DokuDaily 06 - DokuFest 2017

CyanMagentaYellowBlack

GAZETA ZYRTARE E DOKUFESTIT VITI XVI, E MËRKURË #6, 09 GUSHT 2017

DAIL Y

OFFICIAL DOKUFEST NEWSPAPER YEAR XVI, WEDNESDAY #6, 09 AUGUST 2017

ENGLISH SECTION -> PAGE 6 www.dokufest.com

Foto: Suer Celina

DOKUKINO

1200 EN LA BOCA / 25’

INTERNATIONAL DOX

69 MINUTES OF 86 DAYS / 71’

NORDIC SPECIAL 1400 SHAPESHIFTERS / 75’

1600 MAKALA / 96’

INTERNATIONAL DOX

18

00

VIEW FROM THE WORLD THE GRADUATION / 119’

INTERNATIONAL SHORTS (P. 4) GOOD LUCK ORLO / 14’ A GENTLE NIGHT / 15’ YOU ARE SEEING THINGS / 17’ LES MISERABLES / 16’ THE BEST FIREWORKS EVER / 30’

NSDN@DOKUFEST: AMDOCS THE SURROUNDING GAME / 97’ SICVIC / 6’

FUTURE IS SONIC: FILMS ON MUSIC BALKAN DOX

SHTËPIA E KULTURËS NATIONAL STACION / 5’ QYTETI I MUREVE / 22’ HEAVEN HAS BEEN FOOLED / 13’ RECOLLECTION / 40’

BALKAN DOX ONI SAMO DOLAZE I ODLAZE / 20 THE ROAD MOVIE / 67’

BALKAN DOX HOMES / 53’ MY OWN PRIVATE WAR / 57’

HUMAN RIGHTS DOX

KINO KLUB AMA-SAN / 112’

MASTER CLASS VINCENT MOON & PRISCILLA TELMON

SHORT MATTERS! THE GOODBYE / 15’ A MAN RETURNED / 30’ THE FULLNESS OF TIME (ROMANCE) / 14’ SMALL TALK / 21’ EDMOND / 9’

SHORT MATTERS!

WEST OF THE JORDAN RIVER (FIELD DIARY REVISITED) / 84’

IN THE DISTANCE / 7’ WE ALL LOVE THE SEA SHORE / 17’ SHOOTING STAR / 28’ 9 DAYS - FROM MY WINDOW IN ALEPPO / 13’ LIMBO / 30’

DOKUKINO

BAHÇE

KINO N’LUM

DREAM CINEMA

2200 DUSK CHORUS - BASED ON FRAGMENTS OF EXTINCTION / 68’ GREEN DOX

THE WOMAN AND THE GLACIER / 57’

INTERNATIONAL DOX BALLOONFEST / 6’ TASTE OF CEMENT / 85’

VIEW FROM THE WORLD COMMUNION / 72’

BALKAN DOX GORA / 78’

FUTURE MY LOVE FUTURE MY LOVE / 93’

VR CINEMA GJIRAFAVIDEO VR EXPERIENCE CHASING CORAL: THE VR EXPERIENCE / 6’ NOTES ON BLINDNESS: INTO DARKNESS VR / 25’ A HISTORY OF CUBAN DANCE VR / 6’

NEWSREEL 63 / 38’ PEJZAŽI RATA, PEJZAŽI MIRA / 49’

NORDIC SPECIAL

09.08 – E MËRKURË / WEDNESDAY

GREEN DOX

TONY CONRAD: COMPLETELY IN THE PRESENT / 96’

2000 THE OTHER SIDE OF HOPE / 98’

16

LUMBARDHI

FUTURE MY LOVE DELICATE BALANCE / 81’

FAKE IT SO REAL ALL THE CITIES OF THE NORTH / 100’

1200 - 2200

HAMAM PANEL DISCUSSION REGIONAL FILM DEVELOPMENT: NORDIC MODEL WHAT CAN BALKAN REGION LEARN FROM NORDIC MODEL?

1700

ANDRRA STAGE DOKUNIGHTS MARCUS HENRIKSSON (MINILOGUE) SAMULI KEMPPI PANDA x MOODULAR

KINO PLATO VIEW FROM THE WORLD BRIMSTONE & GLORY / 67’

NATIONAL SANS LE KOSOVO / 21’ ETHNOPHOBIA / 14’ THE REMIGRANT / 18’ ATA / 27’

2400

KINO N’KALA FUTURE IS SONIC: FILMS ON MUSIC LIBERATION DAY / 98’

NSDN@DOKUFEST: DOCSMX BATH OF LIFE / 67’ THE UNDERGROUND TRAVELLER / 16’

20 00

2200

17

9 GUSHT 2017 DOKUDAILY #6 33

CyanMagentaYellowBlack

FILMI SI MJET PËR BALLAFAQIMIN ME TË KALUARËN

ngadalshëm dhe pajtohemi që nuk po e shohim ndryshimin që duam, por nëse nuk bëjmë asgjë do të mbetet situata e njëjtë”, është shprehur filmbërësja Lidija Zelovic.

Informata të drejta dhe të pashtrembëruara është munduar ti ofrojë publikut edhe filmbërësi nga Serbia Ognjen Glavonic.

Me filmin e tij rreth krimeve të kryera në luftën e fundit në Kosovë, Glavonic thotë se ka tentuar të tregojë të vërtetën duke mos shmangur marrjen e përgjegjësisë dhe duke mos u përpjekur të gjej ndonjë version tjetër.

“Ne mund ti krijojmë këto gjëra nëpër festivale apo vende të vogla. Por mirë do të ishte që kjo farë të rritet dhe të ketë kuptim. Të bëhet e fuqishme dhe e gjatë, të mos mohohet por të jetë e dukshme.

Mënyrë e vetme është që kjo të shfaqet në shkolla para gjeneratave të reja dhe në televizione. Gjëja kryesore është që të arrihet tek njerëzit që nuk duan ta shohin, atë që duam që ta shohin”, theksoi Galovic.

Foto: Somer Spat

Ognjen Glavonic nga Serbia, Lidija Zelovic nga Bosnja e Hercegovina dhe Dea Gjinovci nga Kosova, janë tre filmbërësit që tentuan të japin përgjigje se cila është fuqia e filmit dhe mediave faktike në kontekstualizimin e problemit, në lidhje me të kaluarën e trazuar dhe për t’iu përgjigjur nevojës për normalizim, tolerancë dhe respekt. Në një panel diskutimi të organizuar në DokuFest, me temë “Ballafaqimi me të kaluarën – Filmi në edukim” tre filmbërësit paraqitën qëndrimin se filmat kanë ndikim, por po ashtu

pranuan se nuk janë të kënaqur edhe aq me rezultatet. Megjithëkëtë sipas tyre në vend të dorëzimit “më mirë është që të ketë rezultate të vogla”.

Drejtori ekzekutiv i DokuFest, Eroll Bilibani duke hapur diskutimin ka theksuar si ky organizim është duke u munduar ta zgjeroj këtë program, duke inkurajuar autorët që vijnë nga rajoni që të bëjnë më shumë filma dhe të adresojnë pasojat e konfliktit përmes punës së tyre.

Në kuadër të diskutimeve u tha që porositë e këtyre filmave do të kishin ndikim nëse ato fillojnë e prezantohen nëpër shkolla, para nxënësve. Kësisoj sipas panelistevë ofrohen edhe fakte e informata shtesë përtej librave shkollorë që nganjëherë përmbajnë edhe gjuhë të urrejtjes.

“Kjo është ajo çka po përpiqemi të bëjmë.

Po themi se filmbërësit mund ta bëjnë një hap. Por, dikush tjetër mund ta bëjë hapin tjetër në mënyrë që mos të ecim së prapthi. Duhet të ketë hapa, ani që janë të

Gjithashtu është theksuar se komuniteti artistik dhe aktivistët kulturorë nga rajoni kanë qenë një hap përpara në trajtimin e traumave të konflikteve të viteve të nëntëdhjeta të shekullit të kaluar, dhe kjo për arsye se arti ka potencialin më të madh për nxitjen e ndjeshmërisë, mirëkuptimit dhe pranimit të vuajtjeve të të tjerëve. Një ngjarje të tillë e ka transmetuar përmes filmit të saj edhe filmbërësja Dea Gjinovci, e cila ka lindur dhe është rritur në Zvicër. Ajo sjellë rrëfimin e babait të saj kur ai ishte detyruar të migrojë nga Kosova për shkak të rrethanave politike. “Të kalosh nëpër një histori personale për të sqaruar problemet që kemi në shoqëri është shumë e dobishme edhe për fëmijët, dhe kjo mund të bëhet përmes filmit”, ka thënë Gjinovci.

MARUBI SJELLË NDRYSHIMIN NË PRIZREN alizuar në bashkëpunim me Muzeun e Amsterdamit. Ai thekson edhe programin tjetër rreth arkivimit të imazheve, për transformimin e negativëve.

Foto: Amer Miftari

Programi i fotografisë DokuPhoto në këtë edicion të DokuFestit shënohet përmes një bashkëpunimi me Muzeun Kombëtar të Fotografisë “Marubi” në Shkodër. Një përzgjedhje e fotografive të kuruara nga koleksioni i gjerë i muzeut prej 500 mijë negativëve, që përfaqëson tre breza fotografësh, po paraqiten përmes aktiviteteve të ndryshme të organizuara përgjatë festivalit.

Në kuadër të DokuPhotos është mbajtur një ligjëratë me drejtorin e muzeut “Marubi”, teksa ka edhe punëtori dhe ekspozitë street art në hapësirat e qytetit, sikurse dhe një punëtori për fanzine e ekspozitë video-mapping, që sjellin për herë të parë në Prizren një shikim unik të këtij koleksionit fantastik.

34 DOKUDAILY #6 9 GUSHT 2017

Në një dialog mes trashëgimisë kulturore të së shkuarës dhe Muzeut të ri të Fotografisë “Marubi”, drejtori i këtij institucioni Luçjan Bedeni ka prezantuar projektet më të reja të një “Muzeu që ndryshon një qytet”.

“Kalendari vjetor i ekspozitave prezanton katër ekspozita të përkohshme dhe dy ekspozita të përmasave të mëdha dhe dy ekspozita të tjera që muzeu ynë i bënë në bashkëpunim me muzetë e tjera”, thotë Bedeni, duke përmendur edhe projektet me karakter edukativ, të cilat konsistojnë në guida të ndryshme e laboratore, takime, bashkëpunime, trajnime por edhe “momentin kur muzeu takon komunitetin”.

Derisa në ekran shfaqej njëri prej imazheve nga ekspozita “Marubi Dinasty”, Bedeni tregon se kjo ekspozitë është re-

“Ato janë filma, xhame, e shumëçka tjetër që qëndrojnë nëpër kutitë që fotografët i kanë ruajtur. Shumë njerëz mund të bëjnë pyetjen se çfarë do të ndodhë në momentin kur gjithë këto xhama do të transformohen në kutitë e reja e çfarë do të ndodhë me të vjetrat që kanë një rëndësi shumë të madhe.

Kështu të gjitha këto kuti, patjetër që do t’i nënshtrohen një procesi duke qëndruar në një pjesë të’ Marubit’, ndërsa fotografitë do të futen në zarfe të reja. Arkivi i Marubit që është një pasuri e virgjër vetëm 9 për qind e digjitalizuar kërkon një ruajtje të madhe të këtyre artefakteve. Ky proces do të zgjatë besoj diku rreth dy vite, sepse arkivi është shumë i madh, ku kemi edhe 500 fotografi në xham, mikrofilm dhe planfilm”, shpjegon tutje Bedeni.

Ky muze ka poashtu edhe një uebfaqe, e cila po ashtu konsiderohet si një arkiv i hapur online për publikun.

“Dy rrugët e Idromenos” që i përkasin Kolë Idromeno e që është kuruar nga Adrian Paci, është një tjetër ekspozitë që ka zënë vend në këtë muze. Përmes këtij projekti realizohen punëtori të ndryshme me grupmosha të fëmijëve dhe konsiderohet si një program edukativ.

Muzeu ka edhe programin e bisedave, ku për secilën ekspozitë është kuratori ai që një ditë pas hapjes së saj mbanë një diskutim me audiencën.

Muzeu ka dhe një hapësirë të veçantë që i kushtohet artistëve dhe kuratorëve të rinj.

Bedeni pohon se muzeu “Marubi” ka qenë i nominuar edhe për Çmimin Evropian të Muzeut të Vitit, ku Marubi është përfshirë në listë si ndër 46 muzetë më të mira të Evropës.

Rudolf Schafer është njëri prej atyre që ka ekspozuar në Muzeun “Marubi”. Është një historian dhe fotograf i vjetër, e po ashtu edhe profesor i gazetarisë në Universitetin Hale të Gjermanisë.

E kur Bedeni foli për krejt këto arkiva, nuk harroi të përmend edhe njërin prej arkivave më të rëndësishme që ka muzeu, “printet origjinale të Marubëve të vjetër që rëndomtë tregojnë gjendjen e familjeve të Shkodrës”.

Ndërkohë aty ka edhe një koleksion të fotografive të manipuluara.

“Ato janë manipulimet më të vjetra të historisë botërore të fotografisë. Manipulimi nuk është vetëm propaganda politike por edhe manipulim si lloj satire, humori dhe deri këto manipulimet që shohim tani me fantazmat”, theksoi Bedeni.

E një tjetër proces i rëndësishëm për muzeun që do të fillojë në muajt në vijim do të jetë përpjekja për ta përfshirë atë në UNESCO. Arkiva e fotografive të Marubi kap dhe dokumenton ngjarje nga historia e trazuar e Shqipërisë (1856-1959) dhe përfshinë fotografi mahnitëse të ngjarjeve të ndryshme publike, ritualeve shoqërore, kryengritjeve në malësi që mbulojnë pikëpamje historike, sociologjike, kulturore dhe antropologjike.

CyanMagentaYellowBlack

KUPTIMI I KOSOVËS PËRMES SYVE TË BABAIT

Foto: Amer Miftari

Dea Gjinovci që jeton ndërmjet Parisit, Londrës dhe Prishtinës ka debutuar me filmin e saj të parë. Ajo ka marrë udhën me babanë, për të ripërshkuar emigrimin e tij si një refugjat 19 vjeçar nga Kosova në vitin 1968, dhe si rezultat ka krijuar filmin me titull “Sans le Kosovo”. “Meqë babai im është nga Kosova duhej të kthehesha përmes tij dhe ta kuptoja vërtetë Kosovën përmes syve të tij”, ka thënë ajo. Në një intervistë për DokuDaily ajo flet rreth filmit të saj, që shfaqet në edicionin e sivjetmë të DokuFestit.

është e panjohur për gjeneratat e reja. Aktivistët e hershëm të vitit 1968 ose është dashur që të ikin nga vendi, apo të fshihen sepse kërkoheshin nga policia. Ka qenë lëvizja e madhe studentore e vitit 1968 që më vonë ka ndikuar statusin e Kosovës, pasi në vitin 1974 bëhet krahinë autonome.

Pra ndjehesha sikur po ritregoja historinë e pavarësisë së Kosovës. Në njëfarë mënyre i harrojmë këta studentë të hershëm, që po luftonin për kauzën e tyre dhe qëllimi i vetëm i tyre ishte që të kenë më shumë liri dhe të gjitha të drejtat elementare.

Filmi paraqet rrëfimin e babait të juaj. Pse?

Në filmin tuaj keni përdorë fotografi dhe xhirime arkivore. Sa e vështirë ishte gjetja dhe përdorimi i tyre?

Kam ardhur në Kosovë për herë të parë në vitin e kaluar, për dy muaj, me idenë që dëshiroja ta bëja një film për Kosovën si dhe kujtimet e të kaluarës. Kam kaluar shumë kohë me anëtarët e familjes, të cilët më parë nuk i kisha takuar dhe e pashë se fillova ti njihja ata dhe vendin më mirë, por kishte diçka që mungonte. Dhe meqë babai im është nga Kosova duhej të kthehesha përmes tij dhe ta kuptoja vërtetë Kosovën përmes syve të tij. Kjo është arsyeja përse vendosa ta bëj këtë film, sepse dëshiroja ta ripërshkoja të kaluarën e tij, për të parë se cili ishte ndikimi i largimit nga shtëpia në moshë të re duke mos u kthyer për më shumë se 30 vjet, dhe si kjo ka ndikuar në marrëdhënien time me Kosovën.

Duke treguar historinë e babait tënd, a e ke ndjenjën se ke treguar historinë e gjeneratës së tij?

Absolutisht. Historia e tij në njëfarë mënyre

Ishte goxha e vështirë gjetja e këtyre materialeve. Kam shkuar në qendra të ndryshme për arkiv, në TV stacione të ndryshme, kam kërkuar online, etj. Nuk kam dashur që të mbështetem vetëm në xhirime arkivore, por sipas meje ishte kontekstualizim për shikuesit, që të kuptojnë se çka ishte Jugosllavia. Me xhirime arkivore është mjaft universale, pra krijon këtë temë universale, dhe njerëzit mund të ndërlidhen goxha shumë. Kjo është arsyeja pse mendova se mund të plotësonte filmin tim, për të përshkruar të kaluarën.

Sa sfiduese ishte krijimi i një historie për babanë dhe për të mbajtur larg emocionet dhe subjektivitetin tuaj?

Ishte shumë sfiduese. Procesi i montimit ishte pjesa më e vështirë. Duke iu kthyer të gjitha intervistave që i kishim zhvil-

luar, të gjitha elementeve për të cilat fliste, dhe disi u deshtë që ta ndërtoja objektivitetin, sepse isha plotësisht e përfshirë në histori dhe emocionalisht ishte shumë vështirë. Por thjeshtë duhej ta gjeja tregimin që njerëzit mund ta përcjellin, sepse është një film i shkurtër dhe vendosa që ta ndjekë komponentin emocional, duke përjetuar vërtetë udhëtimin së bashku, pasi që në fillim nuk merrja shumë nga ai, meqë nuk fliste hapur. Dhe në çdo hap të rrugës kishte më shumë e më shumë informata që më jepte për të kaluarën e tij, të cilat nuk i ka treguar më kurrë më parë. Pra edhe për mua ishte tërësisht e re, dhe derisa po montoja vendosa që të mbaj këtë në mend, atë lloj ndjesie që kisha kur i dëgjoja gjithë këto gjëra derisa po filmoja. Jam munduar që ti mbaj ato në film. Me gjasë gjëja më e vështirë është që të montosh xhirimet me anëtarët e familjes dhe të afërmit, sepse nuk mund të jesh objektiv me familjen tënde. Prandaj duhej që ta ndërtoja artificialisht një distancë të caktuar, për të bërë një film që i flet të gjithëve.

Duke e krijuar filmin a je afruar më shumë me babanë për të kuptuar të kaluarën e tij?

Jam shumë e afërt me babanë. Ai është 67 vjeç dhe ka pas gjëra për të cilat nuk kemi folur, të cilat i kanë shkaktuar dhimbje për shumë vjet. Mendoj se pas filmit e ka kuptuar se ka pas nevojë për një shpërthim emocional që e ka bërë marrëdhënien tonë më të fortë. Tani e kemi këtë lidhje më të thellë dhe ai mund të hapet për të kaluarën dhe të më lejojë brenda.

FILMA T E REKOMAND UAR YOU ARE SEEING THINGS

Bárbara Wagner, Benjamin de Búrca Brazil, 2017 Në errësirën e një klubi nate, frizeri Prock dhe zjarrfikësja Dayana e provojnë fatin e tyre si këngëtarë derisa e thurin drejtimin e tyre nga studio në skenë.

LUMBARDHI 14:00

THEY JUST COME AND GO

Boris Poljak Kroaci, 2016 Filmi zhvillohet në një plazh të njohur në Split në momentet e para të agimit. I tërë imazhi duket paksa sureal.

SHTËPIA E KULTURËS 14:00

MAKALA

A e ka shikuar ai filmin? Çfarë ka qenë reagimi i tij?

Në fillim nuk ka dashur ta shikojë. Dhe një ditë e detyrova që ta shikoj. Ishte vërtetë emocionale dhe atij i pëlqeu filmi. Çka ka vlerësuar më së shumti ka qenë fakti që kam arritur që ta realizoj me një objektivitet të caktuar. Filmi i ka sjellë atij shumë kujtime të ndryshme. Çfarë prisni nga shfaqja e filmit në DokuFest?

Jam vërtetë kureshtare për të parë reagimin e njerëzve, meqë ky është një film nga një person që vjen nga diaspora dhe flet për histori. Pyes veten se si do të reagojnë njerëzit dhe jam e interesuar për të marrë qëndrimet e tyre.

Emmanuel Gras Francë, 2017 Një i ri prej një fshati në Kongo shpreson t’i ofrojë familjes së tij një të ardhme më të mirë.

DOKUKINO 16:00

THE OTHER SIDE OF HOPE

Sans le Kosovo shfaqet të mërkurën, më 9 gusht, në ora 22:00, në Kino Plato.

Aki Kaurismäki Finlandë, Gjermani - 2017

GENERAL SPONSOR

Filmi përbëhet nga dy tregime. I pari ka të bëjë me Khaled, një refugjat i ri sirian që praktikisht ka humbur gjithë familjen e tij.

DOKUKINO 20:00

Gjeje programin e plotë në www.dokufest.com

9 GUSHT 2017 DOKUDAILY #6 35

CyanMagentaYellowBlack

RECENSIONE INTERNATIONAL SHORTS

A GENTLE NIGHT Regjisori: Qiu Yang Kinë / China, 2017

E Mërkurë 14:00 Lumbardhi 15’ Në vendet aziatike, ku madhësia e qyteteve dhe shoqërive i bëjnë të duken të vogla homologet e tyre në pjesë të tjera të botës, mungesa e dhembshurisë është ndjenja kryesore në vendet ku miliona njerëz e shkelin njëri tjetrin në qytete të mëdha. Indiferenca e njerëzve është më e dukshme kur ke të bësh me institucione lokale, qoftë ajo policia apo stafi i spitalit.

Personazhi kryesor një femër në filmin Gentle Night të Qiu Yang përjeton anën më të keqe të kësaj indiference. Vajza e saj 13 vjeçare nuk u kthye kurrë nga shkolla. Edhe pse incizimet e kamerës janë

të largëta, dhe personazhet janë të ftohta ndaj lajmit që fëmija është zhdukur, njeriu e ndjen shqetësimin emocional të nënës. Enterieret e ftohta, njerëzit e pa interesuar për telashin e saj theksohet pa muzikë në film, kompozime të palëvizshme, me dizajn minimal tingulli, të kujton filmat e Asghar Ferhadit. Sapo nëna e zbulon se një fëmijë i mbytur gjendet në afërsi, filmi merr shpejtësinë dhe ne turremi pothuajse bashkë me panikun frenetik në kërkim bashkë me të ëmën për të parë nëse fëmija i vdekur është i saji. Në skenën e fundit në spital, ku ajo ende përpiqet të zbulojë nëse fëmija i mbytur është vajza e saj, duke u pyetur me ftohësi nga mjeku, audienca detyrohet

të heq dorë bashkë me nënën që ajo mund të mos e zbulojë fatin e vajzës së saj. Filmi na lë në atë moment, duke menduar për një anë të botës që nuk brengoset, e cila mund të jetë më afër shtëpisë se sa e mendojmë.

pasforcuar të regjisorit, i cili ka për qëllim të na shpie në ekzistencën lozonjare të djemve, por duke mos e harruar kurrë të theksojë se pafajësia e tyre do bie nga aktet hakmarrëse të të rriturve.

Në një mënyrë, filmi na kujton se të jetuarit e momentit në peizazhe që të lënë pa frymë ia vlen, me që askush nuk e di, dhe posaçërisht në ambiente ku filmi ndodh, kur kjo hare do të ndërpritet papritmas nga një akt dhune.

Në këtë aspekt, filmi duhet të lavdërohet për natyrën e tij të dashur, fëmijërinë dhe mallkimin poetik të vendeve rurale të Shqipërisë.

Kjo foto e vetes dhe grupit portretizohet përmes dinamikave të një familje të vogël, të cilët së fundi kanë ardhur nga Austria në Kosovë, me sa duket me dëshirën e babait. Teksa jeta duket se shkon mirë, telashet po ziejnë në sipërfaqe, teksa djali është i dëshpëruar që të kthehet në Austri, dhe ai nuk ndjen se po përshtatet me jetën e tij të re në Kosovë. Tregimi vihet në lëvizje nga aktrimi i fuqishëm i të gjithë aktorëve, dhe posaçërisht Ilire Vinca, karakteri i ndrydhur i së cilës është të mbajë familjen bashkë, por gradualisht shpërbëhet në dëshpërim në pjesët e fundit të filmit të shkurtër.

I tërë kuadri i filmit ndodhë në dhomën e ndejës, e cila e detyron audiencën të analizojë thellësisht botën e brendshme të të gjithë karaktereve. Ekziston një ndjenjë konstante që diçka e tmerrshme do të lëshohet mbi familjen, nga dikush brenda rrethit. Motivimi i të birit për ta sfiduar vendimin e të atit e sjell tensionin në një ndalesë, teksa ai përfundimisht e zgjedh fatin dhe identitetin e tij, për më mirë apo më keq.

A Gentle Night është një kufizim filmik, duke e lënë mprehtësinë e gjuhës së trupit të një nëne të na udhëheqë në botën tonë të brendshme dhe emocionet. Zymtësia e pjesës së jashtme dhe ftohtësia e filmit e bënë tregimin e kësaj nëne shumë më të fuqishëm.

(Ariel Shaban)

NATIONAL

ATA Regjisori: Emiljo Leka Shqipëri / Albania, 2016

E Mërkurë 22:00 Kino Plato 27’ I xhiruar për bukuri me vende madhështore “Ata” nga Emiljo Leka ballafaqon jetën falas të dy të rinjve me jetën e vështirë në male të përjetuar nga prindërit e tyre. Situata pezmatohet më tej nga një pronar toke i cili e çon tregimin në një kthesë të gabuar por të pritshme.

Përfundimi sidoqoftë nuk është aq i rëndësishëm siç janë xhinglat vizuale dhe bredhjet e dy djemve të rinj.

Fuqia e filmit rri pikërisht në ambientin përreth, dhe rrëfimin e

(Ariel Shaban)

NATIONAL

THE REMIGRANT Regjisori: Matt Tyrnauer SHBA - 2016

E Mërkurë 22:00 Kino Plato 18’ Kosovarët ndajnë problemin e identitetit me shumë emigrantë përreth botës. Kërkimi i tyre për jetë më të mirë diku në Evropën Perëndimore i ka lënë gjeneratën e parë të imigrantëve me një nostalgji të fuqishme për atdheun.

Fëmijët e tyre i bartin pasojat e kësaj nostalgjie, duke mos qenë kurrë në gjendje të identifikohen me shokët e tyre në shtetin nikoqir, duke u bërë ndryshe dhe për këtë arsye të shmangur nga të rinjtë në Kosovë.

36 DOKUDAILY #6 9 GUSHT 2017

(Ariel Shaban)

CyanMagentaYellowBlack

DOKUNIGHTS ANDRRA STAGE 09.08 – E MËRKURË / WEDNESDAY 24:00

MARCUS HENRIKSSON (aka MINILOGUE)

SAMULI KEMPPI PANDA x MOODULAR Një ngjarje me dy figura kryesore të muzikës elektronike.

Marcus Heriksson do të sjell muzikë autentike elektronike të lidhur me natyrën, pa kufij ose kufizime, ndërsa shoku i tij nordik Samuli Kemppi do të na sjellë një përzierje të freskët të kohëve të kaluara dhe ditëve që do vijnë. Artistët vendas Panda dhe Moodular do ta hapin natën me performanca të hypnotic techno, të nxjerra nga themeli i tyre psikodelik.

FITUESI I DITËS SË MARTË: AGAN KOSUMI

HUMANS OF DOKUFEST

Vince Holcel & Libert Shkupolli – Life is beautiful and future is alive so “I see the future beautiful”. For me, future, I hope will be full of adventures. To look into the future, to hope in the future would be like to grasp a bit more of your life, to say yeah I can do other things. Actually it is to do what I want, to treat myself. Love is the key to everything. a key to life, love for you, love for others, the love you give and the love you receive. Hopefully people continue and spread more love. ”Freedom” (project by Nita Zeqiri)

Për ta shënuar prezencën 10 vjeçare të FujiFilm në Kosovë, Xharra Group dhe DokuFest fillojnë me lojën shpërblyese për foton e ditës në DokuFest.

Krejt çka duhet të bëni është të postoni një foto me atmosferë festivali në Prizren në Instagram me hashtagun #FujiFilm #DokuFest 2017 dhe fotografia më e mirë do të fitoj nga një aparat fotografik për çdo ditë!

9 GUSHT 2017 DOKUDAILY #6 37

CyanMagentaYellowBlack

THE FILM AS A MEAN TO DEAL WITH THE PAST

so that we do not walk backwards. There must be steps even if they are slow ones and we agree that we are not seeing the change we want to see, but if we do nothing, the same situation will remain,” said the filmmaker Lidija Zelovic.

The filmmaker from Serbia, Ognjen Glavonic, has been trying to provide the public right and undistorted information.

With his film about the crimes committed in the last war in Kosovo, Glavonic says that he has tried to tell the truth by not avoiding the responsibility and by not trying to find another version.

“We can create these things in festivals or small venues. But it would be better if this seed grows and makes sense. It should not be denied; it should become powerful, tall, and visible. The only way is to show it in schools in front of new generations and on television. The main thing is to reach the people who do not want to see what we want them to see,” Galovic said.

Foto: Somer Spat

Ognjen Glavonic from Serbia, Lidija Zelovic from Bosnia and Herzegovina, and Dea Gjinovci from Kosovo, are three filmmakers who tried to answer what is the power of film and factual media in contextualizing the problem in relation to the troubled past, and to respond to the need for normalization, tolerance and respect. In a panel discussion organized in DokuFest on the theme “Dealing with the Past - Film in Education”, three filmmakers presented the opinion that the films do

have an impact, but they also claimed that they are not satisfied with the results so far.

However, according to them instead of giving up, “it is better to have small results.”

Eroll Bilibani, the executive director of DokuFest pointed out how they’re trying to expand this program by encouraging authors from the region to make more films and address the consequences of conflict through their work.

During the panel discussion it was said that the messages of the films would have an impact if they would start to be presented in schools, in front of the students.

Thus, according to panelists they would be provided with additional facts and information beyond textbooks which sometimes contain hate speech and bias.

“That’s what we are trying to do. We are saying that filmmakers can take a step.

But someone else can take the next step

It was also stated that the artistic community and cultural activists from the region have made a step forward in dealing with the trauma of the conflicts of the nineties, and that art has the greatest potential for promoting empathy, understanding and accepting the sufferings of others. A similar story has been transmitted through the film of the filmmaker Dea Gjinovci, who was born and raised in Switzerland.

She brings her father’s story about how he was forced to migrate from Kosovo due to political circumstances and she noted, “It is very useful for children if we explain the problems we have in society through a personal story, and this can be done through the power of film,” Gjinovci said.

MARUBI BRINGS THE CHANGE IN PRIZREN

Foto: Amer Miftari

The collaboration with the Marubi National Museum of Photography in Shkodër, marks this edition of the photography feature DokuPhoto within DokuFest. A selection of photos curated from the museum’s extensive collection of 500.000 glass negatives, representing three generations of photographers, are presented through different locations throughout the festival.

The Program includes a lecture with the museum director, an open-air street art exhibition, a fanzine workshop and a video-mapping exhibition, bringing over a unique view of the fantastic collection for the first time in Prizren.

The director of this institution, Luçjan Bedeni, has presented the latest projects of a “Mu-

38 DOKUDAILY #6 9 GUSHT 2017

seum that Changes a Town”, in a dialogue between the cultural heritage of the past and the new Museum of Photography “Marubi”.

“The annual exhibition calendar presents four temporary exhibitions and two largescale exhibitions as well as two other exhibitions that our museum has made in collaboration with other museums,” says Bedeni, naming the educational projects, which consist of different guides and laboratories, meetings, collaborations, trainings but also “the moment when the museum meets the community”.

While on the screen appeared one of the images from the exhibition “Marubi Dinasty”, Bedeni showed that this exhibition

was realized in cooperation with the Amsterdam Museum. He also pointed out an additional program about image archiving, for the transformation of the negatives.

“There are films, glasses, and many more that stand in the boxes that the photographers have saved. Many people may wonder what will happen when all these glasses are transformed into new boxes and what will happen to older ones that are of great importance. So all these boxes will definitely be subject of a process by preservation at a part of ‘Marubi’, where photos will be put in new envelopes. Marubi’s archive, which is an untouched set with only 9 percent of it digitalized, requires a great deal of preservation of these artifacts. This process will last for about two years, because the archive is very large, where there are 500 photographs in glass, microfilm and planfilm, “explains Bedeni further.

This museum also has a website, which is considered an open online archive for the public.

“The two streets of Idromeno” that belong to Kolë Idromeno, which was curated by Adrian Paci, is another exhibition that took place in the museum. Various workshops with children are organized throughout this project, which is considered as an educational program.

Additionally the museum has a discussion program, where the curator holds a discussion with the audience a day after each exhibition is held. Furthermore the museum also has a special room dedicated for young artists and curators.

Bedeni also noted that the Marubi Museum was nominated for the European Museum of the Year award, where Marubi was included in the list as one of the 46 best European museums.

Rudolf Schafer is one of those who have exhibited at the Marubi Museum. He is an old historian and photographer, as well as a professor of journalism at the University of Hale, Germany.

When Bedeni was talking about all these archives, he did not forget to mention one of the most important archives of the museum, “the original prints of Marubis that commonly show the situation of the families of Shkodra”.

Not to be forgotten is also a collection of manipulated photographs.

“They are the oldest manipulations of the world history of photography. Manipulation is not just the political propaganda, but manipulation is a sort of satire, humor, or even recently we’ve seen manipulation go as far as creating the effect of portraying ghosts,” said Bedeni.

Another important process for the museum that will begin in the upcoming months will be the effort to include it in UNESCO. The Marubi photo collection captures and documents events from the turbulent history of Albania (1856-1959) and contains fascinating photographs of various public events and social rituals, covering a historical, sociological, cultural and anthropological as well as artistic point of view.

CyanMagentaYellowBlack

UNDERSTANDING KOSOVO THROUGH FATHER’S STORY

Recommended films YOU ARE SEEING THINGS

Bárbara Wagner, Benjamin de Búrca Brazil, 2017 In the darkness of a nightclub, hair- dresser Porck and firefighter Dayana try their luck as singers while plotting their course from studio to stage.

LUMBARDHI 14:00

THEY JUST COME AND GO

Foto: Amer Miftari

Dea Gjinovci is a first-time documentary filmmaker, living in between Paris, London and Prishtina. She took the road with her father, to retrace his exile as a 19-yearold refugee from Kosovo in 1968, and as a result she made the film “Sans le Kosovo”.

“Since my father is from Kosovo I had to go back through him and really understand Kosovo through his eyes”, she said.

In an interview with DokuDaily she talks about her film that screens at this edition of DokuFest.

The film brings the story of your father.

Why? I came to Kosovo for the first time last year, for two months, with the idea that I wanted to make a film about Kosovo and the memories of the past. I spent a lot of time with family members that I hadn’t met really before and I saw that I was getting to know them and country more, but there was something missing. And since my father is from Kosovo I had to go back through him and really understand Kosovo through his eyes. This is why I decided to make this film, because I wanted to retrace his past, to see what the impact of leaving home so early is and not going back for more than 30 years, and how it impacted my relationship to Kosovo.

By telling the story of your father, do you have a feeling that you told the story of his generation?

Absolutely. His story for the new generations is kind of unheard. The early activists from 1968 who had to either leave the country or stay hidden as they were wanted by the police. There was this huge students movement in 1968 that later impacted the status of Kosovo, as in 1974 it became an autonomous region. So I felt

like retelling the Kosovo’s history of independence. We kind of forget about these early students who were fighting for their cause and their only aim was to obtain freedom and all their basic rights.

In your film you used also some archival photos and footage. How difficult it was to find and use them?

It was quite difficult to find these materials.

I went to different centers for archives, to different TV stations, searched online, etc.

I didn’t want to rely only on archive footage, but for me it was a contextualization for the audience, to understand what Yugoslavia was. With archival footage it’s so universal, so it does create this universal theme, people can relate to archival footage quite a lot. This is why I thought it could complement my film, to describe the past.

How challenging was it to create a story about your father and to keep away your emotions and subjectivity?

It was very challenging. The editing process was the hardest part. Going back to all the interviews we had, all the different elements of what he was saying, and somehow I had to build this objectivity, because I was so completely involved in his story, and emotionally it was very hard. But I simply had to find a narrative that people could follow, because it’s a short film. I decided to follow the emotional component, like really living the trip together, as in the beginning I didn’t get much from him, as he wasn’t opening up. And every step of the way there was more and more information he gave to me about his past, that he hadn’t ever said before. So even for me it was completely new, and as I was editing I decided to

keep that in mind, that kind of first sensation that I had when I was hearing all these things, while I was filming. I tried to keep them in the film. Probably the hardest thing is to edit footage with your family and relatives, because you can’t be objective to your family. So I had to artificially build a certain distance to it, to make a film that relates to everyone.

By making this film did you get closer to your father and understand his past?

I have been very close with my father. He is 67 and there were things we didn’t talk about, things that pained him for so many years. I think after the film he realized he needed that emotional outburst, which made our relationship stronger. Now we have this deeper connection, and he can open up to me about the past and let me in.

Did he watch the film? What was his reaction?

At first he didn’t want to watch it. And one day I made him watch. It was really emotional, and he loved the film. What he appreciated the most was that I managed to do it with certain objectivity. The film brought him a lot of different memories.

Boris Poljak Croatia, 2016 The film takes place at famous beach in Split in the first moments of sunrise. The entire image seems a bit surreal.

SHTËPIA E KULTURËS 14:00

MAKALA

Emmanuel Gras France, 2017 A young man from a village in the Congo hopes to offer his family a better future.

DOKUKINO 16:00

What do you expect from the screening at DokuFest?

I’m really curious to see the reaction of people, as this is the film from someone from diaspora that talks about history. I wonder how people are going to react and I’m interested in getting the feedback.

THE OTHER SIDE OF HOPE

Sans le Kosovo screens Wednesday, August 9, 22:00, at Kino Plato.

Aki Kaurismäki Finland, Germany, 2017 The film consists of two stories. The first one is about Khaled, a young Syrian refugee who has lost virtually all of his family.

DOKUKINO 20:00 Nutzfahrzeuge

Find the full program at www.dokufest.com

9 GUSHT 2017 DOKUDAILY #6 39

CyanMagentaYellowBlack

OFFICIAL HOST

GENERAL SPONSOR

MINISTRIA E KULTURËS, RINISË DHE SPORTIT

Media Sponsor

MINISTRIA E TREGTISË MINISTRIA E DHE INDUSTRISË INTEGRIMIT EVROPIAN

ZYRA E PRESIDENTIT TË REPUBLIKËS SË KOSOVËS

SULQWLQJ KRXVH

40 DOKUDAILY #6 9 GUSHT 2017