CyanMagentaYellowBlack
GAZETA ZYRTARE E DOKUFESTIT VITI 13, E PREMTE #7, 22 GUSHT 2014
#CHANGE DON’T HIDE OFFICIAL NEWSPAPER OF DOKUFEST YEAR 13, FRIDAY #7, 22 AUGUST 2014
ENGLISH SECTION -> PAGE 12 www.dokufest.com
Foto: Blerta Kambo
00
12
KINO KLUBI
SHTËPIA E KULTURËS
DOKUKINO
FOCUS AMERICA - AMERICAN FILM SHOWCASE GIDEON’S ARMY / 96’
ARMENIAN PERSPECTIVES 140 DRAMS / 16’ A STOR Y OF PEOPLE IN WAR AND PEACE / 69’
FOCUS AMERICA / DOKUTECH HACKED CIRCUIT * / 15’ NTERNATIONAL DOX - FEATURE /FOCUSAMERICA 1971 * / 80’
00
AUSTRIAN EXPERIMENTS - NEW EXPERIMENTS REIGN OF SILENCE / 7’ OPTICAL SOUND / 12’ GYRE / 9’ GOODBYE / 3’ APARICIONES / 23’ KREIS WR. NEUSTADT / 5’ STILL DISSOLUTION / 3’ DARKROOM / 13’ O.T. / 4’’
NATIONAL ON CULTURE AND TROPICS / 10’ TURIST I / 13’ LARG SYRIT / 14’ HEDER: A STOR Y ABOUT HONOR / 5’ MIDIS DY BOTËRAVE / 26’ MEET ME / 10’
NTERNATIONAL DOX - FEATURE 20.000 DAYS ON EARTH / 97’
00
INTERNATIONAL DOX - SHORT SATI / 25’
GREEN DOX THE CARBON CROOKS / 58’
BALKAN DOX SK 2014 / 25’ LOVE AND ENGINEERING / 85’
MASTER CLASS MASTER CLASS WITH CHRISTIAN FREI & PETER INDERGAND
SPECIAL SCREENINGS THE JOURNEY TO MOUNT TOMORR / 90’’
MMX - PARVIZ KIMIAVI P LIKE PELICAN / 29’ THE STONE GARDEN / 74’
KINO BAHÇE
KINO NË LUM
DOKUKINO PLLATO
KINO KALAJA
ARMENIAN PERSPECTIVES PURE STATE OF SOUL / 20’ ENDLESS ESCAPE , ETERNAL RETURN/ 90’
BALKAN DOX BRENDA KA DRITË / 31’ KISMET / 66’
INTERNATIONAL DOX - SHORT ASHURA / 22’
REMEMBERING MICHAEL GLAWOGGER WHORE’S GLOR Y / 114’
14
16
VIEW FROM THE WORLD FAREWELL TO HOLLYWOOD / 90’ 00
18
00
20
HUMAN RIGHTS DOX E-TEAM / 87’
00
22
VIEW FROM THE WORLD SLEEPLESS IN NEW YORK / 91’
SPECIAL SCREENINGS THE AGREEMENT / 58’ BALKAN DOX THE UNDERTAKER / 52’
INTERNATIONAL SHORTS SERORI / 15’ TWO GIRLS, ONE CAKE / 13’ SUBTOTAL / 19’ MANNHOLE / 14’ NOAH / 17’
FEAR AND LOATHING AT PRIZREN CASTLE I LOVE SARAH JANE / 14’ FIST OF JESUS / 15’ TUMULT / 13’ DEAD HUNGRY / 10’ MR. BEAR / 14’ ZONA DE CAZA / 16’
1
CyanMagentaYellowBlack
Foto: Mrinë Godanca
Ich bin ein Prizrenac
Do ta pranoj menjëherë: nuk ka vend në Planetin Tokë ku do të shkoja më me qejf, në mes të gushtit, sesa në Prizren. Në djall Hawaii, në djall plazhet e Greqisë, në djall hotelet e Malit të Zi – Prizreni është qendra e botës sime. Këtë e zbulova vitin e kaluar kur erdha në DokuFest për herë të parë; i hedhur nga kozmosi i Serbisë, nga Beogradi u ula në qytetin që më mpiu me rrjedhën emocionale të miqësisë, afërsinë dhe sinqeritetin e humbur që prej kohësh. Sepse DokuFest nuk janë vetëm filmat; ka edhe dhjetëra festival tjera nëpër botë që janë vetëm profesionale dhe asgjë më shumë. Por në Ballkanin turbulent, në efektet post-apokaliptike të luftërave, viktimave, gjenocideve, shteteve të reja e të vjetra, ta bësh DokuFestin ngjarje kryesore shoqërore dhe jo vetëm kulturore e tejkalon edhe përpjekjen e atij Sizifit të marrë, I cili për arsye të panjohura e shtynte gurin tatëpjetë. Për këtë arsye Prizreni është qendra e botës – sepse ka arritur sukses aty ku të gjithë kanë rënë nga provimi, sepse është bërë oazë e njerëzve të lirë, sepse përfundimisht ka treguar se ekziston utopia ideale që funksionon në mënyrë të përkryer. Për njerëzit nga rajoni i Ballkanit, DokuFest dhe fëmijët e tij janë çudi edhe më e madhe. Mundësia që në një vend të gjinden boshnjakët, kroatët, malazezët, shqiptarët, serbët dhe maqedonët dhe që tema e bisedës të mos jetë se kush kë e ka shlyer më mirë nga regjistri i të gjallëve dhe kush është treguar më i mirë në shenjtari, por që në mes të Prizrenit ta gjejmë veten brenda porosisë së festivalit “Ndrysho – Mos u Fsheh”, është sukses që e tejkalon gjithë atë që mund të paramendoni nëse nuk jeni në Prizren. Nëse jeni në Prizren atëherë e kuptoni se e tëra është e mundshme. Është e mundshme që ta dua Prizrenin më shumë se Beogradin, është e mundshme që këtu të kem më shumë miq se sa diku atje në Serbi, është e mundshme që kam gjetur qytetin tim të preferuar që gjithmonë e kam kërkuar – ku jeta apo ajo që quhet jetë ka kuptim në moton e përhershme “Ndrysho – Mos u Fsheh”. Trumfi i DokuFestit është edhe më kuptimplotë kur dihet se sa vështirë është që të bësh dicka në Ballkan, e që në të njëjtën kohë është e natyrshme, normale, fundamentalisht e rëndësishme, e që zgjat gjatë, tashmë 13 vite. Bukuria e veçantë qëndron në faktin se DokuFest është shndërruar në brend botëror, sepse thua DokuFest dhe të gjithë e kuptojnë këtë gjuhë. Ndoshta tani është me e qartë se si Prizreni dhe unë jemi dashuruar në njëri-tjetrin; për shkak të njerëzve të mirë që gjithnjë e më rrallë gjinden; për shkak të ndjenjës se e ke gjetur veten në dritën e vërtetë prizrenase; për shkak të atmosferës tërësisht relaksuese në të cilën punohet me seriozitet; për shkak të shoqërimit deri natën vonë; për shkak të miqve që i krijon për çdo vit. Për këtë arsye kam nevojë që ta përshtat pak deklaratën që John F. Kennedy në vitin 1963 ia dedikoi qytetarëve të Berlinit; do të them vetëm: “Ich bin ein Prizrenac”.
Foto: Mrinë Godanca
Një Kritikë e Koklavitur
për Globalizimin
Realizimi i një filmi nuk është një detyrë universiteti, kur studion për marrëdhënie ndërkombëtare dhe gjeopolitikë. Por nëse je i interesuar më thellë në studimin e marrëdhënieve mes njerëzve dhe vendeve ku jetojnë e të kesh pak shpirt poeti dhe pak ide për të filmuar, mund të realizosh një film që shtron një pikëpyetje të madhe dhe të rëndësishme. Këtë e ka bërë kosovari, Fisnik Maxhuni, i cili jeton në Zvicër, aty ku ka mbaruar studimet e para për Marrëdhënie Ndërkombëtare në Universitetin e Gjenevës që i kishte dhënë mundësi atij të udhëtonte drejt Tokios në Japoni për të punuar në diplomaci për më shumë se një vit. Por diplomacia nuk kishte mjaftuar dhe Maxhuni do të niste studimet master për Gjeopolitikë, Siguri dhe Territor në “King’s College” të Londrës dhe një semestër e kishe bërë në Singapor gjë që i kishte dhënë atij mundësi për të udhëtuar në shumë vende. Pikërisht në këtë udhëtim e ka pikënisjen edhe filmi i tij 10 minutash i titulluar “On Culture and Tropics” që në DokuFest këtë vit është pjesë e garës “National” dhe do të shfaqet të premten në Shtëpinë e Kulturës (Shtëpia e Kulturës, ora 14:00). “Kam qenë në një udhëtim nëpër Indonezi dhe për mua ajo ka qenë një eksperiencë shumë e mirë sepse si një vend tropikal të jep shumë mundësi për të parë një imazh tjetër. Por sa ma shumë që kam qëndruar atje më pak e kam pasur ndjenjën se jam në një vend krejt tjetër nga aty ku jetoj. Gjithçka filloi të bëhej e njëjtë”, thotë Maxhuni. Filmi, xhirimet e të cilit nuk janë bërë me qëllim që të realizohet ajo çfarë ka dalë tash, sipas Maxhunit është një tentim për të shtruar disa pyetje mbi globalizimin. Në fakt nëse e lexon sinopsisin e filmit e kupton këtë tentim. Aty shkruhet se ekziston një ndarje në mes të kapacitetit për të kuptuar dhe nevojës thjeshtë për të vështruar. Maxhuni thotë se për temën ka qenë i inspiruar shumë nga njëri ndër etno dhe antropologjistët më të njohur në botë, Claude Levi-Strauss që edhe është marrë shumë me
këtë çështje, pasi ka udhëtuar shumë dhe ka parë kultura e njerëz të ndryshëm, por gjithmonë duke iu shmangur krijimit të gjykimeve bazuar në atë se si ai i ka kuptuar gjërat, një filozofi që do të ishte shumë e mirëseardhur në jetën e përditshme të secilit. “Për këtë arsye edhe e kam futur një fjalim të Strauss ku thotë se qeniet njerëzore nuk është se janë të ndryshëm”, thotë Maxhuni. Ndërsa për nga renditja e filmit, Maxhuni thotë se është frymëzuar nga Mettler dhe Marker, dhe se nëpërmjet “On Culture of Tropics” ka dashur të ofroj një këndvështrim të tij mbi atë sesi në fakt globalizimi ka shuar kulturat e tjera. “Kur udhëton nëpër vende sikur Malejzia, Indonezia apo Singapori disi pret që të shohësh kultura të tjera dhe shumë të ndryshme nga ajo çfarë kam në vendin ku jetoj, në Zvicër. Por në fakt nuk është se ka shumë ndryshime. Njerëzit në ato vende për shembull mund të vishen ndryshe por kur i sheh në bare ata pinë Coca-Cola gjë që përsëri të bënë të ndjehesh sikurse në vendin ku jeton”, thotë Maxhuni. Ai është një kritik goxha i ashpër i globalizmit dhe kapitalizmit. “Unë e përdori edhe në film shumë shpesh fjalën uniformim sepse ky është edhe qëllimi i globalizmit dhe kapitalizmit si mjet i tij për t’i bërë njerëzit e njëjtë. Pra njerëzit janë bërë të njëjtë dhe kështu ka humbur edhe individualizmi. Me këtë film kam dashur të shtroj një pyetje mbi të menduarit jashtë kutisë së globalizmit”, thotë Maxhuni. Ai nuk ka një përgjigje kur pyetet nëse pret që filmi i tij të merret vesh saktësisht nga njerëzit. “Narracioni është gjithashtu shumë poetik dhe jo i drejtpërdrejt. Pra është paksa një film i koklavitur që e ka edhe rrezikun të mos kuptohet mirë ose të keqkuptohet. E ka rrezikun që njerëzit të thonë se nuk po kuptojnë ose ta pëlqejnë shumë”, thotë Maxhuni. “E sa për ndonjë çmim nuk e kam menduar hiq . Për mua e rëndësishme është që filmi po shfaqet këtu”, shton ai.
LOJË SHPËRBLYESE Emri / Mbiemri:
Nr Kontaktues:
Konsumator të nderuar bëhuni pjesë e lojës shpërblyese A l b i H i p e r m a r k e t d h e D o k u f e s t, d u k e plotësuar 3 hapa shumë të thjeshtë.
Dhe mezi e pres vitin tjetër. Rroftë DokuFesti!
• Prej kuponin nga Doku Daily në Koha Ditore • Ploteso të dhënat bazë (Emrin, Mbiemrin dhe kontakti n ) • Bashkangjit kuponin fiskal nga blerja në Albi Hipermark e t ( v l e r a n u k ë s h t ë e c a k t u a r )
Petar Lukovic # Autori është kryeredaktor në www.e-novine.com
Shprëblimet janë: Vendi i parë – blerje 200 Euro në Albi Hipermarket Vendi i dytë – blerje 100 Euro në Albi Hipermarket Vendi i tretë – blerje 50 Euro në Albi Hipermarket Vërejtje: kuponi vlenë vetëm për Albi Hipermarket Prizre n g j a t ë j a v ë s s ë D o k u f e s t i t .
2
SPONSOR I
EDICIONI / EDITION 13 GUSHT / AUGUST 16-24 / 2014 PRIZREN / KOSOVA
CyanMagentaYellowBlack
Foto: Majlinda Hoxha
LAVDIA I TAKON
MICHAEL GLAWOGGER-IT DokuFest është një prej atyre festivaleve me fat, që në vitin 2012 ka pasur rastin ta ketë mysafir regjisorin i cili shokoi një pjesë të audiencës kur e shfaqi njërin prej dokumentarëve më të njohur “Whore’s Glory” (që në këtë edicion shfaqet në Kino Kalaja, të premten nga ora 20:00). Ka pak dokumentar që të provokojnë e ta përplasin fytyrës realitetin ndaj të cilit shpesh rrimë indiferent, ashtu sikurse trilogjia e njërit prej regjisorëve më të mirë në botën e dokumentarëve, Michael Glawogger i cili në prill të këtij viti vdiq duke lënë pas një trashëgimi të jashtëzakonshme të dokumentarëve që shpërfaqin të vërtetën e botës. DokuFest është një prej atyre festivaleve me fat, që në vitin 2012 ka pasur rastin ta ketë mysafir regjisorin i cili shokoi një pjesë të audiencës kur e shfaqi njërin prej dokumentarëve më të njohur “Whore’s Glory” (që në këtë edicion shfaqet në Kino Kalaja, të premten nga ora 20:00). Kur dokumentari, që shpërfaqë një realitet triptik mbi prostitucionin në tri vende me tri gjuhë dhe me tri fe, ishte projektuarnë DokuFest në vitin 2012, një pjesë e audiencës nuk kishte mundur ta duronte skenat sesi në Tajlandë, gratë presin për klientët prapa xhamave, duke shikuar reflektimet e veta, në Bangladesh, njerëzit shkojnë në një geto të dashurisë për të kënaqur dëshirat e tyre të paplotësuara te vajzat e ‘skllavëruara’ dhe në Meksikë, femrat i luten vdekjes së një femre për të evituar përballjen me realitetin e tyre. “Qëllimi im në këtë botë të dokumentarëve ka qenë gjithmonë të tregoj histori të cilat e bëjnë këtë botë të jetë ashtu siç është, e pamëshirshme dhe e drejtuar nga uria për para që shtyn njerëzit të kërkojnë lumturinë në diçka që veç lumturi nuk jep”, kishte thënë Glawogger në vitin 2012 pasi ishte shfaqur dokumentari “Whore’s Glory” (“Lavdi Lavireve”).
Në fakt Glawogger nëpërmjet këtij dokumentari tregon një të vërtetë të hidhur për botën ku akti më intim është bërë një mall, dhe sesi gratë në prostitucion përjetojnë gjithçka që fizikisht dhe emocionalisht mund të ndodhë mes një burri dhe një gruaje. Këtë vit, në edicionin e XIII të Festivalit Ndërkombëtar të Filmit Dokumentar dhe të Shkurtër “DokuFest” trilogjia e globalizimit e realizuar nëpërmjet tre dokumentarëve është duke u shfaqur në një program special i titulluar “Në kujtim të Michael Glawogger – Globalization Trilogy”. “Megacities”, “Whore’s Glory” dhe “Workingman’s Death” janë tre dokumentarët e shfaqur në DokuFest që përmbledhin historinë e dhimbshme të fateve njerëzore nëpër botë. Përderisa dokumentari mbi prostitucionin do të jepet të premten, dy të tjerat janë shfaqur të mërkurën në DokuKino. “Megacities” është një udhëtim në Bombei, Meksiko City, Moskë dhe New York por nuk është udhëtim i zakonshëm. Në fakt tregon të histori të njerëzve që jetojnë në këto qytete të mëdha e të cilët bëjnë gjithçka që të mbijetojnë. Aty rrëfehen historitë e mbledhësit të ushqimit në kanalizim, tregtarit të këmbëve të pulave, ricikluesit të ngjyrave, pastruesit të mbeturinave, fëmijëve të rrugës, gruas që merr para duke lejuar të tjerët të shuajnë etjen seksuale e deri tek narkomanët e New York-ut që bëjnë seks për një dozë heroinë. Dita ditës ata të gjithë fillojnë betejën e tyre me zotësinë, inteligjencën dhe dinjitetin.
Por magjia e dokumentarit dhe vet Glawogger është mënyra sesi të gjitha këto rrëfime ndajnë të njëjtën fantazi, ëndrrën për një jetë më të mirë. Dhe të gjithë ato personazhe pa marrë parasysh se sa keq veprojnë me të tjerët tregojnë anën e bukur të njerëzve që bëjnë çmos vetëm të mbijetojnë. Për mbijetesën në kushte ekstreme flet dokumentari tjetër i Glawogger “Workindman’s Death” që ndjek rutinën e heronjve në minierat ilegale të Ukrainës, i rri pas punëtorëve të sulfuri t në Indonezi dhe xhiron fshehtas një thertore në Nigeri. Më pas dokumentari të dërgon në Pakistan ku vëllezërit prenë një cisternë të madhe të naftës dhe në mënyrë fantastike tregon tmerrin e punëtorëve të çelikut në Kinë. Gjithçka përfundon në Gjermaninë, ku një impiant i madh shkrirjeje të ditëve të shkuara është kthyer në një park të shndritshëm e të shkëlqyer. Një përfundim i tillë i dokumentarit është tipik për punën e Glawogger krijimtaria kinematografike e të cilit është e mbushur me kontradikta dhe ekstreme në tregimin e historive. Por bota ka mbetur pa këtë rrëfyes provokues të historive tona dhe krejt çka na mbetet është të ndjekim frymën e Glawogger për të dokumentuar njerëzit dhe fatet e tyre në tentim për të mos e fshehur të vërtetën dhe kësisoj të bëjmë ndryshimin. “Filmi nuk e ndryshon botën. Por një artist mund t’i nxisë njerëzit të mendojnë”, pat thënë Glawogger në DokuCity.
3
CyanMagentaYellowBlack
FILMAT E REKOMANDUAR SLEEPLESS IN NEW YORK
Christian Frei Zvicër - 2013, 91 min
22:00 KINO BAHÇE
Sleepless in New York është një film për të dashuruarit, të ç’dashuruarit ose ata të cilët e kërkojnë dashuri. Filmbërësi i pranishëm për Q&A
FAREWELL TO HOLLYWOOD
16:00 KINO KLUBI
MMX: PREZANTIM SPECIAL I FILMAVE TË PARVIZ KIMIAVI
Henry Corra, Regina Diane Nicholson SHBA - 2013, 90 min Një përrallë për dashurinë dhe vdekjen, e cila na fton të diskutojmë marrëdhënien në mes të filmëbërësit, subjektit dhe familjes. Filmbërësi i pranishëm për Q&A
OPTICAL SOUND
Përmes një bashkëpunimi me Galerinë Kombëtare të Kosovës, DokuFest ka kënaqësinë që sivjet të prezantojë programin special me tre filma të jashtëzakonshëm të regjisorit Iranian Parviz Kimiavi: P like Pelican (1976), The Stone Garden (1976), dhe The Mongols (1973). Siç vlerëson studiuesi Hamid Naficy, filmat e Kimiavit nga kjo periudhë përdorin “një stil autorial, surrealist dhe avangardist të përbërë nga njerëz realë që inskenojnë ose jetët e veta ose versione të trilluara të tyre”.
14:00 KINO KLUBI
Jelke Groen,Christian Neubacher Austri - 2014, 12 min Optical Sound është një punë klasike e pamjeve të gjetura që përfshin qindra fragmente të hapjeve të filmave 35mm.
140 DRAMS
P si Pelikan fokusohet në Aqa Seyyed Ali Mirza, një vetmitar të cilin kontakti me fëmijët që jetojnë pranë e çon drejt përballimit me një krijesë të panjohur dhe simbolike: pelikanin. Mongolët është një film fiktiv i metrazhit të gjatë që merret me çështjen e të qenit tjetër dhe ankthit mbi influencën e teknologjive moderne si televizioni në Iran.
4
Oksana Mirzoyan Armeni - 2012, 16 min 140 DRAMS rrëfen tregimin e një djali të ri i cili duhet të shkojë për herë të parë vetëm në dyqan.
Shfaqja është pjesë e programit të filmit së Ekspozitës Ndërkombëtare Muslim Mulliqi të titulluar “SI E RËNË NGA QIELLI një sens i mendësisë publike” dhe kuruar nga Corinne Diserens, aktualisht e ekspozuar në Galerinë Kombëtare të Kosovës. Kuratorja Corinne Diserens dhe zëvendësdrejtoresha e Qendrës Pompidou në Paris, Catherine David, do të jenë prezentë në shfaqje për një diskutim dhe sesion Q&A për filmat e Kimiavit.
Në Kopshtin e Gurëve, Kimiavi viziton kopshtin e Darvish Khan Esfandiarpur, një shurdh-memec shtëpia e të cilit u bë një vend i shenjtë fetar pasi që filloi të varë gurë në degë të drunjve. Në secilin film, Kimiavi eksploron statusin e komunitetit, mbase duke prodhuar kështu alegori të kombit gjatë një periudhe të transformimit gjigant.
Më 22 gusht nga ora 18:00 në DokuKino projektohen filmat P like Pelikan dhe The Stone Garden, prezantuar nga Catherine David dhe Corinne Diserens.
BALLKANI THËRRET
E premte, më 22 gusht, ora: 17:00-19:00 (Shtëpia e Shehzades – Muzeu Etnografik)
Diskutim
12:00 SHTËPIA E KULTURËS
I lindur në Teheran më 1939, Parviz Kimiavi u shkollua si regjisor në Paris dhe punoi në rrjetin televiziv publik Office de Radiodiffusion Télévision Française para se të kthehej në Iran në vitin 1969. Ai zhvilloi një praktikë të pasur të filmave dokumentarë që lulëzoi gjatë viteve të ’70ta, duke iu qasur subjekteve të ndryshme me një ndjeshmëri poetike dhe impresioniste, dhe duke eksploruar traditën kulturore, modernitetin dhe identitetin kombëtar.
Komponenti i tretë i projektit të Urës së Visegradit “Ballkani Thërret” përbëhet nga dy sesione, ku filmbërësit dhe producentët e njohur nga Ballkani dhe Grupi V4 (Cekia, Hungaria, Polonia dhe Sllovakia) ndjajnë përvojat e tyre në një ambient joformal. Pyetjet në panel dhe në diskutime do të shtrohen në lidhje me mundësitë për ko-produksion, sikurse edhe mënyrat për ruajtjen dhe promovimin e trashëgimisë së filmit. Sesioni, në të cilin nikoqir do të jetë drejtori artistic i DokuFestit, Veton Nurkollari, do të mbahet në odën tradicionale të shtëpisë tipike prizenase dhe synon që të nxis partneritetet dhe ko-produksionet mes dy rajonave të sipërpërmendura.
Më 23 gusht nga ora 18:00 në DokuKino projektohet filmi The Mongols, prezantuar nga Catherine David
Rast studimi Producentja bullgare, Martichka Bozhilova, që është duke udhëhequr punëtorinë e BDC-së, do të prezantoj një rast studimi 30 minutësh që është rrëfim i suksesit në ko-produksion. Ajo do të prezantoj aspekte të ndryshme të ko-produksionit nga përvojat e saja të mëparshme dhe kjo do të pasohet me diskutim të hapur dhe Q&A.
Më 23 gusht, e shtunë 17:00-19:00 (Shtëpia e Shehzades – Muzeu Etnografik)
CyanMagentaYellowBlack
FILMAT E REKOMANDUAR E-TEAM
20:00 DOKUKINO PLLATO
Katy Chevigny, Ross Kauffman SHBA - 2014, 87 min Sapo dalin akuzat për abuzime të të drejtave të njeriut, E-team niset në terren për të dëshmuar, dokumentuar dhe mbledhur të vërtetën për ta parë e gjithë bota. Filmbërësi i pranishëm për Q&A
KISMET
“BRENDA KA DRITË”
SJELLË MË SHUMË SHPRESË
Petrit Halilaj, një artist bashkëkohor nga Kosova që jeton në Perëndim ka ndarë tregimin e tij jetësor me regjisorët, Rea Surroi dhe Dardan Selimaj, në dokumentarin e titulluar “Brenda ka dritë”. Halilaj, si fëmijë në kampin e refugjatëve takon një psikolog italian që e vëren talentin e tij për të vizatuar njëkohësisht me të dyja duart dhe e merr në Itali, duke përkrahur arsimimin e tij në Akademinë e Artit në Milano. Pas diplomimit, Halilaj zhvendoset në Berlin, ku bëri prezantime të guximshme në botën e artit.
Fokusi i dokumentarit ‘Brenda ka dritë’ ishte procesi i krijimit të instalacionit artistik të Petritit në Bienalen e Artit në Venecie në vitin 2013, Pavijoni i Republikës së Kosovës. Regjisorët debutues, Rea Surroi dhe Dardan Selimaj besojnë se ky film vjen për publikun me një mesazh “për më shumë shpresë, shpresë për rrënimin e paragjykimeve, shpresë për liri më të plotë të shprehjes dhe shpresë për ndryshim”. Surroi dhe Selimaj në një intervistë për DokuDaily kanë folur për projektin tyre të fundit. GENERALe SPONSOR DD: Pse vendosët ta bënit këtë dokumentar? Surroi dhe Selimaj: Punën e Petritit e kemi përcjellë prej kohësh si Kohavision. Duke e njohur nga afër kemi menduar se puna dhe personaliteti i tij kompleks meriton vëmendje më të madhe dhe trajtim të veçantë Këtë konsideruam se mund ta rrëfejmë përmes krijimit të një filmi dokumentar.
DD: Çka është e veçanta e tregimit të tij jetësor sipas vështrimit tuaj? Surroi dhe Selimaj: Përvoja e tij jetësore është e veçantë. Pastaj mënyra se si ai i referohet asaj dhe e ndanë atë me të tjerët përmes punës së tij e diferencon nga artistët e tjerë. Si i tillë ai transmeton shpresë për gjithë të rinjtë të cilët kanë ambicie duke ju dhënë shembull se kufijtë mund të jenë inekzistentë. Sfidat ekzistojnë por tejkalohen.
20:00 KINO NË LUM
Kismet zbulon sekretin e suksesit fenomenal të serialeve turke që tejkalon religjionin dhe kulturën. Filmbërësi i pranishëm për Q&A
SATI
DD: A ishte vështirë që ta bindnit të fol para kamerës dhe të shpalos detaje nga jeta e puna e tij? Surroi dhe Selimaj: Ka qenë proces nëpër të cilin kemi kaluar bashkë, ne dhe Petriti. Fundi i këtij rrugëtimi të përbashkët na ka shpërblyer me një raport të shëndoshë dhe bashkëpunues. DD: Sa ka qenë kjo sfiduese për ju si filmbërës? Surroi dhe Selimaj: Natyrisht ka qenë sfiduese. Të bësh film për dikë është përgjegjësi. Për më tepër ky është filmi i parë OFFICIAL HOST dedikuar Petritit dhe meqë është kështu kemi dashur që ai të shërbejë për ta prezantuar Petritin tek një audiencë tjetër, tek një audiencë e cila ndoshta nuk e njeh skenën e artit bashkëkohor dhe në të njëjtë kohë përmes personalitetit të Petritit kemi dashur të përcjellim tek publiku një mesazh për më shumë shpresë, shpresë për rrënimin e paragjykimeve, shpresë për liri më të plotë të shprehjes dhe shpresë për ndryshim
Nina Maria Paschalidou Greqi, Qipro - 2013, 66 min
16:00 KINO KLUBI
Bartlomiej Swiderski Poloni - 2013, 25 min Një film për Piotr Morawski, pjesëmarrës i ekspeditës së parë dimërore në histori për në Shishapangma, i cili vdiq në Himalaje.
SUBTOTAL
DD: Premiera e filmit do të jepet në DokuFest. Njëherësh DD: Si e gjetët protagonistin tuaj? filmi është edhe pjesë e garës për dokumentarin më të mirë IT PARTNER INSURED Surroi dhe Selimaj: Protagonisti ishte i njohur për ne. Kur nga Ballkani. Cilat janë pritjet e juaja në këtë moment? BY dëgjuam se ai do të përfaqësonte Kosovën në Bienalen e Surroi dhe Selimaj: Për ne është përgjegjësi që filmi është Venecias vitin e kaluar, kuptuam se kishte ardhur momenti përzgjedhur të jetë pjesë e programit zyrtar të DokuFestit. për të nis realizimin e një dokumentari. Presim që pas festivalit, filmi të bëj rrugën e tij nëpër botë.
22:00 DOKUKINO PLLATO
Gunhild Enger Norvegji - 2014, 19 min Subtotal është një tregim i një takimi jo-tradicional në mes të shitësit suedez dhe një çifti norvegjez në pazarin e tyre mujor.
5
CyanMagentaYellowBlack
RECENSIONE Human Rights Dox
EKIPI I EMERGJENCAVE E-Team Regjisori: Katy Chevigny, Ross Kauffman Producenti: Marilyn Ness
E premte 22:00 Dokukino Pllato 87’
E-Team është një dokumentar tejet frymëzues për njerëzit që përbëjnë ekipin e emergjencave të Human Rights Ëatch, organizatë kjo që angazhohet për mbrojtjen e të drejtave të njeriut në nivel global. Ekipi i Emergjencave që shkurt njihet si E-Team, brenda vetes ka aktivistë të guximshëm që dalin në terren dhe dokumentojnë vrasjet dhe krimet e luftës nëpër vende të ndryshme të botës. Dokumentari ndjekë nga afër pjesëtarët e këtij ekipi përderisa ata kalojnë fshehurazi kufijtë për të shkuar në qytetet e përfshira së fundmi nga lufta në Siri dhe Libi, ndërkohë që jep edhe një pasqyrë të efektit të punës së tyre gjatë luftës në Kosovë në vitet 1998-1999 dhe dëshminë që kanë ofruar para Tribunalit të Hagës për Krime Lufte në gjykimin ndaj Sllobodan Milosheviqit.
Ky ekip ka vullnet dhe është i aftë që të bëj punën, që dikur mbase i takonte medieve, por që tani më shumë mbështetet në gazetarinë civile dhe aktivistët për të drejtat e njeriut. Dokumentari para publikut paraqet pamje e rrëfime nga angazhimi profesional i këtyre aktivistëve të përkushtuar, por edhe fragmente nga jeta private e tyre. Audienca e kupton se puna në terren paraqet edhe rrezik për jetën e këtyre aktivistëve, derisa në shtëpi të njëjtit bëjnë jetë të zakonshme dhe kanë halle të ngjashme sikur të gjithë njerëzit tjerë. Filmi ka vlerat e veta, ngase në të njëjtën kohë është i bukur dhe i frikshëm, por që pasqyron një punë tejet të rëndësishme në interes të njerëzimit. Filmbërësi i pranishëm për Q&A.
USA, 2014, Colour, 89 min
View From the World
PA GJUMË NË NEW YORK Sleepless in New York Regjisori: Christian Frei Producenti: Christian Frei
E shtune 22:00 Kino Bahçe 91’
Rënia në dashuri është me gjasë gjëja më e mirë që mund t’i ndodhë njeriu. Por e kundërta e kësaj, pra kur vjen puna te ndarja, atëherë duket sikur ka ardhur fundi i botës. Helen Fisher është një antropologe që shqyrton se pse njerëzit dashurohen dhe po ashtu përse e kanë të vështirë që të vazhdojnë jetën pas ndarjes. Karaktere nga New Yorku, që ndajnë rrëfimet e tyre të ndarjes, dëshmojnë se si ata mundohen që të ballafaqohen me ndjenjat e mbetura të dashurisë, që vazhdojnë të jenë fuqishme sikur dikur. Me gjasë nuk ka person që nuk është refuzuar ndonjëherë në ndonjë situatë.
6
Dhe kjo mund të shërbej si përkujtues se sa vështirë, apo pamundur, është që të shkëputesh nga personi që e ke dashur, ndoshta deri në masën e varësisë për njëri-tjetrin. Sleepless in New York lëviz ndërmjet rasteve të ndryshme që sjellin mendimet e veta përderisa mundohen që të përballen me zemrën e thyer. Ka raste kur ata edhe qajnë para kamerës. Por në përgjithësi filmi shtron disa pyetje thelbësore për nevojën e dashurisë romantike, që është zhvilluar përgjatë historisë së gjatë të njerëzimit. Në fund askush nuk e di se pse njerëzit e lakmojnë aq shumë dashurinë, kur e njëjta mund të jetë aq e dhimbshme. Filmbërësi i pranishëm për Q&A.
Switzerland, 2013, Colour, 91 min
CyanMagentaYellowBlack
RECENSIONE International Dox - feature
20.000 DITË NË TOKË 20.000 Days on Earth Regjisori: Iain Forsyth, Jane Pollard Producenti: James Wilson, Dan Bowen
E premte 14:00 Dokukino 97’
Filmat biografikë në përgjithësi dhe ato për yjet e rokut në veçanti kërkojnë që audienca e zjarrtë vërtetë të vlerësohet. Ata zakonisht vijnë në formë dhe mënyrë të njëjtë dhe ti mund ta ndryshosh nga një yll në tjetrin brenda atij formati të njëjtë. Megjithatë “20.000 Days on Earth” nuk është një film biografik i zakonshëm. Dokumentari nis me numërim dhe plasje dhe vazhdon që të befasoj përgjatë 90 minutave të tij. Përmes një përzierje të sekuencave nga skenat, pamjet e koncerteve dhe bisedat e Cave-it me kolegët muzikantë dhe miqtë e tij ju do të njiheni me Nick Cave-in dhe personalitetin e ndërtuar të tij publik.
Miti për artistin dekadent është ende shumë i pranishëm, por mënyra e gjallë e tregimit më mund madje edhe më shumë. Estetikisht ekziston një ndjenjë e qartë 90’she për filmin dhe atmosferës që nganjëherë i ngjason Twin Peaks që shkon krah për krah me muzikën e Cave’it. Është e qartë se Cave ka pasur shumë ndikim kreativ në krijimin e “20.000 Days on Earth” që e bën filmin po aq interesant sa edhe rezultati. Pra, qoftë nëse je adhurues apo jo i Nick Cave’it, përfundimisht ky është njëri prej dokumentarëve muzikor të këtij viti që duhet ta shikosh. (Nga Melissa Lindgren)
UK, 2013, Colour, 97 min
Special Screenings
MARRËVESHJA The agreement Regjisori: Karen Stokkendal Poulsen Producenti: Vibeke Vogel
E premte 22:00 Kino në Lum 58’
The Agreement, filmi mbi negociatat shumë të rëndësishme ndërmjet Serbisë dhe Kosovës, tregon se si individët veprojnë në kuadër të aparateve gjigante që i kemi krijuar për të mbajtur rendin. Niveli i qasjes që filmbërësit kanë pas në negociata është befasues: Para se të nisin bisedimet, e shohim zëvendës kryeministren e Kosovës duke i rregulluar flokët dhe drejtorin politik të Serbisë duke u mërzitur nëse duket sa duhet i rregulluar dhe ndërmjetësin e Bashkimit Evropian, që përzgjedh, në mënyrë qesharake, se cila kollare do ta përcaktonte disponimin më të mirë. Performansa e politikës shkon përtej estetikës, edhe pse – publiku nga afër mund të përcjellë farsën e të qenit I
sjellshëm për të fshehur frustrimet përvëluese, përplasjen e egove dhe përfundimisht frikën e pasojave nga nacionalistët prapa në shtëpi nëse takimi arrin ndonjë sukses. Në një pikë, ndërmjetësi i nervozuar i BE-së thotë: “Ne duhet të pajtohemi për diçka, nuk ka rëndësi për çka”. Por edhe ujdia është e rrezikshme. Pamjet e negociatorëve në Kosovë, Serbi dhe Belgjikë pasqyron ndikimin e debatit të tyre verbal mbi njerëzit që I përfaqësojnë. Dokumentari “The Agreement” është i shquar dhe njëkohësisht tërheqës, qesharak dhe me montim të ngushtë (ngase ora kalon shumë shpejtë). (Nga Rachel Kurzius, WCP) Filmbërësi i pranishëm për Q&A.
Danimarkë, 2013, Colour 58 min
7
CyanMagentaYellowBlack
8
CyanMagentaYellowBlack
DOKUNIGHTS
E premte 00:00 Andrra Marash Friday 00:00 Andrra Marash
Profecitë e lashta gjithmonë kanë paralajmëruar për një kohë kur të gjitha yjet do të renditen dhe bota do të përjetojë një ndryshim të thellë dhe shpirtëror. Ata kanë qenë duke folur për DokuFest dhe DokuNights 2014, festival që ka të bëjë me ndryshimin gjatë ditës dhe renditjen e yjeve gjatë natës. Dhe ne nuk po flasim për një yllësi të rastit. Ne po flasim për yllësinë e muzikës në Andrra, në pjesën e qiellit që i takon vetëm ëndrrave.
DOKU SHOP
MOLLY NILSSON & MAN MACHINE Çka ndodh kur një show i një çike takohet me një show të një djali? Ne e quajmë magji. Ejani të shihni Molly Nilsson dhe Man Machine për një performansë plot me dashuri dhe telashe. AFTER: MIRËLINDA / LLEO - Techhouse i Mirlindës i përcjellë nga Acid House i Lleos do ta shndërrojë Andrrën në shtëpi.
DOKU CITY 2014 20.08.2014 FITUESJA E LOJËS SHPËRBLYESE FUJIFILM: DONIKA KACINARI
NGJARJE / EVENT 1600
DOKU:TECH është konferencë katërditore që i dedikohet teknologjisë, internetit dhe inovacionit. Kjo ngjarje sjell në një vend folës të mirënjohur e punëtori, si dhe ngjallë debatin për katër koncepte kryesore: burimeve të hapura: sigurisë digjitale: komunitetit: dhe përmbajtjes. DOKU:TECH is a 4-day Conference dedicated to technology, internet and innovation. The event brings decent speakers, workshops and it nurtures hot discussions on four concepts Open: Security: Community: Content. 16:00 Thorsten S. Wiedemann / A.MAZE 17:00 Bilal Ghalib / GEMSI / Hackerspace Baghdad 18:00 Faith Bosworth / Peng! Collective 19:00 PANEL discussion - Watchdogs 20:00 TBA
CINEMAS
1. Kino Bahçe 2. Kino në Lum 3. Kino Kalaja 4. Dokukino Plato & Dokukino 5. Shtëpia e Kulturës 6. Kino Klubi
OFFICES
7. Main Office 8. Hospitality 9. Press Center 10. Dokukids
PANELS 11. Mullini
ANDRRA MARASH
1730
DOKU:TECH
FIVE YEARS LESS Ky debat ka për qëllim të nxisë bisedën mbi jetëgjatësinë mesatare në Kosovë, në veçanti mbi faktin se kosovarët jetojnë pesë vjet më pak se kombet e tjera në rajon për shkak të ndotjes me qymyr. This debate is intended to spur conversation about life expectancy in Kosovo, specifically about the fact that Kosovars live five years shorter than other nations in the region due mainly to coal pollution. Moderator: Adriatik Kelmendi Panelists: TBA
MULLINI MARASH PARK
PANEL
9
CyanMagentaYellowBlack
www.procreditbank-kos.com
10
CyanMagentaYellowBlack
Foto: Patrik Glodzhani
KO N F L I K T E T E A R M ATO S U R A
SHQETËSIMI PERMANENT I
FILMBËRËSVE Producenti sirian Orwa Nyrabia, që në DokuFest përfaqëson filmin “Return to Homs” ka folur për përvojën e tij negative me regjimin e Asadit dhe se si është dashur intervenimi i shumë miqve të tij ndërkombëtar që ai të lirohet nga burgjet siriane, dy vjet më parë. DokuFest ka hyrë në gjysmën e dytë të ditëve të tij, gjë që ka bërë që numri i filmbërësve dhe mysafirëve të tjerë të festivalit të arrijë kulmin. Prania e tyre e madhe është vërejtur edhe në konferencën e radhës për shtyp, ku kanë qenë të pranishëm një numër i konsiderueshëm i mysafirëve, të cilët krahas shpalosjes së punës së tyre kanë trajtuar edhe çështjet që kanë të bëjnë me situatën në Siri e Irak, rritjen e ekstremizmit dhe luftën kundër terrorizmit në terren por edhe në botën virtuale. Producenti sirian Orwa Nyrabia, që në DokuFest përfaqëson filmin “Return to Homs” ka folur për përvojën e tij negative me regjimin e Asadit dhe se si është dashur intervenimi i shumë miqve të tij ndërkombëtar që ai të lirohet nga burgjet siriane, dy vjet më parë. Që prej asaj kohe ai punon dhe krijon në ekzil. “Presioni për lirimin tim ka qenë i madh dhe aty e kam kuptuar fuqinë që e kanë filmbërësit. Dhe ne duhet ta përdorim këtë fuqi që të parandalojmë të keqen dhe që ajo të përhapet edhe më tutje në botë”, ka thënë Nyrabia. Ai ka theksuar se situata në rajon në përgjithësi nuk është e qëndrueshme dhe se për shkak të mos veprimit të bashkësisë ndërkombëtare është krijuar një terren i përshtatshëm për ekstremistët. “Numri i tyre në fillim ka qenë i vogël. Por ata nuk janë përfillur nga askush. Por me kalimin e kohës dhe me veprimet e tyre ata kanë mbledhur rreth vetes njerëz të dëshpëruar, jo vetëm nga Lindja e
Mesme, por edhe nga Cecenia, Ballkani, e vende tjera ku ka pas konflikte. Ndërkohë tani që janë shtuar me numër dhe me metoda të tmerrshme kanë arritur që të tërheqin vëmendjen e medieve dhe botës”, është shprehur Nyrabia. Ndërkaq Bruce Sterling që është folës në Doku:Tech ka tërhequr vërejtjen se në Siri ekziston Armata Elektronike siriane që sipas tij është shumë e fuqishme në luftën virtuale, ngase për shkak të mbështetjes financiare që gëzon nga autoritetet ka zhvilluar aftësitë e veta për “betejë” dhe “mbrojtje” dhe ka ofruar raste kur nëpërmjet të ndërhyrjeve në llogaritë e twitter-it kanë përhapur panik edhe në tregjet botërore. Ndërsa regjisori i filmit “I Left my Shoes in Istanbul” Nigol Bezjian ka bërë të ditur se vjen nga Libani, ku po ashtu situata është e tensionuar, por edhe e rënduar për shkak të numrit të madh të shpërngulurve nga Siria. “Në shoqërinë tonë ka shumë frikë dhe shumë paqartësi. Askush nuk e di çfarë do të ndodh dhe prania e numrit të madh të sirianëve të zhvendosur vetëm se po e rëndon edhe më tutje gjendjen sociale në përgjithësi”, ka thënë ai. Bezjian ka tërhequr vërejtjen se njerëzimi dhe organizata që janë krijuar për të mbrojtur rendin botëror nuk i kanë nxjerrë mësimet e duhura nga e kaluara. “Karakteri kryesor në filmin tim është një armen që kthehet në Stamboll për t’u njohur
me qytetin e paraardhësve të tij, që më shumë se 100 vjet më parë ishin dëbuar nga ky qytet”, ka shpjeguar ai. Regjisori nga Bejruti ka nënvizuar se përjetimi i armenëve është i ngjashëm me atë të sirianëve apo irakianëve sot, në kuptimin që duhet të ikin nga qytetet dhe vendet e tyre, duke lënë prapa kulturën, kujtimet e të afërmit. “Ky cikli i dhunës të cilin nuk po di as si ta quaj më duket se nuk po ndërprehet asnjëherë, përkundër shumë ndodhive tragjike”, ka deklaruar ai. E, Ozge Kalafato ka theksuar se në Prizren krahas filmit të regjisorit Bezjian do të shfaqen edhe disa filma të regjisorëve armenian që jetojnë në këtë shtet apo në diasporë, në mënyrë që publiku prizrenas të njihet me gjeneratën e re dhe të vjetër të filmbërësve armenian. Për dallim prej tyre regjisori Henry Corra ka thënë se me filmin e tij “Fareëell to Hollyëood” ka krijuar një qasje të re në filmbërje të cilës ia ka ngjitur emrin “kinemaja e gjallë”. “Filmat e mi kanë qasje subjektive dhe personale, shkaku që mundohem që t’i thyejë kufijtë që kanë ekzistuar në mes të filmbërësit dhe karakterit apo në mes të filmit dhe jetës”, ka thënë ai, për të shpjeguar se dokumentari i tij sjellë rrëfimin e një vajze shëndetlig që ëndërronte të bënte filma, por që gjen vdekjen shkaku i sëmundjes, ndërkohë që ky dokumentar i dedikohet asaj. 11
CyanMagentaYellowBlack
ENGLISH SECTION
Photo: Mrinë Godanca
Ich bin ein Prizrenac
Because Dokufest is not just about the films; there are dozens of festivals around the world that are merely professional – and nothing else. But, in the turbulent Balkans, in the post-apocalyptic effects of war, the victims, the genocide, the new and old countries, to make DokuFest a first class social, and not just cultural event, supersedes the difficulties of the crazy Sisyphus who for some unknown reason pushed a stone up a hill. That’s why Prizren becomes the center of the world – because it succeeded where all others failed the test, because it became the oasis of free people who think freely, because it finally showed that there exists an ideal utopia that also functions perfectly. For people from the Balkan region, DokuFest and its offspring are still a great wonder. The possibility for Bosnians, Croats, Montenegrins, Albanians, Serbs and Macedonians to find themselves in one place, and for the topic of discussion not to be who was better at knocking the other off the list of living or who proved themselves better at shooting exercises – but rather, that in the middle of Prizren we find ourselves with the message of the festival “Change Don’t Hide,” is a success that overcomes all that can be imagined, if you’re not in Prizren. If you are in Prizren, then understand that everything is possible; it is possible to love Prizren more than Belgrade; it is possible for me to have more friends here than somewhere in Serbia; it is possible that I have found the favorite city I have always been looking for – where life or what we call life makes a lot of sense in the ceaseless motto of Change Don’t Hide. The triumph of DokuFest is even more significant when we know how hard it was in the Balkans to do anything, for it to be natural, normal, or fundamentally important – and for it to last long, at least 13 years. There is specific beauty in the fact that DokuFest has become a global brand; you say DokuFest and everyone understands that language! Maybe it is clearer now how Prizren and I fell in love with each other; because of the good people that it is harder and harder to find; because of the feeling that you have found yourself in the true, Prizren light; because of the atmosphere of total relaxation in which serious work is done; because of the many night hours spent socializing; because of the friends made each year. That’s why I have the need to slightly modify the statement made in 1963 by John F Kennedy in Berlin; all I can say at this point is “Ich bin ein Prizrenac.” And I can’t wait for next year. DokuFest lives on! Petar Lukovic # Author is editor/in/chief of www.e-novine.com
12
Foto: Haris Alija
HEARTS
MINDS
AND
I will admit it right away: there’s no place on Planet Earth where I’d rather be at, around the middle of August, than Prizren. Fu*k Hawaii, fu*k Greek beaches, fu*k hotels in Montenegro – Prizren becomes the center of my world. I discovered that last year when I came to DokuFest for the first time; I was shot out of the Serbian cosmos, from Belgrade, and I landed in a city that drugged me with the emotional outpouring of friendship, closeness, and long forgotten serenity.
The title of this piece is based on the quote by American president Andrew Johnson that says: “The ultimate victory depends on the hearts and minds of the people who actually live out there.” The Vietnam War is known in the country itself as the War of Resistance towards America, a war in between the two blocks, the communist and the anti-communist. This war is one of the most hotly-debated wars initiated by the United States, as is said by the Lynzee Klingman, who was the editor of the film. “There were terrible divisions in the United States. There was rarely a middle position about the war in Vietnam, there were people who stood strongly for or against the war,” she says. This war inspired renowned American producer Bert Schneider, known for his strong political beliefs, to do this documentary film on the war in Vietnam. The million dollar fund that he received from Columbia Pictures to do a film about the youth in the US was used for the documentary, with the main goal of showing the world, especially Americans, the other side of the coin. Klingman, in her position of editing and doing the montage for the film, tells Dokufest about the inception of this film. “Bert Schneider initially thought about making this a documentary about Daniel Ellsberg, the man who leaked the Pentagon Papers, a story about the truth that they all knew in relation to our involvement in the Vietnam war, a story that was kept secret by the government. Instead of making this film about Ellsberg, he decided to do a film about America. The Columbia studios had no idea about this, they just thought it’d be another movie about the American youth.” Viewers that had come to KinoBahce to see a strong statement being made about the war have seen another America. The movie was awe-inspiring, and in many ways shocking, especially after statements such as the one by the head of the US Forces, William Westmoreland, where he says that: “The Oriental doesn’t put the same high price on life as the Westerner does. Life is cheap in the Orient.” Or the one by George Coker, a Commander in the US Marines who says this about Vietnam: “If it wasn’t for the people, it would be very pretty.”
This two-hour documentary shows the two sides of the story in the Vietnam war. The premiere of the film was in 1974, a year before the end of the Vietnam War. As the central theme of the film you can clearly see the racism of the American serviceman towards the Vietnamese people, and the consequences of this bloody conflict, by leaving a big space for the Vietnamese to express the ways in which this war has affected them. Filled with scenes from Vietnam during the war and with interviews by the citizens, it shows how unfair this war has been and how it is ruining the Vietnamese people. This film ends with images from the protests against the war in the streets of the United States. Klingman talks about how this film was received. “When the film came out, people who were on our side, so those who were against the war went and saw the film and liked it. But it was hard to attract the public that disagreed with us, which didn’t feel the same way about the things that were happening. It’s hard for people to go to see a film if they possess a specific position on a certain issue. Therefore I can’t say it had a certain affect on people on the other side, but it did have an affect on people in Congress. Some people in Congress were shaken by the documentary, it touched them. In those times there were strong divisions in the United States on this issue, and it still exists. It’s not that different, just the issues change.” This film got the Acadamey Award for “The Best Documentary,” although it was not supported by Columbia Pictures anymore after they realized how the funds were being used by Schneider. They even cut out the Columbia logo during the film’s screening at Cannes, Klingman says. Even the fact that the film received the award, a lot of famous personalities in the world of film were angered, such as Frank Sinatra and John Wayne, especially when Bert Schneider read a telegram from the leadership of North Vietnam during his acceptance speech. The documentary “Hearts and Minds” was screened as part of the program Focus America by Dokufest and made it into the Austrian Television’s list of “Documentaries You Must See Before You Die.”
CyanMagentaYellowBlack
Foto: Patrik Glodzhani
THE
PSYCHOLOGY OF COAST OF FEAR
The history of the Coast of Death goes back a long way in history, and most of the events related to it are sad. A director, whose cinematic oeuvre is a combination between psychology and cinema, could never make a documentary that would stick to a strictly narrative style. This is an identifiable element in the work done by Spanish director Lois Patino who this year in DokuFest has brought his documentary, for which he received the best director prize in the Film Festival in Locarno. Titled “Coast of Death,” referring to Costa da Morte, a region in the North West of Galicia in Spain, which was considered the end of the world during the Era of Rome Patino’s documentary is a poetic journey, and above all closely tied to the psychology of this region that has taken the lives of many. This documentary is part of the International Dox competition, and has been screened two times this week, on the 18th and 20th, in two different cinemas. In an interview for DokuDaily, Patino says that the idea for this documentary came while studying at the Complutense University of Madrid. “In Spain, the Coast of Death plays an important role in our history. Much has been said about
it, and as a child I have heard a lot of stories about this coast, but I’ve always wanted to do a documentary that showed an alternative narrative about this area. Now I think I’ve achieved that,” says Patino. The history of the Coast of Death goes back a long way in history, and most of the events related to it are sad. The name of the documentary itself comes from the number of boats that have sunk in this area due to the rocky terrain, darkness and storms. Patino emphasizes that many films have been made about this place, but that his documentary is more visual and psychological. As such, Patino has decided to fill this documentary with images and characters that are not typical in documentaries that deal with this topic. Therefore there aren’t tragic stories that are directly told in this documentary. “I stayed on the coast for 5 months making various recordings about everything that was going there. I saw the storms, and I went in the midst of them to feel them and record them. If you ask me if this was risky, I’d say yes, very risky even. But was it worth it? Definitely,” says Patino.
The documentary sends you in the risky territory inhabited by fishermen, seashell collectors, traditional craftsmen, which have both an intimate and antagonistic battle with the endlessness of this territory. But it is not only their story that fills the documentary. In “Coast of Death,” the wind, the air, the stones, the fire are the main characters in the film, and through them the viewer gets closer to the mystery of nature, understanding as a whole connected to man, history and legend. The Spanish directors says that the entire idea behind the film was to create a sincere picture of this coast through the strength of his camera and the stories of the people who live there, but that they are not stronger that the images in the film. “As you listen to the stories and look at the images at the same time, you feel a part of this coast. Sometimes you feel the risk, sometimes the mystery, but in the end, the documentary begs to ask the questions that have to do with the psychology and the mystery. Are people tied to the fear of mystery? This coast says yes,” says Patino. And this is clearly visible once you see the documentary.
13
CyanMagentaYellowBlack
REVIEWS International Dox - Feature
20.000 DAYS ON EARTH Director: Iain Forsyth, Jane Pollard Producer: James Wilson, Dan Bowen
Friday 14:00 Dokukino 97’
Bio pics in general and those about male rock stars in particular demand a fan audience to be truly appreciated. They often come in the same shape and form and you could easily change one star to another within that same format. ”20.000 days on Earth” however is not your regular bio pic. The film starts with a countdown and a bang and continues to surprise throughout the 90 minutes. Through a mix of staged scenes, concert footage and conversations between Cave and fellow musicians and friends you get to know a Nick Cave true to the construction of his public self.
The myth of the decadent artist is still very much present, but the playfulness in the storytelling wins even me over. Esthetically there is a clear 90’s feel to the film and the atmosphere that sometimes resembles Twin Peaks goes hand in hand with Cave’s music. It’s obvious that Cave has had a lot of creative influence in the making of “20.000 Days on Earth” which makes the film almost as interesting as the score. So either you are a Nick Cave fan or not, this is definitely one of the must sees from this year’s music docs.
UK, 2013, Colour, 97 min
(By Melissa Lindgren)
Special Screenings
THE AGREEMENT Director: Karen Stokkendal Poulsen Producer: Vibeke Vogel
Friday 22:00 Kino në Lum 58’
The Agreement, a film about high-stakes direct talks between Serbia and Kosovo, shows how individuals operate within the giant apparatuses we’ve built to maintain order. The degree of access filmmakers had to the negotiations is astounding: Before talks begin, we see the deputy prime minister of Kosovo getting her hair primped, the political director of Serbia worrying if he looks trim enough, and the European Union negotiator considering, hilariously, which tie would set the mood best. The performance of politics goes beyond aesthetics, though— the audience has a front-row seat for the farce of making nice 14
to mask simmering frustrations, the clash of egos, and ultimately, the fear of consequences from hardliners back home if the meeting bears fruit. At one point, the frustrated E.U. negotiator says, “We should agree on something; it doesn’t matter what.” But even agreeing is dangerous. Footage of the negotiators back in Kosovo, Serbia, and Belgium shows the impact of their verbal debate on the people they represent. Engaging, funny, and tightly edited (it clocks in at less than an hour), The Agreement is a standout. (By Rachel Kurzius, WCP) Filmmaker present for Q&A.
Denmark, 2013, Colour 58 min
CyanMagentaYellowBlack
FILMAT E REKOMANDUAR E-TEAM
GENERAL SPONSOR 20:00 DOKUKINO PLLATO
Katy Chevigny, Ross Kauffman USA - 2014 As soon as allegations of human rights abuses arise the E-Team hits the ground to witness, document and collect the truth for the world to see. The filmmaker is present for Q&A.
KISMET
MEDIA SPONSOR
IT PARTNE
“THERE IS LIGHT WITHIN” SENDS A MESSAGE OF HOPE Petrit Halilaj, a contemporary artist from Kosovo that lives abroad, has shared his life story with directors Rea Surroi and Dardan Selimaj, in a documentary titled “There is light within.” As a young child during the conflict in Kosovo, he was placed in a refugee. There he meets an Italian psychologist who is impressed by his ability to draw with two hands and takes him back to Italy, to support his education in the Academy of Arts in Milano. After his graduation, Halilaj moves to Berlin, where he boldly ventured into the arts world. The focus of the documentary “There is light within” was the process of the creation of Petrit’s installation at the Venice Biennale in 2013, in the Pavilion of the Republic of Kosovo. First-time directors Rea Surroi and Dardan Selimaj believe that this film comes to the public with a message of “a lot of hope, hope for the toppling of prejudices, hope for full freedom of expression and hope for change.” In an interview for DokuDaily, they spoke of their project. DD: Why did you decide to do this documentary? Surroi and Selimaj: We have been following Petrit’s work for a while as Kohavision. Knowing him from close by, we thought that his work and complex personality deserve greater attention and special focus. We thought we could talk about this through the documentary film. DD: How did you come across your protagonist? Surroi and Selimaj: The protagonist was known for us. When we heard that he would be representing Kosovo in the Venice Biennale last year, we came to the conclusion that the moKomuna Prizren ment had come for us to put together a documentary.
20:00 KINO NË LUM
Nina Maria Paschalidou Greece, Cyprus - 2013 Kismet’ unravels the secrets of the Turkish soap operas phenomenal success that transcends religion and culture. The filmmaker is present for Q&A.
SATI
DD: What is special about his life story, according to you? Surroi and Selimaj: His life experience is very special. Of course, this includes the way in which it has influenced him and how he shares it with others through his work. This makes him special compared to other artists. As such, he radiates with hope for all the young generations, young people who have similar ambitions, by giving them an example that borders are in reality nonexistent. Challenges do exist, but they are surmountable. DD: Was it difficult for you to get him to be natural in front of the camera, for him to reveal details about his life and work? Surroi and Selimaj: It was a process we went through together, Petrit and us. The end of this journey rewarded us with a very healthy and cooperative working relationship. DD: How challenging was this for you as filmmakers? Surroi and Selimaj: Of course it was challenging. To make a film about someone is a responsibility. Furthermore, this is the first film dedicated to Petrit, and as such, we wanted it to be able to present Petrit to a new audience, and audience which might not know the contemporary art scene and at the same time send a strong message.
20:00 KINO KALAJA
Bartlomiej Swiderski Poland - 2013 A film Piotr Morawski, a participant of the first in history winter expedition to Shishapangma who died in the Himalayas.
SUBTOTAL
DD: The premiere of the film will be at Dokufest. The film is also part of the running for the best Balkan Doc. What are your expectations? Surroi and Selimaj: For us it’s a great to be able to have the film be selected for the running in DokuFest. We expect that after the festival, the film be able to be seen and screened all over the world.
22:00 DOKUKINO PLLATO
end to end engineering
Gunhild Enger Norway - 2014 Subtotal is a story of an untraditional encounter between a Swedish salesman and a Norwegian couple on their monthly bargain hunting.
15
Embassy of the Federal Republic of Germany
CyanMagentaYellowBlack
OFFICIAL HOST
GENERAL SPONSOR
MEDIA SPONSOR
IT PARTNER
INSURED BY
European Union Office in Kosovo
Komuna Prizren
end to end engineering
Embassy of the Federal Republic of Germany in Kosovo EMBASSY OF FINLAND PRISTINA - KOSOVO
Austrian Embassy Kosovo
Premium quality BALKAN INVESTIGATIVE supplying, reputation REPORTING NETWORK and knowledge EcoTrade primary competitive advantages are its existing premium quality supplying, reputation and precise knowledge of its customer needs
ECOTRADE L.L.C. Str. Fazli Grajqevci Nr. 12 10000 PRISHTINA, KOSOVO www.ecotrade-co.net
16
Embassy of the Kingdom of the Netherlands Kosovo