Dokudaily 05

CyanMagentaYellowBlack

GAZETA ZYRTARE E DOKUFESTIT VITI 13, E MERKURE #5, 20 GUSHT 2014

#CHANGE DON’T HIDE OFFICIAL NEWSPAPER OF DOKUFEST YEAR 13, WEDNESDAY #5, 20 AUGUST 2014

ENGLISH SECTION -> PAGE 12 www.dokufest.com

Foto: Majlinda Hoxha

00

12

KINO KLUBI

SHTËPIA E KULTURËS

DOKUKINO

INTERNATIONAL DOX - SHORT RINGS OF LIFE / 13’

ARMENIAN PERSPECTIVES FAREWELL / 25’ EMBERS / 77’

VIEW FROM THE WORLD LIFE MAY BE / 80’

INTERNATIONAL DOX - FEATURE COAST OF DEATH / 84’ 00

AUSTRIAN EXPERIMENT TSCHERKASSK Y’S DREAM WORKS OUTER SPACE / 18’ DREAM WORK / 11’ INSTRUCTIONS FOR A LIGHT AND SOUND MACHINE / 17’ COMING ATTRACTIONS / 25’

BALKAN DOX LIFE IS / 25’ MITCH : A DIARY OF A SCHIZOPHRENIC / 73’

PATH TO FREEDOM: MUSIC ON FILM PULP: A FILM ABOUT LIFE, DEATH & SUPERMARKETS / 90’

00

BELIEVE IT OR NOT : FAITH ON FILM WINTER-MIRACLE / 60’ A THOUSAND SUNS / 45’

FOCUS AMERICA - SPOTLIGHT STEVE JAMES HOOP DREAMS / 171’

BALKAN DOX PROJECT CANCER / 91’

FOCUS AMERICA - AMERICAN FILM SHOWCASE AMERICAN PROMISE / 135’

FOCUS AMERICA - SPOTLIGHT STEVE JAMES HOOP DREAMS CONTINUES...

INTERNATIONAL SHORTS WORKING TO BEAT THE DEVIL / 27’ SUBSTANZ / 14’ TABOGO / 17’ DARLING / 6’ PIERRICK / 10’ GRAND CANAL / 19’

KINO BAHÇE

KINO NË LUM

DOKUKINO PLLATO

KINO KALAJA

VIEW FROM THE WORLD DANCING IN JAFFA / 90’

INTERNATIONAL DOX - SHORT RINGS OF LIFE / 13’

PATH TO FREEDOM: MUSIC ON FILM DEATH METAL ANGOLA / 90’

REMEMBERING MICHAEL GLAWOGGER MEGACITIES / 90’

FOCUS AMERICA / DOKUTECH HACKED CIRCUIT * / 15’

REMEMBERING MICHAEL GLAWOGGER WORKINGMAN’S DEATH / 112’

14

16

00

18

00

20

BALKAN DOX EVAPORATING BORDERS / 73’

00

22

INTERNATIONAL DOX - SHORT XENOS / 12’ THE QUEEN / 19’

NATIONAL THREE ROOMS OF HOPE/17’ LIVES/35’ FOTOGRAFIA : NJË JETË NDRYSHE/24’

INTERNATIONAL DOX - FEATURE HOTEL NUEVA ISLA / 71’

FUTURE IS HERE / 57’ EM(USIC)OTION, KINOARENA, MELITA, PRISHTINA CITY OF MEMORIES, SKIAMAKHIA, SLEEP TONIGHT, SVAKE NOCI, THE FATHER, YOUNG GIRL, OLD SOUL

VIEW FROM THE WORLD/ DOKUTECH WEB JUNKIE * / 79’

1

CyanMagentaYellowBlack

REBELIMI NË

BAHÇE!

Kino Lumbardhin, Kinemanë e parë të Prizrenit, Po dojnë me na e marrë…

Keni dëgju? Keni lexu? Asht e vërtetë.

Na nuk e kemi ndërmend me u dorëzu…

Nëse do të mungonte Festivali Ndërkombëtar i Filmit Dokumentar dhe të shkurtë “DokuFest”, kultura filmike në Kosovë do të kufizohej vetëm në nivelin lokal ose regjional, mirëpo pa tendenca difuzive dhe multikulturë me ndihmën e të cilave si zakonisht plasohen vlerat kulturore univerzale.

Me mungesën potenciale të Kino Lumbardhit nuk do të pajtoheshin profesionistë filmi, kritikë filmi, filmbërës e më së paku vullnetarët, aktivistët dhe qytetarët e zakonshëm, të cilët në ditët e sotme po marrin frymë me mushkëri të plota dhe si një pjesë përbërëse e një bote kinematografike në zhvillim.

Foto: Amer Miftari

DOKU:TECH,

Prizreni këtë vit, ashtu si vitet paraprake fillon të gjallnon e zbukurohet me festivalin, ndryshon, urbanizohet, ndërkombëtarizohet jo vetëm në kinemanë verore Lumbardhi, mirëpo edhe me kinema alternative të ndërtuara viteve të fundit me vullnetin e organizatorëve e të cilat sot shërbejnë si një “ Feed-Back“ për takime dhe bashkëpunim në mes të producentëve dhe filmaxhive të ndryshëm pavarësisht nga prapavija etnike dhe shoqërore. DokuFest sot është pjesë organike e Prizrenit dhe secila iniciativë për ndërprerje të mirave kulturore dhe traditës do të ballafaqohet me rezistencën e qytetarëve të tij!

Kultura filmike, sot, nuk mbështetet vetëm në kreativitet, mirëpo edhe në një trashëgimi kulturore e cila imponohet si evolucion natyror dhe paraqitet si një vlerë artistike-historike.

Kino Lumbardhi, i cili me vite kontestohet nga autoritetet lokale e qendrore, rrezikohet të rrënohet nga vendimet arbitrare të politikanëve e burokratëve, të cilët si zakonisht orientohen jo vetëm me një kaos të dëshirave, mirëpo edhe me hipokrizi të personifikuar në interesa private (profit-e) pavarësisht nga vlerat kulturore historike! Kjo kulturë e ashtuquajtur - statike sot duhet të kategorizohet varësisht nga rëndësia specifike me të cilën paraqitet ajo!.

Një model lidhet me vlerësimin dhe kategorizimin e vlerave kulturore para se të veprohet në destinim të caktuar, ndërsa modeli tjetër përfshinë hulumtime të ndryshme dhe ndërmarrje të masave të ndryshme në favor të sigurimit teknik dhe rivitalizimin,ku kushtimisht klasifikohet edhe kinemaja historike Lumbardhi e ndërtuar në dekada të caktuara historike për interesa kolektive.

Me rrënimin e kinemasë së qytetit është logjike të ndërtohet kinemaja e re e qytetit me lokacione përcjellëse në mënyrë që të parandalohet zhvendosja e saj në ndonjë lokacion periferik. Ndryshimi i destinacionit të kinemasë Lumbardhi do të thotë shkatërrim i një identiteti kombëtar me të cilin krenohet qyteti i Prizrenit. Pamja e Kino Lumbardhit jo vetëm që duhet të ruhet në maksimum mirëpo edhe duhet të veçohet pa rezervë!

DokuFest sot është pjesë integrale e kulturës të qytetit, regjionit dhe shtetit! Para shumë viteve sa më kujtohet është nënshkruar një peticion në lidhje me këtë temë e sot ka ardhë koha kur duhen te ngritën gishtat mbi kokë! Filmi hyrës “Everyday Rebellion” na flet për lëvizje të cilat manifestojnë vetveten dhe ato thërrasin njerëzit që të marrin pjesë aktive në procesin e sigurimit të të drejtave univerzale! Mirëpo paradoksi është se në Prizren,ndryshimi mund të fillojë nga një bahçe poetike ku në kushte normale – mshefemi!

Jeton Budima (Autori është regjisor dhe kritik filmi në EFA & FEDEORA )

2

RISIA E EDICIONIT TË SIVJETMË Në kuadër të edicionit të 13’të të DokuFest-it të martën nisi edhe një aktivitet që ka tërhequr vëmendje botërore nga ata që merren me teknologji, DOKU:TECH. Ky aktivitet është realizuar në bashkëpunim me IPKO Foundation dhe Share Foundation për të mbajtur ëorkshop-e, ligjërata dhe aktivitete tjera relevante. DOKU:TECH do të zhvillohet duke shpjeguar sfidat sociale të risive teknologjike nëpërmjet lidhjes, përmbajtjes, hapjes dhe sigurisë në internet. Si rezultat i kësaj ngjarje, në Prizren do të vinë folës me reputacion, vëzhgues, hulumtues dhe ndërtuesit nga e gjithë bota për të folur për njohuritë dhe përvoja e tyre në sigurinë digjitale, jetën private, sipërmarrjet sociale dhe të biznesit. Ngjarja do të ofroj një mënyrë interesante për pjesëmarrësit që do të kenë mundësi për të dëgjuar dhe të sfiduar folës gjatë ngjarjes dhe të marrë pjesë në diskutime të hapura gjatë programit.

Ambasadorja e ShBA-së në Prishtinë, Tracey Ann Jacobson ka vlerësuar nisjen e këtij angazhimi të ri, që do t’i mundësoj zgjerimin drejt inovacionit në teknologji.

“Për herë të parë në bashkëpunim me IPKO Foundation po e mbështesim një nismë të re të quajtur DOKU:TECH, një pjesë e të cilës do të udhëhiqet nga njohësit që vijnë nga Programi Edukativ i SHBA-ve. Përgëzime për ndihmesën që i po ofrojnë DokuFestit, festivalin e njohur ndërkombëtar, që të zgjerohet përtej filmit në teknologji dhe inovacion”, ka thënë Jacobson.

Konferenca do të mbahet katër ditë rresht, ku në ditën e parë temë do të jetë “OPEN”, në ditë e dytë “SECURITY”, ditën e tretë “COMMUNITY” dhe ditën e katërt dhe të fundit “CONTENT”. Krahas ligjëratave që do të mbahen në Marash, në kohë të njejtë mbahen edhe workshop-et që kanë tema dhe folës të ndryshëm. Kjo sipas organizatorëve nuk do të thotë që një ditë do të filtet vetëm për një temë dhe nuk do të preken temat tjera.

Kushtrim Xhakli, anëtar i Bordit të IPKO Foundation dhe bashkë-organizator i DOKU:TECH, në konferencë për media foli për programin dhe për disa nga workshopet që do të mbahen. “Pjesëmarrja është shumë e mirë në DOKU:TECH, pasi deri tani me regjistrime online i kemi 600 pjesëmarrës, po presim që shumica e tyre të vinë. Kemi një program shumë interesant për ditën e parë, është Lee Bryant që do të flet për institucionet e shekullit XXI, më pas do të jetë Deanna Zandt që do të flet për aktivitetet online të internetit që i bën ajo dhe në fund është Bruce Sterling dhe Jasmina Tesanovic të cilët përformancën e tyre e kanë lënë befasi dhe nuk do ta zbulojnë deri në momentin e fundit, më pas do të kemi dhe tri ditë tjera me tema të ndryshme”.

Ai më pas tha: “Në fillime kemi shqyrtuar idenë e pjesëmarrës online por duke qenë viti i parë nuk kemi rrezikuar në këtë drejtim për shkak të komplikimeve teknike. Kemi bërë çmos që pjesëmarrësit të jenë të gjithë prezent por duke qenë se të gjithë jemi të lidhur me teknologji nëse paraqitet nevoja nuk do të hezitojmë që të bëjmë edhe një që të tillë”.

Shumica e folësve janë ndërkombëtar duke mos përjashtuar as ata vendas që kapin numër minimal por janë folës që thirren edhe jashtë vendit në aktivitete të tilla. Folësit nuk janë nga sektori komerical por janë folës që me aktivitetet e tyre kanë arritur qëllime të mëdha duke sakrifikuar edhe me burg.

Një nga ata është Pedro Noel, një akvitist në internet nga Brazili, i cili online ka arritur që të organizoj protestë me 700 mijë njerëz për ndryshimin e një ligji në Spanjë. Ai në të vërtet ka studiuar dhe është filozof në Universidad de Salamanca në Spanjë.

Folës nga Kosova do të jetë gazetarja e njohur hulumtuese Jeta Xharra dhe ambasadori i Kosovës në SHBA, Akan Ismaili.

LOJË SHPËRBLYESE Emri / Mbiemri:

Nr Kontaktues:

Konsumator të nderuar bëhuni pjesë e lojës shpërblyese A l b i H i p e r m a r k e t d h e D o k u f e s t, d u k e plotësuar 3 hapa shumë të thjeshtë.

• Prej kuponin nga Doku Daily në Koha Ditore • Ploteso të dhënat bazë (Emrin, Mbiemrin dhe kontakti n ) • Bashkangjit kuponin fiskal nga blerja në Albi Hipermark e t ( v l e r a n u k ë s h t ë e c a k t u a r ) Shprëblimet janë: Vendi i parë – blerje 200 Euro në Albi Hipermarket Vendi i dytë – blerje 100 Euro në Albi Hipermarket Vendi i tretë – blerje 50 Euro në Albi Hipermarket Vërejtje: kuponi vlenë vetëm për Albi Hipermarket Prizre n g j a t ë j a v ë s s ë D o k u f e s t i t .

SPONSOR I

EDICIONI / EDITION 13 GUSHT / AUGUST 16-24 / 2014 PRIZREN / KOSOVA

CyanMagentaYellowBlack

Foto: Mrinë Godanca

FILLIMI I SHËRIMIT TË PLAGËVE TË LUFTËS Gjatë luftës në Kosovë mijëra gra shqiptare kanë përjetuar vrasjen e burrave të tyre. Ato e kanë pas të ndaluar që të rimartohen apo të jetojnë të pavarura. “Honey on Wounds” (Mjaltë në plagë) sjellë rrëfimin për një fshat të vejave, të cilat njihen me një mënyrë të ëmbël për fillimin e shërimit të plagëve të luftës. Regjisorja e filmit, Iulia Stoian flet për motivimin e saj për ta bërë këtë dokumentar dhe për marrëdhënien e saj me gratë në një fshat të largët të Kosovës.

DD: Nuk është një gjë shumë e zakonshme, pasi ti si filmbërëse që jeton në Londër, me origjinë nga Rumania, ke ardhur në Kosovë dhe ke bërë një film për gratë kosovare në një fshat të largët. Pse ke vendosur të bësh film në Kosovë?

Stoian: Unë jam rumune dhe gjatë luftës së Kosovës kemi dëgjuar shumë lajme që vinin nga ky vend dhe kësisoj unë dhe familja ime ishim të vetëdijshëm se diçka po ndodhte këtu dhe zhvillonim biseda për këtë veçanërisht me babain tim dhe kështu nisa që të lexoj më shumë për historinë e Kosovës. Kam kuptuar se kemi shumë gjëra të ngjashme. Gjithashtu kam pasion për Ballkanin, kështu që ishte një hapësirë e përkryer për të bërë hulumtimin për film. Më pastaj shkova në Londër dhe nisa studimet master në NTS-së dhe në fund të studimeve dy vjeçare më duhej ta bëja një film dokumentar, me metrazh mesatar, lidhur me diçka për të cilën kisha pasion. Në këtë moment m’u kujtua Kosova dhe nisa të lexoj lajme që vinin nga atje, ato pak lajme që ishin në gjuhën angleze.

Në ato ditë në shoqërinë kosovare po diskutohej çështja e përfshirjes së grave viktima të luftës në ligj, për njohjen e statusit të viktimave të dhunës seksuale dhe kishte protesta në rrugë, pra mendoj se ishte një situatë e nxehtë në përgjithësi në Prishtinë. Pas një muaji apo dy, erdha këtu për një hulumtim për të kuptuar se cka po ndodhte dhe takova shumë gra aktiviste nga OJQ të ndryshme dhe e pashë se sa e fuqishme ishte kjo lëvizje feministe.

Duke u nisur nga tema e viktimave të dhunës seksuale e pashë se gratë në përgjithësi në Kosovë duan që të zëri i tyre të dëgjohet dhe u frymëzova nga kjo gjë që më përkujtoi shoqërinë dhe kulturën time sepse personalisht

mendoj se në Rumani gratë duhet të jenë më të fuqishme në shoqëri dhe të ngrehin zërin e tyre më shumë. Më pastaj e lexova edhe librin e autores Elisabeth Gowing për bletarët në Kosovë dhe e kuptova se ka shumë bletarë në këtë zonë, duke përfshirë dhe gratë që kanë përjetuar luftën dhe po përballeshin me traumat derisa po punonin me bletët.

DD: Pra, ai keni gjetur protagonistet e filmit tuaj në këtë libër?

Stoian: Epo jo në mënyrë të drejtpërdrejtë, por me ndihmoi që të ngushtoja interesimin tim, sepse në fillim ai ishte i përgjithshëm. Të gjitha këto hapa më ndihmuan që të ngushtoj interesimin tim dhe në fund shkurtë përfundova në Gjakovë, ku takova gratë që po punonin me “Medica Kosova”, që po merreshin me gratë viktima të luftës.

DD: Mirëpo a ishte e vështirë për ju si filmbërëse që t’I bindni këto gra që të flasin për përvojat e tyre të dhimbshme?

Stoian: Po, ishte e vështirë në shumë nivele. Besoj se gjithkush ka pyetur veten se çka po bën kjo rumunia në Kosovë dhe pse ajo është e interesuar për një çështje kaq të ndjeshme. Nga ajo që kam kuptuar nga njerëzit këtu është se dhunimet nuk janë diskutuar as në mesin e anëtarëve të familjes.

Ka familje që nuk e dinë se gratë e kanë përjetuar këtë dhe përpjekja ime ishte e guximshme ose e marrë, në njëfarë mënyre. Pra më morri ca kohë që ti bindja lidhur me qëllimet e mia dhe u desh që t’ju tregoja punën time paraprake në mënyrë që të kuptojnë se projekti im nuk ishte gazetaresk por më shumë poetic dhe kinematik.

Dhe në fund ne arritëm që të bëhemi shoqe dhe vallëzuam bashkë, qeshëm bashkë dhe kaluam kohë të mirë dhe në fund të këtij shoqërimi ne biseduam për atë se çka ka ndodhur.

DD: A është dashur që edhe ti të bashkëndjeje përvojën e tyre të dhimbshme?

Stoian: Po, dhe mendoj se është thelbësore për filmbërësin që të besoj në temën e filmit dhe të mundohet të gjej ngjashmëritë mes përvojës së tij dhe të karaktereve, kështu që unë vazhdimisht mendoja për shoqërinë time dhe për gratë në përgjithësi që lëndohen në shoqëritë patriarkale. Ngjashmëritë nuk janë të dukshme sepse nuk mund të krahasohet përvoja e Kosovës me asgjë në Rumani, sepse ne kemi qenë me fat, nuk kemi probleme të kaluarës të kësaj natyre, por mendimi për gratë që jetojnë në shoqëri patriarkale me ka ndihmuar që të kuptoj se si është të përjetosh dhunën nga burri.

DD: Protagonistet e filmit, a janë ftuar ato për shfaqjen në DokuFest?

Stoian: Ato janë ftuar, por nuk e di nëse do të vinë ose jo.

Ato e kanë parë filmin dhe personazhi kryesor ka qenë e kënaqur me mënyrën se si është portretizuar e tëra, dhe të gjitha ishin të lumtura me këtë.

DD: A mendoni se ky film mund të inicioj debatin për të drejtat e grave në Kosovë apo është vetëm një portretizim i shkurtër i përvojave të tyre të dhimbshme?

Stoian: Paj, unë vetëm kamë dashur që të shqyrtoj idenë e dhunës seksuale dhe e kam pyetur veten se a është e mundur që të shërohesh pas një drame të tillë, sepse është e tmerrshme dhe dhunimi si mjet lufte dallon mendoj nga dhunimi i zakonshëm, dhe nuk ka të bëj asgjë me seksualen…Është hakmarrje, është krim, është krim lufte dhe e pyes veten se a është e mundur që të shërohesh nga një gjë e tillë, mbase edhe jo. Por mund të nisësh rrugëtimin për shërim dhe mund të përpiqesh. Dhe protagonistet në filmin tim ato besoj janë në rrugë të mirë. Nuk e di nëse ndonjëherë do të shërohen ose jo, por ky ishte interesimi im. Mendoj se mesazhi ishte se ti mund të përpiqesh që të tejkalosh përvojën e dhimbshme. Duhet të përpiqesh.

3

CyanMagentaYellowBlack

FILMAT E REKOMANDUAR HOOP DREAMS

16:00 SHTËPIA E KULTURËS

HOOP DREAMS Steve James SHBA - 1994, 171 min Filmi përcjell dy adoleshentë afrikoamerikan të cilët pranohen në një shkollë të mesme me një program të shquar basketbollistik.

A THOUSAND SUNS

16:00 KINO KLUBI

A THOUSAND SUNS Mati Diop Francë - 2013, 45 min Ky film eksploron trashëgiminë personale dhe atë të përbashkët të lënë nga filmi i gjallë aksion Touki Bouki, krijuar më 1972 në Dakar nga Djibril Diop Mambety.

OUTER SPACE

PERFORMANCA KONTRAVERSE E

DONALD RUMSFELD Ka dokumentar në të cilët krijuesi i tij është i panjohur. Ka dokumentar edhe kur ky i panjohuri bëhet i njohur. Ose të tillë kur mendon se e njeh krijuesin e dokumentarit por del që është i panjohur.

“The Unknown Known” është një përzierje kontroverse e krejt këtyre llojeve të të krijuarit të një dokumentari ku e vërteta është kontroverse dhe rrëfimi është aq i thjeshtë sa bëhet i pabesueshëm.

16:00 KINO KLUBI

OUTER SPACE Peter Tscherkassky Austri, 1999, Color, 10 min Një paralajmërim i një filmi horror, i zili fsheh rrezik.

AMERICAN PROMISE

Megjithatë dokumentari i dhënë të hënën në mbrëmje në DokuKino Plato e ka një diçka që të mban ta shikosh deri në fund. Ky element është performanca gati shokuese për nga mënyra e të të rrëfyerit dhe narracionit ku faktet historike interpretohen nëpërmjet një rrëfyesi e ky rrëfyes e ka një mënyrë thellësisht kontroverse dhe dinake të të treguarit të fakteve.

Në fakt të shkruash për një dokumentar sikurse “The Unkonw Known” nuk mund t’i ikësh mënyrës kontroverse të të shkruarit. Kjo ndoshta është edhe ndikimi i parë dhe më bazik që si pjesë e audiencës të bënë edhe të shtrosh pyetje kontroverse.

Dokumentari i gjatë 96 minuta me regji të Errol Morris është një portretizim gati hipnotizues i Donald Rumsfeld, një ndër arkitektët kryesor të luftës në Irak.

18:00 KINO KLUBI

AMERICAN PROMISE Joe Brewster, Michèle Stephenson SHBA - 2013, 135 min Ky dokumentar provokativ dhe intim, paraqet të vërteta të komplikuara të luftës amerikane për tu maturuar në çështjet e racës, klasës dhe mundësisë.

4

Ai merret në pyetje nga një gazetar apo regjisor që nuk shihet përpos që i dëgjohet zëri teksa Rumsfled është kryesori, rrëfimi i të cilit paraqitet në atë mënyrë sikurse të jetë e vërteta e fundit për atë çfarë ka ndodhur në raport me luftën në Irak.

Por regjisori përkujdeset që për disa nga këto të “vërteta” t’ia përplas Rumsfled të vërtetat e tjera, teksa ish sekretari amerikan i shtetit në administratën e presidentit George Bush, vazhdon me ironi dhe cinizëm të mbroj apo kundërshtoj disa nga proceset që tashmë dihen të kenë shkuar keq apo të kenë ndodhur pa dijeninë e tij.

Por Rumsfield me buzëqeshjen e tij ironike që nganjëherë ta jep përshtypjen e një “dreqi gjeni” vazhdon të lexoj pjesë nga

“fjollat e tij të borës” që në fakt janë memorandumet dhe letrat zyrtare që ai ia ka shkruar gjatë kohës sa ka qenë në Shtëpinë e Bardhë. Ai zbardh edhe mijëra kujtime që ka nga karriera prej kongresisti dhe këshilltar i katër presidentëve të ndryshëm.

E krejt ky rrëfim i tij shpesh herë i ftohtë para ngjarjeve sikurse vrasja e njerëzve gabimisht në Irak apo torturimet në Guantanamo mbulohet me fjalitë kontroverse që lidhen me frazën që Rumsfled e ka shkruar si pjesë e e ndërmjetësimit të tij të famshëm, se një “një e njohur e panjohur” i referohet “gjërave që ju mendoni se i dini dhe që del se ju nuk i njihni.

Në fakt pas dokumentarit e kupton se me këto fjali ai mund të ketë qenë duke folur për vetën. Kjo kuptohet lehtë kur Rumsfeld i përgjigjet pyetjes së fundit se përse ka vendosur t’ia rrëfej tregimin e tij regjisorit. “Në të vërtetë nuk e di as vet”, përgjigjet Rumsfeld.

Kësisoj “The Unkonw Known” ka rrezikun që të mahnitë publikun ose ta irritoj keq atë.

Kësisoj edhe komentet e njerëzve pas shfaqjes kanë qenë të ndryshme dhe pak ekstreme. Dikush e kishte krijuar përshtypjen se kishte parë një dokumentar në të cilin shumë gjëra tingëllonin si klishe, e dikush ishte irrituar nga fakti se përse e vërteta e Rumsfeld prezantohet si e vërteta e vetme.

Por në fakt dokumentari nuk është asgjë tjetër pos një aftësi e madhe e regjisorit që duke e studiuar dhe njohur mirë Donald Rumsfled i ka dhënë atij mundësinë dhe krejt hapësirën që të bëjë një performancë ashtu siç di vetëm Rumsfeld.

Tek e fundit për të gjithë ata që janë adhurues të fakteve historike, rrëfimi i vetëm një personi që ka qenë i përfshirë në një ngjarje historike nuk mund të merret si e vërteta kryesore.

Prandaj edhe dokumentari është thjeshtë një performancë fenomenale e njërit prej personaliteteve kyçe në Amerikën e viteve të fundit.

Mund të mos ju pëlqej se çfarë dhe si i thotë gjërat por që ta shikosh ia vlenë. “The Uknown Known” shfaqet sërish të dielën në Kino Klub me fillim nga ora 14:00.

CyanMagentaYellowBlack

FILMAT E REKOMANDUAR LIFE IS

14:00 SHTËPIA E KULTURËS

LIFE IS Vladimir Perović Mali i Zi - 2013, 25 min Një dokumentar eksperimental për bashkëjetesën mes njeriut dhe shkëmbinjëve.

DARLING

Foto: Mrinë Godanca

GJETJA E OPINIONEVE

TË PËRBASHKËTA Si pjesë e aktiviteteve të cilat po zhvillohen këto ditë ne DokuFest janë edhe punëtoritë e ndryshme që po mbahen, në të cilat po marrin pjesë figura të njohura nga fusha të ndryshme, të cilët po i ndajnë njohuritë dhe përvojën e tyre jetësore me pjesëmarrësit e rinj që po hynë në botën e filmit, teknologjisë dhe vlerësimit të krijimeve kinematografike.

Një prej punëtorive që ka filluar të hënën dhe do të zgjas deri të premten është edhe punëtoria “Common Ground” që ka të bëjë me kritikët e filmit. Kjo punëtori i drejtohet shkrimtarëve, kritikëve, blogerëve, gazetarëve si dhe filmbërësve të cilët janë të interesuar për kritikën e filmit.

Të martën ka qenë dita e dytë e kësaj punëtorie, ku pjesëmarrës kanë qenë rreth dhjetë kritikë të rinj të filmit. Punëtoria udhëhiqet nga Michael Pattinson, një redaktor që vjen nga Anglia së bashku me Melanie Shevchenko nga Kanada. Gjatë kësaj punëtorie grupi po debatonte për dokumentarë të ndryshëm, të cilit i kishin parë gjatë natës së kaluar në kinematë e ndryshme të DokuFestit. Diskutimet e tyre përhapeshin nëpër hapësirat e shtëpisë së Musa Shehzades në Prizren, një ndërtesë që përfaqëson vlerat e arkitekturës vendore.

“Para se të mbanim takimin e parë të punëtorisë, pjesëmarrësit kanë pasur që ta lexojnë një hulumtim dhe përgjigjet e tyre kanë qenë fantastike. Disa nga përgjigjet e tyre kanë qenë shumë të sofistikuara, është pikërisht ajo se çfarë ne po kërkonim nga ata, ndoshta edhe më shumë”, tha Pattinson.

18:00 DOKUKINO

DARLING Izabela Plucinska Poloni, Gjermani - 2013, 6 min Duke gjurmuar objekte dhe forma të njohura, karakteri përpiqet të shkoj përsëri në jetën e cila dikur ishte e saj.

RINGS OF LIFE

GENERAL SPONSOR

Gjatë këtij takimi, secilit prej pjesëmarrësve iu është caktuar një dokumentar që ata duhet ta shohin në mënyrë që në ditën tjetër të jenë në gjendje të debatojnë rreth mënyrës se si ata i kanë kuptuar filmat dhe ti paraqesin idetë e tyre.

Në ditët në vijim në këtë punëtori do të zhvillohen edhe aktivitete të tjera. Të mërkurën të pranishëm do të jenë dy mysafirë të cilët jo vetëm që janë pjesëmarrës në bordin e festivalit por fillimisht janë kritikë të filmit,SPONSOR që shkruajnë për “Pond Trade MEDIA Magazine” si dhe “Hollywood Reporter”. Ata do të flasin se si është të shkruash për revista të tregtisë që është shumë më ndryshe sesa kur shkruhet për kritika të filmave të gjatë.

“Dje pjesëmarrësit kanë pasur mundësi të shohin dy mënyra të ndryshme të të shkruarit për filmin. Për filmin e njëjtë janë shkruar dy kritika, që ka qenë një dëshmi se si mund t’i qasesh një filmi nga mënyra të ndryshme”, theksoi Pattinson.

20:00 KINO NË LUM

RINGS OF LIFE Ida Lindgren Suedi - 2013, 13 min Hanna ishte shtatë vjeçe kur pa motrën e saj të vogël të sëmuret dhe të vdes. Ky është një film poetik për historinë e saj.

WORKING TO BEAT THE DEVIL

Grupi po diskutonte për lloje të ndryshme të filmit, jo vetëm atij dokumentar, dhe secili pjesëmarrës po merrte pjesë në de-GENERAL Në ditët në vijim punëtoria do të vazhdoj me aktivitete të SPONSOR bat duke shprehur mendimet e tyre dhe duke dhënë sugjerime ndryshme ku të premten planifikohet të bëhet një përmbleddhe komente për filmat të ndryshëm. hje e gjithë punëtorisë. “Në ditën e fundit kemi planifikuar që Lideri i kësaj punëtorie, Michael Pattinson u shpreh shumë i ndoshta te dalim për një shëtitje në qytet dhe të diskutojmë kënaqur me pjesëmarrësit duke thënë se që nga dita e parë e për pamjet fizike të qytetit në të cilin po mbahet punëtorisë ai ishte befasuar për të mirë se sa entuziastë dhe të informuar janë pjesëmarrësit e kësaj punëtorie.

OFFIC

MEDIA SPONSOR 18:00 DOKUKINO

IT PARTNER

IN

WORKING TO BEAT THE DEVIL Chu-Li Shewring MB - 2014, 27 min Filmi thurr elemente gjysmë-biografike nga jeta hermetike e shkencëtarit Guy Shewring me një botë të imagjinuar të së shkuarës dhe së ardhmes së tij.

5

CyanMagentaYellowBlack

RECENSIONE Focus America Spotlight Steve james

ËNDRRAT AMBICIOZE Hoop Dreams Regjisori: Tom Berninger Producenti: Matt Berninger, Carin Besser, Craig Charland

E mërkure 18:00 Shtëipia e Kulturës 171’

Ëndrrat ambicioze është një film i fuqishëm dhe emocional që tregon jetën e dy të rinjve nga Chicago, të cilët luftojnë me presionet e yjeve potencial të basketbollit. Për pesë vjet, filmëbërësit e pavarur Steve James, Frederick Marx, dhe Peter Gilbert regjistruan momentet private dhe përvojat e Arthur Agee dhe William Gates. Rezultati është një portret simpatik i të dy qenieve njerëzore dhe një ekspoze mahnitëse e sistemit që shfrytëzon “student-atletët.”

Filmi fillon në vitin 1986, me një gjuetar talentesh që zbulon Arthurin dhe Williamin si yje 14-vjeçarë të shesheve të lojërave. Të joshur nga “Basketbolli” i Kolegjit dhe karriera në NBA, të dy pranojnë bursa sportive në Shkollën e Mesme të St. Joseph – e cila paraqet konfliktin qendror të filmit, si djem të rinj me ngjyrë që udhëtojnë mes familjeve të tyre të margjinalizuara ekonomiki-

sht në qytet dhe një shkolle të pasur dhe kryesisht me të bardhë në periferi. Filmi ndjek sukseset dhe dështimet e katër stinëve të lojërave të shkollës së mesme dhe katër vjet të pjekjes, frustrimit, dhe tragjedisë.

Triumfi i ‘Hoop Dreams’ është se ai lartëson ndeshjen e basketbollit, ndërsa kritikon themelet korporative dhe sociale. Ashtu si Arthur dhe William dhe kultura nga e cila vijnë ata, filmëbërësit e bazuar në Chicago e duan basketbollin aq shumë sa mos të bien pre e zemërimit të djemve në turneun shtetëror përfundimtar.

Dhe deri në një farë mase filmi përfundon me një mesazh të ndryshëm nga ai i dy orëve të para të tij. Megjithatë shkurtimisht, Arthur Agee dhe William Gates shpëtojnë nga getoja. Rruga e tyre është e palavdishme, suksesi i tyre i parëndësishëm, por ky çift i heronjve të ngjashëm dhe ngurrues janë shfaqur sikur kanë përfunduar një udhëtim të hidhur.

USA, 1994, Colour, 171 min

International Shorts

SUBSTANCE Substanz Regjisori: Sebastian Mez Producenti: Sebastian Mez

E mërkure 18:00 Kino Kalaja 14’

Shtëpitë e rrënuara, grumbuj rrënojash, njerëzit duke kërkuar për shenja të jetës dhe duke mbledhur sendet me vlerë pas shkatërrimit të shkaktuar nga cunami dhe shpërthimi i centralit bërthamor të Fukushimës. Sebastian Mez, regjisori i Substanz, përdor dizajn zanor dhe redaktimin me shkathtësi përmes imazheve të mbivendosura për të treguar efektet e katastrofës mbi natyrën dhe popullin. Në filmin e tij të shkurtër, pa dialog, regjisori na paraqet nëpërmjet imazheve të rrënojave, qyteteve, dhomave, dhe vendeve të tjera, efektet e cunamit në shoqërinë japoneze.

E tërë përvoja jepet në shumë aspekte, duke reflektuar mbi mënyrën se si ne i marrim lajmet dhe imazhet sot, në copa dhe pjesë jokoherente.

6

Filmi tregon njerëz duke pirë, jetën në rrugë duke vazhduar sikur asgjë nuk ka ndodhur. Nëpërmjet një imazhi pas një tjetri, janë treguar efektet e sulmit të natyrës në Japoni, si dhe fatkeqësinë e shkaktuar nga njerëzit. Imazhet e mbivendosura tregojnë njerëzit që punojnë mbi imazhet e shkatërrimit total të qyteteve dhe të jetës.

Forca e filmit qëndron në finesën e tij, pasi nuk shfaq imazhe të qarta të vdekjes dhe vuajtjes për ti imponuar shikuesit emocione të forta, por filmi me redaktimin e tij mjeshtëror dhe dizajnin zanor paraqet një Japoni të ndarë në kaos dhe “biznes si zakonisht” duke lënë shikuesit në mënyrë spontane të influencohen nga imazhet. (Nga Ariel Shaban)

Germany, 2014, Colour, 14 min

CyanMagentaYellowBlack

RECENSIONE Ballkan Dox

KUFIJTË E AVULLUAR Evaporating Borders Regjisori: Iva Radivojevic Producenti: Landon Van Soest, Leandros Savvides

E mërkure 20:00 Kino në Lum 73’

Histori të vërteta të jetës mbushin bisedat thelbësore mbi njerëzimin në një botë gjithnjë e më të globalizuar.

Estetikisht idilik, ishulli mesdhetar dhe turistik i Qipros është gjithashtu një shkrirje e trazuar e kulturave të imigrantëve. Çrregullimi i tij është katalizuar nga trazirat e gjata rajonale politike dhe sociale. Regjisorja, skenaristja dhe kineastja, Iva Radivojeviç - e lindur në Jugosllavi, dhe e rritur në Qipro - shqyrton konceptet e identitetit dhe pabarazisë në këtë dokumentar soditës dhe artistik.

Rrënjosur në përvojën personale, vëzhgimet e realiteteve te zymta të diskriminimit dhe jotolerancës janë shfaqur në portretizime të veçanta të përvojave të emigrantëve, duke filluar nga ata që kërkojnë azil deri në përleshjet mes aktivistëve antifashistë dhe fundamentalistëve neo-naziste.

Poetikisht, monologu i brendshëm përforcon bukurinë e esesë vizuale; struktura e saj – në pesë kapituj - shërben për të organizuar në mënyrë efikase një histori të komplikuar të kufijve të ndryshueshëm dhe paradigmave kulturore.

Megjithatë, edhe dora dhe syri i Radivojeviç për kinematografinë intriguese, kontribuon në procesin e lodhshëm të lidhjes së hapësirave të ndryshme të njerëzimit. (Nga Jessi Kepi, austinchronicle)

Filmi tenton të shkoj drejt stoicizmit ku një anë më emocionale mund të lejojë një lidhje më të thellë të audiencës me të vërtetën, dhe historinë e vështirë të jetës së emigrantëve.

USA/Cyprus, 2014, Colour, 73 min

Remembering Michael Glawogger

MEGAQYTETET Megacities Regjisori: Michael Glawogger Producenti: Peter Wirthensohn

E mërkure 20:00 Kino Kalaja 90’

Do të ishte një term i gabuar për të thirrur të titulluarin butësisht ‘Megaqytetet’, të Michael Glawogger një dokumentar. Ky film është më shumë art, sesa informacion ose thirrje për veprim.

Duke përdorur katër vende kryesore - Bombej, Moskë, Meksikë dhe Nju Jork - drejtori ka hartuar një imazh vizualisht-joshës të degradimit të njeriut që do të ngrejë sa më shumë shqetësime morale në lidhje me formën e tij estetike siç do të ngjallë simpati për përmbajtjen e tij.

Ndoshta shembulli më i qartë i kësaj është pjesa e filmit që ka të bëjë me një Indian ngjyre ylberi që sit ngjyra tërë ditën nën diellin përvëlues. Imazhi është në të njëjtën kohë mbresëlënës në mënyrë unike dhe shqetësuese në shkëputjen e tij të qëllimshme.

Pothuajse e njëjta gjë mund të thuhet për një sekuencë të gjatë të gjakderdhjes për vdekje të pulave në një thertore. Dikujt i duket apo jo ky material tërheqës në mënyrë groteske, një pjesë e të cilit është vënë në skenë , çështja e ngritur sigurisht është nëse kjo zbavitje seksuale në mizerien e tjetrit është në emër të artit?

Përderisa dokumentarë revolucionarë si Koyaanisqatsi 1983, kanë përdorur një stil vizual përsëritës për të na bërë të vetëdijshëm për bukurinë e botës sonë, Glawogger përdor një teknikë të krahasueshme për të na treguar brutalitetin e tij. Megjithatë dikush mund ta klasifikojë atë si “zbavitës e informues”, dhe në qoftë se ju jeni ndjerë ndonjëherë keq për fatin tuaj në jetë, ‘Megaqytetet’ me siguri do t’ju bëjë të kuptoni se sa me fat që jeni.

Austria, 1998, Colour, 90 min

7

CyanMagentaYellowBlack

8

CyanMagentaYellowBlack

DOKUNIGHTS

DOKU SHOP

BRITTA ARNOLD / ELIVER / JEHONË

E mërkure 00:00 Andrra Marash Wednesday 00:00 Andrra Marash

Profecitë e lashta gjithmonë kanë paralajmëruar për një kohë kur të gjitha yjet do të renditen dhe bota do të përjetojë një ndryshim të thellë dhe shpirtëror. Ata kanë qenë duke folur për DokuFest dhe DokuNights 2014, festival që ka të bëjë me ndryshimin gjatë ditës dhe renditjen e yjeve gjatë natës.

Dhe ne nuk po flasim për një yllësi të rastit. Ne po flasim për yllësinë e muzikës në Andrra, në pjesën e qiellit që i takon vetëm ëndrrave. Thonë se të gjitha profecitë do të përmbushen.

Kjo është ajo që yjet kanë planifikuar për ne. kështu që sigurohuni që të bashkoheni me ne për këtë udhëtim ku trupi shkrihet me shpirtin, dhe mos harroni me i marrë syzat e diellit. Do të ju duhen deri sa e presim diellin.

Një nga dyshet më të mira të Berlinit, Britta Arnold dhe Elliver vijnë të na i prezantojnë tingujt e tyre technoid dhe lozonjar të kombinuara me këngë të bukura, të ndjekura nga ngjyrat emocionale të Jehonës nga Y SERIOUS?

DOKU CITY 2014

NGJARJE / EVENT 1700 CINEMAS

1. Kino Bahçe 2. Kino në Lum 3. Kino Kalaja 4. Dokukino Plato & Dokukino 5. Shtëpia e Kulturës 6. Kino Klubi

OFFICES

7. Main Office 8. Hospitality 9. Press Center 10. Dokukids

PANELS

DOKU:TECH është konferencë katërditore që i dedikohet teknologjisë, internetit dhe inovacionit. Kjo ngjarje sjell në një vend folës të mirënjohur e punëtori, si dhe ngjallë debatin për katër koncepte kryesore: burimeve të hapura: sigurisë digjitale: komunitetit: dhe përmbajtjes.

DOKU:TECH is a 4-day Conference dedicated to technology, internet and innovation. The event brings decent speakers, workshops and it nurtures hot discussions on four concepts Open: Security: Community: Content.

17:00 Pedro Noel / Globaleaks / Associated Whistleblowing Press 18:00 Stephan Urbach / Telecomix 19:00 PANEL: Under meta data surveillance 20:00 Kevin Connor / Little Sis

ANDRRA MARASH

DOKU:TECH

11. Mullini

9

CyanMagentaYellowBlack

www.procreditbank-kos.com

10

CyanMagentaYellowBlack

Foto: Amer Miftari

EKSPERIMENTUESIT NGA VJENA “Filmi ka qenë një eksperiencë e mirë dhe ne i kemi thënë njëri tjetrit disa sekrete që më nuk janë të tilla” Në DokuFest sivjet janë qindra rrëfime nga mbarë bota që shpërfaqin ndryshimin nëpër botë. Mirëpo një program special i një grupi kineastësh nga Austria sjellë për audiencën e festivalit një seri filmash eksperimental të cilët sjellin një mënyrë krejtësisht të re të të bërit film.

“Austrian Experiments” titullohet programi special i filmave eksperimental nga filmëbërës austriak të cilët janë përzgjedhur nga Daniel Ebner, drejtor artistik i “Vienna Independent Shorts”.

Ky program të martën është prezantuar edhe në konferencën e tretë të DokuFest të cilën si zakonisht e ka moderuar drejtori artistik i festivalit, Veton Nurkollari.

Sa për filmat e shkurtër eksperimental nga Austria, Ebner tha se krijimtaria e kineastëve të rinj në Austri është e fokusuar në bërjen e filmave gati krejtësisht eksperimental. “Është edhe një transformim i kinematografisë që viteve të fundit po bëhet krahas zhvillimit të teknologjisë dhe është një gjeneratë e re që është shumë e lidhur me mënyrën ndryshe të të bërit filma”, tha Ebner.

Kur flitet për filmat eksperimental zakonisht sipas Ebner nënkuptohet bërja e një filmi që ka temë abstrakte dhe sipas tij tejkalimi i kësaj është edhe sfida e kineastëve që merren me këtë lloj kinematografie.

Megjithatë titujt e 29 filmave në programin special “Austrian Experimentet”janë mjaft abstrakt ashtu sikurse edhe përshkrimet që i janë bërë atyre. Për shembull filmi i titulluar “Apariciones” që do të jepet me 22 gusht në Kino Klubi flet për shfaqjet si një hetim pavarësisht pyetjeve dhe pamjeve të jashtme. Ose filmi animacion “Lezzieflick” që do të jepet një më 21 gusht.

“Shthurja, një term akoma në trend për përshkrimin e metodave të filmit eksperimental dhe vlerësimit të rezultateve të tij, gjithmonë premton shumë dhe ofron shumë pak”,

thuhet në përshkrimin e këtij filmi.

Pak a shumë të njëjtin përshkrim jo lehtë të kuptueshëm e kanë të gjithë filmat në këtë program dhe për kuratorin e këtij programi Ebner kjo është e kuptueshme.

“E di që në pamje të parë ky program mund të mos kuptohet nëse lexohen titujt dhe përshkrimi por për këtë arsye janë dhe quhen filma eksperimental. Megjithatë më duhet ta pranoj se është paksa e rëndë të kuptohen edhe pse një shikim më i thellë ose një koncentrim më i madh në ta mund të të shpjerë në kuptimin e tyre”, tha Ebner.

Ebner tha gjithashtu se e ka pasur parasysh kompleksen e këtyre filmave prandaj në procesin e përzgjedhjes së tyre është përqendruar edhe në elementin e thjeshtësisë së tregimit të stories në këta filma.“Pra jam munduar të zgjedh disa filma më të lehtë”, tha Ebner.

Për drejtorin artistik të DokuFest, Veton Nurkollari, këta filma janë një mundësi e mirë që të shihet drejtimi i kineastëve të rinj nga Austria. “Është një mundësi e mirë që në DokuFest të shohim disa nga filmat më të mirë eksperimental që vijnë nga Austria e që janë të bërë në një mënyrë shumë të veçantë”, tha Nurkollari.

E krahasuar me eksperimentuesit kinematografik nga Austria, dokumentarët nga Amerika të cilët do të prezantohen gjatë DokuFest në kuadër të programit “The American Showcase” janë shumë më lehtë të kuptueshëm. “American Film Showcase” është një program që udhëton nëpër botë për të prezantuar dokumentarët amerikan, filmat e gjatë dhe animacionet e shkurtra.

Në konferencën për media të së martës, për këtë program kanë folur Claire Aguilar që sivjet është edhe anëtare e jurisë në garën e dokumentarëve ndërkombëtar dhe David France që në DokuFest ka sjellë edhe filmin e tij “How To Survive a Plague” që jepet në kuadër të programit “Focus America”.

Aguilar në konferencë paralajmëroj se pasditen e së martës gjatë punëtorisë së saj do të tentoj që të njihet edhe me kineastë e regjionit të Ballkanit. “Do të shohim mundësin e lidhjes me kineastët nga ky regjion për të parë nëse mund të prodhojmë diçka bashkë”, tha Aguilar.

E kolegu i saj France, foli për filmin e tij dhe tregoi sesi këtë tregim e ka pasur në plan ta bëjë që kur ka qenë gazetar për shumë media të njohura sikurse “New York Times” e “New Yorker”. Filmi i tij flet për historinë e dy koalicioneve ACT UP dh TAG aktivizmi i të cilëve e ktheu SIDA-n nga një dënim me vdekje në një situatë të menaxhueshme.

E në konferencë është prezantuar edhe regjisorja iraniane Mania Akbari që në DokuFest vjen me dokumentarin e saj që e ka bërë bashkë me një regjisor tjetër Mark Cousins. I titulluar “Life May Be” filmi është një meditim i çiltër për artin dhe identitetin dhe sipas regjisores ky film është krejtësisht i lirë dhe i guximshëm që ka bashkuar dy filmbërës që kanë uniken e tyre. “Filmi ka qenë një eksperiencë e mirë dhe ne i kemi thënë njëri tjetrit disa sekrete që më nuk janë të tilla”, tha Akbari.

E kolegu i saj, nga Kosova, Ilirian Himaj, ka prezantuar filmin e shkurtër “One of Them” që flet për një postier.

Konferenca ka prezantuar edhe konferencën katër ditore të teknologjisë DOKU:Tech, që nis të martën dhe për këtë ka folur Kushtrim Xhakli, anëtar i Bordit të IPKO Foundation që është bashkëorganizator i kësaj konference.

“Konferenca do të sjellë emra të njohur të botës së internetit, kundërshtar e entuziast që do të zhvillojnë punëtori, do të mbajnë fjalime dhe do të shpërndajnë përvojat e tyre”, tha Xhakli.

DOKU:Tech është një nga risitë e këtij viti në kuadër të DokuFest dhe do të mbahet në Andrra Marash, aty ku pas orës 23:00 shpërthen muzika.

11

CyanMagentaYellowBlack

BAHÇE REBELLION!

ENGLISH SECTION

Kino Lumbardhi, The first cinema of Prizren, They want to take it...

Did you hear? Did you read? It’s true.

We are not planning to give up...

If there was no International Documentary and Short Film Festival “DokuFest”, the film culture in Kosovo would have been limited only in the local and regional level, but the diffusive and multicultural tendency with the help of which usually the universal values are fulfilled.

With the potential non-existence of Kino Lumbardhi the film professionals would not agree, film critics, filmmakers and the last the volunteers, activists and ordinary citizens, who nowadays are breathing with full lungs as a part of the developing cinematography world.

This year Prizren, as in the previous year is beginning to quiver and be decorated, changing, urbanizing, internationalizing and not only in the summer cinema Lumbardhi, but in the other alternative cinemas that were built lately with the willpower of the organizing staff that today serve as a feed-back for the meetings and collaborations between different producers and filmmakers regardless their ethnical and social background.

DokuFest today is an organic part of Prizren and every initiative for the interruption of the cultural goods and traditions is going to face the resistance of its citizens!

The film culture today, it doesn’t rely only in creativity, but also in the cultural heritage which is imposed as the natural evolution and it is presented as an artistic and historical value.

Kino Lumbardhi, which in many years is contested from the local and central authorities, is in danger of being collapsed from the arbitrary decisions of the politicians and bureaucrats, that usually are orientated not only with a chaos of different wishes, but also with personified hypocrisy for personal interests (profits) regardless the cultural and historical values! This so-called static culture, today it should be categorized based on its specific importance with which it is presented!

One model is related to the evaluation and the categorization of the cultural values before taking a particular decision, meanwhile the other model includes different researches and different action takings in favor of technical safety and revitalization, where the historical cinema Lumbardhi is classified, built in particular decades of collective interests.

With the collapse of the city cinema it is logical that a new cinema is built with following location in order to prevent the relocation of it in the periphery of the city.

The changing of the destination of the cinema Lumbardhi means the destruction of a national identity with which the city of Prizren is proud. The view of cinema Lumbardhi not only should be saved but it should be also notable!

DokuFest today is an integrated part of the culture of the city, the region and the country! Many years ago as I remember a petition was signed regarding this topic and today the time came when we have to really start thinking. The first film that was presented “Everyday Rebellion” talks about movements that manifest themselves and they call other people to be an active part of the achievement of the universal rights!

But the paradox is that in Prizren, the change can start from the poetic bahçe where in normal circumstanceswe hide!

Jeton Budima (The author is a director and a film critic in EFA & FEDEORA)

12

Foto: Majlinda Hoxha

DEALING WITH THE PAST: DOKUFEST JOINS THE DEBATE DokuFest’s rich film program is often accompanied by a strong side program, be it workshops, exhibitions or whatnot.

This year, like every year, DokuFest has seen it has necessary to provide the space for debates which discuss various topics, ranging from ones deemed important by the Kosovar society as a whole or interesting and introspective for international visitors.

On Monday night, the lush Marash Park which plays host to DokuFests nightly musical events saw the festival’s visitors gathering for a slightly more serious topic.

Every year, Dokufest has hosted various panels whose topics are related to dealing with the historical and political events that have caused controversy or clashes in beliefs within the regional or local context. This year’s panel, hosted by KTV talk show host, Adriatik Kelmendi of “Rubikon”, with the participation of journalist Enver Robelli from Kosovo and Predrag Bambic from Serbia. Robelli was written for various Swiss and regional papers, and is the Foreign Desk editor for Tagesanzeiger. Bambic is a film and television cinematographer, and founder and manager of the Montage film and tv production company.

The debate, which mainly focused on the neighboring countries of Kosovo and Serbia, touched upon sensitive topics in the two countries, as well as the deficiencies in the post-war political systems of the two.

“We are not ready to face the facts, to see the process as a whole,” says Bambic of the current social context. “Media, even with the best intentions is not capable to build bridges.”

He criticizes the leading political circles in both, and says that the ones in Serbia are prone to reaping great profits from their endeavors. “I have the impression that members of political elites are profiting from the divisions.”

“I cannot resist the temptation to state that the common wealth we share ended up in the hands of three percent of the citizens. What we have are seven or eight countries where the people who live there now are pretty unhappy an unsecure. They have fear of the future and their tomorrow.”

Robelli, who’s known for his sharp criticism of Kosovo’s current leading political parties, says that our politicians believe that their Western allies spend all of their time thinking about Kosovo. “European politicians currently dealing with Kosovo are not the most skilled politicians – so those dealing with Kosovo lately are not the best we have. Since we were for 20 years more or less in the focus of international media, we think that Washington, Brussels or Berlin diplomats wake up in the morning and think of Kosovo first. This is not true.”

The Kosovar population, he says, is then falsely led to believe that the problems the country faces are at the crux of their worries. “A barricade in the North of Kosovo is not relevant compared to 160,000 people killed in Syria.”

With relation to the reporting in the respective media scenes, Bambic speaks of the Serbian example: “Political processes, the meetings of politicians who are in the process of negotiations. This is being reported on. The reporting is very limited, the knowledge is very limited.”

He even goes as far as to say that media in Serbia is dominated by tabloid-style journalism. “We know everything about the underwear of some pop stars, but very little about the situation in the neighborhood. I think that the best way to open these channels of communication is through such alternative means such as festivals.”

Although a large part of the citizens in Kosovo think that the country, or its status, is the main topic of discussion in Serbian social or political circles, Bambic disagrees.

“People are worrying how to survive until the next month or week. The broader political situation is not the concern of ordinary people. They think about the money necessary for food, energy, the family.”

Robelli, who has often written about the fragile relationship between the two neighboring countries, says that there are young Serbs setting a good example, and making room for improved relations. “During August every year, you have the Seminar of Albanology. You have Albanologists from all over the world, and the most popular ones are those from Belgrade, who study Albanian in the language branch in Belgrade. Here you will find a young Serbian man or woman who studies Albanian. So this is an example that shows the importance of communicating in the language of people you want to know.”

Most regional media, according to Robelli, have portrayed the Kosovar society as the ultimate victims, those who were saved by the international community sweeping in and solving the centuries-long problems present here.

“There exists the belief that Kosovar society likes to see itself as victims. We expect the others to get the job done, the others to bomb for us, to build our institutions. With the passage of time this has been turned into a problem.”

This belief has been backed up by the high presence of supranational organizations and their missions, whose main role is to assist local institutions where they are lacking. In recent developments, a special court is to be created in the Netherlands which will provide a service Kosovar society hasn’t been able to – prosecuting war criminals who participated in the recent conflict, who have tried to hide their blame behind the cape of national heroes.

“Delayed justice is a problem. The fault lies not only with the Albanians, but also with the international society. A lot of people who used to work for UNMIK have since started working for local politicians in power. This says a lot about where their loyalties lie,” Robelli says, referring to the inability of the UN and EU missions to prosecute certain big-name criminals since 1999, even though they were brought in to do what the Kosovar institutions couldn’t.

CyanMagentaYellowBlack

Foto: Haris Alija

STARTING THE HEALING JOURNEY During the Kosovo War thousands of Albanian women witnessed the execution of their husbands. They are now forbidden to remarry, or lead independent lives. “Honey on Wounds” brings a story about a village of widows, where they are being shown a sweet way to start the healing journey.

Director of the film, Iulia Stoian talks about her motivation to create this documentary and her relationship with Kosovo women in a remote village.

DD: It’s not very typical, but you as a film maker based in London, originally from Romania, came to Kosovo and made a film about the Kosovo women in a remote village of Kosovo. Why have you decided to come here and make this film?

Stoian: I’m Romanian, and during the Kosovo war we had all these news coming from Kosovo, so me and my family were aware that something is going on here and I got interested and we would have these conversations in the family especially with my father and this is how I started reading about the Kosovo`s history. I have realized we have things in common. I’m also passionate about the Balkans so it was the perfect area to research for a film. And then I went to England and started the National Television School two years MA and at the end of these two years I had to make this documentary film, medium length documentary film about something that I’m very passionate about. That’s when Kosovo came into my mind and I started reading the news from Kosovo, the little news that were in English. And those days the Kosovar society were discussing the inclusion of women war victims in the law, about the recognition of sexual assault victims as war victims and there were protests on the streets and I think in Prishtina it was quite boiling the whole situation. A month or two after that, I just came here for a research trip to find out what is going on and I met women and activists from different NGO-s and I saw how strong this feminist movement was.

Starting from this topic of victims of sexual assault I realized women in general in Kosovo want to make their voices heard and I got very inspired by that and it reminded me of my own society and my own culture because in Romania I personally think women should be stronger in the society and raise their voices more. Afterwards I read a book by Elisabeth Gowing about the beekeepers in Kosovo and I realized there are a lot of beekeepers in the area, including women that went through the war and were dealing with trauma while working with bees..

DD: So did you find the characters of your film in this book?

Stoian: Well not directly, this helped me narrow my interest, because my interest was very general in the beginning.

All these steps have helped me to narrow my interest and in the end to make It short story I ended up in Gjakova, meeting the women working for “Medica Kosova”, who are working with the war victims.

DD: But was it hard for you as a filmmaker to convince these women to talk about their painful experiences?

Stoian: Yes, it was very hard in many levels. I believe everyone was asking themselves what is this Romanian doing in Kosovo and why Is she interested in such a sensitive topic. From what I understand from people here rape is not discussed even between the members of the same family. There are families who don’t know that the women experienced this and me trying this was quite brave or insane, I think in a way. So it took a while to convince them of my intentions I had to show them my previous work to understand that my project is not journalistic but rather poetic and cinematic.

And in the end we managed to become friends and we danced together and we laughed together and we had a wonderful time and by the end of this time together we actually discussed about what happened.

DD: Did you in a way had to have a compassion for their painful experience?

Stoian: Yes, and I think it`s crucial for a filmmaker to believe in the topic of the film and to see how to find the similarities between the filmmakers experience and the characters experiences and I was constantly thinking my own society and about women being hurt in general in a patriarchal society. The similarities are not obvious and if you can’t compare what Kosovo went through with anything in Romania because we were fortunate, we don’t have a trouble in the past but thinking about women living in a patriarchal society helped me understand how it is to be, to experience violence from a man.

DD: The protagonists of the film, are they invited to the screening?

Stoian: They are invited, but I don’t know if they will be able to make it or not. They`ve seen the film and the main character was happy with how I portrayed the whole thing, so they all were happy with it.

DD: Do you believe that this film can initiate debate for the women rights in Kosovo or is it just a short portrayal of their painful experiences?

Stoian: Well, I just wanted to explore the idea of sexual violence and I asked myself is it possible to heal after such a drama, because it is terrible and rape as a war weapon is different than raping in general I think, it has nothing to do with sexuality… It’s revenge, it’s a crime, it’s a war crime and I ask myself is it possible to be healed from such a thing, and I guess not. But you can start a healing journey and you can try. And the characters in my film they are in the right way. I don’t know if they will ever be healed or not so my interest was this. I think the message is that you can try to overcome the painful experience. You have to try.

13

CyanMagentaYellowBlack

REVIEWS Ballkan Dox

EVAPORATING BORDERS Director: Iva Radivojevic Producer: Landon Van Soest, Leandros Savvides

Wednesday 20:00 Kino në Lum 73’

Real-life stories fuel essential conversations about humanity in an increasingly globalized world.

The aesthetically idyllic, tourist-reliant Mediterranean island of Cyprus is also a tumultuous amalgamation of immigrant cultures. Its turmoil is catalyzed by longstanding regional political and social unrest. Director, screenwriter, and cinematographer, Iva Radivojevic – born in Yugoslavia, raised in Cyprus – examines concepts of identity and inequality in this artful, contemplative documentary.

Poetic, stream-of-consciousness narration enhances the beautiful visual essay; its structure – five chapters – serves to efficiently organize a complicated story of shifting borders and cultural

paradigms. Rooted in personal experience, observations of the stark realities of discrimination and intolerance are revealed in individual portrayals of migrant experiences, ranging from those seeking asylum to clashes between activist antifascists and neonazi fundamentalists.

The slow-to-boil film tends toward stoicism where a more emotional edge might allow a deeper audience connection to the true, and difficult, story of migrant lives. Still, Radivojevic’s even hand and eye for intriguing cinematography contributes to the arduous process of bonding the diverse expanse of humanity.

(By Jessi Cape, austinchronicle)

USA/Cyprus, 2014, Colour, 73 min

International Shorts

SUBSTANZ Director: Sebastian Mez Producer: Sebastian Mez

Wednesday 18:00 Dokukino 27’

Ruined houses, piles of rubble, people looking for signs of life and collecting valuables after the devastation caused by the tsunami and Fukushima nuclear plant meltdown. Sebastian Mez, the director of Substanz, uses sound design and editing skillfully through superimposed images to show the effects of the disaster on the landscape and the people. In his short film without dialogue, the director presents us through images of the rubble, cities, rooms, and other locations, the effects of the tsunami on Japanese society.

The entire experience is multifaceted, reflecting on how we receive news and images today, in incoherent bits and pieces.

14

The film shows people drinking, life proceeding in the street as though nothing happened. Through one image after another, the effects of nature’s attack on Japan, as well as calamity caused by humans, are shown. Super imposed images show people working over images of total destruction of cities and life.

The film’s strength lies in its subtlety, as it does not throw explicit imagery of death and suffering to force the viewer into strong emotions, but rather the film through masterful editing and sound design present a Japan split into chaos and “business as usual” leaving the viewer spontaneously to be taken over by the images. (By Ariel Shaban)

Germany, 2014, Colour, 14 min

NSOR

R

CyanMagentaYellowBlack

RECOMMENDED FILMS LIFE IS

14:00 SHTËPIA E KULTURËS

LIFE IS Vladimir Perović Montenegro - 2013, 25 min An experimental documentary showing six examples of the coexistence between man and karsts.

DARLING

Photo: Mrinë Godanca

THE STORY

18:00 DOKUKINO

OF AN ESCAPE JOURNEY OF ALBANIANS AFTER THE COMUNISM What happened to Albanians after the fall of the Berlin wall and the crash of one of the toughest dictatorships in the eastern bloc?

A majority of people would think that Albanians will fight for a democratic country, but a major part of them decided to search for “The promise land”, the land that they dreamed of for so many years and they slightly knew it while secretly listening to the western radios.

This event inspired the director Roland Sejko, who invested in this film the research of more than a decade. He says that the research started before he took the decision of realizing a documentary.

Groping her way down the track of familiar objects and shapes, the character is trying to go back to the life that used to be her own.

RINGS OF LIFE

In Italy, this event was presented as an emergency, while not telling the part why all these Albanians decided to leave Albania. The Italians could understand throughout the movie that each of these people has their personal history. Now they are ordinary people and they have a normal life”, he said.

The documentary talks about a sad episode in the history of Albanians, after the fall of the communism in Albania.

Only six months after the fall of the Berlin Wall, thousands of Albanians occupied the embassies in Tirana and they were asking for asylum to western countries. T

KinoLumi was full of people that came to see a very important part of the sad history of the people of Albania, country across the border with Kosovo. The documentary was well expected and with a loud applause, from the audience.

he documentary shows parts of terrible trials of the communist regime until the riots in 1997 in Albania, while having the focus in the ships that was occupied by Albanians that were searching for the freedom that they have been dreaming for so long. The personal histories of the people that left Albania in 1991 and in 1997 make the documentary even more interesting and more touching.

GENERAL After the documentary, theSPONSOR director Sejko confessed the reasons why he decided to make this film which is an Italian production.

For Sejko, the most touching part of the documentary is the part where it shows people climbing the ‘Vlora’ ship through its ropes.

‘‘The question is not why I decided to do this documentary, but why I decided to do it 20 years later. In Italy the situation was not mature, the public wasn’t ready to accept this type of presentation.

The documentary ‘Anija’, was shown within the program Balkan Dox of DokuFest. This documentary won the Italian award ‘David di Donatello’. This is the second time that the director Sejko is present at DokuFest.

IT PARTNER

DARLING Izabela Plucinska Poland, Germany- 2013, 6 min

20:00 KINO NË LUM

Hanna was seven years old when she watched her little sister fall ill and die. This is a poetic film about her story.

WORKING TO BEAT THE DEVIL

OFFICIAL HOST

ITINSURED PARTNERBY

RINGS OF LIFE Ida Lindgren Sweden - 2013, 13 min

OFFICIAL HOST

18:00 DOKUKINO

WORKING TO BEAT THE DEVIL Chu-Li Shewring UK - 2014, 27 min

INSURED BY

The film interweaves semi-biographical elements from the hermetic life of the scientist Guy Shewring with an imagined world of his past and future.

15

CyanMagentaYellowBlack

OFFICIAL HOST

GENERAL SPONSOR

MEDIA SPONSOR

IT PARTNER

INSURED BY

European Union Office in Kosovo

Komuna Prizren

end to end engineering

Embassy of the Federal Republic of Germany in Kosovo EMBASSY OF FINLAND PRISTINA - KOSOVO

Austrian Embassy Kosovo

Premium quality BALKAN INVESTIGATIVE supplying, reputation REPORTING NETWORK and knowledge EcoTrade primary competitive advantages are its existing premium quality supplying, reputation and precise knowledge of its customer needs

ECOTRADE L.L.C. Str. Fazli Grajqevci Nr. 12 10000 PRISHTINA, KOSOVO www.ecotrade-co.net

16

Embassy of the Kingdom of the Netherlands Kosovo