“V” for VARVARA Roza

Η γνήσια αγάπη της για την τέχνη, το επιχειρηματικό της πνεύμα και οι ελληνικές της ρίζες, συνθέτουν ένα εκρηκτικό υλικό. Η Βαρβάρα Ρόζα μέσα σε έξι χρόνια κατέκτησε τους καλλιτεχνικούς κύκλους του Λονδίνου και καθιερώθηκε σαν την αξιόπιστη Ελληνίδα art dealer και γκαλερίστα, που όταν σε αναλάβει η επιτυχία είναι σίγουρη. Η Gallery 8, στην περίφημη Duke Street, στο Mayfair του Λονδίνου είναι το δικό της πολιτιστικό λίκνο. Προωθεί με ενθουσιασμό Έλληνες εικαστικούς και βάζει στο χάρτη της διεθνούς σκηνής τον σύγχρονο Έλληνα καλλιτέχνη. Οραματίζεται να κάνει την Ελλάδα κέντρο του κόσμου της διεθνούς εικαστικής ελίτ. Κόρη συλλεκτών έργων τέχνης όπως και η ίδια, εκφράζεται με ευγνωμοσύνη για την οικογένεια της αλλά δεν κρύβει την βαθιά της ικανοποίηση για την επιτυχία της στον απαιτητικό κόσμο της τέχνης, με αποδείξεις. Συνεργάζεται επισήμως με τους Christie’s καιτουςSotheby’s, έχει τη διεθνή εκπροσώπηση του Βρετανού καλλιτέχνη Winston Branch ενώ έχει συμβόλαια με τον Φίλιππο Τσιάρα, τον Μανώλη Αναστασάκο, την Ερμίνα Αβραμίδου και τον Γιάννη Λασηθιωτάκη. Ας γνωρίσουμε αυτήν την έγκριτη Ελληνίδα. ************** Her genuine love for the arts, her drive to succeed, and her Greek heritage make up a potent force. Varvara Roza established herself as a reliable Greek art dealer and gallerist in London within six years, because success is certain if she promotes you. Gallery 8 in Mayfair’s famous Duke Street, is her cultural cradle. She enthusiastically promotes Greek visual artists and contributes to their worldwide recognition. Her vision is to make Greece the center of the world’s international art elite. Daughter of art collectors just like herself, she is grateful to her family and shows her deep satisfaction for her achievements in the challenging art industry, by evidence. She has a formal business partnership with Christie's and Sotheby’s, she is Winston Branch's international representative, and has agreements with Filippos Tsiaras, Manolis Anastasakos, Ermina Avramidou, and Yiannis Lasithiotakis. Let us discover more about this outstanding Greek lady.

interview: Fotini Androulaki

Βαρβάρα, πήρες την απόφαση να κάνεις ένα μεγάλο εγχείρημα στο Λονδίνο με τη Gallery Eight. Γιατί Λονδίνο; Το Λονδίνο είναι μία πόλη πολυπολιτισμική, οπότε έχεις μία μικρή Νέα Υόρκη, έχεις όλο το πολιτισμό μαζεμένο σε μία πόλη και ξέρεις ότι είναι η Μέκκα...είναι το hub της τέχνης. Επίσης, αυτό που είχα παρατηρήσει είναι ότι σε καμία γκαλερί δεν υπήρχε ούτε ένας Έλληνας καλλιτέχνης. Δεν νομίζω πως υπήρχε καλύτερη πόλη. Από εκεί άρχισα να επεκτείνομαι στην υπόλοιπη Ευρώπη και στην Αμερική. ■ Varvara, you decided to create a significant project in London by launching Gallery Eight. Why London? London is a multicultural city, so it's like a smaller version of New York, with all the different cultures converging there. It's a "Mecca", a hub of the arts. Also, I noticed that there wasn't a single Greek artist in any gallery. I don't believe there is a better city. From there I started expanding towards the rest of Europe and US.

■ Η επιθυμία σου να προωθήσεις Έλληνες καλλιτέχνες ήταν στο μυαλό σου από την αρχή ή έγινε κάτι που σε οδήγησε εκεί; Θα σου πω, πως από την αρχή δεν είχα στο μυαλό μου να προωθήσω καλλιτέχνες γενικά. Ήμουν από ένα τελείως διαφορετικό χώρο, στην οικογενειακή επιχείρηση και η μόνη μου ενασχόληση στο Λονδίνο ήταν αποκλειστικά με αυτή. Οι γονείς μου ήταν συλλέκτες και εγώ συλλέκτρια και δεν είχα στο μυαλό μου να ασχοληθώ με την προώθηση καλλιτεχνών. Είμαι πάρα πολύ Ελληνίδα, και με ενοχλούσε πολύ όταν άκουγα “μα καλά η Ελλάδα έχει τέχνη”; Μα πως δεν έχει η Ελλάδα τέχνη; Η χώρα που είναι η γενέτειρα θαυμαστών έργων τέχνης που έμειναν και θα μείνουν στην ιστορία τόσο του ελληνικού λαού όσο και των υπολοίπων. Η χώρα που γέννησε το Καλλικράτη και τον Ικτίνο που φτιάξανε την Ακρόπολη και η χώρα που γέννησε το Φειδία και τα ελγίνεια μάρμαρα. Η χώρα που δημιούργησε την τέχνη δεν έχει τέχνη; Και είναι ντροπή να μη τη γνωρίζουν στο εξωτερικό και μην την προωθούμε. Οπότε αποφάσισα πεισματικά να τους επιβάλω, αν θέλεις, τον Έλληνα καλλιτέχνη. Δυσκολεύτηκα, αλλά έχει αρχίσει όλο αυτό να αποδίδει σε βαθμό που η ηθική ικανοποίηση είναι μεγάλη. ■ Did you plan to promote Greek artists from the start, or did something happen that led you to do so? I must say that I never intended to promote artists, in general. I came from a completely different industry and exclusively worked in the family business when I was in London. My parents were art collectors as myself, but I never considered getting involved in the promotion of artists. I'm very Greek, so when I heard, "Well, does Greece have art," it really bothered me. Of course, Greece has art! It is the country with amazing ancient monuments that have influenced the whole art world.

The country that gave birth to Kallikrates and Ictinus who built the Acropolis and to Phidias of the Elginian marbles.

It is unconceivable to wonder if the nation that invented art has art. It is a shame that it is not known abroad, and we do not promote it. Therefore, I was determined to introduce

them to the Greek artists. It wasn’t easy, but I managed to succeed that and get a great moral satisfaction.

■ Συνεργάζεσαι και με ξένους καλλιτέχνες ή αποκλειστικά εστιάζεις σε Έλληνες; Οι ξένοι με βοήθησαν να «επιβάλω» τους Έλληνες. Έγινα πολύ γνωστή όταν ανέλαβα αποκλειστικά στην Αγγλία και παγκοσμίως τον Winston Branch, έναν πολύ γνωστό Βρετανό Caribbean καλλιτέχνη, και όταν συνεργάστηκα με τον Phillip Tsiaras που είναι ένας από τους πιο γνωστούς Ελληνοαμερικανούς καλλιτέχνες που μας κάνει περήφανους παγκοσμίως. Αυτοί οι δύο καλλιτέχνες μου έφεραν μεγάλη δημοσιότητα και με καθοδήγησαν με τη σοφία και εμπειρία τους με αποτέλεσμα να μπορέσω να δημιουργήσω σχέσεις εμπιστοσύνης με πολύ μεγάλες γκαλερί και να πείσω πως έχω καλό κριτήριο. Έτσι μπόρεσα να προβάλω και να ανοίξω την πόρτα για τους Έλληνες καλλιτέχνες. ■ Do you also collaborate with foreign artists, or do you exclusively focus on Greeks? Foreign artists “helped me” to successfully introduce the Greek artists. I became well known when I exclusively took on Winston Branch, a very well-known British Caribbean artist in England and worldwide, and when I collaborated with Philip Tsiaras, who is one of the most famous Greek American artists and makes us proud worldwide. These two artists brought me a lot of publicity and guided me with their wisdom and experience so that I was able to establish relationships of trust with very large galleries and make a convincing argument that I have a good judgment. That's how I was able to introduce the Greek artists, abroad.

Winston Branch with Varvara

Κάνω επενδυτική τέχνη και όχι διακοσμητική. Όταν συμβουλέψω ένα πελάτη να αγοράσει ένα έργο τέχνης γιατί σε δύο τρία χρόνια θα έχει μεγαλύτερη αξία, φροντίζω να είναι αλήθεια και να του το αποδεικνύω I specialize in investment art rather than decorative art. When I advise a client that a piece of art will be worth more in two or three years, I make sure that this is undoubtedly a fact

■ Όταν αποφάσισες να ασχοληθείς με την τέχνη, ενώ ήσουν ήδη στην οικογενειακή επιχείρηση, αισθάνθηκες ότι βρήκες το δρόμο σου; Πολύ καλή ερώτηση, γιατί έχω περάσει από σαράντα κύματα. Βέβαια πάντα το σταθερό ήταν ότι από 16 χρόνων είμαι στην οικογενειακή επιχείρηση και ακόμη φυσικά είμαι. Αλλά στο ενδιάμεσο έχω περάσει από την πολιτική, μετά το πρώτο πτυχίο έκανα ένα δεύτερο και μετά ένα τρίτο και συνέχεια ψαχνόμουν, αλλά δεν ήξερα τι ήταν ακριβώς αυτό που έψαχνα. Έχασα χρόνο, αλλά έχω βρει πραγματικά αυτό που αγαπώ.

Επίσης, μου δόθηκε η ευκαιρία να αποδείξω ποια είμαι -γιατί έχει σημασία- γιατί στην Ελλάδα για όσους με ξέρουν πάντα θα είμαι η κόρη του Ρόζα που έχουν τα ορυχεία στη Φλώρινα. Στο Λονδίνο είμαι η Βαρβάρα και για πολλούς η “V” γιατί δεν μπορούν να πουν το Βαρβάρα. Αυτό είναι μεγάλη ικανοποίηση, να μη σε ξέρουν λόγω του περιβάλλοντος, αλλά να σε ξέρουν γιατί είσαι αυτή που είσαι. ■ When you decided to go into art, while you were already in the family business, did you feel like you had found your way? Very good question because I have gone through fire and water. I've been working in the family business since I was 16 years old, and I still am. However, in between, I had a political career and after finishing my first degree, I pursued a second and then a third, and I was constantly looking, but I wasn't sure what I was looking for. I wasted time, but I finally found what I love. Additionally, I was given the opportunity to establish my iden-

tity, which is important because in Greece, I will always be known as the daughter of “Roza family” the owner of the mines in Florina. In London, I am Varvara and for many "V" because they can- not pronounce Varvara. Being appreciated for who you are rather than where you came from, offers a lot of satisfaction.

■ Είσαι μια γυναίκα ηγέτης. Αυτό τρομοκρατεί τους άνδρες; Ναι, ναι, πάρα πολύ. Αναπόφευκτα ο άνδρας που θα είναι δίπλα σου πρέπει να έχει μεγάλη αυτοπεποίθηση, αν θέλεις να είναι και πάνω από σένα. Και δεν μιλάω οικονομικά, μιλάω πνευματικά. Κάποιος μπορεί να είναι ζάμπλουτος αλλά να έχει έλλειψη παιδείας και κοινωνικής μόρφωσης. Όταν μέσα στη σχέση μπαίνει ο ανταγωνισμός τότε δεν υφίσταται σχέση. Και όταν σου τίθενται και διλήμματα του τύπου «μείωσε τη δουλειά σου ή εγώ», αναπόφευκτα θα επιλέξεις τη δουλειά σου. Διότι το ένα δεν έχει σχέση με το άλλο και αν κάποιος σε αγαπάει πραγματικά δεν σου θέτει τέτοια διλλήματα. Αλλά καμία γυναίκα όσο δυναμική και να είναι δεν παύει να θέλει το ρομαντισμό. Δεν παύει να είναι το κοριτσάκι που θέλει την αγκαλιά του καλού της. ■ You are a female leader. Does this terrify men? Yes, yes, and yes. Inevitably, the man who stands next to you must be confident enough if not superior. I don't mean financially? I mean spiritually. One can be wealthy while lacking in education and social skills. When competition enters the picture, the relationship is ended. When faced with dilemmas between "your job or me," you will undoubtedly choose your work. Because one has nothing to do with the other, and if someone truly loves you, he will not put you in such situation. But no woman, no matter how powerful is, ever loses her need for romance. She never stops being the little girl who longs to be in the arms of her man.

■ Είναι στα σχέδια σου να ανοίξεις γκαλερί στην Αθήνα; Τώρα που ξεκινάω μεγάλες συνεργασίες με μεγάλες γκαλερί όπως τη Victoria Miro, τη Pace Gallery and Simon Lee Gallery, ενδεχομένως με αυτούς τους ανθρώπους να ξεκινήσουμε κάτι μεγάλο στην Ελλάδα. Το πρώτο βήμα είναι να εδραιώσω καλά τη συνεργασία μου μαζί τους στο Λονδίνο και στα επόμενα δύο χρόνια να γίνει κάτι πολύ δυνατό εδώ. Στόχος είναι η Ελλάδα να γίνει πραγματικά κέντρο πολιτισμού. Να έρχονται οι μεγάλοι καλλιτέχνες που τα έργα τους πωλούνται πολλά εκατομμύρια, και να θέλουν να εκθέσουν στην Ελλάδα. Για μένα αυτό είναι άκρως συγκινητικό. ■ Are you planning to open a gallery in Athens? Now that I'm starting important collaborations with big galleries like Victoria Miro,

PhilipTsiaras atGallery «Eight»

Pace Gallery, and Simon Lee Gallery, it's possible that with these people we may start something substantial in Greece. The first step is to build strong collaboration with them in London, and something very big will happen in Greece in the next couple of years. My vision, is for Greece to truly become a cultural center for great artists, from all over the world whose paintings sell for millions of dollars. This is hugely important for me.

■ Πες μου για τη συνεργασία σου με τα auction houses Christie’s και Sotheby’s; Ξεκίνησε πριν από ενάμιση χρόνο, λόγω του Winston Branch, και σε συνεργασία με τον Αντιπρόεδρο των Christie’s ξεκινήσαμε να δουλεύουμε δημοπρασίες για κάποιους από τους καλλιτέχνες μου. Στην αρχή ήμουν πολύ διστακτική, διότι μια δημοπρασία είναι δίκοπο μαχαίρι. Όμως, λόγω της μεγάλης επιτυχίας της πρώτης μου δημοπρασίας του Winston Branch, όπου με αρχική εκτίμηση 40-60 χιλιάδες λίρες Αγγλίας, το έργο πουλήθηκε στις 150 χιλιάδες λίρες, εδραιώθηκε η συνεργασία με τους Christies και ακολούθησε η αντίστοιχη με τους Sotheby’s. ■ Tell me about your collaboration with the auction houses Christie's and Sotheby's. It started a year and a half ago, due to Winston Branch, and in collaboration with the Vice President of Christie's we started working on auctions for some of my artists. At first, I was very hesitant, because an auction is a doubleedged knife. But due to the great success of my first Winston Branch auction, where with an initial estimate of 40-60 thousand pounds, the artwork ended up selling for 150 thousand pounds, the collaboration with Christie's was established and a similar one with Sotheby's followed.

The two sisters Varvara and Aegli

■ Πόσο σημαντική είναι η εμπιστοσύνη όταν πουλάς τέχνη και πως τη χτίζεις; Είναι το πιο σημαντικό και χωρίς αυτή δεν υπάρχεις. Κάνω επενδυτική τέχνη και όχι διακοσμητική. Όταν συμβουλέψω ένα πελάτη να αγοράσει ένα έργο τέχνης γιατί σε δύο τρία χρόνια θα έχει μεγαλύτερη αξία, φροντίζω να είναι αλήθεια και να του το αποδεικνύω. Έτσι χτίζεται η εμπιστοσύνη, δια της αποδείξεως. Ο ένας πελάτης, σου φέρνει τον άλλο. Το word of mouth εξακολουθεί να είναι πολύ σημαντικό. Είναι τόσο μικρός ο κύκλος που αν χάσεις την εμπιστοσύνη, βγαίνεις εκτός, μπαίνεις στη μαύρη λίστα και δεν επανέρχεσαι. ■ How important is “trust” when selling art and how do you build it? It is of a great importance, as you cannot exist in the art world without it. I specialize in investment art rather than decorative art. When I advise a client that a piece of art will be worth more in two or three years, I make sure that this is undoubtedly a fact. That is how trust is established. One client refers you to another. Word of mouth remains incredibly important. The art circle is so small that if you lose trust, you're out, blacklisted, and never come back.

■ Αυτά τα έξι χρόνια που ασχολείσαι με την τέχνη ποιοι άνθρωποι σ’ έχουν επηρεάσει; Είναι οι γονείς που μου έδωσαν σημαντικά εφόδια για να είμαι αυτό που είμαι, και ειδικά η μητέρα μου. Ήταν βράχος δίπλα μου σε όλη αυτή τη πορεία και δεν με άφησε να τα παρατήσω με όλες τις δυσκολίες που αντιμετώπισα στην αρχή. Είναι ο άνθρωπος που είναι δίπλα μου και με στηρίζει πάντα με χαμόγελο και σωστή συμβουλή και κρίση.

Επίσης, η αδερφή μου, είναι το άλλο μου μισό καθώς εγώ είμαι χαοτική ενώ η ίδια είναι απολύτως οργανωτική και με τετράγωνη λο-

Varvara with her mother Fani Roza

Kαμία γυναίκα όσο δυναμική και να είναι δεν παύει να θέλει το ρομαντισμό. Δεν παύει να είναι το κοριτσάκι που θέλει την αγκαλιά του καλού της No woman, no matter how powerful is, ever loses her need for romance. She never stops being the little girl who longs to be in the arms of her man

γική. Επίσης, έχω μάθει πολλά από τη συνεργασία μου με τις μεγάλες γκαλερί και τους μεγάλους art dealers οι οποίοι είναι καλοί φίλοι και συνεργάτες. Στην πορεία βλέπεις ανθρώπους και παραδειγματίζεσαι. ■ In these six years that you have been involved in art, which people have influenced you? My parents, especially my mother, gave me the necessary skills to become who I am. She has been my rock throughout this journey, never allowing me to give up despite the difficulties I faced at the beginning. She is the one who always stands by my side and encourages me with a smile, wise advice, and good judgment. In addition, my sister is my other half since I am chaotic, and she is extremely well organized and rational. Additionally, I've gained a lot of knowledge by working with big galleries and art dealers who have become excellent friends and business partners. I observe individuals along the road and learn from them.

■ Αν έπρεπε να συμβουλεύσεις μια γυναίκα που θέλει να κάνει μια νέα αρχή στη ζωή της, τι θα της έλεγες; Να τολμήσει. Να κάνει αυτό που αγαπά και να τολμήσει. ■ If you had to give advice to a woman who wants to make a new start in her life, what would you tell her? To dare. To do what she loves and to dare.

■ Ποια είναι τα σχέδια σου το Νοέμβριο στο Μονακό; Στο Μονακό θα γίνει ένα πολύ ωραίο charity gala που αποτελεί θεσμό και γίνεται τα τελευταία δέκα χρόνια από το Viva Nova club σε συνεργασία με το φιλανθρωπικό οργανισμό του Πρίγκηπα Αλβέρτου. Φέτος, θα συνεργαστώ με τους οργανωτές σε μία αμιγώς Ελληνική βραδιά, με έργα του Φίλιππου Τσιάρα, που θα φιλοτεχνήσει το πορτρέτο της Γκρέις Κέλλυ, για τα σαράντα χρόνια από το θάνατο της, το οποίο θα δημοπρατηθεί και τα έσοδα θα πάνε στο ίδρυμα. Το πορτρέτο της μητέρας του θα παρουσιάσει ο Πρίγκηπας Αλβέρτος. Θα ακολουθήσει fashion show με ρούχα του σχεδιαστή μας Βασίλη Ζούλια ■ What do you have planned for Monaco in November? A highly elegant charity event will be hosted in Monaco, continuing a tradition started by the Viva Nova club and Prince Albert's charitable organization, ten years ago. This year, I'll be collaborating with the event organizers on an evening that will be entirely Greek, and includes artwork by Philip Tsiaras, who will be painting a Grace Kelly portrait for the 40th anniversary after her death. Prince Albert will be unveiling the painting of his mother. There will be also a fashion show by our famous designer Vassilis Zoulias.

■ Με όλα αυτά που κάνεις έχεις ελεύθερο χρόνο για σένα; Ελεύθερο χρόνο έχουμε όταν το επιλέξουμε. Όταν επιλέξω να κάνω μία παύση θα φροντίσω να περάσω όμορφα με τους φίλους μου και με την οικογένεια μου. Σίγουρα, να πάω να παίξω τένις που με εκτονώνει πολύ, ειδικά όταν είμαι σε ένταση, να πάω στο γυμναστήριο, τα απλά, τα καθημερινά. Όμως σπάνια προσπαθώ να ξεφύγω από το art business, ενώ συχνά προσπαθώ να ξεφύγω από το family business και χρησιμοποιώ το art business που για μένα είναι ένα ωραίο διάλειμμα. Έχω κάνει το χόμπι μου επάγγελμα και νιώθω μία απόλυτη ευτυχία και χαλάρωση. ■ Do you have time for yourself with everything you do? We have free time when we want it. I'll make sure to have fun with my loved ones when I choose to take a break, play tennis, which significantly reduces my stress, visit the gym, and other everyday things. I often try to escape from the family business and use the art business —which is a great break for me— I rarely try to escape the art business. I couldn't be happier or more at ease now that I have turned my hobby into a career.

■ Ποια είναι τα σχέδια σου για το μέλλον; Ξεκινάω συνεργασία με δύο μεγάλες γκαλερί στο Λονδίνο για κάποιους από τους καλλιτέχνες που εκπροσωπώ και αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό. Έπεται μια έκθεση στην Tate Britain καθώς και δυο εκθέσεις σε συνεργασία με Sotheby’s and Christie's. Μετά το Μονακό, στις 28 Νοεμβρίου θα γίνει μία μεγάλη έκθεση του Φίλιππου Τσιάραστο Λονδίνο στη Gallery 8 με σημαντικά έργα του και από το παρελθόν. Την επόμενη χρονιά συμμετέχω ως “Varvararozagalleries” στα τρία Αrt fairs, το «Freeze London», το «Art Basel» στην Ελβετία και στο Μαϊάμι. ■ What are your plans? I am starting a collaboration with two big galleries in London for some of the artists I represent and that is very important. Next, is an exhibition at Tate Britain as well as two exhibitions in collaboration with Sotheby's and Christie's. Following Monaco, on November 28, I am organizing a big retrospective exhibition by Philip Tsiaras at Gallery 8 in London. In the upcoming year, I will participate as "Varvararozagalleries" in the three Art fairs, "Freeze London", "Art Basel" in Switzerland and Miami.