DokuDaily 08 - 2015

GAZETA ZYRTARE E DOKUFESTIT VITI XIV, E HËNË #8, 17 GUSHT 2015

OFFICIAL DOKUFEST NEWSPAPER YEAR XIV, MONDAY #8, 17 AUGUST 2015

ENGLISH SECTION -> PAGE 12 www.dokufest.com

BEST BALKAN DOCUMENTARY

BEST INTERNATIONAL SHORT DOCUMENTARY

AUDIENCE AWARD

Flotel Europa

Things

Remake, Remix, Rip-Off

BEST GREEN DOCUMENTARY

BEST INTERNATIONAL SHORT FILM

BEST ECO VIDEOS

Virunga

Listen

“JE POLIC I VETVETES”-ALBULENA VELIU

REGJISOR/DIRECTOR: ORLANDO VON EINSIEDEL

REGJISOR/DIRECTOR: BEN RIVERS

REGJISOR/DIRECTOR: HAMY RAMEZAN, RUNGANO NYONI

BEST HUMAN RIGHTS DOCUMENTARY

BEST NATIONAL FILM

Democrats

Të Pafajshmit

REGJISOR/DIRECTOR: CAMILLA NIELSSON

REGJISOR/DIRECTOR: AMIR VITIJA

BEST INTERNATIONAL FEATURE DOCUMENTARY

BEST BALKAN NEWCOMER

Machine Gun or Typewriter

Colony

REGJISOR/DIRECTOR: TRAVIS WILKERSON

REGJISOR/DIRECTOR: CEM KAYA

“SHIT” - VALI GJINALI “RUAJE AMBIENTIN” - IMER VELIU

SPECIAL MENTIONS INTERNATIONAL DOX FEATURES THE ROYAL ROAD

CyanMagentaYellowBlack

REGJISOR/DIRECTOR: VLADIMIR TOMIC

INTERNATIONAL DOX SHORTS SCRAPBOOK GREEN DOX

REGJISOR/DIRECTOR: GÜRCAN KELTEK

WHITE COAL

SHORTS

SUPPORTING FILM 1

DokuFest Koha DokuFest nuk është një vend imagjinar. Por i ka vlerat e veta dhe karakteristikat metafizike.

Për shembull, koha, këtu është unike. Në një bisedë me shokët, apo me dikë që sapo e kam GENERAL takuar, një minutë bisede të merr tri orë kohë, dhe gati sa nuk vonohem për shfaqjen e filmit.

Pi një gllënjkë të ekspresos së pasdites, dhe del bie muzgu. Vështirë të bëhet dallimi mes ditës e natës; duket se ndodhin në mënyrë simultane.

Dhe papritmas një javë ka kaluar në moment.

Në DokuFest s’ekziston një gjuhë kombëtare.

Përmban shumë. Paraja e saj është kinemaja, dhe ne shikojmë historitë më të mrekullueshme dhe më të vështira, histori që duhet të rrëfehen.

Diversiteti është emëruesi i përbashkët – dhe zemra.

Kjo është vizita ime e dytë në DokuFest. Vitin e kaluar erdha me Teddy Grouya, Drejtori i Festivalit të Filmit Dokumentar Amerikan. Unë i ndihmoj atij si koleg Programues. Këtu ka shumë filma. Një person nuk mund t’i shoh të gjithë. Kështu që unë ndihmoj në shfaqjen e tyre dhe për të bërë rekomandime.

SPONSOR

OFFICIAL HOST

Media Sponsor Foto: Tughan Anit

Shihemi vitin tjetër!

Përfundoi edhe një edicion. I XIV-ti me radhë. Një edicion i festivalit që tashmë i takon të gjithëve.

Një organizim që mblodhi në Prizren të gjithë.

Edhe ata që e duan filmin, edhe ata që nuk ju bënë aq për filmin. Por e rëndësishme është që për gjatë kësaj jave të gjitha rrugët na kanë dërguar në Prizren.

Terreni i festivalit tani është i njohur për mua: rrugicat me gurë e kafenetë jashtë, lumi, kalaja, turmat. Ezani në mes të filmit. Por ajo që më Dhe nëse ke qenë në Prizren këto ditë edhe nëse pëlqen është komuniteti i festivalit. Mirësjellja vetëm e ke pirë një kafe, e ke ndjerë DokuFest-in.

IT Partner dhe madhështia e Veton Nurkollarit i cili e di Të ka prekur, kudo që ke qenë, dhe ndoshta je Dhe arsyeja përse të gjithë janë në Prizren gjatë gjithmonë për çka kemi nevojë. Dhe Eroll Bilipreokupuar me gjithë atë tollovi.

DokuFestit ka të bëjë me atë se kjo ngjarje na prek bani i cili i ka dhënë formë kësaj ngjarje për të të gjithëve. Sivjet DokuFest ia kushtoi edicionin strehuar shumë mendje. Është kënaqësi e madSepse gjatë DokuFestit e ndjen se Prizreni, por jo migrimit. he t’i shoh përsëri këta dy njerëz. Ata ofrojnë vetëm qyteti, por i tërë vendi disi është i zënë me aq shumë. Dhe të shoh përsëri vullnetarët dhe festivalin. Shumica që nuk jetojnë në Prizren, ven- Një temë që po preokupon botën. DokuFest e ka stafin, shumë prej të cilëve janë bërë shokët e dosin që fundjavën ta kalojnë në Prizren e ata që bërë këtë duke shfaqur rrëfime nga më të ndryshmi. Banorët e tjerë përfshijnë filmbërësit, projanë afër Prizrenit vijnë e shkojnë çdo ditë. Ka të met dhe nga skajet më të thella të botës. Rrëfime në ducentët, gazetarët, programuesit, akademikët, atillë që nuk e vizitojnë fare por megjithatë mer- të cilat secili e ka gjetur vetën ose e ka shtyrë të redhe udhëtuesit-entuziastët e filmit, në kërkim të REPUBLIKA E KOSOVËS R EPUBLIKA E KOSOVËS REPUBLIKA E Kstatus OSOVËS flektoj mbi pozicionin REPUBLIKA E Knë OSOVËS ren me festivalin. E shkruajnë së paku një e tij shoqërinë ku jeton. azilit nga MINISTRIA amullia. E KULTURËS, RINISË MINISTRIA E PUNËVE TË JASHTME MINISTRIA E INTEGRIMIT EUROPIAN MINISTRIA E DIASPORËS DHE SPORTIT në Facebook.

Dhe krejt ky preokupim ka një arsye. Dhe një bazë Këtë do të vazhdoj ta bëjë edhe viteve të ardhshme.

Unë arrita në Prizren mbase sikurse Liza në të fortë.

Pra të organizohet një festival që i dedikohet Botën e Çudirave, por nuk rashë nëpër vrimën preokupimit tënd si njeri dhe duke shtruar pyetje Culture for All Phase III e lepurit; unë e zgjodha këtë. Atmosfera është Embassy of the Sepse DokuFest-i nuk është vetëm një festival filmi mbi botën ku jetojmë. si në ëndërr. Të rinjtë në rrugë vishen si modKingdom of the Netherlands dokumentar apo të të shkurtër.

Mbi të gjitha është Kosovo ele, dhe tregtarët më mbajnë mend. Gjithmonë një ngjarje e cila ka të bëjë me njerëzimin. Kësisoj E krejt kjo bëhet në një qytet në të cilin gjatë Domund të gjej ushqim dhe një birrë Peja. Më KOMUNA sivjetPRIZREN u trajtua njëra nga çështjet me kontraverse të kuFestit shndërrohet në një qytet-kinema. vonë, dikush sigurisht do të ma qeras një raki. aktualitetit të sotëm: migrimi. Dhe atë nga kënde Por sikurse çdo gjë tjetër gjatë festivalit, as kineUnë zgjodha këtë peizazh të filmave provokues të ndryshme. Nëpërmjet filmit, debateve e insken- matë e DokuFestit nuk janë thjeshtë kinema. Janë dhe të njerëzve të impenjuar, ku mendimet dalAUSTRIAN imeve. vend për të parë botën. Apo për të ëndërruar, si te lojnë, por buzëqeshjet janë njësoj. Askush nuk Kino Andrra që sivjet na dërgoi në botën e muzEMBASSY fle. Ne ecim përmes një komuniteti botëror dhe Gjatë gjithë ditëve të festivalit u shfaqën 238 filikës.

EMBASSY OF FINLAND KOSOVO ndajmë dialog.

PRISTINA - KOSOVO mave dokumentarë e të shkurtër, si në kategoritë garuese ashtu edhe programet speciale. Tetë kine- Ky edicion u mbyll. Por jo edhe problemi i miA u jep formë apo i rregullon DokuFest-i edhe matë e festivalit sivjet pritën mbi 13 mijë vizitorë. grimit. Migrimi do të vazhdoj që të jetë shqetësim peizazhet tjera? Duhet ta bëjë. Largohem nga ky Në to u shfaqën rrëfime të ndryshme.

Drama derisa njerëzimi nuk të vetëdijesohet. E me siguri festival duke ndjerë një përcaktim për të qenë njerëzore edhe sivjet ka qenë preokupimi kryenjë shqetësim tjetër i njerëzimit do të trajtohet në më tolerant, për të mësuar më shumë për botën, sor. Filmbërës të shumtë dhe profesionistë të in- edicionin e ardhshëm të DokuFestit. Shihemi vitin dhe për të ndihmuar atje ku mundem. Jam i frydustrisë së filmit kanë qëndruar për të shkëmbyer tjetër. mëzuar për të qenë më kreativ, më i gjallë.

An EU project managed by the European Union Office in Kosovo

CyanMagentaYellowBlack

përvojat me krijues vendorë dhe me ata që nuk i kanë takuar e njohur më herët.

Njerëz që kanë ardhur në Prizren për ta shfaqur filmin e tyre, kineastë nga vende të ndryshme të botës, e gazetar kanë përjetuar mikpritjen modeste që mund të ofroj një popullatë që lufton për ekzistencë, ndërkohë që peizazhi urban i qytetit i ka lënë me mbresa, sidomos në kinematë e shpërndara në ajër të pastër.

Implemented by

A mund të jetë vërtetë ndryshe historia e botës?

Mbase DokuFest-i mund të ndihmoj në këtë. Në fund të fundit, nuk është një vend imagjinar, por një vend vlerësimi kritik, mundësie dhe miqësie.

John Osborne Programer bashkëpunëtor Festivali i Filmit Dokumentar Amerikan

2

Fituesja e Lojës shpërblyese: Nora Gjergji

Fituesi i Lojës shpërblyese: Samir Mujo

gjirafa.com

Foto: Tughan Anit

“Flotel Europa”,

një tregim universal për refugjatët

“Refugjatët sot janë kudo dhe ndoshta në kushte shumë, shumë të vështira. Tregimi im duhet të dalë para syve të botës dhe ndoshta të ndërmerren masat e nevojshme”, ka thënë Tomiq, në një intervistë për DokuDaily.

Dokumentari “Flotel Europa” nga juria është shpallur fitues i Garës së Dokumentarëve nga Ballkani në edicionin e XIV-të të DokuFestit.

Tomiq në vazhdim shpalos më shumë detaje për filmin e tij.

DD: Na trego pak më shumë për filmin dhe këtë anije që duket si shtëpi për shumë kohë e atyre që qëndruan brenda saj?

Tomiq: Filmi im tregon në 70 minuta se çka ka ndodhur në “Flotel Europa”, një lloj hoteli dhe një anije që kishte brenda saj gjithçka, kushtet më të mira që dikush mund ti mendojë. Unë isha shumë

i ri dhe me familjen time na thanë të hynim në të, drejt Danimarkës. Nëna ime ka xhiruar pamje të familjes dhe ato ia ka dërguar babait. Vite më vonë këto xhirime i kam marrë duart e mia dhe i kam gjetur edhe të tjera nga të tjerë banorë të Flotel Europa dhe i kam miksuar në këtë film. Janë xhirimet më të bukura të asaj kohe, aty ku shumica gjetëm dashurinë, familjen, punën dhe largimin nga lufta.

Më 1992, arritëm në Danimarkë. Anija, Flotel Europa, u bë një shtëpi e përkohshme për një mijë njerëz që prisnin për vendimet lidhur me aplikimet e tyre për azil.

DD: Nuk ishte e ndaluar të bëheshin incizime?

Tomiq: Jo aspak. Danimarka na lejoi të bënim foto e incizime. Incizimi më interesant është ai i nënës sime e cila bëhet si gazetare dhe tenton të na marrë në pyetje mua dhe vëllain tim, por ne jemi dy fytyra të humbura mes atij ambienti. Gjatë dy viteve në këtë anije bëmë çmos të jetonim një jetë të mirë. Dy dekada më vonë thash se është mirë ta bëjmë një film për këtë anije të mbushur me plot jehonë dhe emocione. Videot që i posedon babai në formatin VHS përmbajnë incizime në dhomë, aktivitet tjera, ekskursionet dhe një pjesë vallëzimi me rroba tradicionale.

DD: Çfarë ishte ndjenja e njerëzve brenda anijes?

Tomiq: Ata e kishin kuptuar se kemi ikur nga lufta, pra nga një kohë mizore për boshnjakët dhe Bosnjën, dhe se duhej të mendonim për një jetë më të mirë. Ishim të lehtësuar për faktin se po shkonim

drejt një ambienti më të mirë për jetë, por prapë kishte frikë në sytë e secilit sepse po braktisnim gjithçka që kishim bërë.

Unë personalisht kam mësuar në gjuhën daneze, por kemi vazhduar shkollimin edhe në gjuhën boshnjake. Më vonë kam diplomuar nga Akademia e Arteve në Danimarkë, dhe mendoj se krejt ky udhëtim e ka ndryshuar linjën e jetës sime. E mbaj mend këtë hotel – se unë do ti thoja hotel – si një vend ku gjeje një jetë normale, gjeje martesa e funerale, një depo e madhe plot njerëz dhe karaktere të cilat donin apo nuk donin ishin të ngujuar brenda saj. Filmi është autobiografik por një tregim që shkon për krejt refugjatët e botës.

DD: Kush ishte tjetër në atë anije, kishte njerëz që ti i njihje?

Tomiq: Kishte shumë shokë e shoqe të mia. Por më interesant është fakti se kishte shumë nacionalitete, përfshirë serbë e kroatë e myslimanë. Shumë njerëz kanë përfunduar në drogë madje brenda Flotel Europa. Të tjerë kanë qenë nacionalistë.

DD: Cili është mesazhi i këtij filmi, çka dëshiron të marrin njerëzit nga ky film ?

Tomiq: Ky është një tregim universal, mbi të gjitha, sado që është në vetvete një tregim specifik mbi Bosnjën dhe lidhjen e saj me Flotel Europa. Megjithatë, refugjatët sot janë kudo dhe ndoshta në kushte shumë shumë të vështira. Tregimi im duhet të dalë para syve të botës dhe ndoshta të ndërmerren masat e nevojshme.

3

CyanMagentaYellowBlack

“Flotel Europa” është dokumentar personal nga regjisori Vladimir Tomiq, i cili në këtë krijim paraqet hapësirën që dikur kishte shërbyer si strehë për familjen e tij dhe qindra tjera që kishin ikur në Kopenhagë nga tmerret e luftës në Bosnje dhe Hercegovinë. Në vitin 1992 ata ishin vendosur në strehimin shumëkatësh në portin e Kopenhagës, ndërkohë që gjatë përditshmërisë nëna e Tomiqit, xhiron atë dhe vëllanë e tij, për t’ia dërguar babait të tyre. Dekada më pas, Vladimir Tomiq grumbullon këto copëza të jetës së tij dhe familjeve tjera të strehuara në këtë anije dhe krijon dokumentarin “Flotel Europa”.

Foto: Tughan Anit

Filmi që tenton të futet në ndjenjat e viktimave “Lufta përfundon po nuk kryhet kurrë...”, thotë regjisori Amir Vitija, teksa sqaron tendencën e filmbërësve dhe krijuesve kosovarë për të trajtuar temat që kanë të bëjnë me luftën e fundit në Kosovë. Kësisoj edhe ai ka realizuar filmin “Të pafajshmit”, përmes të cilit tregon ndjeshmërinë për pasojat e luftës dhe vë në pah papërgjegjësinë e institucioneve për t’u marrë me problemet që kanë lindur si rrjedhojë e konfliktit. Sipas tij frymëzimi për ta realizuar këtë film ka ardhur nga përditshmëria, ku zëri i viktimave të luftës nuk është se po dëgjohet me seriozitet nga establishmenti.

CyanMagentaYellowBlack

“Ne prej pasluftës çdo ditë kemi parë vuajtjet e këtyre njerëzve, që edhe sot deri sa unë e ti bisedojmë ata përgatiten për protestën e ardhshme për me i kërkua të drejtat e tyre. Kemi parë e dëgjuar çdo ditë rrëfimet e tyre dhe injorancën që e kanë treguar institucionet karshi tyre”, thotë Vitija në një intervistë për DokuDaily.

“Të pafajshmit” me regji dhe skenar të Amir Vitisë nga juria është shpallur fitues i Garës së Filmave Kombëtarë në edicionin e XIV-të të DokuFestit.

Në një intervistë për DokuDaily, Vitija shpalos më shumë detaje rreth filmit të tij, që ka pasur premierën botërore në DokuFest.

Filmi yt e prek temën e luftës në Kosovë, përkatësisht tenton të futet në ndjenjat e viktimave, me tone kritike për papërgjegjësinë e institucioneve.

4

Pse vendose ta trajtosh këtë temë?

Secili dramaturg apo regjisor kur është në prag të fillimit të ndonjë shkrimi, skenari apo forme tjetër letrare, gjithsesi njëherë e mirë e bluan nëpër kokën e tij temën me të cilën ai dëshiron të merret ose ta trajtojë. Dhe pikërisht kur kam filluar ta shkruaj këtë skenar, ato ditë veç nëpër portale dhe gazeta, thuajse pandërprerë lexoja për një vetëvrasje apo tentim vetëvrasjeje të kësaj kategorie dhe diku afër numrit 50 ishte bilanci i njerëzve me këso tendencash, numër shumë i madh e shqetësues. Dhe kjo padyshim kishte ndikimin e vetë në skenarin tim.

dhe pasagjerit. Pastaj kam dashur që ai vend i çmueshëm i pasagjerit me qenë vend i errët,ku nuk shihet ndonjë lapidar apo simbol tjetër, dhe vetëm ai e din dhe e përjeton edhe pse nuk shihet asgjë e veçantë...

Kush janë të pafajshmit?

Të pafajshmit janë krejt; dispeçeri, vozitësi dhe pasagjeri...e qe besa as unë si regjisor i filmit nuk kam faj, jam i pafajshëm.

Sa ishte e vështirë për ty si regjisor që ta realizosh këtë projekt?

Por kjo më shumë ishte si rrumbullakim i skenarit, sepse përndryshe ne prej pasluftës çdo ditë kemi parë vuajtjet e këtyre njerëzve, që edhe sot deri sa unë e ti bisedojmë ata përgatiten për protestën e ardhshme për me i kërkua të drejtat e tyre. Kemi parë e dëgjuar çdo ditë rrëfimet e tyre dhe injorancën që e kanë treguar institucionet karshi tyre.

Falënderimi i takon Zotit që më ka sjellë rreth vetes njerëz punëtorë dhe kolegë shumë të mirë dhe pikërisht kjo e ka bërë jo të vështirë realizimin e filmit. E kam fjalën për ekipin e aktorëve para kamerës e po ashtu edhe atyre prapa kamerës. Kemi punuar me vullnetin maksimal dhe kurrë në jetë asnjërin prej tyre nuk e kisha ndërruar me një tjetër...

Pse ndërlidhjen e bënë me taksinë dhe rrugën e mistershme?

Pse tema e luftës po vazhdon të jetë aktuale te një pjesë e filmbërësve vendorë?

Dispeçeri i taksisë, në një formë figurative është shumë i izoluar,është pranë disa telefonatave,dhe ai “nuk sheh”, ai “vetëm dëgjon dhe zbaton”.

Kështu e kam pasur bindjen se më shumë do të dëgjohet dhe do të përjetohet ky lloj i tregimit, por ndikim ka pasur edhe thjeshtësia e realizimit ndërsa rruga e mistershme lind vetvetiu si rrjedhojë e bisedës në mes dispeçerit

Mendoj që do të kalojë edhe një kohë e gjatë që s`kemi me mujtë me i ikë këtyre temave, sepse edhe nëse nuk merremi me ndonjë ngjarje që ka ndodhur ekzakt në kohë lufte, gjithsesi do të merremi me pasojat e saj. Lufta përfundon po nuk kryhet kurrë, prandaj me të do të merremi edhe në shumë vepra veçse në forma dhe stile të ndryshme.

Foto: Amer Miftari

Të kërkosh të humburit Pasi ka fituar çmimin si Talenti i Ri në Festivalin Ndërkombëtar të Dokumentarëve në Stamboll “IKSV” dhe pjesëmarrjen në FID Marseille, Keltek në edicionin e XIV-të DokuFestit ka fituar çmimin “Best Balkan Newcomer” si regjisor premtues në kuadër të kategorisë kryesore të festivalit, “Balkan Dox”.

“Për mua është e rëndësishme që pas realizimit të disa filmave të shkurtër, me dokumentarin tim të parë po njihem me audiencë të mrekullueshme sikur kjo e DokuFestit. Kjo ka rëndësi”, ka thënë Keltek.

Gürcan Keltek ka lindur në Izmir të Turqisë dhe ka diplomuar në shkollën e filmit DEU dhe deri më tani ka bërë regjinë shumë filmave të shkurtër, videove muzikore dhe komerciale.

Filmat e tij janë shfaqur në shumë festivale sikurse Visions Du Reel, DOK Leipzig dhe Nantes Festival de 3 Continents.

Filmi dokumentar “Colony” është një dokumentim vizual i gjatë 50 minuta i një prej kërkimeve më të ndjeshme të personave të humbur në malet Beşparmak. Komiteti Autonom për Personat e Zhdukur po kryen gërmime në këto male së bashku me shkencëtarët dhe dëshmitarët e fshehtë.

Skeletet zhvarrosen dhe do t’i dorëzohen famil-

jarëve që kanë dekada në pritje për familjarët e tyre.

“Colony” sipas regjisorit Keltek është një film që lidhet me psiko-gjeografinë, kujtimin dhe panoramën e dhimbjes bashkë me traumën dhe kujtesën kolektive.

“Pra, bëhet fjalë një film universal, sepse të humbur ka gjithandej”, thekson ai.

Keltek pohon se është i njohur edhe për problematikën e personave të zhdukur në Kosovë, si pasojë luftës së fundit.

“Dhe për këtë arsye më vjen shumë mirë që ky dokumentar po shfaqet edhe në Kosovë. Nga dy shfaqjet që ka pasur para publikut këtu, kam kuptuar se nuk kam bërë një dokumentar që i kushtohet disa familjarëve diku në Turqi, Qipro apo Greqi, por një dokumentar që prek njerëzimin gjithandej”, thotë Keltek.

Sipas tij, procesi i xhirimit të këtij filmi dokumentar ka zgjatur tre vite dhe tek në maj të vitit 2015 ka përfunduar komplet.

Keltek e pranon se procesi i xhirimit të këtij filmi dokumentar ka qenë jashtëzakonisht i rëndë për shkak se i është dashur të përballet dhe të xhiroj me të gjithë ata që kanë qenë të përfshirë në këtë kërkim.

Por më së rëndi e ka pasur kur ka xhiruar familjarët të cilët kishin vite që po kërkonin të dashurit e tyre që rezultonin të zhdukur.

“Megjithatë si regjisor kur të bësh filma dokumentar të kësaj natyre duhet të krijosh një distancë për të realizuar diçka profesionale”, shprehet Keltek.

Ai shpjegon se gjatë xhirimeve të këtij dokumentari është përballur me pikëpyetje të mëdha sikurse ajo nëse po bënte gjënë e duhur duke dokumentuar procesin e zhvarrosjes së mbetjeve mortore, të cilat edhe ashtu nuk ka qenë e sigurt nëse i përkasin të zhdukurve apo jo.

“Më pas ka pasur pyetje të tilla sikurse ato nëse familjarët do të ndiheshin mirë kur të xhirohen në ato momente apo nëse ky dokumentar në fund do të dilte si diçka që mund të hap ndonjë debat apo thjesht do të ishte një dokumentim i një pune kërkimore të zakonshme për Komitetin e Personave të Zhdukur”, thotë Keltek.

Pastaj, Keltek ka pasur edhe dilemën nëse një dokumentar i metrazhit të mesëm do të funksiononte nëpër festivale dhe për audiencën e tyre.

“Zakonisht njerëzit dhe festivalet tërhiqen ose nga metrazhi i shkurtër ose nga ai i gjati, por jo nga i mesmi. Duhet të jetë një film tepër i mirë që të tërheq vëmendjen. Nuk e di, se a do t’ia arrij ta tërheq këtë vëmendje”, deklaron Keltek.

Megjithatë dy çmimet e marra në festivalin e Stambollit dhe tash në DokuFest, janë një tregues se Keltek ka realizuar një dokumentar të arritur për një temë aq të dhimbshme dhe të trishtë.

5

CyanMagentaYellowBlack

Gürcan Keltek tashmë e ka të sigurt se me dokumentarin e tij të parë “Colony” ka arritur të bëhet regjisori më i mirë i ri në tregun ballkanik.

Deklaratat e Jurive për filmat fitues BALKAN DOX Best Balkan Documentary: Flotel Europa Deklaratë: Regjisori arrin në kujtesën kolektive dhe përvojën kolektive përmes një historie shumë personale, që kapërcen vetveten dhe gurgullon nëpër histori deri në ditën e sotme. Duke ikur.

Duke lëvizur. Duke pritur. Një ekzistencë e lënë të lundroj në Flotel Evropa.

Best Balkan Newcomer: Colony Deklaratë: Elementet e peizazhit shpalosin gjurmët e ngjarjeve vuajtëse në këtë film lakonik megjithatë senzitiv.

INTERNATIONAL DOX Best International Feature: Machine Gun or Typewriter Filmi Machine Gun or Typewriter i Travis Wilkerson fiton si Filmi më i mirë Ndërkombëtar për eksplorimin e tij lozonjar dhe politik të romancës dhe qytetit.

CyanMagentaYellowBlack

Special Mention:The Royal Road Filmi The Royal Road i Jenni Olson shpërblehet me Çmim Special për përmbledhjen e një qyteti filmik përmes mjeteve shumë personale dhe fuqizuese; Best International Short: Things Dokumentari Më i Mirë i Shkurtër në Garën Ndërkombëtare i shkon filmit Things të Ben Rivers, për procesionin e tij humoristik përmes temave të ndryshme, të mbledhura në një mënyrë joshëse dhe personale.

Special Mention:Scrapbook Çmim Special i shkon filmit të Mike Hoolboom

6

Scrapbook për trajtimin e tij të sofistikuar të një teme kinematografike që është edhe personale edhe historike.

GREEN DOX Best Green:Virunga Deklaratë: Kemi parë një seri filmash të bukur, të sofistikuar dhe divergjent nga gara e filmave për ambientin. Krijimin i disave kërkonte fonde të fuqishme dhe ekipe të mëdha të post-produksionit, të tjerët hulumtim të rreptë dhe përdorim të ndërlikuar të pamjeve nga arkivi. Disa ishin shumë të sinqertë në mesazhin e tyre, disa ia kthyen me mjete të trillimit apo gjarpëruan me delikatesë rreth temave të vështira.

Të gjitha ato ishin të bashkuara në kuptimin e tyre të persistencës, dëshpërimit dhe shpresës teksa qëndrojmë në skaj të ekonomive të karburanteve të mbetura të cilave ose do t’i japim fund ne ose ato do t’i mbarojnë shumicën e specieve në tokë, duke na përfshirë neve njerëzve.

Pas dy orësh të diskutimit me kujdes ne zgjodhëm “Virunga” për hetimin intensiv dhe krahasimin e historive të nxjerra, për emergjencën e tij në kërkim të trimërisë fisnike për temat e tij, dhe krijimin e rrëfimit të tij të fuqishëm.

Special Mention: White Coal Ne gjithashtu deshëm të japim një çmim special për filmin “White Coal” për çiltërsinë e vet delikate dhe minimale, për kapjen e pamjeve dhe rrëfimin e historisë me aq pak fjalë.

INTERNATIONAL SHORTS Best Short: Listen Deklaratë: Rreth një gruaje me burxha e cila dëshi-

ron të shpreh vetveten, filmi përshkruan se si gjuha është një mjet paradoksal në duar të ndryshme.

Kjo fytyrë e paparë ju jep jehonë shumë çështjeve shoqërore dhe politike, në një reflektim brilant në artin e “dështuar” të dëgjimit.

Special Mention: Supporting Film Një film lozonjar që përdor një përzierje mbresëlënëse të teknikave për të përçuar ndjenjën e gëzuar të shikuarit film.

HUMAN RIGHTS DOX Best Human Rights: Democrats Deklaratë: Në filmin fitues, gjetëm një qasje shumë freskuese, të ngjyrosur dhe të sinqertë në një histori shumë delikate – luftën e njerëzve dhe shoqërive për të arritur kompromis dhe harmoni përballë strukturave të ndarëse dhe abuzive. Përmes xhirimeve dhe montazhit të mrekullueshëm, një qasje magjepsëse prapa skenës, filmi fitues portretizoi shfrytëzimin e brendshëm të një procesi të rrallë për shekullin 21 – përpjekjen e një shteti për t’i vënë themelet e të drejtave të njeriut dhe institucioneve përgjegjëse dhe për të sfiduar pushtetin e pakufizuar. Fitues i Çmimit për të Drejtat e Njeriut është “Democrats” nga Camilla Nielsson.

NATIONAL DOX Best National:Të Pafajshmit Deklaratë: Filmi përdor një nga mekanizmat më të vjetra të kinemasë për të na mbajtur pezull, dhe ngadalë shpalos një problem shoqëror të theksuar që i referohet luftës pa na detyruar ta ri-jetojmë atë.

Kosova – eksportuesi i punëtorëve të krahut

Megjithatë, viteve të fundit vërehet një gjeneratë re e cila është e interesuar t’i ikë punëve të krahut, për t’u vendosur në një rang më të lartë në tregun e punës në Evropë.

Në të njëjtën kohë, shteti kosovar ka nisur një kampanjë të njohur si “kthimi i trurit”, megjithëse ky kthim as nuk duket në horizont krahasuar me numrin e madh të “trurit” që dëshiron të ik nga ky vend.

Debati i fundit në kuadër të edicionit të XIV të DokuFest, është përqendruar pikërisht në atë se çka eksporton sot vendi dhe cili është realisht “truri” i Kosovës jashtë vendit.

Nën titullin “Migrimi si një forcë për reforma shtetërore” debati i moderuar nga Ariliza Arënliut ka trajtuar pikërisht atë se si një numër i vendeve të zhvilluara i kanë liberalizuar politikat e tyre për pranimin e profesionistëve të kualifikuar dhe në të njëjtën kohë ka shtruar pyetjen se çfarë politika duhet të adaptohen në vendet në zhvillim, si Kosova, për përmirësimin e rritjes ekonomike përmes eksportit të punës dhe shërbimeve profesionale.

Valon Ahmeti që punon si këshilltar i planifikimit të sigurisë, metodologjisë dhe menaxher i mbështetjes teknike në kompaninë italiane “Saipem” që merret me industrinë e naftës dhe gazit, ka bindjen se Kosova me një sistem të pazh-

villuar të edukimit e ka të zorshme të prodhoj profesionist për vendet evropiane dhe vendet tjera të zhvilluara në botë.

“Kosova prodhon me bollëk ekonomistë, juristë dhe mjek por kemi krizë ekonomike, mungesë të drejtësisë dhe një sistem të tmerrshëm të shëndetësisë”, ka thënë Ahmeti, i cili më herët ka punuar edhe si këshilltar në Google dhe Ambasadën Amerikane në Prishtinë.

Sipas tij është e rëndësishme që Kosova të fillon të mendoj për tregun e punës jashtë vendit, përtej ‘baushtellave’.

parë dhe më të përparuar kërkimore në gjuhën shqipe, nuk është vetëm problemi që kosovarët të gjejnë vende pune në kompanitë botërore, por që të krijojnë kompani të tilla që janë ndërkombëtare por të lokalizuara në vend.

“Nëse kosovarët duan të jenë të pranishëm në tregun botëror të punës atëherë nuk është sukses vetëm të dilet jashtë por të krijojnë kompani që janë lokale por mund të jenë të dedikuara për tregun ndërkombëtar”, ka thënë Cahani, i cili ka punuar në kompanitë e ndryshme ndërkombëtare si “Phronesis Technologies”.

Përpos ngecjeve në edukim, Ahmeti ka përmendur edhe izolimin e Kosovës si një pengesë që kosovarët e talentuar të gjejnë vende pune në kompanitë e mëdha botërore.

Për të siguruar një treg ndërkombëtar për kosovarët, sipas Michael Sauer, këshilltar gjerman i ministrit të Punës dhe Mirëqenies Sociale, Arban Abrashi, duhet që shteti të siguroj një sistem të edukimit që prodhon profesionist.

“Shumica e kompanive të mëdha nuk duan të punësojnë njerëz të cilët duhet t’i nënshtrohen procesit burokratik të sigurimit të letrave për të fituar të drejtën e punës. Prandaj një kosovar e ka shumë të vështirë që të punësohet para një bullgari ose rumuni”, ka thënë Ahmeti.

“Por ajo çfarë është e sigurt është se migrantët gjithmonë kanë qenë një fuqi punëtore, po jo profesionistë. Në këtë kontekst Kosova ka shumë nevojë për zhvillimin e edukimit që numrin e të rinjve që e dërgon jashtë të jetë më i madh sesa 25 veta në vit”, ka thënë Sauer.

Për Ahmetin, një kosovar duhet të jetë super gjeni nëse dëshiron të gjejë një vend në një kompani ndërkombëtare.

“Nëse je me një kualifikim të njëjtë me banorët e tjerë të BE-së është shumë e zorshme të fitosh një vend pune në konkurrencë të njëjtë”, ka thënë Ahmeti.

Ai ka përmendur rastin e Rumanisë ku pas liberalizimit të vizave shumë njerëz me profesione të ndryshme dhe të vlerësuara kanë emigruar.

“Dhe tash Rumania është në Evropë, por ka mungesë të doktorëve”, ka thënë ai.

Për kolegun e tij, Mërgim Cahani bashkëthemelues i kompanisë “Gjirafa”, e cila ka lansuar makinën e

Me situatën e njëjtë, liberalizimi i vizave në Kosovë mund shumë lehtë të krijoj mungesë të tillë.

7

CyanMagentaYellowBlack

Shumica e emigrantëve kosovar janë të njohur si fuqia punëtore nëpër vende evropiane që në zhargonin kosovar njihen si “Baushtella”. Të famshme në Gjermani, “baushtellat” në të vërtetë nuk janë asgjë më shumë sesa vendpunishte për kompanitë e ndryshme të ndërtimit.

FILMAT FITUES / WINNERS BEST BALKAN DOCUMENTARY

FLOTEL EUROPA

Historia e anijës Flotel Europa e cila u bë shtëpi e përkohshme për mijëra refugjatë nga Bosnja e Hercegovina.

Regjisor/Director: Vladimir Tomić

The story about the ship Flotel Europa that became temporary home for war refugees from Bosnia and Herzegovina.

Producent/Producer: Srdjan Keća, Selma Jusufbegović

BEST BALKAN NEWCOMER

COLONY

Një film për psikogjeografi, kujtesën e peizazhit, traumës dhe përkujtimit.

A film about psychogeography, the memory of the landscape, trauma and remembrance.

Regjisor/Director: Gürcan Keltek Producent/Producer: Aziz Mullaaziz

BEST INTERNATIONAL FEATURE DOCUMENTARY

MACHINE GUN OR TYPEWRITER

Një burrë i dëshpëruar kërkon dashurinë e tij të humbur përmes një transmetimi illegal në radio.

A haunted man desperately searches for his lost love through an illegal pirate radio broadcast.

Regjisor/Director: Travis Wilkerson Producent/Producer: Travis Wilkerson

BEST INTERNATIONAL SHORT DOCUMENTARY

THINGS Regjisor/Director: Ben Rivers

Filmi fokusohet në ambientin shtëpiak që na rrethon, objektet e çmuara tek të cilat regjisori kthehet për rehati ose material.

The film focuses on domestic surroundings and the familiar, treasured objects that the director turns to for comfort or material.

Producent/Producer: Ben Rivers

CyanMagentaYellowBlack

BEST HUMAN RIGHTS DOCUMENTARY

DEMOCRATS Regjisor/Director: Camilla Nielsson Producent/Producer: Henrik Veileborg

8

Historia unike e elitës politike në Zimbabve dhe luftën e tyre në betejën për themelimin e parimeve që përcakton ardhmërinë e mundshme të vendit.

The unique story of the political elite in Zimbabwe fighting the battle over the founding principles defining the country’s possible future.

FILMAT FITUES / WINNERS BEST GREEN DOCUMENTARY

Tregim i jashtëzakonshëm i një grupi të njerëzve të guximshëm që rrezikojnë jetët e tyre për të ndërtuar një të ardhme më të mirë në një pjesë të Afrikës.

VIRUNGA

Virunga is the incredible true story of a group of brave people risking their lives to build a better future in a part of Africa.

Regjisor/Director: Orlando von Einsiedel Producent/Producer: Joanna Natasegara

BEST SHORT FILM

Një e re e mbuluar në burka e sjell djalin e saj në një stacion policie në Kopenhagë për të regjistruar një ankesë kundër burrit të saj abuziv.

LISTEN

A foreign woman in a burqa brings her young son to a Copenhagen police station to file a complaint against her abusive husband.

Regjisor/Director: Hamy Ramezan, Rungano Nyoni Producent/Producer: Valeria Richter, Helene Granqvist

BEST NATIONAL FILM

Një taksist kryen punën e tij të zakonshme por jo të gjitha thirrjet janë të thjeshta...

THE INNOCENT

A taxi dispatcher performs his usual work but not all calls are simple...

Regjisor/Director: Amir Vitija Producent/Producer: Amir Vitija

AUDIENCE AWARD Një storje për industrinë e filmit në Turqi në vitet 1960 dhe 1970.

REMAKE, REMIX, RIP-OFF

A story about Turkey’s film industry in the 1960s and 1970s.

Regjisor/Director: Cem Kaya Producent/Producer: Jochen Laube

INTERNATIONAL DOX FEATURES

INTERNATIONAL DOX SHORTS

INTERNATIONAL SHORTS

GREEN DOX

SCRAPBOOK

THE ROYAL ROAD

SUPPORTING FILM

WHITE COAL

CyanMagentaYellowBlack

SPECIAL MENTIONS

9

CyanMagentaYellowBlack

10

Foto: Tughan Anit

Ekzaminimi skandaloz francez

Aissa është kongoleze dhe për momentin është me banim ilegal në territorin francez. Ajo pohon të jetë minorene sidoqoftë autoritetet besojnë se ajo është mbi 18 vjeç. Në mënyrë që të vendosin nëse ajo mund të qëndrojë apo jo në këtë shtet, një mjek duhet t’i bëjë asaj një ekzaminim fizik. Dhe gjithçka në këtë proces është një skandal i llojit të vet. Regjisori na tregon në këtë rrëfim më shumë për këtë ekzaminim që e bëjnë disa shtete evropiane, duke i shndërruar njerëzit në objekte. Clement ka lindur më 1983 në Paris. Disa prej filmave të tij janë “FullDawa”, “L`Attente” dhe “Lucien”. Filmi ka qenë në konkurrencën e filmave të shkurtër në DokuFest.

DD: Na trego pak për filmin tënd të shkurtër, i cili sivjet është projektuar në Dokufest...

Trehin Lalanne: Duke e lexuar këtë artikull në gazetë u binda për agresivitetin e shteteve evropiane ndaj “ilegalëve”, atyre që aterojnë këtu. Fola me familjen dhe miqtë dhe shumë njerëz nuk dinin për ekzistencën e një testi mjekësor që determinon moshën, por në fakt është i pasaktë dhe këtë e ka thënë edhe Instituti Mjekësor Francez. Nëse je mbi 18 vjeç, largohesh, nëse je më pak konsiderohesh fëmijë dhe më pas shkollohesh dhe të krijohen kushtet. Por gjithçka është si objekt eksperimenti.

Testi ndodhë në vaginë, testikuj, në ajrin e trupit, në sy, në gjithçka. Përpos rrezeve X, gjithçka është e pakuptimtë. Filmi tregon mbi dhunën fizike e psikike mbi njerëzit në Francë.

DD: Një gjë e tillë ndodhë vetëm në Francë ?

Trehin Lalanne: Jo, ndodhë edhe në Austri dhe Gjermani e shumë shtete tjera, në të cilat po ashtu testi nuk ka kuptim dhe është i pasaktë. Është procedurë e egër dhe një çmenduri në vetvete. Fëmijët i merr policia, i dërgon në spital dhe këtu nis saga e tyre, që në fakt është proces shokues. Duhet ta ceki se në film ka aktore që e personifikon vajzën në artikullin gazetaresk dhe kam dashur që krahas mostrës njerëzore ta ndërlidh edhe aktrimin si metodë për të kuptuar më shumë rreth këtij testi dhe efektit që ai mund të ketë në jetën e secilit.

DD: Cila është situata aktuale në Francë, në raport me të ardhurit?

Trehin Lalanne: Më kujtohet se njëherë e një kohë u bë një peticion për të ndalur këtë ekzaminim, por dy ditë para se gjithçka të finalizohej ndodhi tragjedia e Charlie Hebdo. Më pas gjithçka u bë më e tmerrshme, për faktin se frika nga “tjetri” apo “i huaji” u rrit, sidomos nga myslimanët. Shteti u fut në një ndalesë, pezullim. Dhe më pas debatet hapen aty këtu ndonjëherë në media, por numri i njerëzve në ilegalitet rritet dita ditës.

DD: Çka dëshiron që njerëzit të marrin si mesazh nga ky film?

Trehin Lalanne: Së pari dua që ata të shokohen dhe të kuptojnë mizorinë e këtij testi, dhe trajtimit në përgjithësi. Të afrohesh me personazhin dhe të kuptosh hap pas hapi se çka ndodhë është një udhëtim që dhemb, për mua si regjisor por edhe si qenie njerëzore. Në Kosovë jeni në të njëjtën situatë. Keni probleme me viza e me migracion dhe përballeni me burokraci. Para pak ditësh në një debat me një zyrtar të huaj e pashë se sa ironik mund të jetë diskursi i dikujt ndaj jush që jetoni dhe mbijetoni në këtë vend.

DokuFest falënderon Teatrin Profesionist të Prizrenit për mbështetjen e ofruar në këtë edicion.

11

CyanMagentaYellowBlack

DokuFesti sivjet frymon me dhimbjen e migrimit, mungesën e vizave dhe problemin e atyre që duan të kërkojnë një jetë më të mirë. Shumë prej tyre kanë gjetur fundosjen në ujërat e Evropës, e të tjerë janë pozicionuar si mos më keq në shtetet e ndryshme evropiane, pa ardhmëri.

Një artikull në një gazetë franceze ku tregohet mbi një kongoleze dhe përvojën e saj në testin mjekësor që i bëhet emigrantëve ilegalë në Francë, e ka bërë regjisorin Clement Trehin Lalanne të krijojë filmin “Aissa”.

DOKUFEST TIME DOKUFEST is not an imaginary place. But it has its own values and metaphysical properties.

Time, for instance, is unique here. In a conversation with friends, or someone I just met, a minute of talking takes three hours, and I am nearly late for a screening. I sip on an afternoon expresso, and twilight emerges. Day and night are hard to distinguish; they seem to happen simultaneously. And suddenly a week has passed in a moment.

There is not a national language of DOKUFEST. It contains many. Its currency is cinema, and we watch the most amazing and difficult stories, stories that must be told. Diversity is a commonality - and the heart.

This is my second visit to DOKUFEST. Last year I arrived with Teddy Grouya, Director of The American Documentary Film Festival. I help him as an Associate Programmer. There are so many films here. One person cannot see all of them. So I help screen them and make recommendations.

The terrain of the festival is now familiar to me: the stone walkways and outdoor cafes, the river, the castle, the crowds. The startling call to prayer in the middle of a movie. But what I love is the festival community. The kindness and brilliance of Veton Nurkollari who always knows what we need. And Eroll Bilibani who has shaped the event to accommodate so many minds. Seeing these two men again is such a pleasure. They offer so much. And seeing again the volunteers and staff, many of whom have become my friends.

Other inhabitants include filmmakers, producers, journalists, programmers, academics, and film enthusiasts-travelers seeking asylum from stagnation.

I arrive in Prizren perhaps as Alice into Wonderland, but I do not fall through the rabbit hole; I choose it. The atmosphere is dreamlike.

The young people in the streets are dressed like models, and the merchants remember me. I can always find food and a Peja. Later, someone will surely buy me a rakia. I choose this landscape of provocative films and engaging people, where opinions differ, but the smiles are the same. No one sleeps. We walk through a world community and share a dialogue.

CyanMagentaYellowBlack

Does DOKUFEST shape or arrange other landscapes? It must. I leave this festival feeling a determination to be more tolerant, to learn more about the world, and to help where I can. I am inspired to be more creative, more alive.

Can the history of the world really be different?

Maybe DOKUFEST can help that. It is not, after all, an imaginary place, but a land of critical evaluation, possibility, and friendship.

John Osborne Associate Programmer The American Documentary Film Festival

12

ENGLISH SECTION “Migration” Does Not End With Prizren “I really don’t want to leave,” says my friend Jelena, as our “group” gathers to say goodbye to her. The “group” had formed spontaneously, people who had come to DokuFest for various reasons and gathered at Bar Aca, which had become the festival’s unofficial haunt, in the evenings.

Some were journalists who had come to DokuFest for the first time, from countries that have not recognized Kosovo. There was Djordje, a fiercly opinionated journalist from Sarajevo working for one of Bosnia’s few critical papers, BH Dani, and Predrag, who came from Nis, a place so close to Prizren that he’d taken a taxi ride to the festival. He entertained us with a story about a man who had babysat his son and turned out to be an escaped Bosnian Serb war criminal that had gone into hiding in Nis – the entire family had referred to the old man as “Uncle Bane,” Predrag explained as we tried to hold back our laughter. The cool evening air embraced us, as we drank rakia and swapped stories.

“I really, really like it here,” continues Jelena, while a thin trickle of tears escaped her eyes. We had spent her last hour in Prizren frantically calling the Minister of Foreign Affairs, trying to figure out whether she could, in fact, go back to Belgrade via Tirana.

Whether she would be held at the Belgrade airport for “illegally entering Serbia,” i.e. for passing the Albania-Kosovo border and recieving a Kosovo entry stamp – a sign of Kosovo’s sovereignty, something the Belgrade government was fiercly fighting to oppose.

I had become well-versed in this. The owner of a Kosovo passport, I had applied for every visa under the sun, something I needed every time I traveled for a story. This was a process so grueling not only because it left you with little flexibility in planning your travels – but because most countries really didn’t know what to do when I arrived at their embassy and put my Kosovo passport in front of them.

The theme of this year’s edition was “Migration” and it brought films dealing with migration from all over the world, including ones dealing with Europe’s growing inadequacy at dealing with the influx of Syrian migrants. The films, or more precisely, the sights and the events depicted in them, are painful – people desperately begging to be taken in, accepted, assisted in their attempts to escape war and the possibility of death.

Kosovo, this tiny European country, which had until 1999 been unknown to a wider European audience – mainly because it wasn’t a “country” – suddenly started attracting people’s attention. There was a conflict there, people knew that now, inter-ethnic tensions, killings, armies and guerillas clashing. One thing most people remember, visually, are the long lines of refugees waiting at the Macedonian border.

This January, Kosovars witnessed the same sights again. My colleagues, some working for top European papers who had until then been following Russian rebels in Ukraine, all flocked to Kosovo to

cover this. Europe’s “pet project,” the country that had once been an international protectorate with international funds duly filling its coffers, was now independent – and its people didn’t want to live there.

“What had happened?” each and every one of my colleagues asked. Why were these people migrating, why were they selling everything they had so they Foto: Tadi could, illegally, cross into the EU via Serbia into Hungary and hope to get asylum in central Europe.

On one of the many cold January nights I had spent at the bus station in Prishtina, hunting for quotes and stories, I spoke to a man who had assembled his family in front of a bus that was going to take them close to the Serbia-Hungary border.

“We left in 1999 because we feared for our lives. We left very scared, but all of us, every single one of us, wanted to come back. When I’d meet a Kosovo refugee in 1999, we’d all say ‘See you in Free Kosovo.’

Now I am leaving, and I hope to never come back,” said the man, as his daughter cried next to him and complained about the cold.

Migration is not about leaving a war, although that has been the usual backdrop. Migration is about losing all hope that the situation in your country, in the place you’re currently living in, will offer you a decent life. Ferdi, DokuFest’s premier photographer, talked about the refugees he had photographed along the Turkey-Syria border who were fleeing the IS. “Most people think migrants are filthy, lazy parasites who want to abuse the wealth of European countries.

I met a man who had locked up and abandoned a string of factories in Allepo, a family business that had been passed on from generation to generation, and not regretted it for a second. All he wanted was for his children to go to the UK and have some perspective, some hope for their future, because the one he had built for them wasn’t there anymore.”

DokuFest has never shied away from controversial topics. Bringing films and filmmakers from all over the world, the festival’s organizers have again and again shown that they can take on difficult topics – and even make tough decisions, such as risking cooperation with those who opposed a category on Armenian films by refusing to take them out of the program.

Although the festival is finally drawing to a close, the topic of migration will not cease to be discussed. In fact, the interest keeps growing day by day – I will be leaving early tomorrow to travel to Macedonia, where there have been tensions between Syrian refugees and Macedonian authorities, with the refugees being thrown out of trains and mistreated by those who are “annoyed” by their increased presence in the country.

Jelena arrived safely in Belgrade, and has been writing me back every day. She asked me, and others from the “group” to come and visit her in Zagreb, her other hometown. I told her it all depended on whether I could get a visa. (Una Hajdari)

Bosnian Refugee’s “Home Videos” Charm Balkan Dox Jury

Foto: Tughan Anit

In 1992, they were placed in a multi-story building in Copenhagen’s port. Tomic’s mother shoots “family films” of her sons, to be sent to his father back home. Decades later, Tomic puts together the pieces and decides to make a film about his family and others placed in the same building.

“Nowadays refugees are found everywhere, and find themselves in very, very difficult conditions.

My story should be seen by people, some that the necessary measures can be taken to change things,” says Tomic in an interview for DokuDaily.

“Flotel Europa” recieved the best Balkan Dox Award at DokuFest 14, held this year in Prizren.

DD: Tell us a bit more about the film, and this ship that served as a home for so many people finding refuge there.

Tomic: My attempts to show, in 70 minutes, what happened in “Flotel Europa,” which was part hotel and part ship. Inside you could find everything, the best possible conditions one could imagine. I was

very young, and I ended up there with my family.

My mother used to film us and send the recordings to our dad. Years later I got a hold of these recordings, and I found others from other people that had been in “Flotel Europa.” The emotions these recordings evoke are amazing, many of us found love, family, work – and we had escaped the war.

In 1992, we arrived in Denmark. Flotel Europa became a home for those waiting for a response to their asylum requests.

DD: Were you not banned from making recordings?

Tomic: Not the least. Denmark allowed us to make photos and record things. The most interesting recording is on my mother made while pretending to be a journalist, and trying to interview me an my brother and ask us questions – yet we are two faces completely lost in that environment. For two years we did all kinds of things in that ship, did everything we had to to enjoy our life. The VHS videos my dad had have recordings of the rooms, activities, excursions and even dances in traditional clothing.

DD: What did the people in the ship feel?

Tomic: They understood that we had escaped from the war, from a Bosnia that had become difficult to live in and that we were hoping for a better life.

Altough everyone felt relieved after having left Bosnia, we were still worried because we had left behind everything we had worked for. I personally learned Danish, but we also continued our education in Bosnian, and I ended up graduating from the arts academy in Denmark.

I remember this hotel – because that’s what I called it, the hotel – as a place where you could find normal life, you could find weddings and funerals, a large depot full of people and characters who, for better or for worse, were stuck inside the ship. The film is autobiographical, but it could be relatable for refugees from any place in the world.

DD: Who else was in the ship, were there people you knew?

Tomic: There were a lot of friends of ime, of various nationalities, including Serbs, Croats, Muslims.

Some of them were nationalists, some weren’t.

DD: What is the message you hope to send with this film?

Tomic: This is a universal story, above everything, even if the story is tied to Bosnia and the country’s people in Flotel Europa. However, refugees are nowadays found everywhere, and usually in very difficult conditions.

13

CyanMagentaYellowBlack

“Flotel Europa” is a personal story by director Vladimir Tomic, who has set his documentary in the place that once served as a place of refuge for his family and hundreds of others that fled to Copenhagen to escape the horrors of war in Bosnia and Herzegovina.

Best National Film Deals With Kosovo War “Wars end, but they never conclude...” says director Amir Vitija, while elaborating on the tendency of Kosovar filmmakers to continuously incorporate elements of the 1999 war in their work. His film, “Të pafajshmit” or “The Innocent” reflects on the sensitivity of the Kosovo people to the consequences of the war – including criticism directed towards the Kosovo institutions due to their lax approach to dealing with the problems that have cropped up since the conflict.

CyanMagentaYellowBlack

The inspiration for his film, he says, comes from everyday life, where he has noticed that the voices of the war victims are not being taken seriously by the establishment.

“Since the war, we have been witnessing the suffering of these people, with future protests being prepared as we speak. We have seen and heard their stories every day, and the disinterest that the institutions have shown towards them,” says Vitija in an interview for DokuDaily.

“The Innocent” with directing and screenwriting by Vitija, is the Best National Film at the 14th edition of DokuFest.

In an interview for DokuDaily, Vitija reveals details pertaining to his film, that had its world

14

premiere at DokuFest.

Your film focuses on the war in Kosovo, while trying to relay what the victims are feeling and criticizing the Kosovo government. What drew you to dealing with this topic?

Every director, before starting work on a certain film or project, goes through the topic over and over again. When I began writing this script, I kept coming across articles about war veterans committing or attempting suicide, or articles about violent incidents and protests.

This undeniably had an effect on my script. Although this served more to round off my script, because the difficulties these people face have been present since the war. We have heard and seen, on a daily basis, the ignorance the institutions have shown towards them.

What message is the taxi and the mysterious road relaying?

The taxi dispatcher, in a figurative way, is quite isolated. He accepts calls, sees nothing, and only “listens and obeys.” I was convinced that the story would be more simply relayed in such a manner, and the mysterious road served as a consequence of a conversation between the dispatcher and the passenger.

I wanted the mysterious road to be a dark place, where no signpost or other symbol is seen, and only he knows and experiences things, and might not see anything special...

Who are the “innocent ones” in your film?

All of them are “innocent,” the dispatcher, the driver and the passenger... and I am too, as the director of the film.

How difficult was it for you as director to realize this project?

I am thankful for having great colleagues and friends, and this made making the film a pleasurable experience. The actors, and people behind the scenes as well. We worked at maximum effort, and I would not change a thing.

Why does the topic of the war in Kosovo remain relevant to a part of local filmmakers?

I think a time will pass, a long time, and we won’t be able to escape from these topics. Even if we do not deal with a certain event that occurred during the war, we will deal with its consequences. The wars end, but they never conclude, so the theme will continue to be present in our work, in various forms and styles.

Jury Statements Best Balkan Documentary: Flotel Europa Statement: The director reaches into collective memory and collective experience through a very personal story, that transcends itself and ripples through history to present day. Escaping. Moving.

Waiting. An existence left to float on Flotel Europa.

Best Balkan Newcomer: Colony Statement: Elements of the landscape unearth traces of tormenting events in this laconic yet sensitive film.

INTERNATIONAL DOX Best International Feature: Machine Gun or Typewriter Travis Wilkerson’s Machine Gun or Typewriter wins Best International Film for its enticingly and politically playful exploration of romance and the city.

Special Mention:The Royal Road Jenni Olson’s The Royal Road is awarded a Special Mention for its encapsulation of a cinematic city through deeply personal and reinvigoratingly beautiful means; Best International Short: Things Best International Short goes to Ben Rivers’ Things, for its humorous procession through disparate subjects, brought together in an engaging and personal way.

Special Mention:Scrapbook Special Mention to Mike Hoolboom’s Scrapbook for its sophisticated treatment of a cinematic subject that is both personal and historical.

GREEN DOX Best Green:Virunga Statement: W​e watched a series of beautiful, sophisticated and widely divergent films for green dox. The making of some required robust funding and sizeable teams and post-production, others ​rigorous research and intricate use archival footage. Some were extremely candid about their message, others retorted to tools of fiction or meandered subtly​around ​difficult subjects.

All of them were united in their sense of persistence, despair and hope as we sit at the end of fossil-fuel economies​​that we will either terminate or it will terminate most of the species on earth including us humans.

After two hours of careful deliberation we selected “Virunga” for the intense investigation ​and collation of emerging stories, for its urgency in pursuit of the ​noble bravery of its subjects, and ​its ​powerful narrative ​composition.

Special Mention: White Coal We also wanted to give special mention/special award to “White Coal” for its delicate and minimal serenity, for i​ts captivating images and telling a story with so little words.

INTERNATIONAL SHORTS Best Short: Listen Statement: Around a woman in a burqa willing to

express herself, the film describes how language is a paradoxal tool in different hands.

This unseen face echoes to many social and political issues, in a brilliant reflexion on the “failed” art of listening.

Special Mention: Supporting Film A playful film that uses an impressive mix of technics to convey the joyful feeling of watching movies.

HUMAN RIGHTS DOX Best Human Rights: Democrats Statement: We found in the winning film a remarkably refreshing, nuanced and honest approach to an otherwise very delicate story – the struggle of individuals and societies to achieve compromise and harmony in the face of divisive and abusive power structures. Through wonderful cinematography and editing, a captivating narrative and stunning behind the scene access, the winning film portrayed the inner-workings of a rare process for the 21st century – a country’s attempt to set the foundations for human rights and accountable institutions and to challenge raw arbitrary power. The winner of the Human Rights Dox is “Democrats” by Camilla Nielsson.

NATIONAL DOX Best National:Të Pafajshmit Statement: The Film uses one of cinema’s oldest mechanics to keep us in suspense, and slowly reveals an underlying social problem that references the war without forcing us to re-live it.

15

CyanMagentaYellowBlack

BALKAN DOX

GENERAL SPONSOR

OFFICIAL HOST

Media Sponsor

ORAR FILM DOKU PANE PUNË MAS DOKU DOKU DOKU VEND

IT Partner

REPUBLIKA E KOSOVËS

MINISTRIA E KULTURËS, RINISË DHE SPORTIT

REPUBLIKA E KOSOVËS

MINISTRIA E PUNËVE TË JASHTME

REPUBLIKA E KOSOVËS

MINISTRIA E INTEGRIMIT EUROPIAN

Culture for All - Phase III An EU project managed by the European Union Office in Kosovo

KOMUNA PRIZREN

Implemented by

REPUBLIKA E KOSOVËS MINISTRIA E DIASPORËS

Embassy of the Kingdom of the Netherlands Kosovo

AUSTRIAN EMBASSY KOSOVO

EMBASSY OF FINLAND PRISTINA - KOSOVO

CyanMagentaYellowBlack

titulli title o

gjirafa.com

16