CyanMagentaYellowBlack
DAIL Y
GAZETA ZYRTARE E DOKUFESTIT VITI XVI, E HËNË #3-4, 07 GUSHT 2017 OFFICIAL DOKUFEST NEWSPAPER YEAR XVI, MONDAY #3-4, 07 AUGUST 2017
ENGLISH SECTION -> PAGE 6 www.dokufest.com
Foto: Tughan Anit
DOKUKINO
1200 THE WAR SHOW / 100’
HUMAN RIGHTS DOX
DOX 1400 AINTERNATIONAL FAREWELL TO ALL THAT / 29’ DONKEYOTE / 86’
1600 ON THE ROAD / 112’
LUMBARDHI SHORT MATTERS! THE GOODBYE / 15’ A MAN RETURNED / 30’ THE FULLNESS OF TIME (ROMANCE) / 14’ SMALL TALK / 21’ EDMOND / 9’
INTERNATIONAL SHORTS (P. 2) 489 ANNES / 11’ HALF A MAN / 20’ MANIVALD / 14’ FAJR / 12’ THE WINDOW / 24’
SHTËPIA E KULTURËS REFLECTIONS ON SOVEREIGNTY LA TONSURE / 4’ BLOCUS 138 - INNU RESISTANCE / 7’ BLOODLAND / 4’ SNARE / 3’ THIS RIVER / 16’ REPERCUSSIONS / 4’
SIRMILIK / 11’ NIAGARA / 5’ THE RENAMING OF PKOLS / 4’ MIA’ / 8’ WAPAWEKKA / 16’
RETROSPECTIVE: TRAVIS WILKERSON SUPERIOR ELEGY / 22’ WKCR? / 70’
18
BALKAN DOX
BUFFET ŽELJEZARA / 61’
MARUBI X DOKUPHOTO A MUSEUM CAN CHANGE A CITY LECTURE WITH LUÇJAN BEDENI
FROZEN WAR / 11’ MUSEUM PIECE / 12’ THROWING STONES / 11’ B & B / 6’ PYRAMIDS / SKUNK / 17’ DIRTY PICTURES / 14’ SIX YEARS LATER / 9’
DAWSON CITY: FROZEN TIME / 120’
INTERNATIONAL DOX
NSDN@DOKUFEST: DOCSMX
BALKAN DOX STARS OF GAOMEGIU / 23’ VSAKA DOBRA ZGODBA JE LJUBEZENSKA ZGODBA / 71’
SHORT MATTERS!
IF ONLY THERE WERE PEACE / 30’ ALL THAT PASSES BY THROUGH A WINDOW THAT DOESN’T OPEN / 70’
BATH OF LIFE / 67’ THE UNDERGROUND TRAVELLER / 16’
IN THE DISTANCE / 7’ WE ALL LOVE THE SEA SHORE / 17’ SHOOTING STAR / 28’ 9 DAYS - FROM MY WINDOW IN ALEPPO / 13’ LIMBO / 30’
DOKUKINO
BAHÇE
KINO N’LUM
DREAM CINEMA
INTERNATIONAL DOX
2200 VOYAGE OF TIME: LIFE’S JOURNEY / 90’ FUTURE MY LOVE
BALKAN DOX ME DASHT’ ME DASHT’ ME DASHT’ / 90’
VR CINEMA GJIRAFAVIDEO VR EXPERIENCE
1200 - 2200
HAMAM PANEL DISCUSSION DEALING WITH THE PAST: FILMS IN EDUCATION
1700
ANDRRA STAGE
HOMES / 53’ MY OWN PRIVATE WAR / 57’
2000 EDITH + EDDIE / 29’ THE REAGAN SHOW / 74’
12
BALKAN DOX
CHASING CORAL: THE VR EXPERIENCE / 6’ NOTES ON BLINDNESS: INTO DARKNESS VR / 25’ A HISTORY OF CUBAN DANCE VR / 6’
FUTURE IS SONIC: FILMS ON MUSIC RETROSPECTIVE: JOHN SMITH (P. 2) VIEW FROM THE WORLD
00
07.08 – E HËNË / MONDAY
KINO KLUB
FUTURE MY LOVE BREXITANNIA / 80’
GREEN DOX
NORDIC SPECIAL
AMA-SAN / 112’
SHAPESHIFTERS / 75’
VIEW FROM THE WORLD RODNYE (CLOSE ENCOUNTERS) / 112’
FAKE IT SO REAL ALL THE CITIES OF THE NORTH / 100’
2400
DOKUNIGHTS BERNAYS PROPAGANDA ELEKTORATI INTELEKTUAL
KINO PLATO BALKAN DOX ŽIVOT OD MILIJUN DOLARA / 78’
NATIONAL FATALIST / 12’ LULET PLASTIKE / 28’ BON APETIT / 18’ MEETING / 25’
KINO N’KALA HUMAN RIGHTS DOX MOGADISHU SOLDIER / 84’
HUMAN RIGHTS DOX MAMA COLONEL / 72’
20 00
2200
13
7 GUSHT 2017 DOKUDAILY #3-4 33
CyanMagentaYellowBlack
TEMA E KËTIJ VITI, I THOTË TË GJITHA!
Teksa nisim kremtimin e 16 vjetorit të DokuFest-it, do të doja të përmblidhja punën tonë në mes të edicionit të vitit të shkuar të Festivalit tonë dhe hapjen e edicionit të 16të. DokuFest-i ka vazhduar të rritet përtej kremtimit vjetor të filmit që e duam të gjithë. Viti i shkuar i ka parë iniciativat e DokuFest-it si institucione kulturore; si në filmin edukativ ashtu edhe në rritjen e prodhimit vendor. Viti 2017 ka filluar më mirë se kurdoherë për DokuFest-in! Filmi i shkurtër HOME një produksion i përbashkët i DokuFest-it dhe bashkëpunëtorit të kamotshëm e mikut të ngushtë Daniel Mulloy, u bë produksioni i parë i Kosovës që fiton çmimin prestigjioz BAFTA për Filmin më të Mirë të Shkurtër Britanik. Suksesi i madh i HOME ishte përmendur edhe në mbledhjen e Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara si një shembull i ndërtimit të urave përmes kulturës. Është emblematikë e përkushtimit tonë që t’i adresojmë çështjet globale, si dhe vizioni i DokuFest-it që ta përdorë kulturën si ambasador kryesor për përfaqësimin e shtetit tonë në botë. Në një shkallë më të vogël, DokuFest-i ka prodhuar dokumentarë të shkurtër përmes Shkollës tonë të Filmit “Future is Here”. Filmat kanë udhëtuar anembanë botës, duke i sjellë tregimet e përvojave njerëzore të Kosovës para audiencave ku shteti ynë nuk është i mirënjohur. Arritjet e filmbërësve tonë të rinj të suksesshëm reflektohen në numrin rekord të aplikimeve që kemi marrë për edicionin e pestë të shkollës së filmit. Prej shumë aplikimeve, tetë të rinj nga Kosova, Shqipëria dhe Serbia janë zgjedhur të kalojnë sesionet e trajnimit intensiv përmes qendrës së DokuFest-it për prodhimin e do-
kumentarëve të udhëhequr nga profesionistët në terren – nga stuhitë e mendimeve dhe para-produksioni deri te fazat finale. Dhe përsëri, rezultatet kanë qenë përtej pritjeve tona më të papërmbajtura. Nga shqyrtimi i të shkuarave dhe të tashmeve personale dhe shoqërore, deri te eksplorimi i nënkulturave, diversiteti i këtyre tregimeve, si dhe ndjeshmëria e temave që këta talentë të rinj kanë mbuluar në filmat e tyre, na premton një tjetër koleksion të suksesshëm të filmave. Puna jonë në edukim përmes projektit tonë bajraktar “Schools and Documentary” ka marrë hov. Ne kemi filluar një iniciativë për të dizajnuar një qasje sistematike për të zhvilluar manuale metodologjike dhe udhërrëfyes të orëve për të mbështetur mësimdhënësit në shkolla publike për të arritur një gamë të gjerë të rezultateve të mësimit efektiv përmes përdorimit të filmit në klasë. Këta Udhërrëfyes për Filma dhe Manuale Metodologjike janë në dispozicion si burime falas për mësimdhënësit që ata t’i përdorin dhe tu japin studentëve mundësi që të lidhen në kuptimin e plotë të fjalës me mediumin e jashtëzakonshëm të filmit. Udhërrëfyesit përfshijnë aktivitete për klasën para dhe pas shfaqjes së filmit dhe ofrojnë një model fleksibil që mund të dizajnohet sipas nevojave shoqërore dhe akademike të një nxënësi dhe një mjedisi shkollor. Programi përdor Filmin dhe Median Faktike që inkurajojnë aktivizmin përmes video dokumentarëve të përvojave njerëzore. Si rezultat, një grup prej 15 adoleshentëve të cilët janë entuziastë të medieve sociale do ta ndjekin një kamp 3 ditor në DokuFestin e 16-të për të mësuar nga më të mirët për tema që radhiten nga “Dhënia e zërit njerëzve të zakonshëm me histori te jashtëzakonshme” deri te “ndërtimi i një rrëfimi”. Dhe kjo nuk është e tëra! Kinemaja jonë udhëtuese shkoi përtej kufijve të Kosovës dhe i ktheu sheshet publike të Tiranës në një kinema të hapur për pesë net të paharruara. Një bashkëpunim me vullnetarët e US Peace Corps dhe në veçanti me një nga vullnetarët e tyre të jashtëzakonshëm i caktuar në DokuFest, do ta çojë kinemanë udhëtuese në nivele të reja. Sigurisht, ëndrra jonë për të instaluar panele diellore mbi të, vazhdon akoma, dhe kjo është arsyeja që ne besojmë në të ardhmen. Tema e këtij vitit, i thotë të gjitha! Dua të ju uroj mirëseardhje në edicionin tonë të 16-të, dhe në familjen e DokuFest-it ku do ta kremtojmë kinemanë së bashku.
DOKUTECH ME STORIE TË MËDHA
Foto: Somer Spat
DokuTech ka hapur edicionin e katërt me radhë në kuadër të festivalit ndwrkombwtar të filmit dokumentar dhe të shkurtër DokuFest. Si herëve tjera, edhe në këtë edicion organizatorët janë kujdesur që të sjellin para publikut të këtij festivali, inovatorë që po thyejnë kufijtë dhe muret për të na zhvendosur të gjithë përpara. Për këto katër vite DokuTech ka sjellë më shumë se 60 ligjërues të cilët po ashtu po na ndihmojnë të kuptojmë më mirë procese komplekse që na e formojnë jetën tonë gjithnjë e më shpejt. Kushtrim Xhakli si drejtues i kësaj konference u shpreh mjaft i emocionuar qw DokuTech edhe kwtw vit ka sjellë emra nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës dhe vendet e tjera në botë. Emra këta që sipas Xhaklit kanë krijuar gjëra të mëdha, të cilat tashmë përdoren nga miliona njerëz në botë. Erik Koger ishte folësi i parë i këtij edicioni. Koger është themelues i ModCloth, një shitës inovativ online i modës dhe dekorit. Ai, me kompaninë e tij është i njohur për bashkëpunimin me komunitetin e saj global të klientëve femra. Eric shpreson që një ditë të ndryshojë përfundimisht mënyra se si moda dhe dekori janë zbuluar, zhvilluar dhe dorëzuar rreth globit. Ai tashmë është njohur nga të dy kompanitë Inc, BusinessWeek dhe Forbes si sipërmarrës i lartë nën 30 vjeç. Pasi që arriti ta zhvillojë kompaninë që udhëhiqte dhe ta bënte si njërën prej kompanive më të suksesshme. “Pas ndërtimit të platformave tona teknologjike duke përfshirë aplika-
34 DOKUDAILY #3-4 7 GUSHT 2017
cione për Android dhe iPhone kompania jonë ishte kompania e dytë me rritje më të shpejtë në Amerikë në vitin 2010”, tregoi Koger. Ai, shpjegoi edhe procesin e krejt këtij suksesi që arritën deri në vitin 2015, atëherë kur edhe u detyrua ta lëshojë këtë detyrë. “E fillova biznesin tim me 100 mijë dollarë që i kisha nga biznesi i parë dhe 30 mijë dollarë që mi dhanë dy axhallarët e mi. Nga viti 2002 – 2006 ka pasur shumë pak rritje, ndërsa pas kësaj e sollëm kompaninë në një pozitë shumë të mirë me shitje shumë të mëdha. Por, në vitin 2015 një e treta e ekipit u detyrua të largohet si shkak dhe u kërkua nga unë që ta lëshoj postin e drejtorit dhe më vonë kjo kompani ju shit dikujt tjetër”, tregon tutje Koger, duke u fokusuar gjithmonë tek teknologjia dhe proceset që mund të kryhen përmes saj. Roland Osborne, është një tjetër inovator që ka ardhë në Dokutech-un e këtij edicioni. Ai, është bashkëthemelues i kompanisë Olark, nisje kjo e bazuar në Palo Alto dhe e fokusuar në rritjen e marrëdhënieve në internet. Në fjalimin e tij Osborne tregoi po ashtu për mënyrën se si u bë pjesë e këtij produkti dhe se si tani produkti i tij ua mundëson bizneseve dhe klientëve që të lidhin një-në-një me anë të një bisede të drejtëpërdrejtë. Courtney Scott, Lane Beker, Max Gurvits, ELina Zheleva, Mark Etem, Liza Gashi, janë emra tjerë që u ngjitën në skenën e Dokutech’it, dhe ndanë storiet e tyre të suksesit.
CyanMagentaYellowBlack
Filmimi i mjerimit në një qytet
FILMA T E REKOMAND UAR 489 ANNES
fojë. Ajo ishte në vendin e njëjtë dhe në punën e njëjtë që bënim ne. Në fillim të filmit keni prekur edhe gjendjen e komunitetit rom dhe personazhet flisnin për gjendjen e tyre nëpër klasa të shkollave. Cila është gjendja e tyre e vërtetë në atë qytet?
Foto: Tughan Anit
Publiku i sivjetmë në DokuFest ka rastin të shoh edhe dokumentarin e regjisorit kroat, Goran Devic. “Buffet Zeljezara” është një film dokumentar që zgjat një orë dhe tregon për jetën e një çifti, pronarë të një kafeneje në Sisak të Kroacisë. Ai, në fakt regjistron bisedat e tyre një javë para se ky çift të mbyllte lokalin dhe të merrte rrugën për në Gjermani, për një jetë më të mirë. Erna dhe Dzevad, posedonin një lokal që ishte pjesë e stacionit të autobusëve, i cili ishte po ashtu pjesë e një hekurishteje që konsiderohej më e madhja në Evropën Lindore. Ajo u mbyll dhe kalojë nëpër shumë procese të shitjeve blerjeve, derisa në fund nga 15 mijë punëtorë që kishte mbetën vetëm 200. Një vizitë e regjisorit Devic në Sisak, vend ky që është edhe vendi i lindjes së regjisorit nxori si rezultat këtë dokumentar. Për detajet shpjegon vetë regjisori në një intervistë për DokuDaily. Regjisorët që jetojnë në kryeqytete, megjithatë kanë lidhje me qytetet tjera apo me vendet e tyre të lindjes. Rasti i juaj na tregon më së miri këtë. Çka ju solli juve në Sisak? Nuk ka arsye racionale në karrierën time të filmit që të xhiroj në Sisak. Por ne si qenie njerëzore jemi konstruktiv në disa vende dhe na lidhin sendet edhe emocionalisht. Unë mund të xhiroj filma vetëm në pjesën racionale timen. Duhet të ketë një forcë që më shtyn të bëjë diçka, por nuk jam i sigurt çka është ajo. Por domosdoshmërish ekziston diçka. Këtë film e kam xhiruar në një periudhë shumë të rëndë për mua si regjisor. Sepse unë isha në mes të xhirimeve të një filmi i cili ishte mirë i sponsorizuar por shumë problematik dhe traumatik për njerëzit, të cilët i xhiroja. Dita ime më e rëndë e xhirimeve në aspektin e filmit ishte brilante, por në aspektin personal ishte shumë e keqe. Unë e lash ekipin tim që të shkoj në Zagreb, e mora veturën dhe shkova në këtë qytet të vogël dhe aksidentalisht e gjeta këtë bufe të vogël. Dhe me shkëmbim të disa fjalive me pronarin e bufesë unë e ndjeva pse
Ka shumë romë në qytetin tim, por njerëzit i urrejnë romët në qytetin tim. Të gjithë kroatët, serbët dhe myslimanët kanë urrejtje ndaj këtij komuniteti. Unë mendoj se në fillim kjo ishte një temë e cila u procedua në film, por pastaj u nxjerr në prapavijë temën e romëve. Por pasi që Kroacia hyri në Bashkimin Evropian, komiteti rom përfitojë një pozitë më të mirë në vend. Në film vërehet që etnitetet ndërmjet vete urrehen.
ky vend është aq i rëndësishëm për dikë tjetër. E kuptova që ata janë duke e mbyllë këtë lokal dhe po shkojnë në Gjermani. Vendosa ta bëjë filmin pa asnjë buxhet. Nuk e di pse bëjë filma çdoherë atje po ka një fuqi.
Një çështje kryesore e këtij filmi është edhe hekurishtja. A ishte Fabrika e hekurit më e madhja në qytet ose në Ballkan. Çka po ndodh me këtë fabrikë tash. A keni informatë sa njerëz kanë mbetur në atë qytet?
A është vendi që ju shtynë ti bëni këto storie apo janë karakteret të cilët janë shumë jetëplotë?
Në kohën e socializmit në fabrikën e hekurit kishte 15 mijë të punësuar. Sot ka vetëm 200 njerëz që kanë mbetur. Sepse fabrika iu shit njëherë Rusisë, e më pas rusët e shfrytëzuan privilegjin që të futen në pazarin evropian nëpërmjet fabrikës së hekurit në Sisak dhe ata u larguan kur organet evropiane e zbuluan këtë aktivitet dhe pastaj amerikanët erdhën aty. Ata madje e zhvilluan fabrikën edhe më shumë. Dhe më pas edhe amerikanët ikën dhe më pas erdhi një kompani e madhe nga Italia dhe të gjithë punëtorët që ishin aty nuk punonin vazhdimisht por përkohësisht me kontrata të shkurtuara.
Në këtë rast janë karakteret sepse unë e dua, apo më pëlqen shumë pronarja e këtij lokali që e kam të paraqitur edhe në film. Kur ajo qau në film qava edhe unë pas kamerave. Unë isha vullnetar në një kamp të refugjatëve në Kroaci dhe nuk pata qarë për asnjëherë përderisa isha atje. Ne çdoherë i gjejmë emocionet jo me qëllim por aksidentalisht. Kur po flisni për karakteret, çfarë dini për ta. A keni dëgjuar për ta edhe pas xhirimeve të këtij dokumentari? Ata janë shumë mirë. Djali i tyre luan futboll në ligën e dytë. Pronari punon për gjashtë orë, në ditë. Ndërsa gruaja punon gjithashtu dhe të dytë janë shumë të gëzuar dhe flasin gjermanisht rrjedhshëm dhe më mirë së unë. Keni dhe një karaktere brenda filmit. Një grua që fotografonte, por ishte bezdisëse për dy karakteret kryesore. Na shpjegoni pak rreth saj? Ne e vërejtëm që kjo grua bënte foto kur pronarja e bufesë ishte aty, ndërsa kur ishte pronari ajo kalonte rreth e përqark. Unë e pyeta një ditë se çfarë po bënë, por ajo refuzoi të flasë para kamerave dhe ditën e ardhshme ajo më pyeti se kush jam unë dhe çka po xhiroj dhe e kuptova që babai im kishte ndihmuar atë në punë para disa vitesh. Dhe ajo më tha që unë i kam borxh babit tënd, si respekt ndaj babait tënd mund të më xhironi. Dhe unë e pyeta pronaren a mund të jeni më të mirë ndaj saj dhe ta leni gruan që të fotogra-
Hayoun Kwon Francë, 2016 “489 Years” është transkript i bazuar në dëshminë e një ish-ushtari të Koresë së Jugut, Kim.
LUMBARDHI 14:00
ON THE ROAD
Michael Winterbottom Britani e Madhe, 2016 Rrok bendi katër anëtarësh nga Lon- dra Veriore, Wolf Alice merr rrugët e MB për të promovuar albumin debutues, My Love Is Cool.
DOKUKINO 16:00
EDITH + EDDIE
A mund të thoni se a ka shpresë për qytetin pasi që në dokumentar shihej një atmosferë shumë e zymtë? Unë them që po, pasi që atë mund ta ringjallin gjeneratat e reja. Ata do të zbulojnë diçka dhe do të nxjerrin gjëra të reja në qytet. Çfarë prisni prej shfaqjes së filmit në DokuFest? DokuFesti është një prej festivaleve më të dashura për mua. Mua më pëlqen shumë, se ti nuk e paraqet filmin këtu drejt kolegëve tu, por këtu ke audiencë të vërtetë prej qytetarëve. Unë dua të jem prezent në hapësirat e ish Jugosllavisë pasi që ne ndajmë shumë eksperienca të ngjashme dhe ne mundemi të bëjmë krahasim të mjerimit më mirë se cilado qoftë tjera shtete. Unë pres të shoh filma të mirë dhe të kaloj kohë të mirë këtu.
Laura Checkoway SHBA, 2017 Edith dhe Eddie, të moshës 96 dhe 95 vjeçare, janë të sapomartuarit më të vjetër ndër-racorë në Amerikë.
DOKUKINO 20:00
ME DASHT’ ME DASHT’ ME DASHT’
Buffet Zeljezara reprizohet të hënën më 7 gusht, në ora 12:00 në Kino Klub.
Ilir Hasanaj Kosovë, 2016
GENERAL SPONSOR
Një çift i ndarë rishtas përpiqet të gjejë një mënyrë për të punuar bashkë në një projekt performance arti që udhëton nëpër 3 shtete.
BAHÇE 20:00
Gjeje programin e plotë në www.dokufest.com
7 GUSHT 2017 DOKUDAILY #3-4 35
CyanMagentaYellowBlack
RECENSIONE NATIONAL
MEETING Regjisori: Durim Kryeziu Kosovë, 2016
E Hënë 22:00 Kino Plato 25’ Një nga format më të çuditshme dhe më të errëta të humorit në botë mund të
mungonin, pak para se të bënte një prezantim të rëndësishëm në një shkollë
ballafaqon enterierët modern të kombinuara me muzikë popullore përgjatë
gjendet në Ballkan dhe Kosova është një shembull i shkëlqyer i shumë tregi-
ku ai është drejtor. Situata e detyron atë t’i huazojë një palë dhëmbë tjerë nga
filmit, ia shton konfuzionin dhe surealizmin që është përditshmëria e të
meve që portretizojnë njerëz në situatë tepër absurde që i bëjnë ata të kryejnë
një shok, vetëm për ta zbuluar që prezantimi i tij është shtyrë, gjë që e shtyn
jetuarit në Kosovë. Filmi i sjellë këto paradokse në ballë, derisa na përkujton
akte ekstreme dhe humoristike në mënyrë që të arrijnë qëllimet.
atë drejt një nate të mbushur me alkool.
që ndonjëherë është më së miri të qeshësh me absurditetet e jetës në këto
Duke u tërhequr nga absurditetit i kombinuar me realizëm dhe literaturë
Vendosja e fuqishme e tregimit vetëm sa mund ta bëjë të qeshë audiencën
fantastike që të kujton veprën e Kafkës apo Chekovit, filmi i shkurtër i Durim
me çmendurinë sipërfaqësore të burokracisë. Më të vjetrit neglizhohen, i
Kryeziut “Meeting”, niset në një udhëtim sureal të një burri të moshuar i cili
lihen fatit, ku pija duket të jetë vetëm kalim kohe, dhe ilaçi më i mirë për ta
pas një nate ku kishte pirë shumë, e kupton që dhëmbët e tij protezë po i
harruar vrazhdësinë e jetës së një të moshuari. Ndërtesat e epokës sovjetike,
pjesë të botës. (Ariel Shaban)
HUMAN RIGHTS DOX
THE WAR SHOW Regjisori: Andreas Dalsgaard, Obaidah Zytoon Danimarkë, Finlandë, Siri - 2016
E Hënë 12:00 DokuKino 100’ Radio moderatorja siriane Obaidah Zytoon dhe miqtë e saj kapen në një eu-
në Luftë në Shtatë Hapa,” del nga filmat e tjerë për Sirinë në shumë mënyra.
Por ëndrrat e revolucionit kthehen në realitetin e luftës civile. Zytoon niset
fori të pranverës arabe më 2011. Me kamera në duar këta artistë dhe aktivistë
Më mirë se sa të rrojë në gjakderdhje, ai fokusohet në atë që revolucione
për në qendër të rebelimit në Homs, në vendlindjen e saj Zabadani pranë
dalin në rrugë për të protestuar kundër presidentit sirian Bashar al-Assad dhe
nënkuptonte për njerëzit e përditshëm. Shumica e shokëve të Zytoon nuk
Libanit, dhe në veri të Sirisë ku takohen duke luftuar me rebelët dhe bëhen
i incizojnë përvojat e tyre. Ata bisedojnë për artin dhe marrëdhëniet po aq sa
janë element turbullues politikë. Ata ndajnë aspirata të ngjashme me të rinjtë
dëshmitarë të ngritjes së ekstremizmit.
për politikën. Por teksa e filmojnë veten disa vitet e ardhshme, shpresat e tyre
nëpër mbarë botën: për të liruar nga kufizimet e fesë dhe shtypjes.
për një të ardhme më të mirë testohen nga dhuna, burgimi dhe vdekja.
Përmes rrëfimit në vetën e parë, filmi na mundëson të ndjehemi të lidhur Në një protestë të hershme, Zytoon pyet një adoleshente pse nuk ka vënë
me secilin që takon Zytoon. Pas vitesh të tëra ku Siria është në titujt kryesor,
Zytoon dhe miqtë kanë punuar me regjisorin veteran danez Andreas Dals-
mbulesë. “Unë nuk po demonstroj të ngufatem,” thotë ajo, “Unë po demon-
ndoshta disa shikues ndjehen të lodhur me temën. Por mprehtësia e këtij
gaard për t’i dhënë formë, për ta rrëfyer dhe montuar vite të tëra incizim në
stroj të marr frymë.”
filmi do ju zgjojë. (Thom Powers, tiff.net)
Filmi i errët, i zymtë e me shumë fjalë i Vitaly Mansky është një portret i
Mansky është nga Ukraina por banorë i Rusisë që prej ditëve të tij studentore
Stepan Bandera nga koha e luftës, i cili ishte krahasuar me Gjermaninë Naziste.
familjes së tij të zgjeruar dhe e kombit të ndarë të Ukrainës: ai e bënë një pjesë
në epokën Sovjetike dhe ka një ndjenjë të fuqishme se mirëkuptimi rus është
një rrëfim prekës të thellë personal. War Show me nëntitull “Nga Revolucioni
VIEW FROM THE WORLD
RODNYE (CLOSE RELATIONS) Regjisori: Vitaly Mansky Letoni, Gjermani, Estoni, Ukrainë - 2016
E Hënë 20:00 Dream Cinema 112’
shoqëruese të filmit Maidan të Sergei Loznitsas, për revolucionin e 2014-ës. Rodnye (Close Relations) ka të bëjë me marrëdhëniet që po tëhujësohen edhe
një traditë autentike e vjetër ukrainase. Është pothuajse ekuivalent i union-
Me një komentim të ulur dhe pëshpëritje gati konspirative, Mansky udhëton
izmit në Irlandën Veriore, dhe në një bisedë gjaknxehtë, situata krahasohet
nëpër vend duke vizituar të afërmit e tij. Shumë nga skenat në këtë film
me kurdët dhe Turqinë, me rebelët rus në rolin e kurdëve.
janë thjeshtë të tezeve të tij, dajave dhe kushërinjve që bisedojnë, bisedojnë,
më tej: besnikëritë e ndara që janë bërë të dhimbshme në sipërfaqen e Ukrainës.
bisedojnë – dhe qortojnë. Një argument në komunikim online kërcënon të
Ai gjurmon periudhën e majit 2014 – menjëherë pas momentit anti-rus Euro-
Megjithatë mirëkuptimi pro-rus është mjegulluar nga një fyerje nacionaliste
maidan – deri në maj 2015, kur Ukraina e gjen veten në një luftë lindore me
dhe ngucakeqe e Vladimir Putinit. Anasjelltas, nacionalizmi ukrainas dhe një
rebelët separatistë pro-rus, dhe po ashtu e kupton se Rusia e ka ndarë Krimenë.
lëngim për t’iu bashkuar BE-së komprometohen nga kujtimet e nacionalistit
36 DOKUDAILY #3-4 7 GUSHT 2017
eksplodojë me mllef. Është një studim i dhimbshëm intrigues.
CyanMagentaYellowBlack
DOKUNIGHTS ANDRRA STAGE 07.08 – E HËNË / MONDAY 24:00
BERNAYS PROPAGANDA x ELEKTORATI INTELEKTUAL Bernays Propaganda vijnë prap në DokuFest sepse neve na pëlqen tepër newwave post-punku i tyne me vokal të kënd- shëm dhe tekstet e tyre anarkiste. Koncerti to të përcjellet me bendin punk-elektronik lokal, Elektorati Intelektual, të cilët do të performojnë materialet e reja për herë të parë. Bernays Propaganda will be back in DokuFest for we love their danceable newwave/postpunk with charming female vocal and anarchist lyrics very much. The gig will be accompanied with our own local post punk electronica, Elektorati Intelektual, playing unreleased material for the first time.
FITUESI I DITËS SË DIELË: FJOLLA BESIMI
HUMANS OF DOKUFEST
Agnesa Belegu | Game Developer – Në të ardhmen e shoh veten, që ka me mujt me pas një pikëpamje 360 shkallë të vetvetes. E nëse e kuptoj vetveten në asi shkalle, atëherë e kam ma të mundshme me i kuptu edhe njerëzit tjerë që hyjnë në jetën time. “Empowering people through understanding them.” (project by Nita Zeqiri)
Për ta shënuar prezencën 10 vjeçare të FujiFilm në Kosovë, Xharra Group dhe DokuFest fillojnë me lojën shpërblyese për foton e ditës në DokuFest. Krejt çka duhet të bëni është të postoni një foto me atmosferë festivali në Prizren në Instagram me hashtagun #FujiFilm #DokuFest 2017 dhe fotografia më e mirë do të fitoj nga një aparat fotografik për çdo ditë!
7 GUSHT 2017 DOKUDAILY #3-4 37
CyanMagentaYellowBlack
THIS YEAR’S THEME, SAYS IT ALL!
DokuTech features great stories
production center to be guided by professionals in the field – from the brainstorming and pre-production all the way through the final phases. The results, yet again, were beyond our wildest expectations. From dealing with personal and societal pasts and presents, to the exploration of subcultures, the diversity of these stories, as well as sensibility of the topics that these young talents covered in their films, promises us another successful film collection.
As we embark on celebrating 16 years of DokuFest, I would like to summarize our work between last year’s edition of our Festival and opening the 16th edition. DokuFest has continued to grow beyond the yearly celebration of film we all love. The past year has seen DokuFest’s initiatives as a cultural institution; both in educational film and local production grow. 2017 started better than ever for DokuFest! Our co-produced short film HOME by DokuFest’s longterm collaborator and close friend Daniel Mulloy, became Kosovo’s first production to win the prestigious BAFTA award for the Best British Short Film. The huge success of HOME was also noted at the UN Security Council meeting as an example of building bridges through culture. It is emblematic of our commitment to address global issues, and DokuFest’s vision to use culture as the main ambassador for presenting our country to the world. On a smaller scale, DokuFest’s produced short documentaries through our Film School “Future is Here”. The films travelled all around the world, bringing Kosovo’s humaninterest stories to audiences where our country is not well known. Our successful young filmmakers achievements are reflected in the record number of applications we received for our 5th edition of the film school. From the many applications, eight young people from Kosovo, Albania and Serbia were selected to undergo intensive training sessions through DokuFest’s documentary
38 DOKUDAILY #3-4 7 GUSHT 2017
Our work in education through our flagship project “Schools and Documentary” has taken a turn. We’ve begun an initiative to design a systematic approach to develop methodical manuals and lesson guides to support educators in public schools to achieve a wide range of effective learning outcomes through using film in the classroom. These Film Guides and Methodical Manuals are available as a free resource to educators to utilize and to provide students the opportunity to meaningfully engage with the extraordinary medium of film. The guides include activities to use in the classroom before and after the film screening and provide a flexible model that can be tailored to the social and academic needs of a student and a school setting. The program uses Film and Factual Media that encourage activism through human-interest video documentaries. As a result, a group of 15 young teenagers who are social media enthusiasts will undergo a 3 day camp at the 16th DokuFest to learn from the best about topics as wide ranging as “Giving the voice to ordinary people with extraordinary stories” to “building a narrative.” And this is not all! Our travelling cinema went beyond the borders of Kosovo and turned Tirana’s public spaces to open-air cinema’s for five memorable nights. A collaboration with US Peace Corps Volunteers and in particular with one of their exceptional volunteers assigned to DokuFest, will take the travelling cinema to new heights. Of course, our dream to install solar panels on it, still goes on, and that’s why we believe in the future. This year’s theme, says it all! I want to welcome you to our 16th edition, and to the DokuFest family where we will celebrate cinema together.
DokuTech has opened its fourth edition within the international documentary and short film festival DokuFest. As usual, the organizers were careful about bringing to the audience, innovators that are breaking walls and boundaries of what’s possible.
“After building our technological platforms including applications for Android and iPhone, our company was the fastest growing company in America in 2010,” Koger said. He also explained the process of all this success that he achieved by 2015, when he was forced to leave this task.
For these four years DokuTech has brought more than 60 lecturers who are also helping us to understand the increasingly complex processes that shape our lives faster.
“I started my business with $ 100,000 that I had from my first business and $ 30,000 that my two uncles gave me. From 2002 to 2006 there was very little increase, after which we brought the company to a very good position with large sales. But in 2015, one third of the team was forced to leave that’s why I was asked to leave the post of director and later this company was sold to someone else, “says Koger, focusing on technology and processes which can be accomplished through it.
Kushtrim Xhakli, director of this conference was very excited that DokuTech has also brought names from the United States of America and other countries around the world. Names, that according to Xhakli, have created great innovations, which are already used by millions of people in the world. Erik Koger was the first speaker of this edition. Koger is the founder of ModCloth, an innovative online fashion and décor reatiler. He and his company are well known for their cooperation with the global community of female consumers. Eric hopes to one day finally change the way fashion and decor are discovered, developed and delivered around the globe.
Roland Osborne, is another innovator who has come to this edition’s Dokutech. He is co-founder of Olark, a company based in Palo Alto and focused on enhancing internet relations. In his speech Osborne also showed how he came up with this product and how now his product enables businesses and clients to link one-to-one through a direct conversation.
He has already been recognized by both companies Inc., BusinessWeek and Forbes as a senior entrepreneur under 30, having managed to develop and lead the company to success.
Other speakers at this years DokuTech included: Courtney Scott, Lane Beker, Max Gurvits, Elina Zheleva, Mark Etem, Liza Gashi, who shared their success stories.
CyanMagentaYellowBlack
Filming the misery of a city
Recommended films 489 YEARS
photos. She was in the same place and in the same area of work we were doing. At the beginning of the film you also handled the situation of the Roma community and the characters talked about their condition in the classrooms. What is their real situation in that city?
Foto: Tughan Anit
This year’s audience in DokuFest has the opportunity to see the documentary of Croatian filmmaker Goran Devic. “Buffet Zeljezara” is a one-hour documentary film about the life of a couple, who own a cafe in Sisak, Croatia. Devic actually records their conversations a week before they close the bar and embark for Germany for a better life. Erna and Dzevad, were the owners of a café that was part of the bus station, which was also part of a factory that was considered the largest iron factory in Eastern Europe. It closed down and went through many sales processes. Eventually the factory went from a peak of 15,000 workers to only 200 remaining. A visit by the director Devic in Sisak, where he was born, resulted in the documentary. The details are explained in an interview for DokuDaily with the director himself. Directors living in capitals, however, have links to other cities or their birthplaces. Your case tells us best. What brought you to Sisak? There is no rational reason in my film career to shoot in Sisak. But we as human beings are constructive in some places and we are connected to them emotionally. I can only shoot movies in my rational part. There must be a force that pushes me to do something, but I’m not sure what it is. But there must be something. I’ve been filming this movie during a very difficult time for me as a filmmaker. Because I was in the middle of filming a movie that was well-sponsored but very problematic and traumatic for the people I was shooting. My worst filmmaking day was brilliant, but in personal terms it was very bad. I left my team to go to Zagreb, took the car and went to this small town and accidentally found this small buffet. And in an exchange with the buffet owner I felt why this place is so important to someone else. I realized that they were closing down this
cafe and going to Germany. I decided to make the movie without any budget. I do not know why I was making a film there but it had a certain power. Is it the country that you are tempted to make these stories about or are the characters that are very lively? In this case it is the characters because I love, or I like the owner of this bar very much, whom I have presented in the film. When she cried in the movie, I cried as well behind the camera. I was a volunteer at a refugee camp in Croatia and I never cried while I was there. We always find emotion not intentionally but accidentally. When you talk about the characters, what do you know about them? Have you heard about them even after filming this documentary? They are very good. Their son plays soccer in the second league. The owner works six hours a day. His wife works as well, and both are very happy and they speak German fluently even better than me. You had a character within the movie. A woman who photographed, but she was annoying for the two main characters. Can you explain a little about her? We noticed that this woman took pictures when the wife of the owner was there, but when the owner was there she passed around. One day I asked her what she was doing, but she refused to speak in front of the cameras and the next day she asked me who I was and what I was shooting then I realized that my father had helped her with work years ago. And she told me that I owe your dad, and out of respect for your father you can shoot me. And I asked the owner whether they could be nicer to her and leave the woman to take
There are many Roma in my city, but people hate Roma in my city. All Croats, Serbs and Muslims have hatred towards this community. I think at the beginning this was a topic that was preceded in the film, but then the theme of the Roma was brought to the rear. But after Croatia joined the European Union, the Roma community gained a better position in the country. The film shows how much the communities hate each other.
Hayoun Kwon France, 2016 “489 Years” is transcribed according to the testimony of a former soldier in South Korea, Kim.
LUMBARDHI 14:00
ON THE ROAD
A main issue of this film is ironmongery. Was it the largest Iron Factory in the city or in Balkans? What’s happening with this factory now? Do you know how many people are left in that city? At the time of socialism the iron factory had 15 thousand employees. Today there are only 200 people left. Because the factory was sold to Russia, then the Russians used the privilege to enter the European market through the iron factory in Sisak and they left when the European bodies discovered this activity and then the Americans came over. They developed the factory even more. Then the Americans fled and then a large company from Italy whose workers didn’t work continuously but rather worked temporarily with shortened contracts.
Michael Winterbottom UK, 2016 North London rock four-piece Wolf Alice take to the streets of the UK to promote their debut album, My Love Is Cool.
DOKUKINO 16:00
EDITH + EDDIE
Can you tell if there is hope for the city as there was a very gloomy atmosphere in the documentary? I would say yes, since it can be revived by the new generations. They will discover something and will elicit new things in the city. What do you expect from the screening of the film in DokuFest? DokuFest is one of the most beloved festivals for me. I like it very much, because you do not present the movie here to your colleagues, but here you have a real audience of the citizens. I want to be present in the former Yugoslav countries since we share a lot of similar experiences and we can make comparisons of our shared misery better than with any other country. I look forward to seeing good movies and spending quality time here.
Laura Checkoway USA, 2017 Edith and Eddie, ages 96 and 95, are America’s oldest interracial newlyweds.
DOKUKINO 20:00
TO WANT, TO NEED, TO LOVE
Buffet Zeljezara screens again on Monday, August 7, 12:00, at Kino Klub.
Ilir Hasanaj Kosovo, 2016 A freshly split up couple tries to find a way to work and live together in a performance art project with 30 artists that travels through 3 countries.
BAHÇE 20:00
Find the full program at www.dokufest.com
7 GUSHT 2017 DOKUDAILY #3-4 39
CyanMagentaYellowBlack
OFFICIAL HOST
GENERAL SPONSOR
MINISTRIA E KULTURËS, RINISË DHE SPORTIT
Media Sponsor
MINISTRIA E TREGTISË MINISTRIA E DHE INDUSTRISË INTEGRIMIT EVROPIAN
ZYRA E PRESIDENTIT TË REPUBLIKËS SË KOSOVËS
Nutzfahrzeuge
printing house
40 DOKUDAILY #3-4 7 GUSHT 2017