DokuDaily 10 - DokuFest 2016

GAZETA ZYRTARE E DOKUFESTIT VITI XV, E HËNË #10, 15 GUSHT 2016

OFFICIAL DOKUFEST NEWSPAPER YEAR XV, MONDAY #10, 15 AUGUST 2016

ENGLISH SECTION -> PAGE 12 www.dokufest.com

BEST BALKAN DOCUMENTARY

BEST BALKAN NEWCOMER

BEST INT’L FEATURE DOCUMENTARY

BEST INT’L SHORT DOCUMENTARY

BEST BALKAN DOCUMENTARY

DEPTH TWO

TOURISM

Regjisor/Director: OGNJEN GLAVONIC

Regjisor/Director: TONCI GACINA

OLEG AND HIS RARE ARTS

IMPRESIONS OF A WAR

HOMELAND (IRAQ YEAR ZERO)

Regjisor/Director: ANDRÉS DUQUE

Regjisor/Director: CAMILO RESTREPO

Regjisor/Director: ABBAS FAHDEL

BEST GREEN DOCUMENTARY

BEST INT’L SHORT FILM

BEST NATIONAL FILM

AUDIENCE AWARD

PROCREDIT BANK EKOVIDEO AWARD

WHEN TWO WORLDS COLLIDE

IMPORT

PERFORMANCË

Regjisor/Director: ENA SENDIJAREVIC

Regjisor/Director: DRITËRO MEHMETAJ

BATUSHA’S HOUSE

BESNIK BOLETINI INDRIT LOSHI AGON VESELAJ

Regjisor/Director: HEIDI BRANDENBURG, MATHEW ORZEL

Regjisor/Director: TINO GLIMMANN, JAN GOLLOB

SPECIAL MENTIONS BEST BALKAN SOMETHING ABOUT LIFE

INT’L DOX FEATURE ON FOOTBALL

BEST BALKAN NEWCOMER DRUMS OF RESISTANCE

INT’L DOX SHORTS THE PARK

HUMAN RIGHTS STARLESS DREAMS

INT’L SHORTS

GREEN DOX

NATIONAL I KISSED YOUR KISS ON YOUR GIRLFRIEND´S CHEEK, IT WAS STILL WET 1

THE WOODS DREAMS ARE MADE OF

FRANKFURTER STR. 99A

CyanMagentaYellowBlack

Foto: Tughan Anit

CyanMagentaYellowBlack

SHPRESA VDES E FUNDIT

Është klisheja e njohur më së miri, që “shëndeti ynë është gjëja më e çmuar që kemi” por njeriu e kupton këtë vetëm pasi e humbet këtë dhuratë. E kam kuptuar këtë më 18 prill menjëherë pasi u zgjova në spitalin e Pragës me këmbë të majtë tërësisht të thyer pas aksidentit të lidhur me një natë në koncertin e HC. Të gjitha punët dhe planet për pushimet e javës së ardhshme ishin anuluar. Gëzimi i vetëm (përveç dozave të morfinës të cilën e merrni rregullisht në spital...dhe nuk është fare e keqe) ishte pushimi dhe shikimi i filmave. Filma me ton, për të cilët nuk kisha pasur mjaft kohë më parë – spoko!* Epo, pas disa javësh kur nuk të lejohet të marrësh më morfinë dhe për më shumë ti mendon se i ke parë filmat e gjithë botës duke përfshirë telenovelat amerikano jugore, vërtetë të duhet ndryshim. Më në fund gjendja e trupit po përmirësohet çdo herë e më shumë dhe çdo ditë “muskuj dhe program fituesi” me një këmbë të dobishme dhe domosdoshmërisht fillojnë patericat.

Pas tre muaj djersitjeje, trajnime të vështira dhe bërja e vetes Schwarzenegger të ri (edhe nëse nuk duket për njerëzit e tjerë), mundësia për të udhëtuar jashtë Republikës Çeke shfaqet krejt papritur...

I thash vetes: Kur e theve nyjën e këmbës dhe mjeku tha nuk do të jetë kurrë si më parë, a fillove të qash?

Kur nuk mund të ecësh si duhet për katër muaj dhe moti i nxehtë i verës është si makth, a fillon t’i lutesh Zotit? Kur të moshuarit duan të të ndihmojnë dhe të lejojnë të ulesh në transport publik, sepse dukesh si veteran i luftës me paterica, a ndjehesh i turpëruar?

JO. Sepse është mundësia për të ardhur në DokuFest në Prizren, të cilën e kam bërë vërtetë falë ndihmës së madhe të vajzave nga shërbimi për mikpritje i festivalit.

Prandaj ja ku jam. Misioni im është të shoh sa më shumë dokumentarë të rinj që të jetë e mundur dhe të takoj miq të rinj nga industria e dokumentarëve. Të lëvizësh nëpër rrugët e vjetra e të ngushta me kalldrëm të Prizrenit është për fëmijë. Edhe moti është me shi e rrugët janë të rrëshqitshme si mos më keq. Sfida e vërtetë është të jesh njeriu i parë me një këmbë që ngjitet në Kala ku gjithashtu shfaqen filma. Kështu që nëse e shihni një tip me mjekër, të gjatë dy metra me kapelën më të prishur në kokë ku shkruan PENÍZE**, ju lutem mbani gishtat e kryqëzuar për të!

Ondřej Kamenický Festivali Ndërkombëtar i Filmit Dokumentar për të Drejtat e Njeriut “Një Botë” (Republika Çeke / Pragë)

Foto: Mrinë Godanca

Mbyllet edicioni i XV-të i DokuFestit Prizreni edhe njëherë u kthye në qytetin ku gërshetohet kinemaja dhe kultura. Ndonëse pa ndihmën e duhur të institucioneve organizatorët arritën që t’i japin jetë dhe ta realizojnë për të 15-ën herë festivalin ndërkombëtar të filmave dokumentar dhe të shkurtër DokuFest. Për nëntë ditë rresht kjo ngjarje mblodhi kineastë vendës e ndërkombëtarë dhe qytetarë të shumtë në qytetin historik të Prizrenit.

Ndonëse dy ditët e para atmosferën e zbehu shiu, festivali nuk u ndalë, por arriti të shfaq plotë 238 filma që kishin ardhë nga 57 shtete të ndryshme.

U mbajtën punëtori, panele, debate, master klasa, ekspozita dhe një seri e organizimeve në kuadër të Dokunights, që kanë përfshirë edhe yjet botërore si Omar Souleyman dhe Yasmine Hamdan.

Drejtoresha e DokuFest-it, Nita Deda, po e bazon suksesin në kualitetin e programeve të filmave dhe komplet aktiviteteve tjera, sidomos të paneleve që edhe pse disa prej tyre janë mbajtur në të njëjtën kohë sallat kanë qenë të mbushura. Të gjitha këto, sipas saj, nuk do mund të realizoheshin pa punë ekipore. Në fakt rrjedha e festivalit sipas drejtoreshës Deda tregon se sa i fortë është ekipi i DokuFest-it.

Dukuria e korrupsionit ishte tema kryesore edhe e këtij festivali dukuri kjo e cila tashmë po prek mbarë globin. Me këtë drejtoresha Deda tha për DokuDaily se e gjithë ideja e temës dhe kampanjës së festivalit për Korrupsionin ka qenë vetëm proces i një diskutimi për temë të caktuar, e që popullata duhet ta vazhdojë këtë proces.

“Ideja jonë ka qenë që me e pru si temë dhe të diskutohet. Me vetëdijesim besoj fillon një far procesi që çdo qytetarë me i dit të drejtat e veta, sepse çka

*(“spoko” është shprehje në çekisht-polonisht për diçka “cool”) **(“PENÍZE“ do me thënë “para” në çekisht) Fituesja e Lojës shpërblyese: Arta Oseku

2

Fituesi i Lojës shpërblyese: Besire Xhurxhehallo

bënë korrupsioni është që na vjedh të ardhmen.

Paramendoje një të ri që ka aplikuar për një vend pune dhe dëgjoji këto përgjimet e fundit, absolutisht karriera jote dorëzohet vetëm duke e dëgjuar dikë në telefon duke thënë ‘nuk është i joni’ ose ‘është i joni’. Tash ti si qytetarë që jeton këtu duhet ta dish se është e drejtë e jotja të kërkosh llogari për të e jo të ndihesh i pafuqishëm se njerëzit kanë shumë më shumë fuqi se sa mendojnë politikanët”, tha Deda.

Fuqia e njerëzve tregoi edhe suksesin e festivalit.

Institucionet ndonëse kishin konfirmuar ndihmën, ato nuk u janë përgjigjur ende organizatorëve me mjete. Megjithatë DokuFest-i e përmbylli edicionin jubilar të 15-të duke e shndërruar Prizrenin në një vendtakim kulturor e miqësie. Në natën e mbylljes u ndanë shpërblimet për më të mirët dhe mirënjohjet për filmbërësit në ngritje.

Përveç fushës së kinematografisë është shfaqur një program i pasur dhe i larmishëm edhe në fushën e muzikës. Natën përmbyllëse ishte këngëtarja libaneze Yasmine Hamdan, këngët e së cilës u interpretuan në Kinemanë Lumbardhi. Artistja libaneze doli në skenë me grupin e saj “Soap Kills”, i cili konsiderohet të jetë një nga bendet më të mira alternative elektronike në gjithë Lindjen e Mesme.

Zgjedhja për të kombinuar ndikimet muzikore arabe me melodi joshëse ka hasur në audiencë botërore, ku shumica e njohin nga përformanca e saj në filmin e Jim Jarmusch-it “Only Lovers Left Alive”. Hitet si “Hal”, “Nediya”, “Samar”, “La Mosh Ana” dhe “Beirut” e forcuan pozitën e saj në skenën e muzikës. Ajo bëri publikun që të shijoj performanca speciale që nuk janë parë ndonjëherë më parë në Kosovë.

(Dardan Hoti)

Depth Two: An Illusion-Destroying Documentary Thriller

Foto: Tughan Anit

Filmi Depth Two në edicionin e XV-të të DokuFestit nga juria përkatëse është shpallur dokumentari më i mirë në Garën e dokumentarëve nga Ballkani.

Glavonić është pyetur për frymëzimin e tij për filmin, të enjten gjatë shfaqjes në DokuKino. Me këtë rast ai sqaroi se si rastisi në një artikull online në lidhje me varrezat masive në Beograd, dhe ishte i tronditur se si as ai e asnjëri që njihte nuk dinin asgjë në lidhje me to. Fillimisht nisi të bënte një film të metrazhit të gjatë për një vozitës të një prej kamionëve që bartnin trupat e vdekur. Pastaj takoi producenten Sandra Orlovic, e cila dëshironte të bënte një dokumentar në lidhje me çështjen, kështu që ata formuan një ekip.

Shumë veta refuzuan të intervistoheshin për film, kështu që ekipi u bazua kryesisht në dëshmitë e dhëna para Tribunalit të Hagës. Kjo e shpjegon kujtimet e ngadalshme e të detajuara, pjesërisht ato të gruas që i mbijetoi masakrës.

Filmi u xhirua në vetëm dhjetë ditë. Sidoqoftë, montimi mori rreth dhjetë muaj, meqë montazherja Jelena Maksimovic dhe Glavonic shoshitën më shumë se 400 orë dëshmi dhe luftuan të shkurtojnë incizimet e një filmi të vlefshëm pesë orë në madhësinë e një dokumentari. Ata arritën në versionin përfundimtar duke miratuar një numër rregullash: ata përdorën dëshmitë e vetëm atyre që ishin të përfshirë drejtpërdrejt në krime, maskimet apo hetimet e njerëzve që e kanë përjetuar drejtpërdrejt dhunën. Regjisori parashikoi që produkti përfundimtar të jetë një dokumentar triller, kështu që ata vendosën kundër përdorimit të çfarëdo fytyre.

Një nga idetë prapa Depth Two ishte qasja ndryshe ndaj viktimave. “Viktimat nuk kërkojnë shumë,” tha Glavonic gjatë pranisë në DokuFest. “Ata duan dinjitet, ata duan që të tjerët të pranojnë dhimbjen dhe vuajtjen e tyre, por në këtë rajon viktimat gjithmonë përdoren për të fituar pikë në politikë.

Politikanët flasin për ta kur u duhet t’i krahasojnë ata me viktimat e ’të tjerëve’ në mënyrë që të paraqesin që dhimbja dhe humbja e tyre është më e madhe. Prandaj, ideja ishte të përdorim logjikë tjetër kur flasim për luftën, të përpiqemi ta rregullojmë logjikën që është prishur nga nacionalizmi dhe propaganda mohuese”, ka thënë ai.

Ka shtuar se keqbërësit duhet të japin përgjegjësi.

“Jo vetëm në rajonin tonë, por në të gjithë botën, është me rëndësi t’i luftoni fashistët dhe nacionalistët tuaj”, vazhdoi ai. “Në rajon, ekziston problemi

i dëshirës për të bërë me gisht apo me kamerë nga ‘tjetri’ dhe jo nga vetja apo pasqyra, prandaj me këtë film unë kam dashur të paraqes që një logjikë e tillë nuk mund të çojë kah pajtimi. Ka shumë të rinj të mbushur me urrejtje – edhe më shumë se prindërit e tyre – sepse prindërit e tyre, të cilët ishin përgjegjës për atë që ka ndodhur në luftë, nuk kanë marrë kurrë përgjegjësi dhe kanë vazhduar të fajësojnë ‘tjetrin’, (ose) Perëndimin. Dhe këta fëmijë nuk kanë qenë kurrë në Kosovë, Kroaci apo Bosnje. Ju duhet të luftoni për ta dhe të bëni filma që do ta shkatërrojnë iluzionin e tyre dhe urrejtjen e trashëguar nga prindërit e tyre”.

Depth Two është shfaqur në dhjetë qytete në Serbi.

Glavonic ka vërejtur reagime të ngjashme nëpër vend: shikuesit ose kanë qenë të heshtur dhe të prekur apo të revoltuar nga fakti që nuk kanë ditur asgjë në lidhje me rastin dhe disa prej atyre që janë të përfshirë mbesin të lirë. Regjisorët nuk kanë hasur në ndonjë reagim të ashpër gjatë shfaqjeve të filmit, pavarësisht ndotjes akoma të përsëritur të atyre që e vënë në pyetje rrëfimin dominant të luftës si tradhtarë apo agjentë të huaj. Ajo që e shtyu Glavonicin ta bëjë këtë film ishte ndjenja që ai nuk mund të duronte të jetonte në të njëjtin qytet ku krime të tilla ishin mbuluar, ku ata që ishin përgjegjës akoma ecnin të lirë dhe nuk bëhet asgjë në lidhje me të.

“Unë jetoj me këta njerëz, e dini”, tha ai. “Ata ecin rrugëve që ec unë. Dhe thjeshtë nuk doja që të ndiheshin rehat, të ndiheshin se ata kanë fituar”.

(Balkanist)

3

CyanMagentaYellowBlack

Ognjen Glavonić është regjisori i Depth Two, një dokumentar plot emocione për një personazh i cili ka qenë mbyllur në qetësi për shtatëmbëdhjetë vjet: varrezat masive në periferi të Beogradit dhe hetimet shoqëruese në lidhje me barbaritë e kryera në Kosovë më 1999. Ognjen ia doli ta sjellë historinë në jetë duke përdorur elementet filmike të thjeshtë megjithatë të fuqishme: derisa dëgjojmë deklarata nga njerëz të përfshirë në krime dhe mveshjet e tyre, dhe dëshminë e një të mbijetuare femër, ne shohim pamje të pashqitura të marra në vendin ku secili hap ishte kryer.

Jeta dhe poezia e Olegut përmes fjalëve, gjesteve dhe muzikës ndaj artit dhe muzikës, por edhe pas Hermitazhit me që ai flet me shumë pasion në lidhje me historinë, pianon, etj. Si ia dolët ta bënit atë të hapet?

Andrés Duque u lind në Venezuela dhe jeton dhe punon në Barcelonë, Spanjë. Ai nuk ka shkuar në shkollë filmi, por mësoi të bëjë filma vetë. Ai e shijoi lirinë e të bërit filma pa buxhet. Por atij i duhej ndihmë financiare për të bërë filmin e tij të gjatë ‘Oleg and his rare arts’, i cili u shpall dokumentari më mirë i gjatë në kategorinë Dokumentarët Ndërkombëtarë në DokuFest. Duque bisedoi me DokuDaily në lidhje me procesin e krijimit të filmit që e portretizon Oleg Karavaichukun, një artist i veçantë rus.

DD: Si ia dolët të bëni film në një shtet tjetër?

Andrés Duque: Me ‘Oleg…’ ishte një proces më tradicional sepse në këtë pikë më duheshin para për të shkuar në Rusi. Ishte hera e parë që udhëtoj apo bëj një film në një shtet tjetër. Kështu që kisha disa shokë të mi producentë të cilët ishin të gatshëm të më ndihmonin, prandaj gjeta producentët shumë të mirë Tania Balló, Marta Andreu dhe Serrana Torres që më ndihmuan për t’i gjetur paratë dhe për të planifikuar atë që do të ishte një proces shumë i vështirë sepse filmi është një portretizim i një personi shumë të vështirë, Oleg Karavaichuk është si person i xhindosur, i cili krijon shumë polemika në Rusi.

CyanMagentaYellowBlack

DD: Pse keni vendosur të bëni film për Oleg Karavaichuk?

AD: Oleg Karavaichuk ishte i censuruar gjatë periudhës Sovjetike, por ai ia doli të mbijetojë duke krijuar sfonde zanore për filma.

E njihja muzikën e tij përmes filmit të Kira Muratova, një regjisore e mrekullueshme nga Ukraina dhe isha dashuruar me sfondin zanor, me një hapësirë të tillë gjahu, ambienti, piano e pazakontë, duke improvizuar, sikur të ishte duke luajtur keq në piano me 4

qëllim, piano e ndryshkur, kështu që ishte një tingull ndryshe. Vite më vonë falë një mikeje ruse, Karina Karayeva e cila më njoftoi me personin prapa asaj muzike dhe isha dashuruar tërësisht me këtë person të çuditshëm dhe artist disi i pastër sepse unë nuk flisja rusisht por kur e pash për herë të parë i vërejta gjestet e tij, mënyrën e të folurit, figurën e çuditshme, dhe kuptova shumë gjëra dhe mora një përshtypje të thellë të dikujt që ka një histori të vendit të tij në lëkurë, në shpirt, dhe ai e përçon atë, ai e shpreh atë jo vetëm me fjalë por me gjithë figurën e tij.

Dhe thash me vete, unë mund të bëj një film vetëm duke e shikuar atë, ai është shumë i fortë. Sigurisht se nuk ishte e lehtë. Kalova gati një muaj duke u përpjekur për ta gjetur.

E dinte për mua, por nuk donte të më takonte. Por i takova disa nga miqtë e tij dhe ata më ndihmuan. Njëri nga ta më telefonoi dhe tha të përpiqemi të takohemi në një park, teksa ata ecnin dhe të shohim se çfarë do të ndodh. Shkova atje me Karinën, e cila më ndihmonte me përkthimin dhe ishte shumë e çuditshme dhe e bukur sepse unë isha veshur në të kaltër, edhe Karina ishte veshur me të kaltra dhe kur u paraqit Olegu edhe ai ishte veshur me të kaltra. Karavaichuk na pa të veshur në të kaltër dhe tha shiko një rastësi ngjyrash. Kështu ai tha se ishte mirë të uleshim e të bisedonim, por ai nuk e dinte se unë isha regjisori, ai vetëm e bëri këtë lidhje kromatike. U ulëm në bar, patëm një bisedë të mrekullueshme, dhe e thyem akullin. Ishte një bisedë fantastike ajo me të, u desh shumë durim me të por edhe një rastësi ngjyrash që ta bëj këtë film. Dhe kjo flet shumë në lidhje me mënyrën sipas të cilës funksionon mendja e tij.

DD: Filmi juaj tregon historinë e këtij personi të pabesueshëm, shumë të përkushtuar

AD: Ishte proces shumë i gjatë. Dy vite shkoja në vazhdimësi në Shën Petersburg dhe kaloja kohë me të. Në fillim ai nuk donte ta bënim filmin, dhe kur u pajtuam ai tha se duhet të jetë film shumë spontan, pa skenar. Por si regjisor posaçërisht nëse punon me njerëz ju duhet tu sqaroni gjërat dhe duhet të vini disa rregulla apo të sugjeroni disa ide. E dija se do të mund ta bëja filmin kur ai do më lejonte të jem në vende ku ai nuk donte që të incizoja, sepse ato ishin vendet e tij të veçanta, si Hermitazhi, aty ku është pianoja e Car Nikolasit II, si vendlindja e tij. Nuk më lejohej as ta vizitoja. Por unë fillova të shkoj në qytet kundër vullnetit të tij dhe atij sikur i pëlqeu ajo, sepse mendoi se mund të jem i keq si ai, mund të isha fëmijë i lazdruar sikurse sillej ai. Prandaj një ditë ai më tha, në rregull, të lejohet të vish me mua, dhe mendova erdhi koha ta bëj filmin. Ai më dha një kohë shumë të kufizuar, gjithsejtë tetë ditë xhirimi. E dija që gjithçka do të ishte aq e ngjeshur sa që do të kisha material të mjaftueshëm për një film.

Shkuam në Hermitazh, po bisedonim për gjëra, biseduam se si arti mund ta frymëzojë atë e pastaj e bëmë një sekuencë ku ai flet për artin, si e ka frymëzuar muzeu, por sekuenca që e vura në film ishte ndryshe, sepse kur e mbaruam incizimin ai më kërkoi të thotë diçka shtesë, dhe unë i thash sigurisht. Ajo është sekuenca hapëse ku ai fillon të flasë për marrëdhënien e tij personale me muzeun, jo vetëm për artin. E kuptova se kjo ishte shumë e bukur dhe e ndjen se është shumë mirë kur ai fillon të sqarojë sa keq konsiderohet arti në kohët e sotme, pastaj e kuptova se duhej të ndërtoja filmin vetëm me momentet më spontane. Vazhdoja të incizoja gjatë gjithë kohës dhe po prisja momentin kur ai të relaksohej vërtetë, sa që të harrojë që ka kamerë, ose thoshim se po i ndalim incizimet por unë vazhdoja të incizoja pastaj ai relaksohej dhe fillonte të thoshte gjëra të çmendura. Ajo çmenduri për mua është portreti që doja ta ndaja me audiencën. Kjo ishte mënyra e të bërit këtë film, që është copëza të jetës së tij, momenti që e kam kaluar me të, dhe poezia e tij, përmes fjalëve të tij, gjesteve dhe sigurisht përmes muzikës së tij.

Foto: Somer Spat

‘Refugjatët janë qenie njerëzore’

Sendijarević bisedoi me DokuDaily në lidhje me filmin e saj të shkurtër “Import”, duke shpalosur që ajo kishte dy motive kryesore për ta krijuar këtë film.

DD: Filmi juaj i shkurtër që është shfaqur në DokuFest shpalos historinë e një familje që shpërngulet nga Bosnja në Holandë si refugjatë më 1994 dhe se si u duhet atyre të përshtaten me botine re dhe përballjen me vështirësi të ndryshme. Pse keni vendosur të bëni një film në lidhje më këtë temë?

Ena Sendijarević: Në fakt kisha dy motive.

Në njërën anë, unë e kisha këtë ide për një kohë më të gjatë, për vite e vite. Ka ndodhur kështu sepse ka një origjinë autobiografike dhe në kujtesën time për këtë periudhë kohe, unë, prindërit e mi dhe motra ime erdhën në Holandë dhe u shpërngulëm në një fshat të vogël. Është gjithmonë një periudhë e çuditshme kohore dhe mund të thuash që unë kam lindur në Holandë, për të thënë ashtu me që unë kam qenë 5 vjeçe.

Ishte hera e parë që po hasja në një kulturë tjetër dhe gjithmonë e kam pasur këtë ide që doja të bëja një komedi në lidhje me të.

Kisha shumë ide, dhe kjo ishte njëra ndër ato në sirtar. Pastaj që nga viti i fundit e

tutje me një krizë të re refugjatësh kisha edhe një motiv, sepse ndjehesha shumë e inatosur dhe shumë e pikëlluar me mënyrë që prezantoheshin refugjatët në mediat në Holandë por edhe në mbarë Evropën, dhe këta njerëz po parashtroheshin në një dimension tjetër. Kështu që, kisha ndjenjën se duhej të reagoja në një mënyrë dhe për shkak se filmi është mediumi im dhe unë jam regjisore mund ta bëja përmes filmit, dhe të përdor përvojën time personale për të krijuar një pikëpamje tjetër në lidhje me këtë temë.

DD: Ju reagoni, kritikoni, por nuk fokusoheni drejtpërdrejt në tragjedi por më shumë është si përshkrim i absurditeteve në mënyrë më humoristike...

ES: Përfundimisht. Vendosa ta përdor edhe humorin, sepse për mua gjëja më e rëndësishme ishte të shfaq që këto personazhe janë qenie njerëzore, që këta refugjatë janë qenie njerëzore dhe qeniet njerëzore nuk ka rëndësi në çfarë situate janë, qeniet njerëzore nuk rrinë vetëm duke qarë. Por qeniet njerëzore kanë lloje të ndryshme emocionesh. Dhe u përpoqa t’i vë të gjitha në film. Po ka pikëllim por ka edhe gëzim.

Për shembull, një nga gjërat që ndodhin në film është që dikush pordhë, dhe nuk mund të kesh diçka më njerëzore se ajo, sikur që trupi ynë bënë gjëra. Ju thatë se unë e kritikoj mënyrën që këta njerëz përshkruhen dhe do të thosha se po. Dua të sigurohem që ata të mos çnjerëzohen.

DD: Duke pasur parasysh emocionet e

juaja personale në lidhje me këtë çështje, sa sfiduese ishte për ju ta zhvilloni këtë projekt?

ES: Shumë sfiduese, sepse e kam shkruar vetë skenarin, dhe gjithashtu edhe kritikën më të madhe. Prandaj, shumë herë unë do vija me skena dhe mendoja që është shumë e ndjeshme apo jam vetëm unë. Sigurisht që ka trauma të cilave mund tu drejtohesha me këtë film, jo vetëm duke shkruar për to, por edhe duke i xhiruar, duke punuar me aktorë boshnjakë, të cilët gjithashtu e kanë përjetuar luftën, dhe nuk janë larguar nga vendi, por kanë qëndruar. Papritmas mu desh t’i adresohesha të gjitha llojeve të çështjeve përreth temës që kishin ndikim të madh edhe në jetën time. Për një vit apo një vit e gjysmë kjo është gjëja e vetme që kam bërë në jetë dhe ishte tepër me rëndësi për mua që të kishte tonin e duhur. Ka të bëjë me mua por edhe me familjen time dhe shumë njerëz si ne që nuk ndjehen të përfaqësuar në mënyrën që janë përshkruar. Ishte shumë sfiduese por edhe shumë shpërblyese në të njëjtën kohë.

DD: Si ndjeheni lidhur me reagimet e audiencës në DokuFest?

CyanMagentaYellowBlack

Ena Sendijarević është regjisore boshnjako/holandeze që ka diplomuar pak vite më parë nga Akademia Holandeze e Filmit si shkrimtare/regjisore. Ajo ka bërë disa filma të shkurtër dhe filmi i saj më i fundit është “Import”, i cili ka është shpallur filmi më i mirë në Garën Ndërkombëtare të Filmave të Shkurtër në edicionin e sivjetmë të DokuFestit.

ES: Jam shumë e kënaqur. Është shumë e veçantë për mua që të jem këtu. Unë jam boshnjake dhe me Kosovën kemi histori të përbashkët. Kam marrë reagime shumë të mira në lidhje me filmin, njerëzit qeshnin në vendet e duhura. Jam shumë e lumtur me reagimet që kam marrë.

5

Foto: Tughan Anit

“Performancë”, një tregim i sinqertë

CyanMagentaYellowBlack

Filmi “Performancë” i Dritëro Mehmetaj, sipas kritikut Tevfik Rada shfaq një periudhë të shkurtër të dy studenteve të aktrimit në Prishtinë, ku nata e tyre e luftimit në qytet duket si të ishte një performancë kreative e krijuar nga ta. Madje jeta e këtyre personazheve është bërë një performancë e vazhdueshme ku koha e lirë dhe puna; loja dhe disiplina; orari i gjumit dhe orari i punës janë bërë gjëja e njëjtë.

Ky realizim ka bërë që “Performancë” të shpallet filmi më i mirë në Garën e filmave Kombëtarë në edicionin e XV-të të DokuFestit.

Regjisori Mehmetaj ka shpjeguar se skenarin e filmit e ka shkruar bashkë me dy protagonistet e filmit dhe se “trajton një temë që ndodhë vazhdimisht te ne, por edhe nëpër botë”. “Është një tregim i sinqertë dhe si të tillë jemi përpjekur që ta paraqesim në film, pa u munduar që ta zbukurojmë me elemente shtesë”, thotë Mehmetaj në një intervistë të shkurtër për DokuDaily. Sipas tij, ekipi krijues nuk e ka “pas për qëllim viktimizimin e askujt” dhe për më tepër “filmi mban një qëndrim neutral ndaj fenomenit që e trajton”.

“Qëllimi ka qenë që ta lejojmë vet publikun që të vendosë se ku do të pozicionohet apo me kënd do të identifikohet”, shprehet Mehmetaj.

Realizimin e këtij filmi ai e përshkruan si 6

njërën prej përvojave më të mira personale kinematografike dhe është i lumtur që premiera është dhënë në DokuFest, me të cilin festival ky filmbërës është i lidhur emocionalisht.

DD: Filmi juaj ‘Performancë’ i shfaqur sivjet në DokuFest paraqet një sekuencë nga jetesa e puna, apo përditshmëria sfiduese e dy studenteve të aktrimit në Prishtinë. A mund të na shpjegoni pse jeni përcaktuar për këtë temë dhe ngjarjet e përshkruara në film a bazohen në përjetime të vërteta apo janë imagjinare?

Dritëro Mehmetaj: Skenarin e filmit e kemi shkruar së bashku me May-Lindën dhe Molikën, dy protagonistet kryesore në film.

Filmi e trajton një temë që ndodhë vazhdimisht te ne, por edhe nëpër botë. Është një tregim i sinqertë dhe si të tillë jemi përpjekur që ta paraqesim në film, pa u munduar që ta zbukurojmë me elemente shtesë. Më pëlqejnë temat e thjeshta, ngjarjet ditore që ndodhin rreth nesh përditë, prandaj edhe jam përcaktuar për këtë temë.

DD: A është kjo një përpjekje për të tërhequr vëmendjen për pozitën e vështirë të aktoreve/aktorëve apo artistëve në përgjithësi në Kosovë?

DM: Nuk e kemi pas për qëllim viktimizimin e askujt dhe mund të them që filmi mban një

qëndrim neutral ndaj fenomenit që e trajton. Mund ta keni vërejtur që gjatë filmit, dy aktoret me lehtësi përballen me të gjitha vështirësitë me të cilat ballafaqohen, sikur ato të ishin diçka që ju ndodh përditë. Qëllimi ka qenë që ta lejojmë vet publikun që të vendosë se ku do të pozicionohet apo me kënd do të identifikohet.

DD: Sa ka qenë sfiduese për ju realizimi i këtij projekti filmik? Çfarë vështirësish keni hasur gjatë procesit të krijimit?

DM: Realizimi i këtij filmi ka qenë një ndër përvojat e mia më të mira kinematografike, prandaj edhe sfidat me të cilat jemi ballafaquar, i kemi trajtuar si diçka pozitive.

DD: Si e keni pritur shfaqjen e filmit tuaj në edicionin e sivjetmë të DokuFestit? A keni ndonjë koment për reagimin e publikut?

Më vjen mirë që premierën e filmit e bëra në DokuFest, pasi që jam i lidhur emocionalisht me këtë festival. DokuFesti gjithmonë ka qenë vend ku kam pas mundësinë që të shoh filma kualitativ, duke marrë parasysh mungesën e kinemave alternative te ne dhe vështirësitë për me udhëtua nëpër festivalet tjera në rajon.

Së shpejti me filmat e paparë në vende jo të zakonshme DokuFest i është bashkuar rishtaz rrjetit botëror të Solar Cinema dhe në kuadër të këtij angazhimi filmi pritet që të dërgohet në çdo cep të Kosovës.

Dokumentarët do të përdoren për të përparuar diskutimet lidhur me problemet shoqërore, të drejtat njerëzore, jetesën në komunitet, luftën e përditshme të rinisë, diversitetin, arsimimin, dhunën dhe sigurisht ambientin, si një çështje sfiduese po ashtu. DokuFest në këtë kuadër ka paralajmëruar se do të përdorë edhe platformën për të shfaqur dokumentarët e mirënjohur nga Rrjeti i Shpërndarjes së Dokumentarëve në Ballkan, ndërkohë që do të sjellë edhe filmat e shkurtër të Kosovës para audiencës nëpër vend.

Dhe gjithë këto planifikime nuk do të arriheshin pa bashkëpunimin me drejtueset e këtij rrjeti, Solar World Cinema.

Maureen Prins, themeluese e Solar World Cinema në një bisedë për DokuDaily ka treguar detajet e funksionimit, dhe të bashkëpunimit me DokuFestin.

Prins tregon se projektin e kinemasë solare e kanë filluar në vitin 2006 në Holandë, me idenë që regjisorët të mund të shfaqin filmat e paparë në vende jo të zakonshme.

“Kam zhvilluar dizajnin se si të duket kjo kinema solare dhe në fillim ideja ishte që ti shfaqim filmat çdokund, dhe jam e lumtur që mund të bëhet me energjinë solare. Ne i

frymëzojmë edhe të tjerët që ta bëjnë atë që e kemi nisur në grup me tri gra. Kështu po punojmë të gjejmë më shumë partnerë në këtë drejtim”, tha Prins.

Ajo tregon se fillimisht kur ka lansuar idenë, njerëzit nuk besonin se mund të funksionojë, por me ndihmën e shumë entuziastëve kanë arritur që sot të kenë shtrirje në Amerikën Latine, në Kili, në Brazil, Uruguaj, në ShBA, Arizona shumë shpejtë, Kroaci, në Saharë, Algjeri. Tani Prins thotë se janë duke shikuar mundësin e dërgimit të kësaj kinemaje edhe në Afrikën e Jugut, dhe në disa vende tjera si, Indonezi, pastaj “në Spanjë fillojmë së shpejti, në Australi është e mundshme të fillojmë nga fillimi i vitit të ardhshëm”.

Misioni i Kinemasë Solare Botërore është demokratizimi i qasjes në kinema, duke krijuar një platformë të veçantë për të parë falas filma që trajtojnë çështjet sociale, duke ia kthyer hapësirat publike vetë publikut.

“Njerëzve ju duket si diçka e veçantë, nganjëherë ne vijmë nga vendet që njerëzit e tyre nuk kanë parë kurrë një film sikurse në shkretëtirën e Kilit, disa prej tyre kurrë nuk kanë parë një film në një kinema kaq të madhe, dhe për ata është super e mahnitshme kjo eksperiencë”, shprehet Prins, që ka qenë e pranishme në DokuFest në shoqëri të Maartje Piersma, që është drejtoreshë ekzekutive në Solar World Cinema.

Kinemaja Solare Botërore është një rrjet ndërkombëtar i kinemave solare mobile. Të gjitha pajisjet e kinemave mobile funksionojnë 100 për qind me energji diellore. Pas muzgut or-

ganizohen shfaqje filmash në hapësira publike. Këto kinema solare udhëtojnë rreth e rreth globit dhe janë të vetëqëndrushme.

Sistemi fotovoltaik kap rrezet e diellit gjatë ditës dhe kjo shndërrohet në dritë të projektimit gjatë natës. Sistemi diellor prodhon energji të mjaftueshme për 10 orë shfaqje të filmave. Nuk është i nevojshëm ndonjë burim shtesë i energjisë.

Sigurisht se një funksionim i tillë gjithëpërfshirës përmban kosto të lartë financiare, dhe drejtueset e këtij rrjeti të kinemave thonë se deri më tani kanë funksionuar përmes fondeve dhe sponsorëve të ndryshëm.

“Aplikojmë për fonde të ndryshme por kemi edhe sponzorët në solar panel, por po provojmë të marrim mbështetje edhe për aspektin vizual, dhe është shumë mirë të dëgjojmë se sponsori i juaj e ka bindur veten të ju mbështesë, sepse fondet janë pikënisja fillestare për kinematë solare”, thekson Prins.

Kjo do të jetë shumë e veçantë e veçanërisht për njerëzit që nuk kanë pasur përvoja të tilla në vise të ndryshme të Kosovës dhe rajonit.

DokuFest do të jetë partnerë bashkëpunimi.

Sipas Prins planet janë qv gjatë vjeshtës së këtij viti, kjo kinema të nis shfaqjen e filmave nëpër Kosovë.

Shfaqja e filmave me cilësi të lartë dhe përdorimi i pajisjeve të zërit, sikurse përvoja kinematografike është një karakteristikë e rëndësishme e punës së tyre. Ata punojnë me pajisje që kanë avantazhin e të qenit shumë të lëvizshme, të lehta për t’u montuar, dhe kanë kapacitet për të shërbyer për ekspozita masive në hapësirë të hapur.

7

CyanMagentaYellowBlack

Solar World Cinema këtë vit ka vizituar DokuFestin për një arsye të veçantë. Dy partnerët do të nisin një bashkëpunim, i cili do të mundësoj shfaqjen mobile të filmave.

FILMAT FITUES / WINNERS

CyanMagentaYellowBlack

DEPTH TWO Regjisor/Director: Ognjen Glavonić Serbi, Francë / Serbia, France –2016

Regjisor/Director: Tonći Gaćina Kroaci / Croatia – 2016

1999: Derisa NATO po bombardonte Jugosllavinë, një kamion me 53 trupa të vdekur zhytet në Danub pranë kufirit me Rumaninë. / 1999: While NATO was bombing Yugoslavia, a truck containing 53 dead bodies plunged into the Danube near the border with Romania.

Turizmi! ndjek fragmentet e tregimeve të ndryshme përgjatë bregdetit kroat. / Tourism! traces the fragments of various stories along the Croatian coast.

BEST BALKAN DOCUMENTARY

BEST BALKAN NEWCOMER

OLEG AND HIS REAR ARTS

IMPRESSIONS OF A WAR

Regjisor/Director: Andrés Duque Spanjë / Spain – 2016

Regjisor/Director: Camilo Restrepo Kolumbi, Francë / Colombia, France – 2015

Oleg Nikolaevich Karavaichuk me 89 vjet vazhdon që të jetë një figurë kontraverse dhe enigmatike për kulturën ruse. / Oleg Nikolaevich Karavaichuk at 89 years of age continues to be a controversial and enigmatic figure for Russian culture.

Gjatë viteve, përmasat e konfliktit brendshëm të armatosur në Kolumbi janë rritur në mënyrë të paqartë. / Over the years, the outlines of the internal armed conflict in Colombia have grown indistinct.

BEST INTERNATIONAL FEATURE DOCUMENTARY

BEST INTERNATIONAL SHORT DOCUMENTARY

HOMELAND (IRAQ YEAR ZERO)

WHEN TWO WORLDS COLLIDE

Regjisor/Director: Abbas Fahdel Francë, Irak / France, Iraq – 2015

Regjisor/Director: Heidi Brandenburg, Mathew Orzel Peru / Peru - 2016

Filmi sa epik aq edhe intim i Fahdel e sjell një portret bindës të njerëzve që thjesht përpiqen të ekzistojnë në një zonë lufte. / Fahdel’s epic yet intimate film paints a compelling portrait of people simply trying to exist in a war zone.

Në këtë kryevepër të tensionuar dhe tërheqëse, shikuesit dërgohen direkt në vijën e zjarrit në mes të liderëve të fuqishëm kundërshtarë peruan. / In this tense and immersive tour de force, audiences are taken directly into the line of fire between powerful opposing Peruvian leaders.

BEST HUMAN RIGHTS DOCUMENTARY

8

TOURISM

BEST GREEN DOCUMENTARY

FILMAT FITUES / WINNERS IMPORT

PERFORMANCË

Regjisor/Director: Ena Sendijarević Holandë / Netherlands – 2016

Regjisor/Director: Dritëro Mehmetaj Kosovë / Kosova – 2016

Një familje e re e refugjatëve boshnjakë përfundon në një fshat të vogël në Holandë, pas marrjes së lejes së qëndrimit në vitin 1994.

Netherlands / A young Bosnian refugee family ends up in a small village in the Netherlands after getting a residence permit in 1994.

Dy studente aktrimi zbulojnë fytyrën e vërtetë të industrisë pjesë e së cilës po përpiqen të jenë. / Two acting students discover the real face of the industry they’re trying to be part of.

BEST INTERNATIONAL SHORT FILM

BEST NATIONAL FILM

BATUSHA’S HOUSE

Besnik Boletini Indrit Loshi Agon Veselaj

Regjisor/Director: Tino Glimmann, Jan Gollob Kosovë, Zvicër / Kosovo, Switzerland - 2016 Një tregim jetësor i formuar nga aktivizmi politik, burgu, migrimi, vitet e kaluara si azilkërkues në Zvicër, por edhe nga koha e luftës në Kosovë. / A life story shaped by political activism, prison, migration, the years as an asylum seeker in Switzerland but also the time of war in Kosovo.

PROCREDIT BANK “EKOVIDEO” AWARD

AUDIENCE AWARD

SPECIAL MENTIONS

SOMETHING ABOUT LIFE

BEST BALKAN DOCUMENTARY

STARLESS DREAMS

BEST BALKAN NEWCOMER

DRUMS OF RESISTANCE

GREEN DOX

THE WOODS DREAMS ARE MADE OF

INTERNATIONAL DOX FEATURE

ON FOOTBALL

SHORTS

FRANKFURTER STR. 99A

INTERNATIONAL DOX SHORTS

THE PARK

NATIONAL

I KISSED YOUR KISS ON YOUR GIRLFRIENDS CHEEK....

9

CyanMagentaYellowBlack

BEST BALKAN DOCUMENTARY

Media Sponsor

REPUBLIKA E KOSOVËS

MINISTRIA E KULTURËS, RINISË DHE SPORTIT

KOMUNA PRIZREN

IT Partner

Embassy of the Kingdom of the Netherlands Kosovo

AUSTRIAN EMBASSY

CyanMagentaYellowBlack

KOSOVO

printing house

10

Foto:Somer Spat

‘Ndryshimet në Kosovë duhet të ndodhin brenda një konteksti evropian’

Në panelin “Before to After” u shpjegua se në periudhat e tranzicionit demokratik në çdo vend, ka shumë pritje dhe energji në fazat e para. Por, kur kjo energji zvogëlohet shumë shpejt, kur njerëzit e kuptojnë se pritjet janë shumë të larta për t’u plotësuar. Aty u tha se trashëgimia e regjimeve të vjetra kanë korruptuar shumë segmente të shoqërive në tranzicion: ekonomi, sistemet gjyqësore, qeverisjen lokale e edhe media.

Publicisti kosovar, Veton Surroi tha se një lloj përmbysje duhet dhe do të ndodh, sepse Kosova më nuk ka resurse për ata që e kanë kapur shtetin. Ai thotë se nuk mjaftojnë as zgjedhjet e as Gjykata Speciale për të pastruar vendin nga të këqijtë, por sipas tij, duhet një lëvizje e brendshme.

“Një lloj përmbysje do të ndodh, nuk mundet që shteti të vazhdojë të jetë i kapur sepse nuk mund të jetë produktiv. Nuk ka më resurse në Kosovë për ta. Se shteti është i kapur e kanë vërtetuar edhe Kuvendi, e njëra prej formave për ç’kapje menduan se do të jetë Gjykata Speciale, por unë mendoj se kjo nuk është e mjaftueshme”, tha ai.

Sipas tij “ndryshimet në Kosovë, duhet të ndodhin brenda një konteksti evropian”. “Nuk flasim për asnjë analogji lindore. Koncepti i lindjes përfundon në Gjilan, asgjë më shumë. S’ka analogji tjetër me neve”, ka pohuar ai.

Surroi thotë se Kosovë është futur në elementin e demokracisë pa u formuar shteti, andaj, sipas tij, nuk

ka ndodhur tranzicioni.

do të jetë dramatike”, tha Surroi.

Shkrimtari e publicisti Surroi ka dhënë një shpjegim të tij pse në Kosovë nuk ekziston korrupsioni.

Në anën tjetër, analisti Fatos Lubonja tha se edhe Shqipëria ndodhet në një situatë dramatike, e ai personalisht tha se është për një lëvizje që nuk ekziston.

Ai foli edhe për kosovarët, për ikjen e tyre megjithëse nuk kanë okupatorë dhe vlerësoi se udhëheqësit shqiptarë janë me individualizëm ekstrem.

“Në Kosovë nuk ekziston korrupsioni. Krejt çka aplikohet në analizat e korrupsionit, është e pa-aplikueshme në Kosovë. Ja pse nuk ekziston korrupsioni në Kosovë. Një amerikan në këto panele diskutimi më herët tha se të gjitha vendet dhe të gjitha shtetet kanë korrupsion, pra edhe Amerika dhe ky është një fenomen global, e relativizon vetë çështjen, do të thotë nuk mund të flasim për korrupsion nëse nuk e kemi një kod të kuptimit se çka është korrupsion. Nëse një zyrtar i USAID-it vjen këtu dhe thotë se kemi korrupsion edhe në Amerikë dhe mos u mërzitni, atëherë nuk kemi problem, dhe për rrjedhojë nuk do të kërkojmë as zgjidhje sepse të gjithë qenkemi të njëjtë, të gjitha shoqëritë qenkan të njëjta dhe dikur me një determinizëm historik do të mbërrijmë dhe do të bëhemi si Amerika. Pra, edhe të korruptuar si Amerika”, thotë Surroi. Madje Surroi thotë se Amerika nuk është ajo që ka krijuar njerëzit që kanë kapur shtetin.

“Ta akuzosh Amerikën se ka krijuar mafia, është nonsense. Njëjtë sikur është non-sense ta akuzosh SHBAtë se kanë krijuar monstrumin që po e udhëheq shtetin tonë”, tha Surroi, duke shtuar se kapja e shtetit në Kosovë ka ndodhur, nën mbikëqyrjen ndërkombëtare, sepse ata nuk mund të ndërtojnë institucione nëse nuk ndërtohen nga vendësit.

Teksa shpjegoi se përse ndodh kjo, tha se për shkak të iluzionit që ka populli i Kosovës se Bashkësia Ndërkombëtare dhe EULEX do të korrigjojnë politikën tonë.

I pyetur se a duhet revolucion apo evolucion që vendi të kthjellët tha se me të dyja rastet kemi të bëjmë me elemente të përmbysjes, me shpresë në evolucion.

“Krizat në shoqërinë tonë po arrijnë kulminacionin e vet, e do të ketë nevojë për një zgjidhje, që padyshim

Lubonja thotë se pushteti në Shqipëri ka kapur gjithçka, dhe se kjo duhet ndryshuar por nuk sheh ndonjë mënyrë se si mund të bëhet. Në fakt, ka një ide, por që pak beson se mund të realizohet.

“Duhet të kemi një ecje në formën e flotës, të gjithë drejt demokracisë. Kjo nuk po ndodh. Kjo më duket si një truk për të kapur drejtësinë nga Ram, e jo pr të ndërmarr reforma në drejtësi nga FBI”tha Lubonja në Prizren.

“Dua një lëvizje që ndoshta s’e merr pushtetin, por akuzon të dy partitë si kastë, dhe rrezikon edhe pushtetin, si në Greqi, këto dy parti do të korrigjohen, do të bëhen më demokratike, më pak të korruptuara”, tha ai.

Shqipëria tash e 100 vjet nuk e ka ndërtuar një ekonomi të qëndrueshme, ndërsa demokracia është një proces, thotë Lubonja, dhe vlerëson se në Shqipëri partitë janë të djathta, por sipas tij, më shumë janë oligarke.

“S’ka kulturë të majtë në Shqipëri. Zgjidhja që kanë gjetur shqiptarët është ikja! Problemi më i madh tek u është ky: ikja! Thoshit se e kemi një okupatorë por prapë po ikni”, tha Lubonja.

“Situata mbetet dramatike, e çfarë ndodh?, sjell trauma. Është shumë e vështirë, nuk ndodh dot. Këta tanët, s’munden dot të sjellin risi, ata shkelin rininë, se lejojnë rininë të ecë para, krejt sjellin në fatalitet, vendi bie në humnerë. Trauma është më e mundshmja”, thotë Lubonja.

(Teuta Gashi)

11

CyanMagentaYellowBlack

Analistët Veton Surroi dhe Fatos Lubonja gjatë një paneli të mbajtur në kuadër të edicionit të XV-të të DokuFestit kanë bërë të ditur se korrupsioni në Kosovë e në Shqipëri, pos që është një çështje shumë e debatuar, në të njëjtën kohë është dukuri e përhapur në të gjitha institucionet shtetërore. Gjatë këtij diskutimi janë dhënë vlerësime se se një lloj përmbysje duhet dhe do të ndodh. Të pyetur nëse duhet revolucion apo evolucion, në panelin e fundit në DokuFest, ata thanë se me të dyja rastet kemi të bëjmë me elemente të përmbysjes, me shpresë në evolucion.

HOPE DIES LAST

ENGLISH SECTION

It is best known cliché, that „our health is the most precious thing we’ve got“ but man realize that just when he loose this gift. I’ve realized that on April 18 immediately when I woke up in hospital in Prague with completely crushed left leg after the accident connected to one night on HC concert. All working or holiday plans for upcoming weeks were cancelled. The only joy (except of doses of morphine which you received regularly in hospital ...and it’s not so bad) were having a rest and watching films. Tons of films, for which I haven’t had enough time before – spoko*!

Well, after some weeks when you’re not allowed to take morphine anymore and moreover you think you’ve already seen whole world cinematography including all south-american soap operas, you really need change. Finally condition of the body is getting better and better and everyday “muscle and fitness program” with one useful leg and necessary crutches begin.

After three months of sweat, hard work training and making myself new Schwarzenegger (even it is not visible for the other people), the opportunity to travel out of Czech Republic suddenly appears…

I said myself: When you broke your ankle and doctor said it will never be like before, do you start crying? When you are not able to walk properly for four months and hot summer weather is like nightmare, do you start praying God? When old people want to help you and let you sit down in public transport, because you look like war veteran with crutches, do you feel ashamed? NO.

CyanMagentaYellowBlack

Because there is opportunity to come to DokuFest in Prizren, which I really did thanks to huge support of girls from festival guest service.

So here I am. My mission is to see as many new documentaries as possible and meet new friends from documentary cinema industry. Moving through old narrow cobblestoned streets of Prizren is for kids. Even the weather is rainy and streets are slippery as fu’k. The real challenge is to be the first one-legged man that climbed up Kajala where screenings also take place. So if you’ll see two meters high, bearded guy with the most corrupted snapback on his head with PENÍZE**, please keep finger crossed to him!

Ondřej Kamenický International Human Rights Documentary Film Festival One World (Czech Republic/Prague) * (“spoko” is czech-polish expression for something “cool”) ** (“PENÍZE” in czech means “money”)

12

Foto: Briliant Pireva

Balkan Documentary Centre: Module Prizren The workshop, held in the Loyola, was a great programme held over three days to help people currently working on documentary projects to help them market and pitch their projects as well as be inspire others. It was the second in a series of three workshops held around the Balkans. The Balkan Documentary Center is a “virtual network” and support framework that focuses on the creation of “critical minded” documentaries and campaigns. They want to bring together the potential of filmmakers across the Balkans as well as help them to access the support they need to make their projects a reality. This module was held in Prizren, a perfect location for budding filmmakers while the DokuFest is going on.

BDC Discoveries 2016 is aimed at documentary projects in development with international potential and a cross-media angle. Module Prizren was focused on marketing, pitching preparation and inspiration.

The BDC focuses on three main activities for the artists: support from institutions, debate and increasing public awareness, and creating networks and collaboration around the Balkans. The first of these activities involves training the filmmakers to the high standards of the industry in Europe. The second means partnering with media and creating publicity campaigns to make the general public aware of the issues brought up in discussions. The third allows the filmmakers to help fund and distribute their projects

The first was in Sofia, and was a weeklong session that helped the filmmakers actually develops their projects. The third workshop in Leipzig will be an opportunity to assess the success of the selected project so far and network with industry professionals. The second was held right here in Prizren and focussed on the preparing and marketing of projects for an international audience. The workshop this year involved seven documentary teams from around the Balkans who worked over three days and pitched their projects to an international jury. The engagement and enthusiasm in the room was great, and there was a sense of anticipation before the pitches. The jury consisted of important decision-makers, film experts and those willing to fund some of the projects.

Great incentives were a cash prize for the best pitch as well as a nomination for participation in ‘DOK Leipzig Co-production meetings’.

The very fact that a Balkan Documentary workshop was being held here showcases to an international audience the real importance of Balkan documentaries and the great dedication people have to these projects. Without the BDC, there would be so much untapped potential and great films would never have been made. The importance of this organization to the Balkans is utmost, and the creation of these films can even change the world perceptions of a place rarely seen in the media in a positive light.

(Ashwin Tharoor)

Foto: Somer Spat

Andrés Duque was born in Venezuela and lives and works in Barcelona, Spain. He didn’t go to the film school, but he learned to make films on his own. He enjoyed the freedom of making no budget films. But he needed financial support to make his feature ‘Oleg and his rare arts’, which won the Best Feature Film in International Dox category at DokuFest. Duque talked to DokuDaily about the process of making this film that portrays Oleg Karavaichuk, a special Russian artist.

DD: How you managed to start making a film in another country?

Andrés Duque: With ‘Oleg…’ it was more a traditional process because at this point I needed money to go to Russia. It was the first time I do a trip or plan a film in another country. So I have some producer friends who were ready to help me, so I found great producers Tania Balló, Marta Andreu and Serrana Torres that helped to find the money and plan what would be a very difficult process because the film is a portrait about a very difficult person, Oleg Karavaichuk is kind of a demonized person, who creates a lot of controversy in Russia.

DD: Why have you decided to make a film about Oleg Karavaichuk?

AD: Oleg Karavaichuk was censored during the Soviet period, but he managed to make a living by making soundtracks for films. I knew his music through the films of Kira Muratova, a great Ukrainian filmmaker and I was in love with this soundtrack, with such hunting space, ambience, strange piano, improvising, like playing badly on purpose, a rusted piano, so it was a different kind of soundtrack. Years later thanks to a Russian friend, Karina Karayeva who introduced me to the person behind that music and I was absolutely in love with this strange person and some-

how pure artist because I didn’t speak Russian but when I saw him for the first time I noticed his gestures, his way of speaking, his strange figure, and understood a lot of things and had a very deep impression of somebody who has a story of his country on his skin, in his soul, and he transpires that, he expresses that not only by words but also his all figure. So I said I could make a film just by looking at him, he is so strong. Of course it wasn’t easy. I spent almost a month trying to find him.

He knew about me, but didn’t want to meet me.

But I meet some of his friends and they helped me. One of them called me and said to try to meet at a park, as they will walk there and see what happens. I went there with Karina, who was helping me with the translation and it was so strange and beautiful because I was dressed in blue, Karina was dressed also in blue and when Oleg showed up he was also dressed in blue. Karavaichuk saw us dressed in blue and said look a chromatic coincidence. So he said it is good to seat and talk, but he didn’t know that I was the filmmaker, he just created this chromatic connection. We set down in the grass, had a wonderful talk, and broke the ice. It was a fantastic conversation I had with him, it took a lot of patience with him but also a chromatic coincidence to make this film. And this says a lot about how his mind works.

DD: Your film tells a story about this incredible person, very much committed to music and arts, but also about Hermitage as he speaks very passionately about the history, piano, etc. How did you achieve to make him open up?

AD: It was a very long process. Two years I went continuously to Saint Petersburg and spent time with him. He didn’t want to do the film in the beginning, and when he agreed he said it should be very spontaneous film, no script. But as a filmmaker especially if you work with people you

need to explain things and you have to establish some rules or suggest some idea. I knew that I could make the film when he would allow me to be in the places where he didn’t want me to shoot, because those were his special places, like the Hermitage, where the piano of Tsar Nicholas II is, like his hometown. I wasn’t allowed even to visit.

But I started to go to the town against his will and he kind of liked that, because he thought I could be bad as he is, I could be as spoiled child as he behaved. So, one day he told me ok, you are allowed to come with me, and I thought it’s the time to do the film. He gave me very limited time, like 8 days of shooting. I knew that everything is going to be so concentrated that I would have enough material for a film. We went to Hermitage, we were discussing things, we talked about how the art can inspire him and then we did a sequence were he talks about art, how museum inspired him, but the sequence I put in the film was different, because when we finished recording he asked to say something extra, and I said of course. That’s the opening sequence where he starts to talk about his personal relationship with the museum, not only about arts. I realized that this was so beautiful and you feel it’s so nice when he starts explaining how bad art is considered in the present, then I realized I should construct the film only with the most spontaneous moments. I kept shooting all the time and was waiting for the moment when he really gets relaxed, that he forgets there is a camera, or even we would say we stop shooting but I kept shooting and then he got relaxed and started to say crazy things. That craziness for me is the portray that I wanted to share with an audience.

That was my way of doing this film, which is slices of his life, the moments I spent with him, and his poetry, through his words, gestures and of course through his music.

13

CyanMagentaYellowBlack

The life and poetry of Oleg through words, gestures and music

Foto: Somer Spat

‘Refugees are human beings’ Ena Sendijarević is a Bosnian/Dutch filmmaker that graduated few years ago from the Netherlands Film Academy as a writer/director. She made couple of short films and her latest one is Import, which won the Best International Shorts Award at this year’s DokuFest.

Sendijarević talked to DokuDaily about her short film Import, revealing that she had two main motives to create this film.

CyanMagentaYellowBlack

DD: Your short film that was screened at DokuFest unfolds a story of family moving from Bosnia to Netherlands as refugees in 1994 and how they have to adopt to a new world and face various difficulties. Why have you decided to make a film on this subject?

Ena Sendijarević: Actually there were two main motives. At one hand, I was walking around with this idea for longer period of time, for years and years. It is so because it has some autobiographical origin and in my memory this period of time, I, my parents and my sister came to the Netherlands and we moved to a small village. It’s always very weird period of time and you can say it was my birth in the Netherlands, so to speak as I was just five-years old. It was the first time I was coming to touch with a different culture and I always had this idea that I wanted to do some comedy about it.

I had many ideas, and this one was of those on the shelf. And then from last year on 14

with a new refugee crisis there was another motive there, because what happened was that I felt very angry and very sad about the way the refugees were presented in media in the Netherlands but also all through Europe, and one dimension away this humans were being put forwards. So, I had a feeling I had to react in some kind of way and because film is my medium and I’m a filmmaker I could do it through film, and use my personal experiences to make different kind of view on the subject.

DD: You react, criticize, but you are not focusing directly to tragedy but it’s more like describing absurdities in more humorous way…

ES: Definitely. I decided to use humor as well, because for me the most important thing was to show that these characters are human beings, that these refugees are human beings and human beings it doesn’t matter in which kind of situation they are, human beings don’t just only cry. But human beings have different kind of emotions. And I tried to put them all in the film. Yes there is sadness but there is laughter as well. For example, one of the things that happen in film is that somebody farts, and you cannot get more human than that, as it is our body doing things. You said I criticize how these human beings are depicted and I would say yeah. I want to make sure that they are not dehumanized.

DD: Having in mind your personal emotions about this issue, how challenging was for you to develop the project?

ES: Very challenging, because I wrote the script myself, and my biggest critic, as well. So, lot of times I would come with scenes and would think it’s too sentimental or only me. Of course there are some traumas I could address with this film, not only by writing it but also by shooting it, by working with Bosnian actors, who have also been through the war and they stayed, didn’t refugee the country. Suddenly I had to address all kind of issues around the subject that had a big influence on my life, as well. For one or one and a half year this is the only thing I have done in my life and it was extremely important for me to get the tone right. It’s about me but also about my family and a lot of people like us that don’t feel represented in the way they are depicted. It was very challenging but also very rewarding at the same time.

DD: What are your feelings regarding the reactions of audience at DokuFest?

ES: I’m very satisfied. It’s very special for me to be here. I’m Bosnian and we have common history with Kosovo. I got a lot of great reactions on film, people laughed at the right places. I was very happy with the reactions I got.

Jury statements BALKAN DOX BEST BALKAN WINNING FILM:DEPTH TWO For a film that we all found to be as cinematically accomplished as it is morally devastating, employing a language to fit its subject that combines audio witness with footage of tragically unpeopled landscapes, putting the viewer in a position of both historical reflection and present outrage, and providing a layered, emotional and intellectual engagement that we won’t soon forget, it is with deep admiration, gratitude and enthusiasm that we award Best Balkan Documentary to DEPTH TWO by Ognjen Glavonic.

BEST BALKAN NEWCOMER WINNING FILM:TOURISM For a film that approaches with great sensitivity, humor and humanity a subject that another filmmaker might merely mock, a movie that captures a whole ecosystem, from workers to vacationers, from water to air, with an observant, patient and omnipresent camera. This is a filmmaker we are very excited to follow into the future. The Best Balcan newcomer prize goes to TOURISM by Tonci Gucina.

SPECIAL MENTION FILM TITLE:DRUMS OF RESISTANCE For a film that takes the form of conversations, an open exchange of personal recollections, that lets the past emerge as relevant to the present while also using dialogue and the passing down of experience as a tool of resistance, the Jury makes a special mention to DRUMS OF RESISTANCE by Matthieu Jouffre.

INTERNATIONAL DOX FEATURE WINNING FILM:OLEG AND HIS REAR ARTS Oleg and His Rare Arts is an unusual music documentary which lets the character lead the film, an inimitible titlw character given the time and space in which to reveal himself in his own good time.

The editing is strange and deft, picking up tender, brilliant, telling moments in perfect time, seamlessly transitioning between long and short takes.

SPECIAL MENTION FILM TITLE:ON FOOTBALL Sergo Oksman’s wrenching film lays out its strategy--a sequence of mostlyfixed-camera shots, documenting the filmmaker’s reunion with his estranged father during the course of the World Cup in Brazil--and doesn’t abandon its course

even in the face of tragedy: The tragedy of a fan, and the tragedy of a son. The austerity of Oksman’s approach amplified rather than smothers the emotional impact of the images, in a film which eloquently, simply expresses the degree to which sports can act as a conduit for communication between taciturn, withdrawn men.

INTERNATIONAL DOX SHORTS WINNING FILM:IMPRESSIONS OF A WAR Impressions of a War draws a powerful and visceral picture of the last 70 years of internal conflict in Colombia. Departing from the imperfections of local printed newspapers, Camilo Restrepo creates a brilliant universe where these flaws are present in the structure of the film, highlighting a rich and meaningful combination of layers that address historical, political and human aspects of the region.

SPECIAL MENTION FILM TITLE:THE PARK The Park offers a boldly choreographed vision of Moroccan youth. The filmmaker’s deconstruction of a ‘selfie’ phenomenon gives us a heightened awareness of the politics and artful composition of these images. Each frame is loaded with a tableaux of fragile testosterone like ancient friezes about to collapse.

HUMAN RIGHTS DOX WINNING FILM:HOMELAND (IRAQ YEAR ZERO) An uncompromising and monumental documentary that patiently reveals the daily routine of an Iraqi family circling on the edge of tragedy, Homeland personalizes the true cost of war through the filmmaker’s respectful gaze.

SPECIAL MENTION FILM TITLE:STARLESS DREAMS A documentary film of rare delicacy, Starless Dreams explores the interior world of young imprisoned women in Iran with an indelible emotional precision and sensitivity to its subject.

GREEN DOX WINNING FILM:WHEN TWO WORLDS COLLIDE We felt so strongly for the works sincerity, heart-

felt dedication and respect to the characters and the people involved. Therefore, we would like to thank the directors and the team for bringing such a huge atrocity that caused lives and threatened the livelihood of so many. We would like to give the award to When Two Worlds Collide.

SPECIAL MENTION FILM TITLE:THE WOODS DREAMS ARE MADE OF We would like to give a special mention to a work which held such a challenge for us. We thank the director and her team for giving us a chance to look at ecology from a totally different point of view. We thank The Woods Dreams Are Made Of for the challenge.

INTERNATIONAL SHORTS WINNING FILM:IMPORT The jury awards first prize to an intimate look into the absurd nature of new beginnings. Through the use of visual techniques unique to a time gone by, it explores a theme still so relevant today. A quirky look at Migration, Fragmentation, Integration, Acceptance and Family in search of a new normality.

SPECIAL MENTION FILM TITLE:FRANKFURTER STR. 99A A snapshot of an ordinary life on any other day uniquely told through a distinctive animation style. A blending of documentary and animation, not frequently combined in storytelling, morph together perfectly to explore this relationship.

NATIONAL WINNING FILM:PERFORMANCË For mastering the short fiction film form in a compelling and complete story of two students and their everyday negotiations on and off stage. The authentic performances, clever scriptwriting,and decisive direction manage to reveal the dreams and struggles of the characters with a care and integrity that refuses easy conclusions about their chosen profession or self-worth.

SPECIAL MENTION FILM TITLE:I KISSED YOU KISS ON YOUR GIRLFRIEND’S CHEEK, IT WAS STILL WET For its ambitious foray into a new direction, with visually alluring images, poetry and sound, that combine to make it into a standout film.

15

CyanMagentaYellowBlack

SPECIAL MENTION FILM TITLE:SOMETHING ABOUT LIFE The jury wanted to acknowledge the group of remarcably strong and diverse short films in competition, such as Postcards from Manila, A Short Family Film, and It Could Be a Film. But the film that stayed with us throughout the week is a film of respectful observation and great curiosity, a compact yet deep portrait of a young woman that has an intimacy born of collaboration. The jury makes a special mention to SOMETHING ABOUT LIFE

by Nebojsa Slijepcevic.

CyanMagentaYellowBlack

GENERAL SPONSOR

16