GAZETA ZYRTARE E DOKUFESTIT VITI XIV, E PREMTE #6, 14 GUSHT 2015
OFFICIAL DOKUFEST NEWSPAPER YEAR XIV, FRIDAY #6, 14 AUGUST 2015
ENGLISH SECTION -> PAGE 12 www.dokufest.com
KINO KLUBI
SHTËPIA E KULTURËS
DOKUKINO
00
INTERNATIONAL DOX - FEATURE UNCERTAIN / 82’
VIEW FROM THE WORLD APPROACHING THE ELEPHANT / 89’
INTERNATIONAL DOX - SHORT THE RUSSIAN WOODPECKER / 82’
00
SHORT FILM PANEL MY SHORT FILM IS READY – WHAT CAN I DO WITH IT?
SHOULD I STAY OR SHOULD I GO: FILMS ON MIGRATION MINOR BORDER / 25’ I AM DUBLIN / 75’
HUMAN RIGHTS DOX MISSION RAPE - A TOOL OF WAR / 62’
GREEN DOX WHITE COAL / 70’
SHOULD I STAY OR SHOULD I GO: FILMS ON MIGRATION LETTER TO POLAND / 9’ OF STAINS, SCRAPS & TIRES / 19’
UNCHARTED STATES OF AMERICA AFTER LUMIERE / 2’ ALEXANDRIA / 6’ SANTA MONICA / 5’ PAVEMENT / 2’ CENTURY / 7’ WHO IS BOZO TEXINO? / 56’
12 14
00
16
BALKAN DOX ABDUL & HAMZA* / 49’ 00
18
INTERNATIONAL DOX - FEATURE I AM THE PEOPLE / 111’
LIFE IS ELSEWHERE SMAJL / 45’ LEONARDO / 19’ FLOKI / 15’
GREEN DOX MERCHANTS OF DOUBT / 96’
KINO LUMBARDHI
KINO NË LUM
DOKUKINO PLLATO
KINO KALAJA
DREAM CINEMA
00
VIEW FROM THE WORLD THE WOLFPACK / 84’
FOOD ON FILM STEAK (R)EVOLUTION / 96’
INTERNATIONAL SHORTS AUTNIE MAAM HAS NEVER HAD A PASSPORT / 14’ AÏSSA / 8’ BOATMAN / 15’ THE BABY / 15’ EXCURSION / 19’
GREEN DOX PLANETARY / 88’
FLASHES NUSJA JONË / 3’ RABBITLAND / 7’ XENOS / 12’ REAL MAN’S FILM / 12’ INCIDENT BY A BANK / 12’ 20.000 PHANTOMS / 10’ CITY OF CRANES / 14’
00
GREEN DOX THE YES MEN ARE REVOLTING / 90’
BALKAN DOX VERUDA - A FILM ABOUT BOJAN / 34’ THE SPIRITS DIARY / 80’
VIEW FROM THE WORLD DRONE / 78’
GREEN DOX BIKES VS. CARS / 88’
BALKAN DOX LOST BUTTON / 88’
20
22
CyanMagentaYellowBlack
Foto:Majlinda Hoxha
1
DOKUFESTI SI INSTITUCION Pesë vitet e fundit jam pjekur mjaft. Kam përfunduar Fakultetin, kam udhëtuar në mbi 15 shtete evropiane, i kam puthur disa njerëz të cilët më kanë tërhequr, kam lexuar rreth 30 libra në një vit kalendarik, i kam parë fëmijët e lagjes të rriten me luksin që unë s’e kam pasur. Pesë vitet e fundit të jetës sime kanë qenë plot shkrime, analiza, dështime, përpjekje, prapë dështime, prapë përpjekje. Kam kënduar këngën “Michel” të Anouk disa herë akustik, po se kam publikuar kurrë. Pesë vitet e fundit të jetës sime i kam kaluar duke tentuar ta marrë veten prej adoleshencës së humbur nën pluhurin e secilës budallaki që ka ndodhur. Megjithatë, pesë verat e fundit kanë qenë të hatashme. Unë e njoh DokuFestin në 14 edicione, por fizikisht me të jam prekur në pesë vitet e fundit. E këto pesë vite më kanë shërbyer për të mësuar më shumë se pesë leksione që më pas do të më shoqëronin përgjatë udhëtimit tim prej shkrimtari e gazetari kulture. Kam mësuar se DokuFesti është festival që nuk toleron. Nuk toleron ata që nuk e toleruan veten të largohen prej zonës komforte, e nuk kanë krijuar diçka të mirë për sytë e për sociologjinë e psikologjinë e mendjes së këtij njerëzimi të cilit i ka humb rruga. DokuFesti është jo-tolerant për ata që nuk kanë guxuar të filmojnë veten rrugëve të Sarajevës, shndërrimin e tjetrit në grua, rrugëtimin e një personi monstrum që bëri trafikim organesh. DokuFesti nuk toleron antivlerë, dhe unë nuk mund të mos e them sa i plotfuqishëm është ky fakt në secilën ditë të verës që vij në Dokufest. DokuFesti nuk ka gjini. DokuFesti nuk është vetëm mashkull, sado që shqipja shkronjën “i” në fund e lidhë gjithmonë me burrat. DokuFesti është një ndërtim gjinor që në ekranin e tij vit për vit sjellë të suksesshmit e kinematografisë botërore. DokuFesti nuk përqafon klishetë dhe debatet e kota që disa feministe i bëjnë në kafetë e kurbetit. DokuFesti është kategorikisht kundër atyre që e mendojnë filmin si shpërfaqje burri, maskuliniteti.
CyanMagentaYellowBlack
DokuFesti është i të gjithëve. Në pesë vitet e fundit, kam parë njerëz që përqafojnë njëri tjetrin lehtësisht drejt hyrjes në kinematë e Prizrenit. Dhe kjo nuk do të ndodhte pa DokuFestin. Kosovë, Shqipëri, Kongo, Lituani, Letoni, Francë, Gjermani, Austri, Rusi, Kinë... DokuFesti është Institut i Kombeve, Nacionaliteteve dhe Kulturës. DokuFesti, në 14 vite, ka edukuar e instaluar kulturë në popullin e Kosovës. E ka përballur publikun me temat nga më të ndryshmet, më sensitivet. Të shfaqësh në të njëjtën ditë, në të njëjtën kinema, një dokumentar mbi traditën shqiptare dhe më pas mbi homoseksualitetin në Shqipëri, do të thotë tejkalim normash shoqërore, kësisoj edhe guxim.
Foto: Majlinda Hoxha
VULLNETARËT – bletët punëtore të DokuFest-it GENERAL SPONSOR
Në gjumë bien të fundit, por zgjohen të parët. I sheh kudo, dhe i identifikon lehtë. Në qafë mbajnë një ‘letërnjoftim’ (bexhin), e ngjyra e tyre identifikuese është e kaltra. Janë Vullnetarët e DokuFest-it, ata që po i japin jetë gjithçkaje. Të lehtë si bletët e edhe punëtorë sikurse ato, gjithmonë janë të gatshëm për gjithçka. Ndihmojnë njerëzit në rrugë, ndihmojnë në menaxhimin e kinemave, në qendrën e Mediave, në mikpritjen e mysafirëve dhe ngjarje, në DokuDaily, DokuKids, DokuShop dhe Doku TV. I gjen kudo. IT Partner
Mund t’i pyesësh për gjithçka dhe gjithmonë kanë përgjigje, por më e rëndësishmja, janë shumë energjik dhe pozitiv. 134 janë në numër, por puna i bënë edhe më të mëdhenj. Tetë orë kanë përshkrimin e punës, e të japin përshtypjen që nuk e shikojnë orën asnjëherë.Nga ta, tre janë me nevoja të veçanta, dy REPUBLIKA E KOSOVËS REPUBLIKA E KOSOVËS MINISTRIA E KULTURËS, RINISË MINISTRIA E PUNËVE vajzaDHE dhe një djalë. Por, që të gjithë jo TËqëJASHTME nuk njoSPORTIT hin lodhjen, por janë të lumtur që u është dhënë mundësia të japin kontributin e tyre.
të vështirë dhe kanë dyshuar nëse do ia dal, disi më kanë paralajmëruar. Punë ka shumë por ata Media gjithçkaje ia dinë rendin. Janë Sponsor të mrekullueshëm dhe tepër punëtorë. Nuk din të lodhen e as të ankohen”, thotë koordinatorja e tyre. Vajzat janë më të shumta në numër, por edhe ato, sikurse kolegët e tyre, ndihmojnë vizitorët e festivalit edhe në bartjen e valixheve. Ata nuk guxojnë të përdorin gjuhë abuzive, por jo që kjo nuk ndodh, por ata po japin energji pozitive tek të gjithë. Të qeshur gjithmonë ata nëse i pyet për diçka, gjejnë kohën e botës derisa nuk të bëjnë zgjidhje. Ka diçka për të cilën nuk flasin, për politikë dhe religjione. Artan Krasniqi nga Prizreni për herë të parë sivjet është angazhuar në cilësinë e vullnetarit. “Është një përvojë e re për mua, në një atmosferë dinamike. Pos punës kam bërë edhe shumë shokë e REPUBLIKA E KOSOVËS REPUBLIKA E KOSOVËS MINISTRIA E INTEGRIMIT E DIASPORËS shoqe. Puna EUROPIAN është zbavitëseMINISTRIA dhe takon njerëz të ndryshëm”.
Culture for All - Phase III
Të gjithë mbi moshën 16 vjeçare, po kanë mundësinë të njohin nga afër njerëz të fushave të KOMUNA PRIZREN ndryshme. Dhe japin përshkrimin më të mirë para ndërkombëtarëve se Kosova është një shtet me AUSTRIAN popullsi të re, apo siç thuhet edhe në një slogan EMBASSY promovues “evropianë të rinj”. KOSOVO Mbretëresha apo mëmëza e bletëve të DokuFest-it është Ferdane Kiseri, e cila këtë punë e bënë për herë të parë. Në fillim hezitoi, por tani kur sheh energjinë e vullnetarëve ajo nuk njeh gjuhën e ankesave. “Shumica më kanë thënë që po e marr një obligim EMBASSY OF FINLAND PRISTINA - KOSOVO
Për fund, në këto pesë vite kam qenë shëndosh e mirë. Kjo ka më shumë rëndësi për mua, por edhe për mirëqenien time në DokuFest. DokuFesti është institucion që duhet të ruhet, është një afreske e ikonë e vjetër që do të vjetrohet po do të bëhet gjithmonë më profesional se herën e kaluar.
Bluzat e tyre verore me ngjyrë tëof bardhë ku u Embassy the of the Netherlands shkruan VOLUNTEER i veshinKingdom me shumë krenari, Kosovo e me to në trup pas përmbushjes së obligimeve raportojnë tek koordinatorët e tyre. Nëse ke vendosur të shkosh në Prizren apo ndodhesh aty, kërko për ndonjërin nga ta dhe gjithçka është me e lehtë për ty. Janë edhe sikur ciceronë të qytetit. An EU project managed by the European Union Office in Kosovo
Implemented by
Vullnetarët, edhe pse DokuFest-i zyrtarisht ka filluar më 8 gusht dhe përfundon më 16, ata kanë filluar punën shumë më herët dhe e përfundojnë të fundit.
Lojë shpërblyese Fujifilm gjatë ditëve të DokuFestit dhuron nga një aparat për pjesëmarrësit e lojës shpërblyese.
(Arbër Selmani ) Fituesja e Lojës shpërblyese: Merita Koqi
2
OFFICIAL HOST
gjirafa.com
Pjesëmarrja në lojën shpërblyese bëhet duke i plotësuar të dhënat e duhura në pjesën e prapme të biletës. Njoftimi për fituesit shpallet në DokuDaily.
Foto: Tadi
Një artist aspak profesionist Pikërisht për këtë arsye, intervista me të mund të zgjas shumë por gjithashtu nuk është se mërzitesh. Biografia e tij është aq e pasur sa edhe përvoja në art, gati në të gjitha dimensionet e artit. Mbi të gjitha ai është një artist. “Po një artist aspak profesionist”, thotë Brookshire, teksa jep këtë deklaratë aspak të zakonshme. Mirëpo ka një shpjegim për këtë shprehje që përdor. Sipas tij, termi profesionist në art nuk ekziston. Vet fakti se arti është i njohur si disiplinë që si qëllim ka të vë në pikëpyetje rregullat dhe sistemet është tregues i qartë për Brookshire se aty nuk ka nevojë për profesionalizëm. Madison Brookshire është një artist dhe filmbërës puna e të cilit është e lidhur ngushtë me muzikantët dhe kompozitorët. Dokumentarët e tij që nuk janë tamam dokumentar, siç thotë edhe vetë Brookshire, janë shfaqur në festivale të rëndësishme të filmit si në Toronto, New York, Rotterdam, Bradford, Los Angeles. Ai gjithashtu ka pasur shumë ekspozita personale në Parke Jones, Culver City, Brooklyn dhe galeri të tjera. Ka realizuar performanca në shumë Muze të Artit Bashkëkohor dhe gjithashtu punon në muze të ndryshëm si pedagog. Në Prizren vjen si filmbërës, në kuadër të programit special “Uncharted States of America”. Filmat e tij janë eksperimental dhe Brookshire nuk dëshiron t’i përkufizoj si dokumentarë. Në DokuFest shfaqen 9 filma të tij. “Puna ime nuk është dokumentar klasik, pasi unë vetëm e lëshoj kamerën dhe xhiroj ndërsa në dokumentarët e zakonshëm është me rëndësi që të treg-
ohet një storie dhe ajo duhet të qëndrojë në një vijë me atë tregim”, thotë Brookshire. Filmat e tij kanë kohëzgjatje të shkurtër por tregojnë shumë. “Dua të bëjë filma të cilët nuk është se vetëm i shikon, muzikë që jo vetëm e dëgjon, por që e ndjen dhe e kupton. Mbi të gjitha dua të bëjë film që tregojnë një të vërtetë dhe bukuri për botën”, thotë Brookshire. Por që të arrihet kjo, sipas Brookshire, duhet të jesh artist. E të jesh artist donë të thotë të kesh shumë kohë për të menduar e reflektuar. “Amerika nuk është vendi për artist. Sidomos jo Los Angeles. Para 5 dekadash ai vend ka qenë i mrekullueshëm e sot është vetëm një vend që është gjithçka tjetër pos një vend i artit. Kjo në fakt është Amerika”, thotë Brookshire. Sipas tij, filmi i pavarur ka mbetur në vijën e ekzistencës dhe se në Amerikë është paksa e tepruar të mendosh se mund të jesh artist. Një tjetër veçanti i Brookshire është bashkëpunimi i tij me muzikantë dhe kompozitorë. Thotë se për dallim prej arteve të tjera, muzika i bënë bashkë më shumë njerëz. “Kur kompozitori e shkuan veprën atë duhet ta ekzekutojnë një ekip i madh muzikantësh e më pas atë mund ta luajnë edhe publiku. Në rastin e filmit, publiku është thjesht publik”, thotë Brookshire. Edhe pse adhurues i përdorimit të muzikës në film dhe dokumentar, Brookshire thotë se shumë filma dhe dokumentar që ka parë përdorin muzikën jo adekuate. “Shpeshherë muzika e prish një film. Muzika për mua nuk është vetëm ritmi, por edhe zhurmat e ndryshme në atë ambient ku xhiron. Prandaj duhet pasur kujdes që muzikën ta fusim vetëm aty ku ka sens dhe nuk kuptohet se është përnjëmend muzikë”, thotë Brookshire. Ai thekson se muzikantët që e kanë frymëzuar janë
La Monte Young dhe Eliane Radigue por ka pasur edhe fatin të studioj bashkë me kompozitorët James Tenney e James Benning. “Muzika ka qenë dhe mbetet gjithmonë një fushë për të cilën nuk më shuhet kurrë kureshtja. Sidomos kur muzika bëhet bashkë me kamerën”, thotë Brookshire. Megjithatë Brookshire do të vazhdoj që kamerën e tij ta vë në plan të parë. E kamera e tij mund të jetë gjithkund.
”Nëse sot shkon në pyll…” Dikush po mungon. Diçka është fshehur në pyll. Ndoshta është tashmë shumë vonë. Na ndihmoni ta gjejmë Timin. TOKA dhe Cinelive prezantojnë “Nëse sot shkon në pyll…” për DokuFest 2015. Një shfaqje që do t’ju zhytë në botën komplekse dhe delikate të natyrës si dhe raportit të njeriut me ta. Ejani të eksplorojmë përtej mureve të qytetit nëpër pyje dhe fusha, ku çdo kthesë na afron me shumë me atë zonjën misterioze, Nënën Natyrë.
CyanMagentaYellowBlack
Të intervistosh Madison Brookshire do të thotë të ndihesh i lirë që ta pyesësh për gjithçka. Për t’i rënë shkurt, me Brookshire mund të flasësh për filmin, muzikën, politikën apo thjesht për qytetin dhe atmosferën.
Ju lutemi të keni veshmbathje për ecje në natyrë, që është fizikisht sfiduese dhe të jeni gati për prezantimin e një filmi klasik dokumentar. Vendi: Kalaja Ora: 19:40 Data: 14 &15 Gusht
3
FILMAT E REKOMANDUAR UNCERTAIN
12:00 KINO KLUBI Anna Sandilands, Ewan McNicol SHBA - 2015 Një vështrim i mprehtë i një moçali të pjekur nga dielli por akoma me ujë dhe i cili rrezikohet nga një problem ujor i llojit botanik. MINOR BORDER
14:00 SHTËPIA E KULTURËS Lisbeth Kovacic Austri - 2014 Që kur kufiri në mes të Austrisë dhe Hungarisë u bë “kufi Shengen”, duket që e ka humbur kuptimin e tij.
CyanMagentaYellowBlack
ABDUL & HAMZA*
16:00 SHTËPIA E KULTURËS Marko Grba Singh Serbi- 2015 Abdul and Hamza, dy emigrantë nga Somalia, janë fshehur në një shtëpi të braktisur në malet pranë kufirit serbo-rumun dhe po planifikojnë ikjen e tyre.
4
Foto: Tughan Anit
TRAUMA E KONGOS Kristof Bilsen është regjisor belg i cili është i lidhur ngushtë me identitetin e tij. Nëse ky identitet nuk është belg, nuk ka fort rëndësi. Megjithatë, Belgjika si shteti ku ai jeton ka rëndësi të madhe dhe është muze filmike për të, në shumë raste. Bilsen në Dokufest sivjet largohet nga Belgjika, dhe shkon në Kongo. Kongo dhe Belgjika e kanë një lidhje, pasi kjo e fundit e pati kolonizuar të parën. Traumën post koloniale dhe dhunën që ekziston në Kongo, Bilsen e sjellë në filmin e tij “Elephant`s Dream”. DD: Na trego pak ma shumë për filmin tënd, i cili ka shëtitur gjithandej dhe pret edhe projektime tjera. Bilsen: Filmi është një tregim mesi, me përfshirjen e tregimeve pozitive dhe atyre negative. Elephant’s Dream është një portret për tri institucione me pronësi shtetërore dhe punëtorëve të tyre në Kongo. Historitë e gërshetuara të një nëpunëseje të postës në postën kryesore gjysmë të shkatërruar, dy kolegëve në stacionin hekurudhor, dhe grupit të zjarrfikësve në stacionin e vetëm të zjarrfikësve ofrojnë depërtim në jetët e tyre të përditshme dhe mbijetesën në qytetin e tretë më të madh në Afrikë, Kinshasa. Kongo është i pa pushtetshëm, jo funksional. Ka shumë pak vende pune, pra shumica e njerëzve janë të papunë. Fillimisht, fakti se Belgjika është shtet artificial dhe pa ndonjë vizion dhe se e ka kolonizuar Kongon vite më para ishte pika ime e fillimit të realizimit të dokumentarit. Normalisht që kur shkova në Kongo nisën të rrjedhin tregimet, karakteret, fytyrat, njerëzit, idetë. DD: A ka revolucion në filmin tënd, në Kongo në përgjithësi .... Bilsen: Edhe pse këto tri institucione shtetërore po vrapojnë në këmbët e tyre të pasme, zjarrfikësit, posta, dhe stacioni hekurudhor, filmi lejon një pamje befasisht poetike dhe këmbëngulëse të një shteti në tatëpjetë. Megjithatë, ai na detyron të bëhemi dëshmitarë të momenteve të vogla por të dukshme të ndryshimit dhe revolucionit, dhe në të njëjtën kohë të funksionimit si pasqyrë të asaj që
po ndodh në botën perëndimore. Ka revolucion, por është i një lloji tjetër prej atij që jemi mësuar. Është revolucion që nuk bëhet me dhunë dhe në rrugë, por revolucion me punë dhe i cili pritet të eksplodojë nga dita në ditë. Në janar në Kongo ka pasur trazira, që nënkupton se popullata është e tmerruar, gati për të eksploduar. DD: A janë kongolezët njerëz që nuk duan të punojnë ? Bilsen: Jo, ata janë në heshtje sepse presin të jetojnë më mirë. Janë njerëz që duan të punojnë, por të cilët i përshtaten ambientit dhe klimës së punës atje. Ata që punojnë në punën e shtetit janë njerëz me një status pak më ndryshe, mirëpo shumica e njerëzve janë të papunë. Madje edhe ata që punojnë, për shkak se shteti është në njëfarë mënyre i shtrënguar nga brenda, nga vetvetja, duket se nuk punojnë aspak. Lidhja e tyre me njëri-tjetrin është e çuditshme. DD: Cili është raporti mes Belgjikës dhe Kongos? Bilsen: Kongo është vend ku ka traumë, traumë të madhe dhe vullnet për të ecur përpara. Kongolianët dinë më shumë për Belgjikën sesa e kundërta e këtij raporti. Megjithatë, ka diasporë, ka njerëz nga Kongo që vijnë në Belgjikë dhe kërkojnë ditë më të mira. Në Belgjikë ekziston njëfarë faji kolonial, njëfarë ndjenje se diçka ka ndodhur historikisht në të kaluarën dhe që mund të ndryshojë ndoshta. Edhe mua madje më kanë targetuar si kolonial, si regjisor më ndryshe. E kam parë situatën e njëjtë me regjisorët e Serbisë, të cilët shkruajnë për luftën dhe të tjerët i këshillojnë ata për të ndaluar, për ta lënë të kaluarën atje ku duhet të jetë. DD: A është shfaqur filmi në Kongo apo Belgjikë Bilsen: Filmi është shfaqur në Belgjikë, dhe ka pasur reagime të ndryshme. Në Kongo po pres ta shfaq vitin tjetër. Për një gjë jam i sigurt: ky tregim duhet shëtitur botën dhe duhet njohur nga bota.
FILMAT E REKOMANDUAR WHO IS BOZO TEXINO?
18:00 DOKUKINO Bill Daniel SHBA - 2005 Foto: Jetmir Idrizi
MIGRIMI DHE IZOLIMI, ÇËSHTJE TË NDËRLIDHURA NË REALITETIN KOSOVAR
Në këtë panel diskutimi të pranishëm kanë qenë gazetarë, zyrtarë të BE-së dhe zyrtarë të institucione publike të Kosovës. Këta të fundit, nuk presin kushte shtesë nga BE-ja për liberalizim vizash. Largimi i mijëra shtetasve të Kosovës gjatë vitit që lamë pas drejt vendeve të Evropës Perëndimore ka ngritur shqetësime te vendimmarrësit në të dyja anët. Kërkimi për një jetë më të mirë qëndron në thelbin e migrimit, por faktorët tjerë, si qasja në punësim dhe mundësitë më të mira jashtë vendit janë poashtu të rëndësishëm. Por, Shefi i sektorit të politikës, ekonomisë dhe integrimit evropian në Zyrën e Bashkimin Evropian në Kosovë, Thomas Gnocchi tha se kërkimi i azilit nga ana e kosovarëve nuk ka qenë i duhur. Madje sipas tij, kosovarët e keqpërdorën azilin. “Shpresojmë që ky fenomen nuk do të përsëritet. Kosova është në rrugën e duhur drejt BE-së. Por, gjëja më e mirë që Kosova duhet ta bëjë, është që të fokusohet në reforma”, tha ai. Gnocchi tha se është kërkuar nga Kosova dhe shtete përreth që të sigurojnë kontrollin e kufijve, e madje sipas tij, Kosovës i është kërkuar që të rregullohet çështja e kufirit me Malin e Zi.
“Bashkimi Evropian nuk është forcë diktatoriale që me çdo kusht ndalon hyrjen e kosovarëve në zonën e Shengenit. Metoda që kërkohet azili dhe metoda e hyrjes në një shtet përcaktohet me Ligj”, tha ai. I menjëhershëm ishte reagimi nga Gjeraqina Tuhina, gazetare në Bruksel, ku tha se çështja e vizave është emocionale për secilin qytetarë të Kosovës, andaj sipas saj, po luhet me ndjenjat e tyre. Ajo është e bindur se po luhet me fjalë të ëmbla, kur thuhet se Kosova është në rrugë të mirë. “Nëse është në rrugë të mirë pse nuk po merret vendimi? Thjeshtë nuk ka vullnet politik. Po blihet koha që mos të bëhen punët si duhet. Liberalizimi i vizave dhe hyrja në BE nuk kanë të bëjnë më njëra – tjetrën. Për to vendos niveli i ministrave të brendshëm në Bruksel”, tha ajo. Në panel pati edhe zyrtarë qeveritar. Ramadan Ilazi, zëvendësministri i Punëve të Jashtme të Kosovës tha se nuk presin më që të ketë kushte të reja për liberalizim vizash. Ilazi thotë se nuk po kërkojnë vendim lëmoshë por po kërkojnë vendim të merituar.
VERUDA - A FILM ABOUT BOJAN
22:00 KINO NË LUM Igor Bezinovic Kroaci- 2015 Bojani është 24 vjeç. Ai kaloi katër vite e gjysmë në burg. Ai kaloi 20 vite të jetës së tij në Pulës. CITY OF CRANES
I bindur se Kosova po bënë punët e saj, tha se presin që hapi i ardhshëm i BE-së të jetë dhënia e rekomandimit për Kosovën, e sipas tij, pret që kjo të ndodh brenda këtij viti. “Ne duhet t’i bëjmë detyrat, jemi afër dhe nuk duam më surpriza e kushte shtesë. Nuk presim më kushte”, tha ai. Debati shqyrtoi veçanërisht izolimin ndërkombëtar të Kosovës dhe pamundësinë e qytetarëve të saj të udhëtojnë lirshëm në Evropë, si një faktor i rëndësishëm që ndikon në migrimin ilegal.
CyanMagentaYellowBlack
Situata ekonomike në Kosovë është arsyeja kryesore e ikjes së qytetarëve, por edhe e pjesëmarrjes së tyre në konfliktet në shtetet tjera. Ndërsa, mos-liberalizimi i vizave për kosovarët është çështje politike e BE-së dhe procesi po stërzgjatet në mënyrë që të blihet koha për të mos u kryer detyrat si duhet. Kështu u tha së paku në debatin “Migrimi dhe Izolimi” në kuadër të Festivalit Ndërkombëtar të Filmit Dokumentar dhe të Shkurtër – DokuFest.
Filmi bënë kronikën e kërkimit për burimin e një grafiti të hekurt mitik.
20:00 DREAM CINEMA Eva Weber Britani e Madhe- 2006 Në një udhëtim nga lart, ne shohim botën me sytë e vozitësve të vinçit.
5
RECENSIONE International Shorts
LA BAMBINA THE BABY Director: Ali Asgari Itali, Iran - 2014
E premte 20:00 Dokukino Pllato 15’
Atëherë kur duhet të nxitosh ta fshehësh fëmijën nga prindërit! Në Iran, njëra nënë, dy studente, kanë një bebe nëpër duar dhe janë duke kërkuar një vendstrehim për ta fshehur vogëlushen nga gjyshi dhe gjyshja, që janë në rrugë duke ardhur dhe nuk janë në dijeni për ekzistencën e bebes.
Regjisori Ali Asgari prezanton një interpretim të fuqishëm duke përdorur një stil subjektiv të kamerës, kryesisht një këndvështrim diagonal, i cili na bën edhe ne të jemi karaktere të filmit. Një tjetër tjegull e ndërtimit të filmit është edhe rregulli i urgjencës, gjendja kur karakteret kanë kohë të kufizuar për të bërë një gjë. Respektivisht mbërritja e prindërve është mbarimi i kohës për ta kryer qëllimin.
Një prej skenave më të fuqishme të problematikës së filmit, sepse ardhja e prindërve është afruar dhe problemi qëndron i pazgjidhur, na del ajo në një kafeteri, ku i shohim dy tryeza njëra pas tjetrës. Njëra tryezë është me një familje të plotë ndërsa tjetra me personazhet tona; familje e shkatërruar me frikë zbulimi. (Nga Roland Spahiu)
International Shorts
BOATMAN Director: José Menezes, Lucas Justiniano Brazil - 2014
E premte 20:00 Dokukino Pllato 15’
CyanMagentaYellowBlack
Filmi fillon natën me një rrugëtim, ku vetëm dritat e veturës ndriçojnë. Dhe më pas ndalemi te një hyrje kuptimplotë ku thotë “qyteti që nuk fle”. Metropoli që nuk fle Sao Paulo, në Boatman tregohet i errët, sepse kemi të bëjmë me faktin se çdo 48 orë vdesin 500 njerëz nën atë qiell të ndritur. Protagonisti jonë, Sergio, punon në stacionin e ndarjes së personave si shërbëtor i funeraleve. Ai çdo ditë sheh njerëz të vdekur dhe të afërm të pikëlluar, duke u rrekur ta orvatet ta kryejë punën e tij, madje nëse e kërkon rasti të mos e lejoj veten as të qaj.
6
Sergio, tashmë me 20 vjet përvojë pune në këtë profesion nuk ka gjë për t`i treguar më gruas së tij. Këtë na e bënë të ditur kur bisedon me një të ri, i cili pret që ta kryej shërbimin e tij të parë, dhe është i nguruar që ta bëjë këtë punë kundrejt fëmijëve, meqë është babai i dy vajzave. Por kjo vlen dhe për Sergion, edhe pas tërë atyre viteve ai ndjehet i pafuqishëm të shoh fëmijë me trupa të ftohtë. Rasti kur Sergio dëgjon muzikë, dhe në të njëjtën kohë mund të lexojë lajmin e vdekjes së një 4 vjeçari është edhe hapësira ai kur mund të derdh lot.
Filmi i mirë e tregon këtë kontrast të hatashëm, dhe këtë gjendje shpirtërorë të një karakteri normal në një gjendje të jashtëzakonshme. Regjia, nga José Menezes dhe Lucas Justinian si dhe të gjitha mekanizmat e filmit duke i kontribuar njëra tjetrës, na nxjerrin një pah një film të mirë në plot kuptimin e fjalës. (Nga Roland Spahiu)
RECENSIONE Green Dox
PLANETARY Regjisori: Guy Reid Britani e Madhe, SHBA - 2015
E premte 20:00 Kino Kalaja 88’
Planetary që prej fillimit, tenton që ta përfshijë shikuesin emocionalisht, në asgjë tjetër pos Tokës. Sjellë fëmijën në ne, duke na çuar në një udhëtim hapësinor me astronautët pionierë, për të na treguar bukurinë e planetit tonë përmes një vështrimi nga orbita. Ky është fillimi efektiv i lutjes së filmit, që është se në një pikë ne duhet të ndryshojmë perspektivën për të shtuar shanset me natyrën dhe planetet tona, për të lëvizur drejt një marrëdhënieje simbiotike me botën përreth nesh.
Filmi ka grumbulluar një ekip mbresëlënës të intervistuarish, nga shkencëtarët, filozofët, studiues të shoqërisë dhe shaman, në mes të tjerëve, që lavdërojnë Tokën, por edhe përshkruajnë ndërlikueshmërinë e sistemeve tona ekologjike dhe dëmtimeve të rënda që ia kemi shkaktuar tokës nga zhvillimi industrial. Komentimi social shkon tutje për të përshkruar se si shoqëritë e caktuara kanë zhvilluar “veçanëshmërinë” me natyrën, nga këndvështrimi shaman apo budist dhe se ky
duhet të jetë modeli mbizotërues i mendimit, nëse ne dhe planeti do të mbijetojmë në ndërlikueshëmërinë e tij. Fotografia mbresëlënëse dhe muzika në mënyrë efektive arrijnë që të tregojnë bukurinë e Tokës, duke na përkujtuar se cili është çmimi që duhet të paguajmë nëse vazhdojmë me qasjen e deritanishme. (Nga Ariel Shaban)
View From the World
DRONE Regjisori: Tonje Hessen Schei Norvegji - 2014
E premte 22:00 Dokukino Pllato 78’
Ky dokumentar trajton luftën me drone përmes dëshmive nga ata që janë të përfshirë në prodhimin e këtyre makinave, sinjalizuesve të brendshëm dhe ish-drejtuesve të droneve Michael Haas dhe Brendan Bryant, deri te viktimat nga Waziristani dhe Pakistani dhe ndihma legale që ata kërkojnë nga avokati i Human Rights Shahzad Akhbar dhe themeluesi i Reprieve, Clive Stafford Smith. Luftimi me drone është një fenomen që ka nisur pak
kohë pas sulmeve të 11 shtatorit, dhe veçanërisht në Waziristan, ka marrë momentumin me numrin e sulmeve ajrore të zhvilluara, ku sipas statistikave që tregohen në film del se kanë ndodhur në çdo të dytën ditë. Sado tmerrshëm që tingëllon, ky film tenton që të diskutoj ligjshmërinë me të cilën operojnë këto drone nën të drejtën ndërkombëtare, sikurse edhe efektet psikologjike që kanë pasur mbi viktimat dhe luftëtarët. Shkurt, synon që të nënvizoj shkatërrimin që ka dhe që do të ketë kjo në betejë. Të tilla janë dëshmitë shokuese, sidomos metodat kontroverse të rekrutimit që përdor ushtria amerikane përmes video lojërave (edhe pse kjo nuk është gjë e re, por filmi tregon se është), me ç’rast njeriu e ka të vështirë që të përfshihet intelektualisht dhe të mos preket emocional-
isht. Sidoqoftë, gjersa filmi është i interesuar në kërkimin e zgjidhjeve për këtë çështje - diçka që dokumentarët rrallë ofrojnë – e shtron çështjen për diskutim. Sidomos për filozofinë e luftës të krijuar në këtë zonë të re të betejës: Cilët janë kufijtë ligjorë në luftë? Sa mund të shtrihet shteti në politikat e saja ligjore nën flamurin e luftimit të terrorizmit? A do të jetë kjo e ardhmja e luftërave? Filmi duke përdorur dëshmitë ballore, komentet autoriale, të ekspertëve ligjorë dhe gazetarëve hap fushën për diskutimin e luftës me drone. Efektet psikologjike, implikimet etike dhe avancimet teknologjike në duart e ushtrisë mund të tingëllojnë distopike, por lëvizja mbi to është një ndjenjë e shpresës. (Nga Matthew Lee)
7
CyanMagentaYellowBlack
“Lufta e robotëve është këtu, dhe lufta e ardhmërisë mund të jenë version Orwellian i Terminatorit”. Ky citat nga deklarata e regjisores më së miri e përshkruan frikën në rritje të së ardhmes, madje bashkëkohores, betejat ushtarake. Regjisorja Tonje Hessen Schei dëshiron që të sjellë në pah luftën e CIA-s me drone, dhe ndikimin që ka pasur në viktimat dhe ushtarakët.
CyanMagentaYellowBlack
8
DOKUNIGHTS
GARAZHË
GOCE
Projekt eksperimental muzikor i krijuar nga Granit Halili (Pinkmetal) & Ergen Berisha, Garazhë bashkon zhanre të ndryshme urbane dhe alternative.
Goce’s playing, mixing, scratching and jungling live act will make you dance out of control and groove to the melody of hip hop.
An experimental music project created by Granit Halili (Pinkmetal) & Ergen Berisha, Garazhë makes urban and alternative genres come together.
Muzika dhe miksimi live i Goces do të ju bëjë të vallëzoni jashtë kontrolle me melodinë e hip-hopit.
E PREMTE 00:00 @Andrra Marash / FRIDAY 00:00 @Andrra Marash
DOKU CITY 2015
Prishtinë
Gjakovë
13 4
Tirana
7
S
6
14
11
Shkup
M
1
10
8
camp
3
2 12 9
CyanMagentaYellowBlack
5
S M
9
CyanMagentaYellowBlack
10
Foto: Tughan Anit
Kinematë e Dokufestit, me rrëfimet e diversitetit kulturor
Fatime Kosumi, këngëtare e së fundmi edhe regjisore, në DokuFest sivjet ka sjellë melodinë e këngëve të bukura të mirëfillta të grave nga zonat e ndryshme të Kosovës. “Kangë e defa” është debutimi i Fatimes – e njohur tanimë si Andrra, në fushën e regjisë. Ajo thotë se dokumentarin në fjalë e ka si hulumtim për albumin e saj të radhës, i cili sjellë perlat e këngëve të vjetra shqipe. “Kur sheh incizime të kohërave të vjetra, e sheh se gratë asokohe kanë qenë të gjykuara për shkak se kanë kënduar dhe e kanë zhvilluar një kulturë interesante. Ato nuk kanë pasur edukim, prandaj këngët dhe defat ishin mënyra për ta shprehur veten”, tregon Kosumi. Ajo ka bashkëpunuar me Vincent Moon për realizimin e dokumentarit, për të cilin ajo është financuar nga Prishtina por edhe nga Berlini. “Është një lloj substance e bukur brenda këtyre këngëve të cilën kam dashur ta përkthej në film, e më pas ta përkthej edhe në albumin tim të radhës, i cili përmban këngë të kësaj natyre. Kam gjetur shumë këngë të grave një natë para se të martohen,
shembull, dhe për mua është fantastike dhe një lloj atmosfere e bukur dhe e tensionuar në këso rastesh”, thekson Kosumi. Amir Vitija, regjisor, sivjet sjellë filmin “The Innocent”, një 15 minutësh interesant mbi pasluftën e Kosovës. Ai thotë se tema e luftës është plagë dhe si e tillë gjen trajtim tek regjisorët kosovarë. “Kushtimisht filmi flet për luftën, por më shumë për përjetimet emocionale. Janë vetëm tri personazhe, pra është një trekëndësh dhe një dramë e cila dëgjohet, përjetohet. Nuk ka fort lojë vizuale sepse kjo do të kushtonte shumë, por megjithatë me financimin e QKK-së shpresoj që kemi mundur të kemi sukses” tregon Vitija. Hapësirë të veçantë DokuFest iu jep edhe regjisorëve ndërkombëtarë, të cilët duket se dita ditës po shtohen dhe kanë një respekt të veçantë për punën dhe zhvillimin e festivalit. Kristof Bilsen është regjisor nga Belgjika. Pasi vitin e kaluar pati realizuar filmin “The Perfect Belgian”, sivjet në DokuFest ai sjellë historinë e Kongos, këtij vendi jofunksional, ndoshta edhe jo shtet në praktikë, dhe tri shtresave njerëzore që marrin frymë në këtë pjesë të botës. “Premiera e filmit “Elephant’s Dream” është dhënë vitin e kaluar në Leipzig, por për mua projektimi i filmit në DokuFest është e rëndësisë së veçantë. Është një thënie interesante se nëse Afrika është
arma, atëherë Kongo është shkrehësi i saj”, pohon Bilsen. Elephant’s Dream është një portret për tri institucione me pronësi shtetërore dhe punëtorëve të tyre në Kongo. Historitë e gërshetuara të një nëpunëse të postës në postën kryesore gjysmë të shkatërruar, dy kolegëve në stacionin hekurudhor, dhe grupit të zjarrfikësve në stacionin e vetëm të zjarrfikësve ofrojnë depërtim në jetët e tyre të përditshme dhe mbijetesën në qytetin e tretë më të madh në Afrikë, Kinshasa. Edhe pse këto tri institucione shtetërore po vrapojnë në këmbët e tyre të pasme, filmi lejon një pamje befasisht poetike dhe këmbëngulëse të një shteti në tatëpjetë. Megjithatë, ai na detyron të bëhemi dëshmitarë të momenteve të vogla por të dukshme të ndryshimit dhe revolucionit, dhe në të njëjtën kohë të funksionimit si pasqyrë të asaj që po ndodh në botën perëndimore. Dhe krejt në fund, sot u prezantua edhe regjisori Marko Grba Singh me filmin “Abdul and Hamza”. Dy imigrantë somalezë fshihen në një shtëpi të braktisur në kufirin midis Serbisë dhe Rumanisë. Të pajisur me GPS, ata bëhen gati për një ikje. Marko, kthehet më pas me ekipin e tij në këtë shtëpi për të vërtetuar ose jo ekzistencën e tyre. “Jam i lumtur që filmi vjen në DokuFest dhe sidomos sepse kauza që sivjet po promovohet duhet të ngrish sensibilizimin qytetar. Kjo është hera e dytë që unë vij në Kosovë dhe më pëlqen ambienti” tregon regjisori serb.
DokuFest falënderon Teatrin Profesionist të Prizrenit për mbështetjen e ofruar në këtë edicion. 11
CyanMagentaYellowBlack
Dita e gjashtë e edicionit të XIV-të të DokuFestit është hapur me konferencën për media ku janë prezantuar të tjerë mysafirë të festivalit. Ditëve të fundit madje numri i mysafirëve dhe regjisorëve është rritur dukshëm, e njëjtë po ndodh edhe me shikueshmërinë nëpër kinematë e qytetit, që po shkojnë drejt thyerjes së rekordit.
DOKUFEST AS AN INSTITUTION
ENGLISH SECTION
In the past five years, I have matured considerably. I graduated from university, traveled to more than 15 European countries, kissed many people who have attracted me, I’ve read around 30 books within a calendar year, and witnessed the kids from my neighborhood grow up with luxuries that I never had. The past five years of my life have been full of articles, analyses, failures, efforts, more failures, more efforts. I have performed the acoustic version of Anouk’s song, “Michel,” many times but I’ve never published that. For the past five years, I have tried to get a grasp of myself, to wring free from the constraints of a lost adolescence, lost under the dust of foolishness. However, the past five summers have been extraordinary. I am acquainted with the 14 editions of the festival, but I only truly experienced the past five editions. These five years served to teach me more than five lessons that would then accompany me throughout my journey as a writer and a culture journalist. I realized that DokuFest is a festival that doesn’t tolerate. It does not tolerate those that don’t tolerate distancing themselves from their comfort zone, which have not produced something for sociology or the psychology of this humanity that has lost its path. DokuFest is intolerant to those who have not risked while filming themselves down the streets of Sarajevo, their transformation into women, the journey of a monstrous person who trafficked in organs. DokuFest doesn’t tolerate anti-values, and I cannot stress enough how strongly this is exhibited on every summer day that I spend at DokuFest. DokuFest does not have a gender. It is not just a man, even though the “i” ending of the name of the festival in Albanian usually denotes the male gender. DokuFest does not embrace clichés and empty debates that certain feminists engage in cafes. DokuFest is categorically against those that think that film is there to reinforce masculinity. DokuFest is not a gender construct.
CyanMagentaYellowBlack
DokuFest is here for all of us. In the past five years, I have seen people hug each other warmly while entering Prizren’s cinemas. This would not happen without DokuFest. Kosovo, Albania, Congo, Lithuania, Latvia, France, Germany, Austria, Russia, China... DokuFest is an institution for all nations, nationalities, and cultures. For fourteen years, DokuFest has installed culture amongst the people of Kosovo. It confronted the public with various themes, diverse ones, sensitive ones. Screening a film about Albanian traditions and then homosexuality in Albania, in the same day, in the same cinema, means going beyond social norms, and a whole lot of bravery. To conclude, the past five years were healthy and good for me. DokuFest is an institution that needs preserving, it’s not an old fresco that chips away with time – in fact, each year it becomes better than the one before. (Arbër Selmani )
12
Zagreb’s Street Sellers, Up Close and Personal A simple tale of two ladies trying to make a living in the midst of the hustle and bustle of Croatia’s capital.
daily routine was doing, or interact with her in any way. That’s when I decided to shoot the film,” says Novakovic.
In central Zagreb, two old ladies each have their own makeshift stands selling almost exactly the same products – religious calendars and rosaries.
The film depicts the interactions between the two characters, the older and more experienced Ana sticking to the prices she sets for her goods – the younger and more emotional Zorka constantly crumbling to customer demands for lower prices.
Ana, the older of the two, has been a constant presence in Zagreb’s central Ban Jelacic Square for 40 years. She is the central figure of the documentary “Ana Trg,” (or Ana Square) part of DokuFest’s Balkan Dox category this year.
Ana criticizes her for lowering the prices, saying that now both of them will earn less. “I asked the lady for 50 kuna, and then when she said it was too expensive, I sent her to you. And you sold her the calendar for 25?”
“The funny thing is, Ana is not religious at all. I spent a long time carefully shooting this film, until I felt I had gotten close enough and I could really show the film from the fly on the wall perspective – and accurately depict the relationship between Ana and Zorka without interfering,” said director Jelena Novakovic at the Q&A following her film screening on Thursday.
In another scene, Zorka buys lunch for herself, a greasy bacon sandwich that both of them dip into a jar of paprika sauce as they share lunch. “Here, take the rest. I really didn’t think it would be this greasy.”
“I had been seeing Ana for years, as did many of the inhabitants of Zagreb, and none stopped to think what this lady who was a part of our
The film was produced by the Restart, a Zagreb-based organization focused on film production and distribution, as well as education. Director Jelena Novakovic was a participant in one of the film workshops when she came across the idea for the film.
Foto: Tadi
An Artist Who’s Not a “Professional”
“But not a professional one,” says Brookshire, calmly delivering a slightly surprising statement. One that his peers or contemporaries might not say as often. He first explains that the term “professional” does not exist in art. The very fact that art is known to break rules, set forms or expectations, means that the term “professional” could in some cases be seen as a constraint. “Also, to be a professional artist, you would have to do it professionally. As in, it would be my only occupation. Not like now, where I need to have a day job and then do my art, which is unconventional or at the least not commercial, on the side.” Brookshire’s films have been shown in festivals in Toronto, New York, Rotterdam, Bradford and Los Angeles. His contribution to Prizren will come in the form of films screened in the “Uncharted States of America” category, which aims to show an alternative approach to filmmaking in the US – 9 of his films will be shown at DokuFest. “They’re not typical documentaries, because my approach is to turn on the camera and to film, while other documentary filmmakers insist on there being a story or something being told.” His shorts include elements from his experience as a composer and a musician. “I want to make films that you don’t just watch, but you listen to and un-
derstand. Above all, I want to make films that tell the truth and show the beauty of this world,” says Brookshire. The “professional” artists, he says, have a lot more time to think and contemplate on their work. Being artists in the US is not usually very profitable, so he doesn’t always get the time to engage in contemplation. “America is not a country for artists. Definitely not Los Angeles. 5 decades ago the place was wonderful, today it’s a place of everything but art. That in fact is America,” says Brookshire. Brookshire, although initially studying film, was drawn to taking music and composition classes while in college. He said that unlike other art forms, music creates a sense of community. “When a composer writes a piece, he needs to execute it with a large group of musicians and in front of a public. Film doesn’t always have that.” However, he also thinks that certain music that is used in films can backfire, and ruin the film. “Oftentimes, music can ruin a movie. For me, music is not just rhythm; it includes the various noises in the place where you’re shooting. That’s why we should be careful about music, and put it in only where it makes sense and you don’t have to think about it being music.” He says he’s inspired by La Monte Young and Eliane Radigue, and that he was lucky to have studied with James Tenney and James Benning. “Music will always remain a field for which the curiosity never dies. Especially when music is done together with film,” says Brookshire.
MY SHORT FILM IS READY – WHAT CAN I DO WITH IT? What should one do to ”make it”? Is there a sure strategy to find your audiences? Who controls the short film market? Is there a market for short films? Several people with different backgrounds talk and try to answer these questions and the ones that you want to present. Moderator: Jukka Pekka Lakkso Panelists: Wouter Jansen (Some Shorts, distributor, Nederland), Bujar Kabashi (producer, Kosovo), Ben Vandendaele (Radiator, Producer, Belgium), Fariba Sumanska (Producer/distributor Czech Republic) Date: 14 August Time: 14:00hrs Place: Kino Klubi
SEXUAL VIOLENCE CONFLICT Talk on sexual violence in conflict in Kosovo and Bosnia and Herzegovina, its consequences for survivors and the society, and the importance of access to justice and reconciliation. Moderator: Igballe Rogova, Executive Director of Kosova Women’s Network Panelists: Flora Macula, Head of UN Women Office in Kosovo; Katia Forbert Petersen, director of the film Mission Rape: A tool of war; Veprore Shehu, Executive Director of Medica Kosova; and Bakira Hasecic, President of Association of Women Victims of War (featured in the film Mission Rape: A tool of war). Date: 14 August, 17:00hrs Place: Hamam Museum
13
CyanMagentaYellowBlack
Interviewing Madison Brookshire means being allowed to ask him anything. With Brookshire, you can talk about anything along the range of film, music, politics – or even the city and the atmosphere. The interview could be long, but you won’t be bored. He brings his diverse experience on the table, rich in the various dimensions of art. He is definitely an artist.
REVIEWS Green Dox
PLANETARY Director: Guy Reid UK, USA - 2015
Friday 20:00 Kino Kalaja 88’
Planetary right from the beginning, emotionally attempts to get the viewer invested, on none other than, Earth. It brings a child in us, by getting us in the space travel with pioneering astronauts, to show us the beauty of our planet from the view from the orbit. This is effective beginning of a plea of the film, which is that at one point we must change the perspective of being add odds with nature and our planets, to moving to a symbiotic relationship with the world around us.
The film has assembled an impressive cast of interviewees, from scientists, philosophers, social scientists and shamans, among others, praising earth, but also describing the complexity of our ecological systems and the severe damages that we have inflicted upon earth due to industrial development.
and this must become the prevalent mode of thinking, if we and the planet will survive in its complexity. Stunning photography and music effectively accomplish to show the beauty of earth, reminding of us what is really at stake if continue with business as usual.
The social commentary goes further to describe how certain societies have developed the “oneness” with nature, from shamanistic, or Buddhist point of view,
(By Ariel Shaban)
Drone warfare is a phenomenon that began shortly after 9/11, and, particularly in Waziristan, has been gaining rapid momentum in the number of airstrikes they have deployed – recent statistics put forward by the film note one every two days. As horrifying as this sounds, this film is interested in bringing to the forefront both the legality in which these drones operate under international law, as well as the psychological effects they have had on both the victims and the combatants. In short, it wishes to proactively highlight the devastation this has, and will have, on combat. Such are the shocking revelations and testimonies, notably the questionable recruitment methods the US military use via video games (while this isn’t wholly new, the scale this film shows is), it’s difficult to keep one’s own intellect engaged and to not be emotionally affected.
However, as the film is interested in seeking solutions to this issue – something documentaries seldom offer – it does open it up for discussion. Notably the philosophy of war in this newly formed combatant zone: What are the legal boundaries in war? How far does the state stretch its legal policies under the “terrorism” banner? Will this be the future of military war? The film’s use of talking-head testimonies, authorial commentators, legal aides and journalists opens the scope for discussion on drone warfare. The psychological affects, the ethical implications, and the technological advancement in military hands may sound dystopian, but coursing through this is a fleeting sense of hope. (by Matthew Lee)
View From the World
DRONE Director: Tonje Hessen Schei Norway - 2014
CyanMagentaYellowBlack
Friday 22:00 Dokukino Pllato 78
“The robotic war is here, and the future of war could be an Orwellian version of Terminator.” This quote, taken from the director’s statement, best summarises the growing fear of future, and even contemporary, military combat. Documentary director Tonje Hessen Schei wants to bring to the forefront the secretive CIA drone war, and the impact this has on both the victims and the combatants. This documentary tackles drone warfare head-on through testimonies from those involved in the manufacturing of the machines, the whistleblowers and former drone controllers Michael Haas and Brendan Bryant, through to victims from Waziristan and Pakistan and the legal aide they are seeking from Human Rights lawyer Shahzad Akhbar and Reprieve founder Clive Stafford Smith.
14
RECOMENDED FILMS WHO IS BOZO TEXINO?
18:00 DOKUKINO Bill Daniel USA - 2005 Foto: Jetmir Idrizi
MIGRATION AND ISOLATION – Closely Related Problems
The panel included journalists, EU officials and public officials from Kosovo – with the latter saying that they did not expect additional conditions to be set on Kosovo regarding the visa liberalization issue. The exodus of thousands of Kosovo citizens during the year towards central and western European countries has raised the attention of decision makers – on both sides. The quest for a better life is found at the center of the migration issue, but other factors, such unemployment and the better employment opportunities are also crucial. The head of the Political, Economic and Integrations sector of the EU Office in Kosovo, Thomas Gnocchi, said that the insistence of Kosovars on requesting asylum in EU countries was not right – even saying that some Kosovars attempted to misuse the asylum system. “We hope this phenomenon won’t repeat itself. Kosovo is on the right way with regard to its EU integration path. The most important thing Kosovo should focus on is reforms,” he said.
VERUDA - A FILM ABOUT BOJAN
Gnocchi said that it was requested from Kosovo that it secure its borders, and sort out the ongoing dispute with regard to the border with Montenegro. “The EU is not a dictatorial force that wants to prevent the entrance of Kosovars into the Schengen area at all costs. The asylum process and the entrance into the Schengen zone are things that are set by laws,” he said. Gjeraqina Tuhina, a Brussels-based correspondent, says that the visa issue is an emotional thing for Kosovars, and that the EU is toying with that emotion. “If Kosovo is on the right path, why aren’t decisions being made? There simply is no political will. Time is being bought for things not to be done in the right way. Visa liberalization and EU membership are not the same thing. The issue is decided on the level of interior ministers in Brussels,” says Tuhina. Ramadan Ilazi, the deputy minister of Foreign Affairs, says that they don’t expect new conditions on visa liberalization. He continued by saying that Kosovo doesn’t won’t to be “gifted” visa liberalization, but rather earn it. “We need to fulfill our duties, we’re close [to success] and don’t want surprises or additional conditions. We don’t expect additional conditions will be set,” he said. The debate focused specifically on Kosovo’s international isolation and the inability of its citizens to freely travel in Europe.
22:00 KINO NË LUM Igor Bezinovic Croatia - 2015 Bojan is 24. He spent four and a half years of in prison. He spent 20 years of his life in Pula. CITY OF CRANES
CyanMagentaYellowBlack
The economic situation in Kosovo is the main reason for the migration of its citizens, but also for their participation in the conflicts in other countries. Furthermore, the lack of visa liberalization for Kosovars – or the issue itself – has become a “political issue” for the EU and is being extended indefinitely, as if to buy time for more mistakes. These were the conclusions made during the debate on “Migration and Isolation,” part of DokuFest.
The movie chronicles the search for the source of a ubiquitous and mythic rail Graffiti.
20:00 DREAM CINEMA Eva Weber UK - 2006 On a journey high up, we view the world through the eyes of crane drivers.
15
GENERAL SPONSOR
OFFICIAL HOST
Media Sponsor
ORAR FILM DOKU PANE PUNË MAS DOKU DOKU DOKU VEND
IT Partner
REPUBLIKA E KOSOVËS
MINISTRIA E KULTURËS, RINISË DHE SPORTIT
REPUBLIKA E KOSOVËS
MINISTRIA E PUNËVE TË JASHTME
REPUBLIKA E KOSOVËS
MINISTRIA E INTEGRIMIT EUROPIAN
Culture for All - Phase III An EU project managed by the European Union Office in Kosovo
KOMUNA PRIZREN
Implemented by
REPUBLIKA E KOSOVËS MINISTRIA E DIASPORËS
Embassy of the Kingdom of the Netherlands Kosovo
AUSTRIAN EMBASSY KOSOVO
EMBASSY OF FINLAND PRISTINA - KOSOVO
CyanMagentaYellowBlack
titulli title o
gjirafa.com
16