GAZETA ZYRTARE E DOKUFESTIT VITI XIV, E SHTUNË #7, 15 GUSHT 2015
OFFICIAL DOKUFEST NEWSPAPER YEAR XIV, SATURDAY #7, 15 AUGUST 2015
ENGLISH SECTION -> PAGE 12 www.dokufest.com
Foto: Tughan Anit
00
12
00
14
00
16
KINO KLUBI
SHTËPIA E KULTURËS
DOKUKINO
BALKAN DOX ABDUL & HAMZA* / 45’ COLONY / 50’
INTERNATIONAL DOX - SHORT UNMAPPABLE / 23’
TRIBUTE TO ALBERT MAYSLES GREY GARDENS / 75’
MASTERCLASS LECTURE WITH VASIF KORTUN
SOUND OF MY SOUL SWIMMING IN YOUR SKIN AGAIN / 26’ KANGË E DEFA* / 29’ RENUNCIATION / 20’ VIEWS AND VISIONS / 15’
GREEN DOX BIKES VS. CARS / 88’
INTERNATIONAL DOX - FEATURE ABOVE AND BELOW / 118’
BALKAN DOX TOTO AND HIS SISTERS / 93’
INTERNATIONAL DOX - SHORT MINISTRY OF MEMORIES / 16’ OFF THE UNKNOWN / 10’
INTERNATIONAL DOX - FEATURE PERVERT PARK / 75’
00
18
HUMAN RIGHTS DOX LIFE IS SACRED / 104’
LIFE IS ELSEWHERE PAFTUAR / 21’ OF DOGS AND LIONS / 23’ THE GOOD LIFE - OVER THERE / 29’ KRONIKË E NJË BURRI QË ËSHTË GATI TË VRASË / 20’
SHOULD I STAY OR SHOULD I GO: FILMS ON MIGRATION SHARAF - AN ANIMATED DOCUMENTARY / 14’ THOSE WHO FEEL THE FIRE BURNING / 74’
KINO LUMBARDHI
KINO NË LUM
DOKUKINO PLLATO
KINO KALAJA
DREAM CINEMA
00
VIEW FROM THE WORLD CITIZENFOUR / 114’
BALKAN DOX FLOTEL EUROPA / 70’
VIEW FROM THE WORLD CARTEL LAND / 98’
GREEN DOX VIRUNGA / 90’
TRIBUTE TO ALBERT MAYSLES WHAT’S HAPPENING! THE BEATLES IN THE USA / 74’
00
HUMAN RIGHTS DOX THE LOOK OF SILENCE / 98’
BALKAN DOX REMAKE, REMIX, RIP-OFF* / 110’
HUMAN RIGHTS DOX (T)ERROR / 83’
VIEW FROM THE WORLD THE VISIT / 83’
TRIBUTE TO ALBERT MAYSLES GIMME SHELTER / 91’
20 22
1
CyanMagentaYellowBlack
INTERNATIONAL DOX - FEATURE ELEPHANT’S DREAM / 74’
Një odë për rritjen Kur 13 vjet më parë prindërit e mi më morën për herë të parë në kinema, nuk e kisha idenë që po shkelja këmbë në vendin ku do t’i përjetoja të gjitha llojet e emocioneve, në të cilin do të rritesha dhe një vend që do ta frekuentoja, ndërtoja kujtime, për të cilin do të luftoja dhe përfundimisht në të cilin do të punoja. Ma do mendja se as grupi i shokëve që e patën hapur edicionin fare të parë të festivalit atë ditë, mund të kishin qenë të vetëdijshëm për atë që e kishin nisur dhe se ato që do t’i sillte ajo. Në një vend ku lajmi i vetëm ka të bëjë me jetët dhe vdekjet e njerëzve të tjerë, ideja e ndryshimit është aq e largët, sa nuk i kujtohet njeriu. Në rastin e qytetit tim, ishte një festival i filmit që me rritjen e tij, jo vetëm që i ndryshoi rrjedhën, atmosferën, energjinë, disponimin dhe ndjenjën e vendit, por edhe kursin historik të qytetit, duke ia injektuar idenë e ndryshimit një gjenerateje të re. Të rritur me lajme dhe televizion, ajo që mund të shihnim dhe dinim –në qytetin tonë - ishte e kufizuar me programet absurde të transmetuesve privat turk të viteve 90. Si pasojë, mundësia e të qëndruarit ulur në mesin e turmës në karriget e një kinemaje të hapur në zemër të qytetit, duke parë tregime nga e gjithë bota, e të njohurit heronj, viktima, të parit e luftërave, tragjedive, mizorive, dhe të bashkëndjerit e emocioneve, dhimbjeve dhe të gjithë atyre gjërave nëpër të cilat kalojnë njerëzit dhe bota, ka dalë të jetë një përvojë sensacionale që ka ndikuar në mënyrë drastike në mua dhe miqtë e mi teksa ishim duke u rritur. Përfundimisht, festivali ishte shumë më shumë se aq, përpos një ngjarjeje të cilën e prisnim me padurim, për shumë nga ne ishte vendi i parë i punës, një periudhë e vitit në të cilën ne do të përjetonim disa nga përvojat tona të para, ku do t’i mësonim të gjitha këto gjëra për jetën, vetën dhe të tjerët, një vend ku do të takonim njerëz të jashtëzakonshëm që kanë prekur shpirtrat tanë, ku do të përjetonim puthjet e para e mamurlluqet, dashuritë e thyerjen e zemrës, dhe krijonim disa prej kujtimeve tona më të bukura e të çmuara.
CyanMagentaYellowBlack
Festivali na inspiroi dhe u bë platformë në të cilën ne mësuam të rebelohemi e të mos ndjejmë mëri, të jemi të guximshëm dhe të besojmë në mundësitë, u bë arsye për ta dashur qytetin, e madje për tu kthyer në të duke imagjinuar mundësi të tjera të tij, duke u shndërruar në diçka me të cilin kemi qejf të identifikohemi dhe të mburremi me të ngado që do shkonim. Tani me kënaqësi të madhe dhe një dozë të lehtë nostalgjie kujtoj nji morri momentesh nga vitet e kaluara, derisa në anën tjetër; me padurim e imagjinoj rritjen dhe plakjen tonë së bashku. Në vende të pavazhdimësisë dhe thyerjeve si i ky i joni, vetëm edhe ideja që diçka mund të zgjasë për aq sa jetojmë ne, mjafton që ta ngrohë zemrën.
Foto: Tadi
“Rrëfimet që tregojmë” me premierën e pesë filmave GENERAL SPONSOR
Në kuadër të edicionit të XIV-të të DokuFestit në Kino në Lum - kinemanë që së fundmi është konsideruar si një nga më të bukurat në botë, u dha premiera e pesë filmave të programit: Fabrika e Filmave për të Drejtat e Njeriut: “Rrëfimet që tregojmë”. Vendi i duhur ky për të kurorëzuar rrugëtimin një vjeçar e marramendës të filmave të prodhuar nga DokuFesti, me regji të pesë pjesëmarrësve të rinj nga rajoni i Ballkanit. Prodhimi i këtyre filmave dokumentar që u mbështet nga zyra e BE-së dhe u zbatuar për herë të dytë me sukses nga DokuFesti, përkon me ëndrrën e të gjithë atyre që për vite me radhë ndoqën me ëndje festivalin dhe besuan që me kohë DokuFesti do të kthehej në një katalizator vendimtar edhe në rritjen profesionale të filmbërësve shqipIT Partner tar dhe atyre rajonal. Para tre vjetëve DokuFesti bëri lëvizjen vendimtare nga shfaqja e filmave në prodhimin e tyre, duke realizuar kështu gjashtë dokumentar të shkurtër me titullin “Histori nga margjinat e Kosovës”.
Kosova, Shqipëria dhe Serbia. Ata patën në dispozicion një vit për të konceptuar, xhiruar dhe më vonë montuar, filmat e tyre për edicionin e XIV-të të DokuFestit.
Media Dhe rezultati ndërsa nata binte Sponsor mbi Prizren - vendin bazë të frymëzimit dhe prodhimit të këtyre pesë filmave, ishte mahnitës si për ekipin realizues, ashtu edhe për vetë qytetin. Me një qasje thellësisht personale dhe tematikë që përkonte përzierjen e përbërjen shumetnike që është Kosova, të pesë filmat erdhën te shikuesi si përgjigje të drejtpërdrejta ndaj shqetësimeve shoqërore të së kaluarës edhe të tashmes.
Duke i dhënë zë një gruaje anonime të izoluar në një strehimore si në filmin e regjisores nga Prishtina, Donjetë Berisha – “Ka Një Mot”, apo duke na ftuar të rimësojmë si të shohim sërish dramën e të zhdukurve nga konflikti i vitit 1999 në filmin “Smoke” nga regjisorja nga Beogradi, Gorana Jovanović. Pasi përqafuan formën dokumentare me të gjithë Qoftë edhe duke rrezikuarREPUBLIKA lirinë për të trajtuar REPUBLIKA E KOSOVËS REPUBLIKA E KOSOVËS REPUBLIKA E KOSOVËS E KOSOVËS MINISTRIA E KULTURËS, RINISË MINISTRIA E PUNËVE TË JASHTME E INTEGRIMIT EUROPIAN MINISTRIA E DIASPORËS DHE SPORTIT lavdinë dhe pengesat që ajo mbart, gjashtë kineas- MINISTRIA thellësisht e mençurisht eksodin e fundit të emitët e parë rajonal përjetuan prodhimin e filmat e grantëve Kosovarë për në Bashkimin Europian – si tyre të udhëhequr nga profesionistë të mrekul-Culture në rastin e filmit “Imigrant Journal” nga kineasti i for All - Phase III of the lueshëm si dokumentaristi i nominuar për Os- ri, Gazmir Lame, secili prej tyreEmbassy ofron një perspekKingdom of the Netherlands Kosovo kar, James Longley, mjeshtri Iranian Moshen tivë të freskët e unike. Makhmalbaf, producenti Finlandez Sami JahnuKOMUNA PRIZREN kainen, dhe në kujdesin e veçantë të regjisorëve Ajo që një vit më parë për regjisorët e rinj ishte Nebojsa Slijepcevic (Kroaci), Iris Elezi (Shqipëri) vetëm një ëndërr, ide apo qoftë edhe një pyetje e AUSTRIAN dhe Thomas Logoreci (SHBA). vlefshme, pas punëtorive intensive të udhëhequra EMBASSY KOSOVO nga Richard Pearce dhe editorja e njohur, Lynzee Pas premierës së tyre në edicionin e XI-të të Do- Klingman, u formësua nën vëmendjen e kujdeskuFestit, këto gjashtë rrëfime u projektuan në mbi in e veçantë të drejtuesve të projektit, Eroll Billtridhjetë festivale të filmit nëpër botë. Kështu që bani, Veton Nurkollari dhe Tringa Siqeca, si dhe në vazhdimësi, DokuFest e risolli këtë nismë mjaft mbikëqyrjes së procesit artistik në çdo faze nga të nevojshme të jo-fiksionit në 2014, duke për- kineastët Iris Elezi dhe Thomas Logoreci. zgjedhur këtë radhë pesë pjesëmarrës të rinj nga An EU project managed by the European Union Office in Kosovo
Implemented by
EMBASSY OF FINLAND PRISTINA - KOSOVO
Lojë shpërblyese Fujifilm gjatë ditëve të DokuFestit dhuron nga një aparat për pjesëmarrësit e lojës shpërblyese.
(Ares Shporta) *Artikulli origjinal është shkruar në gjuhën angleze. Fituesi i Lojës shpërblyese: Taulant Krasniqi
2
OFFICIAL HOST
gjirafa.com
Pjesëmarrja në lojën shpërblyese bëhet duke i plotësuar të dhënat e duhura në pjesën e prapme të biletës. Njoftimi për fituesit shpallet në DokuDaily.
Foto: Tughan Anit
Ballkanin e njeh përmes DokuFest-it, e mahnitur me përzgjedhjen e filmave
Ajo është gjithmonë në kërkim të filmave që kanë të bëjnë me mjedisin, e që i shërbejnë ndërgjegjësimit të njerëzve për të mbrojtur atë. Stone thotë se DokuFest është rritur edhe më shumë nga viti i kaluar dhe sipas saj, në edicionin e XIV ka edhe më shumë entuziazëm. Madje, asaj po i pëlqen edhe tema e DokuFest-it këtë vit, Migrimi. “Festivali është rritur dhe ka shumë entuziazëm. Është vend i bukur. Mendoj që është ide shumë e mirë që migrimi është temë e festivalit. Është problem që i prek të gjithë. Aktualisht në film migrimi është temë shumë e shprehur”, thotë ajo. Por kur flet për kategorinë ku ajo është juri, thotë se është mahnitur me përzgjedhjen që është bërë. “Jam e mahnitur me përzgjedhjen e filmave për Green Dox. Kanë kualitet të mirë. Do të jetë e vështirë për jurinë sepse ka filma të ndryshëm. Dhe të gjithë janë të kualitetit të lartë”, thotë Stone. Shumë festivale në botë i kushtohen mjedisit, e në DokuFest, Stone po vëren se filmat kanë qasje të ndryshme për këtë temë. “Ka shumë festivale që i kushtohen kësaj teme në botë. Filmat për mjedisin janë filma në rritje. Çka shoh në përzgjedhjen e filmave këtu është qasja e ndryshme për këtë temë”, thotë ajo. E bindur se filmi i ndihmon njerëzit në vetëdijesimin për mjedisin dhe kujdesin ndaj tij, ajo thotë se
duhet të ketë edhe diskutime për këtë temë. Madje, filmi beson që është mundësi e mirë për të hapur diskutime të tilla.
LIGJERATË ME VASIF KORTUN
“Mendoj që është shumë e rëndësishme që krahas filmave të hapim dhe diskutime për ambientin. Që është fuqia e një festivali, në fakt, të marrim reaksionin e publikut. Ky do të ishte festivali më i mirë i filmit dokumentar në botë”, thotë Stone. Stone këtë vit nuk është mahnitur vetëm me përzgjedhjen e filmave në kategorinë ku është juri, asaj energji pozitive po i japin edhe vullnetarët. Sytë e saj, gjatë gjithë kohës përcjellin ata dhe të tjerët që punojnë në Festival.
Një shkrimtar, kurator dhe ligjerues i artit bashkëkohor nga Stambolli, Vasif Kortun do të flasë për artin dhe ndryshimet urbane duke u fokusuar në punën e tij si Drejtor i Hulumtimit dhe Programeve në SALT, Istanbul një institucion i cili është pjesë e shumë programeve dhe një arkive të gjerë të artit bashkëkohor dhe arkitekturës turke. Ligjerata e tij është pjesë e bashkëpunimit tonë me Galerinë Kombëtare të Kosovës dhe programin e saj publik.
“Për mua është mahnitëse. Njerëz shumë mikpritës. Jam shumë e lumtur që festivali ka shumë vullnetar të rinj. Në këtë festival ka shumë njerëz që punojnë për të. Dhe njerëzit që vinë janë dëshmi. Qyteti është shumë i bukur, ka shumë filma të mirë”, shprehet ajo.
Hapur për publik
“Po ashtu dua të shtoj që ky Festival (DokuFest) është mundësi fantastike për të njohur njerëz dhe krijuar kontakte. Kam parë filma dokumentar prej 40 vitesh, dhe mendoj që për çdo vit unë mësoj shumë e më shumë’, thotë ajo. Flo Stone para se të themelonte festivalin e saj ka punuar si programere për 15 vjet në American Museum of Natural City në New York. Dikur ishte Kryesuese e Filmit për Smithsonian’s National Forum on Biodiversity. Gjithashtu ka themeluar Çmimin Earthwatch Institute Film Award për dokumentarë, që ndahet çdo vit nga National Geographic për 17 vjet me radhë. Flo është laureate e çmimit 2015 Rachel Carson Award nga Audubon’s Women in Conservation, ndërkaq në 2008 fitoi çmimin Green Hero Award, si e përzgjedhura e Washingtonian Magazine.
Data: 15 August Ora: 14:00 Vendi: Kino Klubi
MIGRIMI SI NJË FORCË PËR REFORMA SHTETËRORE Një numër i vendeve të zhvilluara i kanë liberalizuar politikat e tyre për pranimin e profestionstëve të kualifikuar. Çfarë politika duhet të adaptohen në vendet e pazhvilluara si Kosova për përmirësimin e rritjes ekonomike përmes rritjes së eksporit të punës dhe shërbimeve profesionale. Moderator: Aliriza Arenliu Panelistsë: Arban Abrashi, Valon Ahmeti, Mergim Cahani Gjuha: Anglisht me përkthim simultan në shqip Hapur për publik Data: 15 August Ora: 17:00 Vendi: Hamam Prizren
3
CyanMagentaYellowBlack
Ajo është drejtoreshë dhe themeluese e Festivalit të Filmit për Mjedisin që mbahet çdo vit në kryeqytetin e Amerikës, Uashington, e në Ballkan për herë të parë erdhi në Prizren, në DokuFest. Gruaja që gjithë jetën ia kushton filmit dhe mjedisit, sërish është kthyer në DokuFest, ngase ishte edhe vitin e kaluar, vit ai në të cilin çdo ditë i shikonte nga katër filma. Flo Stone është anëtare jurisë në kategorinë e Green Dox dhe shprehet e mahnitur me filmat që po shfaqen në këtë kategori.
FILMAT E REKOMANDUAR SWIMMING IN YOUR SKIN AGAIN
14:00 SHTËPIA E KULTURËS Terence Nance SHBA - 2015 I zhytur në nxehtësinë dhe peizazhin e Floridës Jugore, ky film kremton shpirtin femëror dhe plakjen. LIFE IS SACRED
Foto: Majlinda Hoxha
Regjisorët e rinj debutojnë në DokuFest Nuk ka asgjë më të pafat sesa për një të ri që po bënë film për herë të parë dhe personazhi i vetëm i tregimit të tij, në momentin e fundit nuk pranon të xhirohet.
18:00 KINO KLUBI Andreas Møl Dalsgaard, Danimarkë - 2014 Ky është tregimi për një politikan trim dhe për ndjekësit e tij të përkushtuar.
CyanMagentaYellowBlack
FLOTEL EUROPA
22:00 KINO NË LUM Vladimir Tomic Danimarkë, Serbi - 2015 Historia e anijës Flotel Europa e cila u bë shtëpi e përkohshme për mijëra refugjatë nga Bosnja e Hercegovina.
4
Por është mbresëlënëse kur e sheh vendosmërinë e të rinjve, Leart Rama e Adis Cena për të mos hequr dorë nga të bërit e këtij filmi. Dhe e kanë bërë në një mënyrë të veçantë, duke vendosur që i gjithë tregimi i një të riu të prekur nga leukemia të paraqitet nëpërmjet një telefonate. Kësisoj ka dalë edhe filmi “S’është vetëm film”, i cili bashkë me katër filma të metrazhit të shkurtër janë shfaqur në kinemanë e Shtëpisë së Kulturës, si pjesë e programit “Future is here” (E ardhmja është këtu) që janë prodhuar gjatë Shkollës së Filmit Dokumentar në DokuFest. Shkolla e filmit dokumentar është një program i edukimit jo formal i cili përfshinë disa segmente, si mendimi kreativ dhe trajtimi kreativ i procesit të shkrimit, hulumtimit dhe zhvillimit të tregimeve për film dokumentar si dhe regjia, kamera dhe zërimi, editimi dhe post produksioni. Shkolla e filmit dokumentar është projekt i DokuFestit që tashmë 7 vjet përkrahet nga National Endowment for Democracy (NED). Pas procesit të përzgjedhjes, 15 të rinj të interesuar në film dokumentar kanë marrë pjesë në një program intenziv që kanë rezultuar me krijimin e 5 filmave nën përkujdesjen e mentorëve, Gazmend Bajri, Blerta Zeqiri dhe Guillermo Carreras-Candi. “Përvoja me këta djem e vajza që për herë të parë po bëjnë filma ka qenë e mrekullueshme dhe besoj se nuk do të jetë hera fundit që do të bëjnë filma. Kam besim tek ta. Madje këta mund të jenë regjisorët e së ardhmes”, ka thënë regjisorja Zeqiri, teksa ka komentuar punën e bërë nga të rinjtë.
E për vet regjisorët e rinj kjo ka qenë një përvojë e mrekullueshme. “Krejt procesi ka qenë i mbushur me plot të papritura dhe kjo më ka pëlqyer shumë”, ka thënë Leart Rama, i cili ka realizuar edhe një tjetër film të titulluar “Fjalët e heshtura” që sjellë një ditë normale në Spitalin Psikiatrik në Shtime. Edhe filmat e tjerë kanë sjellë storie të realitetit kosovar. Për shembull, filmi i Rina Celinës, ‘Ergys’ vendos në ekranin madh, jetën e një djaloshi të quajtur Ergys, i cili është një lypës nga Shqipëria por që jeton një kohë në Prizren. Gjithçka që ai ka tani janë, vëllai i tij i madh, shoqëria e re, shokët, shoqet, të cilët jo gjithmonë janë të mirë me të, dhe atë shpresën e vogël e cila e mbanë gjallë. “Ka qenë një proces i vështirë, por më shumë një përvojë tepër interesante dhe e rëndësishme’, ka thënë Celina. E nxënësja nga shkolla “Sami Frashëri’ në Prishtinë, Uresa Selimi ka realizuar filmin, ku personazhi kryesor është vetë ajo, e cila ndryshe quhet edhe Uzi. “Life with Uzi” sjellë copëza nga jeta e një adoleshenteje xhiruar me telefon celular përgjatë dy viteve, të gërshetuara me mendimet e shokëve të saj dhe të sajat për veten, të sotmen dhe të ardhmen në Kosovë. Personazh në filmin e vet ka qenë edhe Arian Bobaj që ka realizuar filmin dokumentar “Muhabeti masdite”. Arianiti 17 vjeçar nga fshati Korishë, kalon një ditë duke ecur mbi kamza. Gjatë kësaj kohe ai bisedon me shokët e tij lidhur me brengat e tyre për gjendjen aktuale në Kosovë. Pas shfaqjes së filmave, regjisorja Blerta Zeqiri, ka thënë se shpreson që këta të rinj të vazhdojnë të merren me film pasi talenti i tyre është i madh. “Shpresoj që mos ta lënë me kaq”, u shpreh Zeqiri.
FILMAT E REKOMANDUAR BIKES VS. CARS
Foto: Majlinda Hoxha
Ndryshimet klimatike – Sfida e përbashkët e Ballkanit
Por një nga më sfidat më të rëndësishme që i tejkalon edhe ndarjet politike është mjedisi, përkatësisht mbrojtja e tij. Përkundër kësaj, Ballkani megjithatë mbetet si rajoni i ndotur në Evropë dhe kjo ndodhë si pasojë e shumë shkaqeve. E pikërisht mbi këto shkaqe që lidhen me ruajtjen e mjedisit ose ndryshimet klimatike, është diskutuar në debatin e së enjtes në kuadër të edicionit të XIV të DokuFestit, në panelin “Rajoni i Ballkanit dhe ndryshimet klimatike”. Diskutimi është drejtuar nga gazetari Adriatik Kelmendi ndërkohë që kanë diskutuar panelistët: Visar Azemi, drejtues i Konzorciumit Kosovar të Shoqërisë Civile për Zhvillim të Qëndrueshëm (KOSID), Branko Çeçen, gazetar hulumtues që drejton Qendrën për Gazetari Hulumtuese në Beograd dhe Mubarek Asani, gazetar nga Bosnja dhe Hercegovina. Debati për ndryshimet klimatike në rajon ka vënë në pah nevojën që Ballkani të bashkëpunoj si një tërësi kur vjen puna për mbrojtjen e mjedisit. Visar Azemi nga KOSID që së fundmi është njohur edhe për kampanjën “Jo Qymyr të Ri – Një e Ardhme më e Sigurt”, ka thënë se Ballkani duhet të bëhet bashkë për të mbrojtur mjedisin, dhe se duhet të punoj në gjetjen e alternativave energjetike më inteligjente për rajonin. “Problemi numër një është infrastruktura ligjore e cila nuk është e krijuar për të mbrojtur mjedisin dhe së dyti mungojnë mjetet financiare, të cilat mungojnë për hulumtimin e mënyrave për të ruajtur mjedisin. Dhe normalisht, politikat qeveritare të vendeve që nuk janë të interesuara për ndryshimet klimatike”, ka thënë Azemi.
Sipas tij, qymyri është problemi më i madh në Kosovë derisa Ballkani përballet edhe me të tjerë ndotës që dalëngadalë po e ngufatin Ballkanin.
Fredrik Gertten Suedi - 2015 Bicikleta, një mjet i mrekullueshëm për ndryshim. Aktivistë dhe qytete nëpër mbarë botën po zhvendosen drejt një sistemi të ri. MINISTRY OF MEMORIES
Por edhe pse Ballkani po ngufatet çdo ditë e më shumë, gazetari hulumtues Branko Çeçen, është i bindur se qeveritë e vendeve të Ballkanit as nuk e cilësojnë të rëndësishme ndotjen e ambientit. “Madje as shoqëria civile në Ballkan nuk është se merret shumë me këtë çështje. Përpos disave që mund të numërohen në gishta”, tha Çeçen. Sipas tij, është e nevojshme që edhe shoqëria në Ballkan të vetëdijesohet rreth mbrojtjes së mjedisit dhe kjo do të duhej të bëhej përmes organizatave të ndryshme, të cilat duhet të bëjnë fushata për sensibilizimin e opinionit rreth ndryshimeve klimatike. “Por përtej kampanjave të cilat mund të edhe të mos kenë sukses, duhet të ekzistoj një aktivizëm i fortë për mjedisin dhe ky aktivizëm po mungon”, deklaroi Çeçen. Për kolegun e tij nga Sarajeva, Mubarek Asani, mjedisi aktualisht as që është temë e debatit publik.
16:00 DOKUKINO Fisnik Maxhuni and Alain Guillebeau Zvicër, Bosnje dhe Hercegovinë - 2015 Dy djem shetisin natën në Sarajevë. Gjatë ecjes, ata shohin ndryshimet e natës.
CARTEL LAND
“Të diskutosh për ambientin në Bosnje është një temë e cila nuk ngjallë aspak interesim dhe ironia është se në të njëjtën kohë vërshimet çdo vit e më shumë po e shkatërrojnë Bosnjën, krejt si pasojë e ndotjes së mjedisit”, theksoi Asani. Debati i mbajtur në Hamamin e Prizrenit, në përgjithësi ka vënë në pah nevojën për një ekonomi të gjelbër e cila do rezultonte në përmirësimin e mirëqenies njerëzore dhe drejtësisë shoqërore, përderisa dukshëm redukton rreziqet mjedisore. Në fund të nëntorit do të mbahet konferenca “Kombet e Bashkuara dhe Ndryshimet Klimatike”. Qëllimi i konferencës është lidhja ligjore dhe arritja e marrëveshjes universale mjedisore nga të gjitha kombet e botës.
CyanMagentaYellowBlack
Rajoni i Ballkanit ka shumë sfida të përbashkëta të cilat nuk po arrihen të kalohen duke bashkëpunuar të gjitha shtetet për shkak të dallimeve dhe ndarjeve politike e shoqërore.
14:00 DOKUKINO
20:00 DOKUKINO PLLATO Matthew Heineman SHBA, Meksikë - 2015 Dr. Jose Mireles, mjeku i qytetit të vogël udhëheq një kryengritje qytetare kundër kartelit të dhunshëm të drogës
5
RECENSIONE Ballkan Dox
TOTO AND HIS SISTERS Director: Alexander Nanau Romani - 2014
E shtunë 16:00 Shtëpia e Kulturës 93’ Toto dhe Motrat e Tij është një dokumentar vëzhgimor që përcjell tre fëmijë rom derisa kalojnë nëpër probleme ekzistenciale siç është varfëria, droga dhe burgu, por gjithashtu përqendrohet në disa momente të bukura prekëse të jetëve të tyre. Personazhet kryesore janë Totoneli dhjetë vjeçar dhe motrat e tij adoleshente Andreea dhe Ana. Fëmijët rom jetojnë në një banesë të shkatërruar nj dhomëshe pronë e nënës së tyre Simnicës, e cila është në burg për shitjen e heroinës. Ata mendohet të kujdesen nga vëllezërit e nënës së tyre – por gjithçka që bëjnë ata është të vinë në banesën e tyre për të marrë heroinë. Edhe Ana është e varur nga droga, dhe arrestohet për të njëjtin krim si nëna e saj.
Pasi ndodh kjo, Andreea dhe Toto merren nga jetimorja. Ata të dy mësojnë të shkruajnë dhe të lexojnë – Andreea si 15 vjeçare – dhe Toto zbulon një talent dhe pasion: vallëzimin me një grup lokal vallëzimi të hip-hopit. Ana në një pikë kthehet nga burgu – ajo nuk mund të dënohet për mungesë provash – dhe premton se nuk do të prek më kurrë drogë. Por kjo përpjekje e sinqertë shumë shpejt mbaron në mënyrën që mbaron gjithmonë me të varurit nga heroina. Nanau ndoqi fëmijët për disa vite dhe krijoi një film shumë tërheqës. Duke përdorur vetëm metoda vëzhgimore, regjisori pikturon një pamje të dhimbshme të një fëmijërie me probleme plot me vështirësi dhe përvoja me të cilat asnjë fëmijë nuk duhet të ndeshet kurrë.
Pamjet e varfërisë dhe drogës janë prekëse, por zbukurohen me momente kënaqësie dhe dashurie. Kjo baraspeshë drejtohet nga një përvojë shumë prekëse, si momente të bukura si zbulimi i Totos për talentin e tij në vallëzim, dhe afërsia e sinqertë në mes të Totos dhe Andreeas, të cilët janë shumë të afërt dhe kujdesen për njëri tjetrin, rrallë të krahasuara me ndjenjën mbizotëruese të shthurjes dhe vuajtjes – por kjo i bënë ata edhe më të fuqishëm. Toto dhe Motrat e Tij është një vepër sinqeriteti dhe ndjeshmërie, por Nanau është mjaft i kufizuar në shfaqjen e keqardhjes për të shmangur kurthet e ndjeshmërisë. (Nga Vladan Petkovic, Cineuropa)
Ballkan Dox
FLOTEL EVROPA Director: Vladimir Tomic Danimarkë, Serbi - 2015
CyanMagentaYellowBlack
E shtunë 20:00 Kino në Lum 70’
Titulli i dokumentarit personal të Vladimir Tomicit, Flotel Evropa, i referohet vendqëndrimit të shtëpisë së tij të pazakontë të fëmijërisë: një projekt strehimi shumëkatësh që lundron në portin e Kopenhagës. Pasi largohet nga Sarajeva më nënën dhe vëllanë e tij në verë të 1992, dymbëdhjetë vjetari Tomic kaloi dy vite formuese në një kabinë të vogël në mesin e më shumë se një mijë azilkërkuesve nga ish Jugosllavia. Familja e tij dhe bashkë refugjatët besnikërisht dokumentuan përvojat e tyre përmes incizimeve në VHS të cilat në mënyrë periodike dërgoheshin në shtëpi. Më se njëzet vjet më vonë, këto kaseta shërbejnë si sfond për rrëfimin e pabesueshëm të periudhës së pjekjes së Tomicit.
6
Tomici fillimisht e përshkruan Flotel Evropën me nostalgji, dhe romantizmi i tij shpesh e bënë të turbullt vijën ndarëse në mes të faktit dhe trillimit. Kur e përshkruan dashurinë e tij të parë Melisan, ai pohon se ajo “i dha një shkëlqim dhomës përreth saj, sikur një zanë” dhe prezantohet si Boshko Buha, emri i Partizanit të Ri Jugosllav, një hero vendor i Luftës së Dytë Botërore. Në një pamje të hijshme, nëna e Tomicit ngre një mikrofon dhe bënë si transmetuese e lajmeve duke raportuar për babanë e tij në Sarajevë. Gjatë periudhës së ritregimit të tij, Tomici në mënyrë progresive mbush sfondin që mungon në kaseta. Ndonëse mund të ketë qenë shumë i ri për të përpunuar tërësisht atë që po ndodhte, ai flet për kuptimin e ngadalshëm të konflikteve etnike në mesin
e azilkërkuesve sikurse vetëdijen e tij në rritje që vendbanimi nuk ishte “normal, njerëzor, apo i përhershëm.” Në një tablo veçanërisht sureale, ai paraqet turistët danez që e vizitojnë Flotel Evropën dhe mrekullohen me të dhe refugjatët e tjerë si ai “si peshq ekzotik.” Ajo që fillon si një reminishencë romantike fëmijërie zhvillohet në një histori më shoqërore e largimit në masë dhe zhvendosjes, duke pushtuar me shkathtësi vijën në mes të biografisë emocionale dhe raportimit më objektiv. (Nga Danielle Kourtesis)
RECENSIONE View from the world
THE VISIT Regjisori: Michael Madsen Austri, Danimarkë, Finlandë, Irlandë, Norvegji/ Austria, - 2014
E shtunë 22:00 Kino Kalaja 83’
Në The Visit (Vizitë), Michael Madsen ka krijuar një dokumentar vizionar për reagimet e mundshme në të ardhmen të racës njerëzore sa i përket vizitës jashtëtokësore. Duke ju bërë të vizitoni përsëri të gjitha kujtimet që i keni për filmat më të shitur të Hollivudit lidhur me reagimin tonë ndaj vizitave jashtëkohore kryesisht të ashpra, ky film bënë dallimin nga të gjithë ata në kuptimin që studion në mënyrë objektive, shkencore edhe nga pikëpamja politike në çfarë mënyrash do të mund të mbanim ndërveprime me alienët, nëse do të kishte vizita të tilla në të ardhmen.
Dokumentari dallon nga të gjithë teoritë konspirative të dokumentarëve që merren me praninë e supozuar të jashtëtokësorëve në tokë, në shkuarën dhe të tashmen, duke zgjedhur që tema e filmit të tij të jetë një vizitë teorike e alienëve në të ardhmen, me pyetje dhe personazhe lidhur me këtë temë të paraqitur para përfaqësuesve të Zyrës së OKB-së për Çështje të Hapësirës së Jashtme, Qeverisë dhe Ushtrisë Britanike, SETI-t dhe NASA-s, të cilët dhanë një mori perspektivash mbi reagimet njerëzore, politike dhe shoqërore për një ngjarje të tillë.
Vizita, me që shmang çfarëdo përshkrimi të formës së alienëve në tokë, është një film për reagimin njerëzor për një prani të jashtme, si ndryshon kjo perceptimin tonë për ekzistencën tonë, vendin tonë në univers, dhe çka na bënë në thelb neve njerëz. Ai gjithashtu ngrit pyetje, në rast të vizitës së vërtetë nga jashtëtokësorët, nëse reagimet tona do të paraqisnin më të mirën apo më të keqen e natyrës njerëzore. Një pyetjet me rëndësi për ta menduar, të cilën ky film e eksploron shumë mirë. (Nga Ariel Shaban)
Ballkan Dox
REMAKE, REMIX, RIP-OFF Regjisori: Cem Kaya Gjermani, Turqi - 2014
Në një pamje fascinuese të industrisë së filmit Yesilcam në Turqi, regjisori Cem Kaya na tregon se si posaçërisht në vitet 1970 dhe 1980, industria vendore ishte e aftë të prodhonte qindra filma për audiencën në Turqi, me buxhet shumë të vogël dhe me kastë të limituar.
melodramatik, dhe histori që përsëriteshin pa fund. Megjithatë, kishte diçka origjinale në mënyrë të pagabueshme në lidhje me këta filma, duke e bërë shikuesit t’i shikoj deri në fund.
Regjisorët dhe producentët u detyruan të huazojnë me të madhe skena, ndonjëherë bile edhe ti vjedhin ato nga filmat shumë të shitur të Hollivudit, dhe t’i përshtatin ato në histori lokale, të krijuara kryesisht për audiencat rurale në Turqi, të cilët nuk do t’i krahasonin këta filma me homologët e tyre në Perëndim, me që nuk kishin qasje në ta.
Dokumentari tregon se si i tërë ekipi i filmit duhet të ishin tepër kreativ në filmbërje, duke krijuar efektet e tyre në mënyra origjinale, siç është vendosja e pikave në korniza individuale për të krijuar efektin e rrezeve laser, dhe shumë të tjera. Nuk kishte kopje të personazheve, kështu që të gjithë aktorët duhet të performonin aktet e tyre heroike duke e vënë vetën në rrezik të madh teksa bënin filmat aksion apo edhe filmat vestern.
Nëse keni jetuar në Kosovë dhe jeni mjaftueshëm në moshë sa për ta pas jetuar kohën kur Yesilcam i kishte ditët e veta, e kujtoni filmbërjen tradicionale megjithatë fascinuese, me luftime të zmadhuara, dizajn zëri, aktrim
Regjisorët i huazonin të gatshme, temën e historisë, fonogramin, efektet, bile edhe të gjitha skenat nga filmat e Hollivudit. Sidoqoftë, ata shtuan edhe kreativitetin e tyre në proces, duke kombinuar shpesh disa tema të filmave
në një film, duke miksuar fonogramet, bile duke miskuar edhe kostumet, siç ishte heroi Supermen-Betmen-Maskë. Në tërësi, ajo që përhapet përmes filmit është dashuria për kinemanë, si nga regjisorët ashtu edhe nga audienca. Pa marrë parasysh huazimet e mëdha, puna e pareshtur e industrisë së filmit arriti të krijojë disa filmat fantastik, të cilat vlerësohen nga industria e sotme e filmit në Turqi. Kjo tregohet përmes mbylljes së trishtuar të filmit, kur teatri filmik më i vjetër në Turqi, i famshmi Emek Cinema, i vendosur në rrugën Yesilcam në Stamboll, u rrënua pavarësisht protestave të mëdha – duke hapur rrugën për ndërtimin e një qendre të re tregtare. Me përshkrimin e tij u larguan kujtimet e një periudhe shumë të rëndësishme në kinemanë Turke. (Nga Ariel Shaban)
7
CyanMagentaYellowBlack
E shtunë 22:00 Kino në Lum 110’
CyanMagentaYellowBlack
8
DOKUNIGHTS
SEBA feat MC LOWQUI
HIGH ROLL
Si një ndër artistët më cilësor të muzikës Dum & Bass – muzika e SEBA bën bashkë beat-in dhe basin në një stil të paimitueshëm. Kombinuar me MC LowQui dhe tekstet e tij si lumi, ju mirëpresim në një natë që do të reprezentojë drum n’ bass në verzionin e tij më të zëshëm dhe mprehtë.
Një nga kombinimet më simbolikë të artistëve në skenën e muzikës elektronike në Ballkan, High Roll sigurt do të na mbajnë gjithë natën me tingujt e tyre të basit intenziv. One of most emblematic DJ Combos on the Balkan electronic scene, High Roll will make sure to keep us up all night with their bass-intensive vibes.
One of the finest purveyors of quality Drum & Bass – SEBA’s music has retained a timeless appeal and brings together beats and bass in a classic, yet inimitable style. Combined with MC LowQui’s river-like lyrics, we welcome a night full of drum ‘n bass at its loudest and sharpest. E SHTUNË 00:00 @Andrra Marash / SATURDAY 00:00 @Andrra Marash
Warm Up GJENI Gjeni do të rikthehet mbas 7 vite në DokuFest, me një set autonomic të tingujve qiellor dhe të shpirtit. Our very own Gjeni will be back in DokuFest after 7 years, with a fresh autonomic set of soundscape and soul.
DOKU CITY 2015
Prishtinë
Gjakovë
13 4
Tirana
7
S
6
14
11
Shkup
M
1
10
8
camp
3
2 12 9
CyanMagentaYellowBlack
5
S M
9
CyanMagentaYellowBlack
10
Foto: Tughan Anit
Drejt finales me larushi filmash e ngjarjesh cili ka krijuar filmin “Aissa”. Aissa është Kongoleze dhe për momentin është me banim ilegal në territorin francez. Ajo pohon të jetë minorene sidoqoftë autoritetet besojnë se ajo është mbi 18 vjeç. Në mënyrë që të vendosin nëse ajo mund të qëndrojë apo jo në këtë shtet, një mjek duhet t’i bëjë asaj një ekzaminim fizik.
Madison Brookshire, një artist që bashkëpunon tej mase me muzikantë, në DokuFest sjellë “Alexandria”. Ai tregon për lidhjen e tij me muzikën, dhe inspirimin e tij nga La Monte Young apo Eliane Radigue.
DokuFest është një larushi ngjarjesh prandaj edhe filmat dhe inspirimet e sivjetme na çojnë nga një pjesë në tjetrën, nga një emocion në tjetrin. Duke e hulumtuar një antenë sekrete sovjetike në Çernobil, e cila ndërpreu radio komunikimet globale nga 1976 – 1989, Fedor Alexandrovich zbulon një konspiracion të errët. Shkencëtarët dhe njerëzit e ushtrisë i shpërfillin paralajmërimet e tij që Rusia është prapa një kamuflimi dhe bie në një ankth ku lufton me antenën me kushtet e tij. Kur ai ftohet që t’i drejtohet turmës në Sheshin e Revolucionit në Kiev gjatë një kulmi të protestave, ai frikohet se njerëzit e pushtetshëm mund ta vrasin nëse e ngrit zërin. Chad Gracia e sjellë rrëfimin në 82 minutat e “The Russian Woodpecker”. Dy njerëz kanë humbur jetën gjatë realizimit të filmit, ndërsa një tjetër ka marrë plagë të cilët është dashur kohë të shëroheshin.
Në programin e sivjetmë janë disa filma të Brookshire. “After Lumiere” , “Corner”, “Dublin”, “Normal”, “Melrose” janë filma të shkurtër të një serie interesante që vijnë në kuadër të “Uncharted States of America”. Clement Trehin Lalanne, regjisor nga Parisi, ka vendosur të merret me një tekst ekzaminues burokratik që ekziston në Francën e ditëve të sotme. Ai tregon se të gjithë imigrantët që hynë në Francë duhet të kalojnë nëpër këtë procedurë, dhe për ata mbi 18 vjeç kalohet në procedura tjera. “U inspirova nga një artikull në gazetë ku tregohej mbi këtë ekzaminim mjekësor i cili mu duk një katastrofë e vërtetë, dhe mbi të gjitha as nuk është i saktë dhe as nuk e lejon doktorin ta gjejë moshën e vërtetë. Testi ndodh përgjatë gjithë trupit, më shumë në pjesët intime” tregon regjisori Lalanne i
“Filmi sjellë fantazmat e Bashkimit Sovjetik dhe jetën e tyre ende në Ukrainë. Duke punuar në një projekt teatror në Kiev, më erdhi një ofertë për realizimin e një dokumentari mbi një antenë që del të jetë problematike. Dhe kështu nisi udhëtimi i
filmit që përshin Rusinë e më pas edhe Ukrainën” tregon regjisori. Filmi ka fituar çmim në Sundance Film Festival, për të vazhduar rrugëtimin e tij në DokuFest. Damir Cucic e përcjellë me kamerën e tij inxhinierin e zërit i cili prodhon raki. Për më se një dekadë , protagonisti Mario Haber ka incizuar biseda dhe zëra rreth bujkut shpirtëror dhe në shtëpinë e tij. Filmi është rindërtim i atyre incizimeve zanore përmes një ambienti zanor dhe vizual që më së miri i interpreton ato. Në një mënyrë, ai është një film që duhet të shihet me veshë. “Por më vonë Haber ka vdekur, prandaj filmi merr kësisoj edhe një dedikim ndaj kësaj figure e cila ka lidhur mirë zërin dhe pasionin e tij për rakinë dhe fotografinë”, pohon regjisori Cucic. Jehona Gjurgjeala ka prezantuar programin “Nëse sot shkon në pyll” dhe performancën e cila ka ndodhur në Kalanë e Prizrenit, ku 15 tinejxherë kanë krijuar teatër dhe aktrim, duke dashur të afrohen më shumë me krijimet filmike të famshme në botë. “Një trend i tillë po zhvillohet shumë në Angli për shembull, dhe vendosëm që sivjet programin ta sjellim në DokuFest. Është një shfaqje interesante që zhyt njerëzit në botën komplekse të natyrës, në relacionin mes njeriut dhe natyrës” tregon Gjurgjeala.
DokuFest falënderon Teatrin Profesionist të Prizrenit për mbështetjen e ofruar në këtë edicion. 11
CyanMagentaYellowBlack
Edicioni i XIV-të i DokuFestit është i larmishëm në aspektin e pjesëmarrjes së regjisorëve dhe tematikave filmike, por edhe ngjarjeve tjera. Edhe sivjet, festivali sjellë një gamë të gjerë të filmave nga më të çuditshmit. Në konferencën e radhës për media janë prezantuar kësisoj edhe filma të tjerë që vijnë me rrëfime mistershme.
An ode to growing up
ENGLISH SECTION
When 13 years ago my parents took me to the cinema for the very first time, I had no idea that I was stepping foot into a place where I’d experience all kind of emotions, where I’d grow up and a place that I would frequent, build memories at, fight for and eventually even work at. I imagine that neither the group of friends who’d opened the very first edition of the festival that day, could be in any sense aware of what they had started and what it would bring. In a place where the only news is about lives and deaths of other people, the idea of change is so distant, that it simply never occurs to one. In the case of my city, it was this film festival that with its growth, not only changed the flow, atmosphere, energy, mood and feel of the place, but it also changed the historical course of the city, and planted the idea of change to a new generation that grew with the festival. Being raised with news and television, what we could see and know -in our city- was limited to the absurd programming of private Turkish broadcasters of the 90’ies. T hus, the possibility of sitting amongst crowds in the chairs of an outdoor cinema in the heart of the city, seeing stories from all around the world, getting to know about heroes, victims, seeing struggles, tragedies, atrocities, and feeling the emotions, pains and all those things the people and the world go through, has proven to be a sensational experience that has drastically affected me and my friends as we were growing up. Eventually, the festival was much more than that, other than an event we looked forward to, to many of us it was also a first workplace, a time of the year when we’d have some of our first experiences, where we’d learn all these things about life, ourselves and others, a place where we’d meet some extraordinary people that have touched our souls, where we’d have our first kisses and hangovers, loves and heartbreaks, and many of our most beautiful and precious memories.
CyanMagentaYellowBlack
The festival became an inspiration, a platform where we learned to be subversive and not to feel ashamed, to be courageous and to believe in possibilities, a reason to like the city, to return to it and even imagine other possibilities of it, and something we liked to be identified with and a thing we were proudly presenting wherever we’d go. Now with great joy and a slight dose of nostalgia, I experience the flashbacks of dozens of moments from the previous years, while on the other hand; with impatience I imagine our growing and getting old together. In places of discontinuity and breaks like ours, even the idea that something will last for as long as we do, is enough to produce an excitement in ones heart. (Ares Shporta)
12
Foto: Tadi
HUMAN RIGHTS FILM FACTORY: Stories We Tell Often filmmakers rightfully believe that there’s a ‘Movie God’ out there. Looking back to Wednesday’s magical premiere of the five films of the “Stories We Tell” project, one could easily see that the Universe always respects all the blood, tears and sweat that it takes to produce a good film.
Whether it’s giving a voice to an anonymous, battered woman, isolated in a Kosovo shelter, like in “There Was a Time” by Donjeta Berisha (Prishtina based), or revisiting old marriage rites of the Has region, like in the animation “Under The Veil 2.” by Entela Hoxha (Tirana based).
Everyone that for years closely attended DokuFest’s excellent programming correctly foresaw that in due time the festival will also prove detrimental in the professional growth of regional filmmakers.
Or going after old beautiful customs that are disappearing right in front of our eyes, like in“Svadba” by Gent Shala, or even the current, painful phenomenon of the recent Kosovan migration wave, like in “Immigrant Journal” by Gazmir Lame (Tirana based).
Inspired and implemented by DokuFest, the EU funded project - Human Rights Film Factory, now in its second edition, brought together five young regional filmmakers and film lovers who embracing documentary form in all its glory and obstacles, emphasized real life stories from Kosovo and the Balkans, each in their own unique way. Justfully screened in the open air theater by the river, Kino në Lum - lately listed as one of the most beautiful cinemas in the world, these thought-provoking filmic journeys had only one year of time to be fully explored, conceived, shot and edited, from what started as a simple hunch or inquiry of the selected participants. Under Prizren’s starry night, in time for premiering at this year’s DokuFest, the films are a direct response to Kosovan contemporary society and issues. With Prizren as their base and inspiration, their concerns and personal journeys, invited the audience to reflect and wonder at the very world that surrounds us, yet most times - fail to see. It must have been an overwhelming experience for the young directors from Kosovo, Albania and Serbia, to premiere in front of a full theater of 200 seats and their work be seen by other 200 people situated along the bridge’s edge.
Or even to remind us of Jean Luc Godard’s old quotation: “The art of seeing needs to be relearned” as Belgrade based director, Gorana Jovanović, accomplished in her intense, almost experimental film, “Smoke”, that revisits the open wound of the issue of the missing people from the recent Kosovo war. Just like the first films of the Human Rights Film Factory that traveled in more than thirty film festivals worldwide, these unique visions capture the often absurd, sometimes tragic and always compelling experience of life in Kosovo. There were times when only the sound of the river could be heard, as the audience was quietly seeing their own life on the screen. It’s moments like these that make you believe again in the power of films and taking risks. Produced by DokuFest’s own directors, Eroll Billbani and Veton Nurkollari, under the care of project manager, Tringa Siqeca, these emerging filmmakers whom we will no doubt be hearing a lot more from in the future, were guided through each phase of their artistic process by the award winning team of directors/producers, Iris Elezi and Thomas Logoreci.
“Green” Films on the Rise
She is the director and founder of the Environmental Film Festival held annually in the capital of the United States, Washington D.C., and came to the Balkans for the first time for DokuFest. The woman, who devotes her life to film and the environment, is back in DokuFest to watch plenty of films a day. Flo Stone is a member of the jury in the Green Dox category and expressed awe with the films that are being screened in this category. She is always looking for films dealing with the environment and increasing the awareness to protect it. Stone says DokuFest has grown even more since last year and according to her, the fourteenth edition has even more enthusiasm. “The festival has grown, as has its enthusiasm. It is a beautiful country. I think that it is fantastic to have migration as the theme of the festival. It’s a problem that affects everyone,” she says. When talking about the category where she is a jury member, she says she is impressed with the selection that was made. “I am amazed with the selection of films for Green Dox. They are good quality. It will be difficult for the jury because they are really diverse movies. And all are of high quality,” said Stone. Although there are many festivals in the world dedicated to the environment, with regard to DokuFest, Stone noted that the films have a different approach to the subject. “There are many festivals devoted to this subject in the world. There is an increase in films about the environment. What I see in the selection of movies here is a different approach to this topic,” she says.
Convinced that the film will help people increase environmental awareness and care for the topic, she says that there should be more discussions on the topic. Moreover, she believes film is the best opportunity to open such discussions. “I think it is very important that in addition to films, there be discussions about the environment. That is the power of a festival, in fact, to receive public reaction,” says Stone. Stone is captivated this year is not only the selection of films in the category where she is in the jury, but also with the positive energy of the volunteers.
Foto: Tughan Anit
LECTURE WITH VASIF KORTUN An Istanbul-based writer, curator and teacher in the field of contemporary visual art, Vasif Kortun will address questions of art and urban change focusing on his work as the Director of Research and Programs at SALT, Istanbul—an institution that hosts numerous programs and an extensive archive on Turkish modern and contemporary art and architecture. His lecture is part of our collaboration with The National Gallery of Kosovo’s public programme. Language: English with simultaneous translation to Albanian
Her eyes all the time follow them and others who work in the Festival.
Open for Public
“For me it is stunning. Very hospitable people. I am very happy that the festival has many young volunteers. In this festival there are many people who work for it. And the people who come are proof. The city is very beautiful, there are many good films,” she says.
MIGRATION AS A DRIVE FOR NATIONAL REFORMS
“I also want to add that this Festival (DokuFest) is a fantastic opportunity to get to know people and make contacts. I’ve seen documentaries for 40 years, and I think every year I learn more and more,” she says. Flo Stone before founding her festival worked as a programmer for 15 years at the American Museum of Natural City, in New York. Formerly Head of Film for the Smithsonian’s National Forum on biodiversity, she also established the Earthwatch Institute Award Film Award for documentaries, shared each year by National Geographic for 17 years. Flo is the price laureate in 2015 of the Rachel Carson Award from Audubon’s Women in Conservation, and in 2008 won a Green Hero Award, selected as the Washingtonian Magazine.
Date: 15 August Time: 14:00hrs Place: Kino Klubi
International migration of skilled persons has assumed increased importance in recent years reflecting the impact of globalization, revival of growth in the world economy and the explosive growth in the information and communications technology (ICT). A number of developed countries have liberalized their policies for the admission of highly skilled professionals. What policies need be to adopted in underdeveloped countries like Kosovo towards improved economic growth through increased export of highly-skilled labor and services. Moderator: Aliriza Arenliu Panelists: Arban Abrashi, Valon Ahmeti, Mërgim Cahani Language: English with simultaneous translation to Albanian Open to public Date: 15 August Time: 17:00hrs Place: Hamam Prizren
13
CyanMagentaYellowBlack
She knows the Balkans through DokuFest, and is impressed with the selection of films.
REVIEWS view from the world
THE VISIT Director: Michael Madsen Austria, Denmark, Finland, Ireland, Norway - 2014
Saturday 20:00 Kino Kalaja 83’
In The Visit, Michael Madsen has created a visionary documentary about the possible future reaction of the human race in regards to an extraterrestrial visit. Making you revisit all the Hollywood blockbuster movie memories you have on how would we react to mostly hostile extraterrestrial visits, this film differs from all of them in that it examines objectively, scientifically and from a policy point of view in what possibly ways we would handle interactions with aliens, if there would be any such visits in the future.
The documentary differs from all the all conspiracy theory documentaries that deal with the alleged extraterrestrial presence on earth, past or present, by choosing the subject of its film to be a theoretical visit by aliens in the future, with questions and subjects on this subject presented to representatives of United Nations Office for Outer Space Affairs, the British Government and Military, SETI and NASA, who give a multitude of perspectives on the human, political and social reaction to such an event.
The Visit, as it avoids any depiction of alien form on earth, is a film about human reaction to an outside presence, how this changes the our perception of our own existence, our place in the universe, and what in essence makes us human. It also poses the question, in case of a real visit by extraterrestrial visit, if our reactions would show the best or the worst of our human nature. A worthwhile question to be pondering about, and which this film explores very well.
repeated themselves. Yet, there was something unmistakably original about these films, making the viewer watch them to the end. The documentary shows how entire film crews had to be extremely creative in filmmaking, creating their own effects in original ways, such as putting dots in individual frames to create a laser beam effect, and many others. There were no stunt doubles, so all actors performed their own feats, putting themselves in great danger while making action flicks or westerns. Directors readily borrowed story plots, soundtracks, effects, even whole scenes from Hollywood films. However, they also added their own creativity in the process, frequently combining several film plots into one film, mixing soundtracks, even mixing costumes, such as the
Superman-Batman-Mask hero. All in all, what permeates through the film is love for cinema, both from the directors and the audiences. Regardless of heavily borrowing, the restless work of this film industry managed to create some fantastic films, which are revered by today’s film industry in Turkey. This is shown in the sad finale of the film, when Turkey’s oldest movie theater, the famous Emek Cinema, located in Yeşilçam Street in Istanbul, was torn down despite heavy protests - paving the way for a new shopping centre. With its description went away the memories of a very important era in Turkish cinema.
(By Ariel Shaban)
Ballkan Dox
REMAKE, REMIX, RIP-OFF Director: Cem Kaya Germany, Turkey - 2014
CyanMagentaYellowBlack
Saturday 22:00 Kino në Lum 110’ In a fascinating view of the Yeşilçam film industry in Turkey, the director Cem Kaya shows us how, especially in the 1970s and 1980s, the local industry was able to produce hundreds of films for audiences in Turkey, with very little funding and a limited cast. Directors and producers were forced to heavily borrow, even sometimes steal scenes, from Hollywood blockbusters, and adapt them into local stories, made largely for rural audiences in Turkey, who could not compare these films with their counterparts in the West, as they did not have access to them. If you lived in Kosovo and are old enough to have lived when Yeşilçam had its day, one remembers the formulaic yet fantastic filmmaking, with exaggerated fights, sound design, melodramatic acting, and stories that endlessly
14
(By Ariel Shaban)
FILMAT E REKOMANDUAR BIKES VS. CARS
Climate Change - a Common Challenge in the Balkans But one of the most important challenges that transcends political divisions is the environment, respectively, its protection. Despite this, the Balkans, remains a polluted region in Europe and this may happen due to many reasons. It’s precisely these reasons related to the preservation of the environment or climate change that were discussed at Thursday’s debate in the framework of the XIV edition of DokuFest, in the panel “The Balkan region and climate change.” The discussion was led by journalist Adriatik Kelmendi while panelists were Visar Azemi, head of the Kosovo Civil Society Consortium for Sustainable Development (KOSID), Branko Cecen, investigative journalist who directs the Center for Investigative Reporting in Belgrade and Mubarek Asani, journalist from Bosnia and Herzegovina. The debate about climate change in the region has highlighted the need to cooperate in the Balkans as a whole when it comes to environmental protection. Visar Azemi from KOSID which recently was recognized for the campaign “No New Coal - A Safer Future”, said that the Balkans should get together to protect the environment, and it should work on finding energy alternatives in the region. “The number one problem is the legal infrastructure which is not designed to protect the environment and secondly, the lack the financial means, which lacks research in ways to save the environment. And of course, government policies that are not concerned about climate change,” said Azemi.
According to him, coal is the biggest problem facing Kosovo.
Fredrik Gertten Sweden - 2015 The bicycle, an amazing tool for change. Activists and cities all over the world are moving towards a new system. MINISTRY OF MEMORIES
But even though the Balkans are being asphyxiated every day more and more, journalist Branko Cecen is convinced that Balkan governments do not deem environmental pollution as important. “Even the civil society in the Balkans is not involved in this issue. Besides the few who you can count on your fingers,” said Cecen. According to him, it is necessary that the society in the Balkans be more aware about environmental protection and this should be done by various organizations, which should engage in campaigns to raise public awareness about climate change. “But beyond the campaigns, there should be strong environmental activism and the activism is missing,” said Cecen. His colleague from Sarajevo, Mubarek Asani, says that the environment is not currently the subject of public debate.
16:00 DOKUKINO Fisnik Maxhuni and Alain Guillebeau Switzerland, BiH - 2015 Two guys stroll around at night in Sarajevo. During their walks, they witness the changes induced by the night. CARTEL LAND
“Discussing the environment in Bosnia is not a topic and it does not raise interest and the irony is that at the same time there are floods every year that are destroying Bosnia, all as a result of environmental pollution,” said Asani. The debate was held in Hamam of Prizren, and has highlighted the need for a green economy which will result in the improvement of human welfare and social justice, while significantly reducing environmental risks. At the end of November the “United Nations Climate Change” conference will be held. The aim of the conference is the legal bond and achieving universal environmental agreement by all nations of the world.
20:00 DOKUKINO PLLATO Matthew Heineman USA, Mexico - 2015 Dr. Jose Mireles, a small town physician leads a citizen uprising against the violent drug cartel.
15
CyanMagentaYellowBlack
The Balkan region has many common challenges that are not being targeted due to social and political divisions.
14:00 DOKUKINO
GENERAL SPONSOR
OFFICIAL HOST
Media Sponsor
ORAR FILM DOKU PANE PUNË MAS DOKU DOKU DOKU VEND
IT Partner
REPUBLIKA E KOSOVËS
MINISTRIA E KULTURËS, RINISË DHE SPORTIT
REPUBLIKA E KOSOVËS
MINISTRIA E PUNËVE TË JASHTME
REPUBLIKA E KOSOVËS
MINISTRIA E INTEGRIMIT EUROPIAN
Culture for All - Phase III An EU project managed by the European Union Office in Kosovo
KOMUNA PRIZREN
Implemented by
REPUBLIKA E KOSOVËS MINISTRIA E DIASPORËS
Embassy of the Kingdom of the Netherlands Kosovo
AUSTRIAN EMBASSY KOSOVO
EMBASSY OF FINLAND PRISTINA - KOSOVO
CyanMagentaYellowBlack
titulli title o
gjirafa.com
16