DokuDaily nr.5 by dokufest

GAZETA ZYRTARE E DOKUFESTIT VITI 7, E MËRKURE #5, 21 GUSHT 2013

OFFICIAL NEWSPAPER OF DOKUFEST YEAR 7, WEDNESDAY #5, 21 august 2013

ENGLISH SECTION -> PAGE 12

BREAKING BORDERS

www.dokufest.com

SHTËPIA E KULTURËS

EUROPA

NICOLAS PROVOST: PLOT POINT PLOTPOINT / 14’ STARDUST / 20’ TOKYO GIANTS / 23’ HOMAGE: CHRIS MARKER A GRIN WITHOUT A CAT / 180’

EFA SHORT MATTERS! MORNING OF SAINT ANTHONY’S DAY / 25’ BACK OF BEYOND / 25’ OUT OF FRAME / 10’ OBJECTION VI / 17’

CONTINUED... A GRIN WITHOUT A CAT

NORDIC FOCUS THE CHILD OF SILENT WINTER / 21’ LAST DAYS OF THE ARCTIC / 90’

Focus Nordic NOWHERE HOME / 90’

SHADOW PLAY: FILMS ON FILM A STORY OF CHILDREN AND FILM / 101’

VIEW FROM THE WORLD THE PERVERT’S GUIDE TO IDEOLOGY / 135’

BALKAN DOX TO THE WOLF / 74’

KINO BAHÇE

KINO Në lum

EVROPA PLLATO

KINO KALAJA

FOCUS NORDIC GULABI GANG / 96’

INTERNATIONAL DOX DA VINCI / 25’ HUMAN RIGHTS DOX TALES FROM THE ORGAN TRADE / 82’

MASTERS: JAY ROSENBLATT RETROSPECTIVE HUMAN REMAINS / 30’ BEGINNING FILMMAKING / 23’ THE DARKNESS OF DAY / 26’ THE D TRAIN /5’

BALKAN DOX TZVETANKA / 66’ KARL MARX AMONG US / 47’

HUMAN RIGHTS DOX WHICH WAY IS THE FRONT LINE FROM HERE? THE LIFE AND TIME OF TIM HETHERINGTON / 78’

INTERNATIONAL DOX A STORY FOR THE MODLINS* / 26’ THE SEARCH FOR EMAK BAKIA / 84’

INTERNATIONAL SHORTS VELO MYSTERY / 7’ THE WAVES / 22’ THE MASS OF MEN / 17’ ZIEGENORT / 19’ VOICE OVER / 10’ TOGETHER / 10’

WHY POVERTY POOR US:ANIMATED HISTORY OF POVERTY / 58’ GIVE US THE MONEY / 58’

CyanMagentaYellowBlack

Foto: Haris Alija

Filmi si ideologji

Kufiri i së vërtetës në Lum

Si duhet të mendohet sot për ideologjinë? Për më tepër, kush sot flet, dhe aq më pak, kush mendon sot për ideologjinë? Kjo ndërmarrje bëhet edhe më e komplikuar kur bëhet përpjekje të mendohet për ideologjinë dhe raportin e saj me filmin. Në instancë të fundit të analizës, filmi është ideologji par excellence. Filmi The Perverts Guide to Ideology, me regji të Sophie Finnes dhe prezantim të filozofit Slavoj Žhižek është përpjekje shumë serioze për të dëshmuar dhe pahtësuar rolin e ideologjisë ne fushën e kinematografisë, se si ideologjia në fakt është fondamenti mbi të cilin ngrehet ky art. Andej, pse duhet parë ky film, që në DokuFest do të shfaqet të mërkurën me datë 21.08? The Perverts Guide to Ideology është pjesa e dytë e trilogjisë “The Perverts Guide to…” dhe vjen pas The Perverts Guide to Cinema (2006). Zëri i common sense-it na thotë që ideologjia është një set i besimeve, angazhimeve dhe identifikimit me një linjë të caktuar politike, p.sh. komunizmin, Marksizmin, liberalizmin, fashizmin, etj. Mirëpo, duke u bazuar (kryesisht) në Hegelin, Marxin dhe Lacanin, Žhižek arrinë në përfundime tërësisht të kundërta. Për të, ideologjia ekziston në të pavetëdijshmen e subjektit, që do të thotë se ideologjia është pjesë e praktikave shoqërore, e jashtëzuar në praktikat e instaluara nga shteti dhe mekanizmat e tij, që realizohet në aparatet (ideologjike) shtetërore. Thënë ndryshe, ideologjia i adreson problemet reale, mirëpo ofron zgjidhje falso për to. Nëse rekapitulohet e gjithë kjo, atëherë mund të thuhet që ideologjia edhe pse i adreson problemet reale, p.sh. varfërinë, racizmin, eksploatimin, etj, ajo mistifikon zgjidhjet e këtyre problemeve, p.sh. afirmon bamirësinë, tolerancën, etj. Në raport më filmin, ideologjia ka një funksion tjetër, më penetrues se kaq. “Arti i kinemasë është arti më pervers, ai nuk të jep atë që ti dëshiron; ai të tregon si të dëshirosh” – me këto fjalë fillon pjesa e parë e kësaj trilogjie të filmave të Žhižek-ut. Këtu dallon arti i kinematografisë me format e tjera të ideologjisë: përderisa sot pushtetin dhe njerëzit e tij i karakterizon “arsyeja cinike” e cila shoqërisht manifestohet me “sinqeritetin” në pranimin e akteve të tyre p.sh. korruptive (‘e gjitha është për para, pushtet, ndikim, etj). Pushteti, sot, është realizmi pa iluzione. Në anën tjetër, filmi është ekzaktësisht e kundërta: nëse arti i kinematografisë është diçka, atëherë ai është realizmi me iluzione.

CyanMagentaYellowBlack

Në artin e kinemasë, iluzionet si strukturuese të realitetit tonë, gjejnë shprehjen më konsekuente. Në këtë kontekst, ajo që bën Žhižek-u në këtë film është qasja ndaj filmit nëpërmjet iluzioneve ideologjike, që e fondamentojnë atë. Nëpërmjet koncepteve Lacan-iane (që bëhen jashtëzakonisht të lehta dhe të qasshme për publikun e gjerë, Žhižekek-u ofron analizë të jashtëzakonshme të historisë së kinematografisë. Taxi Driver, The Zabrinskie Point, The Sound of Music, etj, shfaqen në një perspektivë tjetër. Për më tepër, kundër cinizmit të të ashtuquajturës botë post-ideologjike, Žhižek-u suksesshëm e rehabiliton edhe njëherë artin tashmë pothuajse të harruar të kritikës së ideologjisë. (Agon Hamza)

Foto: Blerta Kambo

Vizitorët janë vendosur në platformë. Dritat janë fikur dhe projektori është i gatshëm të nis lundrimin mbi lum tek përplaset në pëlhurën e bardhë mbi Lumbardhin e Bekuar. Dy herë në natë, për nëntë netët rresht. Nuk ka lidhje që ka pengesa të natyrave të ndryshme, që shkaktohen nga individë, që nuk e kanë sensin e kolektives dhe solidaritetit. Kjo nuk e pengon kremtimin e festës së filmit në DokuCity. Madje edhe paraqitjen e krijimeve të para nga krijuesit e rinj nga shtetet e Ballkanit. Në Kino Lum shfaqet tregimi edhe për Hindën, marokenen viktimë e dhunimit seksual qysh në moshën 15 vjeçe. Tragjedia do ta përcjell atë në betejën për ta legjitimuar veten, tek përpiqet ta bind familjen të mos i mohoj të paktën certifikatën e lindjes. Të hënën mbrëma është projektuar rrëfimi për mjaltin. “More than honey”, ka sjellë në detaje organizimin mahnitës të shoqërisë së bletëve, organizim që në mënyrë ironike mund të xhelozohej nga ata që po shihnin filmin. Të dielën Kino Lumi ka rrëfyer për artin. Aty është shfaqur filmi për artin rus, apo dokumentari për Da Vincin. E në këtë nuk kanë munguar as tregimet që kanë të bëjnë me dy realitete të vet kosovarëve. Njeri është realiteti i luftës së ndyrë që filmi “Dirty Wars” i gazetarit Richard Rawely na e dokumenton nëpërmjet rrëfimeve në Afganistan. Ky është realiteti i çmendur që kosovarët e kanë jetuar para një dekade. Ndonëse në rrethana tjera, edhe ndyrësia jonë ishte mjaft e çmendur. Nuk dihet e kujt më shumë, mbase sepse nuk ka njësi matëse. Në Lum tregohen realitete të çmendurive të ndryshme por edhe të fantazive të qëlluara. Realitete të individëve dhe popujve, të largët e të afërt. Në natën e parë të festivalit aty janë shfaqur tregime që ballafaqojnë vetë kosovarët. “The Human Cargo” i autorit Daniele Vicari pat sjell

rrëfimin e shqiptarëve të lodhur nga regjimi që mundohen të gjejnë shpëtimin duke e thyer kufirin që kësaj radhe ishte i madh sa një det i tërë. Mbi 20 mijë shqiptarë ia mësyjnë Italisë nëpërmjet anijes. Të gjitha do të përfundonin në Bari. Do të vendoseshin më një stadium futbolli dhe do të ktheheshin sërish në vendin asokohe më të izoluar të botës, në Shqipëri. Pak nga ta do t`i iknin autoriteteve italiane. Disa nga ta sot janë fytyra të respektuara në Itali. Pikërisht këta sjellin rrëfimin e etjes, çmendurisë dhe vendimit të rastësishëm për thyerjen e izolimit nëpërmjet mposhtjes së kufirit det. Dekada pas ngjarjes, rrëfimi i çmendurisë që shkakton izolimi po tregohej në kinemanë alternative të qytetit të lashtë të shtetit më të ri, por edhe më të izoluar të botës. Kosovarët mund të udhëtojnë pa vizë në vetëm pesë shtete të botës. Në këtë mënyrë pasaporta e kosovarit, është pasaporta më e pavlefshme në botë, nëse në te nuk edhe një vizë. Në magjinë e lumit, edhe emocioni i shikuesve përjetohet më ndryshe. Lumbardhi i bekuar nuk është ndonjë hapësirë që mund të shërbejë si rrugë ujore. Kësisoj të izoluarit që gjenden mbi platformë janë të sigurt. Me imagjinatën e tyre ata edhe mund të lundrojnë qoftë në Italinë e përtejme apo Shqipërinë e afërt, por nuk ekziston rreziku që mbi lum të kaloj ndonjë anije dhe ata të kacavirren mbi te duke e kërkuar shpëtimin matanë kufirit.

NËNSHKRUAJE PETICIONIN KUNDËR DEGRADIMIT TË PRIZRENIT Këto ditë qytetarët e Prizrenit janë duke e nënshkruar peticionin që do t’i dorëzohet Kryetarit të ardhshëm të komunës së Prizrenit. Peticioni është iniciativë e DokuFest dhe EC Ma Ndryshe dhe synon ndalimin e degradimit urban të qytetit të Prizrenit. Bëhu pjesë edhe ti, nënshkruaje Peticionin.

Homoseksualiteti i shpresës së Turqisë

Në një intervistë për DokuDaily, reg jisori Can Candan tregon përvojën e tij me dokumentarin që madje nxiti debat brenda vetë Parlamentit turk.

Foto: Blerta Kambo Në fakt, nuk më duket fare i rrezikshëm realizimi i një dokumentari të tillë, sepse mendoj se shoqëria turke por edhe ajo ballkanase ka nevojë për tregime të tilla, para së gjithash tregime humane.

Të shohësh dy meshkuj duke u puthur, në regjimin turk nuk është e pranueshme. Të kesh fëmijë me aftësi të tilla seksuale nënkupton një të sëmurë. “My Child” është dokumentari 82 minutësh i cili sjell tregimet e një grupi prindërish turq që dalin në mbrojtje të fëmijëve të tyre me përkatësi të tilla seksuale. Grupi i cili u takua mes vete në vitin 2004 në Stamboll, ka vendosur ti thyejë klishetë e të dalë haptas në një dokumentar ku sprovohet karakteri I prindërve që pranojnë fëmijët e tyre, edhe pse një shtet i tërë milionësh mendon se të tillë njerëz janë të sëmurë. Në një intervistë për DokuDaily, regjisori Can Candan tregon përvojën e tij me dokumentarin që madje nxiti debat brenda vetë Parlamentit turk. Pse vendosët ta merrni përsipër një temë të tillë, e ndoshta edhe një rrezik për ju si filmbërës? Në fakt, nuk më duket fare i rrezikshëm realizimi i një dokumentari të tillë, sepse mendoj se shoqëria turke por edhe ajo ballkanase ka nevojë për tregime të tilla, para së gjithash tregime humane. Të bësh film në Turqi mbi tabutë dhe të drejtat e njeriut apo ato të homoseksualëve nuk është shumë e vështirë. Unë para së gjithash kam qenë gjithmonë i interesuar në tema të tilla, dhe kur i kam dëgjuar tregimet e prindërve e kam

kuptuar se ato mund të transformojnë njerëz dhe mund të prekin thellë zemrat e njerëzve. Nëse mund të ndikojnë tek unë, mund të kenë efekt edhe tek të tjerët. Me prindër të tillë, fëmijët ndihen më pak të vetmuar, dhe pastaj dalja në publik e këtij grupi përbën një efekt të drejtpërdrejtë në zhvillimet politike turke. Filmi është dhënë premierë në Stamboll, në shkurtin e këtij viti. Cilat ishin reagimet duke marrë parasysh ndërtimin konservativ të shoqërisë turke? Në fakt ishte shumë e lehtë, sepse kemi pasur mbi 10 mijë persona që deri tash e kanë shikuar filmin. Në Stamboll askush nuk ka besuar se në një sallë prej 500 ulësesh mund të vijnë 200 persona më shumë për ta parë filmin. Mund të besohej fillimisht për aktivizimin e stereotipeve dhe klisheve, por mendoj që shoqëria turke, ose së paku ajo shtresë që e ka parë filmin, ka qenë e sensibilizuar tanimë për temën. Unë gjithmonë kam bërë tri pyetje: A keni prindër, a jeni vetë prindër dhe a keni fëmijë në familjen tuaj. Përgjigjet kanë qenë natyrisht pozitive, dhe kam dashur të reflektoj mbi këto tri role familjare në mënyrë që ta marrin më me relaks idenë se një fëmijë yni mund të ketë afeksione biseksuale, homoseksuale apo transgjinore.

po ashtu të njëjtën gjë. Njerëzit kanë qarë pasi e kanë parë filmin. Si trajtohet grupi i prindërve nga shoqëria? Në fakt kjo ka pak rëndësi në momentin që ata janë aktivistë dhe angazhohen për të drejtat e fëmijëve të tyre. Është një akt heroik për mua në një shoqëri si Turqia, të dalësh publikisht në mbrojtje të diçkaje për të cilën ka paragjykime të pafundme. Ka ndodhur që për herë të parë një ngjarje kulturore të dalë në ballinën e një gazete në Turqi, kjo nuk ndodh shpesh. My Child është projektuar në DokuFest të martën mbrëma nga ora 22:30 në Kino Lum.

mediat sociale dhe aktivizmi Paneli ka për qëllim involvimin e aktivistëve të shquar dhe ekspertë që do të ndajnë eksperienën e tyre në përdorimin e medieve sociale për monitorimin e performances institucionale, nxitjen e aktivizmit qytetar dhe ndryshimet shoqërore.

Filmi ka nxitur debate, na trego pak më shumë Natyrisht që dokumentari i formatit të tillë do të nxiste debatin. Gjithçka ka nisur brenda Parlamentit turk dhe madje e kemi pasur në plan në bashkëpunim me disa politikanë që ta shfaqim tregimin edhe brenda Parlamentit, por kjo nuk u realizua. Debatet kanë vazhduar edhe në anën religjioze, por kryesisht debati ka qenë i mirë. Pas filmit kam pasur dy raste interesante që kanë ndodhur: I pari ka qenë një i ri nga Izmiri I cili pasi ka parë filmin ka dalë publikisht me deklarimin se është gay, dhe një lesbike ka bërë

Moderator: Hajrulla Çeku Panelistë: Amr Sobhy- Award winning Egyptian information activist, Dan Mq QuillanSocial media expert, Yll Rugova- Activist from Kosovo. Hapur për publikun Hamami i Prizrenit, ora 17:00

CyanMagentaYellowBlack

Duket sikur filmi të bën më pak viktimë. Duket sikur nuk je i vetmi në botë me barrën mbi supe, e idenë që je ndryshe nga të tjerët dhe këtë stereotip ta ka krijuar vetë shoqëria ku ti jeton e ku shpesh s`do të doje të jetoje. Të jesh homoseksual, lesbike, person transgjinor apo biseksual në Turqi nuk nënkupton një jetë të denjë. Tregimet janë të ndryshme, që nga prindërit refuzues e deri tek vrasjet e fëmijëve vetëm sepse dëshirojnë seksin e njëjtë.

FILMAT E REKOMANDUAR

NDERIMI PËR CHRIS MARKER

GULABI GANG

20:00 KINO BAHÇE

Naziha Arebi Libi/Libya - 2012 Haja Fatma, nënë e tetë fëmijëve, tregon rrëfimin e jetës familjare në Tripoli gjatë revolucionit libian.

The Pervert ’s Guide to Ideology

Kur Chris Marker ndërroi jetë në 29 Korrik të vitit të kaluar, pikërisht në vitin kur do të ishte ditëlindja e tij e 91, kineastët nëpër botë vajtuan humbjen e një prej mjeshtërve të kinemasë.

realizuar mes të tjerave një dokumentar epik prej tre orësh GRIN WITHOUT A CAT (1977) dhe meditimin e tij klasik mbi historinë dhe kujtimet SAN SOLEIL (1982).

Fotograf i guximshëm, eseist i pasionuar dhe ndërmarrës i shumë udhëtimeve nëpër botë, ai krijoi më tepër se 50 filma që ripërcaktuan vet idenë e dokumentarit.

Chris Marker ka realizuar një numër instalacionesh artistike, video muzikore dhe arriti kulmin më anë të një refleksioni befasues mbi kinemanë Sovjetike, THE LAST BOLSHEVIK (1993).

Njëriu i quajtur Christian Francois Bouche-Villeneuve filloi rrugëtimin e tij artistik në fund të viteve 40’pranë zonës Bohemiane të Parisit, si kritik, poet dhe filozof.

Sophie Fiennes

18:00 SHTËPIA E MB, Irlandë/UK, Ireland KULTURËS 2012 Slavoj Zizek dhe Sophie paraqesin njëudhëtim kinematografik drejt në zemër të ideologjisë - ëndrrave që formojnë besimet dhe praktikat tona kolektive.

MORNING OF SAINT ANTHONY’S DAY

Në 1962 Marker fitoi reputacion falë filmit të tij të shkurtër fantastiko-shkencor LA JETEE. I gjithi përbëhet nga fotografi bardhë e zi (dhe pak shirit filmik) dhe ende konsiderohet si një nga filmat më të mirë të të gjitha kohërave. Megjithatë për Marker kjo do të ishte veçse faza e parë. Përgjatë tre dekadave të ardhshme ai realizoi një seri dokumentarësh ese. Mes punëve të tij inteligjente dhe kreative mund të përmendim LA JOLI MAI (1963) një portret i shoqërisë franceze dhe THE KOUMIKO MYSTERY (1965) një vështrim poetik i Japonisë. Marker ju përkushtua çështjeve më të gjera politike duke

Pse varfëria?

CyanMagentaYellowBlack

Me anë të filmit njerëzit inkurajohen të diskutojnë mbi varfërinë. Rrëfimet në dhjetë filmat që shfaqen në programin e veçantë të DokuFestit për varfërinë janë të mprehta dhe nxisin mendime, duke prekur çështje të mëdha dhe në të njëjtën kohë duke shtruar pyetje të vështira. 12:00 KINO EUROPA

João Pedro Rodrigues Portugali/Portugal - 2012 Në ditën e Shën Antonit të dashurit duhet të dhurojnë vazo të vogla me borzilok dhe flamuj me poezi si shenjë e dashurisë së tyre.

Kjo temë lidhet ngushtë me Objektivat e Zhvillimit të Mijëvjeçarit dhe agjendën pas 2015-s dhe për këtë mbështetet nga UNKT. Filmat në kuadër të programit “Pse varfëria” projektohen të mërkurën nga ora 22:00 në Kino Kalaja, dhe të enjten në ora 16:00 në Shtëpinë e Kulturës. Ndërkaq të enjten DokuFest dhe UNKT organizojnë diskutimin në panel mbi migracionin, varfërinë dhe arsimimin që fillon nga ora 17:00 në Hamamin e Prizrenit. Para debatit do të shfaqen filmat e tjerë të mbetur nga programi “Pse varfëria”.

Përgjatë jetës së tij Marker tregoi kujdes në ruajtjen e anonimitetit. Ekzistojnë shumë pak fotografi të tij dhe nuk dihet të ketë ndonjë intervistë të filmuar. Shumë nga filmat e tij janë të vështirë të gjenden. DokuFest ka kënaqësinë të nderojë këtë kineast duke shfaqur katër nga kryeveprat e tij GRIN WITHOUT A CAT, xhiruar në Super 8, THE EMBASSY (1973) dhe dy dokumentarë të fuqishëm mbi Lëvizjen e punëtorëve Francez, SINCE WE SAY IT’S POSSIBLE (1974) dhe 2084 (1984). Filmat e Marker projektohen të mërkurën nga ora 13:00 në Shtëpinë e Kulturës dhe të enjten me fillim nga ora 12:00 në Shtëpinë e Kulturës.

DokuFesti i fëmijëve

FILMAT E REKOMANDUAR THE MASS OF MAN

Gabriel Gauchet MB/UK - 2012 I frymëzuar nga Trazirat e Londrës më 2011 dhe fjalimin e David Cameron, filmi jep një vështrim në rrezikun e shtypjes, zhgënjimit dhe apatisë.

22:00 EUROPA PLLATO

Foto: Blerta Kambo

Noar Jedrashi është një 12 vjeçar nga Prizreni. Ai të martën ka qenë pjesë e punëtorisë “Pinhole”, ku fëmijët mësohen të punojnë me kamerën e të realizojnë fotografi. Ky është edhe pasioni i Noarit, i cili gjithmonë mban me vete një telefon për të realizuar fotografi interesante. “Kisha dashur të fotografojmë monumentet e Prizrenit dhe më pas këto fotografi t`i tregojmë edhe në vende tjera jashtë Kosovës. Ashtu siç vijnë turistët te ne, të shkojmë edhe ne te ata”, ka thënë 12 vjeçi për të cilin, kjo është pjesa më e mirë e DokuFestit, që ai e pret gjatë gjithë vitit për atmosferën e krijuar në qytet. Noari ka qenë pjesë e DokuKids që nga edicioni i tij i parë, dhe tregon se gjatë viteve ka pasur rastin të shohë filma të animuar, të ndërtojë animacione, të njohë moshatarë të rinj e madje edhe të aktrojë. Ndërsa për Rea Shalën , dhjetë vjeçare këtë vit është hera e dytë në DokuKids. Ajo është pjesë e punëtorisë “Organic Theatre”, ku fëmijët deri 11 vjeç ndërtojnë tregime dhe në fund dalin në skenë të shfaqin dramën që kanë krijuar. “Më pëlqen shumë Dokukids, e më së shumti filmat e animuar”, tregon ajo. Ilze Wessels,një fotografe nga Afrika e Jugut, është drejtuese e punëtorisë “Pinhole”. Ajo ka treguar se mësimi i fëmijëve me kamerën e me fotografinë ka qenë një ide e ardhur edhe nga fëmijëria e saj. Në punëtorinë në Prizren, Wessels nëpërmjet disa kamerave e aparateve që realizohen fotografitë, u shpjegon fëmijëve sesi punohen për realizimin e

fotografive. “Në fillim i këshilloj, pastaj do të dalim të bëjmë fotografi nëpër qytet dhe në fund do të shkojmë në Prishtinë t`i realizojmë ato fotografi’, ka thënë Wessels. Fotografitë e 16 pjesëmarrësve të kësaj punëtorie do të ekspozohen pranë xhamisë së Sinan Pashës dhe do të qëndrojnë aty deri në fund të festivalit. Ndryshe nga dhoma ku fëmijët ishin të koncentruar në pjesët e aparateve fotografike, në një sallë tjetër të Qendrës Kulturore “Yunus Emre”, ku mbahet DokuKids, fëmijët nga pesë deri në njëmbëdhjetë vjeç ishin gati të përdorin imagjinatën e tyre për të krijuar tregime në një grup prej pesë vetash. Kjo është punëtoria “Organic Theatre” që e drejton Arta Gashi, aktore dhe pedagoge e kësaj fushe. Qëllimi i kësaj punëtorie, sipas saj është që fëmijët të ndërtojnë vetë skenare , duke u frymëzuar nga muzika, poezitë, videot e lojërat stimuluese. Punëtoria fillon me pesë lojëra të tilla dhe mbaron me karakteret që fëmijët ndërtojnë. Pas përfundimit të kësaj punëtorie, 35 fëmijët pjesëmarrës do të jenë protagonistë të dramës që kanë krijuar vet, e që do të luhet në po këtë qendër. “Drama nuk është aq për aktrim sa është për zhvillim të kreativitetit e të senseve”, ka thënë ajo, duke treguar se që nga dita e parë I ka mësuar fëmijët se teatri nuk është një punë që bëhet nga një person por nga dy e më shumë, prandaj edhe I ka ndarë në grupe për të punuar nga pesë vetë një tregim. Ndërsa Adea Batusha, koordinatore e DokuKids ka treguar se krahas vitit të kaluar dallon tema e punëtorive. Gjatë këtij edicioni të festivalit, në kuadër të DokuKids do të zhvillohen dy punëtori dhe disa aktivitete argëtuese për fëmijët që janë të interesuar të marrin pjesë. Punëtoritë sipas saj zgjasin tri ditë dhe pastaj realizohet ekspozita dhe drama.

Tzvetanka

Youlian Tabakov Bullgari, Suedi/Bulgaria, Sweden - 2012

20:00 KINO KALAJA

Youlian Tabakov tregon historinë e komplikuar të jetës së një gruaje bullgare e cila mbijetoi tri regjime politike: monarkinë, socializmin dhe të sotmen

POOR US – AN ANIMATED HISTORY OF POVERTY

Ben Lewis Holandë/Netherlands 2012

22:00 KINO KALAJA

CyanMagentaYellowBlack

Me shumë ngjyra, mjete teknologjike të sajuara prej kartoni e lojëra stimuluese dhjetëra fëmijë nga Prizreni i drejtohen në mëngjes qendrës së aktiviteteve të tyre në kuadër të DokuKids, programit të dedikuar posaçërisht për fëmijët në DokuFest.

Ka ende njerëz shumë të varfër, që të sigurohemi, por varfëria e re ka të bëjë më shumë me pabarazinë.

RECENSIONE Last Days of the Arctic

Ditët e Fundit të Arktikut

E MËRKURË 14:00 Kino Europa 90’ Last Days of the Arctic (Ditët e Fundit të Arktikut) është një portretizim fotografik prekës dhe mendjehollë për një peizazh në zhdukje dhe njerëzit Inuit që jetojnë në të, nga fotoreporteri i njohur Ragnar Axelsson. I frymëzuar nga mënyra e shpejtë e zvogëlimit të jetës së komuniteteve që varen nga natyra dhe toka rreth tyre për të mbijetuar, Axelsson na prezanton një hyrje marramendëse në jetën e gjuetarëve të Grenlandës në një nga regjionet më të largëta të botës, dhe njëkohësisht demonstron përkohshmërinë e tij. Derisa bota kthen vështrimin e drejt Arktikut; peizazhi, banorët e të cilit kanë bërë më së paku për të shkaktuar ndryshimin klimatik, është vendi ku efektet shkatërruese janë më se shumti të dukshme. Kultura e tyre antike po fillon të zhduket; mundësia që këto komunitete të vazhdojnë të jetojnë në mënyrë tradicionale po bëhet gjithnjë e më e vështirë.

Magnus Viðar Sigurðsson Iceland 2011 Ragnar që është banor vendës i Islandës, shikonte peshkatarët dhe bujqit e fshatrave të largëta dhe mendoi nëse ai nuk do ti kishte fotografuar ata, atëherë askush nuk do ta dinte se ata kanë ekzistuar ndonjëherë. Është ky mendim që ka çuar në këtë trup unik pune të zënë në Grenlandë, me qasje të pashembullt në një komunitet që rrallë i lejojnë të huajt brenda. Filmi nuk është vetëm mënyra e tij për të dokumentuar historinë e Islandës së Vjetër, por gjithashtu një odë për njerëzit e Grenlandës mënyrat e vjetra të jetesës së të cilëve janë në mënyrë të vazhdueshme nën mbikëqyrjen e super-fuqive. Traditat e vjetra të gjuetisë së tyre janë reduktuar me rregulla dhe norma dhe fshatrat gradualisht po bëhen qytete fantazmë në mesin e një shkretëtire të bardhë.

Nga i Bie Vija e Parë prej Këtu? Jeta dhe Koha e Tim Hetherington

CyanMagentaYellowBlack

E MËRKURË 22:00 Kino Bahçe 78’ Filmi është një dedikim për jetën dhe punën e fotoreporterit dhe filmbërësit të guximshëm i cili u vra nga një shpërthim me mortajë derisa po mbulonte konfliktin libian më 2011. Duke përdorur intervista me miq,kolegë dhe anëtarë të familjes si dhe disa xhirime të përgjithshme ekzistuese të ekskursioneve të ndryshme në zonat e luftës të Hetherington-it për të treguar historitë e vërteta prapa shqetësimit qytetar, filmi zë me aftësi saktësisht çka subjekti i tij ishte aq i shtrënguar të arrinte në punën e tij si dhe pasioni, kureshtja dhe mirësjellja e pareshtur që e udhëhiqte atë. Është një film i rrallë që mund t’ia arrij të jetë shumë gjëra të ndryshme brenda kornizave të 90 minutave. Regjisori Sebasgtian Junger pikturon një pikturë të

Sebastian Junger SHBA/USA - 2013 dashur të mikut të tij por gjithashtu tregon edhe se si është të jesh fotoreporter në kësi lloj situatash. Filmi po ashtu bëhet një studim i treguar i burrave dhe grave në situata lufte dhe si akti i të pasurit dikë kureshtar për t’i dëgjuar tek flasin për përvojat e tyre-pavarësisht në cilën anë janë- është një përvojë terapeutike për të dyja palët. Hetherington ishte një burrë që e jetonte jetën në skaj në kërkimin të pikërisht kësaj përvoje njerëzore dhe ndonëse filmi i Jungerit nuk futet shumë thellë në përse-të dhe si-të e rrezikimit konstant të dikujt, ai përsëri na jep neve një dritare për në botën e një njeriu i cili me të vërtetë provoi të ndihmojë botën ta kuptojë anën emocionale dhe mendore të luftës.

RECENSIONE

Da Vinci

E Mërkurë 20:00 Kino në Lum 25’

Yuri Ancarani Itali/Italy - 2012

Ngjyrat e kaltra dominojnë ekranin, një kamerë brenda një organizmi të gjallë. Qetësi, vetëm tinguj mekanik. Pajisjet kirurgjike fillojnë të punojnë, pa u dridhur, me saktësi të efektshme. Jashtë shohim stafin mjekësor tek i hapin sytë ekranit lart në dhomë. Një mjeke punon në disa lloje të xhoistikëve me dy duart e saj.

Si do të ndikojë procesi mekanik doktorët si dhe pacientët, si në aspektin etik ashtu edhe emocional? Doktorët kohë pas kohe ndërrojnë gypat dhe pjesët metalike në makinë, pa folur me njëri tjetrin, duke shikuar ekranin në mënyrë konstante.

Ajo po shikon në ekranin tjetër, brenda një doktori robotik i quajtur Da Vinci, një pajisje robotike e hirtë që ka pamjen e një merimange me disa copëza plastike të mbuluara, që operon në qetësi dhe vërtetësi me saktësi kirurgjike. Dokumentari i shkurtër shpalos procesin transformativ të teknologjisë që ndikon në procedurat kirurgjike, duke kontribuuar në largësinë fizike në mes të kirurgëve dhe pacientëve të tyre, me që makinat bëhen një pengesë qenësore në procesin kirurgjik.

Po të mos ishte intervenimi i kohëpaskohshëm në makinë, ata duken sikur po shikojnë dikë tjetër teksa bën operacion. Filmi përfundon me një xhirim të gjerë kërcënues të Da Vincit, një makinë që në mënyrë të zgjuar apo me pak ironi u emërua sipas artistit dhe shpikësit i cili shtoi shpirtin dhe përvojën njerëzore me shpikjet e tij në art, derisa këtë herë një makinë bëhet përgjegjëse për shtimin e jetës dhe gjallërisë njerëzore.

(Ariel Shaban)

a story for the Modlins

Modlinët, të panjohurit e çuditshëm

Sergio Oksman bënë regjinë e filmit dokumentar “Një tregim për Modlinët”, duke krijuar plot shaka dhe kreativitet një tregim jetësor nga gjetja aksidentale e fotove, letrave dhe video xhirimeve të Modlinëve, një familje amerikane e artistëve e cila zhvendoset në Spanjë për të jetuar pjesën e mbetur të jetës në një veçim të lumtur. Nga pjesë të informatave vizuale dhe narrative, Oksmani ndërton një tregim të obsesionit të nënës për të birin Nelson, projektimet e saj plot dëshira për një karrierë aktrimi për djalin e saj, si dhe përpjekjet e saj të sinqerta për të pikturuar dhe skulpturuar, duke shpresuar fshehurazi që puna e saj të njihet, mbase edhe pas vdekjes. Dhe burri i saj, Elmer, me një karrierë aktrimi të pasuksesshme, me një shfaqje të shpejtë në horronin e mirënjohur të Polanskit Romemary’s Baby, duket të ketë një rol minor por disi mbështetës në jetën e gruas së tij.

Sergio Oksman Spanjë/Spain - 2012 Me që informatat për Modlinët janë të pakta nga materiali i gjetur, Oksmani hapur deklaron se ai mbush hapësirat e historisë së jetës së tyre me imagjinatën e tij, duke e bërë rrëfimin e tyre shumë më intrigues. Zgjedhja e thjeshtë e imagjinatës që filmbërësi vendos përpara audiencës është një kombinim i ndërtuar me kujdes i skenave duke formuar tregimin. Në një tjetër nivel, Oksmani, duke i munguar informata kryesore, vendos të plotësojë zbrazëtirat në mënyrën e tij, duke interpretuar jetët e protagonistëve kryesorë në një mënyrë plot jetë, me idetë e tij personale për jetën e tyre. Përmes një qasjeje të tillë, “A Story About Modlins”( Një tregim për Modlinët) bëhet një portret tërheqës i artistëve të izoluar dhe një kërkim nga filmbërësi për të sjellë në jetë këta talente të panjohur. (Ariel Shaban)

CyanMagentaYellowBlack

E Mërkurë 22:00 Kino në Lum 26’

SPONSOR I DOKUFEST

SPONZOR GJENERAL

SPONZOR MEDIAL

Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sportit

Ministria e Integrimit Europian

Ministria e Punëve të Jashtme

BALKAN INVESTIGATIVE REPORTING NETWORK

CyanMagentaYellowBlack

Fabrika e kabllove dhe përquesve elektrik www.protoncable.com tel.: +377 44 66 57 57

Falenderojmë

Lounge Bar “Theatre”

shtypshkronja - printing house

Drejtoria për Turizëm dhe Zhvillim Ekonomik Komuna e Prizrenit

DOKUNIGHTS Sonte n’00:00 te Mullini

Doku Shop

Tonight 00:00 at Mullini

zea

Kokëfortësisht i gëzueshem e mrekullisht i trentë, frontmeni i bendit legjendar THE EX, Arnold de Boer, ndalon këtu meprojektin e tij Electro Rock ZEA.

Frontman of legendary The EX, Arnold de Boer takes Prizren with his gold dust coated Electro Rock project. Joyfully obstinate, wonderfully bonkers, hands in mouth lovable shit.

AFTER: KARAMUCHO & YGRETMEN Post-punk, garage-rock, psychobilly, punk-blues. Post-punk, garage-rock, psychobilly, punk-blues and other types of dance-friendly noise.

DOKU CITY

KAMPI Dhurona Kryeziu është fituese e kamerës digjitale ne kuadër të lojës shpërblyese FUJIFILM

DOKUNIGHTS

KINO LUMI

KINO KALAJA

HAMAMI 2.00

HOSPITALITY

KINO BAHÇE

SHTEPIA E KULTURES

1.00

2.50

Pijet

KINO EUROPA MAIN OFFICE PRESS CENTER

KINO KLUBI

CyanMagentaYellowBlack

Fikni motorin Mos e leni automjetin e ndezur kur ndaleni. Nëse ndaleni për më shumë se 10 sekonda, përveç në trafik, fikni motorin tuaj. Motori i ndezur i automjetit të ndalur për më shumë se 10 sekonda përdor më shumë karburant se sa sasia që harxhohet për rindezje të motorit.

OFFICES CINEMAS

Green Corner

DOKUNIGHTS 61

CyanMagentaYellowBlack

Sponsor Gjeneral

Nata e filmave kontravers

Foto: Blerta Kambo

Ndonëse dy filmat “After Tiller” dhe “My Child” dallojnë në mënyrën e realizimit dhe temën që trajtojnë, megjithëkëtë kanë diçka të përbashkët, e ajo është rrëfimi i prindërve për fëmijët e tyre.

“After Tiller”, film i regjisores amerikane Lana Rose Wilson është filmi që tregon sa vendim personal është aborti. Nëpërmjet një mjeku që kryen aborte pas javës së 24-të të shtatzënisë, atëherë kur konsiderohet e rrezikshme, autorja Wilson në konferencën për shtyp ka thënë se është munduar që t`i ikë trajtimit politik, dhe të thyejë perceptimin se aborti është i dëmshëm dhe duhet të jetë ilegal. Protagonisti kryesor, doktor Tiller, për shkak të punës së tij vritet dhe më pas ngjarja vazhdon me katër bashkëpunëtorë të tij të ngushtë që vazhdojnë të kryejnë aborte. Për autoren vrasja e tij është kontraverse dhe i bën njerëzit ta shohin ndryshe tërë fenomenin e abortit. “Qëllimi është që aborti të shihet nga perspektiva njerëzore jo politike”, është shprehur ajo, duke treguar se në shumë vende ku është shfaqur ky film, publiku e ka pritur ngrohtë, pavarësisht pritjeve të autorëve për protesta apo dhunë. “Ka pasur rast kur gjatë shfaqjes kanë bërë roje 25 njerëz sepse kemi prit dhunë duke e ditur

sesi trajtohet abortit në SHBA, por ka ndodhur e kundërta, publiku e ka pritur jashtëzakonisht mirë”, ka thënë ajo për filmin, për të cilin beson se i luhat mendimet e njerëzve që janë kundër abortit. Wilson gjithashtu ka shtuar se një çështje si kjo nuk do duhej të ishte kaq politike, ngase është një vendim personal që i përket një njeriu ose një çifti. Çështjet e abortit në SHBA kanë një vëmendje të madhe publike dhe janë pjesë e debateve politike. Ligje të ndryshme mbi abortin kanë ekzistuar që nga viti 1900, ndërsa aborti ka qenë i ndaluar në 30 shtete dhe legal në situata të caktuara si droga, dhuna dhe incesti në 20 shtete. Në të njëjtën kohë, në Kinemanë mbi Lum të martën mbrëma është shfaqur “My child”, një dokumentar i regjisorit turk Can Candan. Nga një shoqëri homofobike, siç autori e ka cilësuar shoqërinë turke, ai ka sjellë rrëfimet e prindërve, fëmijët e të cilëve i përkasin grupit LGBT. “Është një film për të gjithë ne, sepse ne të gjithë kemi prindër”, ka thënë Candan. Autori thotë se ngrihen pyetjet “Çfarë do të kishit bërë nëse fëmija juaj nuk do të kishte orientim të drejtë seksual?” dhe “Çfarë ndodh në Turqi?”, teksa ka treguar se në shoqërinë turke shumë nga këta prindër përpiqen ta fshehin orientimin seksual të fëmijëve të tyre.

Në shumë raste këta fëmijë dhunohen e madje edhe vriten nga pjesëtarë të familjes. Por për dallim nga kjo anë, filmi sjell edhe tregimet e prindërve që kanë pranuar fëmijët e tyre ashtu siç janë dhe luftojnë bashkë me ta për të drejtat e LGBT. Pasi i ka parë në një konferencë për shtyp duke folur për të drejtat e tyre në një mënyrë të hapur e ndryshe nga herët tjera, regjisori ka treguar se nuk ka qenë vështirë të punohet me këto personazhe për të realizuar dokumentarin. Ata kanë qenë shumë të hapur dhe bashkëpunues për të folur për lirinë e tyre. “Ata janë një grup hipi, të pa trembur për të treguar historitë e tyre”, ka thënë ai. “My child” ka përfunduar në shkurt të 2013 dhe për të është diskutuar edhe në Parlamentin turk. Autorët, sipas Candan, janë përpjekur që të mundësojnë shfaqjen e këtij dokumentari brenda Parlamentit por nuk ia kanë arritur. Megjithatë, ai është shprehur i kënaqur me vëmendjen që mediat turke i kanë dhënë këtij dokumentari. Të dy autorët në konferencë i kanë cilësuar filmat e tyre kontravers, për shoqëritë nga ku ata vijnë, dhe kanë thënë se janë shumë kureshtarë të dinë se si publiku në Kosovë do t`i presë këta filma, duke qenë se këto probleme janë të pranishme edhe në Kosovë.

REDAKTOR FISNIK MINCI • GAZETAR ARBEN AHMETI, UNA HAJDARI, ARBËR SELMANI, RINA GECI. LAYOUT DESIGN ERDIS DRIZA, • LAYOUT ARTI BUCKO • SHTYPI KOHA • TIRAZHI 13,000 • KONTAKT INFO@DOKUFEST.COM

CyanMagentaYellowBlack

Terminin e fundit të projektimit të filmave në Dokufest, të martën mbrëma e kanë zënë dokumentarët që trajtojnë çështje tabu të shoqërive prej të cilave vijnë. Ndonëse këto dy filma dallojnë në mënyrën e realizimit dhe temën që trajtojnë, megjithëkëtë kanë diçka të përbashkët, e ajo është rrëfimi i prindërve për fëmijët e tyre.

Film as ideology How should we think about ideology today? In fact, who talks today about ideology, and even less so, thinks about it?

ENGLISH SECTION “Hitler” Visits DokuFest to Much Interest

This enterprise gets all too complicated when one attempts to think about ideology and its relation to the films. In the last instance of analysis, film is the ideology par excellence The Perverts Guide to Ideology, directed by Sophie Finnes and presented by Slovene philosopher Slavoj Žhižek, is a very serious attempt to render visible the role of ideology in the field of cinematography, or rather, how ideology is the fundament upon which the art of cinema is rendered possible. Therefore, why should one see this film, which in DokuFest will be screed on Wednesday, 21.08? The Perverts Guide to Ideology is a sequel to the trilogy “The Perverts Guide to…”, and comes out after The Perverts Guide to Cinema (2006). The voice of common sense tells us that ideology is a set of believe, engagements and identification with a certain political line, i.e. communism, Marxism, liberalism, fascism, and so on. But, based (mostly) on Hegel, Marx and Lacan, Žhižek arrives at completely different conclusions. For him, ideology exists in the unconscious of the subject, which is to say that ideology is part of social practices, externalised in the installed practices by the State and its mechanisms, and which is realised in the (ideological) state apparatuses. Or, put differently, ideology addresses real problems, but offers false solutions for them. If we are to recapitulate this, then it can be said that even though ideology addresses real problems, i.e. poverty, racism, exploitation, etc., it mystifies the solutions for these problems, i.e. it affirms charity, tolerance, etc. With regard to film, ideology has yet another function, far more penetrating than this. “The art of cinema is the ultimate perverse art, it doesn’t give you what you desire, it tells you how to desire” – these are the words with which Žhižek begins his first film of the “The Perverts Guide to…” trilogy. Here resides the difference of the art of cinema with other forms of ideology: those in power and its people are characterised by “cynical reason”, which socially manifests itself through “sincerely” admitting their say, corruptive acts (‘its all about money, power, influence, and so on). The power today is realism without illusions. On the other side, film is exactly the opposite: if the art of cinema is something, than it is realism with illusions.

CyanMagentaYellowBlack

Illusions as that something which structures our reality, find its most consequent expression. In this context, what Žhižek does in this film is approaching to films from the lenses of ideological illusions that are its material base, as it were. Employing Lacanian concept (which in this films are all too easy to be comprehended by a wider public), Žhižek offers an extraordinary analysis of the history of cinema. Taxi Driver, The Zabrinskie Point, The Sound of Music, etc., get a totally different perspective. Furthermore, against the cynicism of the so-called post-ideological era, Žhižek is very successful in rehabilitating the already half-forgotten art of the critique of ideology.

Foto: Patrik Glodzhani

Monday night saw the screening of one this year’s most talked about national documentaries at the Kino Europa Plateau. Director Alban Muja gave DokuFest viewers an insight into the life of Emin Gjinovci, commonly known as “Hitler”, who has taken on the persona of the reviled German 20th century politician. The documentary follows 5 days in Gjinovci’s life, an Albanian who emigrated to Germany before the conflict in Kosovo, and now lives in Mitrovica. The film opens with Gjinovci at his family home, trimming his toothbrush moustache to perfection as part of his morning ritual. He follows this with his morning coffee, accompanied by a shot of rakia. So far, there’s no indication of any atypical behavior. In fact, Gjinovci seems to be every bit the patriotic Albanian one would expect a disenchanted immigrant to be. His daughter, Çlirimtare, which means “freedom” in Albanian, is a living testament to his relationship with his home country. The documentary follows Gjinovci as he takes a walk in his hometown, with people greeting and recognizing him on the streets. However, no one calls him “Emin.” In fact, most of the people greet him by saying “Hi Hitler!”, which bares an eerie resemblance to the Nazi-era salutation in fascist Germany. Gjinovci raises his hand in response. This is juxtaposed by his other encounters, in which he uses the customary Muslim greeting of “Salam Alaikum” and a typical two-kiss greeting gesture. The next stop is his favorite local kebab joint. He says that this is his favorite type of food. Apparently, Emin Gjinovci once owned a restaurant, and considers himself to a decent chef.

The documentary is comical in many ways. The DokuFest audience present at the Monday night screening found amusement in his story. He claims that he does not support the policies of the “real” Hitler, and that it is merely a coincidence that looks like him. He says that now he can make a living out of it, mainly by charging the international presence in Kosovo for taking pictures with him. The fee for a picture with “Hitler”? Forty Euros, and the same applies for interviews with him. He insists that he hasn’t charged any locals for photographs yet. He says that people haven’t found any difficulties with him emulating the image of the German dictator, whom he bears a striking resemblance to. That apart from the German presence in Kosovo, who he says aren’t as keen on him being a living reminder of their unpleasant history. Actually, he says that “the Germans are a little bit scared of me,” which is also the name of Muja’s directorial debut.

SOCIAL MEDIA AND ACTIVISM The panel aims to involve internationally acclaimed activists and experts to share their experiences on usage of social media tools for monitoring institutional performance and inciting civic activism and social change. Moderator: Hajrulla Çeku Panelists: Amr Sobhy- Award winning Egyptian information activist, Dan Mq QuillanSocial media expert, Yll Rugova- Activist from Kosovo. Open to public Hamam Museum at 5 p.m.

“After Tiller” Takes on America’s Most Hotly Debated Topic in Prizren Screening “After Tiller” is the directorial debut of Lana Rose Wilson. The film tackles the controversial topic of abortion in the United States.

“After Tiller” marks the directorial debut of Lana Rose Wilson, who co-directed the documentary with Martha Shane. Wilson is currently in Prizren for the Balkan debut of her film, which was screened Tuesday night at the Kino Bahce cinema. She spoke with DokuDaily about her motivation behind making this film. “The idea started with the way the media followed Dr Tiller’s assassination in 2009. They dealt with it in the same way the media always treats the abortion issue – by making it out be a battle of ideas, on two sides, very polarized, and with people very entrenched in their own point of view,“ says Wilson. The documentary starts with the events following the assassination of Dr George Tiller in 2009 in Wichita, Texas. Following a family tragedy, Tiller started working at his father’s abortion clinic. His practice performed late-term abortions, in circumstances where the fetuses carried severe or fatal birth defects, or in circumstances where two doctors could verify that carrying the fetus to term would cause the woman “substantial and irreversible impairment of a major bodily function.” Tiller became the target of many anti-abortion activists, but he continued his practice despite ongoing threats to his safety. Dr Tiller was fatally shot in 2009, in Whichita, Texas, while attending a church service. “It was surprising to find out that Dr Tiller was killed in a church; this was a Christian church he had gone to for 30 years and he was very involved in it. It was surprising to find out that a deeply religious Christian would be the most controversial abortion doctor in America,” says Wilson. The Tiller Women’s Health Clinic was bombed in 1985. In 1993, Tiller was shot in both arms by an abortion protester. “The doctor went back to work right away. I asked myself: ‘What kind of personality would it take to do that work?’ These people have a certain stubbornness and ferocity about themselves. What kind of personality would it take to do a job where you’re under this pressure all the time?” the director says of her initial impression of Wilson.

She expressed concern that due to events like these, abortion providers could be “bullied out of the picture.” “The question that is always asked is ‘When does life begin?’ It deals with these very abstract, philosophical ideas that no one can answer properly. There’s a different answer for that in every religion and for every person out there. Can we really resolve this question? And this distracts from the actual real-life situation these women are in,” she tells DokuDaily. “Wouldn’t it be nice if I could just turn down the volume down on this and just looked in detail at the situation that these women are in and that these doctors are in?” “The power of filmmaking is that it humanizes people,” she continues. Seeing their faces, she says, understanding that they have a family, that they have parents and children of their own “makes a huge difference. “ Dr Tiller never did interviews. This is thought to be because he believed that the plight of his patients was of greater importance greater than his own story. Wilson finds fault in this: “If you don’t put your story out there, you’re not a human being. That made it easy for people to vilify Dr Tiller, because his story wasn’t really known. People didn’t know he was religious, and that he was a military man.“ “The same is true of the patient. You can’t stereotype them. It’s such a broad spectrum of people. There’s at least one person you can relate to in the movie. There are women in their 40s, there are teenagers. They are of different races, different demographics. One couple in the film is a deeply religious, conservative couple from Texas. There’s also a very liberal young woman from Colorado,” she says. Wilson speaks of the discussions she has had with women who fought the battle to make abortion illegal. She says that they are surprised it’s still a hotly-debated issue nowadays. This year marks the 40th anniversary of Roe v Wade, the mother of all big Supreme Court rulings. The landmark decision made history in 1973 by banning states from restricting the right to an abortion during the first three months of a pregnancy. “In 1973 abortion became legal and everyone thought it was done, and that we were ready to move on. And for forty years, it was like that. Then things started to change. I think part of it is because this generation of young people takes things like contraception for granted, and they’re much more judgmental about abortion than anyone.” She says that because contraception is thought to be much more widely available, people tend to criticize

women who want to have abortions more harshly. “They say: ‘Well, she should have used contraception. She should be punished for it,’” Support is dropping the strongest amongst young people, Wilson says. Teenagers and people under thirty are a growing factor in the anti-abortion movement. “There’s no doubt that they have good intentions,” she says of the driving force behind these movements. However, she doubts that they have enough information about the issue. “There’s a lot of misinformation out there. They ask: ‘Why would you wait until so late in the pregnancy to make up your mind on abortion?’ They think that people change their minds in the last minute. In fact, these are really tough parenting decisions that people are forced to make.” Based on the people interviewed for the documentary, the women seeking abortion could be ones who didn’t find out about the pregnancy early on. This often happens with young girls who have not had a lot of sex education. It could also be someone who experienced difficulties in raising the money for the abortion, or had difficulties in traveling to places where these abortions were available. “People think that since it’s legal to get an abortion early in the pregnancy, that it’s easy to get one. If you don’t have money and you’re not in the city, it’s not easy. 90% of the counties in the U.S. don’t have any abortion provider there,” says Wilson. In Kosovo, article 107 of the Law on Health states that “the termination of a pregnancy for family planning reasons is allowed only within the first ten weeks of pregnancy.” An abortion after the first ten weeks of a pregnancy is allowed only “in the case of serious health reasons” affecting the fetus or the mother, or when the pregnancy is the result of “rape or incest proved by bodies authorized by the law.” The “bodies” usually consist of a 3-person commission consisting of medical specialists; two OB-GYNs and one psychiatrist. The debate on abortion is one yet to be properly had in a developing country that’s seeing more religious and political cleavages. Asked about whether Kosovo had something to learn from the American discussion on this issue, Wilson says: “Maybe America does talk about it more than Kosovo does, but there are still many things that they’re not willing to talk about.”

CyanMagentaYellowBlack

Abortion is the subject of the most intense debates in the present-day United States, occupying the discussion on both the public and political sphere. Both an average citizen and a politico are likely to feel strongly about their stance on the issue. Parties have built entire platforms around it, and politicians have often encountered the topic in their pre-electoral campaigns and in their careers as representatives.

Reviews Modlins, the quirky unknowns

WEDNESDAY 22:00 Kino në Lum 26’ Sergio Oksman directs the documentary film “A Story for the Modlins”, playfully and creatively constructing a life story out of accidentally found photos, letters and video footage of the Modlins, an American family of artists who moved to Spain to live the remainder of their lives in blissful seclusion. Out of pieces of visual and narrative information, Oksman constructs a story of motherly obsession with her son Nelson, her wishful projections of an acting career upon her son, as well as her sincere attempts to paint and sculpt, hoping secretly that her work will be recognized, maybe even posthumously. And her husband, Elmer, with an unsuccessful acting career, with a brief appearance in the well known Polanski’s horror Romemary’s Baby as an extra, seems to also have a minor and somewhat supporting role in his wife’s life.

Sergio Oksman Spanjë/Spain - 201 As information about Modlins is scarce from the found material, Oksman openly states that he fills the blanks of their life stories with his imagination, making their narrative so much more intriguing. At the same time, on another level, Oksman importantly opens the subject of objectivity versus subjectivity, or if objectivity exists at all in any form of film making, including documentary. The mere choice of imagery that the filmmaker places in front an audience is a carefully constructed combination of scenes forming a story. In a new level, Oksman, missing main information, decides to fill the gaps in his own, interpreting lives of his main protagonists in a lively manner, with his own ideas about their life. Through such an approach, “A Story of Modlins” becomes an engaging portrait of isolated artists and a quest by a filmmaker to bring to life these unrecognized talents. (Ariel Shaban)

Da Vinci

CyanMagentaYellowBlack

WEDNESDAY 20:00 Kino në Lum 25’ Blue colours dominate the screen, a camera inside a living organism. Silence, just mechanical sounds. Surgical devices begin working, not trembling, efficient precision. Outside, we see the medical staff staring at a screen on top of the room. One doctor works some types of joysticks with two of her hands. She’s looking into another screen, inside a robotic doctor named Da Vinci, a spider looking gray robot device with several plastic covered joints, operating silently and truly with surgical precision. The short documentary reveals the transformative process of technology affecting surgical procedures, contributing to physical distancing of surgeons from their patients, as machines become an essential clog in the surgical process.

Yuri Ancarani Itali/Italy - 2012 How the mechanical process will affect both the doctors and the patients, both ethically and emotionally? Doctors occasionally change tubes and metal parts in the machine, not talking to each other, watching the screen constantly. If it wasn’t for the occasional intervention on the machine, they look they’re watching someone else perform an operation. The films ends with a menacing wide shot of Da Vinci, a machine that was cleverly or with a bit of irony named after an artist and inventor who enhanced human spirit and experience with his inventions and art, while this time a machine becomes responsible for enhancing human vitality and life. (Ariel Shaban)

HOMAGE: CHRIS MARKER

RECOMMENDED FILMS PLOTPOINT

Nicolas Provost Belgjikë/Belgium - 2007 The crowded streets of New York City turn into fictive, cinematographic scenery.

When Chris Marker passed away last July 29th on what would have been his 91st birthday, cinephiles around the world mourned the passing of one of the masters of the medium. Intrepid photographer, passionate essayist and world traveler, he crafted no less than fifty films that redefined the very notion of documentary.

ing in his astonishing reflection on Soviet cinema, THE LAST BOLSHEVIK (1993). Throughout his life Marker strictly maintained his anonymity. He was seldom photographed and no taped or filmed interviews are known to exist. Many of Chris Marker’s films have also been extremely hard to find, much less see.

The man possibly named Christian Francois Bouche-Villeneuve began his artistic journey on the Parisian Left Bank as a cultural critic, poet and philosopher in the late 1940’s. In 1962, Marker cemented his reputation with his highly influential sci-fi fiction short LA JETEE. Entirely told in black and white stills, LA JETEE is still considered one of the greatest movies ever made.

DokuFest is honored to pay tribute with four Marker masterworks – GRIN WITHOUT A CAT, his super-8 diary surprise THE EMBASSY (1973) and two powerful activist docs on the French labor movement, SINCE WE SAY IT’S POSSIBLE (1974) and 2084 (1984).

A GRIN WITHOUT A CAT

Chris Marker Francë/France - 1997 Film-essay on the worldwide political wars of the 60’s and 70’s and the fate of the New Left.

12:00 SHTËPIA E KULTURËS

The Chris Marker’s films will be screened on Wednesday at 1 p.m. in Shtëpia e Kulturës and on Thursday starting from noon in Shtëpia e Kulturës.

MASTER CLASS WITH JAy ROSENBLATT

Marker moved into broader political concerns notably with a three-hour epic on global revolution, GRIN WITHOUT A CAT (1977) and his classic meditation on history and memory, SAN SOLEIL (1982).

Jay Rosenblatt presents a riveting lecture on the use of archival film in making experimental cinema, something for which he is world- renowned.

Embracing the video age, Chris Marker produced museum installations and music videos, culminat-

Open to public Hmama Museum at 4 p.m.

LAST DAYS OF THE ARCTIC

Magnus Vidar Sigurdsson Islandë/ Iceland - 2011 A celebration photographer Ragnar Alexsson and his subjects, the film is an elegy for a disappearing landscape and the people who inhabit it.

14:00 Kino EUROPA

CyanMagentaYellowBlack

Yet for Chris Marker this was just the first act. Three decades of fiercely intelligent and imaginative essay docs followed, among them his withering portrait of French society LA JOLI MAI (1963) and a poetic look at Japan, THE KOUMIKO MYSTERY (1965).

12:00 SHTËPIA E KULTURËS

CyanMagentaYellowBlack