Jak to działa Płuca i oskrzela

Od tego, w jakiej kondycji jest układ oddechowy, zależy praca całego organizmu. Co ciekawe, dzięki prawidłowemu oddychaniu można też odzyskać spokój, jak i energię!

TEKST MARZENA BARTOSZUK

Czy zastanawiałaś się kiedykolwiek, jak to się dzieje, że oddychasz? Zapewne nie, bo jest to proces całkowicie automatyczny. Każdy wdech dostarcza do organizmu tlen, na który czekają wszystkie komórki naszego ciała. Im jest go więcej, tym lepiej są one odżywione. Tak, tak! Właśnie odżywione, gdyż dzięki skomplikowanym procesom biochemicznym, tlen zostaje przekształcony w potrzebną do życia i działania energię. Droga powietrza do płuc jest niedługa – ma ok. 20–30 cm. Podczas wdechu przez nos zostaje ono ogrzane i oczyszczone z kurzu, pyłków, a także bakterii i wirusów (to pierwsza linia obrony także przed koronawirusami). Następnie dostaje się ono przez gardło do krtani i tchawicy, a stąd przepływa do oskrzeli i dalej przez oskrzeliki do pęcherzyków płucnych – dopiero w nich zachodzi właściwa wymiana gazowa (pobierany jest tlen, a odbierany dwutlenek węgla). Warto przedstawić proces oddychania w liczbach. Każdy zdrowy człowiek ma dwa płuca: prawe z trzema płatami i lewe z dwoma (jest ono mniejsze, gdyż część klatki piersiowej po tej stronie zajmuje serce). Mamy także po dwa oskrzela, które rozgałęziają się na mniej więcej 30 tys. oskrzelików, zakończonych ściśle do siebie przylegającymi pęcherzykami płucnymi – jest ich od 300 do 500 milionów, a ich powierzchnia wynosi aż 90 m kwadratowych (to jak całkiem duże mieszkanie)! Całkowita pojemność płuc dorosłej kobiety wynosi ok. 3,2 litra, zaś mężczyzny ok. 4,5 litra. Ale... problem w tym, że większość z nas wykorzystuje zaledwie niewielką ich część. Podczas wdechu wymieniamy na nowe jedynie ok. 1,5 litra powietrza. Reszta zalega bezużytecznie w dolnych partiach. To warto zmienić!

Prawidłowe oddychanie to sztuka. Ale łatwa do nauczenia się!

Więcej tlenu, to więcej życiowej energii. Niby takie stwierdzenie wydaje się oczywiste, jednak, jak mówią specjaliści, tylko małe dzieci oddychają naprawdę

ANATOMIA DOLNYCH DRÓG ODDECHOWYCH

TCHAWICA To sprężysta rura, która ma ok. 10 cm długości. Zapewnia ona przepływ powietrza do płuc. Na końcu rozdziela się na dwa oskrzela – w tym właśnie miejscu kończą się górne drogi oddechowe, a zaczynają dolne.

OSKRZELA Jest to zespół rurek, o średnicy ponad 1 mm, rozgałęziających się na prawo i lewo, i tworzących drzewo oskrzelowe. Doprowadzają one powietrze do płuc i odprowadzają zbędne produkty przemiany materii, m.in. dwutlenek węgla.

PĘCHERZYKI PŁUCNE Woreczki powietrzne, które stanowią główne miejsce wymiany gazowej. Mają one bogatą sieć włosowatych naczyń krwionośnych (najwięcej w całym ciele człowieka).

PŁUCA Wypełniają klatkę piersiową. Oba płuca są oddzielone od siebie śródpiersiem, które zawiera m.in. serce. Poniżej znajduje się przepona – cienki (ale bardzo ważny dla procesu oddychania) mięsień.

prawidłowo. A już pierwszy wdech to mistrzostwo świata – wypełnia płuca noworodka w stu procentach. Z wiekiem, niestety, tracimy tę cenną umiejętność, a przyczyn tego stanu rzeczy jest wiele. Co zatem sprawia, że na co dzień nie do końca oddychamy prawidłowo?

● Stres. Zarówno ten przewlekły, którego obecności już pewnie nie zauważasz, jak i krótkotrwały, ale silny (funkcjonują nawet takie określenia, jak „zabrakło mi tchu w piersiachˮczy „zatkało mnieˮ). Nadmierne napięcie sprawia, że oddech staje się krótki, urywany, zbyt częsty, a przy tym bardzo mało efektywny. Dobra wiadomość jest taka, że również za pomocą oddechu możesz te nadmierne napięcia ze swojego ciała skutecznie uwalniać – patrz opis pod zdjęciem wyżej.

● Niewłaściwa postawa ciała przez większą część dnia. Gdy siedzisz skurczona na kanapie czy przy biurku, zamknięcie klatki piersiowej i ucisk

Aby poczuć odprężającą moc oddechu, wystarczy usiąść z wyprostowanym kręgosłupem i powoli, miarowo nabierać powietrza tak, by docierało jak najgłębiej. Ważne jest to, aby wydech trwał równie długo, co wdech!

ubrań na przeponę nie pozwalają na prawidłowe wypełnienie płuc. Wystarczy wyprostować się, ściągnąć łopatki, cofnąć ramiona i świadomie nabrać dużo powietrza, by zauważyć ogromną różnicę. Czy właśnie wykonałaś to ćwiczenie? To wspaniale! Rób je co najmniej raz na godzinę. A jeszcze lepiej naucz się kontrolować swój proces oddychania tak, by był bardziej świadomy. Ważne też, byś zawsze nabierała powietrza przez nos, a nie przez usta!

● Przewlekłe choroby układu oddechowego. Sprzyja im wszechobecne zanieczyszczenie powietrza, czyli smog, a także palenie tytoniu (zarówno czynne, jak i bierne) czy alergie. Niektóre z nich np. astma i POChP związane są ze znacznym ograniczeniem przepływu powietrza w płucach, zaś inne np.: pylica, zwłóknienia płuc, gruźlica czy nowotwory są przyczyną zmniejszenia ich pojemności (więcej informacji

o chorobach płuc i oskrzeli znajdziesz w ramce na dole strony). Ich skutkom można oczywiście w pewnym stopniu przeciwdziałać. Najważniejsze jest prawidłowe i regularne przyjmowanie zaleconych przez lekarza preparatów (najczęściej w formie wziewnej), ale nie tylko.

Proste domowe sposoby na poprawę wydolności płuc

Jeśli chorujesz na astmę czy Przewlekłą Obturacyjną Chorobę Płuc (POChP), masz zapewne zestaw zaleconych przez lekarza ćwiczeń oddechowych – wykonuj je systematycznie. Ale możesz dołożyć także te, które prezentujemy poniżej. Są one odpowiednie również dla osób, które nie mają problemów z płucami, ale z obniżoną, choćby z racji wieku, wydolnością oddechową. Regularne ćwiczenia doskonale wzmacniają mięśnie oddechowe, co nie tylko ułatwia codzienne

16

ODDECHÓW na minutę to norma dla osób dorosłych. Jeśli oddychasz znacznie częściej lub rzadziej porozmawiaj o tym z lekarzem. Więcej niż 30 oddechów na minutę to sygnał alarmowy!

Warto mieć w domu pulsoksymetr. Z jego pomocą codziennie można sprawdzać wysycenie krwi tlenem. Wartości poniżej 92 proc. są wskazaniem do konsultacji lekarskiej.

warto wiedzieć!

NA CO CHORUJĄ PŁUCA I OSKRZELA

ASTMA Przewlekłe zapalenie błony śluzowej oskrzeli (często o podłożu alergicznym). Choroba ma charakter napadowy i prowadzi do zmniejszenia wydolności dróg oddechowych, co objawia się m.in. kaszlem i dusznościami. W Polsce choruje ok. 4 mln osób. ZAPALENIE OSKRZELI I PŁUC Pierwsze z nich wywoływane jest najczęściej przez wirusy, przyczyną drugiego aż w 70 proc. są bakterie (czasem też grzyby). Leczenie zależne jest od przyczyny, jednak często stosowana bywa antybiotykoterapia.

Spirometria to test oceniający pracę płuc. Przed wykonaniem go warto poćwiczyć w domu długi wdech i szybki mocny wydech. To ułatwi przeprowadzenie badania.

funkcjonowanie, ale poprawia też rokowania w przebiegu np. zapalenia płuc czy choroby Covid-19.

● Ćwiczenie ze świecą. Usiądź przy stole i postaw przed sobą w odległości ok. 15 cm zapaloną świecę. Nabierz jak najwięcej powietrza przez nos i powoli wydmuchuj je przez usta w kierunku świecy tak, by płomień był cały czas odchylony (ale nie zgasł). Co kilka dni odstawiaj świecę nieco dalej. Ćwiczenie poprawia wytrzymałość mięśni oddechowych.

● Dmuchawka, która poprawia pracę płuc. Zrobisz ją z butelki napełnionej wodą (przynajmniej do połowy, ale im więcej płynu, tym lepiej) i cienkiej rurki np. takiej, jakiej używa się do spuszczania wina. Postaw ją przed sobą, zanurz rurkę w wodzie i możliwie jak najdłużej wdmuchuj do niej powietrze tak, by na powierzchni pojawiły się bąbelki. Opór stawiany przez wodę wymaga zaangażowania dodatkowych mięśni klatki piersiowej, co wpływa na poprawę ich sprawności. Powtórz 5 razy.

● Oddychanie przez zasznurowane usta. Powoli wciągnij dużo powietrza przez nos, aż do całkowitego napełnienia płuc. Wypuszczaj je również powoli,

POCHP Przewlekła Obturacyjna Choroba Płuc jest trwałym zwężeniem dróg oddechowych o podłożu zapalnym. Przyczyną jej rozwoju są szkodliwe czynniki znajdujące się we wdychanym powietrzu, najczęściej dym tytoniowy. Według statystyk na POChP w ciągu swojego życia zachoruje aż 40 proc. palaczy! GRUŹLICA Choroba zakaźna wywoływana przez prątki. Do jej rozwoju najczęściej dochodzi u osób w podeszłym wieku, niedożywionych lub nadużywających alkoholu. W Polsce, dzięki obowiązkowym szczepieniom, obecnie jest znacznie rzadsza niż wcześniej – co roku jednak zapada na nią ok. 5 tys. osób.

ale przez usta zwężone jak do gwizdania. Wydech powinien być dwa razy dłuższy niż wdech. Powtórz 4–5 razy. Ćwiczenie umożliwia wciągnięcie większej ilości powietrza do płuc przy mniejszym wysiłku, zmniejsza częstość oddechów oraz duszność. To wszystko sprawia, że polepsza się utlenowanie krwi.

Niepokojące objawy, które powinny skłonić cię do wizyty u lekarza

Problemy z płucami czy oskrzelami zaczynają się zwykle niewielką dusznością po wysiłku. W przypadku astmy pojawiają się epizody świszczącego oddechu lub kaszel nasilający się w nocy czy nad ranem. Później wielu chorych odczuwa też ściskanie w piersiach, zauważa uruchomienie się dodatkowych mięśni oddechowych (można to poznać po nietypowych ruchach klatki piersiowej) lub ma przewlekły, trwający ponad 1–2 miesiące kaszel. Częsty jest również przyspieszony oddech. Jeśli zaobserwujesz którekolwiek z wymienionych powyżej symptomów, nie czekaj na koniec pandemii, tylko umów się na wizytę do internisty. Na początek może być to e-wizyta u lekarza rodzinnego (zadzwoń do swojej przychodni rejonowej i dowiedz się, czy ma takie usługi, a jeśli nie, to gdzie szukać pomocy). Prawdopodobnie zleci ci on wykonanie podstawowych badań, takich jak RTG klatki piersiowej czy spirometria, a jeśli ich wyniki okażą się niepokojące, skieruje do specjalisty pulmonologa. Pamiętaj, że wczesne wykrycie problemu to szansa na szybsze wdrożenie skutecznego leczenia. W obecnych czasach warto też pamiętać o tym, że ryzyko ciężkiego przebiegu infekcji koronawirusem u osób prawidłowo leczących swoje przewlekłe dolegliwości jest mniejsze niż u tych, którzy zaniedbują taką terapię.

REKLAMA

RAK PŁUC Jest to najczęściej występujący nowotwór złośliwy u mężczyzn i drugi (zaraz po raku piersi) u kobiet. Rocznie w naszym kraju jest 22 tys. nowych zachorowań (z czego 1/3 u kobiet). Główną przyczyną choroby są rakotwórcze składniki dymu tytoniowego, znaczenie mają też predyspozycje genetyczne. KRZTUSIEC Ostra choroba zakaźna dróg oddechowych, której objawem jest głównie uporczywy, męczący kaszel (przez co może być pomylona z innymi chorobami np. płuc). Jest to bakteryjne zapalenie tchawicy i oskrzeli wywoływane przez pałeczkę krztuśca (Bortedella pertussis).

Matecznik – TRADYCJA Z NATURY–

To polska, rodzinna firma spożywcza powstała w 1990 roku w Hajnówce na skraju prastarej Puszczy Białowieskiej słynąca z najwyższej jakości 100% naturalnych produktów premium.

Miód wielokwiatowy białowieski jest bogaty w witaminy i składniki odżywcze. Posiada właściwości antybakteryjne. Zalecany jest jako środek wspomagający w leczeniu przeziębień, infekcji dróg oddechowych czy w chorobach wynikających z obniżonej odporności. Miód wielokwiatowy zawiera krzem, który jest budulcem mocnych naczyń krwionośnych, a także wpływa na wygląd skóry, włosów i paznokci. Spożywanie miodu podnosi odporność organizmu, uzupełnia niedobory składników mineralnych. Miód jest nieoceniony w profilaktyce chorób serca oraz problemach w funkcjonowaniu układu pokarmowego.

Cena 20,00zł/400g