar në Kosovë sipas gjitha gjasave do ti kaloj të 20-at e tij pa asnjë vend pune. Ai i ka dëgjuar këto përgjime dhe prapë e sheh që po i vidhet e ardhmja dhe nuk reagon”, tha Abdixhiku. Ndërsa Mc Carthy e përmblodhi atë me një fjalë. “Ne themi se nuk ngrihemi nga shtrati nëse duhet të luftojmë për një çështje që ka të bëjë me korrupsionin prej miliard eurosh. Realiteti është i tillë”, tha McCarthy. Po si ja dalin të qëndrojnë në pushtet personat që tashmë dihet se janë të krimbur nga korrupsioni? Kjo ishte pyetja në të cilën u përgjigj Michael Chessum, panelisti tjetër në këtë tavolinë që kishte marrë rrugë nga Britania e Madhe për në DokuFest. “Ky problem është legalizuar në një farë mënyre”, tha Chessum duke marrë si shembull kryeministrin e vendit të tij David Cameron që me veprime të papërgjegjshme ka sjellë deri te situata mundësoi daljen e Britanisë së Madhe nga Bashkimi Evropian, ndërkohë që nga kjo situatë përfitime financiare kanë pasur vetëm njerëzit e afërt me te. Chessum në këtë panel diskutimi të rregullt në edicionin e 15-të të Dokufest-it, tha ndër të tjera se korrupsioni mund të ulet me lëvizjet e reja politike dhe digjitalizimin e ekonomisë. (Dardan Hoti)
FILMAT E REKOMANDUAR KIKI
16:00 KINO KLUBI
12:00 DOKUKINO Sara Jordenö SHBA, Suedi - 2016
Të korruptuarit investojnë në prodhimin e energjisë me thëngjill Derisa qytetarët të mos prodhojnë vet energji elektrike e edhe të arrijnë ta shesin atë, korrupsioni në këtë sektor vështirë se mund të ndalet. Kështu është thënë në një nga panelet e edicionit të XV të DokuFest, ku folësit kanë shprehur qëndrimet se qeveritë që vazhdojnë të investojnë në energji nga linjiti, e kanë për të keqpërdorur më lehtë dhe për të përfituar për vete. Aty u tha se vendet e Ballkanit perëndimor janë përballur me shumë sfida për të pasur energji të qëndrueshme dhe të përballueshme për qytetarët e vet. Një prej pengesave kryesore vazhdon të jetë korrupsioni, i cili është duke e mbajtur sektorin të paqëndrueshëm dhe të pazhvilluar. Haki Abazi nga Rockefeller Brothers Fund kur fletë për energjinë, thotë se është lajm i mirë që të gjitha shtetet e kanë nënshkruar marrëveshjen e Parisit (e arritur në dhjetor të vitit 2015 në Konferencën Globale të Klimës në Paris), por e keqja, sipas tij është se vendet e rajonit nënshkruajnë marrëveshje, por nuk i zbatojnë. “Energjia është bërë mënyrë perfide e krimit në rajon”, tha Abazi. Në panel ishin përfaqësues nga Kosova, Bosnja e Hercegovina, Shqipëria dhe nga Serbia. Mirko Popovic nga Serbia tha se problemi në rajon është që linjiti është i dobët dhe se tregu është i çintegruar, dhe sipas tij, shumë vende kanë vendosur të heqin dorë nga energjia e thëngjillit, për shkak të ndotjes së ambientit. “Investimet në rajon shkojnë në energji, thëngjill e korrupsion. Vendet e korrupsionit investojnë në përdorimin e thëngjillit dhe këmbëngulin në përdorimin e tij”, tha Popovic.
Ndërsa, Rinora Gojani nga KOSID në Kosovë tha se Qeveria e Kosovës nuk ka strategji të vlefshme energjetike, por në anën tjetër duan të investojnë në thëngjill. Ajo thekson se Kosova duhet të orientohet në energji alternative. “Kosova ka shumë pasuri të linjitit, nuk e dimë ende a është e mirë kjo apo jo. Banka Botërore e përkrah Qeverinë e Kosovës në përdorimin e thëngjillit, në anën tjetër OBSH ka dhënë rekomandime për ndryshme dhe kujdes të shtuar për shkak të sëmundjeve nga ajri i ndotur”, tha Gojani. Ajo vlerëson se institucionet nuk kanë vullnet për të ndryshuar qasjen, e sipas saj, kjo i bënë të dyshojnë se disa njerëz po e bëjnë për përfitime. E Gjergj Erebara nga BIRN-i në Shqipëri tha se vendi i tyre s’ka problem për shkak të energjisë me thëngjill, por ai tha se nuk është në rregull që vendi të varet 100% nga energjia e hidrocentraleve. Ai përmendi se si shteti i tij, ka borxh 100 milionë euro për një hidrocentral, i cili nuk prodhon ende energji e as afër nuk është procesi i tij për të prodhuar. Ndërsa Leila Bičakčić, drejtoreshë e organizatës CIN nga BiH, shpjegoi se shteti nga vjen ajo ka probleme edhe më të thella se kaq. “BiH është vend i varfër me papunësi të madhe, tek ne problem është Qeveria, e cila ka krijuar grupe për përfitimet e tyre. Ne kemi mundësi përveç energjisë nga linjiti, edhe mundësi të tjera, por ato nuk shfrytëzohen. Pra, në vendin tim ka kompani të rrezikshme, shteti merr para nga dikush që nuk është transparent”, tha ajo. (Teuta Gashi)
Një histori dhe pjekurisë, veprimit, ripërtëritjes dhe formës transformuese të artit që është vallëzimi voguing. MY GRANDMOTHER
20:00 DOKUKINO PLLATO Jurgen Agushi Shqipëri - 2015 Jeta e Valentina Buci, një ruse 77 vjeçare. Jeta e saj në Shqipëri në kohën e komunizmit. Ajo ia rrëfen jetën e saj nipit të saj.
I WAS A WINNER
22:00 DREAM CINEMA Jonas Odell Suedi - 2016 Varësia nga video lojërat është një problem në rritje që është theksuar në disa pjesë të mediave në vitet e fundit.
5
CyanMagentaYellowBlack
Foto: Somer Spat
RECENSIONE INT’L DOX
CAMERAPERSON Regjisori: Kirsten Johnson SHBA - 2016
E Mërkure 22:00 Kino Lumbardhi 102’
Regjisorja e dokumentarëve reflekton për punën dhe realitetin. Në fillim, ju pyesni veten se çka po kërkon Kirsten Johnson, regjisorja e dokumentarëve, me thurjen e gjithë këtyre ekstrakteve nga baza e filmave që ka xhiruar gjatë viteve. Pastaj diku përgjatë rrugës, pa u nxitur, e gjeni fillin, e zbuloni arsyen, e po ashtu edhe poezinë e saj. Nga vende përreth botës dhe SHBA-ve, imazhet e grumbulluara të Johnson mund të shfaqen si CV të prezantuara rastësisht. Ekstrakte nga vendet në trazira si Jemeni,
Liberia, Kabuli dhe Xhasperi, Teksasi, përzihen me pamje nga një palestër boksi në Kuinz, përkthyesi në gjuhën e shenjave Jacques Derrida në Manhattan, Ala një adoleshente shtatzënë në Huntsville. Dhe ja ku janë pamjet e nënës së saj, duke u shtrënguar në erë derisa bredh në territoret e njohura në një fugë të Alzheimerit. Zëri i Johnson mund të dëgjohet me raste qoftë duke folur me regjisorin e saj që nuk del në ekran ose duke gulçuar pa dashur; disa herë ajo shfaqet shpejtë në kamerë. Megjithatë gati tërësisht pa pasthirrma nga regjisorja, dalin
korrespondencat në mesin e imazheve. Johnson po mendon për përgjegjësitë që ka një regjisor dokumentarësh ndaj personazheve të saj. Duke dëgjuar dëshmitë nga të mbijetuarit e gjenocidit apo duke shikuar një bredhës boshnjak duke u hedhur rrezikshëm për një sëpatë, çfarë detyrash ka një mbikëqyrës? Johnson nuk ka për qëllim të marrë një përgjigje, por në vend të saj ajo na e shfaq se shqyrtimi i pyetjeve dhe parimet morale janë pjesë integrale e punës. (Marjorie Baumgarten, austinchronicle.com)
Ferdonija, tërësisht e vetme, rri vërdallë në shtëpinë e saj, përgatit ushqim dhe shikon seriale në televizor në të njëjtën kohë. Ajo e ka shikuar atë serial që nga episodi i parë. Bashkë me gatimin, kjo është njëra ndër aktivitetet e pakta që ajo i bën në shtëpi. Sytë e saj duken të lodhur por ajo mbetet e fortë në heshtjen e dhomës. Për më shumë, ajo ka qenë mjaft e fortë që ta përballojë për më shumë se 16 vjet pikëllimin e humbjes të bashkëshortit dhe katër djemve të saj.
Deri më sot më se 1 600 janë ende të zhdukur.
asociacion i nënave të Argjentinës fëmijët e të cilave ishin “zhdukur” gjatë diktaturës ushtarake, në mes të viteve 1976-1983”.
Lufta e vitit 1998-1999 në Kosovë ka vrarë më se 13 000 njerëz Shumica e tyre ishin shqiptarë Deri ën përfundim të luftës një numër prej rreth 4 500 njerëzish ishin të zhdukur.
Ky është momenti kur Ferdonija e politizon vuajtjen e saj, duke e lidhur me incidente të tjera famëkeqe që po ndodhin nëpër të gjithë botën në të cilat luftërat ngulmuese të nënave dolën të jenë akte politike të forta dhe simbolike të një vlere dhe ndikimi të madh. Një nga më të famshmet është The Mothers of the Plaza de Mayo një
National Shorts
FERDONIJA Regjisorët: Gazmend Bajri, Shkurte Dauti Kosovë – 2016
CyanMagentaYellowBlack
E Mërkure 20:00 DokuKino Pllato 30’
6
Ferdonija i bashkohet komemoracionit të personave të zhdukur në luftën e Kosovës që mbahet në sheshin kryesor të Prishtinës. Atje, një grumbull nënash kërkojnë tu kthehen djemtë e tyre. Komemoracioni është po ashtu një protestë kundër zyrtarëve, dhe kështu nënat stoike këndojnë me qetësi “Me terrorin, e me shtypësin/ne nënat nuk mund të durojmë!”
Në një OJQ të quajtur “Thirrjet e Nënave”, një nga anëtaret lexon historinë e ditës së pikëlluar e rrëqethëse kur policët serb ynë në shtëpinë e Ferdonijes. Trupat e dy djemve të saj u gjetën e u varrosën më 2005. Dy të tjerët si dhe burri i saj, janë akoma të zhdukur. Ajo shkon te varrezat e dëshmorëve dhe pastron varret simbolike të djemve të saj duke biseduar me ta: “Ju nuk jeni të humbur. Vetëm se trupat tuaj janë të zhdukur. Vetëm deri sa të gjenden”. (Çağdaş Çorbacıoğlu)
RECENSIONE Human Rights DOX
SONITA Regjisori: Rokhsareh Ghaemmaghami Iran, Gjermani, Zvicër – 2015
E Mërkure 22:00 Dokukino Pllato 90’ Protagonistja sipas të cilit emërohet filmi i regjisores Rokhsareh Ghaemmaghami është e huaj në një tokë të huaj në më shumë se një mënyrë. Jo vetëm që vajza 18 vjeçare është duke ikur nga talibanët afgan duke u përpjekur të gjejë rrugëdaljen e saj për në Iran, por Sonita në mënyrë të qartë ngrihet kundër ndrydhjes së imponuar në vajzat e reja, qoftë në Afganistan apo në atë që mendohet të jetë shtëpia e saj e re. Herët në dokumentar e zbulojmë që Sonita dëshiron të këndojë në mënyrë profesionale, edhe pse ajo ka jetuar në
një kulturë që i ndalon femrat të këndojnë. Edhe më radikale, adhuruesja e Rihannas vendos që për të shprehur atë që ka në zemër ajo ka nevojë të repojë. Nga kjo pikë e tutje, rrëfimi i filmit bëhet i parezistueshëm. Del në pah nëna e Sonitës, duke e urdhëruar atë të kthehet në shtëpi, t’i jap fund ëndrrës së saj të ndaluar, dhe të shitet për martesë. Në fund, Sonita e bën një udhëtim të frikshëm për në Afganistan, pro për një tjetër qëllim. Në fillim, ne nuk jemi të sigurt nëse Sonita ka një dhunti të veçantë për muzikë. Por kur ngritët tensioni, filmi
vërtetë ngjitet në qiell. Me sa duket me bashkëpunimin e Maghamit, Sonita sjell Bride for Sale, një video repi të shkëlqyer për vetën dhe ‘traditën që i shet si mall dhe i brutalizon gratë. Në mesin e aspekteve të tjera të dashura të filmit, është shumë interesante të shohësh një formë muzikore nga Jugu i Bronksit të përkthyer në një gjuhë në anën tjetër të botës, duke shprehur inatin pasionant të një adoleshenteje afgane.
View from the world
THE WANTED 18 Regjisorët: Amer Shomail, Paul Cowan Kanadë, Palestinë – 2014
Dokumentari “The Wanted 18” tregon aventurën e pabesueshme tronditëse të jetës së vërtetë të 18 gjedheve të arratisura që çuan qindra trupa izraelite dhe dy helikopterë në ndjekjen për tetë ditë në vitin 1980. Nën sundimin izraelit, palestinezët nuk mund të zhvillonin infrastrukturën e tyre apo të prodhonin ushqimin e tyre. “Të vetmen gjë që nuk e kontrollojnë është ajrin të cilin e marrim”, thotë Dr. Jad Ishaq, drejtor i Institutit për Kërkime të Aplikuara- Jerusalem. Si akt mosbindjeje, banorët e qytetit të Beit Sahour, një
lagje e krishterë e Betlehemit, importoi 18 lopë nga Izraeli për të filluar një kooperativë bulmeti. Duke mos pasur aspak përvojë në blegtori, qyteti e dërgoi studentin e universitetit Salim Jaber në Shtetet e Bashkuara për të mësuar se si milen lopët. Zyrtarët në fillim bënë një sy të verbër, duke menduar se lopët nuk do të prodhonin mjaft qumësht për të mbajtur një biznes. Por në prag të intifadës, ata ndjenë dëshirën e zjarrtë të shkatërrojnë mosbindjen qytetare. Guvernatori ushtarak urdhëroi profesorin e shkollës së mesme Jalal Oumsieh që t’i heq qafe gjedhet sepse “këto lopë janë të
rrezikshme për sigurinë e shtetit të Izraelit”, kujton ai. Gjedhet dhe biznesi i qumështores u fshehën të nesërmen, duke filluar kështu ndjekjen e lopëve. Regjisorët Paul Cowan dhe Amer Shomali sigurojnë një këshilltar ushtarak izraelit dhe një guvernator ushtarak izraelit për të pohuar këto pretendime. Duke shpërndarë dëshmi imagjinative me ri-dekretim, panele komike dhe Claymation, filmi luhet si një satirë absurde argëtuese. Disa nga lulëzimet më tekanjoze, si lopët e antropomorfizuara izraelite, kërcënojnë të shkatërrojnë historinë e tanishme në marrëzi.
7
CyanMagentaYellowBlack
E Mërkure 20:00 Kino Kalaja 75’
Media Sponsor
REPUBLIKA E KOSOVËS
MINISTRIA E KULTURËS, RINISË DHE SPORTIT
KOMUNA PRIZREN
IT Partner
Embassy of the Kingdom of the Netherlands Kosovo
AUSTRIAN EMBASSY
CyanMagentaYellowBlack
KOSOVO
printing house
8
DOKUNIGHTS E Mërkure 00:00 Andrra Marash / Wednesday 00:00 Andrra Marash
SUPER 700
After: TRUMAN
Andrrat janë muzikë e krijuar nga elektronika dhe tingujt analog që na flasin në këngët të cilave u jep zë këndimi magjik i Ibadet Ramadanit.
Jazz beats në një rrugë një-drejtimëshe nga Lagos në Londër, me një shtim ekskluziv në Prizren për vetëm këtë natë.
Dreams are music made of electronic and analog sounds speaking to us in songs voiced by enchanting singing of Ibadet Ramadani.
Jazz-influenced beats and basslines in a one-way trip from Lagos to London, with an exclusive extension to Prizren on this night only.
SUNSET STAGE @ KALAJA
10.08 E MËRKURË / WEDNESDAY
UJ PA GAZ CyanMagentaYellowBlack
Set downtempo e balearik drejt e nga Tirana mon amour / Downtempo balearic set from Tirana mon amour.
9
CyanMagentaYellowBlack
10
DokuFest do ta jetësoj kinemanë me energji solare
“Solar World Cinema” synon të zgjerojë bashkëpunimin e tyre edhe me festivalin DokuFest. Edhe pse në Kosovë përdorimi i energjisë solare nuk është shumë i përhapur drejtori ekzekutiv i DokuFestit, Eroll Bilbani u shpreh i entuziazmuar që vendi ynë do të bëhet pjesë e këtij rrjeti kaq të gjerë, duke e quajtur ide në një mënyrë shumë novative përmes kinemasë. “Qëllimi ynë është që ta përdorim filmin si mjet për ndryshime shoqërore. Më anë të këtij projekti ne synojmë që të ngjallim jetën kulturore në zona të ndryshme, rurale, dhe t’ia kthejmë publikut hapësirën publike”, tha Bilbani të martën gjatë konferencës së rregullt për shtyp. Bilibani bëri me dije se tashmë kanë siguruar një fugon për ta mundësuar teknikisht fillimin e këtij bashkëpunimi. “Publiku së shpejti do të ketë mundësinë të shikojë një film në vendet e bukura të Kosovës, mu aty ku s’ka menduar që një ditë do të mund të relaksohet dhe të kënaqet nga filma të përzgjedhur, duke shfrytëzuar energjinë solare. DokuFest do të zgjerohet dhe t’iu kujtojë qytetarëve se hapësira publike është e tyre”, thekson Bilbani. Në krah të tij në konferencë është paraqitur edhe themeluesja dhe drejtoresha ekzekutive e rrjetit Solar World Cinema, Maureen Prins. Ajo, tregoi se këtë
lloj kinemaja e kishte filluar qysh në vitin 2006 dhe tashmë ka krijuar rrjetin dhe synon ta pushtojë botën. “Kemi pesë partnerë në Amerikën Latine, së fundmi u zgjeruam edhe në Kroaci dhe Arizona të ShBA-së. Tani jemi duke punuar në një projekt të veçantë në Algjeri në një kamp të refugjatëve. Dhe jemi shumë të lumtur të fillojmë këtu në shtator. Ajo që është e mira e kësaj është se mund të sjellim filma që trajtojnë çështjet sociale, ashtu siç bënë DokuFest. Mund ta shfrytëzojmë filmin si mjet për ndryshime shoqërore. Mendoj se këtu është risi shfrytëzimi i energjisë solare për diçka të tillë dhe në këtë formë mund t’iu tregojmë njerëzve se kjo mund të funksionojë shumë mirë”, tha Prins. E përfitimet nga kjo lloj kinemaje mund të jenë të dyfishta si në aspektin kulturor por edhe të përçimit të mesazhit për mbrojtjen e planetit, që sipas Prins është një kombinim i mirë. Përveç këtij lajmi drejtori ekzekutiv i Dokufest-it, Eroll Bilbani foli edhe për ecurinë e festivalit. Ai, foli për panelet e mbajtura të hënën në mbrëmje duke i quajtur të shkëlqyera, për shkak të dyfishimit të numrit për këtë vit. Bilibani përmendi ligjëratën interesante mbi zërin të Deborah Stratman të zhvilluar në master klasë, por, edhe për grupin “La Fanfarria Del Capitan” i cili kishte ardhur nga Argjentina për të performuar në DokuNights. “Edhe koncerti i mbrëmshëm ishte i jashtëzakonshëm me shtatë performuesit nga Argjentina të cilët në skenë ishin të jashtëzakonshëm. Sa i përket programit
të filmave gjithçka ka shkuar shumë mirë”, tha Bilibani. Bilbani gjatë kësaj konference foli edhe për programin e ditës së martë teksa shprehu gëzimin për përmirësimin e kushteve atmosferike, që sipas tij mundëson edhe kthimin e aktiviteteve nën qiell të hapur në pikat e ndryshme të festivalit. (Dardan Hoti)
14:00
TALK
ANRI SALA Gjuha : Anglisht Hapur për publikun Vendi: Kino Klubi
17:00
PANEL
DEALING WITH THE PAST Gjuha : Anglisht Hapur për publikun Vendi: Hamam
17:00
PANEL
EVERYDAY REBELLION Gjuha : Anglisht Hapur për publikun Vendi: Lidhja e Prizrenit 11
CyanMagentaYellowBlack
Filma të pashikuar më parë dhe në vende të pazakonshme do të mund të shfaqen shumë shpejtë edhe në Kosovë. Me vetëm një fugon dhe duke gjetur një vend të përshtatshëm kjo do mundësohet përmes energjisë solare.
ENGLISH SECTION WHEN DOKUFEST COMES TO TOWN Prizren is the second largest city in Kosovo, but it really doesn’t feel big. Rather it has that small town, lived in, livable vibe. Prizren is like sipping a coffee slowly while chatting with friends on a calm, quiet Sunday. It’s a peaceful, charming place that can make a stranger feel welcome. I’ve had the opportunity to explore this city for the past year since joining the Peace Corps, an American organization that sends skilled volunteers to countries that request assistance. I moved to my permanent site last August to teach at one of the local primary schools. Since then, I’ve been learning about my community that I call home, and meeting the people here has been a fantastic experience. I also live with an Albanian family which has really allowed me to integrate while still holding on to my American roots. So being here for a year, I’ve seen a very lively Ramadan, a quiet, cold winter, and a budding spring and summer with the arrival of tourists and Kosovar diaspora. But nothing compares to when DokuFest comes to town and the city takes on a new form. It becomes alive with filmmakers and eager visitors from Kosova and around the world. After all, it is a world renowned film festival that is the biggest of it’s kind in the country. Ten venues in total for film screenings that range from documentaries to short films which are shown throughout the day and evening, and DokuNights which have local and international artists fill the air with rhythm and modern beats. There are workshops, master classes, and discussion panels for visitors to tap into some interesting topics which are centered around the main theme of corruption this year. There’s also a special event for children called DokuKids which has fun weeklong activities for children to explore their individuality and some of their interests, and also gives them a chance to think outside the box.
CyanMagentaYellowBlack
So how do you juggle wanting to view some of the film screenings, attend a couple workshops, and stay up late enough to go to the epic DokuNights? You stay up all night, this is what I recommend! Catch a couple hours sleep when the last stragglers from the after parties go home to their houses and hotels, and then you wake up for another packed day. You have only nine days to enjoy DokuFest at its fullest before you have to wait another year so you might as well see and do as much as you can! In between all the fun the festival provides, you can also enjoy what the city provides: a chill cafe and bar scene with amazing restaurants, all mostly concentrated in the old city center called Shadervan. So after seeing that emotionally raw documentary that you circled in your program, stop by the DokuFest stall by the fountain, get yourself a cool graphic t-shirt or canvas bag, and sit yourself down for a nice macchiato and watch the crowds go by. Wendy Robinson
12
Foto: Somer Spat
Dokukids, a great environment for children
DokuFest aims to include people of all ages in its festival activities, and this year is no different. DokuKids is a great series of workshops and activities held in Loyola Primary School, for kids of all ages and even from around the world. It provides the parents with a bit of respite, and keeps the children occupied in a fun and educational way.
I spoke to Linda Llulla, one of the coordinators of DokuKids and she told me all about the idea and the experience. DokuKids started years ago and she explained “we wanted to give the chance to kids to have fun during DokuFest, to make something creative”. The kids definitely seemed to be having fun from the looks of it. Walking into the building you immediately can hear the laughter and shouts of excitement. The programme started with “these workshops for kids, like drawing, watching films, ballet…everything that kids would like to do during their summer holidays”. Through all the different workshops, around 150 kids come to DokuKids every year. This is quite a big number so naturally they have a lot of volunteers, “some from abroad, like the US or Europe” and all seem incredibly enthusiastic. There’s a great atmosphere in the room, with volunteers really getting involved. Workshops they’re currently holding include ‘I Am A Superhero’ which runs for the whole festival. It’s aimed at young kids and helps
them to “develop an Alter” and to “discover the relationship between their real self and their alternative personality”. It’s a great way for kids to learn about themselves in a playful way and think about both their strengths and weaknesses. Workshops for slightly older kids include the ‘Butterflies, Fireflies and Ballerina Boxes Ballet’ and ‘Paths’. The first teaches them different ballet choreographies as well as teamwork, and their final performance is in front of an audience at the Lumbardhi cinema. The latter brings in Polish animation filmmaker Eva Smyk for a workshop to create and shoot animated shorts using cut out shapes. Lastly there’s the ‘Neon’ workshop, which is only two days but gives the kids “the chance to draw and paint their faces with body paint”, as well as create neon paintings and balloons shapes. The kids come not just from Prizren or Kosovo, but all around the world. Many parents visiting Prizren put their children in these workshops and it’s a great experience. The children can learn not just from the workshops they’re doing, but also from the other kids participating. It embodies the idea of Dokufest with it’s mixing of cultures and provides a great environment for children to play, learn and open their minds to themselves and the world. (Ashwin Tharoor)
Foto: Tughan Anit
Shorts TV brings to DokuFest shorts that were nominated for Oscar’s
DD: Can you give us a description what is Shorts TV? Christopher Tidman: Shorts TV is the global home to short film. Professionally produced films under 40 minutes (average 1215). Available across the USA and Europe, the channel brings audiences captivating contemporary short form content across six continents. Shorts TV is an unique proposition. There is no other channel like this in the world. Shorts TV is where stories come to life. DD: Having the rights to distribute Live action shorts and short animations nominated for Oscar, it is obvious that Kosovo filmmakers have a great interest to cooperate with Shorts TV. What is your opinion is there a space for mutual cooperation? CT: We are delighted to be having our Kosovo premiere of the Oscar shorts program at
DokuFest. This is a great festival and we definitely see ourselves making this a yearly event with the festival. DD: In this matter, is this the first official cooperation of Shorts TV with DokuFest? And is there a space to continue the cooperation in following years? CT: Of course, as long as the festival wants to keep programming them, we would love to keep bringing them back every year. DD: Shorts TV will be present this year at DokuFest with its representative as jury member, but also there will be a panel discussion. What is your knowledge about the film production in Kosovo? CT: To be honest, this is exactly why we`re interested in attending this year. ‘SHOK’ came out of Kosovo and with Daniel Mulloy now spending a lot of time there and shooting his new film `HOME` there, I`m very interested to find out more about local production and to meet local filmmakers. DD: The short film SHOK was the first film from Kosovo to be nominated for Oscar. Is there an interest for its distribution? CT: We would have loved to take SHOK on for distribution, but it ended up with another
distributor. I`m here this time to get in early! DD: Can Shorts TV have an impact in increasing the possibilities that Kosovo films get nominations for Oscar? CT: I think we can certainly help, simply by having a platform to show films in Kosovo and editorial focused on the short film world. If we launch a channel in Kosovo, it will give local filmmakers access to short films beyond festivals and the internet. It allows them a space to learn from other filmmakers, to make contacts and to showcase their own films. This can only be a good thing, and while I`d love to say we have the magic formula for making Oscar films, this is all down to the pure talent of a filmmaker and a good vision or story, told well. DD: Will Shorts TV broadcast for Kosovo viewers through local cable platforms? CT: We certainly hope so and are meeting with local platforms while we`re here to explore possibilities. Oscar nominated shorts – live action will be screened on Thursday at 12:00 in Shtëpia e Kulturës. Oscar nominated shorts – animation will be screened on Thursday at 20:00 in Kino në Lum
13
CyanMagentaYellowBlack
For the first time and in association with Shorts TV, DokuFest will present all five live action as well as animated shorts that were nominated for Oscar’s in 2016, including Kosovo’s first ever entry ‘SHOK’. Christopher Tidman from Shorts TV unfolds the future plans for cooperation with DokuFest, as well as to find out more about local production and to meet local filmmakers.
REVIEWS INT’L DOX
CAMERAPERSON Director: Kirsten Johnson USA - 2016
Wednesday 22:00 Kino Lumbardhi 102’
Doc cinematographer reflects on work and reality. At first, you wonder what Kirsten Johnson, a documentary cinematographer, is after in stringing together all these clips from the scores of films she’s shot over the years. Then somewhere along the way, without being prompted, you find the thread, you discover her reason, and also her rhyme. From places around the world and the U.S., Johnson’s accumulated images can initially appear like a randomly presented curriculum vitae. Clips from international
trouble spots like Yemen, Liberia, Kabul, and Jasper, Texas, are mixed with footage from a boxing gym in Queens, semiotician Jacques Derrida in Manhattan, a pregnant teen in Huntsville, Ala. And there’s the footage of her mother, nearly buckling in the wind while roaming familiar territory in an Alzheimer’s fugue. Johnson’s voice can be occasionally heard either speaking with her director offscreen or letting loose an involuntary gasp; a couple of times she is glimpsed on camera. Yet largely free of interjections by the filmmaker, correspon-
dences among the images emerge. Johnson is thinking about the responsibilities a documentarian has to her subject. While hearing testimonies from genocide’s survivors or watching a little Bosnian toddler lurch perilously for an axe, what duties does an observer have? Johnson doesn’t purport to have the answers, but instead shows us that probing the questions and the morality is an integral part of the job.
Ferdonije joins the commemoration of missing people in Kosovo War that takes place in the main pedestrian street of Pristina. There, a crowd of mothers requests the return of their sons. The commemoration is also a protest against the officials, and so the stoic mothers calmly sing “Down with terror, out with oppressor/us, mothers cannot endure!”
during the military dictatorship, between 1976 to 1983”.
(Marjorie Baumgarten, austinchronicle.com)
National Shorts
FERDONIJA Directors: Gazmend Bajri, Shkurte Dauti Kosova – 2016
CyanMagentaYellowBlack
Wednesday 20:00 DokuKino Pllato 30’
Ferdonije, all alone, sits around in her house, prepares food and watches soap operas on TV at the same time. She has been watching that series from the very first episode. Along with cooking, this is one of the few activities she does at home. Her eyes look fatigue but she remains strong in the silence of the room. What’s more, she has been strong enough to cope with the grief of the loss of her husband and her four sons for more than 16 years. The 1998-1999 war in Kosovo killed over 13 000 people Most of them were ethnic Albanians By the time war came to an end, an estimated 4 500 people were missing To this day, over 1 600 are still missing.
14
This is the moment when Ferdonije politicizes her sorrow, matching with other infamous incidents happening all around the world in which the insistent struggles of mothers turned out to be strong and symbolic political acts of great value and influence. One of the most famous one is The Mothers of the Plaza de Mayo “an association of Argentine mothers whose children were ‘dissappeared’
In an NGO called “Mothers Appeal”, one of the members reads the story of the sad and bloodcurdling day when Serbian policemen invaded Ferdonije’s house. Two of her sons’ bodies were found and buried in 2005. The other two, as well as her husband’s are still missing. She goes to the martyrs’ cemetery and cleans the symbolic grave of her sons while talking to them: “You are not lost. It’s just that your bodies are missing. Just until they are found.” (Çağdaş Çorbacıoğlu)
FILMAT E REKOMANDUAR KIKI
12:00 DOKUKINO
Foto: Brilant Pireva
The freedom to play with sound
Stratman, whose work is primarily about the conflicts between humanity and nature, has covered a plethora of subjects in her work. These range from freedom to expansionism, and from ghosts and comets to Chinese tightrope walkers. Pamela Cohn, a documentary filmmaker and writer for various film publications, referred to Stratman’s ‘particular graceful poetic ways’ of filmmaking. Along with answering questions put forward by Cohn, Stratman also showcased clips from her many short films. ‘These Blazeing Starrs!’ the first film which she showed, featured her trademark use of silence, and had a disjointed, dreamlike quality as she placed scientific and historical interpretations of comets adjacent to one another. In her film making, Stratman seeks to prompt the audience to ask ‘what is this’, in her eyes, any film that does this ‘is worthwhile’. ‘These Blazeing Starrs!’ certainly prompted this question, as its lack of overt description added to its mystery; further reinforcing Stratman’s message of the unpredictability and shrouded nature of ‘these meteoric ice-cored fireballs’. Stratman explained her views on the mercurial nature of sound in film. In her view, playing with sound can ‘expand or shrink worldview’. The amount of sound the director chooses to include controls the amount the audience is
An exciting coming of age story about agency, resilience and the transformative artform that is voguing. MY GRANDMOTHER
allowed to participate within the film. As Stratman said, a large amount of sound, of a city for example, would allow the audience greater knowledge of the film. In comparison, a small amount of sound decreases the amount of information available to the audience. This freedom to play with sound and soundtracks is, for Sratman, ‘one of the best things about being a film maker.’ She seeks to ‘subvert’ the ‘cadences which sound prepares us to expect’. The control she gains over the audience through her manipulation of the soundtrack allows her to predict ‘emotional shifts’ and then use this in the visual elements of her filmmaking. In her films, Stratman not only manipulates sound, but also visuals. She seeks to portray displacement, ‘culturally, temporally and politically’. One of her most successful films in addressing all three of these areas is ‘Kings of the Sky’, a documentary made in 2004 about the Uyghur tribe of tightrope walkers in the Xinjiang Province of China. The persecution, as Stratman explained, faced by the Uyghur from Chinese authorities leads to their displacement in Chinese culture. Meaning they not only walk the tightrope as a profession, but are also forced to walk tightropes between their identity as Chinese nationals and their place within the tribe. Stratman uses her work not only to draw attention to various subjects and to subvert the obvious expectations of the audience, but to also ‘delve into new ways of expressing the notions which obsess her’. Watching the selection of films at the masterclass, it was easy to see this search for originality of expression in her work. (Mrinmoyee Roy)
20:00 DOKUKINO PLLATO Jurgen Agushi Albania - 2015 Life of Valentina Buci, a 77 years old Russian woman. Her life in Albania at the communism time. She recounts her life to her grandson. I WAS A WINNER
22:00 DREAM CINEMA Jonas Odell Sweden - 2016 Video game dependency or addiction is a growing problem that has been highlighted in some parts of the media in recent years.
15
CyanMagentaYellowBlack
‘When you remove sound… you become conscious of yourself as a viewer in a cinema with a body’, said Deborah Stratman on the importance of silence in film. Speaking at a masterclass in the Kino Klubi, Stratman addressed the ways in which sound and visuals can both compliment themselves and juxtapose one another in films, as well as the new ways in which she attempts to use historical footage and subvert the expectations created by audiences.
Sara Jordenö USA, Sweden - 2016
CyanMagentaYellowBlack
GENERAL SPONSOR
16