AirWorldTurkiye_Sayi07

20 TL •EKİM-KASIM-ARALIK 2018

TÜRKİYE

SAYI:7 • www.airworldturkiye.com.tr

SEKTÖREL DERGİ

TÜRKİYE’NİN İLK VE TEK TURBO KOMPRESÖR FABRİKASI AÇILDI

13-16 ARALIK 2018 TÜYAP Fuar ve Kongre Merkezi

KOMPRESÖR SEKTÖRÜNDE ÇEVRECİ ÜRÜNLER İHRACATI ARTIRIYOR

TÜRK MAKİNE SEKTÖRÜNÜN BUGÜNÜ VE GELECEĞİ

SİSTEMLERDE ENERJİ VERİMLİLİĞİNİ YÜKSELTİYORUZ”

İHRACATÇILARIN YENİ RİSKİ: KUR

Çağdaş AKBAŞ/Mikropor

2018

BASINÇLI HAVA MAKİNALARI

ISSN 2564-6540

MARKA BİLİNİRLİĞİ

YARIŞMASI

SPONSOR SPONSOR

Vidalı hava kompresörlerinde 5 yıl garanti dönemi başladı!

TÜRK

İYE’D E İLK

m .co

an kir

* Tüm yağ enjekteli vidalı seri kompresörlerimizde

a

lg .da w w

standart periyodik bakımların orijinal yedek parçalarla yetkili servisler tarafından yapılması koşuluyla geçerlidir.

w

HABER

Öztaş Kompresör Elk. Mak. İnş. San. Tic. Ltd. Şti. İkitelli Organize Sanayi Bölgesi Triko Center 9M Blok No:14 Başakşehir / İstanbul - Türkiye Tel: 0212 486 32 71 (Pbx) Fax: 0212 486 32 74 www.speedair.com.tr www.oztaskompresor.com 2018 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 1

HABER

İÇİNDEKİLER

42

32 16

TÜRKİYE’NİN İLK VE TEK TURBO KOMPRESÖR FABRİKASI AÇILDI

VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI 20 SANAYİ ‘DESTEK VE ÖNLEM PAKETİ’Nİ KAMUOYU İLE PAYLAŞTI

26 MAKİNE SEKTÖRÜNÜN BUGÜNÜ 28 TÜRK VE GELECEĞİ / İHRACATÇILARIN YENİ RİSKİ: KUR HANDE UZUNOĞLU

32

MAKİNE SEKTÖRÜ ABD PAZARINDA HEDEF BÜYÜTTÜ

34

SEDAT ERMİŞ

DİZEL HAVA 38 SEYYAR KOMPRESÖRLERİ

SEKTÖRÜNDE ÇEVRECİ 42 KOMPRESÖR ÜRÜNLER İHRACATI ARTIRIYOR

46 KOMPRESÖRLERİN DİNAMİK ANALİZİ 3 KADEMELİ TEK ETKİLİ PİSTONLU

52

/ YUSUF İLHAN

58 BASINÇLI HAVA VE DEBİ ÖLÇÜMÜ MUSTAFA USLU

KOMPRESÖRÜ OLARAK 64 MADEN KULLANILACAK ELEKTRİKLİ

KOMPRESÖRLER, FARKLI ÖZELLİKLERE SAHİP OLMALIDIR

65 AIR POWER TÜRKİYE’DEN KISA HABERLER BASINÇLI HAVA SİSTEMLERİ 70 İŞLETMELERDE VE ENERJİ VERİMLİLİĞİ / ÇAĞDAŞ AKBAŞ

KOMPRESÖRLERDE YAĞIN ÖNEMİ

NOKTASI SICAKLIĞI (DEW 54 ÇİĞLENME POINT) NEDİR?

GENSA, BASINÇLI TANKLAR SEKTÖRÜNDE 33.YILIN GURURUNU YAŞIYOR

2 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

DİYAGRAMLARININ 76 BASINÇ-ENTALPI KULLANIMI VE TASARIM SICAKLIĞINDAKİ DEĞİŞİMİN SİSTEM PERFORMANSI ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

BASINÇLI CNG KOMPRESÖR 88 YÜKSEK TASARIMI VE İMALATI /

BATTAL DOĞAN

SATIŞ SÜRECİNİZ İŞE NEDEN 94 ESKİ YARAMAZ? / BARAN ŞİMŞEK

98 MADENCİLİK YATIRIM TEŞVİKLERİ WORLD TÜRKİYE, 2018 BASINÇLI HAVA 102 AIR MAKİNALARI MARKA BİLİNİRLİĞİ YARIŞMASI

HABER

2018 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 3

HABER

Editörden TÜRKİYE

İmtiyaz Sahibi Alişiroğlu Dergi ve İnternet Yayıncılığı, Reklam Hizmetleri Yazı İşleri Müdürü Murat ALİŞİROĞLU GÖRSEL YÖNETMEN Eda ÇELİK Haber MUHABİRİ Canan ALİŞİROĞLU Merve KILIÇ REDAKSİYON Hakan TARHAN hukuk müşaviri Av. Hakan ÇINAR - Çınar Hukuk Bürosu Kolejli İş İnsanları Derneği (KİD) Başkanı Yayın İdare Merkezi Bağdat Caddesi 387/3 Ostim Yenimahalle / ANKARA Tel: +90 (312) 385 84 17 Fax:+90 (312) 385 84 18 Yayın Komisyonu Murat ALİŞİROĞLU - Kalara Kompresör Murat TÜYLÜOĞLU - Tüylüoğlu Blower Mehmet KARSLI - Makina Mühendisi İlhan CANTÜRK - AAG Makina - Makina Mühendisi Gökay ÇOMOĞLU - Vat Enerji Gen. Müd. Yrd. Baran ŞİMŞEK - Satış Eğitmeni Prof. Dr. İlkay ÇAKIR - Giresun Ünv. Öğr. Üyesi Yusuf İLHAN - Festo - Proje Mühendisi Bülent BULUT - Çimento Fabrikaları Enerji

Verimliliği Uzmanı Baskı ANKAMAT MATBAACILIK SAN. LTD. ŞTİ.

30. Cadde 538. Sokak No.: 60 İvedik Organize Sanayi Bölgesi / ANKARA Tel: 0312 394 54 94 - 394 54 95 E-mail: hakan@ankamat.com.tr Reklam ve Abonelik İletişim murat@airworldturkiye.com.tr (0543) 217 71 71 ISSN No.: 2564-6540 Basım Tarihi: 18.10.2018 Yayının Türü: Yaygın-Süreli Yayın

Sevgili Meslektaşlarımız, Hepimizin bildiği gibi çağımız hızlı bir değişim içinde. Doğal olarak insan ve ihtiyaçları da değişiyor. Bu değişimle beraber endüstriler de dünya arenasındaki rekabetten pay almak için kendini yenilemek ve insanların yaşadığı değişime uygun mal ve hizmet üretmek zorunda. Bu nedenle 21’inci yüzyılın birçok gelişmesine tanıklık ettiğimiz şu günlerde tüm sektörleri yeniden yapılandıran dijital teknoloji endüstri 4.0, basınçlı hava dünyasında da büyük bir değişime neden olma yolunda. Değişen dünya dinamikleri karşısında basınçlı hava sektörünün oyuncuları olarak bizler de elbette ki bu sürecin dışında kalamayız. İnsanların ve endüstrinin sürekli farklılık gösterdiği ihtiyaçları, dinamik maliyet denklemleri giderek dünyadaki rekabeti zorlaştırırken, endüstrimizin artan müşteri taleplerine yenilikçi çözümler sunmak zorunda olduğunu unutmamak gerekir. Dünyada bir trend var ve bu trendi yakalayamayan toplumların, ekonomilerinin sürdürebilirliği mümkün olabilir mi? Basınçlı hava sektörü bileşenleri olarak uluslararası pazarda rekabet edebilmek için sektör olarak bu yenilikleri yakalayabilmeliyiz.

IHI DALGAKIRAN Turbo Kompresör Fabrikası, bu anlamda Türkiye’nin basınçlı hava sektöründeki teknoloji transferinden en önemlisidir. Bu yatırım ile ülkemiz dünyada Turbo kompresör üreten bir elin parmaklarını geçmeyen sayılı ülkelerden biri oldu. Değerli sanayici Adnan Dalgakıran’ı 2017’de sektördeki önemli yatırımlar alanında ödüle layık görmemizin de haklı gururunu ayrıca yaşadığımızı bilmenizi isterim. Bu yatırım dünyada kompresörün başkenti olarak anılmaya başlayan Türkiye’nin prestiji açısından önemli bir dönüm noktası oldu.

Sayın meslektaşlarım geçtiğimiz yıl olduğu gibi bu yılda sektörde “En bilinir markalar” yarışmasını yapacağız ve şu ana kadar da ciddi sayıda oy kullanıldı. Henüz oy kullanmayan siz değerli okurlarımızın da dergimiz içindeki anketi doldurarak bu yılki birincileri seçmemize destek vermenizi rica ediyoruz. Bunu geleneksel hale getirdikçe ve sizlerden destek geldikçe yerli imalatımızın da kendine çeki düzen veren ve bu yarışa dahil olabilmek için çaba harcamasını sağlamış olacağız. Merdiven altı firmalar ile işini düzgün yapan firmaları birbirinden ayırmak için sanayicimize yön verecek, kazanan ülkemiz olacak. Önemli bir gelişmede geçtiğimiz üç ay içinde hepimizin kelime olarak öğrendiği konkordato kelimesi. Bugün konkordato ilan eden firma sayısı 4 binli rakamları aşmış durumda. İhtiyacı olmadığı halde sırf ödemelerinden kurtulmak için bu yola başvuran fırsatçı firmalar da var bunların içinde. Bu firmalar piyasayı bozarak sağlam firmaları da zora düşürüyorlar. Sahte bir furya başlatıp, özellikle küçük ilçelerdeki mahkemelerden kolaylıkla konkordato kararları çıkarıldığına ilişkin iddialar var.

Bazı avukatlık bürolarının firmalarla 150-200 bin liraya anlaşıp adeta anahtar teslimi konkordato kararı aldırdıkları söyleniyor. Bu yola başvuran fırsatçılar, konkordato ilanı sayısını şişirerek ekonomide kriz var algısı oluşturmaya çalışıyor. Hileli işlemler ticaret ahlakına da vicdana da uymaz. Konkordato uygulamasını istismar eden, amacından saptıran, kötüye kullanan şirketler, holdingler ve girişimciler hakkında hükümetimiz gereğini yaparak, bu istismara ve kötüye kullanıma izin vermeyecektir. Bu konuda tüm dürüst sanayicilerimizin gözü Sanayi bakanımız sayın Mustafa Varank ve Ticaret Bakanımız sayın Ruhsar Pekcan’da.

Bu vesile ile tüm sektöre ve okurlarımıza sağlıklı, huzurlu bol kazançlı yarınlar dilerim.

Üç Ayda Bir Yayınlanır

Saygılarımla

Bu Dergide yayınlanan yazılardaki sorumluluk yazarlarına, ilanlardaki sorumluluk ilan veren kurum ve kişilere aittir.

Yayınlanan yazılar için yazarlara ücret ödenmez.

Murat ALİŞİROĞLU murat@airworldturkiye.com.tr 4 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

HABER

2018 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 5

HABER

8 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

HABER

2018 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 9

HABER

10 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

HABER

2018 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 11

HABER

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

12 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

HABER

2018 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 13

14 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

HABER

Türkiye’nin ilk ve Tek turbo kompresör fabrikası açıldı ÖZEL HABER

MErve Kılıç Muhabir

Japonya’nın önde gelen teknoloji şirketlerinden IHI Corporation ile Dalgakıran Makine ortaklığı ile 2017 yılında kurulan IHI DALGAKIRAN Makine, geçtiğimiz günlerde Dilovası/Kocaeli üretim tesislerinde muhteşem bir açılışa ev sahipliği yaparak IHI DALGAKIRAN Turbo komresörlerinin üretimini hayata geçirdi. Air World Türkiye dergisi olarak açılışı yakından takip ettik.

Air World Türkiye Dergisi Genel Yayın Yönetmeni Murat Alişiroğlu, IHI Dalgakıran ve Dalgakıran Yönetim Kurulu Başkanı Adnan Dalgakıran’ı kutladı.

16 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

KAPAK KONUSU

IHI KİMDİR?

DALGAKIRAN KİMDİR?

165 yıldan fazla bir geçmişe sahip, Japonya’nın ağır sanayi devi IHI, açık deniz tesislerinin, köprülerin, endüstriyel makine ve tesislerin, havacılık ürünlerinin tasarımı ve yapımına kadar geniş bir hizmet yelpazesine sahiptir.

Japonya’da, IHI’nin turbo kompresörleri için pazar payı yaklaşık% 80’e ulaşmaktadır.

Dünya çapında uluslararası bir basınçlı hava satış ve servis ağı geliştiren dünyanın önde gelen hava kompresör üreticilerinden DALGAKIRAN KOMPRESÖR, 1965’ten bu yana kanıtlanmış güvenilirlik ve aşınmaya dayanıklılığı ile hava kompresörleri geliştiriyor ve üretiyor. Dünya çapında DALGAKIRAN kompresörleri satış sonrası hizmetleri, dayanıklılık ve uzun ömürlülük kalitesi ile bilinmektedir.

IHI

DALGAKIRAN, “Neden Turbo kompresör?”

2017’de Dilovası Klasik kompresör teknolojilerine göre tesislerinde %35’e varan enerji tasarrufu sağlayan fabrikasının IHI DALGAKIRAN Turbo komresörleri, temellerini atarak büyük bir iş %100 yağsız basınçlı hava üretiyor, ortaklığına adım attı. Geçtiğimiz üretim sırasında basınçlı hava ihtiyacı sık günlerde ise açılışı gerçekleşen değiştiği için müşterilerine özel optimal şirket; T2A, TRA,TRE, T3A, TRX dizaynlar sunuyor. Bilimsel olarak serilerinde Türkiye’nin ilk ve tek turbo kompresörler ikiye ayrılıyor; deplasmanlı komresörlerini üretiyor. Türkiye’de ve dinamik. Türkiye’de üretilen bütün ürettikleri Turbo kompresörlerinin kompresörler deplasmanlı; yani eski Almanya’dan Çin’e ihracatını yapan tip iken IHI DALGAKIRAN, yeni bir IHI DALGAKIRAN, üretim tesisini sisteme sahip dinamik kompresörleri Türkiye’de kurarak hem ithalat oranını üretiyor. IHI DALGAKIRAN’ın dinamik düşürüyor hem de ihracat oranına ADNAN DALGAKIRAN kompresörlerinde yüksek hızlarda dönen katkı sağlıyor. IHI DALGAKIRAN, IHI Dalgakıran ve Dalgakıran titanyum impeller bulunuyor. Böylelikle Türkiye’nin tamamına satış ve Yönetim Kurulu Başkanı enerji verimliliği artıyor. Dünyadaki en servis hizmeti sağlıyor ve ürünlerini düşük arıza oranına sahip ürünü sunan yapılan anlaşma kapsamında Avrupa, IHI DALGAKIRAN, ürünlerinin bakımını ise senelik Ortadoğu, Türk cumhuriyetleri, Afrika pazarlarına olarak yapıyor. sunuyor.

8 2018 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 17

HABER

Hasan Büyükdede Sanayi ve Teknoloji Bakan Yardımcısı

Erdal BAHÇIVAN İstanbul Sanayi Odası Başkanı

İsmail Gülle Türkiye İhracatçılar Birliği (TİM) Başkanı

Yakub Tüfekçi IHI Dalgakıran Genel Müdürü

“Türkiye sanayisinin kalkınmasına büyük katkıda bulunacak dev proje”

Komresörlerin tercih edildiği alanlar ise çok geniş, ana sektörler ise şöyle; • Demir – Çelik • Otomotiv • Tekstil • İlaç & Medikal • Petrokimya ve Kimya • Enerji santralleri • Gıda Sanayi • Cam Endüstrisi • Madencilik • Gemi İnşa • Yenilenebilir Enerji • Elektronik Bileşenler ve Yarı İletken Üretimi Türkiye’de ilk kez gerçekleştiren Turbo kompresör üretiminin mimarı olan IHI DALGAKIRAN Turbo kompresörleri; Türkiye’de istihdamı artırması , ihracata büyük katkı sağlaması açısından politik anlamda da çok önemli bir proje olma niteliği taşıyor. Türkiye’yi ön saflara taşıyacak bu projenin üretim merkezinin açılışına Türkiye politik çevresinden yalnızca Sanayi ve Teknoloji Bakan yardımcısı ve cumhurbaşkanı baş danışmanı olan Hasan Büyük Dede katıldı. Açılış konuşmalarıa startı IHI DALGAKIRAN COO’su Yakub Tüfekçi verdi. Ardından IHI DALGAKIRAN CEO’su Kazuo Kobayashi, şirkerin başkanı Adnan Dalgakıran, makine mühendisi Mr. Hideaki Ishıge, IHI kurul üyesi Masafumi 18 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

ENVER KAYA

SMS-TORK Yönetim Kurulu Başkanı

Ömer Dalgakıran

Dalgakıran Kompresör’ün Kurucusu

Nagano, Japon Konsey’inden Norio Ehera ve son olarak Türkiye İhracatçılar Meclis Başkanı İsmail Gülle ile Hasan Büyükdede konuşmalarını gerçekleştirdi. Konuşmaların ardından Japon lezzetlerinin ikramlarının yapıldığı etkinlik boğaz turu ve akşam yemeği ile son buldu. Etkinlik sırasında şirket başkanı Adnan Dalgakıran’ın samimi ve güleryüzlü davranışları objektiflere yansıdı.

Norio Ehara Japonya İstanbul Başkonsolosu

Hideaki ISHIGE IRM Tepe Yöneticisi

Masafumi Nagano IHI Yönetim Kurulu Üyesi

Kazuo Kobayashi IHI Dalgakıran CEO’su

Soldan sağa: Nuri Kara, Kemal Yazıcı, Volkan Ayhan, Murat Alişiroğlu, Salih Çelik

Soldan sağa: Burak Yüce /DHE Satış Müdürü, Murat Alişiroğlu /Air World Türkiye Dergisi Genel Yayın Yönetmeni, Başar Momani /DHE Yönetim Kurulu Başkanı, Serkan Kaya /Demir Kompresör Genel Müdürü

IHI Dalgakıran Fabrikası’nda üretilip Çekoslavakya’ya satılan turbo kompresör.

2018 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 19

HABER

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı

‘Destek ve Önlem Paketi’Nİ kamuoyu ile paylaşTI Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Türkiye’ye yönelik ekonomik saldırılar karşısında sanayiciler, KOBİ’ler ve teknoloji girişimcilerinin üzerindeki yükü hafifletmek ve bu süreçten güçlenerek çıkmalarını sağlamak amacıyla harekete geçti.

“Ülkemize karşı yapılan ekonomik saldırılardan sanayicilerimizin ve teknoloji girişimcilerimizin olumsuz etkilenmemeleri için yerlileştirme adımlarımızı ve milli teknoloji hamlemizi hızlandırıyoruz. Sektörün taleplerini de dikkate alarak, yeni ekonomi modelimizdeki tasarruf ilkeleri çerçevesinde bütçemize ilave yük getirmeksizin, sanayicilerimizi ve girişimcilerimizi 16 maddelik yeni bir paketle destekliyoruz.

20 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

HABER

S

anayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank başkanlığında yürütülen, “Destek ve Önlem Paketi” çalışmaları tamamlandı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a da sunulan paket, parasal genişlemeye yol açmadan ve sıkı maliye politikalarına uyumlu şekilde hazırlandı.

İşte 16 destek

1. Yerlileştirme Programı

Sanayimizin ara malı ithalatını oluşturan 2 bin 739 ürün grubu; teknoloji seviyesi, ithalatımız içindeki payı, uluslararası pazar ve rekabet potansiyeli ile ülkemizin üretim yetenekleri dikkate alınarak Bakanlığımızca incelendi. Bu inceleme doğrultusunda, minimum 30 Milyar dolarlık ithalata karşılık gelen öncelikli ürün gruplarının yerlileştirilmesi çalışmalarını başlatıyoruz.

2. Yerli ürünlere fiyat avantajı

Orta ve yüksek teknoloji ürün grupları için kamu ihalelerinde yerli ürünlere %15 zorunlu fiyat avantajı tebliğinin etkin şekilde uygulanması için takip mekanizması oluşturuyoruz.

3. Sanayi İşbirliği Projelerinin etkin bir şekilde uygulanması

Kamu ihalelerinde yenilik, yerlileştirme ve teknoloji transferini sağlayacak, Sanayi İşbirliği Projelerinin yaygın ve etkin bir şekilde uygulanması için destek ve takip mekanizması oluşturacağız.

4. Haksız rekabetin önüne geçilmesi İthal sanayi ürünlerinin can, mal, çevre güvenliği ve kalite açısından denetimi özenle gerçekleştirecek, yerli üreticimizin haksız rekabete maruz kalmasını önleyeceğiz.

5. OSB’lerde bedelsiz arsa tahsisi Organize Sanayi Bölgelerinde yatırım yapacaklar için bedelsiz arsa tahsisi uygulamasının kapsamını genişletiyoruz.

6. Teşvik belgeli yatırımcılara arazi tahsisi Yatırım teşvik belgesi almış firmaların yatırım yeri bulma süreçlerini Çevre ve Şehircilik

Bakanlığımızla protokol imzalayarak hızlandırıyoruz.

7. Yerel potansiyelin harekete geçirilmesi

Yerel potansiyeli harekete geçirmek ve refahın tüm yurda dengeli yayılmasını sağlamak amacıyla, Kalkınma Ajansları üzerinden yaklaşık bin 500 projeye 500 milyon TL destek sağlayacağız.

8. Teknoloji Geliştirme Bölgelerine yeni destekler

Yıl sonuna kadar, Teknoloji Geliştirme Bölgelerine toplam 100 Milyon TL destek vereceğiz.

Tamamlanma aşamasına gelen teknoparklara öncelik vererek, faaliyete geçmelerini hızlandıracağız.

9. Reel sektörün rekabet ve yenilikçilik kabiliyetinin artırılması Bakanlığımız tarafından AB fonları desteği ile yürütülmekte olan Rekabetçilik ve Yenilik Sektör Operasyonel Programı kapsamında, yaratıcı sektörler ve girişimcilik alanlarında 60 milyon Avro’luk fonu yatırımcılarımızın hizmetine sunacağız.

10. AR-GE desteğine kur farkı düzenlemesi

TÜBİTAK KOBİ AR-GE Başlangıç Destek Programında yer alan 500 bin TL proje bütçesi üst sınırını 600 bin TL’ye çıkaracağız.

TÜBİTAK Teknogirişim Sermaye Desteği programında proje destek üst sınırlarını 200 bin TL’ye çıkaracağız.

TÜBİTAK Sanayi Destekleri kapsamında kur farkı dolayısıyla oluşacak maliyet artışlarına destek olacağız.

11. AR-GE’nin ticari ürüne dönüşmesi

Ar-Ge sonucunda çıkan ürünlerin üretim ve ihracatını desteklemek amacıyla 50 Milyon TL üretim yatırım desteği sağlayacağız.

12. Temel bilimler mezunlarına istihdam desteği

Teknoloji Geliştirme Bölgeleri ve Ar-Ge merkezlerinde istihdam edilen temel bilimler mezunlarına aylık

brüt asgari ücret tutarında destek vereceğiz. Bu amaçla, yıl sonuna kadar 15 Milyon TL’lik desteği firmalarımıza aktaracağız.

13. KOSGEB’in alacaklarının ertelenmesi ve KOBİ’lere ihracat desteği KOSGEB’in geri ödemeli destekler kapsamında KOBİ’lerden 2018 yılında tahsil etmesi gereken alacaklarını 2019 yılına erteleyeceğiz.

KOBİ’lerin ihracat kapasitelerinin geliştirilmesi ve uluslararası pazara açılmalarının kolaylaştırılması amacıyla işletme başına 300.000 TL’ye kadar destek vereceğiz.

14. Yatırım teşvik belgesi başvuru ücretlerinin kaldırılması

Yatırımcının üzerindeki bürokratik yükü hafifletmek amacıyla yatırım teşvik belgesi başvuru ücretini kaldırıyoruz.

15. TSE hizmet ücretlerinde %25 indirim yapılması ve TSE alacaklarının yeniden yapılandırılması

Sanayicimizin rekabet gücünü artırmak amacıyla, Türk Standardları Enstitüsü tarafından verilen TSE, TSE K, Hizmet Yeri Yeterlilik (HYB), Helal Yönetim Sistemleri uygunluk belgeleri belgelendirme ücretlerinde % 25 indirim yapıyoruz. İhracatçımızın rekabet gücünü artırmak amacıyla, ihracat uygunluk değerlendirme ve belgelendirme hizmet ücretlerinde de %25 indirim yapıyoruz.

Türk Standardları Enstitüsü’nün vadesi geçmiş ve icra takibi başlatılmış alacaklarını yeniden yapılandıracağız.

16. Patent, marka, tasarım başvuru ve tescil ücretlerinde %25 indirim yapılması

Girişimci ve yatırımcımızın fikri ve sınai mülkiyet haklarının korunmasına katkı sağlamak amacıyla; Türk Patent ve Marka Kurumu’nun patent, marka, tasarım başvuru ve tescil ücretlerini %25 indiriyoruz.

Patent, marka ve tasarımla ilgili gecikme cezalarındaki kurum paylarını yeniden yapılandıracağız.

8 2018 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 21

HABER

SANAYİCİYE 1.2 MİLYAR TL’LİK DESTEK

S

anayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, sanayicilere yönelik 1.2 milyar TL’lik yeni destek programını devreye soktuklarını açıkladı. Hedeflerinin cari açığı azaltacak, katma değer yüksek ürün ve teknolojileri geliştiren sanayicileri desteklemek olduğunu vurgulayan Varank, “Yeni destek programının, cari açığın azaltılması başta olmak üzere yüksek katma değerli ürünlerin üretimine önemli katkı sağlayacağını düşünüyoruz” dedi.

Reel sektörün araştırma, teknoloji geliştirme ile üniversite-sanayi işbirliği mekanizmalarını, teknoloji tabanlı girişimciliği ve erken aşama girişimlerini destekleyen TÜBİTAK Teknoloji ve Yenilik Destek Programları Başkanlığı’nda (TEYDEB) sistem değişikliğine gidildi. 10 ayrı destek programı sadeleştirildi ve “TEYDEB 2.0” adıyla yeni bir destek programı hazırlandı.

10 Bin projeye 8.3 Milyar TL destek

Sistem değişikliği ve yeni açılan çağrılar hakkında bilgi veren Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, TEYDEB’in kuruluşundan 2017 yılına kadar 23 yılda yaklaşık 10 bin proje için toplam 8,3 milyar TL destek sağladığını ve bu desteklerle 15 milyar TL’lik ArGe hacmi oluşturulduğunu açıkladı.

Varank, teknoloji tabanlı girişimcilere yönelik Teknogirişim Desteği kapsamında ise yaklaşık 16 bin iş fikri başvurusu alındığını, 77 Milyon TL hibe destekle 958 girişimcinin firmalarını kurduğunu kaydetti.

‘Yerli üretim’ için AR-GE desteği TEYDEB’in yıllar içinde destek programlarının sayısını artırdığını hatırlatan Bakan Varank, esnek ve yalın bir süreç sağlamak amacıyla mevzuatları ayrı ayrı tanımlı 10 farklı destek programının, iki başlık altında toplandığını bildirdi. Sanayi Destekleri

22 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

(SADE) ve Arayüz Destekleri (AYDE) olarak sadeleştirilen bu yeni destek sistemine “TEYDEB 2.0” adı verildiğini açıklayan Bakan Varank, sanayicilere yönelik hazırlanan yeni destek programına ilişkin şu bilgileri verdi: “1 Ağustos itibariyle açılan SADE kapsamında açılan çağrıya başvuracak projeler için 200 Milyon TL bütçe ayrıldı. Yılsonuna kadar sanayinin ihtiyaçları doğrultusunda yeni çağrılar açacağız. Bu sene açılacak tüm TEYDEB çağrıları aracılığıyla hayata geçirilecek projelere üç yılda 1,2 Milyar TL kullandıracağız. TEYDEB 2.0 kapsamında cari açığı azaltacak veya katma değeri yüksek ürün, süreç ve teknoloji geliştirme projelerini destekleyeceğiz. Ülkemizde yaygın olarak kullanılan ürün ve teknolojilerin yerli olarak geliştirilmesine destek vereceğiz.

Bu yeni destek programının, cari açığın azaltılması başta olmak üzere yüksek katma değerli ürünlerin üretimine önemli katkı sağlayacağını düşünüyoruz. Buradan bütün sanayicilerimize, girişimcilerimize çağrıda bulunmak istiyorum. Yeni fikri olanlar ve yeni ürün geliştirmek isteyenlere her türlü desteği vermeye hazırız.”

Bakan Varank ayrıca kamuüniversite-sanayi işbirliğini oluşturmaya ve özellikle teknoloji tabanlı girişimci ve KOBİ’lere iş geliştirme ve yenilik alanlarında mentörlük sağlamaya yönelik kolaylaştırıcı destekleri de hayata geçireceklerini açıkladı.

Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank’ın açıkladığı TEYDEB 2.0 için ilk çağrı duyurusu yapıldı. Bu çağrıya 31 Aralık 2018’e kadar başvuru yapılabilecek. Proje başvuruları ziyaretli hakemlik ile değerlendirilecek. 31 Aralık beklenmeden başvurular alındıkça değerlendirme süreci başlayacak.

Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank

Varank: Cari açığı azaltacak nitelikteki ürün ve teknoloji geliştirme projelerini destekleyeceğiz

T U R B O

T2A

TRA

K O M P R E S Ö R

TRE

TRX

2018 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 23

HABER

Yetkili Distrübitörü, Satışı ve Teknik Servisi

Atlas Proser güvencesiyle TÜRKİYE GENELİNDE TEMSİLCİLİKLER VERİLECEKTİR. Variable XP

G-Drive T Combi

Lento 80

www.atlasproser.com İvedik OSB. Mah. 1469 No: 89/A - İvedik / ANKARA Tel : (0312) 354 25 75 Faks: (0312) 354 34 39 24 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

MAKSIMUM VERİM DAYANIKLI VE GÜVENİLİR DÜŞÜK BAKIM MALİYETİ UZUN ÖMÜRLÜ

% 15 ENERJİ TASARUFUYLA RAKİPLERİNİN BİR ADIM ÖNÜNDE!

ATLAS PROSER MAKİNA PROFESYONEL KOMPRESOR SERVİSİ ALMİG KOMPRESÖRLERİ TÜRKİYE DİSTRÜBİTÖRÜ

HABER

Türk Parası Kıymetini Koruma Kanununun Yayınlanan Yeni Tebliği

İhracatçıların Yeni Riski: Kur

Türk Parası Kıymetini Koruma Kanununun hakkında 32 sayılı kararı yayınlandığından itibaren kur riskleri tüm ihracatçı firmaların ortak sorunu haline geldi. 4 Eylül 2018 tarihinde resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren tebliğ; “Türkiye’de yerleşik kişiler tarafından gerçekleştirilen ihracat işlemlerine ilişkin bedeller, ithalatçının ödemesini müteakip doğrudan ve gecikmeksizin ihracata aracılık eden bankaya transfer edilir veya getirilir. Bedellerin yurda getirilme süresi fiili ihraç tarihinden itibaren 180 günü geçemez. Söz konusu bedellerin en az %80’inin bir bankaya satılması zorunludur” diyor.

26 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

HABER

Ö

zellikle hammaddesi ithal olan ve/veya döviz cinsinden borçlu olan dolayısı ile ödemeleri dövize endeksli olan firmalar açısından kur risklerini de beraberinde getiriyor.

Dövizdeki, özellikle de son dönemde Dolar ve Euro’daki yaşanan hızlı yükselişler ile birlikte ihracat bedellerinin tahsil edilmesinin ardından Türk Lirası’na çevrilmesinin zorunlu hale gelmesi firmaların kayba uğrama risklerini ciddi şekilde kuvvetlendirmiş oldu.

Çözüm: Kur Risklerinden Korunmak için Hedging (Riskten arındırma) Hedging nedir ve nasıl yapılabilir?

Kur Hedging, dövizli işlem yapanların (ithalat ve ihracatçıların) kur riskini karşılamak için vadeli piyasalarda gerçekleştirdiği işlemlerdir. Bu işleme başvurmadaki amaç, kişilerin veya kurumların gelecekte döviz kurlarındaki değişimlerden olumsuz etkilenmelerini önlemektir. İhracatçılar, kur riskini garanti altına almak için artık ‘hedging’ yapmalı. Hedging ile ihracatçılar, getirdikleri dövizi ilgili tebliğ gereği Türk Lirası’na çevirdikleri an itibarı ile ileri dönük (döviz borçlarını ödeyeceği vadede) anlaşacağı kurdan Türk Lirasını bankalara tekrar satış emri vererek kur risklerini bertaraf edebilir.

Vadeli aldığı döviz girdileri ile borcunu kapatan ihracatçılar böylece kendilerini kur riskine karşı korumuş olur. İthalatçılar açısından incelendiğinde ise hedging’e daha çok devalüasyon beklentisi olduğu zamanlarda başvurulmaktadır. Tebliğ

öncesindeki dönemde kurlar yükselirken ithalatçıların, kurlar düşerken ise genelde ihracatçıların ilgi gösterdiği hedging işleminde temel amaç, döviz kurlarındaki değişimlerden olumsuz etkilenmemektir.

Tebliğin yürürlüğe girmesi itibarı ile hedging çok daha etkin şekilde yönetilmek zorunda olan bir süreç haline gelmiştir.

Tüm Bu Riskleri Yönetebilmek için Etkin Bir Takip Sistemi Kurulmalı

Kurulacak sistem fatura bazında yaptığınız hedge işlemlerini takip edebilmenizi sağlamalı ve hangi fatura için hangi ödeme vadesinde ne kadar pozisyon aldığınızı anlık olarak görebilmelisiniz. Tüm ihracat faturaları ve hedge işlemlerinizi birbiri ile ilişkilendirebilmeli ve işlem vadeleri gelmeden sisteminiz tarafından otomatik olarak bilgilendiriliyor olmalısınız. Özellikle yasa gereği 180 günlük sürenizin sonuna gelmeden risklerinizi hedge etmeniz gerekiyor. Mevcut işlerimiz içerisinde bir de bunu takip etmenin yaratacağı iş yükünü ve oluşturacağı riskleri de düşündüğünüzde mevcut sisteminizin sizi otomatik olarak bilgilendiriyor olması kritik bir önem taşıyor.

Örnek: Kur Hedging nasıl yapılabilir ve sistem nasıl çalışır?

250.000 Euro’luk bir ihracat faturanızın 60 günlük vade ile kesildiğini ve vadesinde ödendiğini varsayalım. Bu bedelin tahsil edilmesinin ardından yeni tebliği gereği bankaya satılması gerekmektedir. İlgili tarihte Eur/ TL kurunun 7,501 olduğunu varsayalım. Bu durumda 250.000 Euro bankaya satıldığında 1.875.250 TL tahsil edilmiş olacaktır.

Bu rakamın Euro/TL kurunun artması ile Euro karşılığının düşmesinden endişe edecek olan ihracatçının özellikle de Euro cinsinden ödemeleri var ise kur değişimlerinden zarar etmesi söz konusu olacaktır.

Bu durumda yapılacak kur hedge işlemi ile Euro ödemelerin yapılacağı bir valörde, daha önce müşteriden tahsil edilerek kanun gereği TL’ye döndülen 1.875.300 TL için, satış emri verilerek alınacak 249.977 Eur ile kur riskleri bertaraf edilmiş olur.

Sistem kullanmak bu gibi durumlarda hatalı işlem yapma risklerini ortadan kaldıracağı gibi, ilgili faturalardan hangisi için hedge kaydı oluşturulup hangilerinin henüz hedge edilmediğini takip edebilmek için de kritik bir öneme sahiptir.

2018 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 27

MAKALE

TÜRK MAKİNE SEKTÖRÜNÜN BUGÜNÜ VE GELECEĞİ HANDE UZUNOĞLU

Makine sektörü katma değer yaratan, teknolojik yeniliklerle birlikte sürekli gelişen, geniş yan sanayi ağına sahip olan, ülkedeki istihdama ve ihracata katkı sağlayan bir sektördür.

28 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

MAKALE

İ

malat sanayi içerisinde kayda değer bir önemi olan makine sektörünün özellikle gelişmiş ülkelerin ihracatında yüksek pay sahibi olduğu görülmektedir.

Makine imalat sanayi dünyada sanayileşmenin itici gücü olmuştur. Günümüze gelindiğinde ise kendi üretim ve ürün teknolojilerine sahip olan ülkeler makine imalat sanayide öncü konumdadır. Bu nedenle sanayinin gelişimi ve rekabet gücünün arttırılması konusunda ülkeler kendi üretim ve teknolojilerini geliştirme çabasındadır.

Türkiye’nin planlı sanayileşme döneminde önce devlet katkısı ile ilerleyen dönemlerde teşvik ve hibeler ile özel sektöre sağlanan destekler sayesinde makine sanayinin gelişmesi sağlanmıştır.

Makine sektörü; “İş Makineleri”, “Takım Tezgâhları”, “Tarım Makineleri”, “Motor, Aksam ve Parçaları”, “Klima ve Soğutma Makineleri”, “İnşaat ve Madencilikte Kullanılan Makineler”, “Pompa, Kompresör”, “Etiketleme, Ambalaj Makineleri”, “Santrifüjler”, “Kaldırma, Elleçleme, Yükleme, Boşaltma Makineleri”, “Baskı Makineleri”, “Dokuma Makineleri”, “Elektrik Teçhizatı İmalatı” alt sektörleri ile imalat sanayinin hemen hemen bütün sektörlerine girdi yaratmaktadır.

Sektör, Türkiye’de çoğunlukla otomotiv, metal eşya, tekstil, metal ana sanayi yatırımları için gerek duyulan ana makina ve donanımlarını sağlamaktadır.

Sektörün en yoğun faaliyet gösterdiği iller; Bursa, İstanbul, Kocaeli başta olmak üzere İzmir, Eskişehir, Ankara, Konya, Gaziantep’tir. Bazı iller belirli alt sektörlerde daha fazla gelişme göstermiştir, örneğin Gaziantep tekstil (daha çok halı dokuma) ve gıda makineleri üretimi ile ön plana çıkmaktadır.

Gelişmiş altyapıları, eğitim olanakları, vergisel teşvikleri, ortak kullanım alanları ile organize sanayi bölgeleri makine sektörünün tercih ettiği yatırım alanlarıdır.

Türkiye’de 200 bin kişilik istihdam olanağı ile imalat sanayideki toplam istihdamın % 5,5’lik bölümünü karşılayan makine sektörü yüksek katma değer ve ihracat kapasitesi ile de öne çıkmaktadır.

2017 yılında makine sektöründe kapasite kullanım oranı % 75’in üzerinde seyretmiştir. 2018 yılının ilk ayında ise bu oran % 80’e yükselmiştir.

Makine İhracatçıları Birliği ve MAKFED ortaklığında hazırlanan “Makine Sektörü Makro Pazar Analizi, Mevcut Durum Değerlendirmesi, Strateji ve Uygulama Planı”nda Türk makine sektörü ABD, Almanya, Çin, Güney Kore, İtalya, Meksika ve Tayvan ile karşılaştırılmış ve Türkiye’nin imalat sanayi kapasite değerinin ABD, Almanya, Güney Kore, İtalya

ve Meksika’ya göre düşük kaldığı ortaya konmuştur.

Buna göre Türkiye’nin rekabet gücünü arttıracak aşağıdaki öneriler sunulmuştur: n Gelişen teknolojiler için strateji oluşturulması. n Piyasa denetim ve gözetim yapısının gözden geçirilmesi. n Sektörde kurumsallaşmanın artırılması. n Hedef pazar stratejisinin geliştirilmesi. n Hedef pazarlarda ajansların yaygınlaştırılması. n Üniversite iş birliklerinin yaygınlaştırılması. n Sektörel veri tabanının oluşturulması. n Genel teşvik yapısının gözden geçirilmesi. n Ar-Ge teşvik yapısının gözden geçirilmesi. n Yerli ürünlerin kamu alımlarında desteklenmesi. n Finansman olanaklarının geliştirilmesi. n Eğitim alt yapısının gözden geçirilmesi. n Kümelenme desteklerinin revize edilmesi. n Yabancı sermaye koşullarının iyileştirilmesi. n Güçlü bir yerli tedarik zincirinin oluşturulması.

Sektörün yıllar itibariyle gerçekleştirdiği ihracata bakıldığında son 5 yılda en yüksek ihracat değerini yakaladığı görülmektedir.

Grafik 1: Yıllar İtibariyle Makine Sektörü İhracatı (Kazanlar, makinalar, mekanik cihazlar ve aletler, nükleer reaktörler, bunların aksam ve parçaları) (Milyar ABD Dolar)

Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu, Fasıllara Göre İhracat, http://www.tuik.gov.tr Özellikle 2014 yılından sonra yaşanan düşüşün ardından sektör 2017 yılını 13,8 milyar dolar ihracat ile kapatmış ve böylece ülke ihracatından % 8,8 pay almıştır. Türk makine sektörünün en büyük ihracat pazarları ise AB ülkeleri ve ABD’dir.

2013 yılında 30,1 milyar dolar olan sektör ithalatı 2015 yılına kadar düşüş yaşamıştır. 2016 yılında % 6,7 oranında yükselen sektör ithalatı, 2017 yılını 27,1 milyar dolar ile kapatmıştır. Görüldüğü üzere sektörün ihracat hamlesi ile birlikte ithalat miktarı da artmaktadır. İthalatta en büyük pazarın AB ülkeleri 8 2018 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 29

MAKALE

olmaya devam edeceği düşünülmektedir.

Makine sektörü için teknoloji ve Ar-Ge faaliyetleri oldukça önem taşımaktadır. Tüketicinin ve/veya kullanıcının talepleri doğrultusunda makineler, makine aksam ve aletlerinde gerekli Ar-Ge ve özel tasarım çalışmaları yapılmakta, talep halinde modifiye veya yeniden üretim söz konusu olabilmektedir. Bu sektörde üretim ve ürün teknolojilerinin geliştirilmesi diğer sanayi dallarını da yakından ilgilendirmektedir.

Makine sektörü kapsamında otomotiv, kimya, elektronik, uzay-havacılık-savunma sanayi Ar-Ge faaliyetlerinin en yoğun yapıldığı sektörlerdir.

2016 yılında Türkiye’de toplam Ar-Ge harcamalarının % 4,2’sini, imalat sanayide toplam Ar-Ge harcamalarının % 7,4’ünü makine sektörü gerçekleştirmiştir. Sektörde ArGe çalışması yürüten firmaların üniversitelerle işbirliği oranı da her geçen gün artmaktadır.

2016 yılında makine imalatı sektörü yatırım teşvik belge sayısı 230, sabit yatırım tutarı 2.7 milyar TL olmuştur.

Makine sektöründe teknolojik gelişmeler oldukça hızlı ilerlemektedir. Dolayısıyla bu gelişmeleri yakından takip etmek yanı sıra teknolojiyi kendi üreten bir ülke haline gelmek rekabette öncü olmak için gerekli şartlardır.

Bununla birlikte yurtdışından makine ithal etmek yerine kendi üreten bir ülke konumuna gelmek Türkiye’nin yüksek cari açığının düşürülmesine de katkı sağlayacaktır. Türkiye bu potansiyele sahip bir ülkedir ancak firmaların ürünlerini ve markalarını tanıtmaları konusunda daha fazla çaba sarf etmeleri gerekmektedir.

Dünya ticaretindeki rekabet, güvenilir bir marka yaratmayı, teknoloji kullanımını, kaliteli üretimi ve markalaşmayı zorunlu kılmaktadır.

Enerji sektöründeki yüksek fiyatlar, yüksek SGK primleri, Ar-Ge yatırımlarına yeterince kaynak aktarılmaması, yetişmiş ara eleman bulunamaması sektörün karşı karşıya kaldığı sorunlar arasındadır.

Sektörde yer alan firmaların büyük bir çoğunluğunun KOBİ niteliğinde olması ve bu firmaların finansal kaynak bulma ve kredi kullanımı konusunda yaşadığı 30 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

sorunlar sektörün gelişiminin önündeki engeller olarak görülmektedir. Dolayısıyla küçük ölçekli makine üreticilerinin rekabet edebilir ölçeklere taşınması yönünde bir strateji belirlenmelidir.

Genel olarak makine sektörünün özgün ve yüksek katma değerli ürün üretmesi için devlet desteklerinin arttırılması yanı sıra üniversite, meslek odaları, kamu kurumlan ile daha fazla işbirliği içerisinde yer almaları gerekmektedir. Öte yandan sektörde merdiven altı üretim yapan, ucuz makine satarak haksız rekabet yaratan ve ülke imajını zedeleyen kişi ve firmaların tespit edilmesi, gerekli yaptırımların uygulanması ve sektörde bu yönde oluşumları engelleyecek önlemlerin alınması önem taşımaktadır.

Sektörün bir diğer önemli ihtiyacı olan “kalifiye işgücü” yaratılması konusunda özellikle meslek okullarının işlevselliğinin arttırılması önemlidir. Ayrıca proje odaklı eğitim programları oluşturularak okullarda uygulatılmasının sektöre büyük fayda sağlayacağı düşünülmektedir.

Makine üreticileri mutlaka “yüksek teknoloji”yi kullanan alanlara yönlendirilmelidir.

Endüstri 4.0 ile en büyük kazanım; tek tek üretilmesi gereken özel ürünlerin insan müdahalesine gerek kalmadan kitlesel olarak üretilebilmesi ve hızlıca piyasaya sürülebilmesi olacaktır.

Türkiye’nin Endüstri 4.0’a adapte olması için elektronik üretim ve yazılım sektöründe önemli bir atılım yapması şart. Bu yönde sektörün eksiklikleri tespit edilerek mevcut durumu ortaya konmalı ve Endüstri 4.0’a geçiş süreci için bir yol haritası oluşturulmalıdır.

Kaynaklar: • Deloitte, Makine İhracatçıları Birliği & Makine İmalat Sanayi Dernekleri Federasyonu, “Makine Sektörü Makro Pazar Analizi-Mevcut Durum Değerlendirmesi ve Stratejik Öneriler Raporu”, https://issuu.com/ pagder1969/docs/makinesektorustrateiiveuygulamaplan.

• TMMOB Makine Mühendisleri Odası, “Makine İmalat Sanayi Sektör Araştırması”, MMO/672, Ekim 2017.

• İzmir Ticaret Odası 2018 Ocak-Şubat AR-GE Bülten

HABER

AIRMASTER Basınçlı Hava Filtreleri

Rami Kışla Cd Ortaklar İş Mrkz No:72/28 Topçular-Eyüp-İstanbul Tel: 0212 674 72 03 E-posta: info@deltaticaret.com.tr Faks: 0212 674 72 31 Web sitesi: www.airmasterfilter.com

HABER

ABD’ye makine ihracatı 700 milyon dolar yükseldi

Makine sektörü ABD pazarında hedef büyüttü Makine İhracatçıları Birliği’nden yapılan açıklamaya göre yılın ilk 7 ayında makine sektörünün toplam ihracatı 9,8 milyar dolar olarak gerçekleşti. Makinecilerin yılın ilk 7 ayında ABD’ye yaptığı toplam ihracat ise 700 milyon dolar oldu. MAİB Başkanı Kutlu Karavelioğlu, her ay 100 milyon dolar makine ihracatı gerçekleştirdiğimiz ABD pazarında hedef büyüttüklerini söyledi.

Y

ılın ilk yedi ayında ihracatını geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre yüzde 21,2 artıran makine sektörü toplam ihracatını 9,8 milyar dolara taşıdı. Gelişmiş ülkelerin tamamında pazar payını artırmayı başaran sektörün en fazla ihracat gerçekleştirdiği ülkeler Almanya, ABD ve İngiltere oldu. Korumacı politikalarla ithalatı kontrol altına almaya çalışan ABD’de büyük ilgi gören Türk makineleri, ABD’ye yaptığı ihracatı yüzde 28,7 artırmayı başardı. Makine sektörünün her ay 100 milyon dolar ihracat gerçekleştirdiği ABD pazarında pazar payını artırmaya devam edeceğini ifade eden MAİB Başkanı Kutlu Karavelioğlu şunları söyledi: “ABD’de kapsamı genişleyen korumacı politikalar bu ülkede iş yapmak isteyen tüm sektörleri doğrudan etkiliyor ancak sanayi üretiminin yıllık

32 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

yüzde 6 artış gerçekleştirdiği ülke makine gibi stratejik sektörlere de ticari anlamda yeni fırsatlar sağlıyor. Türk makinelerinin artan kalitesiyle ABD pazarında önemli bir alıcısı var. Bu dönemde ABD’ye yaptığımız Türbin, Turbojet, Turbopropeller ve Hidrolik Silindir ihracatı 1,5 katına, Motorlar, Aksam ve Parçaları ihracatı 2 katına çıktı.”

“ABD’nin Türkiye’den ithal ettiği malı, sanayicimiz yurtdışında aramasın”

Ticaret Bakanlığı tarafından açıklanan Geçici Dış Ticaret Verilerine de değinen Karavelioğlu şunları söyledi: “Temmuz ayında Türkiye ekonomisinde ihracatın ithalatı karşılama oranının yüzde 70’e yükselmesi çok olumlu bir veri oldu.

MAİB Başkanı Kutlu Karavelioğlu

Dış ticaret açığında önemli bir düşüş sağlayan bu tabloyu geliştirmemiz gerekiyor. TÜİK verilerine göre Temmuz ayında en çok ihracatı yapılan ürün grubu, otomotiv ve aksamlarından sonra makine ve aksamları. Fakat makine ve aksamları, petrol ve ürünlerinden sonra en çok ithal ettiğimiz ikinci ürün grubu aynı zamanda. Sattığımız kaliteli ürünlerin muadillerini ithal etmek doğru bir yaklaşım değil. ABD’nin Türkiye’den ithal ettiği malı, sanayicimiz yurtdışında aramasın. Türkiye’nin yerli makine kullanması, daha fazla üretip daha fazla ihraç ederek büyümesi gerekiyor.”

HABER

2018 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 33

MAKALE

KOMPRESÖRLERDE YAĞIN ÖNEMİ Sedat ERMİŞ SNC-OIL Madeni Yağları Ar-Ge Sorumlusu

H

avayı veya diğer gazları motor gücü ile sıkıştırarak atmosfer basıncından daha yüksek basınçlara çıkaran makineye kompresör denir.

Hem hava ile sürekli temas etmesi, hem de motor gücüyle iş yapıyor olması kompresörler için yağlama yağlarını önemli kılar.

Kompresör içinde yağın görevleri • Rotorları, piston, gömlek ve dişlileri yağlamak • Basınç artışından ve sürtünmeden doğan ısıyı uzaklaştırmak • Rotor kleranslarında ve piston gömlek arasında sızdırmazlık sağlamak • Metal yüzeylerde tabaka oluşturmak • Korozyonu, paslanmayı önlemek • Asit oluşumunu, vernikleşmeyi, çamurlaşmayı önlemek • Teçhizata maksimum ömür sağlamak.

Kompresörün verimliliğini, dayanıklılığını, güvenilirliğini ve bakım masraflarını etkileyen en önemli parametre kullanılan yağın performansı olduğu için kullanılan yağın kaliteli olması şarttır. Kullanılan yağ kalitesi arttıkça kompresörün performansı korunur parça ömrü uzar ve bakım maliyeti düşer.

Kompresörün performansını etkileyen faktörler ve yağ kalitesi ile arasındaki ilişki

34 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

Kirlilik: Kompresörün içindeki en önemli kirletici sudur. Su kirliliğinin birincil kaynağı giriş havasındaki nemdir. Kompresörün içindeki su miktarı önemli derecede artarsa, bundan kaynaklanan aşınmadan dolayı öncelikle rulman, piston ve dişlilerin ömrü azalır.

Buna engel olabilmek için kullanılan yağın demülsifiye özelliğinin olması gerekir. Demülsifiye özelliği kullanılan yağın sudan ayrışmasını, sistemde dolaşan yağın temiz kalmasını ve yağlayıcılık görevini yerine getirebilmesini sağlar.

Sıcaklık: Kompresörde oluşan sıcaklık hem kompresör parçalarının performansını olumsuz yönde etkiler hem kompresör sisteminde bulunan yağın ömrünü azaltır. Sıcaklıktaki her 10°C ‘lık bir artış oksidasyon hızı ve asitlerin oluşum hızını ikiye katlayarak yağın ömrünü yarılar ve kompresördeki metal aksama zarar verir. Örneğin; 70°C ta 4000 saat servis ömrü olan bir yağın, 80°C ta servis ömrü 2000 saate düşmektedir.

Kompresörde oluşan yüksek basınçlı hava ve mekanik hareketler oluşan ısının en büyük kaynağıdır.

Kompresör sıcaklığının kontrolü sadece kaliteli yağ kullanmakla mümkün değildir. Kompresörde ısı artışının önüne geçebilmek için soğutma sistemi temiz hava ve su ile soğutulmalıdır.

Oksidasyon: Yağlar kompresörün içinde yüksek sıcaklık basınç su

ve hava ile karşılaştıkları için oksidasyona uğrar. oksidasyon sonucunda istenmeyen yan ürünler oluşur. Bu yan ürünler arasında organik asitler, alkoller, aldehitler, keton ve esterler vardır. Bunlar kompresördeki metal aksamı aşındırır ve yıpranmasına neden olur. Kompresördeki parçaların uzun ömürlü olabilmesi için kullanılan yağın antioksidan özellik göstermesi gerekmektedir.

Bu sebeple kullanılan yağdaki TBN miktarı dikkate alınmalı, yağımızın antioksidan özellik taşımasına özen gösterilmelidir.

Mekanik Hareketler: Kompresörler metal aksam hareketleri ile ( pistonlar, rotor,v.s. ) havayı sıkıştırıp yüksek basınçlara ulaştırır. Bu mekaniksel hareketler sırasında metal yüzeylerin birbirine temas etmesi sürtünmeyi dolayısı ile aşınma ve sıcaklığı artırır. Kullanılan yağ eğer metal yüzeylerde koruyucu bir film tabakası oluşturursa bu istenmeyen durumun önüne geçilmiş olur. Sıcaklığın kompresörde istenmeyen bir durum oluşturduğuna yukarıda değinmiştik. Eğer kullanılan yağ metal yüzeyde bir film tabakası oluşturursa hem aşırı ısınmanın hem de metal yüzeylerdeki aşınmanın önüne geçilmiş olur.

Görüldüğü üzere kullanılan yağ kaliteli ise kompresörümüzün performansı parça ömrü ve güvenilirliği artar.

HABER

MERMER OCAĞININ İNCELİKLERİNİ

EN İYİ O BİLİR

Bu ülkenin görünmez kahramanları operatörler, güçlerini yine bu topraklardan alıyor.

GÜCÜNÜZÜ HAREKETE GEÇİRİN towerhidrolikyaglari.com

YÜZBİNLERCE LİRALIK YATIRIMLARINIZI HANGİ YAĞA EMANET EDİYORSUNUZ?

2018 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 35

www.sncoil.com.tr

HABER

İSO Yönetim Kurulu, Meclis Çalışma Grupları ile Değerlendirme Toplantısı

İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan’ın ev sahipliğinde Odakule’de gerçekleşen toplantıda Yönetim Kurulu Başkan Yardımcıları Adnan Dalgakıran ve İrfan Özhamaratlı, Yönetim Kurulu Üyeleri Sadık Ayhan Saruhan (Sayman), Bekir Yelken, Kemal Akar, Mustafa Tacir ve Cemal Keleş yer aldı.

İ

stanbul Sanayi Odası (İSO) Yönetim Kurulu Üyeleri, çalışmalarına geçtiğimiz ay başlayan İSO Meclis Çalışma Gruplarının Başkan ve Başkan Yardımcıları ile bir araya gelerek bir değerlendirme toplantısı yaptı.

Toplantıda geçtiğimiz günlerde ilk toplantılarını yaparak kendi aralarında Başkan ve Başkan Yardımcılarını seçen Meclis Çalışma Gruplarının önümüzdeki dönemde nasıl bir takvim ve hangi prensiplerle faaliyet yürütecekleri üzerine fikir alışverişinde bulunuldu. Yapılacak olan çalışmaların hedefleri ve çalışılacak olan konular hakkında da değerlendirmelerin yapıldığı toplantıda konuşan İSO Yönetim Kurulu Başkanı Erdal Bahçıvan “Çalışma Gruplarımızın Meclisimizin ve Yönetim Kurulumuzun faaliyetlerindeki kaliteye katkı yapacağını düşünüyorum” dedi.

Bahçıvan şöyle devam etti: “Biz bu Çalışma Gruplarının gönüllülük esasına göre faaliyet yürütmesini temenni ediyoruz. Katılımın sürekli ve yüksek olması noktasında başkan ve başkan yardımcılarının olumlu ve sonuç alıcı bir yaklaşım içinde olacaklarını düşünüyorum. Çalışma Gruplarının kurulmasındaki temel çıkış noktamızın, Meclisimizi ve Yönetim Kurulumuzu kendi alanları ile ilgili sorunlara, çözüm odaklı yaklaşımları ile beslemeleri olduğunu ifade etmek istiyorum.”

Toplantıya katılan sekiz Meclis Çalışma Grubu Başkan ve Başkan Yardımcıları, yapacakları çalışmalar hakkındaki düşüncelerini Yönetim Kurulu ile paylaştı. Önümüzdeki döneme ilişkin gerek kendi aralarında gerekse Yönetim Kurulu ile iletişimlerinde nasıl bir yol izleneceğine ilişkin dilek ve temennilerini de dile getirdiler.

36 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

Soldan sağa: İrfan Özhamaratlı, Erdal Bahçıvan ve Adnan Dalgakıran

HABER

Seyyar Dizel Hava Kompresörleri Endüstriyel alanda kullanılan hava kompresörlerinin çoğu elektrik şebekesinin bulunduğu ortamlarda çalıştığı için vidanın tahriki elektrik motorları ile yapılmaktadır. Ancak inşaat, şantiye, maden, gemi inşaatı, saha ve yol bakım çalışmalarının yapıldığı bu gibi elektrik şebekeleri bulunmayan alanlarda basınçlı hava ihtiyacı seyyar dizel hava kompresörleriyle karşılanır.

38 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

Ş

antiye çalışma alanlarında farklı yerlerde basınçlı havaya ihtiyaç duyulması ve şantiye alanlarının yerinin değişken olması sebebiyle dizel kompresörlerin kolay taşınabilir olması gerekir. Tüm bu ihtiyaçlar göz önünde bulundurulduğunda, dizel motor tahrikli seyyar kompresörler bu gibi ağır ortam koşullarında (yağmur, toz, çamur, engebeli ve toprak yollar vs.) uzun yıllar sorunsuzca çalışabilecek şekilde tasarlanmalıdır. Bu sebeple seyyar dizel kompresörlerin tasarımı standart kompresörlere göre birçok yönden farklılık göstermektedir.

Çalışma Prensibi

Dizel kompresörler rölanti ve tam yükte olmak üzere iki modda çalışır. İlk çalışma anında dizel motorun ve vidanın tam yükte çalışması tehlikeli ve verimsizdir. Motor parçalarının performanslı çalışabilmesi ve vida profillerinin yüksek sıcaklıktan etkilenmeden yağlanabilmesi için dizel kompresörlerin ilk çalıştırmadan sonra bir süre rölanti hızda çalıştırılması gerekir.

Böylelikle dizel kompresörler bu çalışma şekliyle istenilen değerleri karşılar ve maksimum performansta çalışır. Ayrıca kış mevsimlerinde soğuyan kompresör parçalarının zarar görmemesi için ilk çalıştırmadan önce kompresörün ön ısıtma modunda çalıştırılması gereklidir.

Vida ünitesi emiş regülatörünün üzerinden ilk emiş havasını alıp yağ ile karıştırarak basınçlandırır ve basınçlı havayı içerisindeki yağdan ayrılması için separatör tankına gönderir.

Seperatör tankındaki iç basınç, ayarlanan seviyeye gelip yük konumuna geçtiği anda emiş regülatörü klapesi tamamen açılır ve bu hareketle eş zamanlı olarak da dizel motorun gaz kolu çekilerek kompresör yük durumuna geçirilmiş olur.

Hava tüketim miktarına göre emiş regülatörü ve vida oransal ve eş zamanlı olarak çalışır.

Kompresör, basınçlı havaya ihtiyaç kalmadığında emiş regülatörünü kapatır ve eş zamanlı olarak motorun gaz kolunu serbest bırakarak kompresörü rölanti durumuna geçirir.

Böylelikle motor sık sık dur kalk yapmaktansa devrini tüketime göre ayarlamış olur.

Motorun bu şekilde devir değişkenliği sağlaması kompresörün hem daha uzun ömürlü olmasını hem de yakıt tasarrufu yapmasını sağlar.

Motor gövdesinin soğutması su ile

HABER HABER sağlanır.

Motor üzerinde sirküle olan su belirli bir süre sonra ısınır ve motorun termostatı suyun sıcaklığına göre pompa vasıtası ile suyu radyatöre gönderir.

Burada soğutulan su normal sıcaklık değerine ulaştıktan sonra tekrar motora geri döner.

Dizel Kompresörün Avantajları

Zorlu koşullar altında çalışan dizel kompresörlerin kabinleri, kompresörü yağmur, toz, çamur gibi makine parçalarına zarar veren her türlü etkenden koruyabilecek şekilde tasarlanır.

Kompresöre müdahale etmek ya da bakım gerektiren durumlar için kabin kapaklarının her iki taraftan kolay açılır ve kapanır olması gerekir. Bunun yanı sıra motorun ve vidanın ihtiyaç duyduğu hava debisi için gerekli olan akış, kabin üzerinde bulunan optimum açıklığa sahip hava emiş ve atış panjurları ile sağlanır.

Ayrıca kabin içi akış sayesinde tek bir radyatörde hem motor soğutma suyunun hem de vida yağının soğutulması sağlanır.

Dizel-vidalı kompresörlerin saha, şantiye vb. alanlarda kullanılabilmesi için sektörün ihtiyacı gereği sürekli yer değiştirmesi söz konusudur. Bu nedenle, kullanım kolaylığı açısından dizel kompresörlerin kolay taşınabilir olması gerekir. Zorlu şartlar göz önünde bulundurulduğunda, seyyar dizel kompresörlerin hem başka bir aracın arkasına takılarak hem de bir vinç vasıtasıyla yukarıdan kolayca taşınması mümkündür. Ayrıca aracın arkasına takılarak taşınan dizel kompresörlerin trafiğe çıkabilmesi için yol belgesi alınması zorunluluğu vardır. Dalgakıran Kompresör’ün Portair serilerindeki dizel kompresörler Avrupa normlarına uygun olarak alınan yol belgesi ile rahatlıkla trafiğe çıkabilmektedir.

Bakımın Önemi Seyyar dizel kompresörlerden maksimum performansı elde edebilmek ve yakıt tasarrufunu arttırabilmek için dizel kompresörü en doğru şekilde çalıştırmak ve bakım talimatlarına uymak gereklidir.

Seyyar dizel kompresörlere, genellikle zorlu ortam koşullarında (yağmur, çamur, toz, toprak zemin vs.) kullanılmak üzere ihtiyaç duyulur, ortam şartları dizel kompresörlerde filtrelere, radyatöre, dönen parçalara ve makinenin diğer aksamlarının çalışmalarına zarar verir ve performanslarını olumsuz yönde etkiler. Dizel kompresörleri bu olumsuz faktörlerden koruyabilmek için makinenin kullanma kılavuzunda belirtilen periyod önerilen parçaların değiştirilmesi ve kirlenen parçaların temizlenmesi şarttır.

Kompresörün sadece kullanımı değil bakımı için de ergonomik bir tasarım son derece önemlidir.

Dalgakıran Kompresör’ün Portair serilerinde temizlenecek ya da değiştirilecek komponentler ve yağ doldurma-boşaltma bölümleri kolay ulaşılabilir noktalarda bulunmaktadır. Bakım ve kullanım için gerekli tüm sayaçlar, göstergeler, ikaz lambaları ve şalterler tek bir noktadan ulaşılabilecek şekilde kontrol panosunda yer alır. Kabin kapaklarının her iki yandan açılabilir olması bakım için oldukça ergonomik bir tasarım sağlar.

Dalgakıran Kompresör sondaj, yol bakım-onarım çalışmalarının yapıldığı inşaat, maden ve gemi inşaatı sektörünün bu ihtiyaçlarını karşılayabilmek için 2009 yılından itibaren Portair Dizel Kompresör serilerini müşterilerinin hizmetine sunmaktadır.

2018 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 39

HABER

Türkiye’nin İlk Yerli Hava Körüğü POSITIVE DISPLACEMENT BLOWERS

Q Series Blowers Flows up to 6200 m3/h Pressures up to 1000 mbar g Vacuums up to -920 mbar g

Since 1994

TÜYLÜOĞLU MAK. NAK. İNŞ. SAN. TİC. LTD. ŞTİ.

40 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

www.ruutblower.com

HABER

Pnömatik Taşımada Akılcı Çözümler

H Series Blowers Flows up to 8200 m3/h Pressures up to 1000 mbar g Vacuums up to -500 mbar g

Ostim Org. San. Böl. 1231. Sok. No:38-40 Yenimahalle – Ankara / TURKEY Tel: (+90) 312 354 19 11 • Faks: (+90) 312 385 13 97

2018 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 41 ruutblower@ruutblower.com

HABER

Kompresör sektöründe

çevreci ürünler ihracatı artırıyor

Dünya’da 10 milyar euro’luk bir büyüklüğe ulaşan kompresör pazarında uluslararası ölçekte iş yapan firmalar öne çıkarken, Türkiye kompresör pazarında yerli ve yabancı yaklaşık 40 firmanın faaliyetlerini sürdürdüğü tahmin ediliyor. Yabancı firmalarla ortak tasarım ve üretimlerin de gerçekleştirildiği pazarın yıllık işlem hacmi gayri resmi rakamlara göre 100-150 milyon euro’luk büyüklüğe ulaştı. Her yıl 4 bin ila 6 bin adet arasında kompresörün satıldığı sektörde, son dönemde çevreye duyarlı ürünler pazarın büyümesine itici güç oluyor.

42 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

S

on dönemde dünyanın gündemine yerleşen kavramlardan biri haline gelen çevre bilinci, sanayi sektörünün üretim kıstasları içinde giderek önem kazanıyor. Üretim sırasında olduğu kadar üretilen ürünün de çevreci özelliğe sahip olması, artık dünya devi markalar kadar orta ölçekli firmaların da hedefleri arasına girdi. Basınçlı havanın ihtiyaç duyduğu sektörlere yönelik hizmet veren kompresör sektöründe de birçok sanayi dalında olduğu gibi son yıllarda çevreye duyarlı ürünlerin pazarında ciddi bir artış göze çarpıyor.

Basınçlı havanın kullanım alanı, modern anlamda sanayi üretiminin var oluşundan itibaren her geçen gün genişliyor. Bu çerçevede, sadece basınçlı havayı üretmek değil, aynı zamanda belirli spesifikasyonlarda ve dar toleranslar içinde hava temini önem kazanıyor. Basınçlı havanın, sıcaklığı, nemi, basıncı gibi özelliklerinin daha iyi kontrol edilebilmesi ile sektör çok farklı alanlara hizmet vermeye başladı. Sağlık sektöründe, diş tedavilerinde kullanılan airatörlerden, otomotiv sektöründe montaj hatlarına, çok çeşitli iş makinalarından, paketleme makinalarına kadar birçok alt sektör avantajları nedeniyle basınçlı hava tercih ediyor. Ancak, sektör sadece sarfiyat amaçlı basınçlı havayı üreten kompresörler ile sınırlı değil. Vakum pompaları, klimalarda ve buzdolaplarında kullanılan kompresörler, aracımızın lastiğini şişirmek için kullanılan basit pompalar, evlerde kullanılan davlumbazlar, büyük alışveriş merkezlerinin ve metro tünellerinin havalandırılmasını sağlayan turbo fanlar da sektör içinde yer alıyor. Bu çerçevede sektör, gaz fazındaki bir maddenin çeşitli yöntemlerle sıkıştırılmasını sağlayan, diğer bir ifade ile gazın sisteme giriş ve çıkışında basınç farkı oluşturan veya gazın basıncını artırarak sıvı faza dönmesini sağlayan tüm makina ve ekipmanlar ile bunların aksam ve parçalarını kapsıyor. Esas itibarıyla, yatırım malı niteliğinde makina ve ekipmanlar üreten sektör, hemen hemen tüm sanayi dalları tarafından kullanılan ve yine bir çok sanayi dalının ürünlerini içeren bir yapıda olması nedeniyle, sadece ülkemizdeki değil global ekonomik gelişmeler ile arz-talep dengesinde yaşanan değişikliklerden ciddi şekilde etkileniyor.

Avrupa’dan Türkiye’ye kayan üretim, sektörde fırsat yaratacak

Türkiye’de elektrik fiyatlarının pahalı olması nedeniyle, enerji tasarrufunu esas

HABER alan ürün gruplarının imalatına ağırlık veren kompresör sektörü, aynı zamanda karbon salımı düşük olan çevreci ürünlerle satışlarını artırmayı hedefliyor. 10 milyar euro’luk bir büyüklüğe ulaşan dünya kompresör pazarında uluslararası ölçekte iş yapan firmalar öne çıkarken, Türkiye kompresör pazarında yerli ve yabancı yaklaşık 40 firmanın faaliyetlerini sürdürdüğü tahmin ediliyor. Yabancı firmalarla ortak tasarım ve üretimlerin de yapıldığı sektörde son dönemde çevreye duyarlı ürünler pazarın büyümesine itici güç oluyor. Artık son kullanıcının, fiyat avantajının yanı sıra kompresörün tükettiği enerji miktarına da önem verdiğinin altını çizen sektör temsilcileri, birim maliyetini azaltıcı ürün ve uygulamalarla pazarı genişletme amacında olduklarını vurguluyor. Bu noktada bir yandan pahalı enerji bir yandan da artan girdi maliyetleri nedeniyle sanayicinin enerji tasarrufu sağlayan makina türlerine yöneldiğini kaydeden firma temsilcileri, sektörün geleceğine enerji tasarruflu ve çevreci ürünlerin yön vereceğine işaret ediyor.

Bununla birlikte firmalar basınçlı hava kalitesini göz önünde bulunduran yağsız kompresör kullanım oranında önümüzdeki dönemde artacağı fikrinde birleşiyor.

170’ten fazla ülkeye nihai ürün ile aksam ve parça ihraç eden Türkiye kompresör pazarı yıllık işlem hacmi gayri resmi rakamlara göre 100-150 milyon euro’luk büyüklüğe ulaştı. Pazarda her yıl 4 bin ila 6 bin adet arasında kompresör satıldığı tahmin ediliyor. Türkiye kompresör pazarında yer alan küçük ölçekli firmalar maliyetler nedeniyle daha çok pistonlu kompresör imal ederken, enerji maliyetlerini göz önünde bulunduran ürün grupları da son dönemde piyasaya sürülüyor.

Kompresör sektörüne baktığımızda, hava kompresörleri olarak endüstriyel tipte pistonlu ve vidalı kompresörler üretildiği görülüyor. Hava kompresörleri konusunda az sayıda firma, Hollandalı ve Alman lisansör firmaların teknolojik desteğiyle üretim yaparken, kendi tasarımları olan ürünleri de piyasaya sürmeye devam ediyor. Pistonlu ve vidalı tip kompresörlerin emek yoğun ürünler olması ülkemizi bu alanda avantajlı kılıyor. Kompresör sektöründe dünyada söz sahibi olan AB’nin nispeten küçük ülkelerinde imalatçı sayısı hızla azalıyor. KOBİ’lerin kısa vadede büyük miktarlardaki üretimlerinin Türkiye’ye kayacağı tahmin ediliyor. Bu da Türkiye’deki sektör firmalarının bu fırsatı çok iyi değerlendirmesi gerekliliğini ön plana çıkarıyor.

8 2018 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 43

HABER

İhracat rakamları artıyor

Dünya ve Türkiye pazarının 2009 yılı itibariyle yaşadığı kriz, sanayi üretiminin durmasına ve genelde makina imalatı, özelde ise kompresör sektörünün performansında yavaşlamaya neden oldu.

Sözü edilen dönemde özel yatırımların sürekli olarak ötelenmesi, otomotivden gıdaya, ilaçtan tekstile kadar birçok sektördeki firmanın iş hacminde düşüş yarattı. Tüm bu gelişmeler kompresör sektöründe de ihracat rakamlarını olumsuz etkiledi. TÜİK verilerine göre, 2008 yılında 316 milyon dolar olan Türkiye kompresör ihracatı, yaşanan kriz nedeniyle 2009 yılında 268.5 milyon dolara kadar geriledi. Ancak 2010 yılıyla birlikte canlanan üretim, sektörde bu ani düşüşü tekrar yükselişe geçirdi. Firmalar 2009 yılında yaşadığı kaybı, yeni dönemle birlikte hızla kazandığı ihraç pazarlarıyla birlikte telafi etme çabasına girdi. Bu çabalar sonucunda 2010 yılında sektörün ihracatı 308 milyon dolara ulaştı. Türkiye’nin yaptığı kompresör ithalatında da 2010 yılında artış yaşandı.

2009 yılında 753 milyon dolar olan sektör ithalatı, 2010 yılında 925 milyon dolar olarak gerçekleşti.

Orta Anadolu Makine ve Aksamları İhracatçıları Birliği ihracat kayıt rakamlarına göre ise, pompalar ve kompresörler mal grubunda Ocak-Nisan döneminde geçen yıla göre 2011’de yüzde 18.7 oranında bir artış yaşandı. 2010 yılı ilk 4 ayında 189.7 milyon dolar olan pompalar ve kompresörler mal grubu ihracatı, 2011’in aynı döneminde 225 milyon dolara yükseldi.

Firma sayısı fazla, rekabet yoğun

Kompresör alanında yaşanan sorunlara ilişkin değerlendirmelerde bulunan sektör temsilcilerine göre, bu alanda faaliyetlerini sürdüren firma adedi kapasitenin çok üzerinde. Kapasite azlığına karşın, Türkiye pazarında imalat yapan çok fazla firmanın var olduğunu savunan sektör temsilcileri, bu yüzden yatırımlar ve büyüme için gerekli olan hamlelerin yapılamadığına değiniyor. Bunun yanı sıra firma sahipleri sektörde yan sanayinin oluşmaması nedeniyle işletmelerin sıkıntı yaşadığını dile getiriyor. Sektörde yan sanayinin pahalı olması nedeniyle ihracat noktasında sıkıntı yaşadığına işaret eden firmalar, çok sayıdaki firma yüzünden dış pazarla rekabet etme şanslarının neredeyse imkansız hale gel44 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

diğini savunuyor. Yetkililer, CE belgesi olmayan, güvenilmeyen kompresörlerin farklı yollardan Türkiye’ye girmesinin kanun koruyucular tarafından önlenmesini beklediklerini vurguluyor.

Sanayicinin kompresör satın alırken ürünün harcadığı enerji miktarını tüm firmalardan yazılı olarak istemesini tavsiye eden sektör yetkilileri, ayrıca periyodik olarak servis isteyen makina grubu arasında yer alan kompresörlerin yedek parça fiyatlarının iyi incelemesi gerektiğine değiniyor. Sektörün yetişmiş ara eleman noktasında da sıkıntı yaşadığını kaydeden firma sahipleri, bu durumu engelleyecek tedbirlerin alınmasını bekliyor. Sektörün sorunlarını aktaran firma sahipleri, sorunlarının çözümü için kurtuluş reçetesini de sıralıyor. Bu noktada firmalar ürün standardizasyonu konusunda uluslararası ölçekte uygulanan normların kağıt üzerinde kalmaması gerektiğini vurgulayarak, rekabet eşitliğinin yaratılmasını bekliyor. Bununla birlikte girdi maliyetlerini minimize etmek için ortak yan sanayi ve ortak satın almaların yapılmasını öneren firma temsilcileri, bu yolla düşük maliyetli üretim yapmanın mümkün olacağını sözlerine ekliyor.

Kayıplar yüzde 20’yi buluyor Sektördeki firma yetkilileri, standartlara göre bir kompresörün kapasitesinin çıkış vanasından ölçülmesine rağmen, Türkiye’de bu standarda uyulmamasını eleştirdi.

Kullanıcının bir kompresör içindeki basınç ve hava kaybını hiçbir zaman bilemeyeceğine değinen yetkililer, rekabette bu unsurun göz ardı edildiğine ve dolayısıyla kompresörün vida çıkışı ile kompresör çıkışı arasında yüzde 20’lere varan kayıpların söz konusu olduğuna vurgu yapıyor.

Yetkililer, “Bu noktada tüketici çıkış vanasından ölçüm yapılabilen, söz konusu standardı uygulayan markalara yönelmeli” önerisini dile getiriyor.

2018 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 45

TEKNİK MAKALE

3 Kademeli Tek Etkili

Pistonlu Kompresörlerin Dinamik Analizi SİNAN PİŞİRİCİ

Yüksek Mühendis Dalgakıran Mak. San.Tic. A.Ş.

46 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

EREN ÇAKIR

Yüksek Mühendis Dalgakıran Mak. San.Tic. A.Ş.

Prof. Dr. HALUK EROL İstanbul Teknik Üniversitesi Makine Fakültesi

TEKNİK MAKALE

P

istonlu kompresörlerde dinamik yüklerin ve hız dalgalanmalarının azaltılması kompresörün titreşim seviyelerinin de azaltılmasını sağlayacaktır.

Titreşim seviyelerinin düşürülmesi ise titreşim kaynaklı olası hasarları azaltır ve kompresör ömrünü artırıcı yönde etkilemektedir. Buna ek olarak titreşim seviyelerinin düşürülmesi, makinenin gürültü düzeyinin de düşürülmesi anlamına gelmektedir.

Tek silindirli kompresörlerde yapılan birçok çalışma bu problemin çözümü konusunda faydalı bir yaklaşım sunmaktadır.

Ancak üç kademeli w tip pistonlu kompresörlerin dinamik yüklerin ve açısal hız dalgalanmalarının ortaya konulması için makine hareket denkleminin elde edilmesini de kapsayan bir çalışma gerekmektedir. Yapılan bu çalışma ile W tip üç kademeli pistonlu bir kompresör için parametrik çalışma yapılarak matematik model oluşturulmuştur.

Matematik modelin oluşturulması için öncelikle literatürde tek silindirli kompresörler için yapılan çalışmalar referans alınarak w tip üç kademeli kompresöre indirgenmiştir. Her bir piston için konum, hız, ivme denklemleri krank mili açısına bağlı olarak elde edilmiştir. Piston konumlarına bağlı olarak kademelerdeki silindir iç basınç değişimleri modellenmiştir. Elde edilen silindir iç basınçları ile kompresörün krank mili açısına bağlı moment ihtiyacının matematik modeli oluşturulmuştur. Bununla birlikte hareket denkleminin çözülebilmesi için kompresörü tahrik eden elektrik motorunun açısal hıza bağlı matematik modeli elde edilmiştir. Elde edilen bu veriler ile birlikte makine hareket denkleminin matematik modeli oluşturulmuştur. Oluşturulan model MATLAB yazılımı ile

çözülerek parametrik olarak ortaya konulmuştur. Bu model kullanılarak kademelerin P-V diyagramları ve makine moment diyagramları elde edilmiş, makine hareket denklemi çözülmüş, makine açısal hız değişimi elde edilmiştir. Bu sayede elde edilen veriler w tip üç kademeli pistonlu kompresörün dinamik yapısını büyük ölçüde ortaya çıkarmaktadır.

Model doğrulama çalışmalarında krank açısına bağlı olarak eş zamanlı alınan ölçümlerde kademe basınçları, açısal hız ve moment değerleri ölçülerek modelin doğrulaması yapılmış, gerekli değişiklikler ile modelin çıktılarının gerçeğe yakın değerler vermesi sağlanmıştır.

Bu çalışmanın ileride daha verimli, daha sessiz ve daha güvenilir pistonlu kompresörler tasarlanmasına ışık tutması hedeflenmektedir.

MATEMATİK MODEL

Üç kademeli W tip pistonlu kompresörün kinematik özelliklerinin ortaya konulması için her bir pistonun konum, hız ve ivme denklemleri elde edilmelidir.

Denklemlerin elde edilmesine başlanmadan önce 3.kademe pistonun (dikey piston) üst ölü noktada olması durumunda krank mili açısının 0° olduğu kabulü yapılmaktadır. Makine dönme yönü saat yönündedir.

Bu durumda 1.kademe pistonun konumu krank mili açısından silindirler arası açı kadar ileride, 2.kademe pistonun silindirler

arası açı kadar geride olduğu görülmektedir. Bu şekilde 1, 2, ve 3.kademe pistonların konumları, “φ” silindirler arası açı olmak üzere aşağıdaki gibi yazılabilir:

Makinenin dinamik davranışlarının incelenmesi için makine hareket denkleminin elde edilerek çözülmesi gerekmektedir.

Bu sayede makinenin silindir iç basınçları, moment eğrisi, açısal hızındaki değişimleri gibi makinenin performansını etkileyen özelliklerinin belirlenmesi sağlanacaktır. Makine hareket denkleminin genel ifadesi;

JT, makinenin toplam atalet momentini ifade etmekte ve krank mili açısına bağlı olarak değişmektedir. τk, makinenin elektrik motorunun açısal hıza bağlı olarak moment değişimini ifade etmektedir. Üretici tarafından sağlanan grafik vasıtasıyla denklem oluşturularak modele gömülecektir. τ_k, kompresörün moment ihtiyacının krank mili açısına bağlı olarak değişimini ifade etmektedir.

Bu ifadenin modellenebilmesi için öncelikle üç kademe silindiri içerisindeki basınç değişiminin krank mili açısına bağlı olarak modellenmesi gerekmektedir.

8 2018 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 47

TEKNİK MAKALE

Kademelerin iç basınç modeli P-V diyagramındaki 4 bölgenin parçalı fonksiyon olarak yazılmasıyla elde edilebilir. Her bir kademenin silindir iç basıncı, diyagramdaki her bir bölge için yazılacak fonksiyonlarla parametrik olarak modellenir.

Elde edilen bu denklemler krank mili açısına göre tek bir fonksiyon şeklinde aşağıdaki gibi ifade edilir.

Dikey silindir olan üçüncü kademe için krank mili açısı wt, birinci kademe silindir iç basınç modeli için krank mili açısı wt-φ, ikinci kademe silindir iç basınç modeli için krank mili açısı wt+φ olacaktır. Bu şekilde üç kademenin silindir iç basıncı krank mili açısına bağlı olarak elde edilmiş olur.

Elde edilen silindir iç basınçları ile kompresör tork ihtiyacı modellenebilir.

Her bir kademedeki biyel kolunun piston eksenine göre açısının krank mili açısına bağlı olarak aşağıdaki gibi yazılır.

48 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

Her bir kademenin krank milinde oluşturduğu momentler de aşağıdaki gibi modellenebilir.

Kompresörün anlık moment ihtiyacı ise her bir kademenin ihtiyaç duyduğu momentlerin toplanmasıyla elde edilir.

Hareket denklemindeki elektrik motorunun moment eğrisinin de krank milinin açısal hızına bağlı bir polinom olarak matematiksel ifadesi yazılabilir. Hareket denklemini oluşturan tüm ifadelerin matematik modeli parametrik olarak elde edilmiştir. Elde edilen diferansiyel denklemin çözülmesiyle, makine açısal hız değişimi, tork eğrisi, kademelerin P-V diyagramları elde edilmiştir.

sıcaklıkta yüksek doğruluğa sahip olması gerekmektedir.

Basınç ölçümleri valfin basma bölgesindeki ölü hacim bölgesinden alınacağından buraya monte edilecek basınç trasmitteri için ciddi bir yer problemi mevcuttur. Transmitterin uygun şekilde bağlanabilmesi için bağlantı ölçüsü çapının M6’yı geçmemesi gerekmektedir.

Araştırmalar sonucunda tüm bu şartları sağlayan KELLER PAA-M5 HB tip basınç transmitterlerinin kullanılmasına karar verilmiştir.

Bu transmitterlerden 1.kademe için 10bar, 2.kademe için 30bar, 3.kademe için 50bar ölçüm opsiyonlu transmitterler kullanılmıştır.

Basınç transmitterleri teknik özellikleri

Çalışma sıcaklığı aralığı -40°C - 200°C Sinyal ölçüm aralığı 0-50kHz Hassasiyet ±0,1 %FS Ölçüm basıncı 10-30-50bar Kademelerde valf tasarımlarına göre transmitterlerin montaj edileceği yerler belirlenmiştir.

3. DENEY DÜZENEĞİ

Buraya kadar yapılan çalışmalarda üç kademeli pistonlu kompresörün dinamik matematik modeli oluşturulmuş ve çözülmüştür.

Kademelerin P-V diyagramları, makinenin moment eğrisi ve açısal hız değişim grafikleri elde edilmiştir.

Elde edilen bu verilerin deneysel olarak elde edilmesi için bir deney düzeneği oluşturulmuştur.

P-V diyagramlarının elde edilmesi amacıyla kademelerin silindir iç basınçlarının basma valflerinin klepelerinin altından, ölü hacim bölgesinden, basınç ölçümleri yapılmıştır. Deney için tercih edilecek basınç transmitterinin yüksek ölçüm hassasiyetine ve ölçüm yapılacak bölgedeki hava çıkış sıcaklığının 180°C olması sebebiyle bu

Şekil 5.1 Kademelerin transmitter montajı Makine moment eğrisinin ve açısal hız değişimlerinin ölçümü amacıyla içerisinde encoder bulunan BURSTER markasının 8661 modeli torkmetre kullanılmıştır.

Torkmetre teknik özellikleri

0Ölçüm aralığı 1000Nm Hassasiyet ±0,05 %FS Sinyal ölçüm aralığı 0-25kHz Torkmetre makinenin kafa grubu ve motoru arasına montajlanacak iki adet esnek kaplin

TEKNİK MAKALE

vasıtasıyla direk akuple olarak bağlantısı gerçekleştirilmiştir.

değerin üzerinde olduğu görülmüştür.

Şekil 5.3 Torkmetre montajı

İkinci kademe giriş basıncındaki kaybın modele eklenmesiyle P-V modeli ile deneysel sonuçların büyük ölçüde örtüştüğü görülmüştür. Çıkış basıncındaki artışın valf yayı kaynaklı olabileceği gibi yine makinenin emme ve basma zamanlarının farklı olmasından yani ikinci kademe basınçlı hava üretirken üçüncü kademenin emişte olmamasından dolayı ikinci kademenin ürettiği hava ara soğutucu iç hacmine gönderilmektedir bu da ikinci kademe çıkış basıncının hesaplanandan daha yüksek değerlere pik yapmasına sebep olmaktadır.

Basınç transmitterlerinin ve torkmetrenin montajı yapıldıktan sonra test düzeneği ölçüm alınmaya hazırdır. Basınç, moment ve açısal hız ölçümleri DEWESOFT’un DEWE43 model veri toplama cihazı ile 20kHz örnekleme frekansında gerçekleştirilmiştir.

4. TEST SONUÇLARI

Alınan P-V ölçümleri ile tork ve açısal hız ölçümlerinin model çıktıları ile karşılaştırılması aşağıdaki gibidir.

Birinci kademe silindir iç basınç grafiğinde model ile deneysel sonuçlar arasında gözlenen ilk farklılık emiş basıncının 1 bara’nın altına düşmesidir. Bu düşüş kompresöre hava girişinde bulunan emiş filtresindeki basınç kaybından kaynaklanmaktadır. Bununla birlikte valfin açılma basıncının teorik hesaplardan bir miktar daha fazla olduğu gözlenmektedir. Silindir iç basıncının kadame basıncıyla birlikte basma valfi üzerinde bulunan yay kuvvetini de yenmesi gerekmektedir. Bu sebeple kademe çıkış basıncının teorik olarak hesaplanan

Emme ve basma bölgelerindeki ekstra pik ve düşümlerin valf yayı kaynaklı olduğu düşünülmektedir.

Yukarıda elde edilen P-V diyagramları ile oluşturulan moment eğrisinin pik değerleri model ile paralellik göstermektedir.

Ek olarak minimum değerlerin deneysel verilerde daha yüksek olmasının sebebi sürtünme momentleridir. Sürtünme momentleri modellenmediğinden modelde elde edilen minimum moment değerleri deneysel verilerden daha düşük gözükmektedir.

Açısal hız değişimlerinin karşılaştırmalı grafiği aşağıdaki gibi gözlenmiştir.

Şekil 5.18 Açısal hız karşılaştırması P-V diyagramlarında modelde yapılan iyileştirmeler ile açısal hız değişimi bu şekilde elde edilmiştir.

Pik noktalarında tutarlılık gözlenmiş, minimum noktalarında deneysel sonuçlarda daha düşük değerler gözlenmiştir. Bunun sebebinin modele eklenmeyen sürtünme momentlerinin olduğu düşünülmektedir. Sürtünme momentleri makine yüküne ek olarak gelen bir yük oluşturur, bu durum hem minimum moment değerlerinin yükselmesine hem de bu sebeple minimum açısal hız değerlerinin azalmasına neden olmaktadır.

5. DEĞERLENDİRME

Bu çalışmada üç kademeli pistonlu bir kompresör için dinamik yükler, kademelerin P-V diyagramları, açısal hız değişimi ve moment eğrileri modellenmiştir. Dinamik yüklerin modellenip hesaplanması sayesinde minimum dinamik yük değerlerini verecek optimum krank mili ve karşı ağırlık dizaynı yapılabilmektedir.

8 2018 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 49

TEKNİK MAKALE

Bu sayede makine titreşim ve gürültü performansında iyileşme gözlenmektedir. Çalışmada üç kademeli W tip tek etkili pistonlu kompresöre ait 3 farklı krank ağırlığı ile dinamik yüklerin incelenmesi yapılmıştır. Burada optimum karşı ağırlık ile dinamik yüklerin minimum olacak şekilde elde edilmesi sağlanmıştır. Bu çalışma ile düşürülen dinamik yük değerleri sayesinde makine titreşim ve gürültü performansı artırılmıştır. Ayrıca yataklara gelen yükler azaltılarak yatak ömürlerinin artırılması sağlanmıştır.

Kademelerin P-V diyagramları modellenmiş, valf içlerine basma klepesi altına yerleştirilen hassas basınç transmitterleri sayesinde deneysel olarak P-V diyagramları elde edilmiştir. Elde edilen teorik ve deneysel sonuçlar üstüste çizdirilerek farklılıklar incelenmiş, sebepleri ortaya konularak modelde iyileştirme çalışmaları yapılmış ve model ile deneysel sonuçların birbirine yakınsaması sağlanmıştır.

Bu sayede bundan sonra tasarlanacak tüm kademeli kompresörler için kullanılabilecek doğruluğu yüksek bir sayısal model elde edilmiştir. P-V diyagram modellerine valf mekaniği eklenmediğinden valf kaynaklı pik ve düşüşler modelde gözlenememektedir. Bundan sonra yapılacak çalışmalarda m odele valf modeli de gömülebilirse çok daha iyi sonuçlar elde edilebilir.

Makine hareket denkleminin parametrik olarak elde edilmesi sayesinde bundan sonra tasarımı gerçekleştirilecek tüm tek veya çok kademeli pistonlu kompresörler için hareket denklemi çözülebilir. Bu sayede açısal hız değişimi zamana bağlı olarak çözümlenebilir. Açısal hız değişiminin gözlenmesi ile makine düzgünsüzlük katsayısı hesaplanmış, makine üzerindeki volan ataletinin yeterliliği konusunda bilgi sahibi olunabilmiştir. Çalışmada yine üç kademeli W tip tek etkili pistonlu kompresöre ait 3 farklı volan ile hareket denklemi çözdürülerek açısal hız değişimleri ve düzgünsüzlük katsayısı hesaplanmıştır. Düzgünsüzlük katsayısının düşürülmesi makine titreşim ve akustik performansının artıracaktır. Aynı şekilde volan ataletinin artırılmasının makinenin nominal çalışma hızına gelme süresini artırdığı gözlenmiştir.

Yapılan optimizasyon çalışması ile istenilen düzgünsüzlük katsayısı değeri için gerekli volan ataleti belirlenmiştir.

P-V diyagramlarının doğru şekilde modellenmesi ve makinenin fiziksel özelliklerinin parametrik olarak modele eklenebilmesi sayesinde makine moment eğrisi elde edilmiş. Yapılan deneysel çalışma ile elde edilen moment değerleri ile karşılaştırılmıştır. P-V diyagramlarındaki model iyileştirmeleri sayesinde moment pik değerleri tutarlılık göstermiş, minimum moment değerlerinde ise ufark farklılıklar gözlenmiştir. Bunun sebebinin modele eklenmeyen sürtünme momentleri olduğu düşünülmüştür.

Bundan sonraki çalışmalarda moment modeline

50 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

sürtünme momentinin eklenmesi sonuçların daha da iyileşmesini sağlayacaktır. Ancak yine de modelde elde edilen moment eğrisi makine tasarımı için oldukça önemlidir. Millerdeki burulma momentleri, kaplin seçimleri, bellhousing tasarımı gibi konularda makine moment eğrisi gereklidir. Bu model sayesinde parametrik olarak her pistonlu kompresör için moment eğrisi elde edilebilir durumdadır.

Sonuç olarak yapılan tüm bu çalışmalar bundan sonraki tasarımı gerçekleştirilecek pistonlu kompresörler için önemli bir kilometretaşı oluşturmaktadır.

REFERENCES [1] Shigley, J.E., Vicker, J.J., (1981). Theory of Machines and Mechanisms, International Edition, Mc Graw-Hill Book Co., Singapore.

[2] Brown, R.N., (1997). Compressors Selection and Sizing, Second Edition, Gulf Professional Publishing, Houston.

[3] Kurtuluş, T., (2007). Hermetik Pistonlu Kompresörlerde Pistonun İkincil Hareketinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul [4] Bhakta A. Et Al., (2012). “A Valve Design Methodology for Improved Reciprocating Compressor Performance” International Compressor Engineering Conference, 1252: 1-8.

[5] Hartl, M., Meyer, F., Schneider, S., (2001). “Oil-free low-vibration piston compressor in railway applications”, International Conference on Compressors and Their Systems, 9-12 September 2011, London.

[6] Olgun, M., (2010). Tek Silindirli Bir Dizel Motorun Atalet Kuvvetlerinin Analizi ve Dengeleme Hesaplamaları, Yüksek Lisans Tezi, İTÜ Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul

TÜRK

İYE’d

e İLK

TRAKYA BÖLGE MÜDÜRLÜĞÜ

2018 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 51

RÖPORTAJ

Gensa, Basınçlı Tanklar sektöründe 33. Yılın gururunu yaşıyor Sektöre 1985 yılında adım atan Gensa Basınç Tanklar, medikal, inşaat, endüstri, altyapı, maden, makine gibi pek çok sektöre ulusal ve uluslararası standartlara uygun ürettiği ürünleri ile hizmet veriyor.

52 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

HABER

“33. yılımızı, günün teknik şartları ve sektörün ihtiyaçlarını eksiksiz karşılamanın gururunu taşıyarak kutlamaktayız.”

K

uruluşlarının 33. yılını kutladıkları 2018 yılında yeni adresinde üretim yapmayı amaçladıklarını belirten Gensa Basınçlı Tanklar Genel Müdürü Hüseyin Genç, yeni yatırımlarla müşterilerine daha kaliteli hizmet vermeyi amaçladıklarını söyledi. Genç, sorularımızı yanıtladı. n Firmanız ve ürünleriniz hakkında bilgi verir misiniz? Ürün ve hizmet çeşitliliğiniz oldu mu?

Düşünüyor musunuz?

Biz Gensa Basınç Tankları olarak 1985 yılından beri sürekli gelişme ve değişim gösteren basınçlı kaplar sektöründe bu yıl 33. yılını günün teknik şartları ve sektörün ihtiyaçlarını eksiksiz karşılamanın gururunu taşıyarak kutlamaktayız.

Basınçlı ekipmanlar; medikal, inşaat, endüstri, altyapı, tesis, maden, makine ve hemen hemen her alanda kullanımı gerekli olan Avrupa ve TSE konfirmasyonları bazında güvenlik ve kalite yükümlülükleri olan ürünlerdir.

Firmamızda; hava, LPG, akaryakıt, boyler tanklarının yanında özel imalat için proje bazlı işlerle ürün çeşitliği sağlamaktadır. n 2018 yılı firmanız ve sektörünüz açısından nasıl bir yıl oldu? 2019’da yapmayı düşündüğünüz yeni proje, yeni yatırım planınız var mı?

2018 yılı, genel olarak taleplerin medikal ve mekanik firmaları bazında yükseliş gösterdiği, ilk çeyrekte proje bazlı tesis mekanik işlerinin, ikinci çeyrekte ise devlet iştiraklerinin talepleri karşılanmıştır.

Son iki çeyrekte ise özel teşebbüslerin inşaat, makine, tesis, jeotermal ve medikal ihtiyaçlarına yoğunlaşmıştır.

Ankara’da Kazan bölgesinde müşterilerimize ve tedarikçilerimize ulaşmakta yaşadığımız sıkıntılar nedeniyle tekrar Ostim’de 3000 m2 lik bir alanda üretimi sürdüreceğiz.

2019 yılı kuruluşumuzun 34. yılı münasebetiyle hedeflenen yeni yatırımlarla daha iyiyi en kısa zamanda üretimi gerçekleştirmeyi planladığımız bir yıl olacaktır. n Sektörünüzün temel sorunları nelerdir? Örneğin Uzakdoğu ürünleri Türkiye piyasasına ne kadar hakim?

Sektörde en büyük problemlerden biri, basınçlı ekipmanın üretimden kontrolüne kadarki süreçte, aslında çok önemli güvenlik esaslarını barındıran ürünler olduğu konusunda toplumun yeterince bilinçlendirilmemiş olması ve bu konuda yapılan denetimlerin çok yetersiz olmasıdır. Bu nedenle lisanslı üretim yapmayan üreticiler, rastgele imalat yaparak kazalara ve ihmallere sebep olduklarından toplumu tehlikeye sokmaktadır. AIR WORLD TÜRKİYE dergisi bu anlamda son kullanıcıları ve sektördeki oyuncuları bilinçlendirmede çok önemli bir görev aldı. Burada Murat Alişiroğlu’nun sektörden birisi olması ve hangi konuyu işleyeceğini çok iyi bilmesi bizler içinde bir avantaj oldu. Özellikle Makine İmalatçıları Birliği’nin bu konudaki çalışmalarını derginizden okuyorum.

Kompresör komitesinin Çin mallarına getirttiği ek vergi ile sektördeki başıboşluğun biteceğini düşündüm ve umutlandım.MİB’e ve AIR WORLD TÜRKİYE dergisine işte tam da bu

Gensa Basınçlı Tanklar Genel Müdürü Hüseyin Genç

yüzden destek vermek gerektiğini düşünüyorum.33 Yıldır sektördeyim umutluyum artık. n Yurtiçi ve yurtdışı piyasaları analiz eder misiniz? Talep nasıl seyrediyor?

Yurtiçindeki talepleri yeni kurulan proses, tesis, yapılanma ya da revizyon, kapasite artırma gibi alanlarda faaliyet gösteren mekanik firmaları sağlamakta, ayrıca hastane, toplu yaşama alanları, siteler, sanayii kuruluşları ihtiyaçlarına göre proje bazında alımlarını yapmaktadır.

Yurtdışı pazarı için basınçlı ekipmanın taşınmasından kaynaklanan sorunlardan dolayı, yerel ortamdan temini daha kolay olmakta ancak kriyojenik gaz tankları için Ortadoğu, Rusya ve Balkanlar bölgesinde alımları devam etmektedir. Türkiye bu ihracatın %26’sını karşılamaktadır.

2018 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 53

MAKALE

Çiğlenme Noktası Sıcaklığı (Dew Point) Nedir Yusuf İlhan Festo-Proje Mühendisi

Havanın nem (su buharı) tutma kapasitesi, havanın sıcaklığına ve basıncına bağlıdır. Belirli bir sıcaklıkta tutabileceği maksimum nem kapasitesinin tamamını içeren havaya doygun hava denir. Doygun havada bağıl nem %100’dür.

CS Instruments Dew Point Sensor & DP500 Portaif Nem Ölçer

54 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

MAKALE

S

Basınçlı Hava Tankı Su Tahliyesi

ıcaklık düştükçe havanın nem tutma kapasitesi azalır. Bu yüzden sıcaklığın en düşük olduğu sabaha karşı saatlerde dış ortamdaki bir çok nesnenin üzerinde zaman zaman su tanecikleri görürüz. Buna çiğlenme (çiylenme) denir.

Peki çiğ nasıl oluşur? Cevabı çok basit, gece boyunca sıcaklık düştükçe havanın nem tutma kapasitesi de düşer. Öyle bir noktaya gelinir ki artık hava daha fazla nem tutamaz ve havadaki su buharı yoğuşarak su zerrecikleri halinde etraftaki nesnelerin (arabaların, bitkilerin vs) üzerinde tanecikler halinde birikmeye bağlar. Gün içinde hava ısınmaya başlayınca da bu nem tekrar buharlaşarak havaya karışır, çünkü ortam sıcaklığı artmıştır ve hava daha fazla nem tutmaya hazırdır. İşte havanın artık daha fazla nem tutamayacağı ve buhar fazındaki nemin yoğuşarak sıvı hale geldiği sıcaklığı çiğlenme noktası sıcaklığı (dew point temperature) denir. Çiğlenme noktası ölçümü bu nedenle aslında bir sıcaklık ölçümüdür. Çiğlenme noktası hesabı için farklı sıcaklık ve basınçlarda havanın nem tutma kapasitesini ifade eden tablolar ve diyagramlar kullanılır. Yazının sonundaki dew point hesaplama tablosu 1 bar için verilmiştir. Basınçlı havada ise atmosferik basınçta değil ilgili çalışma basıncındaki çiğlenme sıcaklığı önemlidir. Kompresörde oluşan sıvı su kondens olarak atılsa da hava hala maksimum kapasitede nem ihtiva eder yani doygundur. Bu nedenle kompresörden çıkan doygun hava soğutulur ve daha fazla nem atması sağlanır. İşte havanın soğutulduğu dereceye çiğlenme sıcaklığı noktası denir.

Soğutuculu kurutucularda hava 2°C – 3°C’ye kadar soğutulur, bu nedenle havanın dew point sıcaklığı da en iyi ihtimalle 2°C – 3°C olması beklenir. Daha kuru hava isteniyorsa daha fazla soğutmak mümkün değildir çünkü donma riski ortaya çıkar. Bu durumda diğer tip kurutucular (desicant, membran vs) devreye girer. Eğer kurutucu kapasitesi yeterli değilse hava yeterince soğumadan kurutucudan çıkar, bu durumda çiğlenme sıcaklığı ölçümü yapılarak havanın gerçek çiğlenme noktası belirlenebilir. Dew point ölçümü dew point sensör ile ya da kimyasal yöntemlerde ölçülür. Portatif çiğlenme noktası ölçüm cihazları olduğu gibi kompresör sistemine entegre edilen dew point transmitter de kullanılabilir. Böylece çiğlenme sıcaklığı sayesinde basınçlı havadaki nem miktarı ölçümü ile hava kalitesi de izlenebilir hale gelir.

Çiğlenme Noktası Sıcaklığı (Dew Point) Tablosu

2018 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 55

56 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

2018 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 57

TEKNİK MAKALE

Debimetre kalibrasyon standı

Basınçlı Hava ve Debi Ölçümü Mustafa USLU Revindus Müh. San. Ve Tic. A.Ş. info@revindus.com

Su, doğalgaz, akaryakıt, hava gibi akışkanlar için debi ölçümü her zaman kritik rol oynamıştır. Doğru debi sağlanmadığı taktirde farklı problemler yaşanacağından akışkanlarda debi ölçümü ilk yüzyıllardan bugüne hep kafa yorulan bir durumdur.

Eminiz ki bugünden sonra da en önemli ticaret, performans ve ölçüm kıstaslarından biri olmaya devam edecektir.

58 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

B

u yazımızda size basınçlı havada kullanılan ölçüm tekniklerinden bahsedeceğiz. Belirtmek isteriz ki, bu yazıda sözü geçen debimetreler hakkında teorik değil, aksine tamamen tecrübelerimize dayalı bilgi aktaracağız. Bahsi geçen tüm debimetreleri laboratuvarlarımızda denemiş ve hatta bazılarını üreterek teorisine de fazlasıyla hakim olduğumuz için bu bilgileri sizlerle paylaşmayı uygun görmekteyiz.

GAZ DEBİSİ ÖLÇÜMÜ

Sıvıların aksine, basınç ve sıcaklıkla yoğunluğu değişen, uçan ve havaya karışma özelliği olduğu için gazların ölçümü her zaman zorlu olmuştur.

Basınçlı hava da benzer durumdan ötürü farklı ölçüm metotlarına tabi tutularak ölçülmektedir.

Burada önemli olan her metodun basınçlı hava için uygunluğudur. Bu nedenle bu yazımız hangi metodun size uygun olduğunu seçmeniz adına size ışık tutacağı kanaatindeyiz.

DEBİ ÖLÇÜMÜ NEDEN ÖNEMLİDİR?

Basınçlı hava kullanan tesisler mümkün olan en ideal hava basıncı için kompresör odaları kurmakta ve sistemlerini, hatlarını da bu doğrultuda tasarlamaktadır. Hattınızın kullandığı debi, kompresör tarafından karşılanmazsa hat basıncınızda düşüşler yaşanır ve bu da imalatın durmasına, prosesin bozulmasına ve farklı ekipman arızalarına sebep olmaktadır. Bunu engellemek için doğru debide ve basınçta kompresörü hattınıza yerleştirmeniz gerekmektedir. Bunu yaparken genelde kompresör imalatçısının tablolarına, sözlerine ve etiket değerlerine güvenmek zorunda kalırsınız. Elbette ki kompresör imalatçıları kendi testlerinden geçirdikleri kompresörlere etiket değerleri vermekte.

Fakat bazı şartlar (deniz seviyesinden yükseklik, kompresörün emiş yaptığı sıcaklık ve nem) yerine gelmezse kompresörler bu etiket değerlerini yakalayamamaktadır. Bu nedenle debi ölçümüne hakim olmak hem kompresör üreticisi, hem satıcısı hem de son kullanıcısı için önemlidir.

Özen Kompresör laboratuvarında kurulu olan kritik ventüri debimetre düzeneği Piyasada bulunan farklı markaların farklı tip debimetreler size bazı noktalarda fikir verse bile

TEKNİK MAKALE aslında hepsi doğru okuyor anlam ifade etmeyebilir.

Basınçlı hava debisi okunurken aslında iki temel debi değeri söz konusudur. Bunlardan birisi Standart/ Normal debi (Nm³/dak – Nm³/h – Sm³/dak vb) diğeri de gerçek debi (Am³/dak – Gm³/dak vb) olarak adlandırılır. Bu başlı başına bir konu olup aşağıda kısa tanımları verilmekte birlikte başka bir yazımızda daha detaylı açıklanacaktır.

Önemli Bilgiler:

1. Standart/Normal Debi (Nm³): ISO’nun belirlediği referans şartları; deniz seviyesi (100 kPa), 20 °C ortam sıcaklığı ve kuru (RH=%0) havaya tekabül etmektedir. Pratik olarak akılda kalması için şöyle denebilir; “ölçülen hava, eğer deniz seviyesine ve belirtilen şartlarda bir balona doldurulsaydı bu kadar hacim kaplardı”.

2. Gerçek Debi(Am³): Aslında tabir olarak “gerçek” dense de çalışma şartlarında bu değerlere ulaşmak çok da mümkün değildir. Gerçek debi; kompresörün ISO standartlarında (100 kPa, 20°C, %0 RH) emiş yapsaydı basabileceği en büyük kapasiteyi tanımlamaktadır. Genelde kompresör imalatçıları bu debi üzerine konuşur ve rakamları bunun üzerine kurgular. Farklı şartlarda test edilse de kompresörün kapasitesi benzer çıkar. Fakat çalışma şartlarında farklı sıcaklıklar, nem ve deniz seviyesinden yükseklik (atmosferik basınç) söz konusu olduğu için bu değerlere ulaşmak çok mümkün görünmemektedir.

3. Sıcaklık ve Basınç Telafisi/Kompanizasyonu: Bahsedildiği gibi, basınçlı hava debisi, akan basınçlı havanın sıcaklığı ve basıncına göre değişkenlik göstermektedir. Bu nedenle birçok debimetre bu parametreleri ölçerek debide düzeltmeler yapar ve ekranda düzeltilmiş değerleri gösterir.

DEBİMETRE TÜRLERİ

1. Orifis/Ventüri Tip Debimetre: Bu debimetreler bir geometri yardımıyla (orifis veya ventüri) akışı kısarak fark basıncı yaratmaktadır. Doğru noktalardan bu basınç düşümünü okuyup farklı denklemler yardımıyla debiyi Nm³/h-Nm³/dak olarak tayin edebilmektedir. Bilinen en eski gaz akış ölçüm tekniği olup direkt kurulum debimetrelere uygulanmaktadır.

Sıcaklık ve basınç kompanizasyonu mevcuttur böylece hacimsel debi ölçümü yüksek doğrulukta yapılabilmektedir. Herhangi bir şarttan etkilenmeyen bu debimetre, ıslak, yağlı hava ile ölçüme uygundur.

Yarattığı basınç düşümü ve hatta uygulanmasının zahmetli oluşu nedeniyle ilk kurulumda yapılmadıysa sonradan sisteme entegre edilmesi zahmetli olabilir. Ayrıca hassas fark basınç ölçer kullanılması gerekmektedir. Ucuz maliyetli sistemler ile tekrarlanabilirlik oldukça düşmektedir.

8 2018 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 59

TEKNİK MAKALE

DP Orifis Debi Ölçüm Yöntemi 2. Kritik Akış (Sonic Nozzle) Ventürisi: Bu debimetre, havanın ventüri boğazında ses hızına ulaşmasını sağlayarak akışın boğazlanması (chocked flow) ile kütlesel debi ölçme tekniğine sahiptir. Genelde kompresör, kurutucu ve filtre gibi ekipmanları test etmek amaçlı laboratuvarlarda kullanılan bir sistemdir. Hatta debi ölçümünden ziyade debi dengelemek, bölünmüş hatlarda doğru miktarda debi geçirmek için yerleştirilmektedir. Çok hassas ölçüm yapabildiği için diğer debimetrelerin kalibrasyonunda da kullanılmaktadır.

Kritik Akış (Sonic Nozzle) Ventürisi 3. Termal Kütle Debimetre: Sahada debi ölçümünde en çok tercih edilen debimetreler arasındadır. Hali hazırdaki basınçlı hava hattına, doğru noktalarda ½” manşon ile bir delik açılıp direkt okumaya başlayabilmesi bunun en önemli sebebidir.

Hat iç çapı sisteme doğru girildiği sürece ¼” borudan 12” gibi büyük borularda bile aynı cihazla ölçüm yapmak mümkündür.

Termal Kütle Debimetre Okuma mantığı olarak ısıttığı bir plaka üzerinden geçen hava miktarını plakadaki sıcaklık düşüşüne

60 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

göre tayin etmektedir. Bahsi geçtiği gibi kütle (kg/s) debisi okur, daha sonra standartta belirtilen hava yoğunluğu ile çarparak standart (Nm³/h) debiye ulaşmaktadır. Sıcaklık ve basınç kompanizasyonuna ihtiyaç duymadan doğru ölçüm yapabilir. Kullanım kolaylığı ve hassas okuması tercih sebebi olsa da en büyük engeli ıslak ve yağlı havadır. Basınçlı hava içerisindeki su ve/veya yağ zerrecikleri bu plakaya zarar verir ve debimetre tamamen kullanılmaz hale gelir. Bu nedenle filtre bakımları düzgün yapılmış ve çalıştığından emin olduğunuz kurutucu arkasına yerleştirmeniz gerekmektedir.

4. Pitot Tüp Debimetre: Aslında eski ölçüm yöntemlerinden olsa da basınçlı hava kapalı hat ölçüm için kısa bir geçmişe sahiptir. Termal kütleye benzer kurulum kolaylığı, yağ ve sulu basınçlı havadan daha az etkilenmesi bu debimetreleri uygun olan her noktada kullanım imkanı sağlamaktadır. Termal kütle debimetrelere göre daha pahalı olan bu sistemde hava bir nozuldan geçirilir, hıza bağlı dinamik ve statik basınçtaki değişim hesaplanarak hıza ve oradan da hacimsel debiye geçilir. Sıcaklık ve basınç kompanizasyonu olan tipleri tercih edilmelidir. Bu debimetreler okuyabilmek için yüksek hava hızlarına ihtiyaç duyar. Ölçüm yapılan noktada hava hızı 20 m/s gibi değerlerin altında olması durumunda doğru okumalar yapamayabilir. Hava hatları genelde bu hız değerinin çok altında (6-10 m/s) tasarlanması söz konusu ise hızı artırarak (çap veya basıncı düşürerek) doğru okumalar gerçekleştirilebilir.

Vp=-(Pt-P)^(1/2)

p

pt

Pitot Tüp Debimetre 5. Vorteks Tip Debimetre: Küt bir çubuğa havayı çarptırarak arkasında oluşan girdapların sayılması mantığına dayalı bir debi ölçüm yöntemdir. Hava hızı belirli seviyenin üzerine çıktığında girdaplar oluşmaya başladığı için düşük debi aralıklarını ölçmede farklı ebatta veya teknolojide cihaz kullanımını gerektirir. Hava hızı hesaplandıktan sonra hacimsel debiye geçildiği için sıcaklık ve basınç kompanizasyonu olan tipleri tercih edilmelidir.

Sandviç bağlantı şekline sahip olduğu için basınçlı hava hattına kalıcı bir müdahale bağlanması ve önden hazırlık gerektirdiği için saha ölçümlerinde sorun yaratabilir. Belirli hızların altında (tasarıma ve imalatçıya göre değişir) vorteks sayısı yeterli olmayacağından düşük hızlarda sağlıklı debilerin okunmaması muhtemeldir.

8

TEKNİK MAKALE debimetredir. Konik veya silindirik bir boru içerisine yerleştirilmiş ucu konik bir parça(Şamandıra/Palye) bulunmaktadır. Bu parça üzerinden hava geçtikçe onu kaldırmakta ve seviyeye bağlı olarak debi okunabilmektedir. Bahsedildiği gibi doğru ölçüm için kullanılmamakla birlikte hatta havanın aktığını göstermek, belirli seviyelerde akışın takribi ölçümünü yapmak adına kullanılmaktadır.

Vorteks Debimetre 6. Ultrasonik Debimetre: Yukarıda bahsi geçen tüm debimetreler hatta mekanik olarak delik açıp veya sandviç şekilde giriş yapılması gerektirdiği için bazı kullanıcılar bu debimetreyi tercih etmektedir.

Ses üstü dalgaları gönderip alarak çalışan bu sistem hava hızının dalga yansıması frekansı etkisi üzerine (Doppler etkisi) hava hızı hesabı yapan bu sistem fikir vermesi adına kullanılsa da sinyal kirliliklerinden etkilenmesi, daha yoğun akışkanlarda (su, petrol vb) daha doğru ölçümler yapması basınçlı hava hatlarındaki kullanımını kısıtlamaktadır.

Ultrasonik Debimetre 7. Değişken Kesitli Debimetre: Fikir vermesi adına en ekonomik çözüm olan, doğru ölçüm noktasını belirli şartlarda yakalayabilen mekanik

Değişken Kesitli Debimetre Yukarıda adı geçenler dışında daha farklı birçok debi ölçüm yöntemi bulunsa da (Corriolis vb), biz kullandığımız ve yaygın olan yöntemleri sıralama ihtiyacı hissettik. Dünya’da standartları oluşturan örgüt olan ISO, 1217:2009 standardı ile kompresör performansının sınırları oluşturmuştur. Bu kapsamda performans ölçümünde kullanılabilecek debimetre olarak “Orifis/Ventüri” ve “Kritik Ventüri (Sonic Nozzle)” belirlemiştir. Laboratuvar ortamlarında doğru ve tekrarlanır ölçümler için bu tipler uygun görülmüştür.

Bu tespit, diğer debimetrelerin kullanışsız veya başarısız olduğu anlamına gelmez. Sahada uygulanması kolay, ölçüm hassasiyeti yeterli debimetre türleri ile ekonomik ve geçerli ölçümler yapılabilir. Basınçlı hava ölçümü, analizi, debimetreler ve tüm diğer tüm merak ettikleriniz için bizimle iletişime geçebilirsiniz.

Debimetre Karşılaştırma Tablosu Debimetre Türü

Hassas Ölçüm

Basınç/Sıcaklık Doğrulama

Hatta Sonradan Kurulum Kolaylığı

Islak/Yağlı Çalışma

ISO1217 Kabul Görme

Orifis/Ventüri

Var

Var

Yok

Var

Var

Kritik Ventüri (Sonic Nozzle)

Var

Var

Yok

Var

Var

Termal Kütle

Var

Var

Var

Yok

Yok

Pitot Tüp

Var

Var

Var

Var

Yok

Vorteks

Var

Var

Yok

Var

Yok

Ultrasonik

Yok

Yok

Var

Var

Yok

Değişken Kesitli

Yok

Yok

Yok

Var

Yok

62 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

HABER

2018 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 63

HABER

Maden Kompresörü olarak kullanılacak elektrikli kompresörler,

farklı özelliklere sahip olmalıdır Çalışma koşulları ve yöntemi, bu farklılıkları zorunlu hale getirir. Bu doğrultuda Maden Sektöründe, verimli çalışma koşullarını yerine getirebilmesi amacıyla aşağıda listelenen modifikasyonlar yapılarak, sektör bazlı kompresör modeli elde edilmiştir. Maddeleri şu şekilde sıralayabiliriz; •

•

•

•

Taşınabilirlik, bir maden kompresörü için önemlidir.

Bu yüzden kompresör dizaynımız vinç veya iş makinasıyla taşınabilme özelliğindedir.

Maden kompresöründe kullanılan kumanda paneli, dış etkenlere karşı (toz, su, yağmur vb. gibi) dayanıklı olmalıdır. Bu nedenle analog ve bu etkenlerden etkilenmeyen bir kontrol paneli yapılmıştır.

Maden kompresörü açık arazide ve uzak mesafelerde çalışacağından; kompresörde meydana gelebilecek bir arızanın, çok fazla vakit geçmeden fark edilebilmesi için, ışıklı ve uzaktan görülen bir uyarı sistemiyle donatılmıştır. Çevre koşullarındaki aşırı toz, kir ve yabancı maddelerin, rüzgâr ve yağmur gibi doğal

64 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

•

•

•

yollarla birleşerek, kaporta içine girmesini engelleyecek bir konstrüksiyon yapılmıştır. Buna örnek olarak, lastik contalı kapı birleşimlerini gösterebiliriz.

Soğuk havanın neden olacağı yağ donması, basınçlı havada buz oluşması gibi tehlikeleri önleyebilmek için; elektriksel ve mekanik ekipmanlar kullanılarak, özel tedbirler alınmıştır.

Soğutma fanlarını, yağmur ve kardan korumak amacıyla, kanopi üzerinde ek parçalar kullanılmış ve montajı yapılmıştır.

Ortamda bulunabilecek aşırı toz ve kire karşı, vida bloğu gibi hayati parçaları koruyabilmek için ve kısa sürede tıkanmayacak çift kademeli hava filtresi kullanılmıştır.

•

Yağ seperatörünün değiştirilmesini kolaylaştırmak, zaman ve iş gücünü azaltmak amacıyla, özel flanş aparatı yapılmıştır.

Vidalı hava kompresörlerinde 5 yıl garanti dönemi başladı!

TÜRK

İYE’D E İLK

* Tüm yağ enjekteli vidalı seri kompresörlerimizde standart periyodik bakımların orijinal yedek parçalarla yetkili servisler tarafından yapılması koşuluyla geçerlidir.

ww

w.d

alg

akir an.

com

i n e isi

YR Ser A

Pistonlu ve vidalı kompresörler olmak üzere geniş bir ürün yelpazesine sahip Eccoair, az yatırımla mümkün olan en yüksek kalite ve performansı sunarak şirketinizin gelişiminde itici güç oluyor.

Eccoair bir Dalgakıran Grup markasıdır. www.eccoair.com.tr

HABER AIR POWER Türkiye Gazetesi

TİCARET BAKANLIĞI’NDAN ÖNEMLİ KARAR

Türkiye’de üretilen malların etiket yönetmeliğinde değişiklik yapıldı.

Ticaret Bakanlığı, tüketicilerin yerli ürünler hakkında bilgi sahibi olması, yerli ürünlerin tüketiminin özendirilmesi, teşvik edilmesi ve söz konusu ürünlerle ilgili farkındalık oluşturulması amacı ile Türkiye’de üretilen mallar için etiketlerin üzerine yerli olduğunu belirtir nitelikte ayırt edici işaret konulması zorunluluğu getirilerek, ekonomik istikrara katkı sağlanmasının amaçlandığını açıkladı.

MİKROPOR’DAN AZOT JENERATÖRÜ EĞİTİMİ Filtre ve Kurutucu imalatında dünya çapında başarılara imza atan Mikropor’un son yıllarda yöneldiği diğer bir ürün olan Azot Jeneratöründe de ciddi başarılara imza attı. İç piyasada ciddi bir bayi ağına ulaşan Mikropor “PSA Azot Jeneratörleri ve Uygulama Alanları” ile ilgili bayilerine ve ürünü kullanan müşterilerine eğitim verdi.Eğitim katılımcıların sertifikalarını almasının ardından sona erdi.

MİB YK üyelerinden BAKANLIĞA ziyaret MİB YK Üyeleri Ticaret Bakanlığı Bakan Danışmanı Sn. Cihat Alagöz’ü makamında ziyaret ederek görüşlerini paylaştı. Özellikle yerli mallarına verilen destek ve bundan sonra atılması muhtemel adımlar hakkında görüş alışverişinde bulundular.

EKOSAN KOMPRESÖR MAKİNA İMALATÇILARI BİRLİĞİ ÜYESİ OLDU MİB Kompresör Komitesinin yoğun uğraşları ve sektörü koruma adına peş peşe çıkan yasalara imza atması sektördeki yerli üreticilerin peş peşe birliğe üye olmasını sağlıyor. Son olarak EKOSAN Kompresör birliğe kabul edildi.

AIR WORLD TÜRKİYE dergisi olarak her iki tarafa da hayırlı olsun diyoruz.

Ekomak’dan SOSYAL SORUMLULUK PROJESİ Ekomak Kompresör’ün destekçisi olduğu Spina Bfida hastası çocuklardan Ali, artık Üniversiteli. Ali’nin okula gidip gelebilmesi için ihtiyacı olan ve günlük hayatında da kullanacağı akülü sandalyeyi armağan eden Ekomak bayisi Sönmez Kompresör ve EKS Kompresör’e bu anlamlı destek için sektör adına AIR WORLD TÜRKİYE dergisi olarak teşekkür ederiz.

2018 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 65

HABER AIR POWER

Türkiye Gazetesi

Dalgakıran kompresör,

purdue Üniversitesi’nde Dalgakıran Kompresör’de, AR-GE Mühendisi olarak görev yapan Sinan Pişirici ve Eren Çakır, 9-12 Temmuz 2018 tarihleri arasında, ABD Purdue Üniversitesi’nde düzenlenen 24. Uluslararası Kompresör Mühendisliği Konferansı’nda konuşmacı

olarak katıldı. Sektörde, kompresör alanındaki ARGE çalışmalarıyla tanınan Pişirici ve Çakır’ın, kompresör verimliliğine dair konuşması Purdue Üniversite’nde yankı uyandırdı.

MİB Hava Kompresörleri, Kurutucuları ve Ekipmanları Komitesi

İstanbul Greenpark Otel’de gerçekleştirildi

Aslı Saraçoğlu Özer

Sektörün güncel sorunları ve gelişmelerinin konuşulduğu toplantıya Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı temsilcileri de katıldı.

Bakanlık temsilcileri mevzuat ve sektördeki gelişmeleri içeren bir sunumla sektör temsilcilerini bilgilendirdi.

Temsilciler ayrıca basınçlı kaplar ve

periyodik kontroller ile ilgili olarak Makina İmalatçıları Birliği üye firmalarından taleplerini de ilettiler. Yapılan seçimle komitenin başkanlığına Sarmak Makina Kompresör Yönetim Kurulu Üyesi Aslı Saraçoğlu Özer, Başkan Yardımcılığına da Lupamat Kompresör Genel Müdürü Ata Can Dirin seçildi.

HABER

2018 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 67

HABER AIR POWER

Türkiye Gazetesi

SEKTÖRÜN YENİ FİRMASI:

EKS KOMPRESÖR

Atlas Proser ALMİG Kompresör’ün Türkiye Distribütörü oldu

Kompresörde Dünya Devi Türkiye’de Sektörde 20 yıllık servis deneyimi olan ve Türkiye çapında hizmet veren Atlas Proser, Almanya’da basınçlı hava teknolojisi sistem sağlayıcılarının başında gelen ve basınçlı hava sektöründe birinci sınıf ürünler sunan ALMİG Kompresör’ün Türkiye Distribütörü oldu.

Türkiye pazarında vidalı kompresörler konusunda global firmalar ile ciddi bir rekabet bekleyen ALMİG yönetimi, özellikle 200 kw üzerinde kompresörlerinin rakipsiz özelliklere sahip olduğunu belirtti. ALMİG Kompresör’ün ürün gamında vidalı kompresörler, pistonlu kompresörler, scroll kompresörler ve turbo kompresörler bulunmaktadır.

DALGAKIRAN AÇILIŞI LACİVERT’TE KUTLADI Dalgakıran Kompresör IHI DALGAKIRAN ‘ın açılışı için Türkiye’ye gelen global ortaklarını ve çalışanlarını muhteşem boğaz turu ile boğaz’ın en seçkin mekanı olan Lacivert’te ağırladı. IHI DALGAKIRAN CEO’su Kazuo Kobayashi, IRM Tepe Yöneticisi(IHI Rotating Machinery Engineering Co. Ltd.) Hideaki ISHIGE , IHI Yönetim Kurulu Üyesi Mr. Masafumi Nagano ve Japonya İstanbul Başkonsolosu Norio Ehara da hazır bulundu.

AIR WORLD Türkiye dergisinin’de takip ettiği Adnan Dalgakıran’ın tüm davetliler ile tek tek ilgilendiği yemek yemek muhteşem boğaz turu ile sona erdi.

68 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

Geçtiğimiz ay İstanbul Sancaktepe‘de faaliyete geçen EKS Kompresör, Ekomak Kompresör’ün Anadolu yakasında yetkili servis ve satış bayisi oldu.

EKS Kompresör basınçlı hava kompresörleri, hava kurutucuları, hava filtreleri, hava tankları, ısı geri kazanım sistemleri, endüstriyel gaz sistemleri, orjinal yedek parça satış ve servis hizmeti sunuyor. Geniş bir kadro ile 7/24 servis hizmeti vereceklerini belirten firma yetkilileri, firma olarak önceliklerinin mevcut Ekomak müşterilerinin memnuniyetini en üst düzeye çıkartmak ve pazardan daha fazla pay almak olduğunu belirtti.

ASKOM KOMPRESÖR ELGİ VE ROTAİR’İN TÜRKİYE DİSTRİBÜTÖRÜ Servis alanında 1996 yılından bu yana faaliyet gösteren Askom Hindistan Menşeili ELGİ Kompresör ile İtalyan Rotair kompresörlerin Türkiye Distribütörü oldu. Elektrikli Vidalı kompresörlerde iddalı bir marka olan ELGİ, özgün tasarımı ve kullandığı kompanentler ile rekabet ortamının üst seviyede olduğu Türkiye pazarında kendine yer edinmeye çalışacak görünüyor.

Askom firmasının çok geniş bir bölgeye servis hizmeti verdiğini söyleyen Ali Çiftçi, müşterilerinden ELGİ’ye yoğun ilgi olduğunu ifade etti. Çiftçi, ‘’Müşteri pörtföyümüzde bir çok inşaat ve tünel firması var.

Yıllardır dizel kompresör pazarında da satış–servis hizmeti veriyoruz. Seyyar dizel Rotair kompresörler bu bağlamda bizim müşterilerimiz için ilk yatırım maliyeti ve kalitesi açısından en uygun kompresördü. ELGİ ve Rotair kompresör ile Türkiye’de bayilerimiz ve yetkili servislerimiz ile 7/24 müşterilerimizin yanındayız’’ dedi.

Sektörün sesi olan AIR WORLD TÜRKİYE dergisini taratsız ve aktif yayın hayatından dolayı kutlarız diyen Çiftçi, “Sesimizi yıllardır kimseye duyuramadık ve sektörümüzü anlatamıyorduk. Bugün derginiz sayesinde sanayici gerçekleri daha net görebiliyor’’ dedi.

Ma

in Tur k

ey

de

Kod: OM 2-100

0408

?

+kdv

Kod: SLX 50-2

?

+kdv

€

+kdv

€

OMDK 11

+kdv OMDK 7.5

®

En zor þartlarda maximum performans...

444 34 30 +90 216 487 07 89

info@osmanlimakine.com.tr www.osmanlimakine.com.tr

Kampanyalý özel fiyatlarýmýz stoklarla sýnýrlý olup, kýsa bir süre için geçerli olacaktýr. Anlaþmalý banka kartlarýna taksit imkaný vardýr.

Tüm ürünler OSMANLI MAKÝNA garantisi altýndadýr.

TEKNİK MAKALE

İşletmelerde Basınçlı hava Sistemleri ve Enerji verimliliği Çağdaş AKBAŞ Mikropor

Basınçlı hava, hemen her işletmede kullanılan bir enerji çeşididir. Günümüzdeki önemi ise, gelişen teknoloji ve artan üretim-tüketim miktarları ile birlikte daha da artmıştır. Elektrik ile çalışan hemen her aygıtın, basınçlı hava ile çalışan tipi de bulunmakta ve işletmelerde yerlerini almaktadırlar.

70 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

TEKNİK MAKALE

B

asınçlı hava yatırımını yapmak ve bu sistemi işletmek oldukça maliyetlidir. Bu nedenle; basınçlı hava sisteminin doğru tasarlanması ve kapasitelerin doğru bir şekilde belirlenmesi hem işletme maliyetlerini hem de ilk yatırım maliyetlerini daha uygun seviyelere çekecektir. Sistemin yanlış tasarlanması ve uygun komponentlerin seçilmemesi durumunda ise basınçlı hava sistemi işletme için kanayan bir yaraya dönüşebilmektedir. Bu nedenle, basınçlı hava sistemi kurulurken doğru bilgiye ulaşmak ve teknik destek alabilmek oldukça önemlidir.

Mikropor bu konuda iş ortaklarına ve müşterilerine işletmelerde kurulacak olan basınçlı hava sistemlerinin en etkin şekilde çalışmasını ve yürütülmesini sağlamaya yönelik teknik destek sağlamaktadır.

Basınçlı hava sisteminin işletmelerde kullanımı

Basınçlı hava sisteminin gerek kaçaklardan gerekse de kullanıcılar tarafından bilinçsiz bir şekilde tüketiliyor olması işletme maliyetlerini arttırmaktadır. Bu sistemin, enerji tüketen her bir parçasının kontrol altında tutulması işletmenin maliyetlerinin aşağıya çekebilmesini sağlamaktadır.

Basınçlı hava sistemleri maliyetleri

n

Enerji Tüketimi

n

İlk Yardım

n

Bakım Masrafları

Basınçlı hava sistemleri ve enerji verimliliği

Enerji tasarrufu, enerjinin gereksiz kullanım sahalarını belirlemek, israfı asgari düzeye indirmek veya tamamen ortadan kaldırmak için alınan önlemler bütünüdür. Bu doğrultuda işletmelerin, enerji tasarrufu çalışmalarına başlamadan önce mevcut durumlarının tespiti için enerji denetleme çalışması yaptırması gerekmektedir.

Basınçlı havanın işletmelerdeki genel tüketim oranları

Basınçlı hava hatlarındaki debi ölçümü

n

Üretim

n

Kaçak

n

Uygun Olmayan Davranışlar

n

Dağıtım

Basınçlı hava hatlarının doğru tasarlanması, bu hatlar üzerinde yaşanacak kayıplar için oldukça önemli bir konudur. Basınçlı hava hatlarının uygun çap ve malzeme özelliklerinde olması hat üzerinde enerji yani basınç kaybının önüne geçmektedir. Aynı zamanda, hatlar üzerinde bulunan gereksiz bağlantı elemanları, fittings ve hat daralmaları işletmenin her bir metreküp basınçlı hava üretimine daha fazla para ödemesi anlamına gelmektedir.

Basınçlı hava hatlarındaki tüketimin ölçülmesi, enerji optimizasyonu çalışmaları için çok önemlidir. Üretilen havanın bir enerji çeşidi olduğundan yola çıkacak olursak bu enerji denetiminin, firmanın bütçe denetimi ile eşdeğer bir konumda olduğu görülebilir.

Bugün, basınçlı hava tüketimi çok maliyetli bir konumdadır. Gereksiz tüketilen her 1 bar basınç için basınçlı hava maliyeti yaklaşık olarak %9 artmaktadır.

Basınçlı hava üretiminde, nakliyesinde ve dağıtımında çok büyük miktarlarda enerji harcanır.

Bu nedenlerle proseslerinin mümkün olduğunca verimli bir biçimde faaliyet göstermesini sağlamak ve kontrol etmek gerekmektedir.

Basınçlı hava sistemi tespiti ve kurulumu

basınçlı hava sistemleri, gelişmiş sanayi ülkelerinde endüstriyel elektriğin yaklaşık olarak %10’luk dilimini tüketmektedir. Harcanan bu 12 TWh’lık enerjinin verimli bir şekilde kullanılmasının işletmelere, dünya ekonomisine ve çevreye büyük katkıları olacaktır. Bu nedenle; işletmelerdeki basınçlı hava sistemleri için harcanan enerji masrafları özellikle incelenmelidir.

Bir işletmenin 10 yıllık dönemi incelendiğinde genel masraflar içerisinde basınçlı hava sistemlerinin enerji tüketimleri %73’lük oranı oluşturmaktadır. Bu oran, genel masraflar içinde en fazla payı oluşturduğundan enerjiyi verimli bir şekilde kullanmak çok önemlidir.

Basınçlı hava sistemlerinde bulunan filtreler ve kirlilik göstergeleri

8

2018 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 71

TEKNİK MAKALE

sistem oluşturularak enerji tasarrufu önlemleri alınabilir duruma gelinecektir.

Bir tesiste enerjinin en çok hangi noktalarda sarf edildiğini tespit edebilmenin yolu, enerji tüketim profillerini çıkartmaktır. Tüm bu veri toplama, değerlendirme, önlem alma ve izleme süreçleri için de hassas ve güvenilir ölçüm cihazları kullanılmalıdır.

Nem, sıcaklık, basınç, fark basıncı ve çiğlenme sıcaklığı sensörleri, basınçlı hava debimetreleri ve enerji takip cihazları sayesinde bu parametreler hassas bir şekilde ölçülüp değerlendirilebilmektedir.

Sonuç

Kompresör elektrik enerji tüketiminin ölçülmesi

Sistemlerde hava kaçaklarının tespiti

Mevcut enerji fiyatlarına göre, gereksiz her 1 bar basınç için basınçlı hava maliyeti yaklaşık olarak %9 artmaktadır. Basınçlı hava üretimi bu kadar pahalı ve meşakkatli bir prosestir ve basınçlı hava sistemlerinde yaşanacak basınç kayıpları ise işletmeye ekstra bir yük getirmektedir. Bu nedenlerle proseslerinin mümkün olduğunca verimli bir biçimde faaliyet göstermesini sağlamak ve basınçlı hava sistemini kontrol etmek gerekmektedir.

İşletmelerde basınçlı hava sistemleri kurulmadan önce saha analizleri yapılarak doğru tasarım ve kapasiteler belirlenmelidir. İşletmelerde kurulu olan basınçlı hava sistemlerinin iyileştirilmesine yönelik olarak bu konuda teknik danışmanlık alınması, analizlerin yapılması ve yeni çözümler belirlenmesi gerekmektedir. Bu analiz ve çözümler sonucu; basınçlı hava sistemlerinde enerjinin verimli kullanılması işletme maliyetlerini azaltmakta, bununla birlikte çevreye verilen zarar konusunda da iyileştirmeler sağlamaktadır.

Basınçlı hava sistemlerinin ölçülmesi ve değerlendirilmesi Akış, basınç, sıcaklık ve diğer proses değerlerinin en doğru şekilde elde edilebilmesi için doğru cihazların doğru yere monte edilmesi çok önemlidir. Ölçüm cihazlarından elde edilen verilerle analiz ve değerlendirme yapabilecek bir

Genel bir basınçlı hava sistemindeki iyileştirilebilir konular

Genel bir basınçlı hava sisteminde ölçümlerin alınması

72 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

HABER

2018 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 73

HABER

TARİFİ OLMAYAN ACIMIZA

AÇIK TEŞEKKÜR Oğlumuz, Kardeşimiz, Ortağımız, İş arkadaşımız, Dağımız, Canımız

CEVAHİR SÖNMEZ’in

vefatı nedeniyle bizleri yalnız bırakmayan, çelenk gönderen dostlarımıza; EKOMAK KOMPRESÖR AİLESİ MUSTAFA ERDAL AAG MAKİNE AİRPRO KOMPRESÖR AİRSER KOMPRESÖR AİRWOLD DERGİSİ MURAT ALİŞİROĞLU ALTUNTAŞ MAKİNA ARMA MAKİNA ATLAS 2000 KOMPRESÖR ATLAS TEKNİK KOMPRESÖR AYBEY HİDROLİK AYDIN TRAFO BAŞARI KOMPRESÖR BERMAK KOMPRESÖR BİLİR KOMPRESÖR BORA KOMPRESÖR ÇORLU KOMPRESÖR CMS MAKİNE – DENİZLİ DELTA FİLTRE DEMİRÖZ MAKİNA DİNAMİK KOMPRESÖR DÜNYA KOMPRESÖR EKOSAN KOMPRESÖR EREL OTOMOTİV FİLO KOMPRESÖR GENÇ KOMPRESÖR GÜVEN BOMBE GÜVEN BOMBE KAZAN GÜVEN KOMPRESÖR HAVAKOM KOMPRESÖR HAVAMAK KOMPRESÖR HAVASEL KOMPRESÖR

74 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

ORTAK OLAN DOSTLARIMIZA İDEAL MAKİNA KESKİN KOMPRESÖR KTS KOMPRESÖR LİDER KOMPRESÖR MAKSİMUM MAKİNE MEGA KOMPRESÖR MERT KOMPRESÖR MİKROPOR A.Ş MİKROPOR MAKİNA OLCAY KOMPRESÖR ONUR KOMPRESÖR ORCAN KOMPRESÖR SARMAK KOMPRESÖR SEFA KOMPRESÖR SİSTEM KOMPRESÖR ŞEKER MAKİNE TEKOPA KOMPRESÖR TRAKYA KOMPRESÖR VİKOSER KOMPRESÖR YAKUP KOMPRESÖR YAKUT KAZAN YAVUZ MAKİNE YENİCİ KOMPRESÖR YILDIRIMSAN KOMPRESÖR YİĞİTSAN KOMPRESÖR YURTKOM KOMPRESÖR YURTKOMP KOMPRESÖR

AKP SARIYER İLÇE BŞK SALİH BAYRAKTAR’a CHP İSTANBUL İL YÖNETİCİLERİ’ne CHP SARIYER İLÇE YÖNETİMLERİ’ne SARIYER MECLİS ÜYELERİ’ne SARIYER BELEDİYE BAŞKANINA ŞÜKRÜ GENÇ SARIYER BAŞKAN YARDIMCILARINA SARIYER BELEDİYE MECLİS ÜYELERİNİN TÜMÜNE SARIYER BELEDİYE TÜM MÜDÜRLÜK BİRİMLERİNE BEŞİKTAŞ BELEDİYE BAŞKANINA TAHİR DOĞAÇ BEŞİKTAŞ BLD. BAŞK. YARDIMCILARINA BEŞİKTAŞ BELEDİYE MECLİS ÜYELERİNE

TELEFONLA ARAYAN,

FEDERASYON VE DERNEKLER

CHP GENEL BAŞKANI KEMAL KILIÇTAROĞLU’NA

DARÜŞŞAFAKA SPOR KULÜBÜ’ne BASKETBOL FEDERASYONU’na İ.T.Ü SPOR KULÜBÜ’ne UPS SPOR KULÜBÜ’ne BEYKOZ BASKETBOL SPOR KULÜBÜ’ne DARÜŞŞAFAKA TÜM OYUNCU ARKADAŞLARINA BİLGİ ÜNİVERSİTESİ YÖNETİMİNE DOĞA KOLEJİNE CEM VAKFI GENEL BAŞKAN ERDOĞAN DÖNER VE YÖNETİMİNE SARIYER CEM VAKFIN’a DİVRİĞİ KÜLTÜR DERNEĞİN’e DİVRİAD’a

CHP M.V.HALUK KOÇ’a CHP GÜRSEL TEKİN’e BİZZAT CENAZEMİZE KATILAN, CHP İSTANBUL İL BAŞKANI CANAN KAFTANCIOĞLU’na CHP M.V. ALİ ŞEKER’e CHP M.V. SEZGİN TANRIKULUN’a CHP M.V. GÖKHAN ZEYBEK’e CHP M.V. VELİ AĞBABAY’a CHP İST. MİLLETVEKİLİ DİDEM ENGİN’e CHP SARIYER İLÇE BŞK SEVİM YALINKILIÇ’a

BASIN, DİVRİĞİ GAZETESİ NECDET SARAÇ MUSA AĞAÇLI YERESEL 2 NOLU ŞUBE BAŞKANI SARIYER GAZETESİ SARIYER MANŞET GAZETESİ SHOW HABER KANALINA NTV SPOR KANALINA İSMİNİ YAZAMIYACAGIM KADAR UZUN BASIN GURUPLARINA

SİVAS İŞ ADAMLARI DERNEGİNE

KATILANLAR, SÖNMEZ AİLESİ ORAL AİLESİ SARAÇ AİLESİ DÖNMEZ AİLESİ SELMAN AİLESİ KÖKTENER AİLESİ MACAR AİLESİ KANAKAN AİLESİ YILDIZ AİLESİ BAYRAKTAR AİLESİ EROL AİLESİ ŞAHİN AİLESİ GÜL AİLESİ DOĞAN AİLESİ AVGÜL AİLESİ SAVAŞIR AİLESİ ÇULLU AİLESİ ERDEM AİLESİ ÇETİN AİLESİ DURDU AİLESİ KORALTAN AİLESİ ÇALIŞIR AİLESİ VARDAR AİLESİ TUNÇ AİLESİ ÖZKAN AİLESİ FIRAT AİLESİ ve İsimlerini yazamadığımız dostlarımıza, mesaj gönderen, sosyal medya üzerinden taziyelerini ileten, evimize kadar gelerek acımıza ortak olan tüm dostlarımıza göstermiş oldukları yakın ilgiden dolayı şahsım ve ailem adına sonsuz teşekkür eder, saygılar sunarız.

Hüseyin SÖNMEZ ve Ailesi SÖNMEZ KOMPRESÖR AİLESİ EKS KOMPRESÖR AİLESİ

2018 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 75

TEKNİK MAKALE

Basınç–Entalpı

Diyagramlarının Kullanımı ve Tasarım Sıcaklığındaki Değişimin Sistem Performansı Üzerindeki Etkileri Erdoğan Şİmşek

Öğr.gör., Çukurova Üniversitesi Adana Meslek Yüksekokulu, Elektrik Ve Enerji Bölümü

İbrahİm KARAÇAYLI

Öğr.Gör., Ege Üniversitesi, Ege Meslek Yüksekokulu, İklimlendirme ve Soğutma Teknolojisi Programı

Sabrİ Can Ekerer

Çukurova Üniversitesi Adana Meslek Yüksekokulu, Otomotiv Teknolojisi Programı

Özet: Bu çalışmada, LnP(Basınç) - h(Entalpi) diyagramlarının kullanımı ön planda tutularak evaporatör ve kondenser sıcaklıklarındaki değişimin sistemin etkinlik kat sayıları üzerindeki etkileri incelenmiştir. Sistem tasarımınıntemeli olan basınç - entalpidiyagramının kullanımı aşama aşama gösterilerek örneklerle açıklanmıştır.

Evaporatör ve kondenser sıcaklıklarındaki değişimin birim soğutma değerine karşı harcanan enerjinin sayısal değerlerini etkilemesi, değişen kondenser ve evaporatör sıcaklıklarının soğutucu akışkan debisi üzerindeki etkileri, sayısal ve grafiksel olarak incelenmiştir. Aşırı soğutma ve kızgınlık değerlerinin sistem performansı üzerindeki etkileri diyagramlarda gösterilmiştir. Basınç - entalpi diyagramı, en basit haliyle anlatılarak soğutma sisteminin optimum tasarımının yapılması için bu diyagramın yorumlanması konusu irdelenmiştir. Çeşitli sıcaklıklar için verilen örnek uygulamalar ile sistemin soğutma etkinliğinin (COP) nasıl değiştiği ve optimum tasarım değerlerine ulaşılmak için yapılması gerekenler özetlenmiştir.

76 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

TEKNİK MAKALE

1GİRİŞ

Günümüzde buhar sıkıştırmak soğutma çevrimleri, en sık kullanılan soğutma aracı haline gelmiştir. Bu çevrimin irdelenmesinde ve termodinamik çözümlenmesinde kullanılan basınçentalpi diyagramları hem çevrimin anlaşılması hem de tasarlanacak bir sistemin optimize edilmesinde önemli rol oynamaktadır. Bir soğutma sisteminin tasarımına başlanıldığında ilk olarak soğutulacak ortamın sıcaklığı, ortamın istenilen soğukluğa gelmesi için ortamdan ısı çekecek soğutma elemanının sıcaklığı, ısının dışarıya atılacağı ortam sıcaklığı ve dış ortama ısı verecek soğutma elemanının sıcaklığının belirlenmesi gerekir.

Soğutulan ortamdan ısı çeken temel eleman olan evaporatöre giren soğutucu akışkanın genellikle % 75’i sıvı fazında, % 25’i ise buhar fazındadır.

Kompresör girişinde ise soğutucu akışkanın mutlaka kızgın buhar fazında olması gerekir.

Superheat olarak adlandırılan bu sıcaklık genellikle doymuş buhar noktasından 4,5 - 7°C daha yüksek olarak tespit edilir. Kılcal boru ya da diğer akışkan kontrol cihazlarından çıkıp evaporatöre giren soğutucu akışkanın %25’lik kısmı anında buharlaşır.

Soğutulan ortamdan çekilen ısının dış ortama atıldığı sistem elemanı olan kondenserin sıcaklığı, dış ortam sıcaklığından daha yüksek olmalıdır.

Kondenserden çıkışta soğutucu akışkanın mutlaka doymuş sıvı sıcaklığından daha düşük sıcaklıklara indirilmesi gerekir. Bu işleme ‘aşırı soğutma’ denir. Aşırı soğutulan soğutucu akışkanın sıcaklığı genellikle doymuş sıvı sıcaklığından en az 5,5°C daha düşük olmalıdır.

Bu çalışmada teorik diyagram çizimi ön plana alınmıştır.

2 YÖNTEM

Bu makalede soğutma sistem tasarımında kullanılan basınç - entalpi diyagramı kullanımı esas alınmıştır. Sistemde ısı transferi gerçekleştiren temel elemanlardaki sıcaklık değişimleri incelenmiş, termodinamik özellik tabloları kullanılmış, elde edilen değerler ve diyagram üzerinden okunan değerler karşılaştırılmıştır.

Böylece ortaya çıkan sayısal değerler formüllerde kullanılarak devrede dolaşan soğutucu akışkan miktarları, ortamdan ısı çekme ve bu ısıyı dış ortama transfer etme kapasiteleri, elde edilen birim soğutma değerinin harcanan enerjiye oranı hesaplanmıştır. Bu hesapların yapılmasında kullanılan diyagramlar ve termodinamik tablolar CoolPack isimli yazılımdan alınmıştır.

2.1 Basınç-Entalpi Diyagramı (Molier Diyagramı)

Bir sistemi tasarlamanın temeli, soğutma yükü hesabının doğru yapılmasıyla başlar. Soğutma sistemlerinde soğutma işlevini gerçekleştiren ana öğe soğutucu akışkandır. Soğutucu akışkan, evaporatörde düşük basınç ve sıcaklıkta buharlaşırken ortamın ısısını içerisine absorbe eder; kondenserde yoğuşurken içerisine absorbe ettiği bu ısıyı yüksek basınç ve sıcaklıkta dış ortama transfer eder. Çevrimde dolaşan soğutucu akışkanın durumu, basınca, sıcaklığa ve çevresel etkilere bağlı olarak sürekli değişir.

LnP(Basınç) - h(Entalpi) diyagramı, soğutucu akışkandaki hal değişikliklerinin görülebileceği aynı zamanda sistemin boyutlandırılabileceği diyagramdır. LnP(Basınç) - h(Entalpi) diyagramları her soğutucu akışkan için ayrı ayrı hazırlanmıştır.

Bu diyagramlarda entalpi, yatay çizgi eksen üzerinde; mutlak basınç ise dikey çizgi eksen üzerinde yer alır. Basınç - entalpi eğrisi, doymuş sıvı eğrisi, doymuş buhar eğrisi gibi birçok eğri bu diyagram üzerinde gösterilebilir. Bütün bu eğriler değişik noktalarda kesişirler.

Basınç - entalpi diyagramında doymuş sıvı, doymuş buhar eğrileri ve ıslak buhar çizgileri bulunur. Sağdan ve soldan çizilen doymuş buhar ve doymuş sıvı eğrilerin kesiştiği nokta kritik noktadır.

Doymuş sıvı eğrisi üzerindeki bütün akışkanlar sıvı haldedir ve sıcaklık, mutlak basınç, özgül hacim, entalpi ve entropi değerleri ilgili termodinamik tablolarda mevcuttur. Doymuş sıvı eğrisinin sol tarafında yer alan bölgede soğutucu akışkan aşırı soğutulmuş sıvı haldedir. Sağa doğru gidildikçe soğutucu akışkan buhar haline geçer.

8

2018 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 77

TEKNİKMAKALE Bu bölge ıslak buhar bölgesidir. Kritik noktanın sağından aşağı doğru inen eğri doymuş buhar eğrisidir.

Bu eğri üzerinde bütün akışkanlar buhar haldedir ve sıcaklık, mutlak basınç, özgül hacim, entalpi ve entropi değerleri termodinamik tablolarda mevcuttur. Doymuş buhar eğrisinin sağ tarafında yer alan bölgede soğutucu akışkan kızgın buhar haldedir [1-2].

Soğutucu akışkanın basıncı, içerisinde dolaştığı sistem elemanlarının birim yüzeylerine etki eden kuvvet olup birimi bar’dır. Entalpi, izafi bir değer olup soğutucu akışkanın kütlesinin birim ağırlığının termodinamik gücünü ifade eder; iç enerji ile sıkıştırma ve/veya akış enerjisinin toplamıdır. Entalpi, yatay eksen üzerinde yer alır. Birim kj/kg’dır. Sağa doğru gidildikçe soğutucu akışkanın entalpi değeri veya bünyesine aldığı duyulur ve gizli ısı miktarlarının toplamı artar.

Basınç entalpi diyagramında özgül hacim ve entropi eğrileri de bulunmaktadır. Özgül hacim, soğutucu akışkanın birim ağırlığının hacmidir. Birimi m3/kg’dır.

Yukarıdan aşağı doğru inildikçe soğutucu akışkanın özgül hacminde artış görülür. Entropi ise soğutucu akışkanın moleküllerindeki düzensizliğin ölçüsüdür. Birimi kj/kg’dır.

Yukarıdan aşağı doğru inildikçe entropide artış gözlenir [1].

Buhar sıkıştırmalı tek kademeli soğutma sistemi; kompresör, kondenser, kılcal boru ve evaporatör kısımlarından meydana gelir. Sistemin elemanları ve şeması Şekil 1’de görülmektedir.

2.1.1 Buhar Sıkıştırmalı Tek Kademeli Soğutma Sistemi

Şekil 2. LnP(Basınç) - h(Entalpi) diyagramında kompresörde sıkıştırma işleminin gösterilmesi

Çevre ortam sıcaklığından daha yüksek sıcaklığa sahip olan soğutucu akışkan, bir fan yardımıyla ya da doğal olarak dış ortama sabit basınçta ısı transfer ederken önce doymuş buhar, sonra ıslak buhar, sonra doymuş sıvı haline dönüşür (Şekil 3; 2-3). Burada bir faz değişimi söz konusudur ve sabit basınçta soğutucu akışkan kondenserde faz değişimine uğrayarak sıvı hale gelir[ 1].

Şekil 3. LnP(Basınç) - h(Entalpi) diyagramında kondenserde yoğuşma işleminin gösterilmesi Sistemde genleşme elemanı olarak kullanılan kılcal boruya sıvı halinde giren soğutucu akışkan, dar olan boru çeperlerine sürtünmekte ve geniş evaporatör serpantinlerine püskürtülerek sabit entalpide basınç düşümüne uğrar (Şekil 4; 3—4)[3].

Şekil 1. Buhar sıkıştırmalı tek kademeli soğutma sistemi Buhar sıkıştırmalı tek kademeli soğutma çevriminde kompresör kızgın buhar halinde soğutucu akışkanı kondensere basar (1-2). Sıcaklığı ve basıncı yükselen soğutucu akışkan, kondensere kızgın buhar halinde girer. Bu durum Şekil 2’de gösterilmiştir. Şekil 4. LnP(Basınç) - h(Entalpi) diyagramında genleşme valfinde basınç düşümünün gösterilmesi Evaporatöre ıslak buhar halinde düşük basınç ve sıcaklıkta giren soğutucu akışkan, bir fan yardımıyla ya da doğal olarak soğutulacak ortamdan sabit basınçta ısı çekerek ortamı soğutur. Evaporatör çıkışında soğutucu akışkan, doymuş buhar olarak kompresör silindirlerine tekrar emilmektedir (Şekil 5; 4-1).

8

78 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

HABER

2018 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 79

TEKNİK MAKALE

T,°C -35 -25 35 40

P,Bar 0,665 1,067 8,868 10,164

Tablo 1. R134a Soğutucu akışkanının termodinamik özellikleri Vl,dm3/kg Vg,m3/kg hl,kJ/kg Hg,kJ/kg R,kJ/kg Sl,kJ/(kg K) Sg,kJ/(kg K) 0,7127 0,28128 155,89 375,99 220,1 0,8281

1,7523 0,728 0,1803 168,03 382,21 214,18 0,8778 1,741 0,856 0,0229 248,75 415,9 167,15 1,1661 1,7085 0,8714 0,01986 256,16 418,21 162,05 1,1896 1,7071

Şekil 5. LnP(Basınç)-h(Entalpi) diyagramında evaporatörde buharlaşma işleminin gösterilmesi Böylece buharlaşırken evaporatörde ısı çekme ve bu ısıyı yoğuşurken çevre ortama iletme işlevi gerçekleşmekte ve soğutucu akışkan bir çevrimi tamamlamaktadır.

Evaporatör serpantininde soğutucu akışkan tarafından absorbe edilen ısı yanında özellikle hermetik kompresörlerde ortaya çıkan ısı da soğutucu akışkan tarafından absorbe edilerek kondenserden çevre ortama transfer edilir. Soğutucu akışkanın birim ağırlığının evaporatörde içerisine absorbe ettiği ısı miktarına “soğutucu akışkanın soğutma etkisi” denir. Soğutma sistemlerinde kullanılan kompresörler, evaporatörde buharlaşan soğutucu akışkan buharını emip sıcaklığını ve basıncını yükselterek kondensere kızgın buhar halinde basabilecek, kondenser çıkışında sıvı hale gelmiş soğutucu akışkanı genleşme valfinin dar yüzeylerinden geçirip evaporatöre buharlaşabileceği soğutucu akışkan devridaimini sağlayabilecek basınç ve debi özelliklerini taşımalıdır. Bir soğutma çevriminde ilk tasarım şartlarının korunması için, evaporatör serpantinlerinde istenen şartlarla kompresör kapasitesi arasında bir denge olmalıdır. Bu kapasite, kompresörün basıncına ve hacimsel verimliliğine bağlıdır. Bir kompresörün kapasitesi, sıkıştırma oranına, silindirlerin sayısına, çap ve stroklarına ve kompresörün dönme hızına bağlıdır [1].

5-7°C, statik fansız tiplerde ise 12-15°C daha düşük alınabilir. Sayısal değerlerin tespitinde her soğutucu akışkan için hazırlanan termodinamik tablolardan da faydalanılabilir. Aynı zamanda bazı hazır programlarda kullanılarak direkt sonuçlar bulunabilir. R134a soğutucu akışkanının termodinamik özellikleri Tablo 1’de verilmiştir [1-2].

2.1.3 Soğutma İşleri

Buhar sıkıştırmak soğutma çevriminde başlangıç noktası olarak evaporatör çıkışı yani kompresör girişi seçilebilir.40°C’lik yoğuşma, —25°C’lik buharlaşma sıcaklığına karşılık gelen değerlere göre basınç - entalpi diyagramı Şekil 6’daki gibi çizilir.

Şekil 6. R134a soğutucu akışkanında -25°C buharlaşma ve 40°C yoğuşma sıcaklığına ait LnP(Basınç) - h(Entalpi) diyagramının gösterilmesi LnP - h diyagramında 40°C ve -25°C yatay çizgileri bulunur. Bu sıcaklık değerlerine karşılık gelen basınç değerlerini bulabilmek için yatay çizgiler doymuş buhar noktalarından basınç cetveline kadar çizilerek alçak ve yüksek basınç değerleri 1,067 bar ve 10,164 bar olarak bulunur. Bu işlem Şekil 7’de görülmektedir.

2.1.2 Çevrim Diyagramları

Soğutma yükü belirlendikten sonra soğutma sistemlerine ait elemanlarının özelliklerinin tespit edilebilmesi için, buharlaştırıcı ve yoğuşturucudaki sıcaklıkların belirlenmesinden sonra P - hdiyagramları kullanılarak gerekli sayısal değerler bulunur.

Kondenser sıcaklığı dış ortam sıcaklığının 10 - 20°C üzeri, evaporatör sıcaklığı ise lamelli ve fanlı tiplerde

80 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

Şekil 7. 40°C ve -25°Csıcaklık değerlerine karşılık gelen basınç değerlerinin bulunması

TEKNİK MAKALE Düşey 4-5 doğrusu (genleşme işlemi) alt eksene doğru uzatıldığında, 40°C’lik doymuş sıvının entalpi değeri olan 256,16 kj/kg’lık değer okunur. Bu durum Şekil 8’de gösterilmiştir.

Bu paralel çizginin 40°C sıcaklığa tekabül eden doymuş buhar noktasının sağına kadar uzatılarak çizilen yatay doğru ile kesişme noktası, 2 noktasını verir. Bu noktanın entalpi değeri 428,97 kj/kg’dır.

Kompresör çıkışındaki 2 noktasında soğutucu akışkan kızgın buhar haldedir. 3 numaralı nokta, 40°C sıcaklık için doymuş buhar noktasıdır. Bu nokta, 2 numaralı nokta ile birleştirilerek diyagram çizimi tamamlanmış olur. 3 noktasının entalpi değeri 418,21 kj/kg’dır.

Şekil 8. 40°C ve -25°C sıcaklık değerlerine karşılık gelen entalpi değerlerinin bulunması 5 noktasından yataya paralel olarak çizilen çizgi ile -25°C doymuş buhar eğrisinin kesiştiği nokta 1 numaralı noktadır. Bu noktadaki entalpi değeri 382,20 kj/kg’dır. 1 numaralı nokta evaporatör çıkış kompresör emiş noktasıdır.

Bu noktanın bulunması Şekil 9’da görülmektedir.

Şekil 11. 40°C ile -25°C sıcaklık aralığında çalışan soğutma çevriminin basınç entalpi diyagramının gösterilmesi.

• • • •

Şekil 9. Evaporatör çıkış, kompresör giriş noktasının bulunması ve entalpi değerinin gösterimi 2 numaralı noktanın bulunması için -25°C sıcaklığa karşılık gelen doymuş buhar noktasından 1 entropi çizgilerine paralel bir çizgi çizilir.

Şekil 10.2 numaralı kompresör çıkış, kondenser giriş noktasının bulunması.

• •

1 > 2; kompresörde sıkıştırma 2 > 3; kondenserden dış ortama ısı transfer edilerek soğutucu akışkanın kızgın buhar halinden doymuş haline geçişi 3 > 4; kondenserden dış ortama sabit sıcaklıkta ısı transfer edilerek soğutucu akışkanın doymuş buhar fazından doymuş sıvı fazına geçişi 4 > 5; sabit entalpide basınç düşümü 5 > 1; sabit basınçta evaporatöre ıslak buhar halinde ve düşük basınçta giren soğutucu akışkanın ortamdan ısı çekerek doymuş buhar haline gelmesi [8-9].

5 ve 1 noktaları arasında soğutucu akışkan düşük basınçta olduğundan ortamdan ısı çekerek buharlaşır.

5 noktasından 1 noktasına doğru hareket edildikçe soğutucu akışkanın sıvı oranı azalır, buhar oranı artar. Soğutucu akışkanda faz değişimi söz konusu olduğundan çekilen ısı, gizli ısıdır. 5 noktasında soğutucu akışkan tamamen buharlaşır. -25°C çizgisi üzerindeki 5 noktası, doymuş buhar noktasıdır ve soğutucu akışkanın tamamen buharlaştığını ve kompresörde sıkıştırma işlemine hazır olduğunu gösterir. 1 noktasının entalpi değeri 382,20 kj/kg, 5 noktasının entalpi değeri 256,16 kj/kg’dır. h5 ile h1 arasındaki fark 126,04 kj/kg’dır. Bu fark net soğutma etkisi olarak adlandırılır. Net soğutma etkisi Şekil 12’de görülmektedir [1-8].

8

2018 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 81

TEKNİK MAKALE doğru dış ortama atılması gereken kızdırma ısısı miktarını gösterir. 3 noktasından aşağı düşey olarak ısı miktarı eksenindeki h3 noktasının entalpi değeri 418,21 kj/kg dır. h2 — h3kızgın buhardan çekilen ısı miktarı ise 10,76 kj/kg’dır. Bu kızdırma ısısı, genellikle kompresör çıkışından sonra basma hattından itibaren kondenserin ortalama %5’lik kısmından çevre ortama transfer edilen sıcaklıkta bir düşüşe neden olan ısıdır.

Şekil 12.Basınç – Entalpi diyagramında net soğutma etkisi.

1- 2noktaları arasında kompresörde sıkıştırma işlemi gerçekleşir. Soğutucu akışkan sıkıştırma süresince kızgın buhar halindedir. Soğutucu akışkanın kızgın buhar fazında olması nedeniyle hem sıcaklığı hem de basıncı artar. Sıcaklık artışı çevre ortam sıcaklığından daha yüksek olmalıdır ki evaporatörde soğutucu akışkana transfer edilen ısı, kondenserde soğutucu akışkandan çevre ortama transfer edilebilsin. 1- 2arasında yapılan işlem sıkıştırma işlemidir ve sıkıştırma işi olarak adlandırılır [1].

40°C’lik yoğuşma sıcaklığına karşılık yüksek basınç göstergesinden 9,151 bar okunacaktır; ancak P-h diyagramında mutlak basınçlar vardır, ölçülen bu değere 1,013 bar değerindeki atmosferik basınç eklenip gerçek basınç değeri, 10,164 bar bulunur. 2 noktasının 40°C’lik basınç değeri 10,164 bar’dır. Bu nokta kızgın buhar alanı içerisindedir. 2 noktasının entalpi değeri, 428,97 kj/kg’dır. h2ileh1 arasındaki fark, yani kompresörde 1 noktasından alınan doymuş buhara eklenen entalpi 46,77 kj/kg’dır. Bu değer, sıkıştırma çevrimi arasında yapılan işe eşittir. Yani sıkıştırma, kompresör işi 46,77 kj/kg’dır. Doymuş buhar olarak kompresör tarafından emilen soğutucu akışkan evaporatörü terk etmeden bir miktar ısı alıp kızgın buhar olarak kompresör silindirlerince emilir. Kompresör silindirlerinde sıkıştırılarak sıcaklığı ve basıncı yükselen kızgın buhar halindeki soğutucu akışkanın sıcaklığı, kondenser girişinde çevre sıcaklığından 10°C - 20°C daha yüksek sıcaklıkta olur. Bu değerler, sistemin çalışma koşulları ve malzemenin özelliklerine göre değişkenlik gösterebilir. Kondenser sıcaklığındaki düşme, dış ortama transfer edilen ısı miktarında da azalma demektir. Bu da sistemin performansında düşüşe neden olur.

Şekil 13. Basınç – Entalpi diyagramında sıkıştırma işi 2-3 doğrusu, kızgın buhardan doymuş buhara

82 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

Şekil 14. Basınç – Entalpi diyagramında kızdırma ısısı 3-4 doğrusu, kondenserdeki yoğuşma işlemini temsil eder. 3 noktasında soğutucu akışkanın yoğuşma sıcaklığı 40°C ve mutlak basıncı 10,164 bar’dır. Bu noktada soğutucu akışkan, doymuş buhar fazındadır. 4 noktasında da sıcaklık ve basınç aynıdır, ancak soğutucu akışkan ısısını dış ortama transfer etmiş ve tamamen sıvı hale gelmiştir. 4 noktası doymuş sıvı noktasıdır. Soğutucu akışkan 2-3arası kızgın buhar fazından doymuş buhar fazına, buradan(3) ısı transferi devamettiği sürece sıvı oranında artışa ve 4 noktasında tamamen sıvı haline dönüşür. Bu noktadan sonra çok az ısı çekilse dahi soğutucu akışkan aşırı soğutulmuş sıvı haline gelir. Çok az ısı verilirse soğutucu akışkan sıvı - buhar(ıslak buhar) fazına geçer. h3 - h4 kondenserde ısının faz değişimiyle dışarı atılma noktaları arasıdır. Soğutucu akışkan doymuş buhar fazından doymuş sıvı fazına geçer. Bu faz değişimi sırasında yoğuşma gerçekleşirken dış ortama atılan entalpi değeri162,05 kj/kg’ dır.

2.1.4 Soğutma Tesir Katsayısı

Bir soğutma makinesinin soğutma tesir katsayısı (COP) elde edilmek istenen soğutma değerine karşılık bu soğutma değerini elde etmek için harcanan iştir.

Şekil 15. -25°C buharlaşma,40°Cyoğuşma sıcaklığındaki LnP(Basınç) - h(Entalpi) diyagramında değerlerin gösterilmesi - 25°C buharlaşma 40°C yoğuşma sıcaklıkları için P 8

TEKNİK MAKALE - h diyagramından alınan değerler; h3 =375,99 kj/kg, h2 = 432,63kJ/kg, h3 = 418,21kJ/kg, h4 = 256,16 kj/kg, hs = 256,16 kj/kg olarak görülmektedir.

COP değerinin hesaplanması için (2) numaralı formül kullanılmalıdır;

hı - h5 COP = = 2,69 (2) h2 -h1 Formülde görülebileceği gibi soğutma işlemi için kompresörde ne kadar az enerji harcanırsa COP değeri o kadar artar. COP değeri yüksek bir sistem, aynı işi yapan COP değeri düşük sistemden daha kârlıdır. İlk yatırım maliyet hesabı yapılırken her zaman COP değeri dikkate alınmalı, pahalı olsa dahi zaman içerisinde geri dönüşümü olacağından COP değeri yüksek soğutma sistemleri tercih edilmelidir [10].

4 kW soğutma yükü için devrede dolaşan soğutucu akışkan miktarı (3) numaralı formül vasıtasıyla bulunur. Tablodan alınan entalpi değerleri (3) numaralı formülde yerine konulduğunda soğutucu akışkan miktarı

Qb

Qb = ms(hı - h5) ms=

(3)

(hı - h5) ms = 0,031 kg/s = 1,86 kg/dk olarak bulunur.

r

Şekil 16’daki basınç-entalpi diyagramlarında yoğuşma sıcaklığı yukarıdaki örnekte olduğu gibi 40°C iken buharlaşma sıcaklığı ise -35°C’ye düşürülerek diyagramda gerekli çizimler yapılmıştır.

Bu durum için hesaplamalarda yine (1) ve (2) numaraları formüller kullanılmıştır. Değerler Tablo 1’deki -35°C ve 40°C değerleriyle uyumludur.

yükü için devrede dolaşan soğutucu akışkan miktarı (2) numaralı formülden 1,98 kg/dk olarak hesaplanmaktadır. Şekil 17’de ise basınç-entalpi diyagramlarında yoğuşma sıcaklığı 35°C’ye düşürülmüş, buharlaşma sıcaklığı ise 235°C’de tutularak diyagramda gerekli çizimler yapılmış.

Şekil 17. -25°C buharlaşma, 35°C yoğuşma sıcaklığındaki LnP(Basınç) - h(Entalpi) diyagramında değerlerin gösterilmesi Şekil 17’deki basınç entalpi diyagramından alınan entalpi değerleri sırayla h1 = 382,21 kj/kg, h2 = 426,00 kj/kg, h3 = 415,90 kj/kg, h4 = 248,75 kj/kg, h5 = 248,75 kj/kg olarak okunur. Şekil 17’den elde edilen entalpi değerleri (2) numaralı formülde yerine konulduğunda COP değeri 3,04 olarak hesaplanmaktadır. Ayrıca 4 kW soğutma yükü için devrede dolaşan soğutucu akışkan miktarı (3) numaralı formülden 1,74 kg/dk olarak hesaplanmaktadır.

Tablo 2. Yoğuşturucu ve buharlaştırıcı sıcaklıklarına göre COP ve soğutucu akışkan kütlelerindeki değişim Tbuharlaştırıcı °C

Şekil 16. -35°C buharlaşma, 40°C yoğuşma sıcaklığındaki LnP(Basınç) – h(Entalpi) diyagramında değerlerin gösterilmesi Şekil 16’da görülen entalpi değerleri sırasıyla; h1 = 282,20 kj/kg, h2 = 428,97 kj/kg, h3 = 418,21 kj/kg, h4 = 256,16 kj/kg ve hs = 256,16 kj/kg olarak okunur. Şekil 16’da görülen entalpi değerleri (1) numaralı formülde yerine konulduğunda COP değeri 2,11 olarak hesaplanmaktadır. Ayrıca 4 kW soğutma

84 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

Tyoğuşturucu °C

m kg/dk

COP

-25

40

1,86

2,69

-35

40

1,98

2,11

-25

35

1,74

3,04

40 °C /-25°C aralıkları arasında çalışan sistem esas alınarak önce 40°C’de yoğuşma sıcaklığı sabit tutulmuş, buharlaşma sıcaklığı -25°C’den -35 °C’ye düşürülmüştür. 10°C’lik bu değişim 4 kW kapasiteli bir soğutma sisteminde, devrede dolaşan soğutucu akışkan miktarında çok az değişimi ortaya çıkarmıştır. COP değeri ise 2,69’dan 2,11’e düşmüştür. Bu durum evaporatörde daha düşük sıcaklık istemine karşın kompresörde harcanan enerjinin artışından kaynaklanmaktadır. Şekil 18’de entalpi değerlerindeki bu değişim gösterilmiştir.

TEKNİK MAKALE

Şekil 18. Farklı buharlaşma ve farklı yoğuşma sıcaklığındaki LnP(Basınç) - h(Entalpi) diyagramında değerlerin gösterilmesi Buharlaşma sıcaklığı -25 °C alınıp yoğuşma sıcaklığı 35 °C’ye düşürüldüğünde devrede dolaşan soğutucu akışkan miktarında bir miktar daha düşüş gözlemlenmiştir. 4 kW’lık soğutma yükü için COP değeri 3,04’e yükselmiştir. Yoğuşma sıcaklığı düştükçe aynı soğutma yükünü elde etmek için devrede dolaşan soğutucu akışkan miktarı da düşmektedir. Düşük yoğuşma sıcaklıklarında kompresörün yaptığı iş azalacak ve soğutma yükü daha az enerji harcanarak karşılanacaktır. Aynı soğutma yükünü karşılamak için daha düşük debili kompresör gerekmektedir. Örnekler, bir sistemden en yüksek performansı elde etmek için buharlaşma sıcaklığının mümkün olduğunca yüksek, yoğuşma sıcaklığının ise mümkün olduğunca düşük olması gerektiğini ortaya çıkarmıştır. Tabii ki, sistemlerin tatminkâr çalışacağı sınırlarda kısıtlamalar olacaktır. O zaman performansı arttırmanın başka yolları düşünülmelidir. Sonuçta uygulama imkânın sınırlarını, sistemde kullanılacak ekipmanlar, bu ekipmanların ilk yatırım maliyeti, çalışma şartları ve çalışma koşulları vb. belirleyecektir. Bir soğutma sistemindeki en önemli eleman kompresördür. Soğutma kompresörleri kızgın buhar emip kızgın buhar basan cihazlardır. Soğutma kompresörlerinde silindire sıvı emilmesi büyük problemlere yol açar.

Pratikte soğutma sistemlerinde performansı artırmak ve sistemin işletme koşullarında sorunsuz şekilde çalışmasını sağlamak için kızgınlık (Superheat) ve aşırı soğutma (subcooling) uygulamaları yapılır [4-6].

Soğutucu akışkan sıvı+buhar (ıslak buhar fazlarında ve düşük basınçta evaporatöre girer. Bu oran ortalama olarak 75% sıvı, 25% buhardır. Soğutma sisteminin en önemli parçası olan kompresörün uzun yıllar sorunsuz şekilde kullanılabilmesi için soğutucu akışkanın mutlaka kızgın buhar olarak silindire emilmesi gerekir.

Bu nedenle soğutma sistemlerinde evaporatör çıkışında soğutucu akışkana kızgınlık(superheat) denilen bir miktar ısı sürülür.

Kızgınlık (superheat); evaporatörde doymuş buhar sıcaklığının üzerindeki sıcaklıklarda soğutucu

akışkana ısı sürülmesi sonucu ortaya çıkan doymuş buhar ve kızgın buhar arasındaki sıcaklık farkıdır. Bir başka deyişle soğutucu akışkanın evaporatörden çıktığı sıcaklık ile buharlaşma sıcaklığı arasındaki farktır.

Kızgınlık(superheat); sistem kapasitesine ve sistemin çalışma şartlarına göre değişebilir ve evaporatör çıkış sıcaklığından doymuş buhar sıcaklığının çıkarılmasıyla bulunur.

Kızgınlık(superheat) sıcaklık farkı, sistem kapasitesi ve çalışma koşullarına göre 4,5 - 7°C arasında değişebilir. Sistemin yapısal özellikleri ve sistemin çalışma koşullarına göre bu değerler değişebilir. [1] Akışkan kontrol cihazı ya da genleşme valfinden geçen soğutucu akışkanın sıvı halde olması gerekir.

Sıvılaşmamış soğutucu akışkan, sistemin performansını düşürür. Buzdolaplarında akışkan kontrol cihazı olarak kullanılan kılcal boru ya lehimlenerek ya da basma hattı borusu içinden geçirilerek sıvılaşmamış soğutucu akışkanın sıvılaşması sağlanır. Soğutma sistemlerinde soğutma performansını yükseltmek için kondenser çıkışında, sistem özellikleri ve kullanılan akışkan kontrol cihazına göre aşırı soğutma(subcooling) işlemi gerçekleştirilir.

Aşırı soğutma(subcooling); kondenserde doymuş sıvı sıcaklığının altındaki sıcaklıklarda soğutucu akışkandan ısı çekilmesi sonucu ortaya çıkan doymuş sıvı ile aşırı soğutulmuş sıvı arasındaki sıcaklık farkıdır. Bir başka deyişle soğutucu akışkanın kondenserden çıktığı sıcaklık ile yoğuşma sıcaklığı arasındaki farktır.

Soğutma konumunda çalışan standart ısı pompalarında soğutucu akışkanın sıcaklığı genellikle doymuş sıvı sıcaklığından en az 5,5 °C daha düşük olmalıdır. Ayrıca soğutucu akışkanın kondenserden çıktığı sıcaklık ile yoğuşma sıcaklığı arasındaki fark sistem kapasitesine ve sistemin çalışma şartlarına göre değişebilir. Aşırı soğutma(subcooling), kondenser çıkış sıcaklığından doymuş sıvı sıcaklığının çıkarılmasıyla bulunur. Şekil 19’da aşırı soğutma(subcooling) ve kızgınlık(superheat), basınç - entalpi diyagramında gösterilmiştir. h1 = 386,27 kj/kg h1 = 382,20 kj/kg h2 = 434,22kj/kg h2 = 428,97 kj/kg h3 = 241,59kj/kg h3 = 418,21 kj/kg h4 = 241,59 kj/kg h4 = h5 = 256,16 kj/kg Teorik diyagramın hesapları aşağıda tablo halinde verilmiştir.

Tablo 3. Yoğuşturucu ve buharlaştırıcı sıcaklıklarına göre COP ve soğutucu akışkan kütlelerindeki değişim Tbuharlaştırıcı °C

Tyoğuşturucu °C

m kg/dk

COP

8

2018 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 85

TEKNİK MAKALE

Şekil 19. Kızgınlık(superheat) ve aşırı soğutma(subcooling) uygulamasının LnP(Basınç) - h(Entalpi) diyagramında gösterilmesi -25

40

1,86

2,69

40°C /-25°C sıcaklıkları arasında çalışan sistemin hesaplamaları daha önceden yapılmıştı.

Teorik bu hesaplamalara 10°C aşırı soğutma ve 5°C kızgınlık verilerek grafik çizilmiş ve hesaplamalar yapılmıştır. Aşağıdaki tabloda ise kızgınlık ve aşırı soğutmanın verildiği sistemin değerleri hesaplanarak yerleştirilmiştir.

4 kW soğutma yükü için devrede dolaşan soğutucu akışkan miktarı: Tablo 4. Yoğuşturucu ve buharlaştırıcı sıcaklıklarına göre COP ve soğutucu akışkan kütlelerindeki değişim Tbuharlaştırıcı °C

Tyoğuşturucu °C

-25

40

m kg/dk

COP

1,62

3,01

Devrede dolaşan soğutucu akışkan miktarında bir azalma görülürken COP değerinde yükselme görülmektedir. Pratik çalışmada sisteme kızgınlık verilmesi gerekmektedir [5-6-7].

3 SONUÇLAR

Soğutma sistemi tasarımında ve soğutma uygulamalarında çalışacak elemanların basınç - entalpi diyagramını çizerek kullanabilmeleri ve bu diyagramı anlayabilmeleri, meslek icra edebilmelerinde ve kendilerini mesleki açıdan yenilemelerinde oldukça önemlidir. Tasarımcı için en önemli etken sistemin çalışma sıcaklıkları ve bu sıcaklıklara karşılık gelen basınç değerlerini belirlemesidir.Basınç - entalpi diyagramlarının iklimlendirme eğitiminin başladığı lise dönemlerinde öğrenilmesi, sistemin çalışmasının anlaşılmasını kolaylaştıracaktır. Ayrıca bu diyagramın doğru şekilde anlaşılması, sistemde birçok arızanın çözümü açısından oldukça önemlidir.

Diyagramlar incelendiğinde yalnızca aşırı soğutmada dahi aynı kompresör gücü için soğutma artmakta, elde edilmek istenen soğutma değerine karşılık harcanan

86 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

güç azalmaktadır. Kızgınlığın artırılmasıyla da sistemin soğutma kapasitesinde artış gözlenmektedir.

Kondenserde yoğuşma sıcaklığı azaldıkça aynı soğutma yükünü elde etmek için devrede dolaşan soğutucu akışkan miktarı da azalmaktadır. Elde edilen değerler incelendiğinde düşük yoğuşma sıcaklıklarında kompresör işi azalacak ve daha az enerji harcanarak soğutma işlevi yerine getirilecektir. Bu durumda daha düşük debili kompresörler seçilerek sistem boyutları küçültülebilir.

Verilen örnekler karşılaştırıldığında bir sistemden en yüksek performansı elde etmek için emme sıcaklığının mümkün olduğunca yüksek, yoğuşma sıcaklığının da mümkün olduğunca düşük olması gerektiği görülmüştür.

Sistemde belirli sınırlar içerisinde aşırı kızdırma ve aşırı soğutma sağlanarak sistem performansı artırılacaktır.

Belirlenen değerlerin üzerindeki aşırı artışlar, hem sistem performansını hem de çalışma şartlarını olumsuz yönde etkiler. Bir soğutma sisteminin uzun yıllar sorunsuz çalışabilmesi, ideal sıcaklık ve basınç değerini bulduktan sonra basınç - entalpi grafiğinin doğru çizilmesine bağlıdır. Bu değerleri tespit ederek çalışmak; sistemin malzeme yapısını, malzeme kalınlığını, boyutlarını, arızalanma miktarını, maliyetini, kullanım ömrünü ve enerji kullanım değerlerini doğrudan etkilemektedir.

Soğutma ve iklimlendirme mesleğini kendisine uğraş edinecek kişilerin lnP - hdiyagramlarını çok iyi anlayıp kullanmaları mesleki açıdan gelişimlerinin temel taşıdır.

REFERANSLAR [1] Ali Uyarel. (1997). Endüstriyel Okullar İçin Soğutma ve İklimlendirme. CİLT 1-2, ISBN NO: 975.11.0876.4 97.34.Y.0002.1596 [2] Bill, Whitman., Bill, Johnson., John, Tomczyk., (1999).

RefrigerationandAirConditioningTechnology 5th Edition, ISBN-13: 978-1401837655 [3] H. Bulgurcu., (2011). Bakım Arıza Bulma ve Servis İşlemleri. 2.Baskı, Sayfa:301-347 İSKAV Yayınları, No:4, ISBN:978-605-61333- 2-9,îstanbul.

[4] H. Bulgurcu, E. Şimşek., (2009). Development of faultsimulatorforsplittypeairconditioner at airconditioner at airconditioningandrefrigerationtraining, UPTRONİC Project Summer School, Transfer of InnovationtothelnterdisciplinaryTeaching of Mechatronicsfor The Advanced TechnologyNeeds, OpoleUniversity, Wisla, Poland, p.

37-48 [5] H. Bulgurcu. (2003). İklimlendirme ve soğutma eğitiminde bilgi teknolojilerinin kullanımı, TESKON 2003 6. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongre ve Sergisi, Bildiriler Kitabı, KültürparkİZMİR, p. 641-650 [6] H. Bulgurcu., (2005). İklimlendirme sistem tasarımı için bilgi teknolojilerinin kullanımı, ÎKLÎM 2005 Ulusal İklimlendirme Kongresi ve Sergisi, ANTALYA, p. 106-113, [7] H. Bulgurcu, S. Yaşar., (2011). Soğutma sistem arızalarının P - h diyagramı yardımıyla teşhis edilmesi, TESKON 2011, X. Ulusal Tesisat Mühendisliği Kongresi, Sayfa 1265-1281, p. 13-16 İZMİR. [8] M. Bilgili, H. Bulgurcu, E. Şimşek, A. Yaşar., (2011). Taşıt îklimlendirmesi, Doğa sektörel yayınlar grubu, Teknik Kitaplar No:7, p. 17-41 [9] R. Yamankaradeniz, î. Horuz, Ö. Kaynaklı, S. Coşkun, N. Yamankaradeniz., (2009). Soğutma Tekniği ve Isı Pompası Uygulamaları. Dora Yayınları, Sayfa 27-30., Bursa. ISBN-13: 978605-4118-14-4 [10] Y. A. Çengel ve M. A. Boles., (2008), Mühendislik Yaklaşımıyla Termodinamik, 5.Baskı, Güven Kitap Evi, ISBN:978975-6240- 26-7, İzmir

MAKALE

Yüksek Basınçlı CNG Kompresör Tasarımı ve İmalatı BATTAL DOĞAN

Kırıkkale Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Makine Mühendisliği Bölümü

Ülkemizde motorin ve benzin fiyatlarının yüksek olması sebebiyle sıvılaştırılmış petrol gazı (LPG) ve sıkıştırılmış doğal gaz (CNG) alternatif yakıt olarak tercih edilmektedir. Bu çalışmada CNG dolum tesislerinin ihtiyaçlarını karşılamak üzere yüksek basınçlı gaz kompresörü tasarımı ve imalatı yapılmıştır. CNG kompresörü şehir içi şebeke hattından 0,022 bar basınçla alınan doğal gazı 200-250 bar basınçlara sıkıştırmaktadır. İmalatı yapılan kompresörün debisi 180 l/h’dir. Doğalgazın yüksek basınçlara sıkıştırma işlemi 4 kademede gerçekleştirilmektedir.

Doğalgazın içeriğinde metan gazı bulunması sebebiyle kompresörde soğutma ihtiyacı fan aracılığıyla hava ile sağlanmaktadır. Ülkemizde CNG kullanan araçların dolumu için istasyonlarda gerekli olan kompresörün imalatı gerçekleştirildikten sonra basınç, debi ve diğer testleri yapılarak çalışma sonunda verilmiştir.

88 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

MAKALE

GİRİŞ

Enerji arzında fosil kaynakların önemli yer tutması nedeniyle çevresel sorunlar daha ciddi bir boyut kazanmaktadır. Dünya genelinde motorlu taşıtlar genel olarak fosil kaynaklı yakıtlarla çalışmaktadır. Benzin ve dizel gibi fosil yakıtların çevreye verdikleri zararlar son yıllarda tartışma konusu olmaktadır. Bu nedenle benzin ve dizel yakıta alternatif yakıtlar geliştirilmektedir. Doğal gazın yüksek basınçlara sıkıştırılmasıyla elde edilen CNG, dünyada kullanımı gün geçtikçe yaygınlaşmaktadır. Çevre açısından daha az zararlı ve maliyetinin diğer yakıt türlerine oranla daha uygun olması sebebi ile tercih edilen bir fosil yakıttır.

CNG’li araçların yakıt depolarının doldurulmasında evsel ve ticari dolum istasyonu olarak iki alternatif bulunmaktadır. Evsel kullanımda araç sahibi evinin uygun bir yerine montajı yapılan düşük debili yüksek basınçlı CNG kompresörü kullanarak dolum gerçekleştirmektedir [1-2].

Ticari olarak dolum yapan istasyonlarda yüksek debi ve yüksek basınca sahip kompresörler kullanılmaktadır. Yüksek kapasitede (basınç ve debi) gaz kompresörü dizaynı yapılırken mekanik gerilmeler, yüksek sıcaklık ve enerji tasarrufu dikkate alınmalıdır [3]. CNG kullanılan araçların dolum istasyonları için kompresör dizayn edilirken dolum süresini etkileyen en önemli unsur debidir. Yüksek debide çalışan kompresörler dolum süresini azaltmaktadır [4]. Kompresör imal edildikten sonra çeşitli testler yapılmaktadır. Özellikle hava ve doğal gaz kullanılarak çalışan kompresörlerde gaz dinamiği testleri yapılmaktadır [5]. Literatürde gaz kompresörleri ile ilgili deneysel çalışmalar yapılmaktadır. Bu çalışmalarda yüksek basınçlarda gaz kompresörlerinin dayanım, debi ve sıcaklık değişimleri dikkate alınmaktadır [68]. Yüksek basınçlarda gaz sıkıştırılması soğutma sorunu ortaya çıkarmaktadır. Kademeler arasında akışkanın soğutulması tasarımda önemli bir parametredir [9]. Yüksek basınç kompresörlerinde ekipmanlarının davranışları ve basınç karakteristikleri sonlu eleman analizleri yapılarak belirlenebilir [1012]. Çalışmada bir CNG kompresörün tasarım aşamaları ve imalatı detaylı şekilde incelenmiş ve performans testlerine ait sonuçlar verilmiştir. Ülkemizde üretimi olmayan ve yurt dışından ithal gelen CNG kompresörü ilk olması sebebiyle karşılaştırma yapılamamıştır. Yurt dışında üretilen kompresörlere ait literatür bilgileri yetersizdir. Bu çalışma ile literatürdeki önemli bir eksiklik giderilecektir.

Kompresör Tasarımı

CNG yüksek basınç değerlerinde sıkıştırılan ve basınçlı kaplarda saklanan bir gazdır. CNG sıkıştırılırken doğalgazın kompresöre giriş ve çıkışı arasındaki basınç farkı yüksektir. Bu yüksek basınç farkını pistonlu tip kompresörlerle sağlamak hem verim hem de soğutma açısından önemlidir. Şekil (1)’de çalışmada tasarımı yapılan kompresörün üç boyutlu kesit görüntüsü verilmiştir.

Tasarımı yapılan kompresör elektrik motorundan hareket enerjisini alarak krankın dönmesini sağlamaktadır. Biyel kolları vasıtasıyla pistonların emme ve basma işlemlerini yapmasını sağlayarak gazı sıkıştırır. Sıkıştırılan gaz tanka iletilerek depolanır.

Kademe Sayısı

Şekil 1. CNG Kompresör Kesit Görüntüsü (CNG Compressor Section Image)

Pistonlu CNG kompresörleri genellikle gazın sıkıştırılması prensibine dayanılarak, üç ve dört kademeli olarak imal edilir. Temel amaç gazın basıncının kaç farklı kademede artırılması ve debinin büyüklüğüdür. Bu yüzden kompresör kademesi üretim şekli, kullanılacak yer, istenen debi ve bütçeye göre seçilmektedir. Üç ve dört kademeli CNG kompresörlerinin avantaj ve dezavantajları tablo (1)’de verilmiştir.

Yüksek debi değerlerinin ayarlanmasındaki en önemli etmenlerden biri olan devir sayısının artması yüksek sıcaklık değerlerini beraberinde getirmekte, soğutma ihtiyacını da artırmaktadır. Ticari amaçlı olmayan kompresörler için zaman sıkıntısı olmadığından düşük devir sayılarında, yani düşük debide gaz sıkıştırma işlemi yapılabilir.

8

2018 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 89

MAKALE

Tablo 1. Üç ve Dört Kademeli Kompresörlerin Karşılaştırması [16]. (Comparison of Three and Four Stage Compressors) 3 Kademeli CNG Kompresörü Avantajları

3 Kademeli CNG Kompresörü Dezavantajları

4 Kademeli CNG Kompresörü Avantajları

4Kademeli CNG Kompresörü Dezavantajları

Daha az kademede yüksek basınçlara çıkabilmektedir.

Silindir Yüzeyleri daha çok ısınır ve soğutma yükü artar.

Kademeler arası soğutma sayısı fazla olduğu için gaz sıcaklığı düşürülerek basınç artırma işleminden daha fazla verim elde edilir.

Kademeler arası gaz soğutması kademe sayısından dolayı 1 adet fazladır. Bu durum maliyeti bir miktar artırmaktadır.

4 kademeli kompresöre oranla ilave silindir ve piston gerekmez.

Sıcaklık değerleri yüksek olan ülkeler için 3 kademeli kompresör soğutma sorununu beraberinde getirmektedir

sıcaklık değerleri yüksek olan ülkeler için 4 kademeli kompresör kullanımı daha uygundur.

3 kademeli kompresöre oranla ilave silinir ve piston gerekir.

İstenilen debi ve yüksek basınçlara ulaşılmasını sağlar.

Kademeler arası soğutma sayısı düşüktür.

Silindir Yüzeyleri daha az ısınır ve daha az deforme olur.

3. ve 4. Kademe sıkıştırma işlemleri birbirine bağlı iki piston ile sağlanmaktadır.

Kompresörün Elemanları

Kompresör sistemini oluşturan parçalar gruplandırılmak istenirse; krank-biyel mekanizma grubu, piston ve silindir grupları, gaz emme ve basma grupları, soğutma grubu, elektrik aksamı olarak gruplandırabilir.

Krank biyel mekanizması elektrik motorundan aldığı hareket enerjisini kullanan elemanlardan oluşur.

Piston ve silindirler asıl sıkıştırma ve basınçlandırma işlemlerinin yapıldığı gruptur. Emme ve basma grupları ise gazın kompresöre girme çıkma işlemlerinin yapıldığı elemanlardır. Soğutma grubu silindir piston grubunda sıkıştırılan gazın sıcaklığını azaltmak ve kompresör parçalarının aşırı ısınmasını önleyen sistemlerdir. Elektrik aksamı ise başta elektrik motoru olmak üzere, cihaz kontrol ünitelerinin bulunduğu elektrik panosundan oluşur.

Biyel kolları otomotiv sektörü başta olmak üzere pistonlu kompresörler ve birçok sektörde kullanılmaktadır. Kompresörün çalışması esnasında biyel kollarının piston yüzeyine etki eden basınç kuvvetini taşıması gerektiği gibi oluşacak atalet momentlerine, eğilme ve burulmalara karşı mukavemet gösterecek özelliklere sahip olması gerekir. Çalışmada tasarımı yapılan kompresörün biyel kolu şekil (3)’de verilmektedir.

Krank Biyel Mekanizma Grubu

Krank biyel mekanizma grubu içerisinde; krank, biyel kolları, karter bloğu, rulmanlar bulunmaktadır.

Krank tahrik motordan kayış kasnak sistemi vasıtasıyla aldığı hareket ile dairesel dönme hareketi yapar. Kranka bağlı olan biyel kolları aracılığıyla pistonların da silindir içerisinde doğrusal hareket yaparak gazı sıkıştırmalarına yardımcı olan parçadır. Çalışmada tasarımı yapılan kompresörün krankının üç boyutlu görüntüsü şekil (2)’de verilmektedir.

Şekil 3. Biyel Kolu Üç Boyutlu Çizimi (Connecting Rod ThreeDimensional Drawing)

Karter Bloğu

Şekil 2. Krank Üç Boyutlu Görünümü (Crank Three Dimensional View)

90 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

Karter bloğu kompresörün birçok önemli parçasının montajının yapıldığı ana bloktur. Karter bloğu içerisine; krank, biyel, rulmanlar gibi önemli parçalar montaj edilir. Karter bloğunun üstüne ve yanlarına da karter kapakları yerleştirilir. Ayrıca üst kısımlara da silindir bloklarının montajı yapılır. Karter dizaynı yapılırken silindir gruplarının hangi açı değerinde karter gövdesine yerleştirileceği, sağ ve sol tarafa ait eksen kaçıklıklarının belirlenmesi gerekmektedir. Bu çalışmada imalatı gerçekleştirilmiş kompresörün silindir grupları arasındaki açı 90° olarak belirlenmiştir. Karter kapaklarının yeri

MAKALE

belirlenirken krankbiyel mekanizmalarının montajının kolay ve rahatlıkla yapılabilmesi için kartere iki adet dikdörtgen yan kapak yeri, krankın ön ve arka kısımlarına da iki adet silindirik kapak yeri olmak üzere şekil (4)’de verildiği gibi toplam dört adet kapak yeri açılmıştır.

Rulmanlar

Rulmanlar hareketin mümkün olan en az sürtünmeyle iletimini sağlayan ekipmanlardır. İmalatı yapılan kompresörde yüksek yük kapasitesine sahip olan 2 adet konik rulman kullanılmıştır. Konik makaralı rulmanlar, yüksek radyal yüklerin yanında tek bir yönden gelen eksenel yükleri de karşılayabilirler. Karşı yönden gelen eksenel kuvvetlerin karşılanması için ise normalde ikinci bir rulmanın simetrik olarak yataklamada yer alması gerekmektedir.

Silindir grupları içerisinde pistonun sıkıştırma ve genleşme olmak üzere her iki yönde doğrusal hareket yaptığı ayrıca pistonların yataklanmasını sağlayan temel elemandır. Silindir iç yüzeyleri imal edilen kompresörde yüksek basınç ve sızdırmazlık önemli olduğu için silindir içerisine özel alaşımlı malzemelerden iç yüzeyi taşlanarak hazırlanan gömlekler yerleştirilir.

Emme ve Basma Grupları

Kompresörde gazı belirlenmiş basınç değerlerinde silindir içerine alan ve istenilen basınç sağlandıktan sonra gazın silindirden tahliyesini yapan klape adı verilen mekanizmaları içeren gruptur. Klapeler kompresörlerde gazın silindir içerisine giriş ve çıkış yaptığı kısımlarda bulunan, gazın silindir içerisine düşük basınçta alınmasını ve silindirde basıncı artmış olan gazın tahliyesini sağlayan parçalarıdır. Klapeler özellikleri itibari ile emme ve basma olmak üzere iki çeşittir. İmalatı yapılan kompresörde 4 emme, 4 basma klapesi mevcuttur.

Soğutma Grubu

Kompresörde sıkıştırma işlemlerinde yüksek basınç ve sıcaklık artışı meydana gelmektedir. İmalatı yapılan 4 kademeli kompresörde kademe çıkışlarındaki sıcaklık değerlerinin bir sonraki kademeye düşürülmüş olarak giriş yapması istenmektedir. Bunun için şematik gösterimi Şekil (5)’de görüldüğü gibi radyatör vasıtası ile soğutma işlemi uygulanmaktadır.

Elektrik Motoru

Şekil 4. Karterin Üç Boyutlu Çizimi ( Crankcase Three Dimensional Drawing)

Piston ve Silindir Grupları

İmalatı yapılan kompresörde birinci ve ikinci kademe pistonları dökme demirden imal edilmiş olup, üçüncü ve dördüncü kademe pistonlarının daha yüksek basınç ve sıcaklık değerlerine dayanabilmesi için alüminyum alaşımlı malzemeden üretilmiştir. İmalatı yapılan kompresörde birinci kademe pistonunda 3 adet kompresyon, 1 adet yağ segmanı, ikinci kademe pistonunda 4 adet kompresyon, 1 adet yağ segmanı kullanılmıştır. Piston boylarını uzun ve çaplarını küçük olan üçüncü kademe pistonunda sekiz adet segman kanalı ve 8 adet segman yerleştirilmiştir. Dördüncü kademe pistonunda da 9 adet segman kanalı ve 18 adet segman bulunmaktadır.

Kompresörün birinci kademesinde piston biyel kolu ile direkt olarak pim ile bağlantısı yapılmıştır. Birinci ve ikinci kademe bu çalışma sistemine sahipken; üçüncü ve dördüncü kademelerde piston ile biyel kolu arasında yataklanmayı sağlayan ara bağlantı parçası mevcuttur.

Kompresörün gazı sıkıştırması için gerekli olan hareket enerjisi elektrik motoru vasıtası ile sağlanmaktadır. Elektrik motoru kompresörün elektrik aksamını oluşturan temel elemandır. Çalışmada imalatı yapılan kompresörünün elektrik motorunun gücü 18,5 kW’tır.

Kompresör İmalatı

Kompresör imalatı yapılırken ilk olarak ana gruplar ve bu gruplara ait parçaların imalatı yapılmıştır. Dökümü yapılan parçaların işlenmesi ve montaja uygun hale gelmeleri için de çeşitli imalat yöntemleri uygulanmıştır.

Krank, biyel kolu, pistonlar, silindirler gibi önemli parçalara hassas işleme yapılmıştır Kompresöre ait parçalar montaja hazır hale getirildikten sonra ilk olarak kompresör gövdesinin montajı yapılmıştır. Kompresör gövdesinin montaj yapılmış hali şekil (6)’de verilmiştir. İmalatı yapılan bu kompresör için özel bir şase üretilmiştir. Kompresör elemanları, elektrik motoru, elektrik panosu, radyatör, fan ve basınç göstergeleri şekil (7)’de verildiği gibi şase üzerine montajı yapılmıştır.

Performans Testleri

İmalatı yapılan CNG kompresörü test sırasında 21 mbar basıncında olan doğal gazı şehir içi şebeke

8

2018 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 91

MAKALE hattından alıp 200 bar basınca çıkarmıştır. Testler sırasında elektrik motorun devir sayısı ve çalışma debisi sabittir. Şekil (8)’de akış diyagramı verilen deney düzeneğinde basınçlı gazın depolanması için 60 litre hacimli bir CNG tankı kullanılmıştır.

Deney esnasında değerlendirme kolaylığı sağlanması amacıyla tanktaki her 10 bar gaz basınç artımları arasında geçen süreler ölçülmüştür. Kompresörün sıkıştırılan gazı tanka basması ile birlikte her bir ölçüm için geçen süreler tablo (2) ‘de verilmiştir. Kompresöre doğalgaz 0,022 bar basınçla girdiğinden dolayı 1. ölçümde yaklaşık 454 kat artışla 10 bar değerine gelmesi için 90 saniye süre geçmektedir. Bu başlangıç durumundan sonra her 10 bar artışta süre kısalmaktadır.

Şekil 5. Kompresör Soğutma Sistemi (Compressor Cooling System)

Şekil 6. Kompresör Gövdesi Montaj (Compressor Body Mounting)

Şekil 7. Kompresör Şasesi ve Montajı (Compressor Chassis and Mounting)

92 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

Şekil 8. Test için Akış Şeması (Flowvhart For Test) Tablo 2. Basınç ve Süre Ölçümleri (Measurements of Pressure and Time) Gaz Stok Basıncı [bar]

Geçen Süre [sn]

1.Ölçüm

10

90

2.Ölçüm

20

79

3.Ölçüm

30

79

4.Ölçüm

40

75

5.Ölçüm

50

74

6.Ölçüm

60

72

7.Ölçüm

70

70

8.Ölçüm

80

68

9.Ölçüm

90

65

10.Ölçüm

100

63

11.Ölçüm

110

63

12.Ölçüm

120

62

13.Ölçüm

130

60

14.Ölçüm

140

59

15.Ölçüm

150

58

16.Ölçüm

160

58

17.Ölçüm

170

58

18.Ölçüm

180

57

19.Ölçüm

190

57

20.Ölçüm

200

56

Test yapılırken kompresörün tanka bastığı gaz basıncı 200 bar seviyesine gelince durdurulmuştur. Ölçüm sonuçları şekil (9)’da grafik halinde verilmiştir.

Test sonuçları incelendiğinde kompresör çalışırken basınç değeri yükseldikçe her 10 barlık sıkıştırma için geçen sürelerde azalma olduğu gözlemlenmiştir.

Kompresörün 80-100 bar değerlerine ulaşana kadar her 10 barlık değerler arasında geçen süreler yüksek değerler olurken; 100 bar değerinden sonra bu farklar düşük oranlarda kalmıştır. Bu kompresörün belirli bir dengelenme noktasında geldiğini ve 10 barlık sıkıştırma sürelerinin belirli bir sabit değere ulaşmaya başladığını göstermektedir. 120-200 bar değerlerinde kompresörün 10 bar değer artışlarında süreler azalmaya devam etmiştir.

Kompresörün 120 bar basınç sonrası dengeli bir şekilde tanka dolum yaptığı görülmektedir.

MAKALE

Şekil 9. Basınç-Zaman Grafiği (Pressure-Time Graph)

soğutmanın daha verimli olmasını sağlayacaktır.

Ayrıca kompresörün şase ve iskeletinin kabin ve kapaklarla kapatılması durumunda kompresör kabini içerisindeki sıcaklığın daha kolay absorbe edilmesini sağlayacaktır. Kompresörde silindir yüzeyleri için, debinin düşük olması sebebi ile su soğutma cepleri yapılmasına gerek duyulmamıştır. Fakat yapılmasında da bir mahsur bulunmamaktadır.

Kompresöre ait önemli kısımlardan kayış kasnak mekanizması da kompresör şase ve gövdesine montaj kolaylığı sağlayacak şekilde dizayn edilmiştir. Kasnağın kanatçıklı yapıda imal edilmiş olasından dolayı kompresöre ait bilindir bloklarını ve karterin de dönme hareketi sırasında soğumasına katkı sağlamaktadır. Bu sayede asıl görevi hareket vermek olan kasnağın ilaveten soğutmaya da faydasının olması sağlanmıştır.

Kaynaklar

Şekil 10. Deney Süresince Basınç Değişimi (During The Experiment The Pressure Change) Kompresör deney sonuçları incelendiğinde şekil (10)’dan anlaşılabileceği gibi kompresörün 60 litre kapasiteli CNG tankını 20-25 dakikada doldurduğu ve 200 bar basınç değerine çıkardığı görülmektedir.

Sonuçlar

İmalatı yapılan CNG kompresör 20 ile 25 dk değerleri arasında 60L kapasiteli bir CNG tankını 200 bar basınçta doldurmaktadır. Ticari amaçlı kompresör imalatında bu süreleri olabildiğince kısaltacak şekilde tasarım yapılması daha uygun olacaktır.

Kompresör deney esnasında basınç ve debi açısından incelenmiştir. Kompresörde bulunan basınç göstergeleri sayesinde her bir kademeye ait gaz basıncı anlık olarak görülebilmektedir. Bu sayede hem bir arıza durumunda problemin hangi kademede olduğunu anlamak adına hem de kompresörün kademelerinin istenilen basınç aralıklarında çalışıp çalışmadığını kontrol etmek adına da önemli bir yer tutmaktadır.

Radyatör üzerine yerleştirilmiş olan fanlı elektrik motoru sayesinde sıkıştırılmış gazın sıcaklığı azaltılmaktadır. Bu sayede kompresörde kademelere düşük sıcaklıkta gaz girmesi sağlanmakta dolayısı ile hem malzeme ömürleri uzamakta, hem de tanka daha fazla gaz sıkıştırma imkanı oluşmaktadır. Fakat fanın etkinliğini ve soğutma konusunda daha fazla verim alabilmek için elektrikli fan baca kanalı içerisine alınıp yapılması

[1] “Türkiye 1. Enerji Şurası Alt Komisyon Raporları”, T.C. Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı, İstanbul, 2: 1-9 (1998).

[2] “What’s New in Natural Gas Vehicles&Equipment”, Pipeline&Gas Journal, Dec 1993,Vol 220, Issue 12, P53.

[3] Brezonick, Mike, “New High Capacity Natural Gaz Compressor Package From Hurricane” Diesel Progress Engines&Drives, Oct 1995,Vol 61,Issue 10,P46 [4] Lochmann,K.,Ziehe,G., “High-Pressure Compressor for CNG Filling Station:Development,Design,Application”,Gaswar me international, 1998, 47(4/5):267-271 [5] E. N. Vlasov, K. Mamaev, I. K. Shatalov, and E. V. Dedikov, “Improvıng Centrıfugal Superchargers in Compressor Statıons Ways of Acoustıcally”, Chemical and Petroleum Engineering, Vol. 40, Nos. 1–2, 2004 [6] Koga,T.,”High Pressure,High Standarts: High Pressure Screw Gas Compressors”, Hydrocarbon Engineering,2009,14(2):73-78 [7] Reuss,N., Mundt,C., “Experimental İnvestigations of Pressure Distorsions on the High Pressure Compressor Operating Behavior”, Journal of Propulsion and Power,May,jun 2009,25 ,P653667. [8] Zheng XQ, Zhang YJ,Yang MY, “Research and Development on Transonic Compressor of High Pressure Ratio Turbocharger for Vehicle İnternal Conmbustion Engines”,Science China-Technological Sciences, Jul 2010, 53,P1817- 1823 [9] Kern, M.Horn,W.Hiller, S.J., Staudacher, S., “Effect of Tip İnjection on the Performance of a Multi-Stage High-Pressure Compressor”, Ceas Aeronautical Journal,2011, 2(1-4),99-110. [10] Bidant, Y. Baumann, U.,”Improving the Design of aa High Pressure Casing with the Help of Finite Element Analysis to Ensure the Rotor Dynamic Stability of High Pressure Centrifugal Compressor Equipped with a Hole Pattern Seal”,Journal of Engineering For Gas Turbines and Power-Transtactions of The Asme,Jul 2011,133. [11] P.Droescher, M.Sattler, A.Laxander,”Dry Gas Seals For High-Pressure gas İnjectionCompressors Used in High-Pressure Service for Gas İnjection”Pipeline and Gas Journal, 2011, 238,61-63 [12] Öztürk T. “Düşük Hızlı Santrifüj Kompresörlerde Üç Boyutlu Sayısal İnceleme” Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü,2005 [13] Babayev Y. “Bir Kompresör Gövdesi İmalatının Toz Metalurjisi ve Difüzyon Kaynağı Yöntemleri Uygulanarak Optimizasyonu”, Dokuz Eylül Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü,2007 [14] Compressor Handbook, Editor Paul Hanlon, McGraw-Hill,2001 [15] Kompresörler, Prof.Dr.Kirkor YALÇIN, TMMO Yayınları,2010 [16] Ünal İ., Doğan B.”Yüksek Basınçlı Gaz Kompresörlerinin Çalışma Parametrelerinin Deneysel İncelenmesi”, Mühendis Makine Dergisi, 2014 [17] Xueqiang F., Liangsheng G., Xiancai F., Yongzhang Yu “A New Type Of CNG Refueling System and Equipment” International Compressor Engineering Conference at Purdue, July 14-17, 2008

2018 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 93

SATIŞ EĞİTİMİ

Eski Satış Süreciniz İşe Neden Yaramaz Baran Şİmşek Satış Eğitmeni

Satış süreciniz muhtemelen bozuldu, önceleri arzu ettiğiniz sonuçları elde etmenizi sağlamı olsa bile, artık bu sonuçları elde etmenizi sağlamaya yetmiyor. Kendinizi, süreci daha dikkatle izlemeye zorlamanız da büyük ihtimalle sonuçları iyileşmesi için yeterli olmayacak.

Neden mi? Çünkü, satış sürecini oluştururken temel aldığınız ‘varsayımlar’ ve bunların gerçek dünyaya uyum sağlamaları mümkün değil.

94 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

SATIŞ EĞİTİMİ

S

öyleyeceklerimin sizi daha ilk andan ürkütüp bu fikre şüpheyle bakmanıza neden olmaması ve daha az tartışma yaratması için üslup konusunda elimden geleni yapacağım. Bu yüzden birkaç uyarıyla başlayayım.

1. Size dökümante edilmiş, iyi tasarlanmış bir satış sürecinizin olmamalı demiyorum.

2. Kesinlikle şuan kullandığınız süreçleri bırakmanızı veya hemen değiştirmenizi asla söylemiyorum.

3. Sadece durup düşünün ve birkaç yeni fikri dikkate alın diyorum.

Önce birkaç varsayımla başlayalım: 1. Sürekli ve giderek hızlanan rahatsız edici bir değişimin olduğu bir çağda yaşıyoruz ve bu değişiklikler, müşterilerimizin çalışma şeklini de etkileyerek sektörlerin tamamen gözden geçirilmesine, müşterilerin beklentilerinin artması ve davranışlarının değişmesine ve büyük belirsizliklerin oluşmasına yol açıyor.

2. Satış konusunda yaptığımız şey, insanların ve şirketlerin değişmesine yardımcı olmak.

Kullandıkları hizmet ve ürünleri, bunları kullanma ve iş yapma şekillerini değiştiriyor ve her şeyden de önemlisi, müşterilerimizin ve hizmet verdiğimiz insanların işlerini ve elde ettikleri sonuçları değiştirmelerine yardımcı oluyoruz.

3. İnsanları, özellikle de grupları içeren tüm süreçler gibi değişim süreci de doğrusal değildir. Yani süreç, nadiren düz bir çizgi halinde ilerler ve genellikle daha önce geçtiği noktaların üzerinden tekrar geçer, durur, yeniden başlar ve beklenmedik bir noktadan devam eder.

4. Ve son olarak, siz doğrusal şekilde tasarlanmış ve yazılmış bir satış sürecine sahipsiniz. Bu süreç bir PowerPoint slaytının sol tarafında “Hedef” ile başlıyor ve en sağında, “Ulaşıldı/Ulaşılamadı” ile bitiyor.

Yaptığınız son birkaç anlaşmayı düşünün. Bu anlaşmaların her bir tanesi şu süreçten geçmedi mi? Güzel bir önemli noktaları belirleme, ortaya çıkarma toplantısı yaptınız, ardından

ikinci bir sorumlunun daha katıldığı bir toplantı daha gerçekleşti. Müstakbel müşterilerinizle fikirlerinizi paylaştınız ve doğru çözümün nasıl olabileceğine dair öneriler sundunuz. Sonra başka departmandan biri, üzerinde çalıştığınız fikrinden haberdar oldu ve bir çözüm sunmak yerine, bu yeni kişi sizi daha fazla keşif yapmaya itti. Hem de satın alma departmanını bu sohbete bile dahil etmeden. Şimdi satışla ilgili önemli bilgileri keşif sürecini tamamlamış mı oldunuz?

Satın alma departmanının sizden teklif istemesine hazır mısınız gerçekten?

Eminim, satış sürecinizde yukarıdaki senaryoya uyan hiçbir kutucuk bulamazsınız ama merak etmeyin. Kimsenin satış sürecinde böyle kutucuklar yok. Rakibinizin süreci de en az sizinki kadar doğrusal görünüyor.

Kimsenin doğrusal olmayan bir süreci yok.

Ama bir dakika. Benim satış sürecim farklı

pekala. Şimdi ben sizin yerinizde olsam “Iannarino, bizim satış sürecimiz ‘Müşterinin iç satın alma sürecini gayet iyi anladım,’ ‘Yasal gözden geçirme sürecini gayet iyi anladım,’ ya da ‘Kilit paydaşları tespit ettim ve onların hem kişisel hem de profesyonel hedef ve motivasyonlarını gayet iyi anladım,’ gibi bir dizi sonuçtan oluşuyor,” derdim. Ama daha satın alacak kişi bile kendi sürecini anlayamazken siz nasıl anlayabilirsiniz ki? Bunlar önemli sonuçlar olsa da, sizin tüm kutucukları gerçekleştirmeye odaklanmanız gerekse de hiçbiri doğrusal bir yol izlemiyor, değil mi?

Müşterinin doğrulayabileceği sonuçları daha çok seviyor olabilirsiniz.

Mesela “Müşteri, bu sorunların veya zorlukların çözülmeye değer olduğunu kabul ediyor,” ya da “Müşteri, çözümün doğru olduğunu da zaman çizelgesini de kabul ediyor,” ya da “Müşteri, gereken para ve kaynak yatırımını yapmayı kabul ediyor,” gibi. Bunların tümü güzel ve önemli sonuçlar ve müşterinizin onayını almak kesinlikle önemli. Fakat müşterinizin yazılı olarak kabul ettiği ve onları sorumlu tutabilmeyi umduğunuz önemli noktalar bile sürecin doğrusal olmadığı gerçeğini değiştirmeye

yetmiyor.

Yeni satış süreci çevik ve dinamik olacak

Kayıp Anlaşma Sanatı: Satışı Getiren 10 Bağlılığı Gösterebilmek isimli ikinci kitabımda Süreci Kontrol Etmek isimli bir bölüm var. Bu bölümde anlatılanlar bir niyetten fazlası, bir mecburiyet. Kitabın ilk kopyalarını okuyan pek çok insan bu 10 Bağlılığın, satış ve satın alma süreçlerini müşterilerle birlikte verilen bir dizi söz olarak görerek, satış sürecinin doğrusal olmayan yönlerini kontrol etmeyi sağladığını fark etti.

Keşif yapıp doğru çözüm konusundaki fikirleri gözden geçirebilir, yeni paydaşları dahil edip daha fazla keşif yapabilir, yatırımlar üzerine tartışıp bir karara varabilir, yine yeni paydaşları dahil edip çözüm üzerinde değişiklikler yapmak üzere işbirliği yapabilir ve müşterinin endişelerini giderebiliriz ki bu da, bitiş çizgisine çok yaklaşmışken her şeye en baştan başladığımız hissini uyandırabilir.

Gelecekte, satın alma ve satışın doğasında mevcut olan bu doğrusal olmayan yönler, azalmak yerine artacak ve satış süreci de buna hitap etmeye başlayacaktır. Elbette bu, daha çok bağlılık, süreci kontrol etmek için daha çok çaba, doğrusal olmayan yönleri fark etme ve yol haritası çizme konusunda daha doğru kararlar verebilmeyi de gerektirecektir.

Satış sürecinin, satışçılara ve çalıştıkları şirketlere hizmet edebilmek için, sürecin doğrusal olmayan yönlerine hitap eden herhangi bir kutucuk olmadığı halde, satışçının hem müşterisi hem de şirketi için atılacak en iyi adımı keşfetmesine yardımcı olması gerekir.

Satış liderleri, anlaşmaları öngörememek konusundaki korkunç geçmişlerinden kurtulmak istiyorlarsa önlerindeki anlaşmaları test etmek ve doğrulamak için, satış sürecinin aşamalarından fazlasını kullanmalıdır.

Geleceğin satış süreçleri dinamik ve çevik olmalı ve insan davranışlarının öngörülemeyen ve doğrusal olmayan doğasına hitap edebilmelidir.

Kaynak: Anthony İannarino

2018 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 95

HABER

İşverene İş Sağlığı ve Güvenliği Desteği Dr. Mehmet BULUT İş ve Sosyal Güvenlik Uzmanı

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile işyerlerine getirilmiş birçok yükümlülük var. Bu yükümlülüklerin özellikle maddi külfet getirenlerine Kanun’un 6 ncı maddesinde “iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri” başlığı altında yer verilmiş.

Bu kapsamda da bazı işyerleri için iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin desteklenmesi uygulaması bulunuyor.

96 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

HABER

1- İş sağlığı ve güvenliği desteğinden hangi işyerleri faydalanabilir?

Destekten kamu kurum ve kuruluşları hariç ondan az çalışanı bulunanlardan, çok tehlikeli ve tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri faydalanabiliyor. Çalışan sayısının tespitinde ve uygulamada, Sosyal Güvenlik Kurumu kayıtları esas alınıyor.

Bu itibarla, çalışan sayısı kaç olursa olsun az tehlikeli işyerleri ile on ve daha fazla çalışanı bulunan çok tehlikeli ve tehlikeli işyerleri destekten faydalanamıyor.

2- Destekten faydalanmak için sağlanması gereken şartlar var mı?

Destekten faydalanılabilmesi için sadece işverenin çalıştırdığı sigortalılara ilişkin prim belgelerini yasal süresi içerisinde SGK’ya vermiş olması gerekiyor.

3- SGK’ya borcu olan işveren destekten faydalanabilir mi?

Destekten yararlanacak işyerinin SGK’ya yasal süresi içerisinde ödenmemiş prim ve prime ilişkin borcunun bulunması halinde, destek tutarları bu borca mahsup edilerek destekten faydalanılabiliyor.

4- Çalışan sayısının 10’dan az olup olmadığının tespitinde kriterler nelerdir?

Çalışan sayısının ondan az olup olmadığının tespitinde aşağıdaki şartlar aranıyor: n Aynı işverenin Türkiye genelinde birden fazla tescilli işyerinin bulunması halinde, aynı işveren tarafından 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamında Türkiye genelinde tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde çalıştırılan toplam sigortalı sayısı esas alınır. n İşverenden iş alan alt işverenlerce çalıştırılan sigortalılar toplam çalışan sayısına dahil edilir. n İşyerinde çeşitli nedenlerle ay içinde çalışması bulunmayan ve ücret ödenmeyen sigortalılar toplam çalışan sayısına dahil edilir. n Her bir ayda Kuruma verilmiş asıl ve ek nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı sigortalı sayısından, iptal nitelikteki aylık prim ve hizmet belgelerinde kayıtlı sigortalı sayısı düşülür.

soruda 10

işyerlerine sunulan iş sağlığı ve güvenliği desteği

n Ay içinde işe giren veya işten çıkan sigortalılar da sigortalı sayısına dahil edilir. n 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununda belirtilen aday çırak, çırak ve işletmelerde mesleki eğitim gören öğrenciler çalışan sayısının tespitinde dikkate alınmaz.

5- Faydalanılacak destek bedelleri nasıl tespit ediliyor?

Ondan az çalışanı bulunan işverenlere sağlanacak iş sağlığı ve güvenliği hizmet bedelleri işyerinin tehlike sınıfı ve SGK’ya bildirilen sigortalı sayısı ile sigortalıların çalıştıkları gün sayısı esas alınarak her bir işyeri için ayrı ayrı tespit edilir.

Destek bedelinin sigortalı başına günlük miktarı prime esas kazanç alt sınırının (brüt asgari ücretin) günlük tutarının tehlikeli işyerleri için %1,4’ü ve çok tehlikeli işyerleri için %1,6’sıdır.

Sağlanacak iş sağlığı ve güvenliği hizmet bedelinin tutarı, yukarıda belirtilen yüzdelerin bildirilen prim ödeme gün sayısı ile çarpılması suretiyle tespit edilir.

Bu itibarla, 2018 yılında bir tane işçisi olan tehlikeli işyerine aylık 28,5 TL, çok tehlikeli işyerine ise 32,5 TL destek verilmektedir. 9 işçisi olan bir tehlikeli işyeri için bu tutar 256 TL’ye, çok tehlikeli işyeri için ise 290 TL’ye kadar çıkabilmektedir.

6- Destek için başvuru nasıl yapılıyor?

Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerine sahip işverenlerin, iş sağlığı ve güvenliği desteğinden yararlanmak için işyerlerinin tescil edildiği ünitelere İş Sağlığı Ve Güvenliği Hizmetlerinin Desteklenmesi Hakkında Tebliğ ekinde bulunan başvuru formu ile müracaat etmeleri yeterli.

7- İşverenin birden fazla işyeri varsa başvuru nasıl yapılır?

Aynı işverenin Türkiye genelinde birden fazla tescilli işyerinin bulunması halinde müracaat, tehlikeli ve çok

tehlikeli sınıfta yer alan işyerleri başvuru formunda ayrı ayrı belirtilmek suretiyle işverenin merkez işyerinin tescilli olduğu ünitelere yapılır.

8- Destek ödemeleri ne zaman yapılır?

SGK, kapsama giren işverenlere sağlanan hizmetin bedelini, üçer aylık dönemler halinde hesaplar. Dönem sonundaki tutarları takip eden ikinci ayın sonunda işverene öder. Buna göre; n Birinci dönem destek ödemeleri ocak, şubat ve mart ayları için mayıs ayının sonunda, n İkinci dönem destek ödemeleri nisan, mayıs ve haziran ayları için ağustos ayının sonunda, n Üçüncü dönem destek ödemeleri temmuz, ağustos ve eylül ayları için kasım ayının sonunda, n Dördüncü dönem destek ödemeleri ekim, kasım ve aralık ayları için izleyen yılın şubat ayının sonunda, gerçekleştirilir.

9- Kayıtdışı işçi çalıştırıldığının tespiti halinde destekten yasaklanma var mı?

Çalıştırdıkları sigortalıları SGK’ya bildirmedikleri tespit edilen işverenler, tespitin yapıldığı ayı takip eden aydan başlanılarak sağlanan destekten üç yıl süreyle faydalanamıyor ve kayıtdışı çalışanın işe başladığı aydan itibaren yapılan ödemeler SGK tarafından yasal faizi ile birlikte geri alınıyor.

10- Birden fazla işyeri bulunan işyerlerinde yasaklanma nasıl oluyor?

Birden fazla işyeri bulunan işverenlere ait işyerlerinde kayıt dışı çalışanı bulunduğunun tespiti halinde, gerek tespitin yapıldığı işyeri için, gerekse diğer işyerleri için kayıt dışı çalışanın işe başladığı aydan itibaren yapılan ödemeler SGK tarafından yasal faizi ile birlikte geri alınıyor ve söz konusu işverenler tespitin yapıldığı ayı takip eden aydan başlanılarak sağlanan destekten üç yıl boyunca yararlanamıyor.

2018 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 97

MADENCİLİK TEŞVİK

MADENCİLİK YATIRIM TEŞVİKLERİ Yeni Teşvik sisteminde madencilik yatırımları veya ile bazı madenlerin girdi olarak kullanıldığı (Linyit vb) enerji yatırımları öncelikli yatırımlar kapsamına alınmıştır.

Mermer ocakları veya mermer işleme tesisleri diğer 2 gurup ve üsütü madenlerin ocakları veya işleme tesisleri teşvik kapsamı içerisindedir. Buna göre; n Maden istihraç yatırımları ve/veya maden işleme yatırımları (4/6/1985 tarihli ve 3213 sayılı Maden Kanununda tanımlanan I. grup madenler ve mıcır yatırımları ile İstanbul ilinde gerçekleştirilecek istihraç ve/veya işleme yatırımları hariç). (Karar Sayısı : 2012/3305) n Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından düzenlenen geçerli bir maden işletme ruhsatı ve izni kapsamında 3213 sayılı Maden Kanununun 2 rici maddesinin 4-b grubunda yer alan madenlerin girdi olarak kullanıldığı elektrik üretimi yatırımları. (Karar Sayısı : 2013/4288)

98 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

MADENCİLİK TEŞVİK

MADENCİLİK YATIRIMLARINA SAĞLANAN DEVLET DESTEKLERİ

DESTEK UNSURLARI

AÇIKLAMA

Madencilik yatırımlarında 5.Bölge desteklerinden yararlanabilecek toplam 66 il ; (Adana Adıyaman Afyonkarahisar Aksaray Amasya Ankara Antalya Artvin Aydın Balıkesir Bartın Bayburt Bilecik Bolu Burdur Bursa Çanakkale Çankırı Çorum Denizli Düzce Edirne Elazığ Erzincan Erzurum Eskişehir Gaziantep Giresun Gümüşhane Hatay Isparta İstanbul İzmir Kahramanmaraş Karabük Karaman Kastamonu Kayseri Kırıkkale Kırklareli Kırşehir Kilis Kocaeli Konya Kütahya Malatya Manisa Mersin Muğla Nevşehir Niğde Ordu Osmaniye Rize Sakarya Samsun Sinop Sivas Tekirdağ Tokat Trabzon Tunceli Uşak Yalova Yozgat Zonguldak)

Madencilik yatırımlarında 6.Bölge desteklerinden yararlanabilecek toplam 15 il; (Ağrı Ardahan Batman Bingöl Bitlis Diyarbakır Hakkari Iğdır Kars Mardin Muş Siirt Şanlıurfa Şırnak Van)

KDV İstisnası

yurt içi ve yurt dışı makine teçhizat alımlarında

Var

Var

Gümrük Vergisi Muafiyeti

yurt dışı makine teçhizat alımlarında

Var

Var

Yatırıma katkı oranı (%)

40

50

Kurumlar vergisi veya gelir vergisi indirim oranı (%

80

90

Toplam yararlanma Süresi

7 yıl

10 yıl

Prim Muafiyet tutarı % (Gerçekleşen yatırım )

35

Öngörülen oran

Hazine arsaları, Boş devlet binaları yatırım yeri olarak istenebilir.

Var

Var

İç Kredi

5 puan

7 puan

Döviz kredisi

2 puan

2 puan

Vergi Muafiyeti (%)

Sigorta Primi İşveren Muafiyeti

Yatırım Yeri Tahsisi

Faiz Desteği 5 Yıllık emlak vergisi muafiyeti

işletme döneminden itibaren

Var

Var

Belediye imar bina inşaat harçları muafiyeti

Tesislerin belediye imar bina inşaat harç muafiyetleri

Var

Var

Damga vergisi muafiyeti

yükleniciler ve tedarikçilerle yapılan sözleşmeler üzerindeki hesaplanan damga vergileri

Var

Var

8

2018 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 99

MADENCİLİK TEŞVİK

1-Aşağıdaki Maden istihraç yatırımları ve/veya maden işleme yatırımları öncelikli yatırımlar kapsamında değildir.

I. Grup madenler

a) İnşaat ile yol yapımında kullanılan ve tabiatta doğal olarak bulunan kum ve çakıl. b) Tuğla-kiremit kili, Çimento kili, Marn, Puzolanik kayaç (Tras) ile çimento ve seramik sanayilerinde kullanılan ve diğer gruplarda yer almayan kayaçlar.

2-Aşağıdaki Maden istihraç yatırımları ve/veya maden işleme yatırımları öncelikli yatırımlar kapsamına alınmıştır.

II. Grup madenler (Değişik bent: 10/06/2010-5995 S.K./1. mad.)

a) Kalsit, Dolomit, Kalker, Granit, Andezit, Bazalt gibi kayaçlardan Agrega, mıcır veya öğütülerek kullanılacak kayaçlar. (bu gurup madenler öncelikli yatırımlar kapsamında değildir.) b) Mermer, Traverten, Granit, Andezit, Bazalt gibi blok olarak üretilen taşlar ile dekoratif amaçla kullanılan doğal taşlar.

III. Grup madenler

Deniz, göl, kaynak suyundan elde edilecek eriyik halde bulunan tuzlar, karbondioksit (CO2) gazı (jeotermal, doğal gaz ve petrollü alanlar hariç).

(Ek ibare: 10/06/2010-5995 S.K./1. mad.) Hidrojen Sülfür (7/3/1954 tarihli ve 6326 sayılı Petrol Kanunu hükümleri mahfuz kalmak kaydıyla)

IV. Grup madenler

a) Kaolen, Dikit, Nakrit, Halloysit, Endellit, Anaksit, Bentonit, Montmorillonit, Baydilit, Nontronit, Saponit, Hektorit, İllit, Vermikülit, Allofan, İmalogit, Klorit, Sepiyolit, Paligorskit (Atapuljit), Loglinit ve bunların karışımı killer, Refrakter killer, Jips, Anhidrit, Alünit (Şap), Halit, Sodyum, Potasyum, Lityum, Kalsiyum, Magnezyum, Klor, Nitrat, İyot, Flor, Brom ve diğer tuzlar, Bor tuzları (Kolemanit, Uleksit, Borasit, Tinkal, Pandermit veya 100 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

bünyesinde en az %10 B2O3 içeren diğer Bor mineralleri), Stronsiyum tuzları (Selestin, Stronsiyanit), Barit, Vollastonit, Talk, Steattit, Pirofillit, Diatomit, Olivin, Dunit, Sillimanit, Andaluzit, Dumortiorit, Disten (Kyanit), Fosfat, Apatit, Asbest (Amyant), Manyezit, Huntit, Tabiî Soda mineralleri (Trona, Nakolit, Davsonit), Zeolit, Pomza, Pekştayn, Perlit, Obsidyen, Grafit, Kükürt, Flüorit, Kriyolit, Zımpara Taşı, Korundum, Diyasporit, Kuvars, Kuvarsit ve bileşiminde en az %80 SiO2 ihtiva eden Kuvars kumu, Feldispat (Feldispat ve Feldispatoid grubu mineraller), Mika (Biyotit, Muskovit, Serisit, Lepidolit, Flogopit), Nefelinli Siyenit, Kalsedon (Sileks, Çört). b) Turba, Linyit, Taşkömürü, (Ek ibare: 10/06/2010-5995 S.K./1.mad.) kömüre bağlı metan gazı , Antrasit, Asfaltit, Bitümlü Şist, Bitümlü Şeyl, (*) (Ek ibare: 10/06/2010-5995 S.K./1. mad.) Kokolit ve Sapropel (Petrol Kanunu hükümleri mahfuz kalmak kaydıyla) c) Altın, Gümüş, Platin, Bakır, Kurşun, Çinko, Demir, Pirit, Manganez, Krom, Civa, Antimuan, Kalay, Vanadyum, Arsenik, Molibden, Tungsten (Volframit, Şelit), Kobalt, Nikel, Kadmiyum, Bizmut, Titan (İlmenit, Rutil), Alüminyum (Boksit, Gipsit, Böhmit), Nadir

toprak elementleri (Seryum Grubu, Yitriyum Grubu) ve Nadir toprak mineralleri (Bastnazit, Monazit, Ksenotim, Serit, Oyksenit, Samarskit, Fergusonit), Sezyum, Rubidyum, Berilyum, İndiyum, Galyum, Talyum, Zirkonyum, Hafniyum, Germanyum, Niobyum, Tantalyum, Selenyum, Telluryum, Renyum.

V. Grup madenler

Elmas, Safir, Yakut, Beril, Zümrüt, Morganit, Akuvamarin, Heliodor, Aleksandirit, Agat, Oniks, Sardoniks, Jasp, Karnolin, Heliotrop, Kantaşı, Krizopras, Opal (İrize Opal, Kırmızı Opal, Siyah Opal, Ağaç Opal), Kuvars kristalleri (Ametist, Sitrin, Neceftaşı (Dağ kristali), Dumanlı Kuvars, Kedigözü, Avanturin, Venüstaşı, Gül Kuvars), Turmalin (Rubellit, Vardelit, İndigolit), Topaz, Aytaşı, Turkuaz (Firuze), Spodümen, Kehribar, Lazurit (Lapislazuli), Oltutaşı, Diopsit, Amozonit, Lületaşı, Labrodorit, Epidot (Zeosit, Tanzonit), Spinel, Jadeit, Yeşim veya Jad, Rodonit, Rodokrozit, Granat Minarelleri (Spesartin, Grosüllar Hessanit, Dermontoit, Uvarovit, Pirop, Almandin), Diaspor Kristalleri, Kemererit.

VI. Grup madenler (Ek bent: 10/06/2010-5995 S.K/1.mad.)

Radyoaktif Mineraller ve diğer radyoaktif maddeler.

HABER

2018

TÜRKİYE

BASINÇLI HAVA MAKİNALARI

MARKA BİLİNİRLİĞİ

YARIŞMASI

Air World Türkiye 2018 Geleneksel 2. Marka Bilinirliği Yarışması farklı alanlarda ve mekanlarda yapacağımız anketlerle 2018’in EN’lerini seçeceğimiz bu yılki yarışmamızdaki branşlar alttadır.

LÜTFEN İLK AKLINIZA GELEN MARKALARI YAZINIZ, BİLMEDİKLERİNİZİ BOŞ BIRAKINIZ! YERLİ KOMPRESÖR MARKASI :……………….............................................…………………………………… İTHAL KOMPRESÖR MARKASI :……………….............................................……………………………………

YERLİ HAVA KURUTUCU MARKASI İTHAL HAVA KURUTUCU MARKASI

:……………….............................................……………………………………

:……………….............................................……………………………………

YERLİ HAVA FİLTRESİ MARKASI

:……………….............................................……………………………………

İTHAL HAVA FİLTRESİ MARKASI

:……………….............................................……………………………………

YERLİ AZOT GAZI JENARATÖRÜ

:……………….............................................……………………………………

İTHAL AZOT GAZI JENARATÖRÜ

:……………….............................................……………………………………

YERLİ VAKUM POMPASI :……………….............................................…………………………………… İTHAL VAKUM POMPASI :……………….............................................……………………………………

YERLİ BLOWER MARKASI :……………….............................................…………………………………… İTHAL BLOWER MARKASI :……………….............................................……………………………………

YERLİ ELEKTRİK MOTORU MARKASI

:……………….............................................……………………………………

İTHAL ELEKTRİK MOTORU MARKASI

:……………….............................................……………………………………

SEKTÖRE HİZMET ÖZEL ÖDÜLÜ (RESMİ, ÖZEL SEKTÖR) :……………….............................................……………………………………

SOSYAL SORUMLULUK ÖZEL ÖDÜLÜ

:……………….............................................……………………………………

NOT: Bu anket sadece marka bilinirliği üzerine olacağından kalite, debi veya kullanılan kompanentler vs’ler göz önüne alınmayacaktır.

Marka bilinirliği, 2018 yılında o markanın ne kadar aktif olduğunu ve insanların zihninde ne kadar kaldığını test etmek için yapılmaktadır.

Air World Türkiye dergisi okurlarının seçeceği markalar arasında en yüksek oyu alan firmalarımız Ocak ayında açıklanacaktır.

KATILIMCININ Adı-soyadı :…………............................…..............……………………………………

Firma ismi

:…………............................…..............……………………………………

Formu doldurduktan sonra fotograflayıp

Whatsapp: 0543 218 81 81 hattımıza ya da İnfo@airworldturkiye.com.tr ye gönderebilirsiniz.

KAŞE - İMZA

FUARLAR

EKİM/KASIM/ARALIK

FUARLARI Fuar Tarihi

Sektör

Fuarın adı ve Açıklama

Yer ve Organizatör

26.10.2018 28.10.2018

Medika

Greatist : Ağız ve Diş Sağlığı Cihaz ve Ekipmanları

Istanbul Cevahir Otel Vestiyer Akademi Eğitim

31.10.2018 03.11.2018

Ambalaj

Avrasya Ambalaj 2018 : Ambalaj Makineleri, Üretim-Geri Dönüşüm Teknolojileri ve Sistemleri, Ürünleri, Tamamlayıcı Ürünler Fuarı

Tüyap IST Reed Tüyap Fuarcılık

31.10.2018 03.11.2018

Gıda

FOOD TECH EURASIA 2018 : 13.Gıda ve İçecek Teknolojileri Fuarı

Tuyap IST Reed Tüyap Fuarcılık

07.11.2018 11.11.2018

Tarım Hayvancılık Adana Tarım : 12.Tarım, Hayvancılık, Tavukçuluk ve Süt Endüstrisi Fuarı

Adana Tuyap Tüyap Adana Fuarcılık

08.11.2018 10.11.2018

Boya ve Kimyasal Chem Show Eurasia : 8.Uluslararası Kimya Sanayi Grup Fuarı

IFM Yeşilköy Artkim Fuarcılık

08.11.2018 09.11.2018

Elektrik

EIF 2018 : 11.Uluslararası Enerji Kongresi ve Fuarı

Ato Ankara Domino Fuarcılık

29.11.2018 02.12.2018

Makina ve Teknik

Bursa Metal : Bursa 17.Metal İşleme Teknolojileri Fuarı

Bursa Tüyap Tüyap Bursa Fuarcılık

29.11.2018 02.12.2018

Makina ve Teknik

Kalıp Avrasya 2018 : Bursa 11.Kalıp Teknolojileri ve Yan Sanayiler Fuarı

Bursa Tüyap Tüyap Bursa Fuarcılık

29.11.2018 02.12.2018

Makina ve Teknik

Sac İşleme Teknolojileri : Bursa 10.Sac İşleme Teknolojileri Fuarı

Bursa Tuyap Tüyap Bursa Fuarcılık

29.11.2018 02.12.2018

Otomasyon

Otomasyon Fuarı 2018 : Bursa 16.Elektrik, Elektronik ve Makine Otomasyon Fuarı

Bursa Tüyap Tüyap Bursa Fuarcılık

05.12.2018 08.12.2018

Makina ve Teknik

Plast Eurasia : İstanbul Plastik Endüstrisi Fuarı

Tüyap - İST Tuyap Fuarcılık

13.12.2018 16.12.2018

Madencilik

Maden Türkiye : 8.Uluslararası Madencilik, Tünel İnşa, Makine Ekipmanları ve İş Makineleri

Tüyap İST Tuyap Fuarcılık

2018 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 103

HABER

MAYIS 2018 YATIRIM TEŞVİK BELGELERİ (*) YATIRIMIN YERİ

FİRMANIN ADI ADRESİ

SEKTÖRÜ

Yerli Sermaye

ŞENPİLİÇ GIDA SAN. A.Ş.

TARIM - Hayvancılık

ADANA HACI SABANCI O.S.B.

BARBAROS MAH. KARDELEN SK. 2/68 Ataşehir / İSTANBUL

ENTEGRASYON

Yerli Sermaye

KOZA ALTIN İŞL.A. Ş.

MADENCİLİK - İstihraç ve İşleme

KAYSERİ

İSTANBUL YOLU 10. KM NO:310 BATIKENT 06370 Yenimahalle / ANKARA

Yerli Sermaye

ETİ KROM A. Ş.

ELAZIĞ

BİNGÖL KARAYOLU 55. KM. Kovancılar / ELAZIĞ

ÖNGÖRÜLEN DESTEK UNSURLARI

YATIRIMIN KAPASİTESİ

SABİT YATIRIM (TL)

KDV İstisnası

Piliç Kesimi 30000 ADET/SAAT

47.000.000

KDV İstisnası

Dore Altın 14050 KG/YIL

29.596.000

Sigorta Primi İşveren Hissesi Des.

Krom Zenginleştirme 650000 TON/YIL

30.000.000

KDV İstisnası

Sodyum sülfat (İR:2135) 1350 M3/ SAAT

170.000.000

Vergi İndirimi %55, YKO %20

Kanatlı Hayvan Yemi Üretimi 336960 TON/YIL

70.560.000

Pellet Cips 2400 TON/YIL

11.563.000

TEVSİ, MODERNİZASYON MADENCİLİK - İstihraç ve İşleme YENİ YATIRIM MADENCİLİK - İstihraç ve İşleme

Yerli Sermaye

ETİ SODA ÜRETİM A.Ş.

ANKARA

YEŞİLAĞAÇ MH. GÜRAĞAÇ KÜMEEVLER NO:47/A Beypazarı / ANKARA

MODERNİZASYON

Yerli Sermaye

BEYPİ BEYPAZARI A.Ş.

İMALAT - Gıda ve İçki

BOLU

VAKIFGEÇİTVEREN KÖYÜ NO:4 Merkez / BOLU

ENTEGRASYON

Yabancı Sermaye

ALFARES COMPANY.

İMALAT - Gıda ve İçki

AYDINLAR MAH. 3050 NOLU CAD.NO:5/1 27110 Şehitkamil / GAZİANTEP

KOMPLE YENİ YATIRIM

Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği

DANONE TİKVEŞLİ.A.Ş.

İMALAT - Gıda ve İçki

KDV İstisnası

24.000.000

CUMH.CD. ACARLAR İŞM. D BL.14 K:6 KAVACIK 34805 Beykoz / İSTANBUL

MODERNİZASYON

KIRKLARELİ

Süt işleyerek süt ve süt mamulleri üretimi 135623 LİTRE/YIL

Yerli Sermaye

BİRTAM İNŞAAT A.Ş.

İMALAT - Gıda ve İçki

KDV İstisnası

18.000.000

TRABZON

İLKBAHAR MAH. 606 CAD. NO:20 Çankaya / ANKARA

KOMPLE YENİ YATIRIM

Su dolumu 96500000 LİTRE/ YIL

Yabancı Sermaye

BALSU GIDA A.Ş.

İMALAT - Gıda ve İçki

KDV İstisnası

Fındık ezmesi 40000000 KG/YIL

25.000.000

PAŞABAHÇE MH. CEMAL BEY SK. NO.11/1 Beykoz / İSTANBUL

KOMPLE YENİ YATIRIM

SAKARYA Yerli Sermaye

RİVA KEÇECİ HALI LTD. ŞTİ.

İMALAT - Dokuma ve Giyim

SANAYİ MH. 60332 SK. NO:7-10 Şehitkamil / GAZİANTEP

Halılar, diğer tekstil yer kaplamaları (dokunmuş) 1958400 M2/YIL

56.437.456

GAZİANTEP 5.

O.S.B.

Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği

GAZİANTEP Yabancı Sermaye

104 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

KOMPLE YENİ YATIRIM

HABER YATIRIMIN YERİ

FİRMANIN ADI ADRESİ

SEKTÖRÜ

Yerli Sermaye

SELÇUK İPLİK SAN.TİC. A.Ş.

GAZİANTEP 5.

O.S.B.

2. ORG.SAN.BÖL. 83221 NO.LU CAD. NO: 6 Şehitkamil / GAZİANTEP

Yerli Sermaye

KORTEKS MENSUCAT A.Ş.

BURSA O.S.B

BURSA ORG. SAN. BÖL. SARI CAD. NO:3 Nilüfer / BURSA

Yerli Sermaye

LİNEA HALI LTD. ŞTİ.

GAZİANTEP 5.

O.S.B

KÖRKÜN MAH. TURGUT ÖZAL SAN. SİT. EBULFEYZ ELÇİBEY BULV. NO:6 Oğuzeli / GAZİANTEP

Yerli Sermaye

VELA TRİKO SAN. VE TİC.A.Ş.

İSTANBUL İKİTELLİ O.S.B.

İKİTELLİ OSB MAH. ESKİ TURGUT ÖZAL CAD. AKADEMİ TEKSTİL ATÖL- YESİ SİT.NO:5/1 Başakşehir / İSTANBUL

Yerli Sermaye

SÖNMEZ PAMUKLU SAN. AŞ.

BURSA DEMİRTAŞ O.S.B.

YENİ YALOVA YOLU 9. KM. Osmangazi / BURSA

MODERNİZASYON

Yerli Sermaye

PİNTEKS TEKSTİL KUMAŞ PAZARLAMA SAN. VE TİC. A.Ş.

İMALAT - Dokuma ve Giyim

KERESTECİLER SİTESİ FATİH CADDESİ SELVİ SOKAK NO : 5 Güngören / İSTANBUL

KOMPLE YENİ YATIRIM

ACARSOY TEKSTİL TİC. VE SAN. A.Ş.

İMALAT - Dokuma ve Giyim

DEMİRTAŞ ORG. SAN. BÖL. MUSTAFA KARAER CAD. NO:14 Osmangazi / BURSA

MODERNİZASYON

Yerli Sermaye

DURAKSAN PLASTİK A.Ş.

İMALAT - Dokuma ve Giyim

NİĞDE

FERTEK KÖYÜ CUMHURİYET O.S.B MEVKİİ ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ 4.CADDE NO:13 Merkez / NİĞDE

ŞANLIURFA 2.O.S.B.

Yerli Sermaye

İMALAT - Dokuma ve Giyim

ÖNGÖRÜLEN DESTEK UNSURLARI

YATIRIMIN KAPASİTESİ

SABİT YATIRIM (TL)

KDV İstisnası

Pamuk ipliği 4976640 KG/YIL

87.629.062

Gümrük Vergisi Muafiyeti

Polyester POY iplik üretimi 140263 TON/YIL

13.510.000

Gümrük Vergisi Muafiyeti

Halılar, diğer tekstil yer kaplamaları (dokunmuş) 640930 M2/YIL

41.445.354

Gümrük Vergisi Muafiyeti

Düz Örme 540000 KG/YIL

33.918.227

Vergi İndirimi %55, YKO %20

Pamuk ipliği (perakende ticaret için olmayan) 1180059 KG/YIL

58.618.045

Gümrük Vergisi Muafiyeti

Pamuklu dokumalar 11.200.000 (özel kumaşlar hariç) 5940000 M2/YIL

KDV İstisnası

Viskon iplik üretimi 1655783 KG/YIL

16.000.000

Gümrük Vergisi Muafiyeti

Çuval, torba, çanta v.b. (paketleme işinde kullanılanlar) 30000 ADET/YIL

32.901.086

KDV İstisnası

Oluklu mukavva ambalaj 45000 TON/YIL

28.000.000

KDV İstisnası

Oluklu Mukavva Levha ve Kutu 120000 TON/YIL

69.170.892

KOMPLE YENİ YATIRIM İMALAT - Dokuma ve Giyim MODERNİZASYON İMALAT - Dokuma ve Giyim KOMPLE YENİ YATIRIM

İMALAT - Dokuma ve Giyim KOMPLE YENİ YATIRIM

İMALAT - Dokuma ve Giyim

BURSA

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

MAT GRUP AMBALAJ LTD. ŞTİ.

İMALAT - Kağıt

İZMİR BUCA (EGE GİYİM) O.S.B.

2/20 SOK. NO:15 BEGOS 3.BÖLGE Buca / İZMİR

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

KUTAY KUTU SAN.TİC.A.Ş.

İMALAT - Kağıt

TEKİRDAĞ VELİKÖY O.S.B.

İSTİKLAL MAH. YILDIRIM BEYAZIT CAD. NO:11 Esenyurt / İSTANBUL

KOMPLE YENİ YATIRIM

2018 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 106

HABER YATIRIMIN YERİ

FİRMANIN ADI ADRESİ

SEKTÖRÜ

ÖNGÖRÜLEN DESTEK UNSURLARI

YATIRIMIN KAPASİTESİ

SABİT YATIRIM (TL)

KDV İstisnası

Oluklu kağıt ve kartondan kutu, koli ve muhafazalar 122500000 KG/YIL

160.000.000

KDV İstisnası

Polietilen Film 2049300 KG

35.752.650

Savunma sanayine yönelik muhtelif balistik-pilot-aramidpolietilen kask 140000 ADET/YIL

36.285.792

Yerli Sermaye

KİPAŞ KAĞIT SAN.İŞL. A.Ş.

İMALAT - Kağıt

BİLECİK BOZÜYÜK O.S.B.

KARACASU KARAZİYARET MAHALLESİ FATİH SULTAN MEHMET CADDESİ NO:1/A Merkez / KAHRAMANMARAŞ

KOMPLE YENİ YATIRI1M

Yerli Sermaye

PELSAN TEKSTİL A.Ş.

İMALAT - Lastik-Plastik

İSTANBUL

OSMANGAZİ MAH. CEMİL MERİÇ CAD. NO:4 Esenyurt / İSTANBUL

MODERNİZASYON

Yerli Sermaye

OPTİMAL SAVUNMA A.Ş.

İMALAT - Lastik-Plastik

ANKARA BAŞKENT O.S.B.

VARLIK MAH. YILDIZELİ SOK. NO.4 Yenimahalle / ANKARA

KOMPLE YENİ YATIRIM

Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği

Yerli Sermaye

SANİCA ISI SANAYİ A.Ş.

İMALAT - Lastik-Plastik

KDV İstisnası

20.984.677

ELAZIĞ O.S.B.

KAVAKLI MAH. İSTANBUL CAD. NO: 24 Beylikdüzü / İST.

KOMPLE YENİ YATIRIM

Plastikten diğer tüp, hortum, boru ve bağlantı elemanları 3000 TON/YIL

Yabancı Sermaye

TÜRK HENKEL TİC.A.Ş.

İMALAT - Kimya

deterjan 273514 TON/YIL

55.560.000

F. S. MEHMET MH. POLİGON CD. NO:8 BUYAKA 2 SİTESİ C BLOK K:10-14 34752 Ümraniye / İSTANBUL

TEVSİ, MODERNİZASYON

Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği

GÜBRE FAB. TÜRK A.Ş.

İMALAT - Kimya

Vergi İndirimi %70, YKO %30

84.000.000

BORA SK. NİDA KULE GÖZTEPE İŞ MRK. NO:1 K.12(BÖLÜM 42,45) K.30,31 Kadıköy / İSTANBUL

MODERNİZASYON

kompoze ve sıvı gübre 202200 TON/YIL

Yerli Sermaye

TÜRKİYE PETROL RAF.A.Ş

İMALAT - Kimya

BATMAN

TÜPRAŞ GENEL MÜD. Körfez / KOCAELİ

MODERNİZASYON

Yabancı Sermaye

BARAKAT PAMUK SAN. A.Ş.

İMALAT - Kimya

RÜZGARLI BAHÇE MH. ÇINAR SK. DEMİR PLAZA NO.3/2 KAVACIK Beykoz / İSTANBUL

KOMPLE YENİ YATIRIM

GAZİANTEP ISLAHİYE O.S.B Yerli Sermaye

BURSA JELATİN SAN.TİC. A.Ş.

İMALAT - Kimya

BURSA-DERİ O.S.B

BADIRGA MAH. 8. SOK NO: 4 Nilüfer / BURSA

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

TEZKİM KİMYA A.Ş

İMALAT - Kimya

ADANA

HACI SABANCI ORG. SAN. BÖL. KOMPLE YENİ YATIRIM 27.CAD NO:10 Yüreğir / ADANA

Yerli Sermaye

ELİTPLUS PLASTİK A.Ş.

İMALAT - Taşıt Araçları

BURSA HASANAĞA O.S.B.

HASANAĞA ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ MAH. HOSAB SANAYİ CAD. NO:42 Nilüfer / BURSA

KOMPLE YENİ YATIRIM

ANKARA

Yerli Sermaye

HATAY

106 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

Gelir Vergisi Stopajı Kerosen (kerosen Desteği türü jet yakıtı dahil) 100000 TON/YIL

178.426.000

Gümrük Vergisi Muafiyeti

Hidrofil Pamuk 8778 TON/YIL

16.500.000

KDV İstisnası

Jelatin (Yenilebilir) 3024 TON/YIL

27.805.000

Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği 7 Yıl

SİTRİK ASİT (LİMON TUZU) 50000 TON/YIL

234.000.000

Gümrük Vergisi Muafiyeti

OTOMOTİV SANAYİNE YÖNELİK FAR VE STOP LAMBASI PLASTİK PARÇALARI 3000000 ADET/YIL

21.040.000

HABER YATIRIMIN YERİ Yerli Sermaye

FİRMANIN ADI ADRESİ GÜRES KILIÇ KUYUMCULUK SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ.

ELAZIĞ O.S.B.

SEKTÖRÜ

İMALAT - Taşıt Araçları

ÖNGÖRÜLEN DESTEK UNSURLARI

YATIRIMIN KAPASİTESİ

SABİT YATIRIM (TL)

KDV İstisnası

Motor Fren Kompresörleri 15000 ADET/YIL

15.643.000

KDV İstisnası

Yük Vagonu Üretimi 13.700.000 250 ADET/YIL

Gümrük Vergisi Muafiyeti

OTOMOTİV SANAYİ İÇİN ENJEKTÖR VE POMPA PARÇALARI,

96.760.000

KDV İstisnası

Sandviç Panel 3500000 M2/YIL

24.500.000

KDV İstisnası

Muhtelif çelik imalatı ve galvaniz kaplama 60000 TON/YIL

76.000.000

KDV İstisnası

Daldırma sıcak galvaniz kaplama 60000 TON/YIL

24.608.000

KOMPLE YENİ YATIRIM TURGUT REİS MAH. ILGAZ SOK. CZM GRUP APT. NI:1/1 Sultanbeyli / İSTANBUL

Yerli Sermaye

TAMER TEKNİK LTD. ŞTİ.

İMALAT - Taşıt Araçları

ANKARA

BATI SİT.MAH. GERSAN SAN. SİT.2310 CAD.NO.5 Yenimahalle / ANKARA

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yabancı Sermaye

CENGİZ MAKİNA A.Ş.

İMALAT - Taşıt Araçları

TOSB, TAYSAD ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ 3.CAD.NO:22 ŞEKERPINAR 41420 Gebze / KOCAELİ

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

TEKNOPANEL ÇATI A.Ş.

İMALAT - Madeni Eşya

MANİSA TURGUTLU 1.O.S.B.

MERSİN - TARSUS ORG. SAN. BÖL. 7.CAD. NO:10 Akdeniz / MERSİN

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

BOZ ENERGY SAN.A.Ş.

İMALAT - Madeni Eşya

İZMİR ALİAĞA KİMYA İHTİSAS ve KARMA O.S.B

BAĞLICA MAH. ÇAMBAYIRI CAD. NO:82 Etimesgut / ANKARA

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

ANADOLU GALVANİZ A.Ş.

İMALAT - Madeni Eşya

ÇORUM

PINARÇAY OSB DİĞER ORGANİZE SANAYİ 12. CAD NO:5/1 Merkez / ÇORUM

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

BAYSALLAR MEDİKAL LTD

İMALAT - Mesl.Bil.Ölç.

Opt.Do

DİYARBAKIR O.S.B.

YENİŞEHİR MAHALLESİ ELAZIĞ BULVARI 67 Yenişehir / DİYARBAKIR

KOMPLE YENİ YATIRIM.

Yerli Sermaye

MAR-EN ENERJİ ÜRETİM. A.Ş.

ENERJİ - Enerji

GÜMÜŞHANE

HİLAL MAH. R.TAGORE CAD. NO:74 Çankaya / ANKARA

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

BALSU ELEKTRİK ÜRETİMİ VE TİCARET AŞ

ENERJİ - Enerji

KOCAELİ TOSB

ARTVİN

Gelir Vergisi Stopajı SONDA 152000000 15.460.000 Desteği 10 Yıl ADET/YIL

KDV İstisnası

Elektrik enerjisi üretimi (HES) 16.91 MW

109.948.650

KDV İstisnası

Elektrik enerjisi üretimi (HES) 15.36 MW

74.811.264

KDV İstisnası

Elektrik enerjisi üretimi (HES) 9.63 MW

99.156.700

KDV İstisnası

Platform Destek Gemisi -

172.554.488

KOMPLE YENİ YATIRIM MAHATMA GANDHİ CAD NO 103 Çankaya / ANKARA

Yerli Sermaye

AGEN ENERJİ ÜRETİM AŞ

ENERJİ - Enerji

BİLECİK

HİLAL MAH DR. ANETH TAGORE CAD NO 74 Çankaya / ANKARA

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

CEMRE MARİN ENDÜSTRİ A.Ş.

HİZMETLER - Ulaştırma

YALOVA

HERSEK KÖYÜ 6/1 PAFTA 682 PARSEL Altınova / YALOVA

KOMPLE YENİ YATIRIM

2018 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 107

HABER

HAZİRAN 2018 YATIRIM TEŞVİK BELGELERİ YATIRIMIN YERİ

FİRMANIN ADI ADRESİ

SEKTÖRÜ

Yerli Sermaye

ER-DO GIDA SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ.

İMALAT - Gıda ve İçki

TEKİRDAĞ

GÜVEN MH. KALE CENTER NO: 89 Güngören / İSTANBUL

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

MUTLU MAKARNA A.Ş.

İMALAT - Gıda ve İçki

GAZİANTEP 5. O.S.B

2.ORG.SAN.BÖL. MUAMMER GÜLER BULV. NO:44 Başpınar / GAZİANTEP

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

UR-SA PLASTİK A.Ş.

ADANA HACI SABANCI O.S.B

ADANA HACI OSB. SABANCI CAD. NO. 6 Sarıçam / ADANA

İMALAT - Dokuma ve Giyim

Yerli Sermaye

GÖKSUOĞLU LTD. ŞTİ.

İMALAT - Kağıt

ŞANLIURFA 2.O.S.B

KAMBERİYE MAH. KADRİ ERDOĞAN CAD. TİMUROĞLU İŞHANI KAT:4 NO:8 Merkez / ŞANLIURFA

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

KIRIM DERİ SAN. A.Ş.

İMALAT - Deri ve Kösele

BURSA-DERİ O.S.B.

BURSA İHTİSAS ORGANİZE DERİ SANAYİ BÖLGESİ BADIRGA MAHALLESİ 6. SOKAK NO :14 Nilüfer / BURSA

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

EPLEPLAST LTD ŞTİ

İMALAT - Lastik-Plastik

İZMİR

BOSTANLI MH. 1787 SK.NO:42/B Karşıyaka / İZMİR

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

EKREM KESKİN

İMALAT - Lastik-Plastik

ANTALYA

GÜNEŞ MH. TOPTANCI HALİ ZİRAİ İLAÇ BÖLÜMÜ NO:329-330 Döşemealtı / ANTALYA

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

HAVER FARMA A.Ş.

İMALAT - Kimya

ANKARA ANADOLU O.S.B

ACARLAR MAH.74 SOK. ACARKENT SİTESİ B-742 APT. NO: 17 Beykoz / İST.

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

BOĞAZİÇİ BORU A. Ş

İMALAT - Madeni Eşya

İSTANBUL İKİTELLİ O.S.B.

İKİTELLİ OSB HASEYAD YAPI KOOP. C ADA M. ÇAKICI İŞ MER. ZEMİN KAT NO:6 Başakşehir / İSTANBUL

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

KÜTAHYA PORSELEN SANAYİİ A.Ş.

KÜTAHYA O.S.B

ÇALCA MAH. ESKİŞEHİR YOLU 8.

KM. Merkez / KÜTAHYA

İMALAT - Pişmiş Kil ve Çim.Ger.

Yerli Sermaye

ALBEDO BS ELEKTRİK ÜRETİM A.Ş

MUHTELİF İLLER KAZIM ÖZALP MAH., HAFTA SK., NO:9 Çankaya / ANKARA

YATIRIMIN KAPASİTESİ

SABİT YATIRIM (TL)

KDV İstisnası

Muhtelif Çikolata (Sütlü, Bitter, Beyaz) 36250 TON/YIL

500.510.000

KDV İstisnası

Makarna 203750 TON/YIL

294.970.000

Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği 5 Yıl

Çuval dokuma 3158400 KG/YIL

85.635.699

Gelir Vergisi Stopajı Desteği 10 Yıl

Bebek bezi 72000000 ADET/ YIL

13.070.000

Gümrük Vergisi Muafiyeti

Videla Deri 635000 M2/YIL

18.000.000

KDV İstisnası

Pet Levha Malzemesi Üretimi 1296 TON/ YIL

12.330.000

KDV İstisnası

Polietilen Film 1500 TON/YIL

11.860.000

KDV İstisnası

Parenteral torba ürünler 10000000 ADET/YIL

206.734.000

KDV İstisnası

Lazer kesim ile elde edilen metal ürünler 500000 ADET/YIL

39.600.000

Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği 7 Yıl

PORSELEN TABAK, FİNCAN VE KASE 24000000 ADET/ YIL

74.600.000

Gümrük Vergisi Muafiyeti

Elektrik enerjisi üretimi (HES) 58.39 MW

510.000.000

KDV İstisnası

CERRAHİ HASTANE HİZMETLERİ 75 YATAK

49.710.000

KOMPLE YENİ YATIRIM

KOMPLE YENİ YATIRIM ENERJİ - Enerji KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

KOL İNŞAAT TİCARET SANAYİ VE TURİZM LTD. ŞTİ.

HİZMETLER - Sağlık

AMASYA

55 EVLER MAH. CELAL TOPALA SOK. NO:5/2/3 Merkez / AMASYA

KOMPLE YENİ YATIRIM

108 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

ÖNGÖRÜLEN DESTEK UNSURLARI

TEMMUZ 2018 YATIRIM TEŞVİK BELGELERİ YATIRIMIN YERİ

FİRMANIN ADI ADRESİ

SEKTÖRÜ

Yerli Sermaye

TÜMAD MADENCİLİK A.Ş.

BALIKESİR

BUĞDAY SOKAK NO:9 KAVAKLIDERE Çankaya / ANKARA

Yerli Sermaye

MİRYILDIZ MÜH.LTD.ŞTİ.

MADENCİLİK - İstihraç ve İşleme

GAZİANTEP

TOPALUŞAĞI KÖYÜ ELAZIĞ

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

TAHTAKALE SPOT MAĞAZACILIK

İMALAT - Gıda ve İçki

ANTALYA O.S.B.

FABRİKALAR MAH. 3008 SOK. NO: 12 07090 Kepez / ANTALYA

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

KAYA TURİSTİK TESİSLERİ A.Ş.

İMALAT - Gıda ve İçki

KASIMPAŞA KÜÇÜK PİYALE MAH. PİYALE PAŞA BULVARI AĞAÇKÖPRÜ SOKAK NO. 24 Beyoğlu / İSTANBUL

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

ÜÇLER TEKSTİL İNŞ. SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ.

İMALAT - Dokuma ve Giyim

ADIYAMAN O.S.B

ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ NO:7/4 Merkez / ADIYAMAN

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

KAR-PEN METAL İÇ VE DIŞ TİCARET LTD. ŞTİ.

İMALAT - Orman Ürünleri

BURDUR

ŞANLIURFA O.S.B Yerli Sermaye İZMİR KEMALPAŞA O.S.B.

4. OSB 83404 CAD. NO:8 Şehitkamil / GAZİANTEP BEYMETAL ALÜMİNYUM SAN. VE TİC. LTD. ŞTİ.

KEMALPAŞA OSB MAH. 21 SOK. NO:5/1 Kemalpaşa / İZMİR

MADENCİLİK - İstihraç ve İşleme

İMALAT - Orman Ürünleri

KDV İstisnası

Dore Altın(İR:83480) 5287 KG/YIL

390.000.000

KDV İstisnası

Demir Cevheri Zenginleştirme 236400 TON/YIL

60.000.000

KDV İstisnası

Muhtelif ekmek 61200000 ADET/YIL

29.500.000

Vergi İndirimi %60, YKO %25

Su dolumu 225500000 LİTRE/ YIL

117.750.000

KDV İstisnası

Çuval, torba, çanta v.b. (paketleme işinde kullanılanlar) 2850000 KG/YIL

29.100.000

Faiz Desteği

Kompozit Kapı İmalatı 225000 ADET/YIL

13.050.000

KDV İstisnası

Muhtelif mobilyalar (oturma grubu, şezlong, masa, sandalyesehpa, etajer) 52000 ADET/YIL

13.140.000

Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği 6 Yıl

Oluklu kağıt ve kartonlar (rulo veya tabaka halinde) 100000 TON/YIL

14.600.000

KDV İstisnası

Plastik temiz ve pis su borusu 250 TON/ YIL

12.768.000

KDV İstisnası

Demir ve çelikten dikişli profil- boru 19119 TON/YIL

157.000.00

KDV İstisnası

Galvanizli Tel Üretimi 36000 TON/YIL

20.910.000

KDV İstisnası

Çeşitli çelik dövme parçalar 1200 TON/ YIL

18.000.000

KOMPLE YENİ YATIRIM

İMALAT - Kağıt

DÜZCE

MERKEZ MAH.ÜSKÜDAR CAD. NO:30/1 Çekmeköy / İSTANBUL

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

ELİT BORU PLASTİK A.Ş.

İMALAT - Lastik-Plastik

ADANA

GÖKÇELER MAH/SEMT TURHAN CEMAL BERİKER BLV. 703 /5A Seyhan / ADANA

KOMPLE YENİ YATIRIM

YÜCEL BORU VE PROFİL END.A.Ş.

İMALAT - Demir Çelik

RIHTIM CAD. NO:44 Kadıköy / İSTANBUL

SABİT YATIRIM (TL)

KOMPLE YENİ YATIRIM

OMKATAŞ OLUKLU MUKAVVA A.Ş.

KOCAELİ GEBZE O.S.B.

YATIRIMIN KAPASİTESİ

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

Yerli Sermaye

ÖNGÖRÜLEN DESTEK UNSURLARI

HABER

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

DURMAZ ÇELİK SAN. VE TİC. A.Ş.

İMALAT - Demir Çelik

GAZİANTEP 5.

O.S.B.

İNCİLİPINAR MAH. 3. NOLU SOK. ÇAYIRLI İŞ MERKEZİ A BLOK KAT 4 NO:14 Şehitkamil / GAZİANTEP

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

SİSTAŞ ÇELİK DÖVME TİC.A.Ş.

İMALAT - Demir Çelik KOMPLE YENİ YATIRIM

İZMİR

ATATÜRK ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ 10032 SOK. NO:20 Çiğli / İZMİR

2018 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 110

HABER YATIRIMIN YERİ

FİRMANIN ADI ADRESİ

SEKTÖRÜ

Yerli Sermaye

ÖZÜNLÜ DAMPER.LTD.ŞTİ

İMALAT - Taşıt Araçları

AKSARAY O.S.B.

YAYLA MAH. PİRİNÇÇİ KÖYÜ YOLU BULV. NO:62 Sultangazi / İSTANBUL

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

BASTAK GIDA LTD. ŞTİ.

ANKARA OSTİM O.S.B.

İVEDİK OSB 1354 CADDE 1387 SOKAK NO:19 Y.MAH/ ANKARA

İMALAT - Mesl.Bil.Ölç.

Opt.Do.

Yerli Sermaye

NİSAN MEDİKAL SAN. LTD. ŞTİ.

ANKARA

SAĞLIK MAH. TUNA CAD. 25/7 Çankaya / ANKARA

Yerli Sermaye

KAYALAR MUTFAK A.Ş.

İMALAT - Makina İmalat

İZMİR

KEMALPAŞA MAH. 7098/3 SOK. NO:51-55 Bornova / İZMİR

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

LEVEL METAL MAK. LTD. ŞTİ.

İMALAT - Makina İmalat

ANKARA BAŞKENT O.S.B

KAYSERİ ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ 20. CAD. NO:4 Melikgazi / KAYSERİ

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

TRK DÖKÜM LTD. ŞTİ.

İMALAT - Makina İmalat

İZMİR

GÜZELYALI MAH. 55.SK. NO:2/A Konak / İZMİR

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

ÖZ-MAK PLASTİK MAK..LTD.ŞTİ.

İMALAT - Makina İmalat

TEKİRDAĞ VELİMEŞE O.S.B.

İKİTELLİ OSB MAH. MİLAS CAD. NO:13 Başakşehir / İSTANBUL

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

AYDÖKÜM MAKİNA SANAYİ A.Ş.

İMALAT - Makina İmalat

ANKARA DÖKÜMCÜLER İHTİSAS O.S.B.

ASO 1. OSB KARAMANLILAR CAD. NO:2 Sincan / ANKARA

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

AN PA PANEL VE ENERJİ A.Ş.

GAZİANTEP 5.

O.S.B.

MÜCAHİTLER MAH. 52025 NO.LU SOKAK NO:4A Şehitkamil / GAZİANTEP

İMALAT - Elektrikli Makinalar

Yerli Sermaye

SELÇUKLU ALÇI A.Ş.

İMALAT - Çimento

SİVAS

GÜLTEPE MAH.3.TOPTANCILAR SOKAK A APT.NO:2/806 Merkez / SİVAS

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

ARSLANTÜRK YAPI SAN. A.Ş.

İMALAT - Diğerleri

BAYBURT O.S.B.

ÖZGEN MAH. BAYBURT CAD. NO:194 Araklı / TRABZON

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

TEZLİ DERE ELEKTRİK ÜRETİM AŞ

ENERJİ - Enerji

MUĞLA

BİRLİK MAH 796 SOK NO 34 Esenler / İSTANBUL

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

AKIM ENERJİ A.Ş.

ENERJİ - Enerji

SAKARYA

KENTPARK İÇİ, ÖĞRETMENEVİ KARŞISI, SASKİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Adapazarı / SAKARYA

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

ALANOĞLU KURUMSAL SAĞLIK HİZMETLERİ LTD. ŞTİ.

HİZMETLER - Sağlık

ESKİŞEHİR

SOĞANLIK YENİ MAH. PEGAGAZ SOK. AURA RESİDANCE NO. 4B/70 Kartal / İSTANBUL

110 › AIR WORLD TÜRKİYE / EKİM-KASIM-ARALIK 2018

ÖNGÖRÜLEN DESTEK UNSURLARI

SABİT YATIRIM (TL)

KDV İstisnası

Damper 3500 ADET/ YIL

27.270.000

Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği 7 Yıl

BUĞDAY VE UN ENZİM CİHAZI 500 ADET/YIL

12.460.000

KDV İstisnası

Medikal Ekipmanlar 70000 ADET/YIL

89.000.000

KDV İstisnası

Sanayi Tipi ( Endüstriyel) Ocak ( Gazlı / Elektrikli) 3500 ADET/YIL

15.500.000

Faiz Desteği

Elektrikli Ev Aletleri ( Ankastre Fırın - Ocak Davlumbaz, Buzdolabı, Şişe Soğutucu, Derin Dondurucu, Isıtıcı) 396000 ADET/YIL

90.000.000

KDV İstisnası

Kalıp ve Alüminyum Model İmalatı 300000 KG/YIL

14.000.000

KDV İstisnası

Plastik ve kauçuk makinelerinin imalatı 410 ADET/YIL

13.045.790

KDV İstisnası

Tarım ve Ormancılık Makinaları ile Genel Amaçlı Makinaların ( Pompa, Tahrik Tertibatı, Kaldırma Teçhizatı vb.)

Aksam ve Parçaları 39217 TON/YIL

230.000.00

KDV İstisnası

Elektrik panosu üretimi 6000 ADET/ YIL

25.150.000

KDV İstisnası

Perlitli Sıva Alçısı 100000 TON/YIL

19.000.000

Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği 10 Yıl

Köpük betondan imal edilmiş duvar elemanları üretimi.

162000 M3/YIL

26.630.000

KDV İstisnası

Elektrik enerjisi üretimi (2*3,94 MW) + (2*1,44 MW) = 10,76 MW gücünde HES yatırımıdır) 10.76 MW

64.765.150

KDV İstisnası

Elektrik enerjisi üretimi (HES) 5.8 MW/YIL

14.065.501

KDV İstisnası

Ağız ve Diş Sağlığı Merkezi 44000 KİŞİ/ YIL

15.250.000

KOMPLE YENİ YATIRIM İMALAT - Mesl.Bil.Ölç.

Opt.Do.

YATIRIMIN KAPASİTESİ

KOMPLE YENİ YATIRIM

KDV İstisnası

KOMPLE YENİ YATIRIM

KOMPLE YENİ YATIRIM

0

0

AĞUSTOS 2018 YATIRIM TEŞVİK BELGELERİ YATIRIMIN YERİ

FİRMANIN ADI ADRESİ

Yerli Sermaye

GÖYMEN TARIM ÜRÜNLERİ A.Ş.

GAZİANTEP O.S.B.

1. OSB 83107 NOLU CD.GAZİANTEP

Yerli Sermaye BURSA İNEGÖL MOBİLYA AĞAÇ İŞLERİ İHTİSAS O.S.B Yabancı Sermaye TEKİRDAĞ ERGENE 1 O.S.B.

SEKTÖRÜ

Makarna İmalatı 0 TON/YIL

20.860.615

MUZAFFER MOB. ORMAN LTD. ŞTİ.

İMALAT - Orman Ürünleri KOMPLE YENİ YATIRIM

Muhtelif mobilya üretimi 7450 ADET/ YIL

30.500.000

MESUDİYE MAH. YILDIRIM CAD. NO:49 İnegöl / BURSA

Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği 3 Yıl

HADA İLAÇ SAN. TİC LTD ŞTİ.

İMALAT - Kimya

Gümrük Vergisi Muafiyeti

Beşeri ilaç üretimi 36000 AMPUL/YIL

33.500.000

KDV İstisnası

ENDÜSTRİYEL SIVI VE KATI ENZİM ÜRETİMİ 1000 TON/YIL

28.143.000

KDV İstisnası

Alüminyum Döküm 900 TON/YIL

17.310.000

Faiz Desteği

Rotilli kol 672000 ADET/YIL

36.060.000

KDV İstisnası

Boyalı boyasız oto tampon ve plastik parçalar 602644 KG/YIL

250.000.000

Sigorta Primi İşveren Hissesi 7 Yıl

VAKUMLU TÜPLE KULLANILAN 24 SAATLİK İĞNELİ İDRAR KABI 19200000 ADET/YIL

26.337.632

Vergi İndirimi %70, YKO %30

Sıcak ve Soğuk Şekillendirme Kalıbı 150 ADET/YIL

27.000.000

KDV İstisnası

Hidrolik Profil ve Boru Kıvırma Makinası 150 ADET/ YIL

26.887.880

Gümrük Vergisi Muafiyeti

CERRAHİ HASTANE HİZMETLERİ 450 YATAK

323.420.000

BÜYÜKŞEHİR MH. BELEDİYE CAD. NO.18 PLAZA İŞ MERK. KAT.2 DAİRE 67 Beylikdüzü / İSTANBUL

KOMPLE YENİ YATIRIM

KOMPLE YENİ YATIRIM

İSTANBUL

UĞUR MUMCU MAH. MUHSİNYAZICIOĞLU CAD. NO:110130/1 Sultangazi / İSTANBUL

Yerli Sermaye

AGESCO DIŞ TİC. İNŞ.. LTD. ŞTİ.

KIRIKKALE KESKİN O.S.B.

KORU MAH. CEVİZ SOK. NO:9 Çankaya / ANKARA

İMALAT - Demir Dışı Metaller

Yerli Sermaye

ALTEKA OTOMOTİV. A.Ş.

İMALAT - Taşıt Araçları

DÜZCE 2.O.S.B.

MERKEZ MAH. ABİDE-İ HÜRRİYET CAD. NP: 211 BLACKOUT AVM C BLOK KAT:1 Şişli / İSTANBUL

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

B-PLAS BURSA PLASTİK METAL A.Ş.

İMALAT - Taşıt Araçları

BURSA DEMİRTAŞ O.S.B.

DEMİRTAŞ ORGANİZE SANAYİ BÖLGESİ ORKİDE SOKAK NO:15 Osmangazi / BURSA

TEVSİ, ÜRÜN ÇEŞİTLENDİRME

Yerli Sermaye

FIRAT PLASTİK KAUÇUK SAN. A.Ş

ANKARA

TÜRKOBA MAH.FIRAT PLASTİK CAD. NO.23 BÜYÜKÇEKMECE/ İSTANBUL

İMALAT - Mesl.Bil.Ölç.

Opt.Do.

TEKİRDAĞ ÇERKEZKÖY O.S.B

SABİT YATIRIM (TL)

Gümrük Vergisi Muafiyeti

İMALAT - Kimya

Yerli Sermaye

YATIRIMIN KAPASİTESİ

İMALAT - Gıda ve İçki MODERNİZASYON

LIVZYM BIYOTEKNOLOJİ. A.Ş.

Yabancı Sermaye

ÖNGÖRÜLEN DESTEK UNSURLARI

HABER

ZAFER PREFABRİK ALTYAPI LTD. ŞTİ.

KAZIMİYE MAH. DUMLUPINAR CAD. DANIŞ TOWERS C BLOK K:3 NO:23 Çorlu / TEKİRDAĞ

KOMPLE YENİ YATIRIM

KOMPLE YENİ YATIRIM İMALAT - Makina İmalat KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

ŞAHİNLER METAL MAKİNA A.Ş.

İMALAT - Makina İmalat

BURSA HASANAĞA O.S.B.

İZMİR YOLU 22.KM.MÜMİN GENÇOĞLU CAD. Nilüfer / BURSA

KOMPLE YENİ YATIRIM

Yerli Sermaye

MEDİPOLİTAN SAĞLIK VE EĞİTİM HİZMETLERİ A.Ş.

HİZMETLER - Sağlık

İSTANBUL

KOŞUYOLU MAH. ALİ DEDE SOK. NO:7 KAT:1 Kadıköy / İSTANBUL

KOMPLE YENİ YATIRIM

2018 EKİM-KASIM-ARALIK / AIR WORLD TÜRKİYE ‹ 111

HABER

ABONELİK FORMU SUBSCRIBE FORM

TÜRKİYE

YILLIK 80TL

ABONE BİLGİLERİ / SUBSCRIBE INFORMATION Alişiroğlu Dergi ve İnternet Yayıncılığı ve Reklam Hizmetleri Bağdat Caddesi 387/3 Ostim Yenimahalle / ANKARA Tel: +90 (312) 385 84 17 Fax:+90 (312) 385 84 18

(*) Doldurulması zorunlu alanlar / (*) Indicates required fields Adı ve Soyadı/Name&Surname*:...............................................................................................................................

Firma/Company*:.......................................................................................................................................................

Vergi Dairesi/N/A*:.....................................................................................................................................................

Vergi No/VAT No*:.....................................................................................................................................................

murat@airworldturkiye.com.tr

Türkiye İş Bankası İvedik Bulvar Şubesi IBAN:

TR51 0006 400000143840027184

Telefon/Phone*:.........................................................................................................................................................

Faks/Fax*:...................................................................................................................................................................

E-posta/E-mail*:.........................................................................................................................................................

Adres/Address*:..........................................................................................................................................................

Lütfen adres ve telefon değişikliklerini abone servisimize bildiriniz. Dergiler mesai saatlerinde teslim edileceğinden, mesai saatlerinde bulunacağınız adresi forma doldurmanızı önemle rica ederiz. Banka makbuzunuzla birlikte gönderiniz. Lütfen bu formun bir kopyasını kendinize saklayınız.

Cevahir Sörmez anısına www.cevahirsonmez.com internet sitesi kurulmuştur.

112 › AIR WORLD TÜRKİYE / NİSAN-MAYIS-HAZİRAN 2018

TÜRKİYE

Murat Alİşİroğlu

TÜRKİYE’NİN EN BÜYÜK

SANAYI KURULUŞLARI

BASINÇLI HAVA SISTEMLERINDE UZMANLIĞINDAN YARARLANIYOR...

Enerji Tasarrufu Avantajı Servis ve Bakım Avantajı Yatırım Maliyeti Avantajı

S A R M A K , B A S I N Ç L I H AVA U Z M A N I . . .

www.sarmak.com

GÜCÜNÜZE GÜÇ KATIYORUZ YENİ EKO PLUS SERİSİ İLE İŞLETMENİZİN PERFORMANSINI ZİRVEYE TAŞIYIN. Eko plus kompresör serisi yüksek performansı, yaygın servis ağı ve rekabetçi fiyatlarıyla şimdi daha güçlü, daha verimli, daha sessiz.

www.ekomak.com.tr